Afrika`da Küresel Silah Ticareti
Transkript
Afrika`da Küresel Silah Ticareti
Afrika’da Küresel Silah Ticareti Dr. Muhammed Tandoğan 2015 ORDAF Rapor No: 13 © ORDAF, Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği, İstanbul 2015 ORDAF Kısıklı Mahallesi, Hanımseti Alt Çıkmazı, No: 2 Çamlıca Sabahattin Zaim Kültür Merkezi, Kat: 2 Üsküdar-İstanbul Bu yayının tüm hakları Ortadoğu ve Afrika Araştırmacıları Derneği - ORDAF’a aittir. Bu yayın ORDAF’tan izin alınmadan hiçbir şekilde yayınlanamaz ve çoğaltılamaz. Ancak atıf yapılarak alıntılanabilir. 2 İçindekiler Giriş 4 Silah Ticareti, Çin ve ABD 4 Silah Ticaretinde Küresel Aktörler ve Afrika 7 Afrika’da Silah Alımındaki Artışlar 9 Tablolar: Afrika’da Silah Transferi Verileri (Milyon $) www.ordaf.org 10 3 Giriş Bir ülkenin siyasi istikrarsızlığı, o ülkede var olan silah kaçakçılığı ile doğru orantılıdır. Sıkı bir denetimden geçmeyen bu pazar, milyonlarca insanın sakat kalmasını veya ölümünü de beraberinde getirmiş ve getirmeye devam etmektedir. Buna rağmen Ortadoğu ve Afrika başta olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde artan çatışmalar, silahlanma yarışını ve ABD, Rusya, Çin, Fransa, Hindistan, İngiltere ve Almanya gibi ülkelerin daha fazla silah ihraç etmesini de beraberinde getirmiştir. Günümüzde, devletler ve özel şirketler yıllık sekiz milyondan fazla silah üretmektedirler. Bunun yanında yıllık milyarlarca dolarlık değere sahip hukuk dışı bir silah ticareti pazarı da gelişmiştir. Dolayısıyla Afrika’daki çatışmalarda kullanılan ve maliyeti yıllık 18 milyar dolara ulaşan silahların ve malzemelerin yaklaşık %95’i Afrika dışında üretilmektedir ki bu açıkça bir dağıtım ve taşıma ağını gerektirmektedir.1 Silah Ticareti, Çin ve ABD Çin ve ABD’nin kıta Afrika’sındaki hâkimiyet mücadelesi, var olan sömürge geçmişi nedeniyle kırılgan bir yapıya sahip olup Afrika’da siyasi istikrarsızlığı pekiştirmektedir. Bu kırılgan ve sorunlu zeminde ülkeleri idare etmeye çalışan merkezi hükümetler, kıymetli maden ihracatından sağlanan gelirlerle esasında silahlanma yoluna gitmektedirler. Bu bağlamda Afrika’da var olan siyasi istikrarsızlığı tetikleyen en temel unsurlardan birisi, yasal veya yasadışı yollarla kıta topraklarına ulaşan hafif silahlar ve mühimmatlardır ki silah sektöründe, Arap Baharı sonrası süreçte kıtadaki silah alımlarının %273 arttığı gözlenmektedir. Bu vahim tablo ise, Afrika’da büyük anlamda tehlike çanlarının çalmaya başladığı anlamına gelmektedir. Kavmiyetçilik, petrol ve değerli madenlerin paylaşımı gibi anlaşmazlıklardan doğan kabile savaşları, ülkeler arası çatışmalar ve sınır anlaşmazlıkları bu durumu tetikleyen yan âmiller olarak karşımıza çıkmaktadır. Cezayir, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan, Güney Sudan, Uganda, Kenya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Fildişi Sahilleri, Burkina Faso ve Gine, bu kirli oyunun sergilendiği ülkelerden sadece birkaçıdır. Afrika’nın silahlanmasında ABD ile Çin’in benzer roller oynadığına dikkat çeken Hampshire College’den Michael Klare ve Daniel Volman ise beş benzerliğin2 altını hususiyetle çizmektedirler: www.ordaf.org 4 1. Her iki ülkenin de Afrika’daki askeri programları dünyanın diğer köşelerindeki programlarına nazaran düşük seviyede ama her ikisi de hızla artış gösteriyor; 2. Her iki ülkenin askeri programı Afrika’da yaşanan, başta petrol gelirlerinin paylaşımından kaynaklananlar olmak üzere iç çatışmaları daha da körüklüyor; 3. İstikrarsız rejimlere destek vererek bu iki ülke anti-Amerikan ve radikal/ marjinal hareketleri teşvik ediyor; 4. ABD ve Çin’in mevcut askeri programı ileride bu ülkelerin dost rejimleri ve petrol kuyularını korumak için fiilen asker göndermesini gerektirebilir; 5. Afrika’da ABD-Çin çekişmesinin tırmanması, genel olarak iki ülke arasındaki ilişkileri iyice gerip doğrudan veya dolaylı çatışmaya yol açabilir. Küresel silah ticaret kaçakçılığının ana merkez bölgelerinden birisi olarak Batı Afrika gösterilmektedir. Ancak gözlerden kaçan esas mesele, yüklü giden gemilerin Afrika limanlarına boş yanaşmamasıdır. Bilhassa bu minvalde Batı Afrika’nın ana transit geçiş güzergâhlarından biri haline dönüşmesi, Kuzey Amerika kaçakçılık piyasasının zayıflamasından kaynaklanmıştır. Yasa dışı ticaret, Avrupa piyasalarına yönelirken işlevsel olarak görev gören yüklü gemiler, Atlantik üzerinden Batı Afrika sahillerine, buradan da küçük tekneler aracılığıyla hedef istikametlerine yol almaktadırlar. Gerek deniz gerekse hava yoluyla sevkiyatı sağlanan silah kaçakçılığının en belirgin merkezleri olarak güneyde Benin, Togo ve Nijerya ile kuzeyde Gine-Bissau ve Gine-Konakri üzerinden kuvvetle muhtemel Sierra Leone, Moritanya, Senegal-Kabala, Mali ve Gambia sayılabilir.3 Güney Afrika’da kayıt dışı yaklaşık, 500 bin silah bulunduğu varsayılmakla birlikte bu sayının Afrika’nın genelinde hangi sayılara ulaştığı ve hangi ülkeler eliyle gayri resmi transferlerin yapıldığı halen gizliliğini korumaktadır. Birçok Afrika ülkesi, kendi iç güvenliğini sağlamak adına yasadışı yollarla ülke sınırlarına giren silahların envanterini dahi bilmemektedir. Dolayısıyla yasadışı silah sektöründeki tırmanış, beraberinde işlenen suçları da arttırmaktadır. BM de bu kontrolsüz silahlanmayı sezmiş olmalı ki, Silah Ticareti Antlaşması’nı tekrardan masaya yatırmak zarureti hissetti.4 Bu bağlamda Batı Afrika’daki www.ordaf.org 5 silahlanma kriziyle mücadelenin ön saflarında yer alan ülkelerden biri olan Mali Devlet Başkanı Amadou Toumani Touré, ülkesinin silah kontrolü kampanyasını başlatmaktan onur duyduğunu belirterek silahlanma sürecinin beraberinde getirdiği tehlikelere dikkat çekmeye gayret gösterdi. Nihayetinde Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda 2 Nisan 2013 tarihinde imzalanan ve imza atan ülkeler arasında Türkiye’nin de bulunduğu Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması (STA) 24 Aralık 2014’te yürürlüğe girdi.5 Bilhassa Ortadoğu ve Afrika’da silahlı çatışmaların artarak devam ettiği insanlık adına öylesine vahim ve hazin bir ortamda, BM’in uluslararası silah ticaretini düzenlemek suretiyle hukuk kontrolü altına almaya çalışması en azından buruk bir umut verse de yeterli gözükmemektedir.6 Anlaşıldığı üzere anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte konvansiyonel silahların soykırım, insanlığa karşı suç ve savaş suçları işlemek amacıyla kullandığı tespit edilen ülkelere karşı silah akışının önüne geçilmesini hedeflenmektedir. Ancak burada bir hususa dikkat çekmekte yarar var. Uluslararası sistem barış ve güvenliğin sağlanması için yapılan silah ticaretini yasaklamamaktadır. Ancak bunun BM tarafından insan hakları ihlalleri sebebiyle parmakla gösterilen veya ambargo uygulanan devletlere yapılması sorun teşkil edecektir. Ayrıca en fazla silah ihracatı yapan 10 ülke içinde yer alan Fransa, Almanya, İtalya, İspanya ve İngiltere anlaşmayı onaylarken, dünyanın en büyük silah üreticisi ve ihracatçısı olan ABD ise anlaşmayı imzalamasına rağmen onaylamamasıyla dikkatleri üzerine çekmiş durumdadır.7 www.ordaf.org 6 Silah Ticaretinde Küresel Aktörler ve Afrika Bilindiği üzere BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi olan ABD, Rusya, Çin, Fransa ve Birleşik Krallık, dünyadaki silah ticaretindeki en büyük silah tedarikçisi devletlerdir.8 • ABD, değer açısından küresel konvansiyonel silah ticaretinin % 30’una sahip olmasıyla açık ara dünyanın en büyük silah tedarikçisi konumundadır. 170’ten fazla ülkeye silah tedarik eden bu ülke, Afrika’nın her yerinde varlığını aleni ve gizli bir sûrette sürdürmektedir. • Çin, tahminlere göre küresel konvansiyonel silah ticaretinin % 3’ünü karşılamaktadır. En büyük müşteri ülkeleri, Cezayir, Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Gine, Mısır, Kenya, Libya, Sudan ve Zimbabve’dir. 1990’ların sonlarında Habeşistan ve Eritre arasındaki silahlı çatışmalarda kullanılmak üzere yaptığı silah satışının tecrübesiyle, tüm Afrika Çin konvansiyonel silahları için büyük bir pazar konumuna dönüşmüş gözükmektedir. Nitekim Çin, Sudan/Darfur’daki milisler ile güvenlik güçleri arasındaki çatışmalarda kullanılan hafif silahlar yanında Libya ve Zimbabve’ye sorumsuzca silah temin eden ülke olarak tarihe geçti. Bu tablodan ABD ve Avrupa Birliği’nin ilgili ülkelere getirmiş olduğu silah ambargosunu, Çin üzerinde tatbik edemediği anlamına gelmektedir. • Fransa, konvansiyonel silah ihracatında dünyada ABD ve Rusya’dan sonra 3. sırada yer almaktadır. En önemli müşteri ülkeleri, Kuzey Afrika ve diğer frankofon ülkelerdir. Libya, Mısır ve Çad’daki silah tedarikleri, bölgesel istikrarı menfi manada tetiklediği günümüzde yaşanan olaylar üzerinden net olarak anlaşılmaktadır. • Rusya, dünya silah ihracatı değeri bakımından dünya sıralamasında 2. sıradadır. En önemli müşteri ülkeleri, Cezayir, Sudan ve pek çok Afrika ülkesidir. Bilhassa Rusya, Sudan’da Darfur ve Güney Kordofan bölgelerinde sivillere karşı düzenlenen saldırılarda kullanılan zırhlı helikopterleri tedarik etmesiyle dikkatleri üzerine çekmiştir. Rusya’nın bilhassa Arap Baharı sonrası Afrika kıtasındaki varlığını güçlendirme arzusu var olan ekonomik işbirliklerinin sekteye uğramasını önlemek amacını taşımaktadır. Bu hususta Afrika’ya yönelik var olan silah ticareti, Rus dış politikasının temel belirleyici www.ordaf.org 7 unsurlarından biri haline gelmiştir. Rusya’nın Libya’ya yönelik askeri operasyonlara karşı çıkmasının en temel sebeplerinden birisi Afrika’daki silah pazarının kaybetmek korkusuydu. Aynı şekilde bu durum, Cezayir ile olan ilişkilerinde de geçerlidir. Cezayir’in Ruslardan aldığı savaş uçaklarıyla ilgili yaptığı anlaşmayı fesh ederek (2012), Fransa’ya yanaşması Rus dış politikasında büyük izler bırakmıştır. Buna rağmen Rusya’nın “Rosoboron Export” kurumunun başkanı Alexander Mikheyev, “Rusya, Afrika’daki silah piyasasına ciddi ve uzun vadeli olarak geri dönecektir” vurgusu yaparak Afrika’daki silah pazarını kaybetmeme noktasında Rusların kararlı olduklarının altını çizmiştir.9 • Birleşik Krallık (İngiltere), konvansiyonel silah ihracat değeri, dünya sıralamasında 3 ilâ 5. sıra arasında git-geller yaşamaktadır. En önemli müşterileri, Güney Afrika, Kuzey Afrika ve Sahra-altı ülkeleridir. Bunları ise Almanya, İsrail, İtalya, İsveç, Belarus, Güney Afrika, İspanya, Belçika ve Ukrayna gibi devletler takip etmektedir. Ayrıca Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve daha birçok devlet gibi büyük oranda silah ithalatçısı da bu sahadaki varlığını halen sürdürmektedir. Bu bağlamda Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) 2013 askeri harcamalar verilerine göre dünyanın totalde askeri harcaması 1747 milyar $’dır. 2010-14 yılları arasında uluslararası silah transferlerinin büyüklüğü 2005-2009 arasında yapılan silah ticaretinden % 16 daha fazla oldu. 2010-14 döneminde en büyük beş ihracatçı Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Çin, Almanya ve Fransa; en büyük beş ithalatçıysa Hindistan, Suudi Arabistan, Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Pakistan olarak belirlendi.10 www.ordaf.org 8 Afrika’da Silah Alımındaki Artışlar SIPRI analizlerine göre, son bir yılda yaklaşık %9 artış gösteren Afrika’nın silah giderleri 44 milyar 900 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Kıta ülkelerinin 2/3’ü silah alımını arttırmış olup, Afrika’nın silah alımında liderliği Cezayir üstlenmiş durumdadır. Silah giderlerini bir yılda %8,8 artıran Cezayir, 10 milyar dolarlık eşiği aşmış durumdadır. 2004 yılından bu yana Cezayir’in silah giderlerinde %176 artış olduğu da görülmektedir. Afrika silah pazarının ikinci büyük oyuncusu ise silah alımını %36 arttıran Angola’dır. Bunları ise %26 ile Fas ve %6 ile Sudan takip etmektedir. Sahra-altı Afrika ülkelerine gelince, kıta genelindeki ithalatının %42’sini oluşturduğu görülmektedir. Sudan bu bölgede en büyük ithalatçıyken Uganda da ikinci sırada gelmektedir. Bunlar sırasıyla bölgedeki ithalatın %15 ve %14’ünü oluşturmaktadırlar. Ülke sınırları içerisindeki terör eylemlerini arttıran Boko Haram’a karşı sıkı tedbir kararı alan Nijerya ve Kamerun, bütçelerinin yaklaşık ¼’ünü silahlanmaya ayırmıştır ve silah alımını ABD, Çin, İngiltere, Rusya, Fransa, İsrail, İspanya ve İtalya gibi pek çok farklı ülkeden sağlamışlardır. Bu sayede savunma sanayilerini tek bir ülkenin güdümünden çıkartarak bağımlılıklarını azaltmayı hedeflemişlerdir. SIPRI verileri bağlamında aşağıda listesi verilen ülkelerin Afrika’daki silah transfer verileri, elbetteki sahanın uzmanlarına kapsamlı bir perspektif sunacaktır. www.ordaf.org 9 Tablolar: Afrika’da Silah Transferi Verileri (Milyon $)11 Angola’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam↓ Brezilya - 6 - - - - - 26 - 32 Kanada - - - - - - - 4 - 4 Çek Cumhuriyeti - 5 - - - - - - - 5 Moldova 3 19 29 20 - - - - - 71 Slovakya 4 - - - - - - - - 4 ABD - - - - - - - 1 - 1 Toplam 7 30 29 20 - - - 31 - 117 Benin’in Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam Belçika - 3 - 1 - - - - - 4 Çin - - - - - - - - - - Fransa - - - - - - 20 - - 20 Güney Afrika - - - - - - - 2 - 2 Toplam - 3 - 1 - - 20 2 - 26 Botsvana’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kanada - - - - - - - 3 - 3 Norveç - - - 3 - - - - - 3 İspanya - - - 8 8 - - - - 16 İsviçre - - - - - - - 5 - 5 ABD - - - 2 2 - - - - 4 Toplam - - - 13 10 - - 8 - 31 www.ordaf.org 2014 Toplam 10 Burkina Faso’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Arnavutluk - - - - - - - - - - Brezilya - - - - - 13 - - - 13 Kanada - - - - - 2 - - - 2 Fransa - - - - - - 2 - - 2 Filipinler - 4 - - - - - - - 4 Polonya - - - - - - - - - - - 1 - - - - 1 Romanya - - Rusya - - - - - - 2 - - 2 Güney Afrika 1 - - 1 - - - - 5 7 Toplam 1 4 - 2 - 15 4 - 5 31 Burundi’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - - - - - - 5 - - 5 Güney Afrika - - - 1 2 - - - - 3 Toplam - - - 1 2 - 5 - - 8 www.ordaf.org 2014 Toplam 11 Cezayir’in Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 8 - - - - - - - - 8 61 - - - 18 - - - 68 147 Danimarka - - - - - - - - 5 5 Finlandiya - - - - - - - - 4 4 Fransa 7 - 7 52 52 26 - - - 144 Almanya - - - - - - - 8 11 19 İtalya - - - - 8 16 - 42 184 250 Polonya - - - - - - - - 18 18 162 485 1500 1005 670 981 878 323 173 6177 - - 13 - - - - - - 13 48 - - - - - - - - 48 Birleşik Arap Emirlikleri - - - - - - - - 2 2 Ukrayna 5 4 - 8 3 38 7 - - 65 İngiltere 9 - - - 47 42 5 - - 103 ABD - - - - 11 11 - - - 22 300 489 1520 1065 809 1114 890 373 465 7025 Kanada Çin Rusya Güney Afrika İspanya Toplam Cibuti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kanada - - - - - - - - 2 2 Çin - - - - - - - - 8 8 Fransa - - - - - - 6 - - 6 İtalya - - - - - - - 5 - 5 ABD - - - - - - - 3 1 4 Toplam - - - - - - 6 8 11 25 www.ordaf.org 2014 Toplam 12 Çad Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Belçika - 9 6 - 4 - - - - 19 Bulgaristan - - 1 3 - - - - - 4 Kanada 1 - - - - - - - - 1 Çin - 4 2 - 16 - - 39 - 61 Fransa - - 3 - - - 3 1 - 7 İsrail 1 - 4 - - - - - - 5 İtalya - - - - - - - - 32 32 Libya - - 3 - - - - - - 3 Rusya 14 - - - 7 - - - - 21 Singapur - - - 1 1 - - - - 2 İsveç - - - - - - - - - - İsviçre 1 - - - - - - - - 1 Ukrayna - 7 57 31 11 1 - 18 19 144 ABD 1 - - - - - - - 6 7 18 20 76 35 39 1 3 58 57 307 Toplam Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Bulgaristan - - - - - - - 1 - 1 Sırbistan - - - - - - 1 - - 1 Ukrayna 17 - - - 151 - 9 - - 177 ABD - - - 28 - - - - - 28 Bilinmeyen Ülke - - 18 13 - - - - - 31 17 - 18 41 151 - 10 1 - 238 Toplam www.ordaf.org 13 Ekvator Ginesi’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - - - 34 - - - - - 34 Çek Cumh. - 7 - - - - - - 5 12 İsrail - - - - - 70 - - - 70 Güney Afrika - - - - - - - 2 2 4 Ukrayna - 20 30 31 14 60 - 80 235 ABD - 1 - 2 - - 5 - 10 18 Bilinmeyen Ülke - - - - 3 - - - - 3 Toplam - 28 30 67 3 84 65 2 97 376 Eritre’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam Belarus - 4 - - - - - - - 4 Toplam - 4 - - - - - - - 4 Etiyopya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - - - - - - 2 50 2 54 Macaristan - - - - - - - 41 - 41 Rusya - - - - 54 - - - - 54 Sırbistan - - - - - - 9 - - 9 Ukrayna - - - - - 76 182 62 - 320 ABD - - - - - - - - 10 10 Toplam - - - - 54 76 193 153 12 488 www.ordaf.org 14 Fas’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Belçika - - 19 36 - - - - - 55 Kanada - - - - - 12 2 - - 14 Çin - - - - 221 34 34 - - 289 Finlandiya - - - - - 4 - - - 4 Fransa - - - - 10 718 35 24 553 1340 Almanya (AFC) - - - - - - - - 8 8 İtalya - - - - 32 43 13 8 10 106 Hollanda - - - - - 149 312 - - 461 27 27 27 - - - - - - 81 - - - - 10 - - - - 10 ABD 20 - - 3 33 440 423 24 42 985 Toplam 47 27 46 39 306 1400 819 56 613 3353 Rusya Ukrayna Gabon’un Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin 1 - - - - - - - - 1 Fransa - - - - - - 1 - - 1 Almanya (AFC) - - - - - 5 - - - 5 18 18 - - 22 - - 2 - - - - 1 - - 19 18 - - 23 5 1 2 Güney Afrika ABD Toplam 2014 Toplam 60 - 1 - 68 Gambiya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 - - - - 16 - - - - 16 - - - 16 - - - - 16 Tayvan Toplam www.ordaf.org 15 Gana’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Avustralya - - - - - - - - - - Avusturya - - - - - 1 2 - - 3 Çin - 14 - 11 2 56 - 22 - 105 Almanya (AFC) - - - - - - 24 - - 24 Rusya - - - - - - - 41 - 41 Güney Afrika - - - - - - - - 1 1 Güney Kore - - - - - 5 - - - 5 İspanya - - - - - 12 12 - - 24 ABD - 2 - - - 2 2 - - 6 Toplam - 16 - 11 2 76 40 63 1 209 Gine’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Fransa - - - - - - - - - - Rusya - - - - - 1 - - - 1 Güney Afrika - - - - - - - - 5 5 Bilinmeyen Ülke - - - - 4 - - 4 Toplam - - - - 4 1 - 4 www.ordaf.org 2014 Toplam 8 5 14 16 Güney Afrika’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 30 30 1 1 1 9 9 2 - 83 528 758 253 5 - - - - - 1544 İsrail - - - - 2 3 5 - - 10 İtalya 14 10 10 8 - - - - - 42 Hollanda 3 - - - - - - - - 3 İsveç - - 132 105 158 184 105 - - 684 120 53 80 - 6 - 4 - - 263 14 30 11 9 13 16 9 - - 102 709 881 487 128 180 212 132 2 - 2731 Fransa Almanya (AFC) Birleşik Krallık ABD Toplam Güney Sudan’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kanada - - - - - - 1 5 3 9 Çin - - - - - - - - 12 12 Rusya - - - - - 61 - - - 61 Güney Afrika - - - - - - 2 - - 2 Ukrayna - 37 44 1 - - - - - 82 Toplam - 37 44 1 - 61 3 5 15 166 Kamerun’un Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - - - - - - - 10 74 84 Fransa - - - - - - - - 10 10 İsrail 2 - 1 - - - - - - 3 Rusya - - - - - - - - 14 14 İspanya - - - - - - - 8 9 17 ABD - - - - 10 - - 2 - 12 Toplam 2 - 1 - 10 - - 20 107 140 www.ordaf.org 2014 Toplam 17 Kenya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - 10 - - 13 - - - - 23 Fransa - - - - - 8 - - - 8 Almanya (AFC) - - - - - - 4 1 - 5 Ürdün - - - - 79 - 20 - - 99 Rusya - - - - 20 - - - - 20 Sırbistan - - - - - - - - 29 29 Güney Afrika - - - - - 5 5 - - 10 İspanya - - - - - - 31 - - 31 ABD - - - - - - - - - - Toplam - 10 - - 112 13 60 1 29 225 Komorlar’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam Brezilya - - - - - - 1 - - 1 Ukrayna - - 6 - - - - - - 6 Toplam - - 6 - - - 1 - - 7 Kongo’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Botsvana - - - - - - - 4 - 4 Kanada - - - - - - - - 5 5 Çin 1 - - 1 - - - - - 2 Rusya - - - - - - - 7 7 14 Güney Afrika - - - - 27 - 23 2 1 53 ABD - - - - 1 - - - - 1 Toplam 1 - - 1 28 - 23 12 13 79 www.ordaf.org 2014 Toplam 18 Lesotho’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 İsrail 1 - - - - - - - - 1 Toplam 1 - - - - - - - - 1 Libya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Avusturya - - - - - - 1 - - 1 Kanada - - - - - - 73 60 10 143 Fransa - - 3 3 3 1 - - - 10 İtalya 2 2 - 23 6 6 - 3 - 42 Ürdün - - - - - - - 1 - 1 Rusya 13 13 13 - 15 - - 46 - 100 Sudan - - - - - - - 11 - 11 15 15 16 26 24 7 74 121 10 308 Toplam 2014 Toplam Mısır’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kanada - - - - - 6 2 6 1 15 Çin - 35 35 35 35 - 1 1 1 143 68 - - - - - - - - 68 Fransa - - - - - - 4 41 - 45 Almanya 9 9 9 9 9 9 9 13 8 82 İtalya - - - - - - 12 6 - 18 Karadağ 71 109 - - - - - - - 180 Hollanda 42 70 26 - - - - 12 - 150 Rusya 60 60 - 8 367 416 68 27 25 1031 Güney Afrika - - - - - - - - 2 2 İspanya - - - - - 36 64 56 156 Türkiye - - - - - 4 8 - - 12 Ukrayna - - - 26 26 - - - - 52 ABD 499 424 266 82 249 160 177 459 199 2515 Toplam 749 707 336 160 686 631 281 629 292 4471 Finlandiya www.ordaf.org 19 Malavi’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Güney Afrika - - - 3 - - 1 2 2 8 Toplam - - - 3 - - 1 2 2 8 Mali’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam Bulgaristam - 8 3 10 - - 7 5 - 33 Kanada - - - - - - - - 7 7 Fransa - - - - - - - - - - Ukrayna - - - - - - 2 - - 2 Toplam - 8 3 10 - - 9 5 7 42 Moritanya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam Brezilya - - - - - - 9 9 - 18 Kanada - - - - - - 1 1 - 2 Fransa - - - - 9 2 - - - 11 İtalya - - - - - - - - 3 3 İspanya - - - - - 3 - - - 3 İsviçre - - - - - - 1 - 2 3 ABD - - - - 9 5 11 10 5 40 Toplam - 8 3 10 - - 9 5 7 42 Mauritius’un Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Hindistan - - - - - - - - 41 41 Toplam - - - - - - - - 41 41 www.ordaf.org 20 Mozambik’in Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Brezilya - - - - - - - - 3 3 Portekiz - - - - - - - - - - Romanya - - - - - - - - 2 2 İspanya - - - - - - - 3 - 3 Ukrayna - - - - - - - - 7 7 Birleşik Krallık - - - - - - - 6 - 6 Toplam - - - - - - - 9 12 21 Namibya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 - - - 11 - - - - - 11 66 - 66 5 - - 52 - - 189 Hindistan - - - - - 1 - - 2 3 İtalya 6 6 - - - - - - - 12 ABD - - - - - - 5 - - 5 72 6 66 16 - 1 57 - 2 220 Brezilya Çin Toplam Nijer’in Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Avusturya - - 1 - - - - - - 1 Çin - - - 1 - - - - - 1 Fransa - - - - - - - 2 - 2 Rusya - - 7 - - - - - - 7 Güney Afrika - - - - - - - - 3 3 Ukrayna - - - - - - - 9 - 9 ABD - - - - - - - 2 - 2 Toplam - - 8 1 - - - 13 3 25 www.ordaf.org 2014 Toplam 21 Nijerya Federal Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Belarus - - - - 7 - - - - 7 Kanada - - - - - - - - 3 3 Çin - - - - 156 - - - 57 213 Fransa - - - - - - - 7 7 14 Almanya (AFC) - - - - - - - - 4 4 İsrail - 1 - 6 - 6 - 12 - 25 İtalya 6 22 - 30 21 3 3 - - 85 Norveç - - - - - - - 13 - 13 Rusya - - - - - - - - 58 58 Singapur - - - 29 - - - - - 29 Güney Afrika - - - - 2 2 1 2 - 7 Türkiye - - 8 - - - - - - 8 Ukrayna 9 29 11 - - - - 1 5 55 ABD - - - - - 54 - - 62 116 Bilinmeyen Ülke - - - - - - - - 9 9 15 52 19 65 186 65 4 35 205 646 Toplam Orta Afrika Cumhuriyeti’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Slovakya - - - - - - - - - 0 Ukrayna - - - - - 7 - - - 7 ABD 9 - - - - - - - - 9 Toplam 9 - - - - 7 - - - 16 www.ordaf.org 2014 Toplam 22 Ruanda’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - 2 3 - - - - - - 5 İsrail - - 5 - - - - 9 - 14 Rusya - - - - - - - - 14 14 Güney Afrika 2 13 - - - - - - - 15 İspanya - - - 13 - - - - - 13 Türkiye - - - - - - 5 - - 5 Ukrayna - - - - - - - 2 - 2 Birleşik Krallık - - - - - - - - - - Toplam 2 15 8 13 - - 5 11 14 68 Senegal’in Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çad - - - - - - - - 1 1 Fransa 1 - - - - 9 - 6 10 26 Endonezya - - - - - 8 - - - 8 Rusya - 18 - - - - - - - 18 Güney Afrika 7 - 5 3 4 - - - 6 24 İspanya - - 1 2 2 - - 5 ABD - - - - - 2 - - - 2 Bilinmeyen Ülke 1 - - - - - - - - 1 Toplam 9 18 6 5 4 21 - 6 17 85 www.ordaf.org 23 Seyşeller’in Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Çin - - - - - 5 - - 10 15 Hindistan - - - - - - - 3 6 9 İsrail - - - - - - - 3 - 3 Birleşik Arap Emirlikleri - - - - - 3 - - - 3 ABD - - - - - - - 1 - 1 Toplam - - - - - 8 - 7 16 31 Sierra Leone’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Toplam Çin 9 - - - - 2 - - - 11 Güney Afrika - - - - - - - 1 - 1 Toplam 9 - - - - 2 - 1 - 12 Somali’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Güney Afrika - - - - - - - - - - Birleşik Krallık - - - - - - - 2 - 2 ABD - - - - - - - 1 - 1 Toplam - - - - - - - 3 - 3 www.ordaf.org 2014 Toplam 24 Sudan’ın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 - - 51 14 5 - - 66 - 136 Çin 25 7 28 6 17 18 29 28 32 190 İran 15 - 3 - - - - - - 18 Rusya 22 20 22 36 69 73 66 71 71 450 Sırbistan - - - 1 - - 1 1 - 3 Slovakya - 6 - - - - - - - 6 Ukrayna 4 - 26 33 92 82 20 31 - 288 Bilinmeyen Ülke - - - - - - - - 21 21 66 33 130 90 183 173 116 197 124 1112 Belarus Toplam Tanzanya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 - - - 25 - 76 113 85 26 325 10 - - - - - - - - 10 Ürdün - - - - - - - - - - Güney Afrika - - - - - - - - - - Birleşik Arap Emirlikleri 2 - - - - - - - - 2 Ukrayna - - - - - 2 2 - - 4 12 - - 25 - 78 115 85 26 341 Çin İtalya Toplam Togo’nun Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Botswana - - - - - - 4 - - 4 Fransa - - - - 1 - - - 16 17 Toplam - - - - 1 - 4 - 16 21 www.ordaf.org 25 Tunus’un Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Türkiye - - - - - - - - 3 3 ABD 2 - 3 - 7 7 - 38 38 95 Toplam 2 - 3 - 7 7 - 38 41 98 Uganda’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Avusturya - - - 1 1 - - - - 2 Belarus - - - - 3 - - - - 3 Çin - - 5 - - - - - - 5 İsrail - - - 7 - - - - - 7 Rusya - - - 14 - 442 154 20 - 630 Güney Afrika - - - 1 4 - 2 - - 7 Ukrayna 5 - - - 29 29 57 - - 120 Bilinmeyen Ülke - - - - - - 6 - - 6 Toplam 5 - 5 23 37 471 219 20 - 780 Yeşil Burun Adaları’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Hollanda - - - - - - 10 - - 10 İspanya - - - 2 - - - - - 2 Toplam - - - 2 - - 10 - - 12 Zambiya’nın Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 4 - - - - - - - - 4 23 5 2 - - - 51 - - 81 İtalya 3 - - - - 1 3 - - 7 Güney Afrika - - - - - - 7 - - 7 Ukrayna - - - - - - 5 - - 5 30 5 2 - - 1 66 - - 104 Kanada Çin Toplam www.ordaf.org 26 Zimbabve’nin Silah İthal Ettiği Ülkeler 2014 Toplam 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 21 - - - - - - - - 21 Ukrayna 4 - - - - - - - - 4 Toplam 25 - - - - - - - - 25 Çin www.ordaf.org 27 SONNOTLAR 1 Rachel Stohl, “Fighting the Illicit Trafficking of Small Arms”, SAIS Review of International Affairs, 25(1), 2005, s. 60-62; Brian Wilson, “The Long-and Unfinished Road- to Globally Regulating Small Arms and Light Weapons”, American Diplomacy, Commentary and Analysis, 2010, s. 2-3. 2 Altay Atlı, “Çin’in Afrika Açılımı”, Şark Ekspresi, http://www.sarkekspresi.com/?p=584, Erişim tarihi: 05.10.2015. 3 Bu hususa vurgu yapan Lord of War/Savaş Tanrısı (2005) filmini izlemenizi tavsiye ederim. Bu film üzerinden oluşturulan Afrika algısı için bkz. https://tr-tr.facebook.com/sinemaninmerkezi/videos/191309107588829/, Erişim tarihi: 09. 05.2015. 4 Claus Stäcker, “Silahların Gölgesindeki Kıta”, http://www.dw.com/tr/silahlar%C4%B1n-g %C3%B6lgesindeki-k%C4%B1ta/a-15792758, Deutsche Welle Türkçe, Çev. Gezal Acer, Erişim tarihi: 12.11.2015. 5 Elli Kytömäki, “The Defence Industry, Investors and the Arms Trade Treaty”, Research Paper, Chatham House The Royal Enstitute of International Affairs, International Security Department / December 2014, https://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/field/field_document/ 20141215DefenceIndustryArmsTradeTreatyKytomaki.pdf, Erişim tarihi: 08.11.2015. 6 Said Vakkas Gözlügöl, “Birleşmiş Milletler Uluslararası Silah Ticareti Antlaşması”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 23, 2013, s. 318. 7 Uluslararası Silah Ticareti Anlaşması için bkz. https://unoda-web.s3.amazonaws.com/wp-content/uploads/2013/06/English7.pdf, Erişim tarihi: 06.10.2015. 8 “Küresel Silah Ticareti Anlaşması: Ölümcül bir ticareti denetleme çabası”, Uluslararası Af Örgütü, https://www.amnesty.org.tr/icerik/56/835/kuresel-silah-ticareti-anlasmasi-olumcul-bir-ticaretidenetleme-cabasi, Erişim tarihi: 05.09.2013. 9 Fuad Ferhavi, “Ortadoğu ve Afrika’da Fransız Dış Politikası”, USAK Analiz, No: 27, Aralık 2013, s. 10-11. 10 Detaylı bilgi için bkz. http://www.sipri.org/googlemaps/milex_top_15_2013_exp_map.html, Erişim tarihi: 12.11.2015. 11 Tablolarda gösterilen veriler, http://www.sipri.org/databases/armstransfers sayfasından faydalanılarak sistematik bir analize tâbi tutulmuştur. www.ordaf.org 28 www.ordaf.org 29