Açık Veri Gazeteciliği - Açık Veri ve Veri Gazeteciliği
Transkript
Açık Veri Gazeteciliği - Açık Veri ve Veri Gazeteciliği
Açık Veri Dünyayı Nasıl Değiştiriyor? 3H Hareketi 15 Mayıs 2015, Şişli İstanbul Pınar Dağ @dagmedyaveri http://about.me/dagpinar http://www.verigazeteciligi.com/ Açık Veri Nedir? Etik Veri Lisansı Kullanım Durumu Veri Kalitesi Veri Formatları Veri Portalları Toplumsal Etkileşim Açık Veri Yayımlama Metadata Açık Veri Örnekleri Dağınık Veri Açık Veri Nedir? Açık Veri herhangi bir telif hakkı, patent ya da diğer kontrol mekanizmalarına tabi olmaksızın herkes tarafından ücretsiz ve özgürce kullanılabilen, tekrar kullanılabilen ve dağıtılabilen bilgi -OpenDefinition.org Açık Veri ve Açık Bilgi Açık bilgi; açık verinin erişilebilir, anlaşılabilir, anlamlı ve birinin gerçek sorununu çözmeye yardımcı olmasıdır. Açık Veriye Zaman İçinde Gösterilen İlgi (Dünyada) Search GoogleTrend Search GoogleTrend Search GoogleTrend Türkiye’de Açık Veriye Zaman İçinde Gösterilen İlgi Search Google Trend Search Google Trend Açık Verinin Özelliği Nedir? Kullanılabilirlik ve Erişim Tekrar Kullanım ve Dağıtım Evrensel Katılım Veri Hangi Durumda Açık Sayılır? Teknik olarak açıklık Yasal olarak açıklık Açık Verinin Yapısı Nasıldır? (Dünya Bankasına Göre Tanımı) Etkileşimli Yayıncılık Makine Okunabilirliği Tekrar Kullanım İzni Kaynak: http://opendefinition.org https://ece581.files.wordpress.com/2013/11/ece581-ac3a7c4b1k-veri-ac3a7c4b1k-devlet.pdf DÜNYA VERİ MERKEZLERİ Şu anda endekste 104 ülkeden 3 bin 625 veri merkezi bulunuyor - DataCenterMap Türkiye -Data Center Map YEŞİL VERİ MERKEZİ Açık Veri Endeksi 2014 97 Ülke Verileri Türkiye Detaylı incelemek için tıklayınız Görsel kaynak:https://ece581.files.wordpress.com/2013/11/ece581-ac3a7c4b1k-veri-ac3a7c4b1k-devlet.pdf Veri Formatları Nelerdir? Yapılandırılmış Kapalı Açık Yapılandırılmamış Formatların açılımı için tıklayınız ÇEVRİMİÇİ AÇIK VERİ KAYNAKLARI Türkiye Hava Kirliliği Verileri http://www.havaizleme.gov.tr/Default.ltr.aspx Ulaşım Verileri (İstanbul) http://www.iett.gov.tr/index.php Hükümet Harcamaları Verileri Tam ulaşılamıyor http://www.hazine.gov.tr/ Devlet Harcamaları Verileri https://www.muhasebat.gov.tr Türkiye İstatistik Verileri http://www.tuik.gov.tr/ Devlet Bütçesi Verileri http://www.bumko.gov.tr/EN,2677/statistics.html Mevzuat Verileri http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/KHK.aspx Kayıtlı Şirket Verileri http://www.ticaretsicil.gov.tr/ Seçim Sonuçları Verileri http://www.ysk.gov.tr/ ÇEVRİMİÇİ DEĞİLSE VERİYE NASIL ULAŞIRSINIZ? Bilgi Edinme Başvurusu Kendi Verinizi Toplama (Kitle Kaynak*) Web’den ve PDF’den veri kazıma İmport.io Bilgi Edinme Hakkı /Talebi İşlevsel Hale Gelir? “14 Ağustos'ta başvurduğumuz bilgi edinme talebine 12 Aralık'ta yanıt” 8 başvuruya henüz bir yanıt gelmedi “30 Ocak’ta Başvurulan Bilgi Edinme Talebine 17 Şubat’ta Yanıt” *Bu kez hem tarih verilmişti hem de gününden önce yanıt alınmıştı NEDEN AÇIK VERİ? BİZ NE KADAR AÇIĞIZ / DÜNYA NE KADAR AÇIK? Neden Açık Veri? Açık Veri =Açık Veri Gazeteciliği Hayat Kurtarır Gerçeğe Yaklaştırır Sivil Denetimi Güçlendirir İstihdam Yaratır Siyasi Güce Ortak Eder Şeffaflık Sağlar Demokrasiyi Güçlendirir Sivil Otoriteyle Güçlü Bağlar Kurar Devletin Hesap Verebilirliğini ve İyi Yönetilmesine Katkı Sağlar Bilgi Edinme Hakkı /Talebi İşlevsel Hale Gelir AÇIK VERİ KATEGORİSİNDE ÖDÜLE ADAY GÖSTERİLEN BİR PROJE http://community.glo baleditorsnetwork.or g/content/la-nacionopen-data-catalog-0 http://community.glo baleditorsnetwork.or g/content/budget2014-where-didyour-tax-money-go0 http://community.glo baleditorsnetwork.or g/content/la-naciondata-open-datajournalism-change-0 http://community.glo baleditorsnetwork.or g/content/la-naciondata-open-datajournalism-change-0 Hayat Kurtarır UNICEF Veri ve Analiz Bölümü: “Veriler, özellikle en yoksullar başta olmak üzere, milyonlarca çocuğun yaşamının kurtarılmasını ve iyileştirilmesini mümkün kıldı.” #data4children NEW YORK, 30 Ocak 2014 http://mics.unicef.org/ Gerçeğe yaklaştırır ‘2008- 2014 tarihleri arasında en az bin 224 kadın öldürüldü’ İl il erkek şiddeti haritası https://www.google.com/fusiontables/data?docid=1vLZFL9jUsX-vrhtSJbFUSu1eXU7w4yNelThObNTn#map:id=3 Veriler: Bianet,Kadın Cinayetleri Durduracağız, Aile Bakanlığı Devletin Hesap Verebilirliğini ve İyi Yönetilmesine Katkı Sağlar Global Open Data Index | http://index.okfn.org/place/turkey/spending/ Veri Kataloğu / Açık Veri Türkiye haritada 25 Şubat tarihine kadar yoktu || http://datacatalogs.org/ İlk Portal Eklendi http://acikveri.sahinbey.bel.tr/dataset Türkiye’nin İlk Açık Veri Portalı(Test yayın) http://acikveri.sahinbey.bel.tr/dataset Türkiye Açık Olmak İçin Ne Yapıyor Milletvekillerinin Mal Varlığı Beyanları Kamuoyuna Açık Mı? Açık Siyaset Projesi Açık Yönetim Ortaklığı 2015- 2018 Takvimi Açıklandı OGP 2015 GLOBAL ZİRVE DÜNYA NE YAPIYOR AÇIK VERİ EĞİTİMİ /KONGRELER OpenGovernmentData.org The DataHub DataCatalogs.org OpenSpending.org SchoolOfData.org OpenDefinition.org Introducing Open Data Dünya Açık Veri Portalları http://opengeocode.org/opendata/ http://www.gapminder.org/ Açık Veri El Kitabı http://opendatahandbook.org/en/ Nasıl Anlarsınız Verinin Doğruluğunu? Güncel Düzenli olarak raporlanıyor olması Kurumun Güvenirliği Çok Çeşitli Kaynaklarla Kıyaslama Olanağı Bulunması Açık Kaynak Dijital İçerik Doğrulama El Kitabı II.BÖLÜM Açık Veri Gazeteciliği Nedir? 3H Hareketi 15 Mayıs 2015, Şişli İstanbul Pınar Dağ @dagmedyaveri http://about.me/dagpinar http://www.verigazeteciligi.com/ Veri Gazeteciliği Nedir? Basit Anlamıyla Veri ile Habercilik Yapmak Haberi Olabilecek En İyi Şekilde Aktarmak Okuyucuları Sayılarla Bilgilendirmek Geniş Anlamıyla Araştırmacı Gazeteciliğin Dijital Çağla Uyumu Modern Gazetecilik Gazeteciliğin Alet Çantasının Zenginleşmesi Kelime Gazeteciliğinden Sıfırlar ve Birler Gazeteciliğine Geçiş* -DataJournalism Handbook Terminoloji "computer assisted reporting" datajournalism "data driven journalism" "data journalism" "structured journalism" 320. 000 461.000 207.000 445.000 2.220 ___ veri gazeteciliği 60.400 "veri gazeteciliği" 10.900 "veri güdümlü gazetecilik" 176 Neden Şimdi? Ne Oldu? Araç: Çevrimiçi Araçlara Erişimin Kolaylaşması Açık Veri: Devletlerin kamusal verilerini herkesin kullanımına açması, veritabanlarına erişim kolaylaşması Güven: Doğruluğuna emin olunan verileri haberlerde kullanım; daha fazla şeffaflık sağlayarak gazeteciyle okuyucu arasında güven sağlıyor Yenilenen Araçlar: Çok büyük teknik bilgi gerekmeden kolayca güzel haritalar, grafikler ve görsellerin yapılmasını sağlayan araçların artması Farklı Meslek Gruplarının Dahil Olması: Gazeteciliğin/haberciliğin alet çantasına yeni araçlar, yeni meslek disiplinlerinin ekleniyor olması ( İstatistik, Veri Bilimi, Programlama,Tasarım vb.vd) -Simon Rogers, Eva Constantaras, Pınar Dağ - 5N +1K Kaynak: School of Data Yeni Değildir Ama Gazeteciliğin Geleceğidir Kaynak: Geçmiş Gazete Yeni bir şey değildir ama gazeteciliğin geleceğidir 3 Nisan 1931, Cumhuriyet Kaynak: Geçmiş Gazete Guardian’ın Veri Gazeteciliği Tarihi Dünya Nasıl Tanımlıyor Video için resmi tıkla Jeremy Gilbert, Washington Post “Veri Gazeteciliği bilginin düzenlenebilir, filtrelenebilir olarak kullanılabilmesi.” Michelle Minkoff, Associated Press “Veri Gazeteciliği bilgiyi organize ederek, günümüz dünyası için anlamlı hale getirmek” Alberto Cairo, Miami Üniversitesi “ Veri Gazeteciliği; veriyi gazetecilik için kullanmak” John Keeh, WNYC “Veri Gazeteciliği , gazeteciliktir..” Kaynak: International Symposium on Online Journalism(ISOJ) in April 2015 Veri Gazeteciliği Haberleri Nasıl Değiştiriyor 1. 2. 3. Mapping Fatal Migration Incidents in the Mediterranean Veri Gazeteciliği Tanımını Şekillendiren Süreç ve Dönüşüm Wikileaks dosyaları Search GoogleTrend #Swissleaks Britanya merkezli HSBC Bankası’nın İsviçre’de, 1988- 2007 yılları arasında 203 farklı ülkeden 106 bin müşterisinin vergi kaçırıp mal varlığını gizlemesine yardım ettiği ortaya çıktı. Listede Türkiye’yle bağlantılı 3 bin 105 müşteri var. http://www.theguardian.com/news/series/hsbc-files http://dagmedya.net/2015/02/09/hsbcnin-musterileri-diktatorler-silah-tuccarlari-ve-vergi-kacakcilariyla-baglantili-cikti/ http://dagmedya.net/2015/02/19/hsbc-dosyalari-10uncu-gununde-banka-10-farkli-sorusturmayla-karsi-karsiya/ #luxleaks Veri analizi sporda çok daha profesyonel işler çıkarılmasına olanak sağlıyor “Sistemli veriler incelendiğinde AKP hiçbir parti ile uzlaşmıyor..” Süreç Nasıl Veri Toplama Veri İşleme /Filtreleme/Analiz Etme Görselleştirme Hikaye/Haber *vice versa/tersi *Ekip çalışması Veri Toplama Veri toplama/ veri kümeleri oluşturma veri gazeteciliğinin en önemli tarafı.Kendi veri setlerinizi oluşturmaya kararverdiğinizde bu durum biraz daha zor olabiliyor. Veri kaynakları: Arama motorları [Csv, xls, pdf dosyaları, endekslenmiş veritabanları, school of data-Kaynak ] Veri sağlayan kurumlar: Resmi veri sağlayan siteler: [ Devlet kurumları-Bilgi Edinme Hakkı/Freedom Of Information), Datacatalogs.org,Tüik,Tübitak, Nasa, Birleşmiş Milletler vb] Özel veri sağlayan siteler: Datahub.io, Scraperwiki, Scraper (Plugin),Silk, Gap Minder vb. İşin uzmanları: Veri gazetecileri, veri uzmanları, veri madencileri, veri bilimcileri, forumlar, School of data, Soru-cevap platformları, Data Driven Journalism.Net, ddj mailing grupları,Google Forum oluşturma /Anket oluşturma, Get the Data, Quora) Kendi verinizi oluşturma: Kitle Kaynak ( Crowdsourcing) **Bu en önemli taraflarından biri! https://delicious.com/pinardag 2015 Veri Gazeteciliği Finalistleri Arasına Girdi İşçi Ölümleri Açık Veritabanı http://madencilik.dagmedya.net/ 9 Bilgi Edinme Hakkı Talebine 1 Yanıt Geldi 5 Ay Sonra. *Global Editors Network Veri Gazeteciliği 2015 Ön Elemelerinde İkinci Oldu Veri İşleme (Temizleme /Analiz Süreci) Sıralama ve filtreleme/temizleme için farklı yazılımlar kullanılabilir. Aşağıda ki tablo temizleme işlemi için kullanılan yazılımların işlevlerini gösteriyor. (Spreedsheet, Google Spreadsheets, Open (libreoffice, Microsoft Excel, Google Refine , Data Wrangler, CometDocs, Ms Excel, Mr. Data Converter vb) x Hassel Fallas Veri Görselleştirme Bu aşamada, veriyi daha iyi sunmaktan öte işlenen verinin daha iyi anlaşılmasını sağlar. Görselleştirme aşamasında kullanılan araçlar her gün artıyor. Örnek yazılımlar/araçlar: Silk.co, Tableau Public, Many eyes, ColorBrewer,D3.js, FusionCharts , Fusion Tables , Fusion Tables Layer Wizard, Gephi , Google Charts , Google Maps Style Wizard ,HighCharts , Raphaël ,SHP Escape . *Irak savaşında ölen yaklaşık 60 bin kişiyi gösteren harita http://www.theguardian.com/world/datablog/interactive/2 010/oct/23/wikileaks-iraq-deaths-map https://docs.google.com/spreadsheet/ccc?key=0AonYZs4MzlZbdFd5LU9Yamp3NGhrbnMxdTFjMWNadUE&aut hkey=CLGhleIC&hl=en&authkey=CLGhleIC#gid=0 Kayıp Çocuk Verileri Türkiye İstatistik Kurumu 27 Bin İçişleri Bakanlığı: 15 Bin Yakınlarını Kaybetmiş Aileler (YAKAD): 30 Bin Çocuk Kayıp Berlin’de bir otobüs hattı boyunca değişen sosyal yapı http://interaktiv.morgenpost.de/m29/ Berlin’de bir otobüs hattı boyunca değişen sosyal yapı Hikayeleştirme 2014 yılının Veri Gazeteciliği Ödülü Alan Çalışmalarından biri: The Migrants File. 2000 -2014 arasında 25 bin mülteci Avrupa’ya giderken öldü. (Güzergahlarda Türkiye de var- Veriler düzenli olarak güncelleniyor- Proje yaptırım da sağlıyor.) http://www.jplusplus.org/en/project/the-migrants-files/ 2014 En İyi Veri Görselleştirme Projesi New York’un 12 Yılda Dönümüşü ( Bisiklet yolları, yeni binalar, yeşil alan vb..detayları içeriyor) http://www.nytimes.com/newsgraphics/2013/08/18/reshaping-new-york/ İlk Veri Gazeteciliği El Kitabının Şekillenmesi 2011’de 48 Saatlik Atölye Sonucunda Yazıldı Wikileaks dosyaları sonrasında çok sayıda yayın organının çalışmasıyla şekillendi. 13 dile çevrildi. Türkçesi de tamamlandı. Ağustos 2015’de erişime açılacak.The Australian Broadcasting Corporation, The BBC, The Chicago Tribune,Deutsche Welle, The Guardian, The Financial Times, Helsingin Sanomat, La Nación (Argentina), The New York Times, ProPublica, The Washington Post, The Texas Tribune, Verdens Gang, Wales Online ve Zeit Online Dünyada Açık/ Veri Gazeteciliği Yapan Kurumların Bazıları The Guardian Datablog , The New York Times UpShot,i100independent, ZeitOnline Datablog, The Washinton Post Data Post, FiveThirtyEight, Propublica, Badhessian.org Türkiye’de Yapan Kurumlar Dağ Medya www.verigazeteciligi.com Veri Gazeteciliği Ödülleri (DJA’12) Ulusal&Uluslararası Veri Gazeteciliği İletişim Fakültelerinde Tilburg University, City University London, Stanford University, Columbia Journalism School 2013 yılında gazetecilerin %28.1 veri gazeteciliği eğitimi almak istiyor (Artmış Olabilir) Türkiye’de Neredeyiz Kadir Has Universitesi (İkinci Yılında – Devam Ediyor 2013) Gelişim Aşamasında Ankara İLEF (2015-2016) (Atölye Yapıldı ) Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi (2015-2016) (Atölye Yapılacak –Eylül’de Bölüm Açılacak) Ankara Hacettepe HÜİF ( 2015-2016) (Atölye Yapıldı) Beykent Yeni Medya (2015-2016) (Seminer Verildi) Aydın Üniversitesi İletişim Fakültesi (Seminer Verildi) Şehir Üniversitesi Yeni Medya (Seminer Verildi) Bahçeşehir Üniversitesi ( Atölye Düzenlendi) Gazi Üniversitesi -Atılım Üniversitesi ( Atölye Yapılacak -2 Haziran 2015 –Ankara) Türkiye’de VG alanında neler yapıyoruz #ddj #datajournalist #verigazeteciliği #vg Veri Gazeteciliği Platformu, Veri Gazeteciliği Okulu, Açık Veri Kongresi Veri Gazeteciliği Atölyeleri /Dersleri ( 3 Yılda 17 Atölye), Açık Veri Kataloğo , 2015 Veri Gazeteciliği Stajyerleri (4 ) Görünüm Gazetesi İnternet Sitesi Veri Bölümü Test Yayınına Başladı Veri Gazeteciliği Platformu: Veriden Haber, Haberden Veri Üretme Nasıl başlanır? Merak Düzenli olarak kaynak okuma Etiket takibi #ddj #ddjedu #vg Excel’de zaman geçirme Temel İstatistik öğrenme Gruplara üye olma (Open Data Platform vb) Düzenli olarak örnek projeler inceleme **Altın kural öğrendiklerini paylaşma/açık kaynak olma Veri Gazetecileri Rehberi ÖZETLEMEK GEREKİRSE “Nasıl Daha Fazla Tehlikeli Olabilirim” Nasıl Yani? Çocuk Ölüm Hızının Azalmasını Nasıl Sağlar Yaşam Odası Sayısını Nasıl Arttırabilir Nasıl daha fazla istihdam yaratarak katır katliamlarını önlerim.. Dinlediğiniz İçin Teşekkürler