ҫavkanî - La bibliothèque numérique kurde (BNK)
Transkript
ҫavkanî - La bibliothèque numérique kurde (BNK)
ҪAVKANÎ Bîrkarî bo hemûyan (pola 7, 8,9) / Şikrî Husein Salim /Wezareta perwerde ya Hikumeta herêma Kurdistana Irakê /2012 Lexique bilingue du vocabulaire mathématique français-anglais et Anglais-français /Bertrand Hauchecorne , Adrian Shaw /2000 Matamatik terimleri sözlüğü /Türk matamatik derneği Mathematics glossary english-arabic /University of state of new york /2009 . NAVEROK PÊŞGOTIN 5 EREBÎ-KURDÎ 7 KURDÎ- EREBÎ 23 TIRKÎ-KURDÎ 39 KURDÎ- TIRKÎ 55 INGILIZÎ- KURDÎ 71 KURDÎ- INGILIZÎ 87 PEYV Û GOTINÊN TAYBET 105 NIMÛNEYÊN SELMÊNRAW 107 PÊŞGOTIN Xwendavanên hêja , Ev pertok ne derseka bîrkarîye , lêbes arasteyeke bo damezrandina bernameya dersa bîrkarî bi zimanê kurdî . Zimanê bîrkarî hewceyê peyv û birrên taybete . Heke mirov neşêt bi zimanê kurdî pirsyarên bîrkarî helket , vêca neşêt bi diristî bi zimanê kurdî hizra xo biket . Anko ziman û hizrkirin pêkvegiredane . Lewra perwerdeya bîrkarî bi zimanê kurdî , pêngaveka giringe bo pêşxistina karînana zimanê kurdî di hemî qada jiyanê da . Da ko tecrubeya wezareta perwerde ya hikumeta herêma kurdistanê di warê bîrkarî yê da , dê hête istifade kirin bo kurdên beşên dî , hemî peyvên vê pertokê ji pertokên dersên bîrkarî bi zimanê kurdî yên hikumeta herêma kurdistanê hatine hilbijartin . Herwisa , ji bilî beşên wergerandina peyvên bîrkarî , min bi dumahîkê , 2 beşên dîtir diristkirine : bo yekem beşa peyv û gotinên taybet yên bîrkarî , bo dûwem beşa nimûneyên selmênraw û pênasin bi zimanê kurdî . Bi hêviya serkeftinê Alî Ertoşî . EREBÎ-KURDÎ EREBÎ-KURDÎ EREBÎ KURDÎ ا اتحاد أحادي احتياطي إحداثي إحصائية اختبار جزئي اختيار أدوات اربط ارتباط ارتفاع أس استبعاد استدالل استقامة استكشاف اسطوانة أعلي أفقي افهم أقصى أقل من أكبر من أكثر االحتمال اآلحداثي السيني االٍحداثي الصادي االحنائية االستمرارية االُعداد الحقيقية االُعداد الصحيحة االُعداد الطبيعية yekîtî yekan bedek potan amar pişkê ezmûn hilbijartin kereste/alaw girêda hawpeyendî/hevpeyendî berzî tuwan qedexekirinê derencam ast vedîtin lûlek serî asoyî têgeheştin(tebigehe) mastirîn biçîktire ji mastire ji pitir eger po (pokî sînî) tan çemandinê berdewamî/gehandî jimarên rasteqî/rastî jimara tewaw jimarên sirûştî 9 EREBÎ-KURDÎ االُعداد الكبيرة االُعداد غير أولية االُقل االنحراف االنقسام التوافيق التوقع الجبر الذات السطحية السهم العدد المركب العمود الفئة الكلي المضاف المقارب النثاط الوتر الى الوراء انحياز انسحاب انعكاس اول jimarên mazin jimarên dabeş kêmtirîn ladan dûlekirî gunçên pêşbînî cebrê xobixo rû tîre jimara aloz stûn pol giştî kolkê komkirinê derkenar çalakî jê goşe paşve çewt rakêşan wênedanewe yekem ب باقي القسمة بحث بحث بحد بسط بسيطة بكفالة بيان الشاربين بيانات ّ بيانات المظللة mawîyê dabeşkirinê lênerînek geran berzayî serê kertê asayî hişyarî ronkirina mebêlî pêdayî ronkirina hindaker 10 EREBÎ-KURDÎ بين li navbera ت تابع تبادل تباين تبدلة تبسيط تبيان تجانس تجربة تجميع تحدي تحقق تحليل تحليل االُعداد تحليلية تحمين تحويالت تخرج تخضيب تدريس تذكر تراكمية تربيعي تربيعي ترتيب تركيز تسترشد تشتت تصنيف تعالم تعتمد تعدد الحدود تعديد تعرف paşmayî alugor cewazî gorîn kurtkirin lêkneçûn hawcaşnî şarêzayî pêkvebestin berhingarî saxkirin şîtelkirin şîtelkirin şîkarî xemlandin cêguhorîn rêkkirin dewlemend fêrîkirin li bîra te bît kelukî piledû dûcayî rêzkirin nîşko arastekirî pirtbûn polênkirin fêriye pêkvegirêda çendtêrmî destnîşankirin pênasîn 11 EREBÎ-KURDÎ تعميم تغير تفاعلية تفاوت تقاطع تقدير تقريب تقريب االُعداد تقريبا تقويم تكرار تكميلية تمارين تماس تمثيل تمثيالت بيانية تناظر تنفس توازن توازن توافقي توزيع bazineyî guhorîn kartêker newekhev yektirbirr xemlandin nêzîkkirin nêzîkkirina jimareyan nêzîkî helsengandin lereler/dûpatî pirker rahênan lêkeftinê nuwandin nuwandina rûnkirinê hevcêbûn panî hevseng hawseng guncayî belavbûnê ث ثابت ثانية ثالثي ثالثي االسم ثنائي ثنائي السطح ثنائية negor çirke sêyane sêtêrmî dûdaneyî dû to dûbar ج جانب جدول جدولي جذر la xişte xişteyî reg 12 EREBÎ-KURDÎ جزء من مئة جزئية جطوة متعددة جمع جوار جودة جيب جيب التمام beşek ji sedî beşî gelek pêngav komkirin ciranî çonîyetî sinus,beryek kosînus ح حافة حجم حد حد أدنى حدانية حدث حدود حرجة حزمة حساب حساب الذهني حساب مصرفي حسابة حسابي حظية حفرة نقطة حقق حقيقة حل lêv qebare sinûr kemtirîn yekbûnî rûdaw lêwar rexnêgir destik bihejmêre hijmartina hizrî hejmêra bankê hejmêr jimartin detpêkirinî xala dabirrinê li dûv gerîyan rastî şîkarbike خ خارجية المنشأ خاصية خط خطي dervekî sîfet hêl hêleyî د 13 EREBÎ-KURDÎ داخلية دالة دالة دالة شاملة دالة متباينة دائرة درجة درجة الثانية درس دقة دقيق دوران دورة jinavde nexşe nexşe nexşeya giştgir nexşeya cuda bazin pila piledûwem wane dirist dirustî zivirandin sûr ذ ذات الحدين dûtêrmî/radedar ر رأس المثلث رأي رائدة ربط ربع رسم البياني رسم البياني رسم بياني دائرة رسم بيانية رصيد serê sêgoşe nêrîn serekî despêkek çarekî hêlkar piledarê rûnkirinê baznê rûnkirinê wêneyê rûnkirinê mayî/hilgirtî ز زاوية زاوية أزح زاوية حادة زاوية دوران زاوية عودة زاوية قائمة زاوية قائمة goşe goşa xilzandinê goşa tîj goşa zivrandinê goşa vegerandinê goşa westa goşa westaw 14 EREBÎ-KURDÎ زاوية منفرجة زاوية نصف قطرية زائد زوج زوج مرتب goşa vekirî (kirawe) goşa nîvtîrî zêde cût cûtê rêkxistî س سالب سحر سرعة سريع سعة سهم التوجية salb cad lezatî bilez firehî helgir ش شارك في نطاق شبكية شبه منحرف شرح شريط الرسم البياني شعاع شكل شكل رباعي شكل عشري biwarê beramber toreyî nîmçelaterîb şirove stûnên rûnkirinê tîşk,tîrêj şêwe çarla şêweyê dehî ص صعوبة صف صفر صنف صواب صورة الرأسية صيغة asteng rîz sifir şêwaz rast/rastehêl şêweyê serî formula ض ضدّ االشتقاق ضرب ضعف seretayî lêkdan cût 15 EREBÎ-KURDÎ ط طرح طن طول lêkderkirin ten/ton dirêjî ع عالمي عام عامل عبارة أولي عدد عدد الناقص عدد أولي عددية عرض عشرات عشري عشوائي عكس عكسي عالقة علم المثلثات علمي عملية عملية عنصر عنصر عودة عينة gerdûnî giştî kolk destwajeyeka seretayî jimar jimara nedîyar jimara xobeş jimareyî xisterû/berçavkirin dehan dehî heremekî cûda beruvajî/dij pêywendî sêgoşezanî zanistî kirdar cêbecêkirin/bicîhinan beş dane xozivirîn nimûne ف فترة فجوة فحلي فرجار فردي dabirrîn kêmasî ketwar pirgal necût 16 EREBÎ-KURDÎ فرصة فرضية فرعية فريد فشل فضاء فكر و ناقش فكرة فئة derfet migirtî/belgenevê jêrtaqim tak şikestinî esmanî hizirbike u gengêşebike bîrok/çemke hevpol/hawpol ق قابلية القسمة قاسم قاطع قاعدة قانون قانون قائمة قسمة قصوي قطاع قطبي قطر قطري قطع ناقص قفز قمة قوة قوسين قياس قياسي قيم قيمة المنزلية قيمة بعيدة şîyana dabeşbunê belavker/dabeşker birer binçîne/rêsa yasa yasa liste dabeşkirin bilind/pergir herêm dijanber tîr marudu/tîre hêl bazdanek lûtke hêz kivan pîvan pêvaneyî biha/nirx bihayê xaneyî bihayê pergir ك كتلة bariste 17 EREBÎ-KURDÎ كرة كسر كسر متشابهة كمية كمية كنز كوكب go kert kertêkê jêr yeksan kujme qas/çendî gencîne hesare ل النهائي bêrade م مباشرة مبرهنة مبرهنة فيثاغورث متاخمة متبادلة متباينة متبقية متتامتان متري متساوي االُضالع متساوي الساقين متشابهة متعامد متعامدان تعد/متعد متغير متغيرية متساوية/متكافئة متكرر متناسبة متوازي االُضالع متوازيان متوسط متوسط مثلث rastewane selmênraw/bîrdoz bîrdoza pîtagor hawsê helgeraw/dij lasenge paşmayî tewawker/temamker metrî layeksan dûlayeksan hawşêwebûn rastgoşe sitûn têperbûn goraw gorbarî hevta/hawta dûpatkirî hawgir laterîn terî navendî navendê jimareyî sêgoşe 18 EREBÎ-KURDÎ مثلثاتي مجموع مجموعة محدب محدود محدودة محل الهندسي محلي محور محور س محور ص محيط محيط الدائرة مختلط مختلف األضالع مخروط مخطط الشجرة مدخل مدى مدى مراجعة مربع مركز مرئي مساحة مسافة مسائل مستطيل مستقلة مستقيم مستهلك مستوى مستوي مس ّكن مسلة sêgoşeyî sercem kom qoqiz bersinûr sinûrdayî endazgeh xocihî tewer tewerê êkê (sînê) tewera dûyê (sadê) çêwe çêwê baznê kertedar cûdala qûçek hêlkarê darê derwazek mewda rade pêdaçûn çargoşe çeq bidîtin rûber dûrayî pirsyar lakêş serbixo rast bikarhînar rûtext ast hêdîker kêlî 19 EREBÎ-KURDÎ مسلمة مشترك مشتق مضاعف مضاعف مشترك أصغر مضلع مطابقة مطلقة معادلة معارضة معالجة معالجة معامل معدل معقول معنى معين معين مفارقة مفردات مفكر مفهوم مقارنة مقام الكسر مقتطف مقدار مقسوم مقسي ما واحد مقعر مقياس مكعب مكعباني شبية بالمكعب مكورات ملتوية مماس bi karber hawbeş/hevbeş dataşrîn çendcar bîçîktirîn cendcarê hawbeş çendla hawencam rebeq/rût hawkêşe beramber çareserî çareserî hawkolk rade bihestî wate mehîn lebizîne sitem zarav ronakbîr çemik/têgeh berawridkirin/himberkirin jêrê kertê bîneder birr belavbûn/dabeşbûn dabeşkirinê li ser jimara yek qopaw/nav kor rêwer şeşpalu/xiştek rûlakîşe terib hawkulik badayî lêkeft/lêkewt 20 EREBÎ-KURDÎ مناطق متقاربة منتصف منتظم منحدر منحرف منحني منشور منطبق منظمة منظور منفرجة منقلة منوال مهارة موحدة مولف ُ ميالدي rûberên nêzkî êk naverast rêk larî lar/çewt çemawe puwazik cûtbun rêkxistin pînraw goşekirawe/goşevekirî goşe pîv baw şarêzayî yekşêwe awêt zayînî ن ناتج ناتج الضرب ناتج القسمة ناقص نسبة نسبة مئوية نسبة هندسة نسبية نسق نصف نصف قطرية نطاق نظرية نغمة نقطة نقطة االنقالب نقطة االنقالب encam encamê lêkdanê encamê dabeşkirinê kêm rêje rêja sedî hawrêja endazeyî rêjeyî şêwaz nîv nîvtîr biwar bîrdoz newa xal xala wergeranî xala wergeranî 21 EREBÎ-KURDÎ نقطة التالشي نقطة التماس نقطة المراقبة نقطة المراقبة نقطة على شبكة المربعات نكوص نمو نوع xala pokanewe xala lêkevitê xala çavdêrî xala çavdêriyê xal li ser tora çargoseyan paşveçûn pêşveçûn cûr ه هحقيقة االُساسية هرم هندسي rastiyên binertî herem endaze و وتر وحدة وزن وسيط وضع وقت jê yek kêş naverast danan dem ي مساو/يساوي ينصف yeksan letker 22 KURDÎ-EREBÎ KURDÎ-EREBÎ KURDÎ EREBÎ A تبادل إحصائية تسترشد بسيطة أفقي استقامة مستوي صعوبة مولف ُ alugor amar arastekirî asayî asoyî ast ast asteng awêt B badayî bariste baw bazdanek bazin bazineyî baznê rûnkirinê bedek belavbûn/dabeşbûn belavbûnê belavker/dabeşker bêrade beramber berawridkirin/himberkirin berdewamî/gehandî berhingarî bersinûr beruvajî/dij berzayî berzî beş ملتوية كتلة منوال قفز دائرة تعميم رسم بياني دائرة احتياطي مقسوم توزيع قاسم النهائي معارضة مقارنة االستمرارية تحدي محدود عكسي بحد ارتفاع عنصر 25 KURDÎ-EREBÎ beşek ji sedî beşî bi karber biçîktire ji biçîktirîn cendcarê hawbeş bidîtin biha/nirx bihayê pergir bihayê xaneyî bihejmêre bihestî bikarhînar bilez bilind/pergir binçîne/rêsa bîneder bîrdoz bîrdoza pîtagor birer bîrok/çemke birr biwar biwarê beramber CҪ cad çalakî çarekî çareserî çareserî çargoşe çarla cêbecêkirin/bicîhinan cebrê cêguhorîn çemandinê جزء من مئة جزئية مسلمة أقل من مضاعف مشترك أصغر مرئي قيم قيمة بعيدة قيمة المنزلية حساب معقول مستهلك سريع قصوي قاعدة مقتطف نظرية مبرهنة فيثاغورث قاطع فكرة مقدار نطاق شارك في نطاق سحر النثاط ربع معالجة معالجة مربع شكل رباعي عملية الجبر تحويالت االحنائية 26 KURDÎ-EREBÎ منحني مفهوم مضاعف مضلع تعدد الحدود مركز تباين محيط محيط الدائرة انحياز جوار ثانية جودة عكس مختلف األضالع نوع زوج ضعف منطبق زوج مرتب çemawe çemik/têgeh çendcar çendla çendtêrmî çeq cewazî çêwe çêwê baznê çewt ciranî çirke çonîyetî cûda cûdala cûr cût cût cûtbun cûtê rêkxistî D dabeşkirin dabeşkirinê li ser jimara yek dabirrîn danan dane dataşrîn dehan dehî dem derencam derfet derkenar dervekî derwazek قسمة مقسي ما واحد فترة وضع عنصر مشتق عشرات عشري وقت استدالل فرصة المقارب خارجية المنشأ مدخل 27 KURDÎ-EREBÎ despêkek destik destnîşankirin destwajeyeka seretayî detpêkirinî dewlemend dijanber dirêjî dirist dirustî dû to dûbar dûcayî dûdaneyî dûlayeksan dûlekirî dûpatkirî dûrayî dûtêrmî/radedar E eger encam encamê dabeşkirinê encamê lêkdanê endaze endazgeh esmanî F fêrkirin fêrye/fêrbûn firehî formula G gelek pêngav gencîne ربط حزمة تعديد عبارة أولي حظية تخضيب قطبي طول دقة دقيق ثنائي السطح ثنائية تربيعي ثنائي متساوي الساقين االنقسام متكرر مسافة ذات الحدين االحتمال ناتج ناتج القسمة ناتج الضرب هندسي محل الهندسي فضاء تدريس تعالم سعة صيغة خطوة متعددة كنز 28 KURDÎ-EREBÎ geran gerdûnî girêda giştî giştî go goraw gorbarî gorîn goşa nîvtîrî goşa tîj goşa vegerandinê goşa vekirî (kirawe) goşa westa goşa westaw goşa xilzandinê goşa zivrandinê goşe goşe pîv goşekirawe/goşevekirî guhorîn guncayî gunçên H hawbeş/hevbeş hawcaşnî hawencam hawgir hawkêşe hawkolk hawkulik hawpeyendî/hevpeyendî hawrêja endazeyî hawsê hawseng بحث عالمي اربط الكلي عام كرة متغير متغيرية تبدلة زاوية نصف قطرية زاوية حادة زاوية عودة زاوية منفرجة زاوية قائمة زاوية قائمة زاوية أزح زاوية دوران زاوية منقلة منفرجة تغير توافقي التوافيق مشترك تجانس مطابقة متناسبة معادلة معامل مكورات ارتباط نسبة هندسة متاخمة توازن 29 KURDÎ-EREBÎ hawşêwebûn hêdîker hejmêr hejmêra bankê hêl hêl hêleyî helgeraw/dij helgir hêlkar hêlkarê darê helsengandin herem herêm heremekî hesare hevcêbûn hevpol/hawpol hevseng hevta/hawta hêz hijmartina hizrî hilbijartin hişyarî hizirbike u gengêşebike J jê jê goşe jêrê kertê jêrtaqim jimar jimara aloz jimara nedîyar jimara tewaw jimara xobeş متشابهة مس ّكن حسابة حساب مصرفي خط قطع ناقص خطي متبادلة سهم التوجية رسم البياني مخطط الشجرة تقويم هرم قطاع عشوائي كوكب تناظر فئة توازن متساوية/متكافئة قوة حساب الذهني اختيار بكفالة فكر و ناقش وتر الوتر مقام الكسر فرعية عدد العدد المركب عدد الناقص االُعداد الصحيحة عدد أولي 30 KURDÎ-EREBÎ jimarên dabeş jimarên mazin jimarên rasteqî/rastî jimarên sirûştî jimareyî jimartin jinavde K kartêker kêlî kelukî kêm kêmasî kemtirîn kêmtirîn kereste/alaw kert kertedar kertêkê jêr yeksan kêş ketwar kirdar kivan kolk kolkê komkirinê kom komkirin kosînus kujme kurtkirin L la ladan lakêş lar/çewt االُعداد غير أولية االُعداد الكبيرة االُعداد الحقيقية االُعداد الطبيعية عددية حسابي داخلية تفاعلية مسلة تراكمية ناقص فجوة حد أدنى االُقل أدوات كسر مختلط كسر متشابهة وزن فحلي عملية قوسين عامل المضاف مجموعة جمع جيب التمام كمية تبسيط جانب االنحراف مستطيل منحرف 31 KURDÎ-EREBÎ larî lasenge laterîn layeksan lebizîne lêkdan lêkderkirin lêkeft/lêkewt lêkeftinê lêkneçûn lênerînek lereler/dûpatî letker lêv lêwar lezatî li bîra te bît li dûv gerîyan li navbera liste lûlek lûtke M marudu/tîre mastire ji mastirîn mawîyê dabeşkirinê mayî/hilgirtî mehîn metrî mewda migirtî/belgenevê N navendê jimareyî navendî منحدر متباينة متوازي االُضالع متساوي االُضالع معين ضرب طرح مماس تماس تبيان بحث تكرار ينصف حافة حدود سرعة تذكر حقق بين قائمة اسطوانة قمة قطري أكبر من أقصى باقي القسمة رصيد معين متري مدى فرضية متوسط متوسط 32 KURDÎ-EREBÎ naverast naverast necût negor nêrînek newa newekhev nexşe nexşe nexşeya cuda nexşeya giştgir nêzîkî nêzîkkirin nêzîkkirina jimareyan nîmçelaterîb nimûne nîşko nîv nîvtîr nuwandin nuwandina rûnkirinê P panî paşmayî paşmayî paşve paşveçûn pêdaçûn pêdayî pêkvebestin pêkvegirêda pênasîn pêşbînî/hêvî pêşveçûn pêvaneyî منتصف وسيط فردي ثابت رأي نغمة تفاوت دالة دالة دالة متباينة دالة شاملة تقريبا تقريب تقريب االُعداد شبه منحرف عينة تركيز نصف نصف قطرية تمثيل تمثيالت بيانية تنفس تابع متبقية الى الوراء نكوص مراجعة بيانات تجميع تعتمد تعرف التوقع نمو قياسي 33 KURDÎ-EREBÎ pêywendî pila piledarê rûnkirinê piledû piledûwem pînraw pirgal pirker pirsyar pirtbûn pişkê ezmûn pitir pîvan po (pokî sînî) pol polênkirin potan puwazik Q qas/çendî qebare qedexekirinê/cudaxistî qopaw/nav kor qoqiz qûçek R rade rade rahênan rakêşan rast/rastehêl rast rastewane rastgoşe rastî عالقة درجة رسم البياني تربيعي درجة الثانية منظور فرجار تكميلية مسائل تشتت اختبار جزئي أكثر قياس اآلحداثي السيني الفئة تصنيف إحداثي منشور كمية حجم استبعاد مقعر محدب مخروط مدى معدل تمارين انسحاب صواب مستقيم مباشرة متعامد حقيقة 34 KURDÎ-EREBÎ rastiyên binertî rebeq/rût reg rêja sedî rêje rêjeyî rêk rêkkirin rêkxistin rêwer rexnêgir rêzkirin rîz ronakbîr ronkirina hindaker ronkirina mebêlî rû rûber rûberên nêzkî êk rûdaw rûlakîşe terib rûtext SŞ salb şarêzayî şarêzayî saxkirin sêgoşe sêgoşeyî sêgoşezanî selmênraw/bîrdoz serbixo sercem serê kertê serê sêgoşe حقيقة االُساسية مطلقة جذر نسبة مئوية نسبة نسبية منتظم تخرج منظمة مقياس حرجة ترتيب صف مفكر ّ بيانات المظللة بيان الشاربين السطحية مساحة مناطق متقاربة حدث مكعباني شبية بالمكعب مستوى سالب تجربة مهارة تحقق مثلث مثلثاتي علم المثلثات مبرهنة مستقلة مجموع بسط رأس المثلث 35 KURDÎ-EREBÎ serekî seretayî serî şeşpalu/xiştek sêtêrmî şêwaz şêwaz şêwe şêweyê dehî şêweyê serî sêyane sîfet sifir şîkarbike şîkarî şikestinî sinûr sinûrdayî sinus,beryek şirove şîtelkirin şîtelkirin sitem sitûn şîyana dabeşbunê stûn stûnên rûnkirinê sûr T tak tan têgeheştin(tebigehe) ten/ton têperbûn terî رائدة ضدّ االشتقاق أعلي مكعب ثالثي االسم صنف نسق شكل شكل عشري صورة الرأسية ثالثي خاصية صفر حل تحليلية فشل حد محدودة جيب شرح تحليل تحليل االُعداد مفارقة متعامدان قابلية القسمة العمود شريط الرسم البياني دورة فريد االٍحداثي الصادي افهم طن تعد/متعد متوازيان 36 KURDÎ-EREBÎ tewawker/temamker tewer tewera dûyê (sadê) tewerê êkê (sînê) tîr tîre tîşk,tîrêj toreyî tuwan V vedîtin W wane wate wênedanewe wêneyê rûnkirinê X xal xal li ser tora çargoseyan xala çavdêrî xala çavdêriyê xala dabirrinê xala lêkevitê xala pokanewe xala wergeranî xala wergeranî xemlandin xemlandin xişte xisterû/berçavkirin xişteyî xobixo xocihî xozivirîn Y متتامتان محور محور ص محور س قطر السهم شعاع شبكية أس استكشاف درس معنى انعكاس رسم بيانية نقطة نقطة على شبكة المربعات نقطة المراقبة نقطة المراقبة حفرة نقطة نقطة التماس نقطة التالشي نقطة االنقالب نقطة االنقالب تحمين تقدير جدول عرض جدولي الذات محلي عودة 37 KURDÎ-EREBÎ قانون قانون وحدة أحادي حدانية اول اتحاد مساو/يساوي موحدة تقاطع yasa yasa yek yekan yekbûnî yekem yekîtî yeksan yekşêwe yektirbirr Z zanistî zarav zayînî zêde zivirandin علمي مفردات ميالدي زائد دوران 38 TIRKÎ-KURDÎ TIRKÎ-KURDÎ TIRKÎ KURDÎ A açı açı açı (dik) açı (döndürü) açı (dönüş) açıölçer adlanım/temsil ağaç diagramı ağırlık ağırlık aklında tutma alan altdizili altküme ana gerçekler analitik analiz/çözümleme anlamak anlık apsis araçlar arasında araştırma araştırma aritmetik artı artık asal olmayan sayı asal önerme asal sayı asgari asimptot atlayış goşe goşa xilzandinê goşa westa goşa zivrandinê goşa vegerandinê goşe pîv nuwandin hêlkarê darê bariste kêş li bîra te bît rûber paşmayî jêrtaqim rastiyên binertî şîkarî şîtelkirin têgeheştin(tebigehe) detpêkirinî po (pokî sînî) kereste/alaw li navbera li dûv gerîyan geran/lêkolîn jimartin zêde paşmayî jimarên dabeş destwajeyeka seretayî jimara xobeş kemtirîn derkenar bazdanek 41 TIRKÎ-KURDÎ ayrılık azami lêkneçûn/jihevqetin mastirîn B bağımlı bağımsız bağlı bakış baş başıkçember basit başlangıç beklenti belirleyici/belirlemek belit benzer benzer kesir bileşen bileşik bileşim bileşke/sonuç bilimsel bir sayısı ile bölmek birebir fonksyon birim birler birleşim birleşme bitişik bölen bölge bölge/tanım küresi bölme bölüm bölünebirlik bölünen pêkvegirêda/giredahî serbixo girêda lênerînek serekî hêl asayî despêkek pêşbînî/hêvî destnîşankirin bi karber/belegenevê hawşêwebûn kertêkê jêr yeksan beş awêt gunçên encam zanistî dabeşkirinê li ser jimara yek nexşeya cû yek yekan yekîtî pêkvebestin hawsê belavker/dabeşker herêm biwar dabeşkirin encamê dabeşkirinê şîyana dabeşbunê belavbûn/dabeşbûn 42 TIRKÎ-KURDÎ boyut burgulu büyük büyük sayı büyüme berzayî badayî pitir/mazin jimarên mazin pêşveçûn C cebir cebrê Ҫ çap çapraz çarpalandırmak çarpan çarpım çarpım çarpma çekmek çelişki çember uzunluğu çeşitkenar üçgen çevre çeyrek çift çıkarmak çizge çizgesel adlanım çizgi/doğru çok katlı ortak çarpan çok sayılı adım çokgen çokterimli çözmek D dağılım dağılma daha büyük tîr marudu/tîre şîtelkirin kolk çendcar encamê lêkdanê lêkdan bîneder sitem çêwê baznê cûdala çêwe çarekî cût lêkderkirin wêneyê rûnkirinê nuwandina rûnkirinê hêl çendcara kolka hawbeş gelek pêngav çendla çendtêrmî şîkarbike belavbûnê pirtbûn mastire ji 43 TIRKÎ-KURDÎ daire daire çizgesi dairesel/çembersel dar açı değer değişken değişkenlik değişmeli delik nokta denetleme noktası denetleme noktası denetlemek denge denge dengeli denk denklem derece derece işareti ders devre dik dik dik açı dikdörtgen dikkat direkt/dolaysız dış dış dışbükey dışlanmış diyagram dizilim doğal sayı doğru bazin baznê rûnkirinê bazineyî goşa tîj biha/nirx goraw gorbarî alugor xala dabirrinê xala çavdêrî xala çavdêriyê saxkirin hevseng hawseng paşve hevta/hawta hawkêşe pila rêkkirin wane sûr rastgoşe sitûn goşa westaw lakêş hişyarî rastewane dervekî bilind/pergir qoqiz qedexekirinê/cudaxistî hêlkar gorîn jimarên sirûştî rast/rastehêl 44 TIRKÎ-KURDÎ doğruluk doğrusal/lineer döndürme dönem dönmek dönüşüm dörtgen düşün ve tartış düşünür düz düzenleme düzenli düzey düzgün düzlem düzlük E eğilme noktası eğilme noktası eğim eğri eğrilik ek ek/ayrışım eksen eksi eksi en küçük en küçük ortak kat engel/zorluk erey ereyli eşit eşitsizlik eşkenar rastî hêleyî zivirandin dabirrîn xozivirîn cêguhorîn çargoş hizirbike u gengêşebike ronakbîr rast rêkxistin rêk ast yekşêwe rûtext ast xala wergeranî xala wergeranî larî çemawe çemandinê pirker/pîne tewawker/temamker tewer kêm salb kêmtirîn bîçîktirîn cendcarê hawbeş asteng sinûr sinûrdayî yeksan lasenge layeksan 45 TIRKÎ-KURDÎ eşkenar eşkenar dörtgen eşkenar dörtgen eşlenik etkileşimli evrensel eylem F farklı fikir fonksyon/işlev formül frekans G geçişken gedik/boşluk genel geniş geniş geniş açı geometrik geometrik önerme geometrik yer gerçek gerçel sayı gerileme gezegen girdi görsel görüş gösterim gözden geçirmek gregoryen grid noktası gridlenmiş dûlayeksan mehîn lebizîne hawkulik kartêker gerdûnî çalakî cûda bîrok/çemke nexşe formula lereler/dûpatî têperbûn kêmasî giştî panî goşekirawe/goşevekirî goşa vekirî (kirawe) endaze hawrêja endazeyî endazgeh ketwar jimarên rasteqî/rastî paşveçûn hesare dane bidîtin nêrîn xisterû/berçavkirin pêdaçûn zayînî xal li ser tora çargoseyan toreyî 46 TIRKÎ-KURDÎ H hacim qebare harmonik guncayî hassas bihestî hazine gencîne hedef kümesi mewda hesap makinesi hejmêr hesaplamak bihejmêre hipotenüs jê goşe histogram piledarê rûnkirinê hız rade hız lezatî hızlı bilez İ ibare birr iç jinavde içbükey qopaw/nav kor idda helsengandin iki sayısı ile çarpma lêdan li jimara 2 ikili dûbar ikili dûdaneyî ikili cût ikinci dereceden denklempiledû ikinci mertebe piledûwem ikiterimli dûtêrmî ikizkenar yamuk nîmçelaterîb ilişki pêywendî ilk yekem ışın tîşk,tîrêj işlem kirdar işleme çareserî istatistik amar K kalan mawîyê dabeşkirinê kalandaş cûtbun 47 TIRKÎ-KURDÎ kapasite kare kare karma karmaşık sayı karşılaştırma katsayı kaybolan nokta kelime haznise kenar kenar kesen keşif kesin kesinlik kesir kesirli kesişim kestirim kılavuzlu/güdümlü kısa sınav kısmi kıyıortay kök komşuluk koni konsept kontrast kordinatlar köşenokta köşenokta şekli kosinüs koşut kredi kritik firehî dûcayî çargoşe kertedar jimara aloz berawridkirin/himberkirin hawkolk xala pokanewe zarav lêv la birer vedîtin dirist dirustî kert rêjeyî yektirbirr xemlandin arastekirî pişkê ezmûn beşî naverast reg ciranî qûçek çemik/têgeh cewazî potan serê sêgoşe şêweyê serî kosînus terî mayî/hilgirtî rexnêgir 48 TIRKÎ-KURDÎ küçük küp küp kural kural kuram küre kusurlu sayi kutupsal kuvvet kuvvet L liste M mana merkez mesafe metrik miktar mod muhakeme müsekkin mutlak N nitelik nokta O obelisk odak ok olasılık olay ondalık ondalık biçim onlarca biçîktire ji şeşpalu/xiştek rûlakîşe terib yasa yasa bîrdoz go jimara nedîyar dijanber tuwan hêz liste wate çeq dûrayî metrî qas/çendî baw derencam hêdîker rebeq/rût çonîyetî xal kêlî nîşko tîre eger rûdaw dehî şêweyê dehî dehan 49 TIRKÎ-KURDÎ oran orantılı ordinat ortak ortalama ortalama ortanokta rêje rêjeyî/hawgir tan hawbeş/hevbeş navendî navendê jimareyî naverast Ӧ öbek/grup öğrenim öğretmek ölçek ölçü önerme örneklem örtme örüntü öteleme öz özdeşlik özellik kom fêriye fêrîkirin rêwer pîvan selmênraw/bîrdoz nimûne nexşeya giştgir şêwaz rakêşan xobixo hawencam sîfet/taybetmendî P paket paralel(koşut)kenar parantez pay payda pergel perspektif piramit pitagor önermesi prizma problem prosedür R destik laterîn kivan serê kertê jêrê kertê pirgal pînraw herem bîrdoza pîtagor puwazik pirsyar cêbecêkirin/bicîhinan 50 TIRKÎ-KURDÎ radyan rastgele goşa nîvtîrî heremekî S sabit sadeleştirme salınım saniye sapma sapma sayı sayıları yuvarlamak sayısal seçmek ses tonu sıfır sihir simetri/yansıma sınıf sınıflandirmak sınır sinüs sıra sıralamak sıralı ikili slindir sonlu sonsuz standart süreklilik sütun Ş şans şekil T taban negor kurtkirin guhorîn çirke çewt ladan jimar nêzîkkirina jimareyan jimareyî hilbijartin newa sifir cad hevcêbû pol polênkirin lêwar sinus,beryek rîz rêzkirin cûtê rêkxistî lûlek bersinûr bêrade pêvaneyî berdewamî/gehandî stûn derfet şêwe binçîne/rêsa 51 TIRKÎ-KURDÎ tablo halinde tablo/çizelge tahmin takdim tamsayı tanım tasvir tecrübe tedavi teğet teğet noktası teğetli tek tek tekrarlanan tepenokta terim ters ters ters ters türev ton toplam toplam toplam toplama trigonometri trigonometrik tüdeşlik tüketilmiş tüm tür tür türev U xişteyî xişte xemlandin derwazek jimara tewaw pênasîn nexşe şarêzayî çareserî lêkeft/lêkewt xala lêkevitê lêkeftinê necût tak dûpatkirî lûtke rade beruvajî/dij beramber helgeraw/dij seretayî ten/ton kujme kelukî sercem komkirin sêgoşezanî sêgoşeyî hawcaşnî bikarhînar giştî şêwaz cûr dataşrîn 52 TIRKÎ-KURDÎ ulam uygulama uzay uzunluk hevpol/hawpol rahênan esmanî dirêjî Ü üç terimli üçgen üçlü üst sêtêrmî sêgoşe sêyane V vakit varış kümesi varsayım varyans vektör/yöney veri XY x ekseni y ekseni yakınsak alan yaklaşık yanıltıcı yansımalı yarı yarıçap yatay yatık yedek yedek yerel/mahalli yerleştirme yetenek yetersizlik yorum yükseklik dem biwarê beramber migirtî/belegenevê newekhev helgir pêdayî tewerê êkê (sînê) tewera dûyê (sadê) rûberên nêzkî êk nêzîkî ronkirina hindaker wênedanewe nîv nîvtîr asoyî lar/çewt bedek yedek xocihî/herêmî danan şarêzayî şikestinî şirove berzî/bilindahî 53 TIRKÎ-KURDÎ yuvarlak yüzde yüzde bir yüzey nêzîkkirin rêja sedî beşek ji sedî rû Z zengin zihinsel matematik dewlemend hijmartina hizrî 54 KURDÎ-TIRKÎ KURDÎ-TIRKÎ KURDÎ TIRKÎ A alugor amar arastekirî asayî asoyî ast ast asteng awêt değişmeli istatistik kılavuzlu/güdümlü basit yatay düzey düzlük engel/zorluk bileşik B badayî bariste baw bazdanek bazin bazineyî baznê rûnkirinê bedek belavbûn/dabeşbûn belavbûnê belavker/dabeşker bêrade beramber berawridkirin/himberkirin berdewamî/gehandî bersinûr beruvajî/dij berzayî berzî beş burgulu ağırlık mod atlayış daire dairesel/çembersel daire çizgesi yedek bölünen dağılım bölen sonsuz ters karşılaştırma süreklilik sonlu ters boyut yükseklik bileşen 57 KURDÎ-TIRKÎ beşek ji sedî beşî bi karber/belegenevê biçîktire ji biçîktirîn cendcarê hawbeş bidîtin biha/nirx bihejmêre bihestî bikarhînar bilez bilind/pergir binçîne/rêsa bîneder bîrdoz bîrdoza pîtagor birer bîrok/çemke birr biwar biwarê beramber CҪ cad çalakî çarekî çareserî çareserî çargoş çargoşe cêbecêkirin/bicîhinan cebrê cêguhorîn çemandinê çemawe çemik/têgeh yüzde bir kısmi belit küçük en küçük ortak kat görsel değer hesaplamak hassas tüketilmiş hızlı dış taban çekmek kuram pitagor önermesi kesen fikir ibare bölge/tanım küresi varış kümesi sihir eylem çeyrek işleme tedavi dörtgen kare prosedür cebir dönüşüm eğrilik eğri konsept 58 KURDÎ-TIRKÎ çendcar çendcara kolka hawbeş çendla çendtêrmî çeq cewazî çêwe çêwê baznê çewt ciranî çirke çonîyetî cûda cûdala cûr cût cût cûtbun cûtê rêkxistî D dabeşkirin dabeşkirinê li ser jimara yek dabirrîn danan dane dataşrîn dehan dehî dem derencam derfet derkenar dervekî derwazek despêkek çarpım çok katlı ortak çarpan çokgen çokterimli merkez kontrast çevre çember uzunluğu sapma komşuluk saniye nitelik farklı çeşitkenar üçgen tür çift ikili kalandaş sıralı ikili bölme bir sayısı ile bölmek dönem yerleştirme girdi türev onlarca ondalık vakit muhakeme şans asimptot dış takdim başlangıç 59 KURDÎ-TIRKÎ destik destnîşankirin destwajeyeka seretayî detpêkirinî dewlemend dijanber dirêjî dirist dirustî dûbar dûcayî dûdaneyî dûlayeksan dûpatkirî dûrayî dûtêrmî E eger encam encamê dabeşkirinê encamê lêkdanê endaze endazgeh esmanî F fêrîkirin fêriye firehî formula G gelek pêngav gencîne geran gerdûnî girêda paket belirleyici/belirlemek asal önerme anlık zengin kutupsal uzunluk kesin kesinlik ikili kare ikili eşkenar tekrarlanan mesafe ikiterimli olasılık bileşke/sonuç bölüm çarpım geometrik geometrik yer uzay öğretmek öğrenim kapasite formül çok sayılı adım hazine araştırma evrensel bağlı 60 KURDÎ-TIRKÎ giştî giştî go goraw gorbarî gorîn goşa nîvtîrî goşa tîj goşa vegerandinê goşa vekirî (kirawe) goşa westa goşa westaw goşa xilzandinê goşa zivrandinê goşe goşe pîv goşekirawe/goşevekirî guhorîn guncayî gunçên H hawbeş/hevbeş hawcaşnî hawencam hawkêşe hawkolk hawkulik hawrêja endazeyî hawsê hawseng hawşêwebûn hêdîker hejmêr hêl hêl genel tüm küre değişken değişkenlik dizilim radyan dar açı açı (dönüş) geniş açı açı (dik) dik açı açı açı (döndürü) açı açıölçer geniş salınım harmonik bileşim ortak tüdeşlik özdeşlik denklem katsayı eşlenik geometrik önerme bitişik denge benzer müsekkin hesap makinesi başıkçember çizgi/doğru 61 KURDÎ-TIRKÎ hêleyî helgeraw/dij helgir hêlkar hêlkarê darê helsengandin herem herêm heremekî hesare hevcêbû hevpol/hawpol hevseng hevta/hawta hêz hijmartina hizrî hilbijartin hişyarî hizirbike u gengêşebike J jê goşe jêrê kertê jêrtaqim jimar jimara aloz jimara nedîyar jimara tewaw jimara xobeş jimarên dabeş jimarên mazin jimarên rasteqî/rastî jimarên sirûştî jimareyî jimartin jinavde doğrusal/lineer ters vektör/yöney diyagram ağaç diagramı idda piramit bölge rastgele gezegen simetri/yansıma ulam denge denk kuvvet zihinsel matematik seçmek dikkat düşün ve tartış hipotenüs payda altküme sayı karmaşık sayı kusurlu sayi tamsayı asal sayı asal olmayan sayı büyük sayı gerçel sayı doğal sayı sayısal aritmetik iç 62 KURDÎ-TIRKÎ K kartêker kêlî kelukî kêm kêmasî kemtirîn kêmtirîn kereste/alaw kert kertedar kertêkê jêr yeksan kêş ketwar kirdar kivan kolk kom komkirin kosînus kujme kurtkirin L la ladan lakêş lar/çewt larî lasenge laterîn layeksan lebizîne lêdan li jimara 2 lêkdan lêkderkirin etkileşimli obelisk toplam eksi gedik/boşluk asgari en küçük araçlar kesir karma benzer kesir ağırlık gerçek işlem parantez çarpan öbek/grup toplama kosinüs toplam sadeleştirme kenar sapma dikdörtgen yatık eğim eşitsizlik paralel(koşut)kenar eşkenar eşkenar dörtgen iki sayısı ile çarpma çarpma çıkarmak 63 KURDÎ-TIRKÎ lêkeft/lêkewt lêkeftinê lêkneçûn lênerînek lereler/dûpatî lêv lêwar lezatî li bîra te bît li dûv gerîyan li navbera liste lûlek lûtke M marudu mastire ji mastirîn mawîyê dabeşkirinê mayî/hilgirtî mehîn metrî mewda migirtî N navendê jimareyî navendî naverast naverast necût negor nêrînek newa newekhev nexşe teğet teğetli ayrılık bakış frekans kenar sınır hız aklında tutma araştırma arasında liste slindir tepenokta çapraz daha büyük azami kalan kredi eşkenar dörtgen metrik hedef kümesi varsayım ortalama ortalama kıyıortay ortanokta tek sabit görüş ses tonu varyans fonksyon/işlev 64 KURDÎ-TIRKÎ nexşe nexşeya cû nexşeya giştgir nêzîkî nêzîkkirin nêzîkkirina jimareyan nîmçelaterîb nimûne nîşko nîv nîvtîr nuwandin nuwandina rûnkirinê P panî paşmayî paşmayî paşve paşveçûn pêdaçûn pêdayî pêkvebestin pêkvegirêda pênasîn pêşbînî pêşveçûn pêvaneyî pêywendî pila piledarê rûnkirinê piledû piledûwem pînraw pirgal pirker tasvir birebir fonksyon örtme yaklaşık yuvarlak sayıları yuvarlamak ikizkenar yamuk örneklem odak yarı yarıçap adlanım/temsil çizgesel adlanım geniş altdizili artık dengeli gerileme gözden geçirmek veri birleşme bağımlı tanım beklenti büyüme standart ilişki derece histogram ikinci dereceden denklem ikinci mertebe perspektif pergel ek 65 KURDÎ-TIRKÎ pirsyar pirtbûn pişkê ezmûn pitir pîvan po (pokî sînî) pol polênkirin potan puwazik problem dağılma kısa sınav büyük ölçü apsis sınıf sınıflandirmak kordinatlar prizma Q qas/çendî qebare qedexekirinê/cudaxistî qopaw/nav kor qoqiz qûçek R rade rade rahênan rakêşan rast rast rastewane rastgoşe rastî rastiyên binertî rebeq/rût reg rêja sedî rêje rêjeyî rêjeyî/hawgir rêk miktar hacim dışlanmış içbükey dışbükey koni hız terim uygulama öteleme doğru düz direkt/dolaysız dik doğruluk ana gerçekler mutlak kök yüzde oran kesirli orantılı düzenli 66 KURDÎ-TIRKÎ rêkkirin rêkxistin rêwer rexnêgir rêzkirin rîz ronakbîr ronkirina hindaker rû rûber rûberên nêzkî êk rûdaw rûlakîşe terib rûtext SŞ salb şarêzayî şarêzayî saxkirin sêgoşe sêgoşeyî sêgoşezanî selmênraw/bîrdoz serbixo sercem serê kertê serê sêgoşe serekî seretayî şeşpalu/xiştek sêtêrmî şêwaz şêwaz şêwe şêweyê dehî derece işareti düzenleme ölçek kritik sıralamak sıra düşünür yanıltıcı yüzey alan yakınsak alan olay küp düzlem eksi tecrübe yetenek denetlemek üçgen trigonometrik trigonometri önerme bağımsız toplam pay köşenokta baş ters türev küp üç terimli örüntü tür şekil ondalık biçim 67 KURDÎ-TIRKÎ şêweyê serî sêyane sîfet sifir şîkarbike şîkarî şikestinî sinûr sinûrdayî sinus,beryek şirove şîtelkirin şîtelkirin sitem sitûn şîyana dabeşbunê stûn sûr T tak tan têgeheştin(tebigehe) ten/ton têperbûn terî tewawker/temamker tewer tewera dûyê (sadê) tewerê êkê (sînê) tîr tîre tîşk,tîrêj toreyî tuwan V köşenokta şekli üçlü özellik sıfır çözmek analitik yetersizlik erey ereyli sinüs yorum analiz/çözümleme çarpalandırmak çelişki dik bölünebirlik sütun devre tek ordinat anlamak ton geçişken koşut ek/ayrışım eksen y ekseni x ekseni çap ok ışın gridlenmiş kuvvet 68 KURDÎ-TIRKÎ vedîtin keşif W wane wate wênedanewe wêneyê rûnkirinê X xal xal li ser tora çargoseyan xala çavdêrî xala çavdêriyê xala dabirrinê xala lêkevitê xala pokanewe xala wergeranî xala wergeranî xemlandin xemlandin xişte xisterû/berçavkirin xişteyî xobixo xocihî xozivirîn Y yasa yasa yedek yek yekan yekem yekîtî yeksan yekşêwe yektirbirr ders mana yansımalı çizge nokta grid noktası denetleme noktası denetleme noktası delik nokta teğet noktası kaybolan nokta eğilme noktası eğilme noktası kestirim tahmin tablo/çizelge gösterim tablo halinde öz yerel/mahalli dönmek kural kural yedek birim birler ilk birleşim eşit düzgün kesişim 69 KURDÎ-TIRKÎ Z zanistî zarav zayînî zêde zivirandin bilimsel kelime haznise gregoryen artı döndürme 70 INGILIZÎ-KURDÎ INGILIZÎ-KURDÎ INGILIZÎ KURDÎ A addition abscissa absolut accuracy activity actual addent adjacent algebre altitude amount analysis analytic angle angle (acute) angle (obtus) angle (return) angle (right) angle (rotation) angle (slide) apex approximatly area arithmetic arrow assessment associative asymptote average axiom/postulate komkirin po (pokî sînî) rebeq/rût dirustî çalakî ketwar kolkê komkirinê hawsê cebrê berzî kujme şîtelkirin şîkarî goşe goşa tîj goşa vekirî (kirawe) goşa vegerandinê goşa westa goşa zivrandinê goşa xilzandinê lûtke nêzîkî rûber jimartin tîre helsengandin pêkvebestin derkenar navendî bi karber/belgenevê 73 INGILIZÎ-KURDÎ axis antiderivative B backward balance bank account bar diagram base basic facts between bibias binary binomial bisect boundary bracket breath C calculate calculator capacity categuory caution center challenge chance check check point choose circle circle graph circular circumference classe tewer seretayî paşve hevseng hejmêra bankê stûnên rûnkirinê binçîne/rêsa/binke rastiyên binertî li navbera dûbar çewt dûdaneyî dûtêrmî/radedar letker lêwar kivan panî bihejmêre hejmêr firehî hevpol/hawpol hişyarî çeq berhingarî derfet saxkirin xala çavdêrî hilbijartin bazin baznê rûnkirinê bazineyî çêwê baznê pol 74 INGILIZÎ-KURDÎ classification co-domain coefficient column combination common commutative compare compass complementary complex number component composite concave concept cone congruent conjugate connect constant consumed continuity contrast convergent areas convex coordinates cord correlation cosine credit critical cube cuboid cumulative curvature (angle) polênkirin biwarê beramber hawkolk stûn gunçên hawbeş/hevbeş alugor berawridkirin/himberkirin pirgal tewawker/temamker jimara aloz beş awêt qopaw/nav kor çemik/têgeh qûçek cûtbun hawkulik girêda negor bikarhînar berdewamî/gehandî cewazî rûberên nêzkî êk qoqiz potan jê hawpeyendî/hevpeyendî kosînus mayî/hilgirtî rexnêgir şeşpalu/xiştek rûlakîşe terib kelukî çemandinê 75 INGILIZÎ-KURDÎ curve cycle cylinder çemawe sûr lûlek D data decimal decimal form defective number definition degre denominator dependent derivative determining deviation diagonal diagram diameter dichotomie difficulty diherdal dimension direct discovery dispersion dissimilarity distance distribution divide by 1 number divided divisibility division divisor domain double pêdayî dehî şêweyê dehî jimara nedîyar pênasîn pila jêrê kertê pêkvegirêda dataşrîn destnîşankirin ladan marudu/tîre hêlkar tîr dûlekirî asteng dû to berzayî rastewane vedîtin pirtbûn lêkneçûn dûrayî belavbûnê dabeşkirinê li ser jimara yek belavbûn/dabeşbûn şîyana dabeşbunê dabeşkirin belavker/dabeşker biwar cût 76 INGILIZÎ-KURDÎ E edge ellipse enrichment equal equation equilateral equilibrum equivalent estimate event excluded exogeonus expectation experience explanation exponent expression extreme extract lêv hêl dewlemend yeksan hawkêşe layeksan hawseng hevta/hawta xemlandin rûdaw qedexekirinê dervekî pêşbînî şarêzayî şirove tuwan birr bilind/pergir bîneder F factor factoring faraway value finit first focus form formula fraction frequency function G gap general kolk şîtelkirin bihayê pergir bersinûr yekem nîşko şêwe formula kert lereler/dûpatî nexşe kêmasî giştî 77 INGILIZÎ-KURDÎ geometric geometrical proportion graduation graph graphical representation greater number greater than gregorian grided group growth guessing guided H half harmonic histogram hole point homogeneity horizontal hundreths hypotenus hypothesis I idea identity inability independent inequalities infinite inflection point input instantaneous integers interactive endaze hawrêja endazeyî rêkkirin wêneyê rûnkirinê nuwandina rûnkirinê jimarên mazin mastire ji zayînî toreyî kom pêşveçûn xemlandin arastekirî nîv guncayî piledarê rûnkirinê xala dabirrinê hawcaşnî asoyî beşek ji sedî jê goşe migirtî bîrok/çemke hawencam şikestinî serbixo lasenge bêrade xala wergeranî dane detpêkirinî jimara tewaw kartêker 78 INGILIZÎ-KURDÎ interior intersect introduction inverse investigation isocele jinavde yektirbirr derwazek beruvajî/dij li dûv gerîyan dûlayeksan J jump bazdanek L law leading learn least least common multiple lenght less than lesson level like fraction limit limited line linear link up list local locus look losenge M magic mapping mass maximum mean yasa serekî fêrye/fêrbûn kêmtirîn bîçîktirîn cendcarê hawbeş dirêjî bîçîktire ji wane ast kertêkê jêr yeksan sinûr sinûrdayî hêl hêleyî despêkek liste xocihî endazgeh lênerînek mehîn cad nexşe bariste mastirîn navendê jimareyî 79 INGILIZÎ-KURDÎ meaning wate measurment pîvan median naverast mental math hijmartina hizrî metric metrî midpoint naverast minimum kemtirîn minus kêm misleading graph ronkirina hindaker mixed kertedar mode baw more pitir multiple çendcar multiple common factor çendcara kolka hawbeş multiplication lêkdan multiply by 2 lêdan li jimara 2 mustache diagram ronkirina mebêlî muti step gelek pêngav N natural numbers jimarên sirûştî negative salb neighbourhood ciranî non prime number jimarên dabeş number jimar numerator serê kertê numerical jimareyî O obelisk kêlî oblique lar/çewt obtuse goşekirawe/goşevekirî odd necût one one mapping(injection) nexşeya cû ones yekan onto mapping(surjection) nexşeya giştgir operation kirdar 80 INGILIZÎ-KURDÎ opposition order pair ordering ordinate organizing orthogonal beramber cûtê rêkxistî rêzkirin tan rêkxistin rastgoşe P packet pair paradox parallel parallelogram partial pattern percentage perimeter period permutation perpendicular perspective place value placing plane planet plus point point (on a grid) point (tangency) point (vanishing) point(check) point(inflection) polar polygon polynomial power destik cût sitem terî laterîn beşî şêwaz rêja sedî çêwe dabirrîn gorîn sitûn pînraw bihayê xaneyî danan rûtext hesare zêde xal xal li ser tora çargoseyan xala lêkevitê xala pokanewe xala çavdêriyê xala wergeranî dijanber çendla çendtêrmî hêz 81 INGILIZÎ-KURDÎ practice(exercice) precise presentation prime number prime statment prism probability problem procedure processing product property proportional protractor pyramid pythagor theorem Q quadrilateral quality quantity quarter quick quize quadratic quotient R raddian radius random range rate ratio rational ray real numbers rahênan dirist xisterû/berçavkirin jimara xobeş destwajeyeka seretayî puwazik eger pirsyar cêbecêkirin/bicîhinan çareserî encamê lêkdanê sîfet hawgir goşe pîv herem bîrdoza pîtagor çargoş çonîyetî qas/çendî çarekî bilez pişkê ezmûn piledû encamê dabeşkirinê goşa nîvtîrî nîvtîr heremekî mewda rade rêje rêjeyî tîşk,tîrêj jimarên rasteqî/rastî 82 INGILIZÎ-KURDÎ reasoning reciprocal rectangle reflexive regression regular relation remainder remember repeated representation reserve residual resultant return review rhombus right angle root rotation round numbers rounding row,rank rule S sample scale scalene scientific search secant second second degre sector sedative derencam helgeraw/dij lakêş wênedanewe paşveçûn rêk pêywendî mawîyê dabeşkirinê li bîra te bît dûpatkirî nuwandin bedek paşmayî encam xozivirîn pêdaçûn lebizîne goşa westaw reg zivirandin nêzîkkirina jimareyan nêzîkkirin rîz yasa nimûne rêwer cûdala zanistî geran birer çirke piledûwem herêm hêdîker 83 INGILIZÎ-KURDÎ self sensible side similar simple simplification,reduction sine skill slope solve sort space spare special identities sphere square square(form) standart statistic straight (segment) straightness subsequent subset substract sum supplementary surface symmetry T table tabular tangency tangent teaching tens xobixo bihestî la hawşêwebûn asayî kurtkirin sinus,beryek şarêzayî larî şîkarbike şêwaz esmanî yedek Hawencamên taybet go dûcayî çargoşe pêvaneyî amar rast/rastehêl (parçarastehêl) ast paşmayî jêrtaqim lêkderkirin sercem pirker rû hevcêbû xişte xişteyî lêkeftinê lêkeft/lêkewt fêrkirin dehan 84 INGILIZÎ-KURDÎ term theoreme theory think and discuss thinker time ton tone tools total transformation transitive translation trapezoid treasure treatment tree diagram triangle trigonometric trigonometry trinomial triple true truth twisted type U understand unicity uniform union unique unit universal unlike rade selmênraw/bîrdoz bîrdoz hizirbike u gengêşebike ronakbîr dem ten/ton newa kereste/alaw giştî cêguhorîn têperbûn rakêşan nîmçelaterîb gencîne çareserî hêlkarê darê sêgoşe sêgoşeyî sêgoşezanî sêtêrmî sêyane rast rastî badayî cûr têgeheştin(tebigehe) yekbûnî yekşêwe yekîtî tak yek gerdûnî cûda 85 INGILIZÎ-KURDÎ upper serî V value variability variable variance variation vector velocity vertex form vertix view visual vocabularie volume WXY weight x axis y axis zero biha/nirx gorbarî goraw newekhev guhorîn helgir lezatî şêweyê serî serê sêgoşe nêrînek bidîtin zarav qebare kêş tewerê êkê (sînê) tewera dûyê (sadê) sifir 86 KURDÎ-INGILIZÎ KURDÎ-ÎNGILIZÎ KURDÎ ÎNGILIZÎ A alugor amar arastekirî asayî asoyî ast ast asteng awêt commutative statistic guided simple horizontal level straightness difficulty composite B badayî bariste baw bazdanek bazin bazineyî baznê rûnkirinê bedek belavbûn/dabeşbûn belavbûnê belavker/dabeşker bêrade beramber berawridkirin/himberkirin berdewamî/gehandî berhingarî bersinûr beruvajî/dij berzayî berzî beş twisted mass mode jump circle circular circle graph reserve divided distribution divisor infinite opposition compare continuity challenge finit inverse dimension altitude component 89 KURDÎ-ÎNGILIZÎ beşek ji sedî beşî bi karber/belgenevê bîçîktire ji bîçîktirîn cendcarê hawbeş bidîtin biha/nirx bihayê pergir bihayê xaneyî bihejmêre bihestî bikarhînar bilez bilind/pergir binçîne/rêsa/binke bîneder bîrdoz bîrdoza pîtagor birer bîrok/çemke birr biwar biwarê beramber CҪ cad çalakî çarekî çareserî çareserî çargoş çargoşe cêbecêkirin/bicîhinan cebrê cêguhorîn çemandinê hundreths partial axiom/postulate less than least common multiple visual value faraway value place value calculate sensible consumed quick extreme base extract theory pythagor theory secant idea expression domain co-domain magic activity quarter processing treatment quadrilateral square(form) procedure algebre transformation curvature (angle) 90 KURDÎ-ÎNGILIZÎ çemawe çemik/têgeh çendcar çendcara kolka hawbeş çendla çendtêrmî çeq cewazî çêwe çêwê baznê çewt ciranî çirke çonîyetî cûda cûdala cûr cût cût cûtbun cûtê rêkxistî D dabeşkirin dabeşkirinê li ser jimara yek dabirrîn danan dane dataşrîn dehan dehî dem derencam derfet derkenar dervekî curve concept multiple multiple common factor polygon polynomial center contrast perimeter circumference bias neighbourhood second quality unlike scalene type double pair congruent order pair division divide by 1 number period placing input derivative tens decimal time reasoning chance asymptote exogeonus 91 KURDÎ-ÎNGILIZÎ derwazek despêkek destik destnîşankirin destwajeyeka seretayî detpêkirinî dewlemend dijanber dirêjî dirist dirustî dû to dûbar dûcayî dûdaneyî dûlayeksan dûlekirî dûpatkirî dûrayî dûtêrmî/radedar E eger encam encamê dabeşkirinê encamê lêkdanê endaze endazgeh esmanî F fêrkirin fêrye/fêrbûn firehî formula G gelek pêngav introduction link up packet determining prime statment instantaneous enrichment polar lenght precise accuracy diherdal bisquare binary isocele dichotomie repeated distance binomial probability resultant quotient product geometric locus space teaching learn capacity formula muti step 92 KURDÎ-ÎNGILIZÎ gencîne geran gerdûnî girêda giştî giştî go goraw gorbarî gorîn goşa nîvtîrî goşa tîj goşa vegerandinê goşa vekirî (kirawe) goşa westa goşa westaw goşa xilzandinê goşa zivrandinê goşe goşe pîv goşekirawe/goşevekirî guhorîn guncayî gunçên H hawbeş/hevbeş hawcaşnî hawencam Hawencamên taybet hawgir hawkêşe hawkolk hawkulik hawpeyendî/hevpeyendî hawrêja endazeyî treasure search universal connect general total sphere variable variability permutation raddian angle (acute) angle (return) angle (obtus) angle (right) right angle angle (slide) angle (rotation) angle protractor obtuse variation harmonic combination common homogeneity identity special identities proportional equation coefficient conjugate correlation geometrical proportion 93 KURDÎ-ÎNGILIZÎ hawsê hawseng hawşêwebûn hêdîker hejmêr hejmêra bankê hêl hêl hêleyî helgeraw/dij helgir hêlkar hêlkarê darê helsengandin herem herêm heremekî hesare hevcêbû hevpol/hawpol hevseng hevta/hawta hêz hijmartina hizrî hilbijartin hişyarî hizirbike u gengêşebike J jê jê goşe jêrê kertê jêrtaqim jimar jimara aloz jimara nedîyar adjacent equilibrum similar sedative calculator bank account ellipse line linear reciprocal vector diagram tree diagram assessment pyramid sector random planet symmetry categuory balance equivalent power mental math choose caution think and discuss cord hypotenus denominator subset number complex number defective number 94 KURDÎ-ÎNGILIZÎ jimara tewaw jimara xobeş jimarên dabeş jimarên mazin jimarên rasteqî/rastî jimarên sirûştî jimareyî jimartin jinavde K kartêker kêlî kelukî kêm kêmasî kemtirîn kêmtirîn kereste/alaw kert kertedar kertêkê jêr yeksan kêş ketwar kirdar kivan kolk kolkê komkirinê kom komkirin kosînus kujme kurtkirin L la ladan integers prime number non prime number greater number real numbers natural numbers numerical arithmetic interior interactive obelisk cumulative minus gap minimum least tools fraction mixed like fraction weight actual operation bracket factor addent group addition cosine amount simplification,reduction side deviation 95 KURDÎ-ÎNGILIZÎ lakêş lar/çewt larî lasenge laterîn layeksan lebizîne lêdan li jimara 2 lêkdan lêkderkirin lêkeft/lêkewt lêkeftinê lêkneçûn lênerînek lereler/dûpatî letker lêv lêwar lezatî li bîra te bît li dûv gerîyan li navbera liste lûlek lûtke M marudu mastire ji mastirîn mawîyê dabeşkirinê mayî/hilgirtî mehîn metrî mewda migirtî rectangle oblique slope inequalities parallelogram equilateral rhombus multiply by 2 multiplication substract tangent tangency dissimilarity look frequency bisect edge boundary velocity remember investigation between list cylinder apex diagonal greater than maximum remainder credit losenge metric range hypothesis 96 KURDÎ-ÎNGILIZÎ N navendê jimareyî navendî naverast naverast necût negor nêrînek newa newekhev nexşe nexşe nexşeya cû nexşeya giştgir nêzîkî nêzîkkirin nêzîkkirina jimareyan nîmçelaterîb nimûne nîşko nîv nîvtîr nuwandin nuwandina rûnkirinê P panî paşmayî paşmayî paşve paşveçûn pêdaçûn pêdayî pêkvebestin pêkvegirêda pênasîn mean average median midpoint odd constant view tone variance function mapping one one mapping(injection) onto mapping(surjection) approximatly rounding round numbers trapezoid sample focus half radius representation graphical representation breath residual subsequent backward regression review data associative dependent definition 97 KURDÎ-ÎNGILIZÎ pêşbînî pêşveçûn pêvaneyî pêywendî pila piledarê rûnkirinê piledû piledûwem pînraw pirgal pirker pirsyar pirtbûn pişkê ezmûn pitir pîvan po (pokî sînî) pol polênkirin potan puwazik Q qas/çendî qebare qedexekirinê/cudaxistî qopaw/nav kor qoqiz qûçek R rade rade rahênan rakêşan rast/rastehêl(parçarastehêl) rast expectation growth standart relation degre histogram quadratic second degre perspective compass supplementary problem dispersion quize more measurment abscissa classe classification coordinates prism quantity volume excluded concave convex cone rate term practice(exercice) translation straight(segment) true 98 KURDÎ-ÎNGILIZÎ rastewane rastgoşe rastî rastiyên binertî rebeq/rût reg rêja sedî rêje rêjeyî rêk rêkkirin rêkxistin rêwer rexnêgir rêzkirin rîz ronakbîr ronkirina hindaker ronkirina mebêlî rû rûber rûberên nêzkî êk rûdaw rûlakîşe terib rûtext SŞ salb şarêzayî şarêzayî saxkirin sêgoşe sêgoşeyî sêgoşezanî selmênraw/bîrdoz serbixo direct orthogonal truth basic facts absolut root percentage ratio rational regular graduation organizing scale critical ordering row,rank thinker misleading graph mustache diagram surface area convergent areas event cuboid plane negative experience skill check triangle trigonometric trigonometry theoreme independent 99 KURDÎ-ÎNGILIZÎ sercem serê kertê serê sêgoşe serekî seretayî serî şeşpalu/xiştek sêtêrmî şêwaz şêwaz şêwe şêweyê dehî şêweyê serî sêyane sîfet sifir şîkarbike şîkarî şikestinî sinûr sinûrdayî sinus,beryek şirove şîtelkirin şîtelkirin sitem sitûn şîyana dabeşbunê stûn stûnên rûnkirinê sûr T tak tan têgeheştin(tebigehe) sum numerator vertix leading antiderivative upper cube trinomial pattern sort form decimal form vertex form triple property zero solve analytic inability limit limited sine explanation analysis factoring paradox perpendicular divisibility column bar diagram cycle unique ordinate understand 100 KURDÎ-ÎNGILIZÎ ten/ton têperbûn terî tewawker/temamker tewer tewera dûyê (sadê) tewerê êkê (sînê) tîr tîre tîşk,tîrêj toreyî tuwan V vedîtin W wane wate wênedanewe wêneyê rûnkirinê X xal xal li ser tora çargoseyan xala çavdêrî xala çavdêriyê xala dabirrinê xala lêkevitê xala pokanewe xala wergeranî xala wergeranî xemlandin xemlandin xişte xisterû/berçavkirin xişteyî xobixo ton transitive parallel complementary axis y axis x axis diameter arrow ray grided exponent discovery lesson meaning reflexive graph point point (on a grid) check point point(check) hole point point (tangency) point (vanishing) inflection point point(inflection) estimate guessing table presentation tabular self 101 KURDÎ-ÎNGILIZÎ xocihî xozivirîn local return Y yasa yasa yedek yek yekan yekbûnî yekem yekîtî yeksan yekşêwe yektirbirr law rule spare unit ones unicity first union equal uniform intersect Z zanistî zarav zayînî zêde zivirandin scientific vocabularie gregorian plus rotation 102 PEYV Û GOTINÊN TAYBET PEYV Û GOTINÊN TAYBET INGILIZÎ Also Assume that… Because Belong to But Complete Conclude Contain Explain Extract Find Hence /further If In order to In respect of Infer Moreover Obtain Prove Put Show Simplify Since Solve Then KURDÎ EREBÎ Bidîtir/Herwisa أﯾﺿﺎ Hej ko… اﻓﺗرض çunkî ﺑﺳﺑب Tevlî…(.bûn) ﺗﻧﺗﻣﻲ إﻟﻰ Lêbes ﻟﻛن temamkirin ﻻﺳﺗﻛﻣﺎل derencamkirin اﺳﺗﻧﺗﺞ Bixovegirtin اﺣﺗوى şiruvekirin ﺷرح Derînan(deranîn) ﻣﻘﺗطف Derkirin/Peydakirin اﻛﺗﺷف Vêca ﻣن ھﻧﺎ heke إذا Da ﻣن أﺟل li nik ﻓﯾﻣﺎ ﯾﺗﻌﻠﻖ Encamdan اﺳﺗدل Herwesa/bizêdetir ﻋﻼوة ﻋﻠﻰ ذﻟك bi dest keftin(ketin) ﺗﺣﺻل Ronkirin ﺑرھن Danan ( bidane ) وﺿﻊ Selmandin إﺛﺑﺎت Sadekirin ﺗﺑﺳﯾط Ji ber ko ﺑﺎﻟﻧظر إﻟﻰ أن şîkarkirin ﺣل Vêca ﺛم TIRKÎ Ayrıca Varsaymak çünkü ait ama tamamlamak sonuca varmak içermek açıklamak çekmek bulmak dolayısıyla eğer amacıyla göre sonuç çıkarmak dahası elde etmek kanıtlamak koymak göstermek basitleştirmek olduğuna göre çözmek böylece 105 Çend nimûneyên selmênrawên bîrkarî bi zimanê kurdî : Selmênrawa Fîsagorius : Di her sêgoşeyeka westaw da , dûcaya jê yeksane sercemê dûcayên herdû layên dî . Selmênrawa Talîs : Sê rastehêlên terîb yan pitir , dê dû birrerên xo dabeşken bo parçeyên hawrêjeyî . Selmênrawa lêkeftê : Her lêkeftê baznekê dê stûn bît liser ewî nîvtîrê di xala lêkeftinêda diborît Her rastehêlekê stûn liser nîvtîrê baznekê , li dumahîya wê ya liser baznê dê bîte lêkeftê linik vê xalê Selmênrawa bilindahîyan : Her sê bilindahîyên sêgoşê di xalekê da êk û dû dibirrin . 107 Selmênrawa teweran : Tewerên hersê layên sêgoşê di xalekê da êk û du dibirrit bo her sêgoşekê êk baznê heye ku sêgoşê dewirdidet u çeqê wê xala êkudûbirrina hersê tawerane . Pênasîna bazin : Bazin şêweyeka endazeyî ya ko bi xalên bi heman(bi yeksan) dûratî ji xalekê destnişankirî dûrin pêkdihet(pêkdiçe). 108