hasan fırat tarih notları
Transkript
hasan fırat tarih notları
HASAN FIRAT TARİH NOTLARI >>>TARĠH DERS NOTLARI<<< NOTLAR SORU ÇÖZÜMLERĠNE YARDIMCI OLACAK ġEKĠLDE TABLOLAR HALĠNDE HAZIRLANMIġTIR >>TARĠH SORU BANKASI KPSS SORU BANKASI HAZIRLANMAKTADIR<<< HAZIRLANINCA SĠTEDEN YAYINLANACAKTIR KAYNAK GÖSTERĠLMEK ġARTIYLA YAYINLANMASI SERBESTTĠR. http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI TÜRK ĠSLAM DEVLETLERĠ ĠLK TÜRK DEVLETLERĠ HÜK. ÜNVAN ĠlteberhakanĢanyuhan idikutyabgutanhukağan erkin HÜK. Otağ(çadır)örgin(taht)davul SEMBOL kotuz(sorguç)tuğ(sancakyay Bayrakparakale,saray SOSYAL OğuĢ(aile)budun(sülale)boy HAYAT budun(millet)il(devlet) Savatasözü S Buyrukbakan Tamgaçdamgacı Yarmakmadeni Ö para Z AygucibaĢbakan TekinĢehzade Urugsülale L Yargucu,yarganyargıç Tiginprens Ü Toy,kengeĢkurultay Kamdubez para K ġaman,kamdin adamı Bedizciressam Yuğcenaze töreni Ayukihükümet Balbalmezar taĢı Kurganmezar Saguağıt KoĢuk Ģiir Ġnal,çar,ataman, Ağılığhazine gör. külüğyönetici asker Bağayönetici Apasivil yönetici ġadüst düz. Uçmağcennet Yönet Orgunkutsal hayvan Tamucehennem Yada taĢıkutsal taĢ Ġdil yersuruh D Alp er tungaiskit E Oğuz kağanhun S TüreyiĢ T ,yaradılıĢ,göç,karabalasgunuygur A Ergenekongöktürk N Manaskırgız Dede korkutoğuzlar TAK VĠM 12 Hayvanlı türk takvimi hicri miladi rumi celali ALFA Orhun,Uygur,soğd,Kiril,arap, BELER Ġbrani,latin DĠNLER Göktanrı,Budizm,mani,ZerdüĢtlük Hristiyanlık,Musevilik,islamiyet S Uygurlardan önce: A Dokuma,maden,resim,oymacılık,müzik, N HeykeltıraĢ, A Uygurlardan sonra: + mimari,fresko, T Minyatür HASAN FIRAT BĠLĠM ADAMLARI-EDEBĠYATÇILAR KiĢi Eseri Yusuf has *Kutadgu bilig hacip kaĢgarlı Mahmut *Divan-ı lügatıit türk: edip Ahmet *Atabetül hokayık: Ahmet yesevi firdevsi *Divanı hikmet: nizamül mülk *Siyasetname ömer hayam enveri Muhammed bin kays Farabi * Rübailer *Kaside *kanglı lügatı Ġbni sina :*el kanun fit-tıp *ġahname *el medinettül fazıla *el mania al akıl, *füsus ül hikem, *ihsaül ulum(bilimlerin sınıf landırılması) ibni rüĢt Gazali :*ihyaül_ulumjddjn :* * Biruni *kitabı tarih *,asasül bakiye, *kitabüs saydele fittıp Buhari *cami sahih *küt i sifte Elrazi Ġbnı Yusuf Uluğ bey Utbi Harezmi Ġbni türk Özellikleri *Islam edebiyatının ilk yazılı örneği *karahanhılar *mutluluk veren bilgi *ilk türk dünyası haritası *karahanlılar *Araplara *Türkçeyi öğretmek *uygur alfabesi *karahanlılar dönemi *karahanlılar *gazneli mahmuta *gazneliler *farsça *Selçuklu *b . selçuldu *b . selçuklu *Sözlük *harzemĢahlar *aristoyu açıklamıĢtır *ikinci öğretmen *felsefe matematik, astonomi, siyaset,fizik *bileĢ miĢ milletleri ileri sürdü *avicenna *Ġslam filozoflarının reisi *medikal Psikolog *tıp, astronomi ,fizik felsefe *aristoyu batıya tanıftı *averreos *aklı dinden üstün tutar *mutezile akımını temsil eder *Islam felsefesi *din her Ģeyden üstündür *dünyanın güneĢ etrafında bir yılda döndüğünü söylemiĢtir *serbest düĢünce *kimyager *sarkacı buldu *ilk rasatane *astronomi *tarihi yemin *kitabul cebr *matematikçi *necmeddin Kübra saf iyüddin, * Fahr‟eftin razi, http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT KiĢi Mevlana Yunuz emre Hoca dehhani Germiyanlı ahmedi Muhyiddin Arabi Hacı bektaĢı veli Ravendi Kerimuddin aksarayi Eflaki afirin Ġbnurrezzak Yazıcızade ali Ali kuĢçu Ali Ģir nevai TARİH NOTLARI Eseri :*mesnevi ,divanı kebir, *fihi mafih, *mektubat *divan, *risaleftün nushiyye *Selçuklu Ģahnamesi *divan iskendername *cemĢid-ü huĢid *Ģeyhi ekber *vahdeti vücut *makalat *rahatüssüdur *müsamerettülahbar *menakibül *tarihi meyyafarikin *tevarihiali Selçuk *matematik ve astronomi *muhakemeftül lügatteyn DANIġMENTLĠLER 1. Nikar Ulu Camii 2. Kayseri Ulu Camii 3. Kayseri Kokluk Camii 4. Yağıbasan Medresesi 5. Tokat Niksar Medr. MENGÜCEKLĠLER 1. Divriği Kucukkale Ca 2. Divriği Ulu Camii 3. Turan Melik Sifahanesi ARTUKLULAR 1. Diyarbakır Ulu Camii ANADOLU SELÇUKLU CAMĠĠ 1. Konya Alaaddin 2. Niğde Alaaddin 2. Mardin ulu Cami 3. Malatya ulu 4. Kayseri Hond HatunKül. 5. Hacı Kılıc 6. Amasya bunmalı gökmed 7. Sinop Ulu 8. Beysehir Esrefoğlu 9. Ankara Arslanhane 10. Afyon Ulu 11.biyarbakır ului 12. Kızıltepe ANADOLU SELÇUKLU MESCĠTLER 1. Konya TaĢ mescit 2. Harput Arap Baba 3. Mardin Medresesi ANADOLU SELÇUKLU MEDRESELERĠ 1. Konya Karatay 2. Konya Ġnce Minareli 3. Konya Sırcalı Medrese 4. Sivas Gok 5. Sivas Cifteminareli 6. Kayseri cifte Medrese 7. Afyon Kubbeli 8. Kırsehir Kocabey 9. Tokat Gok Medrese 10. Erzurum Cifte Minerali 11 .Sivas Buruciye ANADOLU SELÇUKLU KÜMBET-TÜRBE 1 .Sitte melik 2 .Emir saltuk 3.Melik daniĢment gazi 4. Mama hatun. 5. Ahlat ulu 6.Kayseri döner ANADOLU SELÇUKLU KERVANSARAY 1.Alay han 2.Evdir han 3.Alara han. 4.Ģarapsa han. 5 Sultan han 6.Karotay 7.Ağızkara. 8.Hekim han. MĠMAR SĠNANIN ESERLERĠ 1. Ġstanbul Sehzade Camii2. Ġstanbul Suleymaniye Camii-Kalfalık 3. Edirne Selimiye CamiiUstalık 19.YY ESERLERĠ 1. Beylerbeyi Sarayı 2. Dolmabahce sarayı 3. Cırağan Saray 4. Yıldız Sarayı OSMANLILAR KURULUġ-ERKENDÖNEM 1. Ġznik hacı Ozbek Camii 2. Ġznik Yesil Camii ANADOLU SELÇUKLU SARAYLARI 1. BeyĢehir kubadabad sarayı 2. Kayseri kubadiye sarayı ANADOLU SELÇUKLU KÖġKLER 1.Konya alaaddin köĢkü 2.Kayseri Haydar bey köĢkü ANADOLU SELÇUKLU BĠMARHANE 1.Gevher nesibe 2. DaruĢĢifa 3 .Gıyasiye 4.Ttorumtay 5.Turan melek YUKSELME-KLASĠK DÖNEM 1. Fatih Camii ve Kulliyesi 2. Rum Mehmet Pasa Camii 3. Atik Ali Pasa Camii 4. Beyazıd Kulliyesi 5. rumeli hisarı DAĞILMA-GEÇ DÖNEM18.YY 1. Nuri Osmanıye Camii 2. Laleli Camii 3. Uskudar Valide Camii 4. Beylerbeyi Camii 5. Aynalı Kayak Kasrı 6. Ġshak Pasa Sarayı 7. Sadabat Kasrı 8. 111. Ahmet Cesmesi 3. Nilufer Hatun Ġmareti 4. Bursa Hudavendigar Camii 5. Bursa Ulu Camii 6. Bursa Yıldırım Camii 7. Bursa Yesil Camii 8. Bursa Muradiye Camii 9. Edirne Eski Camii 10. Edirne Muradiye Camii 11. Edirne Ucserefeli Camii 12. Anadolu camii 3.Konya Sırçalı mescid 4 AkĢehir Güdük minare mescidi HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI OSMAN BEY DÖNEMĠ I. MURAT DÖNEMĠ (Hüdavendigar) ▪Ġlk olarak Karacahisar’ı arkasından Bilecik, Yarhisar, Ġnegöl, Köprühisar ve YeniĢehir‟i aldı. ▪Osmanlı ilerleyiĢini durdurmak isteyen Bizans ile Koyunhisar SavaĢı’nı yaptı (1302). Bu savaĢ Osmanlı ile Bizans arasındaki ilk savaĢtır. Not 1: Ġlk para Osman Bey döneminde basılmıĢtır. Osmanlı Beyliği bu dönemde bir devlet haline gelmiĢtir. 2. Osman Bey‟in, ġeyh Edebali’nin kızını alması din adamları ve halkın Osmanlıya olan desteğini artırmıĢtır. Ankara‟yı geri aldı. ▪Hamitoğulları Beyliğinden AkĢehir ve BeyĢehir satın aldı. ▪Germiyan Beyinin kızı ile oğlu Yıldırım‟ı evlendirerek KütahyaTavĢanlı gibi yerleri çeyiz olarak aldı. ▪Karamanoğulları‟na ilk kez sefer yaptı. ▪Rumeli‟de Rum ve Bulgar kuvvetlerini Sazlıdere SavaĢında yenerek Edirne‟yi ele geçirdi (1363). ▪Türklerin Edirne‟yi almaları üzerine Sırplar, Bulgarlar, Macarlar, Eflaklılar birleĢerek, Osmanlılar ile Sırpsındığı ORHAN BEY DÖNEMĠ SavaĢını yaptılar (1364). Bu savaĢ Osmanlı Devleti‟nin Haçlılar ▪Bursa‟yı alarak baĢkent yapmıĢtır. ▪Orhan Bey‟in Ġznik‟i kuĢatması Bizans ile Palekenon (Maltepe) SavaĢı’na neden olmuĢtur. Orhan Bey bu zafer ile Ġznik ve Ġzmit‟i almıĢtır. Böylece Bizans‟ın Anadolu‟daki tüm toprakları Osmanlılara geçmiĢtir. ▪Orhan Bey, Karesi Beyliği’ne son verdi. Böylece Anadolu‟da Türk birliği kurma çalıĢmaları ilk kez bu dönemde baĢlamıĢ oldu. Karesi donanması Osmanlılara geçmiĢtir. Bu donanma ile de Osmanlılar Rumeli‟ye geçmiĢtir. ▪Orhan Bey, Bizans tahtını ele geçirmek isteyen Kantakuzen‟e, oğlu Süleyman PaĢa komutasında ordu göndererek, ▪Orhan Bey‟in ölümü ile Ahiler‟in eline geçen onun imparator olmasını sağladı. Buna karĢılık Bizans‟tan Çimpe Kalesini aldı. Çimpe Kalesi Osmanlıların Rumeli’de aldığı ilk topraktır. ▪Süleyman PaĢa Rumeli‟de fetih hareketlerine devam ederek Marmara kıyılarını ele geçirdi. Süleyman PaĢa Ankara’yı aldı. Not : 1. Yaya ve müsellem adında ilk düzenli ve sürekli ordu kuruldu. 2. Fethedilen yerlere Kadı ve subaĢılar atandı. ile yaptığı ilk savaĢ ve ilk zaferdir. Bu zafer sonucunda Bulgar Krallığı Osmanlı‟ya vergi vermeyi kabul etti. ▪Osmanlının Balkanlarda ilerlemeye devam etmesi üzerine, Balkan Devletleri yeniden birleĢerek Osmanlı ile Çirmen SavaĢını yaptı (1371). Bu savaĢı da Osmanlı kazandı. ▪Osmanlının PloĢnik’te yenildi (Ġlk yenildi). Bu yenilgiden cesaret alan Haçlılar Osmanlı ile I. Kosava SavaĢını yaptı (1389). Osmanlı devleti bu savaĢı kazandı. I. Murat savaĢ meydanında gezerken bir Sırp askeri tarafından Ģehit edildi. Not : 1. Ġlk kez Yeniçeri Ocağı kuruldu. 2.Ġlk kez Tımar Sistemi uygulanmaya baĢlandı. 3. Topçu Ocağı kuruldu. 4.Rumeli Beylerbeyliği kuruldu ve yönetime Lala Ģahin PaĢa getirildi. 5.Osmanlılar ilk kez topu, I. Kosava SavaĢında düĢmanı korkutmak için kullandılar. 6.Osmanlı devleti tam teĢkilatlı hale gelmiĢtir. 7. Vezir-i azamlık, kazaskerlik ve defterdarlık kuruldu. 3. Ġznik‟te ilk Osmanlı Medresesi açıldı. 4. Osmanlı‟da ilk divan teĢkilatı bu dönemde kuruldu. 5. Osmanlı‟da ilk kez vezirlik teĢkilatı bu dönemde kurulmuĢ ve Alaaddin paĢa ilk Osmanlı veziri olmuĢtur. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI YAVUZ SULTAN SELĠM DÖNEMĠ Babası II. BAYEZĠD DÖNEMĠ ve kardeĢlerine karĢı mücadele eden Yavuz bu mücadeleyi kazanarak tahta geçmiĢtir. Fatih‟in ölümü üzerine Amasya Valisi olan oğlu Bayezid Ġstanbul‟a gelerek tahta geçti. 1-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri KardeĢleri ile yaptığı mücadeleyi kazanan Yavuz, büyük tehlike Bayezid‟in zayıf karakterli olması, bu dönemde ortaya çıkan Cem olarak gördüğü Ģah Ġsmail‟in üzerine yürümüĢtür. Sultan Olayı ve taht kavgaları bu dönemin sönük geçmesine neden Nedenleri: olmuĢtur. ☺Yavuz‟un padiĢahlığını ġah Ġsmail‟in tebrik etmemesi 1-Cem Sultan Olayı ☺ġah Ġsmail‟in Anadolu da ayaklanmalar çıkartması Cem Sultan II. Bayezid‟e karĢı Memlükler‟in de kıĢkırtması ile Bu nedenlerden dolayı Yavuz, ġah Ġsmail ile Çaldıran SavaĢını birkaç kez taht mücadelesine giriĢmiĢ ise de mağlup olarak Rodos yaptı (1514). Ģovalyelerine sığınmıĢ ve onlar tarafından papaya götürülmüĢtür. Sonuçları: Böylece sorun uluslar arası bir sorun haline gelmiĢtir. ☻Doğuda en büyük tehlike olan, Safevi Devleti tehlikesi uzunca bir Cem Sultan Olayının Osmanlıya Etkileri : süre etkisiz hale getirildi. a- Batıdaki seferler duraklamıĢ ☻Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri Osmanlı topraklarına b- Endülüs Emevilerine gerekli yardım götürülememiĢ katıldı. c- Safevi tehlikesi önlenememiĢ ☻SavaĢ dönüĢü birçok sanatçı, bilgin ve Ģair Ġstanbul‟a getirildi. d- II. Bayezid döneminin sönük geçmesine neden olmuĢ ☻SavaĢ dönüĢünde Dulkadiroğulları Beyliği ile yapılan Turnadağ e- Papa SavaĢı (1515) ile Dulkadiroğulları Beyliği Osmanlı Devletine katıldı. ve Avrupa tarafından baskı unsuru olarak kullanılmıĢtır. 2-Karamanoğullarının Yıkılması (1483) Not: Dulkadiroğulları Beyliğinin alınması ile Anadolu Türk birliği kesin olarak sağlanmıĢtır. Karamanoğulları II. Bayezid tarafından kesin olarak yıkılıĢtır. 2-Osmanlı – Memlük ĠliĢkileri 3-Boğdan Fethinin Tamamlanması: Kili ve Akkerman alınarak Boğdan‟ın fethi tamamlanmıĢtır. Böylece Kırım ile kara bağlantısı sağlanmıĢ ve Lehistan ile ilk iliĢkiler Nedenleri: ◘ ġah Ġsmail ve Memlüklerin Osmanlıya karĢı ittifak kurması baĢlamıĢtır. ◘ Dulkadiroğulların Osmanlıya katılmasına Memlüklerin 4-Osmanlı-Memlük ĠliĢkileri ◘ Fatih itirazı Fatih zamanında bozulan iliĢkiler bu dönemde savaĢ haline dönüĢmüĢtür. Nedenleri: a-Memlüklerin Cem Sultan‟ı kıĢkırtmaları ve korumaları b-Karamanoğullarını desteklemeleri döneminde baĢlayan iki devlet arasındaki anlaĢmazlıklar ◘ Yavuz‟un Müslümanları bir bayrak altında toplayarak Ġslam birliğini gerçekleĢtirmek istemesi ◘ Yavuz‟un baharat yolunu eline geçirmek istemesi Yavuz Sultan Selim, Kansu Gavri ile Mercidabık SavaĢını yaparak c-Fatih döneminden beri devam eden Hicaz u yolları sorunu (1516) Suriye, Filistin bölgesini ele geçirdi. SavaĢ sırasında Kansu d-Dulkadiroğulları Beyliği‟nin Memlüklere karĢı Osmanlıdan yardım Gavri öldü. istemesi Bu savaĢlar sırasında her iki tarafta bir sonuç elde edememiĢtir. Yavuz, Memlük hükümdarı Tomanbay ile Ridaniye SavaĢını yaparak Memlükleri yıkmıĢtır (1517). Sonuçları: 5-Osmanlı-Venedik SavaĢları: Venediklilerden Modon, Koron, Ġnebahtı kaleleri ve Navarin limanı alınmıĢtır. Otranto seferinden sonra, elimizden çıkan Ayamavra ve Kefalonya kaleleri geri alınmıĢtır. ♠ Memlük Devleti ortadan kaldırılmıĢtır. ♠ Mısır Osmanlı devletine katıldı. ♠ SavaĢılmadan Hicaz Osmanlı devletine katılmıĢtır. ♠ Baharat yolu Osmanlının eline geçmiĢtir. ♠ Mukaddes emanetler Ġstanbul‟a getirildi. ♠ Halifelik Osmanlı Devletine geçti. 6-Osmanlı Ġran ĠliĢkileri ġah Ġsmail, Akkoyunlu Devletini yıkarak yerine Safevi Devletini kurdu.ġah Ġsmail Anadolu‟yu ele geçirmek amacı ile Anadolu da ġii ♠ Osmanlı hazinesi ağzına kadar dolmuĢtur. ♠ Venedikliler Kıbrıs adası için Memlüklere ödedikleri vergiyi Osmanlı Devletine ödemeye baĢladılar. propagandası yaparak, ġahkulu Ġsyanının çıkmasına neden oldu. ġahkulu yakalanarak idam edildi. Not: Yavuz Sultan Selim döneminde bütün mücadeleler doğulu II. Bayezid‟in ġii faaliyetlerine karĢı pasif davranması üzerine devletler ile yapılmıĢ, batılı devletler ile herhangi bir mücadele Trabzon Valisi Selim babasına karĢı isyan etmiĢ ise de baĢarısız olmamıĢtır. Bu dönem batılı devletler ile mücadelenin olmadığı tek olmuĢtur. Daha sonra yeniçeri ve ordunun desteği ile baĢa geçmiĢtir. dönemdir. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT Merkez isyanları II. Osman (Genç Osman) TARİH NOTLARI 17.yüzyıl c- Köprülü Mehmet PaĢa Valide Turhan Sultan‟ın teklifi üzerine, Köprülü Mehmet PaĢa bazı Ģartlar karĢılığında sadrazam olmayı kabul etmiĢtir. Böylece Ģart koĢarak sadrazam olan ilk kiĢi olmuĢtur. 17. yüzyılda ıslahat yolunda ilk ciddi adımı Genç Osman atmıĢtır. Genç Faaliyetleri: Osman‟ın ıslahatları Ģunlardır: 1- Ġlk iĢ olarak ilmiye sınıfı ile uğraĢtı. Ulemaya n ġeyhülislam‟ın fetva vermek dıĢındaki yetkilerini elinden aldı. asihatlarda bulundu. Böylece ilmiye sınıfının devlet iĢlerine karıĢmasını önlemiĢtir. 2- Devletten haksız yere alınan 2- Maliyeye önem verdi. Din adamlarına ve askerlere fazladan verilen paraları kesti. paraları kesti. 3- Erdel‟deki isyanı bastırdı. 3- Genç Osman, saray dıĢı evlilik yaparak sarayı halka açmaya çalıĢmıĢtır. 4- SavaĢtan kaçan yeniçerileri Genç Osman bu yönü ile sosyal alanda ıslahat yapan ilk padiĢahtır. cezalandırdı. 4- Ġlk kez Yeniçeri Ocağını kaldırmayı düĢünmüĢtür. Bunu haber alan 5- Devletin gelir ve giderlerini dengeleyerek maliyeyi düzenledi. yeniçeriler Genç Osman‟ı öldürmüĢlerdir. 6- Devlet kadrolarına iĢin ehli olan kiĢileri atadı. IV. Murat 7-Çanakkale Boğazındaki Venedik ablukasını kaldırdı. 1- Ġçki, tütün, gece sokağa çıkma yasağı getirmiĢtir. 8-Venedikliler tarafından iĢgal edilen Ġmroz, Limni‟yi geri aldı 2- Koçi Bey‟e duraklamanın nedenleri ve çareleri ile ilgili Koç d- Köprülü Fazıl Ahmet PaĢa Bey Risalesi‟ni hazırlattı. Babası Köprülü Mehmet PaĢa‟dan sonra sadrazam oldu. 3- Kuvvet ve Ģiddet yoluyla devlet otoritesini yeniden 1- Maliyeye önem vererek bütçe açığını kapattı. sağlamıĢtır. 2- Orduyu disiplin altına aldı. 4- Yeniçeri ve sipahi zorbalarını ortadan kaldırdı. Bu durum 3- Venediklilerden Girit adasını aldı. Ġstanbul‟da asayiĢ ve güvenliğin yeniden kurulmasını sağladı. 4- Avusturya‟dan Uyvar kalesini alıp, Vasvar AntlaĢmasını imzaladı. 5- Ġran üzerine iki sefer düzenledi. Bu seferler sırasında 5- IV. Mehmet ile Lehistan seferine çıkarak BucaĢ AntlaĢmasını Anadolu‟daki Celaliler ortadan kaldırılmıĢ, emniyet ve güvenlik imzaladı. sağlanmıĢtır. 17. yüzyılda köprülüler ailesinden sadrazamlık makamına getirilen 6- Tımarlar eskiden olduğu gibi savaĢlarda yararlılık diğer devlet adamları Ģunlardır: gösterenlere verilmiĢtir. e- Merzifonlu Kara Mustafa PĢ. a-Kuyucu Murat PaĢa II. Viyana kuĢatmasındaki baĢarısızlığı yüzünden idam edildi. I. Ahmet devrinde sadrazam olmuĢtur. Celali isyanlarına karĢı f- Köprülü Fazıl Mustafa PaĢa sert tedbirler aldı. Bunun için bir çok isyancıyı idam ettirdi. ğ- Amcazade Hüseyin PaĢa b-Tarhuncu Ahmet PaĢa Kutsal Ġttifak savaĢlarına son vererek Karlofça ve Ġstanbul IV. Mehmet zamanındasadrazam oldu. Tarhuncu Ahmet AntlaĢmalarını imzaladı. PaĢa‟nın ıslahatları Ģunlardır: Islahatların Özellikleri 1- Hazineye borcu olan kiĢilerden bu borçları tahsil etti. 1- Bu dönem ıslahatları geliĢme aĢaması bulamamıĢ 2- Bütçe açığının saray masraflarının çokluğundan ve lüzumsuz DüĢünce aĢamasında kalmıĢtır. harcamalardan kaynaklandığını görerek bunları azaltmaya çalıĢtı. 2- Kuvvet ve Ģiddet yolu ile ülkede asayiĢin sağlanması 3- Osmanlıda ilk defa resmi devlet bütçesini hazırladı. yoluna gidilmiĢtir. 4- Divan üyeleri ve bazı yöneticilerden hazineye para aktardı. 3- Islahatlarda Avrupa örnek alınmamıĢtır. Çıkarı elden giden kimselerin faaliyetleri sonucunda, 4- Yeniçeri, ulema ve halkın tepkisi ile karĢılaĢmıĢtır. Tarhuncu Ahmet PaĢa idam edilmiĢtir. 5- Yönetim, hukuk ve teknik alanlarda ıslahat yapılmamıĢtır. 6- Duraklamaya çözüm olmadı. 7- Islahatların ağırlık noktasını ordu ve ekonomi oluĢturur. 8- Islahatların öncülüğünü padiĢah ve devlet adamları yapmıĢ ve ıslahatlar Ģahıslara bağlı kalmıĢtır. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI 18.YÜZYIL I. Abdülhamit’in Islahatları Devri Ocağını Islahatları ●SüratLale Topçuları geliĢtirdi. (1718-1730) LALE DEVRĠ ●Karadeniz ve Eğe kıyılarında yeni tersaneler kuruldu. 1718 Pasarofça AntlaĢması ile baĢlayıp, 1730 Patrona Halil Ġsyanı ile sona eren devire Lale Devri denir. Devrin PadiĢahı III. Ahmet, sadrazamı ise NevĢehirli Damat Ġbrahim PaĢa‟dır. ●Ordunun subay ihtiyacını karĢılamak için “Ġstihkam Okulu” açıldı. ●Askerlikle ilgili batı dillerindeki eserler Türkçe‟ye çevrildi. ●Mali alanda da çalıĢmalar yapıldı. Temelde iç borçlanma Lale Devri Islahatları: esasına dayana “Esham Sistemi” kuruldu. ●Avrupa‟ya ilk kez geçici elçiler gönderildi. ●Sait Efendi ve Ġbrahim Müteferrika ilk kez Türk matbaasını kurdu (1727). 3. selim ●Yalova‟da bir kağıt fabrikası kuruldu. ●Tulumbacılar Bölüğü adı ile ilk kez bir itfaiye bölüğü kuruldu. ●Ġstanbul‟da bir kumaĢ fabrikası ve çini atölyesi kuruldu. ●Ġlk kez çiçek aĢısı uygulandı. ●Ġstanbul‟un çeĢitli yerlerinde pek çok kütüphane açıldı. ●Pek çok doğu klasiği Türkçe‟ye çevrildi. Not 1: Lale Devri Osmanlı Devleti‟nde, batının üstünlüğünün kabul edildiği ve batının örnek alınarak ıslahatlar yapıldığı ilk dönemdir. Not 2: Lale Devri, bu dönemde devam eden Osmanlı-Ġran SavaĢları hariç genelde barıĢçı bir politikanın benimsendiği devir olmuĢtur. III. Ahmet‟ten sonra tahta geçen I. Mahmut ilk iĢ olarak Ġstanbul‟un asayiĢini yeniden sağladı. Patrona Halil ve arkadaĢları yakalanarak idam edildi. Topçu PaĢa, ve Humbaracı ocaklarını modern usullere göre yeniden bir düzene soktu. ● Humbaracı Ahmet PaĢa orduda bölük, alay, tabur sistemini kurdu. ● Avrupai tarzda ●III. Selim Nizam-ı Cedit Ocağı‟nın ihtiyacını karĢılamak için “Ġrad-ı Cedit” adıyla ayrı bir hazine kurdurdu. ●Kara ve Deniz Mühendishanesi geliĢtirlerek, Mühendishane-i Berr-i Hümayun ve Mühendishane-i Bahr-ı Hümayun adı verildi. ●Batıdaki bilim, teknik ve siyasi alandaki geliĢmeleri takip edebilmek amacıyla Londra-Paris-Viyana-Berlin ●Fransızca okullarda ilk kez yabancı dil olarak okutulmaya baĢlandı. ●Yerli malı kullanımı için çaba harcandı. ●Ġlk devlet matbaası kuruldu. Islahatları: bir Fransız olan Humbaracı Ahmet kurdu. gibi merkezlerde daimi elçilikler kuruldu. I. Mahmut’un Islahatları ● Aslen ● Avrupai tarzda “Nizam-ı Cedit Ocağı” adı ile bir ordu subay yetiĢtirmek amacı ile “Kara Mühendishanesi” kuruldu. ● Maliyeyi düzeltmek amacı ile çalıĢmalar yapıldı. III. Mustafa’nın Islahatları 1806-1812 Osmanlı Rus SavaĢı‟nın devam ettiği bir sırada, Nizam-ı Cedit Ordusunun Ġstanbul‟da olmamasını fırsat bilen bazı yeniçeriler, ıslahatların önemini kavrayamayan halk kitlesini de yanlarına alarak Kabakçı Mustafa önderliğinde ayaklandılar. Ġsyancılar Nizam-ı Cedit kıĢlalarına basarak ocağı dağıttılar. III. Selim‟i tahttan indirerek yerine IV. Mustafa‟yı padiĢah ilan ettiler. 18. Yüzyıl Islahatlarının Genel Özellikleri ●17.yüzyıl ıslahatlarından farklı olarak Avrupa örnek alınmıĢtır. ● 18. yüzyıl ıslahatları 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha ●Fransız Baron dö Tott topçu ve istihkam askerlerini köklüdür. düzenlemeye çalıĢtı. Hafif ve hızlı toplar döküldü. ●Askeri alanda ağırlıklıdır. ● “Sürat topçuları Ocağı” kuruldu. ●Islahatlar, yapan kiĢilerin döneminde geçerli olmuĢ bir devlet ●Haliç‟te “Hendeshane” adıyla denizcilik ve topçuluk öğretimi politikası haline gelememiĢtir. yapılan yeni bir okul açıldı. ● Islahatlar, yeniçerilerin, halkın ve ulemanın tepkisiyle ●Deniz subayı yetiĢtirmek amacıyla “Deniz Mühendishanesi” karĢılaĢmıĢtır. kuruldu. ●Yönetim ve hukuk alanında ıslahat yapılmamıĢtır. ●Maliye alanında da çalıĢmalar yapıldı. III. Mustafa devri ● 17. yüzyıl ıslahatlarına göre daha baĢarılıdır ama devletin 18. yüzyılda maliyenin en iyi durumda olduğu devirdir. çöküĢü önlenememiĢtir. Bu dönemde maliye açık vermemiĢtir. ●Devlet adamları tarafından yapılmıĢtır HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI Sırp ve Yunan Ġsyanları Mısır ve Boğazlar Sorunu A- Sırp Ġsyanı II. Mahmut, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet PaĢa‟ya Mora isyanını Nedenleri: 1-Gerileme ve dağılma döneminde Avrupa‟ya yapılan seferlerde Sırp topraklarının savaĢ alanı haline dönmesi 3-Fransız Ġhtilali‟nin yaydığı milliyetçilik ve bağımsızlık ilkelerinin etkisi, 4-Avusturya ve Rusya‟nın Balkanları kontrol altına almak için buradaki azınlıkları Osmanlı‟ya karĢı kıĢkırtması 5-Sırbistan‟da görev yapan yeniçerilerin halka kötü davranması, Bunların sonucunda 1804‟te Kara Yorgi öncülüğünde ilk isyan çıkmıĢtır. Mahmut‟tan Mora valiliğine karĢılık Suriye valiliğini istemiĢtir. II. Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine Mehmet Ali PaĢa isyan etmiĢtir. Mehmet Ali PaĢa‟nın oğlu Ġbrahim PaĢa komutasındaki Mısır Ordusu, Suriye‟yi ele geçirmiĢ ve Kütahya‟ya kadar ilerlemiĢtir. Zor durumda kalan II. Mahmut, Rusya‟dan yardım istemek zorunda kalmıĢtır. Rus ordu ve donanması Ġstanbul önlerine gelince, bu durumdan Ġngiltere ve Fransa rahatsız olmuĢtur. Bunun üzerine Sonuçları: 1-Sırplar Edirne AntlaĢması ile iç iĢlerinde serbest, dıĢ iĢlerinde Osmanlıya bağımlı oldular (1829). 2-Berlin AntlaĢması ile Sırbistan tam bağımsızlığını kazandı (1878). Osmanlı Devleti‟nde milliyetçilik akımlarından etkilenerek bağımsızlık için ilk isyan eden ilk toplum Sırplardır. Kütahya AntlaĢması (1833) Bu antlaĢmayla, Mehmet Ali PaĢa‟ya Suriye ve Girit valiliği, oğlu Ġbrahim PaĢa‟ya da Adana valiliği, ek olarak verilmiĢtir. Hünkar Ġskelesi AntlaĢması‟nı yaptı (1833). Hünkar Ġskelesi AntlaĢması’nın Maddeleri: 1-Milliyetçilik akımının etkisi 1-Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa Rusya, asker yardımı 2-Etnik-i Eterya Cemiyeti‟nin kurulması (1814) yapacak fakat masraflarını Osmanlı karĢılayacak 3-Rusya, Fransa ve Ġngiltere‟nin Rumları kıĢkırtması 2-Rusya saldırıya uğrarsa Osmanlılar, Boğazlar‟ı kapatacak 4-Osmanlı Devleti‟nin zayıflamıĢ olması Rusya‟nın desteğini alan Etnik‟i Eterya, Eflak ve Boğdan da isyanı baĢlattı (1820). Osmanlı Devleti Mısır Valisi Mehmet Ali PaĢa‟nın yardımı ile isyanı bastırdı. Rusya birleĢerek Yunanistan‟a bağımsızlık verilmesini istediler. II. Mahmut‟un bunu kabul etmemesi üzerine üç devletin donanması, Navarin Limanı‟nda Osmanlı donanmasını yaktılar (Navarin Baskını 1827). Rusya‟nın da doğu ve batıda ilerlemesi üzerine zor durumda kalan Osmanlı Devleti Edirne AntlaĢması‟nı imzaladı (1829). Edirne AntlaĢmasının Maddeleri: 1-Osmanlı Devleti, Yunanistan‟ın bağımsızlığını tanıyacak 2-Sırbistan iç iĢlerinde bağımsız, dıĢ iĢlerinde Osmanlıya bağlı olacak Not:Rumlar Osmanlı Devletinden ayrılarak bağımsız olan ilk millet olmuĢtur. PaĢa arasında Kütahya AntlaĢması‟nın imzalanmasını sağlamıĢlardır. AntlaĢmaya rağmen Mehmet Ali PaĢa‟ya güvenemeyen II. Nedenleri: Ġngiltere, Ġngiltere ve Fransa harekete geçerek, II. Mahmut ile Mehmet Ali Mahmut, Rusya‟nın desteğini sağlamak için Rusya ile B-Yunan Ġsyanı Fransa, Edirne AntlaĢması ile bağımsız olması üzerine, Mora valiliği Mehmet Ali PaĢa‟ya verilememiĢtir. Bunun üzerine Mehmet Ali PaĢa, II. 2-Osmanlı Devleti‟nin merkezi idaresinin zayıflaması Not: bastırsa Mora ve Girit valiliklerini vaat etmiĢti. Ancak Yunanistan‟ın 3-AntlaĢma 8 yıl yürürlükte kalacak Not: Böylece ilk kez boğazlar sorunu ortaya çıkmıĢtır. Rusya‟nın desteğini alan II. Mahmut, Mehmet Ali PaĢa‟ya haddini bildirmek için Mehmet PaĢa‟ya savaĢ açtı. Yapılan Nizip SavaĢı‟nı (1839), Osmanlı ordusu kaybetti. Bu arada II. Mahmut ölmüĢ yerine oğlu Abdülmecit tahta geçmiĢtir. Hünkar iskelesi AntlaĢması‟na göre Rusya‟nın yardım etmesinden çekinen Ġngiltere, Mısır sorununu uluslar arası bir konferansa çekti. Fransa hariç Avrupa‟nın büyük devletlerinin katıldığı, Londra Protokolü imzalandı (1840). Londra Protokolü Maddeleri: 1-Suriye, Adana, Girit, Cidde, Osmanlı‟ya geri verilecek 2-Mısır Osmanlıya yıllık vergi verecek 3-Mısır hukuken Osmanlı Devleti‟nin olacak, yönetimi Mehmet Ali PaĢa‟ya verilecek Not: Böylece Mısır Sorunu halledilmiĢ oldu. Mısır Sorununu halleden Avrupalı Devletler tekrar bir araya gelerek Londra Boğazlar SözleĢmesi‟ni (Londra antlaĢması 1841) imzaladılar. Londra Boğazlar SözleĢmesinin Önemi: 1-Boğazlar uluslar arası bir statü kazandı 2-Boğazlar sorunu çözüldü. 3-Boğazların savaĢ gemilerine kapatılması ile Rusya‟nın Akdeniz‟e inmesi önlendi. Not: Mısır Sorunu baĢlangıçta bir iç sorun iken sonraları dıĢ sorun haline dönüĢtü. Not: Osmanlı Devleti‟nin kendi valisi ile bile baĢa çıkamayacak güçte olduğu ortaya çıktı HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI Kırım SavaĢı (1853-1856) 1877-78 Osmanlı-Rus SavaĢı (93 Harbi) Nedenleri: Nedenleri: 1-Rusların, Ġstanbul ve Boğazlara yerleĢmek ve Balkanlarda 1-Almanya ve Ġtalya‟nın siyasi birliğini kurmasıyla Avrupa‟da kendisine bağlı devletler kurmak istemesi meydana gelen geliĢmelerden Rusya‟nın faydalanmak istemesi 2-Rusların, kutsal yerlerde Ortodokslar lehine bazı haklar elde 2-Rusya‟nın Kırım SavaĢı‟yla kaybettiği hakları elde etmek etmek istemesi istemesi 3-Rusya‟nın isteklerini Osmanlı Devleti‟ne kabul ettirebilmek için 3-Karadeniz kıyılarını silahlandırmak istemesi Prens Menkiçof‟u olağanüstü yetkiler ile Ġstanbul‟a göndermesi 4-Rusya‟nın Balkan devletlerini kıĢkırtması. Bunun üzerine Rus ordularının Osmanlı topraklarına girmesi ile savaĢ baĢladı. Rus donanması, Sinop Limanına baskın yaparak Osmanlı donanmasını Yaktı (Sinop Baskını 1853). Hersek, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan‟da isyanlar çıktı. Yeni bir Osmanlı-Rus SavaĢını istemeyen Avrupalı devletler Ġstanbul‟da bir konferans topladılar (Ġstanbul Konferansı Rusya‟nın Boğazlar ve Akdeniz üzerinde oluĢturduğu tehdit, 1878). Bu konferansta Sırbistan ve Karadağ‟dan Osmanlı Ġngiltere ve Fransa‟yı harekete geçirdi. Ġki devlet Osmanlının askerlerinin çekilmesini, Bosna Hersek ve Bulgaristan‟a da yanında savaĢa katıldılar. özerklik verilmesini istediler. Osmanlı bu istekleri iç iĢlerine Ġtalyan birliğini kurmak için Fransa‟nın desteğine ihtiyaç duyan Piyomento (Sardunya), Fransa‟nın yanında savaĢa girdi. Bu ittifak karĢısında, Rusya zor durumda kalarak müdahale sayarak reddetti. Bunun üzerine Rusya Osmanlı Devleti‟ne savaĢ ilan etti. Paris Ruslar Kafkaslarda Gazi Ahmet Muhtar PaĢa‟yı, Balkanlar‟da ise AntlaĢması‟nı imzalamıĢtır. Gazi Osman PaĢa‟yı yenerek, Osmanlı Devleti ile Ayestefanos Paris AntlaĢmasının Maddeleri: (YeĢilköy) AntlaĢmasını imzaladı. 1-Osmanlı Devleti bir Avrupa Devleti sayılacak, toprak bütünlüğü Ayestefanos AntlaĢması (1878) Avrupalı devletlerin garantisi altında olacak ve Avrupa devletleri Bu AntlaĢma ile Ruslar tarihi emellerine ulaĢma yolunda önemli hukukundan yararlanacak bir adım atmıĢtır. Rusya‟nın büyümesini istemeyen Ġngiltere ve 2-Karadeniz tarafsız hale getirilecek sadece ticaret gemilerine Avusturya yanlarına Almanya‟yı da alarak savaĢa itiraz etmiĢtir. açık tutulacak Rusya bu devletler ile savaĢı göze alamadığından Berlin 3-Rusya ve Osmanlı Devleti Karadeniz‟de savaĢ gemisi ve tersane AntlaĢmasını hazırlamak zorunda kalmıĢtır (1878). bulunduramayacaktır. Berlin AntlaĢmasının Maddeleri: 4-Rusya, Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmayacak, alınan 1-Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olacak topraklar taraflara geri verilecek 2-Batum, Kars, Ardahan ve Artvin Rusya‟da, Doğu Beyazıt ve Paris AntlaĢmasının Önemi: EleĢkirt Osmanlıda kalacak ●Osmanlı Devleti, Avrupa Devleti sayıldı. 3-Bulgaristan üçe ayrılacak ●Osmanlı Devleti‟nin dağılma döneminde imzaladığı en karlı 4-Osmanlı Devleti Rusya‟ya savaĢ tazminatı ödeyecek anlaĢma oldu. 5-Yunanistan‟a Teselya Bölgesi verilecek ●Osmanlı toprak bütünlüğünün Avrupalı devletlerinin garantisi 6-Ermeni ve Rum azınlıklara ayrıcalıklar verilecek altında bulunması, Osmanlı Devleti‟nin kendi topraklarını koru- 7-Bosna-Hersek yamayacak kadar güçsüz olduğunu gösterdi. Avusturya‟ya bırakılacak ●Osmanlı Devleti bu savaĢtan galip çıkmasına rağmen Osmanlıya ait olacak fakat yönetimi Berlin AntlaĢmasının Önemi: “Karadeniz‟de donanma bulunduramayacak” maddesi ile yenik ●19. yüzyılda imzalanan en ağır antlaĢmadır. devlet durumuna düĢmüĢtür. ●Ermeni meselesi ilk defa Berlin AntlaĢması ile gündeme ●Bu antlaĢma ile Ġngiltere ve Fransa Akdeniz‟de güvenliklerini gelmiĢtir. sağlamıĢlardır. ●Bulgaristan‟ın parçalanması ile Rusların Akdeniz‟e inmesi ●Rusya‟nın Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri bir süre önlenmiĢtir. engellenmiĢtir. ●Osmanlı Devleti‟nin Berlin antlaĢmasındaki en önemli karı Doğu Not: Kırım savaĢı sırasında Osmanlı padiĢahı Abdülmecit, ilk kez Beyazıt‟ın geri alınmasıdır. Buna karĢılık Kıbrıs Ġngilizlere üs Ġngiltere‟den borç para almıĢtır. olarak verildi. Not: Osmanlı Devleti, yabancıların Paris AntlaĢmasında, iç Not: Ayestefanos AntlaĢması, Avrupalı devletlerin müdahalesi iĢlerimize karıĢmasını engellemek için Islahat Fermanı‟nı ilan etti. ile uygulanamamıĢtır. Bu nedenle ölü doğmuĢ bir antlaĢmadır. Bu yönü ile Sevr AntlaĢması‟na benzer. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI II. Mahmut Devrindeki Yenilikler Tanzimat Fermanı Bu dönemde askeri, yönetim, mali, kültürel ve eğitim alanında ıslahatlar yapılmıĢtır. Tanzimat Fermanı PadiĢah Abdülmecit zamanında, Hariciye Nazırı (DıĢiĢleri Bakanı) Mustafa ReĢit PaĢa tarafından hazırlandı. A-Askeri Alandaki Islahatlar 1. Sekban-ı Cedit ve EĢkinci ocaklarını kurdu. Nedenleri: 2. 1826 yılında Yeniçeri Ocağını kaldırdı (Vakay-ı Hayriye). Yerine 1. Avrupalı devletlerin iç iĢlerimize karıĢması- Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunu kurdu. na engel olmak Not:Yeniçeri Ocağı‟nın kaldırılmasıyla padiĢahın otoritesi yeniden 2. Avrupalı devletlere yakınlık sağlamak sağlanmıĢtır. Ayrıca yapılacak olan ıslahatların önündeki en büyük 3. Mısır meselesinin halledilmesinde Avrupalı engel kaldırılmıĢtır. devletlerinin yardımını sağlamak Mustafa ReĢit PaĢa hazırladığı programı 3 Kasım 1839 B-Yönetim Alanındaki Ġnkılaplar tarihinde Gülhane Parkı‟nda halk huzurunda okudu. Bunun için 1. II.Mahmut ayanlar ile Sened-i Ġttifak‟ı imzaladı. Bu antlaĢmaya göre ayanlar devlet otoritesini tanıyacak ve bu fermana “Gülhane Hattı Hümayunu” da denir. ıslahatları benimseyecek buna karĢılık ayanlar bulundukları yerde vergi Tanzimat Fermanı’nın Maddeleri: toplama yetkisine sahip olacaklardı. Sened-i Ġttifak, padiĢahın 1. Müslüman, Hıristiyan ve Musevi bütün halkın, can, mal ve yetkilerini sınırlayan ilk belgedir. Ayrıca devlet ayanların varlığını namus güvenliği sağlanacaktır. bu belgeyle resmen tanımıĢtır. 2. Vergiler herkesin gelirine göre toplanacak- 2. Divan teĢkilatı kaldırılarak nazırlıklar (bakanlıklar) kuruldu. tır. 3. Askere alma ve terhis iĢlemleri belli kurallara bağlanacaktır. 3. Dirlik sistemi kaldırıldı. Bunun yerine devlet memurlarına maaĢ 4. Herkes kanun önünde eĢit olacak, her gücün üstünde kanun bağlandı. gücünün olduğu kabul edilecek 4. Posta, polis ve karantina teĢkilatı kuruldu. 5. Hiç kimse yargılanmadan haksız yere idam edilmeyecektir. 5. Müsadere usulü kaldırılarak özel mülkiyet ve miras hakkı 6. Herkes mal ve mülk sahibi olabilecek, isterse satabilecek tanındı. veya miras bırakabilecek. 6. Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı. 7. Memurlara fes ve pantolon giyme zorunluluğu getirildi. Tanzimat Fermanı’nın Önemi: 8. Memurlar iç iĢleri ve dıĢ iĢleri olmak üzere ikiye ayrıldı. ● Osmanlı Devleti‟nde ilk kez kanun gücünün üstünlüğü kabul edilmiĢtir. C- Eğitim ve Kültür Alanındaki Ġnkılaplar ● PadiĢah ilk kez kendi gücünün de üstünde kanun gücü 1. Ġstanbul‟da ilköğretim‟in zorunlu olması kabul edildi. Fakat olduğunu kabul etti. uygulanamadı. ● Ömür boyu olan askerlik 5 yıla indirildi. Önce sadece 2. Yüksek okullara öğrenci yetiĢtirmek amacı ile rüĢtiye okulları Müslümanların yaptığı askerlik tüm halka yaygınlaĢtırıldı. açıldı. ● Tanzimat Fermanı ile Osmanlı Devleti‟nde Müslümanlar ve 3. Enderun Mektebi kaldırılarak yerine devlet memurluğu için gayrimüslimler kanun önünde eĢitlendi. Mekteb-i Maarif-i Adliye okulu kuruldu. ● Osmanlı tarihinde batılı hukuk kurallarına geçiĢin ilk 4. Orduya subay yetiĢtirmek için Harp Okulu açıldı. aĢamasını oluĢturur. 5. Ġlk resmi gazete olan Takvim-i Vakayi çıkarıldı. ● Tanzimat Fermanı‟nın ilan edilmesinde Avrupalı devletlerinin 6. Ġlk kez Avrupa‟ya öğrenciler gönderildi. baskısı olmamıĢtır. 7. Mekteb-i Tıbbıye ve Mızıkay-ı Hümayun gibi yüksek okullar açıldı. Not:Osmanlı tarihinde Tanzimat Fermanı ile baĢlayıp (1839), 8. II.Mahmut resmini yaptırarak devlet dairelerine astırdı. I.MeĢrutiyet Dönemi‟ne (1876) kadar geçen döneme “Tanzimat 9. Yabancı müzik serbest bırakıldı. Dönemi” denir. D) Ekonomik Alandaki Islahatları 1. Ġngilizler ile Balta Limanı AntlaĢması imzalandı 2. Yerli malı kullanımı teĢvik edildi. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT TARİH NOTLARI Islahat Fermanı II. MeĢrutiyet Kırım SavaĢı sırasında Ġngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti‟ne yapmıĢ oldukları yardım istemiĢlerdi. karĢılığında Hıristiyanlara Bunun üzerine Osmanlı bazı padiĢahı haklar verilmesini Abdülmecit, I. MeĢrutiyet‟in kapatılması üzerine harekete geçen Jön Türkler, Ġttihat ve Terakki Örgütü‟nü kurdular (1889). Örgüt, Paris II. Abdülhamit‟e meĢrutiyeti tekrar ilan etmesi için baskı AntlaĢması‟na Hıristiyanları koruyucu bir madde konulmasını engellemek yaptı. PadiĢah meĢrutiyeti ilan etmeyince, Ġttihat ve Terakki için Islahat Fermanını ilan etmiĢtir. Örgütü‟ne bağlı bulunan Niyazi Bey ve Enver Bey birlikleriyle Balkanlarda ayaklandı. Ayaklanmanın büyümesini istemeyen Islahat Fermanı’nın Maddeleri: II.Abdülhamit, ikinci kez meĢrutiyeti ilan etmiĢtir (1908). 1- Herkes dil, din ve mezhep özgürlüğü- ne sahip olacak, Böylece II.MeĢrutiyet dönemi baĢlamıĢtır. 2-Karma mahkemeler oluĢturulacak herkes kendi dinine göre yemin 31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) edebilecek MeĢrutiyet karĢıtları Ġstanbul‟da bir isyan çıkarttılar. Bu 3-Azınlıklar il meclisine üye olabilecek isyana “31 Mart Olayı” denir.Ġsyanı Selanik‟ten yola çıkan, 4-Azınlıklara, hakaret ifade eden sözcükler kullanılmayacak kurmay baĢkanlığını Mustafa Kemal‟in yaptığı Hareket Ordusu 5-Azınlıklarda devlet memuru olabilecek ve istedikleri okula girebilecekler bastırmıĢtır. 6-Müslüman olmayanlardan alınan cizye vergisi kaldırılacak Sonuçları: ●1876 Anayasası tekrar yürürlüğe girdi. Islahat Fermanı’nın Önemi: ●Anayasa ●Bu ferman Tanzimat Fermanı‟nın geniĢletilmiĢ Ģeklidir. zorlaĢtırılmıĢtır. ●Avrupalı devletlerin baskısı sonucunda ilan edilmiĢtir. ●Ġttihat ve Terakki bu ayaklanmadan II.Abdülhamit‟i sorumlu ●Bu ferman ile azınlıklar, Müslüman halktan daha ayrıcalıklı hale geldiler. tutarak onu tahttan indirmiĢ, yerine V. Mehmet ReĢat padiĢah ●Avrupalı devletler Islahat Fermanı‟nın ilan edilmesine rağmen azınlık yapılmıĢtır. haklarını bahane ederek Osmanlı Devleti‟nin iç iĢlerine karıĢmaya devam ●KarıĢıklıklardan yararlanmak isteyen Avrupalı devletler bazı ettiler. yerleri iĢgal etti. I. MeĢrutiyet -Yunanistan, Girit‟i iĢgal etti (1908) Mithat PaĢa, Namık Kemal, Ziya PaĢa gibi bazı aydınlar devletin içine düĢtüğü kötü durumdan kurtulması için, MeĢrutiyet‟in ilan edilmesi değiĢikliği ile padiĢahın meclisi kapatması -Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek‟i iĢgal etti. gerektiğini savunuyorlardı Bu aydınların bulunduğu bu gruba Genç -Bulgaristan, bağımsızlığını ilan etti. Osmanlılar ( Yeni Osmanlı- ●Bu dönemde ülkeyi Ġttihat ve Terakki Cemiyeti yönetti. lar) veya Jön Türkler deniyordu. Ġttihatçılar yönetimde Türkçülük fikrine önem verdiler. Jön Türkler, meĢrutiyeti ilan etme yanlısı olmayan padiĢah Abdülaziz‟i ●Basına uygulanan sansür kaldırıldı. tahttan indirerek yerine V. Murat‟ı çıkardılar. Jön Türkler, sağlığı bozuk olan V.Murat üç ay sonra tahttan indirerek, meĢrutiyeti ilan edeceğine söz Not: “31 Mart Olayı” Osmanlı tarihinde rejime yönelik ilk isyan veren II.Abdülhamit‟i tahta geçirdiler. hareketidir. II. Abdülhamit, sözünü yerine getirmek için Mithat PaĢa‟yı sadrazamlığa getirerek meĢrutiyeti ilan etti (23 Aralık 1876). MeĢrutiyet‟in Ġlanının Önemi: ●MeĢrutiyet‟in ilanı ile ilk kez halk, padiĢahın yanında yönetime ortak olmuĢtur. ●Halk ilk defa seçme-seçilme ve temsil hakkını kullanmıĢtır. ●Osmanlı Devleti‟nde Mutlakiyet olan yönetim Ģekli sona ermiĢ, MeĢrutiyet yönetimi baĢlamıĢtır. ●Osmanlı tarihinin aynı zamanda Türk tarihinin ilk anayasası olan, Kanun-ı Esasi ilan edilmiĢtir. ●Meclis-i Mebusan ve Meclis‟i Ayan olmak üzere iki meclis açıldı. Meclis-i Mebusan‟ın üyelerini halk, Meclis-i Ayan‟ın üyelerini padiĢah seçti. II. Abdülhamit, 1877-78 Osmanlı Rus SavaĢını (93 Harbi) bahane ederek meclisi kapattı. Böylece meĢrutiyet sona erdi. Tekrar mutlakiyet baĢladı. Mutlakiyet: Hükümdarın kayıtsız Ģartsız yönetimi elinde bulundurması. MeĢrutiyet: MonarĢi ile yönetilen devletlerde hükümdarın baĢkanlığı altındaki parlamento (meclis) yönetimi. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT Havza Genelgesi 25 Mayıs 1919 Nedenleri Askerlerin dağılmasını önlemek. Milli Mücadeleyi baĢlatmak ve Halkı Bilinçlendirmek Alınan Kararlar Askerlerin terhisini önleyerek kendine bağlamak Halktan miting ve gösteri yapmasını, iĢgalcilere protesto telgraflarını çekmelerini istedi. Özellikleri ve Sonuçları Milli Mücadelenin baĢladığının bir göstergesidir. Ġstanbul hükümeti Mustafa Kemal‟i geri çağırdı. Fakat, M. Kemal buna uymadı. Amasya Genelgesi 22 Haziran 1919 Nedenleri Milli Mücadeleyi halka mal etmek Dağınık halde bulunan cemiyetleri birleĢtirmek Alınan Kararlar Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir. (Mili mücadelenin gerekçesi) Milletin istiklalini milletin azim ve kararı kurtaracaktır. (Yöntem) Ġstanbul hükümeti sorumlulukları yerine getirememektedir. Milli bir kurulun varlığı gerekmektedir. (Temsil Heyeti fikri) Sivas ve Erzurum‟da bir kongre toplanacaktır Özellikleri ve Sonuçları KurtuluĢ savaĢının amacı, gerekçesi ve yöntemi ilk kez açıklandı. Milli mücadelenin ilanının belgesidir. Türk milleti örgütlenmeye çağrılmıĢtır. Not M. Kemal, Ġstanbul hükümeti tarafından 9.Ordu MüfettiĢi olarak Anadolu‟ya gönderilmiĢti. Havza genelgesinden sonra 3. Ordu MüfettiĢliğine dönüĢtürüldü. Amasya genelgesi üzerine görevden alınınca M. Kemal askerlikten istifa etti. Erzurum Kongresi (3 Temmuz – 7 Ağustos 1919) Nedenleri Doğu sorunlarını görüĢmek Milli mücadeleyi örgütlemek Alınan Kararlar Milli sınırlar içerisinde vatan bir bütündür bölünemez. Ġstanbul hükümeti iĢgallere kayıtsız kalması durumunda geçici bir hükümet kurulacak. Hükümeti milli meclis seçecek Meclis kuruluncaya kadar bu görevi Temsil heyeti yapacak Manda ve Himaye kabul edilemez. Milli iradeyi hakim ve milli kuvvetleri üstün kılmak esastır. Özellikleri ve Sonuçları Manda ve himaye ilk kez red edildi. Bölgesel bir kongre olmasına rağmen aldığı kararlar bakımından ulusaldır. Mustafa Kemal‟in sivil olarak katıldığı ilk kongredir. Mustafa Kemal‟in gücü artmıĢtır Not 15. Kolordu komutanlığının merkezinin Erzurum‟da olması ve Erzurum‟un Doğunun merkezinde olması nedeniyle tercih edildi. TARİH NOTLARI Sivas Kongresi (-11 Eylül 1919) Nedenleri -Milli Mücadeleyi görüĢmek -Erzurum Kongresi kararlarını görüĢmek -Milli Mücadeleyi halka mal etmek Alınan Kararlar -Erzurum kongresi kararları kabul edildi. -Misak-ı Milli esasları belirlendi. -Manda ve himaye kesin olarak red edildi. -Bütün cemiyetler Anadolu ve Rumeli mudafai hukuk cemiyeti adı altında toplandı. -Temsil heyeti kuruldu. -Ali Fuat Cebesoy batı cephesi komutanlığına atandı. -Mebusan Meclisinin toplanması istendi. Özellikleri ve Sonuçları -Ulusal bir kongredir. -Mustafa Kemal‟in liderliği kabul edildi. Temsil Heyeti baĢkanlığına getirildi. Temsil heyeti oluĢturuldu. -Bütün cemiyetler birleĢtirildi Not Damat Ferit PaĢa, kongreyi dağıtmak için Ali Galip Bey‟i görevlendirdi. Fakat o bunu baĢaramayınca istifa etti. Milli Mücadelenin ilk siyasi baĢarısıdır. Amasya GörüĢmesi (11 Eylül 1919) Nedenleri -Ali Rıza paĢa hükümetinin milli mücadeleye sıcak bakması Sonuçları -Manda ve Himayenin ret edilmesi -Vatanın bütünlüğü ve istiklalinin korunması -Mebusan Meclisini toplanması -Seçimlerin serbestçe yapılması -Anadolu hareketini aciz gösterici müdahalelerde bulunulmaması -Ġtilaf devletleriyle görüĢmelerde Temsil Heyetinin de fikrinin alınması Sonuçları -Ġstanbul Hükümetinin Anadolu hareketini resmen tanıdığını ortaya koydu. -Meclisi Mebusan toplandı BALIKESiR KONGRESi(26-30 Temmuz) 1919 Yunanlıların Balıkesir„e kadar gelmeleri üzerine vatanseverler tarafından toplanmıĢtır. Yunanlılara karĢı Kuvay-i Milliye birlikleri adlı çeteler oluĢturulmuĢtur. Amasya genelgesinin kararları görüĢülerek onaylanmıĢtır. Bölgeseldir. Batı cephesi oluĢturulmuĢtur. PadiĢaha bağlılık kararı alınmıĢtır. ALAġEHiR KONGRESi (15-25 Ağustos)1919 Balıkesir kongresinin kararlarını kabul etmiĢtir Erzurum kongresinin kararlarına karĢı çıkmıĢtır Sivas kongresine pek olumlu bakılmamıĢtır. Gerekli olması halinde Yunan iĢgallerine karĢı itilaf devletlerinden yardım istenmesi kararlaĢtırılmıĢtır. Amasya genelgesi kararlarına uyulması kararı alınmıĢtır. Bölgesel niteliklidir. Milli mücadele tarihimizde ―Batı Cepheleri‖ diye anılan bir çete birliği kurulmuĢtur. itilaf devletlerinden yardım alınabileceği kararı alındı. HASAN FIRAT http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT Diğer Bölgesel Kongreler o Edirne kongresi (9 Mayıs 1919) o Lüleburgaz kongresi (Nisan 1919) o Nazilli kongresi (7 Ağustos 1919) o Afyon kongresi (2Ağustos 1920) o Pozantı kongresi (5 Ağustos 1920) M.Kemalin katıldığı son kongredir. D O Ğ U C E P H E S Ġ SavaĢlar 1. Osmanlı„dan kalan düzenli ordu savaĢmıĢtır 2. Bu cephede Ermenilere ve Gürcülere karĢı savaĢıldı 3. Doğu Anadolu„da bir Ermeni devletinin kurulmasını baĢlangıçta Rusya I. Dünya savaĢından sonra ingiltere ve ABD destekledi. NOT: Harbord raporunun sonucu ABD„nin desteğini çekmesine sebep oldu. Ermeniler; Kars Ardahan FORMÜL: KASIK SarıkamıĢ Iğdır Kulp iĢgal ettiler. Daha sonra buraya atanan 15. kolordu komutanı Kazım Karabekir 28 Eylül 1920 de Ermenilere karĢı taarruza geçti. Türk kuvvetleri 30 Ekim Kars ı, 7 Kasım da Batum u geri aldı bu baĢarılar üzerine Ermeniler barıĢ istemek zorunda kaldı. GÜMRÜ ANTLAĢMASI (3 Aralık 1920) 1.Ermeniler iĢgal ettikleri Türk bölgelerinden geri çekilecektirler. 2.Aras nehri ve Çıldır gölü sınır kabul edilecektir. 3.Ermeniler Sevr AntlaĢmasını kabul etmeyecekler. 4.Ermenistan TBMM hükümetine karĢı düĢmanca hareketlerde bulunmayacaktı. 5.Ermenistan Türkiye` ye karĢı hiçbir Ģekilde düĢmanca tavır ve davranıĢta bulunmayacağı, TBMM hükümetinin Ermenistan devleti istediği taktirde ona askeri ve siyasi yardımda bulunacağı kararlaĢtırılmıĢtır. Önemi Ve Sonucu: 1.TBMM„nin uluslar arası alanda kazandığı ilk siyasi ve askeri baĢarısıdır. 2.TBMM’yi ve misak-ı milliyi tanıyan ilk devlet Ermenistan olmuĢtur. 3.Sevr„in geçersizliğini ortaya koyan ilk antlaĢmadır. 4.Sovyet Rusya ile TBMM iliĢkileri hızlanmıĢtır. 5.Doğu cephesi kapandı. NOT >5 Aralık 1920„de Sovyet Rusya„nın Ermenistan„ı iĢgal etmesi ile Gümrü AntlaĢması yürürlüğe giremedi. Bu antlaĢma Kars antlaĢması ile kesinlik kazanacaktır. Doğu Sınırımızı Belirleyen AntlaĢmalar Gümrü AntlaĢması Ermenistan ile 03 Aralık 1920 Moskova AntlaĢması Rusya ile 16 Mart 1921 Kars AntlaĢması Rusya ve Bağlı Kafkas Cumhuriyetleri 13 Ekim 1921 NOT >Doğu cephesinde Ermenilerin kaybetmesi ve doğu sınırının güvenliği sağlandığı için kuvvetler Güney ve Batı cephelerine kaydırıldı. >23 Ģubat 1921„de Gürcistan ile Batum antlaĢması yapıldı. Ardahan, Atvin ve Batum Türkiye„de kalacaktır. Ancak Moskova antlaĢması ile Batum Rusya„ya bağlı Gürcistan„a bırakıldı. >Ankara’ ya ilk elçi gönderen devlet GÜRCiSTAN dır HASAN FIRAT TARİH NOTLARI GÜNEY CEPHESi 1. Mondros ile birlikte ingiltere birlikleri Urfa-Antep-MaraĢ„ı iĢgal ettiler. Ancak daha sonra bir protokolle ingiltere bu yerleri Fransa„ya bıraktı. 2. Bu cephede Fransız ve Ermenilerle (Suriye„ye göç ettirilmiĢ Ermeniler-tehcir kanunu) karĢı savaĢıldı. 3. ilk çatıĢma ve ilk direniĢ Hatay Dörtyol„a olmuĢtur. 4. Fransızlara karĢı Kuvay-i milliye birlikleri savaĢmıĢtır. 5. Burada(Hatay-Dörtyol) yapılan çetin savaĢlar sonucunda Fransa yenildi. 6. Bundan dolayı 1921„de Antep„e Gazi.1973 MaraĢ„a Kahraman,1984„de Urfa„ya ġanlı ünvanı verildi 7. Bu cephede savaĢlar bitecek ancak antlaĢma Sakarya savaĢından sonra cephenin kesin kapanıĢı sağlanacak ve 20 Ekim 1921„de Ankara antlaĢması imzalanacaktır. NOT Güney cephesini diğer cephelerden ayıran en önemli özellik bu cephede düzenli ordunun katkısı olmadan yöresel kuvvetler ile kurtarılmıĢ olmasıdır.( Sadece KUVAY-I MiLLiYE ) NOT: Güney cephesi kapatılınca birlikler batıya kaydırılıyor. BATI CEPHESi Gediz taarruzu (24 Ekim 1920) 1. Ali Fuat PaĢa emrindeki Kuvay-i milliye ile Çerkez Ethem emrindeki Kuvay-i seyyare Yunanlılar üzerine taarruza geçtiler ancak baĢarılı olamadılar. 2. Bunun üzerine Çerkez Ethem, Ali Fuat PaĢa ile diğer komutanları suçladı onlar da Çerkez Ethem„i suçladı. 3. Bu olaylar üzerine M.Kemal, A. Fuat Cebesoy„u Moskova elçiliğine atadı. Batı cephesi yeniden düzenlendi Bilecik GörüĢmeleri (5 Aralık 1920) 16 Mart 1920„de istanbul„un resmen iĢgal edilmesinden sonra Damat Ferit tekrar baĢbakan oldu. Ankara-istanbul iliĢkileri gerginleĢti. istanbul hükümeti Kuvay-i milliye hareketini bastıramayınca Damat Ferit istifa etti.Onun yerine Tevfik PaĢa geçti.Tevfik PaĢa Ankara hükümeti ile görüĢme talebinde bulundu.Bilecik istasyonunda gerçekleĢen görüĢmeler sırasında M.Kemal istanbul hükümetini tanımadığını bildirdiği gibi onları (izzet PaĢa ve Salih PaĢa) gözaltına alarak Ankara„ya gönderdi.iki bakan istanbul„a döndüklerinde istifa edeceklerinin sözünü verince serbest bırakıldılar. Önemi: TBMM ilk defa istanbul hükümeti tarafından tanınmıĢtır. Batı Cephesindeki Bütün SavaĢların Nedenleri: 1.Sevr antlaĢmasını yumuĢatıp kabul ettirmek. 2.Ankara„ya ulaĢıp meclisi dağıtmak. 3.KurtuluĢ savaĢına son vermek. 4.MEGALO iDEA’yı gerçekleĢtirmek(Büyük Yunanistan„ın kuruluĢu Bizans„ın çanlandırılması) I.inönü SavaĢı ( 6-10 Ocak 1921)- savunma Nedeni: 1.Sevr„i Türklere kabul ettirmek. 2.TBMM„yi dağıtmak. 3.KurtuluĢ savaĢına son vermek. 4. Çerkez Ethem isyanından yararlanmak. Sonuçları: 1. Yunanlılar yenildi. 2. Düzenli ordunun ilk askeri baĢarısıdır. 3. Çerkez Ethem isyanı bastırıldı. 4. TBMM„ye olan güven arttı. 5. Düzenli orduya katılım arttı. 6. Yeni Türk Anayasası hazırlandı.(TeĢkilat-ı Esasiye 20 Ocak 1921) 7. istiklal MarĢı kabul edildi.(12 Mart 1921) 8. kuvayı milliye sona ermiĢtir. Fakat kuvayı milliye ruhu sona ermemiĢtir. http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT I.inönü Zaferinin DıĢ Siyasetteki Sonuçları: 1.Londra konferansı 2.Afganistan ile dostluk antlaĢması 3.Moskova antlaĢması FORMÜL: iLAM( inönü, Londra, Afganistan, Moskova) NOT:22 Ģubat 1921„de Sovyet Rusya ile Türk-Sovyet görüĢmeleri baĢladı.Bunun sonucu olarak 16 Mart 1921„de Sovyet Rusya ile TBMM arasında Moskova AntlaĢması imzalandı. NOT: 1 Mart 1921„de Afganistan ile dostluk antlaĢması imzalandı,böylece Afganistan,TBMM hükümetini tanıyan ilk doğulu Müslüman devlet oldu. II.iNÖNÜ ZAFERi (23 Mart 1921)-SAVUNMA Nedeni: Londra konferansında isteklerini kabul ettiremeyen itilaf devletleri Yunan ordusuna tekrar destek verdiler. Sevr antlaĢmasını zorla kabul ettirmek isteyen Yunan ordusu taarruza geçti. Sonuç: 1.Aslıhanlar savaĢında Yunanlılar geri püskürtüldü ancak Dumlupınar„dan çıkarılmaları sağlanamadı. 2.Yunan ordusu yenildi. Ancak düzenli ordu taarruz gücüne ulaĢmadığından dolayı daha fazla ilerleyemedi. 3.Ġtalyanlar Anadolu„dan çekilmeye baĢladılar. 4.Fransızlar Zonguldak„ı boĢalttı. TBMM ile barıĢ görüĢmelerine baĢladı. 5.ismet inönü generalliğe yükseldi. 6.Kuzey ve Güney birlikleri birleĢtirilip baĢlarına ismet inönü getirildi.(Batı cephesi birleitirildi) 7. ingiltere ile esir değiĢimi antlaĢması imzalandı. NOT:1.inönü ve II. inönü zaferleri milli mücadele açısından önemleri düĢmanı oyalayarak zaman kazandırmak olmuĢtur. NOT: M.Kemal inönü„ye çektiği telgrafta ―siz orada yalnız düĢmanı değil milletin makus talihini de yendiniz.‖demiĢtir. Uyarı: italyanlar II. inönü„den sonra kuvvetlerini boĢaltma kararı almıĢlar ancak boĢaltmayı Sakarya zaferinden sonra tamamlamıĢlardır. NOT: KurtuluĢ savaĢı sırasında ingiltere ve italya ile sıcak savaĢlar yapılmamıĢtır. ASLIHANLAR DUMLUPINAR SAVAĢI 8-11 NiSAN 1921 Türk ordusu saldırıya geçecektir ancak önemlii bir sonuç elde edilmeyecektir. KÜTAHYA- ESKiĢEHiR SAVAĢLARI (10-24 Temmuz 1921) savunma+saldırı Nedeni: o Türk ordusunun taarruz gücüne ulaĢmadığını anlayan Yunanlılar ingiltere„den aldıkları silah ve malzeme yardımıyla saldırıya geçtiler. o EskiĢehir-Afyon-Kütahya„yı iĢgal ettiler. M.Kemal ordu daha fazla kayıp vermesin diye Sakarya nehrinin doğusuna çektiriyor. Bunun üzerine M.Kemal çok eleĢtiriliyor. Sonuçları: 1.M.Kemal„e yoğun muhalefet yaĢandı. 2.TBMM„ye duyulan güven sarsıldı. 3.Meclisin Kayseri veya Sivas„a taĢınması gündeme geldi. 4.Türk ordusu bu savaĢta yenilince italyanlar Anadolu„dan çekilmeyi durdurdular. 5.Fransa ise görüĢme süresini uzattı. 6. Kuvay-ı Milliyenin kurulması gündeme geldi. 7.italya çekilme iĢlemini durdurdu. NOT: KurtuluĢ savaĢındaki ilk ve tek yenilgimizdir SAKARYA MEYDAN MUHAREBESi (23 Ağustos-12 Eylül 1921) Nedenleri: Sevr„i yumuĢatıp kabul ettirmek. TBMM„yi dağıtmak. KurtuluĢ savaĢına son vermek. HASAN FIRAT TARİH NOTLARI GeliĢimi Türkler için ölüm-kalım savaĢıdır. Parolası‖ Ya istiklal ya ölüm‖ Mustafa Kemal ―Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır.O satıh bütün vatandır.Vatanın her karıĢ toprağı Türk milletinin kanı ile ıslanmadıkça vatan terk edilemez.‖demiĢtir. NOT: KurtuluĢ savaĢında M.Kemal„in komuta ettiği ilk savaĢtır. Sonuçları: 1.Kütahya-Afyon-EskiĢehir geri alındı. 2.Türk ordusunun son savunma savaĢıdır. 3.Türk ordusunda II. Viyana 1683 yenilgisinden sonra Avrupa karĢısında devam eden gerileyiĢ sona erdi. 4.TBMM M.Kemal„e MareĢallik rütbesi ve Gazilik ünvanı verdi. 5.italyanlar Anadolu„dan tamamen çekildiler. 6.Rusya„ya bağlı Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars antlaĢması, Fransızlar ile Ankara antlaĢması imzalandı. 7. itilaf devletleriyle Esir değiĢimi antlaĢması imzalandı.( Malta„daki Türk esirler serbest bırakılmıĢtır) 8.Yunan ordusu yenildi. NOT: Ukrayna ile dostluk antlaĢması imzalandı. NOT: Bütün bu baĢarılar sonucu itilaf devletleri savaĢa son vermek için 22 Mart 1922„de anlaĢma için teklifte bulundular. Ancak bu teklifler Sevr„in az değiĢtirilmiĢ hali olduğundan TBMM tarafından Ģiddetle reddedildi. itilaf devletlerinin amacı: Yunan ordusuna zaman kazandırmaktı. NOT: M.Kemal„e mareĢallik Sakarya zaferinden sonra verildi.(19 Eylül 1921) Fevzi Çakmak„a Dumlupınar„dan sonra. NOT: Sakarya savaĢında Genel Kurmay Fevzi Çakmak„tı. BÜYÜK TAARRUZ ilk Taarruz savaĢımızdır. 1. Amaç düĢmanı imha etmek, yani Anadolu„dan atmaktır. 2. Bir yıl boyunca hazırlık yapıldı. 3. Taarruz öncesi M.Kemal„in BaĢkomutanlığı 3 ay ve daha sonra süresiz uzatıldı. 4. Gazi Mustafa Kemal bu savaĢı kendi yönettiği için bu ismi almıĢtır. 5. Hazırlık evresinde muhalefet çok sertleĢti bazıları ―neden bekliyoruz düĢman güç toplayacak‖ bazıları ―barıĢ görüĢmelerini kabul edelim‖ demekteydi. Ancak barıĢ görüĢmeleri Sakarya sonrasında da Sevr„in görüĢülmesine dayanıyordu. 6. Meclisteki sert muhalefet M.Kemal„in BaĢkomutanlığını uzatmadı bu sırada M.Kemal evinde hasta yatmaktaydı. Ertesi gün meclise geldi gizli oturum istedi ve konuĢma yaptı. KonuĢmasında ―Ben görevimin baĢındayım, bırakamam, bırakmayacağım.‖ Dedi. Bu konuĢma M.Kemal„in kiĢiliğinin kararlılık yönünü ortaya koyar. NOT: Tekâlif-i milliye emirlerinin en fazla etkisi Büyük Taarruzda görüldü. Sonuçları: >SavaĢı Türk ordusu kazandı. > M.Kemal ―Ordular ilk hedefiniz Akdeniz‖ sözünü bu savaĢta söylemiĢtir. > Türk ordusu; 9 Eylül„de izmir„e, 11 Eylül„de Bursa„ya, 18 Eylül„de Çanakkale boğazına ulaĢarak Batı Anadolu„yu düĢman iĢgalinden kurtardı. > KurtuluĢ savaĢının askeri safhası sona erdi. NOT: inebolu„nun önemi büyüktür. Çünkü konumu itibariyle M.Kemal„in Anadolu„ya çıktığı yer olan Samsun„a yakınlığı, istanbul„dan kaçırılan silahların Batı cephesine ulaĢtığı yerdir. NOT: DüĢmanların kırılma noktası yani düĢmanın ana kuvvetlerinin yok edildiği gün 30 Ağustos olduğundan 30 Ağustos„u Zafer bayramı olarak kutluyoruz. http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT Cumhuriyetçilik TBMM‟nin açılması (23 Nisan 1920) 1921 ve 1924 anayasalarının hazırlanması Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922) Cumhuriyetin ilan edilmesi (29 Ekim 1923) Siyasi partilerin kurulması Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi (1934) Ordunun siyasetten ayrılması (1924) Milliyetçilik Milli bir Türk Devletinin kurulması TBMM‟nin açılması (1920) Kabotaj Kanunu‟nun çıkarılması (1926) Türk Tarih Kurumunun kurulması (1931) Türk Dil Kurumunun kurulması (1932) Kapitülasyonların kaldırılması Bağımsız gümrük politikasının uygulanması Yabancılara ait iktisadi kuruluĢların ulusallaĢtırması Türk Parasını Koruma Kanunu‟nun çıkarılması Okullarda derslerin Türkçe okutulması Halkçılık TBMM‟nin açılması (1920) Cumhuriyetin ilanı (1923) Soyadı Kanunun çıkarılması (1934) Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1934) Millet mektepleri ve Halkevlerinin açılması Kılık Kıyafet Kanunu‟nun kabulü (1925) AĢar vergisinin kaldırılması (1925) Toplumda ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması (1934) Devletçilik Bazı özel Türk kuruluĢlarının devletleĢtirilmesi Milli Korunma Kanunu Yabancılara ait ekonomik kuruluĢların devletleĢtirilmesi Kalkınma planlarının hazırlanması (I. ve II. beĢ yıllık sanayi planlan) Devlet Bankalarının kurulması (Sümerbank, Etibank) Laiklik Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922). Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924). 3 Mart 1924′te ġer‟iyye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine Diyanet iĢleri BaĢkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu. Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Kanunu) çıkartıldı (3 Mart 1924). Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (30 Kasım 1925). Medeni Kanun kabul edildi (17 ġubat 1926). ġapka inkılâbı yapıldı (1925). “Devletin dini Ġslam‟dır.” maddesi anayasadan çıkartıldı (10 Nisan 1928). Milletvekillerinin yemin Ģekli değiĢtirildi (10 Nisan 1928). Altı Atatürk ilkesi anayasaya girdi (5 ġubat 1937). Ġzmir iktisat kongresi kararları-1923 Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulması, Özel giriĢimcilerin desteklenmesi, Yatırımcılara kredi sağlayacak bankaların kurulması, Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesi, Özel teĢebbüsün(Liberalizm) gücünün yetmediği durumlarda devletin (devletçilik) öncülük etmesi, Önemli kuruluĢların ulusallaĢtırılması, Yerli malı kullanımı teĢvik edilecek,(milliyetçilik) Yerli malların kara ve deniz taĢımacılığında ucuz tarife ile taĢınması sağlanacak,(Yerli malının rekabet gücü artırılıyor.) Gümrük vergileri yerli sanayiyi koruyacak Ģekilde düzenlenecek, Demir yolu yapımı programa bağlanacak, ĠĢçi hakları geniĢletilecek. Sendikal haklar verilecek,(KPSS 2010 cıktı.) Teknik eleman yetiĢtirilmeye önem verilecek, AĢar vergisi kaldırılacak. HASAN FIRAT TARİH NOTLARI Siyasi alandaki devrimler Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922) Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1930 Belediye - 1933 Muhtarlık - 1934 Milletvekili) Ankara'nın BaĢkent Olması (13 Ekim 1923) Cumhuriyetin Ġlanı (29 Ekim 1923) Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924) Çok Partili Rejim Denemeleri ( Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, 1924, Serbest Cumhuriyet Fırkası, 1930) Toplumsal ve Sosyal alanda yapılan devrimler Kadınların Erkeklerle EĢit Haklara Sahip Olması(1934) Lâkap ve Unvanların Kaldırılması (26 Kasım 1934) Tekke ve zaviyelerin kapatılması (30 Kasım 1925) ġapka ve Kıyafet Devrimi (ġapka Kanunu), (25 Kasım 1925) Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934) Laiklik (1928) Milletlerarası Takvim ve Saatin, Yeni Rakamların Kabulü ve Ölçülerde DeğiĢiklik (26 Aralık 1925 - 26 Mart 1931) Eğitim ve kültür alanındaki devrimler Millet Mekteplerinin Açılması (1928) Dil Devrimi (1932) Öğretimin BirleĢtirilmesi (3 Mart 1924) Medreselerin Kapatılması (1924) Maarif TeĢkilatı Hakkında Kanun (1926) Harf Devrimi (1 Kasım 1928) Güzel Sanatlarda Yenilikler(1928) Türk Tarih ve Dil Kurumlarının Kurulması (12 Nisan 1931, 12 Temmuz 1932) Üniversite Reformu (1933) Üniversite Öğreniminin Düzenlenmesi (31 Mayıs 1933) Hukuk alanındaki devrimler Mecellenin Kaldırılması (1924 - 1937) Türk Medeni Kanunu (1924 - 1937) Türk Ceza Kanunu (1926). Yeni Anayasanın Kabulü (1924) TeĢkilat-ı esasiye Kanunu (1921) ġer'iyye Mahkemelerinin Kapatılması (1924) Ekonomi alanındaki devrimler Ġzmir Ġktisat Kongresi (1923) AĢar(ÖĢür) Vergisinin Kaldırılması (17 ġubat 1925) Çiftçinin Özendirilmesi(1925) Örnek Çiftliklerin Kurulması (1925) Tarım Kredi Kooperatifleri'nin Kurulması (1925) Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926) Sanayi TeĢvik Kanunu (28 Mayıs 1927) Toprak Reformu (1929) I. ve II. Kalkınma Planları (1933, 1937) Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün Kurulması (1933) Ticaret ve Sanayi Odalarının Kurulması (1935) http://hasanfirat.wordpress.com HASAN FIRAT HASAN FIRAT TARİH NOTLARI http://hasanfirat.wordpress.com