Kültür Ve Sanat
Transkript
Kültür Ve Sanat
53 kültür / sanat D et etone one Dr. Güzide EL‹TEZ ekimce bak›fl›n geçen say›s›ndaki sorumuz müzikseverlere zor geldi san›r›m. Soruyu do¤ru yan›tlayan bir kifli oldu, fakat o da yay›n kurulunda çal›flt›¤› için ödülü alamad›. Do¤ru cevap GOGOL BORDELLO olacakt›. Bu de¤iflik ve ç›lg›n müzi¤i mutlaka dinlemenizi öneririm, büyük keyif alaca¤›n›z› düflünüyorum. Bu say›m›zda ise sizlere soru sormak yerine yine ç›lg›n bir müzisyen, bir klasik keman virtüözünden bahsetmek istiyorum. Ç›lg›n kelimesi biraz tuhaf kaç›yor gibi gelebilir, ama bu klasik keman virtüözünün ad› daima asi, dahi, punk kelimeleri ile beraber an›l›yor; Nigel Kennedy’den bahsediyorum. ‹ngiltere’nin medar-› iftihar› sanatç› Brighton’da 1967 y›l›nda do¤mufl. Tüm H 20. Yüzy›l›n En Parlak Kad›nlar›ndan Biri: Tina Modotti “Devrimci Foto¤rafç› Tina Modotti”; bütün ömrü boyunca sanat tutkusu ile siyaset atefli aras›nda mekik dokuyan bu s›ra d›fl› foto¤rafç›n›n hayat›n›n etkileyici bir portresi. 20. Yüzy›l›n en iyi foto¤rafç›lar›ndan ve en parlak kad›nlar›ndan biri olan Tina Modotti, bilinçli ve dikkatli bir flekilde objektifiyle Meksikal› fakirlere ve özellikle fakir kad›nlara odakland›. ‹nsanlar› baflrol oyuncusu yaparak onlar›n trajedisini ve gizini ortaya ç›kard›. As›l ad› Assunta Adelaine Luigia Modotti Mondini olan Tina, 17 A¤ustos 1896'da Kuzey ‹talya'da bir kasabada do¤du. Mali güçlükler yüzünden önce Avusturya'ya tafl›nmak zorunda kalan aile, daha sonra da makine mühendisi olan baba Guiseppe Modotti'nin 1905'de Amerika'ya gitmesiyle yeni bir bocalama içine girdi. Tina henüz 12 yafl›nda iken befl dahiler gibi erken yaflta, 5 yafl›nda keman çalmaya bafllam›fl, keman e¤itimini Yehudi Menuhin‘in kurdu¤u okulda alm›fl, dolay›s›yla da kendileri Yehudi Menuhin’in en ünlü ö¤rencisi oluyor. 1989 y›l›nda ç›kard›¤› Vivaldi’nin ‘’mevsimler” albümünün klasik müzik tarihinin tüm zamanlar›n en çok satan albümü oldu¤unu ve Guinness rekorlar kitab›na geçti¤ini söylersek yanl›fl bir fley söylemifl olmay›z. Ben de kendisiyle bu albüm sayesinde tan›flt›m. Keman›n›n arkas›na saklanarak muzipçe bakan, saçlar› punk tarz›nda kesilmifl bir klasik müzik sanatç›s›, oldukça ilgi çekici geliyor insana. Albümün tüm Vivaldi yorumlar›ndan yaklafl›k dört dakika daha k›sa oldu¤u göz önüne al›n›rsa kopard›¤› f›rt›nay› tahmin edebilirsiniz. Ama albüm müzikseverlerin gönlünde (ve benim de) hemen hak etti¤i yeri ald›. Nigel Kennedy’in ilgi çekici klasik müzi¤e ait yorumlar›n› s›ralayal›m: Elgar’›n keman konçertosu, Beethoven ve Brahms’›n keman konçertolar›, Çaykovski’nin keman konçertosu, Bela Bartok’un solo keman sonat›, Sibelius’un keman konçertosunu sayabiliriz… Bu eserlerin yorumlar› ile pek çok alt›n plak ald›. Sahnedeki farkl› davran›fllar›, tutkulu yorumlar›, müzi¤inin mükemmelli¤i ona ayr›cal›kl› bir ün getirdi. Fakat ona klasik müzi¤in s›n›rlar› dar geldi. Jimi Hendrix için yap›lan Stone Free albümünde çald›, The Doors konçertosu Kennedy Experience albümünde yer ald›. Kroke Band gurubuyla ç›kard›¤› East meets east albümünde çingene müzi¤inden Goran Bregoviç’e kadar tüm Balkan müzi¤ini yorumlad›. küçük kardeflinin bak›m›na katk›da bulunabilmek için bir ipek fabrikas›nda çal›flmaya bafllad›. 1913'te Tina, babas›n›n ve ablas›n›n yan›na New York'a gitti. New York'ta ‹talyan göçmenlerin yaflad›¤› Küçük ‹talya tabir edilen muhit, çalkant›lara gebe yap›s›yla entelektüellerin ve sanatç›lar›n u¤rak yeri durumuna gelmiflti. 1919'un ortalar›nda, "Tiger's Coat-Kaplan›n Postu" adl› filmde oynad›¤› baflrol, aktrislik yaflam›n›n tepe noktalar›ndan biri konumundayd›. Ancak Tina, k›sa süre sonra sineman›n kendisine sundu¤u k›s›tl› olanaklardan s›k›ld›. ‹lgisini çeken pek çok fley vard›: Edgar Allen Poe'nun, Oscar Wilde'›n, Freud'un ve Nietzsche'nin yap›tlar›n› büyük bir açl›kla okumaktayd›. Sürgündeki ressam Rafael Vera de Cordova, flair ve çevirmen Ricardo Gomez Robelo gibi pek çok entelektüel ve sanatç› ile ayn› çevrelerde bulunmaktayd›. Bu çevredekilerin yollar›, daha sonra, içlerinde ünlü Amerika'l› foto¤raf sanatç›s› Edward Weston'un da bulundu¤u Los Angeles'tan bir baflka grupla kesiflti. 1923'e gelindi¤inde Weston'un da deste¤i ve cesaretlendirmesi sonucu Tina ciddi anlamda foto¤rafla ilgilenmeye bafllad›. ‹kisi birlikte Meksika'ya gittiler. Meksika'da o s›rada sanatsal ve politik etkinlik aç›s›ndan oldukça hareketli bir dönem yaflanmaktayd›. Tina'n›n siyasi uyan›fl› oldukça fliddetli olmufltu ve bu dönemden sonra da siyasetin d›fl›nda hiç kalmad›. 1927'de kat›ld›¤› Meksika Komünist Partisi'nde yaflam›nda çok önemli rol oynayacak olan iki kifliyle tan›flt›. Bunlardan ilki ateflli bir faflist karfl›t› ve sokak savaflç›s› olan ve Meksika'ya Komünist Parti'nin öncü konumdaki örgütlerini yeniden yap›land›rmas› için gönderilen Vittorio Vidali idi. ‹kinci önemli kifli ise henüz 25 yafl›nda olmas›na karfl›n Küba'da Gerado Machado'nun diktatörlü¤ünde gönderildi¤i hapishanede bafllatt›¤› ayaklanmayla ad› Sol'un Adonis'i olarak duyulan devrimci Julio Antonino idi. Bu dönemde El Machette'teki etkinli¤ini artt›ran Tina, dergi için foto¤raf çekmeye de bafllad›... Bu s›ra d›fl› kad›n›n ilginç yaflam öyküsünün devam› için kitab› edinmeniz gerekiyor. Ben de ödünç verebilirim, okuyup geri getirmeniz flart›yla tabii… Caz müzi¤i en az klasik müzik kadar baflar›l› oldu¤u ikinci bir müzik alan›, neredeyse kendisini ve müzi¤ini ikiye bölmüfl diye nitelendirebiliriz. De¤iflik caz sanatç›lar› veya kendi kurdu¤u caz gruplar›yla, dünyan›n pek çok kentinde konserler vermifltir. Son albümü, bu yaz›n›n ilham kayna¤›, Nigel Kennedy Quintet. Bir taraftan yaz›y› haz›rlarken bir yandan albümü dinliyorum. Caz dinliyorsan›z, hele nayc›l› da seviyorsan›z, gene bu sefer de neler yapm›fl bakal›m diye düflünüyorsan›z, Nigel Kennedy Quintet albümünden bir adet edinmenizi öneririm. E¤er bu albümlerin hiç birini dinlemedim, klasik müzikten de pek haz etmem derseniz internette sanatç›n›n pek çok performans›n› izleyebilirsiniz. Belki fikrinizi nayc›l de¤ifltirir. Müziksiz kalmay›n…