Türkiye`de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal
Transkript
Türkiye`de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal
1 Türkiye’de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal Medya Kullanımı Mehmet Buğra BİLMEZ Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilişim Hukuku Tezsiz Yüksek Lisans (İkinci Öğretim) Bitirme Projesi Ankara, 2016 2 ÖZET BİLMEZ, Mehmet Buğra. Türkiye’de Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Sosyal Medya Kullanımı, Bitirme Projesi, Ankara, 2016 Son yıllarda, özellikle 21. Yüzyıldan itibaren dünyadaki klasik bütün sistemler, siyasal ve ekonomik yapılar değişmekte, bu değişimden toplum her alanıyla etkilenmektedir. Bunu değiştiren sebeplerden en önemlisi bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesi olarak gösterilmektedir. Gelişen sistemlerle birlikte iletişim ve erişim standartları da değişmiştir. Erişimin internet yoluyla çok kolay olduğu 21. Yüzyılda aynı vesile ile iletişimin de yeni türleri meydana gelmiştir. Günümüzde sosyal medya olarak isimlendirilen yeni erişim ve iletişim yolları nedeniyle artık bilgiye kolay ulaşılabilmekte ve oluşan bilgi anında dağıtılabilmektedir. Sosyal medya araçları ticari faaliyetlerin yanı sıra kamusal ve siyasal anlamda büyük değişimlere sebep olmuştur. Bu değişimlerden etkilenen kamu kurumları da yeni nesil sosyal medya yöntemleri ile politikalar üretmektedir. Vatandaşlara daha iyi bir hizmet sunabilmek, sunduğu hizmeti en hızlı şekilde ulaştırabilmek, hizmet sunduğu vatandaşın taleplerine karşı duyarsız olmamak adına kısaca halka ilişkiler yönetimini daha iyi yapabilmek için sosyal medyadan faydalanmaktadır. Bu çalışmada kamu kurumlarının sosyal medya araçlarının kullanımı ele alınmakta, bu araçların hangi yöntemler için kullanıldığı saptanmakta, diğer ülkelerde sosyal medya kullanımı ile karşılaştırmaları yapılarak kamu kurumlarının yeni teknolojilerle olan bütünleşmesi araştırılmaktadır. Anahtar Sözcükler: Kamu Kurumları, Sosyal Medya Araçları, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, İletişim, Erişim 3 ABSTRACT BİLMEZ, Mehmet Buğra. Social Media Usage of Goverment Agencies in Turkey, Bitirme Projesi, Ankara, 2016 In recent years, especially after 21. century, all classical systems, political and economic structures in world have changed and society has effected because of these changes in every area. One of the most important reason of this transformation is shown as evolution of information and communication technologies.Communication and access standards have changed by evolving systems. In 21. century, when accessing is very easy,the communication has also formed new species by same reason. Today, information is easily accessed and distributed instantly because of new access and communication ways such as social media. Social media tools cause major changes in public and politic dimensions as well as commercial activities. Public institutions have produced policies by new generation social media methods. They use social media to provide a better service to citizens,to deliver providing services in a fastest way,to be more sensitive about demands of citizens, in short, to make public communications management better. In this study, the using of social media tools by public institutions, the detection of using tools for related methods, the comparison between our country and others about using of social media to understand integration with new technologies are researched. Key Words: Goverment Agency, Social Media Tools, Information and Communication Technologies, Access, Communication 4 GİRİŞ 1. Toplum yapısı ve gelişme süreci incelendiğinde içinde bulunulan çağa “Bilgi Çağı” denilmektedir. Bilgi çağı denilmesindeki en önemli etken bilgisayar ve teknolojinin gelişmesi ve toplum üzerinde büyük sistemsel değişikliklere yol açmasıdır. Önemli ölçüde bilgiye erişim hızı değişmiş, iletişim biçimleri yapısal olarak farklılaşmış ve hızlanmıştır. Günümüzde bilgi ve iletişim teknolojileri aynı hızda büyükmekte ve gelişmektedir. Eski zamanlarda iletişimin telgraf, mektup vb yollarla haftalar sürdüğü, fakat bilgi çağı ile birlikte iletişimin sadece verinin iletilmesi sonucu saniyeler içinde tamamlandığı bir 21. Yüzyıl yaşanmaktadır. Bunun üzerine iletişim yolu sadece yazı iletişimi ile sınırlı kalmamakla birlikte görsel iletişimin hızı da önemli ölçüde artmıştır. Zaman ilerledikçe görsel iletişimin de en üst sınıra ulaşacağı ve tüm dünyanın görsel olarak da bir arada yaşacağı bir toplum düzenine hızla yol alınmaktadır. Yaşanan bu değişimi tarihsel olarak incelediğimizde; Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı (ARPA) tarafından finanse edilen, bir nükleer saldırıyı önlemek amacıyla, erken paket anahtarlamalı ve protokol takımı içeren ilk ağ projesi olarak ARPANET ile internetin ilk temeli atılmıştır.1 Söz konusu projeye üniversitelerin katılımı, sonrasında da devlet kurumlarının da dahil edilmesi ile yaygınlaşmıştır. Projeye Avrupa da dahil olunca internet adı altında daha genişlemiş, ilerleyen zamanlarda ise web teknolojisinin eklenmesi ile bugün kullandığımız yapı yavaş yavaş şekillenmeye başlamıştır. Internet’in Türkiye’ye gelişi sürecine bakılacak olursa; ilk geniş alan ağının, 1986 yılında tesis edilen EARN (European Academic and Research Network)/BITNET (Because It's Time Network) bağlantılı TÜVEKA (Türkiye Üniversiteler ve Araştırma Kurumları Ağı) olduğu görülmektedir. İlerleyen yıllarda bu ağın hat kapasitesinin yetersiz kalması ve teknolojik açıdan ihtiyaçlara cevap verememeye başlaması üzerine, 1991 yılı sonlarına doğru ODTÜ ve TÜBİTAK, Internet teknolojilerini kullanan yeni bir ağın tesis edilmesi yönünde bir proje 1 G. Schneider ve J. Evans ve K. Pinard (2009). The Internet. Boston: GEX Publishing Services 5 başlatmışlardır. Bu çerçevede ilk deneysel bağlantı 1992 yılının Ekim ayında X.25 üzerinden Hollanda'ya yapılmış; PTT'ye 1992 yılında yapılan başvurunun sonuçlanmasını takiben, 12 Nisan 1993'de de 64 Kbps kapasiteli kiralık hat ile, ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı sistem salonundaki yönlendiriciler kullanılarak, ABD'de NSFNet (National Science Foundation Network)'e TCP/IP protokolu üzerinden Türkiye’nin ilk Internet bağlantısı gerçekleştirilmiştir. 2 İnternet ortamının oluşması ve keşfedilmesiyle birlikte, toplumsal düzene dair bir çok kavram değişmiştir. Günlük alışverişin internet üzerinden yapılabildiği, bankacılık işlemlerinin halledilebildiği, bürokratik bir çok belgenin internet yoluyla e-devlet uygulamaları üzerinden alınabildiği vazgeçilmez bir olgu olmuştur. Aynı zamanda sınırsız olarak bilgiye erişebildiğimiz açık bir kütüphane, sınırlama olmadan iletişim yöntemlerinin ve araçlarının olduğu bağımsız bir yapı olarak günden güne büyümektedir. İnternet kullanıcısı sayısının da hızla artmasıyla birlikte bilgi ve uygulama havuzları daha da genişlemektedir. Erdem Erkul (2010), “internet daha fazla yaygınlaştıkça, dünya gün geçtikçe daha çok küçülmektedir” diyerek konuya dikkat çekmiştir.3 Bu yazı kapsamında son zamanlarda dünyadaki tüm siyasal ve kamusal sistemlerini değiştiren sosyal medya araçlarının toplum üzerindeki etkilerinden dolayı Türkiye’de kamu kurumlarını nasıl etkilediğinin, nasıl kullanıldığının, dünyada yer alan örneklere göre Türkiye ile kıyaslamaların, kamu kurumlarının sosyal medya kullanımına ilişkin önerilerin ve değerlendirmelerin yer alması hedeflenmektedir. BİDB, ODTÜ. İnternet Tarihi. Erişim tarihi: 03 Ocak 2016, http://www.internetarsivi.metu.edu.tr/tarihce.php 3 Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101. 2 6 2. KAVRAMSAL ÇERÇEVE “İnternet teknolojisi ve sosyal etkileşim sosyal medya olgusunu oluşturmaktadır. Web 2.0, sosyal ağ ya da sosyal iletişim siteleri olarak da ifade edilen bu alan, yeni kuşak internet uygulamalarını içermektedir. Sosyal medya, “kullanıcılara enformasyon, düşünce, ilgi ve bilgi paylaşım imkânı tanıyarak karşılıklı etkileşim yaratan çevrimiçi araçlar ve web siteleri için ortak kullanılan bir terimdir” (Sayımer 2008)”4 “Sosyal medya, adında medya olmasına rağmen geleneksel medyadan farklılık göstermektedir. Özgünlüğünü yaratan en önemli farklılığı, herhangi bir bireyin sosyal medyanın içeriğini yaratabilmesi, yorumda bulunabilmesi ve katkı sağlayabilmesidir. Sosyal medya metin, ses, video, resim paylaşımına olanak sağlamakta (Scott 2010: 38), bu özelliği ile de kullanıcılara geniş bir kullanım olanağı sunmaktadır. Artık bireyler sadece izleyici veya okuyucu değil doğrudan bilgi yayan aktörlere dönüşmüşlerdir. Sosyal medya araçlarını kullanarak insanlar, düşüncelerini, fikirlerini, deneyimlerini dünya çapında paylaşma imkânı bulmaktadırlar (Solis ve Breakenridge 2009: xvii). Osimo, hâlihazırda yapılmış olan çalışmaları değerlendirerek, sosyal medyada içeriği oluşturan grubun genel kullanıcılara göre oranının çok düşük olduğunu ifade etmekte ancak, paylaşımlarla ortaya çıkan etkinin yaygınlığının dikkat çekici olduğunun altını çizmektedir (Osimo 2008: 19).”5 Sosyal medya uygulamaları aslında sadece bir altyapı ve teknoloji sağlamaktadır. Bir yayıncı vazifesi, bundan dolayı herhangi bir kısıtlama veya denetim mekanızmasına çok özel durumlar haricinde sahip değildir. Bu altyapı ve teknoloji yardımıyla genel internet kullanıcılarının büyük bir oranı uygulamaları kullanarak kendi içerikleriyle kendi medyasını oluşturmaktadır. Uygulamalar yardımıyla etkileşim ve iletişim kolaylığı sebebiyle hızla yayılmakta ve tartışılmaktadır. Erdem Erkul (2010) oluşturulan altyapı ve teknolojinin sosyal medya aracı sayılabilmesi için bazı özellikleri içermesi gerektiğini şu şekilde tanımlamıştır: 4 5 Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15. Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15. 7 Yayımcıdan bağımsız olan kullanıcılara sahip olmak, Kullanıcı odaklı bir içeriğe sahip olmak, Kullanıcılar arasında etkileşime imkan tanımak, Zaman ve yer sınırlaması getirmiyor olmak6 Sosyal medya kavramına dahil olabilecek başlıca uygulamalar şu şekilde sıralanabilir: Facebook, Twitter, Youtube, LinkedIn, Google, Wikipedia, blog sayfaları, Instagram, Periscope, Foursquare bu uygulamalara örnek olarak gösterilmektedir. 2.1. SOSYAL MEDYA UYGULAMALARI Bu başlık altında sosyal medya uygulamalarının kısaca işlevleri ve görevleri hakkında bilgi verilmesi hedeflenmiştir. Dünya çapında sık kullanılan ve kullanıcıları en fazla uygulamalar derlenmiştir. “Facebook, insanların başka insanlarla iletişim kurmasını ve bilgi alışverişi yapmasını amaçlayan bir sosyal paylaşım sitesidir. 4 Şubat 2004 tarihinde Harvard Üniversitesi 2006 devresi öğrencisi Mark Zuckerberg tarafından kurulan Facebook, öncelikle Harvard öğrencileri için kurulmuştur. Daha sonra Boston civarındaki okulları da içine alan Facebook, iki ay içerisinde Ivy Ligi okullarının tamamını kapsamıştır. İlk sene içerisinde de; Amerika Birleşik Devletleri'ndeki tüm okullar Facebook'ta mevcuttur. Üyeler önceleri sadece söz konusu okulun eposta adresiyle (.edu, .ac.uk, vb.) üye olabiliyorlardır. Daha sonrasında da ağ içine liseler ve bazı büyük şirketler de katılmıştır. 11 Eylül 2006 tarihinde ise Facebook tüm e-posta adreslerine, bazı yaş sınırlandırmalarıyla açılmıştır. Kullanıcılar diledikleri ağlara; liseleri, çalışma yerleri ya da yaşadığı yerler itibarıyla katılım gösterebilmektedirler. Ayrıca Facebook, dünyanın en fazla ziyaret edilen sitelerinden biridir.” 7 Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101. 7 Facebook. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 , https://tr.wikipedia.org/wiki/Facebook 6 8 “Twitter, bir sosyal ağ ve mikroblog sitesidir. Kullanıcılarına tweet (Türkçe cıvıldama) adı verilen en fazla 140 karakterlik metinler yazma imkânı veren Twitter, çeşitli araçlarla daha etkin kullanılabilen bir yeni nesil iletişim aracıdır. Kullanıcılar tarafından atılan tweetler herkes tarafından görülebilir. Ancak kullanıcılar attıkları tweetleri sadece kendi takipçilerinin görebileceği şekilde sınırlandırabilir. Kullanıcılar diğer kullanıcıların tweetlerine üye olabilirler. Üye oldukları kişi veya kurumların takipçi sayısını ve bunların kimleri takip ettikleri görebilirler. Tüm kullanıcılar Twitter'ın websitesi aracılığıyla tweetlerini gönderebilir ve alabilirler. Kullanıcılar Twitter'ın websitesine uyumlu harici uygulamalar (akıllı telefonlar gibi) veya belirli ülkelerde erişilebilen kısa mesaj servisi tarafından giriş yapabilirler. 2008'deki ABD seçimlerinde özellikle Barack Obama tarafından sıklıkla kullanılan Twitter'dan Türkiye'deki son yerel seçimlerde de yararlanılmıştır. Ayrıca Twitter, sosyal medyanın en popüler araçlarından biri olarak gösterilmektedir.”8 “YouTube, bir video barındırma web sitesidir. Merkezi Amerika Birleşik Devletleri'deki San Bruno, Kaliforniya şehrindedir. 15 Şubat 2005'te 3 eski PayPal çalışanı tarafından kurulmuştur. Kasım 2006'da Google tarafından 1.65 milyar dolara satın alınmıştır. Günümüzde Google'ın yan kuruluşlarından biri olarak faaliyetine devam etmektedir. Site, kullanıcılarına video yükleme, izleme ve paylaşma imkanı sunmaktadır. Medya şirketleri ve kullanıcı üretimi videoların gösterimi için WebM, H.264 ve Adobe Flash Video teknolojilerini kullanır. Genel olarak; Video klipler, televizyon klipleri, müzik videoları, video bloglar, kısa özgün videolar ve eğitim videoları gibi içerikler yayınlanmaktadır.”9 “Instagram, ücretsiz fotoğraf paylaşma programıdır. Ekim 2010'da kurulduğunda, kullanıcılarına çektikleri bir fotoğraf üzerinde dijital filtre kullanma ve bu fotoğrafı Instagram'ın da dahil olduğu, sosyal medya servisleri ile paylaşma imkanı tanımıştır.”10 “Periscope, Kayvon Beykpour ile Joe Bernstein tarafından geliştirilmeye başlanan mobil canlı yayın uygulamasıdır. Mart 2015'te Twitter tarafından satın Twitter. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Twitter Youtube. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Youtube 10 Instagram. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Instagram 8 9 9 alınan Periscope, iOS ve Android işletim sistemi destekli mobil cihazlarda kullanılabilmektedir.”11 Yukarıda kısaca açıklanan sosyal medya uygulamaları iletişim kurmak, bilgi paylaşmak, propaganda yapmak gibi bir çok amaç için kullanılmaktadır. Karakter sınırlı kısa yazıların yazılabildiği uygulamalardan, detaylı bilgi paylaşımının yapılabildiği ve iletişim kurulabildiği, anlık fotoğrafların ve videoların paylaşılabildiği ve hatta mobil cihazlar aracılığı ile canlı yayınların dahi yapılabildiği bir mecra haline dönüşmüştür. Bu uygulamalar aynı zamanda ticari, kişisel, kamu gibi alanlarda hesapları denetlemekte ve güvenirliliği için “onaylı” ifadesini sunmaktadır. Örneğin ünlü bir sporcu için açılan hesap kendi tarafından kullanılmaktaysa kullanıcının yanında “Onaylanmış Hesap” olarak işaret bulunmaktadır. Aynı şekilde bu işlem kamu kurumları, firmalar için de geçerlidir. Bu yöntemle sosyal medya uygulamaları güvenilirliğe katkı sağlamaktadır. 3. TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA SOSYAL MEDYA Türkiye diğer dünya ülkelerine göre sosyal medya uygulamalarının kullanımı açısından her zaman ilk beş içerisinde yer almıştır. Türkiye internet kullanıcıları yenilikçi bir vizyon ile sosyal medya uygulamalarını benimsemeleri açısında dünya üzerinde örnek gösterilebilecek seviyede yer almaktadır. Global Web Index verilerine göre We Are Social organizasyonun hazırladığı rapordaki istatistiklere göre; dünyanın nüfusu yedi milyar iki yüz on milyon civarındadır. Bunlardan üç milyar on milyon civarında internet kullanan kişi bulunmaktadır. Bu sayının iki milyar yetmiş sekiz milyon kişisi sosyal medya hesaplarına sahiptir. Toplam dünya nüfusunun yüzde yirmi dokuzunu oluşturmaktadır. Toplam nüfusun üç milyar altıyüz kırk dokuz milyonu ise mobil 11 Periscope. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Periscope_(uygulama) 10 cihazlara sahiptir ve bu cihazların bir milyar altıyüz seksen beş milyonu da sosyal medya hesaplarını mobil cihazlar üzerinden kullanmaktadır. 12 Dünya Kullanım İstatistikleri 90 80 Nüfus (milyar) 70 60 50 40 30 20 10 0 Türkiye Nüfusu İnternet Kullanıcısı Sosyal Medya Kullanıcısı Mobil Kullanıcısı Mobil Sosyal Medya Kullanıcısı Kullanım Türleri Tablo A Türkiye istatistikleri ise; Türkiye nüfusu yetmiş altı milyon civarındadır. Bu nüfusun otuz sekiz milyonu aktif internet kullanıcısıdır. Aktif internet kullanıcı sayısı otuz sekiz milyon olduğu halde sosyal medya kullanıcı sayısı kırk milyon civarındadır. Bu sayının sebebi oluşturulan sahte veya bir kişiye ait birden fazla hesap olması nedeniyledir. Nüfusun yüzde doksan biri yani altmış dokuz milyonu mobil cihaza sahip durumdadır, fakat mobil cihaz sahiplerinin yarısına yakını otuz iki milyonu bu cihazlar aracılığıyla sosyal medya uygulamalarını kullanmaktadır. Kemp, Simon. (2015, Ocak). Digital, Social & Mobile in 2015. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 , http://wearesocial.sg/blog/2015/01/digital-social-mobile-2015/ 12 11 Türkiye Kullanım İstatistikleri 90 80 Nüfus (milyon) 70 60 50 40 30 20 10 0 Türkiye Nüfusu İnternet Kullanıcısı Sosyal Medya Kullanıcısı Mobil Kullanıcısı Mobil Sosyal Medya Kullanıcısı Kullanım Türleri Tablo B Türkiye kullanım verileri ile dünya karşılaştırıldığında; dünyadaki nüfusun sadece %29’u sosyal medya hesabına sahipken Türkiye’de bu oran %52 civarındadır. İnternet Ve Sosyal Medya Kullanıcı İstatistikleri 2014 raporuyla kıyaslandığında Türkiye’deki aktif internet kullanıcısının %5, aktif sosyal medya kullanıcısının %11 mobil kullanıcı sayısının ise %2 arttığı görülüyor. Türkiye’deki internet kullanıcıları gün içerisinde ortalama 4 saat 37 dakikayı internette, 2 saat 51 dakikayı mobil internette ve 2 saat 56 dakikayı ise sosyal medyada geçiriyor. Kullanıcıların televizyon başında geçirdiği süre ise günde ortalama 2 saat 17 dakika olarak belirtilmiş. Türkiye’de en çok kullanılan sosyal ağlara bakıldığında Facebook, WhatsApp ve Facebook Messenger ilk üçü oluştururken, onları Twitter, Google+ ve Skype takip ediyor.13 Ek olarak Türkiye İstatistik Kurumu araştırmasına göre; internet kullanım amaçları incelendiğinde, 2015 yılının ilk üç ayında internet kullanan bireylerin %80,9’u sosyal medya üzerinde profil oluşturma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb. içerik paylaşırken, bunu %70,2 ile online haber, gazete ya da dergi okuma, %66,3 ile sağlıkla ilgili bilgi arama, %62,1 ile kendi oluşturduğu metin, görüntü, Ayvaz, Tuğba. (2015, Ocak). Digital in Turkey. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, http://www.dijitalajanslar.com/internet-ve-sosyal-medya-kullanici-istatistikleri-2015 13 12 fotoğraf, video, müzik vb. içerikleri herhangi bir web sitesine paylaşmak üzere yükleme, %59,4 ile mal ve hizmetler hakkında bilgi arama takip etti.14 Bu araştırmalar kapsamında varılan sonuca göre; Türkiye nüfusunun internet kullanan oranının neredeyse tamamı sosyal medya uygulamalarını kullanmakta ve faydalanmaktadır. Bu ilgiden dolayı da kamu görevi bulunan kurumların da sosyal medyanın yarattığı etkiyi dikkate alarak çeşitli çalışmalarda bulunmuştur. 4. TÜRKİYE’DE KAMU KURUMLARINDA SOSYAL MEDYA Bu bölümde Türkiye’de kamu kurum ve kuruluşlarının sosyal medya uygulamaları üzerine hem kullanımı hem de kullanım amaçları üzerine ölçütleri belirlenecek ve belirlenen ölçütlere göre araştırması yapılarak tablolar oluşturulacaktır. 4.1. TÜRKİYE’DE KAMU KURUMLARININ SOSYAL MEDYA KULLANIMI Dünyada olduğu gibi Türkiye’de kamu kurumları sosyal medya araçlarının gücünden etkilenmiştir. Bu etki karşısında kendi yapıları içerisinde sosyal medya uygulamaları için ekiplerini görevlendirerek bu konuya özel politikalar üretmeye başlamışlar. Türkiye’deki Kamu Kurumları Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne göre şunlardan oluşmaktadır: 15 Cumhurbaşkanlığı, Milli Güvenlik Kurulu ve MGK Genel Sekreterliği, Genel Kurmay Başkanlığı, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Yüksek Öğretim Kurulu, Sayıştay, Hazine Müsteşarlığı, Radyo Televizyon Üst Kurulu, Merkez Bankası, Rekabet Kurumu, Başbakanlık Özelleştirme İdaresi, Sermaye Piyasası Kurulu, Diyanet İşleri Başkanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı, Devlet Tiyatroları, Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve Doğan, Ayhan. (2015, 18 Ağustos). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması 2015. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=18660 15 Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2016, Ocak). Kamu Kurum ve Kuruluşları. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://www.tbmm.gov.tr/baglantilar/kamu_kurum_kuruluslar.htm 14 13 İstatistik, Emniyet Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu, Milli Kütüphane, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Milli İstihbarat Teşkilatı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu, Sosyal Güvenlik Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Bakanlıklar, Başbakanlık, Adalet Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı’ndan oluşmaktadır. Kamu Kurumları kapsamında bakanlıklara bağlı kuruluşlar, genel müdürlükler de yer almaktadır. Bu kamu kurumları örnek bir araştırma istatistiği oluşturmak ve genel bir sonuç çıkartmak için Türkiye Büyük Millet Meclisi sayfasından seçilmiştir. Bu kapsamda yapılan inceleme daraltılmış olup Başbakanlık Devlet Teşkilatı Merkezi Kayıt Sistemi altında yer alan tüm kamu kuruluşları, bağlı kuruluş ve genel müdürlükler alınmamıştır. Yukarıda belirtilen kurumların resmi web sayfalarında yapılan bildirimlere göre sahip oldukları ve olmadıkları sosyal medya hesapları aşağıdaki Tablo C’de belirtilmiştir. Kurum adına göre sütunlarda sosyal medya uygulamaları tanımlanmıştır. FB Facebook, TW Twitter, YT Youtube, GP Google+, IN Instagram, FL Flicker, IZ İzlesene.com, LN LinkedIn, PN Pinterest anlamına gelmektedir. Renklerine göre ayrım ise; kurum ve sosyal medya uygulamasının kesiştiği noktalarda hesabın olup olmadığı, varsa onaylı olup olmadığını ifade eder. Kırmızı renk sosyal medya hesabının olmadığını, açık yeşil renk sosyal medya hesabının olduğu fakat uygulama tarafından onaylı anlamına gelmediğini, koyu yeşil renk ise sosyal medya hesabının olduğunu ve sosyal medya uygulaması tarafından onaylı olduğunu ifade etmektedir. 14 Kurum Adı: Türkiye Büyük Millet Meclisi Cumhurbaşkanlığı MGK ve MGK Genel Sekreterliği Genel Kurmay Başkanlığı Anayasa Mahkemesi Yargıtay Danıştay Kara Kuvvetleri Komutanlığı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Hava Kuvvetleri Komutanlığı Jandarma Genel Komutanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı Yüksek Öğretim Kurulu Sayıştay Hazine Müsteşarlığı Radyo Televizyon Üst Kurulu Merkez Bankası Rekabet Kurumu Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Sermaye Piyasası Kurulu Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet Personel Başkanlığı Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı Devlet Tiyatroları Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Emniyet Genel Müdürlüğü Türkiye İstatistik Kurumu Milli Kütüphane Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Milli İstihbarat Teşkilatı FB TW YT GP IN FL IZ LN PN 15 Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Sosyal Güvenlik Kurumu Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Başbakanlık Adalet Bakanlığı Milli Savunma Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Dışişleri Bakanlığı Maliye Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Avrupa Birliği Bakanlığı Ekonomi Bakanlığı Gençlik ve Spor Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Tablo C 16 Yukarıda yapılan araştırmaya göre kamu kurumları alanında sosyal medya uygulamaları yüksek oranda kullanılmaktadır. Bu tabloya göre sosyal medya hesabına resmi olarak sahip olmayan kamu kurumları; Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Başbakanlık Özelleştirme İdaresi, Adalet Bakanlığı - Adli Sicil ve İstatistik, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu, Ekonomi Bakanlığı’ndan oluşmaktadır. İncelenen kurumlar arasında sadece %16’sı sosyal medya hesabına sahip değildir. Geri kalan %84 ise farklı da olsa herhangi bir sosyal medya uygulamasını resmi olarak kullanmaktadır. Veriler incelendiğinde Cumhurbaşkanlığı ve Adalet Bakanlığı 6 farklı sosyal medya hesabıyla bu mecrada en detaylı çalışmayı yapan kurum olarak görünmektedir. Cumhurbaşkanlığının 6 hesabının 5 tanesi onaylanmış hesap olarak görünmektedir. Bu kurumları 5 adet sosyal medya hesabıyla Kalkınma Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Merkez Bankası takip etmektedir. Dikkat çekici noktalardan bir diğeri askeri kurumlar arasında sosyal medya hesaplarının oluşturulması için herhangi bir çalışma yapılmadığıdır. Komutanlıklar bu mecrada hiç bir şekilde yer almamakla birlikte Türk Silahlı Kuvvetleri ayrı olarak 3 sosyal medya hesabına sahip durumdadır. Cumhurbaşkanlığı ve Sağlık Bakanlığı kullandıkları sosyal medya hesaplarını uygulama bünyesinde “onaylı hesap” olarak tanımlama işlemini dikkate alarak kendilerine ait olduğunu kanıtlamış ve güvenilir sosyal medya hesapları yaratmışlardır. Bu araştırmalara göre Türk firması olan İzlesene.com video paylaşım sosyal medya uygulamasının da kullanılması önemli fakat küçük bir ayrıntı olmuştur. Cumhurbaşkanlığı ve Kalkınma Bakanlığı izlesene.com sitesinde sosyal medya hesaplarını oluşturmuşlar ve Türk uygulamasına Pazar koşullarında destek olmuşlardır. Sosyal medya uygulamalarına göre incelediğimizde kurumlar %77 oran ile Facebook uygulamasını kullanmaktadırlar. Bu uygulamayı %68 ile Twitter takip 17 etmektedir. En az kullanılan uygulamalar ise %2 oran ile LinkedIn ve Pinterest olmuştur. Bu verileri detaylı olarak tablo D’de gösterilmiştir. Sosyal Medya Uygulamaları Kullanım Oranları %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Hesap yok Kullanım Oranı Tablo D Bu verilere ek olarak “onaylı hesap” kullanımı en çok Twitter uygulamasında görülmektedir. Toplam 11 kurum belge ile başvuru yaparak onaylı hesap olmuştur. Uygulama kullanımının %20’sine tekabül etmektedir. Ardından %14,55 ile Facebook uygulaması üzerinde onaylı hesap işlemleri kamu kurumları tarafından tamamlanmıştır. Detaylı bilgiler tablo E’e gösterilmektedir. 18 Kamu Kurumu (Yüzdelik Oran) Sosyal Medya Uygulamalarına Göre Kullanan Kurum Yüzdesi %100 %90 %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Sosyal Medya Uygulaması Onaylanmış Resmi Hesap Onaylanmamış Resmi Hesap Hesap yok Tablo E 4.2. TÜRKİYE’DE KAMU KURUMLARININ SOSYAL MEDYA KULLANIM AMAÇLARI Kamu kurumlarının sosyal medya kullanım amaçlarına dair sonuçlar elde edebilmek için sosyal medya kullanım şekilleri belirli başlıklarda sıralanmıştır. Bu başlıklar kurumsal imaj, halkla ilişkiler, bilgilendirme ve basın bülteni, siyasi parti veya şahıs propagandası, kurum hizmetlerinin gerçekleştirilmesi, şeffaflık ve hesap verilebilirlik olarak belirlenmiştir. Başlıklara göre kamu kurumları sosyal medya hesapları incelenerek bu başlıklara uygun paylaşım yapıp yapmadıkları araştırılacak ve başlıkta belirtilen amaçla kullanıyor olması durumunda belirtilecektir. Kurumsal imaj; kuruluş veya firmanın dışa yansıyan görüntüsüdür. (Peltekoğlu 1998) Kurum imajının oluşmasına etken olan kurum kimliği; örgütün felsefe ve özelliklerine ait görsel, fiziksel ve duyusal ortaya koyduğu herşeydir. (Gürdal 19 1997)16 Kurum imajının etkisi nedeniyle sosyal medya hesapları kullanılarak kitlelere karşı olumlu bir fikir oluşturmak adına kullanılmaktadır. Kamu kurumlarında kurumsal imaj için yapılan paylaşımlar araştırılacaktır. Halkla ilişkiler; kamu kurumu ile vatandaş arasında bağlantı kurulması ve etkileşimin sağlanması anlamını taşımaktadır. Sosyal medya hesapları üzerinden kamu kurumunun vatandaş ile iletişime geçip geçmediği araştırılacaktır. Bilgilendirme ve basın bülteni kamu kurumlarının günlük, haftalık veya aylık etkinlikleri, organizasyonları, bildirimlerini içermektedir. Sosyal medya hesapları üzerinden bu kapsamda yapılan paylaşımları araştırılacaktır. Siyasi parti veya şahıs propagandası kamu kurumunun yönetimini elinde bulunduran siyasi organizasyon ile alakalı yaptığı paylaşımları veya kamu kurumunun yönetiminde söz sahibi olan en üst düzey yöneticisi kapsamında yaptığı paylaşımları ifade etmektedir. Sosyal medya hesaplarında bu başlık altında paylaşımları araştırılacaktır. Kamu kurumları vatandaşlara belli başlı hizmetler sağlamaktadır. Sağladıkları hizmetleri herhangi bir sosyal medya hesabı üzerinden vatandaşa sunup sunmadıkları araştırılacaktır. Kamu kurumları şeffaflık ve hesap verilebilirlik başlığı altında sosyal medya hesapları üzerinden herhangi bir şekilde kuruma ait dosyaları, hesapları, işleyiş standartları, değişimleri veya detayları açıklayıp açıklamadıkları araştırılacaktır. Aşağıda yer alan tablo F kurumlar sosyal medya uygulamalarını kullanım amaçlarına göre listelendiği ve istatistiksel olarak veriler toplandığı tablodur. Tabloda Kİ kurumsal imaj, Hİ halkla imaj, BB bilgilendirme ve basın bülteni, SP siyasi parti ve şahıs propagandası, KH kurum hizmetlerinin gerçekleştirilmesi ve ŞH şeffaflık ve hesap verebilirlik anlamına gelmektedir. Kurumlar bu amaçlara uygun sosyal medya uygulaması kullanımı gerçekleştiriyorsa yeşil ile işaretlenmiş, gerçekleştirmiyorsa kırmızı ile işaretlenmiştir. Tığlı, Mehmet. (2003). Kurum İmajı Kavramı ve Sembolik Analoji Tekniği Yoluyla Marmara Üniversitesi’nin Kurum İmajının Belirlenmesine İlişkin Bir Uygulama. T.C. Marmara Üniversitesi I.I.B.F. Dergisi, 1, 245-256 16 20 Kurum Adı: Türkiye Büyük Millet Meclisi Cumhurbaşkanlığı MGK ve MGK Genel Sekreterliği Genel Kurmay Başkanlığı Anayasa Mahkemesi Yargıtay Danıştay Sayıştay Hazine Müsteşarlığı Radyo Televizyon Üst Kurulu Merkez Bankası Rekabet Kurumu Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Sermaye Piyasası Kurulu Diyanet İşleri Başkanlığı Devlet Personel Başkanlığı Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı Devlet Tiyatroları Emniyet Genel Müdürlüğü Türkiye İstatistik Kurumu Milli Kütüphane Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Milli İstihbarat Teşkilatı Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Sosyal Güvenlik Kurumu Başbakanlık Adalet Bakanlığı Milli Savunma Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Dışişleri Bakanlığı Kİ Hİ BB SP KH ŞH 21 Maliye Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Sağlık Bakanlığı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Avrupa Birliği Bakanlığı Gençlik ve Spor Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kalkınma Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Tablo F Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye’de sosyal medya uygulamaları kullanan kamu kurumları bu uygulamaları genellikle bilgilendirme yapmak veya basın bültenlerini paylaşmak amacıyla kullanmaktadırlar. Yapılan bir basın açıklaması sosyal medya uygulamalarında paylaşılmakta, kurumun yaptığı çalışmalar veya araştırmalar bilgilendirme maksadıyla da sosyal medya hesaplarında yer almaktadır. Bunlara ek olarak kurumsal imaj çalışmaları kapsamında sosyal medya hesapları ile çeşitli başarıların paylaşılması, başarı ile tamamlanan hizmetlerin paylaşılması da amaç olarak görülmektedir.Kurumlar aynı zamanda halkla ilişkiler kapsamında vatandaşlar ile sevgi bağını güçlendirmek maksadıyla çeşitli sosyal faaliyetler, organizasyonlar, ödül törenleri, ziyaretler ve halkla yapılan görüşmeleri de sosyal medya hesapları aracılığı ile duyurmaktadırlar. Fakat burada dikkat edilmesi 22 gereken hususlardan birisi,henüz sosyal medya hesapları üzerinden herhangi bir iletişim/etkileşim yöntemi benimsenmemiş olmasıdır. Hizmet verilen vatandaşlar ile sosyal medya üzerinden herhangi bir iletişim kurulmamaktadır. Bazı kamu kurum ve kuruluşları da sosyal medya hesaplarını genellikle en üst düzey yöneticisi olan, bakan veya genel müdür için propaganda aracı olarak kullanmaktadır. Burada kurum veya bakanlık adına çalışmalar yapan kişinin sosyal faaliyetleri, açıklamaları, kişisel görüşleri yer almaktadır. Şeffaflık ve hesap verilebilirlik adına bazı kurum ve kuruluşlar da çeşitli kurum içi raporlarını ve detaylı çalışmalarını paylaşmaktadır. Bu kapsamda yönetim, bütçe veya toplumu etkileyebilecek olan politik kararlar için şeffaf bir yöntem kullanma adına yapıldığı gözlenmiştir. Kamu kurum ve kuruluşlarının temel amacı vatandaşa hizmet verebilmek ve toplum yönetiminin sağlanarak huzur, refah ve bunun gibi birçok nedenle vatandaşa destek olmaktır. Sosyal medya uygulamalarını kullanarak vatandaşa hizmet verebilmek kapsamında henüz bir çalışma yapılmamış durumdadır. Kendi iç işleyişi ile alakalı, örneğin insan kaynakları yönetimi kapsamında kamu kurumunda çalışmak isteyen vatandaşlara duyuru yapmak, ulaşmak veya bildirimde bulunmak için kullanıldığı gözlenmiştir. Yapılan araştırmaya göre; kullanım amaçlarına göre kurum sayıları aşağıdaki tablo G’de yer almaktadır. 23 Kullanım Amaçlarına Göre Kurum Sayıları 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Kurum Sayısı Kurumsal İmaj Halkla İlişkiler Bilgilendirme ve Basın Bülteni 19 13 42 Kurum Siyasi Parti veya Hizmetlerinin Şahıs Gerçekleştirilme Propagandası si 8 3 Şeffaflık ve Hesap Verilebilirlik 5 Tablo G Araştırma yapılan 55 kurumdan 46’si sosyal medya uygulamaları kullanmaktadır. Bu kurumlardan 42’si bilgilendirme ve basın bülteni amacıyla uygulamaları kurumsal olarak kullanmayı tercih etmektedirler. Bilgilendirme ve basın bülteni kullanım amacından sonra kurumsal imaj için bu uygulamalar tercih edilmektedir. 19 kurum kurumsal imaja katkısından dolayı sosyal medya paylaşımları yapmaktadır. Halkla ilişkiler için kullanım sayısı 13 olarak tespit edilmiş, fakat iletişim/etkileşim olmadığı gözlemlenmiştir. Yüzdesel olarak tablo H üzerinde kurum ve kuruluşların kullanım amaçları listelenmiştir. 24 Kullanım Amacı Yüzdesel Oranı %100 %90 Yüzdesel Oran %80 %70 %60 %50 %40 %30 %20 %10 %0 Yüzdesel Kurumsal İmaj Halkla İlişkiler Bilgilendirme ve Basın Bülteni 41,30 28,26 91,30 Siyasi Parti veya Şahıs Propagandası Kurum Hizmetlerinin Gerçekleştirilm esi Şeffaflık ve Hesap Verilebilirlik 17,39 6,52 10,87 Tablo H Araştırmaya göre sosyal medya uygulamaları ile fark yaratabilecek en önemli amaçlardan biri olan kurumsal hizmetlerin gerçekleştirilmesi %6,52 ile en düşük kullanım amacı olduğu tespit edilmiştir. Bu kullanım türü kurumun işleyişi ile alakalı olmakla birlikte vatandaş hizmetini kapsamamaktadır. Aynı zamanda %17,39 ile siyasi parti veya şahıs propagandası yapılması da sosyal medya kullanım amaçları açısından yorumlanması gereken bir oran olarak tespit edilmiştir. 5. DÜNYADA KAMU KURUM VE KURULUŞLARININ SOSYAL MEDYA KULLANIMI Dünyada örnekleri araştırılan kamu kurum ve kuruluşları sosyal medya hesaplarını oluşturmuş ve aktif olarak kullanmayı sürdürmüştür. Özellikle sosyal medyanın yarattığı etki, klasik medyaya bir alternatif olarak güçlü ve etkileşimi yüksek modeliyle dünyadaki kamu kurum ve kuruluşlarının da ilgisini çekmiştir. Özellikle sosyal medya uygulamalarının ve bu yeni iletişim, etkileşim yönteminin doğduğu yer olan Amerika Birleşik Devletleri’nde kamu kurum ve kuruluşları 25 sosyal medyayı en aktif kullanan ülkelerin başında gelmektedir. Beyaz Saray’ı kamu kurum ve kuruluşu olarak incelemek gerekirse birden fazla dil ve yayınla birlikte öncelikle halkla ilişkiler yönetimini en üst düzeyde tutmaktadır. Kurumsal imaj olarak da aynı şekilde her birimine ve görev türlerine göre ayrı olarak sosyal medya hesaplarını oluşturmuşlardır. Dünyadaki sosyal medya kullanımına en dikkat çekici örneklerden biri yine Beyaz Saray tarafından verilmiştir. Beyaz Saray hesabı üzerinden #AskObama etiketiyle Başkan Obama twitter uygulaması üzerinden soruları kabul etmiş ve cevaplamıştır. 17 Belirlenen saat aralığında 70000’den fazla soru alarak işsizlik, ekonomi, Beyaz Saray detayları gibi soru türlerini cevaplamıştır. Kamu Kurumu’nun en üst düzeydeki yöneticisi olarak hem şeffaflık ve hesap verebilirlik hem de kurumsal imaj anlamında etki bırakmıştır. Tüm bunlara ek olarak dünyadaki kamu kurumlarından bazıları ürettikleri politikalar üzerine görüş alış-verişi yapmak, politikalarını genişletmek-geliştirmek için çeşitli kampanyalarla kamuoyu üzerinde olumlu bir fikir bırakmıştır. Örnek olarak yine Amerika Birleşik Devletleri’ne ait @OpenGov twitter hesabı gösterilebilir. Başarılı sosyal medya kullanan kamu kurumlarından bir diğeri Federal Student Aid olarak gösterilebilir. Bu kamu kuruluşu düzenli olarak belirlenen etiket altında öğrenciler, aileler ve her kesimden gelen soruları cevaplandırarak etkili bir iletişim aracı olarak kullanmaktadır. 18 Diğer başarılı bir örnek Amerika Gıda ve İlaç Dairesi yeni önerilen beslenme gerçekleri için kamu yorumunu teşvik etmek amacıyla sosyal medya hesabını kullanarak etkileşim sağlamıştır. 19 En dikkat çekici kamu kuruluşu sosyal medya hesabı UNICEF tarafından oluşturulmuştur. UNICEF tarafından oluşturulan facebook hesabı üzerinde dikkat Warren, Christina. (2011, 06 Temmuz). Obama’s Twitter Town Hall By The Numbers. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, http://www.mashable.com/2011/07/06/askobama-twitter-stats/ 18 Federal Student Aid. (2016, Ocak). Offical Account of Federal Student Aid. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://twitter.com/FAFSA 19 FDA, U.S. ( 2014, 28 Şubat). Twitter Post. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://twitter.com/us_fda/status/439433009884712960 17 26 çekmek istediği konular için kampanyalar başlatmış ve kamunun yorumunu ve katılımını teşvik etmiştir. Bunun yanında aynı hesap üzerinde kamunun da dahil olup tetikleyebileceği ActionSprout ile birlikte “İklim değişikliğinden çocukları korumak için dünya liderlerine çağrıda bulun”20 uygulaması hazırlamış ve kamunun da bu kampanyaya katılmasını sağlamıştır. Bu başarılı uygulama örneklerine ek olarak bazı emniyet birimleri sosyal medya hesaplarıyla analizler yaparak suça bulaşmış kişileri bulmakta ve kamu faydası için kullanmaktadır. Aynı zamanda bu analizler sonucu kamu kurumu hakkında yapılan paylaşımları inceleyerek olumsuz fikirleri olumluya çevirebilmek için çalışmalarda bulunmaktadır. Dünyada örnekler incelendiğinde daha ön planda olan kullanım şekli katılım ve etkileşim amaçlı halkla ilişkiler yönetimidir. Genellikle katılımcı bir demokrasi sağlamak için kamunun yorumlarını toplamaya yönelik çalışmalar yapılmakta ve üretilen politikalar aynı sosyal medya uygulamaları üzerinden duyurularak değerlendirilmektedir. 6. SONUÇ Türkiye ve dünyada internet kullanımları oranları değerlendirildiğinde aynı hızda büyümekte ve gelişmektedir. Türkiye’de internet kullanıcıları inovasyonlara yüksek oranda ilgi göstermekte ve büyümesine katkı sağlamaktadır. Bu oranlara göre Türkiye sosyal medya kullanımını önemsemekte ve yüksek bir ilgi göstermektedir. Türkiye’de incelenen kamu kurum ve kuruluşlarından %80’inin üzerinde bir oranla sosyal medya hesapları olduğu saptanmıştır. Bu oran kamu kurum ve kuruluşlarının Türkiye internet kullanıcılarının sosyal medyaya verdiği öneme duyarsız kalmadıklarını göstermektedir. Buna bağlı olarak kamu kurum ve kuruluşlarının kendi insiyatifine göre sosyal medya hesapları oluşturdukları gözlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti adına hizmet veren kurum ve kuruluşlar bir UNICEF. (2016, Ocak). Call on world leaders in Paris to protect children from climate change. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://www.facebook.com/unicef/app/335652843138116 20 27 tüzük ile standart olarak sosyal medya uygulamalarını kullanmaları teşvik edilmeli ve destek sağlanmalıdır. Ek olarak kamu kurum ve kuruluşları sosyal medya hesaplarının “onaylı” olması yani güvenilir olması noktasında aynı hassasiyeti göstermedikleri tespit edilmiştir. Sosyal medya hesapların onaylı olması kullanıcı üzerinde güven yaratmasından dolayı mücaraat edilerek “onaylı” olarak işaretlenmesi istenmelidir. Türkiye’de ve dünyada kamu kurum ve kuruluşlarının sosyal medya kullanımları incelendiğinde genel olarak bilgilendirme ve basın bülteni olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Sosyal medyanın kolay erişime ek olarak en etkileyici noktası iletişim ve etkileşim olarak belirtilmektedir. Buna göre Türkiye’de kamu kurum ve kuruluşlarının halkla ilişkiler yönetimi amacıyla sosyal medya kullanımları sınırlar ve kısıtlamalar ile belirlenmiştir. Bu sınırlamalara örnek olarak kamu kurumları arasında Türkiye İstatistik Kurumu sosyal medya hesapları ile ilgili olarak kullanım ilkeleri yayınlamıştır. Kamu kurum ve kuruluşları arasında sınırlamaları ilkeler halinde sıralayan tek örnek olarak göze çarpmaktadır. İlkeler, maddeler halinde yayınlanarak kullanıcılara iletilmiştir. Saygılı olunmalı, sorumlu davranılmalı, anlaşılır olunmalı, anlayışlı olunmalı maddeleri altında kullanıcılara bu ilkelere bağlı olmaları, belirtilmiş ilkelere uygun olmayan paylaşım ve yorumları silme hakkına sahip olduğu, bu tür paylaşım veya yorumlarda ısrar eden kullanıcıların, kurumun sosyal medya hesaplarını takip etmeleri geçici veya kalıcı olarak engellenebileceği belirtilmiştir. 21 Yasal olmasa dahi kurumsal anlamda kullanım ilkeleri oluşturan TÜİK bu konuda sosyal medya hesapları üzerinde kullanıcı yorumlarının takip edildiği ve değerlendirildiği mesajını vermiştir. Fakat kullanım şekillerinde belirli sınırlamalara sahip olduğu da gözlenmiştir. Kamu kurum ve kuruluşları dünyadaki diğer örneklerine bağlı olarak hizmet verdikleri vatandaşlar ile bu uygulamalar üzerinden iletişime geçebilir ve yönlendirebilir olmalıdırlar. Aynı zamanda hizmet verdikleri konular üzerine sosyal medya uygulamalarını yardımcı olarak kullanmaları da zaman/maliyet/iş Türkiye İstatistik Kurumu. (2016, Ocak). TÜİK Sosyal Medya Takipçileri için Kullanım İlkeleri. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2016, http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/sm_kul_ilke_tr.pdf 21 28 tasarrufuna sebep olacaktır. Bu hesaplar üzerinden başvuru alabilir, sonuç verebilir, hizmet sağlayabilir olmaları kullanıcı memnuniyetini de oldukça arttıracaktır. Aynı zamanda kamu kurum ve kuruluşları ürettikleri politikaları sosyal medya hesapları üzerinden kullanıcı değerlendirmelerine açabilir, eleştiri alarak iyileştirmeler yapabilir ve demokratik toplum düzenine katkı sağlamak amacıyla da kullanılabilir durumda olmalıdır. 29 7. 1. KAYNAKÇA G. Schneider ve J. Evans ve K. Pinard (2009). The Internet. Boston: GEX Publishing Services 2. BİDB, ODTÜ. İnternet Tarihi. Erişim tarihi: 03 Ocak 2016, http://www.internetarsivi.metu.edu.tr/tarihce.php 3. Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101. 4. Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15. 5. Yağmurlu, Aslı (2011). Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler ve Sosyal Medya. Selçuk İletişim, 7(1): 5-15. 6. Erkul, R. Erdem. (2009, Aralık). Sosyal Medya Araçlarının (Web 2.0) Kamu Hizmetleri ve Uygulamalarında Kullanılabilirliği. Türkiye Bilisim Derneği Bilişim Dergisi, Sayı116, s.96-101. 7. Facebook. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 , https://tr.wikipedia.org/wiki/Facebook 8. Twitter. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Twitter 9. Youtube. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Youtube 10. Instagram. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Instagram 11. Periscope. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://tr.wikipedia.org/wiki/Periscope_(uygulama) 12. Kemp, Simon. (2015, Ocak). Digital, Social & Mobile in 2015. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016 , http://wearesocial.sg/blog/2015/01/digitalsocial-mobile-2015/ 13. Ayvaz, Tuğba. (2015, Ocak). Digital in Turkey. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, http://www.dijitalajanslar.com/internet-ve-sosyal-medyakullanici-istatistikleri-2015 30 14. Doğan, Ayhan. (2015, 18 Ağustos). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması 2015. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, http://www.tuik.gov.tr/prehaberbultenleri.do?id=18660 15. Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2016, Ocak). Kamu Kurum ve Kuruluşları. Erişim Tarihi: 04 Ocak 2016, https://www.tbmm.gov.tr/baglantilar/kamu_kurum_kuruluslar.htm 16. Tığlı, Mehmet. (2003). Kurum İmajı Kavramı ve Sembolik Analoji Tekniği Yoluyla Marmara Üniversitesi’nin Kurum İmajının Belirlenmesine İlişkin Bir Uygulama. T.C. Marmara Üniversitesi I.I.B.F. Dergisi, 1, 245-256 17. Warren, Christina. (2011, 06 Temmuz). Obama’s Twitter Town Hall By The Numbers. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, http://www.mashable.com/2011/07/06/askobama-twitter-stats/ 18. Federal Student Aid. (2016, Ocak). Offical Account of Federal Student Aid. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://twitter.com/FAFSA 19. FDA, U.S. ( 2014, 28 Şubat). Twitter Post. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://twitter.com/us_fda/status/439433009884712960 20. UNICEF. (2016, Ocak). Call on world leaders in Paris to protect children from climate change. Erişim Tarihi: 05 Ocak 2016, https://www.facebook.com/unicef/app/335652843138116 21. Türkiye İstatistik Kurumu. (2016, Ocak). TÜİK Sosyal Medya Takipçileri için Kullanım İlkeleri. Erişim Tarihi: 10 Ocak 2016, http://www.tuik.gov.tr/jsp/duyuru/upload/sm_kul_ilke_tr.pdf