Kids2Write EL KİTABI
Transkript
Kids2Write EL KİTABI
Kids2Write EL KİTABI (tr) Lifelong Learning 518878-LLP-1-2011-1-DE-KA2-KA2MP Kids2Write EL KİTABI www.kids2write.eu kids2 write 518878-LLP-1-2011-1-DE-KA2-KA2MP Bu proje Avrupa Komisyonu’nun desteğiyle finanse edilmiştir. Yayının içeriği sadece eser sahibinin görüşlerini yansıtır. Komisyon, bu eserde yayınlanmış bilgilerin kullanımından sorumlu tutulamaz. Hazırlayanlar: Kids2Write Proje Kurulu Project coordinator: IEIE e.V. Hölderlinplatz 2A 70193 Stuttgart Deutschland www.ieie.de (c) 2013 kids2 write 518878-LLP-1-2011-1-DE-KA2-KA2MP Bu proje Avrupa Komisyonu’nun desteğiyle finanse edilmiştir. Yayının içeriği sadece eser sahibinin görüşlerini yansıtır. Komisyon, bu eserde yayınlanmış bilgilerin kullanımından sorumlu tutulamaz. İçindekiler 1 Projenin Tanımı 6-21 2 İhtiyaç Analizi 22-27 Dil Bilimi / İki Dillilik 28-39 Pilot Uygulama 40-43 Ölçme ve Değerlendirme 44-47 Kaynakça 48-55 Künye Bilgileri 56-59 3 4 5 6 7 - Ortakları - Hedef Grupları - Hedefleri 2 Projenin Tanımı 3 Kids2Write – Projenin Ortaya Çıkışı Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın rakamlarına göre Almanların sadece % 8’i, Hollandalıların %4’ü, Avusturyalıların %9’u veya Rumenlerin %31’i el yazısı kullanıyor (Eurostat, 2008). Benzer rakamlar Türkiye için de geçerli; neticede günümüz gençliğinin yazması cep telefonlarından atılan kısa mesajlarla (SMS) sınırlı. İstatistiklere göre, gençlerin %84’ü SMS, Chat veya Forum’lar yazıyor, yazarken de farklı harfler, ikonlar ve kısaltmalar kullanarak elektronik yazı diline yepyeni kodlamalar katıyor. Sözü edilen bu değişim tüm Avrupa dilleri için geçerlidir. Yazma becerisinde kaydedilen bu gerilemenin eğitim alanına, resmi iletişime, iletişim araçlarının tasarımı ve kullanımına etkisi azımsanmayacak derecede büyüktür. Çokdilli insanlar da bu durumdan “iki kat” zarar görür. Avrupalı genç nüfusun yarısından fazlası için uzun metinler yazma çetin bir iş haline gelmiştir. Matematik ve fen derslerinde çok yüksek notlar alan başarılı öğrencilerin çoğu, resmi bir mektup, iş başvurusu yazısı veya özgeçmiş yazarken zorlanır. Bunun nedeni gençlerin okuma-yazma bilmiyor olması değildir; disleksi ve benzeri öğrenme bozukluklarına da bağlanamaz. Yazı yazmak –ister “el” ile ister bilgisayar ile– gençler için son derece sıkıcıdır. Kids2Write – Projenin Tanımı Kids2Write, çocuklar ve gençler için yazı yazmayı yeniden zevkli hale getirecek oyunlar hazırlamıştır. Amaç, eğlenerek çocukları ve gençleri yazı yazmaya heveslendirmektir. Bu çerçevede Kids2Write öncelikle Avrupa’da yaşayan iki veya çokdilli büyük genç nüfusa odaklanmıştır. Avrupa ülkeleri- 4 nin birçoğunda iki veya çokdilli çocuklar prensipte okuma ve yazmayı, yaşadıkları ve doğal olarak okuluna gittikleri ülkenin dilinde öğrenirler. Göçmen veya çift uluslu bir ailede konuşulan ikinci dil bu bağlamda ihmal edilir. Bu nedenle de bu çocuklar hayatları boyunca, yazı yazma ve de yazılı anlatım konusunda hep sorun yaşarlar. İşte Kids2Write tam bu noktada devreye girmiş ve bu soruna eğlenceli oyunlarla destek verebileceğini düşünmüştür. Kids2Write projesine beş ülkeden (Almanya, Yunanistan, Avusturya, Romanya ve Türkiye) toplam yedi ortak katılmıştır. Bu ortaklar, Kasım 2011’den Ekim 2013’e kadar bu konuda çalışmalarını yürütmüştür. Oyunların geliştirilmesi ve uygulanmasında 900’den fazla öğrenci, öğretmen ve destek uzman kadro katkı sağlamıştır. Düzenli aralıklarla bir araya gelen proje heyeti, kurul toplantılarıyla çalışmaları denetlemiş ve yönlendirmiştir. Oyun tasarımı, çokdillilik, yazma becerisini kazandırma, gelişim psikolojisi ve yenilikçi öğrenme teknolojileri alanlarında uzman 50’den fazla kişi projeye destek vermiştir. Kids2Write oyunları profesyonel oyun yapımcıları, grafikerler ve tasarımcılar tarafından şekillendirilmiştir. Tüm oyun yönergeleri ve Kids2Write el kitabı Almanca, İngilizce, Yunanca, Rumence ve Türkçe dillerinde mevcuttur. Amaç, çokdilli çocuklara daha erken yaşta çokdilli yazılı anlatım becerisini kazandırmak; çokdilli gençlerde de yazılı anlatım becerisini geliştirmek ve arttırmaktır. Kids2Write bir dil kursu değildir; okuryazarlığa destek vermek için de hazırlanmamıştır. Kids2Write, yazılı anlatımı çekici kılmak için hazırlanmış bir “motivasyon programıdır”. Programın hareket noktası, bilhassa çokdilli Avrupalı gençlerde saptanan yazılı anlatım eksikliği ve bu nedenle örneğin iş başvurularında ortaya çıkan dezavantajlı durumdur. Kids2Write’ın oyun kutuları, yazılı anlatım becerisini kazandırmaya yönelik çocuk ve genç yaşa hitap eden oyunlar- 5 dan ile kasıtlı olarak yazılı ifadeyi geliştirmek üzere cep telefonları için hazırlanmış oyun ve uygulamalardan oluşan materyalleri içermektedir. Tüm oyunlar, Avrupa Birliği standartlarına göre üretilmiştir; zehirli madde, akışkanlaştırıcı, sentetik boyar madde ve zararlı uçucu madde içermez. Malzemeler silinebilir ve büyük oranda neme karşı dayanıklıdır. Kids2Write – Kimin İçin ve Ne Zaman? Kids2Write Avrupa’da yaşayan çokdilli çocuk ve gençlerin yazılı anlatımını geliştirmek amacıyla eğitsel oyun kutuları geliştirmiş ve uygulamıştır. Hedef Kitle; • 6 ila 10 yaş arası çocuklar, • 14 ila 17 yaş arası gençlerdir. Kids2Write ürünlerinin tasarımında, hedef grupların mental gelişim sürecine bağlı olarak değişkenlik gösteren ana iki yazılı anlatım becerisi safhası esas alınmıştır: •Çocuklarda,sözlüanlatımdanyazılıanlatımageçişevresidiye nitelendirilen primer yazma becerisi, •Gençlerde,primer(temel)vesekonderyazmabecerisi;yani medyaya özgü ve edebi yazılar tarzında, aynı zamanda da el yazısıyla veya elektronik ortamda yazılabilen değişik formatlı metin veya makaleleri yazabilme becerileri. Bu çerçevede çokdilli olup, her dilde farklı yazılı anlatım düzeyine sahip bireylerin ihtiyaçlarının karşılanmasına bilhassa özen gösterilmiştir. 6 Kids2Write – Nerede ve Nasıl? Kids2Write’ın oyunları ve el kitapçıkları, uygulamaları projenin www.kids2write.eu adlı resmi sayfasından indirilebilir. Kids2Write uygulamaları, iOS (Apple)® veya Android işletim sistemli® akıllı telefonların ilgili App-Store’larına indirilebilir ve yüklenebilir. App-Store’da uygulamayı ararken sadece “Kids2Write” veya “K2W” yazmak yeterlidir. 7 Kids2Write – eğitsel Oyunlar – Genel Bakış WOrD HUNTer “Kelime Avcısı” iki dilli yetişen çocukların yazma becerisini pekiştirmek ve geliştirmek için tasarlanmıştır. Dolaysıyla, birden çok dilde oynanabilen ve hem kas gelişimini hem de harflerin öğrenilmesini destekleyen bir CD-Oyunudur. Bu oyunda çocuklar sanal bir bahçede iki dilde sözcük arayışına koyulurlar. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 TOUli Touli, arkadaşlarına balık çorbası hazırlayan bir kedinin resimli öyküsüdür. Resimli kitabın amacı iki dilli çocuklarda, konuştukları dildeki kelimelerin yazılışını pekiştirmektir. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 8 MAGic BOArD Bu oyunda modern tabletlerin yerini „Sihirli Tahtalar“ alır. Çocuklar ve gençler bu tahtalara zamana karşı yarışarak olabildiğince hızlı bir şekilde iki dilde hayvan isimleri yazar. Amaç aynı zamanda bir dildeki sesleri harflerle eşleştirebilmektir. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 ve 14-17 WOrD JUNGle En fazla üç dil için hazırlanmış bu oyun, söz dizimi, cümle yapısı ve anlamı üzerine kurulmuştur. Burada çokdilli çocuklar anlamlı beş sözcük yardımıyla “cangıldan” kurtulmanın yolunu gösterecek cümleler kurar. Önerilen yaş grubu: 8 – 10 ve 14-17 9 2, 3, 4 - ONe WOrD MOre Oyunun amacı, iki dilli çocukların kelime haznesini pekiştirmek ve yazılı anlatımını geliştirmektir. Zamana karşı yarışılan bu oyunda, harf fişleriyle iki dilde farklı uzunluklarda kelimeler oluşturulmaya çalışılır. Kim en önce ve en çok hatasız kelime üretirse, o kazanır. Önerilen yaş grubu: 8 – 10 ve 14-17 STOry cUBeS Oyun beş ve/veya altı resimli zarla oynanır. Zar atıldıktan sonra, üstte kalan resimlerle iki dilde bir hikâye oluşturulur ve yazılır. Etkinlik zarı olan altıncı zar her an oyunu bozabilecek, hikâyeyi çıkmaza sokabilecektir. Diğer bir seçenek olarak “Sihirli Küpler”, çizgi roman yazdırma amacıyla da kullanılabilir. Önerilen yaş grubu: 8 – 10 ve 14-17 10 JOB ciTy İki dilli gençler için tasarlanmış özgeçmiş ve iş başvurusu mektubu yazma oyunudur. Amaç, farklı mektup üsluplarını ve formatlarını eğlenceli biçimde iki dilde özümsetmektir. Buna ek olarak da meslekler ve etkinlikleri farklı dillerde tanıtan eğitsel oyunlara yer verilmiştir. Önerilen yaş grubu: 14-17 STOry-rAP Bu oyunda çocuklar veya gençlerden „Rap“ yapmaları istenmektedir. Farklı dillerdeki sözcüklerle şarkı sözleri biçiminde kısa hikâyeler yazılır ve “Rap” tarzında grup önünde yorumlanır. “Rap” oyunu, “çoksesliliği” çokdillilik ile birleştiren müzikal bir şölendir. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 ve 14-17 11 SMS Gençlerden, SMS yazarken kullandıkları yaratıcı kodları “standart” dile çevirmeleri istenir. Ancak bunu yaparken üslup seçimine, diller arası ve alıcılar arası farklılıklara dikkat edilmesi gerekmektedir. Önerilen yaş grubu: 14-17 crAZy FAMily iPhone veya Android-telefonlar için tasarlanmış beş oyundan oluşan bu uygulamanın amacı, dijital ortamda iki dilli çocukların yazma becerilerini geliştirmektir. Her iki dilde verilen sözcükler ve günlük hayattan alınan durumlar interaktif bir şekilde pekiştirilir. Önerilen yaş grubu: 14-17 12 MeSSAGe-PilOT Bu grup oyununda çocuklar ve gençler konuştukları her iki dili de yazıya dökebilecek ve uzun metinler oluşturarak yazılı ifadelerini geliştirebilecektir. Bu amaçla, kâğıtlara sözcükler yazılır, sonra da bu notlar peluş çantacıklarla yerleştirilerek diğer gruba fırlatılır. Böylece artık sıra, yazılan sözcüklerin tümünü kullanarak metin yazma aşamasına gelir. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 ve 14-17 BABylON Oyun „yönlendirilmiş yazma“ olarak gençlerin yazılı anlatım becerilerini geliştirir. Burada Almancaya ve sayısız çeşitlemelerine odaklanılmıştır. Bu amaçla örneğin Rumence-Almanca verilmiş kavramlardan standart Almanca hikâye yazılması beklenir. Önerilen yaş grubu: 14-17 13 POSTcArDS Farklı ülkeler veya şehirleri tanıtan kart postallarla çocuklar ve gençler birbirleriyle farklı dillerde yazışırlar. Oyun farklı dillerde okuduğunu anlama ve yazma becerisini geliştirir. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 ve 14-17 liGHT WriTe Bu yenilikçi aksiyon oyunu iki dilli çocuk ve gençlerin motor gelişimini, konuştuğu dillerdeki sözcük bilgisini ve yazılı ifadesini yaratıcı bir şekilde geliştirir. Bu oyunda kalem yerine el feneri bizlere yardımcı olacaktır. Oyunu, iPad ile oynamak da mümkün. Önerilen yaş grubu: 6 – 10 ve 14-17 14 Kids2Write - Project partners ieie – international education information exchange Stuttgart, Germany tr tr de de de tr tr tr de de tr o b eki M es lind ya in Traumj de De k le Ha tr tr de Brigitte Νeisse-Göküzüm Email: fenefe.goekuezuem@t-online.de POSTCARDS tr tr de aa langıç SSttaarrtt de TOULI 90 Dr. Martin KilGUS MESSAGE PILOT Email: martin.kilgus@ieie.de de JOB CITY WORD JUNGLE RY RAP +49 711 236 25STO 13 +49 711 600 499 ieie001@aol.com www.ieie.de MORE LIGHTWRITE Phone: Fax: Email: Web: 2, 3, 4 - ONE WORD BABYLON CRAZY FAMILY SMS Hölderlinplatz 2a 70193 Stuttgart Andrea Daecke Email: andrea.k.heilmann@arcor.de Fachhochschule Düsseldorf edi – exhibition design institute, FB 2 Düsseldorf, Germany Georg-Glock-Strasse 15 40474 Düsseldorf Phone: Web: +49-211-4351-254 design.fh-duesseldorf.de/ujr www.fh-duesseldorf.de/edi Prof. Uwe J. reinhardt MA Email: ujr@uwejreinhardt.de Tobias Jochinke Email: tobias@jochinke.de 15 BB Spielzeugschachtel Salzburg, Austria 2, 3, 4 - ONE WORD MORE Schrannengasse 16 5020 Salzburg STORY RAP Phone: +43-662 / 871909 MAGIC BOARD Fax: +43-0662 / 872616 Web: www.spielzeugschachtel.at Adele liedl + Harald Brandner Email: toys@spielzeugschachtel.at POSTCARDS TOULI MESSAGE PILOT VereiN MUlTiKUlTUrell innsbruck, Austria Bruneckerstraße 2d 6020 Innsbruck Phone: E-Mail: Web: +43 512 56 29 29 office@migration.cc www.migration.cc Klaudia Binna E-Mail: k.binna@migration.cc 16 STORY CUBES MAGIC BOARD STORY CUBES DeSMOS Katerini, Griechenland Kapodistriou 11 60100 Katerini Phone: +30-6951-848872 Web: www.desmosgr.blogspot.gr Sofia Argyropoulou Email: desmosgr@gmail.com ANUP international Bukarest, rumänien Bd. Nicolae Titulescu 163, bl. 20, Sector 1 011137 Bucureşti Phone: +40-21-3146637 Web: www.updalles.ro ileana Boeru Email: ileanaboeru@yahoo.com Phone: +40-74- 071 305 Prof. Dr. Mariana lazarescu Email: mlazares@yahoo.de Dr. Hermine Fierbinteanu Email: iohefi123@yahoo.com 17 Bilkent University Faculty of Humanities and Letters, Foreign Languages Unit Ankara, Turkey 06800 Bilkent, Ankara Phone: +90 312 290 18 03 Fax: +90 312 290 30 36 Web: www.bilkent.edu.tr Dr. Şengül Soytetir Şentürk Email: sengul@bilkent.edu.tr 18 19 20 İhtiyaç Analizi 21 Kids2Write için oyunlar geliştirilmeye başlanmadan önce tüm proje ortakları ülkelerinde yaşayan iki dilli çocuklar ve gençlerin durumuna ilişkin ayrıntılı raporlar hazırlamıştır. Bu raporlarlarda ağırlıklı olarak, söz konusu grubun yazılı anlatım düzeyi hakkında bir değerlendirmeye yer verilmiş, eğitim sisteminde kazandırılmaya çalışılan yazma becerisine ilişkin veriler ve uygulamalar da bir araya toplanmıştır. Raporların sonuçlarına göre tüm ülkelerde yazma becerisi ilkokulda –ilgili ülkenin dilinde ve yazısıyla– kazandırılmaya başlar. Ülkelerin hiçbirinde iki dilli çocuklar ve gençler için özel bir eğitim programı yoktur; hiçbir ülke örgün veya yaygın eğitim programlarına, yazı dili olarak ikinci bir dilin korunması hususunu koymamıştır. Ülkelerin birçoğu göçmen çocukları ve gençlerine, konuk olduğu veya göç ettiği ülkenin dilini daha iyi kavrayabilsin diye destek kurslar sunmaktadır. Buna ek olarak bazı konsolosluklar, elçilik okulları veya yabancı okullar da “anadilin” korunmasına yönelik olanaklar sağlar. “Yabancı Dil Dersi” veya “Anadil Dersi” diye sözü edilen derslerin saati son yıllarda, Almanya, Avusturya, Yunanistan, Türkiye, Romanya gibi ülkelerde iyice azaltılmıştır; sunulan saatlerde de daha çok sözel anlatıma ağırlık verilmektedir. Nadiren yazılı anlatımın iyileştirilmesine yönelik çalışmalara rastlanmaktadır –geçmişte de bu amaçlı bir ek dil dersi zaten hiç olmamıştı. Kids2Write üye ülkelerinde, iki dilli 395 çocuk ve gence ve de öğretmenlere uygulanan kapsamlı bir anket sonucu, hiçbir ülkede, okullarda yazılı anlatım becerisinin iki-dilde kazandırılmasını öngören yönetmeliklerin olmadığını ortaya koymuştur. Okuldan sonra çalışma hayatına geçildiğinde ise işverenlerin, iki dilde de çok iyi yazma, okuma, duyma ve konuşma becerisine sahip gençleri tercih ettiği konusu gençler ve de öğretmenler tarafından ayrıca şikâyet niteliğinde dile getirilmiştir. Ankete katılanların ifadelerine göre bu gençler, 22 böyle bir talebe asla cevap verememektedir. Gençlerin hepsi; ikinci, daha doğrusu anne, baba veya atalarının dilleriyle yazı yazamadıklarından yakınmış; okulda, sadece yaşadıkları veya ikamet ettikleri ülkenin dilinde yazmayı öğrendiklerini, diğer dillerde ise yazmayı bireysel girişimler sonucu ya da bir dilden diğerini türeterek kazanabildiklerini ancak bu yolla vahim hatalar yapılabileceğini ifade etmişti. Öte yandan uygulanan anket, uzunca metin yazmaktan pek hoşlanılmadığı, sıkıcı bulunduğu sonucunu da ortaya koymuştur. Birçok şey artık formüllere, sözlü mesajlara ve şekilsiz veya karalamalar şeklinde alınan notlara dönüşmüştür. Fakat ileriki yaşlarda uzun metinler yazabilme gereksiniminin kaçınılmaz olduğu da bilinmektedir. Çıraklık ve de iş hayatına adım atan iki dilli gençler için bu bir dezavantaj teşkil etmektedir. Çocuklarda ise anket sonucu, pek çoğunun çok dile sahip olmanın önemini kavradığını ancak –neticede tek bir dile hâkim– öğretmenlerinin bu sorulara yanıt veremediklerini göstermiştir. Bu çerçevede öğretmenler, çokdilli çocuklara okuma ve yazma becerisini kazandırabilme aşamasında daha iyi destek verebilmek için kendilerine hizmet içi eğitimlerle ilave yeterlilikler kazandırılması yönünde bir düzenlemenin yapılması gerektiğini ifade etmişlerdir. İhtiyaç talebiyle ilgili olarak, 6 ila 8 yaş arası çocuklara uygulanan ankete toplam 95 çocuk katılmıştır. Bunlardan yarısı her iki dili de konuşabildiğini bildirmiştir. %25’i her iki dilde yazabildiğini, geri kalan %75’i ise sadece tek bir dilde yazı yazabildiğini açıklamıştır. Okulda artık yazılı anlatım becerisini kazanmış 9-10 yaş grubundan 92 çocuğun doldurduğu anket sonucu, %50’sinin yine her iki dili konuşabildiğini, yaklaşık %54’ünün tek bir dilde yazmayı okulda öğrendiğini ortaya koymuştur. Ankete katılanların %21’i eğlenceli oyunlarla da yazmayı öğrendiğini bildirmiştir. 23 Çocukların %41’i el ile %16’sı dizüstü bilgisayarda ve %13’ü cep telefonlarında yazı yazmaktadır. 14-17 yaş grubu gençlerden 148 kişi anket sorularına yanıt vermiştir. Yaklaşık 9 öğrencilik yılını geride bırakmış bu gençlerden yalnızca %40’ı her iki dilde yazı yazma konusunda kendini yeterli görmektedir. %61’i internet ve bilgisayar veya akıllı telefonlar aracılığıyla dijital ortamda yazı yazdığını açıklamıştır. Aynı zamanda, pek de eğlenceli bulunmasa da okulda “zorunlu” tutulduğundan %71’den fazlasının el ile yazı yazdığı anlaşılmıştır. Ancak boş zamanlarda el yazısının çarpıcı biçimde %10’ların altına düştüğü de saptanmıştır. Gençlerin neredeyse %44’ü yazı yazarken yazım kuralları, anlatım ve metni yapılandırma konusunda zorlandıklarını ifade etmiştir. Yukarıda sözü edilen gençlerin öğretmenlerine de uygulanan anket, öğrencilerin yaklaşık %46’sının öğrendikleri ülke dilinde iyi düzeyde yazı yazabildiklerini sonucunu vermiştir. Aynı düzeyde ikinci bir dilde yazı yazabilme oranı ise %23’ün altında kalmaktadır. İki-dilli gençlerin %80’inde yazı yazarken diller arası bir interferans gözlendiği, kuralların bir dilden diğerine doğrudan aktarılması sonucu dil bilgisi, söz dizimi ve anlatım hataları yapıldığı açıklanmıştır. Bu analiz sonuçlarından hareketle, oyun uzmanları ve Kids2Write projesi heyeti görüşmelerini ve araştırmalarını derinleştirmiş; yazma becerisinin kazandırılmaya başlandığı 6-8 yaş grubu çocuklarına hazırlanacak Kids2Write oyunlarının, dilin ve yazının özellikle fonetiğine odaklanması, harf fonetiklerini farklı dillerde ayırt edebilmesi hususlarına dikkat edilmiştir. 9-10 yaş grubu çocuklarında ise sözcük varlığına, yazıma ve oyunlarla görsel dilin kullanılmasına ağırlık verilmiştir. 24 Gençler için de sözcük varlığı, dilsel zenginlik ve çeşitlilik, standart dil, konuşma dili, gençler arası kullanılan dil ve de alternatifli anlatım konuları, iki dilli oyunların kurgusuna esas oluşturmuştur. Tüm bu oyunların hızlıca uygulanabilir olması, sorunsuzca kutularından çıkartılıp kutularına konulabilmesi, iyi korunabilmesi ve de kolayca açıklanabilmesi hususları da öğretmenler için düşünülmüştür. 25 26 Kids2Write – YAZMA Becerisi 27 Giriş Kids2Write projesinde sınıflarda, özellikle iki dilde eğitim veren sınıflarda ve sınıf dışı aktivitelerde yazma becerisinin rolü araştırılmıştır. Bu becerinin temel bir beceri olup olmadığı, ya da bu becerinin Almanca ve/veya başka bir yabancı dil öğreniminde bağdaştırıcı bir rolü olup olmadığı ve çağdaş metodolojilerde hangi tipolojinin öne çıktığı sorusu tartışmaya açılabilir. 28 1. resmi ve resmi olmayan öğrenme süreçlerinde yazma becerilerinin rolü Yazma becerisi için öğretim metotları, dil öğretimi alanında çok ilgi çeken güncel bir tartışma konusudur. Pek çok dilde yaratıcı yazma aktiviteleri ile ilgili pek çok yayım vardır. Ancak, bunlar sistematik ve tek tip metottan ve tutarlı öğrenim gelişiminden çoğunlukla yoksundurlar. Pek az beceri bu kadar çekişmeli tartışmanın hedefi olmuştur. Tüm öğrenme materyallerinde azımsanmayacak bir rolü olan konuşma ve dinlemenin önemi yaygın bir biçimde kabul edilmektedir. Çocukların ve gençlerin sınıf dışında daha az okumalarına ve vakitlerinin çoğunu bilgisayar karşısında geçirmelerine rağmen, okuma becerisi tüm öğrenme aktivitelerinin dayandığı en önemli ve temel beceri olma özelliğini korumaktadır. Yazma becerisi, ana dilde öğrenme materyallerinde ve/veya yabancı dil sınıflarında maalesef daha düşük seviyede rol oynamaktadır: Bernd Kast, bunun bazı sebeplerini Fertigkeit Schreiben (Berlin, Langenscheidt 2001) isimli kitabında şöyle belirtmiştir: • İletişimsel dil öğretimi her şeyden çok konuşma ve dinleme becerilerini gerektirir. • Yazma sadece “uzmanlar” için önemlidir. • Yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik çok az egzersiz materyali vardır. • Yazma zaman kaybıdır. • Yazma büyük ölçüde bireysel çalışmayla öğrenilebilir. 29 2. yazma hedef midir, yoksa hedefe ulaşmak için bir araç mıdır? Yazmanın sıklıkla hedefe ulaşmak için bir araç olarak algılandığını iddia etmek mümkündür: 1. Tatbiki ders gereklilikleri: yeni kelime ve kelime öbeklerini çalışmak için daha sonra sınıfta işlenmek üzere sözlü olarak deyimler veya yazın parçaları sağlamak. 2. Psikolojik öğrenme gereklilikleri: yazmada kullanılmak üzere daha kolay bir şekilde akılda kalan dil unsurları sağlamak. 3. Öğretim hedefleri: fikirleri tasnif etmek ve değerlendirmek için yardım etmek, yaratıcılığın geliştirilmesi. Yazma şu üç aşamayı içerir: - Planlama - Formüle etme - Düzenleme Yabancı dil veya iki dille eğitim yapılan sınıflarda yazarken, bir dilin eğitim dili, diğerinin de ailede konuşulan dil, yani “mutfak dili” olması sebebiyle iki dil üzerindeki kontrol eşit değildir. Bu durumda temel problem formüle etmektir, çünkü gerekli kelime hazinesi sınırlıdır. Sınıfta yazma aktivitelerinin amaçlarında önemli bir farka dikkat çekmek gerekmektedir: (a) Hedefin yazma olduğu yazma aktiviteleri, örneğin mektup yazma. Burada hedef birine gönderilmek üzere yazılan mektuptur. (b) Yazmanın başka bir hedefe erişmek için kullanıldığı yazma aktiviteleri, örneğin yazılı gramer veya kelime alıştırmaları. 30 Maalesef, çoğu öğrenme materyalinde yazmanın kendisinin hedef olması veya yazmanın başka bir hedefe ulaşmak için bir araç olması arasında bir ayrım gözetilmemektedir. Yazmanın iletişimsel değeri, başka bir deyişle yazmanın bilgi aktarımı için değeri yabancı dil sınıflarında da, iki dilde eğitim verilen sınıflarda da çok azdır. Şu alanlarla sınırlandırılabilir: - Arkadaşlara veya aile üyelerine gönderilen resmi olmayan mektuplar ki bu eğitimin ilk seviyelerinde yer alır. - Mezuniyetten önce, eğitimin daha sonraki basamaklarında yazılan resmi mektuplar. - Raporlar, kişisel profiller (Özgeçmiş gibi) vb. - Kısa notlar, hatırlatma mesajları vb. Sıklıkla metin türü verilen görev ile empoze edilir. Bu da öğrencilere yaratıcı olmak için sınırlı özgürlük verir. Örneğin; - Özet - Taslak - Resim tanımlama - Diyalog - Mektup 31 Eğitici yazma ödevleri, ana dilde yapılan okul dışı yazma aktivitelerinde olduğu gibi daha “gerçekçi” ve özgün hale getirilmelidir. Bu sebepledir ki yazma, yazarın bir mesaj iletmek istediği ve üzerinde bir etki yaratmak istediği gerçek okura yapılmalıdır. Bu demektir ki, öğrenciler hitap ettikleri okuru mümkün olan en somut ve açık şekilde hayal ederek “okur odaklı” bir tutumla yazmalıdırlar. Eğer bu hayali okuyucu açıkça belirlenmez ve öğrenci ona doğru bir şekilde hitap etmezse, okuldaki yazma aktiviteleri gerçek dışı ve yapay gelecektir. Yazma aktiviteleri çerçevesinde önemli olan, aşağıdaki kriter ve boyutların yer aldığı planlama aşamasını göz önünde bulundurmaktır: • • • • • • Konu Okuyucu farkındalığı Metin türü İletişim bütünlüğü Bilgi İletişim aracı (Konuşma kalıpları) Bu aşamadan sonra ilk fikir oluşturmalar başlar. Sınıfta yazmak, diğer becerileri de destekler. Bu açıdan yardım fonksiyonu vardır ve diğer beceriler tarafından da desteklenir. Nöropsikolojik araştırmalar göstermiştir ki, beyinde birbirinden bağımsız çalışan hiçbir beceri merkezi yoktur. Aksine, aralarında yoğun bir iletişim ve etkileşim vardır.Activităţile de ascultare, vorbire, citire şi scriere sunt strâns lega. Dinleme, konuşma, okuma ve yazma aktiviteleri birbirleriyle yakından ilişkilidir ve birbirlerini karşılıklı olarak desteklerler. 32 Düşünceleri düzenlemesi ve sınıflandırması bakımından yazma, düşüncenin gelişimi ile de yakından ilgilidir. Yazmada yeni bir şey yaratılır. Yazma ürünü, yazan kişiyle yakından ilgilidir çünkü çıkan ürün yazarın kişiliği, fikirleri, fantezileri, dilekleri, hayalleri, umutları, karakteri, zekâsı ve ciddiyeti hakkında bir şeyler söyler. Bu sebepledir ki, yazma metodolojisinde kişisel yazma vardır ve anlamı da aşağıdaki gibidir: Yazmada, yazarın fikirlerini ve kendisini ifade etmesini mümkün kılma işlevi vardır. 3. eğitici yazma aktivitelerinin türleri Yazma eğitimiyle bağlantılı olarak üç ana yöntem vardır: (1) İlk yöntem yönlendirici ifadeleri kapsar. Bunlar, verilen ipuçları tarafından yönlendirilen ve sıkı bir şekilde denetlenen ifadelerdir. Bu “yazma aktiviteleri” verilen yapıların dönüştürülmesi ve tamamlanmasına bağlıdır. Buradaki yazma aktivitesi çoğunlukla mekanik ve tekrarlayıcıdır. Metinler ve metin düzenleme süreçleri göz önünde bulundurulmaz. (2) İkinci yöntem metinsel ve dilbilimsel ifadeleri kapsar. Buradaki temel soru, metni neyin oluşturduğudur. Bu sorunun cevabı öğrencilere yaşları ne olursa olsun öğretilmelidir. Metinsel ve dilbilimsel yaklaşımda, bir metni oluşturan parçalar üzerinde metin üretimi hedefiyle çalışılır. Metinsel ve dilbilimsel parçalar bağlaçlar, zamirler, metin formatı, metni oluşturan elemanlar, yazın türleri, yazar-okuyucu ilişkisi vb. olabilir. (3) Üçüncü yöntem süreç odaklı ifadeleri kapsar. Bu demektir ki, yazma çeşitli becerilerin toplamı olarak değil de son aşama 33 olarak, yani iyi bir metin oluşturma hedefiyle kullanılan içerik ve dilbilimsel bilginin en iyi şekillerde işlenmesi ile oluşan bir ürün olarak kabul edilmelidir. Süreç odaklı ifadelerde, en başından beri tüm yazma aktivitelerinin temelinde olan, bir metin yazmaktır. Süreç yazılarında bir diğer önemli nokta ise hatalar konusunda değişik bir yaklaşımda bulunmaktır. Bunlara, öğretmen tarafından bir yaptırımda bulunulmamalıdır. Aksine, öğretmen, öğrenciler “hataların” er ya da geç pratikle “üstesinden gelinebilecek engeller” olduğunu kabul edebilsinler diye onların farkındalıklarını arttırmalıdır. Yazma yeterlikleri şu öğrenme süreçlerinde geliştirilmelidir: (a) resmi, (b) yarı resmi (c) resmi olmayan Kids2Write’ın yazma metodolojisi beş tür alıştırma içerir: (1) Hazırlık alıştırmaları Bunlar metin üretimini değil, aşağıdakileri gözeterek metin üretimi için hazırlığı gerektirir: • Metin üretimi için gerekli kelime bilgisi nasıl edinilir, geliştirilir ve çalışılır? • Halihazırda sahip olunan bilgi nasıl aktive edilir? • İmla ve telaffuz nasıl çalışılır? (2) Geliştirici görevler Bu yazma ödevleri, bağlaçları kullanarak cümleleri birleştirme, değişik bağlantılar ve kelime dizilimi gibi çeşitli metinsel ve dilbilimsel unsurların çalışılmasını hedefler. 34 (3) yapılandırma görevleri Bunlar, yönlendirilmiş metin üretimleridir. Bir yönüyle, alakalı görevleri bir araya getirme çalışmasıdır. Bunu yapmak için tekrar üretime dayalı görevler, üretime yönelik yazma aktivitelerine dönüşebilsinler diye daha az önemli olurlar. Bu yöntem öğrenciyi kelimeden cümleye, cümleden metne yöneltir. (4) yaratıcı yazma Bu ödevlerde yaratıcılık her zaman ön plandadır ve oyun gibi aktivitelerin yanı sıra oyun içinde ve sayesinde meydana gelir. Öğrenciler yazarken konu, anlatım biçimi ve yöntemlerini seçmekte özgürdürler. Özgürce hazırlanan metin, kendini algılama ve deneyim edinme aracı olur. (5) İletişimsel yazma İletişimsel yazma, gerçek iletişim durumları ile ilgilidir. Diğer bir deyişle, bunlar değişik türlerden mektuplar, kartlar, e-postalar, sınıf içi yazışmalar, facebook ve blogların yanı sıra raporlar, özgeçmişler vb sabit formatlar gibi gerçek hayatta karşılaşılan iletişim durumlarına hazırlıktır. Daha yüksek seviyelerde haber bültenleri, duyurular, yorumlar ve protokoller yazmak mümkündür. Kids2Write oyunları için alıştırmalar Kelime - dilin temel bileşeni olarak • Bulmacalar • Kelimeleri eş anlamlılarıyla değiştirme ve yeniden ifade etme • Boşluklu metinler ve egzersizler 35 Gramer - yapılar aracılığıyla metin üretimine hazırlık - Cümlenin kısımlarını sıralama (cümlede kelime sıralaması) - Cümleleri birbirine bağlama (temel cümle ve yan cümleleri bağlaç kullanarak birleştirme) - Olumlu - emir - soru cümleleri - Kısaltmalar - notlar Metin türü alıştırması - Şiiri düzyazıya çevirme - Belli kelimeleri kullanarak kısa şiirler yazma (‘somut şiir’) - Hikâyeyi yeniden anlatma - Hikâyeyi başka açılardan yeniden anlatma (başka bir kişinin açısından gibi) - Uzun cümleleri not formuna çevirme (ya da tersi) 36 37 38 Pilot Uygulama 39 Pilot Uygulama ve Değerlendirme Konsorsiyum Ülkelerinde yapılan Pilot Uygulamalar Kids2Write oyunları üye ülkeleri okullarında uygulanmıştır. Bu pilot uygulamalara katılan tüm öğrenciler, oyunlara ilişkin değerlendirmelerini anket formlarını doldurarak yapmıştır. Alınan dönütler ve öneriler doğrultusunda tüm oyunlar tekrar revize edilmiş ve iki dilli çocuk ve gençlerin gereksinimlerini en iyi şekilde karşılayabilecek hale getirilmiştir. Toplam 922 anket, Almanya, Avusturya, Yunanistan, Romanya ve Türkiye olmak üzere tam 39 okulda 33 öğretmen tarafından 6-8 ve 14-17 yaş grubu çocuklarına uygulanmıştır. Önerilen 16 oyun doğrudan derste ve ders dışı ortamlarda uygulanmış ve tüm çocuk ve gençlerin büyük ilgisini çekmişti. Oyunlar hepsi için yararlıydı ve yazılı anlatım becerisinin bu yolla iyileştirilmesi çocuklar ve gençlerce, ‘zorunlu bir ders aktivitesi değil de boş zamanlarda oynayarak geliştirilebilir “pasif” bir çalışma yöntemi’ olarak değerlendirilmişti. Oyunların çoğu çocukların ve gençlerin yaşına hitap etmiş ve hepsi oyunlardaki resim ve metinlerle kendini özdeşleştirmekten büyük keyif almıştı. Oyunların iki dilli olması çocuklar ve gençler için ayrı bir sevinç kaynağıydı; zira bu sayede anadil veya kendi dillerini kullanabileceklerdi. Öğretmenlerden alınan dönütlere göre oyunlar çoğu çocuk ve gençlerde merak uyandırmış, yazılı anlatım becerisini geliştirirken aynı zamanda coğrafya, tarih ve ülke bilgisi konularında da eğitici olmuştur; çok yönlü uygulanabilir oluşları da derse ayrı bir katma değer kazandırmıştır. 40 Oyunların son haline getirilmesinde tüm bu geribildirimler göz önünde bulundurulmuş, oyun yönergeleri daha anlaşılır olabilmesi için revize edilmiş ve kısaltılmıştır. Pilot uygulamalardan bazı izlenimler: : „i felt excited when i saw the packages and when we started to play“. “resimler ve yönergelerle tekrar tekrar kullanılabilen oyun kutuları“ “Sağlam ve dayanıklı; ayrıca hızlıca kutulardan çıkartılabiliyor ve yine bir çırpıda kutulara yerleştirilebiliyor.” “Materyaller çocuklara uygun ve çok kullanışlı. Hele güneş gözlüğü ve şapka inanılmaz eğlenceliydi…” “Bence, DAZ, Almanya’da İkinci Dil Olarak Almanca gibi benzeri web sitelerinde bu projeye yönlendiren bir link olmalı. Böylece öğretmenler yeni başka öneriler getirebilir.” 41 42 Ölçme ve Değerlendirme 43 Ölçme ve Değerlendirme Kids2Write oyunları proje süresince devamlı ölçme ve değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Bir yandan her proje toplantısında doğrudan proje üyeleri ve sorumluları, yani Kids2Write konsorsiyumu üyeleri, ülkelerindeki çalışmalar hakkında brifingler vermiş; diğer yandan uygulanmış anketlerden alınan geribildirimler taraflarca müzakere edilmiş ve değerlendirilmiştir. Böylece her toplantı, olası eksikliklerin ve/ veya düzeltilmesi gereken yerlerin saptanmasıyla sonuçlanmıştır. Proje koordinatörleri de değişiklikleri hemen hayata geçirebilmiş, zorlukların veya güçlüklerin üstesinden anında gelebilmiştir. Proje üyelerinin bireysel ve de ortaklaşa yürüttüğü çalışmalardaki nitelikli yaklaşım ve değerlendirme, tüm katılımcıları sürekli güdüleyen ve de projenin kalitesini arttıran bir unsur olmuştur. Bir diğer ikinci değerlendirme ölçütü ise proje kurullarının çalışmalarıydı. Bu proje için tüm üye ülkelerde çalışmalara bizzat katılacak kurullar kurulmuştu. Kurulların görevi, Kids2Write ürünlerinin hedef gruplara, çocuklar, gençler ve öğretmenlere uygunluğunu gözlemek ve gerçek ihtiyaca yönelik olmasını sağlamaktı. Tüm üye ülkelerde bu kurullar, çocuk ve gençlerden, öğretmen, dilbilimci, filolog ve oyun uzmanlarından oluşturulmuştu. Üç ülkede ise bu danışmanların yanı sıra ayrıca anadil ve yabancı dil eğitimi uzmanları da görev almıştı. Oyunların pedagojik ve didaktik açıdan nitelikli ve uygulanabilirlikleri bakımından güvenilir olmasında bu kurulların katkısı azımsanmayacak kadar büyük olmuştur. Kids2Write’ın Türkiye ortağı olan Bilkent Üniversitesi, Almanya ve Romanya’daki dil bilimcileriyle birlikte projeye bilimsel değerlendirmeleriyle de destek vermiştir. Böylece Kids2Write projesi, iki ve çokdillilik, dil eğitimi ve geliştirilmesi konularında günümüz kuramsal ve deneysel araştırmalarının ışığında sınamalardan geçmiştir. Özellikle de oyunların geliştirilmesinde bilimsel çalışmalar önemli katkı sağlamıştır. Değişik konularda 44 iki dilde yazma becerisini kazanmak çocuklar ve gençler için oldukça zor ve çetrefilli bir iştir. Nitekim bu çerçevede yürütülen bilimsel çalışmalar, oyunlarla bu zorlu sürecin üstesinden nasıl gelinebileceğini ve kazandırılmak istenen becerinin uygulanabilirliğini gerçek anlamda ortaya koymuştur. Ölçme ve değerlendirmenin dördüncü kriteri ise, üye ülkelerde oyun uygulamalarına katılanlara sürekli olarak düzenlenen anketlerdi. Sistemli sorularla yapılandırılmış anketler yardımıyla oyunlar hakkında dönütler alınabilmişti. Bu sayede oyun yönergelerindeki hatalar, oyun akışındaki sorunlar, malzemenin kalitesiyle ilgili olumsuzluklar hızlıca telafi edilebildi. Bu amaçla toplam 922 anket uygulanmış ve değerlendirilmiştir. NR OYUNUN ADI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 TOULI CD-ROM Spiel STORY RAP POSTCARDS WORD JUNGLE STORY CUBE MAGIC BOARD MESSAGE PILOT 2,3,4 ONE WORD MORE INTEFERENZSPIEL BUCHSTABENSCHLANGE Buchstabenwimpel* Bügelperlen* JOB CITY Sprachniveau* SMS -Spiel LIGHT WRITE 188 27 74 101 67 92 55 87 37 20 42 31 22 30 24 25 TAMAMI: ÖĞRETMENLER İÇİN UYGULANAN ANKETLER: 922 * cancelled UYGULANAN ANKET FORM SAYISI Sözlü olarak AÇIKLAMALAR 9 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 5 okulda uygulandı 6 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 4 okulda uygulandı 4 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 2 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 2 okulda uygulandı 2 okulda uygulandı 2 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 3 okulda uygulandı 5 okul ve gençlik merkezlerinde uygulandı 33 45 46 Kaynakça 47 Akdoğan, Feruzan (2003): Frühdeutsch. Aspekte zum Deutschunterricht an Grundschulen mit Deutsch als erster Fremdsprache. Vortrag gehalten auf dem Internationalen Symposium „Der Gemeinsame Europäische Referenzrahmen und die Fremdsprachenausbildung in der Türkei“, Bursa, 17.-19.09.2003. ---------------------------------------------------------------------------------------Akdoğan, Feruzan (2003): Deutsch als Fremdsprache in der Türkei. Bestandsaufnahme und Prognosen. Info DaF 30, 1, 46-55 ---------------------------------------------------------------------------------------Akdoğan, Feruzan (2005): Früher fremdsprachlicher Deutschunterricht an türkischen bilingualen Grundschulen: Bestandsaufnahme, Folgerungen und Thesen. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht [Online], 10 (2), 17 pp. http://www.ualberta.ca/~german/ejournal/Akdogan2.htm -------------------------------------------------------------------------------------Ali, L./ Cosmatu, Ch. et al. (Hrsg.) (2000): Das Ethos des Unterrichts für nationale Minderheiten in Rumänien. Schuljahr 1999-2000. [Hrsg. im Auftrag der Generaldirektion Unterricht für die nationalen Minderheiten des Rumänischen Unterrichtsministeriums]. Cluj-Napoca: Studium. ---------------------------------------------------------------------------------------Bausch, K.-R.; Christ, H.; Hüllen, W.; Krumm, H.-J. (2007): Handbuch Fremdsprachenunterricht. 5. Auflage, Tübingen: Francke, UTB. ---------------------------------------------------------------------------------------Behrmann, St. (1996): Minderheiten in Rumänien. Ein einführender Überblick. In: Banatica. Beiträge zur deutschen Kultur 4: „Nation der Ethnien? Wege und Irrwege.“ München, S. 17-43. ---------------------------------------------------------------------------------------Beicht, Ursula; Eberhard, Verena; Schöngen, Klaus (2010): Ausbildungsvermittlung. In: Datenreport zum Berufsbildungsbericht 2010. Informationen und Analysen zur Entwicklung der beruflichen Bildung, Kapitel A1.2. Bonn, S. 44 - 59 ---------------------------------------------------------------------------------------Beicht, Ursula; Granato, Mona (2010): Risiken am Übergang Schule - Ausbildung: Verlieren junge Frauen hier ihre Bildungsvorteile? Und verschärfen sich die Nachteile für Jugendliche mit Migrationshintergrund? In: Icking, Maria (Hrsg.): Die Zukunft der Beruflichen Bildung. Berlin (in Druck) ---------------------------------------------------------------------------------------Benito, Juana Sánches / Oberberger, Carlos Sanz / Dreke, Michael (1997): Spielend Deutsch lernen. Interaktive Arbeitsblätter für Anfänger und Fortgeschrittene, Berlin: Langenscheidt. ---------------------------------------------------------------------------------------Berger, M. (³1991): Im Mittelpunkt steht das Schulwesen. In: „Rumäniendeutsche zwischen Bleiben und Gehen“. Hrsg. vom Verein für das Deutschtum im Ausland. St. Augustin (Globus Spezial), S. 17-18. 48 Bimmel, Peter/ Kast, Bernd/ Neuer, Gerd (1994): Arbeit mit Lehrwerklektionen, Fernstudieneinheit, Goethe-Institut, München u.a., Langenscheidt. ---------------------------------------------------------------------------------------Binder, Susanne: Mehrsprachigkeit und ihre Bedeutung in Österreich. Interkulturelles Lernen in der Praxis - Eine Fallstudie an Schulen in Wien und Niederösterreich. Wien 2002. Online verfügbar unter: http://www.inst.at/ trans/13Nr/binder13.htm, Stand: 2011-11-29. ---------------------------------------------------------------------------------------Bleyhl, Werner. (1995). Fremdsprachen an Grundschulen? Ja - aber! In Timm, Johannes-Peter (Hrsg.). Ganzheitlicher Fremdsprachenunterricht. Weinheim: Deutscher Studien Verlag, 216-229. ---------------------------------------------------------------------------------------BLIKK Schulentwicklung: Schreibkompetenz. Online verfügbar unter: http://www.blikk.it/angebote/schulegestalten/se220.htm Letzter Zugriff: 2012-03-05. ---------------------------------------------------------------------------------------Bloom, Julchen / Blaich, Erich / Löffler, Renate (1994): Spielen und Lernen im Englischunterricht. Berlin: Cornelsen. ---------------------------------------------------------------------------------------Buscha, A.; Friedrich, K. (1996): Deutsches Übungsbuch. Übungen zum Wortschatz der deutschen Sprache. Leipzig: Langenscheidt. ---------------------------------------------------------------------------------------Caspar, Ulrike; Leyendecker, Birgit: Deutsch als Zweitsprache. Die Sprachentwicklung türkischstämmiger Vorschulkinder in Deutschland. 2011 (gedruckt; Zeitschriftenaufsatz) ---------------------------------------------------------------------------------------Damanakis (2003). Ελληνικά Σχολεία και Τμήματα Μητρικής Γλώσσας στη Γερμανία (1986-1998), Ρέθυμνο: Πανεπιστήμιο Κρήτης / Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ. ---------------------------------------------------------------------------------------Dauvillier, Ch. Lévy-Hillerich (2004): Spiele im Deutschunterricht, Goethe Institut München. ---------------------------------------------------------------------------------------Demirel, Özcan (2003): Yabancı Dil Öğretimi, Ankara. ---------------------------------------------------------------------------------------Duarte, Joana Silveira da: Bilingual language proficiency. A comparative study. Münster u.a. 2011 (gedruckt; Monographie) ---------------------------------------------------------------------------------------Dürscheid, Christa; Wagner, Franc; Brommer, Sarah: Wie Jugendliche Schreiben. Schreibkompetenz und neue Medien. Linguistik: Impulse & Tendenzen. Berlin, New York: Walter de Gruyter GmbH 2010. ---------------------------------------------------------------------------------------Ehnert, Rolf (1982): Zum Einsatz von Sprachlernspielen im Fremdsprachenunterricht Deutsch. In: Jahrbuch Deutsch als Fremdsprache 8/1982, S. 204-211. 49 Funk, Hermann/ König, Michael (1991): Grammatik lehren und lernen. Berlin: Langenscheidt. ---------------------------------------------------------------------------------------Gădeanu, S. (1995): Besonderheiten des muttersprachlichen Deutschunterrichts in Rumänien in der Zeitspanne von 1980-1993. ---------------------------------------------------------------------------------------Rudolf de Cillia Ruth Wodak (1995): „Sprachenpolitik in Mittel- und Osteuropa“. Wien: Passagen, S. 151-158. ---------------------------------------------------------------------------------------Ganţ, O. (2004): Politische Minderheitenvertretung und Regierungsverantwortung. In: „Einblick & Ausblick. 15 Jahre Demokratisches Forum der Deutschen in Rumänien“. Hermannstadt [Sibiu]: Honterus, S. 49-54. ---------------------------------------------------------------------------------------Gaspar, M. et al. (1982): Der Unterricht in den Sprachen der mitwohnenden Nationalitäten in Rumänien. Bucureşti: Editura Didactică şi Pedagogică. ---------------------------------------------------------------------------------------Gehl, H./Purdela Sitaru, M. (Hrsg.) (1994): Interferenzen in den Sprachen und Dialekten Südosteuropas. Tübingen: Institut für donauschwäbische Geschichte und Landeskunde (= Materialien; 4). ---------------------------------------------------------------------------------------Georgojiannis (επιμέλεια): «Θέματα Διαπολιτισμικής Επικοινωνίας και Αγωγής», Αθήνα, Gutenberg ---------------------------------------------------------------------------------------Gogolin, Ingrid: Bilingual Education. London u.a. 2011 (gedruckt; Sammelwerksbeitrag) ---------------------------------------------------------------------------------------Gotovos & Markou (2003-2004). Παλιννοστούντες και Αλλοδαποί Μαθητές στην Ελληνική Εκπαίδευση. Αθήνα: ΙΠΟΔΕ. ---------------------------------------------------------------------------------------Gotovos (2002) Ετερότητα και Εκπαίδευση, Ζητήματα Διαπολιτισμικής Παιδαγωγικής, Αθήνα: Μεταίχμιο ---------------------------------------------------------------------------------------Govaris & Nioti (2003). Προκαταλήψεις και Στερεότυπα στο Πολυπολιτισμικό Νηπιαγωγείο – Θέσεις για την Αποδυνάμωσή τους από τη Σκοπιά της Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Παιδαγωγικός Λόγος, 2003, Τεύχος 1 (7-20) ---------------------------------------------------------------------------------------Govaris, Ch., Kaplanoglou, M., Skourtou, E., Vratsalis, K.: The Construction of the Substantialist Obstacle in Education through promoting the ‘Substance’ of Culture, International Journal of Learning, Volume 10, 2003 50 Kanga (2002). Διαπολιτισμική Επικοινωνία και Διαθεματικότητα: Όψεις και Προοπτικές στη Ευέλικτη Ζώνη. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων. Ειδικό Αφιέρωμα στην Ευέλικτη Ζώνη, 2002, Τεύχος 6, (91-96) Korkmaz, Zeynep (2002): „Türkçenin Dünü, Bugünü, Yarını”, Uluslar Arası Bilgi Şöleni Üzerine Görüşler, Bildiriler, Ankara. ---------------------------------------------------------------------------------------Kast, Bernd (1999): Fertigkeit Schreiben. Goethe-Institut, München u.a., Langenscheidt. ---------------------------------------------------------------------------------------Kavcar, Cahit, Ferhan OĞUZKAN (1987): Türkçe Öğretimi Özel Öğretim Yöntemleri, Ankara. ---------------------------------------------------------------------------------------Kavcar, Cahit (1988): Türkçe Öğretiminde Dramatizasyon Yöntemi, Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı, AÜ Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara. ---------------------------------------------------------------------------------------Kiliari ( 2003). Δίγλωσσοι Εκπαιδευτικοί στην Ελληνική Πολυπολιτισμική Τάξη, στο: Tressi & Mitakidou (επιμλ.) Εκπαιδευτικοί μιλούν σε Εκπαιδευτικούς για τις εμπειρίες τους, Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής ---------------------------------------------------------------------------------------Kılıç, Abdurahman, Serdal SEVEN (2003): Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Ankara. ---------------------------------------------------------------------------------------Klaster-Ungureanu, G. (1999): Zweisprachigkeit bei den Siebenbürger Sachsen. In: Murvai, O. (Hrsg.) (1999): „Conferinţa Naţională de Bilingvism 16-17 iunie 1997“. Bucureşti: Kriterion, S. 273-283. ---------------------------------------------------------------------------------------Krauch, St. (2006): „Türkischdeutsch“. Sprachwandel in der Migrationsgesellschaft. In: Lăzărescu, I./Wiesinger, P. (Hrsg.): „Vom Wert des Wortes. Festschrift für Doina Sandu zum 65. Geburtstag“. Bucureşti/Wien: Meteor & Praesens. ---------------------------------------------------------------------------------------Krumm, H.-J. (2001): Mehrsprachigkeit in Österreich – eine Zwischenbilanz mit gemischten Gefühlen aus der Perspektive des Deutschen als Fremd- und Zweitsprache. In: ÖDaF-Mitteilungen, Sonderheft August 2001, S. 6-11. ---------------------------------------------------------------------------------------Kurti-Kazouli. & Tzanetopoulou (επιμλ.) (2003). Εμείς οι Άλλοι – Μελετώντας την Ετερότητα στο Κοινωνικό Περιβάλλον του Σχολείου, Ρόδος: Προγράμμα ΣΕΠΠΕ / Πανεπιστήμιο Αιγαίου ---------------------------------------------------------------------------------------Leist-Villis, Anja (2004): Zweisprachigkeit im Kontext sozialer Netzwerke. Unterstützende Rahmenbedingungen zweisprachiger Erziehung am Beispiel griechisch-deutsch. (Mehrsprachigkeit Band 15) Münster: Waxmann. ---------------------------------------------------------------------------------------- 51 Leschber, C. (1995): Romani Lexical Items in Colloquial Romanian. In: Matras, Y. (Hrsg.): „Romani in Contact. The History, Structure and Sociology of a Language“. Amsterdam u.a.: J. Benjamins Publishing Company, S. 151-176. ---------------------------------------------------------------------------------------Lohfert, Walter (1993): Kommunikative Spiele für Deutsch als Fremdsprache, München: Max Hueber. ---------------------------------------------------------------------------------------Massumi, Mona: Individuelle Förderung der Schreibkompetenz bei Jugendlichen mit Migrationshintergrund mit Hilfe der Portfolio-Arbeit. 2010 (gedruckt; Zeitschriftenaufsatz) ---------------------------------------------------------------------------------------Montanari, Elke (2002): Mit zwei Sprachen groß werden. Mehrsprachige Erziehung in Familie, Kindergarten und Schule. München: Kösel. Müller, B.-D. (1993): Wortschatzarbeit und Bedeutungsvermittlungen. Berlin: Langenscheidt. ---------------------------------------------------------------------------------------Neuf-Münkel, Gabrielle / Roland, Regine (1994): Fertigkeit Sprechen, Goethe Institut München. ---------------------------------------------------------------------------------------Nikolaou (2003). Δίγλωσσα Προγράμματα Σπουδών: Τυπολογία και ο Επιστημονικός Διάλογος σχετικά με την Σκοπιμότητα Εφαρμογής τους. Επιστημονικό Βήμα 2003, Τεύχος 2 (65-78) ---------------------------------------------------------------------------------------Nistor, L. (2001): Rumänisch-deutsche / siebenbürgisch-sächsische Sprachinterferenzen im Südwesten Siebenbürgens. Iaşi: Demiurg. ---------------------------------------------------------------------------------------Nistor, L. (2002): Zur Geschichte der deutsch-rumänischen Sprachtransferenzen in Siebenbürgen. In: „transcarpathica“. Germanistisches JahrbuchRumänien 1/2002, S. 244-252. ---------------------------------------------------------------------------------------O.A.: Interkulturelles Lernen. Online verfügbar unter: http://www.sloe-steiermark.at/pv/content/i/interkulturell.html. Letzter Zugriff: 2012-03-25. ---------------------------------------------------------------------------------------Öz, Feyzi (2001): Uygulamalı Türkçe Öğretimi, Ankara. ---------------------------------------------------------------------------------------Paleologo & Evaggelou (2003). Διαπολιτισμική Παιδαγωγική: Εκπαιδευτικές, Διδακτικές και Ψυχολογικές Προσεγγίσεις, Αθήνα: Ατραπός ---------------------------------------------------------------------------------------Porsch, Raphaela: Zur Förderung der Schreibkompetenz. Rückmeldungen. 2010 (gedruckt; Zeitschriftenaufsatz), psychologische Überlegungen. Wien: Mandelbaum. 52 Rein, K. (1999): Diglossie und Bilingualismus bei den Deutschen in Rumänien und Ungarn sowie den GUS-Staaten. In: Stehl, Th. (Hrsg.): „Dialektgenerationen, Dialektfunktionen, Sprachwandel“. Tübingen: Narr. ---------------------------------------------------------------------------------------Röhner, Charlotte (Hg.) (2005): Erziehungsziel Mehrsprachigkeit. Diagnose von Fehlentwicklung und Förderung von Deutsch als Zweitsprache. Weinheim u.a.: Juventa. ---------------------------------------------------------------------------------------Rothweiler, Monika; Ruberg, Tobias: Der Erwerb des Deutschen bei Kindern mit nichtdeutscher Erstsprache. Sprachliche und außersprachliche Einflussfaktoren. Eine Expertise der Weiterbildungsinitiative Frühpädagogische Fachkräfte (WiFF). Stand: April 2011. München 2011 (gedruckt; Monographie) ---------------------------------------------------------------------------------------Scheuringer, H. (2005): Lexikalische Rumänismen in der Hermannstädter Zeitung 2003. In: „Kronstädter Beiträge zur germanistischen Forschung“, Bd. VII, hrsg. von C. E. Puchianu, Kronstadt/Brasov: Aldus (= Academica; 7), S. 124-130. ---------------------------------------------------------------------------------------Sever, Sedat (2002): „Öğretim Dili Olarak Türkçenin Sorunları ve Öğretme-Öğrenme Sürecindeki ---------------------------------------------------------------------------------------Sienerth, St. (2004): Zur Situation der deutschen Sprache in Rumänien. In: Goltschnigg, D./Schwob, A. (Hrsg.): „Zukunftschancen der deutschen Sprache in Mittel-, Südost- und Osteuropa“. Wien: Praesens, S. 333-340. ---------------------------------------------------------------------------------------Skourtou (2002) Δίγλωσσοι Μαθητές στο ελληνικό Σχολείο. Επιστήμες Αγωγής, Θεματικό Τεύχος 2002, (11-20) ---------------------------------------------------------------------------------------Skourtou, E., Cummins, J., Kourtis-Kazoullis, B. (2003): Designing Virtual Learning Environments for Academic Language Development στο: Weiss, J., Nolan, J., Trifonas, P. (Eds), International Handbook of Virtual Learning Environments, Amsterdam: Kluwer Academic Publishers, 2 volumes ---------------------------------------------------------------------------------------STATISTIK AUSTRIA: migration & integration. zahlen.daten.indikatporen 2011. Erstellt von der Kommission für Migrations- und Integrationsforschung der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. Wien 2011. ---------------------------------------------------------------------------------------Szagun, Gisela. (1996) Sprachentwicklung beim Kind. (6. Aufl.) Weinheim: Psychologie ---------------------------------------------------------------------------------------Tezcan, Nuran. (1983). “Yüksek Öğretimde Anadili Öğretimi”, Türk Dili, S. 379, Ankara.Vester, 53 54 Künye Bilgileri 55 Proje Adı: KiDS2WriTe Avrupa’da yaşayan çokdilli çocuk ve gençlerin yazma becerisini geliştirmeye yönelik hazırlanmış materyal kutusu Proje Numarası: 518878-llP-1-2011-1-De-KA2-KA2MP Proje Ortakları: ieie e.V., Stuttgart, De Fachhochschule Düsseldorf, DE Spielzeugschachtel Salzburg, AT Verein Multikulturell, Innsbruck, AT Präfektur Pieria, Katerini, GR ANUP International, Bukarest, RO Bilkent University, Ankara, TR Proje Başlangıç ve Bitiş Tarihi: 01 Kasım 2011 – 31 ekim 2013 Proje Süresi: 24 Ay Bu yayının tamamı Avrupa Komisyonu’nun desteğiyle hazırlanmıştır. Yayının tüm içeriği ticari olmayan amaçlar, ticari çıkar gözetilmeyen eğitim, öğretim ve araştırmalar ve de bireysel amaçlar için kullanılabilir. Bu yayını veya Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı diğer yayınları kullanmakla, Avrupa’da yürürlükte olan telif hakları ve patent hükümlerini otomatik olarak kabul ettiğiniz anlamına gelir. Böylece yayının içeriğini sadece yasal çerçevede kullanacağınızı ve hiçbir koşulda üçüncü şahısların haklarını çiğnenmeyeceğinizi taahüt etmiş oluyorsunuz. Avrupa Birliği’ne veya Üçüncü şahıslara ait tüm adlar, resimler ve logolar, onların ürünleri ve hizmetleri telif hakları ve patent yasası ile marka ve isimlerin korunması yasasıyla güvence altına alınmıştır. Burada kullanılmış olan logo, grafik veya resimlerden davacı olunamaz. Bu yayınla ilgili hükümler başka ülkelerde yasaya aykırı, geçersiz veya uygulanamaz olarak değerlendirilmesi koşulunda Avrupa 56 Birliği’nin kriterleri geçerli sayılacaktır. Tüm yasal hükümler Avrupa Birliği normlarına göre düzenlenmiştir. ABD telif hakları hükümleri Avrupa Birliği sınırları içerisinde uygulanamz ve Avrupa Birliği’nin destek projelerine tatbik edilemez. Yayının kullanımında teknik hatalardan doğabilecek zararlardan eser sahibi sorumlu tutulamaz. Kids2Write Konsorsiyumu 2013© Tüm hakları saklıdır. İzinsiz çoğaltılamaz, üzerinde değişiklikler yapılarak yayınlanamz. 57 Notlar