5. ulusal talaşlı imalat sempozyumu bildiri kitabı - WebSitem
Transkript
5. ulusal talaşlı imalat sempozyumu bildiri kitabı - WebSitem
5. ULUSAL TALAŞLI İMALAT SEMPOZYUMU BİLDİRİ KİTABI 23 - 25 EKİM 2014 BURSA HILTON 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa 2 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa ÖNSÖZ Talaşlı imalat, kesici takım ile iş parçasının uyumlu hareketleri sonucunda en sert malzemelerin bile parlak yüzeyli, hassas toleranslı, karmaşık profilli ürünlere dönüştüğü bir imalat şeklidir. Talaşlı imalatın amacı, tasarımı yapılmış bir iş parçasının, teknik resminde belirtilen gereksinimleri (boyut hassasiyeti, yüzey kalitesi ve geometrik toleranslar) karşılayacak şekilde en ekonomik koşullarda üretimidir. Yüksek hassasiyetli - düşük maliyetli üretim için endüstride yoğun çaba harcanmakta, gerek takım ve tezgah üreticisi firmalarda gerekse üniversitelerde yüksek maliyetli Ar-Ge çalışmaları sürdürülmektedir. Bu çalışmalar sonucunda her geçen gün üretime yeni takım malzemeleri, takım geometrileri, kaplama tipleri katılmakta; gittikçe inanılmaz değerlere ulaşan devirler, kesme hızı ve ilerleme değerleri ve farklılaşan talaşlı üretim yöntemleri sayesinde işleme zamanları, kayıp zamanlar ve dolayısıyla imalat zamanları en aza indirilmektedir. İlk dördü farklı illerde yapılan, beşincisini ülke sanayimizin kalbi Bursa’mızda gerçekleştirdiğimiz Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu’nun (UTİS) misyonu; yukarıda bahsedilen, aynı amacı taşıdıkları halde sanayi ve üniversitelerde birbirinden kopuk ve habersiz yürütülen araştırma-geliştirme çalışmalarını bir platformda bir araya getirmek ve problemlere ortak çözüm arayışlarının yapılacağı bir ortam oluşturmaktır. Konu odaklı en belli başlı sempozyumlardan biri olan UTİS bu zamana kadar bu misyonu yerine getirmek için yoğun çaba göstermiş, ancak sanayiden ne yazık ki yeterli ilgiyi görememiştir. Bunun bilinciyle 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu’nda öncelikle sanayiden olan katkının artırılması için çaba gösterilmiştir. Bu çabaların sonuçlarının sempozyum sürecinde gözleneceği inancını taşımaktayım. Sempozyumun hazırlık aşamasında, ülkemizin belli başlı sanayi kuruluşlarının desteklerini çok kısa bir sürede sağlamış olmak bu inancımı güçlendirmektedir. Tüm sponsor firmalarımıza sempozyumumuza sağladıkları desteklerden dolayı müteşekkir olduğumu bildirir, tüm katılımcılara başarılı sempozyumlar dilerim. Prof. Dr. M. Cemal ÇAKIR 5. UTİS Düzenleme Kurulu Başkanı 3 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa SEMPOZYUM DÜZENLEME KURULU Ali ORAL, Doç. Dr. Balıkesir Üniversitesi Ali ÜNÜVAR, Prof. Dr. Selçuk Üniversitesi S. Engin KILIÇ, Prof. Dr. Atılım Üniversitesi Erhan ALTAN, Prof. Dr. Yıldız Teknik Üniversitesi Erhan BUDAK, Prof. Dr. Sabancı Üniversitesi İ. Etem SAKLAKOĞLU, Doç. Dr. Ege Üniversitesi İsmail LAZOĞLU, Prof. Dr. Koç Üniversitesi M. Cemal ÇAKIR, Prof. Dr. Uludağ Üniversitesi Mustafa BAKKAL, Doç. Dr. İstanbul Teknik Üniversitesi Ulvi ŞEKER, Prof. Dr. Gazi Üniversitesi Yiğit KARPAT, Yrd. Doç. Dr. Bilkent Üniversitesi SEMPOZYUM SEKRETERİ Arş. Gör. Dr. Cihat Ensarioğlu 4 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa SEMPOZYUM BİLİM KURULU Ahmet Murat PİNAR Celal Bayar Üniversitesi Ahmet ÖZDEMİR Gazi Üniversitesi Ali ORAL Balıkesir Üniversitesi Ali ÜNÜVAR Selçuk Üniversitesi Babür ÖZÇELİK Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Bilgin KAFTANOĞLU Atılım Üniversitesi Birhan IŞIK Karabük Üniversitesi Can ÇOĞUN Çankaya Üniversitesi Gökhan KÜÇÜKTÜRK TÜBİTAK-TEYDEB Hacı SAĞLAM Selçuk Üniversitesi Halil DEMİR Karabük Üniversitesi İ.Hüseyin FİLİZ Gaziantep Üniversitesi İbrahim ÇİFTÇİ Karabük Üniversitesi İhsan KORKUT Gazi Üniversitesi Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Murat KIYAK Yıldız Teknik Üniversitesi Muzaffer ERTEN İstanbul Teknik Üniversitesi Necip CAMUŞÇU TOBB Üniversitesi Nihat TOSUN Fırat Üniversitesi Oğuzhan YILMAZ Gaziantep Üniversitesi Orhan ÇAKIR Dicle Üniversitesi Özden İŞBİLİR Karabük Üniversitesi Sabri ÖZTÜRK Abant İzzet Baysal Üniversitesi Şefika KASMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Ulaş ÇAYDAŞ Fırat Üniversitesi 5 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa ENDÜSTRİYEL BİLİM KURULU Ahmet ÖZKAYAN Ermaksan Ali AVCI Spinner Ali TEKEŞİN Bosch Atilla HACISÜLEYMANOĞLU Iscar Cengiz ERTAN Böhler Çağlayan ALTINOK Renault Günay MUTLU Baykal Makine Harun KESER Kema Makina Hüseyin DURMAZ Durmazlar Mehmet YILDIZ Ons Makina Metin GÖNÜL TaeguTec Özgür İRFAN InovaTools Raif GÜNEY Valeo Uğur URKUT Balzers - Oerlikon 6 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa 8 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa İÇİNDEKİLER BİLDİRİLER Döküm yöntemiyle üretilmiş AZ91 magnezyum alaşımının işlenmesinde kesici takım uç yarıçapının yüzey pürüzlülüğüne etkisi Mahir Akgün, Halil Demir, İbrahim Çiftçi ......................................................................... 13 Alüminyum köpüklerin işlenebilirliği: Kesme faktörlerinin ve alaşım elementlerinin etkisi üzerine incelemele Cihat Ensarioğlu, M. Cemal Çakır ....................................................................................... 21 Dik frezeyle tornalama işleminde eksenler arası ofsetin etkisi ve takım ömrü Emre Uysal, Umut Karagüzel, Erhan Budak, Mustafa Bakkal ............................................ 37 Dönen takma uçlu kesici takımlarla tornalanmada takım aşınması Murat Kıyak, Uğur Emiroğlu, Erhan Altan .......................................................................... 51 Östemperlenmiş vermiküler grafitli dökme demirin mekanik özeliklerinin kesme kuvvetlerine etkisi Yücel Kahraman, Gültekin Uzun, Ahmet Mavi, İhsan Korkut ............................................ 61 X10CrAlSi7 sac malzemeye elektro erozyon yöntemi ile mikro derin delik delme Volkan Yılmaz, Mustafa Özdemir, Hakan Dilipak .............................................................. 75 X10CrAlSi7 malzemesine elektro erozyon yöntemi ile mikro derin delik delme işlemlerinde işleme parametrelerinin delik profiline etkilerinin incelenmesi Volkan Yılmaz, Mustafa Özdemir, Hakan Dilipak .............................................................. 83 Silindirik parçaların kimyasal işlenmesi Orhan Çakır .......................................................................................................................... 91 Ultrasonik dövme yöntemi ile alüminyum esaslı jantların yorulma dayanımı ve malzeme özelliklerinin iyileştirilmesi Fatih Kahraman, Özgür Yavuz Topçuoğlu, Cemil Neşet, Halil Emre Çubuklusu ............. 101 Ön delikli ve deliksiz A7075-T651 alaşımının sürtünmeli delinmesinde kovan yüksekliği ve çeper kalınlığının araştırılması Zülküf Demir, Muhammed Yusuf Yıldız .......................................................................... 113 Frezelemede optimum kesme parametrelerini belirlemek için yapay zeka sistemlerinden oluşan adaptif bir sanal operatörün geliştirilmesi Yusuf Fedai, Ali Ünüvar .................................................................................................... 129 Kesme parametrelerinin ve SiO2-Al2O3 katkısının CETP/epoksi kompozitlerin işlenebilirliğine etkisinin incelenmesi Osman Öztürk, Ali Ünüvar, Murat Koyunbakan, Mehmet Bağcı ...................................... 145 Sıcak iş takım çeliğinin işlenmesinde kesme parametrelerinin optimizasyonu ve yüzey pürüzlülüğünün modellenmesi Nafiz Yaşar, Mustafa Sekmen, Mustafa Günay ................................................................. 159 9 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Beşik tipi portal beşinci eksen tasarımı ve masaüstü üç eksenli CNC freze tezgâhlarına entegrasyon uygulaması Hüseyin Kaygısız, Mehmet Sıdık Gün, Kerim Çetinkaya .................................................. 169 Kesici kenarı yuvarlatılmış aşınmış takım ile talaş kaldırmada dalma kuvveti Alper Uysal, Erhan Altan ................................................................................................... 181 Al 2014 –SiC kompozitlerin farklı kesici takımlar ile tornalanmasında SiC takviye oranlarının kesme kuvvetlerine etkisinin incelenmesi Hadi Bilir, Muharrem Pul, Recep Çalın, Ulvi Şeker .......................................................... 191 Termokimyasal yöntemle kaplanmış M2 çeliğinin karekterizasyonu ve kesme kabiliyetinin incelenmesi Sakıp Köksal, Şenol Ertürk ............................................................................................... 199 Cam elyaf/epoksi polimer kompozitlerin ağaç matkabı ile delinmelerinde takım aşınmasının itme kuvvetleri ve deformasyona etkilerinin incelenmesi Murat Koyunbakan, Ali Ünüvar, Okan Demir, Yusuf Fedai, Ahmet Avcı ........................ 211 AISI D2 soğuk iş takım çeliğinin tornalama işlemlerinde yüzey pürüzlülüğünün tepki yüzeyi metodolojisi ile modellenmesi Dilek Murat, Cihat Ensarioğlu, M. Cemal Çakır, Necmi Gürsakal, Ali Oral ..................... 225 CNT ve BN nanopartikül katkılı karbon/epoksi nanokompozit malzemelerin delinmesinde kesme parametrelerinin itme kuvvetine etkisinin cevap yüzey metodu ve Taguchi tekniği kullanılarak araştırılması Halil Burak Kaybal, Ali Ünüvar, Murat Koyunbakan, Ahmet Avcı ................................. 237 Üç-nokta temaslı delik işleme/tornalama başlığı tasarımı Hacı Sağlam, Mustafa Kuntoğlu ........................................................................................ 253 Yıkama operasyonlarında yıkama suyu sıcaklığının yıkama performansına etkilerinin araştırılması Ömer Çam .......................................................................................................................... 265 CGI delik delme işleminde iş parçasının sıcaklık modellenmesi Ali Taner Kuzu, Berenji K. Rahimzadeh, Mustafa Bakkal ................................................ 273 Hava aracı ön kanatçığı üzerinde yapılan delme prosesinin iyileştirilmesi Tamer Çobanoğlu, Sabri Öztürk ...................................................................................... 289 Magnetfinish kesme kenarı hazırlama işleminin kesme kenarı radyüsüne etkisinin ve radyüse bağlı kesici takım performansının incelenmesi Ayhan Oran, M. Cemal Çakır, Ahmet Kürşat Bayraktar ................................................... 303 AA7075 alüminyum alaşımının delinmesinde farklı soğutma şartları ve kesme parametrelerinin yüzey kalitesine etkisinin deneysel olarak incelenmesi Ayşegül Çakır, Fatih Yıldırım, Ulvi Şeker ......................................................................... 319 Çevresel kanallı taşlar ile satıh taşlama operasyonunun modellenmesi Deniz Aslan, Mert Kocaefe, Erhan Budak ......................................................................... 335 10 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Mikro frezeleme işleminde kesme parametrelerinin yüzey ve talaş oluşumuna etkisinin deneysel olarak incelenmesi Ersen Hatipoğlu, Erhan Budak ........................................................................................... 353 Mikro-mekanik delik delme işlemi ve Ti-6Al-4V için deneysel bir çalışma Mustafa Perçin, Kubilay Aslantaş, İrfan Ucun ................................................................... 367 Dönel takımlar ile tornalama işleminin sonlu elemanlar yöntemi ile analizi Tamer Varlık, Kadir Özdemir, M. Cemal Çakır ................................................................ 381 Blisk parçalarının 5 eksen kaba frezeleme süreçlerinde çevrimdışı benzetim, takım durumu izleme ve kontrol sistemlerinin kullanımı Özgür Poyraz, Orkun Seçer, Caner Songüler, Semih Pilatin ............................................. 397 Dik talaş kaldırma işlemlerinde içeriden soğutmalı takım tasarımı Yahya Işık, Abdil Kuş, M. Cemal Çakır, Salih Coşkun ..................................................... 411 Titanyum ve alaşımlarının yüksek performanslı işlenmesi Esma Baytok, Emre Özlü, Erhan Budak ............................................................................ 421 15-5 PH paslanmaz çeliğin tornalanmasında kesme kuvvetinin Taguchi metodu ile optimizasyonu Turgay Kıvak, Şerif Çetin .................................................................................................. 437 POSTER BİLDİRİLER Kesici takım geometrisinin delik delme performansı üzerindeki etkisinin incelenmesi Ayşegül Çakır, Nergizhan Kavak, Abdullah Duran ........................................................... 449 Camelyaf takviyeli plastik kompozit malzemenin kanal frezelenmesinde kesme parametrelerinin yüzey pürüzlülüğüne etkilerinin incelenmesi Birhan Işık, Halil İbrahim Demirci .................................................................................. 465 %30 cam fiber takviyeli polipitilamit (PPA) matriksli kompozit malzemenin yüzey pürüzlülüğünün incelenmesi Ferit Fıçıcı, Zekeriya Ayparçası ......................................................................................... 473 AISI D2 çeliğinin elektro erozyon ile işlenmesinde işleme parametrelerinin optimizasyonu Ali Kalyon, Mustafa Günay ............................................................................................... 483 Kuru sürtünen Ç1050 çifti arasında statik sürtünme katsayısı ile yüzey kalitesi ilişkisi İsmet Çelik, Ebubekir Çantı ............................................................................................... 495 Otomotiv sanayi endüstriyel bir uygulamada karbür takım geri dönüşümü ile takım maliyeti düşürülmesi Mehmet Kolaç .................................................................................................................... 507 Talaşlı imalatta oluşan metal talaşların atık yönetimi Nergizhan Kavak, Ayşegül Çakır ....................................................................................... 515 11 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa ÖSTEMPERLENMİŞ VERMİKÜLER GRAFİTLİ DÖKME DEMİRİN MEKANİK ÖZELİKLERİNİN KESME KUVVETLERİNE ETKİSİ Yücel Kahramana, Gültekin Uzunb, Ahmet Mavic ve İhsan Korkutd a, Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İmalat Mühendisliği, Ankara/TÜRKİYE, yuc.kahraman@gmail.com b, Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İmalat Mühendisliği, Ankara/TÜRKİYE, uzun.gultekin@gazi.edu.tr c, Gazi Üniversitesi Ostim Meslek Yüksek Okulu, Ankara/TÜRKİYE, amavi@gazi.edu.tr d, Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İmalat Mühendisliği, Ankara/TÜRKİYE, ikorkut@gazi.edu.tr Özet Bu çalışmada, östemperleme ısıl işlemi ile mekanik özellikleri değiştirilmiş vermiküler grafitli dökme demirin işlenebilirliği incelenmiştir. Tüm numuneler 900 oC’de 90 dakika östenitlenmiş ve ardından farklı sıcaklıklarda (315oC ve 375oC) ve sürelerde (60, 120 ve 180 dakika) östemperlenmiştir. Farklı özelliklerdeki östemperlenmiş vermiküler grafitli dökme demirlerin işlenmesi sonucunda oluşan kesme kuvvet değerleri ölçülmüş ve seçilen kesme parametrelerinin kesme kuvvetleri üzerine etkileri araştırılmıştır. Deneyler sonucunda, düşük östemperleme sıcaklıklarında (315 oC) daha ince bir ösferrit yapı elde edilirken yüksek sıcaklıklarda (375oC) daha kaba bir ösferrit yapı elde edilmektedir. Isıl işlem yapılmamış döküm haldeki numunenin sertliğine göre, farklı östemperleme sıcaklığı ve sürelerinde ısıl işlem yapılan numunelerin sertliklerinde 1,7-2,07 kat artış meydana gelmiştir. Anahtar kelimeler: Östemperleme, işlenebilirlik, vermiküler grafitli dökme demir THE EFFECTS OF MECHANICAL PROPERTIES OF AUSTEMPERED VERMICULAR GRAPHITE CAST IRON ON THE CUTTING FORCES Abstract In this study, the mechanical properties of vermicular graphite cast iron were changed by austempering and it is machinability were investigated. The samples were austenitized at 900 oC for 90 minutes and then austempered at different temperatures (315 oC and 375 oC) for (60 min, 120 min and 180 min). Austempered at different properties of compacted graphite cast iron processing resulting shear values were measured and selected cutting parameters on cutting forces were investigated. As a result of experiments, austempering at low temperature (315 oC) while obtaining a finer ösferrit structure at high temperature (375 o C) osferrit more coarse structure was obtained. The hardness of the austempered samples incrase 1.7-2.07 times compared to the hardness values of the untreated cast iron samples. Keywords: Austempering, machinability, compacted (vermicular) graphite cast iron(CGI) 61 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa 1.GİRİŞ Teknolojik gelişmelere paralel olarak araç ve gereçlerin üretilmesi için gerekli olan malzemelerin üretiminde de hızlı bir gelişme olmaktadır ve buna bağlı olarak da malzeme türlerinde her geçen gün artış gözlenmektedir. Endüstriyel olarak uygulamalarda geniş kullanım alanı bulan bir malzeme türü de vermiküler grafitli dökme demirlerdir [1]. Vermiküler grafitli dökme demirler, dökme demir ailesinin yeni bir üyesidir. Mekanik ve fiziksel özellikleri ile gri ve sfero dökme demirler arasında olduğu tespit edilmiştir [2]. VGDD’in yüksek dayanım, süneklik, tokluk gibi üstün mukavemet özelliklerinden dolayı otomotiv endüstrisinde, savunma ve ağır makina sanayisi vb. alanlarda yaygın olarak tercih edilen malzeme gruplarındandır. VGDD’lerin bu kadar yaygın tercih edilmesi nedeni; kullanılacağı yerdeki mekanik ihtiyacı karşılayabilecek şekilde farklı ısıl işlemlerden geçirilerek ya da döküm esnasında bileşenlerin kontrolü ile farklı mekanik özellikler elde edilebilmekte ve ihtiyaca göre kolayca üretilmelerinden kaynaklanmaktadır. VGDD’lerin mekanik özelliklerini daha da geliştirmek için uygulanan yöntemlerden biri de östemperleme ısıl işlemidir. Bu işlem sonrasından VGDD’lerin iç yapısında ferrit ve ösferritik (ferrit + östenit) matris yapı ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu yapı sayesinde VGDD’lerin mukavemet ve tokluk açısından oldukça üstün özelliklere sahip oldukları vurgulanmaktadır [3]. Vermiküler grafitli dökme demirlerin mekanik özellikleri, mikro yapısı ve aşınma davranışı üzerinde birçok araştırma yapılmıştır. Mavi, vermiküler grafitli dökme demirlerin işlenebilirliğini kesme kuvvetleri açısından incelemiştir. En yüksek kesme kuvvet değeri Ferritik+Perlitik vermiküler grafitli dökme demirde ölçmüştür [4]. Benzer bir çalışmada ise Seyfi, farklı östemperleme sıcaklık ve sürelerinde elde edilen mikro yapılara bağlı mekanik özellikleri belirlemiş numuneler üzerinde talaş kaldırma deneyleri uygulayarak işlenebilirlik parametrelerinden kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğünü incelemiştir. Düşük sıcaklıkta (280oC) ve (30 dak) kısa östemperleme sürelerinde daha iyi sonuçların elde edildiğini tespit etmiştir. Kesme hızı bakımından sonuçlar değerlendirildiğinde ise 125 m/min‘de genellikle daha homojen sonuçlar elde edildiği belirtmiştir [5]. Kırcali ve Çakır, üç farklı östemperleme sıcaklığı (300, 350 ve 400oC) için kesme parametreleri belirlemiş, numuneler takım ömrü testi ile 1 ve 2 saat süre işleme tabi tutulmuş, kaplanmış karbür uçlardaki aşınma, kesme kuvvetleri ve ortalama yüzey pürüzlülük değerlerini araştırmışlardır. Sonuç olarak östemperleme sıcaklığının azalması ile takımların aşınmasında artış olduğunu gözlemlemişlerdir [6]. Özcan, kalay miktarı ve izotermal değişim sıcaklığının östemperlenmiş numunelerin çekme mukavemeti, uzama ve sertlik değerleri üzerindeki etkilerini araştırmıştır. Artan izotermal değişim sıcaklığıyla çekme mukavemeti ve sertlik değerleri azalırken uzamanın arttığını gözlemlemiştir [7]. Gök, perlitik yapıya sahip malzeme için iki farklı sıcaklıkta östemperleme işlemi uygulamış daha sonra CBN (Cubic Boron Nitride) ve sementit karbür kesici takım uçları ile kesme kuvvetleri, yüzey pürüzlülüğü ve aşınma davranışını incelemiştir. Yapılan östemperleme ısıl işlemi ile malzemenin mekanik özelliklerinde bir artışa neden olduğu için genel olarak kesme kuvvetlerinin arttığını gözlemlemiştir [8]. Kuş, östemperlenmiş ve döküm haldeki GGG40 ferritik küresel grafitli dökme demir numunelerin aşınma davranışlarını incelemiştir. Sonuç olarak östemperleme ısıl işleminin numunelerin aşınma direncini, çekme ve akma dayanımını artırdığı tespit etmiştir. Mikro yapının östemperleme sıcaklığına önemli derecede bağlı olduğunu, östemperleme sıcaklığının yükselmesi ile aşınma direncinin azaldığı tespit etmiştir [9]. Phillips, ferritik ve perlitik vermiküler grafitli dökme demir ile ferritik, perlitik gri ve küresel grafitli dökme demirlerin işlenebilirliklerini karşılaştırmış, torrnalama işlemleriyle yapılan deneylerde değişik kesme hızları, ıslak ve 62 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa kuru şartlarda, kaplanmış tungsten karbür ve sıcak preslenmiş alüminyum oksit kesici takımlar kullanmıştır. Ferritik vermiküler grafitli dökme demirin işlenebilirliğinin perlitik vermiküler grafitli dökme demire göre daha iyi olduğunu tespit etmiştir [10]. Literatür araştırmaları ışığında farklı sıcaklık ve sürelerde östemperlenen VGDD malzemelerin işlenebilirliği, bağımsız kesme parametreleri (kesme hızı, ilerleme miktarı ve sabit kesme derinliği) kullanılarak frezeleme yöntemi ile kuru şartlarda deneysel olarak araştırılmıştır. Farklı östemperleme sıcaklık ve sürelerinde üretilen vermiküler grafitli dökme demirlerin işlenmesi sırasında belirlenen kesme parametrelerinin, kesme kuvvetlerine etkisinin araştırılması ve en uygun kesme parametrelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. 2. MATERYAL ve DENEYSEL METOT 2.1. İş Parçası Malzemesi İş parçası malzemesi olarak 25x30x100 mm ölçülerinde dinamometreye uygun numuneler kullanılmıştır. Deneylerde kullanılan VGDD malzemenin kimyasal bileşimi Çizelge 1’de verilmiştir. Çizelge 1. Deneylerde kullanılan vermiküler grafitli dökme demirin kimyasal bileşimleri (% ağırlık) Perlitik Perlitik C Si Mn P S Cr Ni Mo 3,82 1,804 0,337 0,031 0,015 0,074 0,013 0,002 Cu Mg Sn Ti AI Zn Bi Fe 0,879 0,014 0,092 0,0203 0,008 0,082 0,007 Kalan 2.2. Metalografik İnceleme Deney numunesinin metalografik incelemesi Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Malzeme Mühendisliği Bölümü Malzeme Laboratuarında “METKON GRIPO 2V”marka zımpara ve polisaj cihazı ile “Leica” Marka optik Mikroskop kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Metalografik inceleme numuneleri sırasıyla 220#, 400#, 600#, 800# ve 1200# taneli zımparalar ile zımparalandıktan sonra, ilk olarak 6 μm’lik ve daha sonra 3 μm’lik elmas pasta süspansiyonu ile parlatılmıştır. Parlatılan numuneler %2’lik Nital (2 ml HNO 3 + 98 ml CH3OH) ile dağlanarak metalografik incelemeye uygun hale getirilmiştir. Daha sonra optik mikroskopta çeşitli büyütmelerde mikro yapı görüntüleri alınmıştır. 2.3. Isıl İşlemler Malzemelerin östemperleme ısıl işlemleri için seçilen sıcaklık ve süre parametreleri literatürde belirtilen değerlere göre alınmıştır. Östemperleme ısıl işlemi; ön ısıtmadan sonra östenitleme ve izotermal dönüşüm (östemperleme) olarak iki ana kademeden meydana gelmektedir. Isıl işlemler süresince sıcaklık ölçümleri K tipi ısıl çift ile yapılmıştır. Uygulanan ısıl işlemlerin özeti Şekil 1’de verilmiştir 63 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Şekil 1. Uygulanan ısıl işlemlerin şematik özeti Östenitleme işlemi için, atmosfer kontrolsüz fırınlar kullanılmıştır. Numuneler bütün ısıl işlem boyunca fırın içerisinde daha önce sıcaklık ölçümlerinin yapıldığı aynı yere yerleştirilerek, 900oC'de ayarlanmıştır. 900oC sıcaklıktaki östenitleme banyosunda BaCl2 içerikli nötr tuz (Petrofer HS 550) kullanılmıştır. Östemperleme işlemi, numuneler geleneksel östenitleme sıcaklığı ~900 oC’de 90 dakika östenitlendikten sonra hızlı bir şekilde, 315oC ve 375oC sıcaklıklarındaki %50 oranında potasyum nitrat ve %50 sodyum nitrat (%50 KNO 3 + %50 NaNO3) karışımından oluşan tuz (Petrofer AS 135) banyosuna daldırılan numuneler farklı sürelerde (60, 120 ve 180 dakika) bekletilmiştir. Daha sonra ise oda sıcaklığına havada soğutulmuştur. Östemperleme işlemi için 2,5 Kw gücünde ve 220V ve 13A, PID kontrol sistemli ±2 oC hassasiyetle çalışan Protherm Marka tuz banyosu ünitesi kullanılmıştır. Bütün ısıl işlemler boyunca her numunenin sıcaklığı numune yüzeyine nokta kaynağı ile kaynatılmış termokupl ile gözlenmiştir. 2.4. Malzemenin Sertlik Ölçümü Deneyde kullanılan malzemeler üzerinde üzerinde sertlik ölçümü yapılmıştır. Sertlik ölçümlerinde Instron-Wolpert marka DIATESTOR 7551 tipi üniversal sertlik ölçme cihazı kullanılmıştır. Bütün numunelerin sertlik ölçümleri Vickers yöntemi (136° elmas piramit uç ve 30 kgf yük) kullanılarak yapılmıştır. Ayrıca deneyde kullanılan malzemelerden talaş kaldırılmadan önce sertlik ölçümü yapılmıştır. Cihazlar kalibrasyon bloğu ile kalibre edildikten sonra numunelerin sertlikleri ölçülmüştür. Aynı numune için, talaş kaldırılmadan önce ve talaş kaldırıldıktan sonra 9’ar farklı noktadan olmak üzere 18 noktadan ölçülen sertlik değerlerinin ortalaması alınmıştır. 2.5. İşlenebilirlik Deneyleri İşlenebilirlik deneyleri, ISO 8688-1’deki deney şartlarına uygun olarak bilgisayarlı sayısal denetimli (BSD) freze tezgâhında gerçekleştirilmiştir. Bu standardın öngördüğü şekilde seçilen kesme parametreleri Çizelge 2’de görülmektedir. Kesme hızı değerleri, imalatçı verilerinden yola çıkarak dört farklı değerde alınmıştır. Her bir deneyde yeni kesici uç kullanılmıştır ve her bir malzeme için 12 deney, toplamda 84 deney yapılmıştır. Vermiküler grafitli dökme demir (VGDD) numuneler iki farklı sıcaklıkta (315, 375 oC) ve üç farklı bekleme süresinde (60, 120, 180 dakika) östemperleme işlemine tabi tutulmuştur. Kesme işlemi için sementit karbür kesici takımlar kullanılmıştır. Deneyler dört farklı kesme hızı (70, 87, 98 ve 112 m/dak), üç farklı ilerleme miktarı (0.025, 0.0375, 0.05 mm/dev) ve sabit talaş derinliğinde (0.5 mm) kuru şartlarda yapılmıştır. Çizelge 2. Her bir deney için kesme parametreleri 64 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Numune Östemperleme Sıcaklığı (˚C) Döküm Halde - Östemperleme Isıl İşlemi Uygulanmış Talaş Östemperleme Derinliği, Süresi (Dakika) a (mm) Kesme Hızı, V (m/dak) İlerleme Miktarı, f (mm/dev) 70, 87, 98, 112 0.025, 0.0375, 0.05 0.5 315, 375 60, 120, 180 2.6. Kullanılan Kesici Takım ve Takım Tutucu Deneylerde SANDVIK Coromant tarafından üretilen kaplamasız sementit karbür (TPUN 16 03 12) kesici uçlar kullanılmıştır. Bu kesici ucun boyutları Çizelge 3’te görülmektedir. Takım tutucu olarak ise FK 1517 32 32 16 kodlu tutucu kullanılmıştır (Şekil 2). Çizelge 3. Kesicinin şematik gösterimi Şekil 2. Takım tutucunun ölçüleri 2.7. Tezgah Deneyler, Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İmalat Mühendisliği Bölümü Sanayi CNC laboratuarında bulunan, Fanuc kontrol ünitesi kullanan, 5,5 kW güce sahip Johnford VMC550 BSD dik işleme merkezinde yapılmıştır. 2.8. Kesme Kuvvetlerinin Ölçümü Kesme kuvvetlerinin ölçümü karbür kesici uçlarda kuru şartlarda yapılmıştır. Kesme kuvvetlerini ölçmek için kullanılan deney düzeneğinin bileşenleri Şekil 3’te görülmektedir. 65 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Şekil 3. Kesme kuvvetleri ölçüm deney düzeneği Kesme kuvvetleri ölçümünde freze başlığı üzerinde 1 adet kesici uç kullanılmıştır. Kesme kuvvetlerinin değerleri hesaplanırken her deneyde dinamometreden elde edilen F x, Fy ve Fz kesme kuvvetleri için 4'er adet veri alınmış ve en yüksek değerler tabloya aktarılmıştır. Şekil 4. Simetrik yüzey frezelemede kesme geometrisi Yüzey frezelemede kesici takımın bir kesici ucunun üzerine etki eden kesme kuvveti bileşenleri Şekil 4 'te gösterilmiştir. Bu şekilde Fx_anlık ilerleme bileşeni (X yönünde elde edilen kesme kuvvetinin doğrultusu), Fy_anlık normal bileşendir (Y yönünde elde edilen kesme kuvvetinin doğrultusu), Fz_anlık dikey bileşen (Z yönünde elde edilen kesme kuvvetinin doğrultusu) ve FR_anlık iş parçası üzerinde oluşan bileşke kesme kuvvetidir. Fx, Fy ve Fz sırasıyla X, Y ve Z yönlerinde ilerleme bir kesici uç üzerindeki anlık kesme kuvvetleridir, kesicinin anlık kesme açısıdır [11]. Elde edilen Fx, Fy, Fz kesme kuvvetleri, bileşke kuvvet (FR) formülü ile hesaplanmıştır [12]. FR F F 2 x 2 y Fz 2 (2.1) Kesme kuvveti ölçümleri Kistler 9257B üç bileşenli piezoelektrik dinamometre kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu dinamometre Kistler 5070A çok kanallı şarj amplifiere bağlanmıştır. Daha sonra kesme kuvveti verileri Dynoware yazılımı kullanılarak incelenmiştir. 66 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa 3. DENEY SONUÇLARI ve TARTIŞMA 3.1 Östemperleme Sıcaklık ve Süresinin Mikro Yapıya Etkisi Dökülmüş haldeki vermiküler dökme demir, perlit + vermiküler grafit + küresel grafitten oluşmaktadır (Şekil 5). Dökülmüş haldeki vermiküler dökme demir %2 nital ile dağlandıktan sonra ise perlit + vermiküler grafit + küresel grafit + ferritten oluşmaktadır. Vermiküler grafitli dökme demirin mikro yapısındaki grafit, kurtçuklar ya da solucan (vermiküler) parçaları şeklinde gözükmektedir. Yapılan diğer çalışmalarla kıyaslandığında, bu parçacıklar her ne kadar gri dökme demirde olduğu gibi uzatılmış ve rastgele yönlendirilmiş gibi olsalar da, vermiküler grafit parçalar Şekilde de görüldüğü gibi daha kısa, kalın ve uç kısımları yuvarlak şekillidirler. Şekiller üzerindeki beyaz bölgeler ferrit yapıyı, gri renkli bölgeler ise perlitik yapıyı göstermektedir [13]. (a) (b) Şekil 5. Döküm haldeki vermiküler grafitli dökme demirin mikro yapı resmi, 100X a) nital ile dağlanmadan önce, b) nital ile dağlandıktan Vermiküler grafitli dökme demirin östenitlendikten sonra farklı östemperleme sıcaklık ve sürelerindeki mikro yapı görüntüsü Şekil 6 ve Şekil 7’de görülmektedir. Şekil 6. %2 nital ile dağlandıktan sonra 900oC’de 90 dak. östenitlenen ve ardından 315 o C’de a) 60 dak, b) 120 dak, c) 180 dak östemperlenen numunelerin mikro-yapı resmi, 100X 67 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Şekil 7. %2 nital ile dağlandıktan sonra 900oC’de 90 dak. östenitlenen ve ardından 375 o C’de a) 60 dak, b) 120 dak, c) 180 dak östemperlenen numunelerin mikro-yapı resmi, 100X Şekil 6 ve Şekil 7 incelendiğinde östemperleme sıcaklık ve süresi ösferrit morfolojisini önemli derecede değiştirmekte ösferrit morfolojisini kontrol etme imkanı sağlamaktadır. Düşük östemperleme sıcaklıklarında (315oC) daha ince bir ösferrit yapı elde edilirken yüksek sıcaklıklarda (375oC) daha kaba bir ösferrit yapı elde edilmektedir. Diğer taraftan östemperleme süresi arttıkça yapıda ösferrit hacim oranı artmaktadır. Karşılaşılan bu sonuçlar literatürdeki çalışmalarla paralelik arz etmektedir. [7, 14-17]. 3.2 Östemperleme Sıcaklık ve Süresinin Sertliğe Etkisi Östemperleme uygulanmamış (döküm haldeki) ve östemperleme uygulanmış vermiküler grafitli dökme demir numunelerin sertliklerindeki değişim Çizelge 4 ‘te görülmektedir. Östemperleme ısıl işlemiyle birlikte sertlik, döküm haline göre artmaktadır. Isıl işlem yapılmamış döküm haldeki numunenin sertliğine göre farklı östemperleme sıcaklığı ve sürelerinde bekletilen numunelerin sertliklerinde 1,7-2,02 kat artış meydana gelmiştir. Östemperleme işlemiyle sertliğin artması, izotermal işlem sırasında meydana gelen mikroyapısal dönüşümün bir sonucudur [15, 18, 19]. Çizelge 4. Deneylerde kullanılan vermiküler grafitli dökme demire ait sertlikler 315oC‘de oluşan alt beynit morfolojisinin sertliğinin, 375 oC‘de oluşan üst beynit sertliğinden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir Östemperleme sıcaklığının artması malzemenin sertliği düşürmektedir. Bunun nedeni ise dönüşümün daha hızlı olması ve oluşan fazlar arası mesafelerin azalması ile ösferritik yapının artması ve kalıntı östenit (düşük karbonlu östenit) miktarının azalmasıdır. Kalıntı östenit oda sıcaklığında soğutulması esnasında martensite dönüşmesinden dolayı yapının sertliği artmaktadır. Bilindiği gibi martensit oldukça sert bir fazdır [8, 16, 21, 22]. 68 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa 3.3 Kesme Kuvvetleri Açısından Değerlendirme İlerleme miktarı arttıkça tüm kesme kuvveti bileşenlerinde kesme kuvvetleri artmıştır. Fz bileşenindeki kesme kuvveti, Fx ve Fy bileşenlerindeki kesme kuvvetlerinden daha yüksek olduğu görülmektedir. Fz bileşenindeki kesme kuvvetinin Fx ve Fy bileşenlerindeki kesme kuvvetlerinden yüksek olmasının nedeni, talaş kaldırma esnasında her bir kesici ucun kuvvet vektörlerinin açısı z bileşeni yönünde oluşmasından kaynaklanmıştır (Şekil 8). Talaş kaldırma işlemi esnasında kesici uç yarıçapından daha küçük talaş derinliği verildiğinde kesici uç yuvarlak uçlu bir takım gibi davranacaktır. Kesici takım temas uzunluğu Fz bileşeni doğrultusunda ilerleme yönünden daha uzun olacağından, Fz kesme kuvvetinin yüksek çıkmasına neden olmuştur. Kısaca bu durum talaş derinliğinin uç yarıçapından küçük olmasına bağlıdır [23-25]. Şekil 8. Kesme kuvveti vektörlerinin x-z düzlemindeki dağılımı Ham malzeme için ve farklı östemperleme sıcaklık ve süresine sahip numuneler üzerinde yapılan işlenebilirlik deneyleri sırasında ölçülen bileşke kesme kuvveti (F R)’nin, ilerleme miktarına (f) bağlı olarak değişimleri Şekil 9’da verilmiştir. Şekil 9 incelendiğinde, malzemenin mekanik özelliklerinden dolayı düşük östemperleme sıcaklığındaki (315oC) numunelerde genel olarak ilerleme miktarı arttıkça kesme kuvvetlerinin azalma eğilimi görülmektedir. Bu durumun başlıca nedeni işleme sırasında ortaya çıkan mekanik etkiler ve buna bağlı olarak kesici uç çevresinde oluşan ısıdır. Talaş kaldırma sırasında oluşan ısının büyük bir bölümü talaşla atılır ancak belli bir miktar ısı iş parçasına iletilir. İletilen bu ısı iş parçasının sertliğini azaltır. Sertlik azaldığında süneklik artacağından iş parçasından talaş kaldırmak kolaylaşır. Ancak bu ısı geçişi daha da artarsa BUE eğilimi başlayacağından, kesme kuvvetleri değişecektir [4, 26]. Talaş kaldırma sırasında ortaya çıkan ısı, ilerleme miktarının artışıyla artmaktadır. Böylece deformasyon kolaylaşmakta ve buna bağlı olarak kesme kuvvetleri düşmektedir. Yüksek östemperleme sıcaklığındaki (375oC) numunelerde ise ilerleme miktarı arttıkça kesme kuvvetinde artış eğilimi gözlenmiştir. 375oC östemperleme sıcaklığındaki numunelerin en yüksek kesme kuvvetlerine sahip olmasının nedeni, bu numunelerin daha çok lamelli yapıya yakın olduklarıdır [3-5]. Östemperleme sıcaklığı ilerleme ve kesme kuvvetlerini önemli ölçüde etkilemektedir. En düşük sertlik değeri ısıl işlem uygulanmamış (döküm haldeki) VGDD’lerde ölçüldüğü gibi en düşük kesme kuvvetleri de yine bu numunelerde ölçülmüştür. Bunun nedeni ham malzemenin sertlik değerinin östemperleme ısıl işlemi uygulanmış numunelerin sertlik değerinden daha düşük olması dolayısıyla da sertlik azaldığında süneklik artacağından malzemenin daha rahat deforme edilebilmesi ile açıklanabilir [4, 26, 27]. 69 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Yapılan deneyler sonucunda VGDD malzemesinin yapı ve özelliklerinin östemperleme ısıl işlemi ile büyük oranda geliştirilebildiği saptanmıştır. Bu değişimler bazı numunelerin işlenebilirliğine olumlu yansımaktadır. Ancak östemperleme ısıl işlemi ile malzemelerin sertlik ve dayanımları artarken bu çalışmanın genelinde olduğu gibi, döküm durumuna göre ÖVGDD’lerin kesme kuvvetleri artmıştır. Bu sonuç, talaş kaldırma işleminin zorlaştığı anlamına gelmektedir. Düşük östemperleme sıcaklıklarında (< 350oC) ince ösferritik yapı oluşmakta ve martenzit miktarı artmaktadır buda malzemenin sertliğinin artmasına sebep olmakta ve işlenebilirliği olumsuz yönde etkilemektedir. Şekil 9. Her bir malzeme için (Farklı östemperleme sıcaklık ve süreleri uygulanan malzeme ve östemperleme işlemi uygulanmamış ham malzeme için) ilerleme miktarına bağlı kesme kuvvetleri: a) V=70 m/dak , b) V=87 m/dak, c) V=98 m/dak, d) V=112 m/ 70 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Şekil 9. Her bir malzeme için (Farklı östemperleme sıcaklık ve süreleri uygulanan malzeme ve östemperleme işlemi uygulanmamış ham malzeme için) ilerleme miktarına bağlı kesme kuvvetleri: a) V=70 m/dak , b) V=87 m/dak, c) V=98 m/dak, d) V=112 m/dak (Devam) Yüksek östemperleme sıcaklıklarında (> 350 oC) kaba ösferritik yapı oluşmakta malzemenin ve malzemen sertliği nispeten düşmektedir. Buda işlenebilirlik üzerine olumlu bir etki sağlamaktadır. Bununla birlikte yüksek östemperleme süresinde karbür oluşumu gerçekleştiğinden dayanım ve süneklik azalmakta, düşük östemperleme sürelerinde ise kararsız ya da yarı kararlı östenit oluşmakta ve oda sıcaklığına soğutma sırasında bu yapı martenzite dönüşmektedir, bu da yine malzemenin işlenebilirliğine olumsuz yönde etki etmektedir [28]. 4. SONUÇLAR Vermiküler grafitli dökme demirlere uygulanan östemperleme ısıl işlemi sıcaklık ve süresi, mikro yapı ve mekanik özellikleri etkilediğinden büyük önem taşımaktadır. 71 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa Östemperleme ısıl işleminin vermiküler grafitli dökme demirlerin işlenmesi üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılan deneysel çalışmalar neticesinde aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir. Isıl işlem yapılmamış döküm haldeki numunenin sertliğine göre farklı östemperleme sıcaklığı ve sürelerinde ısıl işlem yapılan numunelerin, sertliklerinde 1,7-2,02 kat artış gözlemlenmiştir. En yüksek sertlik değeri, 315oC’de 60 dakika bekletilen ÖVGDD'de ölçülmüştür. Düşük östemperleme sıcaklıklarında sertliğin önemli ölçüde arttığı gözlemlenmiştir. En düşük ilerleme miktarı ve kesme kuvvet değeri, döküm haldeki VGDD‘de elde edilmiştir. Bunun nedeni ise döküm haldeki VGDD malzeme, östemperlenmiş malzemelere nazaran daha düşük mekanik özelliklere sahip olmasıdır. Kesme kuvveti açısından en yüksek değer ısıl işlem yapılmamış (döküm haldeki malzeme) numunelerde 112 m/dak kesme hızında 0,025 mm/dev ilerleme miktarında ölçülmüştür. Isıl işlem yapılmış numuneler içerisinde en yüksek kesme kuvveti değerleri 315 oC’de 120 dakika östemperlenmiş numunede 112 m/dak kesme hızında 0,025 mm/dev ilerleme miktarında görülmüştür . SEMBOLLER ve KISALTMALAR Semboller Açıklama a f Fx Fy Fz FR V Talaş derinliği (mm) İlerleme (mm/dev) X yönünde elde edilen kesme kuvveti (N) Y yönünde elde edilen kesme kuvveti (N) Z yönünde elde edilen kesme kuvveti (N) Bileşke kesme kuvveti (N) Kesme Hızı (m/dak) Kesicinin anlık kesme açısı Kısaltmalar BSD CBN CGI Dökme Demir) CNC Sayısal Denetim) HRC ÖVGDD Demir VGDD Demir Açıklama Bilgisayarlı Sayısal Denetim Cubic boron nitride (Kübik Bor Nitrür) Compacted Graphite Iron (Vermiküler Grafitli Computer Numerical Control (Bilgisayarlı Rockwell C sertlik değeri Östemperlenmiş Vermiküler Grafitli Dökme Vermiküler Grafitli Dökme 72 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa TEŞEKKÜR Deneysel çalışmalarda kullanılan CNC tezgâh ve diğer ekipmanları ile çalışmaya katkıda bulunan Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi İmalat Mühendisliği Bölümüne teşekkür ederiz. KAYNAKLAR [1] Stefanescu, D. M., (1988), "Compacted graphite iron", ASM Handbook, 1:1480-1489 [2] Murthy, V.S.R, Kishore, and S Seshan, (1985)." Vermicular graphite cast iron-current state of the art", Sadhana, Vol. 8, Part 4, 361-372. [3] Aşkun, Y., (2001), "Östemperlememiş küresel grafitli dökme demirlerin işlenebilirliğinin kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğü açısından değerlendirilmesi", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [4] Mavi, A. (2008). "Vermiküler grafitli dökme demirin işlenebilirliğinin deneysel olarak araştırılması", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [5] Seyfi, A., (2006). "Östemperlenmiş GGG60 sınıfı küresel grafitli dökme demirlerin işlenebilirliğinin kesme kuvvetleri ve yüzey pürüzlülüğü açısından değerlendirilmesi", Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [6] Kırcali, K., Çakır, M., (2006). "Östemperlenmiş küresel grafitli dökme demirlerde östemperleme sıcaklığı ve zamanın işlenebilirliğe etkilerinin incelenmesi", TİMAKTasarım İmalat Analiz Kongresi 26-28 Nisan 2006, Balıkesir. [7] Özcan, A., (2003). "Östemperleme işleminden kalay miktarı ve izotermal değişim sıcaklığının küresel grafitli dökme demirlerin mekanik özellikleri üzerindeki etkileri", Yüksek Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [8] Gök, K. (2006)." KGDD malzemelerde östemperleme işleminin kesme parametrelerine ve takım ömrüne etkisinin araştırılması", Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyon. [9] Kuş, H., (2007). "Östemperlenmiş küresel grafitli dökme demirlerin aşınma davranışı", Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. [10] Phillips, C. W., (1982). Machinability of Compacted Graphite Iron, American Foundry Society Transactions, 86:41-52. [11] Alauddin. M., Mazid, M.A., El Baradi, M.A. and Hashmi, M.S.J., (1998). "Cutting forces in the end milling of Inconel", Mater Proc Technol, 77, pp: 153–159. [12] Altıntaş, Y., (2000). Manufacturing automation: metal cutting mechanics, Machine Tool Vibrations, and CNC Design. Cambridge University Press. [13] Karabulut, Ş., (2012). "Vermiküler grafitli dökme demirin (VGDD) frezelemedeki işlenebilirliğinin deneysel olarak araştırılması ve yapay sinir ağları ile modellenmesidir", Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. [14] Baydoğan, M., (1996). "GGG 60 sınıfı küresel grafitli dökme demirde östemperleme ısıl işleminin çekme, yorulma ve aşınma özelliklerine etkisi", Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1996. [15] Ghang, C. H. Shih, T.S., (1994)."Study on isothermal transformation of Austempered Ductile Iron", AFS Transactions, Vol. 119. [16] Janowak, J.F., Gundlach, R.B., (1983). "Development of a ductile iron for commercial austempering", A.F.S. Transactions, 91:377-388. [17] Mavi, A., Korkut, İ., (2014). "The effects of austempering temperature and time on the machinability of vermicular graphite iron", Materials Testing: Vol. 56, No. 4, 289293. 73 5. Ulusal Talaşlı İmalat Sempozyumu (UTİS 2014), 23-25 Ekim 2014 Bursa [18] Akray, Seçkin, İ., (2007). "Küresel grafitli dökme demirlere uygulanan yüzey işlemlerinin aşınma direncine etkisinin incelenmesi", Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. [19] Ovalı, İ. , Mavi, A., (2011). "Ösferrit hacim oranın çift fazlı küresel grafitli dökme demirlerin yüzey pürüzlülüğü üzerindeki etkisi", 6th International Advanced Technologies Symposium (IATS’11), Elazığ, Turkey. [20] Ghaderi, A. R., Nili Ahmadabadi ,M., and Ghasemi H. M., (2003). "Effect of graphite morphologies on the tribological behavior of Austempered Cast Iron", wear 255 410–416. [21] Zimba, J., Simbi, D.J., and Navara, E.(2003), "Austempered ductile iron: An alternative material for moving components", Cement and Concrete Composites, C:25, s:643- 649. [22] Şahin, Y., Durak, O (2007). "Abrasive wear behaviour of austempered ductile iron", Materials and Design,1844–1850. [23] Günay, M., Kaçal, A., Turgut Y., (2010). "Optimization of machining parameters in milling of Ti-6Al-4V alloy using taguchi method", Journal of New World Sciences Academy Engineering Sciences, 6-1(428-440). [24] Korkut, İ., Dönertaş, M.A., (2003), "Kesme parametrelerinin frezelemede oluşan kesme kuvvetleri üzerine etkileri", Politeknik dergisi, Ankara, 6(1),385-389. [25] Sandvik Coromant, (1994). "Modern metal cutting" – A practical handbook, English Edition, Sandvik Coromant, Sweden, 1-3. [26] Çiftçi, İ., (2004)."Talaşlı imalatta yüzey pürüzlülüğünün tayini ders notları", Karabük Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Karabük, 1-6. [27] Borghigiani, E., Marinari, C., (1982), "Compacted graphite iron ingot molds", Transactions of the American Foundrymen's Society, 90, 529-549. [28] Yazman, Ş., (2006)." Östemperlenmiş ferritik küresel grafitli dökme demirlerde kesme parametrelerinin işlemeye etkilerinin araştırılması", Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. 74