Dün, Bugün, Yar›n
Transkript
Dün, Bugün, Yar›n
Dün, Bugün, Yar›n Faaliyet Raporu 2009 Kapak Görseli: Calatrava East London, Crossing London Great Britan, 1990 Betonarme ve çelik kullan›lm›flt›r. Tafl›y›c› ve yol betonarmedir. Tafl›y›c›lar aras›nda çelik konstrüksiyon kullan›lm›flt›r. ‹ki tafl›y›c› ayak aras› 200 metre Kemerin yüksekli¤i 103 metre Uzunlu¤u 630 metre ‹çindekiler Ola¤an Genel Kurul Gündemi 01 Finansal Göstergeler 02 Vizyon – Misyon – De¤erler 04 Kurum Kültürü ve Tarihçe 06 Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› 08 Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu 12 Üst Yönetim 13 Betonarme ve Modern Mimari 20 2009 Y›l› Çimento Sektörü De¤erlendirmesi 44 Çimento Sektöründe Strateji Yönetimi 46 Yat›r›mc› Gözüyle Çimsa 50 Yurtiçi Tesisler ve Ürünler 54 Haz›r Beton Tesisleri ve Ürünler 62 Yurtd›fl› Terminaller 66 2009 Y›l› Yat›r›mlar› 70 2009 Y›l› Pazarlama ve Sat›fl Faaliyetleri 72 Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar› 76 Sosyal Sorumluluk 82 Kurumsal Yönetim ‹lkelerine Uyum Raporu 86 Konsolide Finansal Tablolar ve Ba¤›ms›z Denetim Raporu 97 Adresler 161 Ç‹MSA Ç‹MENTO SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. 07 Nisan 2010 Günü Yap›lacak Ola¤an Genel Kurul Gündemi Toplant›s› GÜNDEM: 1- Aç›l›fl ve Divan Teflekkülü, 2- Toplant› Tutana¤›n›n ‹mzalanmas› Hususunda Divana Yetki Verilmesi, 3- Yönetim Kurulu Faaliyet Raporu ile Denetçi Raporlar›n›n Okunmas› ve Müzakeresi, 4- Y›l ‹çinde Yap›lan Ba¤›fllar›n Ortaklar›n Bilgisine Sunulmas›, 5- Bilânço, Kar/Zarar Hesaplar›n›n Okunmas›, Müzakeresi ve Tasdiki ile 6- Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Denetim Kurulu Üyelerinin ‹bra Edilmeleri, 7- Yönetim Kurulu Üyeleri ile Denetçilerin Ücret ve Huzur Haklar›n›n Kar Da¤›t›m›yla ‹lgili Teklifin Görüflülerek Kabulü veya Reddi, Tespiti. 8- Y›l ‹çinde Boflalan Yönetim Kurulu Üyeli¤ine, Yönetim Kurulu’nca Seçilen Yönetim Kurulu Üyesinin tasvibi. 9- Görev Süreleri Sona Ermifl Olan Yönetim Kurulu Üyelerinin Seçilmesi, Görev Sürelerinin Tespiti, 10- Görev Süreleri Sona Ermifl Olan Denetim Kurulu Üyelerinin Seçilmesi, Görev Sürelerinin Tespiti, 11- Yönetim Kurulunca Belirlenen Ba¤›ms›z Denetleme Kuruluflunun Onay›, 12- Yönetim Kurulu Baflkan Ve Üyelerine, Türk Ticaret Kanununun 334. ve 335. Maddelerinde Yaz›l› Muameleleri Yapabilmelerine ‹zin Verilmesi. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 01 Finansal Göstergeler (Birim-Türk Liras›) Bafll›ca Bilanço Göstergeleri 2009 2008 51.088.881 9.599.891 103.392.181 117.640.609 63.393.847 105.722.673 Cari/Dönen Varl›klar Toplam› 285.034.872 288.677.961 Finansal Varl›klar (net) 320.148.664 206.835.241 Maddi Varl›klar (net) 436.402.767 436.650.680 18.652.621 19.252.155 914.706.515 802.922.852 1.199.741.387 1.091.600.813 932.100.768 765.488.331 2009 2008 614.924.831 610.473.254 13.359.157 11.505.841 Faaliyet Kar› 138.585.884 121.532.617 Net Dönem Kar› 108.132.777 76.504.114 Haz›r De¤erler Ticari Alacaklar (net) Stoklar (net) Maddi Olmayan Varl›klar (net) Cari Olmayan / Duran Varl›klar Toplam› Toplam Varl›klar Özsermaye Bafll›ca Gelir Tablosu Göstergeleri Sat›fl Gelirleri (net) Di¤er Faaliyetlerden Gelir ve Karlar 02 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 2009 y›l›nda kar›m›z› % 41 art›rd›k. 2009 y›l›nda Sat›fllar›m›z› 615 milyon TL’ye ulaflt›rd›k. 4.442.000 ton klinker 5.163.000 ton çimento ürettik. ‹hracat hacmimizi % 10 art›rarak 2 milyon ton ihracat gerçeklefltirdik. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 03 Vizyonumuz de¤erli çimento ve beton flirketi olmak. Türkiye’nin en Misyonumuz Beton ve çimento kullan›c›lar›n›n uluslararas› seviyede ifl orta¤› olmak. 04 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu De¤erlerimiz Bizi gelece¤e tafl›yacak olan kültürümüzün yap› tafl› de¤erlerimiz; güvenilirlik, müflteri odakl›l›k ve iflbirli¤i yapmak. Biz, müflteri ihtiyaçlar›n› anlayan ve buna yönelik çözümler gelifltirerek müflteriye sundu¤u de¤eri sürekli art›ran; gerek müflteri gerek çal›flanlar ve gerekse tedarikçi ve ifl ortaklar› ile uzun sürelere dayal› güvenilir ve iflbirli¤i içinde çal›flan bir organizasyonuz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 05 Kurum Kültürü ve Tarihçe Türk sanayisinin önde gelen kurulufllar› aras›nda yer alan Çimsa, 1972 y›l›nda kuruldu. 1975’te ilk üretim tesisiyle Mersin’de faaliyete bafllayan fiirket, gri çimentonun yan› s›ra beyaz çimento ve kalsiyum alüminatl› çimento gibi özel çimentolar üreterek inovasyon konusunda Türk çimento ve haz›r beton sektörüne önderlik ediyor. Çimsa, “Türkiye’nin en de¤erli çimento ve beton flirketi olmak” vizyonu ve “beton ve çimento kullan›c›lar›n›n uluslararas› seviyede ifl orta¤› olmak” misyonu do¤rultusunda faaliyetlerini sürdürüyor; paydafllar› ve Türkiye ekonomisi için de¤er üretiyor. Çimsa, temel faaliyet alan›n›, “yaflam ve üretim alanlar›n›n alt-üst yap›lar›n›n sa¤lam ve dayan›kl› olmas› için gerekli temel malzemeyi sa¤lamak” olarak tan›ml›yor. 2009 y›l›n›n zorlu koflullar›n›, sene bafl›nda yapt›¤› çok senaryolu gelecek planlar› ve buna uygun gelifltirilen nakit odakl› stratejileriyle haz›r bir flekilde karfl›layan Çimsa; kriz sürecini t›pk› 2001 y›l›nda oldu¤u gibi güçlü bir performansla aflmay› baflard›. Haz›rlanan çok senaryolu planlar ve baflar›l› yönetim performans› Çimsa’n›n, ekonomik toparlanma döneminde daha bilinçli, güçlü ve kazançl› ayakta durmas›n› ve yolunda emin ad›mlarla ilerlemesini sa¤l›yor. Çimsa, 1988 y›l›nda girdi¤i haz›r beton sektöründe ise Adana, Mersin, Kayseri, Osmaniye, Kahramanmarafl, Nevflehir, Eskiflehir, Kütahya, Bursa, Konya, Karaman, Aksaray, Sakarya ve Bilecik illerinde hizmet sunuyor. 2009 y›l› itibar›yla, Çimsa’n›n y›ll›k klinker üretim kapasitesi 5 milyon tona, haz›r beton üretim kapasitesi ise 3 milyon metreküpe ulaflt›. ‹hracatta ise Çimsa, bugün beyaz çimento alan›nda dünyan›n en önemli üç markas›ndan biri olman›n yan› s›ra Türk çimentosunun uluslararas› platforma geçiflinde de¤iflimin ve geliflimin lokomotif gücü olarak; gerçek bir küresel oyuncu kimli¤iyle hareket ediyor. 2008 y›l›nda çimento ihracat› alan›nda flampiyonlu¤u elde eden Çimsa, 2009 y›l›nda da, küresel ekonominin olumsuz flartlar›na karfl›n, %10’un üzerinde art›fl kaydederek 2 milyon ton ihracat gerçeklefltirdi. 06 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Bu baflar›n›n elde edilmesinde, Çimsa’n›n ‹spanya-Sevilla, AlmanyaEmden, Romanya-Köstence, Rusya-Novorossisk ve KKTC-Gazima¤usa’daki flirket ve terminalleriyle 46 ülkede ürünlerini kendi markas›yla pazarlayabilmesi etkili oldu. Yurtd›fl›nda terminallerle büyüyerek d›fl pazarlarda daha aktif ve etkin olma yönünde güçlü bir kararl›l›¤a sahip olan fiirket, AB ülkelerinde çimento ürünlerinin piyasaya arz edilebilmesi için gereken EC ve CE sertifikalar› ve Kitemark kalite belgelerini de elinde bulunduruyor. Çimsa, uygulad›¤› kalite yönetim sistemi, çevre yönetim sistemi, ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i yönetim sistemleriyle dünya klasman›nda ifl mükemmelli¤ine ulaflmay› hedefliyor. Ayr›ca At›klar›n ‹lave Yak›t Olarak Kullan›m Lisans›'n› da alarak çevrenin korunmas› konusunda önemli bir ad›m at›yor. Çimsa, 2005 y›l›ndan itibaren büyüme ve ifl mükemmelli¤i konular›nda kazand›¤› ivmeyi 2009'da da devam ettirerek sat›fllar›n› 615 milyon TL’ye ç›kard›. fiirket, bundan böyle de çal›flmalar›n›, ortaklar›na sürekli de¤er yaratmak amac› do¤rultusunda sürdürecek. Sermayesinin %27,4'ü halka aç›k olan Çimsa’n›n hisse senetleri ‹MKB'de ifllem görüyor. Çimsa 2005 y›l›ndan itibaren büyüme ve ifl mükemmelli¤i konular›nda kazand›¤› ivmeyi 2009'da da devam ettirerek sat›fllar›n› 615 milyon TL’ye ç›kard›. Dönüm Noktalar› 1975 • 1 milyon tonluk kapasite devreye al›nd›. 1988 • Haz›r beton sektörüne girildi. 1990 • ‹ste¤e ba¤l› de¤iflebilen gri/beyaz klinker üretim hatt› devreye sokuldu. (Dünyada ilk ve tek). 1993 • Orta Do¤u terminali kuruldu. 1995 • Kayseri’de paketleme/ö¤ütme tesisi sat›n al›nd›. 1996 1998 • Almanya terminali kuruldu. 2000 • 600 bin ton kapasiteli ek beyaz klinker tesisi devreye sokuldu. Bu üretim tesisinin de eklenmesiyle Çimsa tek çat› alt›nda dünyadaki en büyük kapasiteli beyaz çimento fabrikas› oldu. 2002 • Kalsiyum Alüminatl› Çimento üretimine baflland›. (Türkiye’de ilk ve tek) 2005 • Kayseri fabrikas› devreye sokuldu. • Standart çimento sat›n 2006 • Kuzey K›br›s terminali kuruldu. • Romanya sat›fl ofisi kuruldu. 2007 • Çimsa, Ni¤de Oysa Fabrikas›’n› devrald›. 2008 • Eskiflehir ikinci hat devreye sokuldu. • Bilecik Haz›r Beton sat›n almas›yla Çimsa, Türkiye’de tesis say›s› baz›nda haz›r betonda en büyük oyuncu oldu. 2009 • Rusya terminali devreye girdi. • Malatya paketleme terminali kuruldu. • ‹spanya - Sevilla terminali kuruldu. al›nd›. (Eskiflehir Çimento Fabrikas› ve Ankara Çimento Ö¤ütme Tesisi) • Trieste terminali devreye girdi. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 07 Yönetim Kurulu Baflkan›’n›n Mesaj› De¤erli ‹fl Ortaklar›m›z, 2009, sadece ülkemiz için de¤il, dünya genelinde çok zor bir y›l oldu. Dünya çap›nda yaflanan kriz ve durgunluk süreci, küresel ekonominin bugüne dek karfl› karfl›ya kald›¤› en büyük darbo¤az olarak tarihe geçti. Bu zorlu süreçten ç›k›fl ise, gerçekten çok titizlikle riayet edilen bir uluslararas› iflbirli¤iyle sa¤lanabildi. Dünya ekonomisine yön veren ülkelerin tümünde paralel bir zamanlama ile benzer tedbirler uygulamaya konuldu. Yaflanan bu kriz, ülkemizi de güçlü bir flekilde etkiledi. ‹ç ve d›fl pazarlarda, buna ba¤l› olarak da, kapasite kullan›m oranlar›nda ve üretim seviyelerinde, istihdamda ciddi daralmalar yafland›. Yine de ülkemiz, bu sert dalgalar›n etkisini bir nebze de olsa hafifletecek iç dinamikleriyle avantaj kazand›. Kurum ve kurulufllar, 2001 krizinden ç›kard›klar› derslerle, krize karfl› daha sa¤lam bir durufl sergileyebildiler. Güçlü bir reform dönemi geçiren bankac›l›k sistemimiz de, bu süreçte ekonomiye deste¤ini sürdürebildi. Öte yandan, hükümetimizin belirli sektörlere yönelik destek uygulamalar›, talebin öne çekilmesine, ertelenmifl taleplerin de gerçekleflmesine olanak sa¤lad› ve iç pazarlara canland›r›c› etki yapt›; gelecekle ilgili büyüme umutlar›n› art›rd›. 08 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Küresel perspektifte de, ekonomik aktivitede gözlenen toparlanman›n, kademeli ve yavafl da olsa, devam edece¤i düflünülüyor. Öte yandan, bafllayan bu toparlanman›n güç kaybetmesi ve dünya ekonomisinin uzunca bir süre geçmifl y›llardaki ortalama büyümesinin alt›nda kalmas› riski, hala varl›¤›n› sürdürüyor. Dünya ekonomisinde geçen y›lki efl güdümü görememe, küresel dayan›flma ve iflbirli¤inde yaflanabilecek çatlak ihtimali, bu riskin temelini oluflturuyor. Bu tablo ›fl›¤›nda, Çimsa olarak, bir yandan ekonomik canlanman›n getirdi¤i f›rsatlar› en iyi flekilde de¤erlendirirken; bir yandan da “kriz bitti” rehavetine kap›lmadan, ihtiyat› elden b›rakmadan, karl› büyüme performans›m›zda ve istihdam gücümüzde sürdürülebilirlik üzerine yo¤unlaflmay›; ülkemizi krizlere karfl› dirençli dinamikleri güçlendirmek ad›na topluma karfl› en önemli sorumlulu¤umuz olarak görüyoruz. Çimsa, bu sorumlulu¤unun bilinciyle, 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›ndan itibaren etkisini hissettiren küresel krize karfl› süratle önlem alarak, bu çalkant›l› dönemi hasars›z flekilde atlatmak için haz›rl›klar›n› tamamlad›. Bu h›zl› tepki ve haz›rl›k süreci, fiirketimizin esnek üretim yeteneklerinin ve yüksek performans kültürünün ne kadar ileri bir noktada oldu¤unu bir kez daha kan›tlad›. Yine 2008 y›l› içerisinde, çok senaryolu gelece¤i planlayan strateji formülasyonu pilot çal›flmalar› tamamlanarak; buradan al›nan ç›kt›lar orta/uzun vadeli planlar›m›za entegre edildi. 2009 y›l›n›n zorlay›c› ortam›na girerken, daha önceden haz›rlanan bu çok senaryolu gelecek planlar› ve “Fark›ndal›k, Dayan›kl›l›k, Esneklik” stratejisi kapsam›nda, en kötü senaryoya göre haz›rl›klar yap›ld›. Çimsa, bu haz›rl›k süreci ve sahip oldu¤u rekabet avantajlar› ile ön plana ç›kt›. Dönüfltürülebilir üretim hatt› teknolojisi ile iste¤e ve talebe ba¤l› olarak beyaz ve gri çimento üretimi yapabilme gücünün yan› s›ra Çimsa, Türk çimentosunun gerçek küresel oyuncusu kimli¤iyle, 2009 y›l›nda ihracat hacmini %10 art›rd› ve 2 milyon ton ihracat gerçeklefltirdi. Çimsa, böylece Türkiye’de çimento ihracat› alan›nda liderli¤ini sürdürürken, iç pazardaki daralman›n negatif etkilerini de ihracatla bertaraf ederek, istihdam ve ekonomik de¤er yaratma gücünü sürdürülebilir k›lma baflar›s›n› gösterdi. Bu baflar›n›n elde edilmesinde, Çimsa’n›n ‹spanya-Sevilla, AlmanyaEmden, Romanya-Köstence, Rusya-Novorossisk ve KKTC-Gazima¤usa’daki flirket ve terminalleriyle 46 ülkede ürünlerini kendi markas›yla pazarlayabilmesi büyük rol oynad›. fiirketimiz, önümüzdeki dönemde de yurtd›fl›nda terminallerle büyüyerek ve de¤er zincirine yat›r›m yaparak d›fl pazarlarda daha aktif ve etkin olma yönünde güçlü bir kararl›l›¤a sahip bulunuyor. Bu do¤rultuda Çimsa, halen dünyan›n en büyük ve sayg›n üç markas› aras›nda yer ald›¤› beyaz çimento alan›nda da bu konumunu güçlendirerek sürdürecek. Bu baflar›lar› ve rekabetçi gücü ile Çimsa, 2005 y›l›ndan itibaren büyüme ve ifl mükemmelli¤i konular›nda kazand›¤› ivmeyi 2009'da da devam ettirdi. 2009 y›l› sonu itibar›yla y›ll›k 5 milyon ton klinker ve 3 milyon metreküp haz›r beton üretim kapasitesine ulaflan Çimsa, yüksek performans kültürü, yenilikçi ve rekabetçi ifl Kullan›m› Lisans›" sahibi tesisleriyle do¤al kaynaklar›n korunmas›na ve at›klar›n çevreye zarar vermeksizin bertaraf edilmesine katk› sa¤l›yor. Di¤er yandan, do¤al hayat›n korunmas›na yönelik çal›flmalar ve kullan›m döngüsü sona eren ocaklardaki a¤açland›rma faaliyetleri devam ediyor. Tüm bu çal›flmalar›m›zla, sermayedarlar›m›z, çal›flanlar›m›z, ifl ortaklar›m›z baflta olmak üzere tüm paydafllar›m›za, Türk ekonomisine, toplumuna ve çevreye karfl› en büyük sorumlulu¤umuz olarak gördü¤ümüz de¤er yaratma gücünün sürdürülebilirli¤i konusunda son derece Çimsa; tüm tutkusu ve enerjisiyle yenilikçi, çevreye sayg›l› çal›flmalar›n›, ekonomik büyümesini ve topluma sa¤lad›¤› katk›lar› gelifltirerek sürdürecek. yap›s›yla ekonomik çalkant›lara ra¤men hedeflerini gerçeklefltirme baflar›s›n› gösterdi. fiirketimizin cirosu, 2009 y›l›nda 615 milyon TL’ye ulafl›rken, operasyonel kar›m›z da (FAVÖK) 173 milyon TL olarak gerçekleflti. Çimsa ayr›ca, gerek örgün ve yayg›n e¤itimin desteklenmesi gerekse kültürel miras›m›z›n yayg›n bir flekilde tan›nmas› konusunda yerel yönetimler, akademik kurumlar ve ülkemizin önde gelen sivil toplum kurulufllar›yla iflbirli¤i içerisinde gerçeklefltirdi¤i sosyal yat›r›mlarla toplumsal geliflimi desteklemeyi sürdürüyor. sa¤lam bir konuma sahip bulunuyoruz. Çimsa, bu konumundan ald›¤› güçle, Türk ekonomisi ve paydafllar›na karfl› sorumluluklar›n› en iyi flekilde yerine getirmeye gelecekte de devam edecek; tüm tutkusu ve enerjisiyle yenilikçi, çevreye sayg›l› çal›flmalar›n›, ekonomik büyümesini ve topluma sa¤lad›¤› katk›lar› gelifltirerek sürdürecek. Çimsa’n›n bu güçlü konumuna ve performans›na katk› sa¤layan herkese teflekkürlerimi sunuyorum. Sayg›lar›mla, Çevre koruma alan›nda ise fiirketimiz, Çevre ve Orman Bakanl›¤› taraf›ndan verilen "At›klar›n Ek Yak›t Olarak Mehmet Göçmen Yönetim Kurulu Baflkan› Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 09 The Congress Hall Berlin Kongre Saray› / 1964 10 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Gelece¤e tafl›yan. Benimsedi¤imiz ifl yap›fl biçimi ile gerçeklefltirdi¤imiz çal›flmalar, bizi ve tüm paydafllar›m›z› gelece¤e tafl›yor. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 11 Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu 05 04 01 Yönetim Kurulu 03 01 02 03 04 05 Mehmet Göçmen, Baflkan Mustafa Nedim Bozfak›o¤lu, Baflkan Vekili Y›lmaz Külcü, Üye Mehmet Hayrettin fiener, Üye Mehmet Hac›kamilo¤lu, Genel Müdür Denetim Kurulu ‹lker Y›ld›r›m, Denetçi Bahad›r Boran, Denetçi 12 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 02 Üst Yönetim 07 09 10 05 08 11 04 06 01 03 02 Üst Yönetim 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 Mehmet Hac›kamilo¤lu, Genel Müdür Levent Öncel, Fabrika Müdürü (Ni¤de) Basri Dinçer, Genel Müdür Yard›mc›s› (Çimento Üretim) Tamer Denizci, Genel Müdür Yard›mc›s› (Sat›nalma-Lojistik) Do¤an Özkul, Fabrika Müdürü (Mersin) Ayfer Gürefl, Genel Müdür Yard›mc›s› (Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar›) Mutlu Do¤ruöz, Genel Müdür Yard›mc›s› (Yat›r›m ve Otomasyon) Nevra Özhatay, Genel Müdür Yard›mc›s› (Mali ‹fller) fiahap Sar›er, Genel Müdür Yard›mc›s› (Haz›r Beton) Mehmet fiahin, Fabrika Müdürü (Kayseri) Hüseyin Özkan, Genel Müdür Yard›mc›s› (Pazarlama ve Sat›fl-Çimento) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 13 Yönetim Kurulu ve Denetçiler Mehmet Göçmen Baflkan (20.07.2009 tarihinde Yönetim Kurulu Baflkanl›¤› görevine seçilmifltir.) 1957 y›l›nda do¤an Mehmet Göçmen, Galatasaray Lisesi ve ODTÜ Endüstri Mühendisli¤i e¤itiminin ard›ndan Amerika’da Syracuse Üniversitesi’nde Endüstri Mühendisli¤i ve Yöneylem Araflt›rmas› üzerine yüksek lisans yapt›. Çal›flma hayat›na 1983 y›l›nda Çelik Halat ve Tel San. A.fi.’de bafllayan Göçmen, 1996- 2002 tarihleri aras›nda Lafarge Ekmel Beton A.fi. Genel Müdürlü¤ü ve Lafarge Türkiye ‹fl Gelifltirme ve D›fl ‹liflkiler Baflkan Yard›mc›l›¤› görevlerini yürüttü. Haziran 2003 – Temmuz 2008 tarihleri aras›nda Akçansa’da Genel Müdür olarak görev yapan Göçmen 1 A¤ustos 2008 tarihinde Sabanc› Holding ‹nsan Kaynaklar› Grup Baflkan› görevine atanm›fl ve 20 Temmuz 2009 tarihinden itibaren Sabanc› Holding Çimento Grup Baflkanl›¤› görevini birlikte yürütmektedir. 14 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Mustafa Nedim Bozfak›o¤lu Baflkan Vekili (20.07.2009 tarihinde Yönetim Kurulu Baflkan Vekilli¤i görevine seçilmifltir.) 1950 y›l›nda Tarsus’ta do¤an Nedim Bozfak›o¤lu, 1972 y›l›nda ‹stanbul Üniversitesi ‹ktisat Fakültesi’nden mezun olmufltur. Lassa ve Kordsa'da Finansman Müdürü ve Mali ‹fller Müdür Yard›mc›s› olarak görev yapm›flt›r. H.Ö. Sabanc› Holding'de Bütçe, Muhasebe ve Konsolidasyon Daire Baflkanl›¤› yapm›fl olan Bozfak›o¤lu, halen Hac› Ömer Sabanc› Holding’de Genel Sekreter olarak görev yapmaktad›r. Y›lmaz Külcü Üye 1944 y›l›nda Afyon’da do¤an Y›lmaz Külcü 1966 y›l›nda ‹stanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Fakültesi’nden mezun olmufltur. ‹fl hayat›na TEK 9. Bölge Müdürlü¤ü’nde Elektrik Mühendisi olarak bafllayan Külcü daha sonra Afyon Çimento ‹flletme Müdürlü¤ü, Söke Çimento Sanayi Müdür Yard›mc›l›¤›, Elaz›¤ Çimento Genel Müdürlü¤ü, Çorum Çimento Genel Müdürlü¤ü, Gaziantep Çimento Genel Müdürlü¤ü, Çitosan Elektrik ‹flleri Daire Baflkanl›¤›, Çitosan Teknik Genel Müdür Yard›mc›l›¤› ve Yönetim Kurulu Üyeli¤i, Ni¤de Çimento Genel Müdürlü¤ü görevlerinde bulunmufltur. 01.04.1994 tarihinde Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. Genel Müdürlü¤üne atanan Külcü, 01.07.2006 tarihinden itibaren Çimsa Mehmet Hayrettin fiener Üye Mehmet Hayrettin fiener, 1979-1981 y›llar› aras›nda Çanakkale Çimento Sanayi ve T.A.fi.’de Vardiya Mühendisi olarak göreve bafllam›flt›r. Akçimento Ticaret A.fi.’de 1981 y›l›ndan itibaren s›ras›yla Üretim fiefi, Üretim Müdürü, ‹flletmeler Grup Müdürü ve Genel Müdür Yard›mc›l›¤› görevlerinde bulunmufl; 1996-1999 y›llar› aras›nda Büyükçekmece Fabrikas›’nda, 2004-2005 y›llar› aras›nda Çimsa Çimento San. ve Tic. A.fi. Kayseri Tesisi’nde Fabrika Müdürü olarak görev yapm›flt›r. 31.10.2007 tarihine kadar OYSA Çimento San. ve Tic. A.fi.’de Genel Müdürlük yapm›fl olan fiener, 08.04.2008 tarihinden itibaren Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. Yönetim Kurulu üyeli¤ine Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. Yönetim Kurulu üyeli¤i görevini sürdürmektedir. seçilmifltir. Mehmet Hac›kamilo¤lu Genel Müdür 1969 y›l›nda do¤an Mehmet Hac›kamilo¤lu, Saint Joseph Frans›z Lisesi’ni bitirdi. Lisans e¤itimini Bo¤aziçi Üniversitesi ‹nflaat Mühendisli¤i bölümünde tamamlayan Mehmet Hac›kamilo¤lu, sonras›nda ‹stanbul Üniversitesi’nde Uluslararas› ‹flletme ‹htisas ve Sabanc› Üniversitesi’nde de Executive-MBA programlar›n› tamamlam›flt›r. Sabanc› Grubu hizmet hayat›na Betonsa’da Mühendis olarak bafllayan Hac›kamilo¤lu, Sabanc› Grubu’ndaki kariyerine ayn› flirket bünyesinde Yat›r›m ve Planlama Uzman› olarak devam etmifltir. 1997-1999 y›llar› aras›nda Akçansa’da Strateji Gelifltirme ve Planlama Müdürü; 1999 – 2001 y›llar› aras›nda Agregasa’da fiirket Müdürü olarak görev yapm›fl olan Hac›kamilo¤lu, Akçansa’daki iki y›ll›k Finans Koordinatörlü¤ü görevi sonras›nda Çimsa’da Genel Müdür Yard›mc›s› (Mali ve ‹dari ‹fller) olarak çal›flmaya bafllam›flt›r. 01.07.2006 tarihinde Çimsa Genel Müdürü olarak atanan Mehmet Hac›kamilo¤lu, bu görevini halen sürdürmektedir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 15 Üst Yönetim Mehmet Hac›kamilo¤lu Genel Müdür Özgeçmifl bilgileri için lütfen sayfa 15’e bak›n›z. Hüseyin Özkan Genel Müdür Yard›mc›s› (Pazarlama ve Sat›flÇimento) ODTÜ Ekonomi bölümü mezunu olan Hüseyin Özkan, çal›flma hayat›na 1983 y›l›nda Exsa Export A.fi.’de Pazarlama fiefi olarak bafllam›flt›r. 1986 y›l›nda Çimsa Çimento’ya geçen, s›ras›yla ‹ç ve D›fl Ticaret fiefi ve Sat›fl Pazarlama Müdürü olarak çal›flan Özkan, 1999 y›l›ndan bugüne Pazarlama ve Sat›fltan Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› olarak çal›flmaktad›r. Basri Dinçer Genel Müdür Yard›mc›s› (Çimento Üretim) ‹TÜ Kimya Mühendisli¤i bölümünden mezun olan Basri Dinçer, çal›flma hayat›na 1979 y›l›nda, Çanakkale Çimento’da ‹flletme Mühendisi olarak bafllam›flt›r. 1982 y›l›nda Nuh Çimento’da Kalite Kontrol fiefi olarak çal›flan Dinçer, Nuh Çimento bünyesindeki bir y›ll›k deneyimi sonras›nda Enka Teknik’te ‹flletme Müdürü olarak çal›flm›flt›r. 6 y›l süreyle yürütmüfl oldu¤u görevinden ayr›larak Çimsa Çimento’da göreve bafllayan Dinçer, 1989 – 2003 y›llar› aras›nda Üretim Müdürü olarak çal›flm›flt›r. Basri Dinçer, Çimsa bünyesinde 2003 y›l›nda bafllam›fl oldu¤u Çimento Üretimden Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›l›¤› görevini hala sürdürmektedir. fiahap Sar›er Genel Müdür Yard›mc›s› (Haz›r Beton) fiahap Sar›er, Dokuz Eylül Üniversitesi ‹nflaat Mühendisli¤i e¤itimi sonras›nda, ifl hayat›na 1995 y›l›nda Betonsa’da Saha Mühendisi olarak bafllam›flt›r. Kariyerine, 1995–1997 y›llar› aras›nda ‹flletme fiefi olarak devam eden Sar›er, 1998–2004 y›llar› aras›nda Akçansa Haz›r Beton Bölge Müdürü olarak çal›flm›fl, takip eden dönemde 2 y›l süreyle Karçimsa A.fi. fiirket Müdürü olarak görev yapm›flt›r. Sar›er, 2006 y›l›nda Çimsa Çimento’da, Haz›r Betondan Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› olarak çal›flmaya bafllam›flt›r. Görevini halen sürdürmekte olan Sar›er, ‹stanbul Üniversitesi’nde Uluslararas› ‹flletme ‹htisas› ve Sabanc› Üniversitesi’nde Executive MBA e¤itimi alm›flt›r. Nevra Özhatay Genel Müdür Yard›mc›s› (Mali ‹fller) Bo¤aziçi Üniversitesi ‹flletme lisans e¤itiminin ard›ndan ‹ngiltere Exeter Üniversitesi'nde MBA yapan Nevra Özhatay, 1994 y›l›nda Sabanc› Holding Çimento Grubu'nda Finans Uzman› ve Talent Pool aday› olarak çal›flmaya 16 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu bafllam›flt›r. 1996 y›l›nda Akçansa'da Yönetim Destek Müdürü olan Özhatay, 1998 y›l›nda Strateji ve ‹fl Gelifltirme Uzmanl›¤›'na, 2000 y›l›nda Planlama ve Kontrol Müdürlü¤ü'ne 2004 y›l›nda ise Strateji ve ‹fl Gelifltirme Müdürlü¤ü’ne, 2008 y›l›nda itibaren Lojistik, Strateji ve ‹fl Gelifltirme Direktörlü¤ü’ne atanm›flt›r. Özhatay 01.01.2009 tarihinden itibaren Çimsa Mali ‹fller Genel Müdür Yard›mc›l›¤› görevini üstlenmifltir. Tamer Denizci Genel Müdür Yard›mc›s› (Sat›nalma ve Lojistik) ‹fl hayat›na Dusa Endüstriyel Sanayi’de Mali ‹fller fiefi olarak çal›flmaya bafllayan Tamer Denizci, Dusa bünyesindeki 5 y›ll›k deneyiminin ard›ndan, Yes International A.fi.de 19921994 y›llar› aras›nda Mali ve ‹dari ‹fller Müdürü olarak çal›flt›. 1994 y›l›nda çal›flmaya bafllad›¤› Lafarge Beton A.fi.’de, Mali ‹fller Müdürlü¤ü görevi sonras›nda Lafarge Aslan Çimento’da ‹hracat ve Sat›fl Direktörü olarak çal›flt›. 2006 y›l›nda Çimsa’da Mali ‹fller Genel Müdür Yard›mc›s› olarak çal›flmaya bafllayan Denizci halen Sat›nalma ve lojistik genel Müdür Yard›mc›s› olarak çal›flmaktad›r. Denizci, ‹TÜ – ‹flletme Mühendisli¤i bölümü mezunudur. Mutlu Do¤ruöz Genel Müdür Yard›mc›s› (Yat›r›m ve Otomasyon) Bo¤aziçi Üniversitesi Elektrik Mühendisli¤i bölümünden mezun olan Mutlu Do¤ruöz, kariyerine 1983 y›l›nda Enka Teknik’te Elektronik Proje Mühendisi olarak bafllam›flt›r. Befl y›l süre ile elektronik, otomasyon ve enstrümantasyon e¤itiminin ard›ndan 1994 y›l›nda Sabanc› Holding’te uzman olarak ifle bafllam›flt›r. 1997 – 2007 y›llar› aras›ndaki kariyerine Sabanc› Holding bünyesinde ‹nsan Kaynaklar› Müdürü olarak devam eden Gürefl, 2007 y›l›nda Çimsa Çimento’da Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar› Müdürü olarak Mehmet fiahin Fabrika Müdürü (Kayseri) Hacettepe Üniversitesi Fizik Yüksek Mühendisli¤i bölümü mezunu olan Mehmet fiahin, ifl hayat›na 1979 y›l›nda TÇMB’de Araflt›rma Uzman› olarak bafllam›fl ve bu görevi 1985 y›l›na kadar sürdürmüfltür. fiahin, 1985 y›l›nda Çimsa sistemlerinin bak›m ve iflletiminden sorumlu olan Do¤ruöz, 1989 y›l›nda Saudi Services Group bünyesinde Proje Müdür Vekili olarak çal›flmaya bafllam›fl ve Grup bünyesindeki 4 y›ll›k deneyimin ard›ndan Cimes Elektronik Sanayi’ye geçmifltir. Do¤ruöz, Cimes bünyesinde s›rayla fiirket Müdürü, Genel Müdür Yard›mc›s› ve Genel Müdür olarak görev alm›flt›r. 2006 y›l›nda Çimsa Çimento bünyesinde Yat›r›m Müdürü olarak göreve bafllayan Mutlu Do¤ruöz, halen Çimsa bünyesinde Yat›r›mlardan Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› olarak çal›flmaktad›r. çal›flmaya bafllam›flt›r. Ayfer Gürefl halen Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar›ndan Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› olarak çal›flmaktad›r. Çimento’ya geçerek s›ras›yla Vardiya Mühendisi, Proses Kontrol fiefi ve Ar-Ge Müdürü olarak çal›flm›flt›r. 2005 y›l›nda Çimsa Kayseri Fabrika Müdürlü¤ü görevine atan fiahin, halen bu görevini sürdürmektedir. Ayfer Gürefl Genel Müdür Yard›mc›s› (Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar›) Bo¤aziçi Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Dan›flmanl›k bölümü mezunu Ayfer Gürefl, Columbia Üniversitesi’nde Organizasyon Psikolojisi konusunda yüksek lisans Do¤an Özkul Fabrika Müdürü (Mersin) Lisans ve yüksek lisans e¤itimini, ‹stanbul Üniversitesi Kimya Mühendisli¤i bölümünde tamamlayan Do¤an Özkul, 1978–1983 y›llar› aras›nda Çanakkale Çimento’da Kalite Kontrol fiefi olarak çal›flm›flt›r. 1983 y›l›nda Enka Teknik bünyesinde bafllam›fl oldu¤u Kalite Kontrol ve Üretim Müdürlü¤ü görevini 4 y›l sürdüren Özkul, 1988 – 2006 y›llar› aras›nda Akçansa Çimento’da Üretim Müdürü olarak görev yapm›flt›r. 2006 – 2007 döneminde Karçimsa’da fiirket Müdürlü¤ü görevini üstelenen Özkul, 2007– 2008 y›llar› aras›nda Çimsa Çimento Ni¤de Fabrika Müdürü yapm›flt›r. Kariyerine Mudo A.fi.’de ‹nsan Kaynaklar› Uzman› olarak bafllayan Gürefl, yüksek lisans olarak çal›flm›flt›r. Do¤an Özkul halen Mersin Fabrika Müdürü olarak görev yapmaktad›r. Levent Öncel Fabrika Müdürü (Ni¤de) Levent Öncel, lisans e¤itimini ODTÜ Kimya Mühendisli¤i, yüksek lisans e¤itimini Mersin Üniversitesi Jeoloji Mühendisli¤i bölümünde tamamlam›flt›r. 1988 y›l›nda Berdan Tekstil’de Üretim Mühendisi olarak çal›flmaya bafllam›flt›r. 1990 y›l›nda kat›ld›¤› Çimsa Mersin Fabrikas›’nda s›ras›yla Kalite Kontrol Mühendisi, Proses Kontrol fiefi, Kalite Kontrol Müdürü ve Üretim Müdürü olarak çal›flan Öncel, 2008 y›l›nda Ni¤de Fabrika Müdürlü¤ü görevine atanm›flt›r ve halen bu görevini sürdürmektedir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 17 Sunufl Çimsa ve Do¤an Kuban nas›l bir araya geldi: Bir tarafta 35 y›ld›r Türk sanayinin önde gelen kurulufllar› aras›nda yer alan Çimsa, di¤er tarafta mezun oldu¤u 1949 y›l›ndan bu yana yani tam 61 y›ld›r Türkiye mimarl›k tarihine kitaplar›, araflt›rmalar› ile katk› sa¤layan bilgi ç›nar› Do¤an Kuban... Bir tarafta hayat›m›z›n vazgeçilmez unsurlar›ndan; yolumuzun, hastanemizin, okulumuzun, evimizin, iflyerlerimizin inflaas›n›n ana malzemesi beton... Di¤er tarafta etraf›m›za, flehrimize, ülkemize bakt›¤›m›zdaki estetik, mimari anlay›fl, yorum... Çimsa 2009 y›l› faaliyet raporunda bu iki kavram, bu iki büyük deneyim bir araya geldi ve “betonarme estetik” konulu çal›flma, Çimsa’n›n son bir y›l›n›n performans›n› sunan rakamlara farkl› bir bak›fl aç›s› sa¤lad›. Çimsa Genel Müdürü Mehmet Hac›kamilo¤lu ve Do¤an Kuban da bir araya gelerek çal›flmaya iliflkin görüfllerini paylaflt›lar: “Betonarme Estetik” çal›flmas› genellikle ‘çirkin’ olarak sorgulanan beton ile esteti¤i yan yana koyuyor. Beton’a çirkin demek hata m›? D.K.: Malzemenin çirkini yoktur. ‹yi ve kötü kullan›m› vard›r. Le Corbusier modern mimarinin hemen asl›nda bu. Biz malzemenin farkl› yorumlanabilece¤ine, esteti¤in ön plana ç›kart›labilece¤ine inan›yoruz. Malzememiz buna olanak veriyor. Önünde foto¤raf çektirebilece¤imiz yap›lar olmas›n› istiyoruz. Ve bu bir hayal de¤il. hemen bütün sözlü¤ünü betonarmeyle kurdu ve dünyan›n en güzel binalar›n› yapt›. Wright’›n en güzel binalar› aras›nda betonarme binalar var. Ola¤anüstü güzel mimari yapmaya imkan veren ola¤anüstü bir malzeme. Ancak estetik olgunlukla ilgili bir kavram. M.H.: Betonarme güzel bir mimari yapmaya olanak veren klasik bir malzeme. Çirkinlik ondan kaynaklanm›yor. Tu¤la da ahflap da beton da çelik de yapsan›z çirkin bir bina yapabilirsiniz. Malzemeyle ilgili de¤il o tasar›mla ve estetik olgunlukla ilgili bir fley. Çal›flmada gösterdi¤imiz pek çok örnek yurtd›fl›ndan. Türkiye’de neden az say›da örnek var? D.K.: Türkiye’de estetik çelik bina da gösteremiyoruz. Dünyaca ünlü ressam›m›z da pek ç›km›yor. Tümünün kök nedeni ayn›. Sorun dünya kültürüne geç kat›lmakla ilgili. Yeteneklerimiz olsa da toplumun genel iste¤inin de bu yönde olmas› gerekir. M.H: Bu konuyu gündeme getirmemizin nedeni de 18 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Çal›flmadaki örneklerin önemli bir k›sm› 1900’lü y›llara ait, 2000’lere yaklaflt›kça estetik yön geri planda m› kald›? D.K.: Art›k herkes ayn› fleyleri kulland›¤› için farkl› olmak, ay›rd edilmek zor. Kaufmann fielale Evi’ni yapt›¤›nda dünyada benzeri yoktu. Art›k hep farkl› fleyler yapmak gerekiyor. Ben okurken Türkiye’de 1000 mimar vard›, bugün 35-40 bin mimar var. Bu çal›flma sizin için ne ifade ediyor? D.K.: Ben bir akademisyenim, düflüncemi belli bir noktaya konsantre ederek toparlad›m. Bilim ve sanayi iflbirli¤i pek çok farkl› boyutta gerçekleflir, bu da onlardan biri. K›sa bir çal›flma ama arad›¤›n›zda hepsini baflka bir yerde bir arada bulamazs›n›z. M.H.: Biz yapt›¤›m›z ifle, ürüne inan›yoruz. Betona bak›fl aç›s›n›n de¤iflmesi gerekti¤ini biliyor ve malzemeyi “çirkin” olarak nitelendirmenin hata oldu¤unu düflünüyoruz. Bu çal›flma da bu inanc›m›z› anlatma yolundaki önemli ad›mlar›m›zdan biri. Do¤an Kuban kimdir ‹TÜ Mimarl›k Fakültesi Mimarl›k Tarihi ve Restorasyon Anabilim Dal› eski baflkan› Do¤an Kuban 1926’da Paris’te do¤du. ‹TÜ 1949 mezunudur. 1952’de Mimarl›k Tarihi Kürsüsü asistan› oldu. ‹lk tezi Türk Barok mimarisi üzerinedir. 1954-55'de ‹talya'da haz›rlad›¤› "Osmanl› Mimarisinde ‹ç Mekan Teflekkülü ve Rönesans'la bir Mukayese" çal›flmas›yla doçent oldu. 1962-63’te Fullbright bursuyla Michigan Üniversitesi ‹slam Sanat› bölümünde, 1963-64 y›l›nda Harvard Fellow’u olarak Washington’da Dumbarton Oaks Bizans Araflt›rmalar› Merkezi’nde çal›flt›. 1965’te “Anadolu Türk Mimarisinin Kaynak ve Sorunlar›” adl› kitab›yla profesor oldu. Michigan ve Minnesota Üniversiteleri’nde ‹slam Sanat› ve Mimarisi, M.I.T.’de A¤a Han profesörü olarak ‹slam Mimarisi Tarihi dersleri verdi. 1965-75 y›llar›nda Harvard Üniversitesi’nin ‹stanbul’da Kalenderhane Institute of Architects’e yabanc› fleref üyesi seçildi. Alman Arkeoloji Enstitüsü Muhabir üyesi ve TÜBA fieref üyesi. Yirmi yedi kitab› ve yüz elliyi aflk›n bilimsel makalesi olan Kuban’›n ‹ngilizcede yay›nlanm›fl önemli kitaplar› aras›nda: • Bat›ya Göçün Sanatsal Evreleri. Anadolu’dan Önce Camisi kaz›s› ve restorasyonunda codirektor olarak çal›flt›. Kalenderhane, Tahtakale Hamam›, Kazakistan’da Yesevi Türbesi, Türkmenistan’da Merv kentinde Sultan Sancar Türbesi, Bozdo¤an Kemeri restorasyonlar› dan›flmanl›¤›n› yapt›, ‹stanbul, ‹zmir, ‹znik, Kastamonu, Sivas ve Erzurum kentleri tarihi çevre koruma raporlar›n› yazd›, Gaziantep, Safranbolu koruma projelerini yapt›. Mimarl›k Tarihi ve Restorasyon Enstitüsü kurucusu, Mimarl›k Tarihi ve Restorasyon kürsüsü baflkanl›¤› (1958-1993), Mimarl›k Fakültesi Dekanl›¤› yapt› (1974-77). 1978-83’de A¤a Han Mimarl›k Ödülü yürütme komitesi üyesi, 19681983 y›llar› aras›nda Gayrimenkul Eski Eserler ve An›tlar Yüksek Kurulu üyesi oldu. Kültür Bakanl›¤›, Mimarlar Odas› ve TÜB‹TAK hizmet ödülleri ve “Sinan’›n Sanat› ve Selimiye” (1997) adl› kitab› ile Ayd›n Do¤an Ödülü ald›. 1994 y›l›nda American Türklerin Sanat Ortakl›klar›, ‹stanbul, 1993; 2. bask› 2008 • The Turkish Hayat House, ‹stanbul, 1995; Türkçe Çevirisi: Türk Hayatl› Evi, ‹stanbul, 1995 • Istanbul, An Urban History. Byzantion, Constantinopolis, Istanbul, ‹stanbul, 1996; Türkçe Çevirisi: ‹stanbul, Bir Kent Tarihi. Bizantion, Konstantinopolis, ‹stanbul, ‹stanbul, 1996; ‹kinci Türkçe Bask›s›, ‹stanbul, 2000 • Sinan’›n Sanat› ve Selimiye, ‹stanbul, 1997; 2. Bask› 1998; Sinan’s Art and Selimiye, Istanbul, 1997 (Ayd›n Do¤an Vakf› Sosyal Bilimler 1997 Ödülü) • Divri¤i Mucizesi, Ortaça¤ ‹slam Bezemesi Üzerine Yorumlar; The Miracle of Divri¤i, ‹stanbul, 1999 • Ahflap Saraylar (Kaybolan Kent Hayalleri); Wooden Palaces of the Ottomans, ‹stanbul, 2001 (YEM) • Selçuklu Ça¤›nda Anadolu Sanat›, ‹stanbul, 2002 (YKY) • Osmanl› Mimarisi, ‹stanbul, 2007 (YEM) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 19 Sidney Opera Binas› (Jorn Utzon) Betonarme ve Modern Mimari Haz›rlayan: Do¤an Kuban Binlerce y›l tafl, toprak ve ahflap gibi do¤al malzemelerle yetinen insano¤lu, çimentonun keflfi, demir üretiminin artmas› ile mimaride yeni imgeler yaratt›. 20 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Guggenheim Müzesi, New York (Frank Lloyd Wright) Ça¤dafl uygarl›¤›n en büyük gösterisi yarat›lan fiziksel çevredir. Bunun insan› flafl›rtan temel bilefleni de yeni malzemelerdir. 19. yüzy›lda bütün sanayi alanlar›nda oldu¤u gibi, yap› konstrüksiyon teknikleri de kimya, fizik bilimlerinde ve metalürji alan›ndaki h›zl› geliflmelere ba¤l› olarak ça¤dafl dünyan›n fiziksel görüntüsünü yenileyecek köklü de¤iflikliklere u¤ram›fllard›r. Bu geliflmelerin ortaya ç›kt›klar› eklektik ve henüz Neogotik, Neorönesans, Neobarok üslup anlay›fl›n›n egemen oldu¤u 19. yüzy›l ortam›nda Wright’›n Guggenheim Müzesi, Jorn Utzon’un Sydney Opera Binas› gibi yap›lar hayal bile edilemezdi. nun geliflmesi ve bunlara paralel büyük boyutlu cam üretiminin artmas›na dayal› olarak geçmifle göre fantastik mimari hayallerin gerçekleflmesini sa¤lam›flt›r. Yeni malzemeleri ilk deneyen ve inflaat yöntemlerini gelifltirenler mühendislerdir. Fakat modern mimari kuram›yla çelik ve betonarme strüktürlerin geliflmesi birbirleriyle o denli efldeflleflmifltir ki baz› modern mimari tarihçileri bu malzemelerin geliflmesi, kullan›lmas› ve yeni strüktürlere olanak vermesi gibi temel olgularda büyük rolleri olan mühendis ve uygulamac›lardan bazen hiç söz etmezler. Binlerce y›l tafl, toprak ve ahflap gibi do¤al yap› mal- viçreli bir sanat tarihçisi olan Siegfried Giedion’dur. zemelerine dayal› strüktürlerle yetinen insanl›k, demir üretiminin artmas›, çimentonun keflfi, demirli beto- Harvard Üniversitesi’nde verdi¤i dersleri içeren yap›t› ‘Space, Time and Architecture, The Growth of a Bu ba¤lamda ayd›nlat›c› bir sentezi ilk kez gelifltiren ‹s- Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 21 New Tradition’ (Mekan, Zaman ve Mimari-Yeni bir gelene¤in geliflmesi) ad› alt›nda 1941 y›l›nda yay›nlanm›flt›. Betonun kullan›l›fl›nda en önemli aflama suda kat›laflan çimentonun, “Portland çimentosu” bulunmas›d›r. ‹lk beton harc› ‹ngiltere’de 1774 y›l›nda Eddystone Deniz Feneri’nin temellerinde John Smeaton adl› bir yap›c› taraf›ndan su kireci, kil, kum kar›fl›m›na demir cürufu kar›flt›r›lmas› “ilk beton harc› uygulamas›” olarak kabul edilir. Fakat betonun kullan›l›fl›nda en önemli aflama 1824 y›l›nda suda kat›laflan çimentonun (Portland çimentosu) bulunmas›d›r. Teknik olarak temel sorun, çekme ve bas›nç kuvvetlerine karfl› dayan›kl› olan homojen bir malzemenin yarat›lmas›yd›. Bu denemelerin en erken örnekleri demir ve çelik kullan›l›fl›nda oldu¤u gibi, ilk sanayileflen ülke olan ‹ngiltere’de yap›lm›flt›r. nun içine çelik ya da demir ö¤eler kullanmas› ilk denemeler aras›nda say›l›r. O s›ralarda Manchester’li mühendis William Fairbain de çok katl› demir strüktürlü binalar›n döflemelerine beton dökerek, bir tür betonarme döfleme deneyi yap›yordu. Demir kirifller aras›na dökülen betonla yap›lan bir döfleme patentini daha 1829’da alan Fox adl› bir mühendis daha vard›r. Betonarme’in en erken uygulamalar› aras›nda Londra’da Thames Nehri 1855’de Frans›z François Coignet de demirle güçlendirilmifl beton için bir patent alm›flt›. Sanayi Devriminin her alanda insanlar› yarat›c› olmaya, bir fleyler üretmeye teflvik eden ortam›nda yap› inflaat›ndaki bu yeni olanaklar› kullananlar giderek artm›flt›r. Portland çimentosu ç›k›p beton güçlü bir harç olarak gelifltikten sonra 19. yüzy›l›n karakteristik strüktür malzemesi olan demir ve çelikle birlefltirilmesi olgusu birçok Avrupal› inflaatç› taraf›ndan denenmiflti. 1867 Paris alt›ndan geçen tünel yap›l›rken ünlü mühendis Sir Marc Isambard Brunel’in deneysel bir kemerde beto- Sanayi Sergisi’nin ana binas›n›n bodrumlar›nda demirli beton döflemeler kullan›lm›flt›. Baz› tarihçiler, ger- 22 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Konut Dizileri, Würlingen, ‹sviçre (Calatrava) Öncüler 1910’dan sonra kullan›l›fl› giderek artan betonarme, 19. yüzy›lda çeli¤in kazand›¤› itibardan daha fazlas›n› kazanm›fl, betonarme strüktürler inflaat dünyas›n›n gözdeleri olmufltur. Almanya’da G.A. Weiss, Fransa’da François Hennebique betonarmenin tan›nm›fl bir inflaat malzemesi olarak yayg›nlaflmas›n› sa¤layan uygulamac›lar oldular. 1900’lü y›llara kadar betonarme yap›lar›n statik hesaplar› istenilen kesinlikte yap›lamam›flt›. Fakat uygulamac›lar k›smen uygulamalara dayal› demir hesaplar›yla art›k ad›na beton armé (reinforced concrete, Stahlbeton) denen sistemle yap›lar infla ediyorlard›. François Hennebique (1849-1921) Avrupa’da betonarme Frans›z François Hennebique’nin çal›flmalar› ile yayg›nlaflm›flt›r. Amerika’da benzer bir uygulay›c› Ernst Leslie Ransome adl› bir ‹ngilizdir. Hennebique birçok ülkede çal›flan ünlü bir müteahhit ve betonarme sistemin yay›lmas›n› yay›nlar›yla destekleyen yenilikçi bir ifl adam›yd›. ‹lk kez Belçika’da yang›nda harap olan bir villan›n çelik döfleme kiriflini, beton içine yerlefltirilmifl demir çubuklarla donat›lm›fl bir beton kiriflle de¤ifltirmifl, daha sonra 12 y›l bu sistem üzerinde çal›flarak, ‘systeme Hennebique’ denen betonarme inflaat›n patentini alm›flt›r. Müteahhitli¤i b›rakarak bir mühendislik bürosu kuran Hennebique yan›nda çal›flan güçlü bir mühendis kadrosuyla ölümüne kadar Avrupa’n›n de¤iflik ülkelerinde 40.000 civar›nda yap› tasar›m› gerçeklefltirmifl, genelde kolon kirifl sistemi ya Türkiye’de de betonarmenin ilk kullan›l›fl›n›n Galata’daki Do¤an Apartman› oldu¤u ileri sürülmüfltür. da sand›k kirifl sistemi ile yapt›¤› 3600 kadar köprü ile de Hennebique köprü tipolojisini bütün Avrupa’ya çek bir betonarme kavram› ba¤lam›nda ilk uygulaman›n Parisli bahçe uzman› Joseph Monier oldu¤unu kabul ederler. Monier büyük boyutlu, demir kafes ile donatt›¤› beton saks› ve f›ç›lar dökmüfltü. Betonarme 19. yüzy›lda çeli¤in kazand›¤› itibardan fazlas›n› kazanm›fl ve inflaat dünyas›n›n gözdesi olmufltur. Do¤an Apartman› (François Hennebique) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 23 1910, Zürich, ‹sviçre. R. Maillard, Depo Binas› Avrupa’da bu ilk yap›lan mantar döfleme uygulamas› Wright gibi mimarlar›n elinde modern mimarinin en görkemli örneklerinin tasar›m›na yol açm›flt›r. yaym›flt›r. Hennebique bürosunun yapt›¤› betonarme köprülerin içinde en genifl aç›kl›kl› olan Roma’da ‘Risorgimento’ köprüsünün (1910) aç›kl›¤› 100 metre idi. ‹lk betonarme kilise 1894’te Frans›z mimar› Anatole Baudot’nun Paris’te yapt›¤› ‘Saint Jean de Monmartre‘ kilisesidir. Baudot bir korumac› olma- Almanya’da Weiss, Fransa’da Hennebique betonarmenin tan›nm›fl bir inflaat malzemesi olarak yayg›nlaflmas›n› sa¤layan kifliler oldular. Türkiye’de ise betonarmenin ilk kullan›fl›n›n Galata’daki Do¤an Apartman› oldu¤u öne sürülür. pany’nin büyük deposu tümüyle betonarme sistemle yap›lm›fl olmas›na karfl›n Chicago büro gelene¤inin üslubunu sürdürüyordu. Robert Maillard (1872-1940) R. Maillard’›n betonarmeye köprüleriyle getirdi¤i sistemde betonarme strüktür, adeta çizgisel ve yüzeysel plaklar tasar›m›na indirgeniyor, strüktürün tümü ince betonarme plaklardan oluflan bir a¤ yap›s›na dönüflüyordu. s›na karfl›n ‘Architecture ve Ciment Armé’ diye bir kitap da yay›nlam›flt›. Bütün bu yap›lar geleneksel mimari düzenler içinde tasarlan›yorlar, yeni malzemeden kaynaklanan farkl› Gerçi ‹sviçreliler, derin vadilerde insana güven hissi veren büyük tafl ayaklar ve a¤›r kemerlere al›flt›klar› için, bafllang›çta bu narin heykelsi köprülere pek sempatiyle bakmasalar bile, plak ve kabuk betonarme konstrüksiyonun yap› inflaat›na getirdi¤i çok büyük strüktürel olanaklard›r. Maillard’›n plak teorisi te- biçim düzenleri önermiyorlard›. Örne¤in Chicago’da 1907’de yap›lan Montgomery Ward and Com- melde flu yarg›ya dayan›yordu: ‹nce betonarme düz ya da e¤risel plaklar uygun bir çelik donat›yla infla edi- 24 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu lirse döflemelerde kirifller ve köprülerde tafl›y›c› kemerle gerekmez. Bu plaklarda kuvvetlerin da¤›l›m› o tarihlerde kesin olarak yap›lam›yordu. Maillard bunu resmen hesap, k›smen modeller üzerinde deneme yaparak gerçeklefltirmifltir. 1905’de Grison ilinde Ren Nehri üzerinde yapt›¤› 55 metre aç›kl›¤›nda Tavanasa Köprüsü, 1929-30’da 92 metre aç›kl›kta Salginatobel Köprüsü ve 1933’de Bern Kantonu’nda yapt›¤› e¤risel planl› Schwandbach Köprüsü fliirsel yap›lard›r. Özellikle Schwandbach Köprüsü flafl›rt›c› narinlikte plaklar›yla betonarme ince plaklar›n sa¤lad›¤› ola¤anüstü tasar›m olanaklar›n› sergileyen bir yap›d›r. Maillard, mantar döflemenin de Avrupa’daki ilk örne¤ini 1910 y›l›nda Zürih’te bir depo için gerçeklefltirerek kiriflsiz plak döflemenin olas›l›¤›n› ve yarar›n› göstermifltir. 1939’da Zürih Ulusal Sergisi’nde çimento pavyonu parabolik bir beflik tonoz biçiminde 5 cm kal›nl›¤›nda bir plakt›. Hennebique’›n ö¤rencisi olan Maillart’›n bütün mimarlardan daha önce, betonarmenin sa¤lad›¤› olanaklar› dünyaya gösterdi¤i söylenebilir. Cesaret dönemi Büyük mimari kompozisyonlar söz konusu oldu¤u zaman yeni malzemeye artistik bir duyarl›l›kla yaklaflmak için ilk aflamada yeni malzemeye de¤iflik biçimler verme cesaretini göstermek gerekiyordu. Bu ba¤lamda betonarme yap› tarihinde mühendislerin de biçimsel aç›dan yarat›c› olduklar› ileriki aflamalarda görülecekse de betonarmenin kendine özgü bir yap› üslubu bulmas› Frans›z mimar› Auguste Perret’nin bilinçli tasar›mlar›yla gerçekleflmifltir. Auguste Perret (1874-1954) Fransa’da modern mimarinin Le Corbusier öncesi kurucular›ndand›r. Ve bunu ilk yap›lar›nda bafllayarak betonarmenin estetik bir ifadeye bürünmesi olgusu olarak alg›lam›flt›r. Güzel Sanatlar Akademisi’nin en baflar›l› ö¤rencilerinden olmas›na karfl›n ayn› zamanda müteahhitlik yapmas› nedeniyle akademinin diploma proje aflamas›na kabul edilmemiflti. Bu olay o dönem e¤itiminde artistik endiflelerin strüktürden önde geldi¤ini gösterdi¤i kadar yeni mal- 1929-30, Salginatobel Köprüsü, ‹sviçre R. Maillard Vadilerin üzerinden atlayan gazellere benzetilen bu köprüler bir dantel inceli¤indeki profilleriyle tafl›y›c› olmaktan çok bir ressam imgeleminden ç›km›fla benzeyen yap›lard›r. Fakat betonarme’nin potansiyelini yans›tan yarat›c› ve artistik inflaat uygulamalar›d›r. 1933, Schwandbach Köprüsü, Berne Kantonu, ‹sviçre, R. Maillard zemenin mimari çevrelerde güçlü bir konuma gelmedi¤ini gösteren ilginç bir Beaux Arts tutumudur. Perret’nin Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 25 ‹lk betonarme apartman, Paris (Auguste Perret) uzun deneysel çal›flmalarla betonun homojenli¤ini ve yüzeyde kalan aglomeran›n güzel görünmesini sa¤lad›lar. betonarmeye getirdi¤i yenilik ç›plak malzeme yüzünü gösterecek flekilde beton kalitesini iyilefltirmektir. Hennebique sisteminde dökülen beton düzgün olmayan ve oldukça çirkin bir yüzeyle gerçeklefliyor, beton yeterince homojen olmad›¤› için demirleri de pastan kurtaram›yordu. Bu neden- Perret ilk apartman›n› 1903 y›l›nda yapm›fl olmas›na karfl›n (Paris, 22 bis Rue Franklin) ilk baflar›l› uygulamas› 1922-23’te Raincy’de yapt›¤› Notre Dame Kilisesi’dir. Perret bu yeni strüktür sisteminin en önemli temsilcisi olarak ününü 1930-32 y›llar› aras›nda Paris’te Raynouard Soka¤› 51-55 numarada yapt›¤› çok katl› apartmanla sürdürmüfltür. Bu yap›da ilk kez inflaat beton kal›plara yerinde dökülmüfltü. Perret beton agrega’n›n homojenli¤ini ‘vibration’ yöntemi ile sa¤lamay› da gerçeklefltirmifltir. Beton yüzeyi kal›ptan ç›kt›¤› gibi b›rak›lm›flt›. Kal›ptan ç›kan yüzeyin çekici hale gelmesini betonun yüzünde ince bir film tabakas› olarak toplanan çimento harc›n› temizleyerek gerçeklefltiriyordu. Yap›n›n iç ve d›fl bölmelerinde ‘precast’ beton ögeler kullan›lm›flt›. Burada uygulanan yöntemin amac› o dönem mimarisinde etik bir ilke olarak vurgulanan strüktür ve malzemenin saf ve özgür ifadesinin sa¤lanmas›yd›. Fakat burada uygulanan üst yüzeydeki harc›n temizlenmesi ifllemi ucuz de¤ildi. Nitekim Perret ‹kinci Dünya Savafl›’ndan sonra yapt›¤› Havre Liman› rökonstrüksiyonda bu ifllemi kullanmam›flt›r. Perret’in yap›lar›nda kal›plarla oynayarak betonarme strüktüre baz› profiller ver- le yap›lar s›va, tu¤la, tafl ya da seramikle kaplan›yordu. Perret ve ona yard›m eden mühendis Louis Gelluseau, di¤i görülür. Bu klasik mimari gelenekten gelen al›flkanl›klar›n, az da olsa etkili oldu¤una iflaret eden bir 26 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 1922-23, Notre Dame Kilisesi, Raincy, Fransa (Auguste Perret) Bu kilisede yeni malzeme kendi kalitesiyle alg›lan›yor, betonarme strüktürün o zamana kadar al›fl›lmam›fl narinlikteki boyutlar› ve yaratt›¤› mekansal etki, tafl›y›c›lar aras›nda ince kafeslerle bezenmifl büyük aç›kl›klar›n olanak verdi¤i ayd›nl›k mekan yepyeni bir mimari mesaj tafl›yorlard›. Notre Dame Kilisesi klasik kilise tipolojisinin pek d›fl›na ç›kmasa da yeni malzemesi ve strüktüral oranlar›yla Perret’in en önemli yap›lar›ndan biri oldu¤u kadar betonarme tarihinin yol aç›c› yap›lar›ndan biri say›l›r. uygulamad›r. Perret, beton agregas›na renkli m›c›r koyarak do¤al renkli bir malzeme görüntüsü elde etmeye çal›flm›flt›r. Perret’in mimari anlay›fl›n›n son önemli örne¤i 193435’te yapt›¤› Paris’te Mobilier National Müzesi’dir. Fakat o s›rada Le Corbusier ve Bauhaus’›n yönetti¤i modernizm, Perret’in öncülü¤ünü yapt›¤› Betonarmé Artistique ak›m›n› çok aflm›flt›. Perret ‹stanbul Opera Binas› için de bir ön tasar› haz›rlam›flt›. betonarme strüktürün verdi¤i olanaklarla yarat›labilecek modern mimarinin ilk simgesel imgesini çizerek betonarme yap› tasar›m› sürecine kat›lm›flt›. 192830’da Pierre Jeanneret ile birlikte Paris civar›nda Poissy’deki Villa Savoye, yeni betonarme strüktürün sa¤lad›¤› mekansal ve biçimsel olanaklar› sergileyen modern mimarinin en ünlü yap›lar›ndan biri oldu. Le Corbusier, Villa Savoye’da modern mimari tasar›m›n›n kendi tan›mlad›¤› befl ilkesinin uygulamas›n› yapm›flt›r: Le Corbusier ve modern mimari tasar›m›n befl ilkesi Bir ara Perret’in bürosun- 1. Mekanda serbest ayak; 2. Tafl›y›c› sistem ile ay›r›c› bölmelerin (yani duvarlar›n) da da çal›flan Le Corbusier (1887-1965) 1925’te sütunlar›n tafl›d›¤› iki yatay plaktan oluflan bir eskizle ifllevsel ba¤›ms›zl›¤›; 3. Tafl›y›c›dan ba¤›ms›z plan; 4. Serbest cephe; 5. Çat› bahçesi. “Betonarme Artistique” ak›m›n›n öncülerinden olan Perret, ‹stanbul Opera Binas› için de ön tasar› haz›rlam›flt›. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 27 1928-33 Villa Savoye (Le Corbusier) Bunlar modern mimarinin tafl›y›c› sisteme ba¤l› bütün ba¤lardan kurtuldu¤unu ilan eden ilkelerdi. Ne mekanda, ne de cephelerde strüktürel gereksimeden kaynaklanan aç›kl›k kalm›yordu. ‹ç mekan ve d›fl mekan ayn› tasar›m içinde buluflabiliyordu. Pratikte olmasa bile, kuramsal olarak bu ilkeler geleneksel mimarinin yap› koflullar›n› geçersiz hale getiriyorlard›. Le Corbusier bu tasar›m ilkelerini büyük boyutlu yap›lar›nda da uygulayarak modern dünya mimarisinin geliflmesinde, olas›l›kla betonarmeyi plastik malzeme olarak kullanmakta bütün dünya mimarlar›na öncülük eden bir sanatç› olmufltur. Le Corbusier betonarmeyi bir yontucunun kili yo¤urmas› gibi çok daha farkl› tasar›mlar için kullanan büyük bir sanatç› oldu¤unu (ayn› zamanda ressam, heykeltrafl ve yazar olarak) birçok ünlü yap›s›nda göstermifltir. Bir tümel sanatç› olan Le Corbusier’e beto- aç›l›mlar›na paralel, kan›mca onlar› da aflan bir tasar›m gücüyle Ronchamp’da (1950) Notre Dame fiapeli, Grenoble civar›nda La Tourette Manast›r› (195360), Ahmedabad’daki Shodan Villas› (1956), Cambridge, Massachusset’de Harvard Üniversitesi’nin Görsel Sanatlar Merkezi (1961) gibi yap›larla modern mimarinin en özgün baflyap›tlar›n›n tasar›m›yla kan›tlanm›flt›r. Le Corbusier betonarmenin sa¤lad›¤› olanaklar› mühendislik aç›s›ndan hiç zorlamayan, fakat onlar› artistik aç›dan zenginlefltiren mimarlar›n bafl›nda gelir. narme mimarinin flairi denebilir. Ve bu expressionist fliir onun modern mimarideki mimari ve flehircilik riflten çat› bahçesine kadar uzanan rampa (piloti) ve zemin kat sütunlar›n›n narinli¤i ve d›flar› al›nmas› ile ya- 28 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 1928-33 Villa Savoye Tafl›y›c› sistemin esaretinden kurtulan mimari bütün bina boyunca uzanan band pencere, kare planl› bir d›fl kütle prizmas› ve çat›da ay›r›c› olarak kullan›lan ve bir plastik olarak tasarlanm›fl serbest duvarlar ve yap› içinde aç›k ve kapal› mekanlardan geçerek, gi- Unité D’Habitation, Marsilya-Fransa (Le Corbusier) p›n›n alt›nda arazinin minimum iflgaline olanak veren tasar›mla, modern mimarinin simgesi olarak kabul edilecek bafl yap›t›n› yarat›yordu. Burada Le Corbusier’in mimari söyleminin hem simgeselli¤i hem de lirizmi vard›r. 1947-52, Unité D’Habitation, Marsilya Fransa Bu yap› malzemeyi ça¤dafl bir tasar›m sözlü¤ü ile gerçeklefltiren en önemli modern mimari örneklerinden biridir. Birçok izleyicisi olmas›na karfl›n eflsiz bir baflyap›tt›r. Mimari tasar›m olarak pek çok yenilik getiren bu yap› betonarmenin kullan›l›fl›na gerçekten malzemeyi vurgulayan bir üslup getirmiflti: Büyük ve geometrik tasar›ml› bir yap› olmas›na karfl›n Unité D’Habitation’un güçlü bir plastik kalitesi vard›r. Le Corbusier burada ‘béton brut’u bir üslup ö¤esi yapm›fl ve inflaat sürecinin kal›ptan, dökümden kaynaklanan bütün kusurlar›n› yeni malzemenin do¤al görüntüsü olarak kabul etmifltir. Yap›da birçok yerde zengin bir renk kullan›m› vard›r. Fakat yap› cep- helerinde, yeni malzemeye sayg› amaçl› olarak, hiç renk kullan›lmam›flt›r. 1950-55 Notre Dame du Haut fiapeli, Ronchamps, Vosges, Fransa Dünyan›n en ünlü yap›lar›ndan biri olan bu küçük flapel Katolik bir ziyaret merkezidir. Protestan kökenli bir aileden gelen ve daha çok bir Panteist olan Le Corbusier burada ‘Bir sessizlik, bir dua, bir bar›fl ve iç huzuru’ yaratmak istedi¤ini söylemiflti. Sadeli¤i, ilginç mekan ›fl›klar›yla flapelin içinde bu dinginli¤i sa¤layan sanatç› mimarl›k ilkelerini bir yana b›rakarak heykeltrafl Le Corbusier olarak yap›y› tasarlam›fl ve ola¤anüstü bir baflar› elde etmifltir. Ronchamps fiapeli betonarmenin malzeme olarak sa¤lad›¤› s›n›rs›z biçimsel özgürlü¤ü de en iyi belgeleyen yap›tt›r. 1953-63, Chandigarh, Hindistan, Yüksek Mahkeme Yeni Hindistan’›n baflkenti için planlad›¤› hükümet merkezi Chandigarh’da Bakanl›klar, Yüksek Mahkeme Le Corbusier betonarmeyi bir yontucunun kili yo¤urmas› gibi çok daha farkl› tasar›mlar için kullanan büyük bir sanatç› oldu¤unu birçok yap›s›nda göstermifltir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 29 Yüksek Mahkeme, Chandigarh-Hindistan (Le Corbusier) ve Meclis yap›lar›ndan oluflan kent merkezinde betonarmenin olanak verdi¤i yontusal an›tsall›k, özellikle Yüksek Mahkeme cephesinde ve meclis hollerinde gerçekten büyük bir hayal gücü ve tasar›m yetene¤i sergiler. Yap›lar›n›n baz›lar›nda, bu cephede oldu¤u gibi, mimar›n tasar›m› yerini ressam›n f›rças›na ya da heykeltrafl›n kaleminin spontaneli¤ine b›rak›r. Notre Dame du Haut fiapeli, Fransa (Le Corbusier) Frank Lloyd Wright (1867-1959) Wright kuflkusuz mimarl›k tarihinin en büyük yarat›c›lar›ndan biridir. Wright malzeme kullanma aç›s›ndan bir pürist de¤ildi. Tafl ve ahflap birçok yap›lar›, özellikle evleri için her zaman temel malzemeler olmufltur. Fakat betonarme yap› tarihinin en ünlü gösterilerinden baz›lar›n› tasarlam›flt›r. sonradan ekledi¤i laboratuvar binalar›nda mantar döfleme sistemini kullanm›flt›r. Pennsylvania’da Fallingwater (fielale Evi) ve New York’ta Guggenheim Müzesi ile betonarme tarihinin unutulmayan özgün tasar›mlar›n› yaratm›flt›r. 1936-39 Kaufmann Evi (Fallingwater) Mill Run yak›n›, Pennsylvania Do¤a ile insan yap›s› aras›ndaki heyecan verici buluflmay› tasarlayan sanatç›n›n bu yap›s› onun en ünlü bafl yap›tlar› aras›ndad›r. Burada betonarmenin portafo (cantilevering) potansiyeli tasar›ma dramatik karakter kazand›ran strüktüral mekanizmad›r. Wright’›n 1906’l› y›llardan sonra betonarme ile ilgilendi¤ini biliyoruz. Japonya’daki ‹mperial Otelin kaz›klar üze- Wright’›n ‘do¤al ev’ deyimine uyan dünyan›n en ünlü evi say›labilir. Ormanlar içinde kayalardan dökülen bir flelale üzerinde betonarme için en karakteristik özelliklerden olan birbiri üzerinden taflan ya da bir merkezden f›flk›ran portafo rindeki temeli betonarmeydi. Racine’de (Wisconsin) Johnson’s Wax Company’nin ‹dare Binas› ve ona plaklar üzerindeki mekan ö¤eleri unutulmaz bir dramatik mimari görüntü yarat›rlar. 30 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Kaufmann Evi, Pennsylvania (Frank Lloyd Wright) 1950 Racine (Wisconsin) Johnson Wax Company ‹dare Binas› ve Laboratuvar Kulesi 1950 y›l›nda bitmifl olan bu büyük kompleksin inflaat›na 1936’da bafllanm›flt›. Kule 1947’den sonra yap›lm›flt›r. Wright’›n betonarmeyi yarat›c› kullan›m›na iliflkin en etkileyici örnekler aras›ndad›r. Betonarme örtü biçimlerinin yap› etkisinin en a¤›rl›kl› öge olarak kullan›ld›¤› pek çok ünlü yap›ya karfl›n Wright’›n bu yap›s›n›n d›fl mimarisinde betonarme mantar döfleme uygulamas›n›n ustaca kullan›l›fl›n› yans›tan bir ayr›nt› oluflmaktad›r. Oysa idare blokundaki büyük ortak çal›flma salonunun örtüsü yukar›dan ›fl›k alan, narin ve afla¤›ya do¤ru incelen sütunlar›n tafl›d›¤› mantar döflemelerden oluflmakta, en karakteristik Amerikan büro tipolojisinin belki de en güzel örne¤ini oluflturmaktad›r. Çok katl› laboratuvar binas› da bütün servislerin ve tafl›y›c› ayaklar›n plan›n ortas›nda bulundu¤u ve çal›flma alanlar›n›n d›flar›dan bol ›fl›k ald›¤› portafo döflemelerle teflkil edilmifltir. yoktur. ‹dare blokunun d›fl› tu¤la ile kaplanm›flt›r. Kulenin d›fl› da tu¤la bandlar aras›nda cam tüplerden Wright bu müzeyi 5. caddenin eski apartman bloklar› aras›nda yapabilmek için 16 y›l New York yap› so- 1956 Guggenheim Müzesi, New York Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 31 Johnson Wax Company ‹dare Binas› ve Laboratuvar Kulesi Wisconsin (Frank Lloyd Wright) rumlusu ve akrabas› olan Robert Moses ile mücadele etmiflti. Wright’›n elinde çember ve spiral betonarmenin do¤as›na en uygun biçimler olmufltur. Yap›ya d›flar›dan bak›ld›¤› zaman, Niemeyer’in düz çizgilerle e¤rileri tümüyle birbirinden ay›ran tasar›m anlay›fl› ile Wright’›n onlar› birbirleriyle kar›flm›fl bir kütle olarak sunan organik tasar›m› aras›nda büyük fark anlafl›l›r. ‹kisi de an›tsald›r. Müzenin içindeki spiral rampa müze binalar› için efli olmayan bir uygulamad›r. Ve ancak betonarme ile yap›labilirdi. Betonarmenin artistik bir baflar› arac› olmas›nda mimarlar kadar mühendisler de etkili olmufltur. lojisi, cam ve sentetik malzemelerin, serami¤in ak›l almaz çeflitlili¤i mimarlar›n bütün geleneksel tutkular›n› ortadan kald›rd›. Fakat Postmodern ak›mlar›n sanatç› düflüncesi allak bullak etti¤i dönemden sonra ak›l almaz bir sinkretizm dünyaya egemen oldu. Perret’yi Candela ve Utzon’la, Utzon’u Gehry ile karfl›laflt›rma olana¤› kalmad›. Seçmeci malzeme dönemi 20. yüzy›l›n büyük mimarlar› hem çelik hem de betonarme strüktürün olanaklar›n› unutulmaz mekanlar ya da biçimler yaratmak için kullanarak binlerce y›ll›k sanayi öncesini mimari geleneklerinin gelifltirdikleri, strüktüre, malzemeye, biçime iliflkin bütün yerleflmifl kuramlar› müzeye kald›rd›- Günümüzün ekolojik yap› tasar›mlar›, alternatif enerji kullanan tasar›mlar ve her gün yeni teknolojilerin yarat›¤› malzemeler yepyeni mimari ve artifakt biçimleri yaratmak için geçmiflte olmayan olanaklar yaratmaktad›r. Fakat betonarme, yeni uygulama yöntemleri yard›m›yla, hala ucuz, yayg›n ve her biçime girebilen büyük bir plastik malzeme konumunu korumakta devam ediyor. Bugün malzeme aç›s›ndan tümüyle seçmeci bir dönem yafl›yoruz. Seçmecilik modern mimari- lar. Bu önce betonarme ve çeli¤in verdi¤i olanaklarla oldu. Daha sonra daha zengin bir malzeme tekno- nin bafll›ca temsilcilerinden say›lan Frank Lloyd Wright’tan bu yana tan›k oldu¤umuz bir olgudur. Bu 32 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Kongre Binas›, Brasilia-Brezilya (Oscar Niemeyer) aç›dan betonarmenin modern mimari tarihindeki statüsünü saptayan ve betonarmenin modern mimarideki idiom’unu tan›mlayan Brezilyal› Oscar Niemeyer’den söz etmek gerekir. Oscar Niemeyer (1907-) Modern mimarinin en tan›nm›fl Brezilyal› mimar› betonarme’nin modern idiom’unun da yarat›c›lar›ndan biridir. 1936’da Le Corbusier Rio de Janerio Milli E¤itim Bakanl›¤› inflaat›nda dan›flman olarak ça¤r›ld›¤› zaman onun yan›nda çal›flan Niemeyer Brezilya’da Le Corbusier’in Fransa’da ve Avrupa’daki rolüne paralel bir konumda, modern Brezilya mimarisinin dünya çap›nda ün kazanmas›na neden olan mimard›r. Baflkent Brasilia’n›n planlamas›n› yapan Lucio Costa’n›n plan›n›n uygulanmas›n› kontrol edecek mimar olarak Cumhurbaflkan› taraf›ndan seçilen Niemeyer, yeni baflkentte yapt›¤› binalarla dünyaca ünlenmifltir. Brezilya’n›n barok mimari gelene¤ini özümseyen bir mimar olarak mimari biçimde e¤rinin etkisine öncülük tan›yan Niemeyer betonarme kabu¤un sa¤lad›¤› olanaklarla onun ününü pekifltiren Brasilia da Kongre Binas›, Bela Horizonte’de Pampulha’da rekreasyon tesisleri, Paris’te Komünist Parti Merkezi’ni yapm›fl ve New York’ta Birleflmifl Milletler merkezinin uluslararas› tasar›mc›lar› aras›nda çal›flm›flt›r. 1958-60 Brasilia Kongre Binas› Niemeyer modern mimaride betonarme yap›n›n gramerini, ustas› Le Corbusier’in hepsi birbirinden farkl› baflyap›tlar›n›n mimarlar›n s›radan hayallerini allak bullak eden dramatik ifadesinden uzaklaflt›rarak, Corbu’nün deyimiyle, günefl alt›nda kolay alg›lanan geometrik saf formlara indirgeyen bir fikir yay›c›d›r. Fakat kongre binas› kompleksinin elegan dikdörtgenler prizmas› üzerinde daire planl› senato salonunun üzerini örten kubbe ve daire planl› Millet Meclisi salonunun üzerine de çok büyük bir çanak (saucer) yerlefltirmifltir. Bu saf biçimler bundan sonra dünyadaki say›s›z projenin ilham kayna¤› olacaklard›r. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 33 Palazetto Dello Sport, Roma (Nervi & Vitellozzi) Yarat›c› mühendis katk›lar› Betonarmenin bir artistik baflar› arac› olarak de¤erlendirilmesi mimarlar kadar mühendislerin de etkili oldu¤u gözlemi betonarme tarihinde ‹sviçreli mühendis Robert Maillard gibi ‹talyan Pier Luigi Nervi, ‹spanyol Eduardo Torroja ve çok daha genç kuflaktan ‹spanyol Bugün malzeme aç›s›ndan seçmeci bir dönem yafl›yoruz. Fakat betonarme, yeni uygulama yöntemleriyle hala ucuz ve yayg›n, her biçime girebilen malzeme konumunu koruyor. Santiago Calatrava gibi yarat›c› mühendislerin yap›tlar›yla kan›tlanm›flt›r. Pier Luigi Nervi (1891-1979) ‹talyan mühendisi Pier Luigi Nervi betonarmenin estetik olanaklar›n› dile getiren büyük bir biçim flairidir. ten çok daha zengin olanaklar› oldu¤unu kan›tlayan mimar ve mühendisler aras›ndad›r. Floransa Stadyumu (1930-33), Torino’da 1948-49’da yap›lan sergi binas›, 1956-57’de mimar A. Vitellozzi ile birlikte yapt›¤› Roma’da Palazzetto Dello Sport ve Paris’te Breuer ve Zehrfuss’la birlikte 1953-57’de yapt›¤› UNESCO Binas› tan›nm›fl yap›tlar› aras›ndad›r. Nervi bir yap› düflünürüdür. Scienza o Arte del Costruire, Roma 1945 ve Harvard Üniversitesinde verdi¤i konferanslar› toplayan ‘Aesthetics and Technology in Building, Cambridge-Mass., 1965’ adl› kitaplar› bu ba¤lamda an›msanmal›d›r. Nervi teknik ve mimari tasavvurlar›n ayn›l›¤›na ina- 1956-58 Palazetto Dello Sport, Roma Mimar Vitellozzi ile birlikte 72 metre çap›ndaki küçük spor saray›nda kubbe e¤risel ve birbirleriyle kesiflen ince nervürlerden oluflmaktad›r. Bir çelik iskele üze- n›r, strüktüral biçimde hesaptan önce sezginin rol oynad›¤›n› söyler. Bu ba¤lamda betonarmenin çelik- rinde ön gerilmeli betondan yap›lm›fl (Y) biçiminde ö¤elerden oluflan precast sistem kurulduktan sonra üst 34 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Oseanografi Laboratuvar›, Valencia-‹spanya (Félix Candela) kubbe döflemesi dökülmüfltü. D›fl mimaride bu nervürlü ve dalgal› kubbe yine (Y) biçiminde e¤ik ayaklarla tafl›n›yordu. 1960-62 Torino Sergi Saray› fiantiyede yap›lan prefabrike üçgensel betonarme ö¤elerle gerçeklefltirilmifl olan bu yap›da, Nervi’nin strüktür sistemine bir a¤aç gibi çiçek açt›rd›¤› söylenebilir. Burada mühendis statik sorunlar›n çözümü ile yetinmemekte, o çözümlerin olanak verdi¤i estetik ifadeyi flekillendirmektedir. Eduardo Torroja (1899-1961) Modern ‹spanyol yap›c›lar› aras›nda modern mimari yap›da özellikle kabuk örtüye yenilik getiren mühendis ustalardan biridir. ‹talyan Nervi gibi hesaptan önce hayal ve fantezinin varl›¤›n› vurgulayan, strüktüral tipolojide ak›l ve varl›ktan söz eden, estetik aç›dan malzemeye ba¤l› psikolojik faktörlere de¤er veren, baflka bir deyiflle uygulamay› kuramsal ve felsefi temellere oturtmaya çal›flan bir mühendisdir. ‘Philosophy of Structure‘ (Strüktür Felsefesi) adl› yap›t› Kaliforniya Üniversitesi taraf›ndan 1958’de yay›nlanm›flt›r. En tan›nm›fl yap›tlar› aras›nda Madrid’de Zarzuela Hipodromu (1935) vard›r. Félix Candela (1910-1997) Betonarme strüktürlü yap›ya büyük estetik aç›l›mlar getirenler aras›nda betonarme kabuk tasar›m›n›n en büyük ad› ‹spanyol Félix Candela öncelik tafl›r. Bir mimar olmas›na karfl›n Candela, strüktür kuramlar›na ve geometriye düflkünlü¤ü ile yüzy›l›n kabuk tasar›mlar› konusunda en büyük deneyimcisi olmufltur. 1939’dan sonra Meksikal› olan Candela, Meksika’da 900’den fazla kabuk örtülü yap› gerçeklefltirmifltir. Candela’n›n çok ince kabuk tasar›m›na iliflkin kuram› strüktüral gücün kütleden de¤il, biçimden geldi¤i düflüncesidir. Bunun do¤al sonucu olarak da kolon-kirifl sistemini tümel olarak reddetmifltir. Bafllang›çta inflaat mühendislerinin kuflkulu olduklar› pek çok kabuk inflaat›, Candela 1951’de Meksika Üniversitesi’nin kozmik ›fl›nlar› incelemek için çok ince bir örtü yapt›rmak için onunla iflbirli¤ine girmeleriyle bafllam›fl ve Candela’n›n önerdi¤i hiperbolik paraboloid kabuk ününü pekifltirmifltir. Kabuk hafif oldu¤u için ucuz bir örtü ve estetik olarak hofla giden biçimlere sahipti. Candela’n›n en tan›nm›fl yap›lar› içinde 1958 tarihli Xoxchimilco Restoran›, Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 35 Santa Cruz, Tenerife (Calatrava) Toplum Merkezi, ‹sviçre (Calatrava) Hem mimarl›k hem de mühendislik diplomas› olan Calatrava betonarme ve çelik malzemeyi kullanma konusunda en yarat›c› ustalardand›r. Tasar›mlar› Candela’n›n deyimini akla getirir: Mimari bilimsel oldu¤u zaman sanat olur. 1958-39 tarihli ve (Saddleback-eflek s›rt›) ad› verilen bir tonoz örtüsü olan Lomascuernevala fiapeli say›labilir. Candela’n›n mimarlar›n pek kat›lamayacaklar› ilginç fikirlerinden biri mimarinin ancak bilimsel oldu¤u zaman sanat olabilece¤idir. Fakat büyük bir çeflitlilik gösteren flemsiye, ters mantar ve di¤er biçimlerde gerçeklefltirdi¤i kabuklar, betonarme ile mühendis imgelerinin birleflerek yaratt›¤› ola¤anüstü bir biçim zenginli¤i sunarlar. Betonarme tarihinde yarat›c› mühendisle, yarat›c› mimar aras›nda bir tür yar›fl gibi geçen uzun süreçte 20. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda yarat›c› mühendisler serisine ‹spanyol mimar ve mühendisi Santiago Calatrava’y› katmak gerekir. Santiago Calatrava (1951-) Önce bir mimarl›k diplomas› sonra Zürih ETA’s›ndan 36 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu mühendislik doktoras› alan Santiago Calatrava 20-21 arakesitinin en yarat›c› ustalar›ndand›r. Betonarme ve çelik malzemelerin do¤as›na uygun biçimler yaratmak iste¤i onu sürekli yenilik arayan bir tasar›mc› yapm›flt›r. Özellikle betonarme malzeme ba¤lam›nda post modernist seçmecili¤e, malzeme ço¤ulculu¤una ve mimari arac›l›¤› ile yap›lan reklamc›l›¤a hiç itibar etmeyen nadir sanatç›lardan biridir. Tasar›mlar› bir bak›ma Candela’n›n deyimini akla getirir; mimari bilimsel oldu¤u zaman sanat olur. 1983-88 Baerenmatte, ‹sviçre, Toplum Merkezi Akustik aç›dan yeterli kaliteleri istenen bu çok maksadl› salon ince tafl›y›c›lara oturan üçgen kesitli kutu kirifllerle kapat›lm›flt›. Bu kirifller modüler prefabrike ö¤elerle gerçeklefltirilmiflti. 1987-96, Würlingen, ‹sviç- Casa del Fascio (Giuseppe Terragni) re, Konut Dizileri Prefabrike ö¤elerle gerçeklefltirilen betonarme tafl›y›c› sistem Calatrava’n›n tasar›ma yaklafl›m›nda strüktüral biçim ile mimari biçim efldeflli¤ini vurgular. Zemin kattaki yaflama hacimleri üzerinden taflan yatak katlar›n›n ilginç biçimli e¤ik tafl›y›c›lar› biçimsel endiflelerin önceli¤ini kan›tlamaktad›r. 1991, Santa Cruz Tenerife, ‹spanya K›y›ya yak›n bir arsada Sydney Opera binas›ndan daha heykelsi bir karmafl›k örtü sistemi 2000 kiflilik bir konser salonu üzerinde yap›lm›flt›r. Bir bak›ma bu tasar›m Calatrava’n›n Utzon’dan çok Le Corbusier’in kural k›r›c›l›¤›na yak›n sanatsal kiflili¤ini vurgulamaktad›r. Betonarme tarihinin baz› ünlü yap›lar› Max Berg 1912-13 Jahrhunderthalle Breslau Betonarme’nin kahramanl›k döneminde bu büyük betonarme kubbe dramatik strüktürü ile modern mimarinin Almanya’daki önemli gösterilerinden biri olmufltu. Giuseppe Terragni 1928-37 Casa del Fascio Betonarme kasetlerden örülü strüktürel cephe ifadesinin en erken örneklerinden biri olan bu yap› modern mimarinin erken ça¤›nda bir paradigma konumunda idi. Ve o dönemde ‹talyan faflizminin kültürel aç›l›m›n›n ça¤dafl ölçütlere karfl› olmad›¤›n› da kan›tlar. Kenzo Tange 1949-50 Hiroshima Bar›fl Merkezi Tange brüt beton pilotiler üzerinde yükselen fleffaf bir dikdörtgenler prizmas› önünde ve Le Corbusier’in pilotiler üzerinde yükselen kütlelerin arsan›n süreklili¤ini ortadan kald›rmayan düflüncesine paralel olarak tasarlad›¤› bu yap›lar›n alt›ndan da uzanan park içinde basit parabolik tonozla örtülü an›sal mezar› çok sade bir platform üzerine yerlefltirmiflti. 1960-64 Tokyo Olimpik Stadyumu Tange’nin küçük ve büyük spor salonlar›ndaki benzer örtü strüktürleri, Utzon’un Sidney Operas›’nda oldu¤u gibi örtü tasar›mlar›yla ça¤dafl Tokyo kentine en güçlü mimari simgesellikleri kazand›rm›fllard›r. 1961-67 Yamanafli Bas›n ve Radyo Merkezi, Tokyo Tange’nin yatay dikdötgen prizmalarla düfley silindirik kuleler, büyük boflluklar ve portafolarla dramatik ve gerilimli tasar›m› Le Corbusier’in Avrupa tasar›m ge- Hiroshima Bar›fl Merkezi (Kenzo Tange) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 37 Tokyo Olimpik Stadyumu (Kenzo Tange) lene¤inin dengeli geometrisi içinde kalan üslubunun d›fl›na taflm›flt›r. Eero Saarinen 1956-62 TWA Terminali, New York D›flar›dan biçim olarak, içerden mekan olarak dünyan›n en güçlü plastik tasar›mlar›ndan olan bu yap›, olas›l›kla heykelleflen mimarinin en etkileyici örneklerinden biri ya da birincisidir. Saarinen, kimilerinin söyledi¤i gibi uçmaya bafllayan ve kanatlar›n› açan bir kufla benzetmenin söz konusu olmad›¤›n› söylemifltir. TWA Terminali (Eero Saarinen) Candela’n›n betonarme örtü ö¤elerinin kullan›m›na getirdi¤i d›flavurumcu ifade o dönemin modalar›ndan biriydi. Hugh Stubbings 1957 Kongre Salonu, Berlin Interbau Sergisi’nde Birleflik Amerika’y› temsil eden bu yap› da oditoyum, sergi salonlar›, konferans salonu ve ofisler üzerinde bir e¤ri Jorn Utzon 1957-73 Sidney Opera Binas› 1957 tarihli yar›flmay› kazanan Utzon’un Sydney körfezindeki bu dramatik burunda, Sydney’in ve Avustralya’n›n simgesi olan yap›y› precast sistemle üretilmifl parabolik kabuklar kompozisyonun egemen oldu¤u görünüflte karmafl›k, fakat temelde tek bir örtü ö¤esinin de¤iflik boyutlu varyasyonlar›ndan oluflan bir tasar›mla gerçeklefltirmifltir. Burada bu kabuk konstrüksiyonu, yontusal bir ifade ile yap›y› bir yelkenli gibi denizle buluflturmaktad›r. Ve bu benzetme amac›na ulaflm›flt›r. planda iki büyük kemerle tafl›nan büyük bir Semer tonoz (Saddle Roof, Haengedach) ile örtülmüfltü. Ça¤dafl mimaride ekspresyonizmin en güçlü örne¤i diyebilece¤imiz Sidney Ope- 38 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Parlamento Binas›, Dacca, Bangladefl (Louis I. Kahn) ra Binas› tarihi mimaride kubbenin oldu¤u gibi, tasar›mda örtü kompozisyonun hala bir silueti peyzaja empoze edebilece¤ini gösteren büyük bir an›tt›r. Utzon’a göre mimari biçim mimardan önce vard›r. Mimari biçim do¤an›n biçim ve malzemelerini yans›tarak insanla çevresi aras›ndaki iliflkiyi kurmaya çal›fl›r. Alvar Aalto 1971 Helsinki’de Kongre ve Konser Salonu (Tasar›m 1962) Salon Aalto’nun daha önce ahflapla gerçeklefltirdi¤i dinamik ekpresyonist tasar›m üslubunu burada betonarme ile gerçeklefltirdi¤ini gösteren ilginçbir denemedir. betonarmeyi hem duvarlarda hem de örtüde kullanm›flt›r. Büyük toplant› salonu eliptik bir tonozla duvarlarda beton bloklar kullan›lm›fl, bloklar aras›ndaki derzlere ince mermer fleritler konarak gelenekle bir iliflki kurulmaya çal›fl›lm›flt›r. Bu yap› betonarmenin her kal›ba girdi¤ini, her üslubu ifade edebilen çok boyutlu bir malzeme oldu¤unu tekrar kan›tlamaktad›r. Louis I. Kahn 1963-74 Parlemento, Dacca 1972 Fort Worth, Texas Kimbell Sanat Müzesi Modern mimarinin en ciddi mimar› Louis Kahn bu gösteriflsiz baflyap›t›n salonlar›nda betonarme yap› tasar›m›n›n en klasik örneklerinden birini gerçeklefltirmifl ve malzemenin karakterine en mükemmel flekilde uyan bir yüzey yaratarak, Hennebique’den, Perret’den ve Kahn ülkenin geleneksel mimarisi ile modern mimari aras›nda baflar›l› bir sentezi gerçeklefltirdi¤i bu yap›da Le Corbusier’den bu yana devam eden bir araflt›rmay› da hemen hemen sonland›rm›flt›r. Sidney Opera Binas› (Jorn Utzon) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 39 National Gallery Eki, Washington, D.C. (I. M. Pei) Belediye Binas› Dallas, Texas (I. M. Pei) I. M. Pei 1968-78 National Gallery of Art, Do¤u Ek Binas›, Washington, D.C. Mimari çözüm, iç mekan zenginli¤i ayr›nt›lardaki ola¤anüstü duyarl› ayr›nt›larla I. M. Pei’ye modern mimarl›k tarihinde önemli bir yer kazand›ran bu müze binas›nda precast beton kullan›lm›fl ve kesme tafl bloklarla kaplanm›flt›r. Burada içerde çam çat›lar, d›flar›da tafl kaplama egemendir. Fakat betonarmenin olanak verdi¤i çok de¤iflik konstrüksiyon varyasyonlar› ba¤lam›nda an›msanmas› gereken bir yap›d›r. biliteyi ve plastisiteyi sergileyen bir yap›d›r. Carlo Scarpa 1975 Brion – Vega Mezarl›¤› Treviso, ‹talya Scarpa bir mezarl›¤›n dini atmosferine uygun bir sadelik içinde beton brut ile renkli malzeme aras›nda etkileyici bir armoni yaratm›flt›r. 1978 Dallas Belediye Binas›, Dallas, Texas Büyük geometrik kompozisyonlar›n en baflar›l› yarat›c›lar›ndan olan Pei, bu büro binas›nda betonarmenin verebilece¤i sanatsal ifadenin olanaklar›n› ustaca göstermifltir. Kisho Kurakawa 1992-98 Uluslararas› Havalaan›, Kuala Lumpur Y›lda 25 milyon yolcuya hizmet verecek bu dev havaalan›nda mekanlar tepelerinden ayd›nlat›lan kabuk ve çad›r strüktürlerle örtülmüfltür. 20. yüzy›l sonunda bu boyutta yap›lar için aranan simgesel biçimler, büyük mimarlar aras›ndaki ekonomik ve simgesel savaflta, TWA Airlines terminalindeki gibi tek bir malzeme ile yetinme olana¤›n› ortadan kald›rmaktad›r. Paul Rudolph, 1970 Southeastern Massachussets Tehnological Institute Enric Miralles, Carme Pinos, 1985-92 Igualada Mezarl›¤›, Barselona North Dartmouth, Mass Betonarme strüktürün geometrik bir kurguya getirdi¤i büyük biçimsel fleksi- Betonarmenin biçimsel hayallere olanak veren karakteri genç mimarlar› cesur fantezilere davet etmektedir. 40 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Karmafl›k tonoz örtü (Pier Luigi Nervi) Son söz Betonarme ile yap›lan milyonlarca yap› aras›nda burada sözü edilenler tan›nm›fl mimarlar›n yap›lar›ndan seçilen birkaç örnekte, kuflkusuz bu malzemenin bütün olanaklar› sergilenmemifltir. Betonarme en ucuz, en yayg›n yap› malzemesi teknolojisi olarak Türkiye gibi ülkelerde iki kat› geçen her yap›n›n strüktür malzemesi olmufl, ancak çok yüksek binalarda betonarme yerini çeli¤e b›rakm›flt›r. Türkiye’de betonarme son y›llara kadar rakipsizdi. Türkiye’de A. Perret’in ‹stanbul Operas› için yapt›¤› bir avan proje ve Gordon Bunchaft’›n SOM için tasarlad›¤› Hilton Oteli (195255) Türkiye’de önemli aflamalar olarak düflünülebilir. Fakat betonarmenin as›l boyutu milyarlara yap›lan ekonomik yap›larda en basit us- tan›n kolayca gerçeklefltirebilece¤i bir yap› tekni¤i olarak evrenselleflmesidir. Bu sonuçta büyük kütlelerin kulland›¤› tek strüktüran yap› malzemesi olmufltur. Türkiye hala bir betonarme ça¤› yafl›yor. Bu da toplumun ortalama estetik kültürünün s›n›rlar› içinde flekillenmifltir. Bizim ça¤dafl kentlerimiz kentleflmekte zorluk çeken bir halk›n yaratt›¤› yerleflmelerdir. Halk kültürünü yans›t›rlar. Diplomal› mimar da bunun parças›d›r. Betonarme, Perret’nin estetik betonarme aflamas›na, fakir ülkelerde henüz gelmemifltir. Oysa betonarme olanaklar› yüzy›l boyunca kan›tlanm›flt›r. Örne¤in Paris’te Sanayi ve Teknik Ulusal Merkezi’nde (C.I.N.T.) 100.000 metrekarelik sergi alan› üzerinde Nervi’nin yapt›¤› üç ö¤eli festonl› tonoz örtüsü ya da Hilton Oteli P. Hausermann’›n Savoie’da bir e¤lence merkezinde yapt›¤› Belledonne Balkonu (1966) gibi tümüyle iç mekan› heykel olarak tasarlanm›fl yap›lar› an›msayabiliriz. Fakat ünlü mimarlar›n özel koflullarda gerçeklefltirdikleri ola¤anüstü heykelsi mimarinin yayg›nlaflmas› yap› kültürünün toplumsal düzeyi ile ilgilidir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 41 TWA Terminal, Kennedy Airport, New York City / 1956 Eero Saarinen 42 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Farkl› yapan. Hayata geçirdi¤imiz projelerle betonun sanatla bütünleflmesini sa¤l›yoruz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 43 2009 Y›l› Çimento Sektörü De¤erlendirmesi 2008 y›l› sonunda bafllayan ve tüm dünyay› etkileyen ekonomik kriz çimento sektörüne de yans›d›. Dünyan›n en büyük çimento oyuncular›, borçluluk oranlar›n› ve faaliyet alanlar›n› yeniden gözden geçirmeye, ana faaliyet alan› d›fl›nda gördükleri bölgeleri elden ç›karmaya bafllad›lar. Dünya çap›nda, Çin hariç, çimento tüketim yaklafl›k %6 oran›nda düflerken, en büyük gerileme geliflmifl ülkelerde görüldü. Geliflmekte olan ülkelerde çimento tüketim art›fl› h›z kesmesine karfl›n bir önceki seneye göre %2–3 büyüdü. Böyle bir resim içinde gözler hükümetlerin teflvik paketlerine çevrildi. Y›l›n ikinci yar›s›nda düflen emlak fiyatlar› ve faiz oranlar› sayesinde ve teflvik paketlerinin devreye girmesiyle dünya genelinde çimento tüketiminde art›fllar görülmeye baflland›. Türkiye, y›l›n ilk 6 ay›n› TÇMB verilerine göre tüketimde %7 küçülmeyle tamamlarken; ikinci yar›y›lda altyap› yat›r›mlar› ve düflen konut kredi faizleri sayesinde tüketimde canlanma bafllad›. 2009 y›l›nda Türkiye çimento tüketimi bir önceki y›l›n tüketimi ile ayn› seviyeyi yakalayarak 42,8 milyon ton olarak gerçekleflti. Türkiye genelinde çimento tüketiminde ayn› seviye korunmas›na ra¤men, bölgeler aras›nda büyüme oranlar›nda önemli farkl›l›klar gözlendi. Konuta dayal› olan bölgelerde talep daralmas› oldukça yüksek oranda etkisini gösterdi. TÇMB verilerine göre Marmara ve Ege bölgelerinde tüketim s›ras›yla %11 ve %17 oran›nda darald›. ‹ç Anadolu bölgesinde talep daralmas› %2 oran› ile nispeten daha düflük seviyede gerçekleflti. Bununla birlikte, çimento tüketimi altyap›, konut ve enerji projeleri sayesinde Do¤u Anadolu’da %41, Akdeniz’de %12, Karadeniz’de %16 ve Güneydo¤u Anadolu’da %7 oranlar›nda artt›. Talebe ba¤l› olarak azalan çimento fiyatlar› düflen sektörü, 2009 y›l›nda 20 milyon tondan fazla çimento ve klinker ihraç etti. Sektördeki mevcut kapasite fazlal›¤›ndan dolay› majör kapasite art›fl›n›n olmas› beklenmezken, Türkiye’nin co¤rafi konumu ihracat için büyük bir avantaj yaratmaktad›r. Özellikle limana, tren yollar›na eriflime hakim ve yurtd›fl›nda terminallere sahip olan çimentocular için sektördeki kapasite fazlal›¤›n›n nispeten daha az problem yaratmas› navlun ve petrokok fiyatlar›na karfl›n karl›l›klar› düflürdü ve oyuncular› maliyetlerini düflürmeye yönelik önlemler almaya yöneltti. 2009 y›l›nda yurtiçi sat›fl cirolar› yaklafl›k %8 düflen Türk çimento üreticileri Suriye, Irak gibi komflu ülkelerin yan› s›ra Kuzey Afrika ve özellikle Libya’dan gelen çimento talepleri sayesinde beklenmektedir. karl›l›klar›n› di¤er baz› sektörlere k›yasla korudular. Türk ekonomisinin en önemli sektörlerinden olan çimento 2009 y›l›nda ‹klim De¤iflikli¤i Çerçeve Sözleflmesi eki olan Kyoto Protokolü’ne resmen taraf oldu ve ayr›ca Avrupa 44 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Atmosferdeki sera gaz› seviyesinin sabit düzeyde kalmas›n› sa¤layarak insan kaynakl› faaliyetlerin iklim sistemine olumsuz etkilerini önlemek üzere; 1994 y›l›nda Birleflmifl Milletler ‹klim De¤iflikli¤i Çerçeve Sözleflmesi ve 1997 y›l›nda sözleflmeye ek Kyoto Protokolü imzaland›. Türkiye, Birli¤i ile Çevre Fasl› Müzakerelerini bafllatt›. 2009 y›l›n›n Aral›k ay›nda Kopenhag’da yap›lan Birleflmifl Milletler ‹klim De¤iflikli¤i 15. Taraflar Konferans› ise; dünya emisyonlar›n›n %50’sinden sorumlu olan ülkelerin ba¤lay›c› taahhütte bulunmas› gerekti¤i ve küresel s›cakl›k art›fl›n›n 2 derece seviyesinde tutulmas› için sera gaz› emisyonlar›n›n kontrol alt›na al›nmas› kararlar›yla son buldu. Türkiye’nin 2012 y›l›na kadar herhangi bir azalt›m taahhüdü olmamakla birlikte yap› sektörü; ülkemizin herhangi bir referans y›l üzerinden sera gaz› azalt›m› yapamayaca¤›n›, referans bir senaryo üzerinden azalt›m yap›labilece¤ini belirtti. Çimsa’n›n Faaliyet Gösterdi¤i Sektör ‹çerisindeki Yeri 5 milyon ton klinker kapasitesiyle Türkiye’deki en büyük çimento üreticilerinden bir tanesi olan Çimsa, haz›r beton sektöründe ulaflt›¤› 3 milyon metreküp kapasiteyle Türkiye’nin en büyük altyap› ve enerji projelerine beton sa¤l›yor. Beyaz çimentoda dünyadaki ilk 3 oyuncudan biri olan Çimsa, ›s›ya dayan›m›n›n yüksekli¤iyle çok özel bir ürün olan kalsiyum alüminatl› çimentoda ise Türkiye’de tek, dünyada say›l› üreticilerden bir tanesi olarak dikkat çekiyor. Çimsa, 2009 y›l›nda sektörde bölgesel oyuncu olma vizyonuyla faaliyet ve yat›r›mlar›n› sürdürdü. Bu çerçevede, 2 milyon ton çimento ve klinker ihraç ederek bir rekora daha imza att›. Çimsa, Rusya’ya kendi markas›yla, 2000 y›l›ndan bu yana beyaz-gri çimento ve kalsiyum alüminatl› Is›daç–40 çimentosu ihraç ediyor. 2008 y›l›nda Rusya Novorossisk’de Çimsa ifltiraki olarak Çimsa-RUS flirketini kuran Çimsa, 2009 y›l› içerisinde terminal yat›r›m›n› tamamlayarak terminalin defa beyaz çimento kullanmaya bafllad›. Bir inovasyon projesi olarak nitelendirebilecek çal›flman›n sonucunda, travers imalinde Çimsa süper beyaz çimentosu kullanarak, Türkiye toplam beyaz çimento tüketiminin %10’u ölçüsünde bir pazar genifllemesi yaratt›. Üretilen ürünlerin dünyan›n en iyi iki traversinden biri oldu¤u, akredite Münih Teknik Üniversitesi taraf›ndan ifade edildi. 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda imalat›na bafllanan Türk çimento ve haz›r beton sektörünün önemli oyuncular›ndan biri olan Çimsa; beyaz çimentoda dünyadaki ilk 3 oyuncu aras›nda yer al›rken, kalsiyum alüminatl› çimentoda ise Türkiye’de tek, dünyadaki say›l› üreticiden biri olarak dikkat çekiyor. iflletilmesiyle ilgili gerekli yasal izinleri ald›. Rusya pazar›nda, Çimsa çimentolar›n›n arz› bu terminal kanal›yla gerçeklefltirilecek. Çimsa, bu terminal ile hem lojistik olarak hem de pazara daha yak›n olarak müflteri ihtiyaç ve beklentilerini karfl›lama aç›s›ndan avantaj sa¤lad›. Çimsa ayr›ca, ‹talya’n›n liman flehri Trieste’de yap›lan bir sat›fl anlaflmas›yla ürünlerini Trieste Terminali’ne göndererek ‹talya ve Adriyatik Devletleri’ne ihracat›n› kolaylaflt›rd›. Son y›llarda Türkiye’nin gündeminde olan h›zl› tren traverslerin, Ankara-Konya H›zl› Tren Projesi’nde kullan›lmas›na, 2009 y›l›n›n A¤ustos ay›nda, Baflbakan Recep Tayyip Erdo¤an taraf›ndan gerçeklefltirilen aç›l›flla baflland›. Çimsa, müflteri odakl› yaklafl›m›yla sektördeki öncülü¤ünü sürdürdü ve yeni uygulamalara imza att›. Haz›r Beton Merkezi Sevk›yat Projesi sayesinde tesisten sevk edilen ürünlerin zaman›nda teslimat› ve maliyet optimizasyonu sa¤land›. Çimento sektöründe ilk defa, Kayseri Fabrikas›’nda, klinker so¤utmaya tras katarak projelerine yenilikçi bir çözüm ile katk› sa¤layan Çimsa, yüksek performansl› travers imalinde dünyada ilk kurutma ifllemiyle kalite ve verim art›rma proje tasar›m› ve pilot üretimi ile TÜB‹TAK’tan onay al›nd›. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 45 Çimento Sektöründe Strateji Yönetimi -Çalkant›l› Zamanlarda Uzun Dönemli PlanlamaFaaliyet gösterilen ülkelerin ve bölgelerin makroekonomik durumlar› ile güçlü bir performans iliflkisi içerisinde olan inflaat sektöründe oyuncular, talebi karfl›lamak, f›rsatlar› en iyi flekilde de¤erlendirmek ve fazla kapasiteden kaç›nmak için detayl› bir planlamaya gereksinim duyarlar. Bafll›ca yap› malzemeleri olan çimento ve çimento ürünleri, ana sektörle benzer özellikler göstermektedir. Tüketim düzeylerinin büyük ölçüde faaliyet gösterilen pazarlar›n gelir düzeylerini yans›tt›¤› çimento sektöründe talep birçok ekonomik parametrenin etkisi alt›ndad›r. Baflar›l› bir planlama performans› yakalamak için bu parametreler sürekli olarak ve dikkatle izlenmelidir. stratejistleri için birçok konu bafll›¤› oluflturur. Bu konular ana hatlar›yla, piyasa ve ekonominin takibi, büyüme f›rsatlar› ve fizibilite çal›flmalar›, pazar araflt›rmalar› ve analizler, pazarlama stratejileri, maliyet-fiyatland›rma-karl›l›k yönetimi ve sürdürülebilirliktir. Stratejik planlama döngüsü genel anlamda bu konular›n ç›kt›lar›ndan beslenmektedir. Planlama döngüsünü oluflturan ana ad›mlar flu flekildedir: Stratejiyi oluflturma/gelifltirme, stratejinin operasyonel aksiyonlara tercümesi, stratejinin indirgenmesi ve organizasyonel uyumland›rma, aksiyon planlamas›, stratejinin hayata geçirilmesi, izleme ve ö¤renme, test ve adaptasyon. Ekonomik etkilere ek olarak, sektördeki rekabet durumu da stratejik planlaman›n bir di¤er boyutunu oluflturmaktad›r. Çimento sektöründeki rekabetin pek çok farkl› yönü bulunur: Co¤rafi konum ve kapasiteler, maliyet liderli¤i, fiyatland›rma, lojistik (örne¤in liman eriflimi, ihracat pazarlar›na eriflim), hammadde rezervleri (örne¤in ocak kontrolü) ve dikey entegrasyon (Haz›r Beton, Agrega vb.) Bir Sabanc› Çimento Grubu üyesi olan Çimsa, bu noktaya kadar anlat›lan ola¤an stratejik planlama sürecini uygulad›¤› senaryo bazl› yaklafl›m ile zenginlefltirmektedir. En temel anlamda senaryo bazl› stratejik planlama, olas› gelecek senaryolar›nda baflar›l› olabilmek için gerekli stratejik opsiyonlar› gelifltirmektir. Böylece tek bir öngörülen gelece¤e dayal› planlama yerine Çimsa, gelecekte ortaya ç›kabilecek her bir senaryo Makroekonomik göstergelerle birlikte bahsi geçen rekabetsel faktörler, çimento sektörü için en iyi stratejik yönelimi belirleyebilmektedir. Bu durum gelece¤e haz›rl›k ve planlama anlam›nda 46 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa’ya esneklik sa¤lamaktad›r. Çimsa, yine bir farkl›laflma alan› olarak, gemisini dikiz aynas›na bakarak idare etmektense ileriye bakarak yönetme prensibini benimser. Bu benzetmede dikiz aynas› ile kastedilen, geçmiflte gerçekleflen fiili durum, oluflan veriler ve istatistiklerdir. Bu anlamda Çimsa geçmifl verileri ve istatistikleri, trendleri yorumlayabilmek, gelece¤i baflar›yla tahmin edebilmek ve pazar koflullar›n› ve dinamiklerini daha iyi çözümleyebilmek, yorumlayabilmek için kullanmaktad›r. Bunun yan› s›ra Çimsa’n›n geçmiflle gelecek aras›nda ba¤lant› kurmaktaki ana noktas› “aksiyonel giriflimler yönetimi” uygulamas›d›r. Bu uygulama temel olarak stratejilerin uygulanmas› ve takibi süreçlerinin sonuçlar›, ç›kt›lar› ›fl›¤›nda ana geliflim alanlar›n›n belirlenmesini, tüm alanlarda sürekli geliflim sa¤lama hedefini ve yaklafl›m›n› esas al›r. Tüm departmanlarda ve ifl birimlerinde kullan›lmakta olan Kurumsal Karne, Çimsa’n›n strateji uygulama ve takibi sürecinin temelini oluflturan bir strateji yönetimi arac›d›r. Kaplan ve Norton taraf›ndan gelifltirilen bir strateji uygulama arac› olan Kurumsal Karne, flirketlerin stratejilerini ve üst seviye yol haritalar›n› günlük operasyonel hedeflere dönüfltürmelerine imkan vermektedir. Kurumsal Karne ayn› zamanda flirketin tüm departman ve birimleri için belirlenen hedeflerinin ana stratejiler do¤rultusunda uyumland›r›lmas›na imkan tan›r. Çimsa, senaryo tabanl› çok-gelecekli planlama, performans yönetimi ve aksiyonel giriflimler yönetimi uygulamalar›n› Kurumsal Karne çat›s› alt›nda baflar›yla birlefltirmifltir. Bu flekilde flirket, strateji yönetimi için harcanan süre ve çabay› asgariye indirmekte ve çal›flanlar›n Çimsa strateji yönetiminde geleneksel “hedef odakl›” yönetim yaklafl›m›n›n yerini önceliklendirme ve kaynak tahsisi ifllevlerini de bünyesinde bar›nd›ran “senaryo bazl›” yaklafl›m al›yor. dikkatini her fleyin bir arada yönetildi¤i tek bir araç üzerinde toplayarak strateji uygulama etkinli¤ini azamiye ç›kartmaktad›r. Birçok strateji yönetim görevini tek bir araç içerisinde toparlayan Çimsa, bu sayede strateji döngüsünün büyük k›sm›n› düzenli olarak takip edilen –ayl›k raporlanan – Kurumsal Karne bünyesinde tamamlama flans›na sahiptir. Kurumsal Karne bünyesinde yer almayan ad›mlar strateji gözden geçirme, gelifltirme, operasyonel tercüme ve uyumland›rma ad›mlar›d›r. Bu önemli ad›mlar, Kurumsal Karne Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 47 sonuçlar›ndan da beslenmekle birlikte, y›ll›k olarak düzenlenen gözden geçirme ve strateji gelifltirme toplant›lar› yoluyla gerçeklefltirilir. Geçti¤imiz y›l gerçeklefltirilen “Future Forums” toplant›s› bu anlamda oldukça önemli bir organizasyon olmufl ve Çimsa’n›n strateji yönetimi yap›s›n›n tahsisi ifllevlerini de bünyesinde bulunduran modern “senaryo bazl›” yaklafl›m› benimsemifltir. flekillendirilmesinde önemli rol oynam›flt›r. Bu organizasyon birçok akademisyene, sektör bakarak yönetim anlay›fl› ve aksiyonel giriflimler yönetimi gibi yenilikçi uygulamalar bu dura¤an ortamda dahi tabii ki fayda yaratacakt›r. Ancak çok gelecekli, senaryo bazl› planlaman›n ayr›cal›klar›, önceden herkesçe öngörülebilen pazar koflullar›nda çok fazla ortaya ç›kmaz. Böyle bir ortamda pazar koflullar›, rakiplerin ço¤u taraf›ndan önceden hemen hemen ayn› ölçüde tahmin edilebilmifl olaca¤›ndan, esnek bir gelecek planlama yetisine sahip olan oyuncular rakiplerine k›yasla ciddi bir fark yaratamayacakt›r. Çimsa senaryo bazl› stratejik planlamayla; gelecekte karfl›lafl›labilecek olas› senaryolar› belirliyor, her bir senaryo için en etkin stratejileri ortaya koyuyor, aksiyon ve kaynak planlamas›n› bu do¤rultuda gerçeklefltiriyor. yöneticilerine ve Sabanc› Grubu yöneticilerine, dinamik stratejiler gelifltirmenin yeni yollar›, mega trendler ve rekabet dinamikleri üzerine de¤erlendirmeler ve tart›flmalar yapmak üzere ev sahipli¤i yapan oldukça kapsaml› bir organizasyon olmufltur. Genifl bir kat›l›mc› profiline sahip “Future Forums”, Çimsa’n›n belirtilen konularda farkl› bak›fl aç›lar›ndan beslenmesine ve yararlanmas›na imkân sa¤lam›flt›r. Yap›lan tart›flmalar›n ve gelifltirilen fikirlerin ›fl›¤›nda Çimsa geleneksel “hedef odakl›” strateji yönetimi yaklafl›m›n› geride b›rakarak, önceliklendirme ve kaynak 48 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Al›fl›lageldik ve dura¤an talep karakteristi¤inin hâkim oldu¤u pazar koflullar›nda, Çimsa’n›n uygulad›¤› strateji yönetimi s›radan strateji döngülerinden çok fazla farkl›laflamayabilir. ‹leriye Ancak flartlar de¤iflti¤inde, sektörün ve piyasalar›n üzerinde bulutlu bir hava belirmeye bafllad›¤›nda, daha donan›ml› oyuncular esnekliklerini ve dayan›kl›l›klar›n› ortaya koyma f›rsat› bulacakt›r. “Çalkant›l› zamanlar” ad›n› verebilece¤imiz bu koflullarda beklenmedik pazar koflullar› ortaya ç›kacak, talep ve tüketim arzu edilmeyen seviyelere düflecektir. fiirketler, özellikle de bu duruma zay›f bir finansal yap› ile haz›rl›ks›z yakalananlar, bu zorlu koflullarla bafla ç›kmakta zorlan›rlar. Bu genel tarif, 2008’in ortalar›nda bafllayan ve günümüzde etkileri halen görülen finansal kriz ve sonras›ndaki resesyonu baflar›yla tan›mlamaktad›r. Çimsa, yönetim anlay›fl›n›n ve stratejik planlaman›n baflar›s›n›n bir kan›t› olarak, krizin en yo¤un hissedildi¤i bu dönemden, kriz öncesi dönemlerle ayn› seviyelerde ciro ve kar oluflturarak aln›n›n ak›yla ç›km›flt›r. Çimsa için bu baflar›, 2001 krizindeki benzer baflar›s› göz önünde bulunduruldu¤unda, sürpriz de¤ildir. sürdürülebilirlikle iliflkilidir. Bu temalarla ba¤lant›l› olarak birçok performans göstergesi (KPI) tan›mlanm›flt›r. Çimsa bu göstergelerin takibini gerçeklefltirerek, flirketin fonksiyonel ve genel düzeyde strateji performans›n› de¤erlendirir. Bu temalar›n ve karfl›l›k gelen KPI’lar›n a¤›rl›klar› ve öncelikleri senaryolara göre de¤ifliklik gösterir. Dolay›s›yla Çimsa’n›n performans de¤erlendirmesi, aksiyonel giriflim yönetimi ve aksiyon planlamas›, aktif senaryonun önceliklerine göre flekillenir. Çimsa’n›n gelecek senaryolar› iki ana bileflene dayan›r; makro ekonomik durum ve faaliyet gösterilen pazarlardaki rekabet ortam›. Belirlenen senaryolar üst seviyede bu iki parametre üzerinden tan›mlan›r ve daha küçük parametrelere göre detayland›r›l›r. Çimsa’n›n aktif senaryoya uygun olarak a¤›rl›k verdi¤i, önceliklendirdi¤i ve takip etti¤i bir dizi stratejik tema vard›r. Bu temalar›n çeflitli a¤›rl›klarla harmanlanmas› ve ilave olarak senaryo özelinde oluflturulmufl baz› spesifik stratejiler, Çimsa’n›n her bir senaryo için yol haritas›n› oluflturur. Çimsa stratejisinin Senaryolar tan›mlan›p her bir senaryo için stratejik opsiyonlar belirlendikten sonra, senaryo bazl› stratejik planlaman›n baflar›ya ulaflmas› için iki önemli gereksinim daha vard›r: Birincisi, flirket tüm stratejik opsiyonlar›n gerçeklefltirilebilmesi için finansal yap›, insan kaynaklar› ve altyap› aç›s›ndan gerekli haz›rl›klar› tamamlamal› ve kendisine gereken esnekli¤i oluflturmal›d›r. Bir sonraki ad›m ise, aktif ve yaklaflmakta olan senaryolar› belirleyebilmek ve öngörebilmek için ekonomiyi ve pazar koflullar›n› yak›ndan takip etmektir. Sadece mevcut durum de¤il, halihaz›rda ilerlenmekte olan hâkim omurgas›n› oluflturan stratejik temalar genel olarak finansal politika, büyüme tercihleri ve ak›m ve gelecekteki olas› koflullar da saptanmal›d›r. Bu noktada “senaryo indikatörleri” denilen göstergeler devreye girer. Bu göstergelerin yard›m›yla, ekonominin ve pazarlar›n mevcut durumu ve senaryo haritas›ndaki hâkim ak›m belirlenebilir. Çimsa bak›fl aç›s›yla çimento sektöründe, özellikle de çalkant›l› zamanlarda, baflar›n›n s›rr› fark›ndal›k, do¤ru planlama, haz›r olma ve esneklik bafll›klar›yla özetlenebilir. Çimsa, iyi tasarlanm›fl çevik ve dayan›kl› bir gemiyle, hedef nokta net olarak belirlendi¤inde, olas› tüm rüzgarlar için alternatif rotalar çizildi¤inde ve gemiyi arzu edilen do¤rultuda yönlendirme kabiliyetine sahip olundu¤unda, baflar›n›n kaç›n›lmaz oldu¤una inan›r. Çimsa strateji yaklafl›m›n› Montaigne’in ünlü bir sözü ile özetlemektedir: “Gidece¤i liman› bilmeyene, hiçbir rüzgardan hay›r gelmez.” Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 49 Yat›r›mc› Gözüyle Çimsa AKInvestment 18 Eylül 2009 Kapsam›m›z alt›ndaki çimento flirketleri aras›ndan öncelikle seçti¤imiz Çimsa’d›r. Çimsa kapsam›m›z› bir “Piyasan›n Üzerinde Performans” puan› ile yeniden bafllat›yoruz. Çimsa’y› tercih ediyoruz çünkü flirketin mevcut EV/Clinker oran› listedeki ayn› büyüklükteki di¤er flirketlerden daha düflüktür ve flirketin, yüksek fiyatl› beyaz çimento piyasas›ndaki gücüne büyük önem veriyoruz. Ayr›ca, flirketin ihracat gücü ve uluslararas› eflde¤er flirketlere k›yasla daha düflük 2009F ve 2010F EV/EBITDA’s› yat›r›m için di¤er pozitif yönleridir. EFG ‹stanbul Menkul 50 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu K›ymetler 30 Eylül 2009 Güçlü 2009 2. Çeyrek daha h›zl› bir toparlanman›n sinyallerini veriyor. Neredeyse tüm alanlardaki tahminlerimizi aflan Çimsa, ihracat› art›rarak, harcamalar› k›sarak ve zaman›nda gerçekleflen sat›n alma stratejileri uygulayarak hala kazanç sa¤layabilece¤ini göstermifltir. Pozitif kar sürprizi, kademeli de¤il, h›zl› bir toparlanma oldu¤unu göstermektedir. FY09 ve FY10 için EBITDA marjin tahminlerimizi s›ras›yla 100bp ve 130bp yükseltiyoruz. Dibe vuran petrokok fiyatlar› dikkate al›nd›¤›nda Çimsa’n›n verdi¤i her sipariflle harmanlanm›fl yak›t maliyetini düflürece¤i görülmektedir. Daha sabit bir kar yap›s› Çimsa’n›n Türk Liras› cinsinden finansmana verdi¤i önemi art›rmas›, finansal gider tahminlerimizi düflürmekte ve dolay›s›yla FY09 ve FY10 için kar tahminlerimizi s›ras›yla %29 ve %7 oran›nda art›rmaktad›r. %7.0 10E temettü getirisi veren hisse, 10E 9.6x P/E’den ifllem görüyor, bu da bizim finansal olmayan kapsama evrenimize (11.3x) %15 indirim temsil ediyor. IMF’nin dahil olmad›¤› bir senaryo için s›¤›n›lacak liman IMF olmamas› durumunda daha zay›f bir TL sayesinde daha genifl ihracat marjlar›, Çimsa’n›n (sat›fllar›n›n %41’i olan) ihracat› için iyi olacak ve daha zay›f bir iç fiyatlama ve talep ortam›n›n etkilerini azaltmaya yard›m edecektir. Ek olarak olas› faiz oran› art›fllar›, rakiplerine k›yasla Çimsa’n›n üzerinde daha hafif etkiye sahip olacakt›r, çünkü flirketin faaliyet bölgesindeki talep, yerleflim projelerinden daha çok altyap› odakl›d›r. IMF’nin d›flar›da b›rak›ld›¤› bir senaryoda Çimsa için üst tahminimiz, %3’e düflmektedir. Unicredit Markets & Yat›r›m Bankac›l›¤› 24 Eylül 2009 ‹hracat potansiyeli eksik de¤erlendirilmifl. Ana üretim yerine yak›n limanlar ve yurtd›fl›ndaki çimento terminalleriyle Çimsa, önemli bir ihracatç›d›r (1H09’da toplam sat›fl›n %42’si). Dolay›s›yla flirket, karl› uluslararas› piyasalardan yararlanm›flt›r, bizim görüflümüze göre bu durum düflük EV/Clinker çarpan› nedeniyle hisse fiyat›na tamamen yans›mam›flt›r. Dahas› organik veya inorganik büyüme ile ticareti yurtd›fl›na geniflletmek için somut ad›mlar, özellikle flimdi, de¤erleme çarpanlar› düflükken olumludur. Çimsa’n›n büyüme planlar›n› destekleyecek finansman kapasitesine sahip oldu¤una inan›yoruz. ‹ç talebi dengelemek için dikey entegrasyon. Çimsa en büyük Haz›r Beton operatörlerinden biridir, 40 terminale ve Marmara bölgesine kadar uzanan bir faaliyet alan›na sahiptir. Haz›r Beton, çimentodan daha düflük marja sahip olsa da çimento talebini garanti eder. Dolay›s›yla, nükleer santral projesi gibi yüksek Haz›r Beton içerikli yeni altyap› projeleri, Çimsa’n›n iç talebini destekleyecektir. Kar marjlar›n› desteklemek için nifl ürünler Çimsa, %7’lik küresel pazar pay› ile dünyadaki en büyük beyaz çimento üreticileri aras›ndad›r. Beyaz çimento dekorasyon iflleri için kullan›l›r ve dolar cinsinden fiyat›, gri çimentodan daha yüksektir. Çimsa, yüksek hidrasyon ›s›s›na sahip özel bir ürün olan ve dolay›s›yla daha yüksek fiyatl› kalsiyum alüminat çimento üretimini art›rmaktad›r. Nifl ürünler oran›ndaki art›fl›n da marjlar› destekledi¤ini görmekteyiz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 51 Kaufmann Evi (Fallingwater) / 1936-1939 Frank Lloyd Wright Mill Run yak›n›, Pennsylvania 52 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Yenilikçi. De¤iflime ayak uyduran de¤il, yeniliklerin öncüsüyüz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 53 Yurtiçi Tesisler ve Ürünler Tesisler Mersin Fabrikas› I. Tesis Üretim Hatt› 1975 y›l›nda üretime bafllayan tesisin döner f›r›n›nda, her biri dört kademeli olan iki ön ›s›t›c› siklon hatt› mevcut. 1983 y›l›nda tesise kömür ö¤ütme ve yakma sistemleri eklenerek yak›t maliyetinde tasarruf sa¤lanmaya baflland›. F›r›nda %100 (%4,5 kükürtlü) petrokok yak›l›yor. 2006 y›l›nda devreye al›nan at›k yakma ünitesi ise fabrikaya ek gelir getirmeye devam ediyor. 2009’da bafllayan ve 2010’nun bafl›nda bitecek olan so¤utma modernizasyonuyla, obsolete UNAX planeter so¤utucu teknolojisinden, “mevcut en iyi teknoloji” yeni CROSS-BAR ›zgaral› so¤utucu uygulamas›na geçiliyor. Bu yat›r›mla çevre ve f›r›n güvenirlik performanslar›nda iyileflme sa¤lanmas› hedefleniyor. Mersin Beyaz II. Tesis Üretim Hatt› ‹htiyaca göre hem gri hem de beyaz klinker üretilebilen f›r›n 1989 y›l› Aral›k ay›nda devreye al›nd›. Tesis, k›r›c›lar ile ön homojenizasyon sistemleri olan bir hammadde de¤irmeni, iki farin silosu, döner f›r›n ve klinker stokholünden olufluyor. III. Tesis Üretim Hatt› Beyaz çimento üretimi yap›lan hat, 1999 y›l› Aral›k ay›nda iflletmeye al›nd›. Tesis, k›r›c› ve ön homojenizasyon tesisleri olan bir hammadde de¤irmeni, bir farin silosu, 54 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu döner f›r›n ve klinker stokholünden olufluyor. Tesiste ayr›ca 100 ton/saat üretim kapasitesine sahip bir beyaz çimento de¤irmeni mevcut. Bu f›r›nda da %100 (%4,5 kükürtlü) petrokok yak›l›yor. Kalsiyum Alüminatl› Çimento Üretim Tesisi 2,3 ton/saat klinker üretim kapasitesine sahip f›r›n, 5 ton/saat ö¤ütme kapasitesine sahip bir çimento de¤irmeni ve paketleme ünitesinden oluflan tesis, 2002 y›l›nda devreye girdi. 2007 y›l›nda iki ton/saat klinker kapasiteli ikinci f›r›n iflletmeye al›nd›. 2009 y›l›nda paketleme ünitesinde big bag dolum ve paletleme tesisleri devreye al›nd›. Ka¤›t Torba Fabrikas› Mersin Fabrikas›nda bulunan ka¤›t torba fabrikas›nda 2009 y›l›nda 15,8 milyon ka¤›t torba üretilerek Mersin, Kayseri, Ni¤de, Eskiflehir ve Ankara Fabrikalar›m›zda kullan›ld›. Kayseri Fabrikas› Çimsa Kayseri Fabrikas›, 1992 y›l›nda, y›ll›k 820 bin ton çimento ö¤ütme ve paketleme kapasitesi ile Sabanc› Holding flirketlerinden Akçimento taraf›ndan kuruldu ve 1995 y›l›nda Çimsa taraf›ndan sat›n al›nd›. 2005 y›l›nda ö¤ütme kapasitesini art›rmak ve enerji tüketimini azaltmak için tesiste ön-ezici sistem kuruldu. Mevcut tesisi entegre çimento fabrikas› haline getirmek amac›yla Eskiflehir 2004 y›l›nda klinker üretim hatt›n›n temeli at›ld›. ‹nflaat, montaj ve devreye alma çal›flmalar›n›n ard›ndan, 2005 y›l› Aral›k ay› sonunda ilk klinker üretimi gerçeklefltirildi. Bugün tesiste; en son teknoloji kullan›l›rken, ana ünite olarak ILC tipi düflük NOx emisyonlu ön kalsinasyon sistemi, befl kademe siklonlu ön ›s›t›c› ve 55 metre uzunlu¤unda, 3,60 metre çap›nda döner f›r›n yer al›yor. Tesisin 1.800 ton/gün olan klinker üretim kapasitesi, yap›lan iyilefltirme çal›flmalar› sonucunda 2 bin 175 tesisleri, 160 ton/saat kapasiteli farin de¤irmeni ve 5 bin tonluk farin silosu bulunuyor. Mevcut tras de¤irmeni yap›lan tadilatla 20 ton/saat kapasiteli kömür de¤irmeni haline dönüfltürüldü. Tesiste yer alan klinker so¤utucusu ise kapasiteli ikinci çimento de¤irmeni devreye al›nd›. Çevresel kirlili¤i ve klinker kalitesinin düflmesini önlemek amac›yla, 2006 y›l› Aral›k ay›nda, mevcut 65 bin tonluk klinker stokholüne ilave olarak 70 bin tonluk ikinci klinker CROSS-BAR tipli ›zgaral› stokholü devreye al›nd›. ton/güne yükseltildi. Ayr›ca 300 ton/saat kapasiteli hammadde k›r›c›s›, kil ve kalker ön homojenizasyon so¤utucudur. 100 ton/saat kapasiteli mevcut çimento de¤irmenine ek olarak, 2006 y›l›nda 110 ton/saat 2007 y›l›nda mevcut toz tras silosu 1.500 tonluk çimento silosuna dönüfltürüldü. Çimsa, üretim tesislerinde, at›klar›n bertaraf edilmesi konusunda gelifltirdi¤i projelerle yak›t tasarrufu sa¤l›yor. Böylelikle do¤an›n korunmas›na katma de¤er yarat›yor. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 55 Ni¤de Tesisin paketleme ünitesinde 100 ton/saat kapasiteli iki otomatik döner kantar ve üç adet dökme çimento yükleme istasyonu bulunuyor. Ayr›ca CEM I 52,5 R portland, CEM I 42,5 N portland, CEM IV/B(P) 32,5 R puzzolanik ve CEM II/A-M (P-L) 42,5 R portland kompoze çimento üretimi gerçeklefliyor. 2007 y›l› içinde harç çimentosu (EKOHARÇ) TS EN 413-1 MC 12,5X üretimine baflland›. 2009 y›l›nda ise at›k yakma faaliyetlerine devam edildi. Fabrikada at›k ya¤, kontamine at›klar, boya çamuru, tank dibi çamuru, rafineri at›klar› ve lastik, ek yak›t olarak yak›labiliyor. Eskiflehir Fabrikas› Eskiflehir Çimento Fabrikas›; Eskiflehir‹stanbul karayolunun 22. kilometresinde, 1.800 dönüm arazi üzerinde, 1957 y›l›nda faaliyete bafllad›. Alman MIAG teknolojisine sahip, 3,6 ton/y›l kapasite ile 1976 y›l›nda devreye al›narak toplam kapasite 425 bin ton seviyesine ç›kart›ld›. üretim kapasitesi, mevcut tesise yap›lan yat›r›mlar ve iyilefltirme projeleri ile 600 bin ton/y›la ulaflt›. Seksenli y›llardaki enerji fiyatlar›ndaki h›zl› art›fl›n bask›s› ve sektörel teknik geliflmelerin verdi¤i imkanlarla, 1987 y›l›nda; kuru sistem üretim hatt›, ön ›s›t›c› polysius dört kademeli prekalsinasyonlu ön ›s›t›c› ile yenilendi ve di¤er ünitelerinde gerekli düzenlemeler yap›larak y›ll›k FLS teknolojisi ile kurulan 3,60 metre çap›nda, 55 metre boyunda ILC tipi düflük NOx emisyonlu 2. Tesis döner f›r›n 2008 y›l› bafl›nda 2 bin 100 ton/gün kapasiteyle devreye al›nd›. Yap›lan iyilefltirme faaliyetleri sonucunda 2 bin 300 ton/güne yükseltildi. Gelinen noktada Eskiflehir Fabrika toplam 1,4 milyon ton klinker üretim kapasitesine ulaflt›. Çimsa, uygulad›¤› kalite yönetim sistemi, çevre yönetim sistemi, ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i yönetim sistemleriyle dünya klasman›nda ifl mükemmelli¤ine ulaflmay› hedefliyor. metre çap›nda ve 125 metre boyunda yafl f›r›n› ile 150 bin ton/y›l kapasiteli olarak devreye al›nan tesis, üretimini bu flekilde 1987'ye kadar sürdürdü. Mevcut üretim hatt›; yine MIAG teknolojisi üç kademe ön ›s›t›c› ve 3,6 metre çap›nda ve 52 metre boyundaki kuru sistem f›r›n›, 275 bin 440 bin ton kapasiteye ç›kart›ld›. Çimsa, üretim tesisini 27 Aral›k 2005’te TMSF’dan devrald›. Eskiflehir Fabrikas›, Çimsa çat›s› alt›nda geçirdi¤i birinci y›l›nda 486 bin ton klinker üretimi ile rekor düzeyde üretim rakamlar›na ulaflt›. 2006 y›l›ndaki klinker 56 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Ni¤de Fabrikas› Ni¤de Çimento Fabrikas›, Ni¤de ve çevre illerin kalk›nmas› ve imar› için Türkiye Çimento Sanayii ve T.A.fi. taraf›ndan, 758 kurucu orta¤›n kat›l›m›yla, 1957 y›l›nda Ni¤de Çimento Sanayii A.fi. ad›yla kuruldu. K.H.D. Humboldt firmas›n›n 3,8 metre çap›nda, 52 metre uzunlu¤undaki ön ›s›t›c›l› kuru sistem olan ve kurulufl kapasitesi 850 Ankara ton/gün (265 bin ton/y›l) döner f›r›n 1976 y›l›nda devreye al›nd›. Fabrikan›n özelleflmesinden sonra döner f›r›n ünitesinde 1993'de yap›lan siklon de¤iflimi, intikalin modernizasyonu, so¤utma, yakma sistemi, baca gaz› fan de¤iflimi ve yeni elektrofiltreden sonra f›r›n kapasitesi 850 ton/gün'den 1.150 ton/güne ç›kar›ld›. 2008 y›l›nda mevcut kil oca¤› de¤ifltirildi. F›r›n›n yakma sistemi ve so¤utma gruplar›nda yap›lan iyilefltirmelerle f›r›n kapasitesi 1.240 ton/güne ç›kar›ld›. Ankara Çimento Ö¤ütme ve Paketleme Tesisi Çimsa Ankara Çimento Ö¤ütme ve Paketleme Tesisi; Ankara ili Lalahan beldesinde, AnkaraSamsun karayolu üzerinde Ankara'ya 35 kilometre uzakl›kta, 91 dönüm arazi üzerinde kuruldu. Tesis, 2002 y›l›n›n Temmuz ay›nda 150 bin ton/y›l çimento ö¤ütme kapasitesiyle devreye al›nd›. TMSF'nin yapt›¤› sat›fllar çerçevesinde Çimsa taraf›ndan sat›n al›narak tesis, 27 Aral›k 2005 tarihinde devral›nd›. Devrin ard›ndan kapasite art›fl›na gidilen tesiste; 85 ton/saat ve 700 bin ton/y›l üretim kapasiteli kapal› sistem bilyal› de¤irmen ve 5 bin ton kapasiteli çimento silosu yap›ld›. Haziran ay›nda kiraland›. Çimsa süper beyaz çimento, Mersin'deki tesislerden dökme olarak sevk ediliyor ve bir adet 5 bin tonluk yatay siloda depolan›yor. Marmara Bölgesi’ndeki müflterilere yak›n olabilmek amac›yla kurulan Marmara Tesisi’nden, beyaz çimento, hem paketlenerek hem de dökme olarak da¤›t›l›yor. Paketleme Tesisi, y›ll›k 60 bin ton iflleme ve paketleme kapasitesine sahip. Tesiste toplam 900 ton kapasiteli üç adet çimento silosu bulunuyor. Çimento, hem paketlenerek hem de dökme olarak da¤›t›l›yor. Malatya Çimento Paketleme Tesisi Malatya Battalgazi Tren ‹stasyonu’nun yan›nda yer alan Malatya Çimento Marmara Rota Liman› Çimento Paketleme Tesisi Kocaeli Yar›mca Körfezi Rota Liman›’nda bulunan Marmara Tesisi, Çimsa taraf›ndan 2008 y›l› Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 57 Çimento Ürünleri Portland Çimento TS EN 197-1 CEM I 42,5 R Yüksek dayan›ml› beton s›n›flar› ve çok katl› yüksek bina inflaatlar›nda en çok kullan›lan çimento tipidir. Ön germeli prefabrik uygulamalar›nda özellikle tercih edilen portland çimento, toplu konut inflaatlar›ndaki tünel kal›p sistemlerinde kullan›l›yor. özellik gerektirmeyen beton, harç ve s›va uygulamalar›nda kullan›lan portland kompoze çimento, iki farkl› dayan›m s›n›f›nda üretiliyor. Puzzolanik Çimento TS EN 197-1 CEM IV/B (P) 32,5 R Do¤al puzzolan içeren puzzolanik çimentolard›r. Her türlü özellik gerektirmeyen beton, harç ve s›va uygulamalar›nda Beyaz Portland Çimento TS EN 197-1 CEM I 52.5N Beyazl›¤› ortalama %85,5 olan çimento, Türkiye'de Beyaz Kalkerli Çimento (Eko Beyaz) TS EN 197-1 CEM II/B-L 42,5 R Portland kalkerli çimento TS EN 197-1-CEM II/B-L 42,5R s›n›f›nda yer al›yor. Bilefliminde, %25 civar›nda yüksek kaliteli ve saf mermer tozu içeriyor. Beyazl›¤› ortalama %86 olan çimento, erken dayan›m› yüksek çimento s›n›f›nda yer al›yor. Alkali agrega reaksiyonlar›na karfl› oldukça dirençli ve geçirimsizli¤i yüksek olan portland kalkerli çimento; prekast uygulamalarda, haz›r s›vada, yap›flt›r›c›da, derz dolgu malzemelerinde, piyasada sat›lan beyaz ve gri portland çimentolar› aras›nda dayan›m› en yüksek olan çimentodur. kent mobilyalar›nda, karo imalat›nda ve her türlü sanatsal çal›flmada kullan›l›yor. Çimsa, gri çimentonun yan› s›ra beyaz çimento ve kalsiyum alüminatl› çimento gibi özel çimentolar üreterek inovasyon konusunda Türk çimento ve haz›r beton sektörüne önderlik ediyor. Portland Kompoze Çimento TS EN 197-1 CEM (V-L) 32,5 R TS EN 197-1 CEM (P-L) 32,5 R TS EN 197-1 CEM (P-L) 42,5 N TS EN 197-1 CEM II/B-M II/B-M II/A-M II/A-M (P-L) 42,5 R ‹ki farkl› katk› içeren portland kompoze çimentolard›r. Her türlü Prefabrik beton elemanlar› üretiminde buhar kürü gerektirmiyor. Düflük alkalili çimento s›n›f› içinde yer alan ve alkali agrega reaksiyonlar›na karfl› dirençli olan beyaz portland çimento, her türlü mimari ve sanatsal ürüne sa¤laml›k ve estetik kat›yor. kullan›lan puzzolanik çimento, tek dayan›m s›n›f›nda üretiliyor. 58 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Kalsiyum Alüminatl› Çimento (Is›daç) TS 6271 Kalsiyum alüminatl› çimento; havaalan› pistlerinde, köprülerde, baraj savaklar›nda, boru ve at›k su mühendislik uygulamalar›nda kullan›l›yor. Is›daç ayr›ca, kimyasal etkilere karfl› dirençli olmas› nedeniyle, kanalizasyon sistemlerinde, endüstriyel kazanlarda, merdivenlerde, lentolar ve hat›llarda ve k›sa sürede hizmete girmesi gereken zemin kaplamalar›nda, sülfatl› sulara ve deniz suyuna maruz kalan beton elemanlar›nda, refrakter endüstrisinde de yayg›n olarak kullan›l›yor. Sülfata Dayan›kl› Çimento TS10157 SDÇ 42,5 R Sülfata dayan›kl› çimento, C3A ve C4AF oran› kontrol edilerek üretilen özel bir çimentodur. Bu çimento sülfatl› sulara karfl› inört özellik gösterdi¤i için liman, at›k su, baraj, yeralt› su borular›, temeller, kanalizasyon kanallar›, sulama kanallar› ve ar›tma tesislerinde kullan›l›yor. Deniz suyu ve sülfatl› ortamlar gibi kimyasal etkilere karfl› dayan›kl›l›k istenen yap›lar için kullan›lmas› uygun olan bir çimento olarak dikkat çekiyor. CE iflareti ve beyaz çimento için Kitemark Kalite Belgesi, CE iflareti kapsam› d›fl›ndaki ürünler ve pazarlar için de pazarland›¤› ülke standartlar›na uygunluk belgeleri al›nd›. Harç Çimentosu (EKOHARÇ) TS EN 413-1 MC 12,5 X Harç çimentosu (MC 12,5 X), her türlü duvar örümü; iç, d›fl kaba, ince vb. her türlü s›va, flap gibi tüm ince inflaat ifllerinde, kum ve su ile uygun oranda kar›flt›r›larak kullan›l›yor. fiap betonlarda, düflük büzülme niteli¤iyle çatlamalara karfl› daha güvenli olan EKOHARÇ, d›fl s›valarda rutubet ve sert iklim koflullar›na daha dayan›kl› olmas› nedeniyle tercih ediliyor. TS EN 197-1 Genel Çimento Standard›na Uygunluk Belgeleri AB uyum çal›flmalar› içinde Avrupa standard›ndan uyarlanan yeni çimento standard› 2004 y›l›nda Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› taraf›ndan iste¤e ba¤l› olarak uygulamaya konuldu. Çimsa iç piyasaya verdi¤i bütün genel çimento cinslerinde eski standartlar› iptal ederek AB uyum çal›flmalar› kapsam›nda Kalite ve Çevre Kurulu’ndan EC sertifikalar› ve CE iflareti ile birlikte TSE’den (TS EN) Türk Standartlar›'n›n uygunluk belgelerini ald›. CE ‹flareti, EC, TSE ve Di¤er Uygunluk Belgeleri AB ülkelerinde çimento ürünlerinin piyasaya arz edilebilmesi için, EC sertifikas› ve CE iflareti zorunlu olarak uygulan›yor. Bu nedenle bütün ihraç ürünlerine EC sertifikas›, Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 59 Yurtiçi Tesisler Çimsa Tesis Bilgileri Mersin Çimsa Üretim Hatlar› Klinker Üretim Kapasitesi (Ton/Gün) Farin So¤utucu Tipi F›r›n Çap› (m) De¤irmen Tipi Yak›t Tipi 1. Tesis 3.380 gri klinker 5,25 Ünax so¤utucu Bilyal› de¤irmen %100 petrokok 2. Tesis 1.785 gri klinker 3,60 Izgaral› so¤utucu Valsli de¤irmen %100 petrokok 2. Tesis 1.450 beyaz klinker 3,60 Izgaral› so¤utucu Valsli de¤irmen %100 petrokok 3. Tesis 1.750 beyaz klinker 3,75 Izgaral› so¤utucu Valsli de¤irmen %100 petrokok 1. Is›daç 55 ›s›daç klinker %100 Fuel Oil 2. Is›daç 55 ›s›daç klinker %100 Fuel Oil veya Kayseri Çimsa 2.175 gri klinker 3,60 Izgaral› so¤utucu Valsli de¤irmen I. Üretim Hatt› 1.750 gri klinker 3,60 Izgaral› so¤utucu Bilyal› de¤irmen II. Üretim Hatt› 2.300 gri klinker 3,60 Cross bar so¤utucu Dik de¤irmen Üretim Hatt› 1.240 gri klinker 3,80 Izgaral› so¤utucu Ankara Çimsa De¤irmen Üretim De¤irmen De¤irmen Üretim Hatt› Kapasitesi (Ton/Gün) Çap› (m) Üretim Hatt› %100 petrokok Yerli linyit, ithal Eskiflehir Çimsa steamcoal Yerli linyit, ithal steamcoal Ni¤de Çimsa 4,20 2.040 Bilyal› de¤irmen %100 petrokok Çimento Uzunlu¤u (m) De¤irmen Tipi 13 Bilyal› de¤irmen 2009 Y›l› Üretim Rakamlar› Klinker Üretimi Gri Klinker Çimento Üretimi 3.547.000 ton Beyaz Klinker 846.000 ton Gri Çimento Beyaz Çimento 4.844.000 ton 878.000 ton ISIDAÇ-40 Klinkeri 14.000 ton ISIDAÇ-40 Klinkeri 20.000 ton Sülfata Dayan›kl› Klinker 35.000 ton EkoHarç 21.000 ton Toplam 4.442.000 ton Toplam 5.163.000 ton 2009 Y›l› Döner F›r›nlar Kapasite Kullan›m› Mersin Döner F›r›n I %84 Mersin Döner F›r›n II %94 Mersin Döner F›r›n III %96 Kayseri Döner F›r›n %95 Eskiflehir Döner F›r›n I %82 Eskiflehir Döner F›r›n II %96 Ni¤de Döner F›r›n %97 Sat›fllar Çimsa, beyaz/gri klinker ve beyaz/gri çimento, kalsiyum alüminatl› çimento üretimi ve sat›fl›n› gerçeklefltiriyor. 60 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu CE ‹flaretli Belgeleri EN EN EN EN EN EN EN EN EN EN 197-1 CEM I 52,5 N 197-1 CEM I 42,5 R 14647 197-1 CEM II/B-L 42,5 R 197-1 CEM II/B-M(V - L) 32,5 R 413-1 MC 12,5 X 197-1 CEM II/B-M(P - L) 32,5 R 197-1 CEM II/A-M(P - L) 42,5 N 197-1 CEM II/A-M(P-L) 42,5 R 197-1 CEM IV/B(P) 32,5 R Beyaz Portland Çimentosu Gri Portland Çimentosu Kalsiyum Alüminatl› Çimento Beyaz Portland Kalkerli Çimento Portland Kompoze Çimento Harç Çimentosu Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento Puzzolanik Çimento Kitemark ‹flaretli Belgeler BS EN 197-1 CEM I 52,5 N Beyaz Portland Çimentosu ‹spanya Standartlar›na Uygunluk Belgesi BL I 52,5 N UNE 80305 Beyaz Portland Çimentosu TSE Uygunluk Belgeleri TS TS TS TS TS TS TS TS TS TS TS 21- BPÇ 52,5 N/85 EN 197-1 CEM I 42,5 R 6271 EN 197-1 CEM II/B-L 42,5 R EN 197-1 CEM II/B-M(V-L) 32,5 R EN 413-1 MC 12,5 X EN 197-1 CEM II/B-M(P-L) 32,5 R EN 197-1 CEM II/A-M(P - L) 42,5 N EN 197-1 CEM II/A-M(P-L) 42,5 R EN 197-1 CEM IV/B(P) 32,5 R 10157 SDÇ 42,5 R Beyaz Portland Çimentosu Gri Portland Çimentosu Kalsiyum Alüminatl› Çimento Beyaz Portland Kalkerli Çimentosu Portland Kompoze Çimentosu Harç Çimentosu Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento Puzzolanik Çimento Sülfatlara Dayan›kl› Çimento Di¤er Belgeler TSE-ISO-EN 9001:2000 TSE ISO EN 14001-2004 TSE ‹SG-OHSAS 18001 Ürünler TS EN 197-1 TS EN 197-1 TS EN 197-1 TS EN 197-1 EN 413-1 EN 14647 TS EN 197-1 TS EN 197-1 TS EN 197-1 TS EN 197-1 TS 10157 SDÇ 42,5 R CEM I 42,5 R CEM II B-M(V-L) 32,5 R CEM I 52,5 N CEM II B-L 42,5 R MC 12,5 X CEM CEM CEM CEM II/A-M(P-L) 42,5 R II/A-M(P-L) 42,5 N II B-M(P-L) 32,5 R IV-B (P) 32,5 R Portland Çimentosu (Gri) Portland Kompoze Çimento Portland Çimentosu (Beyaz) Portland Kalkerli Çimento (Beyaz) Harç Çimentosu (Ekoharç) Kalsiyum Aluminatl› Çimento Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento Portland Kompoze Çimento Puzzolanik Çimento Sülfatlara Dayan›kl› Çimento Mersin Fabrikas› Kayseri Fabrikas› Eskiflehir Fabrikas› Ni¤de Fabrikas› Ankara Fabrikas› x x x x x x x x x x x x x x x Ambalaj Çeflitleri Torbal› 3 katl› torbal› 4 katl› torbal› 2+1+1 torbal› 3+1+1 torbal› 4+1+1 torbal› 2+1+1 torbal› 2+1 torbal› 1 katl› torbal› Slingli Paletless Big Bag Lamineli Lamineli Paletli Ahflap 15x100x120 cm Paletli Ahflap 15x100x120 cm Di¤er Dökme Klinker Dökme Big Bag x x x x x x Yükleme Kapasitesi 3 katl› kraft ka¤›d› 4 katl› kraft ka¤›d› 1 kat› beyaz, 1 kat› lamineli esmer ve 2 kat› esmer 1 kat› beyaz, 1 kat› lamineli esmer ve 3 kat› esmer 1 kat› beyaz, 1 kat› lamineli esmer ve 4 kat› esmer 1 kat› beyaz, 1 kat› lamineli esmer ve 2 kat› esmer 2 kat› esmer kraft, 1 kat› lamineli esmer kraft 1 kat lamineli polipropilen 39 torba Polipropilen Polipropilen 30-40 torba (50 kg) 64 torba (25 kg) 50 kg 50 kg 50 kg 50 kg 50 kg 25 kg 25 kg 50 kg 1,95 Ton 1,5 Ton 1,5 Ton 1 Ton 1,5-2 Ton 1,6 Ton 800 800 800 800 800 800 Silobas 15-40 Ton 4000 Ton/Gün Gemi Lamineli Polipropilen 1-1,5 Ton 2.500 Ton/Gün 800 Ton/Gün kraft kraft kraft kraft ka¤›d› ka¤›d› ka¤›d› ka¤›d› Ton/Gün Ton/Gün Ton/Gün Ton/Gün Ton/Gün Ton/Gün Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 61 Haz›r Beton Tesisleri ve Ürünler Çimsa Haz›r Beton, Çimsa’ya ba¤l› olarak 1998 y›l›nda Adana’da, Zeytinli Haz›r Beton tesisiyle üretime bafllad›. Adana, Mersin, Kayseri, Antalya, Osmaniye, Kahramanmarafl, Nevflehir, Aksaray, Karaman, Konya, Bilecik, Adapazar›, Konya, Bursa, Eskiflehir ve Kütahya illerinde faaliyet gösteren 25 adedi olarak sektördeki bilinirli¤ini art›rmay› hedefliyor. yafl, 21 adedi de kuru sistem olan toplam 46 haz›r beton tesisinin 37’sinin mülkiyeti Çimsa’ya ait. Geriye kalan 9 tesisin iflletmesi ise Çimsa taraf›ndan yap›l›yor. ait bulunuyor. Teknolojik ve bilimsel geliflmeleri dikkatle takip eden, yaflanan geliflmeleri yeni ürün, yeni makine park› ve hizmet olarak müflterilerine sunan Çimsa, 2009 y›l›nda yeni araç al›mlar›na devam etti. Bu kapsamda; Volvo marka, çevreye duyarl› EURO4 motorlu 40 transmikser sat›n al›nd›. Üst yap›s› Stetter marka olan, 9 metreküp kapasiteli, yafl sistem mikserlerin yan› s›ra ikisi Schwing, di¤er ikisi de Putzmeister marka toplam 4 adet 36 metre bomlu mobil pompan›n da sat›n al›m› gerçeklefltirildi. Çimsa, ana iflkollar›ndan biri olarak benimsedi¤i agrega sektöründe de faaliyetlerini sürdürüyor. Bu do¤rultuda; Akdeniz ve ‹ç Anadolu bölgelerinde iyi kalite agrega elde edilen, çevreye dost üretim yap›labilecek cevher alanlar›na yat›r›m yap›yor. Halihaz›rda iki aktif agrega oca¤› bulunan Çimsa, bu tesislerden 2009 y›l›nda haz›r beton ve inflat sektörünün ihtiyaç duydu¤u yüksek kalite agregay› tedarik etmeye bafllad›. Önümüzdeki y›llarda Türkiye’nin inflaat ve altyap› ihtiyaçlar›ndaki geliflmelerin paralelinde ve sürdürülebilirlik prensipleri çerçevesinde, bu yat›r›mlara devam etmeyi planlayan Çimsa, ilk olarak 2010 y›l›nda mevcut üretim kapasitesini iki kat›na ç›kartmay›, tüm ocaklar›n CE belgelerini tamamlamay› ve kurumsal bir üretici 62 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Konusunda deneyimli ve uzman olan 127 görevlinin hizmet verdi¤i tesislerde, toplam 314 transmikser, 72 mobil ve 5 sabit pompa kullan›l›yor. Bu araçlardan 257 transmikser, 14 loder, 65 mobil ve 5 sabit pompan›n mülkiyeti Çimsa’ya Çimsa, 2009 y›l›nda hayata geçirdi¤i Merkezi Sevk›yat Projesi kapsam›nda; tüm haz›r beton tesislerine gelen müflteri siparifllerinin tek bir merkezde toplanmas›n›, müflterilerin flantiye bilgileri göz önüne al›narak uzakl›k ve maliyetlerin hesaplanmas›n› ve ilgili flantiyeye en karl› tesisten sevk›yat›n gerçeklefltirilmesini sa¤lad›. Proje, teslimatlar›n zaman›nda ve kaliteli bir biçimde gerçeklefltirilmesini, müflteri memnuniyeti ve ba¤l›l›¤›n›n art›r›lmas›n› hedefledi. 2009 y›l›nda ayr›ca tüm tesislerdeki üretim yaz›l›m›n› de¤ifltiren Çimsa, her türlü veri ak›fl›n› otomatik olarak yaparken Türkiye’de tesislerinde kendi üretim yaz›l›m›n› kullanan ilk flirket olma yolunda ilerliyor. Müflteri odakl›l›k aç›s›ndan özellikle Proje Uygulamalar› ile yapmakta oldu¤u çal›flmalarla, flehirlerdeki kurulu tesisler arac›l›¤›yla verilen hizmetin yan› s›ra müflterilerin ihtiyaçlar› do¤rultusunda kurulan proje tesisleriyle de 2009 y›l›nda Adapazar›- Eskiflehir aras› h›zl› tren projesi, EnerjiSA’ya ait olan Marafl’taki baraj projelerine hizmet verildi. Haz›r betonda 2007 y›l›nda bafllayan ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i çal›flmalar› 2009 y›l›nda da devam etti. Temmuz ay›nda Çimsa Haz›r Betonlar›nda, t›pk› 2003’te Mersin Fabrikas›’nda Dupont-Sasa ile birlikte gerçeklefltirilen “‹fl Mükemmelli¤i Projesi” çal›flmas›na benzeyen “‹fl Güvenli¤i Projesi” bafllat›ld›. Çimsa bu çal›flma kapsam›nda öncelikle ‹SG kök neden analiziyle kayna¤›nda yok edildi, katma de¤eri olmayan ifller ve gereksiz tekrarlar ortadan kald›r›ld›, ekip çal›flmalar› geliflerek yayg›nlaflt›, raporlama ve bilgi paylaflma sistemi geliflti, daha Çimsa, 2009 y›l›nda toplam 2,6 m 3 gerçeklefltirdi¤i sat›fl ile 163 milyon TL ciroya ulaflt›. Komitesi’ni oluflturdu. Haz›r Beton Genel Müdür Yard›mc›s› baflkanl›¤›nda, trafikte, tesiste ve flantiyede yap›lacaklar›n belirlenmesi ile bafllat›lan proje, tesislerde meydana gelen kaza ve yaralanma say›s›n› azaltt›. Projeyle; flirket içi iletiflim art›r›ld›, hata ve kusurlar emniyetli, düzenli ve temiz bir ifl ortam›nda çal›fl›lmas› sa¤land›, çal›flanlar›n ifl süreçlerine ve yönetime kat›l›m› art›r›ld›, sa¤l›k hizmetleri geliflti ve çal›flanlar›n morali yükseltildi. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 63 Haz›r Beton Ürünleri Dost Beton (Kendili¤inden görünümünün do¤rudan Yerleflen ve S›k›flan Beton) Kendi a¤›rl›¤› alt›nda, vibrasyona ihtiyaç duyulmadan, istenilen yere kolayca yerleflen Dost Beton; terleme, ayr›flma gibi özellikler göstermeyen, özel dizayn yap›s›yla dayan›m› yüksek, iyi s›k›flma sa¤layabilen çok ak›c› k›vaml› özel bir beton olarak sunuluyor. betondan elde edilmesi, ayn› zamanda betonun yaflland›r›lmas› ve eskitilmesi bu beton tipinin özellikleri olarak s›ralan›yor. Aqua Beton (Sualt› Betonu) Su alt›nda y›kanmadan, ayr›flmadan, serbest olarak düflebilen, bir müdahaleye gerek duymadan (vibratör vs.) kendili¤inden yerleflip s›k›flabilen ve buna karfl›n kalitesi bozulmayan Aqua Beton; ak›fl› sürekli, viskozitesi yüksek, güvenilir dayan›mlarda ve çok düflük geçirgenli¤e sahip olmas›yla dikkat çekiyor. Art Beton (Dekoratif Renkli Bask› Betonu) Dokuland›r›lm›fl Dekoratif Renkli Beton veya Bask›l› Beton olarak bilinen Art Beton, iç ve d›fl mekanlarda rahatl›kla kullan›labilen bir zemin kaplama malzemesi. Müflterinin istedi¤i yüzey 64 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Drabeton (Dramixli ve Lifli Beton) Drabeton, özellikle saha betonu, yüzey kaplama betonu, istinat veya perde betonu, shotcrete olarak kullan›l›yor. Drabeton, içinde bulunan dramix sayesinde herhangi bir ek donat›ya ihtiyaç duymadan çekme gerilme mukavemetlerine karfl› yüksek dirençli, dayan›ml› özellik gösterebilen ve dralif sayesinde de özellikle yüksek dirençli malzemeye sahip ve rötre çatlaklar›na karfl› etkili bir beton olarak piyasaya sunuluyor. Yol Betonu (Yüksek Mukavemetli ve E¤ilme-Gerilme Dayan›m› Art›r›lm›fl Beton) Yol üst yap›s› olan yol betonunda ba¤lay›c› malzeme olarak çimento kullan›l›yor. Yol betonunun yap›sal ömrü ve tafl›ma gücü, asfalt ba¤lay›c›l› malzemeye göre daha fazla. S›vamiks (Haz›r Yafl S›va) Hidrolik olarak çok aktif UYUBET S›vamiks, piyasada kullan›lan kara s›va olarak bilinen elle yap›lan ve kalitesinde süreklilik ve izlenilebilirlik olmayan s›va yerine kullan›l›yor. Çimsa’n›n teknolojik çal›flmalar› sonucu; kullan›ld›¤› yüzeye çok daha iyi tutunan, kireç veya benzeri malzeme kullan›lmad›¤›ndan ötürü oldukça iyi bir su ve ›s› yal›t›m›yla beraber, üzerine uygulanacak boyadan yüksek oranda tasarruf sa¤layan, priz süresinin uzunlu¤u nedeniyle (72 saat) uygulanmaya baflland›¤›ndan itibaren zaman kayb›na sebebiyet vermeksizin k›sa sürede ifl bitirimi sa¤layan S›vamiks, tüm bu özelliklerinden ötürü elle üretilen s›vadan çok daha ekonomik. olan Renkli Beton, bu özelli¤iyle kullan›ld›¤› yerlerde üretim h›z›n› ve ürün kalitesini art›r›yor. (Uyuyan Beton) Uyuyan beton, Ç‹MSA’n›n uzak mesafeli döküm yerleri için tasarlad›¤›, kalite ve beton standartlar›ndan ödün vermeyen ürünü. Beton içerisindeki hidratasyon ›s›s›n› kontrol alt›na alarak betonun priz alma süresini öteler, mukavemet kayb› gözlenmez. UYUBET, saha ve laboratuvar çal›flmalar› neticesinde uzak mesafeli yerlerde bulunan dökümlerde mesafe ve beklemelerden dolay› kalite düflmesi için duyulan endifleyi ortadan kald›racak flekilde tasarland›. Renkli Beton Her türlü mimari, estetik ve sanatsal ürünlerle yap› malzemelerinde sa¤laml›k ve görünüfl güzelli¤i sa¤l›yor. Bu özellikleri d›fl›nda pigment malzeme Prefabrik beton elemanlar› üretiminde buhar kürü gerektirmiyor ve düflük alkalili çimento s›n›f› içeriyor. Çimsa bu ürünlerin yan› s›ra Yüksek Dayan›ml› Beton (C50-C200) ve TSE standartlar›yla belirlenen C14 ile C50 aras›ndaki tüm betonlar› üreterek, müflteri memnuniyetine, sürekli iyilefltirmeye ve kaliteye son derece önem veren bir flirket olarak faaliyetlerini sürdürmeye devam ediyor. Çimsa, sektöründeki teknolojik ve bilimsel geliflmeleri dikkatle takip ederek yenilikçi ürünler gelifltirmeye ve müflterilerinin farkl› ihtiyaçlar›n› karfl›layan çözümler sunmaya devam ediyor. kullan›larak istenilen renk, özel dokulu kal›plar kullan›larak da istenilen yüzey flekli elde edilebiliyor. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 65 Yurtd›fl› Terminaller Sevilla Alamillo Köprüsü Çimsa Cementos Espana S.A.U. (‹spanya) Tamam› Çimsa'ya ait olan terminal, 1996 y›l›nda ‹spanya'n›n en önemli limanlar›ndan Sevilla'da faaliyete geçti. Çimsa Is›daç–40 ve süper beyaz ortakl›¤›yla kurulan CSN, 7 bin 500 ton kapasiteli dökme çimento silosuyla Almanya'da beyaz çimento ve Is›daç-40 pazarlama faaliyetleri yürütüyor. çimento, Mersin'deki tesislerden dökme olarak sevk ediliyor ve iki adet 5 bin tonluk silonun sahip oldu¤u paketleme sistemleri kullan›larak, ‹spanya pazar›na dökme ya da ambalajl› olarak sunuluyor. Ayr›ca beyaz çimento katk›l› döfleme malzemesi üreten tesis, ‹spanya pazar›nda belli bir al›c› kitlesi yarat›yor. Ltd. (K›br›s) Bulundu¤u co¤rafyada büyüme potansiyellerini yak›ndan takip eden Çimsa, 2005 y›l›nda KKTC için alm›fl oldu¤u yat›r›m karar› çerçevesinde Erçim Çimento San. Ltd. fiti.'ni sat›n ald›. Gazima¤usa Liman›’nda bulunan tesis, sat›nalma sonras›nda yap›lan yat›r›mla 2005 y›l› sonunda dökme çimento CSN Cement Sales North GmbH (Almanya) Alman CTN GmbH ve Çimsa'n›n %50'fler stoklama ve sat›fl› için uygun hale getirildi. Yaklafl›k 5 bin ton dökme çimento stok kapasitesine 66 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Cement Free Zone 2009 y›l›nda 2 milyon ton ihracat gerçeklefltiren Çimsa, önümüzdeki dönemde de yurtd›fl›nda terminallerle büyüyerek ve de¤er zincirine yat›r›m yaparak d›fl pazarlarda daha aktif ve etkin olma yönündeki kararl›l›¤›n› sürdürecek. sahip olan tesis, 2009 y›l›nda 83 bin ton sat›fl gerçeklefltirdi. C‹MSAROM Marketing Distributie S.R.L. (Romanya) C‹MSAROM; gerek Romanya gerekse d›fl›nda, özellikle beyaz çimento ve Is›daç-40 pazarlama ve da¤›tma faaliyetlerinde bulunmak üzere, 2006 y›l›n›n fiubat ay›nda, tamam› Çimsa'ya ait olarak, Romanya'n›n liman kenti olan Köstence'de kuruldu. olan Novorossisk’de kurulan flirketin ard›ndan, 2009 y›l›nda faaliyete geçti. Terminal ve paketleme tesisi, beyaz çimento için planland›. Ticari faaliyetler ise beyaz ve gri çimento ile Is›daç’› kaps›yor. Ç‹MSA-RUS Cement Trading Company Limited (Rusya) Tamam› Çimsa’ya ait olan terminal, Rusya’n›n en önemli limanlar›ndan biri Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 67 La Tourette Manast›r›, fiapel Arbresie, Fransa Le Corbusier 68 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Farkl› bakan. Müflteri odakl› bir yaklafl›mla müflterilerimizin ihtiyaçlar›n› karfl›lamak için çal›flmalar›m›z› sürdürürken ürünlerimiz için yeni kullan›m alanlar› yarat›yoruz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 69 2009 Y›l› Yat›r›mlar› 2008 y›l›nda bafllat›lan “kriz etkilerine karfl› yat›r›m harcamalar›n› asgari seviyede tutma politikas›” paralelinde 2009 y›l› da; yurtiçinde zorunlu modernizasyon ve darbo¤az giderme yat›r›mlar›na öncelik verilen, yurtd›fl›nda ise bafllanan terminal yat›r›m projelerine devam edilen bir doldurdu¤undan dolay›, Aral›k 2009’da yenilendi. Mersin I. Tesis Hammadde Sevk Kalker ve Kil Beslemede Dozajl› Bantla Beslemeye geçildi ve sistem Nisan 2009’da devreye al›nd›. y›l oldu. Mart ay›nda devreye al›nd›. Yurtiçi yat›r›mlar için 11,1 milyon ABD Dolar›; yurtd›fl› terminal yat›r›mlar› için ise 2 milyon ABD Dolar› olmak üzere, toplam 13,1 milyon ABD Dolar› yat›r›m harcamas› gerçeklefltirildi. Eskiflehir I. Tesis 4. Siklonlar›n›n yeni siklonlarla de¤ifltirilmesi sonucunda, I. Tesis’te klinker piflirme kalorisi düflürüldü. 2009’da yap›lan yat›r›mlar flu flekilde özetlenebilir: Eskiflehir Ön Homojenizasyon Stokholü 2009 y›l› sonuna do¤ru saha inflaat ve montaj faaliyetleri h›z kazanan Mersin I. Tesis Döner F›r›n ve Klinker So¤utma Modernizasyonu Yat›r›m Projesinin, 2010 y›l› ilk çeyre¤i sonunda tamamlanmas› hedeflenmektedir. Bu yat›r›m›n tamamlanmas›yla, eski teknolojili ve oldukça yüksek bak›m maliyetli klinker so¤utma ve f›r›n üniteleri modernize edilerek yenilenmifl olacakt›r. Ayr›ca, yeni kurulan klinker so¤utma elektrofiltresi sayesinde de, I. Tesis’in tozsuzlaflt›r›lmas›na büyük katk› sa¤lanacakt›r. Mersin I. Tesis farin/f›r›n elektrofiltre bacas›,mevcut baca ömrünü 70 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Eskiflehir’de 5 bin tonluk yeni betonarme Çimento Silosu, Eskiflehir’de II. Tesis’te kömür sevk hatlar›nda; sevk sistemi rejimini daha düzenli hale getiren ve ayn› zamanda klinker piflme kalorisinde düflüfl sa¤layan projenin saha uygulamalar›, Ekim 2009’da gerçeklefltirildi. Eskiflehir kömür de¤irmeninde mevcut filtre fan›n›n motorunun daha düflük ve uygun kapasitedeki bir motorla Ekim ay›nda de¤ifltirilmesi sonucunda, 250 kwh elektrik enerjisi tasarrufu sa¤land›. Eskiflehir’de, yeni kömür de¤irmenine II. Tesis’ten s›cak gaz besleyen hat üzerindeki toz siklonu, daha verimli bir siklonla de¤ifltirildi. Ekim ay›nda saha uygulamas› gerçeklefltirilen bu proje sayesinde; f›r›ndan gelen s›cak gaz içerisindeki tozlar daha etkili bir flekilde siklon içerisinde tutulmaya baflland›. Tozlar›n kömüre Mersin Stokhol kar›flmas›n›n önlenmesiyle, klinker piflme kalorisinde düflüfl sa¤land›. Eskiflehir’de I. ve II. Üretim Hatlar›nda s›v› at›k yakma sistemleri kuruldu. Bu sayede, at›klar›n emniyetli bir flekilde bertaraf› sa¤land› ve alternatif yak›t kullan›m oran› art›r›ld›. Haz›r Beton’da; Adana (Yumurtal›k) Mobil ve Konya Haz›r Beton Santralleri kuruldu. Muhtelif çevre ve ‹SG yat›r›mlar› yap›ld›. Sucular Agrega Tesisi’nde kantar kurulumu ve 2. k›rma eleme hatt› yap›m› iflleri A¤ustos ay›nda tamamland›. Haz›r Beton tesislerine, Aral›k 2009’da 40 transmikser ve 4 mobil beton pompas› al›m› gerçeklefltirildi. Çimsa 2009 y›l›nda; 11,1 milyonu yurtiçinde, 2 milyonu yurtd›fl› terminal projelerinde olmak üzere toplam 13,1 milyon ABD Dolar› tutar›nda yat›r›m harcamas› gerçeklefltirdi. Rusya Novorosissk Terminal yat›r›m› ile ilgili tüm montaj iflleri bitirildi ve tesisin 2010 y›l› Mart ay›n›n sonunda, devreye al›nmas› planland›. ‹spanya Alicante Terminal yat›r›m›nda inflaat proje iflleri bitirildi ve inflaata bafllama izni al›nd›. Gemiden silolara çimento tahliyesi için sevk borular›n›n yer alt›na döflenmesi ifli bitirildi. Zemin güçlendirme ve inflaat ifllerine 2010 y›l›nda devam edilecektir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 71 2009 Y›l› Pazarlama ve Sat›fl Faaliyetleri Beyaz Travers 2008 y›l›n›n ikinci yar›s›nda kendini hissettirmeye bafllayan küresel ekonomik kriz, 2009 y›l› boyunca özellikle iç pazar ve geliflmifl ülke pazarlar›nda kendini hissettirdi. Çimsa, geleneksel pazarlar›nda oluflan talep daralmas›n› esnek üretim ve sat›fl a¤›yla telafi etmeyi bildi; lojistik alternatifler üreterek yeni pazarlara aç›ld›. Gri çimentoda geliflmifl pazarlarda ortaya ç›kan talep daralmas›, alternatif pazarlara yap›lan ihracatla telafi edildi. fiirket, 2009 y›l›ndaki gri çimento ihracatlar›n›n yaklafl›k %30’unu Bat› Afrika, %20’sini de Kuzey Afrika pazarlar›na gerçeklefltirdi. Prekast sektöründe beyaz çimento kullan›m›n›n yayg›nlaflt›r›lmas› için 2008 y›l›nda bafllayan çal›flmalar devam ettirildi. Beyaz çimentonun kürü ortadan kald›ran, erken kal›p sökümüne imkan veren, erken yüksek mukavemet özelli¤iyle sektörde kullan›m› yayg›nlaflt›r›l›yor. 2008 ve 2009 y›l›nda yap›lan çal›flmalarla, Türkiye beyaz çimento pazar›n›n yaklafl›k %10’u kadar yeni bir beyaz çimento pazar› oluflturuldu. gelifltirebilmesi ve ürünleri için yeni kullan›m alanlar› yaratabilmesi etkili oldu. Çimsa, süper beyaz çimentosunun üstün özellikleri ile Ankara-Konya H›zl› Tren Projesi traverslerinin imalinde, dünyada ilk defa beyaz çimentonun kullan›lmas›n› sa¤lad›. 2009 y›l› pazarlama faaliyetleri kapsam›nda gerek Çimento Uygulama Merkezi laboratuvarlar›nda gerekse sahada müflteri memnuniyeti ve ba¤l›l›¤›n› art›rmak, sat›fl öncesi ve sonras› müflteri ihtiyaçlar›n› karfl›lamak için çeflitli teknik destek faaliyetleri gerçeklefltirilmeye devam edildi. Bu ba¤lamda, Çimento Uygulama Merkezi'nde, ürün yelpazesinde bulunan beyaz, gri portland çimentolar› ile kalsiyum alüminatl› çimentonun kullan›m›na yönelik araflt›rma ve uygulama çal›flmalar› yap›larak müflterilerle paylafl›ld›. Çimsa’n›n beyaz çimento Çimsa; Afyon’da ç›kart›lan, flömine, yer ve cephe kaplamas›nda kullan›lan travertenin do¤al yap›s›nda yer alan gözeneklerin doldurulmas›nda kullan›lan kar›fl›m için travertenin do¤al görünümünü korunmas›n› sa¤layan yeni sektöründe yakalad›¤› baflar›da; müflterilerini anlayarak onlar›n bir formül gelifltirdi. Böylelikle Çimsa; travertenleri ABD’ye ihraç ihtiyaçlar›na uygun ürünler eden ve Türkiye’ye döviz 72 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu sa¤layan firmalara da destek vermifl oldu. Müflterilerin ihtiyaçlar›n› daha iyi anlamak ve bunlara yönelik ürün ve hizmet sunabilmek için yurtiçi ve yurtd›fl›nda nicel ve nitel pazar araflt›rmalar› ve müflteri ba¤l›l›¤› anketleri yap›ld›. 2008 y›l›nda gerçeklefltirilen yeni müflteri segmentasyon çal›flmas›yla birlikte 2009 y›l›nda flirket içerisinde bir pazarlama çal›fltay› düzenlendi. Bu çal›fltayda pazarlama plan› altyap›s› oluflturuldu. Ayr›ca, pazar dinamiklerinin güncel bir flekilde takip edilebilmesi, bunlara yönelik aksiyon planlar›n›n yap›labilmesi için gerekli pazar ve müflteri bilgi sistem altyap›s› oluflturuldu. Pazarlama faaliyetlerinin müflteri ihtiyaç ve beklentilerine göre planlanmas› ve önceliklendirilebilmesi için her bölge için pazarlama planlar› haz›rland›. Çimsa 2009 y›l› içerisinde; marka imaj›n› gelifltirmek, marka bilinirli¤ini art›rmak ve müflterilerle paylafl›mlarda bulunmak için, yurtd›fl› pazarlarda Libya, Romanya, Kosova ve Polonya’da gerçeklefltirilen yap› fuarlar›na, yurtiçinde ise ‹stanbul Yap› Fuar›’na kat›ld›. 2009 y›l› ramazan ay› boyunca; Mersin, Adana, Kayseri, Eskiflehir, Ni¤de, Ankara ve Malatya’da müflteri ve bayilere yönelik iftar yemekleri düzenlendi. ‹ftar yemekleriyle efl zamanl› olarak tüm bölgelerde, Çimsa’n›n faaliyetlerinin ve yenilikçi uygulamalar›n›n anlat›ld›¤› müflteri paylafl›m seminerleri organize edildi. Kas›m ay›nda ise, 2 grup halinde Beyaz Rusya’n›n Minsk kentine bayi ve müflteri seyahati düzenlendi. Gerek üniversite-sanayi iflbirli¤i çerçevesinde gerekse sosyal sorumluluk projeleri kapsam›nda Mersin Üniversitesi Güzel Çimsa; müflterilerini anlamak ve ihtiyaçlar›n› belirleyerek h›zl› ve etkin çözümler sunabilmek için çal›fl›yor. Bu anlay›fl Çimsa’n›n; hem müflteri memnuniyetini art›rmas›n› hem de ürünleri için farkl› kullan›m alanlar› yaratmas›n› sa¤l›yor. Sanatlar Fakültesi ile ortak çal›flmalara devam edildi. Her y›l oldu¤u gibi 2009 y›l›nda da “Çevre ve Heykel” dersi Çimsa Çimento Uygulama Merkezi atölyesinde gerçeklefltirildi. Çimsa, Mersin’de oldu¤u gibi Eskiflehir’de de, üretti¤i beyaz çimentodan yap›lan heykellerin flehrin her köflesinde sergilenmesini sa¤lad›. Heykelt›rafllar›n ve mimarlar›n iste¤ine göre ürünlerin kullan›m alanlar›n›n yayg›nlaflt›r›laca¤› projeler gerçeklefltirerek, onlar›n yanlar›nda oldu¤unu hissettirdi. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 73 Brasilia Kongre Binas› / 1958-1960 Oscar Niemeyer 74 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Donan›ml›. H›zl› büyümemizi sürdürülebilir k›lmak için çal›flanlar›m›z›n yetiflmesi, bilgiyle donat›lmas› ve yetkinliklerinin gelifltirilmesinin önemine inan›yor; çal›flanlar›m›za sürekli yat›r›m yapmaya devam ediyoruz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 75 Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar› SODA Ekspres Projeleri Çimsa’n›n son y›llarda yüksek performans kültürünü benimsetmek ve yayg›nlaflt›rmak ad›na gerçeklefltirdi¤i faaliyetleri sonucunda ortaya ç›kan SODA Projesi çal›flmalar›, 2009 y›l›nda da devam etti. 2009 y›l› içerisinde, ifl yap›fl flekillerini sorgulamak ve sorumluluklar› gözden geçirmek amac›yla, farkl› bölümlerden çal›flanlar›n kat›l›m›yla 12 farkl› iyilefltirme projesi planland› ve harekete geçildi. Bu çal›flmalarda yal›n 6 Sigma teknikleri kullan›larak de¤er zincirinin belirlenmesi, ana ifl ak›fllar›n›n ve alt ifl ak›fllar›n›n tespit edilmesi, ak›fllar›n standardize edilerek tüm fonksiyonlar aras›nda ortak bir dilin oluflturulmas› hedeflendi. Çimsa’n›n son y›llarda ortaya koydu¤u büyüme ve stratejik hedefler do¤rultusunda organizasyon yap›s›, iflleyifli, yönetim anlay›fl›, çal›flanlardan beklenen davran›fllar ve sorumluluklar›nda de¤iflimi gerçeklefltirmek üzere 2010 y›l›nda organizasyonu yap›land›rma çal›flmalar›na devam edilecek. Bu çal›flmalarda mevcut organizasyonel yönetim modeli ve de¤er zincirinin gözden geçirilmesi, hedef yönetim modelinin ve organizasyonel yap›n›n tasarlanmas›, yeni süreç analizi ve tasar›m›n›n yap›lmas›, görev ve sorumluluklar›n netlefltirilmesi hedefleniyor. 2009 y›l›nda gerçeklefltirilen SODA Projelerinden örnekler PROJE 1 Ürün yükleme sirkülasyonunun h›zland›r›lmas› PROJE 2 Sat›fl tahmini do¤ruluk oran›n›n art›r›lmas› PROJE 3 K›r›c› veriminin artt›r›lmas› ve araç bekleme sürelerinin k›salt›lmas› PROJE 4 Ürün ile ilgili müflterilere yönelik çözüm etkinli¤inin art›r›lmas›, çözümlerin zaman›nda ve kal›c› bir biçimde uygulanmas› PROJE 5 Kalite kontrol (Laboratuar) ifl ak›fl› etkinli¤inin art›r›lmas› PROJE 6 Yat›r›m fikrinden uygulamaya geçifl süresinin k›salt›lmas› PROJE 7 Sat›nalma ifl ak›fl› verimlili¤inin art›r›lmas›, kapan›fl süresinin k›salt›lmas› PROJE 8 ‹fle al›m etkinli¤inin art›r›lmas›, pozisyon kapama süresinin k›salt›lmas› PROJE 9 Bak›m ifl ak›fllar› etkinli¤inin art›r›lmas› Çimsa de¤ifliyor, gelifliyor ve büyüyor. Bu süreçte Çimsa, de¤er zincirlerinin ortaya konuldu¤u, süreçlerin ve sorumluluklar›n analiz edildi¤i ve iyilefltirmelerin yap›ld›¤› SODA Projesi çal›flmalar›n› sürdürüyor. 76 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu E¤itim ve Geliflim Faaliyetleri Çimsa, 2009 y›l›nda kurumsal geliflim çal›flmalar›na paralel olarak gelifltirdi¤i e¤itimleri daha çok iç kaynaklar›yla gerçeklefltirdi. Organizasyonel iklim ve performans yönetim süreci iyilefltirme, yal›n 6 Sigma, ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i gibi konularda Çimsa stratejilerini desteklemek amac›yla gerçeklefltirilen grup e¤itimleri, 2009 y›l›n›n öne ç›kan e¤itim faaliyetleri oldu. Y›l içerisinde gerçeklefltirilen e¤itimlerden baz›lar› flu flekilde s›ralan›yor: E¤itim Ad› Hedef Kitle Kat›l›mc› Say›s› E¤itimin Amac› Performans Yönetimi Prensipleri ve Uygulama Plan› Bilgilendirme E¤itimi Tüm kapsam d›fl› çal›flanlar 314 Çimsa Performans Yönetim Sistemi’nin özümsenmesini art›rmak ve performans de¤erlendirme aflamas›nda dikkat edilmesi gereken konular› paylaflmak. ‹fl Ailesi Bilgilendirme E¤itimleri Tüm kapsam d›fl› çal›flanlar 324 Sabanc› ‹fl Ailesi Modeli’nin çal›flanlara anlat›lmas› suretiyle çal›flanlar›n bulunduklar› kademe ve ifl aile modelini tan›mas›n› ve rollerine iliflkin beklentileri anlayabilmesini sa¤lamak. Yal›n 6 Sigma Yeflil Kuflak E¤itimleri Yeflil kuflak adaylar› 3 Müflteri memnuniyeti ve iyilefltirmeye yönelik yal›n 6 Sigma çal›flmalar›n›n etkin bir flekilde yürütülebilmesi için gerekli teknikleri kazand›rmak. ‹fl Süreçleri Analizi ve Tasar›m› SODA projesi ekip üyeleri 30 Çal›flanlar›n süreç kavram›n› tan›mas›n›, Çimsa de¤er zincirini ortaya ç›karmalar› için gerekli donan›m› edinmelerini sa¤lamak. Yal›n 6 Sigma Teknikleri ve Uygulamalar› SODA projesi ekip üyeleri 19 De¤er zincirinin yal›nlaflt›r›lmas›na yönelik teknikleri tan›mak. Defansif Sürüfl Teknikleri E¤itimleri Araç kullanan Haz›r Beton çal›flanlar› 29 ‹fl güvenli¤i uygulamalar› kapsam›nda, çal›flanlara sürüfl teknikleriyle ilgili bilgi vererek trafik kazas› riskini azaltmak. The Manufacturing Game E¤itimi Eskiflehir ve Ankara Fabrika üretim ve bak›m bölümleri çal›flanlar› 25 Üretim sürecinde görülen hatalar›n kaynaklar›n› ortadan kald›rmak, verimlilik ve süreklili¤e yönelik bütünsel bak›fl aç›s› kazand›rmak. Cemulator E¤itimi (F›r›n, De¤irmen, Üretim Simülasyon E¤itimi) Üretimde çal›flan operatör, teknisyen ve mühendisler 54 Üretim çal›flanlar›n›n bilgi ve tecrübelerini belli bir düzeyin üzerine ç›kartmak ve standart bilgi donan›m›na sahip olmalar›n› sa¤lamak. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 77 Yüksek Performans Kültürü ‹çin Ö¤renen Organizasyon Ekipleri Çimsa yüksek performans kültürünün en önemli ö¤elerinden biri olan, paylafl›lan vizyona ulaflmak için ekip halinde çal›flma, sürekli ö¤renme ve geliflme, bilgi paylafl›m›, verilerle konuflma ve daha iyiyi aramak için sürekli sorgulama prensipleri çerçevesinde Peter Senge’nin fikir babas› oldu¤u “Ö¤renen Organizasyon” çal›flmalar›na 2009 y›l›nda da devam edildi. Bu kapsamda oluflturulan alt› ekip, ö¤renen organizasyonun befl disiplinini baflar›l› bir flekilde uygulayarak, ö¤renen organizasyon olma yolundaki yolculu¤unda Çimsa’ya önemli bir ivme kazand›rd› ve yaklafl›k 200 bin TL tutar›nda tasarruf sa¤lad›. 2009 y›l›nda Çimsa Ö¤renen Organizasyon Uygulama Ekipleri Frekans (Ankara) Tozmanya (Mersin) Tozlanmasa (Eskiflehir) fiafak 98 (Mersin) +Bas›nç (Kayseri) Lokomotif (Ni¤de) Çimsa; ekip halinde çal›flma, sürekli ö¤renme ve geliflme, bilgi paylafl›m›, verilerle konuflma ve daha iyiyi aramak için sürekli sorgulama prensipleri çerçevesinde “Ö¤renen Organizasyon” çal›flmalar›na devam ediyor. 78 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Ö¤renen Organizasyon Paylafl›m Platformu’nun ikinci y›l› olan 2009’da paylafl›m sistemati¤i daha da güçlendirildi. Ni¤de Fabrikas›, kazas›z 360 günü geride b›rakarak bu baflar›s›n› tüm çal›flanlar›yla birlikte kutlad›ktan sonra, 20 Haziran 2009 tarihinde gerçeklefltirilen paylafl›m toplant›s›nda ekipler sunumlar›n› Ni¤de fabrikas› çal›flanlar› ve di¤er ekipler ile paylaflt›. Bu konudaki çal›flmalar› de¤erlendirmek üzere tüm sponsorlar›n kat›ld›¤›, gelecek planlar›n›n oluflturuldu¤u bir toplant› gerçeklefltirildi. Toplant›da, 2010 y›l› Ö¤renen Organizasyon çal›flma hedefleri ve alanlar› belirlendi. E¤itimin ard›ndan her fabrikadan ekip üyesi ve koçlar›n› temsil eden çal›flanlar›n da deste¤iyle genifl kat›l›ml› bir konu ve üye belirleme toplant›s› yap›larak 2010 y›l› proje konular› belirlendi. Bu y›l, geçen y›llardan farkl› olarak Genel Müdürlük’te bir ekip oluflturulmas› ve sosyal sorumluluk konusunda da çal›flma yap›lmas›na karar verildi. 2010’da yedi ekibin kurulmas›na karar verildi, belirlenen ekip üyeleri 2009 y›l› sonunda çal›flmalar›na bafllad›. 2010 y›l›nda Çimsa Ö¤renen Organizasyon Uygulama Ekipleri Metal Ayaklar (Ankara) Kârtezyen (Eskiflehir) Varl›k Bar›fl› (‹stanbul) Cem Up (Mersin) Çim[Eko]Sa (Mersin) Team EQ (Ni¤de) Son K›v›lc›m (Kayseri) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 79 Çimsa Çal›flma Hayat› ve Çal›flan Ba¤l›l›¤› Araflt›rmas› 2009 y›l›n›n son çeyre¤inde, Çal›flma Hayat› Araflt›rmas›n› gerçeklefltirildi. Mavi ve beyaz yakal› tüm çal›flanlar›n %95 oran›nda genifl kat›l›m›yla gerçeklefltirilen anket, kullanan, Türkiye ve dünyada genifl veri taban› ve k›yaslama olana¤› olan bir araflt›rma firmas› ile çal›fl›ld›. çal›flanlar›n ba¤l›l›k derecesinin ölçülmesini, ba¤l›l›¤a etki eden faktörlerin tan›mlanmas›n›, de¤erlendirilmesini ve iyilefltirme alanlar›n›n belirlenmesini amaçlad›. gerçeklefltirilen toplant›larda, anket sonuçlar› ve detayl› model paylafl›ld› ve düzenlenen çal›fltaylar ile çal›flanlar›n iyilefltirme alanlar› ile ilgili görüflleri al›nd›. Çimsa, yüksek performans kültürü oluflturmak amac›yla, 2007 y›l›ndan bu yana düzenledi¤i çal›fltaylar arac›l›¤›yla çal›flanlar›ndan organizasyonel iklim ile ilgili geribildirim alarak iyilefltirme çal›flmalar› gerçeklefltirdi. Bu çal›flmalar›n etkisini ve yüksek performans kültürü için en kritik faktör olan çal›flan ba¤l›l›¤› düzeyini ölçmek; farkl› yönetim uygulamalar›n›n ba¤l›l›k düzeyi üzerindeki etkisini tespit ederek bu konudaki iyilefltirme alanlar›n› önceliklendirmek Çimsa’n›n hedefleri aras›nda yer ald›. Bu amaçla, çal›flan›n sadece memnuniyetini de¤il flirketi için fazladan çaba gösterme niyetini de ölçümleyen; yönetim uygulamalar›n›n çal›flan ba¤l›l›¤› üzerinde etkisini nedensel iliflkileri ve etki derecesini de göz önünde bulunduran bir model Çal›flanlardan gelen öneriler ilgili Fabrika Müdürleri ve Genel Müdür Yard›mc›lar› ile paylafl›larak iyilefltirme aksiyonlar›na yönelik ilk ad›mlar at›ld›. Tüm fonksiyonlar, bölgeler ve tesisler baz›nda yap›lan analizler çerçevesinde k›sa, orta ve uzun vadeli iyilefltirme planlar›n› oluflturma çal›flmalar›na bafllad›. Y›lsonunda mavi ve beyaz yaka çal›flanlar›n kat›l›m›yla 2010 y›l› ise; çal›flan ba¤l›l›¤›na olumlu etki eden güçlü alanlar›n daha da güçlendirilece¤i, iyilefltirme alanlar›n›n planl› bir flekilde ele al›narak mevcutta oldukça yüksek olan çal›flan ba¤l›l›¤›n› çok daha iyi seviyelere getirecek aksiyonlar›n hayata geçirilece¤i bir y›l olacak. 80 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Fikir Fabrikas› 298 263 147 251 204 174 m la op i¤ de T on et B H az ›r N n si er M ay se ri ul K nb eh i fl ar nk ta ‹s a ir 8 sk Fikir Fabrikas›; 2009 y›l›nda ana hedefi olan yay›l›m konusundaki baflar›s›n›, 2010 y›l›nda öneri verilen konu yelpazesini geniflletecek flekilde sürdürmeyi hedefliyor. 1345 E Tüm çal›flanlar›n yenilikçi fikir ve önerilerini serbestçe ortaya koydu¤u ve takdirle karfl›land›¤› Fikir Fabrikas›, 2009 y›l›nda 2009 Fikir Fabrikas› Öneri Say›lar› tüm Çimsa iflletmeleri gibi verimli ve etkin bir flekilde çal›flt›. 2009 y›l› öneri sisteminin Çimsa genelinde sistematik olarak ele al›nd›¤› ilk y›l olmas›na karfl›n öneri say›s› 1345’e ulaflt›. Önerilerden 379’i kabul edilirken, 264’ünün uygulamas› tamamland›. Kabul edilen di¤er önerilerin ise uygulamalar› devam ediyor. A Fikir Fabrikas›; tüm çal›flanlar›n ifl sa¤l›¤› ve güvenli¤i, müflteriye hizmet, kalite, verimlilik gibi konularda yenilikçi, gelifltirici, iyilefltirici nitelikteki her türlü önerisinin farkl› kanallar ile iletildi¤i, farkl› bölümlerden temsilcilerin ve yönetim ekibinin üzerinde hemfikir oldu¤u kriterler kullan›larak de¤erlendirildi¤i, ödüllendirildi¤i ve uyguland›¤› bir yap› olarak tasarland›. Personel Hareketleri, Toplu Sözleflme Uygulamalar›, Personele Sa¤lanan Ücret ve Yan Menfaatler a) Personel ve ‹flçi Hareketleri: 31.12.2009 tarihi itibar›yla Çimsa’n›n merkez ve di¤er fabrikalar›nda toplam 957 personel ve iflçi çal›fl›yor. Dönem içerisinde Çimsa’dan 45 personel ve iflçi ayr›l›rken, 49 personel ve iflçi ifle al›nd›. b) Toplu Sözleflme Uygulamalar›: 31.12.2007 tarihinde süresi sona eren Toplu ‹fl Sözleflmesi, Türkiye Çimse- ‹fl Sendikas› ile Çimento Endüstrisi ‹flverenleri Sendikas› taraf›ndan 21.03.2008 tarihinde ba¤›tland› ve 01.01.2008 tarihinden itibaren 3 y›l süreli olarak yürürlü¤e kondu. Sözleflmenin süresi 31.12.2010 tarihinde sona erecek. c) Personel ve ‹flçilere Sa¤lanan Hak ve Menfaatler: Kapsam d›fl› personele: Ücret + y›lda 4 maafl ikramiye T‹S uygulanan personele ve iflçiye: Ücret + y›lda 4 maafl ikramiye 140 TL/ay sosyal yard›m›n yan› s›ra giyim, do¤um, ölüm, evlenme, yemek, tafl›ma ve sair sosyal yard›mlar yap›l›yor. Ayr›ca beyaz yakal› personele pozisyonuna ba¤l› olarak özel hayat, özel sa¤l›k sigortas› bireysel emeklilik sigortas› sa¤lan›yor. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 81 Sosyal Sorumluluk Çimsa, toplumumuzu oluflturan bireylerin yuvalar›n› kuracaklar›, çocuklar›na e¤itim sa¤layacaklar›, hastal›klar›na flifa arayacaklar›, devletle, hukukla ifllerini görecekleri mekanlar›n, binalar›n; elektrik sa¤layan barajlar›n, üretim yapan fabrikalar›n, ulafl›m sa¤layan havaalanlar›n›n, otoyollar›n, demiryollar›n›n, k›saca Türkiye’nin yaflad›¤› ve üretti¤i alanlar›n alt ve üst yap›s›n›n sa¤lam ve dayan›kl› olmas› için gerekli temel malzemeyi sa¤l›yor. Mimar Sinan Gönül Hal›c›-Istanbul Anadolu Yakasi'nda Tarihsel Bir Gezinti Çimsa, bu büyük sorumlulu¤unun yan› s›ra, merhum Sak›p Sabanc›’n›n da dedi¤i gibi: “Bu topraklardan ald›klar›m›z› bu topraklara geri vermek” ilkesini, büyük bir görev olarak görüyor. Çimsa, as›l iflini bu ülkenin kaynaklar›n›, yurtiçinde ve d›fl›nda bu ülke için en yüksek de¤eri yaratacak flekilde kullanmak olarak tan›ml›yor; sanayi liderli¤inin de getirdi¤i sorumlulu¤un bilinciyle, kendisinin ve içerisinde yer ald›¤› toplumun sürekli geliflimini desteklemeyi öncelikli sorumlulu¤u olarak görüyor. Bu do¤rultuda, yerel yönetimler, akademik kurumlar ve ülkemizin önde gelen sivil toplum kurulufllar› ile iflbirli¤i içerisinde sosyal yat›r›mlara destek veriyor; özellikle faaliyet gösterdi¤i co¤rafyalarda, çevre, örgün ve yayg›n e¤itimin desteklenmesi, mesleki yetkinli¤in art›r›lmas› ve kültürel miras›m›z›n genifl kitlelerce bilinirli¤inin art›r›lmas› yönünde topluma katk› sa¤l›yor. Kayseri Fabrikas›’n›n da yer ald›¤› co¤rafyan›n kültürel 82 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu miras›n›n korunmas› ve tan›t›lmas› çal›flmalar› kapsam›nda, Mimar Sinan’›n do¤um yeri A¤›rnas’da her y›l Mimar Sinan Festivali’ni destekleyen Çimsa, Hüseyin Cömert taraf›ndan yaz›lan ve A¤›rnas Belediyesi Yay›nlar›ndan ç›kan “Koramaz Vadisi” kitab›na da katk›da bulundu. Bu kitap, Türkiye ve dünya mimari kültürünün en büyük ustalar›ndan Mimar Sinan’›n do¤du¤u bölgede o döneme ait yerleflimleri inceleyen bir araflt›rma sunuyor. Çimsa, ayn› flekilde her y›l A¤›rnas kasabas›nda düzenlenen “Mimar Sinan’› Anma Günleri”ne ve kasabada gerçeklefltirilen Yaz Çal›fltay›’na destek veriyor. Çimsa ayr›ca, Gönül Hal›c›’n›n “‹stanbul Anadolu Yakas›’nda Tarihsel Bir Gezinti” isimli kitab›na da destek vererek, kitab›n Türkçe ve ‹ngilizce olarak bask›ya haz›rlanmas›n› sa¤lad›. Genç ve yetenekli mimarlara meslek icra etmeleri için flans oluflturmak; Türkiye'de mimarl›k ö¤retim kurumlar› aras›nda rekabeti art›rmak; Türkiye'de mimarl›k mesle¤inin kamuya tan›t›m› ile itibar›n›n yükselmesine katk›da bulunmak ve uygulama alan› ile okullar›n karfl›l›kl› iliflkisini güçlendirmek amac›yla ortam yaratmak gibi önemli hedefleri olan Archiprix-Türkiye Mimarl›k Ö¤rencileri Bitirme Projeleri Ulusal Yar›flmas› ve Sergisi, 9 y›ld›r Çimsa ana sponsorlu¤unda gerçeklefltiriliyor. Bunun yan› s›ra Çimsa, Erciyes Üniversitesi Mimarl›k Fakültesi’nde düzenlenen sempozyum ve seminerlere katk›da bulunuyor, çimento ve beton uygulamalar› hakk›nda son geliflmeleri akademik dünya ile paylafl›yor. Çimsa, deprem kufla¤›nda yer alan ülkemizde, ana faaliyet alan› do¤rultusunda bilinçli ve güvenli bina yap›m› konusunda temel görüfl oluflmas›n› ve toplumumuzun yaflam alanlar›n›n güvenlik standartlar›n›n yan› s›ra estetik özelliklerinin de geliflmesini desteklemek amac›yla sektörün geliflimine katk›da bulunacak mesleki e¤itimleri ve bilgilendirme çal›flmalar›n› da aral›ks›z sürdürüyor. Çimsa, 2007 – 2009 y›llar› aras›nda, Kayseri ve Mersin’de ekonomik ömrü sona eren maden ocaklar›n›n, 20 hektardan fazla alan›n a¤açland›r›lmas›n› sa¤lad›. Bu çal›flma kapsam›nda, 70 bine yak›n çeflitli türde fidan dikildi ve maden sahalar›n›n do¤aya yeniden kazand›r›lmas› sa¤land›. Halen bu fidanlar›n bak›m› ve sulanma ifllemleri düzenli olarak yap›l›yor; bu projelerin devam› için planlama çal›flmalar› sürüyor. Çimsa Eskiflehir Üretim Tesisi’nin eski kil oca¤›nda 50 dönüm arazi üzerinde oluflturulan yapay göl ve do¤al yaflam habitat› ise, çevreye uyumlu, bitki ve hayvan çeflitlili¤ini bar›nd›ran örnek bir uygulama olarak dikkat çekiyor. Buna ek olarak, Eskiflehir’de Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤inde, ülkemizin ilk Planeteryum’unun (Uzay Evi) kurulmas› için yat›r›mlar bafllad›. Çimsa ayr›ca, At›klar›n ‹lave Yak›t Olarak Kullan›m Lisans›'n› da alarak çevrenin korunmas› konusunda önemli bir ad›m att›. 2008 – 2009 y›llar›nda, 3 bin tonun üzerinde at›k, alternatif yak›t olarak kullan›larak, çevreye zarar vermeksizin bertaraf edildi. Kayseri Organize Sanayi Bölge Müdürlü¤ü ve sanayicilerle toplant›lar yap›larak çevre bilincinin art›r›lmas›na katk›da bulunuldu. Halen, Kayseri KASK‹ ar›tma çamurunun, fabrika at›k gazlar›yla kurutularak alternatif yak›t olarak kullan›lmas› konusunda görüflmeler ve planlamalar devam ediyor. Çimsa bünyesinde bir AR-GE projesi olarak, TÜB‹TAK yat›r›m teflvik kapsam›nda haz›rlanan bu projenin Çimsa, büyüme performans›n› sürdürürken, sosyal sorumluluklar›n› yerine getirmeyi, toplum ve çevre için de¤er yaratmay› kurumsal bir öncelik olarak görmeye devam edecek. hayata geçmesiyle; • 25 bin 550 ton (127 bin 750 metreküp) kuru ar›tma çamuru her y›l vahfli depolamaya gitmeyecek, toprak ve yer alt› sular› için tehdit oluflturmayacak. • Yüksek rutubetli tras› kurutmak için fosil yak›tlarla çal›flan kurutma tesisi yerine Klinker so¤utucu üzerine verilerek yap›lacak. Çimsa, bir yandan büyüme performans›n› sürdürürken, sosyal sorumluluklar›n› yerine getirmeyi, toplum ve çevre için de¤er yaratmay› kurumsal bir öncelik olarak görmeye devam edecek. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 83 Palazetto Dello Sport - Roma/ 1956-1958 Pier Luigi Nervi, mimar Vitellozzi ile birlikte 84 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Dinamik. Büyümeye hevesli ve sürdürülebilirlik konusunda öncü ad›mlar atan güçlü bir flirketiz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 85 Kurumsal Yönetim ‹lkelerine Uyum Raporu 1. Kurumsal Yönetim ‹lkelerine Uyum Beyan› Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. Sermaye Piyasas› Kurulu SPK taraf›ndan yay›nlanan Kurumsal Yönetim ‹lkelerinde yer alan prensiplerin uygulanmas› için gerekli özen ve dikkati göstermifl olup, gelifltirme çal›flmalar› devam etmektedir. BÖLÜM I - PAY SAH‹PLER‹ 2. Pay Sahipleri ile ‹liflkiler Birimi Pay sahipleri ile iliflkiler, Mali ‹fller Müdürlü¤ü bünyesindeki Mali ‹fller fiefi Abdullah Kaplan taraf›ndan yürütülmektedir ve e-mail adresi a.kaplan@cimsa.com.tr 'dir. Dönem içinde pay sahiplerinden gelen yaz›l› ve sözlü bilgi talepleri, Sermaye Piyasas› Mevzuat› dahilinde ortaklar aras›nda hiçbir ayr›m gözetmeksizin, sözlü veya yaz›l› olarak yan›tlanm›flt›r. 2009 y›l› içerisinde geçmis y›llarla ilgili olarak kar pay›n› alamayan ve sermaye art›r›m›na kat›lamayan 4 hissedar›m›z›n ifllemleri yap›larak, tutanak karfl›l›¤› pay sahiplerine hisse senedi teslimi yap›lm›flt›r. fiirket Esas Sözleflmesi'nde özel denetçi atanmas› ile ilgili hüküm yoktur, 2009 y›l›nda pay sahiplerinden bu konuda bir talep al›nmam›flt›r. KAP (Kamuyu Ayd›nlatma Projesi) kapsam›nda ‹MKB'ye göndermek zorunda oldu¤umuz özel durum aç›klamalar›, mali tablolar ve fiirket hakk›ndaki di¤er bilgiler de elektronik ortamda elektronik imzal› olarak gönderilmektedir. fiirketimiz, sermaye piyasas› araçlar›n›n kayden izlenmesi amac›yla kurulan Merkezi Kay›t Kuruluflu A.fi.'ye üye olarak, ‹MKB'de ifllem gören fiirketimiz hisse senetlerini kaydilefltirmifltir. 4. Genel Kurul Bilgileri fiirketimizde, bilgi alma ve inceleme hakk›n›n kullan›m›nda, pay sahipleri aras›nda ayr›m yap›lmamaktad›r. Pay sahiplerinin bilgi edinme haklar›n›n geniflletilmesi ve haklar›n›n sa¤l›kl› olarak kullan›labilmesi amac›yla, mali tablolar›n yan› s›ra gerekli bilgi ve belgeler sürekli güncellenerek elektronik ortamda fiirketimizin kurumsal internet sitesi (www.cimsa.com.tr) içerisinde Türkçe ve ‹ngilizce olarak pay sahiplerinin kullan›m›na sunulmaktad›r. 09.04.2009 tarihinde Ola¤an Genel Kurul Toplant›s› yap›lm›fl ve toplant› nisab› %74,19 olarak gerçekleflmifltir. Menfaat sahiplerinden isteyenler gerekli formaliteleri tamamlayarak Genel Kurul'a kat›lm›fllard›r. Toplant›ya davet Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›nca belirlenen flartlar dahilinde yap›lm›fl olup, bu durum Bakanl›k Komiserince onaylanm›flt›r. Toplant›da pay sahiplerine soru sorma hakk› verilmifl olup, gerekli aç›klamalarda bulunulmufltur. Faaliyet Raporu haz›rlanarak Genel Kurul'a kat›lan ortaklara da¤›t›lm›fl ve bir önceki y›l›n faaliyetleri hakk›nda ortaklara bilgi verilmifltir. Pay sahipleri taraf›ndan verilen öneriler do¤rultusunda Denetim Kurulu Üyelerinin seçimi yap›lm›flt›r. Genel Kurul ile ilgili toplant› tutana¤› fiirket merkezinde bulundurulmakta olup talep edilmesi halinde pay sahiplerinin bilgisine sunulmaktad›r. Toplant› tutana¤›, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde yay›mlanm›flt›r. Ayr›ca, Genel Kurul kat›lanlar cetveli ve toplant› tutana¤› fiirket’in www.cimsa.com.tr adresli internet sitesinde yay›nlanmaktad›r. Bu dönemde 75 adet faaliyet raporu talep edilmifl olup, talepleri posta yolu ile kendilerine ulaflt›r›lm›flt›r. Hisse senedi de¤iflimi ve kar pay›n›n vergilendirilmesi ile ilgili sözlü ve yaz›l› sorulara cevap verilmifltir. Pay sahiplerini ilgilendirecek geliflmeler Özel Durum Aç›klama Formu fleklinde ‹MKB arac›l›¤› ile duyurulmufltur. Önemli nitelikteki kararlar›n Genel Kurul taraf›ndan al›nmas› konusunda Esas Sözleflme'ye hüküm konulmam›flt›r. Yönetim Kurulu, Genel Kurul'un iradesini temsil etti¤inden dolay› böyle bir düzenlemeye ihtiyaç görülmemifltir. Ayr›ca, fiirketin Esas Sözleflmesinde yap›lmas› gereken de¤iflikliklerin yap›lmas› 3. Pay Sahiplerinin Bilgi Edinme Haklar›n›n Kullan›m› 86 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu için 28.08.2009 tarihinde toplanan Ola¤anüstü Genel Kurul, de¤ifliklikleri onaylam›flt›r. Genel Kurul’da nisap 73,35 oran›nda gerçekleflmifltir. De¤ifliklikler için Sermaye Piyasas› Kurulu’ndan ve T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’ndan al›nan izinler al›nm›fl, toplant›ya davet Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›nca belirlenen flartlar dahilinde yap›lm›fl olup, bu durum Bakanl›k Komiserince onaylanm›flt›r. Bu Toplant›n›n da, haz›run cetveli ve tutana¤› fiirket merkezinde bulundurulmakta olup talep edilmesi halinde pay sahiplerinin bilgisine sunulmaktad›r. Toplant› tutana¤›, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde yay›mlanm›flt›r. Ayr›ca, Genel Kurul kat›lanlar cetveli ve toplant› tutana¤› fiirket’in www.cimsa.com.tr adresli internet sitesinde yay›nlanmaktad›r. 5. Oy Haklar› ve Az›nl›k Haklar› Esas Sözleflme'de imtiyazl› oy hakk› bulunmamaktad›r. Esas Sözleflme'de birikimli oy kullan›m›na yönelik bir düzenleme yap›lmam›flt›r. Mevcut ortakl›k yüzdelerinde ve ortakl›k yap›s›nda birikimli oy hakk› tan›nmas›n›n fiirket'in ahenkli yönetim yap›s›n› bozaca¤› düflüncesi ile böyle bir düzenleme yap›lmam›flt›r. 6. Kar Da¤›t›m Politikas› ve Kar Da¤›t›m Zaman› fiirketin kar da¤›t›m›, Esas Sözleflme'nin 26. maddesinde belirlenmifltir. Buna göre, brüt kardan ödenmesi zorunlu vergiler düflüldükten sonra kalan net kardan, kanuni yedek akçeler ayr›m› ve SPK mevzuat› da dikkate al›narak Esas Sözleflme'de belirlenen çerçevede Yönetim Kurulu'nun teklifi ve Genel Kurul'un onaylayaca¤› oranda kar da¤›t›m› yap›lmaktad›r. SPK, 2009 y›l› da¤›t›labilir kar›ndan kar da¤›t›m zorunlulu¤u getirmemifltir. fiirketimiz kar pay› da¤›t›m politikas› olarak ''Ortaklara da¤›t›labilir kar›n asgari %50'sinin hesap dönemini izleyen May›s ay›n›n sonuna kadar da¤›t›lmas›n›'' benimsemifltir. Bu politika ulusal ve global ekonomik flartlara, gündemdeki projelere ve fonlar›n durumuna göre Yönetim Kurulu taraf›ndan her y›l gözden geçirilebilir. Kar da¤›t›m›nda herhangi bir imtiyaz yoktur. 7. Paylar›n Devri fiirket Esas Sözleflmesi'nde pay devrini k›s›tlayan herhangi bir hüküm yoktur. BÖLÜM II - KAMUYU AYDINLATMA VE fiEFFAFLIK 8. fiirket Bilgilendirme Politikas› Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi.’nin kamunun ayd›nlat›lmas› ve bilgilendirme politikas›n›n izlenmesi, gözetimi ve gelifltirilmesi Yönetim Kurulu’nun yetki ve sorumlulu¤u alt›ndad›r. Bilgilendirme Politikas›, SPK Kurumsal Yönetim ‹lkeleri çerçevesinde Yönetim Kurulunca oluflturularak onaylanm›fl, 30.04.2009 tarihinde Özel Durum aç›klamas› ile kamuya duyurulmufl ve bu tarihten itibaren www.cimsa.com.tr adresinde yay›nlanmaktad›r. Bilgilendirme Politikas›, 28.08.2009 tarihinde yap›lan Ola¤anüstü Genel Kurul Toplant›s›nda ortaklar›n bilgisine sunulmufltur. Bu politika gere¤i ba¤›ms›z denetimden geçmifl 6 ve 12. ay mali tablolar›, denetimden geçmemifl 3 ye 9. ay mali tablolar› kamuya duyurulmaktad›r. Uluslararas› Finansal Raporlama Standartlar› (UFRS-UMS) do¤rultusunda haz›rlanan konsolide raporlar›n duyurusu SPK’ca belirtilen süreler içinde kamuoyuna yap›lm›flt›r. fiirket ile ilgili bilgilerin kamuya aç›klanmas› y›l içerisinde bas›n bültenleri, elektronik posta gönderileri, telefon üzerinden iletiflim, medya kurulufllar› ve haber ajanslar› ile yap›lan röportajlar arac›l›¤›yla yap›lmaktad›r. Ayr›ca. Bilgilendirme Politikas› kapsam›nda kamuyu ayd›nlat›lmas›nda SPK Kurumsal Yönetim ‹lkelerinin tavsiye etti¤i flekilde web sitesi üzerinden eriflim imkan› sa¤lanm›flt›r. Web sitesinde, Yat›r›mc› ‹liflkileri bafll›¤› alt›nda izlenebilecek bafll›klar afla¤›daki gibidir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 87 Kurumsal Yönetim ‹lkelerine Uyum Raporu • • • • • • • • • • • • Ticaret Sicil Bilgileri Bilgilendirme Politikas› Faaliyet Raporu Esas Sözleflme Kurumsal Uyum Raporu Ortakl›k Yap›s› Kar Pay› Da¤›t›m› Yönetim Kurulu Kararlar› Özel Durum Aç›klamalar› Tüm Finansal Veriler Genel Kurul Bilgileri S›kça Sorulan Sorular 9. Özel Durum Aç›klamalar› fiirketimizde 2009 y›l›nda Sermaye Piyasas› Kurulu ve ‹MKB tebli¤leri gere¤ince 13 adet özel durum aç›klamas› yap›lm›flt›r. fiirket Özel Durum Aç›klamalar›n› ‹MKB yoluyla ve Kamuyu Ayd›nlatma Projesi kapsam›nda pay sahiplerin bilgilerine sunmufltur. Söz konusu bildirimler zaman›nda yap›lm›fl olup SPK ve ‹MKB taraf›ndan yapt›r›m uygulanmam›flt›r. fiirketimiz hisseleri yurtd›fl› borsalarda ifllem görmemektedir. 12. ‹çeriden Ö¤renebilecek Durumda Olan Kiflilerin Kamuya Duyurulmas› Afla¤›daki içeriden bilgi ö¤renebilecek kifliler listesinden Yönetim Kurulu Üyeleri ve üst düzey yöneticiler, faaliyet raporunda kamuya duyurulmaktad›r. Mehmet Göçmen Mustafa Nedim Bozfak›o¤lu Mehmet Hayrettin fiener Y›lmaz Külcü Serra Sabanc› ‹lker Y›ld›r›m Bahad›r Boran Mehmet Hac›kamilo¤lu Nevra Özhatay Memduh Güllü Ayd›n Kaya Mutlu Siyer Mustafa fianl› 10. fiirket ‹nternet Sitesi ve ‹çeri¤i Remzi Karatal fiirket’in, www.cimsa.com.tr adresinden ulafl›labilen internet sitesi mevcut olup, SPK Kurumsal Yönetim ‹lkeleri Bölüm II, madde 1.11.5'te say›lan bilgiler bu sitede yer almaktad›r. ‹nternet sitemizde kurumsal tan›t›m, ürün ve hizmetlerimiz, finansal göstergelerimiz, faaliyet raporlar›m›za,yat›r›mc› iliflkileri, mali tablolar›m›z,bilgilendirme politikam›z, sosyal sorumluluk bilinci ile yürüttü¤ümüz faaliyetlerimiz insan kaynaklar›m›z› içeren politikalar›m›z gibi bilgilere yer verilmifltir Abdullah Kaplan Sermaye Piyasas› Kurulu'nun 10.12.2004 tarih 48/1588 say›l› toplant›s›nda al›nan karara göre internet sitesi içeri¤i düzenlenmifltir. 11. Gerçek Kifli Nihai Hakim Pay Sahibi/Sahiplerinin Aç›klanmas› fiirketimiz hisseleri hamiline yaz›l› oldu¤undan gerçek kifli hisselerinin kontrolü mümkün de¤ildir. Baflkan Üye Üye Üye Üye Denetçi Denetçi Genel Müdür Genel Müdür Yard›mc›s› (Mali ‹fller) Mali ‹fller Müdürü Bütçe ve Finansman Müdürü Bilgi Sistemleri Müdürü ‹ç Denetim Müdürü Risk Yönetim Müdürü Mali ‹fller fiefi Güney Serbest Ba¤›ms›z Denetim ve SMMM A.fi. Ba¤›ms›z Denetim Kuruluflu BÖLÜM III - MENFAAT SAH‹PLER‹ 13. Menfaat Sahiplerinin Bilgilendirilmesi Tüm menfaat sahiplerine bilgilendirmeler ilgili mevzuat gere¤i kamuya yap›lan periyodik bildirimler ve özel durum aç›klama formu fleklinde, ‹MKB arac›l›¤› ile yap›lmaktad›r. Ola¤an ve ola¤anüstü genel kurul toplant›lar›, kar pay› da¤›t›m› gibi hususlar, ilgili mevzuatlar ve fiirket Esas Sözleflmesi gere¤i gazete ilanlar› ile duyurulmaktad›r. Ayr›ca, bas›n toplant›lar›, bas›n bültenleri ve medya kurulufllar› ile yap›lan röportajlar ile de bilgilendirmeler yap›lmaktad›r. Ayr›ca fiirket çal›flanlar› iki ayl›k bülten, Çimsa Portal› vas›tas› ve y›ll›k 88 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu bilgilendirme toplant›lar›yla bilgilendirilmektedir. Müflteriler için y›ll›k toplant›lar ve tan›t›mlar yap›lmakta olup e¤itim ve seminerlerin yan› s›ra ba¤l›l›k anketleri yap›lmaktad›r. 14. Menfaat Sahiplerinin Yönetime Kat›l›m› Çal›flanlar ile y›lda en az bir kere geçmifl y›l faaliyetlerinin de¤erlendirildi¤i, gelecek y›l hedeflerinin paylafl›ld›¤› toplant›lar düzenlenmekte ve geri bildirimler al›nmaktad›r. ‹fl mükemmelli¤i ve ö¤renen organizasyon çal›flmalar› ve öneri sistemi kapsam›nda, ekip çal›flmalar› teflvik edilmekte, proje ekiplerinin hedef belirleme, süreç iyilefltirme, yat›r›mlar gibi fiirket'i ilgilendiren konularda kat›l›mlar› sa¤lanmaktad›r. bilgi-beceriye sahip, üretilen de¤erin art›r›lmas›na katk›da bulunabilecek nitelikte iflgücünü temin etmek. • Çal›flanlar›m›z›n e¤itim ve geliflim ihtiyaçlar›n› tespit ederek, organizasyonel ve bireysel geliflimi destekleyen e¤itim programlar› haz›rlamak ve uygulamak. • Kurumsal ve bireysel hedefleri gerçeklefltirmek için çal›flanlar›m›z›n performanslar›n›n planland›¤› ve takip edildi¤i, geribildirimin etkin kullan›ld›¤›, yetkinliklerin de¤erlendirildi¤i ve geliflim alanlar›n›n belirlendi¤i bir performans yönetim sistemi oluflturmak. • Bilgi, beceri ve yetkinli¤e dayal› ifl de¤erleme metodolojilerini kullanarak; ücret ve yan haklar yönetimini rekabetçi, adil, eflitlikçi, elde tutmay› sa¤lay›c› ve bireysel performans› ödüllendirici bir çerçevede düzenlemek. Çal›flanlar›m›z taraf›ndan ayr›mc›l›k ile ilgili bugüne kadar hiçbir flikayet olmam›flt›r. 16. Müflteri ve Tedarikçilerle ‹liflkiler Hakk›nda Bilgiler 15. ‹nsan Kaynaklar› Politikas› Yurtiçi fiirketimizin vizyon ve hedefleri do¤rultusunda; organizasyonel geliflimi sürekli ve etkin k›lmay› amaçlayan Kurumsal Geliflim ve ‹nsan Kaynaklar› Stratejilerimiz; • Karl› büyümenin süreklili¤ini sa¤layacak organizasyon ve insan kaynaklar› alt yap›s›n› kurmak, mevcut süreçleri iyilefltirmek, • Yüksek performans kültürü oluflturmak, • Organizasyonel iklimi gelifltirmektir. Bu vizyonda oluflturulan temel ‹nsan Kaynaklar› Politikalar›m›z afla¤›daki gibidir: • fiirket hedef ve stratejileri ile uyumlu ‹nsan Kaynaklar› stratejilerinin belirlenmesi ve gerçeklefltirilebilmesi amac›yla haz›rlanan Organizasyon Baflar› Plan› ile; ihtiyaç duyulan organizasyonel iyilefltirmeleri yaparak, uzun vadeli baflar›y› etkin k›lacak kritik pozisyonlar› belirlemek ve yedeklemek. • Çal›flanlar›m›za sürekli geliflim olanaklar› ve kariyer f›rsatlar› sa¤layan sistemler gelifltirmek. • fiirketimizin ihtiyaçlar› do¤rultusunda ö¤renim düzeyi, deneyim, pozisyona özgü yetkinlikler dikkate al›narak; ilgili alanda • Müflteri Ziyaretleri Müflterilerimiz muhtelif zamanlarda Pazarlama Müdürlü¤ü elemanlar› taraf›ndan ziyaret edilerek önerileri, beklentileri ve memnuniyetleri yerinde tespit edilmektedir. • Bayi Toplant›lar› Y›lda birkaç kez düzenlenen bölgesel bayi toplant›lar›nda bayilerimiz fiirketimizdeki geliflmeler hakk›nda bilgilendirilmekte, ürün özellikleri ile ilgili bilgileri tazelenmekte ve nihai müflterilerine destek olabilecekleri flekilde teknik olarak donan›m kazanmalar› sa¤lanmaktad›r. Bu toplant›larda ayr›ca bayilerin sorunlar› dinlenmekte ve ortak çözümler oluflturulmaktad›r. • Bayi Yemekleri Özel dönemlerde (Ramazan ay›, y›lbafl› vs.) bayilerimize gerek bölgelerinde gerekse fabrikam›za davet edilerek yemekli toplant›lar düzenlenmekte ve bayilerimiz ile s›cak iliflkiler kurulmaktad›r. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 89 Kurumsal Yönetim ‹lkelerine Uyum Raporu • Fuarlar Düzenlenen fuarlarda aç›lan stantlarda Pazarlama Müdürlü¤ü elemanlar› ile gri, beyaz ve KAÇ çimentolar›m›z›n tan›t›m› yap›lmakta ve bu fuarlarda farkl› ürünler üreten müflterilerimizin ürünleri de tan›t›m maksad›yla bulundurulmaktad›r. Ayr›ca di¤er yap› fuarlar› ve refrakter fuarlar›nda kullan›c›lar›m›z›n açm›fl olduklar› stantlar pazarlama-sat›fl elemanlar› taraf›ndan ziyaret edilerek, iliflkilerimizin s›cak kalmas› sa¤lanmaktad›r. satan firmalar›n yetkililerini belirli periyotlarda ülkemize davet etmekteyiz. Bu davetler sayesinde fabrikam›z imkânlar› ve ürünlerimiz detayl› olarak aktar›lmaktad›r. Müflterilerimizin tavsiye ve beklentileri tespit edilmektedir. • Broflür ve Kitapç›klar Gri, Beyaz ve KAÇ çimentolar›m›z ile ilgili tan›t›c›, bilgilendirici ve en çok sorulan sorulara aç›klamalar getirecek flekilde ö¤retici yay›nlar›m›z Pazarlama Müdürlü¤ü taraf›ndan hayata geçirilmekte ve da¤›t›lmaktad›r. 17. Sosyal Sorumluluk • Seminerler ve Paneller Pazarlama Müdürlü¤ü taraf›ndan farkl› mimarl›k, inflaat ve güzel sanatlar fakültelerinde her y›l hem ö¤renciler hem de ö¤retim görevlileri için paneller ve seminerler düzenlenmekte, bu etkinliklerde beyaz ve KAÇ çimentolar›m›z›n kalitesi, kullan›m alanlar› ve avantajlar› konusunda bilgilendirme yap›lmaktad›r. • Düzeltici Faaliyet Müflterilerimizden gelen ürün flikayetleri için derhal düzeltici faaliyet formu haz›rlanarak ilgili birime gönderilmekte ve sorunun en k›sa sürede çözülmesi sa¤lanarak müflterilerimiz bilgilendirilmektedir. Yurtd›fl› • Müflteri Ziyaretleri Yurtd›fl›ndaki müflterilerimiz y›lda bir kezden az olmamak koflulu ile ziyaret edilerek, hem müflteriler ile s›cak ve yak›n temas sa¤lanmakta hem de bulundu¤umuz pazar dinamikleri yerinde incelenmektedir. • Müflteri Gezileri Hedef pazar›m›zda beyaz ve KAÇ çimentolar›m›z ile üretim yapan veya al›p Ürün kalitemizi etkileyebilecek hammadde ve katk› maddeleri ise ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemimizde yer alan onayl› tedarikçilerden temin edilmekte ve performanslar› sürekli olarak takip edilmektedir. Çimsa, toplumumuzu oluflturan bireylerin yuvalar›n› kuracaklar›, çocuklar›na e¤itim sa¤layacaklar›, hastal›klar›na flifa arayacaklar›, devletle, hukukla ifllerini görecekleri mekanlar›n, binalar›n; elektrik sa¤layan barajlar›n, üretim yapan fabrikalar›n, ulafl›m sa¤layan havaalanlar›n›n, otoyollar›n, demiryollar›n›n, k›saca Türkiye’nin yaflad›¤› ve üretti¤i alanlar›n alt ve üst yap›s›n›n sa¤lam ve dayan›kl› olmas› için gerekli temel malzemeyi sa¤lamaktad›r. Çimsa, bu büyük sorumlulu¤unun yan› s›ra, merhum Sak›p Sabanc›’n›n da dedi¤i gibi: “Bu topraklardan ald›klar›m›z› bu topraklara geri vermek” ilkesini, büyük bir görev olarak görmektedir. Çimsa, as›l iflini bu ülkenin kaynaklar›n›, yurtiçinde ve d›fl›nda bu ülke için en yüksek de¤eri yaratacak flekilde kullanmak olarak tan›mlamakta; sanayi liderli¤inin de getirdi¤i sorumlulu¤un bilinciyle, kendisinin ve içerisinde yer ald›¤› toplumun sürekli geliflimini desteklemeyi öncelikli sorumlulu¤u olarak görmektedir. Çimsa, bu do¤rultuda, yerel yönetimler, akademik kurumlar ve ülkemizin önde gelen sivil toplum kurulufllar› ile iflbirli¤i içerisinde sosyal yat›r›mlara destek vermektedir; özellikle faaliyet gösterdi¤i co¤rafyalarda, çevre, örgün ve yayg›n e¤itimin desteklenmesi, mesleki yetkinli¤in art›r›lmas› ve kültürel miras›m›z›n genifl kitlelerce bilinirli¤inin art›r›lmas› yönünde topluma katk› sa¤lamaktad›r. 90 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Kayseri Fabrikas›’n›n da yer ald›¤› co¤rafyan›n kültürel miras›n›n korunmas› ve tan›t›lmas› çal›flmalar› kapsam›nda, Mimar Sinan’›n do¤um yeri A¤›rnas’da her y›l Mimar Sinan Festivali’ni destekleyen Çimsa, Hüseyin Cömert taraf›ndan yaz›lan ve A¤›rnas Belediyesi Yay›nlar›ndan ç›kan “Koramaz Vadisi” kitab›na da katk›da bulunmufltur. Bu kitap, Türkiye ve dünya mimari kültürünün en büyük ustalar›ndan Mimar Sinan’›n do¤du¤u bölgede o döneme ait yerleflimleri inceleyen bir araflt›rma sunmaktad›r. Çimsa, ayn› flekilde her y›l A¤›rnas kasabas›nda düzenlenen “Mimar Sinan’› Anma Günleri”ne ve kasabada gerçeklefltirilen Yaz Çal›fltay›’na destek vermektedir. Çimsa ayr›ca, Gönül Hal›c›’n›n “‹stanbul Anadolu Yakas›’nda Tarihsel Bir Gezinti” isimli kitab›na da destek vererek, kitab›n Türkçe ve ‹ngilizce olarak da bask›ya haz›rlanmas›n› sa¤lam›flt›r. Genç ve yetenekli mimarlara meslek icra etmeleri için flans oluflturmak; Türkiye'de mimarl›k ö¤retim kurumlar› aras›nda rekabeti art›rmak; Türkiye'de mimarl›k mesle¤inin kamuya tan›t›m› ile itibar›n›n yükselmesine katk›da bulunmak ve uygulama alan› ile okullar›n karfl›l›kl› iliflkisini güçlendirmek amac›yla ortam yaratmak gibi önemli hedefleri olan Archiprix-Türkiye Mimarl›k Ö¤rencileri Bitirme Projeleri Ulusal Yar›flmas› ve Sergisi, 9 y›ld›r Çimsa ana sponsorlu¤unda gerçeklefltirilmektedir. Bunun yan› s›ra Çimsa, Erciyes Üniversitesi Mimarl›k Fakültesi’nde düzenlenen sempozyum ve seminerlere katk›da bulunmakta, çimento ve beton uygulamalar› hakk›nda son geliflmeleri akademik dünya ile paylaflmaktad›r. Çimsa, deprem kufla¤›nda yer alan ülkemizde, ana faaliyet alan› do¤rultusunda bilinçli ve güvenli bina yap›m› konusunda temel görüfl oluflmas›n› ve toplumumuzun yaflam alanlar›n›n güvenlik standartlar›n›n yan› s›ra estetik özelliklerinin de geliflmesini desteklemek amac›yla sektörün geliflimine katk›da bulunacak mesleki e¤itimleri ve bilgilendirme çal›flmalar›n› da aral›ks›z sürdürmektedir. Çimsa, 2007 – 2009 y›llar› aras›nda, Kayseri ve Mersin’de ekonomik ömrü sona eren maden ocaklar›n›n, 20 hektardan fazla alan›n a¤açland›r›lmas›n› sa¤lam›flt›r. Bu çal›flma kapsam›nda, 70 bine yak›n çeflitli türde fidan dikilmifl ve maden sahalar›n›n do¤aya yeniden kazand›r›lmas› sa¤lanm›flt›r. Halen bu fidanlar›n bak›m› ve sulanma ifllemleri sürekli olarak yap›lmakta; bu projelerin devam› için planlama çal›flmalar› sürmektedir. Çimsa Eskiflehir Üretim Tesisi’nin eski kil oca¤›nda 50 dönüm arazi üzerinde oluflturulan yapay göl ve do¤al yaflam habitat› ise, çevreye uyumlu, bitki ve hayvan çeflitlili¤ini bar›nd›ran örnek bir uygulama olarak dikkat çekmektedir. Buna ek olarak, Eskiflehir’de Büyükflehir Belediyesi iflbirli¤inde, ülkemizin ilk Planeteryum’unun (Uzay Evi) kurulmas› için yat›r›mlar bafllam›flt›r. Çimsa ayr›ca, At›klar›n ‹lave Yak›t Olarak Kullan›m Lisans›'n› da alarak çevrenin korunmas› konusunda önemli bir ad›m atm›flt›r. 2008 – 2009 y›llar›nda, 3 bin tonun üzerinde at›k, alternatif yak›t olarak kullan›larak, çevreye zarar vermeksizin bertaraf edilmifltir. Kayseri Organize Sanayi Bölge Müdürlü¤ü ve sanayicilerle toplant›lar yap›larak çevre bilincinin art›r›lmas›na katk›da bulunulmufltur. Halen, Kayseri KASK‹ ar›tma çamurunun, fabrika at›k gazlar›yla kurutularak alternatif yak›t olarak kullan›lmas› konusunda görüflmeler ve planlamalar devam etmektedir. Çimsa bünyesinde bir AR-GE projesi olarak, TÜB‹TAK yat›r›m teflvik kapsam›nda haz›rlanan bu projenin hayata geçmesiyle; • 25 bin 550 ton (127 bin 750 metreküp) kuru ar›tma çamuru her y›l vahfli depolamaya gitmeyecek, toprak ve yeralt› sular› için tehdit oluflturmayacak. • Yüksek rutubetli tras› kurutmak için fosil yak›tlarla çal›flan kurutma tesisi yerine Klinker so¤utucu üzerine verilerek yap›lacak. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 91 Kurumsal Yönetim ‹lkelerine Uyum Raporu Ayr›ca, yurt çap›nda e¤itim, sa¤l›k ve sosyal alanlarda y›llardan beri yat›r›m yapmakta olan Sabanc› Vakf›’na faaliyetlerine katk›da bulunmak amac›yla, 1.500.000 Euro ba¤›flta bulunulmufltur. Çimsa, bir yandan büyüme performans›n› sürdürürken, sosyal sorumluluklar›n› yerine getirmeyi, toplum ve çevre için de¤er yaratmay› kurumsal bir öncelik olarak görmeye devam edecektir. BÖLÜM IV - YÖNET‹M KURULU 18. Yönetim Kurulu'nun Yap›s›, Oluflumu ve Ba¤›ms›z Üyeler Misyonumuz: Beton ve Çimento kullan›c›lar›n›n uluslararas› seviyede ifl orta¤› olmak. Ana stratejik hedeflerimiz: 1- Karl› büyüme için yüksek performans kültürü 2- Müflteriye sunulan de¤eri art›rmak 3- Yüksek performansl› süreçler 4- Bilgi, insan ve organizasyon alt yap›s›nda Çimsa “DNA”s›n› oluflturmak 21. Risk Yönetim ve ‹ç Kontrol Mekanizmas› Yönetim Kurulu Mehmet Göçmen Mustafa Nedim Bozfak›o¤lu Mehmet Hayrettin fiener Y›lmaz Külcü Serra Sabanc› yap›lan toplant›larda görüflülmektedir. Vizyonumuz: Türkiye’nin en de¤erli çimento ve beton flirketi olmak. Baflkan Baflkan Vekili Üye Üye Üye Yönetim Kurulu'nda, icrac› üye bulunmamaktad›r. Yönetim Kurulu fiirket Esas Sözleflmesi'ne göre pay sahipleri aras›ndan seçilecek befl üyeden oluflmaktad›r. Genel Kurul'da seçilen üyeler aras›nda ba¤›ms›z üye bulunmamaktad›r. 19. Yönetim Kurulu Üyelerinin Nitelikleri Yönetim Kurulu Üyeli¤i seçiminde aran›lacak asgari niteliklerle ilgili Esas Sözleflme'de herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, Yönetim Kurulu Üyeleri, SPK Kurumsal Yönetim ‹lkeleri IV. bölümün 3.1.1, 3.1.2 ve 3.1.5 maddelerinde yer alan niteliklere uygun üyelerden oluflmaktad›r. 20. fiirket'in Misyon ve Vizyonu ile Stratejik Hedefleri fiirket vizyon ve misyonu belirlenerek internet sitesinde yay›mlanm›fl ve kamuya duyurulmufltur. Y›ll›k bütçelerle belirlenen hedeflerin gerçekleflme dereceleri ayl›k Üretim, sat›fl, stok, ticari ve mali konular, insan kaynaklar› alanlar›nda oluflturulan fiirket politikalar› ve prosedürler ifllemlerin belirli bir disiplin alt›nda yap›lmas›n› sa¤lamaktad›r. ‹fl ak›fl›, ifli yapanla kontrol eden farkl› olacak flekilde düzenlenmifl, uygun noktalarda oto kontrol mekanizmalar› oluflturulmufltur. Üretim, sat›n alma ve sat›fl faaliyeti ile baz› harcama kalemlerini kontrol eden raporlama sistemleri gelifltirilmifl, bunlar›n de¤erlendirildi¤i farkl› düzey ve ortamlardaki toplant›lar fiirket gelene¤i haline getirilmifltir. ‹dari, mali, ticari konularda ifllem yap›labilmesi belirli bir yetki kademesinin onay›na ba¤lanm›flt›r. fiirket içinde oluflturulmufl bu iç kontrol sistemine ilaveten periyodik aral›klarla yap›lan iç denetimde yasalara ve flirket içi prosedürler ve talimatlara uygunluk yan›nda, elde olunan bulgulara göre sistemdeki riskler ve kontrol mekanizmalar› da de¤erlendirilmekte, yetersiz kal›nan noktalarda iyilefltirmeler ve yeni kontrol mekanizmalar› düzenlenmesine, özen gösterilmektedir. Bununla ilgili olarak Risk Yönetim bölümü oluflturulmufl ve yöneticisi atanm›flt›r. Kurumsal Risk Yönetimi Birimi ile flirket genel strateji ve hedeflerine ulaflmas›na engel olabilecek operasyonel, finansal, stratejik ve d›fl çevre risklerini, sistematik olarak ölçmekte ve de¤erlendirmekte, önceliklendirmekte, kaynak gereksinimi ve 92 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu koordinasyonunda bulunmakta, belirlenen kritik risklere yönelik aksiyonlar almakta ve bunlar› düzenli olarak takip etmektedir. Kurumsal Risk Yönetimi’nin oluflturulmas›yla Çimsa’da risk yönetimi kültürü ve bak›fl aç›s›n›n tüm flirket birimlerine yay›lmas›, proaktif yaklafl›mlar›n gelifltirilmesi, olas› f›rsatlar›n ortaya konmas›, flirket de¤erinin korunmas› ve artt›r›lmas›, do¤al hedging ve portföy yönetiminin gelifltirilmesi, menfaat sahiplerinin güven ve itimad›n›n daha da art›r›lmas› amaçlanm›flt›r. Kurumsal Risk Yönetimi Birimi mevcut aksiyonlar›n riskler üzerindeki istenen etki ve geliflimi sa¤lay›p sa¤lamad›¤›n› ve ulafl›lan sonuçlar› yönetim kuruluna rapor edecektir. ‹ç Denetim Müdürü’nün Denetimden Sorumlu Komite'ye rapor etmesi için Yönetim Kurulu karar› al›nm›flt›r. 22. Yönetim Kurulu Üyeleri ile Yöneticilerin Yetki ve Sorumluluklar› Yönetim Kurulu Üyelerinin ve Müdür'ün yetki ve sorumluluklar› fiirket Esas Sözleflmesi'nde genel hatlar›yla belirlenmifltir. 23. Yönetim Kurulu'nun Faaliyet Esaslar› Çimsa Yönetim Kurulu flirket esas sözleflmesinde belirtildi¤i üzere Genel Kurul taraf›ndan pay sahipleri aras›ndan seçilecek 5 üyeden oluflmaktad›r. Çimsa Yönetim Kurulu üyeleri flirket esas sözleflmesinde belirtildi¤i üzere en çok üç y›l için seçilir ve süresi dolan üyeler yeniden seçilebilirler. Yönetim Kurulu üyeleri flirket esas sözleflmesinde belirtildi¤i üzere Baflkan bulunmad›¤› zaman ona vekalet etmek için bir Baflkan Vekili seçerler. 24. fiirket'le Muamele Yapma ve Rekabet Yasa¤› Dönem içinde Yönetim Kurulu Üyeleri, flirketle ifllem yapma ve rekabet etme kapsam›na giren herhangi bir muamelede bulunmam›fllard›r. 25. Etik Kurallar Çimsa'n›n çal›flanlar› için koymufl oldu¤u etik kurallar, ‹nsan Kaynaklar› ‹ç Yönetmeli¤i'nin III. bölümünde belirtilmifltir. fiirket yönetmelikleri intranet vas›tas›yla çal›flanlara duyurulmaktad›r. Ayr›ca Sabanc› Etik Kurallar› tüm çal›flanlara duyurulmufl ve çal›flanlar›n taahhütleri al›nm›flt›r ve flirketin www.cimsa.com.tr internet adresinde yay›nlanmaktad›r. 26. Yönetim Kurulu'nda Oluflturulan Komitelerin Say›, Yap› ve Ba¤›ms›zl›¤› Yönetim Kurulu'na ba¤l› olarak, icrada görevli olmayan Yönetim Kurulu Üyeleri aras›ndan Denetimden Sorumlu Komite oluflturulmufltur. fiirket Yönetim Kurulu, Kurumsal Yönetim ‹lkeleri ile ve bunlara uyum konusu ile bizzat ilgilendi¤inden ayr› bir komite kurulmas›na gerek görülmemifltir. 27. Yönetim Kurulu'na Sa¤lanan Mali Haklar Esas Sözleflme'ye göre, Yönetim Kurulu Üyelerine sa¤lanan her türlü hak, menfaat ve ücret Genel Kurul taraf›ndan tespit edilir. 2009 Y›l›nda Yönetim Kurulu üyelik temettüsü ödenmemifltir. Dönem içinde Yönetim Kurulu Üyelerine ve yöneticilere borç verilmemifltir. Yönetim Kurulu ayl›k faaliyet sonuçlar›n› görüflmek üzere en az ayda bir (esas sözleflme gere¤i) defa toplan›r. Toplant› günleri, yerleri ve toplant› saati o y›l›n Ocak ay›nda Yönetim Kurulu taraf›ndan belirlenir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 93 2009 Y›l› Faaliyet Raporu 1- Ortakl›¤›n Unvan›: Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. olarak Mustafa Nedim Bozfak›o¤lu seçilmifllerdir. 2- Raporun Dönemi: 01.01.2009 31.12.2009 18.12.2009 Tarihinde, Yönetim Kurulu Üyemiz Ziya Engin Tunçay’›n istifas› ile boflalan Yönetim Kurulu Üyeli¤ine, kalan süreyi tamamlamak ve ilk Genel Kurul Toplant›s›’nda ortaklar›n tasvibine sunulmak üzere Serra Sabanc› seçilmifltir. 3- Faaliyet Dönemindeki Yönetim ve Denetim Kurullar›: Yönetim Kurulu 1. Mehmet Göçmen Baflkan (08.04.2008-20.07.2009 tarihleri aras›nda Baflkan Vekili olarak görev yapm›fl, 20.07.2009 tarihinde Yönetim Kurulu Baflkanl›¤› görevine seçilmifltir.) 2. Mustafa Nedim Bozfak›o¤lu Baflkan Vekili (08.04.2008-20.07.2009 tarihleri aras›nda Üye olarak görev yapm›fl, 20.07.2009 tarihinde Yönetim Kurulu Baflkan Vekilli¤i görevine seçilmifltir.) 3. Mehmet Hayrettin fiener Üye 4. Y›lmaz Külcü Üye 5. Serra Sabanc› Üye (18.12.2009 tarihinde seçilmifltir.) 6. Ziya Engin Tunçay Baflkan (08.04.2008-20.07.2009 tarihleri aras›nda Baflkan olarak görev yapm›fl, 20.07.2009 tarihinde istifa etmifltir.) 08.04.2008 Tarihinde yap›lan Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›’nda, görev süresi dolan Yönetim Kurulu Üyelikleri için seçim yap›lm›fl, 2009 y›l› faaliyet neticelerinin görüflülece¤i 2010 y›l›nda yap›lacak Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›na kadar (iki y›l süre için) görev yapmak üzere Yönetim Kurulu Üyeleri seçilmifllerdir. 09.04.2009 Tarihinde yap›lan Yönetim Kurulu toplant›s›nda Ziya Engin Tunçay Yönetim Kurulu Baflkanl›¤›na, Mehmet Göçmen Yönetim Kurulu Baflkan Vekilli¤ine yeniden seçilmifllerdir. 20.07.2009 Tarihinde Yönetim Kurulu Baflkan› Ziya Engin Tunçay istifa etmifl, yeniden görev taksimi yap›lmas› için yap›lan görüflmeler sonucunda Baflkan olarak Mehmet Göçmen, Baflkan Vekili Denetim Kurulu: ‹lker YILDIRIM Bahad›r BORAN 09.04.2009 tarihinde yap›lan Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›’nda, görev süresi dolan Denetim Kurulu Üyelikleri için seçim yap›lm›fl, Denetim Kurulu Üyeliklerine 2009 y›l› faaliyet neticelerinin görüflülece¤i 2010 y›l›nda yap›lacak Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›’na kadar (Bir y›l süre için) görev yapmak üzere; ‹lker Y›ld›r›m ve Bahad›r Boran seçilmifltir. 4- ‹flletmenin Finansman Kaynaklar› Ve Risk Yönetim Politikalar›: ‹flletmenin yat›r›m ve iflletme sermayesi ihtiyaçlar›n›n finansman›, k›sa ve ortauzun vadeli ihracat ve Türk Liras› ve döviz kredileriyle karfl›lanmaktad›r. fiirketimizin karfl› karfl›ya kalabilece¤i muhtemel bütün risklerin tan›mlanmas› ve izlenmesi risk yönetimin temelini oluflturmaktad›r. Ortaklar›m›zdan Hac› Ömer Sabanc› Holding A.fi. grup flirketlerinin uygulamakta oldu¤u risk yönetimi ve uygulamalar› prosedürüne paralel olarak, kurumsal risk yönetimi uygulamalar›na bafllanm›flt›r. fiirketimizin karfl› karfl›ya kalabilece¤i bütün riskler önceliklerine göre s›n›fland›r›lm›fl, fiirket üst yönetimi ve Yönetim Kurulu nezdinde takibe al›nm›flt›r. fiirketin mali durumunu do¤rudan etkileyebilecek riskleri tüm tesislerimiz için bertaraf etmek amac›yla Sabanc› Holding risk yönetimi politikalar›na uygun olarak global poliçeler kapsam›nda sigortalanm›flt›r. fiirketin döviz bazl› kredilerden do¤acak kambiyo riskleri ihracat gelirleri ile do¤al olarak bertaraf edilmekte olup, uygun 94 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu finansal enstrümanlar ayr›ca de¤erlendirilmektedir. TL borçlanma maliyetlerinin düflmesi ile TL kredi kullan›m› bafllam›flt›r. Eximbank ve ticari kaynakl› k›sa vadeli TL kredi kullan›m› ile finansman maliyetlerimizin düflürülmesi hedeflenmifltir. 2009 Aral›k sonu itibar› ile Çimsa Finansal Risk Yönetimi Politikalar›, olas› riskler ve sonuçlar üzerine olan etkileri hassasiyet analizleri ile birlikte konsolide finansal tablolar›n ekinde kamuoyunun bilgisine sunulmufltur. 5- ‹flletmenin Geliflimi Hakk›nda Yap›lan Öngörüler: Bir Sabanc› Çimento Grubu üyesi olan Çimsa, ola¤an stratejik planlama sürecini, uygulad›¤› senaryo-temelli yaklafl›mla zenginlefltirmektedir En temel anlamda senaryo-temelli stratejik planlama, olas› gelecek senaryolar›nda baflar›l› olabilmek için gerekli stratejik opsiyonlar› gelifltirmek olarak tan›mlanmaktad›r Böylece Çimsa, tek bir öngörülen gelece¤e dayal› planlama yerine, gelecekte ortaya ç›kabilecek her bir senaryo için en iyi stratejik yönelimi belirleyecek olup bu durum gelece¤e haz›rl›k ve planlama anlam›nda Çimsa’ya esneklik sa¤lamaktad›r. 6- Dönem ‹çinde Esas Sözleflmedeki De¤ifliklik: fiirketimizce yap›labilecek faaliyetler düflünülerek, Esas Sözleflme’nin fiirket’in Maksat ve Mevzuu ile ilgili 3. Maddesinin, fiirketimizin muhtelif illerde bulunan iflyerlerinin etkin Merkezi yönetimi için fiirket Genel Müdürlü¤ün K›s›kl› Caddesi No:4 Sarkuysan-Ak ‹fl Merkezi S Blok Kat:2 No:4 Altunizade, 34662-Üsküdar‹STANBUL’a tafl›nmas›ndan sonra, fiirket Merkezinin de ayn› adrese tafl›nmas› için Esas Sözleflme’nin fiirketin Merkez ve fiubeleri ile ilgili 4. Maddesinin, 04 Nisan 2007 Tarihli 2007/11963 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ile Yeni Türk Liras› ve Yeni Kurufl’tan “Yeni” ibarelerinin 01 Ocak 2009 tarihinden itibaren kald›r›lmas›ndan dolay› Esas Sözleflme’nin Sermaye ile ilgili 6. Maddesinin, fiirket Merkezinin tafl›nmas›ndan dolay› Esas Sözleflme’nin Toplant› Yeri ile ilgili 16. Maddesinin, Yine fiirket Merkezinin tafl›nmas›ndan dolay› Esas Sözleflmenin ‹lanlarla ilgili 21. Maddesinin de¤ifltirilmesi için Sermaye Piyasas› Kurulu’ndan ve T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’ndan al›nan izinler do¤rultusunda fiirket Genel Kurulu 28.08.2009 tarihinde ola¤anüstü toplanarak, de¤ifliklikleri onaylam›flt›r. De¤ifliklikler 31.08.2009 tarihinde tescil, 04.09.2009 tarih 7391 say›l› Ticaret Sicil Gazetesi’nde yay›mlanarak ilan edilmifltir. 7- Varsa, ç›kar›lm›fl bulunan sermaye piyasas› araçlar›n›n niteli¤i ve tutar›: Ç›kar›lm›fl herhangi bir sermaye piyasas› arac› yoktur. 8- ‹flletmenin Finansal Yap›s›n› ‹yilefltirmek ‹çin Al›nmas› Düflünülen Önlemler: Çimsa mevcut piyasa koflullar› çerçevesinde etkin iflletme sermaye yönetimi amaçl› aksiyon planlar› almakta, karl›l›¤›n› artt›r›c› altyap›, pazarlama ve maliyet iyilefltirici yat›r›m ve çal›flmalar› yapmaktad›r. Mevcut TL, döviz nakit giriflleri ve ihtiyaçlar›n› planlayarak finansal yap›s›n› prosedürlere uygun yönetmektedir. 9- Y›l ‹çinde Yap›lan Ba¤›fllar Hakk›nda Bilgiler: Y›l içerisinde, baflta Sabanc› Vakf› ve e¤itim kurumlar› olmak üzere muhtelif kamu kurum ve kurulufllar›na 3.326.406,96 TL tutar›nda ba¤›fl yap›lm›flt›r. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 95 DENETÇ‹LER RAPORU Ç‹MSA Ç‹MENTO SANAY‹ VE T‹CARET A.fi. GENEL KURULUNA -Ortakl›¤›n Unvan› Merkezi Sermayesi Faaliyet konusu : : : : Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. ‹stanbul 135.084.442.-TL Çimento Üretimi ve Ticareti -Denetçilerin Ad›-Soyad› Görev Süreleri Ortak Olup Olmad›klar› : ‹lker YILDIRIM-Bahad›r BORAN : Bir y›l -Bir y›l : fiirkete ortak de¤illerdir. -Kat›l›nan Yönetim Kurulu ve Yap›lan Denetleme Kurulu Toplant› Say›s› : Yönetim Kurulu toplant›lar›na ifltirak edilmemifltir. Denetleme Kurulu dört toplant› yapm›flt›r. -Ortakl›k hesaplar›,defter ve belgeleri üzerine yap›lan incelemenin kapsam›, hangi tarihlerde inceleme yap›ld›¤› ve var›lan sonuç : Ticaret Hukuku ve Vergi Mevzuat› aç›s›ndan Haziran-Eylül- Aral›k 2009 ve fiubat 2010 aylar›nda inceleme yap›lm›fl, tenkidi gerektirir bir hususa rastlanmam›flt›r. fiirket yönetimi ile ilgili kararlar›n usulüne uygun tutulan karar defterine geçirildi¤i görülmüfltür. -T.T.K.’nun 353/1-3 bendi gere¤ince ortakl›k veznesinde yap›lan say›mlar›n say›s› ve sonuçlar› : Yap›lan vezne say›mlar›nda kasa defteri ile mutabakat tespit edilmifltir. -T.T.K.’nun 353/1-4 bendi gere¤ince yap›lan inceleme tarihleri ve sonuçlar› : Her ay yap›lan incelemelerde k›ymetli evrak ve belgelerin defter kay›tlar›na uygun ve mevcut oldu¤u tespit edilmifltir. -‹ntikal eden flikayet ve yolsuzluklar ve bunlar hakk›nda yap›lan ifllemler : Herhangi bir flikayet intikal etmemifltir. Ç‹MSA Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi.’nin 01.01.2009-31.12.2009 dönemi hesap ve ifllemlerini Türk Ticaret Kanunu, Ortakl›¤›n Esas Sözleflmesi ve di¤er mevzuat ile genel kabul görmüfl muhasebe ilke ve standartlar›na göre incelemifl bulunmaktay›z. Görüflümüze göre içeri¤ini benimsedi¤imiz ekli 31.12.2009 tarihi itibariyle düzenlenmifl bilanço, ortakl›¤›n an›lan tarihteki gerçek mali durumunu, 01.01.200931.12.2009 dönemine ait Gelir Tablosu an›lan döneme ait gerçek faaliyet sonuçlar›n› yans›tmakta ve gerçe¤e uygun bulunan Faaliyet Raporu ile kar›n da¤›t›m› önerisi yasalara ve Ortakl›k Esas Sözleflmesine uygun bulunmaktad›r. Bilançonun ve Gelir Tablosunun onaylanmas›n› ve Yönetim Kurulu’nun ibras›n› oylar›n›za arz ederiz. 17.03.2010 DENETLEME KURULU ‹lker YILDIRIM Bahad›r BORAN 96 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Konsolide Finansal Tablolar ve Bağımsız Denetim Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 97 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları İçindekiler Bağımsız denetim raporu Konsolide bilanço Konsolide gelir tablosu Konsolide kapsamlı gelir tablosu Konsolide özsermaye değişim tablosu Konsolide nakit akım tablosu Konsolide finansal tablo dipnotları 98 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Sayfa 99 - 100 101 - 102 103 104 105 106 107 - 160 Güney Bağımsız Denetim ve SMMM A.Ş. Büyükdere Cad. Beytem Plaza No: 22 K: 9-10 34381-Şişli İstanbul-Turkey Tel: +90 212 315 30 00 Fax: +90 212 230 82 91 Bağımsız denetim raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Ortakları’na; Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (Çimsa) ve Bağlı Ortaklıkları’nın (birlikte “Şirket” olarak anılacaktır) 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle hazırlanan ve ekte yer alan konsolide bilançosu, aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide gelir tablosu, konsolide kapsamlı gelir tablosu, konsolide özsermaye değişim tablosu, konsolide nakit akım tablosu ve önemli muhasebe politikalarının özetini ve dipnotları denetlemiş bulunuyoruz. Konsolide mali tablolarda aktiflerin yaklaşık %27’sini, net karın yaklaşık %4’ünü ve özsermayede muhasebeleştirilen değer azalış fonunun %100’ünü oluşturan Exsa Export Sanayi Mamulleri Satış ve Araştırma A.Ş.’nin (Exsa, özkaynak yöntemiyle konsolidasyona dahil edilmiş olan iştirak) finansal tabloları başka bir bağımsız denetim şirketi tarafından denetime tabi tutulmuştur. Konsolide finansal tablolar üzerindeki denetim raporumuz, konsolide finansal tablolarda yer alan Exsa’ya ait tutarlarla ilgili olarak tamamen diğer bağımsız denetim şirketinin denetim raporuna dayanmaktadır. Finansal tablolarla ilgili olarak işletme yönetiminin sorumluluğu Şirket yönetimi finansal tabloların Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına göre hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumundan sorumludur. Bu sorumluluk, finansal tabloların hata veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanarak, gerçeği dürüst bir şekilde yansıtmasını sağlamak amacıyla gerekli iç kontrol sisteminin tasarlanmasını, uygulanmasını ve devam ettirilmesini, koşulların gerektirdiği muhasebe tahminlerinin yapılmasını ve uygun muhasebe politikalarının seçilmesini içermektedir. Bağımsız denetim kuruluşunun sorumluluğu Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime ve yukarıda bahsi geçen bağımsız denetim firmasının raporuna dayanarak bu finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetim, finansal tablolarda yer alan tutarlar ve dipnotlar ile ilgili bağımsız denetim kanıtı toplamak amacıyla, bağımsız denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Bağımsız denetim tekniklerinin seçimi, finansal tabloların hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, Şirket’in iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil, bağımsız denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, işletme yönetimi tarafından hazırlanan finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bağımsız denetimimiz, ayrıca Şirket yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir. Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının ve yukarıda bahse geçen diğer bağımsız denetçi raporunun görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 99 Görüş Görüşümüze ve diğer bağımsız denetim şirketinin raporuna göre, ilişikteki finansal tablolar, Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları’nın 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle gerçek finansal durumunu ve aynı tarihte sona eren yıla ait finansal performansını ve nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır. Diğer hususlar Not 2’ de detayı açıklandığı üzere, Exsa yönetimi, Exsa’nın 2008 ve 2007 yıllarına ait sonuçlarını yeniden düzenlemiş ve Grup’un 31 Aralık 2008 mali tablolarında da bu düzeltme kaydı yansıtılmıştır. Güney Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Anonim Şirketi A member firm of Ernst & Young Global Limited Zeynep Okuyan Gökyılmaz, SMMM Sorumlu Ortak, Başdenetçi 17 Mart 2010 İstanbul, Türkiye 100 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide bilanço (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) Dipnot referansları Varlıklar Dönen varlıklar Nakit ve nakit benzerleri 6 Cari dönem Geçmiş dönem Geçmiş dönem Bağımsız denetimden geçmiş (Yeniden düzenlenmiş Not 2) Bağımsız denetimden geçmiş (Yeniden düzenlenmiş Not 2) Bağımsız denetimden geçmiş 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1 Ocak 2008 285.034.872 288.677.961 268.317.076 51.088.881 9.599.891 56.106.226 Ticari alacaklar -İlişkili taraflardan ticari alacaklar 28 254.366 2.161.910 3.132.630 -Diğer ticari alacaklar 9-a 103.137.815 115.478.699 84.778.910 Diğer alacaklar Stoklar Diğer dönen varlıklar 10-a 1.594.814 1.006.169 475.247 11 63.393.847 105.722.673 88.769.217 18-a 65.565.149 54.708.619 35.054.846 914.706.515 802.922.852 869.587.783 10-a 768.485 686.465 502.351 7 73.736 73.736 73.736 12 320.074.928 206.761.505 295.812.318 416.146.157 Duran varlıklar Diğer alacaklar Satılmaya hazır finansal varlıklar Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar Maddi duran varlıklar 13 436.402.767 436.650.680 Maddi olmayan duran varlıklar 14 18.652.621 19.252.155 20.396.240 Şerefiye 15 136.710.208 136.711.415 132.353.859 18-a 2.023.770 2.786.896 4.303.122 1.199.741.387 1.091.600.813 1.137.904.859 Diğer duran varlıklar Toplam varlıklar Sayfa 107 ile 160 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 101 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide bilanço (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) Dipnot referansları Yükümlülükler ve özsermaye Kısa vadeli yükümlülükler Finansal borçlar 8 Cari dönem Geçmiş dönem Geçmiş dönem Bağımsız denetimden geçmiş (Yeniden düzenlenmiş Not 2) Bağımsız denetimden geçmiş (Yeniden düzenlenmiş Not 2) Bağımsız denetimden geçmiş 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1 Ocak 2008 231.500.036 277.638.266 149.428.322 106.389.488 186.335.204 66.088.648 Ticari borçlar - İlişkili taraflara ticari borçlar 28 949.549 101.320 3.239.580 - Diğer ticari borçlar 9-b 45.553.655 41.067.166 43.517.851 4.217.951 Diğer borçlar 10-b 5.241.306 6.046.721 Dönem karı vergi yükümlülüğü 26 5.059.970 131.185 817.818 Borç karşılıkları 16 3.361.314 2.886.942 1.659.529 18-b 64.944.754 41.069.728 29.886.945 36.140.583 48.474.216 55.673.907 Diğer kısa vadeli yükümlülükler Uzun vadeli yükümlülükler Finansal borçlar 8 6.267.047 24.267.245 31.489.376 Borç karşılıkları 16 1.847.483 1.502.444 2.311.530 Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklar 17 8.253.674 7.250.428 6.632.388 Ertelenmiş vergi yükümlülüğü 26 19.596.795 15.296.474 15.240.613 175.584 157.625 - 932.100.768 765.488.331 932.802.630 Diğer uzun vadeli yükümlülükler Özsermaye Ana ortaklığa ait özsermaye Ödenmiş sermaye 19 135.084.442 135.084.442 135.084.442 Sermaye enflasyon düzeltmesi farkı 19 41.741.516 41.741.516 41.741.516 30.131 30.131 30.131 19 66.613.728 (50.170.239) 47.666.858 (158.613) 140.434 (416.147) Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler 19 81.930.480 76.805.376 62.486.425 Geçmiş yıllar karları 19 498.726.307 485.352.557 356.228.125 108.132.777 76.504.114 289.981.280 1.199.741.387 1.091.600.813 1.137.904.859 Hisse senedi ihraç primleri Değer artış/(azalış) fonları Yabancı para çevrim farkları Net dönem karı Toplam yükümlülükler ve özsermaye Sayfa 107 ile 160 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 102 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren döneme ait konsolide gelir tablosu (Birim – Türk Lirası (TL)) Dipnot referansları Cari dönem Bağımsız denetimden geçmiş 1 Ocak 31 Aralık 2009 Geçmiş dönem (Yeniden Düzenlenmiş Not 2) Bağımsız denetimden geçmiş 1 Ocak 31 Aralık 2008 20 20 614.924.831 (433.725.048) 610.473.254 (450.709.478) 181.199.783 159.763.776 (5.820.137) (29.788.200) (184.883) 13.359.157 (20.179.836) (8.198.826) (25.996.019) 11.505.841 (15.542.155) 138.585.884 121.532.617 Sürdürülen faaliyetler Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Ticari faaliyetlerden brüt kar Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri (-) Genel yönetim giderleri (-) Araştırma geliştirme giderleri Diğer faaliyet gelirleri Diğer faaliyet giderleri (-) 21 21 22 24 24 Faaliyet karı Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kar/zararlarındaki paylar 12 4.222.209 Finansal gelirler (+) Finansal giderler (-) 25 25 48.768.229 (58.340.645) 8.786.284 52.933.440 (91.035.237) 133.235.677 92.217.104 (20.802.579) (4.300.321) (15.657.129) (55.861) Sürdürülen faaliyetler dönem karı 108.132.777 76.504.114 Dönem karı 108.132.777 76.504.114 0,0080 0,0057 Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı Sürdürülen faaliyetler vergi gideri - Dönem vergi gideri - Ertelenmiş vergi gideri 26 26 Sürdürülen faaliyetlerden hisse başına kazanç 27 Sayfa 107 ile 160 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 103 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren döneme ait konsolide kapsamlı gelir tablosu (Birim – Türk Lirası (TL)) Cari dönem Geçmiş dönem Bağımsız denetimden geçmiş (Yeniden düzenlenmiş Not 2) Bağımsız denetimden geçmiş 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 108.132.777 76.504.114 116.783.967 (97.837.097) (299.047) 556.581 Diğer kapsamlı gelir / (gider) 116.484.920 (97.280.516) Toplam kapsamlı gelir / (gider) 224.617.697 (20.776.402) 224.617.697 (20.776.402) Dipnot referansı Dönem karı Diğer kapsamlı gelir: Özkaynak yöntemiyle değerlenen ortaklıkların diğer kapsamlı gelirlerinden paylar - değer artış/(azalış) fonlarının ertelenmiş vergi sonrası etkisi Yabancı para çevrim farkları 19 Toplam kapsamlı gelirin dağılımı: Ana ortaklık payları Sayfa 107 ile 160 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 104 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 105 - - Satın alınan bağlı ortaklığın etkisi Net dönem karı Diğer kapsamlı gelir Toplam kapsamlı gelir 41.741.516 - - - - - - 41.741.516 - 41.741.516 41.741.516 - - - - - 41.741.516 Sermaye enflasyon düzeltmesi farkları 30.131 - - - - - - 30.131 - 30.131 30.131 - - - - - 30.131 Hisse senedi ihraç primleri (50.170.239) (97.837.097) (97.837.097) - - - - 47.666.858 - 47.666.858 66.613.728 116.783.967 116.783.967 - - (50.170.239) Değer artış /(azalış) fonları 140.434 556.581 556.581 - - - - (416.147) - (416.147) (158.613) (299.047) (299.047) - - - 140.434 Yabancı para çevrim farkları 76.805.376 - - - - 14.318.951 62.486.425 - 62.486.425 81.930.480 - - - - 5.125.104 76.805.376 Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler Sayfa 107 ile 160 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 135.084.442 - 31 Aralık 2008 bakiyesi (yeniden düzenlenmiş) - Ödenen temettüler (Not 27) 135.084.442 Transferler 1 Ocak 2008 bakiyesi (yeniden düzenlenmiş) - Yeniden düzenleme etkisi 2007 yılı (Not 2) - Toplam kapsamlı gelir 135.084.442 - Diğer kapsamlı gelir 1 Ocak 2008 bakiyesi (önceden raporlanan) - Net dönem karı 135.084.442 - 31 Aralık 2009 bakiyesi - Ödenen temettüler (Not 27) 135.084.442 Ödenmiş sermaye Transferler 1 Ocak 2009 bakiyesi (Birim – Türk Lirası (TL)) 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren döneme ait konsolide özsermaye değişim tablosu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 485.352.557 - - 3.405.834 (23.990.936) 149.709.534 356.228.125 6.524.149 349.703.976 498.726.307 - - - - 13.373.750 485.352.557 Geçmiş yıllar karı 76.504.114 76.504.114 - 76.504.114 - (125.952.795) (164.028.485) 289.981.280 (293.565) 290.274.845 108.132.777 108.132.777 - 108.132.777 (58.005.260) (18.498.854) 76.504.114 Net dönem karı 765.488.331 (20.776.402) (97.280.516) 76.504.114 3.405.834 (149.943.731) - 932.802.630 6.230.584 926.572.046 932.100.768 224.617.697 116.484.920 108.132.777 (58.005.260) - 765.488.331 Toplam özkaynaklar Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren döneme ait konsolide nakit akım tablosu (Birim – Türk Lirası (TL)) Cari dönem Bağımsız denetimden geçmiş Geçmiş dönem (Yeniden Düzenlenmiş) Bağımsız denetimden geçmiş Notlar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 133.235.677 92.217.104 50.201.703 İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit girişleri Devam eden faaliyetlerden vergi karşılığı öncesi kar Net kar ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit arasındaki mutabakat: Amortisman ve itfa payları 23 30.693.350 Maddi duran varlık satış (karı) / zararı 24 66.329 (503.462) Kıdem tazminatı karşılığı 17 1.897.977 2.376.107 Kıdem teşvik prim karşılığı,net 16 180.302 (1.445.086) İzin ücreti karşılığı 16 266.590 372.886 Kredilerden kaynaklanan faiz gideri 25 9.984.579 9.392.933 Faiz geliri 25 (1.583.455) (2.997.865) Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımın kar/zararındaki pay 12 (4.222.209) (8.786.284) Dava karşılıkları 16 1.222.867 1.241.372 Maden sahası rehabilitasyon gideri karşılığı 16 361.210 636.000 Diğer karşılıklar 16 (123.312) 118.654 Stok değer düşüş karşılığı 11 1.111.219 - Sabit kıymet değer düşüklüğü karşılığı 13 668.029 - 476.186 3.064.286 174.235.339 145.888.348 Gerçekleşmemiş kur farkı giderleri İşletme sermayesindeki değişikliklerden önceki faaliyet karı Net işletme sermayesindeki değişim Ticari alacaklar ve ilişkili taraflardan alacaklar 13.577.763 (18.534.725) Stoklar 41.217.607 (15.250.448) Diğer varlıklar ve diğer yükümlülükler 13.799.581 (1.637.385) 4.529.303 (13.124.514) Ticari borçlar ve ilişkili taraflara olan borçlar Ödenen kıdem tazminatı 17 Gelir vergisi ödemeleri Ödenen dava, izin ve kıdem teşvik 16 İşletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit (894.731) (1.758.067) (15.982.370) (21.183.583) (1.088.246) (505.499) 229.394.246 73.894.127 (24.198.408) (46.154.374) Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akımları: Maddi duran varlık alımları Maddi olmayan duran varlık alımları 14 Maddi duran varlık satış hasılatı (645.222) - 1.049.471 1.666.267 - (2.071.980) - (22.817.025) 1.526.556 2.997.865 (22.267.603) (66.379.247) (58.005.260) (149.943.731) Bağlı ortaklık alımı nedeniyle net nakit çıkışı Hazır Beton alımından kaynaklanan nakit çıkışı 5 Alınan faiz Yatırım faaliyetlerinde kullanılan net nakit Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akımları Temettü ödemeleri Alınan kredilerden sağlanan nakit Ödenen krediler Faiz ödemeleri Temettü gelirlerinden sağlanan nakit Finansman faaliyetlerinde kullanılan net nakit Nakit ve nakit benzeri varlıklar üzerindeki çevrim farkı 105.018.160 161.033.671 (211.972.286) (56.767.534) (8.074.791) (8.060.359) 7.692.750 - (165.341.427) (53.737.953) (296.226) (283.262) Nakit ve nakit benzeri varlıklardaki net (azalış) / artış 41.488.990 (46.506.335) Dönem başı itibariyle nakit ve nakit benzeri varlıklar 6 9.599.891 56.106.226 51.088.881 9.599.891 Dönem sonu nakit ve benzeri varlıklar 6 Sayfa 107 ile 160 arasında yer alan açıklayıcı politikalar ve dipnotlar bu konsolide finansal tabloların tamamlayıcı parçalarıdır. 106 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 1. Şirket’in organizasyonu ve faaliyet konusu Genel Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Çimsa, Şirket) 16 Aralık 1972 tarihinde tescil ve 21 Aralık 1972 tarih, 4729 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilerek kurulmuştur. Şirket’in faaliyet konusunu çimento, klinker ve hazır beton üretimi ve satışı oluşturmaktadır. Şirket’in nihai hissedarı Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. (Sabancı Holding)’dir. Çimsa’nın genel merkezi ve kayıtlı ofisinin adresi 4 Eylül 2009 tarihinde değiştirilerek Kısıklı Cad. No:4 Sarkuysan-Ak İş Merkezi S Blok Kat:2 Altunizade,Üsküdar / İstanbul olmuştur. Şirket hisselerinin belirli bir tutarı İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem görmektedir. Bağlı ortaklıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklıklar 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Şirket’in bağlı ortaklıkları ve bu bağlı ortaklıklarına ilişkin bilgiler aşağıdaki sunulmaktadır: Şirket’in etkin pay oranı Şirket Gruba iştirak tarihi Kuruluş ve faaliyet yerleri Çimsa Cement Free-Zone Limited (Çimsa Cement) (*) 12 Ekim 2005 KKTC CIMSAROM Marketing Distributie S.R.L. (Çimsarom)(*) 8 Şubat 2006 Romanya Çimsa Cementos Espana, S.A.U. (Cementos Espana, eski adıyla Exportaciones Sabancı S.A.U.)(*) 7 Temmuz 2006 Cement Sales North Gmbh (CSN)(**) 2009 2008 Çimento paketleme satış ve pazarlama 99,99% 99,99% Çimento paketleme, satış ve pazarlama 99,99% 99,99% İspanya Beyaz çimento pazarına dökme ve ambalajlı çimento satışı 99,99% 99,99% 27 Haziran 2006 Almanya Beyaz çimento pazarlama 50% 50% Çimsa Mersin Serbest Bölge Şubesi(*) 12 Aralık 2007 Mersin Çimento ihracatı 99.99% 99.99% Regent Place Limited (Regent)(*) 21 Mayıs 2008 İngiliz Virgin Adaları Finansal yatırım ve holding şirketi 99.99% 99.99% OOO Çimsa Rus CTK (OOO Rusya)(*) 16 Temmuz 2008 Rusya Beyaz Çimento paketleme, satış ve pazarlama 99.99% 99.99% (*) (**) Faaliyet konuları Tam konsolidasyon yöntemi uygulanarak muhasebeleştirilmiştir. Oransal konsolidasyon yöntemi uygulanarak muhasebeleştirilmiştir. Çimsa’nın Mersin Serbest Bölge Şubesi 12 Aralık 2007 tarihinde kurularak 2008 senesi içinde faaliyetlerine başlamıştır. Çimsa Cementos 21 Mayıs 2008 tarihinde diğer bir Sabancı Holding grup şirketi olan Universal Trading (Jersey) Limited’den 1.760.000 Euro bedelle İngiliz Virgin Adaları’nda kurulan ve Ortadoğu’da çimento pazarına dökme ve ambalajlı çimento sunumu ile ilgili faaliyet göstermekte olan Regent Place Limited (Regent)’in tamamını satın almıştır. Regent’in mali tabloları satın alma tarihinden itibaren Çimsa Cementos mali tablolarına konsolide edilmeye başlanmıştır. Rusya Federasyonu Krasnodor Eyaleti Novorossiysk limanında terminal yapmak için, OOO CIMSA-RUS CTK (OOO Rusya) ünvanlı şirketin kuruluş işlemleri 16 Temmuz 2008 tarihi itibariyle tamamlanmıştır. OOO Rusya’nın mali tabloları kuruluş tarihinden itibaren konsolide edilmeye başlanmıştır. Grup, 30 Haziran 2009 tarihi itibariyle Bilecik Hazır Beton Tesisleri’nin satın alma işlemlerine ait tüm varlık ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değer belirlemesine ait işlemleri sonuçlandırmış olup, bu çalışma sonucunda oluşan nihai değerleri kayıtlarına yansıtmıştır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 107 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 1. Şirket’in organizasyonu ve faaliyet konusu (devamı) Ayrıca, Exsa Export Sanayi Mamülleri Satış ve Araştırma A.Ş. (Exsa), özkaynak yöntemiyle konsolidasyona dahil edilmiştir. Konsolide finansal tabloların sunumu amacıyla, Çimsa, bağlı ortaklıkları ve müşterek yönetime tabi ortaklığı birlikte “Grup” olarak adlandırılacaktır. Faaliyet konusu Grup çimento, klinker ve hazır beton üretimi ve satışı konusunda faaliyet göstermektedir. Konsolide finansal tablolar yayınlanmak üzere 17 Mart 2010 tarihinde Çimsa Yönetim Kurulu tarafından onaylanmıştır. Genel kurul ve belirli düzenleyici kurullar yasal mevzuata göre düzenlenmiş konsolide finansal tabloları değiştirme hakkına sahiptir. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle sona eren ara dönem içinde Grup’un ortalama mavi yakalı çalışan sayısı 545 (31 Aralık 2008 – 549), ortalama beyaz yakalı çalışan sayısı 438’dır (31 Aralık 2008 – 421). 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar 2.1 Sunuma ilişkin temel esaslar Grup, konsolide finansal tablolarını, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yayımlanan muhasebe ve raporlama ilkelerine (SPK Muhasebe Standartları) uygun olarak hazırlamaktadır. 9 Nisan 2008 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nın Seri: XI, No: 29, “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” (Tebliğ) halka açık işletmelerin 1 Ocak 2008’den itibaren finansal tablolarını, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen Uluslararası Muhasebe/ Finansal Raporlama (UMS/UFRS) standartlarına (bundan sonra “SPK Muhasebe Standartları” olarak anılacaktır) uygun olarak hazırlamalarını öngörmektedir Çimsa muhasebe kayıtlarını ve yasal finansal tablolarını Sermaye Piyasası Kurulu, Türkiye’de geçerli olan ticari mevzuat, mali mevzuat ve Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan Tek Düzen Hesap Planı (THP) gereklerine göre Türk Lirası (TL) olarak tutmaktadır. Türkiye dışında kurulan bağlı ortaklıklar ise muhasebe kayıtlarını ve finansal tablolarını kuruldukları ülkelerin yasalarına ve vergi mevzuatına uygun olarak tutmakta ve hazırlamaktadır. Konsolide finansal tablolar Grup’un yasal kayıtlarına dayandırılmış ve Türk Lirası cinsinden ifade edilmiş olup, SPK Muhasebe Standartları’na göre Grup’un durumunu layıkıyla arz edebilmek için bir takım düzeltme ve sınıflandırma değişikliklerine tabi tutularak hazırlanmıştır. Düzeltme kayıtlarının başlıcaları, konsolidasyon muhasebesi, şerefiye hesaplaması, ertelenmiş vergi hesaplaması, alacak ve borçların iskonto edilmesi, kıdem tazminatı ve karşılık hesaplamasıdır. Finansal tablolar ve dipnotlar, SPK tarafından 9 Nisan 2008 tarihinde yayımlanan XI-29 numaralı tebliğinde belirlenen ve uygulanması zorunlu kılınan formatlara uygun olarak sunulmuştur. Konsolide finansal tablolar (özkaynak yöntemiyle değerlenen iştirak hariç) tarihsel maliyet esasına göre hazırlanmıştır. 108 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe Standartları’na uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan etmiştir. Dolayısıyla, 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihli bilançolarda yer alan parasal olmayan aktif ve pasifler ve sermaye dahil özkaynak kalemleri, 31 Aralık 2004 tarihine kadar olan girişlerin 31 Aralık 2004 tarihine kadar endekslenmesi, bu tarihten sonra oluşan girişlerin ise nominal değerlerden taşınmasıyla hesaplanmıştır. 2008 yılı mali tablolarında yapılan sınıflandırmalar 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle sunulan konsolide nakit akım tablosuna bir takım sınıflandırma değişiklikleri yapılmıştır. Buna göre; Finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akımları içerisinde gösterilen 3.064.286 TL tutarındaki gerçekleşmemiş kur farkı gideri net kar ile işletme faaliyetlerinden sağlanan nakit arasındaki mutabakat kalemi olarak işletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit içerisine sınıflandırılmıştır. İşlevsel ve sunum para birimi 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Şirket’in işlevsel ve sunum para birimi TL’dir. Çimsa Cement’in işlevsel para birimi Amerikan Doları (ABD Doları), CSN, Cementos Espana ve Regent’in işlevsel para birimi Euro, Çimsarom’un işlevsel para birimi Yeni Rumen Leyi ve OOO Rusya nın işlevsel para birimi Ruble’dir. UMS 21 uyarınca, yüksek enflasyonlu ekonomilere sahip olmayan yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıkların bilanço kalemleri bilanço tarihindeki kurla; gelir ve giderleri ise dönemin ortalama kuruyla TL’ye çevrilmekte ve konsolide finansal tablolar TL olarak sunulmaktadır. Bu çevrimden doğan çevirim karı/zararı, özsermayenin altında oluşan “Yabancı Para Çevrim Farkları” hesabında yer almaktadır. Geçmiş yıl finansal tablolarının yeniden düzenlenmesi 2009 senesi içerisinde özsermayeden pay alma yöntemine göre muhasebeleştirilen Exsa’nın maddi duran varlıklar ve yatırım amaçlı gayrimenkuller içerisinde sınıfladığı bina ve arazilerin değerlerinin ayrıştırılmasına yönelik çalışma yapılmış buna istinaden Exsa yönetimi 2008 ve 2007 yılına ait mali tablolarını yeniden düzenlemiştir. Exsa’yı denetleyen bağımsız denetim şirketinin 2009 yılı denetim raporunun ekinde bu yeniden düzenlemiş finansal tablolar sunulmuştur. Söz konusu düzeltmenin Grup’un finansal tabloları üzerindeki etkisi aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2008 Yeniden düzenlenmiş 31 Aralık 2008 raporlanan Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar 206.761.505 200.181.614 Geçmiş yıllar karları 485.352.557 479.121.973 76.504.114 76.154.807 31 Aralık 2007 Yeniden düzenlenmiş 31 Aralık 2007 Raporlanan 295.812.318 289.581.734 Geçmiş yıllar karları 356.228.125 349.703.976 Net dönem karı 289.981.280 290.274.845 Net dönem karı Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 109 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UMS 1 (2008 de değiştirilmiş şekliyle) bir işletmenin finansal tablolarında geçmişe yönelik düzeltme yapması durumunda karşılaştırmalı olarak sunulan en erken dönemin açılış bilançosunun da yeniden düzenlenmiş haliyle sunulmasını gerektirmektedir. Dolayısıyla Grup yukarıda açıklanan düzeltmelerin etkilerini yansıtan 1 Ocak 2008 açılış bilançosunu da sunmuştur. 2.2 Muhasebe politikalarındaki değişiklikler Yeni standartlar ve yorumlar 31 Aralık 2009 tarih ve bu tarih itibariyle sona eren hesap dönemine ait konsolide finansal tabloların hazırlanmasında esas alınan muhasebe politikaları aşağıda özetlenen yeni standartlar ve UFRYK yorumları dışında 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle hazırlanan konsolide finansal tablolar ile tutarlı olarak uygulanmıştır. Söz konusu standartlar ve yorumların Grup’un performansına ve finansal durumuna etkisi olup olmadığı ilgili paragraflarda belirtilmiştir. 31 Aralık 2009 tarihli finansal tabloları için geçerli olan yeni standart, değişiklik ve yorumlar: UFRS 2 (Değişiklik), “Hisse Bazlı Ödemeler” – Hakediş koşulları ve iptaller UFRS 2’ de yapılan değişikliğin amacı hakediş koşulları ve iptaller konusuna daha detaylı bir açıklama getirmektir. Standart iki konuya açıklık getirmektedir: ‘Hakediş Koşulu’nun tanımlanması ve performans ve hizmet koşulları haricindeki koşullar için ‘Haketmeme Koşulu’ kavramı. Değişikliğin Grup’un, finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRS 7 “Finansal Araçlar” – Dipnotlar’da meydana gelen değişiklikler Değiştirilmiş Standart gerçeğe uygun değer ölçümü ve likidite riskine ilişkin ek açıklamaları gerekli kılmaktadır. Gerçeğe uygun değer ölçümleri her finansal araç sınıfı için üç seviyeli hiyerarşi kullanılarak girdilerinin kaynağına göre açıklanmalıdır. Buna ek olarak, üçüncü seviye gerçeğe uygun değer ölçümleri için açılış ve kapanış bakiyelerinin mutabakatı ile birinci ve ikinci seviye gerçeğe uygun değer ölçümleri arasındaki önemli transferlerin de açıklanması gerekmektedir. Değişiklikler likidite riski açıklamalarına ilişkin gerekliliklere de açıklık getirmektedir. Grup’un gerçeğe uygun değerden yansıtılan finansal varlıkları olmadığı ve likidite riskine ilişkin ek açıklamalar Grup için geçerli olmadığı için değişikliğin Grup’un finansal tablo açıklamalarına bir etkisi olmamıştır. UFRS 8 “Faaliyet Bölümleri” UFRS 8, UMS 14 ‘Bölümsel Raporlama’nın yerine geçmekte olup, bölümsel raporlamaya yönetimin bakış açısı yöntemini getirmektedir. Raporlanan bilgiler, yönetimin faaliyet bölümlerinin performansını değerlendirmekte ve kaynak dağılımına karar vermek için kullandığı bilgileri içermektedir. Bu bilgiler bilanço ve gelir tablosunda yansıtılan bilgilerden farklı olabilir, bu durumda işletmeler ek bilgiler vermeli ve farkların mutabakatını belirtmelidirler. Grup UFRS 8 uyarınca belirlenen faaliyet bölümlerinin daha önce UMS 14 uyarınca belirlenenlerle aynı olduğuna karar vermiştir. Grup’un yönetim raporlamasında kullandığı bilgiler konsolide bilanço ve konsolide gelir tablosunda açıkladığı bilgiler ile tutarlı olduğu için konsolide bilanço ve gelir tablosu ile ekteki bölümlere göre raporlama dipnotu arasında mutabakat ihtiyacına gerek duyulmamaktadır. IFRS 8 uyarınca gerekli olan açıklamalar Not 3 ve 20’de sunulmuştur. 110 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UMS 1 “Finansal Tabloların Sunuluşu” (Değişiklik) Bu standarttaki değişikliğe göre özkaynak değişim tablosu sadece hissedarlarla yapılan işlemleri kapsamaktadır. Hissedarlarla yapılan işlemler dışındaki değişimler özkaynakların altında tek bir satırda gösterilmekte ve buna ilişkin detaylar için ayrı bir tablo hazırlanmaktadır. Gelir tablosundaki bütün gelir ve gider hesaplarını ve “diğer kapsamlı gelir”i içeren yeni bir kapsamlı gelir tablosu ortaya çıkmaktadır. İşletmeler dönem kar/zararı bileşenlerini gösteren gelir tablosu kalemleriyle, diğer kapsamlı gelirin bir arada olduğu tek bir “Kapsamlı Gelir Tablosu” sunma veya gelir tablosunu ve kapsamlı gelir tablosunu her birini ayrı iki tablo şeklinde sunma seçeneklerinden birini seçebilmektedir. Grup, kapsamlı gelir tablosunu ve gelir tablosunu iki ayrı tablo şeklinde sunmuştur. UMS 23 (Değişiklik), “Borçlanma Maliyetleri” Bu standarda yapılan değişiklik, bütün borçlanma maliyetlerinin giderleştirilmesi seçeneğini iptal etmekte ve özellikli bir varlığın elde edilmesi, inşası veya üretilmesi ile direkt ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesini gerektirmektedir. Değişikliğin Grup’un, finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UMS 32 (Değişiklik), “Finansal Araçlar: Sunum” ve UMS 1 (Değişiklik), “Finansal Tabloların Sunumu” – Tasfiyeden Kaynaklanan Satılabilir Finansal Araçlar ve Yükümlülükler (Değişiklik) UMS 32’ye getirilen değişiklik tasfiyeden kaynaklanan satılabilir finansal araçlar ile yükümlülüklerin, belirli kriterler yerine getirildiği takdirde, sermaye aracı olarak sınıflandırılmasını gerektirmektedir. UMS 1’e getirilen değişiklik ise, sermaye aracı olarak sınıflandırılan satılabilir finansal araçların tanımlanması ve açıklanmasını gerektirmektedir. Değişikliğin Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRYK 9 “Saklı Türev Ürünlerinin Yeniden Değerlendirilmesi” ve UMS 39 “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme” - Saklı türev ürünler (Değişiklik) UFRYK 9’daki değişikliğe göre bir finansal varlığın, gerçeğe uygun değer farkı gelir tablosuna yansıtılan finansal varlık grubu dışındaki başka bir grupta yeniden sınıflandırılması aşamasında, bir saklı türev ürünün, temel sözleşmeden ayrıştırılmasının ve bir türev ürün olarak muhasebeleştirilmesinin gerekli olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme aşağıda belirtilen tarihlerden hangisi daha sonraki bir tarih ise, o tarih itibariyle mevcut olan koşullar esas alınarak yapılır: (a) (b) Bir sözleşmeye ilk kez taraf olunduğu tarih ya da Sözleşme hükümlerinde, sözleşme uyarınca belirlenecek olan nakit akışlarını önemli ölçüde değiştiren bir değişikliğin olduğu tarih. Değişikliğin Grup’un, finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRYK 13, “Müşteri Sadakat Programları” Müşteri Sadakat Uygulamaları satış işlemlerinin farklı bir bileşeni şeklinde muhasebeleşmelidir. Tahsil edilen bedelin gerçeğe uygun değerinin bir kısmı müşteriye sağlanan menfaatlere dağıtılarak, söz konusu menfaatler müşteri tarafından kullanıldıkça gelir kaydedilmelidir. Yorumun, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 111 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UFRYK 15, “Gayrimenkul İnşaat Anlaşmaları” UFRYK 15, bir gayrimenkulün inşaatı için yapılan anlaşmanın, UMS 11 “İnşaat Sözleşmeleri” standardı veya UMS 18 “Hâsılat” standardı kapsamına girip girmediğinin ve buna bağlı olarak da böyle bir gayrimenkul inşasından elde edilen gelirin ne zaman muhasebeleştirileceğinin belirlenmesi konusunda yol gösterir. Yorumun, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRYK 16 “Yurtdışındaki İşletme ile İlgili Net Yatırımın Finansal Riskten Korunması” UFYRK 16’ya göre finansal tablolarda kullanılan sunum para birimi bir işletmenin finansal korunma muhasebesi uygulayabilmesine gerekçe oluşturmaz. Dolayısıyla, bir ana kuruluş yalnızca kendi fonksiyonel para birimi ile yabancı operasyonlarının fonksiyonel para birimi farkından doğan kur farklarını finansal riskten korunma riski olarak adlandırabilir. Finansal riskten korunma aracı grup içindeki işletme ya da işletmelerce elde tutulabilir. Yorumun, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRYK 18 “Müşterilerden Transfer Edilen Varlıklar” UFRYK 18, müşterilerden alınan maddi duran varlıkların veya söz konusu maddi duran varlıkların inşası için alınan nakdin muhasebeleştirilmesi konusuna açıklık getirmektedir. Yorumun, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRS’deki İyileştirmeler (2008’de yayınlanan) Mayıs 2008’de Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) Standartlarla ilgili tutarsızlıkları ortadan kaldırmak ve anlatımı daha açık hale getirmek için ilk toplu değişiklikleri yayınlamıştır. Her standart için farklı uygulamaya geçiş düzenlemeleri olup geçerlilik tarihleri çeşitlilik göstermekte ve en erkeni 1 Ocak 2009’dan itibaren yürürlüğe girmektedir. Bu iyileştirmelerin, Grup’un muhasebe politikaları, finansal durumu ve performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır UFRS’deki İyileştirmeler (2009’de yayınlanan) Nisan 2009’da UMSK Standartlarla ilgili tutarsızlıkları ortadan kaldırmak ve anlatımı daha açık hale getirmek için ikinci toplu değişiklikleri yayınlamıştır. Bu değişikliklerden UMS 18: İşletmenin ana işletme gibi mi yoksa aracı gibi mi hareket ettiğinin belirlenmesi 2009 yılında yürürlüğe girmiş olup, Grup’un muhasebe politikaları, finansal durumu ve performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. Grup’un finansal tablolarının onaylanma tarihi itibariyle yayımlanmış ve 1 Ocak 2010 tarihinde ve bu tarihten sonra başlayan hesap dönemlerinde yürürlüğe girecek olan ve Grup tarafından erken uygulama yoluna gidilmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar aşağıdaki gibidir: a) 31 Aralık 2010 tarihli sene sonu finansal tabloları için geçerli olacak olan yeni standart, değişiklik ve yorumlar: UFRS’deki İyileştirmeler (2009’de yayınlanan) Nisan 2009’da UMSK Standartlarla ilgili tutarsızlıkları ortadan kaldırmak ve anlatımı daha açık hale getirmek için ikinci toplu değişiklikleri yayınlamıştır. Her standart için farklı uygulamaya geçiş düzenlemeleri olup geçerlilik tarihleri çeşitlilik göstermekte ve en erken 1 Temmuz 2009’dan itibaren başlayan yıllık dönemler için yürürlüğe girmektedir. Grup’un muhasebe politikaları, finansal durumu ve performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. 112 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UMSK’nın değişiklik getirdiği standartlar aşağıda sunulmuştur: - - - - - - - - - - - - - - UFRS 2: UFRS 2 ve UFRS 3’ün kapsamı UFRS 5: Satılmaya hazır varlık olarak sınıflanan duran varlıkların ve durdurulan faaliyetlerin açıklanması UFRS 8: Bölümlere göre varlıkların açıklanması UMS 1: Dönüştürülebilir araçların dönen/duran olarak sınıflanması UMS 7: Muhasebeleştirilmemiş varlıklarla ilgili harcamaların sınıflanması UMS 17: Arsa ve bina kiralamalarının sınıflaması UMS 36: Şerefiye değer düşüklüğü testindeki muhasebeleştirme birimi UMS 38: Revize UFRS 3 ile ilgili ek değişiklikler UMS 38: İşletme birleşmelerinde satın alınan maddi olmayan varlıkların gerçeğe uygun değer ölçümü UMS 39: Kredilerle ilgili peşin ödemeli cezaların saklı türev ürünü olarak değerlendirilmesi UMS 39: İşletme birleşmesi sözleşmesindeki kapsam istisnası UMS 39: Nakit akımı koruması muhasebesi UFRYK 9: UFRYK 9 ve UFRS 3’ün kapsamı UFRYK 16: Koruma amaçlı aracı olan işletmeye getirilen kısıtlamalarla ilgili değişiklik UFRS 2 (Değişiklik) “Hisse Bazlı Ödemeler” - Grup Nakit Olarak Ödenen Hisse Bazlı Ödeme İşlemleri Bu değişiklik grup raporlaması ve konsolide finansal tablolar açısından, eğer bir işletme bağlı olduğu Grup’un dışındaki ortaklardan, nakit olarak ödenen mal ve hizmet alırsa, bu işlemlerin UFRS 2’nin kapsamının dışında olduğu konusuna açıklık getirmektedir. İşletme yönetimi bu şekilde gerçekleşmiş geçmiş işlemleri dikkate almak zorundadır. Ayrıca UFRS 2’nin kapsamına, içerisinde yer alan tanımlamalara bazı değişiklikler getirilmiş olup uygulama konularındaki açıklamalar da geliştirilmiştir. Tahminlerdeki Değişiklikler ve Hatalar”’a göre muhasebe politikalarındaki değişikliklere uyarak geriye dönük uygulanacaktır. Erken uygulamaya dipnotlarda belirtilmek koşuluyla izin verilmiştir. Değişikliğin, Grup finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRS 3 (Değişiklik), “İşletme Birleşmeleri” ve UMS 27 (Değişiklik), “Konsolide ve Konsolide Olmayan Finansal Tablolar” Revize edilmiş UFRS 3, işletme birleşmelerinin muhasebeleştirilmesi, şerefiyenin kayıtlara alınması ile birleşmenin olduğu dönemin finansal sonuçlarının raporlanması hususlarına çeşitli değişiklikler getirmektedir. Söz konusu değişiklikler, satın alım ile ilişkilendirilen maliyetlerin giderleştirilmesini ve satın alım sırasında dikkate alınan şartlı durumlarda, raporlama dönemi sonrasında meydana gelen gerçeğe uygun değer değişikliklerinin şerefiyeden düzeltilmesi yerine gelir tablosunda dikkate alınmasını gerektirmektedir. Değişikliğe tabi tutulmuş UMS 27 bağlı ortaklığın hisse sahipliğinde meydana gelen değişikliklerin ve bağlı ortaklık zararlarının ve bağlı ortaklık üzerinde kaybedilen kontrolün muhasebeleştirilmesi konularına da değişiklikler getirmektedir. Değişikliğin, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UMS 39 (Değişiklik), “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme” - Uygun Korumalı Enstrümanlar Bu değişiklik korunan enstrümanlarda tek taraflı risk ve finansal koruma enstrümanlarında enflasyondan korunma muhasebesinin nasıl yapılacağına dair uygulanacak prensipleri belirlemektedir. Değişikliğin, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 113 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UFRYK 17, “Gayri-nakdi Varlıkların Ortaklara Dağıtılması” Bu standart, ortaklara, nakit veya nakit dışı varlık alternatiflerinden birini elde etme konusunda seçimlik hak tanıyan dağıtımlar da dahil olmak üzere nakit dışı varlıkların dağıtımı için uygulanır. Söz konusu değişiklik ileriye dönük uygulanacaktır. Yorumun, Grup’un finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. b) 31 Aralık 2010 tarihinden sonra geçerli olacak olan yeni standart, değişiklik ve yorumlar (bu değişiklikler henüz Avrupa Birliği tarafından kabul edilmemiştir): Grup, söz konusu yorum ve standart değişikliklerinin konsolide finansal tablolara etkilerini değerlendirmektedir. UFRS 9 “Finansal Araçları” (1 Ocak 2013 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde geçerli olacaktır.) UFRS 9 finansal varlıkların sınıflanması ve ölçülmesi ile ilgili yeni koşullar getirmektedir. Standart tüm finansal varlıkların işletmenin finansal varlıkları yönetmeye ilişkin iş modeline ve kontrata bağlı nakit akış özelliklerine bağlı olarak sınıflandırılmasını ve ilk kayda alımdan sonra itfa edilmiş maliyet veya gerçeğe uygun değerle ölçülmesini öngörmektedir. UMS 39’daki farklı sınıflandırma kategorileri ortadan kaldırılmaktadır. Ayrıca UMS 39’daki gerçeğe uygun değeri tespit edilemeyen özkaynağa dayalı finansal varlıkların maliyet değerinden yansıtılmasına izin veren düzenleme de kaldırılarak, kısıtlı durumlar dışında bu tür finansal varlıkların da gerçeğe uygun değerleri ile ölçülmesini gerektirmektedir. Söz konusu değişikliklerin maliyet değerleri ile yansıtılan satılmaya hazır finansal varlıklar dışında Grup’un konsolide finansal tablolarına etkisi olmayacağı düşünülmektedir. UMS 24 (Değişiklik) “İlişkili Taraf Açıklamaları” (1 Ocak 2011 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde geçerli olacaktır.) Kamu iştirakleri için ilişkili taraf açıklama gerekliliklerini kolaylaştırmak ve ilişkili taraf tanımına açıklık getirmek için UMS 24’de değişiklik yapılmaktadır. Grup’un konsolide finansal tablosuna etkisi olmayacağı düşünülmektedir. UMS 32 (Değişiklik) “Hisse İhraçlarının Sınıflandırılması” (1 Şubat 2010 tarihinde veya sonrasında başlayan yıllık hesap dönemlerinde geçerli olacaktır.) UMS 32’ de yapılan değişiklik, ihraç edenin fonksiyonel para biriminden farklı bir para cinsinden olan hisselerin muhasebeleştirilmesi için uygulanmaktadır. Değişikliğin, Grup’un, finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. UFRYK 14 (Değişiklik) “Asgari Fonlama Koşullarının Geri Ödenmesi” (1 Ocak 2011 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde geçerli olacaktır.) Bu değişiklik işletmelerin asgari fonlama koşulları için önceden gönüllü olarak yaptıkları bazı ödemelerin varlık olarak muhasebeleştirilmesine izin verilmemesi sorununu çözmektedir. Değişikliğin, Grup’un, finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. 114 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) UFRYK 19 “Finansal Yükümlülüklerin Sermaye Araçları ile Ortadan Kaldırılması” (1 Temmuz 2010 tarihinde veya sonrasında başlayan hesap dönemlerinde geçerli olacaktır.) UFRYK 19 sadece bir finansal yükümlülüğü tamamen ya da kısmen ortadan kaldırmak için sermaye aracı ihraç eden işletmelerin uygulayacağı muhasebeleştirmeyi belirtmektedir. Yorumun, Grup’un, finansal performansı üzerinde etkisi bulunmamaktadır. 2.3 Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler ve hatalar Grup, 2009 senesi içinde, maddi duran varlıkların faydalı ömürlerini gözden geçirmiş ve 1 Ocak 2009 tarihinden başlamak üzere maddi duran varlıkların faydalı ömürlerinde (Not 2.4) birtakım değişiklikler yapmıştır. Bu değişiklik sonucunda toplamda 21.055.728 TL’lik daha az amortisman gideri mali tablolara yansıtılmıştır. Bu toplam etki önümüzdeki 19 yıla kadar yayılacaktır. 2.4 Önemli muhasebe politikalarının özeti Uygulanan konsolidasyon esasları Bağlı ortaklıklar Bağlı ortaklıklar, kontrolün Şirket’e geçtiği tarihten itibaren konsolide edilmeye başlanmıştır ve kontrolün Şirket’ten çıkması ile konsolide edilme işlemi son bulmaktadır. Çimsa direkt veya endirekt olarak bir şirketteki oy haklarının %50’sinden fazlasına sahip olduğunda ve o şirketin faaliyetlerinden yarar sağlamak amacıyla finansal ve faaliyet politikalarını yönlendirme hakkı elde ettiğinde kontrolü ele geçirmiş sayılır. Bu doğrultuda da Çimsa Cement, Cementos Espana, Çimsarom, Regent ve OOO Rusya’nın finansal tabloları UMS 27 “Konsolide ve Solo Mali Tablolar” standardında belirtilen konsolidasyon yöntemine göre tam konsolidasyona tabi tutulmuştur. Müşterek yönetime tabi ortaklıklar CSN, Çimsa’nın %50 iştirak oranı ile bu şirketin diğer ortağı ile müşterek yönettiği iştirakidir. Bu şirketin bilânço ve gelir tablosu kalemleri Çimsa’nın müşterek yönetimde sahip olduğu pay yüzdesi dikkate alınarak Çimsa’nın bilânço ve gelir tablosu kalemleri ile toplanmıştır. Çimsa’nın bu şirketle olan önemli borç alacak bakiyeleri ve gelir tablosu kalemleri iştirak oranına göre elimine edilmektedir. Konsolide finansal tablolar Çimsa ve bağlı ortaklıkları’nın ve müşterek yönetime tabi ortaklığın finansal tablolarını içermektedir. Bağlı ortaklıklar ve müşterek yönetime tabi ortaklığın finansal tabloları Çimsa ile tutarlı muhasebe politikaları kullanılarak ve benzer işlemler için aynı muhasebe prensipleri kullanılarak aynı raporlama yılı için hazırlanmıştır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 115 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar Grup’un finansal varlıklar içerisinde sınıflandırdığı iştiraklerinden Exsa özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirilmiştir. Bu iştirak konsolide bilançoda, alış maliyetinin üzerine Grup’un iştirakin net varlıklarındaki payına alım sonrası değişikliklerin eklenmesi veya çıkarılması ve varsa değer düşüklüğü karşılığının düşülmesiyle gösterilmektedir. Konsolide gelir tablosu Grup’un faaliyet sonucundaki payını yansıtmaktadır. İştirakin kar veya zararına henüz yansıtılmamış tutarların iştirakin özkaynaklarında ortaya çıkardığı değişiklikler de Grup’un iştirakteki payı oranında iştirakin defter değerinde düzeltme yapılmasını gerekli kılabilir. Bu değişikliklerden Grup’a düşen pay doğrudan Grup’un kendi özkaynaklarında muhasebeleştirilir. Exsa Export Sanayi Mamülleri Satış ve Araştırma A.Ş. mali tabloları ana ortaklık ile aynı raporlama dönemi için ve aynı muhasebe politikaları kullanılarak hazırlanmıştır. Grup her bilanço tarihinde özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlarda herhangi bir değer düşüklüğü olup olmadığını değerlendirir. Netleştirme/mahsup Finansal varlık ve yükümlülükler, netleştirmeye yönelik yasal bir hakka ve yaptırım gücüne sahip olunması ve söz konusu varlık ve yükümlülükleri net bazda tahsil etme/ödeme veya eş zamanlı sonuçlandırma niyetinin olması durumunda bilânçoda netleştirilerek gösterilmektedir. Nakit ve nakit benzerleri Konsolide nakit akım tablosunun sunumu açısından, nakit ve nakit benzeri varlıklar, kasadaki nakit varlığı, bankalardaki nakit para, çekler ve orijinal vadesi 3 aydan kısa vadeli mevduatları içermektedir. Stoklar Stoklar maliyet değeri veya net gerçekleşebilir değerden düşük olanı ile değerlenmiştir. Stokları bulundukları duruma getirmek için yapılan harcamalar aşağıdaki gibi muhasebeleştirilmiştir: İlk madde ve malzemeler – 1 Ağustos 2008‘e kadar hareketli ağırlıklı ortalama metodu ile, 1 Ağustos 2008’den sonra aylık ağırlıklı ortalama metodu ile belirlenmektedir. Şirket, SAP sistemi içerisinde yapılan, aylık ağırlıklı ortalama çalışmalardan sonra, geçmişe dönük olarak ayrıca hareketli ağırlıklı ortalama çalışması yapılması mümkün olmadığından, değişikliğin etkisini belirtememiştir. Mamul ve yarı mamuller - Direkt malzeme ve işçilik giderleri, değişken ve sabit genel üretim giderleri belli oranlarda (normal faaliyet kapasitesi göz önünde tutularak) dahil edilmiştir. Envanter değerlemesi 1 Ağustos 2008‘e kadar hareketli ağırlıklı ortalama metodu, 1 Ağustos 2008’den sonra aylık ağırlıklı ortalama metodu ile belirlenmektedir. Net gerçekleşebilir değer, tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyetleri ve satışın gerçekleştirilmesi için gerekli tahmini maliyetler düşülerek belirlenen tutardır. 116 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Maddi duran varlıklar Maddi duran varlıklar, maliyet değerinden birikmiş amortisman ve var ise değer düşüklüğü karşılığı çıkartıldıktan sonraki net değerleri ile gösterilmiştir. Maddi duran varlığın maliyet değeri; alış fiyatı, ithalat vergileri ve geri iadesi mümkün olmayan vergiler ve maddi varlığı kullanıma hazır hale getirmek için yapılan masraflardan oluşmaktadır. Maddi duran varlığın kullanımına başlandıktan sonra oluşan tamir ve bakım gibi masraflar, oluştukları dönemde gider kaydedilir. Yapılan harcamalar ilgili maddi duran varlığa gelecekteki kullanımında ekonomik bir değer artışı sağlıyorsa bu harcamalar varlığın maliyetine eklenmektedir. Maddi duran varlık satıldığı zaman bu varlığa ait maliyet ve birikmiş amortisman ilgili hesaplardan düşüldükten sonra oluşan gelir ya da gider konsolide gelir tablosuna dahil edilmektedir. Arazi ve arsalar amortismana tabi tutulmamıştır. Amortismana tabi tutulan varlıklar, maliyet tutarları üzerinden aşağıda belirtilen tahmini ekonomik ömürlerine dayanan oranlarla doğrusal amortismana tabi tutulmuştur. Maddi duran varlıkların faydalı ömürleri aşağıdaki gibidir; Tahmini ekonomik ömürlerde cari dönemde yapılan değişikliklerin etkileri ileriye dönük olarak uygulanmış ve gelir tablosuna yansıtılmıştır. Yeraltı ve yerüstü düzenleri Binalar Makine ve cihazlar Demirbaşlar Taşıtlar Diğer Özel maliyetler Yeni Dönemler Eski Dönemler 8–50 yıl 10–50 yıl 3–25 yıl 3–50 yıl 5–14 yıl 5–10 yıl Kiralama süresi 10–50 yıl 25–50 yıl 5–20 yıl 5–15 yıl 5–14 yıl 5–10 yıl Kiralama süresi Maddi olmayan duran varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar başlıca maden hakları ve bilgisayar yazılımlarından oluşan varlıklar olup ilk olarak alış fiyatından değerlenmiştir. Maddi olmayan duran varlıklar gelecekte ekonomik fayda elde edilebilmesi ve maliyetin doğru bir şekilde belirlenebilmesi durumunda aktifleştirilirler. İlk kayıt sonrasında maddi olmayan duran varlıklar, maliyetten birikmiş itfa payı ve birikmiş değer düşüklüğü karşılıkları düşüldükten sonraki değerleriyle gösterilmektedir. İşletme bünyesinde oluşan geliştirme maliyetleri dışındaki maddi olmayan duran varlıklar aktifleştirilmemekte ve gerçekleştikleri yılda gelir tablosuna gider olarak yansıtılmaktadır. Maddi olmayan duran varlıkların ekonomik ömürleri belirli süreli ya da süresiz olarak belirlenmektedir. Belirli süreli maddi olmayan duran varlıklar tahmin edilen ekonomik ömürleri üzerinden, doğrusal amortisman metodu ile itfa edilirler. Belirli süreli ekonomik ömrü olan maddi olmayan duran varlıklar için itfa periyodu ve itfa metodu her yıl, en az bir kere incelenmektedir. Beklenen kullanım ömürlerindeki veya maddi olmayan duran varlıktan elde edilecek faydalarda oluşabilecek değişiklikler, itfa metodunun ya da periyodunun değiştirilmesi olarak değerlendirilip, muhasebe tahminlerinde değişiklik şeklinde muhasebeleştirilir. Belirli süreli ekonomik ömrü olan maddi olmayan duran varlıkların itfa giderleri gelir tablosunda maddi olmayan duran varlığın işlevi ile uyumlu şekilde gider olarak kaydedilir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 117 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Maddi olmayan duran varlıklar başlıca bilgisayar yazılımları ve maden çıkarma haklarından oluşmakta olup, maliyet bedeli üzerinden aktifleştirilir. Maddi olmayan varlıklar maden çıkarma hakları dışında, doğrusal amortisman yöntemine göre ilgili kıymetin tahmini ekonomik ömrü (5 yıl) üzerinden itfa edilmektedir. Maden çıkarma hakları yıl içerisinde tüketilen rezervin toplam rezerve oranı esas alınarak amortismana tabi tutulmuştur. Kalan amortisman süresi rezervlerin tüketilme süresine bağlıdır. Grup’un belirsiz süreli kullanım ömrüne sahip maddi olmayan duran varlığı bulunmamaktadır. Maddi olmayan duran varlıkların taşınan değerleri, olayların ya da koşullardaki değişikliklerin, taşınan değerin gerçekleşebilir durumda olmadığına işaret etmesi durumunda değer düşüklüğü açısından incelenir. Finansal olmayan varlıkların değer düşüklüğü Grup, her bilanço tarihinde maddi ve maddi olmayan duran varlıklarının, maliyet değerinden birikmiş amortismanlar düşülerek bulunan defter değerine ilişkin değer kaybının olduğuna dair herhangi bir gösterge olup olmadığını değerlendirir. Eğer böyle bir gösterge mevcutsa, değer düşüklüğü tutarını belirleyebilmek için o varlığın geri kazanılabilir tutarı tahmin edilir. Varlığın tek başına geri kazanılabilir tutarının hesaplanmasının mümkün olmadığı durumlarda, o varlığın ait olduğu nakit üreten biriminin geri kazanılabilir tutarı hesaplanır. Geri kazanılabilir tutar, satış maliyetleri düşüldükten sonra elde edilen gerçeğe uygun değer veya kullanımdaki değerin büyük olanıdır. Kullanımdaki değer hesaplanırken, geleceğe ait tahmini nakit akımları, paranın zaman değerini ve varlığa özgü riskleri yansıtan vergi öncesi iskonto oranı kullanılarak bugünkü değerine indirilir. Bu çalışmalar sırasında kullanılan başlıca varsayımlar, önümüzdeki yıllardaki enflasyon beklentileri, satış ve maliyetlerde beklenen artışlar, ihracat-iç pazar kompozisyonunda beklenen değişimler ve beklenen ülke büyüme oranlarından ibarettir. Grup’un 2009 yılı içinde kullandığı varsayımlarda önemli bir değişiklik olmadığı için, 2008 yılı sonunda yapmış olduğu çalışmayı yenilememiştir. Varlığın (veya nakit üreten birimin) geri kazanılabilir tutarının defter değerinden daha az olması durumunda varlığın (veya nakit üreten birimin) defter değeri, geri kazanılabilir tutarına indirilir. Bu durumda oluşan değer düşüklüğü kayıpları gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Değer düşüklüğünün iptali nedeniyle varlığın (veya nakit üreten birimin) kayıtlı değerinde meydana gelen artış, önceki yıllarda değer düşüklüğünün finansal tablolara alınmamış olması halinde oluşacak olan defter değerini (amortismana tabi tutulduktan sonra kalan net tutar) aşmamalıdır. Değer düşüklüğünün iptali gelir tablosuna kayıt edilir. Şerefiye için ayrılan değer düşüklüğü gelecek dönemlerde ters çevrilemez. Şerefiye Şerefiye, satın alınan ortaklığın veya satın alınan varlıkların satın alım tarihindeki maliyeti ile net aktiflerinin (satın alınan varlıklar için varlığın) gerçeğe uygun bedelleri arasında kalan farktır. Uluslararası Finansal Raporlama Standardı (UFRS) 3 “Birleşmeler” çerçevesinde şerefiye tutarı itfa edilmemektedir. Şerefiye, taşındığı değerin gerçekleşmeyeceği durum ve şartlarda ve yılda en az bir kere olmak üzere gerekli görüldüğü zamanlarda değer düşüklüğü için gözden geçirilmektedir. 118 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Ortak kontrol altındaki işletmelerin birleşmesi dışındaki, işletme birleşmeleri satın alma metoduna göre muhasebeleştirilir. Satın alım maliyeti, işlem tarihinde elden çıkarılan varlıkların gerçeğe uygun değeri, işletme tarafından ihraç edilen özkaynağa dayalı araçlar ve gerçekleşen veya üstlenilen yükümlülükler ile, birleşmeyle doğrudan bağlantılı olarak oluşan giderler dahil olarak ölçülür. Yabancı para cinsinden işlemler Şirket ve bağlı ortaklıkları yabancı para cinsinden yapılan işlemleri işlevsel para birimi cinsinden ilk kayda alırken işlem tarihinde geçerli olan ilgili kurları esas almaktadır. Yabancı para cinsinden olan parasal varlık ve yükümlülükler raporlama tarihinde geçerli olan kurlarla değerlenmekte ve doğan kur farkı gider ya da gelirleri ilgili dönemde konsolide gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Yabancı para cinsinden olan ve maliyet değeri ile ölçülen parasal olmayan kalemler ilk işlem tarihindeki kurlardan işlevsel para birimine çevrilir. Yabancı para cinsinden olan ve gerçeğe uygun değerleri ile ölçülen parasal olmayan kalemler ise gerçeğe uygun değerin tespit edildiği tarihte geçerli olan kurlardan işlevsel para birimine çevrilir. Dönem sonlarında kullanılan kurlar aşağıdaki gibidir: Tarih 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 TL / ABD Doları TL/EURO 1,5057 1,5123 2,1603 2,1408 Borçlanma maliyetleri 2008 yılı ve öncesinde, borçlanma maliyetleri, oluştuğu tarihte giderleştirilmiştir.1.1.2009 tarihinden itibaren, öngörülen kullanımına veya satışına hazır hale gelmesi önemli bir zamanı gerektiren varlıkların satın alımı, inşası veya üretimi ile direkt ilişkili olan borçlanma maliyetleri ilgili varlıkların maliyetinin parçası olarak aktifleştirilir. Diğer borçlanma maliyetleri gerçekleştikleri dönemlerde gider yazılır. Borçlanma maliyetleri faiz ve borçlanmaya bağlı olarak katlanılan diğer maliyetleri içerir. Karşılıklar, şarta bağlı Yükümlülükler ve şarta bağlı varlıklar Karşılıklar Karşılıklar ancak Grup’un geçmişten gelen ve halen devam etmekte olan bir yükümlülüğü (yasal ya da yapısal) varsa, bu yükümlülük sebebiyle işletmeye ekonomik çıkar sağlayan kaynakların elden çıkarılma olasılığı mevcut ise ve yükümlülüğün tutarı güvenilir bir şekilde belirlenebiliyorsa kayıtlara alınır. Paranın zaman içindeki değer kaybı önem kazandığında karşılıklar ileride oluşması muhtemel giderlerin bilanço tarihindeki indirgenmiş değeriyle yansıtılır. İndirgenmiş değer kullanıldığında, zamanın ilerlemesinden dolayı karşılıklarda meydana gelecek artışlar faiz gideri olarak kaydedilir. Koşullu yükümlülükler ve varlıklar Koşullu yükümlülükler finansal tablolarda yansıtılmayıp dipnotlarda açıklanmaktadır. Koşullu varlıklar ise finansal tablolara yansıtılmayıp ekonomik getiri yaratma ihtimali yüksek olduğu takdirde dipnotlarda açıklanır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 119 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiler Vergi karşılığı, dönem karı veya zararı hesaplanmasında dikkate alınan cari dönem ve ertelenmiş vergi karşılıklarının tamamıdır. Ertelenmiş vergi, bilânço yükümlülüğü metodu dikkate alınarak, aktif ve pasiflerin finansal raporlamada yansıtılan değerleri ile yasal vergi hesabındaki bazları arasındaki geçici farklardan oluşan vergi etkileri dikkate alınarak yansıtılmaktadır. Ertelenmiş vergi yükümlülüğü vergilendirilebilir tüm geçici farklar üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi varlıkları, indirilebilir geçici farkların ve kullanılmamış vergi zararlarının ileride indirilebilmesi için yeterli karların oluşması mümkün görünüyorsa, tüm geçici farklar ve kullanılmamış vergi zararları üzerinden ayrılır. Her bilânço döneminde Grup, ertelenmiş vergi varlıklarını gözden geçirmekte ve gelecekte indirilebilir olması ihtimali göz önüne alınarak muhasebeleştirmektedir. Ertelenmiş vergi varlıklarının ve yükümlülüklerinin hesaplanmasında söz konusu varlığın gerçekleşeceği ve yükümlülüğün yerine getirileceği dönemlerde oluşması beklenen vergi oranları, bilanço tarihi itibariyle geçerli olan vergi oranları (vergi mevzuatı) baz alınarak hesaplanır. Ertelenmiş vergi, aynı veya farklı bir dönemde doğrudan özsermaye ile ilişkilendirilen işlemlerle ilgili ise doğrudan özsermaye hesap grubuyla ilişkilendirilir. Aynı ülkenin vergi mevzuatına tabi olunması ve cari vergi varlıklarının cari vergi yükümlülüklerinden mahsup edilmesi konusunda yasal olarak uygulanabilir bir hakkın bulunması şartlarıyla ertelenen vergi varlıkları ve ertelenen vergi yükümlülükleri, karşılıklı olarak birbirinden mahsup edilir. Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklar / kıdem tazminatı karşılığı a) Tanımlanan fayda planı: Grup, Türkiye’de mevcut iş kanunu gereğince, en az bir yıl hizmet verdikten sonra emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü davranış dışındaki nedenlerle işine son verilen personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Not 17’da daha detaylı belirtildiği üzere, Grup finansal tablolarda yer alan kıdem tazminatı karşılığını, bağımsız bir aktüer tarafından yapılan aktüer çalışmasına dayanarak “Projeksiyon Metodu”nu kullanarak yansıtmıştır. Kıdem tazminatı yükümlülüğü, profesyonel aktüerler tarafından tahmin edilen faiz oranı ile iskonto edilerek hesaplanmıştır. Oluşan tüm aktüeryal kazanç ve kayıplar, UMS 19 uyarınca koridor yöntemi kullanılarak kıdem tazminatı yükümlülüğünün net şimdiki değerinin %10’unu geçtiği tutarda mevcut çalışanların ortalama emekliliğine kalan yıl süresi boyunca itfa edilmek suretiyle kayıtlara alınarak gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Konsolide bilânçolarda çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklar uzun vadeli borçlar altında ayrı bir kalem olarak gösterilmiştir. (b) Tanımlanan katkı planları: Grup, Sosyal Sigortalar Kurumu’na zorunlu olarak sosyal sigortalar primi ödemektedir. Grup’un bu primleri ödediği sürece başka yükümlülüğü kalmamaktadır. Bu primler tahakkuk ettikleri dönemde personel giderlerine yansıtılmaktadır. 120 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Kiralamalar Kiralama işlemleri – kiracı olarak Finansal kiralama Gruba kiralanan varlığın mülkiyeti ile ilgili bütün risk ve faydaların devrini öngören finansal kiralamalar, finansal kiralamanın başlangıç tarihinde, kiralamaya söz konusu olan varlığın gerçeğe uygun değeri ile kira ödemelerinin bugünkü değerinden küçük olanı esas alınarak yansıtılmaktadır. Finansal kira ödemeleri kira süresi boyunca, her bir dönem için geriye kalan borç bakiyesine sabit bir dönemsel faiz oranı üretecek şekilde anapara ve finansman gideri olarak ayrılmaktadır. Finansman giderleri dönemler itibariyle doğrudan gelir tablosuna yansıtılmaktadır. Aktifleştirilen kiralanmış varlıklar, varlığın tahmin edilen ömrü üzerinden amortismana tabi tutulmaktadır. Operasyonel kiralama işlemleri Kiraya veren tarafın kiralanan varlığın tüm risk ve menfaatlerini kendinde tuttuğu kiralamalar operasyonel kiralama olarak sınıflandırılır. Operasyonel kiralamada kira bedelleri, kira süresi boyunca eşit olarak giderleştirilir. İlişkili taraflar Aşağıdaki kriterlerden birinin varlığında, taraf Şirket ile ilişkili sayılır: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) Söz konusu tarafın, doğrudan ya da dolaylı olarak bir veya birden fazla aracı yoluyla: (i) Şirket’i kontrol etmesi, Şirket tarafından kontrol edilmesi ya da Şirket ile ortak kontrol altında bulunması (ana ortaklıklar, bağlı ortaklıklar ve aynı iş dalındaki bağlı ortaklıklar dahil olmak üzere); (ii) Şirket üzerinde önemli etkisinin olmasını sağlayacak payının olması; veya (ii) Şirket üzerinde ortak kontrole sahip olması; Tarafın, Şirket’in bir iştiraki olması; Tarafın, Şirket’in ortak girişimci olduğu bir iş ortaklığı olması; Tarafın, Şirket’in veya ana ortaklığının kilit yönetici personelinin bir üyesi olması; Tarafın, (a) ya da (d)’de bahsedilen herhangi bir bireyin yakın bir aile üyesi olması; Tarafın; kontrol edilen, ortak kontrol edilen ya da önemli etki altında veya (d) ya da (e)’de bahsedilen herhangi bir bireyin doğrudan ya da dolaylı olarak önemli oy hakkına sahip olduğu bir işletme olması; veya Tarafın, işletmenin ya da işletme ile ilişkili taraf olan bir işletmenin çalışanlarına işten ayrılma sonrasında sağlanan fayda planları olması, gerekir. İlişkili taraflarla yapılan işlem, ilişkili taraflar arasında kaynaklarının, hizmetlerin ya da yükümlülüklerin bir bedel karşılığı olup olmadığına bakılmaksızın transferidir. Kıdem teşvik primi karşılığı Grup mavi yakalı çalışanlarına toplu iş sözleşmesi gereğince her bir çalışan için 5’er yıllık dönemlerde toplu iş sözleşmesinde belirtilen tutar üzerinden kıdem teşvik primi ödemekle yükümlüdür. Grup her dönem sonunda ileriki dönemde ödeyeceği ilk tutarı iskonto ederek gelir tablosuna yansıtır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 121 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Gelirlerin muhasebeleştirilmesi Gelir, ekonomik faydanın işletmeye geleceğinin muhtemel olduğu ve gelir tutarının güvenilir bir şekilde ölçülebildiği zaman kaydedilmektedir. Gelirler, indirimler ve katma değer vergisi düşüldükten sonra net olarak gösterilmiştir. Gelirin oluşması için aşağıdaki kriterlerin yerine gelmesi gerekmektedir. Mal Satışı Satılan malların riskinin ve faydasının alıcıya transfer olduğu ve gelir tutarının güvenilir bir şekilde hesaplanabildiği durumda gelir oluşmuş sayılır. Net satışlar, indirimler, KDV ve komisyonlar düşüldükten sonraki faturalanmış satış bedelinden oluşmaktadır. Hizmet satışı Katı atık imha gelirlerinden oluşan hizmet satışından doğan gelir ölçülebilir bir tamamlanma derecesine ulaşıldığı zaman oluşmuş sayılır. Yapılan anlaşmadan elde edilecek gelirin güvenilir bir şekilde ölçülemediği durumlarda, gelir, katlanılan giderlerin geri kazanılabilecek tutarı kadar kabul edilir. Faiz Tahsilatın şüpheli olmadığı durumlarda tahakkuk esasına göre gelir kazanılmış kabul edilir. İtfa edilmiş maliyetle taşınan ve faiz içeren finansal varlıklar için faiz geliri etkin faiz yöntemi ile hesaplanarak finansal tablolara yansıtılır. Temettü Ortakların kar payı alma hakkı doğduğu anda gelir kazanılmış kabul edilir. Hisse başına kazanç Konsolide gelir tablosunda belirtilen hisse başına kazanç, net karın, raporlama dönemi boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır. Türkiye’de şirketler sermayelerini hali hazırda bulunan hissedarlarına, çeşitli içsel kaynaklardan “bedelsiz hisse” yolu ile arttırabilmektedirler. Bu tip “bedelsiz hisse” dağıtımları, hisse başına kazanç hesaplamalarında, ihraç edilmiş hisse gibi değerlendirilir. Buna göre, bu hesaplamalarda kullanılan ağırlıklı ortalama hisse sayısı, söz konusu hisse senedi dağıtımlarının geçmişe dönük etkileri de dikkate alınarak bulunur. Bilânço tarihinden sonraki olaylar Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan ve Grup’un bilanço tarihindeki durumunu etkileyebilecek hususlar konsolide finansal tablolara yansıtılmaktadır. Düzeltme gerektirmeyen bilânço tarihinden sonra ortaya çıkan hususlar ise önemlilik derecesine göre notlarda açıklanmaktadır. İşlem ve teslim tarihindeki muhasebeleştirme Tüm finansal varlık alış ve satışları işlem tarihinde, bir başka deyişle Grup’un alımı veya satımı gerçekleştireceğini taahhüt ettiği tarihte muhasebeleştirilir. Olağan alış ve satışlar, varlığın teslim süresinin genelde bir mevzuat veya piyasalardaki düzenlemelere göre belirlendiği alış ve satışlardır. 122 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Finansal araçlar Finansal araçlar, bir işletmenin finansal varlıklarını ve bir başka işletmenin finansal yükümlülüklerini veya sermaye araçlarını arttıran anlaşmalardır. Finansal varlıklar: • nakit, • başka bir işletmeden nakit veya bir başka finansal varlık almayı öngören sözleşmeye dayalı hak, • işletmenin bir başka işletmeyle finansal araçlarını, işletmenin lehinde olacak şekilde, karşılıklı olarak değiştirmesini öngören sözleşmeye dayalı hak ya da, • bir başka işletmenin sermaye araçlarıdır. Sözleşmeye dayalı finansal yükümlülükler: • başka bir işletmeye nakit veya bir başka finansal varlık vermeyi öngören, veya • işletmenin bir başka işletmeyle finansal araçlarını, işletmenin aleyhinde olacak şekilde karşılıklı olarak değiştirmesini öngören sözleşmeye dayalı yükümlülüklerdir. Bir finansal varlık veya finansal yükümlülük ilk olarak, verilen (finansal varlık için) ve ele geçen (finansal yükümlülük için) gerçeğe uygun değer olan işlem maliyetleri üzerinden varsa işlem masrafları da eklenerek (finansal yükümlülük için düşülerek) hesaplanır. Finansal araçların gerçeğe uygun değeri Gerçeğe uygun değer, zorunlu satış veya tasfiye gibi haller dışında, bir finansal aracın cari bir işlemde istekli taraflar arasında alım-satıma konu olan fiyatını ifade eder. Kote edilmiş piyasa fiyatı, şayet varsa, bir finansal aracın gerçeğe uygun değerini en iyi yansıtan değerdir. Grup’un finansal araçlarının gerçeğe uygun değerlerinin tahmininde belirtilen yöntemler ve varsayımlar Not 29’da açıklanmıştır. Finansal varlıklar Krediler ve alacaklar Sabit ve belirlenebilir ödemeleri olan, piyasada işlem görmeyen ticari ve diğer alacaklar ve krediler bu kategoride sınıflandırılır. Krediler ve alacaklar etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti üzerinden değer düşüklüğü düşülerek gösterilir. Kredi ve alacaklar kategorisinde yer alan ticari alacaklar fatura edilmiş tutarları ile kayıtlara alınmakta ve izleyen dönemlerde etkin faiz oranı metoduyla indirgenmiş net değeri ile ve varsa şüpheli alacak karşılığı düşüldükten sonra taşınmaktadır. Ticari alacaklar içine sınıflandırılan senetler ve vadeli çekler etkin faiz oranı metoduyla reeskonta tabi tutularak indirgenmiş değerleri ile taşınır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 123 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Satılmaya hazır finansal varlıklar Tüm satılmaya hazır finansal varlıklar ilk alım anındaki gerçeğe uygun değeri ifade ettiği düşünülen ve işlem maliyetlerini de içeren maliyet bedeli ile kayıtlara alınır. İlk kayda alımdan sonra satılmaya hazır varlıklar gerçeğe uygun değerleri ile değerlenir. Satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değere göre değerlenmesine ilişkin kazanç veya kayıplar, ilgili varlıklar satılana, nakde dönüşene veya başka bir şekilde elden çıkarılana veya herhangi bir şekilde değer düşüklüğüne maruz kalana kadar özkaynaklar içinde ayrı bir kalemde gösterilir, bu tarihten sonra ise gelir ve gider hesapları ile ilişkilendirilir. Teşkilatlanmış piyasalarda işlem gören finansal varlıklar, bilânço tarihindeki iş günü sonunda piyasa fiyatları esas alınarak değerlenmiştir. Teşkilatlaşmış piyasalarda işlem görmeyen özkaynağa dayalı finansal araçlar, ilgili finansal varlıkların tarihi maliyetinden varsa değer düşüklüğü karşılığı düşülerek yansıtılmaktadır. Finansal varlıklarda değer düşüklüğü Gerçeğe uygun değer farkı kar veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlık veya finansal varlık grupları, her bilanço tarihinde değer düşüklüğüne uğradıklarına ilişkin göstergelerin bulunup bulunmadığına dair değerlendirmeye tabi tutulur. Finansal varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden fazla olayın meydana gelmesi ve söz konusu olayın ilgili finansal varlık veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki nakit akımları üzerindeki olumsuz etkisi sonucunda ilgili finansal varlığın değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğü zararı oluşur. Kredi ve alacaklar için değer düşüklüğü tutarı gelecekte beklenen tahmini nakit akımlarının finansal varlığın etkin faiz oranı üzerinden iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri arasındaki farktır. Grup alacaklarını ayrı ayrı takip etmektedir. Grup ayrıca, değer düşüklüğüne neden olan tek ve ayrı bir olayın belirlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda; finansal varlığı, aynı risk karakterine sahip olan finansal varlıklara dahil ederek toplu olarak değer düşüklüğü değerlendirmesi yapar. Bir karşılık hesabının kullanılması yoluyla defter değerinin azaltıldığı ticari alacaklar haricinde, bütün finansal varlıklarda, değer düşüklüğü doğrudan ilgili finansal varlığın kayıtlı değerinden düşülür. Ticari alacağın tahsil edilememesinin kesinleştiği durumda söz konusu tutar karşılık hesabından düşülerek silinir. Karşılık hesabındaki değişimler gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Şüpheli alacak karşılığı gider olarak kayıtlara yansıtılmaktadır. Vadesi gelmiş alacakların tahsil edilemeyeceğine dair somut bir gösterge varsa, alınan teminatlarda düşünülerek, şüpheli alacak karşılığı ayrılır. Karşılık, Grup yönetimi tarafından tahmin edilen ve ekonomik koşullardan ya da hesabın doğası gereği taşıdığı riskten kaynaklanabilecek olası zararları karşıladığı düşünülen tutardır. Tahsili tamamen mümkün olmayan alacaklar tespit edildikleri durumlarda kayıtlardan tamamen silinirler. Gerçeğe uygun değerleri ile takip edilen satılmaya hazır finansal varlıkların gerçeğe uygun değerinin piyasalarda yaşanan dalgalanmalardan ötürü maliyet bedelinin altına düştüğü durumlarda Grup, dönem sonuçları ile ilişkilendirmesi gereken herhangi bir değer düşüklüğü olup olmadığını değerlendirirken, gerçeğe uygun değer kayıplarının önemli veya uzun süreli olup olmadığını göz önünde bulundurmaktadır. Grup’un muhasebe tahmin ve politikalarına göre finansal varlıklarda gerçeğe uygun değer kayıplarının uzun süreli olarak değerlendirilmesi için gerçeğe uygun değerin maliyet bedelinin altına düşmesinden itibaren en az bir yıl geçmesi gerekmektedir. Değer düşüklüğü olduğu durumlarda, ilgili karşılık, özsermaye’den gelir tablosuna yansıtılır. 124 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Finansal yükümlülükler Finansal yükümlülükler başlangıçta işlem maliyetlerinden arındırılmış gerçeğe uygun değerleriyle muhasebeleştirilir ve sonraki dönemlerde etkin faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz gideri ile birlikte etkin faiz yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyet bedelinden taşınır. Etkin faiz yöntemi, finansal yükümlülüğün itfa edilmiş maliyetlerinin hesaplanması ve ilgili faiz giderinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması halinde daha kısa bir zaman dilimi süresince gelecekte yapılacak tahmini nakit ödemelerini tam olarak ilgili finansal yükümlülüğün net bugünkü değerine indirgeyen orandır. Banka kredileri Bütün banka kredileri, ilk kayıt anında gerçeğe uygun değerlerini de yansıttığı düşünülen ve ihraç maliyetini içeren maliyet bedeli ile kaydedilir. İlk kayda alımdan sonra krediler, etkin faiz oranı yöntemiyle indirgenmiş net değerleri ile gösterilir. İndirgenmiş değer hesaplanırken ilk ihraç anındaki maliyetler ve geri ödeme sırasındaki indirimler ve primler göz önünde bulundurulur. İtfa sürecinde veya yükümlülüklerin kayda alınması sırasında ortaya çıkan gelir veya giderler, gelir tablosu ile ilişkilendirilir. Ticari borçlar Ticari borçlar, mal ve hizmet alımı ile ilgili ileride doğacak faturalanmış yada faturalanmamış tutarın gerçeğe uygun değerini temsil eden indirgenmiş maliyet bedeliyle kayıtlarda yer almaktadır. Finansal varlık ve yükümlülüklerin kayda alınması ve kayıttan çıkarılması Grup, finansal aktif veya finansal pasifleri finansal aracın sözleşmesine taraf olduğu takdirde bilançosuna yansıtmaktadır. Grup finansal aktifi veya finansal aktifin bir kısmını sadece söz konusu varlıkların konu olduğu sözleşmeden doğan hakları üzerindeki kontrolünü kaybettiği ve mülkiyete ilişkin risk ve faydaları transfer ettiği zaman kayıttan çıkartır. Grup finansal pasifi ancak sözleşmede tanımlanan yükümlülüğü ortadan kalkar, iptal edilir veya zaman aşımına uğrar ise kayıttan çıkartır. 2.5 Önemli muhasebe değerlendirme, tahmin ve varsayımları Finansal tabloların hazırlanmasında Grup yönetiminin, raporlanan varlık ve yükümlülük tutarlarını etkileyecek, bilanço tarihi itibari ile vukuu muhtemel yükümlülük ve taahhütleri ve raporlama dönemi itibariyle gelir ve gider tutarlarını belirleyen varsayımlar ve tahminler yapması gerekmektedir. Gerçekleşmiş sonuçlar tahmin ve varsayımlardan farklılık gösterebilir. Bu tahmin ve varsayımlar düzenli olarak gözden geçirilmekte, düzeltme ihtiyacı doğduğunda bu düzeltmeler ilgili dönemin faaliyet sonuçlarına yansıtılmaktadır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 125 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 2. Finansal tabloların sunumuna ilişkin esaslar (devamı) Finansal tablolara yansıtılan tutarlar üzerinde önemli derecede etkisi olabilecek yorumlar ve bilanço tarihinde var olan veya ileride gerçekleşebilecek tahminlerin esas kaynakları göz önünde bulundurularak yapılan önemli varsayımlar ve değerlendirmeler aşağıdaki gibidir: a) Kıdem tazminatı yükümlülüğü, iskonto oranları, gelecekteki maaş artışları ve çalışanların ayrılma oranlarını içeren birtakım varsayımlara dayalı aktüeryal hesaplamalar ile belirlenmektedir. Bu planların uzun vadeli olması sebebiyle, söz konusu varsayımlar önemli belirsizlikler içerir. Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin karşılıklara ilişkin detaylar Not 17’de yer almaktadır. b) Şüpheli alacak karşılıkları, Grup yönetiminin bilanço tarihi itibariyle varolan ancak cari ekonomik koşullar çerçevesinde tahsil edilememe riski olan alacaklara ait gelecekteki zararları karşılayacağına inandığı tutarları yansıtmaktadır. Alacakların değer düşüklüğüne uğrayıp uğramadığı değerlendirilirken ilişkili kuruluş ve anahtar müşteriler dışında kalan borçluların geçmiş performansları piyasadaki kredibiliteleri ve bilanço tarihinden finansal tabloların onaylanma tarihine kadar olan performansları ile yeniden görüşülen koşullar da dikkate alınmaktadır. İlgili bilanço tarihi itibariyle şüpheli alacak karşılıkları Not 9‘da yansıtılmıştır. c) Grup yönetimi özellikle bina ve makine ekipmanların faydalı ekonomik ömürlerinin belirlenmesinde teknik ekibinin tecrübeleri doğrultusunda önemli varsayımlarda bulunmuştur. (Not 13) d) Dava karşılıkları ayrılırken, ilgili davaların kaybedilme olasılığı ve kaybedildiği taktirde katlanılacak olan sonuçlar Grup hukuk müşavirlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmektedir. Grup Yönetiminin elindeki verileri kullanarak yaptığı en iyi tahminler doğrultusunda gerekli gördüğü karşılığa ilişkin açıklamalar Not 16’da yer almaktadır. e) Grup, şerefiye’ye ilişkin değer düşüklüğü analizini indirgenmiş nakit akımlarını kullanarak yapmaktadır. Bu analizlerde Grup’un gelecekteki faaliyetlerine ve kullanılan iskonto oranlarına ilişkin muhtelif varsayımlar bulunmaktadır (Not 15). f) Grup maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı hesaplanmasında da teknik personelin görüşlerini alarak doğaya kazandırma planlarının tahmini maliyetlerini hesaplamaktadır. g) Stok değer düşüklüğü ile ilgili olarak stoklar fiziksel olarak ve ne kadar geçmişten geldiği incelenmekte, teknik personelin görüşleri doğrultusunda kullanılabilirliği belirlenmekte ve kullanılamayacak olduğu tahmin edilen kalemler için karşılık ayrılmaktadır. Stokların net gerçekleşebilir değerinin belirlenmesinde de liste satış fiyatları ve yıl içinde verilen ortalama iskonto oranlarına ilişkin veriler kullanılmakta ve katlanılacak satış giderlerine ilişkin tahminler yapılmaktadır. Bu çalışmalar sonucunda net gerçekleşebilir değeri maliyet değerinin altında olan stoklar için karşılığın detayları Not 11’de yer almaktadır. 126 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 3. Bölümlere göre raporlama Grup’un yurtdışı satışlarının büyük bölümü, farklı coğrafi bölgelere tek seferlik yapılan satışlardan oluşmakta ve satışların coğrafi bölgelere göre dağılımı yıllara göre tutarlılık göstermemektedir. Bu nedenle, hasılatın detayı, Not 20’de yurtiçi ve yurtdışına yapılan satışlar olarak verilmiştir. Grup’un iş faaliyetleri, sağladığı hizmet ve ürünlerin içeriğine bağlı olarak yönetilmekte ve organize edilmektedir. Grup bölümlerine göre raporlamasını UFRS 8’e göre yapmaktadır. Bölümler arası transfer fiyatları üçüncü sahışlara yapılanlarla aynı bazda hazırlanmıştır. Grup’un iş alanları hakkındaki bilgiler, Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle çimento (klinker ve agrega dahil) ve hazır beton faaliyetlerinden elde edilen kazancı ve kar bilgilerini içermektedir. 1 Ocak-31 Aralık 2009 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam 518.135.141 162.957.144 - (66.167.454) 614.924.831 (340.080.391) (159.812.111) - 66.167.454 (433.725.048) Brüt kar 178.054.750 3.145.033 - - 181.199.783 Faaliyet giderleri (-) (28.699.979) (1.088.221) (5.820.137) - (35.608.337) (6.354.868) (650.694) - - (7.005.562) 142.999.903 1.406.118 (5.820.137) - 138.585.884 Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Diğer faaliyet gelirleri / giderleri (-), net Faaliyet karı Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kar /zararlarındaki payları - - 4.222.209 - 4.222.209 Finansal gelirler / giderler (-), net - - (9.572.416) - (9.572.416) 142.999.903 1.406.118 (11.170.344) - 133.235.677 - - (25.102.900) - (25.102.900) Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı Sürdürülen faaliyetler vergi gideri, net Dönem vergi gideri (-) - - (20.802.579) - (20.802.579) Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) - - (4.300.321) - (4.300.321) 142.999.903 1.406.118 (36.273.244) - 108.132.777 Sürdürülen faaliyetler dönem karı 31 Aralık 2009 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam Bölüm varlıkları İştirakler Dağıtılmamış varlıklar Toplam varlıklar 774.246.697 - 102.553.771 - 320.148.664 2.792.255 - 876.800.468 320.148.664 2.792.255 774.246.697 102.553.771 322.940.919 - 1.199.741.387 Bölüm yükümlülükleri Dağıtılmamış yükümlülükler Toplam yükümlülükler 189.899.710 - 77.740.909 - 932.100.768 - 267.640.619 932.100.768 189.899.710 77.740.909 932.100.768 - 1.199.741.387 Yatırım harcamaları (giderleri) Maddi duran varlıklar Maddi olmayan duran varlıklar 21.415.163 645.222 9.405.483 - - - 30.820.646 645.222 Toplam yatırım harcamaları 22.060.385 9.405.483 - - 31.465.868 (23.226.835) (1.244.676) (6.221.760) (80) - - (29.448.595) (1.244.756) Varlıklar ve yükümlülükler (*) 1 Ocak – 31 Aralık 2009 Diğer bölüm bilgileri Amortisman gideri İtfa payları Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 127 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 3. Bölümlere göre raporlama (devamı) 1 Ocak-31 Aralık 2008 Satış gelirleri Satışların maliyeti (-) Brüt kar Faaliyet giderleri (-) Diğer faaliyet gelirleri / giderleri (-), net Faaliyet karı Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımların kar /zararlarındaki payları Finansal gelirler / giderler (-), net Sürdürülen faaliyetler vergi öncesi karı Sürdürülen faaliyetler vergi gideri, net Dönem vergi gideri (-) Ertelenmiş vergi gelir/(gideri) Sürdürülen faaliyetler dönem karı Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam 523.851.208 (365.116.534) 144.874.982 (143.845.880) - (58.252.936) 58.252.936 610.473.254 (450.709.478) 158.734.674 1.029.102 - - 159.763.776 (24.920.731) (3.340.825) (1.075.288) (695.489) (8.198.826) - - (34.194.845) (4.036.314) 130.473.118 (741.675) (8.198.826) - 121.532.617 - - 8.786.284 (38.101.797) - 8.786.284 (38.101.797) 130.473.118 (741.675) (37.514.339) - 92.217.104 - - (15.712.990) - (15.712.990) - - (15.657.129) (55.861) - (15.657.129) (55.861) 130.473.118 (741.675) (53.227.329) - 76.504.114 Çimento Hazır beton Dağıtılmamış Eliminasyon Toplam Varlıklar ve yükümlülükler (*) Bölüm varlıkları 768.451.276 106.849.944 - - 875.301.220 İştirakler - - 206.835.241 - 206.835.241 Dağıtılmamış varlıklar - - 9.464.352 - 9.464.352 Toplam varlıklar 768.451.276 106.849.944 216.299.593 - 1.091.600.813 Bölüm yükümlülükleri 249.016.953 11.150.010 - - 260.166.963 - - 831.433.850 - 831.433.850 249.016.953 11.150.010 831.433.850 - 1.091.600.813 47.601.499 23.373.574 - - 70.975.073 47.601.499 23.373.574 - - 70.975.073 (43.350.691) (5.706.927) - - (49.057.618) (1.144.052) (33) - - (1.144.085) Dağıtılmamış yükümlülükler Toplam yükümlülükler 1 Ocak – 31 Aralık 2008 Diğer bölüm bilgileri Yatırım harcamaları (giderleri) Maddi duran varlıklar Toplam yatırım harcamaları Amortisman gideri İtfa payları Grup’un toplam satışlarının %10’u veya daha fazlasını oluşturan tek bir müşterisi yoktur. 128 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 4. İş ortaklıkları Oransal konsolidasyon yöntemi ile konsolidasyona dahil edilen müşterek yönetime tabi CSN’in dönen varlıklar, duran varlıklar, kısa vadeli yükümlülükler, gelirler ve giderler kalemleri aşağıdaki gibidir (tutarlar %50 iştirak oranı ile çarpılmıştır): Dönen varlıklar Duran varlıklar Kısa vadeli yükümlülükler Gelirler Giderler 5. 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.873.526 97.073 1.544.060 1.510.750 34.980 1.304.490 7.452.196 (7.303.062) 5.621.591 (5.628.633) İşletme birleşmeleri Grup’un 31 Temmuz 2008 tarihi itibariyle satın aldığı ve UFRS 3 “ İşletme Birleşmeleri “ kapsamında provizyonel bazda ilk kayda alımını gerçekleştirdiği Bilecik Hazır Beton Tesislerine ait varlıkların gerçeğe uygun değerlerinin belirlenmesi işlemlerini 2009 yılı içerisinde tamamlanmış olup nihai piyasa değerleri ve alım öncesi defter değerleri aşağıdaki gibidir: Piyasa değeri Defter değeri 442.000 442.000 Maddi duran varlıklar 18.081.054 18.081.154 Eksi: Satın alma bedeli 22.817.025 Şerefiye 4.293.971 Maddi olmayan duran varlıklar 2009 yılı içerisinde ilgili varlıkların nihai değerleri belirlenmesi sonucu, provizyonel olarak kayıtlara alınan değerlerde ve şerefiye tutarında bir değişiklik olmamıştır. 6. Nakit ve nakit benzerleri 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Banka (vadesi 3 aydan kısa mevduatlar dâhil) Vadesi bilânço tarihinden önce olan tahsildeki çekler 50.391.956 696.925 7.500.521 2.099.370 Toplam 51.088.881 9.599.891 Vadeli mevduatlar Grup’un acil nakit ihtiyaçlarına bağlı olarak 29-35 gün (31 Aralık 2008 – yok) arasında değişmektedir. Faiz oranları %9,60 - %10,60 (31 Aralık 2008 – yok) arasında değişmektedir. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle bloke mevduat bulunmamaktadır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 129 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 7. Satılmaya hazır finansal varlıklar 31 Aralık 2009 Şirket Mesbaş Mersin Serbest Böl. İşl. A.Ş (Mesbaş) Batı Akdeniz Liman İşl. A.Ş. (Batı Akdeniz) Anfaş Antalya Fuar. A.Ş. (Anfaş) Temsa Araştırma, Geliştirme ve Teknoloji A.Ş. Pay oranı (%) 0,41 8,32 0,02 0,00 31 Aralık 2008 Tutar Pay oranı (%) Tutar 52.712 9.258 4.266 7.500 0,41 8,32 0,02 0,00 52.712 9.258 4.266 7.500 73.736 73.736 Satılmaya hazır finansal varlıkların hisseleri borsada işlem görmeyen hisselerden oluştuğundan, gerçeğe uygun değerlerini güvenilir bir şekilde hesaplamak mümkün olmadığı için söz konusu finansal duran varlıklar (2004 yılı sonuna kadar enflasyona göre düzeltilmiş) maliyet bedelleri ve varsa değer düşük karşılığı düşüldükten sonra bilançoda taşınmaktadır. 8. Finansal borçlar (net) Kısa vadeli finansal borçlar Para birimi ve tutarı Teminatsız krediler 642.874 TL (****) 48.434.927 TL (***) 20.131.736 ABD Doları (**) 1.261.829 Euro (***) Uzun vadeli kredilerin kısa vadeli kısmı 14.638.728 ABD Doları TL TL ABD Doları Euro ABD Doları Uzun vadeli finansal kiralamanın kısa vadeli kısmı 1.033.130 Euro Euro Para birimi ve tutarı Vade 31 Aralık 2009 Bakiye 24 Mayıs 2010 8 Şubat 2010 – 5 Nisan 2010 25 Mayıs 2010 22 Aralık 2010 642.874 48.434.927 30.312.355 2.725.928 22.041.533 20 Aralık 2010 2.231.871 106.389.488 Vade 31 Aralık 2008 Bakiye Teminatsız krediler 540.182 TL (****) 50.291.773 ABD Doları (*) 55.719.657 ABD Doları (**) 1.003.504 Euro (**) Uzun vadeli kredilerin kısa vadeli kısmı 15.423.945 ABD Doları TL ABD Doları ABD Doları Euro ABD Doları 31 Mart 2009 – 14 Ekim 2009 31 Mart 2009 – 14 Ekim 2009 17 Mart 2009 22 Aralık 2009 540.182 76.056.249 84.264.838 2.148.301 23.325.634 186.335.204 (*) (**) (***) (****) Faiz ve anapara ödemeleri sırasıyla 3 ve 6 ayda bir yapılacaktır. Faiz ve anapara ödemeleri 6 ayda bir yapılacaktır. Faiz ve anapara ödemeleri 12 ayda bir yapılacaktır. Geçici amaçla kullanılan faizsiz kısa vadeli krediler. 130 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 8. Finansal borçlar (net) (devamı) Uzun vadeli finansal borçlar Vade Teminatsız krediler 14.157.513 ABD Doları (**) 2.221.545 ABD Doları (*) Eksi – kısa vadeli kısım (14.638.728 ABD Doları) 31 Aralık 2009 Bakiye 22 Aralık 2010 31 Aralık 2014 21.316.967 3.344.981 (22.041.533) 20 Kasım 2012 5.878.503 (2.231.871) 6.267.047 Finansal kiralama 2.721.151 Euro Eksi – kısa vadeli kısım (1.033.130 Euro) Vade 31 Aralık 2008 Bakiye 22 Aralık 2010 31 Aralık 2014 43.216.273 4.376.606 Teminatsız krediler 28.576.520 ABD Doları (**) 2.894.006 ABD Doları (*) Eksi – kısa vadeli kısım (15.423.945 ABD Doları) (23.325.634) 24.267.245 (*) (**) Faiz ve anapara ödemeleri sırasıyla 3 ve 6 ayda bir yapılacaktır. Faiz ve anapara ödemeleri 6 ayda bir yapılacaktır. Uzun vadeli kredilerin geri ödeme planlarının dökümü aşağıdaki gibidir 2009 2010 2011 2012 2013 ve sonrası 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 24.273.404 2.846.671 2.249.093 1.171.283 23.325.634 21.664.865 2.602.380 - 30.540.451 47.592.879 Finansal kiralama taahhütleri 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile Grup transmikser alımıyla ilgili olarak bir kiralama sözleşmesi imzalamıştır. Finansal kiralama sözleşmesi kapsamındaki kira ödemeleri 19 Kasım 2009’ dan başlayarak 20 Kasım 2012 tarihine kadar eşit taksitlerle yapılacaktır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 131 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 8. Finansal borçlar (net) (devamı) Finansal kiralama taahhütlerinin ödeme planı aşağıdaki gibidir: Finansal kiralama taahhütleri 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Bir yıl içerisinde Bir-beş yıl arasında 2.467.447 3.818.130 - Toplam finansal kiralama işlemlerinden borçlar 6.285.577 - Faiz (407.074) - Toplam finansal kiralama işlemlerinden oluşan borcun bugünkü değeri 5.878.503 - 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 73.760.776 31.045.823 (1.668.784) 51.793.543 65.238.436 (1.553.280) 103.137.815 115.478.699 9. Ticari alacaklar ve borçlar (net) Kısa vadeli diğer ticari alacaklar Ticari alacaklar, net Vadeli çekler ve alacak senetleri, net Eksi: Şüpheli alacak karşılığı Ticari alacakların tahsil süresi ürün niteliğine ve müşteri ile yapılan sözleşmelere bağlı olarak değişmekte olup, ortalama 65 gündür (31 Aralık 2008 – 60 gün). Senetlerin ve vadeli çeklerin ortalama vadesi 30 gündür (31 Aralık 2008 – 30 gün). Etkin faiz oranları TL için %7,69, ABD Doları için %0,43 ve Euro için %0,94 (2008 – TL: %15,50, ABD Doları: %2,00, Euro: %3,06)’dır. 31 Aralık 2009 ve 2008 tarihleri itibariyle şüpheli alacak karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1 Ocak bakiyesi Cari dönem şüpheli alacak karşılık gideri 1.553.280 115.504 834.596 718.684 31 Aralık bakiyesi 1.668.784 1.553.280 Grup’un 31 Aralık 2009 ve 2008 tarihleri itibariyle vadesi gelen alacaklarından karşılık ayrılmayan kısımlarla ilgili yaşlandırma tablosu aşağıdaki gibidir: Vadesi geçmiş ama şüpheli alacak karşılığı ayrılmayan alacaklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Vadesi gelmemiş alacak 1 aya kadar 1-2 ay 2-3 ay 3 ay ve üzeri Toplam 96.335.462 103.119.237 4.053.292 6.397.971 1.064.601 2.023.097 158.400 1.148.935 1.081.953 2.380.312 102.693.708 115.069.552 132 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 9. Ticari alacaklar ve borçlar (net) (devamı) Teminat mektupları 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle müşteriler ve satıcılardan alınan teminatlar/ipotekler aşağıdaki gibidir: Alınan teminat mektupları Alınan teminat mektupları Alınan teminat mektupları Alınan ipotekler Alınan çek senet Alınan çek senet Alınan çek senet Alınan hazine bonosu Rehin işlemi Para birimi Orijinal tutar 31 Aralık 2009 TL karşılığı Euro ABD Doları TL TL TL Euro ABD Doları TL TL 5.875.003 1.514.500 72.535.160 42.790.025 19.789.344 192.400 55.424 520.910 6.262.778 12.691.769 2.280.383 72.535.160 42.790.025 19.789.344 415.642 83.452 520.910 6.262.778 Alınan teminatlar toplamı b) Orijinal tutar 31 Aralık 2008 TL karşılığı 6.641.925 2.410.500 87.064.217 44.574.658 21.288.415 192.400 55.424 14.219.033 3.645.399 87.064.217 44.574.658 21.288.415 411.890 83.818 3.114.400 3.114.400 157.369.463 174.401.830 Kısa vadeli diğer ticari borçlar 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Grup’un, sırasıyla, 45.553.655 TL ve 41.067.166 TL ticari borcu bulunmaktadır. Ticari borçların ortalama süresi 40 gündür (31 Aralık 2008 – 40 gün). İndirgenmiş maliyet bedeli bulunurken kullanılan faiz oranları TL için %7,69, ABD Doları için %0,43 ve Euro için %0,94’dir (31 Aralık 2008 – TL: %15,50, ABD Doları: %2,00, Euro: %3,06). 10. Diğer alacaklar ve diğer borçlar (net) a) Diğer kısa ve uzun vadeli alacaklar 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Grup’un kısa vadeli diğer alacakları sırasıyla 1.594.814 TL ve 1.006.169 TL’dir ve ağırlıklı olarak personelden alacaklardan oluşmaktadır. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Grup’un uzun vadeli diğer alacakları sırasıyla 768.485 TL ve 686.465 TL’dir ve ağırlıklı olarak kamu kuruluşlarına verilen depozitolardan oluşmaktadır. b) Kısa vadeli diğer borçlar Müşterilerden alınan avanslar Ödenecek vergi, resim ve harçlar Ödenecek SSK primleri Ortaklara borçlar (Not: 28) Personele borçlar Diğer borçlar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.275.039 2.036.941 1.006.616 492.657 378.125 51.928 2.440.400 1.170.932 935.312 457.054 640.073 402.950 5.241.306 6.046.721 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 133 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 11. Stoklar Hammadde stokları Yarı mamul stokları Mamul stokları Yoldaki mallar Stok değer düşüklüğü karşılığı (Not 24) 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 40.405.363 12.982.768 9.009.285 2.107.650 (1.111.219) 55.473.063 34.438.563 13.216.251 2.594.796 - 63.393.847 105.722.673 Özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar 12. İştirakler 31 Aralık 2008 (Yeniden düzenlenmiş Not 2) 31 Aralık 2009 Şirket Ana faaliyet alanı Exsa İthalat ihracat ve dahili ticaret 31 Aralık 2007 (Yeniden düzenlenmiş Not 2) Etkin sahiplik oranı (%) Defter değeri Etkin sahiplik oranı (%) Defter değeri Etkin sahiplik oranı (%) Defter değeri 32,875 320.074.928 32,875 206.761.505 32,875 295.812.318 320.074.928 206.761.505 295.834.497 Özsermayeden pay alma yöntemiyle muhasebeleştirilmiş olan Exsa’nın 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Gruba düşen etkin sahiplik oranı ile hesaplanmış varlıkları, yükümlülükleri ve net karı aşağıdaki gibidir (tutarlar %32,875 iştirak oranı ile çarpılmıştır): Varlıklar (Yeniden düzenlenmiş Not 2) (Yeniden düzenlenmiş Not 2) 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 31 Aralık 2007 322.066.680 215.615.484 340.914.280 Yükümlülükler (1.991.752) (8.853.979) (45.101.962) Değer artış/(azalış) farkları, net (*) 66.613.728 (50.170.239) 47.666.858 Net kar 4.222.209 8.786.284 94.723.422 Satışlar 1.659.962 13.280.043 36.473.945 (*) Özsermaye hesabında gösterilmiştir. Exsa, 28 Şubat 2008 tarihinde ilişkili taraflarından Gıdasa Sabancı Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.’den (“Gıdasa”) “Sabancı’dan” ve “Sakıp Ağa” markalarını 12.000.000 TL bedelle satın almıştır. Exsa yönetimi, 31 Aralık 2008 tarihli mali tabloların hazırlanması sürecinde bu varlıklara ilişkin olarak bir değerlendirme yapmış ve bunun sonucunda, Exsa’nın mevcut ticari yapısında stratejik olarak değişiklikler olmasını göz önünde bulundurarak, bu markaların halihazırda kullanılamayabileceği kanaatiyle ve ihtiyatlılık prensibinin de dikkate alınması gerekliliği düşüncesiyle söz konusu tutarın cari dönem gelir tablosunda gider yazılarak muhasebeleştirilmesine karar vermiştir. 3 Mart 2008 tarihi itibariyle Gıdasa grup dışına satılmış ve ilişkili taraf olmaktan çıkmıştır. 134 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 135 Maddi duran varlıklar (net) Net defter değeri Birikmiş amortisman Maliyet 31 Aralık 2009 31 Aralık 2009 net 37.071.659 13.435.513 35.032.153 (21.596.640) - 13.435.513 37.071.659 37.071.659 - - - Sabit kıymet değer düşüklüğü Dönem amortisman gideri (1.543.119) 809.802 - Transferler 75.567 (64.981) 37.045 - 1.181 14.157.063 - 37.034.614 Yeraltı ve yerüstü düzenleri Satışlar/çıkışlar, net Alımlar Yabancı para çevrim farkı 31 Aralık 2008, net Arazi ve arsalar 108.225.456 (78.197.020) 186.422.476 108.225.456 (4.658.138) - 4.336.726 (240.910) 460.590 153.573 108.173.615 Binalar Makine ve cihazlar 212.567.700 (574.047.369) 786.615.069 212.567.700 (17.164.183) (668.029) 7.222.292 (753.721) 1.086.484 33.757 222.811.100 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle sona eren hesap dönemine ilişkin olarak maddi varlıklar, net hareket tablosu aşağıda sunulmuştur: 13. (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 27.478.496 (66.019.214) 93.497.710 27.478.496 (4.997.561) - 2.163.556 (48.194) 7.835.290 1.389 22.524.016 Taşıtlar 2.571.000 (6.300.559) 8.871.559 2.571.000 (618.518) - 123.119 (5.751) 265.549 3.408 2.803.193 Demirbaşlar 129.082 (717.433) 846.515 129.082 (90.387) - - - 76.313 (47) 143.203 Diğer maddi duran varlıklar 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 1.157.566 (1.049.816) 2.207.382 1.157.566 (376.689) - 13.138 (2.243) 30.000 - 1.493.360 Özel maliyetler 33.766.295 - 33.766.295 33.766.295 - - (14.668.633) - 20.953.808 (29.396) 27.510.516 Yapılmakta olan yatırımlar 436.402.767 (747.928.051) 1.184.330.818 436.402.767 (29.448.595) (668.029) - (1.115.800) 30.820.646 163.865 436.650.680 Toplam 136 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Maddi duran varlıklar (net) (devamı) 37.034.614 14.157.063 (20.205.751) 34.362.814 14.157.063 20.004 503.011 (186.274) 1.777.335 (1.443.257) - 13.486.244 Yeraltı ve yerüstü düzenleri 108.173.615 (73.703.173) 181.876.788 108.173.615 1.695.084 128.739 115.147 (286.000) 690.456 (5.182.627) 5.897.093 105.115.723 Binalar 222.811.100 (560.718.929) 783.530.029 222.811.100 2.908.222 (57.598) 3.304.144 (384.411) 3.006.326 (31.024.918) 591.149 244.468.186 Makine ve cihazlar 22.524.016 (61.493.248) 84.017.264 22.524.016 8.113.274 10.017 120.167 (164.883) 9.682.511 (9.986.725) 131.539 14.618.116 Taşıtlar 2.803.193 (6.784.953) 9.588.146 2.803.193 748.918 10.969 296.955 (1.237) 544.115 (925.766) 119.864 2.009.375 Demirbaşlar 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile finansal kiralama yoluyla alınan maddi duran varlıkların maliyet tutarı 6.622.239 TL birikmiş amortismanı 157.672 TL dir. (2008 yoktur) 143.203 (626.728) 769.931 143.203 (38.729) 126.172 (71.820) (93.327) - 220.907 Diğer maddi duran varlıklar 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle halen kullanımda olan ancak tamamen amortismanı bitmiş maddi ve maddi olmayan varlıkların maliyet değeri 497.431.207 TL’dir (31 Aralık 2008 – 482.763.932 TL). Grup’un, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle 6.946.361 TL tutarındaki maddi varlıkları hariç (31 Aralık 2008 – 6.728.749), maddi duran varlıklar üzerinde ipotek veya rehin bulunmamaktadır. Net defter değeri Birikmiş amortisman Maliyet 37.034.614 37.034.614 31 Aralık 2008, net 31 Aralık 2008 4.615.556 (326.639) 788.937 (140.000) - - 32.096.760 Cari dönem şirket alımından girişler, net (Not 5) (Bilecik Hazır Beton Tesisi) Yabancı para çevrim farkı Alımlar Satışlar/çıkışlar, net Transferler Dönem amortisman gideri Cari dönem şirket alımından girişler, net (Regent) 31 Aralık 2007, net Arazi ve arsalar 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle sona eren hesap dönemine ilişkin olarak maddi varlıklar, net hareket tablosu aşağıda sunulmuştur: 13. (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 1.493.360 (684.346) 2.177.706 1.493.360 40.890 272.122 (400.998) - 1.581.346 Özel maliyetler 27.510.516 - 27.510.516 27.510.516 3.110 40.858.951 (15.901.045) - - 2.549.500 Yapılmakta olan yatırımlar 436.650.680 (724.217.128) 1.160.867.808 436.650.680 18.081.054 (250.127) 46.154.374 (1.162.805) (49.057.618) 6.739.645 416.146.157 Toplam Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 14. Maddi olmayan duran varlıklar (Net) Maden hakları Diğer maddi olmayan duran varlıklar Toplam 31 Aralık 2008, net Cari dönem itfa payı Alımlar 19.250.228 (1.243.834) 645.222 1.927 (922) - 19.252.155 (1.244.756) 645.222 31 Aralık 2009, net 18.651.616 1.005 18.652.621 31 Aralık 2009 Maliyet Birikmiş itfa payı 23.404.112 (4.752.496) 33.185 (32.180) 23.437.297 (4.784.676) Net defter değeri 18.651.616 1.005 18.652.621 Maden hakları Diğer maddi olmayan duran varlıklar Toplam 31 Aralık 2007, net Cari dönem itfa payı 20.388.172 (1.137.944) 8.068 (6.141) 20.396.240 (1.144.085) 31 Aralık 2008, net 19.250.228 1.927 19.252.155 Maliyet Birikmiş itfa payı 22.758.890 (3.508.662) 33.185 (31.258) 22.792.075 (3.539.920) Net defter değeri 19.250.228 1.927 19.252.155 31 Aralık 2008 Maddi olmayan varlıklar içerisindeki maden hakları, yıl içerisinde tüketilen rezervin toplam rezerve oranı esas alınarak itfaya tabi tutulmaktadır. Kalan itfa payı süresi geriye kalan rezervlerin tüketilme süresine bağlıdır. 15. Şerefiye Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle 2005 yılında satın aldığı Standart Çimento ile ilgili olarak mali tablolarında taşıdığı şerefiye tutarı 132.140.806 TL’dir. 275.431 TL (31 Aralık 2008 – 276.638 TL) tutarındaki şerefiye ise Çimsa Cement’in alımı ile ilgilidir. Geriye kalan 4.293.971 TL (31 Aralık 2008 – 4.293.971 TL) tutarındaki şerefiye ise Bilecik Hazır Beton Tesisleri’nin 31 Temmuz 2008 tarihinde alınması ile ilgilidir. Grup, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Şerefiye hesabı üzerinde ilgili olduğu nakit üreten birimin kullanımdaki değerine dayalı bir değer düşüklüğü analizi yapmış, bu çalışma sonucunda bir karşılık ayırmaya gerek görmemiştir. Bu analiz içerisinde Grup’un; 2018 yılına kadar onaylanmış finansal bütçeler üzerinde indirgenmiş nakit akım tahminini TL cinsinden yaparken kullandığı başlıca varsayımlar, ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini %13 alarak, satış fiyatı ve maliyetleri %7 artırarak test edilmesidir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 137 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 15. Şerefiye (devamı) Kıbrıs’ta yerleşik olan Çimsa Cement ile ilgili şerefiye tutarının hareket tablosu aşağıdaki gibidir: Şerefiye 1 Ocak itibariyle Çevrim farkı 16. 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 276.638 (1.207) 213.053 63.585 275.431 276.638 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.639.038 1.718.053 4.223 1.577.133 1.182.274 127.535 3.361.314 2.886.942 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.532.210 315.273 1.171.000 331.444 1.847.483 1.502.444 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.577.133 (204.685) 266.590 1.309.041 (104.794) 372.886 1.639.038 1.577.133 Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler Kısa vadeli borç karşılıkları Kullanılmayan izin ücreti karşılığı Dava karşılıkları Diğer Uzun vadeli borç karşılıkları Maden sahası rehabilitasyon gideri karşılığı Kıdem teşvik prim karşılığı 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibari ile kullanılmayan izin ücreti karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur. 1 Ocak Ödenen izin ücreti Dönem içinde giderleştirilen 138 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 16. Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler (devamı) 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibari ile dava karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur. 1 Ocak Ödenen dava tutarı Dönem içinde giderleştirilen 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.182.274 (687.088) 1.222.867 341.607 (400.705) 1.241.372 1.718.053 1.182.274 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.171.000 361.210 535.000 636.000 1.532.210 1.171.000 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibari ile maden sahası rehabilitasyon gideri karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur. 1 Ocak Dönem içinde giderleştirilen Çevre ve toprak koruma ve arazi kullanım kanunlarına göre doğabilecek muhtemel yükümlülükler Çevre koruma ile ilgili mevzuat uyarınca, Grup’un maden çıkarma, çimento üretimi gibi faaliyetleri ile ilgili yükümlülükleri bulunmaktadır. İşbu mevzuat dolayısıyla doğan tüm vergi, harç ve emisyon ücreti vb. yükümlülükler, Grup tarafından yerine getirilmektedir. Söz konusu mevzuat, maden ocaklarının terk edilmesi sırasında ortaya çıkabilecek, toprağı kirletici ve bozucu olumsuzlukların giderilmesi sırasında gerekli maliyetler hakkında düzenleme içermektedir. Bunun sonucunda Grup, işletmekte olduğu maden sahalarına ilişkin olarak mevzuatın gereklerini karşılayacağını düşündüğü doğaya kazandırma planlarının tahmini maliyetini hesaplayarak, bu maliyetin 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle açılmış arazinin yüzölçümüne karşılık gelen 1.532.210 TL’lik kısmını anılan tarih itibariyle maden sahalarını doğaya kazandırma karşılığı olarak kayıtlarına alarak, ‘Uzun Vadeli Borç Karşılıkları’ kalemi içerisinde göstermiştir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 139 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) Karşılıklar, koşullu varlık ve yükümlülükler (devamı) 16. Teminat mektupları 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibari ile ağırlıklı olarak satıcılara verilmiş olan teminatların pozisyonuna ilişkin tablolar aşağıdaki gibidir: 2009 2008 29.776.400 14.907.543 - - A. Kendi tüzel kişiliği adına vermiş olduğu teminat/rehin/ipotek’lerin(TRİ) toplam tutarı B. Tam konsolidasyon kapsamına dahil edilen ortaklıklar lehine vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı C. Olağan ticari faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla diğer 3.kişilerin borcunu temin amacıyla vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - - D. Diğer verilen TRİ’lerin toplam tutarı - - i. Ana ortak rehine vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - - ii. B ve C maddeleri kapsamına girmeyen diğer Grup şirketleri lehine vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - - iii. C maddesi kapsamına girmeyen 3.kişiler lehine vermiş olduğu TRİ’lerin toplam tutarı - - 29.776.400 14.907.543 Toplam Davalar - Şirket’in 2000-2003 arası yılları kapsayan vergi incelemeleri sonucunda gelirler kontrolörü raporuna istinaden Vergi Dairesi tarafından düzenlenen 9.966.409 TL vergi ve 13.197.890 TL vergi cezası olmak üzere toplam 23.164.298 TL tutarında vergi/ceza ihbarnamesi 11 Temmuz 2006 tarihinde Şirket’e tebliğ edilmiştir. Gelirler kontrolörü raporunda 1999 yılında Akbank’tan kullanılan kredilerin kur farkı ve faizlerinin giderleştirilmesi ve Exsa’da olan alacaklar için faiz hesaplanmaması eleştiri konusu edilmiştir. Şirket yönetimi bu vergi ve cezalarının haksız olduğunu ve davaları kazanacağını düşünerek uzlaşma yoluna gitmeyip Mersin Vergi Mahkemesi’nde dava açmıştır. Konsolide finansal tabloların hazırlanma tarihi itibariyle davalar Şirket lehine sonuçlanmıştır. Vergi dairesi bu kararlara karşı temyiz yoluna başvurmuştur. - 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Grup aleyhine açılan ve halen devam etmekte olan davaların toplamı yaklaşık 2.548.673 TL’dir (31 Aralık 2008 – 1.856.699 TL). 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Grup, davaların aleyhine sonuçlanma riski olanlar için, hukuk müşavirlerinin görüşüne göre 1.718.053 TL (31 Aralık 2008 – 1.182.274 TL) karşılık ayırmıştır. - Grup’un 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile 21.812.941 TL (31 Aralık 2008 – 22.251.184) tutarındaki aktifleri üzerinde ipotek vardır. 140 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 17. Çalışanlara sağlanan faydalar Grup, Türkiye’deki mevcut iş kanunu gereğince, en az bir yıl hizmet verdikten sonra emeklilik nedeni ile işten ayrılan veya istifa ve kötü hal dışındaki nedenlerle işine son verilen personele belirli miktarda kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Bu tazminatlar çalışılan her yıl için en fazla 2.365 TL (2008 – 2.173 TL) olmak üzere 1 aylık ücret üzerinden hesaplanmaktadır (1 Ocak 2010 tarihinden itibaren kıdem tazminatı tavanı 2.427 TL’ye yükseltilmiştir). 31 Aralık 2009 tarihli konsolide finansal tablolarda, bu yükümlülük “Projeksiyon Metodu” kullanılarak ve profesyonel aktüer tarafından yapılan hesaplamaları baz alarak aktüer metot ve varsayımlar çerçevesinde kayıtlara yansıtılmıştır. Bilânço tarihleri itibariyle yükümlülüğü hesaplamak için kullanılan temel aktüeryal varsayımlar aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 %11 %12 İskonto oranı %4,8 %5,4 %11,81 %10,43 Tahmin edilen artış oranı Personel devir hızı 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle sona eren hesap dönemi içinde kıdem tazminatı karşılığının hareketi aşağıda sunulmuştur: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1 Ocak Ödenen kıdem tazminatı Faiz gideri (Not 25) Aktüeryal zarar/(kazanç) Dönem içinde giderleştirilen tutar, net 7.250.428 (894.731) 797.547 (292.217) 1.392.647 6.632.388 (1.758.067) 795.887 45.544 1.534.676 Dönem sonu 8.253.674 7.250.428 Kıdem tazminatı karşılığı Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle oluşan ve konsolide mali tablolara yansıtılmayan kümülatif aktüeryal kazançları sırasıyla 51.478 TL ve 462.940 TL olup bu tutarlar kıdem tazminatı yükümlülüğünün net şimdiki değerinin %10’unu geçmemektedir. 18. Diğer varlık ve yükümlülükler a) Diğer dönen ve duran varlıklar Diğer cari / dönen varlıklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 İhraç kayıtlı satış KDV 40.002.375 27.326.704 İadesi talep edilen KDV 23.213.006 19.676.523 456.012 695.973 Peşin ödenen sigorta giderleri Satıcılara verilen avanslar 371.909 500.855 İş avansları 278.999 1.045.825 Peşin ödenen vergiler ve fonlar Diğer çeşitli cari varlıklar 239.761 4.625.418 1.003.087 837.321 65.565.149 54.708.619 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 141 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 18. Diğer varlık ve yükümlülükler (devamı) Diğer cari olmayan / duran varlıklar Verilen sipariş avansları Peşin ödenen giderler Diğer b) 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.552.823 470.947 - 1.641.553 1.115.536 29.807 2.023.770 2.786.896 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 39.997.207 23.172.357 1.343.437 431.753 27.321.537 11.502.868 1.400.967 844.356 64.944.754 41.069.728 Diğer kısa vadeli yükümlülükler: Terkini beklenen KDV Mahsubu talep edilen vergiler Alınan avanslar Diğer kısa vadeli yükümlülükler KDV Kanunu’nun 11/ c maddesine göre, ihraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından aracı ihracatçılara teslim edilen mallara ait KDV tahsil edilmemekte, ihracat KDV ve tecil edilebilir KDV hesaplarına kaydedilmektedir. Tahsil edilmeyen KDV ilgili dönem KDV beyannamesinde beyan edilmekte, tahakkuk eden KDV tecil edilmekte ve terkin edilecek KDV hesaplarına kaydedilmektedir. İhracatın gerçekleştiğinin tevsikinden sonra, vergi idaresi tecil edilen KDV için terkin işlemi yapmaktadır. Terkin için düzenlenen düzeltme fişine istinaden ihracat KDV ve terkin edilecek KDV hesaplarındaki kayıtlar birbirine virman edilerek, tecil edilen vergi kayıtlardan terkin edilmektedir. 19. Özsermaye 31 Aralık 2009 Adi hisse adedi (onaylanmış ve dolaşımda olan, adet) 1 Kr hisse değeri 142 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 13.508.444.200 31 Aralık 2008 13.508.444.200 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 19. Özsermaye (devamı) 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Şirket’in ortaklık yapısı ve ortakların payları aşağıdaki gibidir: Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. Adana Çimento San. ve Tic. A.Ş. Akçansa Çimento San. ve Tic. A.Ş. Hacı Ömer Sabancı Vakfı Diğer ve halka arz Nominal sermaye toplamı Enflasyon muhasebesi uygulama etkisi Toplam Tutar 31 Aralık 2009 % Tutar 31 Aralık 2008 % 66.765.209 19.074.226 12.130.560 146.000 36.968.447 49,43 14,12 8,98 0,11 27,36 66.765.209 19.074.226 12.130.560 146.000 36.968.447 49,43 14,12 8,98 0,11 27,36 135.084.442 100,00 135.084.442 100,00 41.741.516 41.741.516 176.825.958 176.825.958 Değer artış/azalış fonları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle değer artış fonları içinde gösterilen 66.613.728 TL (31 Aralık 2008 - 50.170.239 TL finansal varlık değer azalışı) tutarındaki finansal varlıklar değer artış fonu, özsermaye yöntemiyle konsolidasyona dahil edilmiş olan Exsa’nın satılmaya hazır varlıkları üzerindeki gerçeğe uygun değer farklarından oluşmaktadır. Kardan ayrılan kısıtlanmış yedekler - geçmiş yıl kar/zararları Yasal yedekler Türk Ticaret Kanunu uyarınca yasal yedekler birinci ve ikinci yedek akçelerden oluşmaktadır. Yasal yedekler Şirket’in tarihi ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşıncaya kadar, net dönem karının %5’i birinci yasal yedekler olarak ayrılmaktadır. İkinci yasal yedek ise, Şirket’in ödenmiş sermayesinin %5’inin üzerindeki tüm kar dağıtımının üzerinden %10 oranında ayrılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler ödenmiş sermayenin %50’sini geçmedikleri sürece dağıtılamaz, fakat kar yedeklerinin tükendiği noktada zararları kapatmak için kullanılabilirler. Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK’nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar: SPK, 27.01.2010 Tarih ve 02/51 sayılı kararı ile; Konsolide finansal tablo düzenleme yükümlülüğü bulunan şirketlerin, yasal kayıtlarında bulunan kaynaklarından karşılanabildiği sürece, net dağıtılabilir kar tutarını, SPK’nun, Seri:XI No:29 sayılı Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği çerçevesinde hazırlayıp kamuya ilan edecekleri konsolide finansal tablolarında yer alan net dönem karlarını dikkate alarak hesaplamalarına, payları borsada işlem gören halka açık anonim ortaklıklar için yapılacak temettü dağıtımı konusunda herhangi bir asgari kar dağıtım zorunluluğu getirilmemesine karar vermiştir. Özsermaye enflasyon düzeltmesi farkları ile olağanüstü yedeklerin kayıtlı değerleri bedelsiz sermaye artırımı; nakit kar dağıtımı ya da zarar mahsubunda kullanılabilecektir. Ancak özsermaye enflasyon düzeltme farkları, nakit kar dağıtımında kullanılması durumunda kurumlar vergisine tabi olacaktır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 143 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 19. Özsermaye (devamı) Şirket’in 2009 yılı yasal kayıtlarında bulunan kaynaklardan karşılanabilen dağıtılabilir karı 89.774.014 TL tutarındadır. Ayrıca, kar dağıtımına konu edilebilecek, 40.076.045 TL dağıtılmamış geçmiş yıl karları, 37.827.636 TL tutarında Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş gayrimenkul satış karları olmak üzere toplam 77.903.681 TL tutarında kaynak mevcuttur. Ancak gayrimenkul satış karları kurumlar vergisi kanununa göre 2012 Yılı sonuna kadar dağıtılamaz. Aksi takdirde ödenmemiş kurumlar vergisi vergi ziyaı cezasıyla birlikte ödenir. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle, Şirket’in yasal kayıtlarındaki konsolide yasal yedekler, olağanüstü yedekler, birikmiş karlar, hisse senedi ihraç primleri ve diğer yedekler aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 86.151.121 81.026.017 Diğer Sermaye yedekleri 34.854.007 34.854.007 Olağanüstü yedekler 40.076.045 40.044.115 Enflasyon farkından kaynaklanan birikmiş karlar 68.538.570 68.538.570 30.131 30.131 17.984.358 17.969.598 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak 200831 Aralık 2008 Yurtiçi satışlar 408.768.660 423.004.621 Yurtdışı satışlar 241.819.799 221.595.738 Yasal yedekler Hisse senedi ihraç primleri Özel fonlar 20. Satışlar ve satışların maliyeti Satış gelirleri (Net) 268.080 9.495 Diğer indirimler (-) (32.480.511) (29.393.958) Satış iskontoları (-) (3.451.197) (4.742.642) 614.924.831 610.473.254 Diğer gelirler 144 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 20. Satışlar ve satışların maliyeti (devamı) 1 Ocak 200931 Aralık 2009 1 Ocak 200831 Aralık 2008 Direkt hammadde ve malzeme giderleri Direkt işçilik giderleri İtfa payları ve amortisman giderleri Diğer üretim giderleri (66.489.783) (4.579.021) (25.466.701) (295.852.397) (84.622.718) (4.425.498) (45.202.711) (329.912.545) Toplam üretim maliyeti (392.387.902) (464.163.472) Yarı mamül değişimi Dönem başı yarı mamül Dönem sonu yarı mamül (21.455.795) (34.438.563) 12.982.768 15.152.890 (19.285.673) 34.438.563 Mamül değişimi Dönem başı mamül Dönem sonu mamül (4.206.966) (13.216.251) 9.009.285 6.480.692 (6.735.559) 13.216.251 Satılan ticari malların maliyeti (15.674.385) (8.179.588) (433.725.048) (450.709.478) Satışların maliyeti Toplam 21. Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderleri Genel yönetim giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri Personel giderleri Danışmanlık giderleri Amortisman giderleri ve itfa payı Kıdem tazminatı Seyahat giderleri Haberleşme ve ilan gideri Kira giderleri Vergi, resim ve harçlar Bakım onarım giderleri Diğer çeşitli giderler 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 (29.788.200) (5.820.137) (25.996.019) (8.198.826) (35.608.337) (34.194.845) (14.347.933) (2.138.491) (1.855.873) (1.100.430) (1.106.439) (729.931) (542.517) (507.447) (120.229) (7.338.910) (14.003.634) (1.844.922) (1.207.599) (537.275) (1.178.993) (930.642) (522.676) (333.493) (177.103) (5.259.682) (29.788.200) (25.996.019) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 145 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 21. Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderleri (devamı) 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 (3.106.571) (355.096) (326.406) (162.021) (139.847) (114.313) (109.874) (1.506.009) (3.001.413) (1.782.781) (237.370) (272.203) (141.726) (182.157) (320.234) (2.260.942) (5.820.137) (8.198.826) 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 (159.582) (25.301) - (184.883) - 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 Maddi duran varlıklar Üretim maliyetleri Diğer faaliyet giderleri Genel yönetim giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri 24.390.609 3.125.357 1.777.453 155.176 44.159.210 3.462.756 1.169.733 265.919 Toplam amortisman giderleri (Not 13) 29.448.595 49.057.618 Maddi olmayan duran varlıklar Üretim maliyetleri Diğer faaliyet giderleri Genel yönetim giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri 1.076.092 83.399 78.420 6.845 1.043.501 56.434 37.866 6.284 Toplam itfa payı (Not 14) 1.244.756 1.144.085 Personel giderleri Maaş ve ücretler Kıdem tazminatı karşılık gideri SSK primleri 42.577.184 1.897.977 4.047.860 37.235.088 2.376.107 4.435.241 48.523.021 44.046.436 Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Personel giderleri Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler Seyahat giderleri Amortisman giderleri ve itfa payı Kira gideri Sigorta gideri Danışmanlık giderleri Diğer çeşitli giderler 22. Araştırma geliştirme giderleri Araştırma geliştirme giderleri Personel giderleri Danışmanlık Giderleri 23. Niteliklerine göre giderler Amortisman ve itfa payı giderleri 146 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 24. Diğer faaliyetlerden gelir/(giderler) 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 5.058.684 3.297.219 320.140 136.775 35.420 4.510.919 4.285.278 907.965 1.341.980 659.387 811.014 3.500.217 13.359.157 11.505.841 Diğer faaliyet gelirleri Atık imha ve uçucu kül geliri Dava gelirleri (*) Mobil tesis geliri Kıdem teşvik primi hesabındaki tahmin değişikliklerin etkisi Sabit kıymet satış karı Önceki dönem gelir ve karlar Diğer (*) Petrokok ithalatında devlete ödenen maden fonunun yasal olmadığı gerekçesiyle 2003 yılında Şirket tarafından açılan dava lehte sonuçlanmış ve ilgili tutar tahsil edilmiştir. 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 (6.204.318) (3.326.407) (1.198.389) (1.111.219) (731.878) (668.029) (361.210) (203.104) (6.375.282) (5.908.171) (124.838) (1.738.327) (1.555.033) (636.000) (155.925) (5.423.861) (20.179.836) (15.542.155) 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 Kur farkı geliri Faiz gelirleri Vade farkı gelirleri Diğer finansal gelirler 45.788.249 1.583.455 1.385.286 11.239 45.551.241 2.997.865 4.381.718 2.616 Toplam finansal gelirler 48.768.229 52.933.440 Kur farkı gideri Faiz giderleri Kıdem tazminatı yükümlülüğü faiz gideri Diğer finansal giderler (47.369.533) (9.984.579) (797.547) (188.986) (80.619.520) (9.392.933) (795.887) (226.897) Toplam finansal giderler (58.340.645) (91.035.237) Diğer faaliyet giderleri (-) Çalışmayan kısım giderleri Yardım ve teberrular Diğer vergi ve harçlar Stok değer düşüklüğü karşılığı (Not 11) Karşılık giderleri Sabit kıymet değer düşüklüğü karşılığı (Not 13) Maden sahaları rehabilitasyonu gideri Sabit kıymet satış zararı Diğer 25. Finansal gelirler / (giderler) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 147 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 26. Vergi varlık ve yükümlülükleri Genel bilgi Grup faaliyetlerini sürdürdüğü ülkelerin vergi yönetmelik ve kanunları dâhilinde vergilendirilmeye tabidir. Türkiye’de, kurumlar vergisi oranı %20’dir. Kurumlar vergisi, ilgili olduğu hesap döneminin sonunu takip eden dördüncü ayın yirmi beşinci günü akşamına kadar beyan edilmekte ve ilgili ayın sonuna kadar tek taksitte ödenmektedir. Vergi mevzuatı uyarınca üçer aylık dönemler itibariyle oluşan kazançlar üzerinden %20 oranında geçici vergi hesaplanarak ödenmekte ve bu şekilde ödenen tutarlar yıllık kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir. Türkiye’de vergi mevzuatı, ana ve bağlı ortaklıklarının konsolide vergi beyannamesi doldurmasına izin vermemektedir. Bu yüzden finansal tablolara yansıtılan vergi karşılığı, şirket bazında ayrı ayrı hesaplanmıştır. Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre beyanname üzerinde gösterilen mali zararlar 5 yılı aşmamak kaydıyla dönemin kurumlar vergisi matrahından indirilebilir. Beyanlar ve ilgili muhasebe kayıtları vergi dairesince beş yıl içerisinde incelenebilmekte ve vergi hesapları revize edilebilmektedir. Grup’un 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle taşınan mali zararı yoktur. Türkiye’de mukim anonim şirketlerden, kurumlar vergisi ve gelir vergisinden sorumlu olmayanlar ve muaf tutulanlar haricindekilere yapılanlarla Türkiye’de mukim olan ve olmayan gerçek kişilere ve Türkiye’de mukim olmayan tüzel kişilere yapılan temettü ödemeleri %15 gelir vergisine tabidir. Türkiye’de mukim anonim şirketlerden yine Türkiye’de mukim anonim şirketlere yapılan temettü ödemeleri gelir vergisine tabi değildir, Ayrıca karın dağıtılmaması veya sermayeye eklenmesi durumunda gelir vergisi hesaplanmamaktadır. Şirket’in Kasım 2007’de yayımlanan “Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ” (Seri no:1) kapsamında gerekli olan raporlamaları, kurumlar vergisi beyannamesi verilmesi süresine kadar hazırlaması gerekmektedir. Şirket söz konusu raporlama üzerindeki çalışmalarını tamamlayıp gerekli beyanlarını yapmıştır. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle ödenecek gelir vergisi aşağıda özetlenmiştir: Cari yıl kurumlar vergisi Dönem içinde peşin ödenen vergi Dönem karı vergi (yükümlülüğü) / varlığı 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 (20.802.579) 15.982.370 (15.657.129) 20.151.362 (4.820.209) 4.494.233 Peşin ödenen vergi ve fonlar (Not 18) Dönem karı vergi yükümlülüğü 239.761 (5.059.970) 4.625.418 Dönem karı vergi (yükümlülüğü) / varlığı (4.820.209) 4.494.233 148 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu (131.185) Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 26. Vergi varlık ve yükümlülükleri (devamı) Vergi giderlerinin ana bileşenleri aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Konsolide gelir tablosu Cari dönem kurumlar vergisi Ertelenmiş vergi gideri 20.802.579 4.300.321 15.657.129 55.861 Konsolide gelir tablosuna yansıtılan toplam vergi gideri 25.102.900 15.712.990 Ertelenen vergi varlıkları ve yükümlülükleri Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle ertelenen vergi varlıklarının ve yükümlülüklerinin detayı aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 Maddi duran varlıklar üzerindeki geçici farklar Maddi olmayan duran varlıklar üzerindeki geçici farklar Şerefiye Stoklar Kıdem tazminatı karşılıkları Kıdem teşvik primi karşılığı Alacak, borç ve kredilerin indirgenmiş değerlerinden taşınması Kullanılmamış izin ücreti karşılığı Şüpheli alacak karşılığı Dava karşılıkları Maden sahaları rehabilitasyonu gider karşılığı Diğer Ertelenmiş vergi varlıkları 31 Aralık 2008 Ertelenmiş vergi yükümlülükleri 31 Aralık 31 Aralık 2008 2009 31 Aralık 2009 Net 31 Aralık 2008 4.083.377 255.899 1.650.735 63.055 59.711 327.808 282.289 306.442 88.039 6.451.893 1.450.086 66.289 269.003 315.427 14.548 175.133 234.200 (112.175) (2.494.474) (24.074.045) (33.456) - (112.175) (3.849.822) (19.156.181) (1.128.236) (26.639) - 3.971.202 (2.494.474) (24.074.045) 255.899 1.650.735 63.055 26.255 327.808 282.289 306.442 88.039 6.339.718 (3.849.822) (19.156.181) (1.128.236) 1.450.086 66.289 242.364 315.427 14.548 175.133 234.200 7.117.355 8.976.579 (26.714.150) (24.273.053) (19.596.795) (15.296.474) Net ertelenmiş vergi yükümlülükleri hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1 Ocak bakiyesi Gelir tablosuna kaydedilen ertelenmiş vergi gideri 15.296.474 4.300.321 15.240.613 55.861 Net bakiye 19.596.795 15.296.474 Vergi öncesi kar’a yasal vergi oranı uygulanıp bulunan kurumlar vergisi gideri ile 31 Aralık 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren dönemlere ait konsolide gelir tablosunda gösterilen kurumlar vergisi gideri arasındaki mutabakat: Sürdürülen faaliyetlerden vergi öncesi kar Geçerli olan yasal kurumlar vergisi oranı %20 üzerinden vergi Vergiden istisna gelirlerin etkisi Özkaynak yöntemiyle değerlenen iştirakten gelen karın etkisi Kanunen kabul edilmeyen giderlerin etkisi Diğer 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 133.235.667 (26.647.135) 469.847 844.442 (269.525) 499.471 (25.102.900) 92.217.104 (18.443.421) 1.446.074 1.757.257 (175.990) (296.910) (15.712.990) Grup’un bağlı ortaklık ve iş ortaklıklarındaki hisseler ile ilgili olarak ertelenmiş vergi borcu henüz muhasebeleştirilmemiş geçici farkların toplam tutarı 1.373.033 TL’dir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 149 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 27. Hisse başına kazanç Hisse başına kar, net karın, raporlama boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama adedine bölünmesiyle bulunmaktadır. Hisse başına kar: 31 Aralık 2009 Sürdürülen faaliyetlerden net dönem karı Nominal değeri 1 Kr’den ortalama hisse adedi Devam eden faaliyetlerden hisse başına kar 108.132.777 13.508.444.200 0,0080 31 Aralık 2008 76.504.114 13.508.444.200 0,0057 Dağıtılan hisse başına kar payı: 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihlerinde sona eren dönemlerde dağıtılan hisse başına temettü tutarları aşağıdaki gibidir: Dağıtılan temettü tutarı Ağırlıklı Ortalama Hisse Sayısı Hisse başına dağıtılan temettü (Kr) 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 58.005.260 149.943.731 13.508.444.200 0,0043 13.508.444.200 0,0111 Finansal tabloların hazırlandığı tarih itibariyle ve bu konsolide finansal tabloların tamamlanmasından önce, çıkarılan veya çıkarılacak olan adi hisse senetleri yoktur. 28. İlişkili taraf açıklamaları Bir şirketin ilişkili şirket olarak tanımlanması, şirketlerden birinin diğeri üzerinde kontrol gücüne sahip olması veya ilgili şirketin finansal ve idari kararlarını oluşturmasında önemli bir etkisi olmasına bağlı olarak belirlenmektedir. Grup, Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. tarafından kontrol edilmektedir. Konsolide finansal tablolar için müşterek yönetime tabi ortaklık CSN’nin diğer ortağı ve Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. hissedar şirketleri ve finansal varlıklar ve onların iştirakleri ve bağlı ortaklıkları ile diğer Sabancı Grubu şirketlerinin bakiyeleri ayrı kalemler olarak gösterilmiş ve bu şirketler ve Grup’un üst düzey yöneticileri ilişkili şirketler olarak adlandırılmıştır. 150 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 28. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) Şirket, faaliyetleri esnasında ilişkili taraflarla çeşitli işlemler yapmaktadır. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle ilişkili kuruluşların bakiyeleri ile 31 Aralık 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren dönemlere ait bu kuruluşlarla yapılan işlem tutarları ve bakiyeleri ana hatlarıyla şöyledir: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 246.588 2.173.125 9.743 4.760 2.390 (1.965) (18.365) 254.366 2.161.910 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Ortaklar Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. (Akçansa) Hacı Ömer Sabancı Holding 578.374 927 2.447 68.723 Diğer Bimsa Uluslararası İş Bilgi ve Yönetim Sistemleri A.Ş. (Bimsa) Aksigorta Enerjisa Avivasa Teknosa Diğer 257.821 21.391 1.802 49.339 23.911 15.984 17.703 6.780 4.529 1.138 949.549 101.320 İlişkili şirketlerden alacaklar (net) İştirak Exsa Diğer (1) Karçimsa Diğer İlişkili şirketlerden alacakların reeskontu (-) (1) Şirket’in nihai hissedarı olan Sabancı Holding’e ait şirketler İlişkili şirketlere borçlar (net) Ortaklara borçlar (*) (Not:10-b ) 492.657 457.054 492.657 457.054 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 151 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 28. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 43.968.189 3.311.862 43.968.189 3.311.862 64.831.263 60.244.486 Banka bakiyeleri - Diğer Akbank T.A.Ş. (Akbank) (**) Banka kredileri - Diğer Akbank Finansal kiralama - Diğer Akleasing 5.878.503 (*) 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle bu tutarın tamamı temettü borçlarından oluşmaktadır. (**) 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile 23.000.000 TL vadeli mevduat geri kalan tutar vadesiz mevduattır. 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle tutarın tamamı vadesiz mevduattır. 152 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu - Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 28. İlişkili taraf açıklamaları (devamı) 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 İştirak Exsa 11.564.119 11.721.840 Ortaklar Akçansa 1.748.402 2.480.537 12.992 19.836 13.345.349 7.839 170.874 İlişkili şirketlere yapılan satışlar Diğer Enerjisa Diğer 14.381.090 İlişkili şirketlerden yapılan mal ve hizmet alımları Ortaklar Akçansa Sabancı Holding (Çimsa’nın nihai hissedarı) 3.352.658 157.195 48.439 422.068 Diğer Enerjisa Aksigorta Bimsa Avivasa Emeklilik A.Ş. Diğer 22.071 2.950.024 997.349 118.403 125.090 28.710.844 2.991.396 360.042 132.106 90.456 7.722.790 32.755.351 1.583.455 2.397.705 1.583.455 2.397.705 3.577.537 4.916.761 3.577.537 4.916.761 İlişkili şirketlerden faiz gelirleri Akbank İlişkili şirketler için tahakkuk eden faiz giderleri Akbank Üst yönetim kadrosuna yapılan ödemeler Cari dönemde, Yönetim Kurulu başkan ve üyeleriyle, genel müdür, genel koordinatör, genel müdür yardımcıları gibi üst düzey yöneticilere cari dönemde sağlanan ücret ve benzeri menfaatler toplamı 3.679.534 TL (31 Aralık 2008 – 3.188.188 TL) olup, ödenen ücretler 3.547.805 TL, Sosyal Sigortalar Kurumu’na ödenen primler 131.729 TL’dir. Üst yönetim kadrosuna 2009 ve 2008 yıllarında kıdem tazminatı ödemesi yapılmamıştır. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 153 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Finansal risk yönetimi ve politikaları Finansal risk faktörleri Grup’un başlıca finansal enstrümanları, banka kredileri, nakit ve kısa vadeli mevduatlardan oluşmaktadır. Finansal enstrümanların asıl kullanım amacı Grup operasyonları için fon artırımı sağlamak ve faiz oranı riskinden korunmaktır. Grup, operasyonlarından direkt olarak kaynaklanan ticari alacaklar ve borçlar gibi çeşitli diğer finansal varlıklara ve yükümlülüklere sahiptir. Grup’un finansal enstrümanlarından kaynaklanan ana riskler, likidite riski, yabancı para riski, faiz riski ve kredi riskidir. Yönetim kurulu aşağıda özetlendiği şekilde bu riskleri izlemek ve yönetmek için gerekli prosedürlerden sorumludur. Yabancı para riski Yabancı para riski Grup’un elinde ABD Doları ve Euro ve diğer yabancı para varlık ve borçlara sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Grup’un ayrıca yaptığı işlemlerden doğan yabancı para riski vardır. Bu riskler Grup’un işlevsel para birimi dışındaki para birimi cinsinden mal alımı ve satımı yapması ve Grup’un yabancı para cinsinden banka kredisi kullanmasından kaynaklanmaktadır. Grup yabancı para cinsiden banka kredisi kullanmasından dolayı oluşan yabancı para riskinden korunmak için yabancı para cinsinden varlıklarını ve borçlarını dengede tutmaktadır. Aşağıda Grup’un vergi öncesi karının (parasal varlıklar ve yükümlülüklerdeki değişiklikler nedeniyle) ABD doları, Euro ve GBP kurundaki değişime göre pozisyon tablosu sunulmuştur: 31 Aralık 2009 TL karşılığı (fonksiyonel para birimi ) 1 ABD Doları EURO GBP 25.502.298 25.502.298 13.781.017 6.464.769 6.464.769 7.294.500 7.294.500 4.180 4.180 2 Ticari alacaklar - İlişkili taraflardan ticari alacaklar - Diğer ticari alacaklar Diğer alacaklar Stoklar verilen sipariş avansları Parasal finansal varlıklar (kasa, banka hesapları dahil) 5.928.094 1.983.925 238.244 3 Dönen varlıklar (1+2) 39.283.315 12.392.863 9.278.425 242.424 4 Ticari borçlar - İlişkili taraflara borçlar - Diğer ticari borçlar Alınan avanslar Borç karşılıkları Diğer kısa vadeli yükümlülükler 9.677.994 8.806.473 461.902 409.619 5.255.926 4.715.969 305.430 234.527 813.878 786.795 933 26.150 2.480 2.480 - 5 Finansal yükümlülükler Kısa Vadeli Finansal borçlar Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli kısmı Diğer finansal yükümlülükler 57.311.687 33.038.284 24.273.403 - 34.770.464 20.131.736 14.638.728 - 2.294.959 1.261.829 1.033.130 - - 6 Kısa vadeli yükümlülükler (4+5) 66.989.681 40.026.390 3.108.837 2.480 7 8 Ticari borçlar Finansal yükümlülükler 6.267.047 1.740.330 1.688.021 - 9 Uzun vadeli yükümlülükler (7+8) 6.267.047 1.740.330 1.688.021 - 10 Toplam yükümlülükler (6+9) 73.256.728 41.766.720 4.796.858 2.480 11 12 Net yabancı para varlık, yükümlülük pozisyonu(3-10) Parasal kalemler net yabancı para varlık/yükümlülük pozisyonu (3-10) (33.973.413) (33.973.413) (29.373.857) (29.373.857) 4.481.567 4.481.567 239.944 239.944 13 14 İhracat İthalat 202.490.548 53.836.675 96.011.058 23.051.363 26.342.609 8.854.436 426.402 - 154 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Finansal risk yönetimi ve politikaları (devamı) 31 Aralık 2008 TL karşılığı (fonksiyonel 1 Ticari alacaklar - İlişkili taraflardan ticari alacaklar - Diğer ticari alacaklar para birimi ) ABD Doları EURO GBP 20.680.940 9.493.999 2.949.226 4.181 - - - - 20.680.940 9.493.999 2.949.226 4.181 Diğer alacaklar - - - - Stoklar verilen sipariş avansları - - - - 4.444.562 1.276.684 1.170.615 3.438 7.619 2 Parasal finansal varlıklar (kasa, banka hesapları dahil) 3 Dönen varlıklar (1+2) 25.125.502 10.770.683 4.119.841 Ticari borçlar 21.702.964 5.862.747 5.996.231 - - - - - 19.399.452 4.506.619 5.878.220 - 366.086 203.481 27.261 - 4 - İlişkili taraflara borçlar - Diğer ticari borçlar Alınan avanslar Borç karşılıkları Diğer kısa vadeli yükümlülükler 5 - - - 1.152.647 90.750 - Finansal yükümlülükler 185.795.022 121.435.377 1.003.504 - Kısa Vadeli Finansal borçlar 162.469.388 106.011.431 1.003.504 - 23.325.634 15.423.946 - - - - - - 207.497.986 127.298.124 6.999.735 - Uzun vadeli finansal borçların kısa vadeli kısmı Diğer finansal yükümlülükler 6 1.937.426 Kısa vadeli yükümlülükler (4+5) 7 Ticari borçlar - - - - 8 Finansal yükümlülükler 24.267.245 16.046.581 - - 9 Uzun vadeli yükümlülükler (7+8) 24.267.245 16.046.581 - - 10 Toplam yükümlülükler (6+9) 231.765.231 143.344.705 6.999.735 - 11 Net yabancı para varlık, yükümlülük pozisyonu(3-10) (206.639.729) (132.574.022) (2.879.894) 7.619 12 Parasal kalemler net yabancı para varlık/yükümlülük pozisyonu (3-10) (206.639.729) (132.574.022) (2.879.894) 7.619 13 İhracat 165.569.784 60.478.569 33.654.028 910.919 14 İthalat 93.767.341 53.261.930 6.174.946 - Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 155 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Finansal risk yönetimi ve politikaları (devamı) Aşağıdaki tablolarda, TL’deki %10 oranındaki bir değer kaybının, vergi öncesi kar seviyesinde etkisi gösterilmektedir: 31 Aralık 2009 itibari ile Kar/zarar Özkaynaklar Yabancı paranın değer kazanması Yabancı paranın değer kaybetmesi Yabancı paranın değer kazanması Yabancı paranın değer kaybetmesi (4.422.822) (4.422.822) 4.422.822 4.422.822 - - Euro’nun TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1- Euro net varlık yükümlülüğü 2- Euro riskinden korunan kısım (-) 3- Euro net etki 968.753 968.753 (968.753) (968.753) - - Sterlin’in TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1- Sterlin net varlık yükümlülüğü 2- Sterlin riskinden korunan kısım (-) 3- Sterlin net etki 57.327 57.327 (57.327) (57.327) - - ABD Doları’nın TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1- ABD Doları net varlık yükümlülüğü 2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-) 3- ABD Doları net etki 31 Aralık 2008 itibari ile Kar/zarar Özkaynaklar Yabancı paranın değer kazanması Yabancı paranın değer kaybetmesi Yabancı paranın değer kazanması Yabancı paranın değer kaybetmesi (20.049.169) (20.049.169) 20.049.169 20.049.169 - - Euro nun TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1- Euro net varlık yükümlülüğü 2- Euro riskinden korunan kısım (-) 3- Euro net etki (616.528) (616.528) 616.528 616.528 - - Sterlin’in TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1- Diğer döviz net varlık yükümlülüğü 2- Diğer döviz riskinden korunan kısım (-) 3- Diğer döviz net etki 1.724 1.724 (1.724) (1.724) - - ABD Doları’nın TL karşısında %10 değerlenmesi halinde 1- ABD Doları net varlık yükümlülüğü 2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-) 3- ABD Doları net etki Faiz oranı riski Grup, faiz haddi bulunduran varlık ve yükümlülüklerin tabi olduğu faiz oranlarının değişiminin etkisinden doğan faiz oranı riskine açıktır. Şirket bu riski, faiz oranına duyarlı olan varlık ve yükümlülüklerini dengelemek suretiyle oluşan doğal tedbirlerle yönetmektedir. Faiz pozisyonu tablosu aşağıdaki gibidir. 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Sabit faizli finansal araçlar Finansal yükümlülükler 76.219.998 82.581.159 Değişken faizli finansal araçlar Finansal yükümlülükler 36.436.537 127.481.108 156 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Finansal risk yönetimi ve politikaları (devamı) Aşağıdaki tabloda faiz oranlarındaki 0,005’lik ilave bir artışın, vergi öncesi kar seviyesinde, değişken faizli krediler üzerindeki etkisi gösterilmektedir. 31 Aralık 2009 Vergi öncesi kar/zarar 31 Aralık 2008 182.183 637.406 182.183 637.406 ABD Doları faizin 0,005 yüksek/düşük gerçekleşmesi ve diğer tüm değişkenlerin sabit kalması halinde 1- Risk tutarı 2- Riskten korunan kısım (-) Net etki Kredi riski Kredi riski, karşılıklı ilişki içinde olan taraflardan birinin bir finansal araca ilişkin olarak yükümlülüğünü yerine getirememesi sonucu diğer tarafın finansal açıdan zarara uğraması riskidir. Grup, kredi riskini belli taraflarla yapılan işlemleri sınırlandırarak ve ilişkide bulunduğu tarafların güvenilirliğini sürekli değerlendirerek yönetmeye çalışmaktadır. Grup kredi riskini, satış faaliyetlerini geniş bir alana yayarak belli bir sektör veya bölgedeki şahıslar veya gruplar üzerinde istenmeyen yoğunlaşmalardan kaçınarak yönetmeye çalışmaktadır. Grup ayrıca gerekli gördüğü durumlarda müşterilerinden teminat almaktadır. Şirket’in maksimum kredi risk tutarı konsolide finansal tablolarda taşımakta olduğu finansal varlıkların taşınan değeri kadardır. 31 Aralık 2009 itibari ile Ticari alacaklar Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (A+B+C+D+E) (1) - Azami riskin teminat vs ile güvence altına alınmış kısmı (2) İlişkili taraf Diğer taraf 254.366 - Alacaklar Mevduatlar Diğer alacaklar Bankadaki mevduatlar İlişkili taraf Diğer taraf İlişkili taraf Diğer taraf Türev araçlar 103.137.815 - 1.594.814 43.968.189 7.120.692 - - 57.459.221 - - - - - - Diğer A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net defter değeri 155.633 96.335.462 - 1.594.814 43.968.189 7.120.692 - - B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter değeri - - - - - - - - C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net defter değeri 98.733 6.358.246 - - - - - - - 3.668.288 - - - - - - - Teminat vs ile güvence altına alınmış kısmı D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter Değerleri - 444.107 - - - - - - - 2.112.891 - - - - - - -Değer düşüklüğü (-) - (1.668.784) - - - - - - -Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - - - - - - - - -Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) -Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - - - - - - - - -Değer düşüklüğü (-) - - - - - - - - - 444.107 - - - - - - - - - - - - - - -Net değerin teminat vs ile güvence altına alınmış kısmı E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar (1) (2) (3) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminatlar, kredi güvenirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır. Teminatlar, müşterilerden alınan teminat senetleri, teminat çekleri ve ipoteklerden oluşmaktadır. Teminatın ilgili riski karşılayan kısmı kadarı dikkate alınmıştır. Bu müşteriler ile ilgili olarak geçmişte tahsilat problemi yaşanmamıştır. . Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 157 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Finansal risk yönetimi ve politikaları (devamı) 31 Aralık 2008 itibari ile Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (A+B+C+D+E) (1) Alacaklar Mevduatlar İlişkili taraf Diğer alacaklar Diğer taraf Bankadaki mevduatlar İlişkili Diğer taraf taraf 115.478.699 - 1.006.167 17.015.964 - İlişkili taraf Ticari alacaklar Diğer taraf 2.161.910 - - Azami riskin teminat vs ile güvence altına alınmış kısmı (2) 3.342.951 6.256.940 Türev araçlar Diğer - - - - A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net defter değeri (3) B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter değeri 2.161.910 C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net defter değeri - Teminat vs ile güvence altına alınmış kısmı D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter Değerleri 103.119.237 - 1.006.167 3.342.951 6.256.940 - - - - - - - - - - - 11.950.315 - - - - - - - 2.928.558 - - - - - - - 409.147 - - - - - - -Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - 1.962.427 - - - - - - -Değer düşüklüğü (-) - (1.553.280) - - - - - - -Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - - - - - - - -Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - - - - - - - -Değer düşüklüğü (-) - -Net değerin teminat vs ile güvence altına alınmış kısmı - E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar (1) (2) (3) 409.147 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Tutarın belirlenmesinde, alınan teminatlar, kredi güvenirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır. Teminatlar, müşterilerden alınan teminat senetleri, teminat çekleri ve ipoteklerden oluşmaktadır. Teminatın ilgili riski karşılayan kısmı kadarı dikkate alınmıştır. Bu müşteriler ile ilgili olarak geçmişte tahsilat problemi yaşanmamıştır. . Likidite riski İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli ölçüde nakit ve menkul kıymet tutmayı, yeterli miktarda kredi işlemleri ile fon kaynaklarının kullanılabilirliğini ve piyasa pozisyonlarını kapatabilme gücünü ifade eder. Mevcut ve ilerideki muhtemel borç gereksinimlerinin fonlanabilme riski, yeterli sayıda ve yüksek kalitedeki kredi sağlayıcılarının erişilebilirliğinin sürekli kılınması suretiyle yönetilmektedir. Finansal varlık ve yükümlülüklerinin vadelerine göre kırılımı bilanço tarihinden vade tarihine kadar geçen süre dikkate alınarak gösterilmiştir. 31 Aralık 2009 itibariyle Sözleşme uyarınca vadeler Türev olmayan finansal yükümlülükler Banka kredileri Ticari borçlar Diğer borçlar Defter değeri Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı (I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl arası (III) 5 yıldan uzun (IV) 112.656.535 46.503.204 3.966.267 116.128.747 46.670.486 3.966.267 16.365.513 46.670.486 3.966.267 93.133.354 - 6.629.880 - - Defter değeri Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı (I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl arası (III) 5 yıldan uzun (IV) 210.602.449 41.168.486 3.606.321 218.950.280 41.301.685 3.606.321 3.085.092 41.301.685 3.606.321 190.436.831 - 25.428.357 - - 31 Aralık 2008 itibariyle Sözleşme uyarınca vadeler Türev olmayan finansal yükümlülükler Banka kredileri Ticari borçlar Diğer borçlar 158 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 29. Finansal risk yönetimi ve politikaları (devamı) Sermaye yönetimi Grup, sermayesini bir yandan faaliyetlerinin sürekliliğini sağlamaya çalışırken, diğer yandan da borç ve özkaynak dengesini en verimli şekilde kullanarak operasyonlarından sağladığı nakit ve ticari alacak ve mali ve ticari borçlarının vadelerinin incelenmesi yoluyla yönetmektedir. Şirket’in sermaye maliyeti ile birlikte her bir sermaye sınıfıyla ilişkilendirilen riskler Grup’un üst yönetimi tarafından değerlendirilir ve Yönetim Kurulu’nun kararına bağlı olanları Yönetim Kurulu’nun değerlendirmesine sunar. Grup, üst yönetim ve Yönetim Kurulu’nun değerlendirmelerine dayanarak, sermaye yapısını yeni borç edinilmesi veya mevcut olan borcun geri ödenmesiyle olduğu kadar, temettü ödemeleri yoluyla dengede tutmayı amaçlamaktadır. Şirket sermaye yönetiminde, sektördeki diğer şirketlerle paralel olarak borç sermaye oranını izlemektedir. Bu oran net borcun toplam sermayeye bölünmesiyle bulunur. 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Toplam borçlar 267.640.619 326.112.482 Eksi: Nakit ve nakit benzeri değerler (Not 6) (51.088.881) (9.599.891) Net borç 216.551.738 316.512.591 Toplam özsermaye 932.100.768 765.488.331 1.148.652.506 1.082.000.922 0,19 0,29 Toplam net borç ve özsermaye Net borç/toplam net borç ve özsermaye oranı 29. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten korunma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) Şirket, finansal araçların tahmini gerçeğe uygun değerlerini hali hazırda mevcut piyasa bilgileri ve uygun değerleme yöntemlerini kullanarak belirlemiştir. Fakat piyasa bilgilerini değerlendirip gerçeğe uygun değerleri tahmin edebilmek yorum ve muhakeme gerektirir. Sonuç olarak burada sunulan tahminler, Şirketin cari bir piyasa işleminde elde edebileceği miktarların göstergesi olmayabilir. Finansal tablolarda maliyet veya etkin faiz yöntemi ile hesaplanan iskonto edilmiş maliyet ile taşınan finansal varlık ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerleri: Finansal varlıklar - Kısa vadeli olmalarından ve önemsiz kredi riskine tabi olmalarından dolayı nakit ve nakit eşdeğeri varlıklar ile tahakkuk etmiş faizleri ve diğer finansal varlıkların taşınan değerlerinin gerçeğe uygun değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Ticari alacakların şüpheli alacaklar karşılığı düşüldükten sonraki taşınan değerlerinin gerçeğe uygun değerlerine yakın olduğu düşünülmektedir. Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 159 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle konsolide finansal tablolara ilişkin dipnotlar (devamı) (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 30. Finansal araçlar (gerçeğe uygun değer açıklamaları ve finansal riskten korunma muhasebesi çerçevesindeki açıklamalar) (devamı) Finansal yükümlülükler - Ticari borçların ve diğer parasal yükümlülüklerin, kısa vadeli olmasından dolayı, gerçeğe uygun değerlerin taşınan değerlerine yakın olduğu kabul edilir. Banka kredileri iskonto edilmiş maliyet ile ifade edilir ve işlem maliyetleri kredilerin ilk maliyetine eklenir. Uzun vadeli değişken faizli banka kredilerinin faiz oranları değişen piyasa koşulları dikkate alınarak güncellendiği için bu kredilerin gerçeğe uygun değerlerinin taşıdıkları değeri ifade ettiği düşünülmektedir. Uzun vadeli sabit faizli banka kredilerinin, bilanço tarihi itibariyle geçerli olan sabit faiz oranı ile değerlendiğinde, gerçeğe uygun değerinin taşınan değere yakın olacağı düşünülmektedir. Kısa vadeli kredilerin ise vadelerinin kısa olması nedeniyle taşınan değerlerinin gerçeğe uygun değeri yansıttığı varsayılmaktadır. Gerçeğe uygun değer sunumu 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle, Grup’un konsolide finansal tablolarda gerçeğe uygun değer ile yansıttığı varlık ve yükümlülükleri bulunmamaktadır. 31. Bilanço tarihinden sonraki olaylar Exsa A.Ş.’nin portföyünde yer alan Akbank hisselerinin kısmi bölünme yoluyla Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş.’ne ayni sermaye olarak konulması ve karşılığında Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. tahsisli sermaye artırımı yaparak artırılan sermayeyi temsil eden payların Exsa A.Ş.’nin Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş.dışındaki diğer ortaklarına verilmesi hususu 4 Ocak 2010 tarihli Olağanüstü Genel Kurul’da uygun görülmüş ve artırılan sermayeye tekabül eden 140.403.931 TL nominal değerli paylardan, 57.102.763 TL’lık kısmı Exsa A.Ş.’nin Sabancı Holding dışındaki ortaklarına, 1 TL nominal değerli Exsa A.Ş. payı karşılığında 1 TL nominal değerli 0,55985982 adet Sabancı Holding payı, Sabancı Holding dışındaki diğer ortaklara verileceği duyurulmuştu. Şirket’in artırılan sermayeden 21.534.308,387 TL nominal değerli bedelsiz pay alma hakkı, 14 Ocak 2010 tarihinde kaydi sisteme ilişkin düzenlemeler çerçevesinde kaydileştirilerek Merkezi Kayıt Kuruluşu nezdinde açılan hesabına, kaydedilmiştir. Bu hisse edinimiyle Şirket’in Hacı Ömer Sabancı Holding A.Ş. sermayesindeki payı %1,0554 oranında olmuştur. Şirket beyaz çimento pazarlarına ve müşterilerine ulaşmada ve rekabet avantajının sürdürülebilirliğini sağlamada stratejik önem teşkil eden ve bölgesel gri çimento üreticisi boyutuna gelmek için gelişen pazarlarda büyüme fırsatı sunan İtalya’nın Trieste Limanında, çimento terminaline sahip, İtalyan yasalarına göre kurulmuş, 4.054.545,00 Euro sermayeli, Trieste Şirket sicilinde 00119610327 numarası ile kayıtlı ve merkezi Trieste, Riva Alvise Cadamosto 8 İtalya adresinde bulunan MED.CON Srl şirketinin sermayesinin %60’ı (hisselerinin %60’ı) 3.528.314,00 Euro bedel ile 9 Şubat 2010 tarihinde satın almıştır. 160 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle kar dağıtım tablosu (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) 1. Ödenmiş/Çıkarılmış Sermaye 135.084.442,00 2. Toplam Yasal Yedek Akçe (Yasal Kayıtlara Göre) 86.151.120,52 Esas sözleşme uyarınca kar dağıtımda imtiyaz var ise söz konusu imtiyaza ilişkin bilgi Yok SPK’ya Göre 133.235.677,00 Dönem Kârı Yasal Kayıtlara (YK) Göre 110.041.722,42 4. Ödenecek Vergiler ( - ) 25.102.900,00 20.242.238,60 5. Net Dönem Kârı ( = ) 108.132.777,00 89.799.483,82 - 6. Geçmiş Yıllar Zararları ( - ) - 7. Birinci Tertip Yasal Yedek ( - ) - - 8. NET DAĞITILABİLİR DÖNEM KÂRI (=) 108.132.777,00 89.799.483,82 9. Yıl içinde yapılan bağışlar ( + ) 10. Birinci temettüün hesaplanacağı bağışlar eklenmiş net dağıtılabilir dönem kârı 111.459.184,00 11. Ortaklara Birinci Temettü - Nakit - Bedelsiz - Toplam İmtiyazlı Hisse Senedi Sahiplerine Dağıtılan Temettü Yönetim kurulu üyelerine, çalışanlara vb.’e temettü İntifa Senedi Sahiplerine Dağıtılan Temettü Ortaklara İkinci Temettü İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe Statü Yedekleri Özel Yedekler OLAĞANÜSTÜ YEDEK Dağıtılması Öngörülen Diğer Kaynaklar 22.291.836,80 22.291.836,80 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 3.326.407,00 22.291.836,80 59.569.335,05 7.510.694,98 18.760.910,17 427.616,99 - - • Geçmiş Yıl Kârı • Olağanüstü Yedekler • Kanun ve Esas Sözleşme Uyarınca Dağıtılabilir Diğer Yedekler DAĞITILAN KÂR PAYI ORANI HAKKINDA BİLGİ (1) PAY BAŞINA TEMETTÜ BİLGİLERİ TOPLAM TEMETTÜ TUTARI (TL) BRÜT NET 81.861.171,85 69.581.996,07 1 TL NOMİNAL DEĞERLİ HİSSEYE İSABET EDEN TEMETTÜ TUTARI ORAN (TL) (%) 0,6060 0,5151 60,60 51,51 DAĞITILAN KÂR PAYININ BAĞIŞLAR EKLENMIŞ NET DAĞITILABILIR DÖNEM KÂRINA ORANI ORTAKLARA DAĞITILAN KÂR PAYI TUTARI (TL) 81.861.171,85 ORTAKLARA DAĞITILAN KÂR PAYININ BAĞIŞLAR EKLENMIŞ NET DAĞITILABILIR DÖNEM KÂRINA ORANI (%) 73,44 (1) Kârda imtiyazlı pay grubu olması halinde grup ayrımına yer verilecektir. KAR DAĞITIM ÖNERİSİ VE SONUÇ 2009 Yılı faaliyeti sonucunda elde edilen, UFRS ‘na göre konsolide edilmiş dönem karından, ödenecek vergi ve diğer yasal yükümlülüklerin düşülmesinden sonra kalan 108.132.777.-TL’ lık net dönem karından; a) Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri de dikkate alınarak 2009 yılı karından 81.861.171,85 TL, nın hissedarlara temettü olarak tefriki, b) 7.510.694,98 TL’ nın İkinci Tertip Yasal Yedek akçe ayrılması, c) Dönem karından yukarıdaki ayrımların düşülmesinden sonra kalan meblağın olağanüstü yedek akçe olarak tahsisi, d) Temettü dağıtımının 15 Nisan 2010 tarihden itibaren nakit olarak yapılması hususlarında karar almanızı teklif ederiz. Sayın Ortaklarımız, Tetkiklerinize sunduğumuz 01.01.2009-31.12.2009 hesap dönemine ait Bilanço ve Kar / Zarar hesaplarını tasviplerinize arz ederiz. Saygılarımızla, Yönetim Kurulu Adına Başkan Mehmet GÖÇMEN Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu 161 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi ve Bağlı Ortaklıkları 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle rasyolar (Birim – Aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (TL)) Konsolide Konsolide 31.12.2009 31.12.2008 Net İşletme Sermayesi = Cari Aktifler - Cari Pasifler 53.534.836 11.039.695 I-Likidite Oranları: 1-Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar 1,23 1,04 2-Likidite Oranı = Dönen Varlıklar-Stoklar-Diğer Dönen Varlıklar / Kısa Vad.Borçlar 0,67 0,46 II-Finansal Yapı Oranları: 1-Toplam Borçlar / Özsermaye 0,29 0,43 2-Kısa Vadeli Borçlar / Aktif Toplamı 0,19 0,25 3-Uzun Vadeli Borçlar / Aktif Toplamı 0,03 0,04 III-Karlılık Oranları: 1-Net Dönem Karı / Net Satışlar 0,18 0,13 2-Net Dönem Karı / Aktif Toplamı 0,09 0,07 3-Net Dönem Karı / Özkaynaklar 0,12 0,10 162 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş. 2009 Faaliyet Raporu Adresler GENEL MÜDÜRLÜK K›s›kl› Cad. No:4 Sarkuysan - Ak ‹fl Merkezi S Blok Altunizade – ‹stanbul Santral: (0216) 651 53 00 Fax: (0216) 651 14 15 Misis Haz›r Beton Tesisi Hac› Sabanc› Organize Sanayi Bölgesi 6. Cadde Misis Yüre¤ir / Adana Telefon: (0322) 394 34 20-21 Faks: (0322) 394 34 22 ‹ncirlik Haz›r Beton Tesisi Güzelevler Mah. Girne Bulvar› Bossa - 2 Fab. Yan› Yüre¤ir / Adana Telefon: (0322) 346 02 39 Faks: (0322) 346 02 49 Ç‹MENTO FABR‹KALARI Çimsa Mersin Toroslar Mah. Tekke Cad. Yenitaflkent Mersin Santral: (0324) 454 00 60 Faks: (0324) 454 00 75 Çimsa Kayseri Malatya Karayolu 35. Km Bünyan Kayseri Santral: (0352) 712 16 07 Faks: (0352) 712 16 90 Çimsa Eskiflehir ‹stanbul Karayolu 22. Km Çukurhisar Eskiflehir Santral: (0222) 411 32 00 Faks: (0222) 411 31 31 Osmaniye Haz›r Beton Tesisi Tüysüz Beldesi Yolçat› Mevkii D-400 Karayolu Üzeri Toprakkale / Osmaniye Telefon: (0328) 633 24 59 Faks: (0328) 633 24 60 Kahramanmarafl Haz›r Beton Tesisi Kayseri Yolu Üzeri 2. Km Galericiler Sitesi Bitifli¤i Kahramanmarafl Telefon: (0344) 234 13 10 Faks: (0344) 234 13 11 Kozan Haz›r Beton Tesisi Kozan Organize Sanayi Bölgesi ‹çi Kozan / Adana Telefon: (0322) 529 20 21 Faks: (0322) 529 20 22 Çimsa Ankara Karfl›yaka Mah. F›rat Cad. No: 3 Lalahan Ankara Santral: (0312) 865 23 96 Faks: (0312) 865 23 95 Manavgat Haz›r Beton Tesisi Köyönü Çeltek Mevkii Sanayi Sitesi Karfl›s› Il›ca, Manavgat / Antalya Telefon: (0242) 747 61 74 (3HAT) Faks: (0242) 747 61 75 Çimsa Ni¤de Hac› Sabanc› Bulvar› Ni¤de Santral: (0388) 232 36 30 Faks: (0312) 232 36 34 Çimsa Malatya Terminali TCDD Yan› Çimento Dolum Tesisi Battalgazi Malatya Santral: (0422) 841 36 77 Faks: (0422) 841 32 30 Çimsa Marmara Terminali Sahil Caddesi Rota Liman› ‹çi Yar›mca/ Körfez/Kocaeli Santral: (0262) 528 42 33 Faks: (0262) 528 42 36 Çimsa Çimento San. ve Tic. A.fi Mersin Serbest Bölge fiubesi Yalç›n Alabeyo¤lu Bulvar› Parkur ‹fl Merkezi Ofis No 209 Mersin Telefon: (0324) 233 47 65 Faks: (0324) 233 47 66 Alanya Haz›r Beton Tesisi Büyükyer Mahallesi Payallar / Alanya Telefon: (0242) 545 42 04 (2HAT) Faks: (0242) 545 42 05 Eskiflehir Haz›r Beton Tesisi Muttalip Yolu 500. Metre - Eskiflehir Tesis Müh. Semih fiafak Kandaz Telefon: (0222) 321 28 12 Faks: (0222) 321 18 72 Kütahya Haz›r Beton Tesisi Kütahya - Bal›kesir Yolu 1. Km - Kütahya Telefon: (0274) 224 19 87 Faks: (0274) 224 19 88 Kumarl› Haz›r Beton Tesisi Çevre Yolu Konaklar Mah. Sivas Caddesi Kavfla¤› / Kayseri Telefon: (0352) 224 67 40 (3 hat) Faks: (0352) 224 67 44 HAZIR BETON TES‹SLER‹ Zeytinli Haz›r Beton Tesisi Adana - Mersin Yolu Üzeri 17. Km Kestel Mevkii Zeytinli Seyhan/Adana Telefon: (0322) 441 19 01 (3hat) Faks: (0322) 441 18 99 Karahan Haz›r Beton Tesisi Eski Karaisal› Yolu Üzeri Seyhan / Adana Telefon: (0322) 495 20 21 Faks: (0322) 495 20 22 Anbar Haz›r Beton Tesisi Ankara Karayolu Üzeri Ambar Mevkii Bölge Trafik Arkas› / Kayseri Telefon: (0352) 326 92 43 Faks: (0352) 326 92 46 Develi Haz›r Beton Tesisi Develi - Zile Yolu Zile Kasabas› Develi / Kayseri Telefon: (0352) 631 83 47 Faks: (0352) 631 83 49 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu 163 Adresler Nevflehir Haz›r Beton Tesisi Ni¤de Yolu Üzeri 7.Km. Göre / Nevflehir Telefon: (0384) 232 83 95 Faks: (0384) 232 82 62 Yenihal Haz›r Beton Tesisi Bahçelievler Mah. 1097 sok. No:2 Yenihal Yolu Yal›nayak Kasabas› / Mersin Telefon: (0324) 235 73 14 Faks: (0324) 235 73 17 Tarsus Haz›r Beton Tesisi ‹flyerinin Adresi Çaml›yayla Yolu, Eshab-› Kehf Yol Kavfla¤›, Tarsus / Mersin Telefon: (0324) 627 27 97 Faks: (0324) 627 17 57 Bat›kent Haz›r Beton Tesisi Bat›kent Mah. Y›ld›r›mhan Lisesi Arkas› Mersin Telefon: (0324) 341 68 82 Faks: (0324) 341 68 84 Tece Haz›r Beton Tesisi Cumhuriyet Mah. Mersin-Silifke Karayolu Üzeri, Tece Mevki / Mersin Telefon: (0324) 482 26 07 Faks: (0324) 482 26 09 Silifke Haz›r Beton Tesisi Kabasakall› Köyü Gökçeboyu Mevki Silifke / Mersin Telefon: (0324) 714 42 66 Faks: (0324) 714 42 66 Aksaray Haz›r Beton Tesisi Organize San. Bölgesi Aksaray Telefon: (0382) 266 21 16 Faks: (0382) 266 21 18 Karaman Haz›r Beton Tesisi Organize San. Bölgesi Karaman Telefon: (0338) 224 10 26 Faks: (0338) 224 10 92 Ere¤li Haz›r Beton Tesisi Konya Yolu Üzeri 3. Km. Ere¤li / Konya Telefon: (0332) 710 00 51 Faks: (0332) 710 00 52 Konya Haz›r Beton Tesisi Horozluhan Mahallesi Anayurt Caddesi No: 10 Selçuklu / Konya Telefon: (0332) 346 11 12 Faks: (0332) 346 11 13 Yeniflehir Haz›r Beton Tesisi Akdere Mevkii Org. San. Bölgesi Yeniflehir / Bursa ‹negöl Haz›r Beton Tesisi Cerrah Kasabas› Kalburt Mevkii Dereboyu - ‹negöl / Bursa Telefon: (0224) 714 22 00 Faks: (0224) 714 22 03 ‹negöl Tafl Oca¤› Karalar Köyü Mevkii ‹negöl / Bursa Telefon: (0224) 714 22 02 Adapazar› Haz›r Beton Tesisi Orta Mah. Plevne Cad. No: 31 Sakarya Telefon: (0264) 373 72 00 Pamukova Haz›r Beton Tesisi Yenice Mah. Murualt› Mevkii Pamukova / Sakarya Telefon: (0264) 551 68 10 Faks: (0264) 551 41 95 Osmaneli Haz›r Beton Tesisi Camikebir Mah. Çörektepe Mevkii Osmaneli / Bilecik Telefon: (0228) 469 21 32 Faks: (0228) 469 21 31 Bilecik Haz›r Beton Tesisi 1. Organize Sanayi Bölgesi 8. Cadde No: 3 Merkez / Bilecik Telefon: (0228) 216 00 23 Faks: (0228) 216 00 22 YURTDIfiI TERM‹NALLER Cementos Espana S.A.U - ‹spanya Telefon: 00 34 95 427 50 68 Faks: 00 34 95 427 19 36 Adres: Carretera de la Esclusa S/N Darsena del Batan Notre 41011 Puerto de Sevilla / ‹spanya CSN Cement Sales North GmbH Almanya Telefon: 00 49 40 70 20 93 14 Faks: 00 49 70 20 93 20/22 Adres: Nesserlander Strasse, 5 Emden Almanya 26721 Çimsa Cement Free Zone Ltd K›br›s Telefon: 00 90 392 365 49 80 Faks: 00 90 392 365 49 81 Adres: Serbest Liman Gazi Magosa/KKTC C‹MSAROM Marketing Distributie S.R.L. Romanya Telefon: 00 40 241 585 333 Faks: 00 40 241 585 333 Adres: Bd Mamaia, Ofice Nr 5, Nr 251 Et 4, Constanta/Romanya Ç‹MSA-RUS Cement Trading Company Limited Rusya Telefon: 00 7 918 66 49 344 Adres: Malozemelskaya Str, No: 16 353900 Novorossiysk / Rusya MED-CON S.r.l. ‹TALYA Telefon: 00 39 040 2820918 Adres: Riva Cadamosto, 8 - 34147 Trieste / ‹TALYA 164 Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. 2009 Faaliyet Raporu Tasar›m&Üretim: ‹ndeks ‹çerik-‹letiflim Dan›flmanl›k www.indeksiletisim.com Çimsa Çimento Sanayi ve Ticaret A.fi. K›s›kl› Caddesi No: 4 Sarkuysan-Ak ‹fl Merkezi S blok Altunizade/‹stanbul Tel: 0216 651 5300 - 651 0500 - 651 0385 Faks: 0216 651 1415 www.cimsa.com.tr