lycose posta
Transkript
lycose posta
>>> SAYI 33 TEMEL B‹LG‹LER BITMAP GRAF‹K PROGRAMLARI FARKLI GRAF‹K ‹fiLEME YAZILIMLARI. WINDOWS MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEfiT‹RMEK WINDOWS MASAÜSTÜNÜN GÖRÜNÜMÜ NASIL DE⁄‹fiT‹R‹L‹R? PROJELER YAZIM DENET‹M‹ WORD ‹LE ÇALIfiIRKEN YAZILANLARIN OTOMAT‹K KONTROLÜ. 34. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B‹LG‹LER MOB‹L ‹LET‹fi‹M‹N GELECE⁄‹. INTERNET ÜCRETS‹Z E-POSTA S‹TELER‹ ÜCRETS‹Z E-POSTA ADRES‹ ED‹NEB‹LECE⁄‹N‹Z S‹TELER. INTERNET EXPLORER AYARLARI ‹E UYGULAMASININ BAZI ÖZEL AYARLARI. ‹LER‹ SEV‹YEDE TABLOLAR WEB SAYFALARINDA TABLOLARIN ÖZEL KULLANIMLARI. WINDOWS UYARI MESAJLARI. PROJELER BELGELER‹N GÜVENL‹⁄‹N‹ SA⁄LAMAK. INTERNET INTERNET’TE B‹L‹fi‹M TEKNOLOJ‹LER‹. INTERNET ÜZER‹NDEN HABERLEfiME. WEB SAYFASI TASARIMI ‹NCEL‹KLER‹. MULTIMEDIA VE E⁄LENCE 3 BOYUTLU GRAF‹KLER. MULTIMEDIA VE E⁄LENCE PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (VIII) B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K YAPMANIN PÜF NOKTALARI. 29 May›s’ta Bayilerde Kaç›rmay›n! PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (7) WINDOWS 98 ‹Ç‹N ÖNEML‹ ‹PUÇLARI. Bilgisayar›n›zla ilgili her türlü sorun için “Herkes ‹çin Bilgisayar” Destek Telefonu 0 800 211 61 17 Saatleri: 9.30 - 11.00, 13.00 - 14.30 Abone Servisi 0 800 211 61 18 Herhangi bir say›y› kaç›rd›¤›n›zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve “Herkes ‹çin Bilgisayar”› eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece “Herkes ‹çin Bilgisayar” her düzeyden kullan›c› için “eksiksiz” bir baflvuru kayna¤› olacak. Genel Yay›n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz› ‹flleri Müdürü: Mahmut Karsl›o¤lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar›m: Murat Çelik, Vogel Sat›fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da¤›t›m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard›mc›s›: Beste Özerdem, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Ad›na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr›m›-Film Ç›k›fl ve Bask›: As›r Matbaac›l›k Ltd. fiti., Da¤›t›m B‹RYAY A.fi. Vogel Yay›nc›l›k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi No: 231/3 80380 Kas›mpafla-‹STANBUL Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33 >>> BITMAP GRAF‹K PROGRAMLARI TEMEL B‹LG‹LER BITMAP GRAF‹K PROGRAMLARI Bir bilgisayar kullan›c›s› bitmap grafiklerle hemen her zaman karfl›laflabilir, onlarla çal›flmak zorunda kalabilir. Bilgisayarlar›n nispeten güçsüz ve Internet’in yayg›n olmad›¤› zamanlarda, s›radan ev kullan›c›lar› için grafik ifllemek hem pek mümkün, hem de pek gerekli de¤ildi. Ancak günümüzde bu durum bir hayli de¤iflmifltir. Art›k standard bir ev bilgisayar›yla grafik ifllemek kolayl›kla mümkündür. Ayr›ca Internet sayesinde insanlar ortaya ç›kard›klar› eserleri rahatl›kla paylaflabilmektedir. Bu da grafiklerle u¤raflmak isteyen kullan›c›lar için teflvik edici bir unsur olmaktad›r. Ancak tabii ki ne kadar modern olursa olsun, bir PC kendi kendine grafik iflleyemez. Her iflte oldu¤u gibi, bunda da baz› özel yaz›l›mlar›n kullan›lmas› gerekir. Windows iflletim sistemi ilk ortaya ç›kt›¤› günden bu yana Paint ad›ndaki küçük ve basit bir grafik iflleme uygulamas›n› da bünyesinde bar›nd›rm›flt›r. Ne var ki Paint gerçekten de oldukça basit ve yetersiz bir uygulamad›r, kullan›c›ya en temel ve ço¤unlukla da yetersiz ifllevleri sunar. Bu yüzden ekranda birkaç çizgi çizmekten daha faz- las›n› yapmak isteyen kullan›c›lar›n daha geliflmifl uygulamalara ihtiyac› olacakt›r. Bu uygulamalar t›pk› di¤er programlarda oldu¤u gibi ço¤unlukla CD-ROM üzerinde gelir ve kullan›labilmeleri için öncelikle bilgisayara kurulmalar› gereklidir. VEKTÖR VE BITMAP Günümüzde bilgisayarlarda vektör ve bitmap olarak iki temel grafik türü kullan›lmaktad›r, haliyle bu türleri ifllemek için de farkl› yaz›l›mlar gelifltirilmifltir. Daha önceki bölümlerde vektör ve bitmap grafikler aras›ndaki fark› detayl› olarak incelemifltik. Ancak burada yine k›sa bir hat›rlatma yapmak istiyoruz. Vektör grafikler temelde matematik denklemlerden meydana gelen do¤ru ve e¤rilerle çizilirler. Bu durum onlara büyük esneklik kazand›r›r, çünkü gerekti¤inde denklemlere girilen de¤erler basitçe de¤ifltirilerek çizimlerin boyutlar› hiçbir kalite kayb› olmadan de¤ifltirilebilir. Ancak vektör kullanarak her tür resmi çizmek mümkün olmayabilir. Bitmap grafikler ise son derece küçük renkli noktac›klardan oluflurlar. Bu noktac›klar›n resim içindeki yerleri ve renkleri sabittir. Bu yüzden e¤er resmin boyutlar›nda herhangi bir de¤ifliklik yap›l›rsa, olan noktalar› büyütmek ya da eksiltmek gerekece¤inden, resim kalitesinde belirgin bir düflüfl meydana gelecektir. Buna ra¤men bitmap grafikler ço¤unlukla vazgeçilmezlerdir ve hemen her yerde karfl›n›za ç›karlar. Vektör grafiklerin özel programlarla bitmap grafiklere dönüfltürülmesi son derece kolayd›r. Ancak ayn› fley bitmap grafiklerin vektöre dönüfltürülmesi için söylenemez. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 171 <<< TEMEL B‹LG‹LER BITMAP GRAF‹K PROGRAMLARI BITMAP GRAF‹K ED‹TÖRLER‹ Internet kullan›m›n›n yay›lmas› özellikle grafik alan›ndaki geliflmelere bir hayli yard›mc› oldu. Herfleyden önce s›radan kullan›c›lar›n bitmap grafiklere olan ilgisi artm›flt›r, ancak tek sebep bu de¤ildir. Pek çok küçük çapl› yaz›l›m üreticisi ürünlerini Internet üzerinden daha az masrafla tüketicinin be¤enisine sunma imkan› bulmufltur. Ayr›ca yine Internet sayesinde kullan›c›lardan gelen elefltiriler ve istekler do¤rultusunda yaz›l›mlar›n› gelifltirebilmeleri de mümkün olmufltur. Özellikle amatör ve yar› amatör uygulamalar›n yayg›nlaflmas›nda bu oldukça önemli bir unsur olmufltur. Bitmap grafik iflleme programlar›n› incelerken, bunlar› birkaç gruba ay›rmak gerekir. ‹lk s›rada kullan›c›ya basit resimler çizebilmek ya da olan resimler üzerinde küçük de¤ifliklikler yapabilmek imkan› sunan uygulamalar gelir. Windows içinde bulunan Paintbrush uygulamas› bunlara iyi bir örnektir. Bu uygulamalar çok k›s›tl› yeteneklere sahiptirler, mesela Paintbrush üzerinde çal›fl›lan resimleri 172 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER sadece BMP format›nda kaydedebilir. Bu tür uygulamalara farkl› bir örnek olarak ACDSee program›n› da göstermek mümkündür. ACDSee temel olarak bugün kullan›lmakta olan tüm resim dosyas› formatlar›n› okuyabilen bir resim görüntüleme uygulamas›d›r. Ço¤unlukla bir klasördeki resim dosyalar›na h›zla göz atmak için kullan›l›r, ancak asl›nda çok baflka marifetleri de vard›r. Özellikle son sürümlerinde resimleri çevirmek, baflka formatlara dönüfltürmek ya da bir web sayfas›na konulacak flekilde haz›rlamak için özel olarak tasarlanm›fl seçenekler bulunmaktad›r. Bu ve benzeri programlar bitmap kökenli resimlerle yap›lan çal›flmalar› oldukça kolaylaflt›rabilmektedirler. Daha ileri seviyedeki kullan›mlar için ise PaintShop Pro ve benzeri geliflmifl uygulamalar kullan›l›r. Bu programlar ister s›f›rdan kendi resimlerinizi çizmenize, isterseniz de mevcut resimler üzerinde pek çok detayl› de¤ifliklik ve rötufl yapabilmenize imkan tan›yacak flekilde haz›rlanm›fllard›r. Bu gibi programlar çok profesyonel kullan›c›lar d›fl›nda kalan hemen herkesin ihtiyaçlar›na cevap verebilecek kapasitededirler. Günümüzde PC kullan›c›lar›na hitap eden ve hem vektör, hem de bitmap grafikleri en yüksek seviyede iflleyebilecek bir program henüz mevcut de¤ildir. Çünkü bu tür bir uygulama oldukça karmafl›k ve pahal› olacakt›r, ço¤u PC kullan›c›s› için bunlar büyük dezavantajlard›r. >>> BITMAP GRAF‹K PROGRAMLARI foto¤raflar üzerinde çal›flabilmek için gereken pek çok özel etki ve iflleve de sahiptir. Photoshop yard›m›yla herhangi bir resim üzerinde renkleri de¤ifltirmekten tutun da özel ›fl›k etkileri vermeye kadar pek çok ifllem gerçeklefltirebilirsiniz. Bu program› benzerlerinden ay›ran en önemli özelliklerden biri de, kullan›c›ya "katman" (Layer) tabir edilen farkl› yüzeylerle resim üzerinde de¤ifliklikler yapabilme imkan› tan›mas›d›r. Mesela elinizde bir sahil manzaras› ve bir de deve resmi varsa, bu deveyi bulundu¤u resimden kesip bir "katman" halinde sahile ekleyebilirsiniz. Ard›ndan biraz gölgelendirme ve ›fl›k ayar› yaparak, sahilde gezinen bir devenin resmini rahatl›kla elde edebilirsiniz. Bu katmanlar çal›flma esnas›nda rahatl›kla düzenleyebilece¤iniz flekilde tan›mlan›rlar, ancak tüm de¤ifliklikleri yap›p kaydetti¤inizde tek bir resim olarak ifllem görürler. Bu da özellikle kolaj çal›flmalar›n›n kolayl›kla yap›labilmesine imkan tan›r. Photoshop özellikle 5.5 sürümüyle birlikte Internet ile ilgili çal›flmalarda da kullan›c›lara de¤iflik seçenekler sunmaya bafllam›flt›r. Mesela bu uygulaman›n özel ifllevlerinden faydalanarak, bir web sayfas›na yerlefltirilecek resimlerin kalitesinden mümkün oldu¤unca az ödün verilerek boyutlar› küçültülebilir. Ayr›ca sitede kullan›lacak resimlerin ba¤lant›lar›nda kullan›lacak küçük boyutlu kopyalar› (Thumbnail) oluflturulabilir. Bugün için hemen her tür kullan›c›n›n ihtiyac›n› Photoshop kadar iyi karfl›layabilen bir uygulama daha yoktur. Ancak bu program ücretsiz de¤ildir ve özellikle çok say›daki büyük resim dosyalar›n› h›zla iflleyebilmek için biraz güçlü bir bilgisayara gerek duyar. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR < < < ADOBE PHOTOSHOP Bitmap grafikleri ifllemek için gelifltirilmifl en güçlü ve kullan›fll› programlardan biri Adobe firmas›n›n ürünü olan Photoshop serisidir. Bu program özellikle profesyonel kullan›c›lar için, baflta bas›n-yay›n olmak üzere grafik ifllemeyle yak›ndan alakal› pek çok ifl kolunda kullan›lmak üzere gelifltirilmifltir. Piyasaya pek çok sürümü ç›km›fl ve her ç›kan yeni sürüm grafik iflleme konusunda yeni standardlar belirlemifltir. Photoshop çok detayl› ve yetenekli bir grafik iflleme program›d›r. Resim dosyalar› üzerinde akla gelebilecek her türlü de¤ifliklik ve rötuflu yapabilecek flekilde tasarlanm›flt›r. Bilinen hemen tüm resim dosyas› formatlar›n› açabilir, iflleyebilir ve bir baflka formata dönüfltürebilir. Daha da önemlisi herhangi bir resim format›nda dijital olarak depolanan TEMEL B‹LG‹LER Bu iki resimden de görülebilece¤i gibi, Photoshop ile ilginç foto-montaj çal›flmalar› yapabilmek mümkündür. ● TEMEL B‹LG‹LER 173 <<< TEMEL B‹LG‹LER BITMAP GRAF‹K PROGRAMLARI < < < D‹⁄ER ALTERNAT‹FLER Grafik iflleme yaz›l›mlar› alan›da ad› geçen tek yaz›l›m tabii ki Photoshop de¤ildir. Piyasada farkl› seviyelerdeki kullan›c›lar›n ihtiyaçlar›n› karfl›lamak üzere haz›rlanm›fl daha pek çok program mevcuttur. Mesela Macromedia taraf›ndan haz›rlanm›fl olan Fireworks adl› program son zamanlarda oldukça popülerlik kazanm›flt›r. Bu program özellikle ayn› firman›n web sayfas› tasar›m› için haz›rlad›¤› Dreamweaver adl› uygulaPhotoshop ile çal›fl›rken "katmanlar" (Layers) kullanarak resimlerde çok ma ile uyumlu çal›flacak bifarkl› de¤ifliklikler yapabilirsiniz. çimde tasarlanm›flt›r. Bu firman›n web sayfas›na www.macromedia.com adreyeni ve ileri sürümleri piyasaya ç›kmaktad›r. Bu sinden ulaflabilir ve ürünleriyle ile ilgili detayl› programla ilgili bilgiyi ve Shareware sürümünü bilgi alabilirsiniz. www.jasc.com adresinde bulabilirsiniz. Özellikle web sayfas› tasar›m›yla ilgili olarak ürünler veren bir di¤er firma da Ulead flirketidir. HANG‹S‹N‹ SEÇMEL‹? Bu flirketin web sayfas›na www.ulead.com adreE¤er ciddi olarak grafik iflleme konusuyla ilgilesinden ulaflabilirsiniz. Ulead taraf›ndan gelifltiriniyor, ya da sadece piyasadaki en iyi program› islen Photoimpacts grafik iflleme program› her ne tiyorsan›z, o zaman Adobe Photoshop uygulamakadar di¤erleri kadar popüler olmasa da, yine de s›n› seçmenizi tavsiye ederiz. Bu program oldukça oldukça tutulan bir uygulamad›r. profesyoneldir ve bugün yay›nc›l›k dünyas›nda daBu bölümde ad›ndan bahsetti¤imiz bir di¤er uyhi yayg›n olarak kullan›lmaktad›r. gulama olan Paintshop Pro uygulamas› ise Jasc Ancak e¤er genel grafik iflleme ihtiyaçlar›na yöSoftware flirketi taraf›ndan gelifltirilmektedir. Genelik haz›rlanm›fl, fakat yine de bir hayli becerikli lifltirilmektedir diyoruz, çünkü t›pk› Photoshop gi- bir program istiyorsan›z, o zaman Paintshop Pro bi bu uygulaman›n da devaml› uygulamas›nda ihtiyac›n›z olan herfleyi bulabilirsiniz. Photoshop kadar detayl› olmasa da, bu uygulama ile bitmap grafikler üzerinde detayl› de¤ifliklikler yapma imkan› bulabilirsiniz. >>> I <INFO > Unutmay›n ki burada bahsi geçen programlar›n ço¤unun Shareware versiyonlar›n› Internet üzerinden bulabilir ve belirli bir müddet ücret ödemeden kullanabilirsiniz. Ancak bu uygulamalar›n hiçbiri ücretsiz de¤ildir ve yasal kullan›c› olmak için onlar› belirli bir ücret karfl›l›¤› sat›n alman›z gerekir. >>> 174 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER >>> MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEfiT‹RMEK WINDOWS MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEfiT‹RMEK T›pk› çal›flma ortam›n›z gibi, bilgisayar›n›z›n masaüstünü de kendinize göre ayarlayabilirsiniz. Windows iflletim sistemi bugün hemen her PC’de bulunan, en yayg›n iflletim sistemidir denebilir. Ne var ki yayg›n olmas› özellikle arabirimin sade ve s›k›c› görünmesine bir engel de¤ildir. E¤er bütün gün bilgisayar bafl›nda çal›fl›yorsan›z, flüphesiz Windows arabiriminin görüntüsü sizi çabucak s›kacakt›r. fiüphesiz herkes kkendine has bir çal›flma ve yaflama ortam› yaratmay› sever. ‹nsanlar bu yüzden evlerini farkl› flekillerde döfler, otomobillerine de¤iflik aksesuarlar takarlar. Peki Windows’un görünümünü kendinize uydurabilmek için neler yapabilirsiniz? ‹flte bu bölümde yap›labilecek basit ama belirgin de¤ifliklikleri birlikte görece¤iz. MASAÜSTÜ TEMALARI Internet üzerinde ya da ayl›k bilgisayar dergileriyle beraber verilen CD-ROM’lar üzerinde "Desk- top Themes" ad›yla da bulabilece¤iniz küçük programlardan Windows masaüstünü flenlendirmek için faydalanabilirsiniz. Bu programlar özellikle Windows 98 ve sonra ki sürümler döneminde ortaya ç›kt›klar›ndan nispeten yeni uygulamalar say›l›rlar. Masaüstü temalar› belirli bir konu esas al›narak haz›rlanm›fl özel Windows simgelerinden, iflaretçilerinden ve sesli uyar› mesajlar›ndan oluflur. Bunlar› bilgisayar›n›za kurdu¤unuzda standard Windows simgelerinin yerini al›rlar ancak ifllevler ayn› kal›r. Bu simgeler genellikle çeflitli canland›rmalara da sahip olabilmektedir. Mesela favori bilgisayar oyunlar›n›n masaüstü temalar› oyunda kullan›lan iflaretçilerin ve simgelerin ayn›lar›n› bu defa farkl› amaçlarla Windows alt›nda kullanacak flekilde haz›rlan›rlar. Ayr›ca masaüstünün arka plan› da de¤iflerek oyunun aç›l›fl ekran› ya da çok ilginç bir sahnesinde al›nm›fl bir resim fleklinde görüntülenebilir. Masaüstü temalar›n›n say›lar› onbinleri bulur, bunlar reklam, tan›t›m, e¤lence gibi farkl› amaçlarla yap›lm›fl ücretsiz yaz›l›mlar olabilirler. Ancak baz›lar› ücretsiz de¤ildir ve sat›n al›nmalar› gerekir. Bunlar› kullan›rken unutulmamas› gereken bir baflka unsur da masaüstü temalar›n›n çal›flmak sistem kaynaklar›ndan faydaland›klar›d›r. Yani fazla güçlü olmayan bir bilgisayar› daha da yavafllatabilmeleri her zaman için mümkündür. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 99 <<< WINDOWS MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEfiT‹RMEK ÇEfi‹TL‹ PROGRAMLAR Windows arabirimini daha detayl› biçimde de¤ifltirmek isteyenler için bafl vurulacak bir baflka yöntem ise özel haz›rlanm›fl programlardan faydalanmakt›r. Bu gibi programlar ço¤unlukla fazla vakit harcamadan arabirimin görünümünü köklü bir biçimde de¤ifltirebilmenize imkan verirler. Ayr›ca her zaman için yap›lan de¤ifliklikleri kolayca geri alabilmek de mümkündür. Bu programlardan biri Xteg X-Setup olup, ilgili bilgileri www.lockergnome.com adresinde bulabilirsiniz. Ayr›ca yine ayn› adresten program›n güncellemesini yapmak ta mümkün olabilmektedir. X-Setup size ço¤u Windows’un derinliklerinde yer alan özel ayarlara ulaflma imkan› sa¤lar. Program›n bir baflka önemli özelli¤i ise sis- tem kaynaklar›n› benzer uygulamalar›n ço¤undan daha az tüketmesidir. Bu da pek güçlü olmayan bilgisayarlarda bile rahatl›kla ve çal›flmay› yavafllatmadan kullan›labilmesine imkan tan›r. Bir di¤er önemli özelli¤i ise program›n tamamen Freeware olmas›d›r, yani edinmek ve kullanmak için ücret ödemeniz gerekmez. Bu program› www.xteg.com adresinde bulabilir ve bilgisayar›n›za indirebilirsiniz. Windows arabirimini neredeyse kökten de¤ifltirmek için kullanabilece¤iniz bir baflka program ise Talisman adl› bir uygulamad›r. Bu program› Internet üzerinde www.lighttek.com adresinde bulabilmeniz mümkündür. Talisman kendi türündeki en baflar›l› programlardan biri say›labilir. Birkaç küçük ayarla h›zl› ve basit bir biçimde arabirimi istedi¤iniz biçimde de¤ifltirebilmenize imkan tan›r. Ne var ki bu program ücretsiz de¤ildir ve Shareware sürümünü belirli bir süre kulland›ktan sonra sat›n alman›z ya da bilgisayar›n›zdan silmeniz gerekecektir. Sistem kaynaklar›na çok fazla yüklenmeden hem Windows 95, hem de 98 için kullanabilece¤iniz bir baflka program ise Desktop Architect ad› ile www.desktoparcihtect.com adresinden edinilebilir. Bu program çok farkl› Windows ayarlar›n› kolayca yapabilmenizin yan› s›ra, farkl› masaüstü temalar›n› da kullanabilmenize imkan tan›r. ‹stendi¤inde Internet üzerinden otomatik olarak yeni temalar da indirebilen program, fazla güçlü olmayan bilgisayarlarda bile rahatl›kla sistemi yormadan çal›flabilmektedir. 100 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEfiT‹RMEK WINDOWS ‹Ç‹NDEK‹ AYARLAR E¤er herhangi bir program edinme imkan›n›z yoksa ya da Windows’u tamamen kendi olanaklar›n›zla düzenlemek istiyorsan›z, o zaman bunu yapman›n en kolay yolu bu ifl için haz›rlanm›fl birkaç basit ayar› de¤ifltirmek olacakt›r. ‹flte flimdi de bu ayarlar›n neler oldu¤unu ve nas›l kullan›laca¤›n› görece¤iz. Masaüstünde köklü de¤ifliklikler yapabilmek için kullan›lan ayarlar›n en önemlileri bir diyalog penceresi içinde toplanm›fllard›r. "Görüntü Özellikleri" ad›yla tan›mlanan bu diyalog penceresine ulaflmak için masaüstünde herhangi bir bofl noktaya sa¤ fare tufluyla t›klaman›z, sonra da aç›lan menüden "Özellikler" seçene¤ine t›klaman›z yeterlidir. ‹lgili pencere ekrana geldi¤inde bunun birkaç alt bölümden olufltu¤unu göreceksiniz. Her bölümdeki ayarlara ulaflabilmek için pencerenin en üstündeki etiketlere t›klaman›z yeterli olacakt›r. fiimdi s›ras›yla "Görüntü Özellikleri" penceresinin alt bölümlerini ve ne ifle yarad›klar›n› görelim. ARKA PLAN Bu bölümde Windows masaüstüne kaplanacak WINDOWS olan desen ya da resmi seçebilirsiniz. Bu resim JPG, GIF ya da BMP resim formatlar›nda kaydedilmifl olmal›d›r. Masaüstü için herhangi bir konudaki resimlerden faydalanabilirsiniz, bu kedinizin bir resmi ya da bir aile foto¤raf› olabilir, seçim size kalm›flt›r. "Gözat" tuflu ile resimlerinizi koydu¤unuz klasörlere bakabilir ve uygun resimleri seçebilirsiniz. Ancak burada dikkat etmeniz gereken bir husus vard›r. Normalde masaüstünde hangi çözünürlük seviyesinde çal›fl›yorsan›z, resmin de o ölçülerde olmas› uygun olacakt›r. Mesela masaüstü çözünürlü¤ü 800x600 iken 640x480 piksel ebatlar›ndaki bir resmi kullanmak, ekran›n kenarlar›n›n bofl kalmas›na sebep olur. Tabii bu durumda ayn› ekrandaki seçenekler yard›m›yla resmi "çekifltirmeniz" mümkündür, ama bu da kaliteyi düflürecektir. Bu yüzden iyi sonuçlar alabilmek için kullanaca¤›n›z resimleri ya özel olarak seçmeli, ya da grafik iflleme programlar yard›m›yla rötufllamal›s›n›z. EKRAN KORUYUCUSU Bu bölümde bilgisayar›n›z›n ne zaman bekleme konumuna geçece¤ini ve bu oldu¤unda hangi ekran koruyucusunun çal›flt›r›laca¤›n› belirleyebilirsiniz. Ayn› zamanda yine buradaki ayarlardan bilgisayar›n bekleme konumunda iken güç tasarrufu yapmas›n› sa¤layacak komutlar verebilirsiniz. ‹lk bak›flta ekran koruyucu pek önemli bir ayr›nt› gibi görünmeyebilir. Ama akvaryum ya da benzeri bir temaya sahip olan bir ekran koruyucu bilgisayar›n›za ve çal›flma ortam›n›za renk getirecektir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 101 <<< WINDOWS MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEfiT‹RMEK GÖRÜNÜM Bu k›s›m da yapaca¤›n›z de¤ifliklikler Windows menülerinin grafik yap›s›n› do¤rudan ilgilendirece¤inden, en etkili olanlar›d›r. Diyalog kutusu Burada dikkat etmeniz gereken temel nokta seçece¤iniz font ve renklerin uzun çal›flmalar esnas›nda kolay okunabilmesi, göz yormamas›d›r. Çok parlak renklerle süslenmifl, egzotik yaz› tipleri ilk baflta göze hofl gelebilir. Ama bir süre sonra yorucu ve hatta can s›k›c› bir hal alabilirler. Bu yüzden seçiminizi dikkatli yapman›z gerekmektedir. E¤er isterseniz "Düzen" k›sm›ndan önceden belirlenmifl renk kombinasyonlar›ndan hoflunuza giden bir tanesini seçebilirsiniz. ETK‹LER içinde yer alan bir pencerede çeflitli Windows menülerinden örnekler göreceksiniz. Altta ise yaz› tipleri, renkler ve boyutlarla ilgili ayarlar bulunmaktad›r. Penceredeki menü örnekleri üzerinde çeflitli noktalara t›klad›¤›n›zda, afla¤›daki k›s›mda bu bölümlerde kullan›lan renk ve fontlar› görebilir, bunlar› farkl› olanlarla de¤ifltirebilirsiniz. E¤er bir noktaya t›klad›¤›n›z halde afla¤›daki sat›rlar aktif hale geçmiyorsa, o zaman o bölümde de¤ifliklik yapman›za izin verilmiyor demektir. Bu bölümde bulunan seçenekler Windows menülerinde kullan›lan baz› genel simgeleri de¤ifltirmenize yard›mc› olur. Bu simgelerin yerlerine yenilerini koymak için "De¤ifltir" tufluna t›klaman›z ve sonra da aç›lan pencereden istedi¤iniz simgeyi seçmeniz yeterlidir. Ancak tabii ki standard Windows simgeleri yerine daha özel fleyler kullanmak isteyebilirsiniz. Bu türden orijinal simgeleri Internet üzerinde www.everyicon.com adresinde bulabilirsiniz. Bu k›s›mdaki ikinci seçenek grubu ise baz› özel Windows görsel etkilerini çal›flt›rmaya yarar. Bu etkiler görsel aç›dan çok büyük bir de¤ifliklik getirmez, ancak ifllemci gücünden bir hayli harcayabilirler, bu yüzden de kapal› tutman›z› tavsiye ederiz. >>> 102 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> YAZIM DENET‹M‹ PROJELER YAZIM DENET‹M‹ Word ile çal›fl›rken yazd›klar›n›z›n otomatik olarak kontrol edilmesini sa¤layabilirsiniz. Word metin editörü pek çok konuda kullan›c›n›n iflini kolaylaflt›rmak üzere tasarlanm›fl bir programd›r. Bu program›n özelliklerini kullanarak hem yaz›m esnas›nda yap›lan hatalar konusunda uyar›lar›n görüntülenmesini, hem de çal›flma tamamland›ktan sonra yap›lan iflin güvenli ve h›zl› bir biçimde kontrol edilmesini sa¤layabilirsiniz. Word Tüm bu kontrolleri seçilen ana dile göre yapar. Normalde Türkçe Ofis pakedi kullan›yorsan›z, o zaman haliyle Word Türkçe çal›flmaya ayarl› olacakt›r. Peki ya baflka bir dilde çal›flman›z gerekirse o zaman bu ayar› nas›l de¤ifltirirsiniz? Bu bölümde bunun nas›l yap›laca¤›n› ad›m ad›m görece¤iz. Ad›m 1: Öncelikle metin içerisinde kontrol etmek istedi¤iniz k›sm› seçili hale getirin. Ad›m 2: Ekran›n üst k›sm›ndaki seçeneklerden "Araçlar" isimli olana t›klay›n, aç›lan alt menüden "Dil" fl›kk›na girin. Buradaki menüde "Dil Ayarla " fl›kk›na t›klay›n. Ad›m 3: Aç›lan diyalog penceresi içinde pek çok yabanc› dilin ad› bulunan bir pencere göreceksiniz. Bu pencereden istedi¤iniz dili seçin. Ancak unutmay›n ki standart olarak sadece Türkçe ve ‹ngilizce mevcuttur, di¤er dillerle çal›flmak için ilgili dosyalar› kurman›z gerekecektir. Siz burada ‹ngilizce dilini seçin. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 111 <<< PROJELER YAZIM DENET‹M‹ Ad›m 4: Seçimi tamamlad›ktan sonra "Tamam" tufluna t›klarsan›z de¤ifliklik onaylanacak ve seçili metin parças› denetlenecektir. E¤er "Varsay›lan" tufluna t›klarsan›z o zaman seçti¤iniz dil metinde kullan›lan dil haline gelir. Ad›m 6: Unutmay›n ki Windows Türkçe ve ‹ngilizce klavyeleri destekleyecek biçimde haz›rlanm›flt›r. E¤er bir belge üzerinde çal›fl›rken Denetim Masas›’ndan klavye türünü de¤ifltirirseniz, o zaman belgede kullan›lan dil de otomatik olarak de¤ifltirilir. Bu durumda dili düzeltmek için yukar›da anlat›lan ayarlar› kendiniz yeniden yapman›z gerekecektir. Ad›m 7: Gerekli dil de¤iflikli¤i yap›ld›ktan sonra Word belgenizi otomatik olarak kontrol edecek ve yaz›m hatalar›n› k›rm›z›, dilbilgisi hatalar›n› ise yeflil renkle iflaretleyecektir. Bunlar› takip ederek düzeltmelerinizi yapabilirsiniz. >>> Ad›m 5: E¤er seçili bir metin parças›n›n denetlenmesini istemiyorsan›z, o zaman dil listesinin en bafl›ndaki "Sa¤lama Yok" fl›kk›n› iflaretlemeniz yeterlidir. Ayn› flekilde metin içerisindeki farkl› parçalar›n de¤iflik dillerde denetlenmesini sa¤layabilirsiniz. I <INFO > Unutmay›n›z ki ‹ngilizce ve Türkçe haricindeki dillerden birinde yaz›m denetimi yapmak isterseniz, o zaman o dil ile ilgili yaz›m denetimi k›lavuzu modülünü bilgisayar›n›za kurman›z gerekebilir. Bu durumda Internet üzerinden Microsoft’un Web sitesine girerek bilgi ve yard›m alabilirsiniz. >>> 112 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER >>> ÜCRETS‹Z E-POSTA S‹TELER‹ INTERNET ÜCRETS‹Z E-POSTA S‹TELER‹ Bu bölümde Internet üzerinde ücretsiz e-posta servisi sa¤layan web sitelerinin adreslerine yer veriyoruz. www.eudoramail.com Bu adreste ücretsiz e-posta servisi veren Eudora sunucusunu bulabilirsiniz. Gerekli üyelik formunu doldurduktan sonra yaklafl›k 4 MB büyüklü¤ünde bir e-posta kutunuz olacakt›r. www.planet-mail.com Burada da gerekli baflvuruyu yapt›ktan sonra derhal 5 MB boyutunda bir e-posta kutusu hizmetinize sunulacakt›r. http://witchesbrew.zzn.com Bir baflka ücretsiz e-posta servis sa¤lay›c›s›n› bu adreste bulabilirsiniz. Ancak sunduklar› bofl alan sadece 3 MB ve bu ço¤u zaman yetersiz kalabilir. http://mail.yahoo.com Bu adreste Yahoo taraf›ndan sa¤lanan ücretsiz e-posta servisini bulacaks›n›z. Sunulan kullan›c› alan› 6 MB olup, ayn› zamanda Wap kullanan mobil telefonlar›n posta eriflimine de izin verilmektedir. http://mail.lycos.com Ücretsiz e-posta servisi veren bir baflka ünlü web sitesi de Lycos ve bu adresten ulaflabilirsiniz. Bu site de sadece browser yaz›l›m› ya da Wap telefonu kullanarak mesajlar›n›z› iflleyebilmenize imkan tan›yor. http://hotmail.com Internet üzerindeki en ünlü e-posta servislerinden biri olan Hotmail sunucusuna yukar›daki adresten ulaflabilirsiniz. Buran›n kullan›c› say›s› gerçekten çok fazlad›r, ancak eriflim kolay ve süratlidir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 193 <<< INTERNET ÜCRETS‹Z E-POSTA S‹TELER‹ http://trmail.net/trmail/ Kullan›c›ya 6 MB’l›k posta alan› sa¤layan bu firma kiflisel POP3 posta hesaplar›n›n da bu sayfa üzerinden okunabilmesine olanak tan›yor. Ancak servis menüleri maalesef Türkçe de¤il. http://www.komikazemail.net/ Internet’in bu e¤lenceli sitesi kullan›c›lara 4 MB’l›k bir posta alan› ay›r›yor. Baflvuru formu Türkçe olsa da kullan›m menüleri maalesef öyle de¤il. Ayr›ca isim@komikazemail.net fleklindeki posta eki de bir hayli uzun http://www.dostmail.com/ Bu site alt›ndan 3 farkl› posta ekine sahip adres alabiliyorsunuz. Bunlar aras›ndan özellikle seckinmail seçene¤i Türkçe de dahil olmak üzere 4 dilde kullan›labiliyor ve POP^deste¤i de mevcut. http://www.postavar.com/ Kullan›c›lara hayatlar› boyunca sahip olabilecekleri 4 MB’a kadar posta alan› sa¤layan bu servis, bir mesaj›n 2 MB’dan büyük olmas›na ve 1MB’dan büyük eklentilere maalesef izin vermiyor. http://www.mynet.com Bu servisten hizmet alarak ayr›ca bütün mynet hizmetlerinden de ücretsiz yararlanma flans›na eriflebiliyorsunuz. Oldukça k›sa bir posta ekine sahip olan bu hizmet ayr›ca 10 MB’l›k oldukça büyük bir posta alan› da sa¤l›yor. http://www.posta-kutum.com/ Tasar›m ve renkler olarak HOTMAIL’i and›ran bu servis de kullan›c›lara 6 MB posta alan› sa¤l›yor ve eklentiler için bir s›n›rlama da bulunmuyor. Ayr›ca POP3 hesaplar da destekleniyor. http://www.postamatik.com/ Di¤erleri gibi 6 MB’l›k bir posta alan› sa¤layan bu web hizmeti POP3’e de eriflimi sa¤l›yor. Ayr›ca di¤erlerinden farkl› olarak postalara arka plan olarak çeflitli desenlerin eklenmesi de mümkün oluyor. http://www.kolaymail.com/ Oldukça fl›k tasar›ma sahip olan bu servis 10 MB’l›k bir kullan›m alan› sa¤l›yor. Ancak her postan›n 500 KB’dan küçük olmas› gerekiyor. Sitenin web üzerine baflka kolay servisleri de bulunuyor. http://www.e-kolay.net/ Türkiye’de internet’in popüler portallar› aras›nda yer alan e-kolay’›n sundu¤u ücretsiz posta servisine di¤erlerinden farkl› olarak WAP üzerinden de ulaflmak mümkün olabiliyor. 194 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> INTERNET EXPLORER AYARLARI INTERNET INTERNET EXPLORER AYARLARI Bu bölümde sizlere Internet Explorer uygulamas›n›n baz› özel ayarlar›n› anlataca¤›z. Internet Explorer gerçekten de oldukça marifetli bir yaz›l›md›r, resim ve metin dosyalar›n› görüntülemekle kalmaz, ayn› zamanda ses ve video dosyalar›n› da çal›flt›r›r. Ancak ço¤u insan bu yaz›l›m›n önemli ayarlar›ndan haberdar de¤ildir. fiimdi size bu ayarlardan bahsedece¤iz. r›yla ilgili ayarlar yapabilirsiniz. Bu dosyalar siz Internet üzerinde gezinirken bilgisayara yüklenirler, amaçlar› sayfalar›n görüntülenme h›z›n› yükseltmektir. Girdi¤iniz bir sitedeki sayfay› oluflturan tüm ö¤eler "Temporary Internet Files" adl› klasöre kaydedilir. Böylece ayn›s ayfaya geri döndü¤ünüzde tekrar yüklenmesini beklemek zorunda kalmazs›n›z. Bu ayarlar› yapabilmek için "Ayarlar" tufluna t›klay›n, aç›lan alt pencerede pek çok seçenek göreceksiniz. E¤er sabit disk alan›n›z bolsa ve s›kça Internet üzerinde geziniyorsan›z, o zaman kullan›lacak olan sabit disk alan›n› yüksek tutman›z› öneririz. Bu sayede yüklenme süreleri oldukça k›sal›r. Ayr›ca eski sayfalar›n o siteye uzun bir aradan sonra tekrar girdi¤inizde yenilenmesini sa¤lamak için de otomatik sayfa yenilemesi fl›kk›n› seçmeniz yerinde olacakt›r. "Genel" bölümünün en alt k›sm›ndaki seçenekler ise gezilen sayfalar›n adreslerinin haf›zada ne kadar süre tutulaca¤›n› belirlemeye yarar. E¤er adres say›s› kafan›z› kar›flt›racak denli artm›flsa ayn› yerden adres listesini temizletebilirsiniz. Öncelikle Internet Explorer uygulamas›n› çal›flt›r›n. Çal›flma penceresi ekrana geldi¤inde araç çubu¤undaki seçeneklerden "Araçlar" fl›kk›na t›klay›n. Aç›lan menüden de "Seçenekler" fl›kk›n› seçin, birkaç bölümden oluflan bir diyalog penceresi ekrana gelecektir. fiimdi buradaki bölümlere s›ras›yla bakal›m. "Genel" bafll›kl› bölümdeki ilk seçenek Explorer çal›flt›r›ld›¤›nda ilk olarak hangi siteye ba¤lanaca¤›n› belirler. E¤er isterseniz buraya devaml› ziyaret etti¤iniz bir haber sitesinin adresini girebilir ya da bofl b›rakarak ba¤lant› yap›lmas›n› önleyebilirsiniz. Alt›ndaki k›s›mda ise geçici Internet dosyala- HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 195 <<< INTERNET INTERNET EXPLORER AYARLARI < < < site adresi girildi¤inde, e¤er ba¤lant› haz›r de¤ilse otomatik olarak yap›lacakt›r. Ayr›ca yine buradan yerel a¤ için kullan›lan özel ayarlar› yapabilirsiniz, ancak bilgisayar›n›z bir a¤ de¤il de modem vas›tas›yla ba¤lant› kuruyorsa bunlara ihtiyac›n›z olmayacakt›r. "Programlar" adl› bölüm Internet Explorer’›n çeflitli görevleri yerine getirmek için hangi programlardan yararlanaca¤›n› saptaman›za yarar. Buradaki koBu ayarlar sayesinde flüpheli mut sat›rlar›na durumlarda uyar›labilirsiniz. uygun program›n ad›n› girerek ya da listeden bir tane seçerek ayarlar› de¤ifltirebilmeniz mümkündür. Ancak genellikle bu ayarlar› oldu¤u gibi b›rakman›z daha faydal›d›r. Bir de ileri seviyedeki çok özel ayarlar›n yap›labildi¤i "Geliflmifl" seçene¤i mevcuttur. Buradaki ayarlar Explorer’›n çeflitli özel durumlarda nas›l davranaca¤›n› belirler. Bu seçeneklerden ço¤u ancak ileri seviyedeki kullan›c›lara hitap etmektedir, o yüzden genellikle bunlar› da oldu¤u gibi b›rakmak ak›ll›ca bir karar olacakt›r. < < < Diyalog penceresindeki "Güvenlik" bafll›kl› ikinci bölüm ise Internet üzerinde dolafl›rken karfl›laflabilece¤iniz tehlikelere karfl› haz›rlanm›flt›r. Buradan Internet Explorer’›n farkl› güvenilirlikteki sitelere ba¤lan›rken ne flekilde davranaca¤›n› ayarlayabilirsiniz. Burada dört ana bölüm vard›r. Yerel a¤, güveBu tufl güvenlik seviyesini nilir siteler ve yasakl› siteayarlaman›za imkan tan›r. ler k›s›mlar›na site adreslerini girerek Explorer’›n bunlara karfl› olan tavr›n› belirleyebilirsiniz. Ancak güvenli¤in her zaman için yüksek seviyede olmas›n›n iyi bir fikir oldu¤unu unutmay›n›z. "Ba¤lant›lar" bafll›kl› k›s›m Internet Explorer ile çal›fl›rken hangi ba¤lant›n›n kullan›laca¤›n› belirler. Burada ba¤lant›n›n Explorer taraf›ndan kurulmas›n› sa¤layabilirsiniz, böylece herhangi bir Bu seçenekler ziyaret edilen web sayfalar›n›n hangi s›kl›kta güncellenece¤ini belirler. Geçici Internet dosyalar› için 196 sabit disk üzerinde ayr›lacak alan buradan belirlenir. Geçici Internet dosyalar›n›n bulundu¤u klasörü açar. Geçici Internet dosyalar›n›n kaydedilece¤i klasör buradan Internet Explorer taraf›ndan kullan›lan ek programlar›n belirlenir. bulundu¤u klasörü açar. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> ‹LER‹ SEV‹YEDE TABLOLAR INTERNET ‹LER‹ SEV‹YEDE TABLOLAR Önceki bölümlerde tablolar›n web sayfas› tasar›m›ndaki yerini görmüfltük. Ancak tablolar sadece web sayfalar›ndaki listelere belirli bir düzen vermek ve hofl görünmelerini sa¤lamak için kullan›lmazlar. HTML tablolar› ayn› zamanda web sayfan›za bir iskelet görevi görmek üzere de yerlefltirilebilirler. Bu tablolar›n içine yaz›, resim, ba¤lant› ve hemen tüm benzeri unsurlar› yerlefltirebilirsiniz. Bu flekilde sayfan›za belirgin bir düzen ve estetik getirebilirsiniz. fiimdi web sayfalar›n›zda kulland›¤›n›z baz› temel komutlar› gözden geçirelim. Bunlar öncelikle tablo oluflturulmas›na iliflkin komutlar olacak. Bir tablo oluflturmak için kullan›lacak tüm kodlama <table> ve </table> komutlar› aras›na girilmelidir. Di¤er önemli komutlar ise flunlard›r: <tr> Yeni bir tablo sat›r›n› belirler. <th> Tablo sütunlar›n›n bafll›klar›n› belirlemek için kullan›l›r. <td> Tablo hücrelerinin içeriklerini belirlemek için kullan›l›r. BORDER komutu tablolar›n s›n›rlar›n› belirlemek için kullan›l›r ve <table> komutunun eki biçiminde uygulanmal›d›r. Bu komuta verilebilecek olan de¤erler say›sald›r ve çerçevenin geniflli¤ini belirler. E¤er de¤er olarak s›f›r girilirse o zaman s›n›r browser penceresinde görüntülenmeden uygulan›r. CELLSPACING komutu da <table> ile kullan›lan bir baflka ektir ve hücreler aras›ndaki bofllu¤u belirlemek için gereklidir. E¤er hücrenin içeri¤i ve hücre duvar› aras›nda boflluk b›rak›lmas› gerekiyorsa, bunun için CELLPADDING komutuna ihtiyaç duyulacakt›r. Tüm bu komutlar BORDER ile benzer kullan›m koflullar›na sahiptirler ve genellikle hücre içine resim girmekte kullan›l›rlar. *< ‹PUCU > E¤er tablo içindeki hücrelerden birinin bofl b›rak›lmas› gerekiyorsa, o zaman hücre içine de¤er olarak en az›ndan bir boflluk girilmelidir. Aksi taktirde hücre görüntülenmeyecektir. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 197 <<< ‹LER‹ SEV‹YEDE TABLOLAR Tablo olufltururken kullan›lmas› gereken bir baflka komut ise hücreleri dikey hizalamaya yarayan VALIGN komutudur. Bu komuta TOP, MIDDLE, BOTTOM de¤erlerinden biri verilebilir. ROWSPAN komutu bir tablonun sat›rlar›n›, COLSPAN ise sütunlar›n› bitifltirmek için kullan›lmal›d›r. Ayr›ca ba¤›ms›z sütunlar›n geniflliklerini WIDTH komutuna say›sal bir de¤er vererek ayarlayabilirsiniz. Tüm bu komutlar <th> ya da <td> komutlar›yla birlikte uygulanmal›d›r. Bu sayfadaki örnekte tablolar›n bir sayfay› dü- 198 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET zenlemek için nas›l kullan›labilece¤ini görüyorsunuz. Hem kodlamay›, hem de sonucu olan sayfay› dikkatle inceleyiniz ve bilgisayar›n›zda uygulay›n›z. Tablodaki hücrelere BGCOLOR komutuyla bir de¤er vererek sayfaya renk katabilece¤inizi hat›rlay›n›z. Buradaki örnek resimlerden birinde sayfan›n arka plan›n›n iki renkli bir kaplamadan olufltu¤unu görüyorsunuz. Bu asl›nda tüm sayfa eninde, ancak sadece birkaç milimetre geniflli¤inde renkli bir banttan ibarettir. BODY komutu sayesinde kodlamaya girilen bu sat›r browser taraf›ndan otomatik olarak tüm sayfaya kaplanacakt›r. Bu gerçekte tek sat›rl›k bir tablonun tüm sayfada tekrar edilerek kullan›lmas›ndan baflka bir fley de¤ildir. HTML dili art›k eskimeye bafllamakla beraber oldukça zengin bir programlama dilidir. Özellikle amatör kullan›c›lar için çok fazla imkan sunabilmektedir. Bu dildeki tüm kodlamalara bir tek say›da yer vermek mümkün de¤ildir. Ancak flu ana dek ö¤rendiklerinizle iyi web sayfalar› yapabilmeniz mümkündür. >>> INTERNET >>> B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K MULTIMEDIA VE E⁄LENCE B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K Yüksek kaliteli ses donan›m› art›k bilgisayarlar›n ayr›lmaz bir parças› haline gelmifltir. Bugün her bilgisayar oldukça geliflmifl yeteneklere sahip ses kartlar› ve eskiye oranla çok iyi kalitedeki hoparlörlerle donat›larak piyasaya sürülmektedir. Gerçekten de modern bilgisayarlar›n ses iflleme kapasiteleri eskiye k›yasla inan›lmaz seviyelerdedir. Donan›mda yaflanan geliflmeye bir de yaz›l›msal at›l›mlar eklendi¤inde, s›radan bir ev bilgisayar›n›n bile müzik stüdyosuna dönüflebilmesi flafl›rt›c› de¤ildir. Bir bilgisayar tek bafl›na tüm elektronik müzik kay›t araçlar›n›n iflini görebilir, müzik üretebilir ve üstekil sonuçlar› do¤rudan CD-ROM üzerine kaydederek saklayabilir. Bu da ço¤u amatör ve yar› amatör müzisyenin tüm ihtiyaçlar›n› karfl›lamaya yetmektedir. Bilgisayarda müizk dinlemek için gereken herfley vard›r, bir CD-ROM okuyucu, hoparlörler ve basit yaz›l›mlar. Windows iflletim sistemi kendi içinde müzik CD-ROM’lar›n› okuyabilen uygulamalara zaten sahiptir. Eve geldi¤inizde müzik dinlemek için tüm yapman›z gereken istedi¤iniz CD-ROM’u takma ve ekranda birkaç tufla t›klamakt›r. Tabii dinlemek istedi¤iniz parçalar CD üzerinde de¤il de sabit diskinizde bulunuyor da olabilir. Napster ve benzeri uygulamalar sayesinde Internet üzerinden neredeyse s›n›rs›z müzik sa¤lamak mümkündür. E¤er standart Windows uygulamalar› ihtiyac›n›z› karfl›lam›yorsa, yine Internet üzerinden WinAmp, FreeAmp, Sonique ve benzeri pek çok ücretsiz müzik çal›c› program› bilgisayar›n›za indirebilir, diledi¤iniz gibi kullanabilirsiniz. *< ‹PUCU > Bir ses kart› üzerinde özel haf›za modülleri tafl›r. Bu modüllerde binlerce farkl› ses örne¤i depolanmaktad›r. Bilgisayar ses üretmek için bu örnekleri kullan›r, onlar› sentezleyerek yeni sesler üretir. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 71 <<< MULTIMEDIA VE E⁄LENCE B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K Tabii bilgisayar›n›z› sadece müzik dinlemek için de¤il, müzik yapmak için de kullanabilirsiniz. Ancak bunun için donan›msal ve yaz›l›msal olarak belli koflullara uyman›z gereklidir. Herfleyden ön- I <INFO > Profesyonel ses iflleme yaz›l›mlar› çal›flma esnas›nda sadece ses kart›na de¤il, ayn› zamanda ana ifllemciye de yük bindirebilirler. Bu da yavafl bir ifllemci kullan›yorsan›z çal›flman›n yavafllamas›na ve hatta aksamas›na sebep olabilir. >>> ce ses dosyalar›n› ifllemek bilgisayar için oldukça meflakatli bir ifllemdir. Bu yüzden güçlü bir ifllemci, bol miktarda haf›za ve oluflturulan ses dosyalar›n› rahatl›kla depolayabilece¤iniz genifllikte bir sabit diske ihtiyac›n›z olacakt›r. Pentium 3/500 ifllemcili, 128 MB haf›zal› ve 20 GB sabit diskli bir sistem yeterince iyidir denebilir. Tabii ses üretebilmek için bir ses kart›na ihtiyac›n›z olaca¤›n› da unutmay›n. Bu ifl için Sound Blaster Live! Ses kart› en iyisidir denebilir. E¤er gerçekten profesyonelce çal›flmalar yapmak istiyosan›z, o zaman bu kart›n Platinum modelini edinmenizi tavsiye ederiz. Ancak bu modelin fiyat›n› da yetenekleri gibi nispeten yüksektir. ‹yi müzik yapabilmenin yolu yapt›¤›n›z müzi¤i kaliteli bir flekilde duyabilmekten geçer. E¤er bu iflle ciddi olarak ilgilenecekseniz, hoparlör konusuna da e¤ilmeniz gerekecektir. Gerçekten iyi bir hoparlör setinin fiyat› basit plastikten yap›lm›fl olanlar› kadar düflük de¤ildir, ancak alaca¤›n›z ses kalitesi k›yas kabul etmez. Yine de herkesin bu yat›r›m› yapmas› beklenemez tabii. O zaman geriye iki seçenek kalmaktad›r. Bunlardan ilki çok daha ucuza kaliteli bir kulakl›k edinmektir. Kulakl›klar baz› aç›lardan hoparlör setlerinden daha avantajl› bile olabilmektedirler. ‹kinci seçenek ise bir miktar kablo ve uygun fiflleri kullanarak bilgisayar›n›zla hali haz›rda evinizde bulunan müzik seti aras›nda hat çekmektir. Hemen tüm müzik setlerinde buna uygun bir girifl bulunur. Üstelik bu flekilde yapt›¤›n›z müzi¤i kasede kaydetme imkan› da bulabilirsiniz. I <INFO > Bir müzik stüdyosunda pek çok farkl› dijital kay›t cihaz› bulunur. Bilgisayarda ise tüm bu ayg›tlar tek çat› alt›nda toplan›rlar. Haliyle tüm bu ayg›tlar›n kontrol edilmesi için bir arabirime ihtiyaç olacakt›r. Bu ifl için fareden faydalan›lsa da, iflin büyük k›sm› klavyeye düflmektedir. Burada klavye daha çok bir org klavyesi gibi ifl görmektedir. 72 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE >>> >>> MULTIMEDIA VE E⁄LENCE B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K Bilgisayarda müzik yapabilmek için donan›m›n yan› s›ra bir de uygun yaz›l›mlar› kullanmak gereklidir. Ancak burada da finans sorunu karfl›n›za ç›kabilir, çünkü iyi ve kaliteli programlar ücretsiz de¤ildir. Bu durumda hangi programlar›n iflinize yarayaca¤›n› bilmeniz gereklidir. Ses ifllemek için kullan›lan yaz›l›mlar› birkaç farkl› kategoride inceleyebiliriz. Ses editörleri mikrofon ve benzeri d›fl kaynaklardan gelen sesleri kaydetmek için kullan›l›rlar. Bunlar ayr›ca gelen sesleri mix edebilme, kay›t kalitesini de¤ifltirebilme ve benzeri önemli iflleri de yaparlar. Bu türden yaz›l›mlara örnek olarak Sound Forge, Cool Edit ve WaveLab uygulamalar›n› gösterebiliriz. "Sequencer" tabir edilen programlar ise genellikle profesyoneller taraf›ndan kullan›lan son derece geliflmifl yaz›l›mlard›r. Bunlar farkl› kaynaklardan elde edilmifl olan ses dosyalar›n› kullanarak beste yapmaya yararlar. Bu tarz bir program oldukça detayl›d›r ve yeni bafllayanlar için ö¤renmesi biraz zaman alabilir. Bunlara en iyi iki örnek Cakewalk Pro Audio ve Cubase VST programlar›d›r. "Notator" tabir edilen yaz›l›mlar ses ifllemek için de¤il, grafik yöntemlerle bir beste içindeki notalar›n dökümünü ç›karmak için kullan›l›rlar. Ancak tabii ki profesyonel bir kullan›c› için bu tür bir yaz›l›m da oldukça lüzumludur. Bunlara örnek olarak Finale, Encore ve Sibelius uygulamalar› verilebilir. "Synthesiser" tabir edilen yaz›l›mlar daha çok ses sentezleme kabiliyetine sahip bir ses kart› bulunmayan kullan›c›lar için faydal›d›r. Bu yaz›l›mlar normalde Live! gibi bir ses kart›n›n donan›msal olarak yapt›¤› ses sentezleme ifllemlerini bilgisayar›n ana ifllemci ve haf›zas›n› kullanarak yaz›l›msal olarak yaparlar. Haliyle iyi bir ses kart› olanlar bu tür bir yaz›l›ma pek ihtiyaç duymayacaklard›r. I <INFO > Profesyonel müzisyenler çal›flmak için gerçek "Sequencer" cihazlar›ndan faydalan›rlar. Bu cihazlar yaz›l›mlar›n aksine çok h›zl› çal›fl›r ve komutlara çabuk tepki verirler. Ayr›ca kendi haf›za bankalar› ve disket sürücüleri bulundu¤undan kullan›c›ya esnek bir çal›flma da sa¤larlar. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 73 <<< MULTIMEDIA VE E⁄LENCE B‹LG‹SAYARDA MÜZ‹K Müzik üretirken kullan›labilecek yaz›l›m türlerinden biri de "Tracker" tabir edilen yaz›l›mlard›r. Bunlar öncelikli olarak beste oluflturmak için kullan›l›rlar. Ancak kullan›c›ya "Sequencer" türü yaz›l›mlardan çok daha az seçenek sunarlar, bunlarla sadece tek kanal üzerinden çal›flmak mümkündür. Ayr›ca iflleyebildikleri ses frekanslar› da çok daha düflüktür. Burada bahsedilen yaz›l›mlar›n ço¤u ücretsiz de¤ildir. Bunlar›n Shareware versiyon- lar›n› dinseniz bile son derece ks››tl› çal›flma imkan› bulacak ve büyük ihtimalle verim alamayacaks›n›z. Bu yüzden ciddi olarak müzik yapmakla ilgilenen bir kullan›c›n›n donan›ma oldu¤u kadar yaz›l›ma da belirli bir bütçe ay›rmas› flartt›r. Günümüzde müzik endüstrisi büyük ölçüde bilgisayarlardan faydalanmaktad›r. Gelecek y›llarda da bu durumun artarak sürmesi kaç›n›lmaz görünmektedir. Çünkü bilgisayarlar her alanda oldu¤u gibi, müzikte de kullan›c›lara büyük kolayl›klar sa¤lamaktad›r. >>> *< ‹PUCU > E-JAY ve MUSIC MAKER gibi yaz›l›mlar ses dalgalar›n› döngüler biçiminde iflleyerek beste yapabilmenize imkan tan›yan yaz›l›mlard›r. Burada döngü oluflturmak için bir ses kayd› devaml› tekrarlan›r. O esnada bir baflka enstrüman›n ses kayd› da ayn› biçimde yerlefltirilir. Sonuçta devaml› çalan ancak birçok ses dalgas›ndan oluflan bir beste elde edilmifl olur. Bu tür programlara "Tracker" denir. Bir baflka "Tracker" s›n›f› yaz›l›m olan BUZZ ise birçok aç›dan daha kullan›fll›d›r. Herfleyden önce bu yaz›l›mla kendi özel ses dalgalar›n›z› oluflturabilme imkan›n›z vard›r. Bunun da ötesinde BUZZ tamamen ücretsizdir ve www.jeskola.com adresinden indirilebilir. 74 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE >>> >>> ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (7) PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (7) Bu bölümde e-posta konusunda baz› ipuçlar› verece¤iz. Bu ipuçlar› sayesinde e-posta konusunda can s›kan baz› sorunlardan kurutlabilir ve bilgisayar›n›z›n güvenli¤ini art›rabilirsiniz. ‹STENMEYEN MESAJLAR Bilgisayar argosunda "Spam" olarak geçen bir e-posta mesaj› türü vard›r ki, k›sa sürede can s›k›c› olman›n da ötesine geçip gerçek bir soruna dönüflebilir. Genellikle ziyaret etti¤iniz ve e-posta adresinizi verdi¤iniz sitelere ne kadar dikkat ederseniz edin, sonuçta bir müddet sonra e-postan›z›n "Spam" mesajlarla dolmas›n› önleyemezsiniz. Bu mesajlar neredeyse tamamen reklam amaçl›d›r ve kullan›c›n›n e-posta kutusunu gereksiz yere iflgal etmekten baflka ifle yaramazlar. Maalesef bunlardan tamamen kurtulmak mümkün de¤ildir. Ancak say›lar›n› azaltmak için alabilece¤iniz birkaç önlem mevcuttur. ‹lk önlem birden fazla e-posta adresine sahip olmakt›r. Yahoo ya da benzeri bir siteden e-posta adresi alabilir, Internet üzerinde gezinirken gerekti¤inde bu ikincil adresi verebilirsiniz. Böylece ana adresinizin spam ya¤muruna tutulmas›n› önleyebilirsiniz. Ayr›ca bu adres ço¤u zaman kolayl›kla de¤ifltirilebildi¤inden, birileri sizi rahats›z etti¤inde ondan çabucak kurtulup yenisini alabilirsiniz. ‹kinci yöntem ise gelen mesajlar› süzgeçten geçirmektir. Mesela Yahoo kullan›c›lara gelen Spam mesajlar› otomatik olarak elemeye tabii tutar. Di¤er sunucularda ise bu ayar› sizin yapman›z gereklidir. Ayr›ca belirli göndericilerden gelen mesajlar›n elenmesini de sa¤layabilirsiniz. Baz› firmalar Spam mesaj gönderebilmek için kiflisel kullan›c› ad› olan gönderici adreslerine baflvurabilmektedir. Size gelen mesajlar aras›ndan Spam s›n›f›na girenleri bilgisayar›n›zdan silerken yapmaman›z gereken önemli bir fley vard›r. Baz› mesajlar Spam’› engellemek için belirli bir e-posta adresine mesaj gönderme seçene¤i sunuyormufl gibi görünebilirler. Oysa bu tamamen bir hiledir. O adrese mesaj göndermek sadece eposta adresinizi aktif olarak kulland›¤›n›z› gösterecek, böylece adresinize daha fazla Spam ya¤acakt›r. POSTA F‹LTRELER‹ E¤er e-posta almak için Outlook Express kullan›yorsan›z, o zaman gelen Spam mesajlar› hiç okumadan çöpe gitmelerini sa¤layabilirsiniz. Bunun için araç çubu¤undaki "Araçlar" seçene¤ine t›klay›n ve aç›lan menüden "‹letiflim Kurallar›" fl›kk›n› seçin. Bu fl›kk›n alt›ndaki seçeneklerden gelen mesajlara hangi koflullarda nas›l bir ifllem uygulanaca¤›n› detayl› olarak belirleyebilirsiniz. Mesela gelen mesajlar›n gönderici isimlerine göre farkl› klasörlere depolanmas›n› sa¤lamak mümkündür. Ayr›ca belirli adreslerden gelen mesajlar›n tamamen göz ard› edilmesini de sa¤layabilirsiniz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PÜF NOKTASI 21 <<< PÜF NOKTASI ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (7) fi‹FREL‹ MESAJLAR Internet üzerinde herhangi bir yolla haberleflmek göründü¤ünden çok daha tehlikeli olabilir. Özellikle kredi kart› numaras› ya da benzeri bilgileri aç›ktan a盤a e-posta mesajlar›n›zda bildirmek belaya davetiye ç›karmak demektir. Çünkü özellikle e-posta sunucular› ve bunlar aras›ndaki genel iletiflim hemen hiç güvenli de- ¤ildir. Konu hakk›nda biraz bilgisi olan biri özel yaz›l›mlarla tüm yaz›flmalar›n›z› rahatl›kla izleyebilir. Bu yüzden e-posta yolu ile özel bilgiler göndermekten kaç›n›n. E¤er bu yolu kullanmak zorundaysan›z, o zaman özel flifreleme programlar›ndan faydalanmay› deneyin. Mesela www.pgp.com adresinde bulabilece¤iniz PGP uygulamas› mesajlar›n›z› flifreleme iflini oldukça iyi bir biçimde baflar›r. 22 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PÜF NOKTASI Mesajlar›n›z›n okunmas›n› önlemenin bir di¤er yolu da özellikle ofis gibi kalabal›k ortamlrada bilgisayar›n›z› aç›k durumda uzun süreler yaln›z b›rakmamakt›r. Ekran koruyucuya flifre koymak ya da bilgisayar› tamamen kapatmak sizi pek çok sorundan kurtarabilir. Bazen hiç tan›mad›¤›n›z bir göndericiden gelen e-posta mesajlar›yla karfl›laflabilirsiniz. Bu tür mesajlar özellikle EXE ekli dosyalar içeriyorlarsa hiç tereddütsüz aç›lmadan silinmelidirler. Bazen gelen mesaj görünüflte tehlikeli olmayabilir, ya da tamamen bofl bile görünebilir. Ancak bu tehlikenin uzakta oldu¤unu göstermez. Bu flekilde bilgisayar›n›za virüs ya da daha baflka kötü niyetli programlar›n girmesi muhtemeldir. Bunu önlemek için her zaman en yeni anti-virüs uygulamalar›n› kullanmal›s›n›z. SOHBETE D‹KKAT! Internet üzerindeki Chat odalar› hemen her türden insan›n bulundu¤u yerlerdir. Buralara girmeyi al›flkanl›k haline getirdiyseniz, sonuçta mutlaka belayla karfl›laflacaks›n›z demektir. Bu sohbet odalar› yaz›l›msal olarak pek bir güvenli¤e sahip de¤ildir ve bu kanaldan bilgisayar›n›za bir sald›r› düzenlemek oldukça kolayd›r. Ayr›ca dikkat etmeniz gereken bir baflka husus da buralarda karfl›laflt›¤›n›z insanlara kendinizle ilgili bilgileri verirken son derece dikkatli olman›z gerekti¤idir. Bir baflka önemli konu da ICQ ya da Yahoo!Pager gibi haberleflme yaz›l›mlar›n›n güvenlik aç›s›ndan neredeyse tamamen korumas›z olduklar› gerçe¤idir. Bu programlar› uzun süre aç›k tutmak merakl› ve kötü niyetli kiflilerin dikkatini çekebilir. Çeflitli yaz›l›mlar yard›m›yla ICQ ya da Yahoo!Pager üzerinden yabanc› bir bilgisayar girmek ve depolanan verileri ele geçirmek oldukça kolayd›r. Üstelik ak›ll›ca yap›l›rsa sald›r›ya u¤rayan kiflinin bundan uzun süre haberi bile olmayabilir. Ço¤u kullan›c› için bu pek önemli gibi görünmeyebilir, ancak bilgisayar›n›z›n çökmesi ve tüm verilerinizin silinmesinden daha kötü fleyler de olabilir. ‹fl ve özel hayat›n›za iliflkin bilgiler rahatl›kla ele geçirilip sizin aleyhinize olacak biçimde kullan›labilir. Bu yüzden her zaman dikkatli olman›z laz›md›r. Bu tür sald›r›lardan tamamen korunman›n hiçbir yolu yoktur, ancak firewall, anti-virüs ve flifreleme programlar› kullanmak, ayr›ca tan›mad›¤›n›z kiflilerden gelen mesajlara karfl› dikkatli olmak flans›n›z› art›racakt›r.