İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. BİZİM MENKUL DEĞERLER 2009
Transkript
İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. BİZİM MENKUL DEĞERLER 2009
İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. BİZİM MENKUL DEĞERLER 2009 1 İttifak Holding A.Ş. . 05.10.2009 İMKB Başkanlığı Kotasyon Müdürlüğü’ne İstanbul Konu: İttifak Holding A.Ş. Değerleme Raporu Bizim Menkul Değerler A.Ş. olarak, İttifak Holding A.Ş.’nin İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’na (İMKB’ye) kotasyon işlemlerine ilişkin değerleme çalışmasını yapmış bulunmaktayız. Bu çalışmanın amacı Şirket’in İMKB’de işlem görmesi için referans fiyatı belirlemek ve Şirket hakkında yatırımcılara ve Şirket ortaklarına bilgi vermektir. Kote işlemlerine ilişkin değerleme elde ettiğimiz finansal verilerin ve diğer bilgilerin gözden geçirilip, yönetimin beklentiler ile ilgili düşünceleri ve değerleme tarihi itibariyle hakim olan ekonomik ve finansal koşulların analizinden oluşmaktadır. Şirketlerin finansal durumuna ait bilgiler Sermaye Piyasası Kurulu Seri XI No:29 Sayılı Tebliği’ne göre bağımsız denetimden geçmiş 30 Haziran 2009 , 31 Aralık 2008, 31 Aralık 2007 ve 31 Aralık 2006 tarihli mali tablolardan elde edilmiştir. İttifak Holding A.Ş.’ye bağlı şirketler indirgenmiş nakit akımı, piyasa çarpanları ve özkaynak yöntemi ile değerlemeye tabi tutulmuş ve bu değerleme metotlarına belirli ağırlıklar verilerek şirket değerleri tespit edilmiştir. Holding değeri ise şirketlere direkt ve dolaylı iştirak oranı ile şirketlerin belirlenen piyasa değerlerinin çarpımlarının toplamı olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak İttifak Holding A.Ş.’nin piyasa değeri 574 milyon TL; hisse başı fiyatı ise 57,4 TL olarak hesaplanırken Holding değerinin %67,7’sini 389 milyon TL’lik piyasa değeri ile Adese AVM A.Ş. oluşturmaktadır. DEĞERLEME Holding Değeri Hisse Başı Fiyat Değer (TL) 573.976.000 57,4 Kaynak: BMD Bizim Menkul Değerler A.Ş. DEĞ ERLEM E Fatma SELÇUK Kurumsal Finansman Müdürü Holding Değeri Emre Ergün KARATAŞ Mali ve İdari İşler Müdürü Hisse Başı Fiyat Kaynak: BM D 2 Değer 574.883 İttifak Holding A.Ş. . İçindekiler İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. ............................................................................................................................................................. 6 TEMETTÜ ÖDEMELERİ ................................................................................................................................................... 8 SERMAYE ARTTIRIMLARI ................................................................................................................................................. 9 KONSOLİDE FİNANSAL ANALİZ ......................................................................................................................................... 9 ADESE AVM A.Ş..................................................................................................................................................................... 13 DÜNYA PERAKENDE SEKTÖRÜ ........................................................................................................................................ 13 TÜRK PERAKENDE SEKTÖRÜ .......................................................................................................................................... 20 ADESE AVM A.Ş. ..................................................................................................................................................... 45 Mağazalar ve Müşteri Sayısı ........................................................................................................................................ 47 Satışlar ve Ürünler ........................................................................................................................................................ 55 Finansal Analiz.............................................................................................................................................................. 73 DEĞERLEME ........................................................................................................................................................... 86 İndirgenmiş Nakit Akımı Analizi.................................................................................................................................... 86 Kira Operasyonu ........................................................................................................................................................... 92 Piyasa Çarpanları ......................................................................................................................................................... 94 SELVA GIDA ........................................................................................................................................................................... 96 TÜRKİYE’DE MAKARNA SEKTÖRÜNÜN GELİŞİMİ ................................................................................................................... 96 SELVA GIDA SANAYİ A.Ş. ........................................................................................................................................ 101 Yatırımlar ................................................................................................................................................................... 105 Satışlar ....................................................................................................................................................................... 106 Maliyetler ................................................................................................................................................................... 107 Finansal Analiz ........................................................................................................................................................... 109 DEĞERLEME ......................................................................................................................................................... 113 İndirgenmiş Nakit Akımı ............................................................................................................................................ 113 Piyasa Çarpanları ....................................................................................................................................................... 117 SEHA İNŞAAT ...................................................................................................................................................................... 118 DÜNYA İNŞAAT SEKTÖRÜ ............................................................................................................................................ 118 TÜRKİYE İNŞAAT SEKTÖRÜ ........................................................................................................................................... 120 SEHA İNŞAAT TAAHHÜT TİC. MÜH. A.Ş. ......................................................................................................................... 127 FİNANSAL ANALİZ ..................................................................................................................................................... 130 DEĞERLEME ......................................................................................................................................................... 133 İndirgenmiş Nakit Akımı ............................................................................................................................................ 133 Piyasa Çarpanları ....................................................................................................................................................... 136 İMAŞ MAKİNA A.Ş. .............................................................................................................................................................. 138 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 141 ADESE GENÇ OTO SAN. TİC. LTD. ŞTİ. .................................................................................................................................. 146 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 146 ADESE PETROL A.Ş. ............................................................................................................................................................. 149 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 149 İRENT OTO KİRALAMA TİCARET A.Ş. ................................................................................................................................... 152 3 İttifak Holding A.Ş. . FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 152 AES SİGORTA ARACILIK HİZM. A.Ş ....................................................................................................................................... 155 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 155 İNVİTO KUYUMCULUK TİCARET A.Ş..................................................................................................................................... 158 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 158 ADEN GAYRİMENKUL YÖNETİCİLİK YATIRIM İÇ VE DIŞ TİC. SAN. A.Ş. .................................................................................. 161 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 161 ELİTE DANIŞ. ARAŞ. GELİŞ. REKLAM VE HALKLA İLİŞ. TİC. LTD. ŞTİ. ...................................................................................... 164 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 164 KULE YÖNETİM ORG. VE DAN. A.Ş. ..................................................................................................................................... 167 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 167 SELET ENTEGRE ET VE SÜT ÜRÜNLERİ A.Ş............................................................................................................................ 170 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 171 BELYA TURİZM İNŞAAT ENERJİ BİLİŞİM SANAYİ TİC AŞ. ....................................................................................................... 175 FİNANSAL ANALİZ VE DEĞERLEME ................................................................................................................................. 176 SELEKS İÇ VE DIŞ TİCARET A.Ş. ............................................................................................................................................. 178 AFTA İŞLETMECİLİK DANIŞMANLIK İNŞAAT İLETİŞİM SANAYİ TİCARET A.Ş. ......................................................................... 180 KONESTAŞ KONYA GIDA PETROL HAYV. EĞT. SAN. TİC. A.Ş................................................................................................. 182 BİG PLANLAMA VE YÖNETİM MÜŞAVİRLİK A.Ş. .................................................................................................................. 183 NET AKTİF DEĞER ................................................................................................................................................................ 185 DEĞERLEME METODOLOJİSİ ............................................................................................................................................... 186 4 BİZİM MENKUL DEĞERLER A.Ş İttifak Holding A.Ş. Yönetici Özeti 5 Ekim 2009 . İttifak Holding A.Ş. Temelleri 20 iş adamının sermayelerini birleştirmeleriyle Konya’da atılan ve 1988 yılında kurulan İttifak, 1993 yılında holdingleşmiş, 1994 yılında “sermayesinin %100’ü halk ortaklığına açık bir şirket olarak” Sermaye Piyasası Kurulu’nun kayıtlarına girmiştir. Grup, zamanla binlerce ortak edinerek çalışma alanlarını genişletip çeşitlendirirken 2009 yılı itibariyle gıda, makine, inşaat, perakendecilik, alışveriş merkezleri, hayvancılık, gibi farklı sektörlerde faaliyet göstermektedir. İttifak Holding’in bünyesinde bulunan 18 şirketin önemli bir bölümü imalat ve hizmet sektörle rinde faaliyet göstermektedir. 2008 yılında 700 milyon konsolide TL ciro rakamına ulaşan Holding, 2009 yılı için 905 milyon TL gelir hedeflemektedir. 2008 yılında Grubun cirosunun yaklaşık %87’si Adese Alışveriş Merkezi, Seha İnşaat ve Selva Makarna’nın gelirlerinden oluşurken 1994 yılında 298 kişiye istihdam sağlayan Holding’in 2009 yılı Haziran ayı itibariyle ortalama 4.776 çalışanı bulunmaktadır. Holding çalışanlarının %75’i Adese Alışveriş Merkezinde görev yapmaktadır. Grubun en büyük şirketi olan Adese AVM, 2008 yılında 456 milyon TL’lik ciroya ulaşırken Adese’nin perakende mağazaları 8 şehirde 131 şubeye ulaşmıştır. Adese, Fortune Dergisi’nin 2008 yılı verilerine göre hazırladığı Türkiye’nin En Büyük 500 Şirketi araştırmasında 136. sırada yer alırken Capital dergisinin 2009 yılı Temmuz ayında yayınlanan ‘’En Değerli Markalar Araştırması’’nda Türkiye’en en değerli 58. markası olmuştur. Adese AVM, 2009 yılında 11 Prestij mağazasını varlık devri yoluyla satın alarak Marmara bölgesine güçlü bir giriş gerçekleştirirken önümüzdeki 5 yılda her yıl net satış alanını 20 bin metrekare artırmayı hedeflemektedir. Grubun makarna markası Selva Gıda, 2008 yılını %36’lık büyüme ile kapatırken inşaat şirketi Seha Yapı ise Türkiye'nin farklı bölgeleri ile yurtdışında özellikle Libya ve Suudi Arabistan'da yeni yatırımlar planlamaktadır. Seha Yapı, Konya’nın ve İç Anadolu’nun en yüksek, Türkiye’nin ise 7. en yüksek yapısının üreticisi olurken Konya’da bir yılda en fazla konut üretme kapasitesine sahip firmadır. Makine sektöründe faaliyet gösteren İmaş Makine, 2008 yılında 40'a yakın ülkeye ihracat gerçekleştirirken değirmen makineleri üreticileri arasında ISO 9001:2000’in normlarına uygun anahtar teslimi komple un ve irmik değirmenleri otomasyon sistemini tasarım boyutu dahil uygulayan Türkiye'deki ilk firmadır. İttifak Holding'e bağlı şirketler Aden Gayrimenkul, Adese AVM, Adese Genç Oto, AES Sigorta, Afta İşletmecilik, İnvito Kuyumculuk, Belya Turizm, Big Planlama, Elite Reklam, İmaş Makine, İrent Oto, Konestaş, Kule Yönetim ve Organizasyon, Adese Petrol, Seha İnşaat, Seleks İç ve Dış Ticaret, Selet ve Selva Gıda olarak sıralanabilir. Grup, 2008 yılında toplam 32,9 milyon TL yatırım harcaması gerçekleştirirken son 3 yılda toplam 132,9 milyon TL yatırım gerçekleştirmiş ve önümüzdeki yıllarda özellikle perakende sektöründe büyümek için yatırımlarına devam etmeyi hedeflemektedir. Grubun perakende şirketi Adese AVM, 2009 yılında 50 milyon dolarlık yatırım planlarken önümüzdeki 5 yılda 180 milyon dolarlık yatırım hedefi belirlemiştir. Grup şirketlerinden Selva Gıda ve İmaş Makine öncülüğünde 2008 yılında 54,2 milyon TL (38,1 milyon $) yurtdışı satış gerçekleştirilirken son 3 yılda toplam 110,4 milyon TL’lik ihracat kaydedilmiştir. 5 İttifak Holding A.Ş. . İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. İttifak Holding’in temelleri 20 iş adamının sermayelerini birleştirmeleriyle Konya’da atılmıştır . İlk şirketi 1988 yılında kurulan İttifak, 1993 yılında holdingleşmiş, 1994 yılında “sermayesinin %100’ü halk ortaklığına açık bir şirket olarak” Sermaye Piyasası Kurulu’nun kayıtlarına girmiştir. Zamanla binlerce ortak edinerek çalışma alanlarını genişletmiş ve çeşitlendirmiştir. Gıda, makine, inşaat, perakendecilik, alışveriş merkezleri, hayvancılık, gibi farklı sektörlerde faaliyet göstermektedir. Bağlı ortaklığın ismi Faaliyet konusu Kuruluş Yılı Adese Alışveriş Merkz. Tic.A.Ş. Perakende mağazacılık ve işyeri kiralama 1991 Seha İnşaat Müh. Mad. Turizm San. ve Tic. A.Ş. Selva Gıda Sanayi A.Ş. Big Planlama ve Yön. Müş. A.Ş. İmaş Makine Sanayi A.Ş. Adese Genç Oto ve Petrol Ür. San. Tic. Ltd. Şti. İnşaat Makarna,un ve irmik üretimi Yatırım, organizasyon Değirmen ve zirai makine üretimi Petrol ve petrol ürünleri satışı, Opet ve Petrol Ofisi bayiliği Petrol ve petrol ürünleri satışı, Opet bayiliği Zirai ürünlerin alım satımını yapmak Gayrimenkul alım satımı ve bunlarla ilgili komisyonculuk Perakende altın ticareti Bilişim ve yazılım hizmetleri Reklamcılık ve tanıtım hizmetleri Unlu mamuller imalatı Yönetim ve organizasyon Et ürünleri üretimi ve toptan satışı Gıda ve tarım ürünlerinin ihracatını ve ithalatını yapmak. Oto kiralama ve oto satışı Sigortacılık hizmetleri 1988 1988 1997 1989 1996 Adese Petrol Ürünleri Taş. San. Tic. A.Ş. Afta İşl. Danışmanlık İç ve Dış Tic. A.Ş. Aden Gayrimenkul Yön. Yat. İç ve Dış Tic. A.Ş. İttifak Altın Ticaret A.Ş. Belya Turizm İnş. Enerji Blş. San. ve Tic. A.Ş. Elite Danş. Ar-Ge Rek. Ve Hlk. İlş. Tic. Ltd. Şti. Konestaş Konya Gıda Petrol Hayv. Eğt. San.Tic.A.Ş. Kule Yön. ve Org. ve Danışmanlık A.Ş. Selet Entegre Et ve Süt Ürünleri San. Tic. A.Ş. Seleks İç ve Dış Ticaret A.Ş. İrent Oto Kiralama Tic. A.Ş. AES Sigorta Arac.Hizm.A.Ş. 1995 1990 1999 1993 1995 1996 1975 2000 1993 1994 1996 1999 Kaynak: İttifak Holding Misyon... Ülke insanının tasarruf niyetiyle ekonominin dışına taşımış olduğu d eğerleri tekrar fiili ekonomiye kazandırmak, İstihdama katkı sağlamak, Gelir dağılım dengesinin tesisinde etkili olmak, Ülke sınırlarımızla kalmayıp global pazarda da yer edinerek dünya ve ülke ekonomisine olumlu katkılarda bulunmak, Sağladığı bu katkılarda tüm paydaşlarına değer yaratacak üstün nitelikli ürün, hizmet ve iş çözümleri sunmak, Yatırım yaptığı alanlarda kalite, verimlilik ve istikrarı en yüksek seviyelere taşıyarak büyümesini sürdürülebilir kılmak. 6 İttifak Holding A.Ş. . Vizyon... Milli ve manevi değerlere saygılı olmak ve sahip çıkmak, Her yeni günde bir önceki günden daha ileride olmak, Tüm kurumsal paydaşlarına ve müşterilerine en iyi ürün ve hizmeti sunmak, Sosyal ve toplumsal hayata pozitif değerler katmak, bu bilinçle çevreye saygılı olmak , Her zaman sermayedar, müşteri ve çalışanların değerlerine saygılı olmak ve kazançta maksimum seviyeye ulaşmalarını sağlamak. İttifak Holding’in bünyesinde bulunan 18 şirketin önemli bir bölümü imalat ve hizmet sektörle rinde faaliyet göstermektedir. 2008 yılında 700 milyon TL konsolide ciro rakamına ulaşan Holding, 2009 yılı için 905 milyon TL ciro hedeflemektedir. 2008 yılında İttifak Holding’in cirosunun yaklaşık %87’si Adese Alışveriş Merkezi, Seha İnşaat ve Selva Makarna’nın cirolarından oluşmaktadır.1994 yılında 298 kişiye istihdam sağlayan Holding’in 2009 yılı haziran ayı itibariyle 4.776 çalışanı bulunmaktadır. Holding çalışanlarının %75’i Adese Alışveriş Merkezinde görev yapmaktadır. Şirket Pay Aden Gayrimenkul Yön. Yat. İç ve Dış Tic. A.Ş. Adese Alışveriş Merkz. Tic.A.Ş. Adese Genç Oto ve Petrol Ür. San. Tic. Ltd. Şti. Aes Sigorta Arac.Hizm.A.Ş. Afta İşl. Danışmanlık İç ve Dış Tic. A.Ş. İttifak Altın Ticareti A.Ş. Belya Turizm İnş. Enerji Blş. San. ve Tic. A.Ş. Big Planlama ve Yön. Müş. A.Ş. Elite Danş. Ar-Ge Rek. Ve Hlk. İlş. Tic. Ltd. Şti. İmaş Makine Sanayi A.Ş. İrent Oto Kiralama Tic. A.Ş. Konestaş Konya Gıda Petrol Hayv. Eğt. San.Tic.A.Ş. Kule Yön. Ve Org. ve Danışmanlık A.Ş. Adese Petrol Ürünleri Taş. San. Tic. A.Ş. Seha İnşaat Müh. Mad. Turizm San. ve Tic. A.Ş. Seleks İç ve Dış Ticaret A.Ş. Selet Entegre Et ve Süt Ürünleri San. Tic. A.Ş. Selva Gıda Sanayi A.Ş. 61,98% 99,84% 98,67% 12,50% 99,16% 99,15% 90,49% 100,00% 80,00% 99,70% 98,65% 99,97% 99,60% 99,10% 99,93% 75,00% 99,90% 99,09% Kaynak: Bağımsız Denetim Raporu İttifak Holding’in iştirak ve bağlı ortaklık payları yukarıdaki tabloda görülmektedir. Burada görülen paylar İttifak Holding’in doğrudan ve dolaylı olarak adı geçen şirketerdeki pay sahipliğini ifade etmektedir. Holding’in dışındaki payların tümü gerçek kişilere ait paylardır. İttifak Holding şirketlerinin geçmişte gerçekleştirmiş oldukları başarılarından bazıları şu şekilde sıralanabilinir; Adese; Konya’nın ilk ve en büyük hipermarketini Türkiye’de metrekare büyüklüğünde ilk 10 mağaza arasına girerek hizmete sunmuştur. Adese, Fortune Dergisi’nin 2008 yılı verilerine göre hazırladığı Türkiye’nin En Büyük 500 Şirketi araştırmasında 136. Sırada yer almaştır. Ayrıca Adese, Capital dergisinin 2009 yılı Temmuz ayında yayımlanan En Değerli Markalar Araştırmasında Türkiye’en en değerli 58. Markası olmuştur. Seha Yapı; Konya’nın ve İç Anadolu’nun en yüksek, Türkiye’nin ise 7. en yüksek yapısının üreticisidir. Seha Yapı; Konya’da bir yılda en fazla konut üretme kabiliyeti ve kapasitesine sahip firmasıdır. 7 İttifak Holding A.Ş. . Son dönemde Konya’da en fazla konut üreten firma Seha Yapı’dır. Program yazılımı yerli olarak üretilen Türkiye’nin PLC otomasyonla çalışan ilk un fabrikasını Selva kurmuştur. Bacasından dumanın çıkmadığı ve kanalizasyon sistemine hiçbir atık bırakmayan çevreye duyarlı ilk un fabrikasını Selva kurdu. LPG ile makarnayı kurutan, bacasından siyah dumanın çıkmadığı Türkiye’nin ilk makarna fabrikası Selva’dır. Selva, dünya ölçeğinde tertiplenen worldstar ambalaj yarışmasında Türkiye’yi temsil eden ilk makarna markasıdır. Değirmen Makineleri üreticileri arasında ISO 9001:2000’in normlarına uygun Anahtar Teslimi komple un ve irmik değirmenleri otomasyon sistemini tasarım boyutu dahil uygulayan Türkiye'deki ilk firma İttifak’ın İmaş Makine A.Ş şirketidir. “Hava Stabilizasyon Sistemini” üreterek, değirmen randımanında çok önemli adımlar atılmasına ve sektörünün gelişimine öncülük eden firma İmaş’tır. “Elektronik Nem ve Akış Kontrol Sistemi” ile değirmen fabrikalarının ihtiyaç duyduğu otomatik tavlama makinesini üreten marka İmaş’tır. Kırmızı et işleme ve modifiye atmosferde ambalajlama sistemini Türkiye’nin en büyük tesislerinden birisi olarak Konya’da ilk kuran firma Selet’tir, Tarım ve hayvancılık sektöründe büyükbaş, küçükbaş hayvancılık, yumurta üretimi ve tarla ziraati alanlarında Konya’nın kurumsallaşmış en büyük firması Selet’tir. Yumurta tasnifleme ve paketleme tesisini Konya’ya ilk kazandıran firma Selet’tir. Konya’nın ve bölgenin metrekare büyüklüğü ve marka mağaza sayısı itibarıyla en büyük Alışveriş ve Eğlence Merkezi Kulesite’dir Temettü Ödemeleri Yıl 2005 Dağıtılan Kar 5.000.000 Dağıtılabilir Kar 6.301.742 % 79% 2006 2007 2008 1.700.000 6.918.000 2.880.000 7.630.297 6.371.437 11.699.487 Toplam 16.498.000 32.002.963 22% 109% 25% 52% Kaynak: İttifak Holding İttifak Holding’in son 4 yılda yapmış olduğu temettü ödemeleri yukarıdaki tabloda özetlenmiştir. Holding’in 21.06.2009 tarihinde yapılan Olağan Genel Kurul Toplantısında, 2008 yılı karı olan 11.699.487,05 TL’nin, %25’i oranındaki 2.880.000 TL’nin kar payı olarak dağıtılmasına karar verilmiştir. Dağıtılabilir kar o sene için oluşan gelirin yasal yedekler ayrıldıktan sonra temettü olarak ortaklara dağıtılabilecek toplam tutarı ifade etmektedir. 2007 yılında oranın %109 çıkmasının sebebi şirketin geçmiş yıl karlarından da t emettü dağıtmış olmasından kaynaklanmaktadır. İttifak Holding son dört yılda iştiraklerinden sağlamış olduğu temettü gelirinin ortalama %60’ını ortaklarına kar payı olarak dağıtmıştır. 8 İttifak Holding A.Ş. . Sermaye Arttırımları Sermaye (TL) 10.000 50.000 200.000 1.000.000 4.000.000 5.000.000 10.000.000 Bedelli Sermaye Arttırımı (TL) 40.000 150.000 800.000 3.000.000 - Bedelsiz Sermaye Arttırımı (TL) 1.000.000 5.000.000 Tarih 26.03.1993 14.12.1994 28.05.2003 03.10.2003 17.10.2008 06.04.2009 Kaynak: İttifak Holding İttifak Holding’in 10.000 TL olan kuruluş sermayesi 16 yıllık süreçte bedelli ve bedelsiz sermaye artışlarıyla 10.000.000 TL’ye ulaşmıştır. 2009 yılında yapılan bedelsiz sermaye artışı ile nominal değeri 0,5 TL olan 10 milyon hissenin, nominal değeri 1 TL’ye yükseltilmiştir. Holding kuruluşun ilk yıllarında yeni ortakların bünyeye katılmasıyla 4 kere bedelli sermaye arttırımına gitmiş, daha sonraki dönemde ise yeterli sermaye düzeyine ulaşan Holding bedelsiz sermaye arttırımı yoluyla sermayesini arttırmıştır. Konsolide Finansal Analiz Aşağıdaki tabloda 2007 ve 2008 yılları için İttifak Holding’in özet gelir tablosu verilmiştir. 2008 yılında Holding konsolide cirosunu bir önceki döneme göre %15 arttırmıştır. 2008 yılında global krizden en fazla etkilenen sektörlerden biri konumunda olan inşaat sektörünün cirosu bir önceki yıla göre %48 düşmesine rağmen, imalat ve parakende sektörlerinde meydana gelen ciro artışı konsolide holding cirosunu %15 arttırmıştır. Gelir Tablosu TL Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Esas Faaliyet Karı Esas Faaliyet Karı Marjı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı Net Dönem Karı Net Kar Marjı 2008 700.885.861 564.865.017 136.020.844 19% 36.442.862 5% 8.430.319 44.873.181 6% 6.951.319 1% 2007 607.873.255 499.576.679 108.296.576 18% 36.546.404 6% 6.921.152 43.467.556 7% 25.743.816 4% Değişim (%) 15% 13% 26% 9% 0% -14% 22% 3% -10% -73% -77% Kaynak: Bağımsız Denetim Raporu 2008 yılında yeni faaliyete geçen 19 adet Adese Mağazası ciroda meydana gelen artışın başlıca sebebi olarak görülmektedir. Holding’in imalat sektöründe faaliyet gösteren Selet, Selva ve İmaş’ın bu dönemde cirolarında meydana gelen %36’lık ciro artışı da konsolide cironun artmasına neden olmuştur. İttifak Holding’in ciro içinde önem arz eden şirketlerinden sadece Seha İnşaat’ın bu dönemde cirosunda daralma meydana gelmiş, diğer büyük iştiraklerin ciroları krizin etkilerini görmeye başladığımız 2008 yılında artmıştır. 9 İttifak Holding A.Ş. . Önümüzdeki dönemde yatırımlarlarına hızla devam etmeyi planlayan İttifak Holding’in kısa orta vadede yatırımlarının ciroya olumlu yansıyacağını düşünmekteyiz. 2009 yılında Adese’nin 11 adet Prestij mağazasını satın alarak İstanbul pazarına girişi ve Konya Ereğli’de yapılan AVM’nin açılışı önümüzdeki dönem için Holding’in cirosuna olumlu yansıyacaktır. İmaş ve Selva’nın kapasite kullanım oranlarını arttırmak amacıyla yapmış oldukları pazarlama-reklam harcamaları ve Pazar araştırmaları da ciroya olumlu yansıyacaktır. 2007 yılında %18 olan brüt kar marjı 2008 yılında %19 seviyesine yükselmiştir. Holding’in cirosunun önemli bir bölümünü oluşturan Adese Alışveriş Merkez’inin brüt kar marjının dönemler itibariyle değişmemesi, Holding’in brüt kar marjının dalgalanmasını engellemektedir.2008 yılında Seha İnşaat’ın b rüt kar marjının 2007 yılına göre yaklaşık %100 artması Konsolide brüt kar marjını olumlu yönde etkilemiştir.2008 yılında konsolide ciro %15 artmasına rağmen faaliyet karının sabit kalmasında Adese Alışveriş Merkezleri’nin faaliyet giderlerinde meydana gelen artma neden olmuştur. 2008 yılında Adese’nin Mercek Mağazaları ile birleşmesinden doğan tek seferlik giderler ve dışarıdan sağlanan hizmetlerini tekrardan şirket bünyesinde toplanması 2007 yılında %15 olan faaliyet gideri marjını, 2008 yılında %18’e yükseltmiştir. Bölümlere Göre Gelir Tablosu-2008 TL İmalat-Üretim İnşaat Perakende Hizmet-Ticaret Eliminasyon Toplam Satış Gelirleri 148.412.838 79.338.091 456.968.694 66.278.253 -50.112.015 700.885.861 Satışların Maliyeti Brüt Kar 122.237.080 26.175.758 64.997.450 14.340.641 354.906.474 102.062.220 59.090.219 7.188.034 -36.366.206 -13.745.809 564.865.017 136.020.844 16.603.499 2.963.017 84.303.399 6.904.044 24.161.428 106.565.569 Faaliyet Karı 9.572.259 11.377.624 17.758.821 283.990 -2.549.832 36.442.862 Amortisman 833.426 668.074 6.295.317 633.502 0 8.430.319 Faaliyet Gideri FAVÖK 10.405.685 12.045.698 24.054.138 917.492 -2.549.832 44.873.181 Finansman Geliri 8.737.528 6.929.673 4.510.035 1.832.348 -5.193.951 16.815.633 Finansman Gideri Vergi Öncesi Kar 10.352.103 9.384.754 21.135.017 -1.929.909 11.164.015 8.887.218 1.766.128 28.612.770 -6.268.951 -36.832.237 38.148.312 8.122.596 Kaynak: İttifak Holding Konsolide FAVÖK marjı’nın 2008 yılında azalmasının sebebi yukarıda da bahsedildiği üzere faaliyet giderlerinde maydana gelen artma olarak görülmektedir. 2008 yılında Holding şirketlerinin yabancı para cinsinden olan borçlarından dolayı net dönem kar marjı %4’den %1 seviyesine gelmiştir. Bu dönemde yüksek oranda kambiyo zararının oluşmasından dolayı şirketin karlılığı düşmüştür. Yukarıdaki tabloda İttifak Holding’in 2008 yılı için sektörlere göre dağılımlı olarak gelir tablosu verilmiştir. 2008 yılında konoslide cironun %65’i perakende sektöründe faaliyet gösteren Adese Alışveriz Merkezin’den gelmektedir. Adese Alışveriş Merkezleri cironun %60’ını ve brüt karın %68’ini oluşturmasına rağmen faaliyet karının sadece %23’ünü oluşturuyor olması, parekende sektöründeki yüksek faaliyet gideri marjından kaynaklanmaktadır. 2007 yılında konsolide net finansman geliri oluşturan Holding, 2008 yılında yabancı para borçlanmasından kaynaklanan kambiyo zararından dolayı net finansman gideri yazmıştır. Selva, Selet, İmaş imalat-üretim sektörünü, Seha İnşaat sektörünü, Adese perakende sektörünü diğer şirketler ise hizmet ticaret sektörünü oluşturmaktadır. İttifak Holding konsolide bilançosu son 2 yıl karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda görülmektedir. 20 08 yılında konsolide bilanço büyüklüğü bir önceki yıla göre %81 büyümüştür. Duran varlıkların ve yatırım amaçlı gayrimenkullerin yeniden değerlemeden oluşan farkı göz ardı edildiğinde aktif büyüklü ğünde gerçekleşen büyüme %6.9 civarındadır. 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle 649 milyon TL olan aktiflerin %34’ü dönen varlıklardan oluşmaktadır. 10 İttifak Holding A.Ş. . 31.12.2008 219.341.258 39.437.703 38.703.468 373.018 540.849 89.020.604 51.265.616 31.12.2007 220.704.674 50.527.154 51.646.638 670.083 351.062 83.801.866 33.707.871 % Değişim -1% -22% -25% -44% 54% 6% 52% Duran Varlıklar Finansal Yatırımlar Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Maddi Olmayan Duran Varlıklar Diğer Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR 429.679.771 246 263.056.339 21.579.873 4.225.814 140.817.499 649.021.029 137.036.317 246 75.945.240 11.160.620 9.134.368 40.795.843 357.740.991 214% 0% 246% 93% -54% 245% 81% YÜKÜMLÜLÜKLER Kısa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar İlişkili Taraflara Borçlar Diğer Borçlar Diğer Yükümlülükler 211.398.182 71.112.002 100.635.539 2.576.630 534.186 36.539.825 210.326.794 52.185.448 106.977.496 1.156.182 854.123 49.153.545 1% 36% -6% 123% -37% -26% Uzun Vadeli Yükümlülükler 53.991.624 Finansal Borçlar 32.278.955 Borç Karşılıkları 7.717.158 Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler 13.995.511 Özkaynaklar 383.631.223 Sermaye 5.000.000 Sermaye Düzeltmesi Farkları 7.387.303 Karşılıklı İştirak Sermaye Düzeltmesi (-) -291.169 Hisse Senedi İhraç Primleri 11.946.967 Değer Artış Fonları 266.422.047 Kar Yedekleri 1.008.715 Net Kar 6.524.792 Geçmiş Yıl Zararları 84.579.264 Azınlık Payları 1.053.304 TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 649.021.029 27.707.884 19.489.966 6.522.784 1.695.134 119.706.313 4.000.000 7.759.239 -43.271 11.946.967 606.476 739.387 25.519.514 67.850.420 1.327.581 357.740.991 95% 66% 18% 726% 220% 25% -5% 573% 0% A.D. 36% -74% 25% -21% 81% VARLIKLAR Dönen Varlıklar Hazır Değerler Ticari Alacaklar İlişkili Taraflardan Alacaklar Diğer Alacaklar Stoklar Diğer Dönen Varlıklar Kaynak: Bağımsız Denetim Raporu 11 İttifak Holding A.Ş. . Oranlar Cari Oran Borçlanma Oranı Aktif Karlılık Aktif Devri Hızı Likidite Oranı Özsermaye Karlılığı 2008 1,04 0,41 1% 1,08 0,37 2% 2007 1,05 0,67 7% 1,70 0,49 7% 2007 yılında 219 milyon TL olan cari aktiflerde önemli bir değişiklik meydana gelmemiş ve 2008 yılında 220 milyon TL olmuştur. 2008 yılında konsolide gelir bir önceki döneme göre %15 artma gösterirken aynı dönemde ticari alacaklar %25 azalmıştır. Ciro büyürken ticari alacakların azalması sonucunda ticari alacak devir hızında artma meydana gelmiş olması olumlu bir gösterge olarak göze çarpmaktadır. 2008 yılında stokların cari aktifler içerisindeki payı %40 olarak gerçekleşmiş ve önceki döneme göre ciroda gerçekleşen büyümeye paralel olarak %6 oranında artma göstermiştir. 2008 yılında işletme sermayesi açığında bir önceki döneme göre %5 oranında azalma olması, şirketin 2008 yılında işletme sermayesi fonu oluşturduğunu göstermeketdir. 2008 yılında %15 artan ciroya rağmen işletme sermayesi açığının önceki döneme göre azalma göstermesi önümüzdeki dönemlerde şirketin finansal yapısına olumlu yansıyacak etkenlerin başında gelmektedir. Parekende sektöründe faaliyet gösteren Adese Alışveriş Merkezleri’nin işletme sermayesi fazlası ile faaliyet gösteriyor olması ve yapmış olduğu yatırımlar ile konsolide ciroyu önümüzdeki dö nemde en fazla artıracak şirket olduğu göz önüne alındığında orta vadede konsolide olarak Holding’in işletme sermayesi fazlası oluşturacağı düşünülmektedir. Konsolide bilançoda görülen diğer dönen varlıkların artmasının sebebi Seha İnşaat’ın ödemiş olduğu arsa avanslarından kaynaklanmaktadır. Finansal Borçlar Döviz Cinsi USD EUR YTL Toplam Döviz Tutarı 31.855.994 21.181.473 9.859.628 62.897.095 Faiz Oranı %7,36-%11,77 %6,36-%14,10 20% TL Karşılığı 48.175.821 45.345.508 9.859.628 103.380.957 Kaynak:İttifak Holding Konsolide bilançonun pasif bölümü incelendiğinde kısa vadeli yükümlülüklerde dönemler itibariyle önemli bir değişiklik olmadığını görmekteyiz. 2007 yılında 238 milyon TL olan konsolide borç %11.3 oranında artarak 265 milyon TL’ye yükselmiştir. Artan borçlardan gelen fon, yapılmakta olan yatırımlarda kullanılmıştır. 2007 yılında 72 milyon TL olan toplam finansal borçlar, 2008 yılı sonu itibariyle 103 milyon TL’ye yükselmiştir. %45 oranında gerçekleşen finansal borçlardaki artmanın ana sebebi yeni borçlanma olmasından değil, mevcut borçların artan kurdan dolayı artmasından kaynaklanmaktadır. 2007 yılı finansal borç anaparaları 2008 sonu itibariyle değerlendiğinde, 2008 yılında finansal borçların sadece %11 oranında arttığı gözlemlenmiştir. Holding’in işletme sermayesi açığında önümüzdeki dönemde artma olmayacağı düşünüldüğünde orta vadede finansal borçların azalması beklenmektedir. Konsolide finansal borçların %47’si USD , %44’ü EUR ve %9’u TL olduğu görülmektedir. 2007 yılında 358 milyon TL olan özsermaye %81 artış göstererek 2008 yılında 649 milyon TL’ye yükselmiştir. Özsermayenin artmasında 266 milyon TL olan sabit kıymet, yatırım amaçlı gayrimenkul ve yapılmakta olan yatırımların yeniden değerleme farkı etkili olmuştur. Özsermaye’nin aktif büyüklüğe oranının %59 olması şirket için olumlu bir göstergedir. İttifak Holding konsolide aktif devir hızının 1,04 ile 1’in üze rinde yer alması Sirket’in satış kabiliyetinin yuksek olduğunu göstermektedir. Temel karlılık rasyosu olan aktif karlılığı 2008 yılında yatırılmış ve bağlanmış tüm fonların %1 oranında getiri sağladığını göstermektedir. Borçlanma oranının 2008 yılında düşmesi, yapılmakta olan yatırımların ve sabit kıymetlerin yeniden değerlenerek özsermayenin artması ndan kaynaklanmaktadır. 2008 yılında %2 olarak gerçekleşen özsermaye karlılığı, her 1 TL şirkete yatırılan fon karşısında 0,02 TL getiri oluştuğunu göstermektedir. 12 İttifak Holding A.Ş. . ADESE AVM A.Ş. Dünya Perakende Sektörü Yatırımlar Gelişmekte Olan Pazarlara Kaymaktadır... Economist Intelligent Unit’in yaptığı ve 60 ülkeyi kapsayan bir araştırmaya göre 2004 yılında dünya perakende satışları 10,4 trilyon dolar olarak gerçekleşirken 2008 yılında yaklaşık 12 trilyon dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Dünyada perakende satışları büyümesi OECD ülkelerindeki para politikasının sıkıştırılması ile 2005 yılından itibaren yavaşlama sürecine girmiştir. Ayrıca ABD ve Batı Avrupa ülkelerindeki yüksek kişisel borç düzeyi gelişmiş pazarlarda önümüzdeki dönem talebi kısıtlayacak bir etken olarak gözükmektedir. Bu yavaşlamanın küresel ekonomik krizin de etkisiyle 2009 yılında da sürmesi beklenirken, 2010 yılından itibaren Asya ve Doğu Avrupa ülkelerinin etkisiyle yüksek büyümenin devam edeceği tahmin edilmektedir. Büyük ve dünya çapındaki perakendeciler yaşlı ve tüketmeyen Avrupa yerine gelişmekte olan pazarlara yönelmektedirler. Önümüzdeki dönem hızla büyümekte olan Doğu Avrupa ve Asya ülkelerine yatırımların yoğunlaşacağını öngörmekteyiz. Dünya Perakende Sektörü (2008) 12 12 10 (Trilyon Dolar) Dünya gıda perakende sektörünün 2008 yılında 4,4 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaştığı tahmin edilirken 2008-2010 yılları arasında yıllık ortalama %4,1’lik büyüme beklenen sektörün 2010 yılında 4,7 trilyon dolara ulaşacağı öngörülmektedir. 8 6 İndirim Mağazacılığı Güçleniyor… OECD ülkelerinde perakende 4 4,4 sektörünün gelişiminin fiyat odaklı 2 olması ve indirim mağazalarının 0 payının artması beklenirken, Doğu Dünya Perakende Pazarı Dünya Gıda Perakende Avrupa ve Asya ülkelerinde pazarın Pazarı düzenli büyümesi için potansiyel Kaynak: Şirket & BMD Tahmin bulunmaktadır. Global perakende sektöründe birleşmelerin devam etmesi ve büyük uluslararası firmaların büyümekte olan pazarlara yayılması öngörülmektedir. Bir ABD şirketi olan Wal-Mart, 2009 yılı sonuna kadar uluslararası satışlarının toplam satışlar içindeki payını %16’dan %33’e çıkarmayı hedeflemektedir. İnternet Alışverişte Ön Plana Çıkacaktır… Son dönemde yaşanan yenilikler verimliliğin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi üzerine odaklanırken internetten alışverişe olanak sağlayan yöntem ve teknolojide yaşanan yenilikler önemini korumaya devam etmekte; perakendecilerin talep merkezli yeniliklere yönelik ilgisi de giderek artmaktadır. Bu strateji, üyelik kartları ve online satın alma alışkanlıkları aracılığı ile tanımlanan ve müşteriler hakkındaki bilgileri kapsayan müşteri veri tabanlarının ve müşteri odaklı bilgilerin daha fazla kullanılmasını gerektirecektir. Önümüzdeki dönem perakendeciler müşterilerinin satın alma alışkanlıklarına bağlı olarak aynı ürün için müşterilerine farklı fiyat uygulayabileceklerdir. Bütün müşteriler için her ürün aynı derecede öneme sahip olmamaktadır. Bu nedenle birçok perakendeci tüketici tercihlerine yönelik bilgilerini sezon, satın alma kanalı, bölge ve ürün karmasına bağlı olarak farklı fiyat uygulaması amacıyla kullanılabilecektir. 13 İttifak Holding A.Ş. . Dünyadan Perakende Sektörü Gelişmeleri Küresel ekonomide 2007 sonu itibariyle baş gösteren yavaşlama 2008 yılında yerini durgunluğa bırakırken tüketiciler harcamalarını giderek azaltmaya ve indirimli mağaza zincirlerine yönelmeye başlamışlardır. İngiltere İngiliz perakende satışları 2008 yılında %3,2 büyüme gösterirken sektör satışlarında yaşanan artışa rağmen İngiliz perakendecileri son 25 yılın en kötü sezonunu geçirmektedirler. Euro bölgesinde ise yıllık perakende satışlar %1,7 oranında gerilemiştir. ABD ABD’de motorlu taşıtlar hariç perakende satışlar 2008 yılında %0,6'lık küçülmeyle 3,6 trilyon dolara gerilerken NRF’e göre mevsimsel düzeltme yapılmamış satış miktarı düşüşü %2,2 oranında gerçekleşmiştir. Hazır giyim mağazalarındaki satışlar ise yıllık %7,1 oranında gerilerken Aralık-Ocak aylarındaki tatil dönemi satışlarında yaşanan %2,8’lik daralma sektörde 1995'ten bu yana ilk kez bir artış görülmemesi anlamına gelmektedir. 2008 yılında satışların azaldığı ABD perakende sektöründe gerilemenin önemli boyutunu lüks tüketim malları oluşturmaktadır. İtalya İtalya’da 13,1 milyon metrekare toplam kiralanabilir alan ve yaklaşık 800 alışveriş merkezi mevcuttur. Alışveriş merkezlerinin ortalama alanı ise 16.500 metrekaredir. Gıda fiyatları baz alındığında ise İtalyan perakende satışları 2008 yılında yaklaşık %2’lik bir büyüme sergilemiştir. Rusya Rus perakende sektörü 2008 yılı satışları %17’lik artışla 417 milyar dolara ulaşırken gıda perakendesi %15 oranında büyüyerek 172 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Polonya Polonya perakende satışları 2008'de yükselişini sürdürürken zayıflayan ekonomi ve tüketici harcamalarındaki düşüşten de etkilenmiştir. 2008 yılındaki yıllık perakende satış büyümesi %12,9 ile önceki yılın üzerinde gerçekleşse de bu büyümenin temelinde yılın ilk yarısındaki yüksek performans etkili olmuştur . Artan işsizlik ve harcanabilir gelir seviyesindeki gerilemenin 2009 yılının ilk yarısında satışlarda bir miktar gerilemeye neden olması beklenmektedir. Çin Çin perakende sektörü 2008 yılında %21,6 oranında büyüyerek 1,6 trilyon dolar seviyesine ulaşırken sektör, devlet teşvikiyle sağlanan tüketim harcamalarındaki artıştan beslenmektedir. Buna ek olarak Amerikan ekonomisindeki bozulmalar Çin’in bu ülkeye olan ihracatını etkilemiş ve bu durum yu rtiçi fiyatların gerilemesine; tüketicilerin talebinde önemli bir oranda artışa neden olmuştur. Çin perakende sektörü devlet teşviği ve kampanyalar ile 2009 yılında satışlarını artırmayı planlamaktadır. Hindistan Bir uluslararası danışmanlık firmasına göre, 2008 yılında toplam ticaret içinde %15’lik paya sahip Hint organize perakende sektörü, geçtiğimiz yıl %30 büyüyerek 400 milyar dolar ciroya ulaşırken 2010 yılında organize perakendenin toplam ticarette %20’lik oran ile 700 milyar dolar seviyesine çıkacağı öngörülmektedir. Organize gıda perakendesi cirosunun toplam perakende cirosu içerisindeki payı %3,7 olarak kaydedilirken Hint hükümeti, gıda perakendesinde önümüzdeki 5 yılda %400 büyüme hedeflemektedir. Bu amaçla hükümet, vergi indirimi ve gıda işleme sektörü için çeşitli teşvikleri uygulamayı planlamaktadır. Hindistan doğrudan yabancı yatırım kanununu gevşeterek uluslararası perakende yatırımlarını artırmayı hedeflemektedir. 14 İttifak Holding A.Ş. . Uluslararası Perakendeciler, Cari Fazla Veren ve Gelişmekte Olan Ülkelere Yöneliyor… Hint hükümetinin sağladığı teşvikler ile birlikte Hindistan’da proje halinde 300 AVM, 325 katlı mağaza ve 1.500 süpermarket bulunmaktadır. Wal-Mart uluslararası satışlarını yüzde 10 büyütme hedefini tutturabilmek için 2009 yılında Güney Asya'ya yayılmayı hedeflerken Hindistan’da ilk mağazasını 2009’da açacak olan şirket, yerel ortağı Bharta Enterprises ile birlikte gelecek 7 yılda şube sayısını 10-15 civarına çıkarmayı planlamaktadır. Metro, Hindistan’a yapacağı 120 milyon dolarlık yatırımla ülkedeki mağaza sayısını 8’e çıkarmayı planlarken Carrefour, Tahran'da güçlü bir konuma gelmeyi hedeflemektedir. Perakende devi Tesco, özellikle Malezya ve Polonya’da güçlü büyüme kaydederken, Çin’de hızlı bir yayılma gerçekleştirmektedir. Wal-Mart Açık Ara Önde… Deloitte’nin Perakendenin Küresel Güçleri raporunda dünyanın en büyük 250 perakende şirketi listesinde Wal-Mart 1’inci, Carrefour 2’inci, Tesco ise 3’üncü sırada yer alırken Türkiye’den Migros 190. sırada yer almıştır. Rapora göre sektörün en büyük 250 şirketinin toplam cirosu 2007 yılında 3,6 trilyon dolara ulaşmıştır. 2007 satış verilerine göre performans sıralaması oluşturulurken raporda yer alan 250 şirketin 25’i Türkiye’de de faaliyet göstermektedirler. İndirimli satış zincirlerinin öne çıkmaya başladığı tüketiciye cazip gelen çeşit ve fiyat avantajları nedeniyle büyüme ivmesini sürdüren sektörün en büyük 250 firması, gelirlerini 2007 yılında bir önceki yıla göre %11,4 oranında artırmıştır. Perakende zincirlerinden Wal-Mart 374 milyar dolarlık perakende satış geliri ile liste başındaki yerini korurken en yakın rakibi Carrefour 112 milyar dolarlık geliri ile 2. olmuştur. Tesco, 94,7 milyar dolar ile 3., Metro AG 87,5 milyar dolar ile 4. The Home Depot 77 milyar dolar ile 5. sırada yer almıştır. Sektörde dünyanın ilk 5 zinciri 2007 itibariyle 746 milyar dolar ciro elde etmiştir. Perakende sektörü açısından en önemli yatırım alanları arasında gösterilen Çin ve Rusya’dan toplam 6 şirketin listeye ilk kez girmesi dikkat çekerken en büyük 250 listesinde özel ilgi alanlarına hitap eden perakende zincirlerinin sayısında da artış görülmüştür. Tüketici elektroniğinde uzmanlaşan zincirlerin sayısı 37’ye; mobilya, oyuncak, mücevher, oto parçaları ve kırtasiye gibi özel alanlarda faaliyet gösteren zincirleri n sayısı ise toplamda 88’e yükselmiştir. İlk 250 içerisinde 133 marka ile hızlı tüketim ürünleri en çok şirketin faaliyet gösterdiği kategori olurken ikinci sırada 53 marka ile dayanıklı tüketim ürünleri yer almıştır. Bu kategorileri 49 marka ile hazır giyim perakendecileri izlemektedir. Hızlı tüketim ağırlıklı satış yapan ancak ilk 3 grubun ürünlerini aynı çatı altında buluşturan Wal-Mart, Carrefour, Tesco ve Metro Group listenin ilk 5 sırasını domine eden markalar olarak dikkat çekmektedirler. (Milyar $) 1-Wal-Mart 2-Carrefour 3-Metro 4-Tesco 5-Kroger 6-Target 7-Costco Toplam 2008/2007 (%) 8,3% 8,9% 8,6% -5,3% 8,6% 3,2% 12,5% 6,9% 2007/2006 (%) 19,9% 20,4% 26,8% 36,2% 6,1% 6,8% 6,7% 18,8% Kaynak: FT 15 2008 405 122 95 89 76 65 72 924 2007 374 112 87,5 94 70 63 64 864,5 2006 312 93 69 69 66 59 60 728 Ş 12345678910 Ka İttifak Holding A.Ş. . Ciro Büyümelerinde Yavaşlama Gözlemlenmektedir… Dünyanın en büyük gıda perakendecilerinin son 3 yıl itibariyle ciro gelişimine baktığımızda ise 7 büyük perakendecinin 2008 yılında toplam satışlarını önceki yıla göre %6,9 oranında artırarak 924 milyar dolara ulaştığını; sıralamada 405 milyar dolar ile Wal-Mart’ın liderliğini koruduğunu görmekteyiz. Şirket ciroları 2007 yılına göre büyümesini sürdürmesine rağmen küresel krizin de etkisiyle dünya tüketici güven endekslerinde yaşanan gerileme toplam ciro artışının 2007 yılında yaşanan %18,8’lik büyümenin altında kalmasının en büyük nedeni olarak gösterilmektedir. 4.000 40,0% 36,4% 3.600 33,3% 3.500 (Milyar $) 3.000 25,4% 30,0% 26,1% 2.500 25,0% 21,9% 2.000 20,0% 1.600 1.500 15,0% 1.000 10,0% 417 500 400 160 0 5,0% 0,0% ABD Kaynak: IMF & AMPD 35,0% Rusya Çin Türkiye Perakende Pazar Büyüklüğü Hindistan Perakende/GSYH Türk Perakende Sektörü Yüksek Büyüme Potansiyeline Sahip… Perakende sektör büyüklüğünün ülkelerin GSYH içindeki oranlarına baktığımızda ise Türk perakende sektörünün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin verilerine göre yüksek büyüme potansiyeline sahip olduğunu görmekteyiz. Rusya, Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerde bu rakam ortalama %32 seviyelerinde yer alırken Türk perakende sektörünün ekonomi içerisindeki büyüklüğü henüz %21,9 seviyesindedir. ABD’de ise perakende ticaret GSYH’nin %25,4’ünü oluşturmaktadır. 16 İttifak Holding A.Ş. . 35,0% 2008 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% -5,0% -10,0% İngiltere Polonya Euro Bölgesi Nominal Ekonomik Büyüme -7,1% 23,5% Perakende Büyümesi 3,2% 12,9% Kaynak: IMF&D ABD Rusya Çin Türkiye 10,6% 2,2% 23,1% 29,4% 12,3% 9,1% -1,7% -0,6% 17,0% 21,0% 7,0% 30,0% Nominal Ekonomik Büyüme Hindistan Perakende Büyümesi Ülkelerin 2008 yılında perakende sektörü ve GSYH büyüme oranlarına nominal bazda baktığımızda ise genel olarak sektör büyümesinin ekonomik büyümenin altında gerçekleştiğini görmekteyiz. Konsolidasyon Süreci Güçlenecek… Küresel durgunluk nedeniyle yavaşlama gösteren tüketici talebi doğal olarak perakendecilik sektörünü de etkilemektedir. Kredi piyasasında yaşanan daralma etkisini dünyanın diğer bölgelerinde de göstermekte; büyük ya da küçük tüm kurumların kısa vadeli finansman ihtiyaçları da olumsuz yönde etkilen mektedir. Sürekli ve sağlıklı bir nakit döngüsü gerektiren perakende sektöründe zor durumda olan şirketlerin diğerleri tarafından satın alınması veya bazı şirket birleşmeleri de olağan gelişmeler olarak beklenmektedir. 17 İttifak Holding A.Ş. . Avrupa ülkelerinde en büyük ciroya sahip 3 perakendecinin toplam pazar içindeki paylarına baktığımızda ise pazar yoğunluğunun ortalama %50’nin üzerinde gerçekleştiğini görmekteyiz. Avrupa’daki trendin Türk perakende sektöründe de orta vadede yaşanması beklenmektedir. Türkiye’de bu oranın 2007 verilerine göre sadece organize pazarda henüz %19’larda yer alması önümüzdeki dönem Türk perakende sektöründe önemli konsolidasyonların gerçekleşeceğine işaret etmektedir. Amerikan ekonomisinin en erken 2009 sonu gibi durgunluktan çıkacağı öngörülürken 2010 yılında tüketici harcamalarının yeniden yükselişe geçmesi beklenmektedir. Önümüzdeki dönemde Amerikan tüketicisinin talebi dünyanın ekonomik büyümesini sürdürmeye tek başına yetmeyeceği düşünülürken küresel perakende kuruluşlarının Doğu Asya bölgesine daha fazla odaklanmaları beklenmektedir . ABD ekonomisindeki gelişmelere bağlı olarak Çin’in ihracatında bir ya vaşlama olduğuna ve Çin hükümetinin enflasyonu kontrol altında tutma nedeniyle tüketici harcamalarında önemli bir sapma y aşanmadığı dikkat çekmektedir. Dolayısıyla Çin perakende zincirleri küresel durgunluktan çok fazla etkilenmemiş gözükmektedirler. Buna karşın tüketici talebinin düşmesi ve kredi pazarındaki daralmayla mücadele etmek zorunda olan perakendeciler, ekonomik durgunluğun etkisini maliyet yönetimi ile avantajlarına kullanabilecekler ve tedarikçileri ile daha iyi şartlar üzerinden anlaşarak satın almada etkinlik sağlayabileceklerdir. Tedarik zinciri operasyonları tek bir lokasyonda ya da büyük bir tedarikçi de yoğunlaşan perakendeciler mevcut yapının tekrar gözden geçirilmesi yoluna gitmeli satın alma çeşitliliği sağlamalıdırlar. Perakende sektöründe müşterilerin ürüne, zaman ve finansal kısıtlara yönelik farklı alandaki ihtiyaçlarını karşılarken bir yandan da eğlenmelerini ve şaşırmalarını sağlayabilecek donanıma sahip insan kaynağı kalitesinin sağlanmasında ve yönetilmesinde zorluklar yaşanmaktadır. Çalışanların eğitimine daha çok zaman ve bütçe harcanması çalışan devir hızının azaltılması için sadakati artıracak ek çalışmaların uygulamaya konulması, çalışan verimliliğinin artırılması için ücretlerin iyileştirilmesi gibi bazı zorlayıcı adımlar ın atılması gerekecektir. Büyümenin yavaş olduğu bir ortamda perakendecilerin marka değerini geliştirmek ve müşterilerinin dikkatini çekerek mağaza ziyaretlerini artırmak için rakiplerinden farklılaşmalıdırlar . Farklılaşmayı yaratabilmek için müşteri hizmetleri, mağaza düzeni ve tasarımı, ürün bilgilendirmesi, ürün bulma kolaylığı, etkin ve hızlı ödeme imkânı, ürün teşhirleri ve satış sonrası hizmetlere odaklanılarak müşterinin mağaza deneyimi kalitesi artırılmalıdır. Gelecek dönemde en başarılı perakendecilerin internet imkânlarını kullanarak ürünü ve bilgiyi mağaza deneyimiyle birleştirerek müşteriye sunanlar arasından çıkması beklenmektedir. Geçmiş dönemde operasyonel verimliliğin artırılması ve müşteriye tek satış noktası üzerinden alışveriş deneyimin in yaşatılması ihtiyacının vurgulanması ile birlikte büyük mağazalar daha önemli bir konum kazanmıştır. Gelecekte büyük mağazaların perakende sektörü büyümesinde geçmiş dönemde olduğu gibi önemli bir rol oynaması beklenmemektedir. Gelecek dönemde dev perakende zincirlerinin büyük ve daha küçük mağazaların kombinasyonundan oluşan bir yapı ile farklı müşterilerin farklı durumlardaki ihtiyaçlarını karşılamayı hedeflemeleri beklenmektedir. Gelişmiş ülkelerde alt ve üst gelir seviyesine sahip hane halkı sayısındaki artışla birlikte orta sınıfın toplam içerisindeki payında düşüş gözlemlenmektedir. Tüketici pazarı da yaşam biçimleri açısından bölünmüştür. Bu doğrultuda kitlesel pazarın ihtiyaçlarını karşılamak tedarikçiler için olduğu kadar perakendeciler için de gittikçe büyüyen bir sorun haline gelmiştir. Dolayısıyla indirim ve lüks perakendeciliğin büyümekte olduğu görülmektedir. Pazarlama faaliyetleri yön değiştirecek ve kitlesel reklama yönelik yaklaşım yerine müşte ri ile mağazada ya da internet üzerinden etkileşime odaklanılacaktır. Perakendecilerin web siteleri sadece satışta kritik rol oynamayacak 18 İttifak Holding A.Ş. . aynı zamanda müşterileri mağazalara yönlendirmek için de müşteri ile aralarında güçlü bir bağ oluşturacaktır. Dev perakendeciler mevcut iş modelleri ve birimlerini tutarak bunları özel istekleri bulunan tüketici gruplarına göre özelleştireceklerdirler. Geçmiş 20 yıl içerisinde dünyanın en büyük perakendecileri tüm dünyayı etkileyen verimli tedarik zinciri yöntemini geliştirmişlerdir. Fakat günümüzde durum değişmektedir. Son zamanlarda enerji fiyatlarında yaşanan düşüşe rağmen gelecek birkaç sene içerisinde yükselme yaşanacak ve nakliye maliyetleri de geçmiş senelere göre çok daha pahalı bir hale gelecektir. Birçok şirket planlamadan, tedarike ve dağıtıma kadar tüm t edarik zinciri döngüsünü tekrar değerlendirmeye başlayacaklardır. Son 20 sene değerlendirildiğinde birçok perakendecinin globalleşmeyi seçtiği, birçoğunun yerel kaldığı görülmektedir. Globalleşmeyi gerçekleştirenler hem tahminlerinden daha çok mücadele et mişler hem de tahmin ettikleri kadar kar elde edememişlerdir. Bununla birlikte globalleşmeyi getiren gereklilikler de ortadan kalkmamıştır. Son zamanlarda gelişmiş ülkelerde özellikle de Amerika’da yaşanan gelişmeler doğrultusunda değişen ekonomik yapı nedeniyle perakende harcamalarındaki büyüme zayıf kalmıştır. Dünyanın lider perakendecileri kendi ülkelerinde pazar payını artırmanın yanı sıra büyümeyi yeni pazarlara özellikle gelişmekte olan ülkelere giderek yapacaklardır. Dünyanın en büyük perakendecileri başta gıda perakendecileri olmak üzere kendi ülkeleri dışındaki ülkelere büyük yatırımlar yapmaktadırlar. Bunlara ek olarak gelişmekte olan ülkelerdeki perakendecilerin de kendi ülkeleri dışındaki diğer gelişmekte olan ülkelere yatırım yapması beklenmektedir. 19 İttifak Holding A.Ş. . Türk Perakende Sektörü Perakende Sektörü 160 Milyar Dolar Büyüklüğünde… Türkiye’de marketçilik 1954’te Migros ve Gima ile başlarken 1960-1970 döneminde özel sektör girişimleri ile büyük marketler yaygınlaşmıştır. Tüketim malları ithalatında liberal açılımların yapıldığı 1980’li yıllarda ambalaj sanayinin gelişmesi, tüketim alışkanlıklarındaki değişim Türkiye’de süpermarketlerin gelişimine uygun bir zemin hazırlarken 90’lı yıllar Türkiye için perakendecilik konusunda atılımların yapıldığı yıllar olmuştur. 2001 Krizi ile Verimlilik Sektörde Ön Plana Çıkmıştır… Hızlı kentleşme ve yüksek tüketim büyük mağaza ihtiyacı doğurmuş büyük kentlerde kişi başı gelirin artması hipermarketleri oluşturmuştur. Özel oto sahipliği toplu alışverişi kolaylaştırırken bireysel bankacılıktaki ilerleme, tüketici kredileri ve kredi kartı kullanımının artması hipermarketlerden alışverişi kolaylaştırmıştır. 1980 sonrası değişen ekonomik ve kültürel yapı ile önem kazanan perakende sektörüne olan ilgi özell ikle 1990 sonrası dönemde artmış hem yurtiçinde faaliyet gösteren Koç, Sabancı ve Doğuş Grubu gibi gruplar hem de Fransız Carrefour, Alman Metro gibi uluslar arası büyük oyuncular organize perakendecilik alanındaki yatırımlarına hız vermiştir . 1998 yılında Türkiye’de bulunan 2.135 hiper, süper ve zincir market sayısı 2008 yılı itibariyle 7.943’e ulaştığı tahmin edilmektedir. Satış alanını büyüterek gerçekleştirilecek ölçek ekonomisi ve artacak olan tedarikçilerle pazarlık gücünün operasyonel karlılığa ulaşmada önemli bir faktör olduğu sektörde oyuncular satış alanlarını ve pazar paylarını artırmak amacıyla yoğun yatırım programlarına girişmişlerdir. 2001 krizi sonrasında operasyonel karlılığın ön plana çıktığı ve yaratılan nakit kullanılarak elde edilen faaliyet dışı gelirlerin ortadan kalktığı bir döneme girilmiştir. Uzun vadede pazar payını artıran yüksek alım gücüyle tedarikçilerle olan ilişkilerde avantajlı duruma geçecek ve müşteriye aynı ürünü daha rekabetçi fiyatlarla sunacak olan oyuncular öncelik ka zanacaktır. Avrupa’nın 7. Büyük Perakende Pazarı… Türkiye’de enerji, sağlık ve eğitimden sonra 4. büyük sektör olan perakendenin 2007 sonunda toplam 150 milyar dolarlık cirosu (gıda ve gıda dışı) 2008’de 60 milyar doları organize olmak üzere toplam 160 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşırken ve 2011 yılına kadar sektörün 196 milyar dolar olarak gerçekleşeceği beklenmektedir. Deloitte’nin verilerine göre Türk perakende sektörü mevcut durumu itibariyle Avrupa’nın gıda harcamalarında 5., gıda dışında 8. büyük ülkesidir. Perakende sektörü Türkiye’nin son yıllarda en hızlı büyüdüğü sektörlerden biri olmuştur. Özellikle alışveriş merkezi yatırımlarıyla perakende sektörü kayıt altına alınırken yerli markalar önemli büyüme oranları yakalarlarken bu durum gıdadan elektroniğe, mobilyadan hazır giyime yabancıların da Türkiye’ye gelmesini beraberinde getirmiştir. 2007 yılında metrekarede %27 büyüyen organize perakende sektörü geçtiğimiz yıl %20’lik bir büyüme sergilemiştir. 2007 yılında %13 büyüyen organize pazar 2008 yılında hedeflediği %10 oranını tutturamamış ve %7’lik bir yükseliş sergilemiştir. Ciro artışının metrekare artışının gerisinde kalması sektörün en büyük proble mlerinden biri olarak görülmektedir. 20 İttifak Holding A.Ş. . Organize Perakendenin Toplam Perakendedeki Payı Artıyor… Türk perakende sektörü geleneksel perakendecilikten modern perakendeciliğe doğru kayda değer bir değişimin eşiğindedir. Hâlihazırda Türk perakende sektörünün yaklaşık %62’sinin geleneksel perakende ve %38’inin ise modern perakende sektörüne ait olduğu bilinmekte; modern perakende sektörünün büyüklüğü yaklaşık olarak 60 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Organize kesimin pazar payının düşük seviyelerde yer aldığı perakendecilik sektöründe orta-uzun vadede geleneksel perakendecilikten organize perakendeciliğe geçişin hız kazanması ve daha az oyuncunun daha fazla pazar payına sahip olduğu pazar şartlarına ulaşılması beklenilmektedir. Organize Gıda Perakendeciliği 29,8 Milyar Dolar Büyüklüğünde… Genel olarak Türk perakende sektöründe en büyük pay ise toplam satışların %53’ünün (85 milyar dolar) oluşturan gıda perakendeciliğine aittir. Organize perakende sektörünün gıda perakende sektörü içindeki payı ise henüz 29,8 milyar dolar seviyelerindedir. Bu rakamın içine tüm hipermarketler, süpermarketler ve yerel zincirler de dahildir. Organize Perakende Sektörü Önemli Potansiyelleri Barındırmaktadır… Genel olarak günümüz Türk perakende sektörü yaklaşık %62 oranındaki geleneksel perakende pazar payı ile 1970’lerin Avrupa perakende pazarına çok benzemektedir. Buna karşın AB’de modern perakendecilerin pazar payı her geçen gün artmış ve 1980’de %51 iken 2008’de bu oran %90’a yükselmiştir. Öte yandan AB ülkelerinde her 1 milyon nüfusa ortalama 15 hipermarket ve 150 süpermarket düşerken bu rakam Türkiye’de henüz 3 hipermarket ve 17 süpermarket civarındadır. 21 İttifak Holding A.Ş. . 100% Avrupa'da Pazar Payları 60% 90% 50% 80% 70% 40% 60% 50% 30% 40% 20% 30% 20% 10% 10% 0% Modern Perakendeciler 1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 0% 51% 59% 69% 72% 73% 75% 76% 78% 79% 80% 81% 82% 83% 83% 83% 84% 85% 86% 87% 89% 90% Geleneksel Perakendeciler 49% 41% 31% 28% 27% 25% 24% 22% 21% 20% 19% 18% 17% 17% 17% 16% 15% 14% 13% 11% 10% Kaynak: AMPD Modern Perakendeciler Geleneksel Perakendeciler AB’deki perakende pazarında yaşanan gelişimi ele alacak olursak, modern perakende sektörünün geleneksel perakende sektöründen pazar payı kazanmaya başlaması, perakende sektöründeki istihdam verimliliği seviyesinin yükselmesi, ölçek ekonomisi ve uluslararası pazarlara yayılmanın faydalarının yanı sıra tedarik zinciri yönetiminde modern bilgi işlem sistemlerinin de kullanımının artması ile gerçekleşmiştir. Uzmanlaşan Geleneksel Mağazalar Ayakta Kalabilecektir… Verimlilik ve ölçek ekonomisinden dolayı geleneksel perakendecilerin uzmanlaşmadan faaliyetini sürdürdüğü bir satış noktası ile organize perakende sektörüne ait bir satış noktasının müşterilerine sunduğu aynı üründeki fiyat farkı %20-30 oranında geleneksel perakende aleyhine görülmektedir. Organize perakende sektörü tüketici harcamalarının gerek hacmi gerekse niteliği bakımından geleneksel kesimden ayrılmaktadır. Gerek fiyat seviyesi, gerekse de fiyat aralıklarının genişliği bakımından organize ve geleneksel işletmeler arasındaki fark, organize işletmelerin tamamen tüketici lehine olan tutarlı fiyat politikalarına işaret etmektedir. Söz konusu geleneksel satış noktasının bu verimsizliğe rağmen ticari faaliyetlerini ikame ettirmesi ancak kayıt dışı enstrümanları kullanarak mümkün olmaktadır. Geleneksel perakendecilerden belirli bir alana odaklanarak uzmanlaşanlar ise mağazalarında binlerce farklı çeşidi ucuz fiyatlarla sunabilen ulusal ve uluslar arası organize perakendecilere rağmen son derece başarılı olabilmektedirler. Örneğin oyuncak marketleri, yapı marketleri, elektronik marketler organize perakendeci konumuna geçmeden önce geleneksel uzman mağazalar olarak hizmet vermişlerdir. Enflasyonun düşmesi ve fiyat istikrarının görece sağlanması tüm ekonomik kesimlerde olduğu gibi geleneksel perakendede de verimsiz yapıların elenmesinde etkili olmuştur. Türkiye’de 2000 yılından bu yana geleneksel yapıdaki bakkal işletmeciliğinin doğal bir süreç içinde gerilediği ancak günümüzde hala pazar için de çok yüksek bir orana sahip olduğu bilinmektedir. Geleneksel perakendenin önemli bir ayağı olarak Türkiye’de kent merkezlerinde bir haftada ortalama 4 bin semt pazarı kurulmakta; gün başına düşen pazar sayısı 570 seviyesinde yer almaktadır. Bu kesim belediyeye günlük olarak ödedikleri sabit ve cüzi bir meblağ dışında her tür vergiden muaf bulunmaktadır. 22 İttifak Holding A.Ş. . Gelecek Vaat Eden Ekonomik Görünüm Perakendeciliği Çekici Hale Getirmektedir… 2009 yılında %6 daralacağını varsaydığımız Türk ekonomisinin DPT beklentis ine göre 2009-2050 yılları arasında yıllık ortalama %5,6 büyüyeceği öngörülmektedir. 2050 yılında 42 bin dolar kişi başı gelir öngörülürken Türkiye’nin dünyanın en büyük 12. ekonomisi olacağı beklenmektedir. Türk ekonomisi yükselen trendi ile potansiyel vaat ederken 76 milyon nüfusu ve 742 milyar dolar tutarındaki GSYH’sı ile bölgesindeki en büyük ekonomilerden birisidir. Enflasyon ve faiz oranlarındaki düşüş, üretkenlikte yaşanan iyileşme, doğrudan yabancı yatırımlarda artış ve dış ticaret hacmindeki artış gibi faktörlerin sonucunda Türkiye’nin önümüzdeki yıllarda %5’in üzerinde GSYH büyüme oranına sahip olması beklenmektedir. Kişi başı milli geliri 2008 yılında 10 bin dolar olan Türkiye, perakendeciler için çok büyük bir pazardır. Hızlı büyüme ve gelecek vadeden ekonomik görünüm perakendeciliği yatırım yapılabilecek en çekici sektörlerden birisi haline getirmiştir. Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinde daha da fazla değişimler geçireceğini dikkate aldığımızda Türk perakende sektöründe ciddi bir potansiyelin mevcut olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Türk Ekonomisi GSYH (Milyar $) Kişi Başı Gelir ($) 2005 482 6.993 2006 526 7.550 2007 657 9.305 2008 742 10.436 Kaynak: TUİK Giderek artan genç ve orta gelir grubundaki nüfustan kaynaklanan büyüme potansiyeli ve gelişmeye açık pazar koşulları yatırımcıları perakende sektörüne yatırım yapmaya çeken ana etkenlerdir . Ülkenin üretim faktörleri, demografik özellikleri, yaşam ve tüketim alışkanlıklarındaki değişimlerin yanı sıra harcanabilir gelirdeki artış perakende sektöründeki beklentileri en üst düzeye getirmiştir. Türkiye’de 76 milyonluk nüfusun %67’si 15 -64 yaş arası, %26’sı 0-14 yaş arası, %44’ü 0-25 yaş arası olarak sınıflandırılırken ortalama yaş 28,5 seviyesindedir. Türkiye bu ortalama ile Avrupa’nın en genç nüfus ortalamasına sahip ülkesidir. Kişi başına gelir yükseldikçe, kentleşme oranları arttıkça ve kadınlar iş hayatı içerisinde daha fazla kendilerine yer bulmaya başladıkça tüketim tarzları da hızla değişmektedir. Düşen enflasyon ve artan satın alma gücü ile yıllar itibariyle tüketimde önemli bir yükseliş yaşanırken tüketici kredileri ve kredi kartları faiz oranlarının düşmesi nedeniyle dayanıklı eşyalara özellikle araba ve beyaz eşyaya yönelik talepte patlama olmuştur. Önümüzdeki dönem Türk perakende sektöründeki eğilimleri belirleyecek faktörler olarak şunları sıralayabiliriz; a) Ekonomide sağlanan serbestleşme, b) Harcanabilir gelirlerdeki artış, c) Kentleşme oranının yükselme, d) Çalışan kadın sayısındaki artış, e) Batı yaşam tarzından etkilenen genç bir nüfusun varlığı, f) Dışarıda yemek yeme alışkanlığının giderek toplumda yaygınlaşması, g) Artan yaşam temposu ve çalışan kadın sayısının artması ile tüketicilerin günlük yaşamlarının en az kesintiye uğratacak alışveriş imkânlarının aranması, h) KDV’nin gelecekte tüm ürünlerde %8’e indirilmesi ve Basel II ile kayıt dışı perakendenin giderek azalacak olması, 23 İttifak Holding A.Ş. . 180 43,3 45 37,3 166 140 29,9 (Milyar TL) 120 40 35 142 30 26,6 109 80 60 32,4 25 86 20 65 (Milyon Adet) 160 100 50 15 40 10 20 5 0 0 2004 2005 2006 Kredi Kartı İşlem Hacmi 2007 2008 Kredi Kartı Sayısı Kaynak: BKM Yüksek Büyüme Potansiyeli… Türkiye’de organize perakende sektörü yaşanan kriz ortamına rağmen 2008 yılında da büyümesini sürdürebilmiştir. Gelişmiş ülkelerde organize perakende sektörünün doygunluğa ulaşmasına rağmen Türkiye gibi gelişmekte ol an ülkelerde pazarın düşük seviyelerde seyretmesi yüksek büyüme potansiyeline işaret etmektedir . Bu nedenle küresel kriz ortamı ve büyüme oranlarındaki düşüşün gıda sektöründeki canlılığı görece az etkileyeceğini söylemek mümkündür. Özellikle temel gıda maddeleri sunan şirketlerin krizden minimum düzeyde etkileneceğini öngörmekteyiz. Avrupa Birliği’ne aday ülke konumunda olan Türkiye, kriz koşulları içinde kısa vadeli bir durgunluğa girse de organize perakende pazarındaki gelişimini sürdürecek ve geleceğe y önelik yüksek büyüme potansiyelini koruyacaktır. Gelişmiş ülkelerde büyüme rakamları %0,5’i geçemezken, Türkiye perakende sektörünün önümüzdeki 5 yılda ortalama %5-10 arasında büyüyeceği öngörülmektedir. Gıda Dışı Perakendecilik… Tüketicilerin gıda dışı kalemlere daha fazla harcama yapma eğiliminin ötesinde tüketicilerin refah seviyesinin yükselmesi ve yabancı kökenli gıda dışı perakendecilerin Türk pazarına yönelik ilgisinin artması önümüzdeki yıllar için gıda dışı perakendeciliği daha çekici kılmaktadır. Özellikle kentleşme oranındaki artış, demografik dinamikler, birikmiş konut talebi ve faiz oranlarındaki keskin düşüş sonucu inşaat sektöründeki canlanmayla birlikte dayanıklı tüketim mallarının satış hacminde yükselme yaşanmıştır. Harcanabilir gelirlerin artması tüketicilerin cep telefonu, dizüstü bilgisayar, PC, ev sinema sistemleri, mp3 çalar gibi teknolojik ürünler için daha fazla harcama yapmasına olanak sağlamıştır. Türkiye’de nüfusun yaklaşık %14’ü haftada en az bir kez internet kullanmaktadır ve b u sayı hızla yükselmektedir. Eticaret önde gelen perakendeciler arasındaki artan rekabet sonucu satış kanalı haline gelmiştir. Mevcut internet penetrasyon oranı Avrupa ortalamalarıyla karşılaştırıldığında çok düşük olmakla beraber gelecekte artması beklenmektedir. Başlıca organize perakendeciler tarafından sağlanan ürün ve hizmetlerdeki yükselen trendler özel markalı gıda ürünleri, telefon ve internet vasıtası ile mal satımı, eve teslim ve üyelik kartlarını kapsamaktadır. Organize perakendeciler telefon ve internet alımları için teslimat sağlarken, söz konusu hizmetler müşteriler tarafından fazla tercih edilmemektedir. İnternete erişebilen insanların sayısındaki artışa rağmen internet üzerinden alışverişin hala %3 seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. 24 İttifak Holding A.Ş. . Yeni Trend Özel Markalı Ürünler… Perakendeciler, maliyetlerini düşürebilmek bu şekilde tüketicilere daha uygun fiyatlarla ürünler satabilmek için özel markalı ürünlere daha fazla önem vermektedirler. 2001’deki ekonomik krizden sonra müşteriler kendilerine fiyat avantajı sağladığı için özel markalı veya markasız ürünlere daha fazla eğilim göstermişlerdir . Türkiye’nin genel ekonomik durumu dikkate alındığında çok iyi yönetilen özel markaların kendi pazar paylarını hızla artırma şansı olduğu göze çarpmaktadır. Artan sayıdaki büyük indirim mağazalarının kendi markalarını taşıyan ürünlere raflarda sıkça yer vermeleri tüketicilerin bu tip ürünleri benimsemelerine yardımcı olmuştur. Türkiye’deki özel markalı ürünler kalite açısından çoğu kez ulusal markalar ile ka rşılaştırabilir olmakla beraber %30-50 arasında daha düşük fiyatlarla satılmaktadır. Öte yandan küçük süpermarket zincirlerinin çoğunun kendi markalı ürünleri yoktur. Bu durum, bu tip yerel-küçük perakende zincirlerinin müşterilerinin bazılarını kaybedebileceği sonucunu doğurabilmektedir. Perakendeciler için kendi markalı ürünlerinin satılması doğal hale geldikçe fiyatın rekabette tek ayırt edici özellik olması olasılığı azalacaktır. CRM Faaliyetleri Önem Kazanmakta… Organize perakendeciler mevcut müşterilerini koruyabilmek ve marka sadakatini yaratabilmek amacıyla CRM faaliyetlerine önem vermekte ve müşteri davranışlarını dikkatle izlemektedirler . Organize perakendecilerin pek çoğu sadakat programı uygulamakta; mağazanın kartına sahip müşterilere extra fay dalar sunmaktadırlar. Kredi kartı kullanımını artırmak ve bunun karşılığında tüketicilere extra faydalar veya indirim sunmak için bankalar ile stratejik ortaklıklar geliştirmek modern perakendeciler tarafından yaygın biçimde kullanılmaktadır. Gıda Perakendeciliği Pazar Payları 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Geleneksel 2006 77,8% 2007 72,0% 2008 65,0% 2009 T 64,0% 2010 T 60,0% 2011 T 55,0% Organize 22,2% 28,0% 35,0% 36,0% 40,0% 45,0% Kaynak: Şirket, BMD Tahmin Gıda Perakendeciliği 85 Milyar Dolarlık Bir Pazara Sahip… Türkiye’de organize gıda perakendeciliğinin payı %35 iken bu oran gelişmiş Avrupa ülkelerinde %90’a ulaşmaktadır. Perakende sektörünün önemli paydaşlarından olan gıda perakendeciliğinin pazar büyüklüğü yaklaşık 85 milyar dolardır. Bu tutarın yaklaşık 30 milyar doları organize pazar tarafından kontrol edilmekte olup bu oran her geçen yıl artmaktadır. Sektördeki bu hızlı gelişim hem tarımsal hem de endüstriyel üretim modellerinin yanı sıra dağıt ım, kayıtlı ekonomi ve istihdam konularında da Türkiye ekonomisine olumlu katkılar sağlamaktadır. 25 İttifak Holding A.Ş. . Sektördeki Şirketler… Türk perakende sektöründe göze çarpan şirketler Migros (Migros, Şok, Tansaş ve Makro markaları altında hipermarket, süpermarket ve indirim formatlarında faaliyet göstermektedir), Kiler ve büyük indirim marketleri işletmecisi olan BİM’dir. Çok uluslu şirketlerden Carrefour grubu CarrefourSA’da Sabancı Holding’le ortak faaliyet yürütürken Metro grubu Real hipermarketlerinin yanı sıra cash and carry mağazalarını işletmektedir. 2003 yılında Tesco, Ege bölgesinin hipermarket işletmecisi Kipa’daki çoğunluk hisselerini satın alarak pazara girmiş ve hızlı bir büyüme göstermiştir. Şirketler Migros BİM CarrefourSA Tesco-Kipa ADESE Hizmet Formatları HPM, SPM, İndirim İndirim HPM, SPM, İndirim HPM, SPM HPM, SPM, İndirim Mağaza Sayıları (2008) 1.191 2.285 578 102 119 2 Satış Alanı m (2008) 697.565 571.250 412.000 250.000 85.764 Satışlar (2008) 5.073.746.000 4.242.412.000 2.168.743.311 1.424.884.283 456.968.694 Kaynak: Şirket & İMKB Organize Gıda Perakendeciliği Pazar Payları (2008) Şirketler Migros BİM CarrefourSA Tesco-Kipa ADESE Hizmet Formatları 1.191 12,7% 2.285 578 102 119 HPM, SPM, İndirim İndirim HPM, SPM, İndirim HPM, SPM HPM, SPM, İndirim Kaynak: Şirket & İM KB Mağaza Sayıları (2008) Satış Alanı m 2 (2008) 697.565 639.800 10,9% 412.000 250.000 5,6% 85.764 66,1% 3,7% 1,2% Migros BİM CarrefourSA 26 Tesco-Kipa Adese Diğer Satışlar (2008) 5.073.746.000 4.242.412.000 2.168.743.311 1.424.884.283 456.968.694 İttifak Holding A.Ş. . İndirim Mağazacılığı Güçleniyor… Türkiye’de gıda perakendecileri ile ilgili olarak son 5 yılda süpermarketlerin ve indirim mağazalarının sayısında önemli bir artış gözlenmektedir. Süpermarketlerin ve indirim mağazalarının yükselişi Türk ekonomisi açısından yeni bir oluşum olarak görülürken bu tarz marketlere ulaşımın kolay olmasından konut alanlarına yakın olması ve alış veriş için daha az zaman harcanması sebebiyle Türkiye’de giderek artan sayıda insan bu tür yerlerden alış verişi tercih etmektedir. Kriz Döneminde Sepetler İhtiyaca Göre Doldu… Ekonomik krizden beklenen düzeyden daha fazla etkilenen gıda sektöründe tüketici davranışlarında değişiklikler yeni trendleri belirlemektedir. Ucuzluk marketleri ve özel markalı ürünler pazarın devlerinin karşısında giderek güçlenirken alış veriş sepetleri artık sadece ihtiyaca göre dolmaktadır. Rekabette sınır tanımayan güçlü markalar özel marka gibi yeni rakiplerle karşı karşıya gelmektedir. Tüketicinin yeni eğilimini fark eden gıda firmaları ise daha küçük paket, daha çok promosyon yapmaktadırlar. Kriz öncesi haftalık ya da aylık olarak yapılan büyük hacimli alışverişler yerini günlük ve acil ihtiyacı karşılayacak satın almalara bırakırken indirim mağazaları krizde ön plana çıkmaya devam etmiştir. Krizin gıda sektörü üzerindeki en belirgin trendi özel markalara ilgi olarak ortaya çıkarken 2008’de %35 büyüme ile 1 milyar dolarlık pazara ulaşan sektör 2009’da yüksek büyüme hedeflemektedir. Önde gelen perakendecilerin birçoğu büyüyen perakende sektöründe küçük yerel oyuncularla birleşerek pazar payını artırmayı hedeflemektedirler. Birçok perakendeci şu anda sahip oldukları hipermarket zincirinden çok indirimli mağaza zincirlerinin genişletilmesi üzerinde odaklanmaktadır. Alman tipi büyük indirim mağazaları, BİM ve Şok’un atılımı sonucunda 1995’ten bu yana Türkiye’de de aktif hale gelmiştir. Bu iki şirket ve DiaSA büyük mağaza ağları kurmayı başarmış ve indirim mağazaları şu anda Türkiye’deki perakende sektörü içerisinde önemli bir büyüme formatı haline gelmiştir. İndirim mağazaları, birçok tüketicinin fiyat açısından daha rekabetçi ürün arayışı içinde 1999 ve 2001 yıllarındaki ekonomik çöküşler sırasında daha çok öne çıkmıştır. Eve yakın olması ve alış veriş için daha az zaman gerekmesi gibi kolaylıkları nedeniyle Türkiye’de giderek artan sayıda tüketici süpermarketler ve indirim mağazalarından alış veriş yapmayı tercih etmektedirler. 2001 yılından bugüne gıda perakendecileri arasında hipermarketlerin pazar payları ve süpermarketler ile indirim mağazalarının pazar payları hızla büyümüştür. Bakkallar, pazar payındaki düşüş eğilimine rağmen hala en yüksek paya sahiptir. Yaşanan global krizde indirim formatlarının pazar paylarını daha da artırması beklenirken önümüzdeki yıllarda makroekonomik durumda iyileşme trendi beklense de indirim mağazalarının pazardan pay kapmaya devam edecekleri ve bu büyümenin diğer gıda perakendecilerini etkileyeceği öngörülmektedir. KMG Araştırma’nın tüketicinin perakende kanallarına ilişkin yaptığı araştırma son yıllarda Şok, BİM ve DiaSA’nın aralarında yer aldığı indirim marketlerinin tercih edilme sıklığının arttığını ortaya koymaktadır. Araştırmaya göre 2006 yılında yaklaşık 28,4 milyon hane indirim marketlerinden en az 1 defa alım yaparken 2007 yılında hane sayısı 32,6 milyona çıkmıştır. Araştırma sonuçları; ulusal zincirlerin yeni müşteri kazanmakta ve mevcutta sepet başına 27 İttifak Holding A.Ş. . satış payını artırmakta zorlandığını; indirim zincirleri, tekil süpermarketler ve büfe, kuruyemişçi, benzin istasyonu marketleri gibi uzman perakendecilerin ise etkinliğinin arttığını ortaya koymaktadır. Türk Perakende Sektör Göstergeleri Toplam Perakende Satışlar (Milyar $) Gıda Perakende Satışları (Milyar $) Nüfus (Milyon) Kişi Başına Düşen Perakende Satışlar ($) Kişi Başına Düşen Gıda Perakende Satışlar ($) 2004 104 55 72,3 1.438 761 2005 128 69 73,3 1.746 941 2006 137 72 74,3 1.844 969 2007 2008 150 160 81 85 75,2 76,2 1.995 2.100 1.077 1.115 2009 T 158 85 77,2 2.047 1.101 2010 T 177 94 78,1 2.266 1.204 2011 T 196 103 79,1 2.478 1.302 2012 T 216 112 80,3 2.690 1.395 Kaynak: Migros & BMD Tahmin (Milyar $) Toplam Perakende Geleneksel Perakende Organize Perakende 2006 137 89,1 48,0 2007 150 93,0 57,0 2008 160 99,2 60,8 2009 T 158 96,4 61,6 2010 T 177 100,9 76,1 2011 T 196 105,8 90,2 Gıda Perakendeciliği Geleneksel Gıda Perakendeciliği Organize Gıda Perakendeciliği 72 56,0 16,0 81 58,3 22,7 85 57,8 27,2 85 54,4 30,6 94 56,4 37,6 103 56,7 46,4 Kaynak: BMD Tahmin & AMPD Toplam Perakende Pazar Payları 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Geleneksel 2006 65,0% 2007 62,0% 2008 62,0% 2009 T 61,0% 2010 T 57,0% 2011 T 54,0% Organize 35,0% 38,0% 38,0% 39,0% 43,0% 46,0% Kaynak: Şirket, BMD Tahmin 28 2013 T 238 122 81,5 2.921 1.497 İttifak Holding A.Ş. . Bakkal ve Büyük Market Sayısı 89,4% 90% 7% 88,4% 5,8% 87,4% 88% 86,9% 6% 5,3% 86,0% 86% 85,4% 4,7% 3,9% 84,6% 5% 4% 84% 83,9% 3,4% 82% 3,0% 2,9% 3% 82,9% 2% 2,5% 1,9% 80% 1% 78% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 Bakkallar Kaynak: Migros & BMD Tahmin 2005 2006 2007 2008 T HPM,SPM, Zincir Mağ. Satış Kanalları (%) 20,0% 7,7% 58,9% 13,2% Organize Olmayan Zincir Mağazalar İndirim Mağazaları Diğer HPM ve SPM Kaynak: Migros Sunum 250 54,5% 54,0% 200 53,5% 53,0% (Milyar $) 150 52,5% 52,0% 100 51,5% 51,0% 50 50,5% 0 Toplam Perakende Cirosu Gıda Perakende Cirosu Gıda/Toplam Perakende 2004 2005 2006 2007 2008 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T 104 128 137 150 160 158 177 196 216 238 55 69 72 81 85 85 94 103 112 122 52,9% 53,9% 52,6% 54,0% 53,1% 54,0% 53,0% 52,5% 52,0% 51,5% Kaynak: Migros & BMD Tahmin 29 50,0% İttifak Holding A.Ş. . Sektörde Satın Alma ve Birleşmeler Sürecektir… 2008 yılının Şubat ayında sektörün uzun süredir beklediği gıda perakendeciliğinin devi Migros Koç Holding tarafından İngiliz yatırımcı devi BC Partner’a satılırken 2007 yılının sonunda Afra’yı satın alarak sektörde ses getiren Makromarket, 2008 yılının son çeyreğinde bir satın alma daha gerçekleştirdi ve 14 şubeli Kayseri Ofis Evim Market’i satın aldı. Silivri, Tekirdağ ve Çengelköy’deki toplam 13 bin metrekare satış alanına sahip Max’i mağazaları Migros’a satılırken geçtiğimiz yıl Eylül ayında yılın en önemli satışlarından birine de Kiler imza attı ve Yimpaş’ın Afyon, İskenderun, Kahramanmaraş, Gaziantep, Aksaray, Nevşehir, Tokat, Amasya, Sivas, Çekerek, Edirne, Turhal, Sorgun, Yerköy ve Alaca kentlerindeki mağazalarını kiraladı ve demirbaşlarını satın aldı. Hem organize hem de organize olmayan kesimde çok sayıda oyuncunun bulunduğu perakende sektöründe yaşanan rekabet karlılığı olumsuz etkilemektedir. En büyük üç oyuncunun pazar payının ortalama %50 olduğu Avrupa ortalamasına karşılık Türkiye’de bu rakam henüz %28’lerdedır. Çin, Rusya, Romanya gibi gelişmekte olan ekonomilerle birlikte perakende alanında büyük fırsatların olduğu ülkelerden birisi olan Türkiye’ye geçmişte olduğu gibi gelecekte de yabancı oyuncu ilgisinin sürmesi beklenmektedir. Gelecek yabancı sermaye ile kalite ve rekabet standartları artacak yeni oluşacak şartlara ayak uyduramayan küçük ölçekli oyuncular pazardan çekilmek zorunda kalacaklardır. Oluşacak konsolidasyon hareketi ile birlikte perakende sektörü daha az oyuncunun daha verimli bir şekilde faaliyet göstereceği bir şekil alacaktır. Orta vadede yabancı sermaye girişi ve yerli birleşmeler sonucu oldukça dağınık olan sektör yapısının daha konsantre hale gelmesi kaçınılmaz gözükmektedir. Değişen ekonomik ortam sonucunda düşen kar marjlarının verimliliğe ve operasyonel karlılığa verilen önemin artmasıyla birlikte orta vadede tekrar yükselmesini beklemekteyiz. Perakende sektörü düşen enflasyon oranları ve artan rekabetten dolayı daralan kar marjlarıyla karşı karşıyadır. Pazarlık gücünü güçlendirme daha iyi ölçek ekonomilerine erişme ve daha büyük tüketici kesimine ulaşma gereksiniminden dolayı perakende zi ncirlerinde konsolidasyon süreci devam edecektir. Konsolidasyon sonrasında tedarikçiler nezdinde güçlenmenin yanı sıra perakendeciler daha rasyonel bir fiyatlama stratejisi benimseyeceklerdir. Sonuç olarak krizde finansman ihtiyacı çeken firmaların likiditesi güçlü firmalar tarafından satın alınacağını öngörmekteyiz . 2008… 2008 yılı Türkiye için zor bir yıl olmuş GSYH sadece %1,1 artış göstermiştir. Özellikle son 2 çeyrekte sabit fiyatlarla büyüme hızı -%6,2 olurken 2007 yılında %10,6 seviyesinde olan işsizlik 2008 yılında %13,6’ya yükselmiştir. 2009 yılına ilişkin daha olumlu beklentiler olsa da 2004 yılından beri tek haneli rakamlarda kalan TÜFE, 2008 yılında çift haneye çıkmış ve %10,06 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında Nielsen verilerine göre hızlı tüketim ürünleri perakendeciliği sektörü dolar bazında yaklaşık %13,7 büyümüş ve 35 milyar dolara ulaşmıştır. Toplam ticaret 2008 yılında enflasyondan arındırılmış TL bazında %2,4 seviyesinde büyüme gösterirken sektörde miktar bazında büyüme %4,3 olmuştur. Gıda ve perakendedeki yıllık fiyat artışı ise %8,7’dir. Özel Kesimin Talebi 2008 Yılında Geriledi… Perakende sektörünü yakından ilgilendiren göstergelerden biri olan özel kesimin tüketim talebinde yılın ilk yarısında belirgin bir düşüş gözlenmiş üçüncü çeyrekte yaşanan toparlanma son çeyrekte devam edememiştir. Talep ve beklentilerle ilgili olarak Merkez Bankası ve TÜİK’in ortak yürüttüğü Tüketici Güven Endeksi yaz aylarında yükselme gösterse de Aralık 2008’de 69,9 olarak gerçekleşerek 2007 yılına göre %26 azalmış ve talep düşüşünün en büyük göstergesi olmuştur. Gıda Sektörü Defansif Bir Yapıya Sahip… TÜİK verilerine göre 2008 yılında yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının yurt içi gıda, içki ve tütün harcamaları 181 milyar TL’ye ulaşmış ve reel olarak sadece %2,4 nominal bazda %13 artış göstermiştir. İlk çeyrekte %6,2, ikinci çeyrekte %1,9 ve üçüncü çeyrekte %0,2 artış gösteren gıda, içki ve tütün harcamaları son çeyrekte %1,8 reel artış göstermiş; sektördeki büyüme GSYH büyümesinin üzerinde yer almıştır. Tüm sektörlerin reel olarak 30 İttifak Holding A.Ş. . gerilediği üçüncü çeyrekte dahi gıda sektöründeki yatay seyir sektörün defansif yapısıyla genel ekonomik koşullardaki olumsuz koşullardan daha az etkilendiğini göstermektedir. Perakende Sektörü 2008 Yılında %7 Büyüdü… Metrekare Başı Cirolar Geriledi… AMPD verilerine göre Türk organize perakende sektörü 2007 yılında 150 milyar dolarlık büyüklüğe sahipken sektörün 2008 yılındaki ciro artışı %7 olmuş; gıda perakende sektöründeki yıllık ciro artışı ise %5 olarak kaydedilmiştir. Organize perakende sektöründeki yatırımların göstergesi niteliğinde olan satış alanları yıl içinde %20 artarken gıda perakende sektöründe de aynı oranda bir yükseliş yaşanmıştır. 2008 yılında mağaza sayısında %14’lük bir yükseliş sergilenirken sektörün verimliliğini hesaplamakta kullanılan en önemli veri olan metrekare başına ciro endeksi Aralık ayında 2007 yılının aynı ayına göre %13 gerilemiştir. Gıda perakende sektöründe ise metrekare başına cirolar 2007 Aralık ayına göre %15 gerilerken sektörde istihdam edilen kişi sayısı yıl içinde %17 artmıştır. Gıda perakende sektöründe organize perakendeciler yıl içinde organik bazda yeni mağaza yatırımları ile hızlı büyümeye devam ederlerken sektörde küçük ölçekli satın alma ve birleşmeler de yaşanmıştır. Sektör önümüzdeki yıllara ilişkin büyüme potansiyelini ve cazibesini korumakla birlikte ekonomik krizin etkisi ve daralan talep neticesinde sektördeki oyuncular için 2009 yılının zor geçeceği beklenmektedir . Sektörde, önümüzdeki dönemde kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınmasına yönelik yapılacak düzenlemeler vergi gelirlerini artıracak ve istihdamın gelişmesine katkıda bulunacaktır. Perakende Yasası… Küçük ölçekli, geleneksel tarzda faaliyet gösteren oyuncuları korumayı amaçlayan yasa, satış alanı 400 metrekarenin üzerinde olan mağazaların kuruluş ve işleyiş esasları ile ilgili bağlayıcı tedbirler getirmeyi amaçlamaktadır. Hipermarket formatında büyüme stratejisi olan organize perakendecilerin önünü tıkayabileceğini düşündüğümüz tasarı, sektöre giriş yapmayı düşünebilecek yabancı sermayenin de işini zorlaştıracaktır. Organize perakendeciliği kısıtlayan kanun tasarısını bir risk olarak algılarken yasanın mevcut haliyle yasalaşmasının zor olduğunu düşünmekteyiz. Perakende Sektörü Ekonominin Barometresi… Otomotiv, perakende ve tekstil krizin en yoğun hissedildiği alanlar olarak dikkat çekerken perakende sektörü ekonominin barometresi olarak görülmektedir. Sektör, üretici ile tüketicinin bir araya geldiği ilk iletişim noktası olduğu için krizlere hemen tepki vermektedir. Krizde satın alma eğilimi ve likidite oranının gerilemesi harcamaların azalması ve iç pazarın daralmasına neden olurken daralan pazar ve pazar payına baktığımızda krizin ilk etkilerini perakende sektöründe görmekteyiz. Son aylarda bir yükseliş trendine girse de tüketici güven endeksinin 2008 ve 2009’un ilk çeyreğinde önemli oranda gerilemesi bu durumu net bir şekilde açıklamaktadır. 2009 Perakende İçin Zor Bir Yıl Olacak… 2009 yılında perakende sektöründe önceki yıllarda yapılan yüksek yatırımla rın sindirileceği varsayılmakta ve düşük yatırım yapılacağı beklenmektedir. Metrekare başına gelirlerde bir miktar azalma tahmin edilirken fiş sayısının artacağı öngörülmektedir. Başka bir deyişle tüketiciler krizde likit kalmak için daha düşük sepet miktarlarında alış veriş yaptıkları için daha sık alış veriş yapmak zorunda kalacaklardır . 2009 yılında organize perakende sektörünün hacminin sınırlı büyüyeceği beklense de 2008 yılında açılan metrekarelerin gelirlere önemli oranda katkı sağlayacağı beklenmektedir. Ancak yeni açılan metrekarelerin maliyetleri yeni satışlardan gelen gelirlerle karşılanamayacağından perakendecilerin ciddi zararlara uğraması beklenebilir. Bu anlamda 2009 yılında sektörde istihdam azatlımı, daha az reklam verme ve kira ödemelerinde gecikmeler öngörülürken tedarikçilere olan borçlarda da gecikmeler beklenebilir. Tüketici, fiyat-kalite denklemine her zamankinden daha fazla önem verirken 2009 yılının ilk yarısında perakende sektöründe metrekare başına gelirlerin küçüleceği tahmin edilmektedir. Kriz döneminde tüketici davranışlarını anlamak her zamankinden daha önemli bir hal alırken genel ekonominin daralma sürecine girdiği süreçlerde tüketiciler daha az çeşit ve alış veriş gerçekleştirirken alış veriş başına daha daha az harcama yapmaktadırlar. Bu açıdan 2009 yılında satış noktalarının verimliliği daha fazla önem kazanacak ve müşteri beklentilerine ve değişen tüketim alışkanlıklarına cevap verebilen mağazalar ayakta 31 İttifak Holding A.Ş. . kalabilecektir. Sektörde müşteri sadakatini artırmak için ürün bazındaki kategorileri tüketicilerin kategorilere yaklaşımını detaylı inceleyerek yönetmek gerekmektedir. Ayrıca kategori bazında marka -ürün portföyü, fiyat, promosyon ve raf düzeni belirlemek önemli bir hale gelmiştir. Düşen enflasyon ve faizler ile sektörde nakit yönetimi ile karlılık dönemi geride kalırken yüksek karlılık için en önemli değişken verimlilik olarak gözlenmektedir. Kriz Gıda Dışı Satışları Vurdu… 2008 yılının 3.çeyreğinde başlayan krizle birlikte sektörde gıda dışı ürünlerin satışında ciddi geril emeler yaşanırken düşüşün en belirgin özelliği temizlik ürünlerinde dikkat çekmektedir. Gıda satışları olumsuz ekonomik koşullardan daha az etkilenirken 2009 yılında gıda cirolarında da gerileme tahmin edilmektedir. Yaşanan krizle birlikte 2009 yılının perakende sektörü için zorlu bir yıl olacağı söylense de petrol fiyatlarının 140 dolar seviyesinden 70 dolar seviyesine inmesi ve hükümetin açıkladığı özel paketler tüketici talebini diri tutabilecek önemli etkenler olarak görülmektedir. 2008 AMPD Endeksleri… AMPD’de tüm gıda perakendecileri temsil edilmemesine rağmen ulusal zincirlerin tamamı ve önemli yerel zincirlerin endekse üye olmalarından dolayı endekse üye kuruluşların verilerinden yola çıkarak sektörün genel resmi hakkında fikir edinmek mümkün gözükmektedir. AMPD’nin üye perakende şirketlerinden edindiği verilere göre geçtiğimiz yılı değerlendirdiğimizde 2008 yılında Türk organize perakende sektörünün büyümesini sürdürdüğünü organize perakende sektörünün ise %7’lik bir büyüme sergilediğini görmekteyiz. Ekim ayı ve sonrasında finans sektöründe başlayan ve reel sektörde de ciddi anlamda hissedilen küresel krize rağmen, organize perakende sektörü ciro ve istihdam büyümesini sürdürmüştür. Sektörde Son Çeyrekte %3 Daralma Yaşanmıştır… Organize perakendenin önceki aylarda da hissedilen yavaş büyüme trendine girmesi sonucunda yıllık büyümesi de tahminlerin altında gerçekleşmiştir. Sektör cirosu 2008 yılı ilk yarısında 2007'nin aynı dönemine göre %11 büyürken, bu oran ikinci yarıda %3'e gerilemiştir. Mevsimsellik faktörü de göz önünde bulundurularak çeyreklerdeki büyüme dikkate alındığında son çeyrekte %3 daralma olduğu gözlenmektedir. Diğer sektörlerdeki daralmalar düşünüldüğünde, organize perakende etkili kampanyalarla cirolarını görece olumlu bir seviyede tutmayı başarmıştır. Kriz yılında istihdamdaki artış grafiği 2008’de de sürdürülmüş ve geçtiğimiz yıl sektör istihdamı %10 artmıştır. 2008’deki %13'ü aşan işsizlik seviyesinin Türkiye’yi 58 ülke içinde 3. sıraya çıkarttığı düşünüldüğünde, bu artış sektörü ekonominin temel İstihdam yaratıcıları arasına koymuştur. 2008 Yatırım Yılı Oldu… Organize perakende sektörünün yatırımları 2008 yılında devam etmiş ve mağaza sayısı %21 büyürken yıl içindeki yatırımlarla toplam satış alanı da %20 artmıştır. Kriz yılında gözlenen düşük talebe karşın artan mağaza yatırımları sektörün en önemli verimlilik göstergesi olan metrekare başı ciroya olumsuz yansırken bu durum istihdam oluşturmuştur. Geçtiğimiz yıl tüketici güveni ve beklenti endekslerinin en düşük seviyelerini görmesiyle Ekim ayı sonrasında görülen tüketimdeki gerileme Türk perakende sektörüne olumsuz yansımıştır. ABD 1964'ten beri en düşük tüketim seviyelerini yaşamış, İngiltere ve Almanya’da da perakende tüketiminde tarihi düşüşler kaydedilmiştir. Öte yandan, gelişmekte olan pazarlarda büyüme devam etmiş; Hindistan organize perakende pazarı yıl içinde %30 büyüyerek perakende yatırımlarını çekmeyi sürdürmüştür. Benzer şekilde Çin’de %21, Rusya’da ise %17 ciro büyümesi yaşanmıştır. Türkiye’nin de içinde bulunduğu Doğu Avrupa ülkelerinin, 2008 yılında olduğu gibi 2009'da da yatırım çekmeye devam etmesi beklenmektedir. 2008'de Ciro Artışı Hız Kesti… AMPD ciro endeksine göre organize perakende sektörü ciro artısı 2008 yılında hız keserken ciroların mevsimsel olarak önemli bir artış gösterdiği Aralık ayında bile görece düşük bir performans sergilenmiştir. 2008 Aralık ayı 2007'nin aynı dönemiyle kıyaslandığında aylık ciroda %4 daralma yaşanırken 2007 Aralık ayının bir önceki yılın aynı 32 İttifak Holding A.Ş. . dönemiyle kıyasında ise %11’lik büyüme gözlenmiştir. Organize perakende sektör cirosunun enflasyondan arındırılmış cirosunun 12 aylık büyümesi ise %7 olarak kaydedilirken organize gıda perakende cirosunun 2008 yılındaki reel büyümesi %4,3 olarak gerçekleşmiştir. Tüketici Güvenindeki İyileşme Cari Yılın İkinci Çeyreğine Olumlu Yansımıştır… Kötü geçen ilk çeyrekten sonra 2009 yılının ikinci yarısında ekonomik verilere dair olumlu beklentilerle yükselen tüketici güven endeksi perakende cirolarına da olumlu yansımış ve Mayıs ayında organize perakende sektörü cirolarında aylık ve yıllık bazda yükselişler sergilenmiştir. Organize perakende sektöründe Mayıs ayı ciroları Nisan ayına kıyasla %9 artarken 2008 yılının Mayıs ayına göre aylık değişim %9 seviyesinde yer almıştır. 2009 Mayıs ayındaki yıllık ciro artışı ise (Mayıs'dan-Mayıs'a) %3 düzeyinde gerçekleşirken 2009 yılının ilk 5 ayını 2008 yılının aynı dönemiyle kıyasladığımızda, enflasyondan arındırılmış organize perakende cirosunun artan mağaza yatırımlarının etkisiyle %3 büyüdüğü görülmektedir. Krizde Organize Perakende Toplam Perakendeden Pay Almaya Devam Ediyor… TÜİK'ten açıklanan 3 aylık ticaret-hizmet ciro endeksi verilerine göre, 2009 ilk çeyreğinde toplam perakende sektörü ciroları 2008 ilk çeyreğine göre %12 daralırken aynı dönemde organize perakende sektörü ciroları %0,8 artış yaşamıştır. Sonuçta, organize perakende sektörü ciroları geleneksel perakendeye göre krizden daha az etkilenerek toplam perakende sektöründen pay almaya devam ederken ancak bir önceki yıla göre ciro gelişiminde fark edilir bir yavaşlama gözlenmiştir. Toplam Perakende Ciro Endeksi 150 145 140 135 130 125 120 115 110 105 100 Kaynak: TUİK 15,0% 13,5% 10,0% 12,7% 7,2% 6,8% 5,0% 0,0% -5,0% -3,8% -10,0% -11,8% -15,0% Kaynak: TUİK 33 İttifak Holding A.Ş. . 2009 Yılına Genel Bakış… Alt sektörler bazında cirolar incelendiğinde, gıda perakendesi cirosunda 2009 Mayıs ayında önceki aya göre %8 seviyesinde bir artış yaşandığı görülmektedir. Gıda dışında ise aylık ciro değişimi %11 artış olarak gerçekleşmiştir. Aylık bazda geçen yılın Mayıs ayıyla kıyaslandığında, gıda perakendesi ciroları %7 artarken, gıda dışı perakende cirosu %11, hazır giyim cirosu %16 büyümüştür. Yıllık olarak bakıldığında ise gıda cirolarının %1 arttığı görülmektedir. Öte yandan gıda dışındaki %7’lik büyüme dikkat çekerken 2008 Mayıs ayında yıllık %13 büyüme yaşayan hazır giyim sektörü, gıda dışı perakendedeki büyümenin lokomotifi görevini görmektedir . Gıda Dışını Artıran Temel Etkenler ÖTV İndirimi… 2009’un ilk 5 ayını 2008 yılının ilk 5 ayıyla kıyasladığımızda, gıda ciroları %2 artarken, gıda dışı %6, hazır giyim ise %10’luk büyüme gerçekleştirmiştir. Tüketici Güven Endeksi, 85,3 seviyesinden 99,4 seviyesine çıkarak 15 aylık zirveye ulaşırken tüketici güvenindeki bu iyileşme tüketime de kısmen yansımıştır . Bu artışta ağırlıklı olarak otomotiv satışları etkili olsa da genel olarak tüketici güveni yavaş yavaş tüketime dönüşmeye başlamıştır. Beyaz eşya, elektronik ve mobilyadaki ÖTV ve KDV indirimlerinin 30 Eylül 2009'a kadar uzatılması da tüketici harcamalarını harekete geçirecek olumlu bir gelişmedir. Vergi indirimlerine rağmen gıda dışı organize perakende sektöründe sınırlı büyüme yaşanması dikkate değer bir konu olup artan tüketici güveninin alışverişe tam olarak yansımadığını işaret etmektedir. Bu vergi indirimlerinin eylül ayının sonuna dek sürmesi kararı, mevsimsel alışverişler için önemli bir teşvik oluşturacaktır. 150 Aylık AMPD Ciro Endeksi 140 130 120 110 100 90 80 Kaynak: AMPD 2006 2007 2008 2008 Yılında Son Çeyrekte Cirolar Geriledi… 2006-2008 yıllarının 12 aylık hareketlerini kıyasladığımızda, 2008 yılı özellikle Eylül ayından sonra mevsimsel trendlerin dışında kalan dalgalanmalarıyla öne çıkmaktadır. Bu dalgalanmayı incelerken özellikle hazır giyim perakendesinden kaynaklanan, Ağustos dönemindeki ciro artışlarının da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Sektör önceki yıllarda da bu dönemde ciro artısı yaşamış; ancak 2008’de bu artış daha yüksek gerçekleşmiştir. Öte yandan, takip eden Eylül-Ekim dönemindeki düşüşten sonraki aylık cirolarda görece toparlanma olmuş; ama 2008 yılı son çeyreğinde 2007 yılı aynı dönemine göre %3’lük daralma yaşanmıştır. Organize Perakende Özel Tüketim Harcamalarının Üzerinde Büyümektedir… Organize perakende büyümesinin 2007 yılında olduğu gibi 2008'de de özel tüketim harcamalarının üzerinde yer aldığı görülmektedir. Özel tüketimde 3 aylık dönemleri önceki yılın aynı dönemleriyle kıyasladığımızda yıl içinde fark edilir bir yavaşlama; hatta küçülme yaşanmıştır. 2008 yılı dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de tüketici 34 İttifak Holding A.Ş. . harcamalarında daralma yılı olurken son çeyrekteki organize perakende daralması özel tüketim harcamalarının daralmasından daha az gerçekleştiğinden, sektör düşüş yaşadığı dönemi bile görece iyi bir şekilde kapatmıştır. 13,6% 14% 11% 8% 9,0% 8,1% 6,0% 5% 3,0% 2% -1% -0,2% -4% -3,0% -7% 2008-1Ç 2008-2Ç Özel Tüketim Harcamaları Artışı 2008-3Ç -6,0% 2008-4Ç Organize Perakende Ciro Artışı Kaynak: TUİK & AMPD 150 90 140 80 130 70 120 60 110 50 100 40 90 30 AMPD Ciro Endeksi CNBC-E Güven Endeksi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, AMPD 35 (CNBC-E Güven Endeksi) (AMPD Ciro Endeksi) Organize perakende sektörü, 2008 yılında tüketici güvenindeki hareketleri yakından takip etmiş ve tüketicinin hassasiyetlerini bire bir yaşamıştır. Nisan-Mayıs ve Eylül-Ekim dönemlerindeki politik istikrarsızlık ve ekonomik daralma özel tüketim seviyelerine yansıması doğal olarak perakende sektörü üzerinden gerçekleşmiştir . Güven endeksleri organize perakende ciro endeksiyle önemli bir korelasyona sahip gözükürken CNBC -e Tüketici Güven Endeksi, geçtiğimiz yılın Kasım ayında 53,6 ile en düşük seviyelerini görmüş; aynı dönemde TÜİK Tüketici Güven Endeksi ise en düşük değerini kaydetmiştir. Öte yandan, özel tüketimdeki düşüş ve beklentilerdeki olumsuz tabloya rağmen organize perakende ciroları olumlu performansını sürdürmüştür. Dolayısıyla, Türk tüketicisi, tüketim seviyesinin düştüğü kriz dönemlerinde kaliteli ve güvenilir alışveriş kaygısı, indirim dönemlerinden faydalanmak amacıyla gelenekselden organize perakendeye yönelmiştir. İttifak Holding A.Ş. . 120 160 110 150 100 140 130 90 120 80 110 70 100 Toplam Çalışan Sayısı Endeksi Mar.09 May.09 Oca.09 Kas.08 Eyl.08 Tem.08 May.08 Oca.08 Mar.08 Kas.07 Eyl.07 Tem.07 May.07 Oca.07 Mar.07 Kas.06 Eyl.06 Tem.06 May.06 60 Mar.06 90 (Çalışan Başına Aylık Ciro Endeksi) 170 Oca.06 (Toplam Çalışan Sayısı Endeksi) 180 Toplam Çalışan Başına Aylık Ciro Endeksi Kaynak: AMPD Organize perakende istihdamı arttırmaya devam ediyor… 2008 yılı boyunca mevsimsellik etkisi dışında organize perakende sektörü istihdam artışını düzenli bir şekilde sürdürürken önceki yıla göre istihdam artısı %10 olarak gerçekleşmiştir. Toplam çalışan başına aylık ciro endeksi, yatırımların dönüşüne istihdamın katkısını anlamak ve verimliliği ölçmek için önemli bir göstergedir. 2008 Aralık ayında çalışan başına ciro, önceki yıllardaki mevsimsel yükselişini yakalayamamıştır. Bu durumda istihdamdaki %10'luk artışın %7'lik ciro artışının önünde seyretmesi etkili olmuştur. Organize perakende sektörü, kısa dönem ciro hareketlerinin etkisinde kalmadan, istihdamda uzun vadeli bir politika izlemektedir. 2009 İlk Çeyrekte Organize Perakende İstihdamı %3 Büyüdü… 2009 yılının Mayıs ayında sektör istihdamı Nisan ayına göre %2; yıllık olarak ise %1 azalmıştır. Yıllık bazda istihdam düşüşü ilk kez Mayıs ayında kaydedilirken TÜİK tarafından açıklanan 3 aylık ticaret-hizmet istihdam endeksi verilerine göre, 2009 ilk çeyreğinde toplam perakende sektörü istihdamı 2008 ilk çeyreğine göre %2 daralmıştır. Öte yandan aynı dönemde organize perakende sektörü istihdamı %3 artış yaşamıştır. Toplam çalışan sayısında Aralık 2008 sonundan 2009 yılının Mayıs ayına kadar %7’lik bir düşüş yaşanırken bu durumda krizin etkisini vurgulamak gerekmektedir. Buna karşın 2008 Mayıs ayında 2007 Mayıs ayına göre yaşanan %19 istihdam artışı, sektörün istihdamdaki patlamadan sonra bu düşüşü yaşadığını ortaya çıkarmaktadır. Sektör istihdamındaki bu düşüş, diğer sektörlere kıyasla daha geç oluşmuş ve daha düşük bir seviyede gerçekleşmiştir. Bilindiği gibi Türkiye genelindeki 2008 yıllık istihdam büyüme oranı yalnızca %2 düzeyinde kaydedilmiş buna karşın yıllık işsizlik oranı %11'e ulaşmıştır. 2009 Mayıs ayında işsizlik, %13,6 olarak açıklanmıştır. 2008'de perakende sektörüne yatırımlar devam etti… Toplam mağaza sayısı 2008 yılında 2007’ye göre %21 oranında yükselirken gıda perakendesi mağaza sayısı %33, gıda dışı perakende mağaza sayısı ise %13 artmıştır. AMPD satış alanı endeksine göre 2008’de toplam metrekare alanı yıllık %20 artarken bu artış gıda perakendesinde %20, gıda dışında ise %19 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yıl boyunca sektöre yapılan yatırımlar hızlı bir şekilde sürmüş ve net satış alanı büyümesi ciro gelişiminin üzerinde yer almıştır. 2009 yılında sektör yatırımlarının sürmesi; ama önceki yıllara göre hız kesmesi beklenmektedir. Organize perakende sektörü yaşadığı yoğun yatırım ve hızlı büyüme dönemini sindirme fırsatı bulacaktır. Hızlı bir büyüme dönemi sonrasında sektör belli konularda yenilenme ihtiyacı duymaktadır. Bu yenilenme, süren yatırımlar için de alt yapı oluşturacaktır. Tedarik zinciri ve stok politikasının gözden geçirilmesi, İK eğitimleri ve müşteri odaklı 36 İttifak Holding A.Ş. . araştırmalar sayesinde hizmet alanı artışının gerektirdiği değişiklikler gerçekleştirilecektir. Böylece büyümenin cirolara da yansıması ve metrekare basına ciro endeksinin yükselmesi sağlanacaktır . Yatırımlara Ara Verildi… 2009 Mayıs ayında metrekare endeksinde yıllık olarak %17’lik bir artış yaşanmasına rağmen 2008 Nisan ayındaki bir yıllık büyümenin %25 olarak kaydedilmesi yatırım büyüme hızında yavaşlama trendine girildiğinin bir göstergesidir. Aralık 2008 sonuna kıyasla 2009 yılı ilk 5 aylık metrekare artışı ise %4 oranında gerçekleşmiştir . Gıda Perakendesi Yatırımlarına Devam Ediyor… Mayıs 2009’da yıllık metrekare artışı gıdada %19, gıda dışında %13 seviyesinde gerçekleşirken hazır giyimde %15 olarak kaydedilmiştir. Gıdada 2008 yılı Mayıs ayındaki yıllık artış %18 iken, 2009 yılı Mayıs ayında bu oran %19'a yükselmiştir. Aralık 2008 sonuna kıyasla 5 aylık büyümeye baktığımızda da, en yoğun metrekare artışının %5 ile gıda perakendesinde olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, 2009 yılı için planlanan yatırımların sürmesi sebebiyle yıllık ve 5 aylık metrekare gelişiminde organize gıda perakendesi öncü konumdadır. 3.000.000 180 170 2.500.000 160 2.000.000 150 1.500.000 140 130 1.000.000 120 500.000 110 0 100 Aylık Toplam Metrekare Mağaza Sayısı Endeksi Kaynak: AMPD Aylık Toplam Metrekare Endeksi Kaynak: AMPD 37 Metrekare Başına Ciro Endeksi Mar.09 May.09 Kas.08 Oca.09 Eyl.08 Tem.08 Mar.08 May.08 Kas.07 Oca.08 Eyl.07 Tem.07 May.07 Oca.07 Mar.07 Eyl.06 Kas.06 Tem.06 May.06 Oca.06 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 Mar.06 ( AMPD Endeksi (2006=100) Verimlilik Ölçütü: Metrekare Başı Ciro… Sektör yatırımlarının realizasyonunun önemli bir göstergesi olana metrekare basına ciro endeksine 2007-2008 dönemine bakıldığında, metrekare artış hızıyla metrekare basına ciro artış hızı arasındaki makasın giderek açıldığı, sektöre yapılan büyük yatırımın henüz ciro büyümesine aynı oranda yansımadığı görülmektedir . İttifak Holding A.Ş. . Yılın İkinci Çeyreğinde Metrekare Başı Cirolar Yükseliyor… Aylık bazda metrekare başına ciroda görülen iyileşme sektör oyuncuları için önemli bir trend göstergesi olarak kabul edilmektedir. Mayıs 2009'da metrekare başına ciro endeksi, Nisan ayına göre %9 artarken 2008 Mayıs ayına kıyasla ise aylık bazda %2’lik düşüş görülmektedir. Alt sektörlere baktığımızda; Nisan ayına göre gıdada %7 artış yaşanırken, 2008 yılı aynı dönemine göre ise %6 düşüş gerçekleştiği görülmektedir. Organize perakende sektörü toplamda verimlilik konusunda geçen yıla göre geride seyretse de mevsimselli k ve metrekarelerdeki sınırlı büyümenin de etkisiyle aylık bazda toparlanma yaşamaktadır. Gıda perakendeciliğinde yatırımlar sürerken gıda dışı perakende sektörü yatırımları yavaşlatarak karlılığı arttırma eğilimi içine girmiştir . Tüketici daha sık; ama daha az alışveriş yaptı… Kayıtlı ekonominin itici gücü olan organize perakende sektörü, ciro artışının yanında fiş sayısını da temel bir gösterge olarak almaktadır. Fiş sayısı 2008 yılı içinde toplamda %17 artarken gıda perakendesinde bu artış %15, gıda dışı perakendede ise %23 olarak gerçekleşmiştir. 65.000.000 120 115 60.000.000 110 55.000.000 105 50.000.000 100 45.000.000 95 40.000.000 Kaynak: AMPD 90 Fiş Sayısı Fiş Başına Ciro Endeksi Fiş başına ciro endeksi tüketicinin alışveriş sıklığı ve alışveriş basına harcama alışkanlığını yansıtırken fiş sayısının %17 arttığı bir dönemde ciroların %7 artması Türk tüketicisinin 2008’de alışveriş sıklığını artırdığını ancak alışveriş basına harcadığı miktarı düşürdüğünü göstermektedir. Müşterilerin kriz döneminde daha likit kalabilmeleri için gramajı daha düşük ürünlere yönelerek daha az harcama yaptıkları ama düşük gramajdan dolayı daha sık mağaza ziyareti yaptıklarını söyleyebiliriz. 2009 Mayıs ayında Nisan ayına göre organize perakende fiş sayıları %6 artarken, 2008 Mayıs ayına kıyasla aylık artış %15 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2009'un ilk 5 ayı 2008 yılının ilk 5 ayıyla kıyaslandığında %14 düzeyinde fiş sayısı artışı yaşanırken yıllık yükseliş %15 olarak meydana gelmiştir. Fiş sayısındaki artış kayıtlı ekonominin gelişimine katkıda bulunurken tüketicinin sık alışverişe çıksa da her defasında daha az ürün satın aldığına işaret etmektedir. Mayıs ayında gıda perakendesi fiş sayısı 2008 Mayıs ayına göre yıllık %14 artarken, gıda dışında bu oran %19 olmuştur. İndirim kampanyalarının yaşanan fiş sayısı artışında önemli bir etkisi bulunurken tüketici, vergi indirimleri gibi alınan sağduyulu önlemlere anında olumlu cevap vermektedir. Dayanıklı ürünler ve yatırım aracı olarak otomotiv gibi ürünlerin tüketimi artarken, diğer ürünlerde hala sık ama azar azar alışveriş yapmayı tercih etmektedir. 38 İttifak Holding A.Ş. . 180 170 160 150 140 130 120 110 100 AMPD Ciro Endeksi Kaynak: AMPD Fiş Sayısı Endeksi 2008 yılı Hızlı Tüketim Ürünleri Pazar Değerlendirmesi… AC Nielsen 2008 yılı araştırmasına göre, 2007’de 31,3 milyar dolar olan Hızlı Tüketim Ürünleri (FMCG) pazarı 2008’de %13 büyüyerek 35,4 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Hızlı Tüketim Ürünleri Ticareti (Mn $) Toplam Ticaret Toplam Ticaret (Sigara Hariç) Gıda Temizlik Kişisel Bakım Diğer Tütün 2007 31.330 18.516 14.436 1.509 2.360 210 12.814 2008 35.628 21.192 16.564 1.696 2.704 228 14.436 Değişim 13,7% 14,5% 14,7% 12,4% 14,6% 8,6% 12,7% 2007-4Ç 8.878 5.242 4.066 448 671 56 3.636 2008-3Ç 9.945 5.996 4.677 484 759 76 3.948 2008-4Ç 7.541 4.518 3.500 373 599 46 3.023 4Ç-08/03Ç-08 Değişim -24,2% -24,6% -25,2% -22,9% -21,1% -39,5% -23,4% 4Ç-08/4Ç-07 Değişim -15,1% -13,8% -13,9% -16,7% -10,7% -17,9% -16,9% Kaynak: Nielsen Sigara hariç büyüme %13,9 olarak gerçekleşirken enflasyondan arındırılmış reel büyüme sigara dahil %2,4, sigara hariç %3,1 olmuştur. Toplam HTÜ cirosunun %87'si gıda ve sigara satışlarından oluşurken geriye kalan büyüme kişisel bakım ve temizlik ürünlerinden gelmektedir. Enflasyondan Arındırılmış Büyümeler Toplam Ticaret Toplam Ticaret (Sigara Hariç) Gıda Temizlik Kişisel Bakım Diğer Tütün Değişim 2,4% 3,1% 3,3% 1,6% 3,3% -2,8% 1,4% Kaynak: Nielsen 39 4Ç-08/03Ç-08 Değişim -6,7% -7,3% -7,9% -5,3% -3,0% -26,0% -5,7% 4Ç-08/4Ç-07 Değişim -0,9% 0,5% 0,4% -3,1% 3,9% -4,3% -2,9% İttifak Holding A.Ş. . Enflasyondan Arındırılmış Büyümeler Toplam Ticaret Toplam Ticaret (Sigara Hariç) Gıda Temizlik Kişisel Bakım Diğer Tütün 2008-1Ç 9.008 5.275 4.131 420 675 48 3.732 2008-4Ç 7.541 4.518 3.500 373 599 46 3.023 2009-1Ç 7.085 4.267 3.310 346 572 39 2.817 1Ç-09/04Ç-08 Değişim -6,0% -5,6% -5,4% -7,2% -4,5% -15,2% -6,8% 1Ç-09/1Ç-08 Değişim -21,3% -19,1% -19,9% -17,6% -15,3% -18,2% -24,5% Kaynak: Nielsen Hızlı Tüketim Ürünleri Ticaret Payları (2007) 4,7% Hızlı Tüketim Ürünleri Ticaret Payları (2008) 4,8% 7,5% 7,6% 45,3% 46,0% 40,0% 41,8% Gıda Tütün Temizlik Ürünü Gıda Kişisel Bakım Kaynak. AMPD Tütün Temizlik Ürünü Kişisel Bakım Kaynak. AMPD Marketlerde Kredi Kartı Harcamaları 2008’de %31 Arttı… Bankalar arası Kart Merkezi’ne göre banka kartı ve kredi kartıyla yapılan harcamaların toplam cirosu 2008 yılında ortalama olarak %31 artmıştır. Kredi kartı kullanım adedi yıl içinde ortalama olarak %17 artarken bu artışta, 2008 yılında tüketicinin ödemeyi geciktirmek veya taksitlendirmek için kredi kartı kullanmasının da payı vardır. Banka Kartı ve Kredi Kartı Harcamaları (milyon TL) Sektörler Market ve AVM'ler Giyim Aksesuar Yemek Çeşitli Gıda Elektrik-Elektronik, Bilgisayar Kuyumcular 2007 20.490 11.420 3.186 5.553 8.374 4.138 Kaynak: BKM 40 2008 26.844 14.004 3.802 7.790 11.185 6.698 Yıllık Değişim (%) 31% 23% 19% 40% 34% 62% İttifak Holding A.Ş. . Gıda Perakendesi AMPD Endeksleri 230 180 130 80 Ciro m2 başı ciro Aylık toplam m2 Aylık toplam çalışan sayısı Kaynak: AMPD 180 170 Gıda Perakendesi 160 150 140 130 120 110 100 Kaynak: AMPD Ciro Endeksi Fiş Sayısı Endeksi 41 İttifak Holding A.Ş. . 55.000.000 Gıda Perakendesi 120 115 50.000.000 110 105 45.000.000 100 40.000.000 95 90 35.000.000 85 30.000.000 Kaynak: AMPD 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 80 Fiş Sayısı Fiş Başına Ciro Endeksi Gıda Perakendesi Aylık Toplam Metrekare Endeksi Kaynak: AMPD 42 Metrekare Başı Ciro Endeksi İttifak Holding A.Ş. . Toplam Tüketim 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2008-1Ç 2009-1Ç Gıda &İçki &Tütün Giyim Konut Ev Aletleri Sağlık Ulaştırma Eğlence Eğitim Lokanta ve Oteller Diğer 30,2% 28,8% 26,5% 27,1% 28,1% 28,4% 26,8% 26,6% 25,8% 25,6% 26,1% 25,9% 26,7% 12,0% 9,2% 8,7% 8,8% 9,1% 9,4% 9,1% 7,3% 6,6% 6,2% 5,8% 6,0% 5,4% 10,8% 14,4% 15,8% 16,8% 16,2% 15,8% 15,8% 16,7% 17,7% 19,1% 20,3% 20,8% 24,5% 9,4% 8,8% 8,3% 7,6% 7,3% 7,2% 7,4% 8,2% 8,1% 7,8% 7,1% 8,4% 7,2% 2,6% 3,0% 3,1% 3,5% 3,7% 3,5% 3,6% 3,9% 4,1% 4,1% 4,1% 4,3% 4,5% 14,2% 15,5% 17,5% 16,1% 16,8% 17,7% 18,1% 18,5% 18,7% 18,0% 18,0% 16,8% 14,2% 5,9% 5,2% 5,1% 4,6% 4,8% 4,5% 5,0% 4,9% 4,7% 4,2% 4,0% 4,1% 3,7% 0,7% 0,8% 0,8% 0,8% 0,9% 0,9% 1,0% 1,2% 1,3% 1,3% 1,3% 1,9% 1,9% 6,6% 5,9% 6,3% 6,4% 6,2% 5,7% 6,0% 6,0% 6,1% 6,0% 6,1% 4,8% 5,3% 7,5% 8,4% 7,9% 8,3% 6,9% 6,8% 7,1% 6,7% 7,0% 7,5% 7,2% 7,1% 6,5% Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 31% 110.000 30% 100.000 90.000 28% 27% 80.000 26% 70.000 25% 60.000 24% 23% 50.000 Gıdanın Tüketimdeki Payı Sabit Fiyatlarla GSYH (Milyon TL) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam Tüketim ve Gıda Tüketimi 800.000 700.000 693.831 625.217 (Milyon TL) 600.000 500.000 400.000 300.000 181.167 160.289 200.000 100.000 0 2007 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 2008 Toplam Tüketim (TL) 43 Gıda Tüketimi (TL) (GSYH) Gıda Tüketim Payı) 29% İttifak Holding A.Ş. . Toplam Tüketim ve Gıda Tüketimi 180.000 162.613 160.758 160.000 (Milyon TL) 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 42.929 42.071 40.000 20.000 0 2008-1Ç Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 2009-1Ç Toplam Tüketim (TL) Gıda Tüketimi (TL) Gıda Enflasyonu ve TÜFE 14% 12,30% 10% 12,10% 11,30% 12% 9,35% 7,72% 8% 10,06% 9,65% 8,39% 6% 6,30% 4% 3,63% 4,90% 2% 1,83% 0% Kaynak: TCMB Gıda Enflasyonu 44 TÜFE İttifak Holding A.Ş. . ADESE AVM A.Ş. Faaliyetlerine 1993 Yılında Başladı… Adese’nin faaliyetleri, bağlı bulunduğu İttifak Holding’in, 1991 yılında Seydişehir’de kurulan Simpaş Seydişehir İhtiyaç Maddeleri Pazarlama San. ve Tic. A.Ş’yi 1993 yılında satın alması ile başlamıştır. Adese, ilk atılımını 1994 yılında, 6.500 metrekare ticari alanıyla Konya’nın ilk ve en büyük marketi olan Otogar Adese Mağazası’nı açarak gösterirken aynı yıl içerisinde Beyşehir mağazasını açan Şirket, ilerleyen yıllarda mağaza sayısını hızla artırmıştır. 1995 yılında Aziziye, 1997 yılında Hakimiyet ve Zafer mağazalarını hizmete açan Adese, 1998 ve 1999 yıllarında birer, 2000 yılında ise dört mağaza açarak mağaza sayısını kısa sürede 14’e çıkarmıştır. 2001 yılında Konya içinde 2 mağaza açan Adese, dışa açılma atılımlarından birisi olan Ankara Keçiören mağazasını yap-işlet-devret modeli ile faaliyete geçirmiştir. Kriz Döneminde Büyüme Stratejisi… 2001–2002 yıllarındaki kriz döneminde Şirket, büyüme stratejisi benimsemiş ve Beğendik Marketleri’ne ait Ankara’da iki ve Mersin’de üç mağazayı bünyesine dahil etmiştir. Ayrıca, aynı yıl içerisinde Eryaman Adese açılmış ve bu mağaza 2004 yılında Optimum Alışveriş Merkezleri içine taşınmıştır. Mercek ile Birleşme… Gelişimini her yıl aralıksız artıran Adese, 2007 yılı Aralık ayına gelindiğinde 31 mağazaya ulaşırken Adese’nin indirim marketler zinciri Mercek ise 2007 yılı sonuna dek Konya merkezinde altmış dokuz yeni şube açmıştır. 2007 yılı sonunda kendi indirim marketleri zinciri olan Mercek Gıda ile birleşen Adese, yeni yapılanması ile, 2008 yılına 100 şube ile girmiş ve 2008 yılında İstanbul, İzmit, Ankara, Mersin ve Konya’da açtığı mağazalarla mağaza ağını sürekli genişletmiştir. 2008 yılı sonunda Şirket, 92 mağazasının bulunduğu Konya’nın yanı sıra, 16 şube ile Ankara’da, 5 şube ile Mersin’de, ikişer şube ile Aksaray ve Karaman’da, birer mağaza ile İstanbul ve İzmit’te hizmet verir duruma gelmiştir. 11 Prestij Mağazası Satın Alındı… 2009 yılına gelindiğinde Şirket, Konya merkez ve Beyşehir’de açtığı iki yeni mağazaya ek olarak Prestij Marketler Topluluğu’nun İstanbul, Kocaeli ve Sakarya’da hizmet veren toplam 11 mağazasını “Varlık Devri Yöntemi” ile satın alarak Marmara Bölgesi’ndeki ağırlığını artırmıştır. İstanbul’da Üsküdar, Sultanbeyli, Ümraniye, Maltepe, İçerenköy, Çekmeköy, Başakşehir’de bulunan yedi, Kocaeli’nde üç ve Sakarya’da bir adet mağazanın Adese hizmet halkasına eklenmesiyle Adese’nin Marmara Bölgesi’ndeki mağaza sayısı 13’e, toplam mağaza sayısı ise 131’e ulaşmıştır. Yaptığı bu atılım ile ulusal bir marka olma sürecinde büyük bir adım atan Adese krizde büyüme politikasının başarılı uygulamalarından birini sergilemiştir. Güçlü İnsan Kaynağı… Adese, perakendecilik sektörü için yeni teknolojiler ve analiz yöntemleri geliştirebilecek güçlü insan kaynağına sahiptir. Özsermaye tabanlı bir yapılanma olmasının yanı sıra, Adese, kendi teknolojilerini üretebilecek insan kaynakları potansiyeline de sahiptir. Bünyesinde kullanmış olduğu Back Office programı kendi yazılım ekibi tarafından 45 İttifak Holding A.Ş. . oluşturulmuş ve geliştirilmeye devam edilmektedir. Ayrıca verimlilik artışını sağlamak ve iletişimi artırmak için tedarikçiler ile iletişimi sağlayan B2b sistemini de yine kendi yazılım ekibi oluşturmuştur. En Hızlı Büyüyen 4. Perakende Markası… Adese, Capital Dergisi’nin Türkiye’nin En Büyük 500 Özel Şirketi araştırmasında (2007 verilerine göre) 188. sırada yer almıştır. Bir önceki yıl aynı araştırmada 199. sırada yer alan Adese, listede yer alan 14 perakende firması arasında büyümesini en çok artıran dördüncü perakende markası olma başarısını da göstermiştir. Adese, Ekonomist Dergisi’nin Anadolu’nun en büyük firmalarını belirlediği araştırmasında 2007 yılında Anadolu’nun en büyük yirmi üçüncü firması olarak gösterilmiştir. Şirket, aynı zamanda, sektörünün Anadolu’daki en büyük temsilcisi olarak yer almış ve “Anadolu’nun Perakende Markası” unvanını hak ettiğini göstermiştir. Son olarak, müşteri memnuniyeti ve hizmet kalitesinde gösterdiği üstün tarafından verilen “AB Kalite Ödülü”ne layık görülen Adese, 2009 Haziran ve 3.370 çalışanı ile İttifak Holding’in ulusal perakende markası olarak tüketiciye hizmet vermektedir. Adese, yabancı yatırımcıların paylarının sektöründe, Anadolu’dan doğan bir değer olarak yükselmektedir. ADESE AVM A.Ş. Ana Faaliyet Konusu Kuruluş Tarihi Çalışan Personel Sayısı Ödenmiş Sermaye Mağaza Sayısı Net Satış Alanı başarısından ötürü, Tüketici Akademisi itibariyle, sekiz şehirdeki 131 mağazası her ay dört buçuk milyonun üzerinde her gün biraz daha arttığı perakende Perakende Ticaret 1993 3.370 34.926.791 131 99.745 m2 Kaynak: Şirket Ortaklık Yapısı 12,6% 21,2% 66,2% İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. BİG PLANLAMA YÖN.VE MÜŞ A.Ş. Kaynak: Şirket 46 SEHA İNŞ.MÜH.MAD.TUR.SAN.A.Ş. İttifak Holding A.Ş. . 2008 yılı sonu itibariyle Şirket’in ortaklık yapısına bakıldığında ise İttifak Holding %66,2’lik doğrudan ortaklık oranı ile en büyük ortak olarak gözükürken Big Planlama ve Seha İnşaat sırasıyla %21,2 ve %12,6’lık paylara sahiptirler. İttifak Holding, doğrudan ve dolaylı olarak Adese AVM A.Ş.’nin %99,8’ine sahip bulunmaktadır. Adese AVM, 2009 yılı itibariyle gayri faal olan Konestaş Gıda San. A.Ş.’nin %99’una, değirmen ve testere imalatı alanında faaliyet gösteren İmaş Makine San. A.Ş.’nin %2’sine, gayrimenkul kiralama ve satışı gerçekleştiren Aden Gayrimenkul Tic. A.Ş.’nin %10,9’una, reklam sektöründe faaliyet gösteren Elite Danışmanlık LTD. ŞTİ’nin %80’ine, alışveriş merkezleri yönetim organizasyonlarında faaliyet gösteren Kule Yönetim A.Ş.’nin %99’una, oto kiralama ve satışı gerçekleştiren İrent Oto A.Ş.’nin %23’üne iştirak ederken 2009 yılında gerçekleşen hisse alımı ile birlikte Şirket, İttifak Holding hisselerinin %5,8’ine sahip olmuştur. BAĞLI ORTAKLIK İSMİ FAALİYET KONUSU KONESTAŞ UNLU GIDA SAN.A.Ş. UNLU MAMULLER DEĞİRMEN VE TESTERE MAK. İMALATI GAYRIEMNKUL KİRALAMA VE SATIŞ REKLAM VE TABELACILIK HİZMET. YÖNETİM ORGANİZSYON YÖNETİM DENETİM OTO KİRA,BAKIM VE SATIŞI İMAŞ MAKİNA SAN.A.Ş. ADEN GAYRIMENKUL YON.YAT. TİC.A.Ş. ELİTE DANIŞMANLIK LTD.ŞTİ. KULE YÖNETİM ORG.DAN.A.Ş. İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. İRENT OTO KİRALAMA A.Ş. KURULUŞ TARİHİ SERMAYE (TL) İŞTİRAK PAYI 1975 1989 1999 1996 2000 1993 1996 6.194.651 1.000.000 500.000 20.000 500.000 10.000.000 3.000.000 99,97% 2,00% 10,98% 80,00% 99,60% 5,83% 23,07% Kaynak: Şirket 120.000 140 100.000 120 100 80.000 80 60.000 60 40.000 40 20.000 0 Toplam Mağaza Sayısı Toplam Metrekare Mağazalar ve Müşteri Sayısı 20 2005 2006 2007 2008 2009 Mayıs Net Satış Alanı 42.652 52.104 71.141 85.764 99.745 Mağaza Sayısı 23 29 100 119 131 0 * Mağaza sayıları ve net satış alanı her senenin Aralık ayı itibariyle alınmıştır. Kaynak: Şirket Marmara Bölgesinde Büyüme Stratejisi… 2005 yılında 23 mağazaya sahip olan Adese, 2009 Mayıs ayı itibariyle 131 mağazaya ulaşırken perakende noktalarındaki temel büyüme 2007 yılının Aralık ayında Mercek mağazaları ile olan birleşme ile başlamıştır. Bir Adese şirketi olan Mercek A.Ş.’nin mağazalarının ortalama 500 metrekarenin altında olması birleşme sonrası bu mağazaların Adese’nin soft-discount segmenti olan adesemlere dönüşmesine sebep olmuştur. 2007 yılında mağaza sayısında %244’lük büyüme sağlanmasına karşın metrekare büyümesinin sadece %36,5 olarak gerçekleşmesinin en 47 İttifak Holding A.Ş. . büyük nedeni de budur. 2008 yılında Adese, 19 mağaza açarak mağaza sayısını %19 büyütürken açılan mağazaların 10’u indirim mağazacılığı sektörüne hitap eden adesemlerdir. Geçtiğimiz yıl yaşanan krizin de etkisiyle tüketiciler sık ama daha az harcama yapabildikleri ve yerleşim yerlerine yakın indirim mağazalarını tercih ederlerken bu durumun yarattığı talebi karşılayabilmek için Şirket, indirim mağazacılığına önem vermiş ve adesem sayılarını artırma kararı almıştır. Şirket, 2009 yılının ilk 5 ayı itibariyle 12 mağaza daha açarak mağaza sayısını 131’e çıkarırken açılan mağazaların tamamının 500 metrekarenin üzerinde yer alan Adese mağazası olması net satış alanının 2008 sonuna göre %16,3 gibi yüksek bir oranda yükselmesini sağlamıştır. Şirket Konya ve Ankara’da mağazaları ile önemli bir etkinliğe sahipken özellikle Marmara bölgesinde zayıf kalması önemli bir risk unsuru olarak algılanmış ve yönetim tarafından Marmara bölgesinde büyüme kararı alınmıştır. Bilindiği üzere Türkiye’deki tüm perakende devleri satın alma gücü ve refah düzeyinin yüksekliğinin yanı sıra tüketim alışkanlıkları ile tüm Türkiye’ye yön veren Marmara bölgesinde öncelikli büyüme stratejisi gütmektedir. Buna ek olarak yaşanan krizde firmaların likidite sıkıntısı içerisine girmesi ve varlık fiyatlarının bu süreçte gerilemesi Şirket’in satın almalar ile büyümesine olanak sağlamış ve 2009 yılının ilk çeyreğinde Prestij Mağazalar Zinciri’nin Marmara bölgesindeki 11 mağazası varlık devri yolu ile satın alınmış ve yüksek metrekareleri nedeniyle adese mağazaları olarak hizmet vermeye başlamışlardır. Şirket’in 2009 ve 2010 yıllarında büyümesini satın almalar ile devam etmesini beklerken 2011 sonrasında tekrar organik büyümeye döneceği öngörülmektedir. Net satış alanının 2005 yılında 42.652 metrekareyken cari dönemde açılan mağazalara paralel önemli bir büyüme sergilediğini ve %133 oranında büyüyerek 99.745 metrekareye ulaştığını görmekteyiz. 2007 yılında 500 metrekarenin altındaki Mercek mağazalarının Adese bünyesine katılması ile net satış alanı, %36 oranında büyürken 2008 yılında toplam ticari alan 85.764 metrekareye ulaşmış ve %20’lik bir büyüme sergilemiştir. Mağaza Sayısı (2009 Mayıs) 100 86 90 80 70 60 50 45 40 30 20 10 2 0 Adese Adesem Diğer Kaynak: Şirket 131 Mağaza… 2009 Mayıs itibariyle mevcut duruma bakıldığında Şirket’in cari dönemde 131 gıda perakendeciliği mağazası 1 restoranı ve 1 de ayakkabı mağazası bulunmaktadır. 131 mağazanın 86’sı 500 metrekarenin altında, kriz döneminde perakende pazarından pay kapmaya devam eden soft-discount segmentine hitap eden, yerleşim yerlerine yakın, daha az çeşit ve temel ihtiyaçları ürün portföyünde barındıran, gıda dışı ürünlere mağaza formatında yer vermeyen ve maliyetleri düşürücü uygulamaların ön planda olduğu “adesem” mağazalarından oluşmaktadır. Bu mağazaların sektördeki en büyük rakipleri DiaSA, Şok ve Bim mağazaları olarak gösterilebilir. Şirket, bünyesinde 45 Adese mağazası barındırmakta ve bu mağazalar ortalama 500 metrekarenin üzerinde yer almaktadır. Adeseler adesemlere göre daha çok ürün çeşidini bünyesinde barındıran, mağaza başı daha çok personelin çalıştığı, daha pahalı ve cadde kenarlarında konuşlanan, sektördeki en büyük rakipleri CarrefourSA ve Migros olan ve gelirlerinin yaklaşık %25’i gıda dışı ürün satışlarından kaynaklanan mağazalardan oluşmaktadır. Şirket önümüzdeki dönem 48 İttifak Holding A.Ş. . Adese tipi mağazalar ile büyüme stratejisi belirlerken kriz sonrasında artan refah düzeyi ile fazla çeşit barındıran, hızlı ve lüks tüketime hitap eden büyük mağazacılık yapısının tekrar sektörde pay kapmaya başlayacağı öngörüsünde bulunmaktadır. Aralık 2008 Mağaza Metrekare Dağılımı Mayıs 2009 Mağaza Metrekare Dağılımı 78,59% 71,97% 0,50% 0,43% 27,53% 20,98% Kaynak: Şirket Adese Diğer Adesem Adese Kaynak: Şirket Diğer Adesem Mağaza Sayılarının Bölgesel Dağılımı (2009 Mayıs) 6,9% 9,9% 12,2% 71,0% Konya Ankara Marmara Diğer Kaynak: Şirket 2008 sonu itibariyle 85 bin metrekare net satış alanına sahip olan Şirket’in toplam ticari alanının %71,9’unu adese mağazaları oluştururken %27,5’i adesem mağazalarından oluşmaktadır. 2009 yılı Mayıs ayı itibariyle tamamı adese mağazası olarak hizmet vermeye başlayan Prestij mağazalarının devri sonrasında toplam net satış alanının %78,6’sı adese mağazalarından oluşur hale gelmiştir. Mağazaların %71’i Konya’da… 2009 Mayıs ayı itibariyle Şirket mağazalarının 3 büyük bölgede yoğunlaştığını gözlemlemekteyiz. Son 3 yıla bakıldığında Konya ve Ankara bölgesinde mağazalaşma ağı hızla artarken cari dönemde Marmara bölgesinde önemli bir gelişim süreci yaşanmaktadır. 131 mağazanın %71’i Konya’da, %12,2’si Ankara’da konuşlanırken Prestij operasyonu sonrasında Marmara bölgesindeki mağaza sayısı 13’e yükselmiş ve Marmara’daki toplam mağaza sayısı içindeki oranı %9,9 olmuştur. Önümüzdeki dönem Şirket mağazalarının adese tipi büyük mağazalar şeklinde Marmara bölgesinde gelişimini sürdüreceğini öngörmekteyiz. 49 İttifak Holding A.Ş. . Mağaza Sayısı KONYA ANKARA MERSIN MARMARA AKSARAY KARAMAN DENIZLI TOPLAM 2006 79 4 3 0 0 0 1 87 2007 89 4 3 0 2 2 0 100 2008 2009-Mayıs 92 93 16 16 5 5 2 13 2 2 2 2 0 0 119 131 *Mercek Mağazaları da dahil edilmiştir. Kaynak: Şirket Müşteri Sayısı 27.469.247 30.000.000 22.139.348 25.000.000 20.000.000 15.738.478 14.131.125 12.566.281 15.000.000 10.000.000 5.000.000 0 *Toplam Müşteri Sayısına Mercek Mağazaları da dahil edilmiştir. Kaynak: Şirket 50 İttifak Holding A.Ş. . 27,4 Milyon Müşteri… Şirket mağazalarının gelişimine paralel artan marka değerinin de etkisiyle her geçen yıl müşteri sayısının arttığını görmekteyiz. 2005 yılında Mercek mağazaları dahil 14,1 milyon müşteriye sahip olan Adese, 2008 yılında toplam müşteri sayısını kümülatifte %94 oranında artırarak 27,4 milyon kişiye ulaşmıştır. Müşteri sayısı en hızlı gelişimini 2007 yılında sergilerken net satış alanının %20 arttığı 2008 yılında toplam müşteri sayısı %24 artarak 27,4 milyon adede yükselmiştir. 2009 Mayıs ayı itibariyle Adese mağazalarını yaklaşık 12,5 milyon müşteri ziyaret ederken yaşanan krizle birlikte tüketici harcamaları ve sepet değerlerinin azalmasına rağmen müşteri sayısının arttığını gözlemlemekteyiz. Krizle birlikte daha küçük sepet değerlerinde alışveriş yapan tüketiciler nakitte kalabilmek adına sepet başı harcamalarını kısarlarken alışveriş sıklıklarını artırmışlar bu durum sonucunda Şirket’in toplam müşteri sayısında bir artış yaşanmıştır. Buna ek olarak Adese’nin ülke çapında artan mağaza ağıyla birlikte bilinirliği ve marka değerinin yükselmesi müşteri sayısını olumlu etkileyen bir diğer unsur olarak ele alınabilir. Mağaza Müşteri Sayıları KULESITE POZCU ETLİK ZAFER KEÇİÖREN OPTİMUM PARKSİTE 2006 2.663.266 1.702.986 1.231.691 1.116.278 1.054.915 821.129 0 2007 2.532.789 1.729.150 1.142.563 1.093.674 1.011.327 931.492 427.122 2008 2.495.169 1.388.881 999.985 997.806 954.497 897.100 660.456 Kaynak: Şirket Müşterilerin mağazalara göre dağılımına bakıldığında ise 7 büyük Adese mağazasında tüm müşterilerin yaklaşık %30’unun yoğunlaştığını gözlemlemekteyiz. Şirket’in gelirleri açısından en büyük mağazası olan Kule Site Adese mağazasını 2008 yılında yaklaşık 2,4 milyon müşteri ziyaret ederken bu rakam toplam müşteri sayısının %9,1’ine karşılık gelmektedir. Müşteri sayısı açısından Şirket’in en büyük 2. mağazası ise yaklaşık 1,4 milyon müşterisi ile Pozcu mağazasıdır. Müşteri Sayısı (2008) 10,0% 9,1% 8,0% 6,0% 4,0% 5,1% 3,6% 3,6% 3,5% 3,3% 2,4% 2,0% 0,0% Kaynak: Şirket 51 İttifak Holding A.Ş. . Net Satış Alanı (m2) 11.843 12.000 10.000 8.586 8.000 6.000 3.685 3.158 2.965 4.000 2.473 1.516 2.000 0 Kaynak: Şirket Toplam müşteri sayısının %30’unun 7 büyük mağazada yoğunlaşması önemli bir risk unsuru olarak görülmemektedir. Zira bu mağazalar net satış alanları itibariyle de toplam ticari alanın yaklaşık %34’ünü oluşturmaktadırlar. Metrekare Başı Müşteri Sayısı 35 31 32 29 29 29 28 30 30 30 29 29 28 27 25 26 25 25 27 26 24 23 20 Kaynak: Şirket Nisan Ayı ile Birlikte Olumlu Bir Trend Başladı… Aylar itibariyle metrekare başı müşteri sayısına bakıldığında; 2008 yılında Eylül ayına kadar metrekare başı müşteri sayısı ortalama 29 olarak gerçekleşirken, krizin Türkiye’de keskin bir şekilde hissedilmeye başladığı Ekim ayında mağazalarda metrekareye düşen müşteri sayısı Ramazan ayında 30 olan seviyesinden birden 25’e gerilemiş ve mevsimselliğin de etkili olduğu 2009 Şubat’ta 24 ile son 1 yılın dip seviyesini görmüştür. 2009 yılının Mart ayı ile birlikte küresel krizin etkilerinin bir miktar durgunlaşması ve artan tüketici güveninin yanı sıra Adese’nin Marmara bölgesindeki Prestij mağazalarını satın alması ile yükselen marka bilinirliliği mağazalarda metrekare başına düşen müşteri sayısına olumlu yansımış Mayıs 2009 itibariyle 30 seviyesine ulaşılmıştır. Yaz dönemi boyunca bu trendin süreceğini metrekare başı müşteri sayısının Ramazan ayında yılın en yüksek seviyesini göreceğini öngörmekteyiz. 52 İttifak Holding A.Ş. . Müşteri Yoğunluğu 86,1% 8,3% 2,6% 1,2% 1,9% 0-24.99 (TL) 25-49.99 (TL) 50-74.99 (TL) 75-99.99 (TL) 100 + (TL) Kaynak: Şirket 2009 yılının ilk çeyrek rakamlarına göre Adese müşterilerinin sepet büyüklüğüne bakıldığında müşterilerin %86,1’i 025 TL aralığında alış veriş gerçekleştirirken %8,3’ünün sepet değeri 25-50 TL bandında seyretmiştir. 100 TL üzerinde alışveriş yapanların oranı ise %1,9 seviyesindedir. Endeksler 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Net Satış Alanı Endeksi Aylık Müşteri Sayısı Endeksi Metrekare Başı Müşteri Sayısı Endeksi Kaynak: Şirket Marka Bilinirliliği Artıyor… Ocak 2008-Mayıs 2009 döneminde net satış alanı endeksi önemli bir artış gösterirken temel kırılmanın Mart 2009’da Prestij operasyonu ile gerçekleştiğini görmekteyiz. Net satış alanı artışına paralel aylık müşteri sayısı endeksi Ekim 2008’e kadar sürekli artarken bu dönem sonrası yaşanan krizle birlikte endeks önemli bir gerileme sergilemiş; bu süreçte yatırımlara ara verildiğinden dolayı satış alanı endeksi sabit kalmıştır. Şubat 2009 sonrası net satış alanı endeksindeki artışa paralel aylık müşteri sayısı endeksi de bir yükseliş trendine girmiştir. Mart 2009’da satış alanı endeksi %15,7 artarken müşteri sayısı endeksi %29’luk bir yükseliş sergilemiş; benzer durum Nisan ve Mayıs aylarında da gözlenmiş müşteri sayısı endeksi satış alanı endeksinden daha keskin yükselmiştir. Marmara bölgesinde yapılan yatırım atağının yanı sıra tüketici güven endekslerinde görülen iyileşmenin etkisi ve artan marka bilinirliliği bu durumu tetikleyen ana unsurlar olarak gösterilebilir. 53 İttifak Holding A.Ş. 3.500.000 120.000 3.000.000 100.000 2.500.000 80.000 2.000.000 60.000 1.500.000 40.000 1.000.000 20.000 500.000 0 0 Aylık Müşteri Sayısı Kaynak: Şirket 54 Net Satış Alanı (m2) Toplam Net Satış Alanı Aylık Müşteri Sayısı . İttifak Holding A.Ş. . Satışlar ve Ürünler Cironun %78,1’i Gıda Cirosundan Kaynaklanmakta… Şirket’in perakende operasyon satışları hızlı tüketim ürünleri, gıda dışı ürün grubu ve diğer ürün grubu satışlarından kaynaklanırken 2008 yılı itibariyle gelirlerin %78,1’i hızlı tüketim grubu satışlarından oluşmuştur. Geçtiğimiz yıl gıda dışı ürünlerin ciro payı %18,4 olarak kaydedilirken diğer ürün grubu satışları toplam cironun %3,4’ü seviyesinde yer almıştır. Ciro kırılımının 2007’ye göre değişimine bakıldığında ise gıda dışı ve diğer ürünler grubunun toplam ciro içerisindeki payı küçülürken yaşanan krizin etkisiyle tüketicilerin lüks tüketim ürün grupları ve temel ihtiyaçlar dışına ayırdıkları harcama kaleminin küçülmesi sonucunda gıda cirosunun payının arttığını görmekteyiz. 2009 yılında bu durum daha da keskinleşmiş; gıda dışı ürün grubunun toplam ciro içerisindeki oranı %17,6’ya gerilemiştir. Ciro Kırılımı (2007) Ciro Kırılımı (2008) 78,1% 75,8% 20,5% 18,4% 3,6% Gıda Gıda Dışı 3,4% Diğer Gıda *Ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmezken Mercek gelirleri dahil edilmiştir. Kaynak: Şirket Gıda Dışı Diğer *Ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmezken Mercek gelirleri dahil edilmiştir. Kaynak: Şirket Ciro Kırılımı (2009 Mayıs) 80,3% 17,6% 2,1% Gıda Gıda Dışı Diğer *Ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmezken Mercek gelirleri dahil edilmiştir. Kaynak: Şirket Manav Gelirleri En Hızlı Büyüyen Segment… Geçtiğimiz yıl Adese, hızlı tüketim ürün satışlarından 316,6 milyon TL gelir elde ederken bu rakam 2007 yılına göre %12,3’lük bir büyümeye işaret etmektedir. Ürün grupları arasında manav gelirleri %42,5 ile en hızlı büyümeyi gösterirken temel gıda ürün grubu %12 oranında büyüyerek 178,3 milyon TL’ye ulaşmıştır. Şirket’in 2008 yılı içerisinde outsource olarak mağazalarda yer alan bazı manavları devralması manav cirosundaki artışın en büyük nedeni olarak açıklanabilir. Et ürünleri cirosu ise krizin de bir miktar etkisiyle %1,3 daralmış ve 36,5 milyon TL olarak kaydedilmiştir. 2008 yılı itibariyle hızlı tüketim grubu satışlarında en büyük kalemi gıda ürünleri oluştururken; manav ürünleri ve et ürünleri diğer büyük kalemler olarak gözükmektedirler. Ürün gruplarının ciro payına bakıldığında 2009 Mayıs itibariyle manav cirosu toplam ciro içerisindeki payını 2008 yılına göre yaklaşık 2 puan artırarak %11,6’ya ulaşırken temel gıda grubunun ciro payı %42,9 55 İttifak Holding A.Ş. . olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılında toplam cirodan %9,9 oranında pay alan et ürünlerinde görülen gerileme 2009 yılında da devam etmiş ve bu oran %8,7’ye kadar çekilirken hızlı tüketim ürün gelirleri 139,6 milyon TL olarak kaydedilmiştir. SATISLAR (TL) 2007 ET URUNLERI 36.915.835 FIRIN GIDA KAGIT GRUBU KISISEL TEMIZLIK URUNLERI KOZMETIK MANAV TEMIZLIK URUNLERI Oran 9,9% 2008 36.452.847 Oran 9,0% 2009 Mayıs 15.129.489 Oran 8,7% 8.792.935 2,4% 9.423.894 2,3% 4.452.469 2,6% 158.960.313 42,8% 178.375.618 44,0% 74.612.270 42,9% 13.284.947 3,6% 14.185.045 3,5% 6.570.641 3,8% 9.326.672 2,5% 10.433.763 2,6% 4.922.187 2,8% 7.751.202 2,1% 8.426.331 2,1% 3.420.162 2,0% 26.482.594 7,1% 37.740.442 9,3% 20.184.279 11,6% 20.456.346 5,5% 21.617.848 5,3% 10.357.960 6,0% HIZLI TÜKETİM ÜRÜNLERİ TOPLAMI 281.970.844 316.655.789 139.649.457 TOPLAM CİRO 371.782.665 405.259.098 173.945.680 * Satışlara KDV dahil değildir. Mercek gelirleri dahil edilirken ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmemiştir. Kaynak: Şirket SATIŞLAR (TL) 2007 2008 2009 Mayıs TOPLAM 307.515.367 405.259.098 173.945.680 TOPLAM - Diğer hariç 358.312.667 391.413.141 170.230.812 TOPLAM - Kömür Hariç 364.562.332 399.581.329 173.593.228 * Satışlara KDV dahil değildir. Mercek gelirleri dahil edilirken ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmemiştir. Kaynak: Şirket Kriz Çocuklara Yansıtılmadı… 2008 yılı itibariyle gıda dışı ürün grubu önceki yıla göre %2,1 oranında gerileyerek 74,7 milyon TL gelir yaratırken, gerilemedeki en büyük neden ses ve görüntü ürünlerinde yaşanan yaklaşık %35’lik azalmadır. Bu gerileme 2009 Mayıs itibariyle de sürmüş, ses ve görüntü ürünlerinin 2008 sonunda %1,3 olan ciro payı %1,1’e gerilemiştir. Hırdavat, züccaciye ve deri ürünlerindeki daralma gıda dışı ürün grubundaki gerilemeyi desteklerken en yüksek ciroya sahip olan konfeksiyon ürünlerindeki %5,1’lik artış; ayakkabı, halı mobilya ve kitap kırtasiye ürün satışlarındaki olumlu seyir gıda dışındaki daralmanın sadece %2,1 seviyesinde kalmasında etkili olmuştur. Yaşanan krizin etkisiyle tüketicilerin lüks ürün kategorisine girebilecek ürün tercihlerinde görülen keskin düşüş bu gerilemeyi açıklarken temel ihtiyaçlar sınıfında değerlendirilemeyecek oyuncak grubundaki yatay seyir tüketicilerin krizi çocuklarına hissettirmemeye çalıştıkları şeklinde yorumlanabilir. 2009 Mayıs sonu itibariyle mevsimselliğin de etkisiyle konfeksiyon ve kitap kırtasiye ürün grubu cirosunun toplam ciro içerisinde önemli bir gerileme yaşanırken züccaciye ürünlerindeki iyileşme de dikkat çekmektedir. Gıda dışı ürünlerin 2009 Mayıs cirosu 30,6 milyon TL olarak gerçekleşirken ciro payı 2008 sonuna göre yaklaşık 2 puan gerilemiş ve %17,6 olarak kaydedilmiştir. 56 İttifak Holding A.Ş. . SATISLAR (TL) AYAKKABI 2007 Oran 2008 Oran 2009 Mayıs Oran SAT 6.756.592 1,8% 7.118.741 1,8% 3.251.774 1,9% ET 154.593 0,0% 180.467 0,0% 97.781 0,1% FIR BILGISAYAR URUNLERI 1.419.457 0,4% 1.680.437 0,4% 1.010.199 0,6% GID DERI GRUBU 1.995.214 0,5% 1.806.797 0,4% 572.967 0,3% KA DAYANIKLI TUKETIM 7.894.272 2,1% 7.928.736 2,0% 3.079.274 1,8% KIS ELEKTRIK URUNLERI 2.460.531 0,7% 2.422.018 0,6% 913.831 0,5% KO EV TEKSTILI 2.723.718 0,7% 2.834.609 0,7% 1.282.988 0,7% MA HALI MOBILYA 2.451.120 0,7% 2.740.908 0,7% 1.295.055 0,7% TEM 927.670 0,2% 755.246 0,2% 268.234 0,2% HIZ BAHCE VE HAYVAN MALZ. HIRDAVAT KISISEL AKSESUAR 323.038 0,1% 390.336 0,1% 208.432 0,1% TO 17.984.289 4,8% 18.904.067 4,7% 7.394.140 4,3% * Sa KITAP VE KIRTASIYE 5.252.423 1,4% 5.681.273 1,4% 1.733.832 1,0% Kay OTO URUNLERI 1.404.980 0,4% 1.423.692 0,4% 531.322 0,3% OYUNCAKLAR 2.703.140 0,7% 2.676.181 0,7% 1.103.180 0,6% SES VE GORUNTU URUNLERI 7.921.305 2,1% 5.157.051 1,3% 1.880.360 1,1% SPOR MALZEMELERI 1.097.571 0,3% 1.114.621 0,3% 386.277 0,2% 12.871.911 3,5% 11.942.173 2,9% 5.571.710 3,2% KONFEKSIYON ZUCCACIYE GIDA DIŞI TOPLAMI TOPLAM CİRO 76.341.823 74.757.352 30.581.355 371.782.665 405.259.098 173.945.680 * Satışlara KDV dahil değildir. Mercek gelirleri dahil edilirken ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmemiştir. Kaynak: Şirket En Yüksek Ciro: Kule Site Adese… 2008 yılı itibariyle Adese AVM’nin en yüksek ciroya sahip mağazası 91,3 milyon TL ile Konya’daki Kule site Adese mağazası olurken bu mağaza gelirinin toplam cirodan aldığı pay %22,6 olarak kaydedilmiştir. Tamamı Adese tipi mağaza olan en büyük 9 mağazanın toplam cirodan aldığı payın 2008 yılı itibariyle %51,7 olarak gerçekleştiği ve bu mağazaların 41.945 metrekarelik net satış alanı ile 2008 yılındaki toplam metrekarenin %51,5’ini oluşturduğu düşünüldüğünde önemli bir risk unsuru olarak görülmemektedir. Kule site, Pozcu, Keçiören, Etlik, Optimum, Parksite, Zafer, Akköprü ve Gözneyolu adese mağazaları geçtiğimiz yıl toplamda 208,7 milyon TL gelir elde etmiş ve cironun yarısından fazlasını oluşturmuşlardır. 57 İttifak Holding A.Ş. . 2009 yılının ilk 5 ayında ise Kule site mağazası 31,2 milyon TL’lik cirosu ile en büyük mağaza olma unvanını korurken en yüksek ciroya sahip 9 adese mağazası toplam cironun %43,9’unu oluşturmuşlardır. 2009 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen Prestij operasyonu ile Şirket’in toplam net satış alanındaki %16’lık büyüme en büyük 9 mağaza cirosunun toplam ciro içerisindeki oranının 7,8 puan gerilemesinde etkili olduğu söylenebilir. 35.000 Mağaza Ciroları (2009 Mayıs) 30.000 (1000 TL) 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Kaynak: Şirket 58 İttifak Holding A.Ş. . 2008’de Metrekare Başı Cirolar Geriledi… Perakende sektöründe verimliliği ölçen en önemli gösterge olarak kabul edilen metrekare başı aylık ciroya adese ve adesem mağazaları için ayrı ayrı bakıldığında ise 2008 yılında bu rakam adese mağazaları için 401 TL; adesem mağazaları için de 378 TL olarak kaydedilmiştir. Geçtiğimiz yıl krizin de etkisiyle 2007 yılına göre her 2 mağaza formatında da metrekareye düşen cirolar gerilerken 2008 yılında adese mağazaları indirim mağazalarına göre daha verimli bir yıl yaşamış; 2009 yılında ise adese ve adesem mağazalarında metrekareye düşen aylık cirolardaki küçülme devam etmiştir. Daha fazla çeşit barındıran, temel ihtiyaçlar dışındaki ürünlere portföyünde önemli oranda yer veren ve gıda dışının toplam cirodan ortalama %25 pay aldığı Adese mağazalarının metrekare başı cirosu 2009 Mayıs’ında 2008 verilerine göre %14,2 gerileyerek 344,7 TL olarak kaydedilirken adesem mağazalarının metrekare başı cirosunda ise %5’lik bir daralma olmuş ve 359,1 TL olarak gerçekleşmiştir. Yaşanan kriz ile birlikte gerileyen tüketici güveni ve düşen enflasyon ortamı metrekareye düşen gelirlerin küçülmesine neden olurken 2001 yılındaki krizde olduğu gibi indirim mağazacılığının kriz ortamında sektör içerisindeki payını artırması nedeniyle adesem mağazalarının metrekare başı geliri daha sınırlı bir gerileme yaşamıştır. Tüketicilerin kriz ortamında daha düşük gramajda ürünler satan ve markalı ürünlere göre daha ucuz olan özel markalı ürün cirosu daha yüksek olan indirim mağazalarını tercih etmesi bu sınırlı gerilemede önemli bir etken olarak görülmektedir. 2008 verilerine göre adese mağazalarında metrekare başı müşteri sayısı 21 olarak gerçekleşirken adesem mağazalarında bu rakam 50 kişi olarak kaydedilmiştir. Metrekaresi düşük indirim formatındaki mağazalara tüketici talebinin kriz ortamında artması metrekareye düşen müşteri sayısının 2 mağaza formatında bu denli farklı olmasını açıklamaktadır. 59 İttifak Holding A.Ş. . 370 Ortalama Metrekare başı Ciro (2009 Mayıs-TL) 360 350 340 330 359,1 344,7 320 ADESE Mağazaları ADESEM Mağazaları *Yıl içerisindeki Ortalama Metrekareler Alınmıştır. Kaynak: Şirket Verimlilik ölçümüne mağaza bazlı baktığımızda 2008 yılında aylık metrekare başı cirosu en yüksek olan mağaza 969 TL ile Meram mağazası olurken en fazla gelire sahip Kule site mağazasının da 887 TL ile yüksek hacminin yanı sıra yüksek performans ile çalıştığını görmekteyiz. 2009 yılının Mayıs verilerine göre ise Meram adese mağazasının birinciliği bırakmadığını fakat sıralamadaki tüm mağazaların metrekare başı gelirlerinin azaldığını gözlemlemekteyiz. 2008 yılında metrekare başı cirosu en yüksek 9 mağazanın 5’i adesem mağazası olarak hizmet verirken cari yılda bu rakam 7’ye yükselmiştir. 60 İttifak Holding A.Ş. . Metrekare Başı Ciro (2009 Mayıs) 900 850 800 750 845 786 755 728 705 700 689 681 680 662 656 650 600 550 500 * Ciro primi gibi diğer gelirler dahil edilmezken kömür ve hizmet gelirleri dahil edilmiştir. Kaynak: Şirket Şirket Cirosunun %72,7’si Adese Mağazalarından Kaynaklanıyor… Şirket cirosunun mağaza tiplerine göre kırılımına baktığımızda 2007 yılında adese mağazalarından elde edilen gelir toplam cironun %75,7’sini oluştururken 2008 yılında krizin de etkisiyle adesem mağazalarına olan talep ve indirim mağazalarının daha verimli çalışmasının yanı sıra diğer mağazalardan elde edilen gelirlerdeki hızlı yükseliş sonrasında adese mağazalarının cirosu toplam cironun %72,7’sine gerilemiş; adese ve adesem dışındaki diğer mağazalardan elde edilen gelirler %4,7 seviyesinde yer almıştır. 2009 yılında ise tamamı yüksek cirolu Prestij mağazalarının adese olarak Şirket bünyesine katılmasından sonra adese mağazalarının ciro payı %73,8’e yükselirken diğer mağaza gelirleri payının %5,5’e ulaştığını görmekteyiz. 61 İttifak Holding A.Ş. . Diğer Gelirlerin Toplam Cirodaki Payı Artıyor… Şirket’in diğer gelirleri 2008 yılı itibariyle Repose ayakkabı mağazası, catering satışları, kömür satışları, manav satışları ve Kule Restoran gelirlerden oluşmakta olup 19 milyon TL seviyesindedir. Geçtiğimiz yıl diğer gelirlerin toplam cirodaki payının 2007 yılına göre yaklaşık 2,7 puan artması ayakkabı mağazası ve Kule Restoran’ın 2008 yılında hizmete girmesi ve daha önce outsource olan manavların Şirket bünyesine katılmasıyla manav cirosunda meydana gelen artıştan kaynaklanmaktadır. Bu dönemler arasında catering satışları %55 oranında artarak 4,9 milyon TL’ye ulaşırken kömür operasyonundan kademeli olarak çıkma stratejisi doğrultusunda kömür satışları %30 gerilemiş ve 1,7 milyon TL olarak kaydedilmiştir. 2009 yılında ise catering satışlarındaki olumlu seyir ve Kule Restoran’ın artan pozitif etkisi nedeniyle diğer gelirler 9,6 milyon TL olarak gerçekleşirken ciro payı %5,5’e yükselmiştir. Şirket yaşanan kriz ortamında adesem mağazaları ile sektörden pazar payı kaparken önümüzdeki yıllarda artması beklenen refah düzeyi ve lüks tüketime yatkın tüketici davranışları nedeniyle indirim mağazacılığından ziyade; yüksek cirolu, daha çok çeşit içeren ve gıda dışının ürün portföyünde önemli yer tuttuğu adese tipi mağazalarda büyümeyi hedeflemektedir. Diğer Gelirler-2007 CATERING DENİZLİ KÖMÜR HAL KONYA TOPLAM Toptan Satış Kömür Manav 3.164.217 2.493.580 1.949.495 7.607.291 Diğer Gelirler-2008 REPOSE CATERING DENİZLİ KÖMÜR HAL KONYA KULE RESTORAN TOPLAM Ayakkabı - Deri Diger Kömür Manav Restoran 166.702 4.910.717 1.731.939 12.074.860 169.186 19.053.404 Ayakkabı - Deri Diger Kömür Manav Restoran Unlu Mamüller Restoran 75.126 3.262.491 17.563 5.517.588 615.667 105.604 41.208 9.635.246 Diğer Gelirler-2009 Mayıs REPOSE CATERING DENİZLİ KÖMÜR HAL KONYA KULE RESTORAN UNLU MAMULLER KONYA URETIM TESISI RESTORE GODENE TOPLAM Kaynak: Şirket 62 İttifak Holding A.Ş. . Müşteri Başı Gelir… Sepet geliri açısından en değerli mağazalara bakıldığında 2008 yılı itibariyle müşteri başı geliri en yüksek mağaza 37 TL ile Kule site adese mağazası olurken ilk 10 mağazanın müşteri başı gelirinin ortalama 22 TL olduğunu ve hepsinin adese mağazası olduğu görülmektedir. Daha elit müşteri kitlesine hitap eden ve Meram mağazası dışında yüksek satış alanlarına sahip bu mağazalarda metrekareye düşen ortalama müşteri sayısı 263’tür. Toplam Kart Sayısı: 824 Bin… Perakende şirketleri için kartlı satışlar ve güncellenen kart sayısı müşteri sadakati oluşturmak ve bağlılığı ölçmek açısından çok önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Şirket, kart sahibi olan müşterilerini cinsiyeti, yaş aralığı, medeni hali, eğitim düzeyi, adres bilgileri, mesleki durumu, çocuk sayıları, otomobil sahipliği, ev sahibi veya kiracı olmalarına göre sınıflandırarak bu grupların satışlarını detaylı olarak incelemekte ve belirlenecek gruba özel kampanyalar yapabilmektedir. Ayrıca, yeni mağazaların açılması da bölgedeki diğer adese mağazalarından elde edilen kart bilgilerine göre yapılmakta; Adese kartlarından elde edilen veriler yatırımlar için önemli bir analiz olarak kullanılmaktadır. Adese’nin 2007 yılında 503 bin olan kart sayısının 2009 Nisan verilerine göre %63,7 oranında artarak 824 bin âdede ulaştığını görürken aynı dönemler arasında bilgisi güncellenen kart sayısındaki yükseliş %52 olarak kaydedilmiş ve 431 bin adede ulaşmıştır. 63 İttifak Holding A.Ş. . Kartlı Satışların Ciro Payı Geriliyor… Toptan ve kömür satışlarını içermeyen ve kartlı yapılabilecek düzeltilmiş ciroya göre Adese’nin kartlı satışlarının toplam ciro içerisindeki oranının 2007 yılından bu yana gerilediğini görmekteyiz. 2008 yılındaki 7,5 puanlık gerileme Mercek mağazalarının Şirket bünyesine katılmasından kaynaklanırken 2009 Nisan ayında kartlı satış oranın geçtiğimiz yıla göre 5,2 puan gerileyerek %53,3 olarak kaydedilmesinde Prestij operasyonunun etkisi olmakla birlikte Adese’nin müşteri portföyüne yeni müşterilerin de girmesi etkili olmuştur. Zira 2008 yılında 2007’ye göre Mercek mağazalarının birleşmesi sonucu müşteri sayısı %60 artarken; 2009 Ocak-Mayıs döneminde geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre müşteri sayısındaki yükseliş %12,5 olarak kaydedilmiştir. Adesem Ciroları Daha Hızlı Büyüdü… Toplam gıda perakende cirosu (diğer gelirler hariç) 2008 yılında yükselen enflasyona rağmen düşen azalan metrekare başı ciro ve net satış alanındaki sınırlı artışın etkisiyle sadece %6,9 oranında büyüyerek 385,8 milyon TL olarak kaydedilmiştir. Bu dönemler arasında adese cirosu %5,5 oranında artarak 294,5 milyon TL olurken adesem gelirleri %11,8 yükselmiş ve 91,3 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2009 Mayıs itibariyle ise toplam perakende cirosu (diğer gelirler hariç) 164,2 milyon TL olarak kaydedilirken adese mağazalarının cirosu 128,4 milyon TL seviyesinde yer almıştır. 64 İttifak Holding A.Ş. . 2008 Fiyat Artışı %9,3… Şirket enflasyonuna baktığımızda TÜFE’nin %8,4 olduğu 2007 yılında Adese ürünlerindeki fiyat artışı %10 olurken geçtiğimiz yıl %9,3 olan Adese enflasyonu %10,1 olan fiyatlar genel düzeyinin bir miktar altında kalmıştır. 2008 yılında hızlı tüketim ürünlerindeki fiyat artışı %10,6 olarak kaydedilirken fiyatların 2007 yılında gerilediği gıda dışı segmentte enflasyon geçtiğimiz yıl ortalama %2,3 seviyesinde yer almıştır. Yıllık Ortalama Fiyat Artışı 14,0% 12,0% 12,4% 10,6% 10,0% 10,0% 9,3% 8,0% 6,0% 2007 4,0% 2,3% 2008 2,0% 0,0% -2,0% -1,7% -4,0% Gıda Gıda Dışı Toplam Kaynak: Şirket 2008 yılında en yüksek fiyat artışları Ramazan ayı öncesi gıda ve toplam enflasyonda sırasıyla %18 ve %14 ile Temmuz ayında gerçekleşirken Ekim ayında küresel krizin Türkiye’de de hissedilmeye başlamasıyla fiyat artışlarındaki yükseliş keskin bir şekilde kırılmıştır. 2008 yılında gıda segmentinde en yüksek fiyat artışları %39 ve %23 ile sırasıyla unlu mamüller ve et ürünlerinde meydana gelirken gıda dışı segmentte satışları önemli oranda gerileyen ses ve görüntü ürünlerindeki fiyat değişimi -%12,6 olarak kaydedilmiştir. 65 İttifak Holding A.Ş. . Migros’a Göre Ucuz, CarrefourSA’ya Göre Pahalı… Şirket, 2009 yılı 0cak-Nisan dönemleri arasında bir araştırma şirketine Türkiye’nin farklı bölgelerindeki Adese ve diğer perakende şirketlerinin fiyat kıyaslama çalışması yaptırmıştır. Farklı dönem ve farklı bölgelerde yapılan fiyat araştırmasından çıkan sonuçların ortalaması alınırken tüm şirketlerde satılan ve %95’i gıda olan ürünler seçilmiştir. Fiyat araştırması sonuçlarına göre Adese’ye operasyonel yapısı bakımından en çok benzeyen Migros’un ürün fiyatları Adese fiyatlarının %6,5 üzerinde yer alırken Makro, Kiler ve Real mağazaları da benzer ürünlerde müşterilerden daha yüksek fiyatlar talep etmektedirler. Araştırma sonuçlarına göre CarrefourSA ürün fiyatları Adese fiyatlarının %5,6 altında yer alırken fiyat seviyesi açısından Adese’ye en çok benzeyen mağazalar zinciri Kipa olarak görülmektedir. Ürün Bazlı Brüt Marjlar… Ürün bazlı brüt kar marjlarına baktığımızda hızlı tüketim ürünlerinde brüt kar marjı geçtiğimiz yıl %9,3 olarak gerçekleşirken 2009 Mart ayı itibariyle bu rakam %10,7’ye yükselmiştir. 2008 yılında hızlı tüketim ürünlerinde en yüksek brüt kar marjı %14,5 ile kozmetikte kaydedilirken et ürünlerindeki marj %10,1 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında temizlik ürünlerinde negatif brüt kar marjı meydana gelirken 2009 Mart ayı itibariyle temizlik ürünleri hariç tüm ürün gruplarının brüt kar marjlarında yükselme yaşanmıştır. Temizlik ürünlerindeki negatif brüt kar marjının sebebi ise temizlik ürünleri tedarikçilerinin kendi markalarının pazardan pay kapabilmeleri için Adese’ye yüksek hizmet geliri önermeleri ile ürünlerinin düşük fiyatlardan satılmasını talep etmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu segmentte cirosal anlamda en çok yer tutan gıda ürünlerinin brüt kar marjı 2008 yılında %11,7 olurken 2009 Mart ayı itibariyle bu rakam %12,9’a yükselmiştir. Ürün Bazlı Brüt Kar Marjları 2008 2009 Mart ET URUNLERI GIDA KAGIT GRUBU KISISEL TEMIZLIK URUNLERI KOZMETIK MANAV TEMIZLIK URUNLERI 10,1% 11,7% -0,3% 7,4% 14,5% 5,0% -3,5% 13,2% 12,9% 8,6% 5,1% 18,2% 6,4% -6,8% Hızlı Tüketim Ürünleri Toplamı 9,3% 10,7% Gıda Dışında Kriz Nedeniyle Marjlar Geriledi… Bir çok perakendeciye göre gıda dışı ürünlere portföyünde önemli oranda yer ayıran Şirket’in bu ürün grubundaki brüt kar marjı geçtiğimiz yıl %22 olarak gerçekleşirken 2009 Mart itibariyle kriz kaynaklı gıda dışına olan talepteki gerilemenin 66 İttifak Holding A.Ş. . olumsuz etkisiyle marj %20,7’ye gerilemiştir. Gıda dışında 2008 yılında 18,9 milyon TL ile en yüksek ciroya sahip konfeksiyon grubunda brüt marj %25,7 olarak gerçekleşirken marj, 2009 Mart döneminde %21,2’ye gerilemiştir. Gıda dışında geçtiğimiz yıl %28,7 ile en yüksek brüt kar marjına sahip deri grubunun 2009 Mart itibariyle marjı yaklaşık 8 puan gerilerken cari dönemde ayakkabı grubundaki 11 puanlık brüt marj gerilemesi satışlara olum yansımış ayakkabı ürün grubu ciro payı önceki yılın üzerine çıkmıştır. Gıda dışında en düşük brüt kar marjı ise 2008 yılında %7,9 ile satışların %39 gerilediği ses ve görüntü ürünlerinde meydana gelmiştir. Ürün Bazlı Brüt Kar Marjları 2008 2009 Mart AYAKKABI BAHCE VE HAYVAN MALZ. BILGISAYAR URUNLERI DERI GRUBU DAYANIKLI TUKETIM ELEKTRIK URUNLERI EV TEKSTILI HALI MOBILYA HIRDAVAT KISISEL AKSESUAR KONFEKSIYON Konfeksiyon - ERKEK Konfeksiyon - BAYAN Konfeksiyon - ÇOCUK KITAP VE KIRTASIYE OTO URUNLERI OYUNCAKLAR SES VE GORUNTU URUNLERI SPOR MALZEMELERI ZUCCACIYE 23,5% 27,7% 11,8% 28,7% 17,1% 21,7% 26,6% 19,7% 28,3% 25,1% 25,7% 26,0% 26,2% 23,9% 27,1% 20,8% 21,4% 7,9% 21,0% 21,9% 12,1% 33,6% 9,4% 20,2% 23,9% 24,6% 27,1% 21,9% 25,9% 33,3% 21,2% 21,3% 24,0% 15,2% 29,3% 21,4% 22,5% 4,8% 25,6% 21,3% 22,0% 20,7% Gıda Dışı Toplamı Kaynak: Şirket Ürün Bazlı Brüt Kar Marjları 2008 2009 Mart HIZMET RESTORANT SARF MALZEMELERI YAKACAK URUNLERI 56,2% 46,5% 150,8% 26,9% 24,5% 44,9% 154,7% 30,8% DİĞER TOPLAM 41,6% 37,1% Kaynak: Şirket Pazar Payı… Şirket tarafından içerisinde BİM gibi bir perakende devi olmamasına karşın yine de önemli bir gösterge niteliği taşıyabilecek 32 ulusal ve lokal zincirin yer aldığı pazar payı çalışmasına göre Adese’nin pazar payı tüm şirketler arasında 2008 yılında ortalama %2,87 olarak kaydedilirken 2009 Mayıs dönemine kadar ortalama %2,82 olarak gerçekleşmiştir. Aylık bazlı değişime bakıldığında yılın ilk 8 ayında ortalama %2,91’lik pazar payı elde eden Adese, her yıl olduğu gibi yıl içerisindeki en yüksek pazar payına %3,37 ile Ramazan ayının etkili olduğu Eylül ayında ulaşmış sonrasında Ekim ayı ile birlikte küresel krizin Türkiye’de ciddi bir şekilde hissedildiği dönemde Şirket’in önemli bir pazar kaybına uğradığı görülmüştür. Yaşanan kriz ortamında yerleşim birimlerine yakın olan ve özel markalı ürünleri nedeniyle tüketicilere daha likit kalmalarını 67 İttifak Holding A.Ş. . sağlayabilecek ve daha ucuz ürünler sunan indirim mağazaları sektördeki payını artırmış ve indirim segmentinin cirodaki payı ortalama %20 olan Adese gibi perakende şirketleri bu dönemde pazar payı kaybetmişlerdir. Buna ek olarak Adese birçok perakende şirketine göre ürün portföyünde gıda dışına yaklaşık %30 gibi yüksek bir oranda yer ayırması nedeniyle kriz ortamında tüketicilerin temel gıda ihtiyaçları dışındaki ürünlere olan talepteki gerileme Adese’nin 2008 Ekim-Şubat dönemindeki pazar payı kaybının bir diğer önemli nedenidir. 2009 yılının Şubat ayından itibaren ise Şirket’in pazar payının yükselişe geçtiğini Mayıs ayı itibariyle %3,24’e ulaştığını görmekteyiz. Bu dönemde artan tüketici güveniyle tüketicilerin gıda dışına olan taleplerindeki göreceli iyileşme ve Prestij mağazalarının Şirket bünyesine katılmasıyla Marmara bölgesinde 11 mağazaya ulaşan Şirket’in pazar payında bir iyileşme gözlenmektedir. Şirket’in sadece lokal zincirler arasındaki ortalama pazar payı ise geçtiğimiz yıl %13,7 olurken 2009 Mayıs itibariyle %14,3 olarak kaydedilmiştir. 68 İttifak Holding A.Ş. . Nisan Ayında Yukarı Yönlü Trend Başladı… 2008 yılında ciro endeksinin aylık gelişimine baktığımızda en yüksek seviyesine Ramazan ayının etkisiyle Eylül ayında ulaştığını Ekim ayına kadar düzenli bir yükseliş içerisinde olduğunu görmekteyiz. 2008 Ocak-Eylül döneminde net satış alanındaki %21’lik yükseliş aylık müşteri endeksindeki %24’lük yükselişi açıklarken aylık müşteri başı gelirlerdeki %23’lük yükselişin de etkisiyle ciro endeksi önemli bir yükseliş sergilemiş ve Ocak ayı seviyesine göre Eylülde %53’lük bir artış gerçekleştirmiştir. Ekim ayı ile birlikte yaşanan krizde net satış alanı endeksinin sabit seyrettiğini ve yatırımlara ara verildiğini görmekteyiz. Eylül ayından Ekim ayına geçilirken hem kriz kaynaklı azalan talep hem de Ramazan ayı nedeniyle gıda stokunda gözlenen artışın etkisiyle müşteri sayısı endeksindeki 19 puanlık gerilemeye karşın ciro endeksi 55 puan gerilemiş 98 seviyesi ile Ocak cirosunun da gerisine düşmüştür. Bu keskin düşüşte azalan müşteri sayısının yanı sıra cironun bir diğer önemli değişkeni olan müşteri başı gelir endeksindeki 30 puanlık gerileme etkin olmuştur. Yılbaşının etkisiyle müşteri başı gelirdeki artış sonucu Kasım ve Aralık aylarında ciro endeksi yükselmiş ve yılı 111 ile Ocak ayının %11 üzerinde yıllık ortalamanın ise 1 puan altında kapatmıştır. 2009 yılında Ocak ve Şubat aylarında mevsimsellikten dolayı hem müşteri sayısında hem de müşteri başı gelirdeki azalma ciro endeksinin son 14 ayın en düşük seviyesini görmesine neden olurken Mart ayında Prestij operasyonu ile Adese’nin net satış alanı endeksinde 19 puanlık artış müşteri sayısının önceki aya göre %29 artmasına neden olurken ciro endeksinde 25 puanlık bir yükselişi beraberinde getirmiştir. Adese’nin Mart ve Nisan aylarında yatırımlara ara vermesine rağmen tüketici güvenindeki iyileşme ile müşteri başı harcamadaki artış ve Prestij operasyonu ile Adese marka değerindeki yükselişin diğer mağazalara pozitif etkisi müşteri sayısı endeksinin son 17 ayın en yüksek seviyesine yükselmesine neden olmuş ve bu sayede ciro endeksi Mayıs ayında önceki aya göre %13 sene başına göre ise %46’lık bir artış göstermiştir. 69 İttifak Holding A.Ş. . Ciro ve Pazar Payı Endeksi 160% 150% 140% 130% 120% 110% 100% 90% 80% Kaynak: Şirket Aylık Ciro Endeksi Pazar Payı Endeksi Sektör Ciro Endeksi Pazar Payı Yükseliyor… Şirket’in pazar payı, Adese ciro endeksi ile %83; sektör ciro endeksi ile %36’lık bir korelasyona sahip bulunurken 2008 yılında Haziran ayına kadar Adese pazar payı sene başına göre sabit bir seyir izlemiştir. Eylül ayına kadar Şirket ciro gelişiminin pozitif bir seyir izlemesine rağmen sektör ciro artışının altında kalınması sonucu Adese, bir miktar pazar payı kaybederken Eylül ayında sektör içerisinde gelirleri en hızlı yükselen şirketlerden birinin Adese olması pazar payının keskin bir şekilde yükselmesine neden olurken kriz döneminde ciro gelişiminin sektörün altında bir performans sergilemesi sonucu Şirket, önemli bir pazar payı kaybına uğramıştır. 2009 Mart ayında Adese ciro endeksindeki sabit seyre karşın sektör ciro endeksindeki gerileme ile pazar payı endeksi bir miktar yükselirken Mart sonunda gerçekleşen Prestij operasyonu ile Adese cirosunun sektör cirosundan daha hızlı bir yükseliş sergilemesi pazar payının bir yükseliş trendine girmesini sağlamış ve pazar payı endeksi 2009 Mayıs ayında 112’ye yükselirken sene başının %12; 2008 ortalamasının ise %13 üzerinde yer almıştır. Perakende şirketleri için en önemli verimlilik göstergesi olan metrekare başı cironun yıllar itibariyle gelişimine bakıldığında 2007 yılında 455,9 TL olan aylık ortalama metrekare başı cironun geçtiğimiz yıl %12,9 gerileyerek 396,3 TL olarak gerçekleştiğini görmekteyiz. 2008 yılında artan enflasyona rağmen yaşanan kriz ile tüketici güveninde gözlenen azalma 70 İttifak Holding A.Ş. . ve tüketicilerin perakende alış verişlerinde gıda dışına ayırdıkları harcama miktarındaki keskin gerileme Adese gibi gıda dışı cironun toplam gelirlerde önemli bir orana sahip olduğu perakende şirketlerinin metrekare başı cirolarının daralmasına neden olmuş ve daha ucuz fiyata temel gıda satışı gerçekleştiren indirim mağazacılığı önemli bir pazar payı elde etmiştir. 2009 Ocak-Mayıs itibariyle metrekare başı ciro önceki senenin aynı dönemine göre %14,7 gerileyerek 348,4 TL olarak kaydedilirken metrekareye düşen gelirlerin önemli bir değişkeni olan müşteri başı gelirlerde de ciddi bir küçülme gözlenmektedir. 2008 yılında müşteri başı gelir önceki yıla göre %20,3 azalarak 14,1 TL olarak kaydedilirken 2009 Ocak-Mayıs döneminde önceki yılın aynı dönemine göre küçülme %5,8 olmuş ve 13,1 TL olarak kaydedilmiştir. 2009 yılının ilk 5 ayında toplam müşteri sayısının 2008’in ilk 5 ayına göre artmasına rağmen müşteri başı gelirin gerilediğini görmekteyiz. Bu durumu açıklayan ilk varsayım müşterilerin kriz döneminde daha likit kalabilmeleri için gramajı daha düşük ürünlere yönelerek daha az harcama yaptıkları ama düşük gramajdan dolayı daha sık mağaza ziyareti yapmaları şeklinde yorumlanabilir. Bu varsayıma ek olarak müşteri sayısının artması diğer Adese mağazalarındaki daha sık ziyaretten ziyade Prestij mağazalarının bünyeye katılmasından da kaynaklanabilir. Metrekare Başı Cirolar Yükseliyor… Şirket’in 2009 dönemindeki ortalama metrekare başı ciro rakamı 2005 ortalamasının dahi gerisinde yer alırken krizin etkisinin yanı sıra yılın ilk çeyrekte mevsimselliğin de etkisiyle önemli bir küçülme yaşanmaktadır. 2009 yılında Nisan ayından bu yana dünya ve Türkiye’de ekonomik verilere dair olumlu gelişmelerin yaşanmaya başlamasına paralel TÜİK tarafından yayınlanan tüketici güven endeksinde yukarı yönlü bir seyre girilmesi ve Prestij gibi yüksek cirolu ve verimli çalışan 11 mağazanın Adese bünyesine katılması sonucu metrekare başı gelirlerde olumlu bir trende girilmiş ve 2009 Mayıs ayı metrekare başı ciro 2008 Mayıs’ının bir miktar üzerine çıkarak 410 TL olarak kaydedilmiştir. 565 341 341 410 524 545 490 512 311 531 573 331 374 521 328 343 612 514 587 397 394 559 587 564 406 396 547 549 428 369 400 408 500 406 600 596 700 637 Metrekare Başı Ciro Karşılaştırması 300 200 100 0 Kaynak: Şirket ADESE Sektör Şirketleri Metrekare Başı Ciroda Sektör Ortalamasının Altında… Aylar itibariyle bakıldığında Adese’nin metrekare başı ciro olarak sektör ortalamasının altında kaldığı ve Şirket cirosunu artırmak için açılan mağaza sayılarının yanı sıra mevcut mağazalardaki düşük metrekare başı ciro rakamları önemli bir potansiyel olarak görülebilir. Adese metrekare başı cirosu 2008 yılında en yüksek seviyesine 514 TL ile Ramazan’ın etkili olduğu Eylül ayında ulaşırken en düşük seviyesini 328 TL ile baz etkisinin yanı sıra Türkiye için krizin başlangıç ayı olan Ekim ayında görmüştür. Geçtiğimiz yıl Şirket metrekare başı cirosu hiçbir ayda sektör metrekare başı cirosuna ulaşamazken ortalama olarak sektörün %31 altında kalmıştır. Birçok büyük perakendecinin Türkiye’de bir dev olmadan önce İstanbul’da büyüdüğünü görmekteyiz. Adese ise öncelikle Anadolu’da büyük bir marka olmuş fakat İstanbul ve Marmara bölgesinde hiçbir etkinliğinin bulunmaması metrekare başı ciro ve bilinilirlik açısından Şirket için olumsuz bir görünüm oluşmasına neden olmuştur. Bu durum karşısında Marmara bölgesinde varlık devri yoluyla 11 mağaza satın alan Şirket bu bölgede 71 İttifak Holding A.Ş. . satın alma yoluyla büyüme stratejisi gütmektedir. Bilindiği üzere İstanbul’da güçlü bir marka olmak taşradaki diğer mağazalara da marka değeri ve bilinilirlik açısından olumlu yansıyacak ve metrekare başı cirolarda artışlar yaşanacaktır. Ekonomik göstergelerdeki olumlu gelişmelerin yanı sıra verimli çalışan Prestij mağazalarının da pozitif etkisiyle 2009 Nisan’ında 341 TL; yılın ilk çeyreğinde ise 328 TL olan metrekare başı ciro 2009 Mayıs’ta 410 TL’ye ulaşırken yükselen trendin yaz dönemi boyunca Ramazan ayının olumlu etkisiyle devam edeceğini öngörmekteyiz. İMKB’de işlem gören ve Türk gıda perakendeciliğinin en büyük şirketleri olan Migros, Kipa, CarrefourSA ve BİM’de 2008 yılında aylık ortalama metrekare başı ciro 522,8 TL olarak gerçekleşirken operasyonel açıdan Adese’ye en çok benzeyen Migros, fiyatları açısından Adese’nin %6,5 üzerinde olmasına rağmen 604,5 TL ile 1. BİM ise 573 TL ile ikinci sırada yer almıştır. 72 İttifak Holding A.Ş. . Finansal Analiz 2008’de Metrekare Başı Ciro Geriledi… 2008 yılında Adese’nin net satışlarının %34,4 oranında büyüyerek 456,9 milyon TL’lik ciroya ulaştığını görürken toplam gelir 2005 yılındaki seviyesinin %71 üzerine çıkmıştır. Geçtiğimiz yıl ciro büyümesi yaklaşık %11 artan aktif büyüme rakamının üzerinde yer alarak verimli bir büyüme işareti verilmiş ve varlıkların gelir büyüme hızı varlık büyüme hızının üzerinde yer almıştır. 2008 yılındaki ciro büyümesinin ana nedeni Mercek mağazalarının Adese ile birleşerek Şirket bünyesinde indirim Kaynak: Şirket mağazacılığı formatında hizmet vermesi olarak gösterilebilir. Buna karşın Şirket ürün fiyatlarının %9,3 arttığı ve ortalama net satış alanının %47 yükseldiği bir dönemde ciro büyümesinin sadece %34,4’te kalması mağazalardaki reel satışlar ve metrekare başı ciroların krizin de etkisiyle önemli bir gerileme gösterdiğine işaret etmektedir. 2008 yılında Adese’nin ortalama aylık metrekare başı cirosu yaklaşık %13 gerilemiş ve 396,3 TL olarak kaydedilmiştir. Geçtiğimiz yıl artan enflasyona rağmen yaşanan kriz ile tüketici güveninde gözlenen azalma ve tüketicilerin perakende alışverişlerinde gıda dışına ayırdıkları harcama miktarlarındaki keskin gerileme Adese gibi gıda dışı cironun toplam gelirlerde önemli bir orana sahip olduğu perakende şirketlerinin metrekare başı cirolarının daralmasına neden olmuş ve daha ucuz fiyata temel gıda satışı gerçekleştiren indirim mağazacılığı önemli bir pazar payı elde etmiştir. Bu dönemler arasında metrekare başı cironun önemli bir değişkeni olan müşteri başı gelir %20,3 azalmış ve 14,1 TL olarak kaydedilmiştir. TL Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Esas Faaliyet Karı Esas Faaliyet Kar Marjı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı Net Dönem Karı Net Kar Marjı 2007 340.051.337 263.926.218 76.125.119 22,4% 20.462.685 6,0% 5.038.120 25.500.805 7,5% 15.787.114 4,6% 2008 456.968.694 354.906.474 102.062.220 22,3% 17.758.821 3,9% 6.295.317 24.054.138 5,3% 7.073.539 1,5% Değişim 34,4% 34,5% 34,1% -0,2% -13,2% -35,4% 25,0% -5,7% -29,8% -55,2% -66,7% 73 23,0% 19,6% 22,4% 18,6% 24,5% 18,9% 16,4% 13,0% 23,1% 21,1% 26,1% 26,2% 25,6% 20,0% 22,3% 18,4% Perakendede Brüt Marj %20,3… Son 4 yılda ortalama %21,4 brüt kar marjı Brüt Marj ve Faaliyet Giderleri Ciro Payı ile çalışan Adese’nin 2008 yılındaki marjı önceki yıla göre paralel bir seyir izlemiş ve 30,0% %22,3 olarak kaydedilmiştir. Şirket satışlarında gıda dışının brüt kar marjı 25,0% gıda marjının oldukça üzerinde yer alırken 20,0% restoran ve kira operasyonu gibi hizmet sektörüne hitap eden faaliyetlerdeki 15,0% yüksek brüt kar marjı dikkat çekmektedir. 10,0% Kira operasyonu gelir ve giderleri mali tablolardan ayrıştırıldığında Adese’nin son 5,0% 3 yılda brüt kar marjı ortalaması %20,1 olurken 2008 yılında %20,3 olarak 0,0% gerçekleşmiştir. Şirket’in maliyet kalemleri incelendiğinde ticari mal maliyetinin toplam maliyetlerin %99’unu Kaynak: Şirket & İMKB oluşturduğu gözlenirken %1’lik hizmet maliyetleri Şirket bünyesindeki restoran ve yemekhanelerin maliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak 2008 yılında Adese’nin brüt karı ciro ve maliyetlerdeki paralel seyrin etkisiyle %34,5 artmış ve 102 milyon TL olarak kaydedilmiştir. İttifak Holding A.Ş. . 2008 yılında faaliyet giderleri önceki yıla göre %51,4 artarak 84,3 milyon TL olarak gerçekleşmiş ve faaliyet karlılığına olumsuz bir şekilde yansımıştır. Yaklaşık %21’inin genel yönetim giderlerinden oluştuğu faaliyet giderlerinin ciro payı 2007 yılında %16,4; son 3 yıl ortalaması ise %15,3 olmasına rağmen geçtiğimiz yıl bu oran %18,4 olarak gerçekleşmiştir. Şirket faaliyet giderleri ciro payının benzer şirketlerin ortalamasına göre düşük kalmasına rağmen Adese, bu şirketlerin ortalama brüt kar marjlarının da altında ürün satışı gerçekleştirmektedir. Mağaza Ağındaki Hızlı Büyüme Yüksek Faaliyet Giderlerinin Ana Nedeni… Genel yönetim giderleri bu dönemler arasında %26,4 artarak 17,6 milyon TL olurken faaliyet giderlerindeki artışın temel nedeni %59,8 artarak 66,6 milyon TL’ye ulaşan pazarlama ve dağıtım giderleri olarak görülmektedir. Öncelikle 2008 yılında ortalama net satış alanındaki %47’lik büyüme faaliyet giderlerindeki yüksek artışın en önemli nedeni olarak gösterilebilir. Açılan yeni mağaza sayısındaki artış bu mağazaların tanıtımları ve bölgelerindeki pazar payı kapmaları için gerçekleştirdikleri agresif kampanyalar faaliyet giderlerini yükseltirken Mercek mağazaları ile gerçekleşen birleşme süreci bu döneme has tek seferlik giderlerin de oluşmasına neden olmuştur. Mercek birleşmesi ile bünyeye katılan adesem mağazaları kriz döneminde önemli bir gelir yaratamazken bu mağazaların faaliyet giderlerindeki sabit gider oranının yüksekliği faaliyet giderlerindeki keskin artışın bir diğer nedenidir. Buna ek olarak Mercek mağazalarının birleşmesi sonrasında idari personel ve pazarlama bölge müdürlüklerinde yeniden yapılanma gerçekleşmiş hem idari personel sayısı hem de pazarlama ve satış bölge müdürlükleri sayısında meydana gelen artış özellikle personel ücretlerinde keskin bir yükselişi beraberinde getirmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken Mercek mağazalarından gelen pazarlama ve satış bölge müdürlerinin Adese bölge müdürlerinin altında çalışmaması nedeniyle unvan karmaşasını önlemek için yeni ve fazladan bölge müdürlüklerinin oluşturulması ve bu durumun faaliyet giderlerine olumsuz yansımasıdır. 2008 yılında faaliyet giderlerinin %79’unu oluşturan pazarlama giderlerinin son 2 yıldaki kırılımına baktığımızda en büyük kalemin %45,8 ile personel giderlerinden oluştuğunu görmekteyiz. Kira giderleri %12’lik payı ile en büyük 2. kalem olurken enerji giderlerinin payı geçtiğimiz yıl %9,2 olarak kaydedilmiştir. Mercek birleşmesi ve yeni açılan mağazaların etkisiyle personel sayısındaki artış ve birleşmenin yarattığı yeniden yapılanma sonucunda personel giderleri 2008 yılında %59 artmış pazarlama giderlerindeki oranı 2007 yılına göre 2 puan artış göstermiştir. Geçtiğimiz yıl elektriğe yapılan zamlarla ısıtma ve elektrik giderlerinin %83 artması faaliyet giderlerine olumsuz yansırken bu dönem içerisinde Konya dışına açılan mağaza sayısının artması mal ve taşıma maliyetlerinin %40 artmasında etkili olmuştur. Mağazalaşma ağının artmasıyla pazarlama giderlerinin en büyük 2. kalemi olan kira giderleri %72 oranında artarken Mercek ile birleşmeden kaynaklı danışmanlık giderleri de önemli bir yükseliş sergilemiştir. Pazarlama Giderleri (2008) 5,2% Personel Giderleri 13,7% Enerji 2,2% Reklam 3,5% 45,8% Kira Akaryakıt Giderleri 12,0% Bakım Onarım Ambalaj Malzemeleri 8,3% Diğer 9,2% Kaynak: Şirket 74 İttifak Holding A.Ş. . Pazarlama Giderleri (2007) Personel Giderleri 14,0% 5,3% Enerji 43,8% 4,6% 3,8% Reklam Kira Akaryakıt Giderleri 10,6% Bakım Onarım 10,1% Ambalaj Malzemeleri 7,8% Diğer Kaynak: Şirket Ciro ve brüt kardaki %34’lük artışa rağmen faaliyet giderlerinin 2008 yılında %51,4 oranında yükselmesi esas faaliyet karının 2007 yılında 20,4 milyon TL olan seviyesinden yaklaşık %13’lük bir düşüşle 17,7 milyon TL’ye gerilemesine neden olurken esas faaliyet kar marjı önceki yılın 2,1 puan altında %3,9 olarak gerçekleşmiştir. Yüksek Finansal Borç… Şirket’in 2008 yılında önceki yıla paralel 4,5 milyon TL finansman geliri yazmasına rağmen finansman giderlerinin %189 oranında artarak 11,1 milyon TL’ye ulaşması vergi öncesi karın %55 oranında gerileyerek 8,8 milyon TL olarak gerçekleşmesine sebep olmuştur. 2007 yılında finansal borçların neredeyse tamamı euro cinsinden oluşurken geçtiğimiz yıl finansal borçların %69’u dolar; kalan miktar euro cinsinden kaynaklanmaktadır. Bu durum Şirket’i kurlardaki harekete hassas bir hale getirirken Adese, riski minimize etmek için her hangi bir türev araçtan faydalanmamaktadır. Finansal borçları kur etkisinden arındırdığımızda Adese’nin reel olarak 2008 yılında finansman kullandığını ve artan finansal borcun yanı sıra dönem sonu dolar kurunun %32; euronun ise %25 artması ile oluşan kambiyo zararları sonucu finansman giderlerinin ciddi bir yükseliş yaşadığını görmekteyiz. Buna ek olarak perakende sektöründe müşteriler ile olan faaliyetlerden kaynaklanan vade farkları da finansman giderini artırıcı bir etken olarak düşünülebilir ki 2008 yılında ticari alacaklar 2 katına yükselmiştir. Ayrıca Adese, yatırımlarını fonlamak ve kredi taksitlerini ödemek için grup şirketlerinden borçlanmakta ve bu durum sonucunda Merkez Bankası tarafından belirlenen adat oranlarına göre finansman gideri yazmaktadır. 75 İttifak Holding A.Ş. . Ereğli Yatırımı Borçları Artırdı… Geçtiğimiz yıl Adese grup şirketlerinden 23,4 milyon TL finansman temin etmiştir. Şirket’in 2008 yılında toplam finansal borçları 20,4 milyon TL’ye ulaşırken kullanılan kredilerin %90’ı Ereğli AVM ve Ereğli Adese mağaza yatırımı için kullanılmıştır. Buna ek olarak kömür operasyonunda ithal kömür alımı için küçük bir miktar kredi kullanımı gerçekleşmiştir. Bilançoda Şirket’in toplam vergi gideri 1,8 milyon TL olarak kaydedilirken, vergi sonrası net kar, artan faaliyet ve finansman giderleri ile yaklaşık %55 oranında gerilemiş ve 7 milyon TL seviyesinde yer almıştır. 2008 sonunda Adese’nin net kar marjı önceki yıla göre yaklaşık 3,1 puan gerileyerek %1,5 olarak kaydedilirken kar marjındaki gerilemenin ana nedenleri faaliyet giderleri ciro payının 2 puan ve finansman giderleri ciro payının ise 1,3 puan yükselmesi olarak gösterilebilir. 30 24,1 25,4 25 500 450 400 19,8 300 15 457,0 337,3 10 339,9 250 200 150 100 5 50 0 0 2006 2007 Net Satışlar Kaynak: Şirket 76 2008 FAVÖK (Milyon TL) 350 20 (Milyon TL) %5,3’lük FAVÖK Marjı... 2008 yılında esas faaliyet karının %13,2 oranında azalmasına rağmen azalan karlılıkta amortismanın payının yükselmesi FAVÖK’ teki gerilemenin sınırlı bir seviyede kalmasını sağlamış ve faiz vergi amortisman öncesi kar %5,7 azalarak 24 milyon TL seviyesinde yer almıştır. Geçtiğimiz yıl brüt marjının 2007’ye göre paralel bir seyir izlemesine karşın faaliyet giderlerinin ciro gelişimi üzerinde yer alması FAVÖK marjının 2007 yılına göre 2,2 puan gerileyerek %5,3 seviyesinde yer almasına neden olmuştur. İttifak Holding A.Ş. . VARLIKLAR (TL) Dönen Varlıklar Nakit ve Benzerleri Ticari Alacaklar Stoklar Diğer Alacaklar Diğer Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Finansal Yatırımlar Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Ertelenmiş Vergi Varlığı Diğer Duran Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR 2007 85.098.770 38.173.151 6.250.220 35.925.974 234.140 4.515.285 2008 85.928.186 26.636.973 12.998.133 44.767.385 104.383 1.421.312 116.211.910 1.690.561 73.022.720 25.314.559 10.982.907 -1.604.775 6.805.938 201.310.680 137.387.371 1.690.561 66.636.575 55.131.833 13.494.455 -1.461.789 1.895.736 223.315.557 Değişim Oran (2007) Oran (2008) 1,0% 42,3% 38,5% -30,2% 19,0% 11,9% 108,0% 3,1% 5,8% 24,6% 17,8% 20,0% -55,4% 0,1% 0,0% -68,5% 2,2% 0,6% 18,2% 0,0% -8,7% 117,8% 22,9% -8,9% -72,1% 10,9% 57,7% 0,8% 36,3% 12,6% 5,5% -0,8% 3,4% 61,5% 0,8% 29,8% 24,7% 6,0% -0,7% 0,8% Aktiflerin %57,7’si Duran Varlıklardan Oluşmakta... 31 Aralık 2008 itibariyle 223,3 milyon TL olan toplam aktiflerin %57,7’sinin duran varlıklardan oluşması Şirket’in varlıklarının likit bir yapıya sahip olmadığının bir göstergesi olarak değerlendirilmektedir. 2007 yılında 85 milyon TL olan cari aktiflerin %1 oranında artarak 2008 yılında 85,9 milyon TL’ye ulaştığını görmekteyiz. Brüt işletme sermayesinde ticari alacaklar ve stoklarda sırasıyla %108 ve %24,6’lık büyümeler dikkat çekerken bu durum Şirket için çeşitli risk unsurları doğurmaktadır. Stokların büyümesi maliyetleri artırırken, ticari alacakların artması işletme sermayesi açığı ortaya çıkarmakta ve likidite sıkıntısı yaratmaktadır. Bununla birlikte liberal bir kredi politikası şüpheli ticari alacak oranının yükselmesine neden olabileceği gibi şirket cirosunun büyürken ticari alacakların artış göstermesi şirketler için olağan kabul edilmektedir. Şirketler bilançolarında ticari alacaklarını artırarak ciro artışı kaydedebiliyor ve sektörde pazar payı kaparak sadık müşteri kitlesi yaratabiliyorsa alacak artışı konjonktürel olarak şirketlere avantaj sağlayabilir. Alacak miktarının artması işletme sermayesi yaratmasına karşın alacak artışı ile yükselen satışlar stokların daha hızlı dönmesini sağlayacak ve bu durum işletme sermayesine olumlu yansıyacaktır. Bilanço payı açısından bakıldığında Adese’de ticari alacakların bilanço payı %5,8 olarak kaydedilirken stoklar bilançonun %20’si kadardır. Adese’ye benzer kabul edilebilecek Migros ve CarrefourSA’da son 2 dönem itibariyle ticari alacak ve stok bilanço payı sırasıyla ortalama %3,8 ve %12,8 olarak gerçekleşmiştir. Genel olarak ticaret şirketlerinde ticari alacak ve stokların bilanço payına baktığımızda Adese çok riskli bir pozisyonda durmamaktadır. Şirket ticari alacakların önemli bir kısmı toptan satışı gerçekleştirilen catering satışlarından kaynaklanırken kiracılardan kaynaklanan alacaklarda bulunmaktadır. Şirketlerin satış gelirleri arttığında ticari alacakların da artması normal karşılanırken Adese’nin ticari alacaklarında %108’lik bir yükselme kaydedilmiş ve alacakların bilanço payı 2008 yılında %5,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Temettü ve Yatırımlar Nakdin Azalmasına Neden Oldu… Türkiye’de şirketlerin aktiflerinin ortalama %10’u oranında nakit bulundurmaları istenirken nakit yaratma kabiliyeti yüksek olan perakende şirketlerinde bu oran daha da yükselmektedir. Migros ve CarrefourSA son 2 dönem itibariyle bilançolarında ortalama %19’u oranında nakit ve benzerleri bulundururken Adese’de bu oran 2008 sonu itibariyle %11,9 seviyesindedir. Hazır değerlerin bilanço payının yüksek olması atıl değer oluşturmasına karşın %10’un altında yer alması ani likidite ihtiyaç durumunda Şirket’i zor durumda bırakabilir. Adese’nin 2007 yılında bilançosunun %19’u oranında nakit bulundurmasına karşın 2008 sonu itibariyle 26,6 milyon TL’lik nakdi önceki yıla göre %30’luk bir gerileme gösterirken bu durumun en büyük nedeni 2008 yılında dağıtılan temettü ve gerçekleşen yoğun yatırımlar olarak gösterilebilir. 77 İttifak Holding A.Ş. . Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerde Yüksek Bilanço Payı… Şirket varlıklarının %24,7’si maddi duran varlıklardan oluşurken bu oran Migros ve CarrefourSA’da son 2 dönem ortalaması itibariyle %29 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında maddi duran varlıklar Ereğli AVM yatırımı ile %117 oranında artmış ve 55,1 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Burada asıl dikkat çeken nokta ise yatırım amaçlı gayrimenkullerdir. Birçok perakende şirketi daha likit kalmak amaçlı bilançolarında yatırım amaçlı gayrimenkule çok az yer verirken Adese portföyünde önemli miktarda gayrimenkul bulundurmaktadır. Migros ve CarrefourSA’da yatırım amaçlı gayrimenkullerin ortalama bilanço payı %3,2 olmasına karşın Adese’de bu oran %29,8 seviyesindedir. Önemli bir kısmı Kule Site Alışveriş merkezi ve Kule Plaza’dan kaynaklanan yatırım amaçlı gayrimenkuller 2008 yılında Kule Plaza’daki ofis satışları ile %8,7 oranında gerilemiş ve 66,6 milyon TL olarak kaydedilmiştir. Bilançoda %6 oranında yer tutan maddi olmayan duran varlıklar ise leasing yolu ile alınan teçhizat ve özel maliyetlerden kaynaklanmaktadır. YÜKÜMLÜLÜKLER (TL) Kısa Vad. Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Dönem Karı Vergi Yükümlülüğü Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yümlülükler Finansal Borçlar Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlşkin Karşılıklar Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü Özsermaye Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar Ödenmiş Sermaye Sermaye Düzeltmesi Farkları Karşılıklı İştirak Sermaye Düzeltmesi Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler Geçmiş Yıl Karları Net Dönem Karı TOPLAM PASİFLER 2007 121.610.268 8.065.622 107.821.161 249.514 650.810 4.823.161 2008 147.203.097 9.887.443 131.287.614 60 447.621 5.580.359 Değişim Oran (2007) Oran (2008) 21,0% 60,4% 65,9% 22,6% 4,0% 4,4% 21,8% 53,6% 58,8% -100,0% 0,1% 0,0% -31,2% 0,3% 0,2% 15,7% 2,4% 2,5% 4.151.185 0 4.151.185 0 15.362.888 10.608.355 4.754.533 0 270,1% 75.549.227 75.549.227 18.204.046 16.722.745 0 2.605.523 22.131.952 15.884.961 201.310.680 60.749.572 60.749.572 18.204.046 16.722.745 0 3.120.410 15.628.832 7.073.539 223.315.557 14,5% 2,1% 0,0% 2,1% 6,9% 4,8% 2,1% -19,6% -19,6% 0,0% 0,0% 37,5% 37,5% 9,0% 8,3% 27,2% 27,2% 8,2% 7,5% 19,8% -29,4% -55,5% 10,9% 1,3% 11,0% 7,9% 1,4% 7,0% 3,2% Kaynak: Şirket (Milyon TL) Özsermaye Finansal Borçları Örtücü Bir Finansal Borçlar Yapıya Sahiptir... 2008 yılında Şirket’in kısa vadeli borçları 25 önceki yıla göre %21 oranında bir artış 20 18,7 kaydederek 147,2 milyon TL’ye ulaşmıştır. 20 Bir perakende şirketi olması nedeniyle ticari borçlar bilançoda önemli bir seviyede 15 yer alırken kısa vadeli finansal borçların 8,3 8 Y ılla r İ t ib a r iy le F in a n s a l B o r ç la r 10 bilanço 6 0 payı %4,4 olarak gerçekleşmiş; bu 4 9 ,2 4 8 ,4%4,8 rakam5 0 uzun vadeli finansal borçlarda 5 seviyesine ulaşmıştır. Finansal borçların 40 bilanço payının yaklaşık %9,2 oranında yer 30 0 2 2 ,6 alması Migros ve CarrefourSA ortalaması 2005 2006 2007 2008 20 olan %4,9’un bir miktar üzerinde yer alsa 10 Kaynak: Şirket da Şirket için önemli bir risk unsuru olarak 0 değerlendirilmemektedir. 2007 yılında 2005 2 0 0 6 finansal kaldıraç 2 0 0 7 oranı %10 olmasına rağmen geçtiğimiz yıl bu oranın %33 K a y n a k : B ir k o A .Ş olarak gerçekleşmesi yatırımlar nedeniyle artan finansal borcun yanı sıra düşen karlılık ve dağıtılan temettü 78 İttifak Holding A.Ş. . nedeniyle azalan özsermayeden kaynaklanırken bu durum borçların ani tasfiyesi gibi bir durumla karşılaşıldığında özsermayenin borçların tamamını örtücü bir yapıya sahip olduğunu göstermekte ve olumlu bir tablo olarak değerlendirilmektedir. Migros ve CarrefourSA’da finansal kaldıraç oranı ortalama %9,25 olarak gerçekleşirken Adese’de bu oranın bir miktar yüksek olduğu görülse de Ereğli AVM yatırımı için finansal borçların bir miktar artması ve dağıtılan temettü ile özsermayenin azalması nedeniyle bu durum olağan karşılanabilir. Adese’nin 2008 sonu itibariyle 9,8 milyon TL’si kısa vadeli olmak üzere toplam 20,4 milyon TL finansal borcu bulunmakta ve finansal borçların önemli bir kısmı dolar cinsinden oluşmakta olup ortalama %12,25 faiz maliyetlidir. Bu durum Şirket’i kurlardaki hareketlenmeye daha hassas kılarken Adese, kur riskini Grubun ihracat gelirleri ile dengelemeye çalışmakta ve vadeli döviz alım-satım işlemlerden yararlanmamaktadır. Bunlara ek olarak finansal borçların yaklaşık %51,7’sinin uzun vadeye yayılması risk düzeyini azaltmaktadır. Ayrıca Şirket’in borçlanma maliyetinin ortalama %12,25 olması bir başka olumlu gösterge olarak değerlendirilebilir. Şirket’in 26,6 milyon TL nakit bulundurduğu dikkate alınırsa Adese’nin 2008 sonu itibariyle 6,1 milyon TL nakit pozisyonda yer aldığını düşen nakit ve artan borçlulukla 2007 yılındaki 30,1 milyon TL net nakdin önemli bir oranda gerilediğini görmekteyiz. Temettü ile Özsermaye Geriledi… 2007 yılında 75,5 milyon TL olan Şirket özsermayesi 2008 yılında yaklaşık %19,6 oranında gerileyerek 60,7 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında önceki yılların da temettüsünü içeren 21,8 milyon TL’lik temettü dağıtılması ve düşen karlılık özsermaye gerilemesinin ana nedenleri olarak görülmektedir. Şirketler için özsermayenin nakit kısmı önem teşkil etmekte ve maddi özsermayenin bilanço payının minimum %20 olması beklenmektedir. Adese için 16,7 milyon TL olan sermaye düzeltme farkı dışında kalan maddi özsermayenin aktifler içerisindeki payı %19,7 seviyesinde yer almakta ve Şirket için olumlu bir tablo olarak değerlendirilmektedir. 25,0% 22,4% 22,3% 21,0% 20,0% 15,0% 11,6% 10,0% 7,5% 6,0% 5,3% 3,9% 5,0% 0,0% FAVÖK Marjı Kaynak: Şirket Brüt Kar Marjı 2007 Esas Faaliyet Marjı Özsermaye Karlılığı 2008 İşletme Sermayesi Fazlası İle Yatırımlar Fonlanmakta… Adese, 18,3 nakit çevrim süresi ile 2008 yılında 22,9 milyon TL işletme sermayesi fazlası ile çalışırken Şirket, ortalama %15’lik getiri oranı ile 3,4 milyon TL finansman geliri yazma potansiyeline sahip olsa da işletme sermayesi fazlası ile yoğun yatırımlarını finanse etmekte ve önemli bir finansman geliri yazmamaktadır. Bu durum dönemsel karlılığa olumsuz yansısa da önemli büyüme trendin de olan Adese için mağazalaşma ağını güçlendirmektedir. 2008 yılında cari oran 0,58 olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam bize Şirket’in kısa süreli borçlarını brüt işletme sermayesi ile ödeme gücüne sahip olmadığını gösterse de kısa vadeli borçların %90’ını vadeleri alacak ve stok gün sayısının üzerinde 79 Oranlar (2008) Cari Oran Finansal Kaldıraç Aktif Karlılık Aktif Devir Hızı Özsermaye Karlılığı Kaynak: Şirket 0,58 33,0% 3,1% 2,04 11,6% İttifak Holding A.Ş. . yer alan ve düşük maliyetli ticari borçlardan oluşması riski minimize etmektedir. İşletme sermayesi fazlası nakit pozisyonunu desteklerken Adese, işletme sermayesi fazlası ile faaliyetleri ve yatırımlarını fonlamaktadır. Bilançoda dikkat çeken bir diğer nokta ise Şirket’in ilişkili taraflardan kaynaklanan ticari borçlarındaki önemli artıştır. Adese, yatırımlarını fonlamak için grup şirketlerinden ticari anlamda borçlanırken 2008 yılında temettünün bir kısmı nakit olarak dağıtılırken kalan kısım ortaklara borç olarak ticari borçlarda kaydedilmiş ve ilişkili taraflara olan ticari borçlardaki artışın en önemli sebeplerinden biri olmuştur. 2008 Alacak Gün Süresi Stok Gün Süresi Borç Ödeme Gün Süresi Nakit Çevrim Süresi Adese BİM 24,4 44,3 87 18,3 9,1 20,5 46,2 16,6 Migros 3 43,2 96 49,8 CarrefourSA 17 33 80 30 Kaynak: Şirket & İMKB Düşük Aktif Karlılık… Migros ve CarrefourSA’da kaldıraç oranı ortalama %43 seviyesinde yer alırken 2008 yılında Adese aktiflerinin %72,8’i dış kaynaklarla finanse edilmesi bir risk unsuru olarak görülse de varlıkların finansmanında ticari borçların %58,8 gibi yüksek bir orana sahip olması riski minimize etmektedir. Şirketlerin temel karlılık rasyosu olan aktif karlılığa baktığımızda ise 2008 yılında Adese’ye yatırılmış ve bağlanmış tüm fonların sadece %3,1 oranında getiri sağladığını görmekteyiz. Bu durumdaki temel neden 2008 yılında Mercek ile birleşme ve mağazalaşma ağının güçlenmesi ile artan faaliyet giderlerinin yanı sıra kurlardaki yükseliş ve borçluluktaki artış sebebiyle finansman giderlerindeki keskin yükseliş ile düşen karlılık olarak gösterilebilir. Bir perakendeciye göre Adese’nin duran varlık portföyünde önemli oranda gayrimenkul bulundurması sebebiyle yüksek amortisman giderlerinin oluşması karlılığı düşüren bir diğer etken olarak gösterilebilir. Buna ek olarak kriz ortamında gerileyen metrekare başı gelirler karlılıktaki olumsuz tabloda etkili olmuştur. Adese’nin aktif devir hızının 2008 yılında 2,04 ile 1’in üzerinde yer alması Şirket’in satış kabiliyetinin yüksek olduğuna işaret etmektedir. Başka bir deyişle Şirket’in asıl gücü yüksek marjlı katma değeri yüksek ürünler satmaktan ziyade sürümden kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak bilançoya toplu bir bakış yapıldığında bilançonun 2008 yılında 22 milyon TL büyüdüğü görülürken ticari borçlardaki artış ile stok ve alacakların fonlanmasına karşın alınan krediler, Kule Plazadaki ofis satışları ve bilançoda ticari borç olarak kaydedilen grup şirketlerinden alınan borçlar ve ortaklara olan temettü borcu ile Ereğli yatırımı gerçekleştirilmiştir. Özsermaye Karlılığı Geriledi… Karlılıktaki düşüşün %55,2 ile özsermaye daralmasının üzerinde yer alması özsermaye karlılığının 2008 yılında %11,6’ya kadar gerilemesine neden olmuştur. Özsermaye karlılığının cari dönemde gösterge tahvil getirisine yakın seyretmesine rağmen en çok işlem gören tahvilin 2008 ortalamasının altında kalması olumsuz bir gösterge olarak kabul edilebilir. Benzer perakende şirketlerinin özsermaye karlılığı ortalamalarına bakıldığında %28,5’lik bir rakam görülürken 2008 yılında arsa satışından dolayı olağan üstü bir kar elde eden CarrefourSA’yı ortalamadan çıkardığımızda rasyo ortalaması %26,2 olarak gerçekleşmektedir. 2007 yılında %21’lik özsermaye karlılığı elde eden Adese, 2008 yılında karlılığı düşüren tek seferlik giderler, kur etkisi ve yüksek amortisman giderleri ile özsermaye karlılığında sektör ortalamasının altında yer almıştır. Şirket’in FAVÖK marjı ise 2008 yılında %5,3 ile ortalamanın 0,5 puan Migros’un 2,1 puan altında kalmıştır. 80 İttifak Holding A.Ş. . Özsermaye Karlılığı (2008) 50,0% FAVÖK Marjı (2008) 42,9% 8,0% 6,0% 28,5% 5,9% 5,3% 4,3% 5,0% 30,0% 20,0% 7,7% 7,5% 7,0% 35,1% 40,0% 7,5% 19,7% 16,1% 5,8% 4,5% 3,5% 4,0% 3,0% 11,6% 2,0% 10,0% 1,0% 0,0% 0,0% Adese Migros CarrefourSA BİM Wal-Mart Ortalama Kaynak: Şirket & İMKB & FT Kaynak: Şirket & İMKB & FT Özsermaye Yüksek Satış Kabiliyetinden Kaynaklanmaktadır… Şirket özsermayesinin nereden kaynaklandığını analiz ettiğimizde ise borçlanma oranının yüksekliğine rağmen borçlanma maliyetlerinin altında aktif karlılık üretildiğini görmekteyiz. Başka bir deyişle Şirket, bu şekilde bir borçlanma politikası yürütmeye devam ettikçe daha düşük özsermaye karlılığına ulaşacaktır. Aşağıdaki tablodan da anlaşıldığı gibi tüm perakende şirketlerinin özsermaye karlılığı net kar marjından ziyade borçlanma ve satış/aktif oranlarından kaynaklanmaktadır. Adese, 2008 yılında 1 liralık varlığından 2 lira gelir elde ederken yüksek satış kabiliyeti, pazarlama ve dağıtım gücü özsermaye karlılığını oluşturan ana nedenler olarak gözükmektedir. 2007 yılında %21 olan özsermaye karlılığı geçtiğimiz yıl %11,6’ya gerilerken satış kabiliyetindeki olumlu seyre karşın Şirket’in maliyetlerini kontrol edememesi ve artan borçluluğun yarattığı yüksek finansman gideri rasyoyu olumsuz etkileyen nedenler olarak görülmektedir. DUPONT ANALİZİ Aktif/Özsermaye Net Satış/Aktif Net Kar/Satış ÖZSERMAYE KARLILIĞI ADESE 2007 266,0% 169,0% 4,6% 21,0% ADESE 2008 367,0% 204,0% 1,5% 11,6% BİM 2008 315,3% 505,7% 2,7% 42,9% WAL-MART 2008 253,1% 231,7% 3,4% 19,7% Kaynak: Şirket & FT & İMKB Z Score Modeli… Şirket iflaslarının tahminine yönelik kullandığımız şirketlerin likidite, birikim, esas faaliyet karlılığı, borçluluk ve satış kabiliyetini ölçen Z Score Modeli, Amerikan şirketleri için iflasların 2 yıl önceden yüksek bir yüzde ile (%72-80) başarılı bir şekilde tahmin edilebileceğini ortaya koymuştur. Modelin en büyük dezavantajı ise Amerikan şirketlerini dikkate alarak oluşturulması ve iflasa giden yolda yönetim ayağını dikkate almamasıdır. Buna rağmen dikkate değer bir model olduğunu önemli göstergeleri barındırdığını düşünmekteyiz. Z SCORE 10,00 7,98 8,00 6,00 4,00 3,47 3,3 Adese-2007 Adese-2008 3,79 3,65 Wall-Mart Migros 2,00 0,00 Kaynak: FT & Şirket 81 BİM İttifak Holding A.Ş. . Z score modele göre ticaret şirketlerinin 2,60’ın üzerinde yer alması firmaların güçlü bir mali yapıya sahip olduğunu gösterirken 1,10’un altında kalınması önemli bir risk göstergesi olarak nitelenmektedir. Adese ise 2008 bilanço verilerine göre gerçekleştirdiği 3,30’luk skoru ile tehlikeli bölgeden çok uzakta yer almaktadır. Geçtiğimiz yıl esas faaliyet karlılığı bilanço payında gözlenen gerileme, düşen karlılık ve artan borçluluk modelde önemli bir ağırlığa sahip net satışlardaki yükselişe rağmen Z score’da 2007 yılının altında kalınmasına neden olmuştur. Riskler… Şirket için önümüzdeki dönem en büyük risk ise sektördeki rakiplerin artmasıyla marjların baskı altına girecek olması olarak gösterilebilir. Perakende sektöründe birçok şirketin olmasının yanı sıra sektöre her geçen gün yeni şirketlerin girmesi ve dev perakende şirketlerinin indirim mağazacılığı sektörüne gireceği beklentisi sektörde rekabeti daha da artırabilir. Özellikle Migros’un satışı ile yeni alıcının sektöre daha agresif hamlelerle gireceği ve Şok mağazaların sayısında önemli bir büyüme hedeflediği tahmin edilirken küresel güçteki şirketlerin pazara girmesi marjların küçülmesi anlamına gelecektir. Bunlara ek olarak düşen enflasyon ortamı perakende şirketlerinin nominal büyümesini olumsuz etkileyebilir. 2008 yılı sonunda %10,1 olan TÜFE’nin cari yılın sonunda %6 seviyelerinde gerçekleşeceği öngörülmektedir. TL Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Esas Faaliyet Karı Esasa Faaliyet Kar Marjı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı Net Dönem Karı Net Kar Marjı 2008/03 2008/06 2009/03 2009/06 Değişim (09/08) 105.342.644 218.167.305 105.023.140 238.734.563 9,4% (83.344.145) (170.615.254) (82.907.336) (185.208.485) 8,6% 21.998.499 47.552.051 22.115.804 53.526.078 12,6% 20,9% 21,8% 21,1% 22,4% 2.819.034 7.595.131 1.037.381 (237.697) 2,7% 3,5% 1,0% -0,1% 1.573.829 3.147.659 2.778.142 5.556.283 76,5% 4.392.863 10.742.790 3.815.523 5.318.586 -50,5% 4,2% 4,9% 3,6% 2,2% 1.523.645 4.762.763 (2.384.553) (51.619) 2,2% 2,2% -2,3% 0,0% Kaynak: Şirket Satın Almalar Sürebilir… 2009/06 Satışları 2009/06 rakamları açısından Şirket’i 61,8% 70,0% değerlendirdiğimizde ise cironun %61,8’inin 60,0% Konya bölgesinden kaynaklandığı görülürken Ankara bölgesi toplam cironun 50,0% %15,9’unu oluşturmuştur. Marmara 40,0% bölgesinde büyüme stratejisi gereği 30,0% bünyeye katılan Prestij mağazalarının 15,9% etkisiyle Marmara bölgesi cirosunun 11,9% 20,0% 7,2% toplam cirodan %11,9’luk pay aldığını 3,2% 10,0% görmekteyiz. 2009 yılının ilk çeyreğinde 0,0% krizin keskin bir şekilde hissedilmesiyle Ankara Mersin Marmara Konya Diğer gerileyen tüketici güveni bu dönemde Bölgesi Bölgesi Bölgesi Bölgesi mağaza gelirlerine de ciddi oranda Kaynak: Şirket yansımıştır. GSYH’nın %13,8 daraldığı ilk çeyrekte mağazaların metrekare başı cirolarının %21 gerilemesine karşın bu dönemler arasında ortalama net satış alanının %23 oranında büyümesi çeyreksel bazda cironun gerilemesini önlemiştir. Yılın ilk çeyreğinde açılan mağazalardan kaynaklanan faaliyet giderlerine rağmen cironun artış göstermemesi ve artan borçluluğun yanı sıra yükselen kurlar finansman giderlerine olumsuz yansımış ve Adese’nin 2,3 milyon TL zarar yazmasına neden olmuştur. 82 İttifak Holding A.Ş. . Bununla birlikte Nisan ayıyla birlikte tüketici güven endeksinde pozitif bir seyir başlamış ekonomik beklentilerde görülen iyileşmeler ile mağazaların reel satışlarında olumlu bir trend oluşmaya başlamıştır. Şubat ayında 311 TL’ye gerileyen metrekare başı ciro Mayıs ayında 410 TL’ye kadar yükselmiştir. Genel ekonomik trendlerdeki olumlu seyrin yanı sıra yüksek metrekare başı ciroya sahip Prestij mağazalarının Adese bünyesine katılması ve özellikle yılın ikinci çeyreğinde Adese’nin Marmara bölgesinde daha etkin olmaya başlamasıyla marka değerindeki görülen yükselme tüm mağazalardaki metrekare başı cirolara olumlu yansımıştır. Yılın ikinci çeyreğinde metrekare başı cirolarda daha olumlu bir seyir gözlenmektedir. Net Satış Alanı %22 Büyüdü… Yılın ilk çeyreğinde 328 TL olan metrekare başı aylık ciro ikinci çeyrekte %18,1 oranında artarak 387 TL’ye yükselmesine karşın ilk çeyreğin negatif etkisi 2009/06 rakamlarına olumsuz yansımıştır. 2008/06’da ortalama metrekare başı ciro 402 TL olmasına karşın cari dönemde bu rakam %11,1 oranında gerilemiş ve 357 TL olarak kaydedilmiştir. İlk yarıyılda özellikle ilk çeyreğin etkisiyle kriz perakende şirketlerinde keskin bir şekilde hissedilirken mevsimselliğin de etkisiyle satışlarda bir gerileme yaşanmıştır. Buna karşın bu dönemler arasında ortalama net satış alanında görülen %22’lik büyüme toplam cironun cari dönemde 2008/06 rakamlarına göre %9,4 büyüyerek 238,7 milyon TL olarak kaydedilmesini sağlamıştır. Talepteki Artış İkinci Çeyrekte Marjlara Olumlu Yansıdı… Cari dönemde özellikle yılın ikinci çeyreğinde görülen %23’lük marj ile 2009 yılının ilk yarıyılında brüt kar marjı marjı önceki yılın aynı dönemine göre 0,6 puan yükselmiş ve %22,4 olarak gerçekleşmiştir. Yılın ikinci çeyreğinde yüksek marjlı gıda dışına olan talepte görülen iyileşmenin yanı sıra devralınan Prestij mağazalarında Adese’nin ürün portföyünde yer almayan ürün ya da markaların bir miktar fiyat indirimleri ile hızlı bir şekilde stoktan çıkarılması yüksek marjlı ürünlerin ciro içerisindeki oranının artmasına sebep olmuş ve ikinci çeyrekteki brüt kar marjına olumlu yansımıştır. Buna ek olarak yılın ilk çeyreğinde satılan ürünlerden elde edilen ciro primi gibi diğer gelirler 2008 yılındaki anlaşmalara göre gelirleştirilirken yılın ikinci çeyreğinde yeni anlaşmalar ile ürünlerden elde edilen gelirlerde Adese daha güçlü şartlar koyabilmiş ve bu durum diğer gelirlerin artmasına neden olmuştur. Cari dönemde 2008/06 verilerine göre faaliyet giderleri %34,5 oranında artarak 53,7 milyon TL ulaşmış ve bu durum geçtiğimiz yıl 7,6 milyon TL olan esas faaliyet karlılığının zarara dönmesine neden olmuştur. Faaliyet giderlerinin %60’ı ikinci çeyrekte gerçekleşirken artıştaki temel etkenler Prestij mağazalarının bünyeye katılması ve bu dönemlerde Şirket marka değerinin artırıcı reklam faaliyetleri olarak görülmektedir. İkinci çeyrekte bir Adesem, bir Adese ve bir de ayakkabı mağazası açılırken Marmara bölgesinde yeni bünyeye katılan 11 Adese mağazası faaliyete başlamıştır. Açılan yeni mağazalar için Adese markası adı altında pazar payı oluşturmak için ilk aylarda agresif kampanyalar gerçekleştirilmiş ve bu durum sonucunda bünyeye katılan yeni mağazaların giderlere olan etkisi gelirlere olan etkisinden daha yüksek olmuş ve bu durum esas faaliyet karlılığının negatife dönmesine neden olmuştur. Prestij’in alımından kaynaklana damga vergisi gibi tek seferlik giderler faaliyet giderlerine olumsuz yansırken özellikle yılın ikinci çeyreğinde Türkiye’de Adese markasını güçlendirmek için artan reklam giderleri bu dönem faaliyet giderlerinin ciro artışının üzerinde olmasının bir diğer nedenidir. Bu dönemler arasında faaliyet gideri ciro payında gözlenen yaklaşık 4 puanlık artışa karşın brüt marjındaki iyileşme ve giderler içerisinde amortisman oranının yükselmesi ile FAVÖK marjı sadece 2,7 puan gerilemiş %2,2 olarak kaydedilmiştir. FAVÖK ise %34 artan faaliyet giderlerinin etkisiyle %50 gerilemiş ve 2009/06’ta 5,3 milyon TL olarak kaydedilmiştir. 2009 Mart’ta Prestij operasyonu için döviz ve TL cinsi çekilen krediler ve yükselen grup içi borçlanma ile net finansman giderleri önceki döneme göre ciddi bir oranda artarak 5,9 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Artan finansman ve faaliyet giderlerine karşın ikinci çeyrekte Kule Plaza’dan satılan ofisler ve arsa satışı ile net 5 milyon TL diğer gelir yazılması ilk çeyrekte 2,3 milyon TL zarar olan net dönem karının ilk yarıyılı 51 bin TL’lik zarar ile kapatmasını sağlarken 2008/06’da 4,7 milyon TL olan karlılığın önemli oranda altında kalınmıştır. 83 İttifak Holding A.Ş. (1000 TL) . 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 164.812 131.288 47.613 Finansal Borçlar Kaynak: Şirket 26.637 20.496 Ticari Borçlar 36.598 73.900 41.217 13.494 Nakit ve Benzerleri 2008/12 55.132 Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar 2009/06 2009/06 itibariyle bilançonun 2008 sonuna göre %27 oranında büyüyerek 283,9 milyon TL’ye ulaştığını görmekteyiz. Varlık büyümesindeki temel faktörler 2009 Mart’ında çekilen banka kredisi, grup içi şirketlerden temin edilen fonlar ve artan ciroya paralel ticari borçların yükselmesi olarak gösterilebilir. Artan finansal borçlarla Prestij yatırımı fonlanırken cirodaki artış ile ticari borçların 164,8 milyon TL’ye yükseldiğini; ticari borçlardaki artış ile nakit ve benzerleri, stoklar ve maddi olmayan varlıkların fonlandığını söyleyebiliriz. Cari dönemde devralınan mağazaların leasing borçları nedeniyle maddi olmayan duran varlıklar artarken 2009 yılında bir miktar İttifak Holding hisselerinin Adese tarafından alınması ile yazılan şerefiye maddi olmayan duran varlıklardaki artışın bir diğer nedenidir. Bu dönem cirodaki artış ile birlikte poslu satışların yükselmesi nakit ve bezerlerinin 2008 sonuna göre %37 artarak 36,6 milyon TL olarak kaydedilmesini sağlamıştır. 84 İttifak Holding A.Ş. . VARLIKLAR (TL) Dönen Varlıklar Nakit ve Benzerleri Ticari Alacaklar Stoklar Diğer Alacaklar Diğer Dönen Varlıklar 2008 85.928.186 26.636.973 12.998.133 44.767.385 104.383 1.421.312 2009/06 114.644.305 36.597.704 8.222.469 56.577.206 190.324 13.056.602 Değişim 25,0% 37,4% -36,7% 26,4% 82,3% 818,6% Duran Varlıklar Finansal Yatırımlar Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Ertelenmiş Vergi Varlığı Diğer Duran Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR 137.387.371 1.690.561 66.636.575 55.131.833 13.494.455 -1.461.789 1.895.736 223.315.557 169.289.036 2.660.357 48.812.278 73.899.870 41.216.988 0 2.699.543 283.933.341 23,2% 57,4% -26,7% 34,0% 205,4% YÜKÜMLÜLÜKLER (TL) Kısa Vad. Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Dönem Karı Vergi Yükümlülüğü Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 2008 147.203.097 9.887.443 131.287.614 60 447.621 5.580.359 2009/06 191.305.839 20.737.914 164.812.107 2.249.081 0 3.506.737 Değişim 30,0% 109,7% 25,5% 15.362.888 10.608.355 4.754.533 0 31.418.859 26.875.072 4.232.538 311.249 104,5% 153,3% -11,0% 60.749.572 60.749.572 18.204.046 16.722.745 0 3.120.410 15.628.832 7.073.539 223.315.557 61.208.643 61.208.643 20.182.801 16.722.745 -1.978.755 3.741.609 22.591.862 -51.619 283.933.341 0,8% 0,8% 10,9% 0,0% Uzun Vadeli Yümlülükler Finansal Borçlar Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlşkin Karşılıklar Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü Özsermaye Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar Ödenmiş Sermaye Sermaye Düzeltmesi Farkları Karşılıklı İştirak Sermaye Düzeltmesi Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler Geçmiş Yıl Karları Net Dönem Karı TOPLAM PASİFLER Kaynak: Şirket 85 42,4% 27,1% -37,2% 19,9% 44,6% 27,1% İttifak Holding A.Ş. . DEĞERLEME İndirgenmiş Nakit Akımı Analizi %16,03’lük Sermaye Maliyeti… Adese AVM A.Ş’nin değerini belirlerken perakende ve gayrimenkullerden elde edilen nakit akımları ayrı ayrı değerlendirilmiş Adese’nin gelir tablosundan kira geliri elde edilen gayrimenkullerin gelir ve giderleri ayrıştırılmıştır. İndirgenmiş nakit akımı yöntemini kullanmayı daha uygun bulduğumuz Adese AVM’nin perakende operasyonu için, 2009-2018 yılları arasında yaptığımız tahminlerde nominal %16,03 ağırlıklı özsermaye maliyeti ve uç değer için %13,54 ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti kullanılmıştır. İMKB’ye kote olduğunda hissenin piyasaya göre şiddetini ve yönünü gösterecek olan beta değeri ise Şirket’in sektördeki önemli rakipleri olan Migros, BİM, Kipa ve CarrefourSA’nin yanı sıra yurtdışı perakende şirketleri Tesco, Wal-Mart, Target Corporation, Sainsbury, WM Morrison Supermarkets PLC ve Walmex’in son 2 yılda sergilemiş oldukları ortalama beta değeri olan 0,68 olarak belirlenmiştir. Risksiz getiri oranı en uzun vadeli Türk tahvilinin getirisini baz olarak tahmin edilirken finansal borç/özsermaye oranı, Şirket ve sermaye piyasası risk primlerinin incelenen dönemde değişmeyeceği varsayılmıştır. Şirket özsermayesine maddi duran varlık değerleme farkı eklenmiş özsermaye güçlendirilmiştir. %24,9’luk Ortalama Yıllık Ciro Büyümesi… 2009-2013 yılları arasında Adese için ortalama yıllık %24,9’luk bir satış artışı öngörürken, bu periyot içerisinde Şirket’in toplam 175,4 milyon TL yatırım harcaması yapacağını tahmin etmekteyiz. Adese’nin planlanan 5 yılda her yıl ortalama %16,4 oranında net satış alanını artıracağını ve 2013 yılında 172.745 metrekarelik ortalama net satış alanına sahip olacağını öngörmekteyiz. 2009 yılının ilk çeyreğinde gerçekleşen Prestij operasyonun Adese’nin yılsonu cirosuna olumlu yansıyacağını beklemekle birlikte Prestij mağazalarının giderlere olan etkisinin gelirlere olan etkisinden daha fazla olacağını öngörmekteyiz. Cari yılda mağazalaşma ağındaki keskin yükselişin açılan mağazalarda Ortalama 0,68 gerçekleştirilen kampanyalar ile pazar kapma mücadelesi neticesinde 2009 yılında özellikle pazarlama giderlerindeki artışın ciro artışının Kaynak: İMKB & FT üzerinde gerçekleşeceğini öngörmekteyiz. Pazar kapma mücadelesinin neticesinde agresif kampanyalarla artan faaliyet giderlerine karşın kriz yılında gelirlerdeki artış gider artışının gerisinde kalacaktır. Adese’nin Marmara bölgesinde daha etkin bir pozisyon almaya başlaması ile reklam giderlerinde de 2009 yılında bir yükseliş beklemekteyiz. Faaliyet giderleri ciro payındaki artış ve brüt kar marjındaki bir miktar azalış beklentisi ile perakende FAVÖK marjı cari yılda %2,56 olarak öngörülmüştür. 2009-2013 yılları arasında ise faaliyet giderleri ciro payının daha normalize bir seyir izleyeceğini öngörürken faaliyet gider artışının içerisindeki sabit giderlerin de etkisiyle ciro büyümesinin altında bir seyir izleyeceği beklentisi ile FAVÖK marjının bir yükseliş trendine gireceğini ve 2013 yılında %5,7 seviyelerinde yer alacağını öngörmekteyiz. Projekte edilen dönemde Türk perakende sektörünün barındırdığı potansiyelleri nedeniyle yeni rakiplerin sektöre gireceğini ve bu durumun fiyat baskısı yaratması ile Şirket brüt kar marjına olumsuz yansıyacağını tahmin etmekteyiz. 2009 yılında perakende faaliyetlerinde %20,1’lik brüt kar marjı tahmin ederken 2013 yılında marjın %20 olarak kaydedileceğini öngörmekteyiz. Beta Değerleri Migros BİM Kipa CarrefourSA TESCO Wal-Mart Target Corporation Sainsbury WM Morrison Supermarkets PLC Walmex 0,53 0,56 0,75 0,56 0,81 0,21 1,19 0,75 0,57 0,87 86 İttifak Holding A.Ş. . İskonto Oranı 2009-2018 Risksiz getiri oranı Uç Değer 13,0% 12% Beta katsayısı Kaldıraçlı beta katsayısı 0,68 0,76 0,68 0,76 Sermaye piyasası risk primi 5,0% 3% Özsermaye maliyeti Kaldıraçlı özsermaye maliyeti 16,40% 16,82% 14,04% 14,29% Borçlanma maliyeti Vergi oranı 17,50% 20,00% 13,50% 20,00% 59.348.425 323.968.261 59.348.425 323.968.261 16,03% 13,54% Toplam finansal borçlar (T) Toplam özkaynaklar (T) AOSM Duyarlılık analizine göre Şirket’in piyasa değeri 181-231 milyon TL aralığında hareket ederken belirlenen tüm değerlerin ortalaması 205 milyon TL seviyesindedir. İNA’nın %1 uç değer büyüme oranı ve %16,03 iskonto oranı ile işaret ettiği optimum piyasa değeri ise 205 milyon TL’dir. İNA Duyarlılık Analizi Uç Değer Büyüme Oranı %0,5 %1,0 %1,5 FD/FAVÖK (x) AOSM Firma Değeri ('000 TL) Piyasa Değeri ('000 TL) 17,03% 231.205 236.871 243.008 16,03% 248.838 254.959 261.588 15,03% 267.879 274.496 281.662 17,03% 18,5 18,9 19,4 16,03% 19,9 20,4 20,9 15,03% 21,4 21,9 22,5 17,03% 181.281 186.947 193.083 16,03% 198.913 205.034 211.664 15,03% 217.955 224.572 231.738 Cironun Değişkenleri; Metrekare Başı Ciro ve Ortalama Net Satış Alanı… Metrekare başı aylık ciroyu belirleyen temel etkenler fiyat artışları ve mağazaların reel satış değişimleri olarak görülürken yapılan tahminlerde Şirket ürün fiyatlarının 2009 yılında TÜFE’ye paralel bir seyir izleyeceği 2010 yılı ile birlikte hem pazarda daha geniş bir alana yönelebilmek hem de sektöre yeni rakiplerin dahil olmasının yaratacağı fiyat baskısı nedeniyle fiyat artışlarının TÜFE’nin bir miktar altında gerçekleşeceğini öngörmekteyiz. Mağazalardaki reel satış büyümesinin ise GSYH değişimlerine paralel bir seyir izleyeceği varsayılırken metrekare başı aylık cironun 87 İttifak Holding A.Ş. . cari yılda 2008 yılına paralel bir seyir izleyeceği 2010 yılında ise önceki yıla göre %10,2 artarak 436 TL olarak kaydedileceğini tahmin etmekteyiz. METREKARE BAŞI CİRO (TL) Beklenen Enflasyon Şirket Enflasyonu GSYH Büyümesi Mağazalar Reel Satış Büyümesi Metreare Başı Aylık Ciro 2009 T 6,0% 6,0% -6,0% -6,0% 396 2010 T 7,0% 6,0% 3,0% 4,0% 436 2011 T 7,0% 5,0% 5,0% 5,0% 481 2012 T 6,0% 5,0% 5,0% 5,0% 530 2013 T 5,0% 4,0% 5,0% 5,0% 579 2009 Yılında 530 Milyon TL Ciro… Şirket gelirlerinin en önemli değişkenleri metrekare başı aylık ciro ve net satış alanı olarak görülürken ortalama net satış alanının 2009 yılında %21,7 artarak 98.969 metrekareye ulaşacağı tahmin edilmektedir. Planlanan dönemde metrekare başı cirodaki yıllık ortalama artış %7,9 olurken bu rakam ortalama net satış alanı büyümesinde %16,4 olarak varsayılmıştır. Şirket yöneticileri her yıl net satış alanını 20 bin metrekare büyütmeyi hedeflerken varsayımlarımızda daha muhafazakâr davranmayı makul gördük. Sonuç olarak 2013 yılında metrekare başı aylık cironun 579 TL, ortalama net satış alanının ise 172.745 metrekare olacağı öngörülmüştür. Ürünlerden elde edilen diğer gelirler (ciro primi, hizmet bedeli vb) için ise 2009 yılında diğer gelirlerin esas gelirlerdeki oranının %13; 2010 ve sonrasında son 3 yılın ortalaması oranında gerçekleşeceği varsayılmıştır. Bu varsayımlar altında Adese AVM’nin 2009 yılında beklenen perakende cirosu 530,8 milyon TL olarak belirlenirken net satışların 2013 yılında 1,3 milyar TL’yi aşacağı öngörülmüştür. NET SATIŞLAR (TL) 2006 2007 2008 2009 T 2010 T Metrekare Başı Aylık Ciro 429,0 455,0 397,0 395,6 436,1 Değişim (%) 6,1% -12,7% -0,4% 10,2% Ortalama Net Satış Alanı 49.430 55.304 81.309 98.969 122.745 Değişim (%) 11,9% 47,0% 21,7% 24,0% Mağaza Satış Gelirleri 255.242.622 302.566.924 386.664.399 469.790.958 642.315.624 Değişim (%) 18,5% 27,8% 21,5% 36,7% Ürünlerden Kaynaklanan Diğer Gelirler 25.148.264 28.627.138 58.477.287 61.072.825 77.077.875 Esas Gelirlerdeki Oranı 9,9% 9,5% 15,1% 13,0% 12,0% Toplam Gelirler 280.390.886 331.194.062 445.141.686 530.863.783 719.393.499 Kaynak: BMD Tahmin & Şirket 88 2011 T 480,8 10,3% 142.745 16,3% 823.539.016 28,2% 98.824.682 12,0% 922.363.698 2012 T 2013 T 530,1 578,8 10,3% 9,2% 157.745 172.745 10,5% 9,5% 1.003.361.598 1.199.858.401 21,8% 19,6% 120.403.392 143.983.008 12,0% 12,0% 1.123.764.989 1.343.841.409 İttifak Holding A.Ş. . FAALİYET GİDER MODELİ Amortisman Hariç Genel Yönetim Gid. Değişim Beklenen Enflasyon Amortisman Hariç Pazarlama Gid. Değşim Ciro Büyümesi Toplam Amortisman Toplam Faaliyet Giderleri 2009 T 12.056.546 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T 13.141.635 14.324.382 15.327.089 16.246.714 9,0% 9,0% 7,0% 6,0% 7,0% 7,0% 6,0% 5,0% 81.044.376 106.573.354 131.085.226 153.369.714 175.608.323 31,5% 23,0% 17,0% 14,5% 35,5% 28,2% 21,8% 19,6% 12.517.330 17.754.300 20.935.230 25.274.899 25.587.228 105.618.251 137.469.289 166.344.838 193.971.702 217.442.264 Kaynak:BMD Tahmin & Şirket Yüksek Faaliyet Giderleri… Faaliyet giderlerini tespit ederken amortisman hariç genel yönetim giderleri ve pazarlama giderleri ayrı ayrı değerlendirilmiştir. %99’u sabit giderlerden oluşan genel yönetim giderlerinin 2009-2013 yılları arasında beklenen enflasyonun bir miktar üzerinde artacağı varsayılırken genel yönetim giderlerinden önceki yılda gerçekleşen bazı tek seferlik giderlerin çıkarılması ile amortisman hariç gider artışı cari yılda sınırlı bir düzeyde kalmıştır. Planlanan dönemde %89’u değişken giderlerden kaynaklanan pazarlama giderlerindeki değişim de ise net satış alanındaki büyüme ve ciro artışı temel etkenler olmuşlardır. Yıllar itibariyle pazarlama giderleri artışının ciro büyümesinin bir miktar altında gerçekleşeceği varsayılırken cari yılda pazar kapma mücadelesinin neticesinde agresif kampanyalarla artan faaliyet giderlerine karşın krizin etkisiyle gelirlerdeki artış gider artışının gerisinde kalacaktır. Adese’nin Marmara bölgesinde daha etkin bir pozisyon almaya başlaması ile reklam giderlerinde de 2009 yılında bir yükseliş beklemekteyiz. Sonuç olarak amortisman dahil toplam faaliyet giderlerinin 2009 yılında önceki yılın %25,8 üzerinde 105,6 milyon TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmiştir. Burada dikkat çeken bir diğer unsur ise faaliyet giderleri içerisinde amortisman gider oranının yükselmesidir. İşletme Sermayesi (TL) Ortalama Ticari Alacaklar Ortalama Ticari Borçlar Ortalama Stoklar Satışlar Maliyetler Faaliyet giderleri Amortisman SMM+FG- Amorts. Günlük Giderler Günlük Ciro Alacak Devir Hızı Stok Devir Hızı Borç Devir Hızı Alacak Gün Sayısı Stok Gün Sayısı Borç Gün Sayısı Nakit Açık Gün Sayısı Nakit Fazlası (TL) Değişim 2006 23.056.574 48.497.089 24.262.066 286.934.883 224.728.722 49.049.830 5.056.214 268.722.338 736.226 786.123 12,44 9,26 4,63 29,3 39,4 78,8 10,0 7.886.838 2009 2010 30.491.477 30.641.249 37.918.842 65.321.940 84.472.026 100.990.515 33.248.857 43.144.997 51.538.294 340.051.338 456.968.695 530.863.783 263.926.218 354.906.474 424.160.162 58.330.040 87.563.298 105.618.251 6.789.635 8.386.989 12.517.330 315.466.623 434.082.783 517.261.084 864.292 1.189.268 1.417.154 931.648 1.251.969 1.454.421 11,15 14,91 14,00 7,94 8,23 8,23 4,04 4,20 4,20 32,7 24,5 26,1 46,0 44,4 44,3 90,3 86,9 86,9 11,6 18,0 16,5 10.832.552 22.570.399 23.973.800 2.945.714 11.737.847 1.403.401 2007 2008 49.613.345 130.308.323 69.666.661 719.393.499 573.356.619 137.469.289 17.754.300 693.071.608 1.898.826 1.970.941 14,50 8,23 4,40 25,2 44,3 83,0 13,4 26.474.060 2.500.260 Kaynak: BMD Tahmin & Şirket 89 2011 2012 2013 63.611.290 74.917.666 86.699.446 165.403.647 199.530.717 236.279.808 89.434.536 109.099.420 130.628.570 922.363.698 1.123.764.989 1.343.841.409 736.046.231 897.888.226 1.075.073.128 166.344.838 193.971.702 217.442.264 20.935.230 25.274.899 25.587.228 881.455.839 1.066.585.029 1.266.928.164 2.414.948 2.922.151 3.471.036 2.527.024 3.078.808 3.681.757 14,50 15,00 15,50 8,23 8,23 8,23 4,45 4,50 4,55 25,2 24,3 23,5 44,3 44,3 44,3 82,0 81,1 80,2 12,5 12,4 12,3 31.588.098 38.262.931 45.364.603 5.114.038 6.674.833 7.101.672 İttifak Holding A.Ş. . Gün Sayıları Gerileyecek… Bir perakende şirketi olması nedeniyle Adese, işletme sermayesi fazlası ile çalışırken yoğun yatırım döneminde sermaye fazlası ile yatırımları ve faaliyetlerini finanse etmekte işletme sermayesinden her hangi bir finansman geliri yazmamaktadır. Bu durum karlılığı düşüren önemli etkenlerden biri olurken yatırımların geri dönüşü buradan kaynaklanan olumsuz tabloyu değiştirecektir. Buna ek olarak Adese’nin her geçen yıl çalıştığı ulusal tedarikçi sayısının artması ve sektördeki dinamikler doğrultusunda planlanan dönem içerisinde alacak ve borç ödeme gün sürelerinin azalacağı öngörülmüş stok gün süresi ise sabit tutulmuştur. 2008 yılında 22,5 milyon TL olan işletme sermayesi fazlasının cari yılsonunda 23,9 milyon TL’ye yükseleceği tahmin edilirken 2009 yılında küresel krizin yarattığı likidite sıkıntısı nedeniyle alacak gün süresi bir miktar artırılmış sonraki yıllarda normalize edilmiştir. İNA ('000 TL) PERAKENDE OPERASYONU 2008 2009 T İndirgeme Katsayısı Ortalama Net Satış Alanı (m2) Net Satışlar 1 0,86 0,74 81.309 445.142 98.969 530.864 122.745 719.393 142.745 922.364 FAVÖK 13.684 13.603 26.322 40.908 57.180 -1% 94% 55% 40% 35% FAVÖK Büyümesi 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T 2014 T 2015 T 2016 T 2017 T 0,64 0,55 0,48 0,41 0,35 0,30 0,26 0,26 157.745 172.745 1.123.765 1.343.841 76.913 FAVÖK Marjı 3,07% 2,56% 3,66% 4,44% 5,09% 5,72% Faiz Vergi Öncesi Kar 9.583 51.326 1.085 8.568 19.973 31.905 Faiz Vergi Öncesi Kar Büyümesi -89% 689% 133% 60% 61% Vergi Oranı 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% Düzenlenmiş Vergiler -217 -1.714 -3.995 -6.381 -10.265 Vergi Sonrası Net Faaliyet Karı 868 6.854 15.978 25.524 41.061 689% 133% 60% 61% Vergi Sonrası Net Faaliyet Karı Büyümesi 2018 T Uç değer Amortisman 12.517 17.754 20.935 25.275 25.587 Net Yatırım Giderleri -55.000 -34.400 -34.400 -25.800 -25.800 1.403 2.500 5.114 6.675 7.102 -40.211 -7.291 7.627 31.674 47.950 52.745 56.964 60.952 63.999 67.199 -%81,87 -%204,61 %315,26 %51,39 %10,00 %8,00 %7,00 %5,00 %5,00 %1,00 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %16,03 %13,54 İndirgenmiş Nakit Akımı -40.211 -6.284 5.665 20.276 26.455 25.080 23.344 21.527 141.996 Şimdiki Değer 254.959 İşletme Sermayesi Değişimi Toplam Nakit Akımı Nakit Akımındaki Büyüme AOSM Net Nakit -49.925 Piyasa Değeri 205.034 Uç Değer Payı 19.481 17.629 541.266 55,7% Hedef Piyasa Değeri Hedef Çarpanlar 2008 205.034 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T FAVÖK Hedef FD/FAVÖK 13.684 13.603 26.322 40.908 57.180 76.913 18,6 18,7 9,7 6,2 4,5 3,3 Belirlenen Değer 0,54’lik FD/Satış Oranına Karşılık Geliyor… Sonuç olarak belirtilen varsayımlar altında İNA modeline göre Adese AVM’nin piyasa değerini 205 milyon TL olarak hesaplarken belirlenen değer sürüm ve ciroyu baz alması nedeniyle perakende sektörü şirket değerlemeleri için en değerli rasyo olan FD/Satışlar ile test edildiğinde Adese’nin son 1 yılda elde ettiği perakende cirosuna göre 0,54’lük FD/Satışlar’a sahip olduğunu görürken bu oran yurtiçi benzer şirketlerde ortalama 0,66 yurtdışı şirketlerde ise ortalama 0,75 seviyesindedir. 90 İttifak Holding A.Ş. . FD/Satışlar 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 Kaynak: İMKB & FT Perakende Gelir Tablosu (TL) Net Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Faaliyet Giderleri Esas Faaliyet Karı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı İşletme Sermayesi Fazlası YATIRIMLAR 2009 T 530.863.783 424.160.162 106.703.620 20,1% 105.618.251 1.085.369 12.517.330 13.602.699 2,56% 23.973.800 55.000.000 2010 T 719.393.499 573.356.619 146.036.880 20,3% 137.469.289 8.567.591 17.754.300 26.321.891 3,66% 26.474.060 34.400.000 Kaynak: BMD Tahmin 91 2011 T 922.363.698 736.046.231 186.317.467 20,2% 166.344.838 19.972.630 20.935.230 40.907.860 4,44% 31.588.098 34.400.000 2012 T 1.123.764.989 897.888.226 225.876.763 20,1% 193.971.702 31.905.061 25.274.899 57.179.960 5,09% 38.262.931 25.800.000 2013 T 1.343.841.409 1.075.073.128 268.768.282 20,0% 217.442.264 51.326.017 25.587.228 76.913.245 5,72% 45.364.603 25.800.000 İttifak Holding A.Ş. . Kira Operasyonu Kule Site ve Ereğli AVM… Adese AVM bünyesinde yer alan Kule Site ve Ereğli AVM’nin değerlerini tespit etmek için alışveriş merkezleri gelir üreten birer işletme olduklarından nakit akım yöntemini kullanmayı daha uygun bulurken alışveriş merkezini oluşturan tüm bağımsız bölümler ve diğer gelir yaratan unsurlar dikkate alınmıştır. Kira değerleri alışveriş merkezi yönetiminden alınmış ve kiralanmayan mekânlara da bu durum dikkate alınarak kira değerleri öngörülmüştür. Ereğli AVM’nin 2009 Ağustos’unda açılacağı ve açılışta %75’lik doluluk oranına sahip olacağı varsayılırken 2009 yılı için 4 aylık gelir yaratacağı öngörülmüştür. Ereğli AVM ve Kule Site’deki kiralanmayan alanlar için potansiyel kira getirileri hesaplanmıştır. Nakit akışlarının dolar cinsinden hesaplandığı 2009-2014 yılları arasında %10 ve sonrası için %6,5 indirgeme oranı kullanılırken alışveriş merkezlerinde yer alan Adese marketlerinden kaynaklanan değer İNA’da bulduğumuz perakende değerin içerisinde yer aldığı için tespit edilen toplam değerin %77,6’sı alınmış; bu oranın belirlenmesinde adese mağazalarının yıllık kira gelirlerinin alışveriş merkezlerinin toplam kira gelirleri içerisindeki oranı dikkate alınmıştır. Sonuç olarak Ereğli ve Kule Site alışveriş merkezlerinin toplam değeri 218,7 milyon TL olarak tespit edilirken İNA modeline eklenecek değer ise 169,7 milyon TL olarak hesaplanmıştır. ($) KULE AVM Gelirler Giderler EREĞLİ AVM Gelirler Giderler Toplam Giderler Toplam Gelirler Toplam Nakit Akımı AOSM İndirgenmiş Nakit Akımı Toplam Değer ($) Toplam Değer (TL) Market Değerleri Kalan Değer (TL) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Uç Değer 9.160.525 366.321 9.457.738 378.310 9.773.800 390.952 10.110.223 404.409 623.315 9.350 2.313.270 34.699 2.515.038 37.726 2.590.490 38.857 375.671 413.009 9.783.840 11.771.008 428.678 12.288.838 443.266 12.700.713 459.487 1.347.865 13.154.792 13.637.425 9.408.169 11.357.999 10% 10% 9.408.169 10.325.454 142.056.322 218.766.737 22,4% 169.762.988 11.860.160 10% 9.801.785 12.257.447 10% 9.209.201 12.695.305 12.289.560 140.130.152 10% 10% 6,5% 8.671.064 7.630.850 87.009.799 10.486.588 10.888.675 419.464 1.306.641 2.668.204 40.023 2.748.750 41.224 Aksaray AVM… Değerlemesi yapılan gayrimenkul hakkı ER-YAY Gazetecilik ve Adese AVM A.Ş. arasında yapılan sözleşme çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Sözleşmeye göre Aksaray AVM arsasının 30 yıllık üst hakkı ER-YAY gazetecilik lehine tescil edilmiştir. ER-YAY’da bu üst hakkına istinaden Adese AVM A.Ş. ile 20 yıllık bir süreyi içeren bir sözleşme hazırlayarak belirli haklarını Adese AVM A.Ş.’ye bırakmıştır. Bu durumda Adese AVM A.Ş. söz konusu arsa üzerinde Park Site AVM’yi inşa edecek ve inşaat maliyetlerini 84 ay boyunca elde edilecek olan gelirlerden mahsup edecek bu 84 ay boyunca sadece kendisinin işletmekte olduğu Adese market için ER-YAY’a kira ödemesi yapacaktır. 84 ay sonra ise elde edilen kira gelirlerinin belirli bir yüzdesi ER-YAY’a ödenirken Adese, 20 yıllık süreç sonunda taşınmazın işletme haklarını ER-YAYA’a devredecektir. İşletme süresinin üzerinden 1 yıl geçmiş olması nedeniyle nakit akımları için 19 yıl hesaplanırken bugünkü rakamlarla, mahsup edilmesi gereken inşaat maliyeti, 7,2 milyon TL olarak beyan edilmiş olup, 84 ay tamamlandığında bunun sadece 6 milyon TL’si mahsup edilebilmektedir. Geriye kalan 1,2 milyon TL, bugünkü net değerden doğrudan çıkarılmıştır. Cari yıl için geriye kalan ayların gelirleri dikkate alınırken 2027 yılında sadece Ocak-Haziran dönemi için kira geliri yazılmıştır. Nakit akışları TL olarak hesaplanırken indirgeme oranı (risksiz getiri + bölgesel, sektörel risk) %15 olarak tespit edilmiştir. Sonuç olarak Aksaray AVM’nin Adese’nin payına düşen gelirler ile tespit edilen değeri 15,5 milyon TL’dir. 92 İttifak Holding A.Ş. . AKSARAY AVM (TL) Net Nakit Akımı AOSM İndirgenmiş Nakit Akımı Toplam Değer Mahsup Değer Kalan Değer 2009 454.292 15% 454.292 16.827.429 1.245.472 15.581.957 2010 867.823 15% 754.629 2011 954.605 15% 721.819 2012 1.050.066 15% 690.435 2013 2014 1.155.072 1.270.580 15% 15% 660.416 631.703 2015-2027 71.185.761 15% 12.914.135 212 Milyon TL’lik Yatırım Amaçlı Gayrimenkul… Nakit akımları ile değerlerini belirlediğimiz Kule Site, Aksaray ve Ereğli alışveriş merkezlerinin yanı sıra Adese AVM A.Ş.’nin yatırım amaçlı gayrimenkul portföyünde yer alan ve Vektör Gayrimenkul Değerleme A.Ş. tarafından incelenen Kule Plazanın değeri ise 26,7 milyon TL olarak hesaplanmış ve her yıl ofis satışları nedeniyle nakit yarattığı için değerlemeye dahil edilmiştir. Şirket gayrimenkullerinde yer alan ve ekspertiz raporuna göre 44,6 milyon TL’lik değerde olduğu hesaplanan Konya Selçuklu Otopark, Karatay Arsa, Alakova Arsa, Ticaret Merkezi, Kadınhanı Fabrikası ve Karatay varlıklarından oluşan gayrimenkul portföyü nakit akımı yaratmadıkları için toplam değere dahil edilmemişlerdir. Sonuç olarak Adese AVM’nin nakit yaratan yatırım amaçlı gayrimenkullerinin bugünkü değeri 212 milyon TL olarak tespit edilirken İNA ile belirlediğimiz perakende değeri ile birlikte Adese AVM A.Ş.’nin toplam piyasa değeri 417,1 milyon TL’ye ulaşmaktadır. Gayrimenkuller Kule Plaza Kule Site ve Ereğli AVM Aksaray AVM TOPLAM DEĞER Kaynak: Expertiz Raporu & BMD Tahmin Gayrimenkuller Kule Plaza Konya Selçuklu Otopark Karatay Arsa Alakova Arsa Ticaret Merkezi Kadınhanı Fabrikası Karatay Kule Site ve Ereğli AVM Aksaray AVM TOPLAM DEĞER Değer (TL) 26.736.449 169.762.988 15.581.957 212.081.393 DEĞERLEME İNA Değeri Ana Faaliyet Dışı Gayrimenkul Değerleri Toplam Şirket Değeri Kaynak: BMD Tahmin & Şirket Değer (TL) 26.736.449 3.320.632 2.709.058 109.832 25.736.449 9.244.837 3.541.098 153.136.716 15.581.957 240.117.027 Kaynak: Expertiz Raporu & BM D Tahmin 93 Değer (TL) 205.034.381 212.081.393 417.115.774 İttifak Holding A.Ş. . Piyasa Çarpanları Güçlenen Özsermaye ile Yüksek Piyasa Değeri… Aşağıdaki hesaplamalar Şirket’in 2009 yılı ilk altı aylık mali tabloları dikkate alınarak yapılırken benzer şirketlerin son 1 yıldaki bilanço ve gelir tablosu kalemleri kullanılmış; piyasa değerleri ise 20 Ağustos 2009 tarihli itibariyle alınmıştır. Adese AVM A.Ş. ve bazı perakende şirketlerinin incelenen dönemde düşük kar ya da zarar açıklamaları nedeniyle fiyat kazanç oranı değerleme hesaplamalarına dahil edilmezken yeniden değerleme farkı ile özsermayesi önemli oranda güçlenen Adese AVM’nin PD/DD rasyosu ile yüksek bir piyasa değerine ulaştığı dikkat çekmektedir. Piyasa çarpanları ile değerleme yapılırken perakende sektöründe en önemli rasyo olarak kabul edilen FD/Satışlar’a %50 oranında ağırlık verilirken FD/FAVÖK ve PD/DD rasyolarına sırasıyla %30 ve %20 ağırlık verilmiştir. Yurtiçi Şirketlerinde FD/Satışlar Ortalaması 0,66… İMKB’de işlem gören gıda perakendecileri Migros, CarrefourSA, Kipa ve BİM’in piyasa çarpanlarına göre Şirket’in piyasa değeri 383,3 milyon TL olarak tespit edilmektedir. Yurtiçi Benzer Şirketler (TL) Piyasa Değeri (TL) F/K FD/FAVÖK FD/SATIŞ PD/DD A.D 180.503.989 279.344.245 947.707.257 383.364.771 F/K 14,19 27,70 -11,27 32,52 Migros CarrefourSA Kipa BİM FD/FAVÖK 7,07 16,52 16,13 19,53 FD/Satışlar 0,54 0,62 0,55 0,95 PD/DD 2,27 1,40 1,64 13,58 Kaynak: İMKB Adese AVM A.Ş., İMKB-100’ün piyasa çarpanlarına göre 388 milyon TL’lik bir değere sahip gözükmektedir. İMKB-100 (TL) Piyasa Değeri (TL) F/K FD/FAVÖK FD/SATIŞ PD/DD A.D 153.505.897 473.502.735 526.284.062 388.059.949 İMKB-TÜM’ün çarpanlarına göre ise Şirket değerini 373,6 milyon TL olarak hesaplamaktayız. İMKB-TÜM Piyasa Değeri(TL) F/K FD/FAVÖK FD/SATIŞ PD/DD A.D 158.058.737 434.751.542 544.115.207 373.616.433 Adese AVM A.Ş., yurtdışı benzer şirketler olan Tesco, Wal-Mart, Target Corporation, Soriana ,WM Morrison Supermarkets PLC ve Walmex ile kıyaslandığında ise piyasa değeri 345,9 milyon TL olarak tespit edilmektedir. Uluslararası Şirketler Piyasa Değeri (TL) F/K FD/FAVÖK FD/SATIŞ PD/DD A.D. 113.040.879 266.628.994 893.744.806 345.975.722 94 İttifak Holding A.Ş. . Uluslararası Şirket Çarpanları TESCO Wal-Mart Target Corporation Soriana Sainsbury WM Morrison Supermarkets PLC Walmex Ülke İngiltere Amerika Amerika Meksika İngiltere İngiltere Meksika F/K 14,64 14,53 15,92 25,42 22,87 15,21 24,79 FD/FAVÖK 9,40 8,02 9,60 12,00 6,59 8,02 14,92 FD/Satışlar 0,76 0,59 0,78 0,74 0,40 0,53 1,46 PD/DD 2,25 2,99 2,28 1,89 1,33 1,54 5,10 Kaynak: Reuters & FT Adese AVM A.Ş., İMKB’deki ticaret sektörü piyasa çarpanlarına göre 346,6 milyon TL’lik bir değere sahip gözükmektedir. XU TİCARET (TL) Piyasa Değeri (TL) F/K A.D FD/FAVÖK 212.381.998 FD/SATIŞ 218.647.885 PD/DD 867.962.621 346.631.066 Şirket değeri İMKB’deki hizmet sektörü piyasa çarpanlarına göre ise 427,9 milyon TL olarak tespit edilmektedir. XU HİZMET (TL) Piyasa Değeri (TL) F/K A.D 427.932.585 FD/FAVÖK 90.900.019 FD/SATIŞ 506.695.594 PD/DD 736.573.910 ADESE AVM A.Ş. (TL) Değer (TL) Ağırlık Değer Yurtiçi Benzer Şirketler 383.364.771 20% 76.672.954 İMKB-TÜM 373.616.433 0% 0 Uluslararası Şirketler 345.975.722 30% 103.792.717 İMKB-100 388.059.949 0% 0 XU TİCARET 346.631.066 0% 0 XU HİZMET 427.932.585 0% 0 İNA 417.115.774 50% 208.557.887 100% 389.023.558 Toplam Değer Kaynak: BMD Tahmin Toplam Değer 389 Milyon TL… Adese AVM A.Ş.’nin değerini belirlemek için yapılan nakit akımı ve gayrimenkul değerleme analizinin ya nı sıra piyasa çarpanlarına göre de bir değerleme gerçekleştirilmiş değerleme yapılırken Adese’nin özsermayesi yeniden değerleme rakamlarına göre güçlendirilmiştir. Fiyatı belirleyen temel piyasa çarpanları uluslararası şirketler ve yurtiçi benzer şirketlerin çarpanları olurken İMKB-TÜM, İMKB-100, İMKB-Ticaret ve İMKB-Hizmet sektörü çarpanlarına göre de Adese için bir fiyat tespiti yapılmıştır. Uluslararası şirketlere %30 oranında ağırlık verilirken yurtiçi benzer şirketlerin çarpanlarına %20’lik ağırlık verilmiştir. Şirket değerini hesaplamada daha doğru sonuca ulaşıldığına inandığımız indirgenmiş nakit akımına ise %50 oranında ağırlık verilmiş ve tüm bu kriterler sonucunda Adese Alışveriş Merkezleri Ticaret A.Ş.’nin toplam piyasa değeri 389 milyon TL olarak belirlenmiştir. 95 İttifak Holding A.Ş. . SELVA GIDA Türkiye’de Makarna Sektörünün Gelişimi Türkiye’de makarna üretimi Cumhuriyet Dönemi’nde başlamıştır. Önceleri tamamı ev yapımı olarak "Erişte" adı altında tüketilen makarnanın sanayi olarak Türkiye’ye giriş tarihi 19 22 yılıdır. İlk makarna tesisi İzmir-Bayraklı’da kurulmuş olup, Türkiye’de üretim 1950’lere kadar küçük kapasiteli tesislerde gerçekleştirilmiştir. 1960 yılından sonra Türkiye’deki makarna fabrikası sayısı ve üretim kapasitesinde artışlar olmuştur. 1962 yılında 33.000 ton/yıl olan kurulu kapasite, 1970’li yıllarda büyük fabrikaların açılmaya başlamasıyla 100 bin ton/yıla, 1980 yılında 250 bin ton/yıla ve yeni fabrikaların kurulmasıyla birlikte diğer fabrikaların da kurulu kapasitelerini arttırmaları sonucu 2003 yılı sonu itibariyle kurulu kapasite 1 milyon ton/yılı aşmış bulunmaktadır. Sektördeki mevcut üretim tesisleri coğrafi olarak makarnalık buğdayın yetişme alanları olan Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu ve Batı Anadolu’da yoğunlaşmaktadır. Gaziantep ili en önemli üretim bölgesidir. Türkiye’ de mevcut üretim kapasitesinin yaklaşık %40’ı burada bulunmaktadır. Diğer önemli üretim bölgesi ise toplam üretim kapasitesinin %30’unu gerçekleştiren Orta Anadolu bölgesidir. Ege bölgesinin toplam üretimdeki payı da %23`tür. Sektörde dış pazarlarda pay sahibi olan entegre tesislerin yanı sıra, mahalli özellik arz eden tesislerle birlikte 26 fabrika bulunmaktadır. Halen 22 fabrika faal olarak çalışmaktadır. 1995 yılında sektörde 2.500 kişi çalışırken, 1997 yılında kurulu kapasitenin artmasının yanı sıra ihracatın ve dolayısıyla üretimin de en yüksek seviyeye çıkmasıyla çalışan sayısı 3.200’e yükselmiş ancak 1999 ve 2000 yıllarında yaşanan ekonomik kriz sonucunda bu sayı 2.000’lere kadar inmiş olup halen sektörde 3.000 kişi istihdam edilmektedir. Türk makarna fabrikaları teknolojik olarak İtalyan üreticilerle rekabet edebilecek düzeydedir. Özellikle dış pazarlarda pay sahibi olan üreticilerimiz oldukça modern 2000’li yılların teknolojisine sahip bilgisayar destekli entegre tesislere sahiptirler. Makarnalık Buğday Üretimi Buğdayın insan gıdası olarak kullanımında makarna, ekmekten sonra ikinci sırada yer almaktadır. 2008 yılı itibariyle yaklaşık 550 milyon ton olan dünya buğday üretiminin 35 milyon tonu durum buğdayıdır. Makarnalık buğdaylar, dünyada belli bölgelerde yetiştirilen ve ekmeklik buğdaya göre daha yüksek fiyatla alıcı bulan değerli buğdaylardır. Dünya durum buğdayı üretiminin %20’si Türkiye’nin de içinde bulunduğu Yakın Doğu Asya ülkeleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Dünya Durum Buğday Üretimi (1000 Ton) Ülkeler 2002 2003 2004 AB(25) Kanada İtalya Türkiye Kazakistan Fransa Suriye İspanya ABD Meksika Yunanistan Diğer Dünya 6.900 3.000 300 3.000 2.500 1.300 3.100 1.500 2.300 1.100 800 9.900 31.800 Kaynak:Uluslararası Tahıl konseyi 96 8.900 3.900 4.300 3.000 2.600 1.600 2.800 1.800 2.200 1.100 800 10.100 34.600 7.500 5.400 3.700 3.200 2.400 2.100 2.500 700 2.700 1.100 900 10.600 35.400 2005 2006 2007 11.400 5.000 5.600 3.200 2.200 2.100 2.500 2.400 2.500 1.100 1.000 12.500 40.400 7.500 5.400 3.700 3.200 2.400 2.100 2.500 700 2.700 1.100 900 10.600 35.400 8.000 3.500 3.100 3.000 2.600 2.100 2.000 1.600 1.500 1.100 900 12.200 33.900 İttifak Holding A.Ş. . Durum buğdayı soğuk ve yarı kurak iklimlerde ve ayrıca Akdeniz ülkelerinde yetiştirilmektedir. Türkiye durum buğdayının önemli gen merkezlerinden biridir. Durum buğdayı yetiştiren en önemli ülkeler sırasıyla A.B, Kanada, İtalya, ABD, Türkiye ve Suriye’dir. Türkiye, makarna üretiminin temel hammaddesi olan durum buğdayı üretiminde de dünyanın en önemli üretici ülkeleri arasında yer almaktadır. Üretim özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Orta Anadolu Bölgelerinde ve bir miktar da Ege bölgesinde yapılmaktadır. Ancak Türkiye de üretilen durum buğdayı miktar olarak makarna fabrikalarının ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli olmakla birlikte kalite açısından yetersizdir. 1970’li yıllarda durum buğdayı ekim alanlarının buğday ekim alanları içindeki payı Güneydoğu’da %70, Trakya’da %60, Orta Anadolu’da %50 ve Ege-Akdeniz’de %25 iken bugün bu oran Türkiye genelinde %8-10’lar seviyesine inmiştir. Üretimde karşılaşılan bu düşüşün en önemli nedeni uygulanan destekleme politikaları ile ekim alanlarının yüksek verimli ekmeklik buğday çeşitleri tarafından ele geçirilmesidir. Halen 3 milyon ton olan durum buğdayı üretiminin %30-40’ı irmik ve makarna sektörü tarafından değerlendirilmektedir. Dünya Makarna Üretimi 2008 Ülke İtalya A.B.D. Brezilya Rusya Türkiye Mısır Venezuella Argantin Meksika Almanya Fransa Peru İspanya Kanada Polonya Diğer Dünya Bin Ton 3.225 2.000 1.000 858 614 400 335 291 285 285 239 230 228 170 150 1.566 11.877 Kaynak: UNAFPA Türkiye Makarna Üretiminin Yıllara Dağılımı Yıllar 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kaynak: TMSD Üretim 351.000 347.000 383.000 411.000 415.000 455.000 424.000 372.000 373.000 388.000 414.000 438.000 512.000 566.000 614.434 600.434 606.620 İç Talep (Ton) 291.269 294.144 297.537 299.770 306.106 319.011 330.050 346.200 345.650 352.050 364.949 369.550 385.198 403.799 421.230 424.375 432.469 Türkiye Dünya Makarna Üretiminde Beşinci… Dünyada makarna ürünlerine olan genel talep istikrarlı bir artış içinde olmasına rağmen ülkemizdeki makarna tüketimi beklenen düzeye ulaşmamış olup, bölgesel farklılıklar göstermektedir. Bu arada ülkemizde makarna kültürünün henüz gerçek anlamda gelişmemiş olması da tüketimde beklenen artışların yaşanmasını engellemektedir. Dünya makarna üretimi 11.877 bin ton olup makarna üretimi birkaç ülkede yoğunlaşmıştır. İtalya 3.225 bin ton ve %27 pay ile dünyanın en büyük üreticisidir. İtalya’yı %17 ile ABD, %8 ile Brezilya ve %7 ile Rusya izlemektedir. Türkiye, dünya makarna üretiminde 5. sırada olup, üretimdeki payı %5,1’dir. 1998 ve 1999 yıllarında dünyada yaşanan küresel kriz ve Rusya krizine bağlı olarak sektörde faaliyet gösteren firmalar özellikle Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerinde büyük pazar kaybına uğramış, ihracattaki azalışa bağlı olarak, üretim bir önceki yıla göre 31 bin ton azalırken, ihracattaki azalma 42 bin ton olmuştur. 2000 yılından itibaren üretim sürekli artmış ve 2003 yılından itibaren de bu üretim artışına paralel ihracatımız da sürekli artış göstererek 2006 yılında rekor düzeye ulaşmıştır. 2007 yılında ise ülkemizle beraber dünyada da makarnalık buğday üretiminin yeterli olmaması sonucu, makarna fiyatlarının anormal yükselmesi neticesinde ihracatımız gerilemiş ve buna bağlı olarak üretimimiz düşmüştür. 2008 yılında da üretim bir önceki yıldan farklı olmamıştır. Türkiye’deki tüm makarna fabrikaları üretimleri için gerekli olan irmiği kendileri üretmektedir. Oysa bu durum Avrupa ve ABD üreticilerinde fazlaca yaygın olmayan bir sistem olup, Türk üreticilerine öncelikle düşük maliyet, standardizasyon, araştırma-geliştirme ve yüksek kalite gibi avantajlar sağlamaktadır. Ülkemizde makarna üretimi yıllar itibariyle artış göstermekle birlikte son yıllarda iç ve dış talebe bağlı olarak dalgalı bir seyir izlemektedir. Üretimi belirleyen unsurların başında sert durum buğdayının rekoltesi gelmekte ve rekoltenin düşük olduğu yıllarda ise üretim artışı yavaşlamaktadır. 97 İttifak Holding A.Ş. . Sektörde Kapasite Kullanımı Kapasite Kullanım Oranları 80% 70% 72% 70% 69% 66% 64% 56% 60% 45% 44% 42% 44% 46% % 50% 51% 55% 60% 55% 40% 30% 20% 10% 0% Kaynak: TMSD Kapasite kullanım oranı düşük olan makarna sektörü iç ve dış talebi karşılayacak düzeyde bulunmakta olup toplam kapasite yıllık 1,1 milyon tonu aşmıştır. Üretim kapasitesindeki artışla talepteki artış aynı paralelde gerçekleşmediğinden kapasite kullanım oranları sürekli düşmüştür. 1993 yılında %72 olan kapasite kullanım oranı 1995 yılında %69’a, 1997 yılında %65’e inmiş ve 2001 yılında %42 gibi en düşük seviyesine ulaşmıştır. Ancak 2002 ve 2003 yıllarında sektör kendini toparlamaya başlamış, özellikle 2004 ve 2005 yıllarında ihracatta yakalanan başarılı çizginin 2006 yılında da devam etmesi ve iç piyasanın da canlanmasıyla kapasite kullanım oranı %60’lar seviyesine yükselmiştir. 2007 ve 2008 yıllarında tonaj bakımından makarna ihracatının düşmesi, iç talebin artmaya devam etmesine rağmen kapasite kullanım oranını azaltmıştır. Bu dönemlerde ihracatın düşmesinin ana sebebi ise, Türkiye’de kurak geçen üretim sezonu neticesinde, makarnanın hammaddesi olan durum buğdayı üretimindeki azalış ve makarna hammaddesi olan buğday fiyatlarındaki artıştır. Kişi Başı Yıllık Tüketim 6 Kg… Dünyada kişi başı makarna tüketiminde 28 kg ile İtalya ilk sırada yer alırken İtalya’yı 13 kg ile Venezüella ve 11,7 kg ile Tunus izlemektedir. Türkiye’nin kişi başına makarna tüketimi 1962 yılında 1,2 kg iken, 1978 yılında 3,9 kg, 90’lı yılların başında 4,3 kg olup sürekli artış göstererek 2008 yılında fert başına yıllık tüketim 6 kg’a yükselmiştir. Burada sektörün hedefi fert başına tüketimi yıllık 8 kg seviyesine çıkarmaktır. Dünyada Fert başına Makarna Tüketimi (Kg/Kişi Yıl) İtalya Venezuella Tunus Yunanistan İsviçre A.B.D. İsveç Peru Şili Fransa Arjantin Almanya Macaristan Portekiz Çek Cumhuriyeti Kanada 28.0 13.0 11,7 10,0 9,4 9,0 9,0 8,5 8,1 7,5 7,2 7,1 7,0 6,7 6,5 6,5 Türkiye Rusya Brezilya Avusturya Belçika Estonya Slovak Cum. İspanya Bolivya Hollanda Litvanya Letonya Dominik Avustralya İsrail Panama 6.0 6.0 5,7 5,6 5,4 5,3 5,0 4,9 4,8 4,4 4,4 4,1 4.0 4.0 4.0 3,8 Kaynak: UNAFPA 98 Finlandiya Kolombiya Kosta Rika Polonya Romanya Meksika Ekvator İngiltere Guetamala Danimarka Libya Japonya Mısır İrlanda ElSalvador 3,2 3,2 3,0 3,0 2,7 2,7 2,6 2,5 2,0 2,0 2,0 1,7 1,2 1,0 1,0 İttifak Holding A.Ş. . Türkiye`de makarna tüketiminin arzu edilen seviyeye gelememesinde, • • • • Sos kültürünün Türk mutfağında yerleşik olmaması, Makarna pişirilmesi konusunda halkın yeterince bilgi sahibi olmaması, Üretimde çeşitliliğin yeni başlamış olması, Makarnanın besleyici değerinin yeterince anlatılamamış olması gibi nedenler etkili olmaktadır. Günlük karbonhidrat ihtiyacını ekmekten karşılayan Türk halkı, makarnayı gerek bulgur ve gerekse pirinç pilavında olduğu gibi ana yemek olarak kabul etmemiştir. Ancak son yıllarda hızlı nüfus artışı, makarnanın ekonomik olması, pazarlama ve ulaşım olanaklarının artması, hızlı kentleşme sonucunda çalışan kadınların hazır gıdaları tercih etmelerinin makarna tüketimini arttıracağı öngörülmektedir. 2008 İhracatı 175,6 Bin Ton… Türkiye’de ilk makarna ihracatı, makarna sanayisinin üretime geçtiği 1922 yılından 48 yıl sonra, 1970 yılında gerçekleşmiştir. Bu tarihten itibaren makarna ürünleri ihracatında, dönemsel olarak görülen dalgalanmalara rağmen, uzun vadede önemli artışlar gözlenmiştir. Türkiye'nin Yıllar İtibariyle Makarna İhracatı Yıllar Miktar (Ton) Değer (1000$) 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 59.731 52.856 85.463 111.230 108.894 135.989 93.950 25.800 27.350 35.950 49.051 68.450 126.810 163.830 193.205 177.971 175.658 18.394 23.538 37.449 53.214 58.106 70.129 45.199 9.984 9.983 11.586 16.752 26.848 50.263 65.507 80.152 107.889 181.956 Kg Fiyati ($) 0,3 0,4 0,4 0,5 0,5 0,5 0,5 0,4 0,4 0,3 0,3 0,4 0,4 0,4 0,4 0,6 1,0 Kaynak: TUİK 2008 yılında makarna ihracatı toplam 175,6 bin ton ve 181,9 milyon USD düzeyinde gerçekleşerek bir önceki yıla göre miktar bazında %1,3 oranında azalma, buna karşın değer bazında %68,6’lık artış gözlenmiştir. Bunun nedeni özellikle 2007 ve 2008 yıllarında Türkiye’de kurak geçen üretim sezonu neticesinde, durum buğdayı rekoltesindeki azalış ve buna bağlı olarak fiyatlarda meydana gelen yükselmedir. Genel olarak, Türk makarna ihracatının seyrine 1970-1990 ve sonrası dönemleri olarak iki ayrı devrede incelemek mümkündür. İlk dönemde makarna ihracatının, yeni açılan makarna fabrikalarının devreye girmesi ve mevcut olanların da kapasitelerini arttırması sonucu istikrarlı ve oldukça hızlı bir artış eğilimi içerisine girdiği görülmüştür. Ancak bu artışlar, makarna ürünlerine yönelik yurtiçi talebin, bu ürünlere ait arz miktarlarıyla paralel seyretmesi ve aradaki miktar farklarının yüksek dış satım rakamlarına izin vermemesi sebebiyle yüksek seviyelere 99 İttifak Holding A.Ş. . ulaşamamıştır. 1970 yılında sadece 13 ton olan makarna ihracatımız, 1989 yılında 169 kat artarak 2.197 tona, 1980 1990 yılları arasında da 6 kat artarak 13.022 tona yükselmiştir. 1990 ve sonrasını kapsayan 2. dönemde ise ihracata yönelik sanayileşme stratejisinin ağırlıklı olarak uygulanmasıyla, ihracat potansiyeli olan firmalar üretim miktarı ve kapasite kullanım oranlarını arttırarak oluşturdukları yurtiçi talep fazlasını ihracata yöneltmişlerdir. Öte yandan 1990’lı yıllarda Sovyetler Birliğinin dağılması ile birlikte bağımsızlıklarına kavuşan Türk Cumhuriyetleri’nin yeni pazarlar olarak ortaya çıkması, 01.01.1996 tarihinden itibaren uygulamaya geçen Gümrük Birliği Antlaşması ve dahilde işleme izin belgesi kapsamında ihracatçılara son yıllarda dünya fiyatları üzerinden makarnalık buğday alımının sağlanması gibi etkenler makarna ihracatımızın yıllar itibariyle artmasına neden olmuştur. İhracat Yapılan Başlıca Ülkeler Ton 2006 2007 Birleşik Arap Emirlikleri Irak Benin Japonya Angola Togo Nijer Almanya İsrail Cibuti Diğer Toplam 11.323 10.915 3.301 1.506 2.291 5.697 5.253 3.583 5.352 6.231 84.469 177.971 13.438 7.318 1.955 1.886 1.727 4.103 1.696 2.202 4.020 5.208 87.543 191.997 2008 15.552 12.633 11.726 11.642 10.337 10.147 9.840 7.763 7.667 7.519 74.928 175.618 Ancak Türkiye’nin makarna ihracatının 30 yıllık seyrinde kaydedilen gelişmelere karşın, son 10 yıl içerisinde sektörün dış satım gücünü olumsuz yönde etkileyen önemli olaylar, makarna ürünleri ihracatımızın 1999 ve 2000 yılları itibariyle 1988 yılı seviyesine kadar gerilemesine neden olmuştur. Söz konusu olaylar kronolojik bir şekilde incelendiğinde, 1991 körfez krizi sonucu 4. büyük makarna ürünleri pazarımız olan Irak’a konulan ambargo, 1996 yılında en önemli ihraç pazarımız olan ABD’nin anti-damping uygulaması, 1997 Güneydoğu Asya ve sonrasında 1998 Rusya krizleri ihracatımızı olumsuz yönde etkilemiştir. Kaynak: İGEME En Büyük Pazar Birleşik Arap Emirlikleri… 1989-1995 yılları arasında ABD, 1995-1999 yılları arasında Rusya Federasyonu, 2000 yılında Belçika ve 2001 yılında Gürcistan makarna ürünleri ihracatçılarımızın yöneldiği en önemli pazarlar olurken, 2003 ve 2004 yıllarında, Birleşik Arap Emirlikleri ve Azerbaycan en önemli ihraç pazarımız olarak öne çıkmıştır. 2005,2006 ve 2007 yıllarında ise Birleşik Arap Emirlikleri ve Irak en önemli ihraç pazarımız olurken 2008 yılındaki en büyük ihraç pazarlarımız sırasıyla Birleşik Arap Emirlikleri, Irak, Benin ve Japonya olmuştur. AB ülkelerine yapılan makarna ihracatında 20 bin tonluk kotanın olması bu ülkelere yapılan ihracatı sınırlandırmakta ve Türk makarna ihracatçılarını başka pazarlara kaymaya zorlamaktadır. 2007 yılından önce AB ülkeleri tarafından tarım payı altında alınan vergiler uzun uğraşlar sonucunda kaldırılmış ancak miktar kotası getirilmiştir. Düşük Seviyede İthalat… 2003 yılına kadar yıllık 150-300 ton arasında gerçekleşen ithalat, 2003 yılından itibaren sürekli artış göstermiş ancak bu artışlara rağmen ithalat 2008 yılında 299 1.538 bin ton’a ulaşmıştır. Türkiye'nin Makarna İthalatı Yıllar İthalat (Ton) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kaynak: TUİK 307 305 520 613 735 1.000 1.089 1.539 Genel olarak ihracatçı ülke konumunda olan Türkiye’de yapılan makarna ithalatı daha ziyade lüks tüketime giren mallara yönelik olarak yapılmakta, bu tür ürünler lüks otel ve lokantalarda tüketilmektedir. Türkiye’nin makarna üretimi tüketim ihtiyacını yeterince karşılayacak düzeyde olduğundan, çok düşük düzeyde ithalat yapılmaktadır. Türkiye’de yaygın olarak üretimi yapılan 100 İttifak Holding A.Ş. . çeşitlerden ziyade az rastlanan çeşitler ithal edilmektedir. Tür olarak kurutulmuş sınıfına giren makarnalar ithal edilirken gümrük tarife cetvelinde “DİĞER” kısmına giren makarnalarda yoğunluk gözlenmektedir. Makarna ithalatında İtalya’nın dünyada olduğu gibi Türkiye’de de üstünlüğü En Önemli Makarna İthalatçıları belirgin olarak görülmektedir. Türkiye’nin makarna ithalat miktarlarında Ülke 2008 (Ton) Çin, Güney Kore, Tayland ve Japonya’nın ilk on ülke arasında yer alması, Almanya 419.973 Uzakdoğu yiyecek kültürünün merak edilmesi ve özellikle lüks A.B.D 388.015 lokantalarda bu yörelerin yiyeceklerine olan talepten Fransa 362.108 kaynaklanmaktadır. İngiltere 327.023 Kaanda 180.444 Makarna ürünlerinin, üretimin temel hammaddesi olan durum Japonya 161.852 buğdayına bağımlılığı ve makarnalık sert buğday türünün dünyanın Hong-Kong 110.615 belirli bölgelerinde yetişiyor olması bu ürünlerin talep edildiği ancak, Hollanda 98.585 üretimin yurtiçi talebi karşılamaya yetmediği veya hiç üretim yapılmadığı ülkeleri net ithalatçı konumuna sokmaktadır. Ülkeler, bazı Belçika 82.338 zamanlarda kendi iç pazarlarında ürün çeşitliliğini sağlamak amacıyla da İspanya 61.240 ithalat yapmaktadırlar. Makarna ürünlerinin dünyadaki en önemli Kaynak: Tradem AP ithalatçıları ABD, Almanya, Fransa, İngiltere ve Kanada’dır. İtalya bu ülkelerin en önemli tedarikçisi konumunu uzun yıllardır muhafaza etmeyi başarmıştır. Tutar bazında dünyanın en büyük makarna ithalatçısı olan ABD, ürünlerini başlıca İtalya, Kanada ve Çin’den temin etmektedir. SELVA GIDA SANAYİ A.Ş. 1988 Yılında Kuruldu… 1988 yılında İttifak Holding’in ilk iştiraki olarak; İttifak Un ve Pazarlama San. Tic. A.Ş. adıyla faaliyete başlayan daha sonra Selva Gıda Sanayi A.Ş. ismini alan kuruluş, ilk fabrikasını Konya 2. Organize Sanayi Bölgesi’nde kurmuştur. Konya 2. Organize Sanayi Bölgesindeki modern tesislerinde; SELVA markası altında irmik, makarna ve un üretilmektedir. Uzun araştırma ve planlama çalışmaları sonucunda kurulan tesislerdeki üretim teçhizatı, dünyanın en uzman makine üreticisi firmaların ürünleri arasından titizlikle seçilmiştir. Günümüzün yeni nesil üretim teknolojisi ile donatılmış modern tesislerde, üretim hijyenik koşullarda gerçekleşmektedir. Üretim tesislerinin, günlük 300 ton durum buğdayı kırma ve 120 ton makarna üretim kapasitesine sahiptir. Üretilen ürünler Türk Standardına Uygunluk Belgesi ve TSE markasına sahiptir. Kurumun TS-EN-ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi ve ISO 22000 Gıda Güvenlik Yönetim Sistemi TSE tarafından belgelenmiştir. Selva Gıda Sanayi A.Ş. son yıllarda bayi ağını genişleterek ülke çapında bir kuruluş haline gelmiş, dış pazarlarda da tercih edilen bir marka olmuştur. En Büyük Ortak Big Planlama… Selva Gıda’nın %91,1’lik payına grup şirketlerinden Big planlama yönetim sahiptir. Şirketin yaklaşık %99’luk hissesine grubun iki şirketi olan Big planlama ve Seha inşaat sahip olmakla birlikte geri kalan %1 ’lik kısma gerçek kişiler sahiptir. 101 İttifak Holding A.Ş. . Ortaklık Yapısı Ortak Miktar Big Planlama Yönetim Seha İnşaat Müh. Müt. Fahri Akay Ali Körpe Adem Ergün Osman Baydar Ahmet Akman Toplam 4.554.725 400.000 45.100 85 75 10 5 5.000.000 % 91,1% 8,0% 0,9% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% Kaynak: Şirket Big Planlama Yönetim A.Ş.’nin 250 bin TL tutarında ödenmemiş sermayesi bulunmaktadır. Sermayenin geri kalan kısmı ise ortaklar tarafından ödenmiştir. İştirak Yapısı İştirak Yapısı İştirakler Afta İşletmecilik Seha İnşaat Müh. Müt. İştirak Sermayesi Sermaye Payı 1.036.865 30.366 38,0% 1,0% Kaynak: Şirket Yukarıdaki Tabloda Selva Gıda’nın iştirak tablosu görülmektedir. Selva Gıda %38 oranında Afta İşletmecilik’e , %1 oranında ise Seha İnşaat’a iştirak etmiştir. Temettü Politikası Ödenen Temettü Yıl 2004-2005 Kaynak: Şirket Tutar (TL) 920.462 Selva Gıda 2004-2005 yılları karının bir bölümünü 2005 yılının sonunda temettü olarak dağıtmıştır. Bu yıllar hariç temettü dağıtımında bulunmamıştır. Şirketin ortaklarından gerçek kişiler temettü ödemelerini nakit olarak almışlar fakat tüzel kişilere ödeme henüz yapılmamıştır. Selva ve Rakipleri 90’lı yılların sonunda 32 tane olan makarna üretici firma sayısı bugün itibariyle 22’ye gerilerken bunun en önemli sebebi sektördeki rekabet ve pazarın beklenilen seviyelerde büyüme oranı gerçekleştirememesidir. 1999 yılında 346 bin ton civarında olan makarna tüketimi 2008 yılında 435 bin ton civarında gerçekleşmiştir. Yıllık bazda %2,5 civarında büyüyen yurtiçi makarna tüketimi, üretici firmaları pazarı büyütmek amacıyla ihracat yapmaya yönlendirmiştir. Kişi başına yıllık 6 kg makarna tüketimi ile Türkiye Avrupa ülkelerinin oldukça gerisindedir. 102 İttifak Holding A.Ş. . Makarna Sektörü Pazar Payları 23,7% 38,3% 22,6% 4,3% Filiz Nuhun Ankara 5,0% 6,1% Selva Pastavilla Piyale Diğer Kaynak: Şirket Sektör firmaları gerek kapasite kullanım oranlarını arttırmak gerekse de maliyetleri düşürmek amacıyla kişi başına makarna tüketimini arttırmaya yönelik çalışmalar yapmaktadır. %6,1’lik Pazar Payı… Selva Gıda 2008 yılının Eylül ayı itibariyle değişim projesi kapsamında paketlerinin ambalajlarını değiştirmiştir. Selva Gıda’nın bu değişim kampanyasında hedeflediği Türkiye makarna tüketicilerine sos kültürü kazandırmak ve kişi başı makarna tüketimini arttırmaktır. Makarna pazarının en önemli 2 oyuncusu Filiz ve Nuhun Ankara toplamda pazarın yaklaşık %47’sine sahiptir. Selva Gıda’nın 2009 Mayıs ayında başlatmış olduğu ve ulusal kanallarda yayınlanan reklam kampanyası, 2008 yılının 2. yarısında yeniden yapılanma çerçevesinde yapmış olduğu ambalajlardaki değişimler ve Migros ve Tansaş ile 2009 yılında yapılan anlaşma çerçevesinde Selva Makarna’nın Türkiye perakende sektörünün %22’sine sahip bu zincirin raflarında yer almaya başlaması gibi etkenlerden dolayı 2009 yılında pazar payını arttıracağını beklemekteyiz. 2008 yılının Eylül ayında piyasaya Bizim markasıyla giren Ülker sektör oyuncularını etkilemiş ve özelikle markalaşmaya çalışan Selva, Kartal, Beşler gibi firmalardan pazar payı almıştır. 2006 yılından beri durum buğdayı fiyatlarındaki artıştan dolayı sürekli artma eğiliminde olan makarna fiyatları 2008 Eylül ayında tavan yapmış ve hammadde fiyatlarının esnemesiyle birlikte düşmeye başlamıştır. 2008’de Fiyatlar Maliyet Odaklı Yükseldi… Selva Gıda makarna, irmik ve paket un olmak üzere 3 farklı ürün grubunda ihracatını gerçekleştirmektedir. 2006 yılından 2008 yılı sonuna kadarki dönemde ihracatını %142 oranında arttırmıştır. İhracatının önemli bir kısmını Afrika ülkelerine yapan şirket aynı zamanda Avrupa ve Asya ülkelerine de ihracat gerçekleştirmektedir. Şirket, son yıllarda yapmış olduğu atılımlar ile özellikle Japonya pazarına girmeyi başarmıştır ve bu pazarda büyüme stratejisini devam ettirmektedir. Selva Gıda ihracatını distribütörleri aracılığı ile yapmaktadır. Pazardaki rakiplerinin aksine şirket yurtiçi satışlarda ve ihracatında tek marka “Selva” ile satışlarına devam etmektedir. 103 İttifak Holding A.Ş. . Selva İhracat 35.000 1,20 30.000 1,00 25.000 0,80 20.000 0,60 15.000 0,40 10.000 0,20 5.000 0 2005 2006 2007 2008 Miktar (Ton) 20.314 23.791 32.464 24.481 Gelir (Bin USD) 7.874 9.572 18.994 25.510 0,39 0,4 0,59 1,04 Fiyat/kg 0,00 Kaynak: Şirket Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere dolar bazında gelir son 4 yılda ortalama yıllık %34 büyümesine rağmen tonaj olarak yıllık sadece yüzde %4,7 oranında büyüme gerçekleştirmiştir. 2008 yılında ihraç edilen makarna tonajında yaklaşık %24 düşüş gerçekleşmesine rağmen fiyatlardaki oluşan aşırı yükselmeden dolayı ihracat cirosu artmaya devam etmiştir. 2006 yılından itibaren yükselmeye başlayan ve 2008 Temmuz ayında maksimum noktasına ulaşan durum buğdayı fiyatlarından dolayı, fiyatlar yükselmiştir. 2008 Temmuzdan sonra başlayan hammadde fiyatlarındaki düşüşler 2009 yılında da devam etmekte ve 380 dolar civarında seyretmektedir. Yaşanan küresel krizden dolayı 2009 Haziran ayı itibariyle Türkiye’nin toplam ihracatı 2008 yılının aynı dönemine göre %33 azalmıştır. Yaşanan bu azalmanın 2009 yılında makarna sektörü ihracatını da etkilemesi beklenmektedir. Aşağıdaki grafikte Selva Gıda’nın ihracatının önemli bir kısmını oluşturan makarna satışlarının ülkelere göre dağılımı verilmiştir. Nijer’e yapılan satışların toplam satış gelirinin %28’ini oluşturmuş olması ve grafikte görülen 7 ülkeye yapılan satışların toplam satış gelirinin yüzde %64’ünü oluşturuyor olması Selva Gıda’nın yoğunlaştırılmış bir müşteri portföyüne sahip olduğunu göstermektedir. Satış geliri(Bin USD)-2008 8.976 10.000 8.000 7.160 6.000 4.000 2.000 3.447 1.981 1.541 0 Kaynak: Şirket 104 980 762 662 İttifak Holding A.Ş. . Yatırımlar Türkiye’de 1.100 bin ton makarna üretim kapasitesi olduğu hesaplanmaktadır. Bu kapasitenin 2008 yılında yaklaşık 600 bin tonluk kısmı kullanılmıştır. Kapasite kullanım oranı %55’ler civarında seyretmektedir. Bu durumda üreticilerin sabit giderlerden dolayı hem maliyetleri artmakta hem de kapasite atıl beklemektedir. Selva Gıda’nın makarna bölümü 3 vardiya şeklinde 24 saat tam kapasite ile çalışmaktadır. Mevsimsel dalgalanmalardan dolayı tam kapasite ile çalışmasına rağmen bazı dönemlerde talebe karşılık verememektedir. Talebi karşılayabilmek adına şirket yeni yatırımlar yapmak yerine Türkiye’deki atıl kapasiteyi değerlendirme yoluna gitmiştir. Talebin fazla olduğu dönemlerde, Gaziantep ve Karaman’da bulunan tesislerde fason üretim yaptırılmaktadır. Genel itibariyle yapılan fason üretimler ihracat için kullanılmakta Konya’daki merkeze uğramadan ihraç edilmektedir. Un paketleme ve irmik değirmeni kapasiteleri orta vadede şirkete yeterli gelecek seviyededir. İrmik değirmeni kapasite kullanımı 2008 yılında %55’lerde gerçekleşmiştir. Son 3 yılda irmik değirmeni kapasitesinde bakım onarım amacıyla yapılan yatırımlardan dolayı, verimlilik artışından kaynaklanan kapasite artışı meydana gelmiştir. Şirketin 3.000 ton civarında olan stok deposu, talebin fazla olduğu dönemlerde talebi karşılayabilmek ve üretimi 12 aya yayabilmek için arttırılmış ve 4.000 tona yükseltilmiştir. Kapasite Gelişimi 250.000 200.000 (Ton) 150.000 100.000 50.000 0 2004 İrmik Değirmeni Kapasitesi 2005 2006 Makarna Üretim Kapasitesi Kaynak: Şirket 105 2007 2008 Un Paketleme Kapasitesi İttifak Holding A.Ş. . Satışlar Satışlar 70.000 62.805 1,60 1,40 60.000 51.316 46.615 50.000 46.044 1,20 44.832 1,00 40.000 34.936 0,80 30.000 0,60 20.000 0,40 10.000 0,20 0 0,00 2006 2007 Satış (Ton) Gelir( bin YTL) 2008 fiyat Kaynak: Şirket Yukarıdaki grafikte son 3 yılda gerçekleşmiş olan makarna ve irmik satış tonajları, ortalama birim satış fiyatları ve gelir miktarı verilmiştir. Grafikten de anlaşılacağı üzere 2008 yılındaki ciroda gerçekleşen artışın sebebi fiyatların artmasıdır. 2008 yılının Temmuz ayına kadarki olan dönemde gerçekleşen hammadde fiyatlarındaki artış satış fiyatlarına yansımıştır. 2009 yılında durum buğdayı rekoltesinin dünyada ve Türkiye’de yüksek beklenmesi, satış fiyatlarında gevşeme beklentisini de beraberinde getirmektedir. Selva'nın Yurtiçi ve İhracat Tonajları 35.000 30.000 Tonaj 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Yurtiçi 2006 25.454 2007 21.211 2008 22.247 İhracat 21.160 30.104 22.585 Kaynak: Şirket 106 İttifak Holding A.Ş. . Yukarıdaki grafikte son 3 yılda yurtiçi ve yurtdışı ayrı ayrı olmak üzere satılan mamul tonajları (un hariç) verilmiştir. 2007 yılındaki tonaj miktarında gerçekleşen artış Türkiye’deki hammadde fiyatlarının yurtdışına göre daha ucuz olmasından ve bundan dolayı Selva Gıda’nın fiyatlarının rakiplerine oranla daha düşük olmasından kaynaklanmıştır. 2008 yılında gerçekleşen finansal kriz şirketin ihracatını olumsuz etkilemiştir. 2008 yılında şirketin yurtiçi piyasadaki satış tonajı artmış fakat hala 2006 seviyesine gelmemiştir. İhracatın toplam satışlar içindeki payı yıllar itibariyle farklılık göstermektedir. Yurtdışı makarna fiyatlarının zirve yapması ve TL’nin dolar ve Euro karşısında değer kaybetmesine bağlı olarak ihracat gelirinin artması sonucu 2007 yılında TL bazında ihracatın toplam gelirler içindeki payı %60 seviyesine yükselerek maksimum seviyesine ulaşmıştır. Maliyetler En Büyük Maliyet Durum Buğdayı… Makarna yapımının hammaddesi olan durum buğdayı, makarna maliyetinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. 2006 yılından itibaren yükselmeye başlayan durum buğdayı fiyatları 2008 yılı Temmuz ayında zirve yapmış ve kg fiyatı 0,8609 TL olmuştur. Daha sonra hem küresel krizle birlikte talebin daralması hem de 2009 rekoltelerinin yüksek seyretme beklentisi fiyatlarda aşağı yönlü baskıyı kuvvetlendirmiştir. 2009 Haziran ayı itibariyle kg başına durum buğdayı fiyatı 550 kuruş civarında seyretmektedir. Selva Gıda’nın maliyetleri incelendiğinde, yıllar itibari ile makarna maliyetinin içerisindeki durum buğdayı oranı artmıştır. 2006 yılında %78 olan makarna maliyeti içerisindeki hammadde maliyeti, 2008 yılında %86 seviyesine yükselmiştir. Önümüzdeki dönemlerde fiyatların aşağıya gelmesiyle birlikte eski seyrine dönmesi beklenmektedir. Durum buğdayından sonra maliyetlerde en yüksek oranı %5 ile ambalaj giderleri almaktadır. 100 kg buğdaydan 65 kg civarında irmik üretilmekte, 65 kg irmikten ise yaklaşık 62 kg makarna üretimi yapılmaktadır. Bu süreçte kepek, ruşeym ve razmol gibi yan ürünler oluşmaktadır. Selva Gıda ve pazardaki diğer rakiplerinin hammadde fiyatlarından dolayı maliyetlerinde oluşan artmayı fiyatlarına yansıtmışlardır. Durum Buğdayı & Makarna Fiyatlari 1,45 1,60 1,40 0,99 1,20 0,81 Fiyat 1,00 0,80 0,60 0,38 0,72 0,51 0,40 0,20 0,00 2006 2007 Makarnalık Buğday Fiyat 2008 Makarna Satış Fiyatı Kaynak: Şirket Yukarıdaki grafikte son 3 yıl itibariyle ortalama durum buğdayı ve makarna satış fiyatları verilmiştir. 2007 yılında durum buğdayı fiyatları ortalama %34 artarken Selva Gıda bunun sadece %19’luk kısmını fiyata yansıtabilmiş bundan dolayı brüt kar marjında düşüş gerçekleşmiştir. 2008 yılı dikkate alındığında ise, %42 artan durum buğdayı fiyatlarına karşılık Selva gıda kg başına fiyatlarını ortalama %41 artırmış ve maliyetlerdeki artışını fiyatlarına 107 İttifak Holding A.Ş. . yansıtarak brüt kar marjını arttırmıştır. Durum buğdayı fiyatları 2008 Eylül ayından itibaren düşme eğilimindedir ve 2009 Haziran ayı itibariyle durum buğdayı fiyatları 2008 yılı ortalamasının %30 altında seyretmektedir. Dağıtım Ağı… Selva Gıda yurtiçi ve yurtdışı satışlarını distribütörler aracılığıyla yapmaktadır. Şirket prensip olarak yurtdışında herhangi bir ülkede sadece bir dağıtıcı ile çalışmakta ve bundan dolayı distribütörün kendi ülkesindeki dağıtım ağı Selva için büyük önem arz etmektedir. Yurtdışında showroom tarzı bir yapılanma şu an itibariyle bulunmamaktadır. Yurtiçinde ise bölge ve şehir bazlı distribütörlerle çalışılmaktadır. Aşağıdaki tabloda miktar bazında 2008 yılında en fazla satış yapılan müşteriler verilmiştir. Yurtiçi Satışlar Miktar/Ton Celka Gıda Ltd. Şti. Bim Birleşik Mağazalar A.Ş. Altıntaş Gıda Ltd. Şti. Adese A.Ş. Yeditepe Gıda Ltd. Şti. Ulaş Gıda Ltd. Şti. Ak Tem Gıda A.Ş. Öz Rize A.Ş. Gülel Gıda Ltd. Şti. Ertekin Gıda Ltd. Toplam 3.135 2.688 2.052 1.556 1.516 1.304 1.321 1.273 1.157 942 16.944 Tutar/Bin TL 3.879 3.346 2.572 2.020 1.913 1.690 1.655 1.577 1.280 1.175 21.106 Kaynak: Şirket Yurtiçine yapılan satışların %54’ü en büyük 10 müşteriye yapılmaktadır. 2009 Mayıs ayında Migros ve Tansaş ile yapılan anlaşma sonucunda, Türkiye’nin büyük perakende zincirlerinden biri olan grubunda bu listeye önümüzdeki dönemlerde dahil olması beklenebilir. Selva Gıda sadece BİM’e fason olarak Kardelle markası altında üretim yapmaktadır. Geri kalan tüm yurtiçi ve yurtdışı satışlarında Selva markası kullanılmaktadır. Celka Gıda, Selva’nın Konya distribütörüdür ve 2008 yılında en büyük müşteri olarak göze çarpmaktadır. Adese A.Ş. grup şirketlerinden olmakla birlikte, 2008 yılında yurtiçi satışların %5’ini oluşturmaktadır. Adese’nin hızlı bir şekilde büyümeye devam etmesi de önümüzdeki dönemlerde Selva’nın satışları içerisindeki payını arttıracağı anlamına gelmektedir. 108 İttifak Holding A.Ş. . Finansal Analiz Cirodaki Artış Fiyat Kaynaklı… Selva Gıda’nın satışları 2008 yılında 2007 yılına göre %36 oranında büyüme kaydetmiştir. 2008 yılında satış tonajı %12 küçülmesine rağmen, cirodaki artışın sebebi, fiyatlardaki artıştan kaynaklanmaktadır. Satışların maliyetinin önemli kısmını durum buğdayı fiyatları oluşturduğu için, buğday fiyatlarındaki değişimler maliyetleri önemli ölçüde etkilemektedir. 2008 yılında makarna fiyatlarının maliyetlere oranla daha fazla artması ve dolar kurunda gerçekleşen yükselmeden dolayı ihracat marjının artması brüt kar marjını 2008 yılında 2007 yılına göre 1 puan arttırmıştır. Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere 2008 yılında birim maliyetler 2007 yılına göre ortalama %39 artış gösterirken, aynı dönemde birim satış fiyatlarında meydana gelen TL bazında %46 artma brüt kar marjındaki değişime sebebiyet vermiştir. Brüt kar marjında meydana gelen 1 puanlık artma bundan kaynaklanmaktadır. Gelir Tablosu Bin TL Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Esas Faaliyet Karı Esas Faaliyet Karı Marjı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı Net Dönem Karı Net Kar Marjı 2009/06 44.773 36.598 8.175 18,3% 530 1,2% 238 768 1,7% -182 -0,4% Değişim -9% -10% -4% -81% -75% 2008 98.268 81.220 17.048 17,3% 5.725 5,8% 346 6.071 6,2% 4.685 4,8% Değişim 36% 32% 57% 956% 542% 2007 72.370 61.541 10.829 15,0% 542 0,7% 404 946 1,3% 290 0,4% Kaynak: Şirket Yukarıdaki tabloda 3 dönem karşılaştırmalı olarak Selva Gıda’nın gelir tablosu verilmiştir. Durum buğdayının 2007 yılında maliyetlerin içindeki payı %82 iken, durum buğdayı fiyatlarının diğer giderlere oranla daha fazla yükselmesinden dolayı maliyetler içindeki payı 2008 yılında %86’ya yükselmiştir. 2009 yılının ilk yarısında durum buğdayı fiyatlarında 2008 yılının sonunda başlayan düşme eğilimi devam etmiş ve maliyetler içerisindeki payı %80 olmuştur. Maliyetlerin içindeki bir diğer önemli kalem ise %6 pay ile genel üretim giderleridir. Genel üretim giderleri elektrik, amortisman, bakım giderleri ve yemek giderlerini içermektedir. 2008 yılında hem döviz kurunda yaşanan yükselme hem de fiyatların artmasından dolayı ciro %36 artarak 98,2 milyon TL’ye ulaşmıştır. 2009 yılının ilk yarısında küresel kriz sebebiyle ihracatın düşmesine paralel olarak ciro önceki senenin aynı dönemine göre %9 gerilemiş ve 44,7 milyon TL olarak kaydedilmiştir. 2008 yılında artan satışların yanı sıra yüksek brüt kar 109 İttifak Holding A.Ş. . marjı brüt karı %57 oranında artarak 17 milyon TL olarak gerçekleşmesini sağlamıştır. Brüt kar marjı 2008 yılında hammadde fiyatlarının artmasına karşın fiyat geçişlerini sağlanması sonucu önceki yıla göre 2 puan yükselirken cari dönemde kurun hala yüksek seviyede olması ve Selva Makarna’nın markalaşma yolunda atmış olduğu adımlar, brüt kar marjının 2008 yılsonuna göre 1 puan arttırmıştır. 2009 yılının 1. yarısında FAVÖK marjının azalmasına faaliyet giderlerinde reklam kampanyasına bağlı olarak meydana gelen artış neden olmuştur. 2009 yılının ilk yarısında 2 milyon TL’lik reklam harcaması gerçekleşmiştir. Ulusal kanallarda yayınlanan ve Selva Makarna’nın piyasada bilinirliğini arttırmaya yönelik olan lansman kampanyasının faaliyet giderleri içerisindeki etkisi sıfırlandığında, 2009 yılının birinci yarısı için FAVÖK marjı 6,1 milyon TL olarak gerçekleşmekte bu da 2008 yılı marjı ile hemen hemen aynı seviyeyi işaret etmektedir. Net Satışlar & FAVÖK (Milyon TL) 98,3 Net Satışlar 100,0 6,1 6,0 5,0 72,4 80,0 60,0 7,0 4,0 53,8 44,7 3,0 40,0 2,0 1,4 20,0 0,8 0,6 0,0 Net satışlar FAVÖK FAVÖK 120,0 2006 2007 2008 2009/6 53,8 72,4 98,3 44,7 1,4 0,6 6,1 0,8 1,0 0,0 Kaynak: Şirket 2008 Yılında FAVÖK Marjı Yükseldi… Selva Gıda’nın satışları 2006 yılından 2008 yılına kadarki 3 yıllık süreçte %82 oranında artış göstermiştir. FAVÖK yıllar itibari ile dalgalanma göstermiş ve 2008 yılında 6,1 milyon TL olmuştur. 2007 yılında FAVÖK’deki daralma brüt kar marjında meydana gelen daralmadan kaynaklanmaktadır. Bu dönemde artan hammadde fiyatlarını şirketin hızlı bir şekilde fiyatlara yansıtamaması neticesinde brüt kar marjı düşmüş ve FAVÖK marjını olumsuz etkilemiştir. 2008 yılında ise FAVÖK marjının son 2 yıla göre oldukça yüksek seviyede seyretmesi iki sebepten kaynaklanmıştır: 1) Bu dönemde satışların %36 artmasına rağmen faaliyet giderlerinin %6,4 artmış olması. 2)Mamul fiyatlarının maliyetlere oranla daha fazla yükselmesi. Yukarıda da bahsedildiği üzere 2009 yılının ilk yarısında FAVÖK marjının azalmasının sebebi lansman giderinden kaynaklanmaktadır. 2009 yarı dönem cirosunun 2008 yılının ilk yarısına göre %7,4 azalmasında ihracatta yaşanan daralma neden olmuştur. Faaliyet giderlerinin önemli bir kısmının sabit giderlerden oluşmasından dolayı ciroda meydana gelen artma Selva gıdanın marjına önümüzdeki dönemde olumlu yansıyacaktır. 110 İttifak Holding A.Ş. . VARLIKLAR Dönen Varlıklar Hazır Değerler Ticari Alacaklar İlişkili Taraflardan Alacaklar Stoklar Diğer Dönen Alacaklar 30.06.2009 80.216.795 2.149.614 11.918.574 56.316.887 7.563.789 2.267.911 31.12.2008 58.852.718 740.114 10.888.219 36.826.088 8.755.327 1.642.970 Değişim (%) 36% 190% 9% 53% -14% 38% Duran Varlıklar Finansal Yatırımlar Maddi Olmayan Varlıklar Diğer Duran Varlıklar Maddi Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR 8.439.560 1.101.817 912.620 39.089 6.386.034 88.656.355 6.758.359 1.067.231 55.971 188.643 5.446.514 65.611.077 25% 3% 1531% -79% 17% 35% YÜKÜMLÜLÜKLER Kısa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar İlişkili Taraflara Borçlar Diğer Borçlar Diğer Yükümlülükler 44.620.474 31.263.701 8.060.045 1.973.069 166.680 3.156.979 42.701.254 34.666.567 3.357.519 2.696.009 146.333 1.834.826 4% -10% 140% -27% 14% 72% Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Borç Karşılıkları 27.564.553 26.716.191 848.362 6.541.512 5.668.121 873.391 321% 371% -3% Özsermaye Sermaye Özsermaye Enflasyon Düzeltmesi Kar Yedekleri Net Kar Geçmiş Yıl Zararları/Karları TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 16.471.328 5.000.000 4.941.236 630.352 -181.633 6.081.373 88.656.355 16.368.311 4.750.000 4.941.236 595.766 4.685.583 1.395.726 65.611.077 1% 5% 0% 6% -104% 336% 35% Kaynak:Şirket Yukarıdaki tabloda Selva Gıda’nın 31.12.2008 ve 30.06.2009 dönemleri karşılaştırmalı bilançoları verilmiştir. 2009 yılının 1. yarısında Selva Gıda’nın aktif büyüklüğü %35 oranında artmıştır. Büyümenin ana sebebi ise grup şirketlerinden Seha Yapı’nın fonlanmasına karşılık olarak, Selva’nın uzun vadeli borçlanmasıdır. 2008 yılında 16 milyon TL olan Seha Yapı’dan alacaklar 30.06.2009 dönem sonu itibariyle 38 milyon TL’ye yükselmiştir. 30.06.2009 tarihi itibariyle 88,7 milyon TL olan aktiflerin %90’ının dönen varlıklardan oluşması şirketin oldukça likit bir yapıya sahip olduğunu göstermektedir. 31.12.2008 tarihi itibariyle 31mn TL olan grup şirketleri adına çekilen kredilerin tutarı, 2009 yılının yarı döneminde 52mn TL’ye yükselmiştir. Grup şirketleri adına alınan kredi 111 İttifak Holding A.Ş. . tutarındaki 21 mn TL’lik artma varlık büyümesini açıklamaktadır. Hammadde fiyatlarının sürekli artma eğiliminde olduğu dönemlerde tedarikçilerle peşin çalışan Selva Gıda, durum buğdayı fiyatlarının düşmesiyle birlikte tedarikçilerle vadeli çalışmaya başlamış ve buna paralel olarak ticari borçlarda artma meydana gelmiştir. 30.06.2009 tarihi itibariyle varlıkların %63’ünü ilişkili taraflardan alacaklar oluşturmaktadır. Nakit oranının %5 seviyesinde olması şirketin kısa vadede likidite sorunu yaşayabileceğine işaret etmektedir. Fakat şirketin ticari alacaklarının, ticari borçlara oranla yüksek olması ve ortalama vadelerinin aynı olması sebebiyle oradan kaynaklanan fon nakit açığını kapatmada kullanılabilir. Selva Gıda’nın kısa ve uzun vadeli finansal borçlarının 6 milyon TL’lik kısmı işletme sermayesi ihtiyacı için alınan tutardan kaynaklanmakta, geri kalan 52 milyon TL’lik kısım ise grup şirketleri adına alınan kredilerden oluşmaktadır. Yıllar itibariyle Finansal Borç 70 58 60 (Mn TL) 50 40,3 40 25,8 30 20 13,0 10 0 2006 2007 2008 2009/6 Kaynak: Şirket 2008 yılında şirketin kısa vadeli finansal borçları 2007 yılının aynı dönemine göre %34 artış göstermiş ve 34,6 milyon TL’ye ulaşmıştır. 2009 yılının ilk 6 aylık döneminde ise finansal borçlar %45 oranında artma göstermiş ve 58 milyon TL olmuştur. Bu tutarın yaklaşık 6 milyon TL’si işletme sermayesi ihtiyacından dolayı Selva Gıda’nın kendi adına kullanmış olduğu kredi borcundan, geri kalan kısım ise grup şirketleri adına çekilen kredi miktarından oluşmaktadır. Finansal borçların bilanço payının %66 seviyesinde olması şirket için bir risk unsuru olarak düşünülmesine rağmen, finansal borcun %90’ının grup şirketleri adına alınan kredilerden oluştuğu düşünüldüğünde risk unsuru taşımadığı görülecektir. Şirketin finansal borçlarının %53’ü dolar bazında geri kalan kısım ise euro bazındadır. Şirket sadece ihracat kredisi kullandığı için TL bazında kredisi bulunmamaktadır. Selva yabancı para cinsinden olan kredi miktarını yabancı para cinsinden olan alacaklarıyla dengelemekte ve döviz açık pozisyonu taşımamaktadır. Kurun çok dalgalı seyrettiği ve yükseldiği 2008 yılında dahi şirket kambiyo zararı yazmamıştır. Oranlar Yandaki tabloda 30.06.2009 verileri baz alınarak Selva Gıda için önemli rasyolar hesaplanmıştır. Yukarıda da bahsedildiği üzere borçlanma oranının yüksek olmasının sebebi grup içi şirketler adına alınan borçlardan kaynaklanmaktadır. Şirketin kendi adına kullanmış olduğu kredi miktarı dikkate alındığında borçlanma oranı 0,4’e düşmektedir. Aktif devir hızının 1 olması şirketin satış kabiliyetinin yüksek olduğunu göstermektedir. 2008 yılında %29 olan özsermaye karlılığı, 2009 yılının Kaynak: Şirket ilk 6 aylık döneminde negatif olmuştur. Şirketin faaliyetlerinde ve satışlarında karlılığı olumsuz etkileyecek çok önemli bir durum olmamasına rağmen lansman harcamaları dolayısıyla zarar etmesi özsermaye karlılığının negatif olmasına neden olmuştur. Cari Oran Borçlanma Oranı Finansal Kaldıraç Oranı Aktif Devir Hızı Özsermaye Karlılığı 1,8 4,4 3,5 1,0 -1% 112 İttifak Holding A.Ş. . Z Score Modeli… Şirket iflaslarının tahminine yönelik kullandığımız şirketlerin likidite, birikim, esas faaliyet karlılığı, borçluluk ve satış kabiliyetini ölçen Z Score Modeli, Amerikan şirketleri için iflasların 2 yıl önceden yüksek bir yüzde ile (%72-80) başarılı bir şekilde tahmin edilebileceğini ortaya koymuştur. Modelin en büyük dezavantajı ise Amerikan şirketlerini dikkate alarak oluşturulması ve iflasa giden yolda yönetim ayağını dikkate almamasıdır. Buna rağmen dikkate değer bir model olduğunu önemli göstergeleri barındırdığını düşünmekteyiz. Z score modele göre üretim şirketlerinin 2,90’ın üzerinde yer alması firmaların güçlü bir mali yapıya sahip olduğunu gösterirken 1,10’un altında kalınması önemli bir risk göstergesi olarak nitelenmektedir. Selva Gıda için bu modeli uygularken PD/Toplam Borçlar rasyosunun hesaplanmasında Şirket için değerlememizde belirlediğimiz 51,1 milyon TL’lik piyasa değeri kullanılırken Şirket bilançosunda grup şirketlerini fonlamak için bankalardan çekilen ve faiz oranları tamamen Grup şirketlerine yansıtılan kısa vadeli finansal borçlar ve kısa vadeli ilişkili taraflara olan ticari borçlar çıkarılmış ve Selva’nın gerçek bilançosu oluşturulmuştur. Selva Gıda 2008 bilanço verilerine göre gerçekleştirdiği 6,44’lük skoru ile tehlikeli bölgeden çok uzakta yer almakta ve güçlü bir bilanço resmi ortaya çıkarmaktadır. Du Pont Analizi… 2007 yılında %2,6 olan özsermaye karlılığının geçtiğimiz yıl %28,6 olarak kaydedildiğini görmekteyiz. Şirketin varlıklarının finansmanında özsermayesinin oranının artması ile borçlanma oranı düşerken özsermayedeki artışın nedeni 2007 yılına göre geçtiğimiz yıl karlılığın önemli oranda artırılmasıdır. Aynı şekilde varlıkların getirisi 2008 yılında bir miktar yükselmiş 1 liralık varlık 1,49 lira gelir yaratmıştır. Başka bir deyişle 2008 yılında maliyetlerin kontrol altında tutularak kar marjının artırılması ve satış kabiliyetinde görülen hafif iyileşme özsermaye karlılığındaki artışın temel nedeni olarak gösterilebilir. DUPONT ANALİZİ Aktif/Özsermaye Net Satış/Aktif Net Kar/Satış ÖZSERMAYE KARLILIĞI SELVA 2007 444,6% 146,0% 0,4% 2,6% SELVA 2008 400,8% 149,8% 4,8% 28,6% Kaynak: Şirket & İMKB DEĞERLEME İndirgenmiş Nakit Akımı İndirgenmiş nakit akımı yöntemini kullanmayı daha uygun bulduğumuz Selva A.Ş için, 2009-2018 yılları arasında yaptığımız tahminlerde nominal %15,29 ağırlıklı özsermaye maliyeti ve uç değer için %13,10 ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti kullanılmıştır. Özsermaye maliyetini hesaplarken kullandığımız ve hissenin piyasaya göre şiddetini ve yönünü belirleyen beta değerini hesaplamak için İMKB’ye kote gıda şirketlerinin betalarının ortalamaları alınmıştır. Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini hesaplarken şirketin finansal borçları olarak sadece kendi adına almış olduğu borçlar dikkate alınmıştır. Grup şirketleri adına aldığı borçlardan şirketin herhangi bir finansman gideri ödeme yükümlülüğü olmadığı için böyle bir yöntem seçilmesi uygun görülmüştür. Risksiz getiri oranı en uzun vadeli Türk tahvilinin getirisini baz olarak tahmin edilirken finansal borç/özsermaye oranı, Şirket ve sermaye piyasası risk primlerinin incelenen dönemde değişmeyeceği varsayılmıştır. 113 İttifak Holding A.Ş. . İskonto Oranı 2009-2018 Risksiz getiri oranı Uç değer 13,0% 12% Beta katsayısı Kaldıraçlı beta katsayısı 0,63 0,63 0,76 0,76 Sermaye piyasası risk primi 5,0% 3% Özsermaye maliyeti Kaldıraçlı özsermaye maliyeti 16,15% 13,89% 16,79% 14,28% Borçlanma maliyeti Vergi oranı 16,00% 13,50% 20,00% 20,00% Toplam finansal borçlar (T) Toplam özkaynaklar (T) 5.651.434 5.651.434 16.471.328 16.471.328 15,29% 13,10% AOSM Duyarlılık analizine göre şirketin piyasa değeri 56-61 milyon TL aralığında hareket ederken belirlenen değerlerin ortalaması 58 milyon TL seviyesindedir. İNA’nın %1 uç değer büyüme ve %15,29 iskonto oranı ile işaret ettiği optimum piyasa değeri ise 58,4 milyon TL’dir. İNA Duyarlılık Analizi Uç Değer Büyüme Oranı %0,5 %1,0 %1,5 FD/FAVÖK (x) AOSM Firma Değeri ('000 TL) Piyasa Değeri ('000 TL) 114 15,00% 61.710 63.058 64.522 15,29% 60.619 61.936 63.367 15,50% 59.871 61.167 62.575 15,00% 10,2 10,4 10,6 15,29% 10,0 14,3 10,4 15,50% 9,9 10,1 10,3 15,00% 58.208 59.556 61.020 15,29% 57.117 58.435 59.865 15,50% 56.369 57.665 59.073 İttifak Holding A.Ş. . İNA ('000 TL) 2008 İndirgeme Katsayısı 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T 2014 T 2015 T 2016 T 2017 T 1 0,87 0,75 0,65 0,57 0,49 0,43 0,37 0,32 0,28 7.990 9.188 10.566 11.623 12.785 Net Satışlar 98.268 84.710 95.266 107.151 118.438 130.165 FAVÖK 6.071 1.172 4.333 6.743 9.228 10.807 -81% 270% 56% 37% 17% 1,38% 4,55% 6,29% 7,79% 8,30% 10.165 FAVÖK Büyümesi FAVÖK Marjı 6,18% Faiz Vergi Öncesi Kar 5.725 731 3.842 6.202 8.637 Faiz Vergi Öncesi Kar Büyümesi -87% 426% 61% 39% 18% Vergi Oranı 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% 20,0% Düzenlenmiş Vergiler -146 -768 -1.240 -1.727 -2.033 Vergi Sonrası Net Faaliyet Karı 585 3.074 4.962 6.909 8.132 426% 61% 39% 18% Vergi Sonrası Net Faaliyet Karı Büyümesi 2018 T Uç değer 0,28 Amortisman 441 491 541 591 641 Net Yatırım Giderleri -954 -500 -500 -500 -500 1.101 -1.846 1.508 1.401 1.615 -1.029 4.911 3.494 5.599 6.658 -%577,21 -%28,84 %60,23 %18,91 %20,00 %15,00 %15,00 %10,00 %10,00 %1,00 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %15,29 %13,10 İndirgenmiş Nakit Akımı -1.029 4.260 2.629 3.653 3.768 Şimdiki Değer 61.936 İşletme Sermayesi Değişimi -2.430 Toplam Nakit Akımı Nakit Akımındaki Büyüme AOSM Net Nakit -3.502 Piyasa Değeri 58.435 Hedef Çarpanlar 2008 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T FAVÖK Hedef FD/FAVÖK 6.071 10,2 1.172 52,9 4.333 14,3 6.743 9,2 9.228 6,7 115 3.922 3.912 3.902 3.723 3.552 106.715 29.645 Net nakit şirketin kendi adına almış olduğu finansal borçlarından şirketin nakit ve nakit benzeri varlıklarının çıkarılması sonucu elde edilmiştir. Selva İnşaat’ın diğer grup şirketleri adına alınan finansal borçlar hesaplamaya dahil edilmemiş ve hangi grup şirketi adına alındıysa o şirketin net nakdine dahil edilmiştir. 2009-2013 yılları arasında Selva Gıda için ortalama yıllık %8,9’luk satış artışı öngörülürken, bu dönem içerisinde şirketin toplam 3 milyon TL yatırım harcaması yapacağını tahmin etmekteyiz. Şirketin 2009 yılında başlatmış olduğu reklam kampanyası ve öncesinde 2008 yılında yapmış olduğu ambalaj ve görünümündeki değişimlerin bu büyümeyi destekleyeceğini düşünmekteyiz. Aynı zamanda Şirketin Türkiye’nin en büyük makarna ihracatçısı konumunda olması bu büyüme trendini destekleyeceğini göstermektedir. 2008 yılında %17 olan brüt kar marjını, yıllar itibariyle şirketin hem yurtiçi hem de yurtdışı piyasadaki konumunu güçlendireceği ve bunu fiyatlara yansıtacağı varsayımıyla %19’a yükselttik. 2009 yılında küresel kriz dolayısıyla ihracatında daralma beklediğimiz Selva gıda’nın satışlarının 2008 yılına göre %14 oranında düşeceğini düşünmekteyiz. Ciroda beklenen bu daralmanın en önemli sebebi durum buğdayı fiyatlarında meydana gelen azalmadan dolayı ürün fiyatlarının düşmesidir. 2009 yılında lansman harcamaları için harcanması planlanan 4 milyon TL’nin 2 milyon TL’lik kısmı ilk 6 ayda harcanmıştır. 2010 yılından itibaren Şirket cironun %1-%1,5’lık kısmını reklam harcaması bütçesi olarak planlamaktadır. Bizde önümüzdeki 5 yıl faaliyet giderleri projeksiyonun yaparken bu reklam giderlerini dikkate aldık. Gelir Tablosu (TL) Net Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Faaliyet Giderleri Esas Faaliyet Karı Amortisman FAVÖK İşletme Sermayesi İhtiyacı YATIRIMLAR 2009 T 84.709.728 70.109.848 14.599.880 13.869.224 730.656 441.124 1.171.780 -16.321.747 954.000 2010 T 95.266.239 78.775.089 16.491.150 12.649.191 3.841.960 491.124 4.333.084 -14.475.470 500.000 2011 T 107.150.656 87.580.029 19.570.627 13.368.675 6.201.952 541.124 6.743.076 -15.983.685 500.000 2012 T 118.438.379 95.673.276 22.765.103 14.128.328 8.636.775 591.124 9.227.899 -17.385.002 500.000 2013 T 130.164.947 105.068.892 25.096.055 14.930.560 10.165.496 641.124 10.806.620 -19.000.418 500.000 Kaynak: BMD Tahmin Yurtiçi Makarna Kg Fiyat Gelir (TL) Un Kg Fiyat Gelir (TL) Toplam Yurtiçi İhracat Kg Fiyat Gelir (TL) Yan ürün Geliri Diğer* TOPLAM CİRO (TL) 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T 25.225.000 1,2 30.017.750 27.900.000 1,2 33.480.000 30.700.000 1,25 38.375.000 33.400.000 1,3 43.420.000 35.750.000 1,4 50.050.000 11.956.250 0,84 10.009.773 40.027.523 15.000.000 0,92 13.800.000 47.280.000 17.500.000 0,98 17.227.000 55.602.000 18.300.000 1,01 18.519.600 61.939.600 18.450.000 1,06 19.520.100 69.570.100 2009 T 23.714.489 1,1 26.085.938 7.154.871 11.441.396 84.709.728 2010 T 24.900.214 1,2 28.759.747 7.954.873 11.271.619 95.266.239 2011 T 26.145.225 1,2 31.707.621 8.715.789 11.125.246 107.150.656 2012 T 27.452.486 1,3 34.957.652 9.403.315 12.137.811 118.438.379 2013 T 28.825.110 1,3 38.540.812 9.863.383 12.190.652 130.164.947 Kaynak: BMD Tahmin 116 İttifak Holding A.Ş. . Piyasa Çarpanları İMKB Gıda sektörü incelendiğinde şirketin piyasa değeri 57,2 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Yapılan Gıda sektörü çalışmasına İMKB’de işlem gören içecek hariç tüm gıda şirketleri dahil edilmiştir. F/K oranının hesaplanmaya alınmamasının sebebi 2009 yılının ilk yarısı itibariyle yıllık bazda İMKB gıda şirketlerinin önemli bir kısmının zararda olmasıdır. TL Gıda Sektörü Piyasa Değeri F/K A.D 57.250.860 FD/FAVÖK 37.260.583 FD/SATIŞ 103.901.632 PD/DD 30.590.364 Şirket İMKB-100 şirketlerinin aşağıda görülen üç rasyosuna göre değerlendiğinde piyasa değeri 48 milyon TL çıkmaktadır. Bankalar hariç tüm İMKB-100 şirketleri hesaplamaya dahil edilmiştir. TL İMKB-100 Piyasa Değeri F/K A.D 48.004.362 FD/FAVÖK 25.462.861 FD/SATIŞ 93.620.859 PD/DD 24.929.367 Faaliyet alanı açısından Selva Gıda’ya benzeyen Tat Konserve’nin piyasa çarpanlarına göre piyasa değeri 47 milyon TL olarak hesaplanmaktadır. TL Tat Piyasa Değeri F/K A.D 47.056.710 FD/FAVÖK 20.211.311 FD/SATIŞ 78.920.394 PD/DD 37.020.138 Selva Gıda yurtdışı benzer şirketler olan American İtalian Pasta Coorporation, Brasil Foods S.A ve Montery Gourmet Food Incile kıyaslandığında piyasa değeri 54,9 milyon olarak hesaplanmaktadır. TL ULUSLAR ARASI Piyasa Değeri F/K A.D 54.929.925 FD/FAVÖK 25.507.661 FD/SATIŞ 95.138.956 PD/DD 44.143.159 Aşağıda yapmış olduğumuz İNA ve çarpan analizi sonucunda çıkan piyasa değerleri ağırlıklandırılmış ve Selva Gıda’nın piyasa değeri bulunmuştur. Selva Gıda’nın piyasa değeri 51,1 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışmasında en fazla ağırlık indirgenmiş nakit akımı yöntemine verilmiş, geri kalan kısım ise çarpan analizi sonucu çıkan piyasa değerleri arasında paylaştırılmıştır. SELVA GIDA Değer (Bin TL) Ağırlık Değer(Bin TL) Tüm Gıda Sektörü 57.251 15% 8.588 İMKB-100 48.004 5% 2.400 Tat Konserve 47.057 10% 4.706 Uluslararası Şirketler 54.930 15% 8.239 İNA 58.435 55% 32.139 100% 56.072 Toplam Değer Kaynak: BMD Tahmin 117 İttifak Holding A.Ş. . SEHA İNŞAAT Dünya İnşaat Sektörü Dünya inşaat sektörü 2000’li yılların başında düşüşler yaşamasına rağmen, 2003 yılından itibaren toparlanmış ve 2008 yılına kadarki dönemde %3 ile %6 arasında büyüme kaydetmiştir. 2008 yılında ise dünya inşaat sektörünün yaklaşık %24’ünü oluşturan Amerika’da konut kredilerindeki geri ödemelerde yaşanan sıkıntılar sebebiyle sektör yavaşlamış ve 2008 yılında %1 oranında artış gösterip 4,8 trilyon dolara ulaşmıştır. İnşaat Malzemeleri Birliği’nin raporuna göre sektördeki toplam üretimin 2009 yılında %19 azalması beklenmektedir. Aynı rapora göre 2010 yılında düşüşte bir miktar yavaşlamayla sektörün %5 daralması beklenmektedir. Yeni başlanan inşaat sayısı Temmuz 2009 itibariyle tarihinin en düşük seviyelerini görürken sektördeki küçülme geçen senenin aynı dönemine göre %40 olarak gerçekleşmiştir. Dünya İnşaat Sektörü Büyümesi 5,2% 6% 5,0% 4,6% 5% 3,0% 4% % 3% 2% 1,0% 1% 0% 2004 2005 2006 2007 2008 Kaynak: CPA Aşağıdaki grafikte görüldüğü üzere, 2008 yılında Amerika hariç diğer ülkelerde inşaat harcamalarında artış meydana gelmiştir. Özellikle Çin, Hindistan, Kore gibi Uzakdoğu Asya ülkelerinde sektör hızla büyümeye devam etmektedir. Dünya inşaat sektörünün yaklaşık %24’ünü oluşturan ABD’de meydana gelen daralma dünya inşaat sektöründeki büyümeyi yavaşlatmış ve 2008 yılının %1 büyüme ile sonlanmasına neden olmuştur. Dünya inşaat sektörünün en büyük 3 oyuncusu sırasıyla ABD, Japonya ve Çin olmasına rağmen önümüzdeki dönemde yüksek büyüme oranları gerçekleştirmesi beklenen Çin’in sektörün Amerika’dan sonra en büyük oyuncusu olması beklenmektedir. 118 İttifak Holding A.Ş. . İnşaat Harcamalarındaki değişim (2008) 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% Kaynak: CPA Avrupa Özellikle yaşlı nüfusun konut edinme ihtiyacının azalmasından dolayı inşaat sektörünün büyüme hızının Avrupa’da önümüzdeki dönemde yavaşlaması beklenmektedir. Ancak Euro’da meydana gelen değer artışları ve özellikle de Almanya’nın Avrupa bölgesinde sektördeki baskınlığı sektör için istikrar vaat etmektedir. 2007 yılında bölgede inşaat sektörü 2006’ya göre biraz yavaşlayarak %2 büyümüştür. 2008’de ise büyüme hızı %1,4 sevilerinde gerçekleşmiştir. Batı Avrupa’da konut talebi düşerken, Doğu Avrupa’da ise tam tersi bir durum söz konusudur. Özellikle İspanya, İrlanda’nın içinde olduğu bölge 2008 yılında %1 büyüme kaydederken, Orta ve Batı Avrupa’da ise 2010 yılı beklentileri %9,2 seviyelerindedir. Ofis, altyapı ve fabrika yapıları Avrupa’da inşaat sektörünü domine etmektedir. ABD 2009 Haziran ayı itibariyle ABD’de inşaat sektörüne yapılan toplam harcama yıllık bazda 965,7 milyar dolardır. 2009 yılı boyunca 6 ay içerisinde yapılan harcama ise 455,6 milyar dolardır. Özel sektör inşaat harcamaları 2008’in Haziran ayından 2009 Hazirana kadar yıllık bazda 643,9 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. 246 milyar doları konut yatırımlarından, geri kalan kısım ise konut dışı yatırımdan kaynaklanmaktadır. Yukarıdaki tabloda ABD’nin son 1 yılda gerçekleşen konut ve konut dışı inşaat harcamaları görülmektedir. Tablodan da anlaşılacağı üzere Amerika’da sektörün olumsuz etkilenmesinin ana sebebi konut sektöründe yaşanan daralma olarak göze çarpmaktadır. Daha önce de bahsedildiği üzere bunun sebebi ise mortgage kredilerinin geri ödemelerinde yaşanan sıkıntılardır. 119 İttifak Holding A.Ş. . Türkiye İnşaat Sektörü Türkiye’de 1980’li yıllardan itibaren ciddi gelişim göstermiş olan inşaat sektörünün büyüme eğilimi 1988 yılından sonra yavaşlamıştır. 1988 yılında liberalizasyon süreci ve artan faizlerle yükseliş gösteren yatırım maliyetleri sonucu talep daralmıştır. 1993-2003 yılları döneminde Türkiye ekonomisi %26,13 oranında büyürken inşaat, ana sektörler arasında küçülen tek sektör olarak %22,4 daralma göstermiştir. Daralmanın en önemli etkenlerinden biri kamu inşaat sektörü yatırımlarındaki düşüş olarak görülmüştür. 2003 yılı öncesinde konut inşaatlarının da düşük seviyede olması nedeniyle kamu yatırımları sektörün belirleyicisi olmuştur. Konut yatırımlarının bu dönemde yetersizliğinin en önemli nedenlerinin başında, yüksek faiz ve döviz kurları nedeniyle bireysel tasarrufların konut yatırımları yerine kamu kağıtlarına yönelmiş olması gelmektedir. Konut sektörü 2004 yılından itibaren canlanmaya başlamış, 2005 yılının ilk yarısında inşaat ruhsatlarındaki artış oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre %40 olarak gerçekleşmiştir. 2001 krizinin ardından 2002 yılından itibaren Türkiye ekonomisinde görülen hızlı büyüme süreci 2006 sonuna kadar devam etmiştir. 2007 yılında ise gerek milli hesaplama sisteminde yapılan düzenlemeler gerekse de ülkedeki genel ekonomik ve sosyal politikaların umulanın aksine ülkede yeterli istikrarlı ortamı yaratamaması ve küresel dalgalanmaların da etkisiyle inşaat sektörü gelişme hızı, geçen yılların aksine düşük bir seviyede seyrederek %5,7 olarak gerçekleşmiştir. Sektör, bu büyüme oranıyla 2006 yılının aksine oldukça küçük bir büyüme eğilimi göstermiştir. Global krizin derinleşmesi ile birlikte 2008 yılında inşaat sektöründe daralma derinleşmiş ve %6,7 oranında sektör küçülmüştür. Yükselen emtia fiyatları sonucu üretim maliyetlerinin artması, küresel likidite krizi sonucunda ortaya çıkan nakit sıkıntısı, konut kredilerinin faizlerinde meydana gelen yükselmeler ve kriz ortamından dolayı konut fiyatlarının ileriki dönemlerde daha da düşeceği beklentisi hem arzı hem de talebi bu dönemde düşürmüştür. GSYH & İnşaat Sektörü büyümesi 20 15 10 % 5 0 -5 -10 -15 -20 İnşaat Sektörü 2001 -17,4 2002 13,9 2003 7,8 2004 14,1 2005 9,3 2006 18,5 2007 5,7 2008 -7,6 GSYH -5,7 6,2 5,3 9,4 8,4 6,9 4,7 1,1 Kaynak: TUİK 120 İttifak Holding A.Ş. . Son 8 yıl dikkate alındığında bu dönemde ortalama inşaat sektörü %5,5 büyürken, GSYH aynı dönemde ortalama %4,5 oranında büyüme kaydetmiştir. 2001 ve 2008 yıllarındaki kriz dönemlerinde inşaat sektörü GHYH’ya göre büyük miktarda düşme göstermiş fakat krizden çıkma devresinde ise en hızlı büyüyen sektör olarak dikkat çekmiştir. 2005 ve 2006 yıllarındaki büyümenin temelinde konut sektöründeki canlanma yatmaktadır. İnşaat sektörü ile GHYH’nin bir önceki yıla göre kendi içindeki değişim oranları karşılaştırıldığında iki değişken arasındaki korelâsyonun 0,9 olduğu görülmektedir. Bu da iki değişken arasında güçlü bir ilişki olduğunu, inşaat sektörü ile GSYH’nin Türkiye koşullarında birbirine bağımlı değerler olduğunu ifade etmektedir. Fakat yukarıdaki grafikten de anlaşılacağı üzere inşaat sektöründeki büyüme ve daralmanın GSYH’ye oranla çok daha sert olduğu görülmekte, bu da 2009 yılında inşaat sektörünün GSYH’ye oranla daha fazla küçüleceğini ortaya koymaktadır. Sektörlere Göre Son 5 Yıllık Değişimler (Sabit Fiyatlarla) % 2004 2005 2006 2007 Tarım 3,1% 6,9% 1,4% -6,7% Sanayi 10,8% 9,1% 8,3% 5,8% Diğer Hizmetler 8,9% 8,8% 6,1% 6,0% İnşaat 14,1% 9,3% 18,5% 5,7% 2008 4,1% 1,1% 1,5% -7,6% Kaynak:Tuik 2006 yılında %18,5 gibi yüksek bir büyüme oranı yakalayan sektörün 2007 yılında büyüme hızında görülen daralma, 2008 yılında küçülmeye dönüşmüştür. 2008 yılında %7,6 küçülen sektörün aynı yıl GSYH’den aldığı pay %5,9 olmuştur. İnşaat dışındaki tüm sektörler 2008 yılını büyüme ile kapatmıştır. Fakat tarım hariç diğer sektörl erde belirgin bir yavaşlama söz konusudur. İnşaat Sektör Gelişimi 25 18,5 20 15 9,3 10 5 0 -5 5,8 6,4 2005 2006 6,5 5,9 6,1 5,7 2007 2008 2008/1 2009/1 5,7 -10 -7,6 -15 -20 -3,1 -18,3 -25 İnşaat Sektörü Büyümesi GSYH içinde Sektörün Payı Kaynak: TUİK Yukarıdaki grafikte son 4 yılda inşaat sektörünün GSYH’den aldığı pay ve sektörün büyüme eğrisi görülmektedir. 2008 yılından itibaren küçülmeye başlayan sektörün, GSYH içindeki payının da zamanla azalması inşaat sektörünün diğer sektörlere oranla daha fazla daraldığına işaret etmektedir. 121 İttifak Holding A.Ş. . Sabit Sermaye Yatırımları ve İnşaat Harcamaları Yatırımlar Sabit Sermaye Yatırımları (Cari) İnşaat Harcamaları Toplamı İnşaat Harcamaları İçinde Kamu Payı (%) İnşaat Harcamaları İçinde Özel Yatırım Payı (%) 2008 2008/1 2009/1 192.831 48.706 40.122 90.573 21.628 19.230 33 27 36 67 73 74 Kaynak: TUİK 2009 yılı ilk çeyrek yatırımları, harcamalar yöntemiyle cari fiyatlarla 40 milyar 122 milyon TL’dir. Bu miktar içerisinde 19 milyar 230 milyon TL’lik kısım inşaat yatırımlarına ayrılmıştır. Böylece Türkiye’de gerçekleştirilen toplam yatırım tutarının %48’ini inşaat yatırımları oluşturmuştur. Ocak-Mart döneminde yapılan 19,2 milyar TL’lik inşaat yatırımlarında kamu yatırımlarının payı 7 milyar TL’lik cari fiyatlarla %36, özel sektör yatırımlarının payı ise 12,2 milyar TL’lik cari fiyatlarla %64 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde inşaat harcamaları içinde kamu yatırımı payı bir önceki yılın aynı dönemine göre 9 puanlık artış göstermiştir. İnşaat sektörü cirosu %4 arttı... Üç aylık inşaat sektörü ciro endeksi 2008 yılı 4. döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %4 artmıştır. Bina inşaatı ciro endeksi %5,9 azalarak 242,9’dan 228,5’e düşerken; bina dışı inşaat ciro endeksi %23,6 artarak 199,5’den 246,7’ye yükselmiştir. İnşaat sektöründe üretim %12,2 azaldı... Üç aylık inşaat sektörü üretim endeksi 2008 yılı 4. döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %12,2 oranında azalmıştır. Bina inşaatı üretim endeksi %16,9 azalarak 119,4’den 99,2’ye düşerken; bina dışı inşaat üretim endeksi %11,7 artarak 123,5’den 137,9’a yükselmiştir. Türk Müteahhitleri Türk inşaat firmalarının, 1970’li yıllarda Libya başta olmak üzere birkaç Ortadoğu ülkesiyle başlayan yurtdışı müteahhitlik hizmetleri, 2008 yılında 34 ülkede 23,6 milyar dolar büyüklüğe ulaşmıştır. Proje Tutarı( Milyar dolar) 23,6 19,5 30 12,9 9,8 20 6,5 1,8 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Kaynak: TMB Yukarıdaki grafikte 2003 yılından 2008 yılına kadarki dönemde Türk Müteahhitleri’nin yurtdışında almış oldukları projelerin dolar bazında yıllar itibari ile büyüklüğü görülmektedir. Türkiye Müteahhitler Birliğine göre yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinin son 5 yılda hızlı bir şekilde büyümesinin ve yaklaşık 13 katına çıkmasının sebepleri şu şekilde sıralanabilir; 122 İttifak Holding A.Ş. . Petrol fiyatlarındaki artışın zenginleştirdiği ülkelerle yakın ilişkiler kurulması, Türkiye’de 2001 krizi nedeniyle ülke içinde iş yapamayan müteahhitlerinin yurtdışına yönelmeleri, 1990-2000 yılları arasında yurtiçinde yabancılarla ortak işler yapan Türk Müteahhitleri’nin uluslararası koşullara uygun üretim, proje ve sözleşme yönetiminde deneyim kazanmaları. Türk müteahhitlik sektörü, 2008 yılında yurtdışında 23,6 milyar dolar tutarında proje üstlenmiştir. Bu projeleri sırasıyla %44,3 ile yapı, %25,9 ile ulaşım, %13,2 ile endüstri, %10,5 ile su işleri ve %6 ile altyapı işleri oluşturmaktadır. Söz konusu projelerin bölgelere göre dağılımında, BDT ülkeleri 7,5 milyar dolar ile ilk sırada yer almaktadır. En büyük pazar ise Libya olarak görülmektedir. 2007 ve 2008’de üstlenilen projelerin ülkelere dağılıma bakıldığında 7 milyar dolarlık iş hacmi ile Türk Müteahhitlik şirketleri ön sıralarda bulunmaktadır. Uluslararası inşaat sektörü dergisi “Engineering News Record” tarafından her yıl dünyanın en büyük 225 uluslararası müteahhitlik firmasının belirlendiği araştırmaya göre 2008 yılında Türkiye’den 23 inşaat şirketi bu listeye dahil olmuştur. Söz konusu araştırmada Türkiye ABD ve Çin’den sonra listeye en fazla şirket sokan 3. ülke konumundadır. Türk Müteahhitler anahtar teslimi fabrika kurmaktan otoyollar, havalimanları, boru hatlarına kadar her alanda faaliyet göstermektedir. Sektör bazında en fazla proje hastane, askeri tesis, idari bina, konut, sosyal kültürel tesis, ticaret merkezi ve turistik tesis yapımında gerçekleştirilmektedir. TAV İnşaat'ın Katar, Dubai ve Kahire'de halen devam etmekte olan işlerinin toplam tutarı 2 milyar dolar civarındadır. Katar'ın dünyaya açılan kapısı olarak büyük önem taşıyan 5 milyar dolarlık Doha Uluslararası Havalimanı Projesi'nin en büyük paketi olan terminal binası projesinin ihalesini alan TAV İnşaat A.Ş. doğalgaz zengini bu ülkede faaliyet gösteren en prestijli firmalar arasında yer almaktadır. Tunus'taki havalimanı inşaatlarının tamamlanmasıyla grubun diğer şirketi TAV Havalimanları Holding ocak ayında Tunus Monastir Havalimanı'nı, 2009'un ilk yarısında da Tunus Enfidha Havalimanı'nı işletmeye alacaktır. Rusya'da çok sayıda proje gerçekleştiren Enka, Romanya ve Hırvatistan'da otoyol, Kazakistan'da Hazar Denizi'nde suni ada, Sierra Leone'de ABD elçilik binası gibi iddialı projeler gerçekleştirmiştir. Enka'nın Moskova'da inşa ettiği Uluslararası Konser Sarayı şimdiden dünyada mimarisi ile ün yapmıştır. Yine Enka İnşaat’ın yapmış olduğu Moskova'daki Swissotel'in işlettiği otel binası ve alışveriş merkezi Moskova'nın çağdaş simgelerinden biri halini almıştır. Alarko ise çalışmalarını Orta Asya ve İran'da yoğunlaştırmıştır. Özbekistan'da British American Tabacco için, Kazakistan'da Philip Morris için sigara fabrikası kuran Alarko, İran'da sıvılaştırılmış petrol gazı tankları inşa ederken, Kazakistan ve Türkmenistan'da havaalanı inşaatlarına imza attı. Tekfen de Katar, Suudi Arabistan, Azerbaycan'da otoyol, fabrika, boru hattı inşası gibi birçok projeyi yürütmektedir. Çalık Grubu'na ait GAP İnşaat da halen Türkmenistan, BAE, Sudan, Libya ve Suudi Arabistan gibi birçok ülkede faaliyet halindedir. Türk inşaat şirketlerinin 1970’li yıllarda Libya başta olmak üzere birkaç Ortadoğu ülkesiyle başlayan ve 34 ülkede 24 milyar dolara ulaşan müteahhitlik işleri, küresel krizin etkisiyle sıkıntılı bir sürece girmiştir. Özellikle Rusya ve Dubai’de özel sektörle çalışan Türk Müteahhitleri’nin en büyük sıkıntısı, bu şirketlerin yaşadıkları finansman sorunları nedeniyle yürüttükleri işlerin durma noktasına gelmiş olmasıdır. Fakat Körfez ve Ortadoğu ülkelerinde Türk Müteahhitler tarafından yürütülen projelerde sıkıntı olmadığı ve önümüzdeki dönem için bu pazarlarda yüksek yatırım potansiyeli olduğu belirtilmektedir. Toki Ülkemizin yaşadığı hızlı nüfus artışı ve hızlı kentleşme nedeniyle artan konut finansman sıkıntısını, y aygın ve büyük oranlı kredi mekanizmaları yaratarak çözmek maksadıyla, 1984 yılında Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı (TOKİ) kurulmuştur. TOKİ’nin asıl görevi, özellikle dar gelirlilere yönelik konut üretimini arttırarak var olan konut talebinin planlı bir biçimde karşılanmasını sağlamak olmuştur. Konut üretimi 1993 yılında 270 bin seviyesine ulaşmıştır. Ancak aynı yıl içerisinde, Toplu Konut Fonu genel bütçe kapsamına alınmış ve idarenin kaynakları azaltılmıştır. 1994 yılında yaşanan krizle beraber konut talebinde yaşanan düşüş de sermayenin yüksek getirili yatırım araçlarına kaymasına sebep olarak toplu konut üretimindeki düşüşü pekiştirmiştir. Bu bağlamda TOKİ 123 İttifak Holding A.Ş. . kurulma amacını ve işlevini büyük ölçüde yitirmiştir. Toplu konut idaresinin 2003 yılında başlatmış olduğu “Planlı Kentleşme ve Konut Üretimi Seferberliği” kapsamında, 2003 yılından 16 Haziran 2009 tarihine kadar geçen sürede 81 il ve 543 ilçede, 1256 şantiyede 360.903 konut rakamına ulaşılmıştır. Sosyal konut niteliğinde yapılan TOKİ yatırımlarının (2003-2009) dağılımı aşağıdaki grafikte verilmiştir. Toki Konutları 3,0% 1,1% 12,3% 54,6% 29,0% Dar ve Orta Gelirli Grubu Alt Gelir ve Yoksul Grubu Afet konutları Tarım köy uygulamaları Gecekondu dönüşüm Kaynak: TOKİ Konut Yatırımları ve Maliyetler… Yapı ruhsatına göre ikamet amaçlı bina sayılarının günümüze dek gelişimi incelendiğinde, konut ruhsatları sayısının gün geçtikçe artış göstermesi beklenirken, 1988 yılından bu yana dalgalı seyir izlediği, 2006 yılında konut ruhsatlarında önceki 2 yılda %60’lar seviyesinde olan artışın %9,6’ya düştüğü görülmektedir. 2007’de ise verilen konut ruhsatı sayısı bir önceki yıla göre düşmeye başlamış, 2008 yılında bu düşüş %13,8’i bulmuştur. 2009 yılının ilk çeyreğinde düşüş eğilimi yine devam etmiş, bu dönem verilen konut ruhsatlarında bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,7’lik azalma saptanmıştır. Verilen Konut Ruhsatlarının Yılları Göre Değişimi Daire Sayısı Önceki Yıla Göre Değişim Yüzölçümü(Bin M2) Ortalama konut birim alanı 2003 202.237 25% 35.512 161 2004 329.774 63% 51.080 155 2005 545.336 65% 82.298 151 2006 597.786 10% 92.942 155 2007 577.789 -3% 89.282 155 2008 501.005 -14% 74.341 148 2008/1 120.882 17.752 147 2009/1 117.666 -3% 17.697 147 Kaynak:TUİK Yukarıdaki tablo incelendiğinde yıllar itibari ile ortalama konut birim alanında küçülme meydana geldiği görülmektedir. Türkiye’de ortalama hane halkı sayısında yıllar itibari ile görülen düşüş ortalama birim metre kare’ye yansımıştır. TÜİK verilerine göre 2009 yılının ilk çeyreğinde ruhsat almış olan 19.813 adet konut amaçlı binanın 674 adedi kamu sektörü, 18.152 adedi özel sektör, 987 adedi ise yapı kooperatifleri tarafından inşa edilmiştir. 124 İttifak Holding A.Ş. . 2008 yılı yatırımları cari fiyatlarla 193 milyar TL’dir. Bu miktar içerisinde 91 milyar TL’lik kısım inşaat yatırımlarına ayrılmıştır. Böylece Türkiye’de gerçekleşen toplam yatırım miktarının %47’si inşaat yatırımlarından oluşmaktadır. 2008 yılında 91 milyar TL’lik inşaat yatırımlarında kamu yatırımlarının payı 30 milyar TL’lik cari fiyatlarla %33, özel sektör yatırımlarının payı ise 61 milyar TL’lik cari fiyatlarla %67 olarak gerçekleşmiştir. 2008 yılında inşaat harcamaları içinde kamu yatırımı payı bir önceki yıla göre %4 artış göstermiştir. Yandaki tabloda metre kare başına konut inşaat üretim Konut İnşaat Maliyeti (m²) maliyetinin yıllara göre değişimi verilmiştir. Son 5 yılda konut Yıl Cari (TL) Değişim % TÜFE inşaat maliyetindeki artış enflasyonun üzerinde seyretmektedir. 2004 344 16% 11% Burada en önemli faktör son 5 yılda konut açığından 2005 381 11% 8% kaynaklanan taleptir. 2009 yılının ilk döneminde metre kare 2006 458 20% 10% inşaat maliyeti 2008 yılının ilk dönemine göre %3 düşmüştür. 2007 500 9% 8% 2008 yılındaki yüksek emtia ve petrol fiyatlarının gerilemesiyle 2008 572 14% 10% maliyetlerde düşme meydana gelmiştir. 2008/1 2009/1 556 539 -3% 9% 5% 2009 yılı ikinci döneminde bina inşaat maliyet endeksi toplamda bir önceki döneme göre %0,88, dört dönem ortalamalara göre Kaynak: TUİK ise %1,07 artarken, bir önceki yılın aynı dönemine göre %11,16 azalmıştır. 2009 yılının Haziran ayında ÜFE artış oranları ise bir önceki aya göre %0,94, on iki aylık ortalamalara göre de %7,34 olmuştur. Bina inşaat maliyetlerinde genel inşaat malzemelerinin girdi payı %64,5, tesisat malzemelerinin payı %14,2, işçiliklerin payı ise %21,3’tür. Kullanım amaçlarına göre ise maliyetlerin %8’i bir daireli ikamet amaçlı binalar, %65,5’i iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar için harcanmaktadır. Bina İnşaat Maliyeti Bir Önceki Döneme Göre Değişim % Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine göre Değişim % Dört Dönem Ortalamalara Göre Değişim % 2009 Yılı 2. Dönem Toplam İşçilik Malzeme 0,88 1,22 0,77 2008 Yılı 2. Dönem Toplam İşçilik Malzeme 10,8 2,71 13,09 -11,16 3,69 -14,97 22,29 10,77 25,65 1,07 7,93 -0,87 11,29 11,16 11,32 Kaynak:TUİK 125 İttifak Holding A.Ş. . Konut Dışı Bina Yatırımları Konut ve konut dışı bina karşılaştırması 110.000 Bin m2 90.000 70.000 50.000 30.000 10.000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Konut 32.512 51.080 76.878 92.942 89.807 74.341 Konut dışı bina 13.004 18.639 22.555 29.968 35.260 29.505 Kaynak: Şirket 2008 yılı verilerine göre Türkiye’de yapılan binaların %72’si konut yapımı için inşa edilmektedir. Geri kalan %28’lik kısım ise ofis binaları, toptan veya perakende alışveriş merkezleri, oteller, işyerleri, hastaneler, eğitim kurumları gibi yatırımlardan oluşmaktadır. 2009 yılı ilk çeyreğinde değer bakımından toplam inşaat yatırımları içindeki payı %29 dolayında olan konut dışı bina üretiminin yüzölçümü bakımından toplam bina yatırımları içindeki payı genellikle %20 ile %30 arasında değişmektedir. 2009 yılı Ocak-Mart ayları toplamında yapı ruhsatı verilen binaların toplam kullanım alanının %56,3'ü konut kullanım alanı, %14,4’ü ortak kullanım alanı, %29,3’ü ise konut dışı kullanım alanı olarak hesaplanmıştır. İnşaat Malzemeleri Sanayi Türkiye inşaat malzemeleri sanayisinin temel alt kollarında önemli üretim kapasitelerine ve buna bağlı olarak önemli üretim büyüklüklerine sahiptir. Özellikle çimento, inşaat demiri, demir-çelik inşaat aksamı ve ürünleri, plastik ve alüminyum inşaat malzemeleri, seramik, cam, boya, mermer gibi ürünler yüksek üretim miktarıyla iç talebi karşılamakla kalmayıp, kaliteleri ile uluslararası pazarlarda rekabet avantajı elde etmektedir. Günümüzde çimento, cam, demir-çelik ve seramik ürünlerinde dünyanın en büyük 12 üreticisi arasında Türkiye’nin de yer aldığı, son yıllarda hazır beton ve plastik sektörlerinde de önemli gelişmeler olduğu görülmektedir. Türkiye giderek bölgesinde inşaat malzemesi üretiminde bir merkez haline gelmektedir. Sektör hem benimsediği AB mevzuatına, hem de bir deprem ülkesi olması nedeniyle uygulamaya konulan ek mevzuatlara uyum sağlamaktadır. AB ülkelerine yapılan yoğun ihracat nedeniyle birçok üretici AB mevzuatına uyum sağlamış durumdadır. Sektörün gelecekte gelişme potansiyeli hem yakın komşularda yaşanan talep, hem de yurtiçinde genç nüfus ve yeni konut ihtiyacı ile mevcut yapı stoğunun yenilenme ihtiyacı nedeniyle oldukça yüksek görünmektedir. İnşaat malzemeleri sanayisinin 11 alt kolu uluslararası alanda önemli üretim kapasitelerine ve büyüklüklere sahiptir. Bu alt sektörlerde Türk inşaat malzemeleri sanayi dünyada belirleyici ve yönlendirici üreticiler arasında yer almaktadır. 126 İttifak Holding A.Ş. . Sektör Çimento Hazır Beton Gaz Beton Demir Çelik Düz Cam Seramik Kaplama Seramik Sağlık Gereçleri İnşaat Boyaları Doğaltaş Çelik Boru Plastik Profil Uluslarası Konumu Dünya üretiminde %2.02 pay, İhracatta Avrupa birincisi Dünya üretiminde %5.6 pay, Avrupa'nın 3. büyük üreticisi Avrupa'nın 2. büyük üreticisi Dünya üretiminde %1.85 pay, Avrupa'nın 3. büyük üreticisi Dünya üretiminde %2.3 pay Dünya üretiminde %3.9 pay Avrupa'nın 3. büyük üreticisi Dünya üretiminde %8.4 pay, Avrup'nın en büyük üreticisi Dünya üretiminde %1.9 pay, Avrupa'nın 6. büyük üreticisi Dünya üretiminde %8.4 pay, Dünya'nin 5. büyük üreticisi Dünya üretiminde %2.3 pay, Avrupa'nın 3. büyük üreticisi Avrupanın 3. büyük üreticisi Kaynak:TİM Seha İnşaat Taahhüt Tic. Müh. A.Ş. 1978 yılında kurulan ve 1987 yılına kadar inşaat ve harita mühendislik hizmetlerinin yanında küçük ölçekli yapı taahhüt hizmetleri ile faaliyetlerini sürdüren SEHA Ya pı 1987 yılından sonra orta ölçekli müteahhitlik hizmetlerinde bulunmuştur. Seha Yapı 1992 yılında İttifak Grubu’na katılmış ve hızlı bir büyüme sürecine girmiştir. Son beş yılda 6.000’in üzerinde konutun yanında, alışveriş merkezleri, altyapı, köprü ve yol projeleri gibi inşaat sektörünün farklı alanlarında da hizmet üreten gelişmiş bir yapı markası olan Seha Yapı, farklı şehirlerde faaliyet göstermeye devam etmektedir. Konutlar, hastaneler, endüstriyel yapılar, iş ve alışveriş merkezleri, sosyal tesislerden oluşan pek çok projeyi gerçekleştiren Seha Yapı, başarısını yetkin kadrosu, güçlü öz kaynakları, iş ortakları seçiminde gösterdiği özen ve toplam kaliteyi önemseyen çağdaş çalışma alışkanlıkları ile kazanmıştır. Seha Yapı üstlendiği her işin başlangıcında teknik, mali ve idari planlamayı proje süreçlerinin önemli bir parçası olarak özenle yürütmektedir. Arazi geliştirmeden sorumlu birim, kazancın en önemli aşaması olan satın alma esnasında titizlikle en uygun yer en uygun maliyet prensibi ile çalışmaktadır. Seha Yapı Ekonomist Dergisi’nin 2008 Ağustos’ta yayımladığı “Anadolu’nun En Büyük 250 Şirketi” listesinde Anadolu’nun en büyük yapı firması ve Anadolu’nun en büyük 23. şirketi olarak gösterilmiştir. Seha Yapı’nın portföyünde, bireysel yaşam kalitesini yükselten, sosyal hayata canlılık kazandıran ve modern iş yaşamının gerekliliklerini her yönden karşılayan yapılar bulunmaktadır. Seha Yapı’nın iki yıl içinde inşa ettiği ve 2006 yılında hizmet vermeye başlayan Kule Plaza, gerek İttifak Holding’in gerekse Anadolu’nun yükselen ekonomik canlılığının bir sembolü olmuştur. Gökdelen’in mimari projesinden tüm teknik yapı işlerinin her aşaması Seha Yapı tarafından gerçekleştirilmiş bulunan Kule Plaza, Anadolu’nun en yüksek beşinci binası olup, sadece yüksekliği ile değil, modern iş yaşamına uygun teknolojik alt yapısı ve prestiji ile Konya’nın kalite standartlarını yeniden belirleyen önemli bir kazancıdır. Seha Yapı’nın yine aynı bölge içerisinde yer alan 122.000 m²'lik Kule Site AVM, halen Konya’nın en çok ziyaret edilen alışveriş merkezidir. 127 İttifak Holding A.Ş. . Kule Site alışveriş merkezinin konsepti, teknik yapısı, mimari projesi de tamamen Seha Yapı tarafından yapılmıştır. Her türden ve her sosyal kesime yönelik konutlar inşa eden Seha Yapı; Beyzade, Sehavet, Beyaz Zambak, Begonya, Yeni Kent, Kardelen, Manolya, Mavi Palmiye, Şelale, Lalezar, Devran gibi konut projelerinin yanı sıra Anamur ve Düzce’de TOKİ konutlarını da inşa etmiştir. Seha Yapı’nın imzasını taşıyan konutlar arasında, Ankara’nın seçkin semtlerinden Orankent’te inşa edilen ve seçkin daireden oluşan Orankent Konutları da bulunmaktadır. Seha Yapı’nın diğer projeleri arasında İttifak Ticaret Merkezi, Ankara Keçiören Adese Mağazası, Adese Genel Merkez, İmaş Makine Fabrika Binası, Selva Makarna Binası, Konya Selçuklu Hastanesi, Karatay Belediyesi Selim Sultan Kompleksi, Üsküdar Belediyesi Sağlık Tesisi, Konya Büyükşehir Belediyesi Pompa İstasyonu, Ankara – Adana Yolu Köprü Islahı bulunmaktadır. Halen, Konya Meram Toki Konutları, Ereğli TuvanaSite AVM, Konya Kulekonaklar ve Defne Konutları gibi projelerini sürdüren Seha Yapı, 2007 yılında Kurumlar Vergisi dalında Konya’nın en çok vergi ödeyen dördüncü şirketi olma başarısını göstermiştir. Seha Yapı’nın, her tür ihtiyacını kendi bünyesinde çözebileceği lojistik parkı, taş ocağı ve modern tamir bakım atölye ve depoları mevcuttur. 245 kişilik personel işgücünün 93 personelini mimar ve mühendisler kadrosu, birim amirleri ve teknik yöneticiler, şef, uzman ve teknik personel, 77 personel ustabaşı, tesisatçı, operatör vb. vasıflı çalışan, 81 personel ise vasıfsız işçi olarak oluşturmaktadır. Seha Yapı tecrübeli ve kalifiyeli iş gücü ile İttifak Holding’in vizyonuna uygun atılımlarına devam etmektedir. Ortaklık Yapısı Seha İnşaat’ın %49’luk kısmı grup şirketlerinden Big Planlama A.Ş’ye ait olmakla birlikte İmaş Makine, Belya Bilgisayar, Selva Gıda gibi grup şirketleri de şirkette pay sahibidir. Şirketin 2008 yılı sonu itibariyle ödenmemiş sermayesi veya sermaye taahhüdü bulunmamaktadır. Grup Şirketlerinin yanı sıra Seha İnşaat’ta gerçek kişilerin de payı olmakla birlikte oran oldukça düşüktür. 2008 yılında gerçek kişilerin paylarının bir kısmını Selva Gıda almış ve şirkete %1 oranında ortak olmuştur. Seha İnşaat’ın doğrudan ve dolaylı olarak %99,93’lük payına İttifak Holding sahiptir. Ortaklık Yapısı Ortak Big Planlanlama Yön. ve Müş. A.Ş. İmaş Makina Sanayi A.Ş. Belya Bilgisayar Elek.Sis.Sn.Tic.A.Ş. Selva Gıda Sanayi A.Ş. İttifak Holding A.Ş. S.Mehmet BUĞA Ahmet BUĞA Ali KÖRPE Toplam Tutar 1.503.913 1.000.000 500.000 30.366 20.464 1.000 500 500 3.056.743 % 49,2% 32,7% 16,4% 1,0% 0,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100% Kaynak: Şirket İştirak Yapısı Seha İnşaat Grup şirketlerinden Selva Gıda, Adese Alışveriş ve İrent Oto’ya iştirak etmiş bulunmaktadır. İştirak Yapısı İştirakler Selva Gıda A.Ş. Adese Alışveriş Merkezleri A.Ş. İrent Oto Kiralama Tic.A.Ş. İştirak Sermayesi Sermaye Payı 1.200.000 24% 2.672.070 13% 1.566.300 52% Kaynak: Şirket Seha İnşaat’ın iştiraklerinden sadece Adese Alışveriş merkezine ödeme taahhüdü bulunmakta diğer iştiraklerine iştirak sermayeleri %100 oranında ödenmiştir. 128 İttifak Holding A.Ş. . Devam Eden Projeler Gökkonaklar… Gökkonaklar olarak yapılmasına karar verilmeden önce aynı arazi üzerinde kule konaklar yapılmasına karar verilmiş ve 2007 yılının sonunda faaliyete geçilmiştir. Fakat bu proje için istenilen piyasa şartları oluşturulamadığı için proje durdurulmuş ve 2009 yılında proje değiştirilerek kule konaklar halini almıştır. Kule konaklar 1 blok 21 kat ve toplam 152 daireden oluşmaktadır. Toplamda 4+1 76 daire, 3+1 36 daire ve 2+1 38 daire’den oluşmaktadır. Ayrıca girişte 4 adet mağaza ve konut hizmet alanı mevcuttur. 152 dairenin 31 tanesi 2009 Mayıs sonu itibariyle satılmıştır. Satışlar Seha Yapı’nın diğer projelerine göre yavaş ilerlemekte, bunun sebebi ise metre kare satış fiyatının diğer projelere göre oldukça yüksek olmasıdır. Defne konutları… Defne konutları projesi Konya’nın Selçuklu bölgesinde, daha önce Seha Yapı’nın tamamlamış olduğu Menekşe konutları projesinin yanındaki bölgede konumlandırılmış ve yapımına 2008 yılında başlanmıştır. Defne konutları toplam 392 daireden oluşmakta olup, 7 blok zemin artı 13 kattan oluşmaktadır. Toplam 26.740 metre kare alan üzerine inşa edilen projenin %75’i yeşil alandan oluşmakta ve 2 adet basketbol sahası ile çocuk oyun parklarını kapsamaktadır. 2008 yılında 170 adet, 2009 yılında ise 107 daire satılmış böylece toplam daire miktarının %71’i 2009 Mayıs itibariyle tükenmiştir. Toki… Konya Meram bölgesinde toplu konut idaresi tarafından 974 daire, 2 cami, 2 sağlık ocağı, çocuk bahçesi, otopark ve 1 sağlık ocağından oluşan projenin ihalesi Seha Yapı tarafından 17.11.2008 tarihinde alınmış ve 2009 yılının Mart ayında inşaata başlanmıştır. Etimesgut… Ankara’nın Etimesgut ilçesinde gecekondu mahallelerinin yenilenmesi süreci kapsamında belediye ile olan sözleşme gereği, Seha Yapı’nın 980 daire inşa etmesine karar verilmiştir. Toplam daire miktarının %25’i arsa bedeli olarak gecekondu sahiplerine verilmiş, yeterli olmayınca belediye tarafından 103 daire daha satın alınmıştır. Toplam 21 bloktan ve 2 adadan oluşan projede oyun parkları ve otoparklar yapılması planlanmaktadır. Ereğli Adese… Konya’nın Ereğli ilçesinde İttifak Holding’in iştiraklerinden Adese alışveriş merkezi için AVM yapılmaktadır. Toplam 54 mağaza, 5 sinema salonu ve 1 Adese alışveriş merkezinden oluşması planlanmıştır. Aşağıdaki tabloda aktif olarak devam eden projelerin detayları verilmiştir. Gökkonaklar projesi 2007 yılında kule konaklar olarak başlamış fakat daha sonra durdurulmuş olduğundan tamamlanma yüzdesi sıfır görünmektedir. 2009 başından itibaren proje Gökkonaklar olarak başlamış ve devam etmektedir. Gelir bütçesi rakamı projelerden beklenen geliri temsil etmekte, maliyet bütçesi ise projenin beklenen maliyetini göstermektedir. Toki projesi 2009 yılında başladığı için 31.12.2008 tarihi itibariyle tamamlanma yüzdesi %0 olarak görülmektedir. Ankara Etimeskut Gökkonaklar Defne Toki Ereğli AVM Başlama Tarihi Bitiş Tarihi Maliyet Bütçesi(TL) Gelir Bütcesi(TL) Tamamlanma yüzdesi 2008 2011 45.573.908 48.520.000 16% 2007 2011 48.575.093 51.003.850 0% 2008 2011 30.034.729 34.590.000 24% 2009 2010 54.228.385 58.848.000 0% 2008 2009 17.337.319 19.937.916 31% Kaynak: Şirket 129 İttifak Holding A.Ş. . Finansal Analiz Seha İnşaat’ın 2008 yılında inşaat hizmetlerinden kaynaklanan satışlarında bir önceki yıla nazaran %47 azalma görülmektedir. 2008 yılında yeni Toki projesine başlanmaması cirodaki düşüşün önemli sebeplerinden biri olarak göze çarpmaktadır. Ayrıca global krizin etkisiyle birlikte artan konut kredi faizlerinden dolayı devam eden projelerinin satışlarının yavaş gitmesi de satışlarda meydana gelen daralmanın bir diğer önemli sebebidir . 2008 yılında yeni bir Toki projesine başlamayan şirket 2009 Ocak ayında tekrardan Toki ile anlaşmış ve Konya Meram bölgesinde yapılacak olan Toplu konut yapımına 2009 yılının Mart ayında başlamıştır. Toki projesinin ciroya olan olumlu etkisi ve kredi faizlerinin düşmesine paralel olarak talepte olan artma göz önüne alındığında Şirket’in 2009 yılında satışlarını arttırması beklenmektedir. Gelir Tablosu TL Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Esas Faaliyet Karı Esas Faaliyet Karı Marjı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı Net Dönem Karı Net Kar Marjı 2008 77.873.489 64.997.450 12.876.039 17% 8.100.562 10% 681.413 8.781.975 11% -2.240.787 0 2007 Değişim (%) 147.538.360 -47% 135.534.524 -52% 12.003.836 7% 8% 103% 7.154.924 13% 5% 114% 679.371 0% 7.834.295 12% 5% 112% 8.318.072 -127% 6% -151% Kaynak: Şirket 2007 yılında %8 olan brüt kar marjı 2008 yılında %17’e yükselmiştir. Brüt kar marjında gerçekleşen bu önemli yükselmenin en önemli sebebi 2007 yılında kar marjı düşük olan Toki projelerinin ağırlıkta olmasından kaynaklanmaktadır. 2007 yılı satışlarının yaklaşık %51’ini oluşturan Toki Düzce ve Toki Anamur projelerinden kar edilememesi 2007 yılındaki brüt kar marjını düşüren en önemli etkendir. 2009 Mayıs ayında başlanan Toki Meram projesinin bütçelenmiş karının %7 seviyesinde olması ve emtia fiyatlarında gerçekleşen düşüşlerle birlikte bütçe üzerinden %10 civarında tasarruf edildiği düşünüldüğünde şirketin önümüzdeki dönemlerde Toki projelerinden de kar elde edeceği görülmektedir. Satışlarının önemli bir kısmının 2008 yılında gerçekleştiği Menekşe Konutlarının kar marjının %34 seviyesinde olması da 2008 yılının kar marjının yükselmesinde önemli bir etken olmuştur. Seha İnşaat gerekli yatırımlarını tamamladığı ve yeterli üretim kapasitesine sahip olduğu için 2008 yılında tamirat ve yenilemeler hariç yatırım gerçekleşmemiş, bundan dolayı da dönemler itibariyle amortisman miktarlarında önemli bir değişiklik olmamıştır. 2008 yılının FAVÖK miktarı 2007 yılından %12 oranında fazla olmasına rağmen 2008 yılında yaklaşık 2,2 milyon TL zarar gerçekleşmiş, 2007 yılında ise 8,3 milyon TL net kar elde edilmiştir. Şirketin finansal borçlarının yabancı para cinsinden olması ve 2008 yılında kurda gerçekleşen yükselme Şirket’in 200 8 yılında zarar etmesine neden olmuştur. 130 İttifak Holding A.Ş. . Gelir Tablosu TL Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Brüt Kar Marjı Esas Faaliyet Karı Esas Faaliyet Karı Marjı Amortisman FAVÖK FAVÖK Marjı Net Dönem Karı Net Kar Marjı 2009/6 43.574.191 31.308.313 12.265.878 28% 9.830.531 23% 365.171 10.195.702 23% 7.251.952 17% 2008/6 43.757.077 36.020.671 7.736.406 18% 2.658.467 6% 334.037 2.992.504 7% 2.110.762 5% Değişim (%) 0% -13% 59% 270% 9% 241% 244% Kaynak: Şirket Yukarıda Seha İnşaat’ın 2009 ve 2008 yıllarının ilk 6 aylık dönemlerinin gelir tablosu incelenmiştir. 2009 yılının ilk 6 aylık döneminde Seha İnşaat’ın cirosu bir önceki yılın aynı dönemine göre önemli bir değişiklik göstermemektedir. İnşaat sektörü için oldukça kötü olması beklenen bu dönemde cironun sabit kalması oldukça önemlidir. 2008 yılının ilk döneminde %18 olan brüt kar marjı 2009 yılının aynı döneminde önemli bir artış göstererek %28 seviy esine ulaşmıştır. Kar marjında gerçekleşen bu çarpıcı yükselmenin ana sebebi bu dönemde inşaat malzemeleri fiyatlarında oluşan düşmedir. Fakat bu kar marjının önümüzdeki dönemde devam ettirilemeyeceğini düşünmekteyiz. Kısa vadede hammadde fiyatlarında gerçekleşen azalma marja olumlu yansımış olmasına rağmen, uzun vadede hammadde fiyatlarında gerçekleşen azalma, Seha İnşaat’ın konut satış fiyatlarına yansıyacağı i çin brüt kar marjının normal seviyesi olan %18-%20 aralığına geri dönmesini beklemekteyiz. Net Satışlar & FAVÖK (Milyon TL) 160,0 147,5 8,8 140,0 8,0 6,0 7,8 100,0 77,9 69,0 2,0 60,0 0,0 40,0 -1,8 20,0 0,0 4,0 FAVÖK Net Satışlar 120,0 80,0 10,0 -2,0 2006 2007 2008 Net satışlar 69,0 147,5 77,9 FAVÖK -1,8 7,8 8,8 -4,0 Kaynak: Şirket Son 3 yıl itibariyle gerçekleşen net satışlar ve FAVÖK yukarıda grafize edilmiştir. 2006 yılında negatif gerçekleşen FAVÖK yıllar itibariyle yükselmiş ve 2008 yılında 8,8 milyon TL olmuştur. Şirketin 2007 yılında satışlarında 2006 yılına göre %113 oranında yükselme meydana gelmiştir. Bunun en önemli sebebi şirketin bu dönemde hem TOKİ projelerine devam etmesi hem de yap-Sat usulü Konya’da konut projelerine ağırlık vermesidir. Bu dönemde Seha Yapı Menekşe ve Kardelen Konut projelerinin önemli bir bölümünün satışını gerçekleştirmiştir. 2008 yılında 131 İttifak Holding A.Ş. . VARLIKLAR Dönen Varlıklar Hazır Değerler Ticari Alacaklar İlişkili Taraflardan Alacaklar Stoklar Diğer Dönen Alacaklar 31.12.2008 105.965.298 601.161 13.314.095 20.898.551 27.405.579 43.745.912 Duran Varlıklar Finansal Yatırımlar Maddi Olmayan Varlıklar Diğer Duran Varlıklar Maddi Varlıklar Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller TOPLAM VARLIKLAR 21.495.246 11.340.554 40.975 1.335.730 5.855.467 2.922.520 127.460.544 YÜKÜMLÜLÜKLER Kısa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar İlişkili Taraflara Borçlar Devam Eden İnşaat Hakediş Bedelleri Diğer Yükümlülükler 100.772.717 23.310.711 10.040.562 34.411.070 10.627.985 22.382.389 satışlarda meydana gelen daralmada şirketin yeni taahhüt işine başlamamış olması ve küresel kriz sebebiyle inşaat sektöründe satışlarda meydana gelen daralmalar etkendir. FAVÖK yıllar itibariyle yükselmesine rağmen marjda dalgalanmalar dikkat çekmektedir. 2008 yılı satışlarının 2007 yılı satışlarının yaklaşık yarısı olmasına rağmen, 2008 yılı FAVÖK’ ünün 2007 yılına göre yüksek olmasının sebebi, şirketin 2008 yılında kar marjı düşük TOKİ projelerinin toplam gelirde oransal olarak düşük pay elde etmesi ve yeni konut projesine başlanmadığı için yapımı biten konut projelerinin yüksek marjla satılmasından kaynaklanmaktadır. Şirketin FAVÖK’ünün 2006 yılında negatif olmasında en büyük etken 2006 yılı için brüt kar marjının %2,5 seviyesinde olmasından kaynaklanmaktadır. 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle 127 milyon TL olan aktiflerin %83’ü dönen varlıklardan oluşmaktadır. Diğer dönen varlıkların %63’lük kısmı Konya Büyükşehir belediyesinden alınan arsa bedellerinden oluşmaktadır. Tapu devri henüz gerçekleşmediği için Gökkonaklar ve defne konutlarının arazileri için ödenen bedeller diğer dönen varlıklarda takip edilmektedir. Seha İnşaat’ın Uzun Vadeli Yükümlülükler 14.944.221 bilançosu incelendiğine şirketin kendini iç fonlardan Finansal Borçlar 14.414.468 daha çok dış fonlarla fonladığı görülmektedir. 2008 Borç Karşılıkları 529.753 sonu itibariyle şirketin 39 milyon TL finansal borcu bulunmaktadır. Şirket’in 2008 sonu itibariyle borçluluk oranının yüksek olmasının nedenleri Özsermaye 11.743.606 arasında yatırımların ve projelerin hız kazandığı Sermaye 3.056.743 2007 yılında daha sonraki dönemler için proje Özsermaye Enflasyon Düzeltmesi 3.481.567 oluşturmak amacıyla yüksek maliyetler ile arsa Kar Yedekleri 2.751.996 alınması fakat 2008 yılında krizin etkisiyle bu Net Kar -2.240.756 projelerin ertelenmesi sonucunda şirketin finansal Geçmiş Yıl Zararları/Karları 4.694.056 borçla alınan bu arsaların finansman maliyetine TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 127.460.544 katlanılması ve devam eden projelerin yükselen konut faizlerinin etkisiyle satışlarında meydana gelen yavaşlama sonucunda fon oluşturamaması gelmektedir. Stoklarda bekleyen arsaların projelendirilmesi ve devam eden projelerde satışların beklenen düzeye ulaşması şirketin finansal yükünü azaltacaktır. Ayrıca 2008 yılında kambiyo’dan dolayı şirketin zarar açıklaması, Şirket’in borçlanmasını arttırmıştır. Şirketin finansal borçlarının tamamına yakını yabancı para cinsinden olup yaklaşık %57’si euro geri kalan kısım ise dolar cinsindendir. Diğer yükümlülükler kısmında şirketin satmış olduğu fakat tapu el değiştirmesi gerçekleşmeyen Ankara Çankaya’daki arsanın alınan avansı bulunmaktadır. 2008 sonu itibariyle şirketin borçlanma oranı 9,6 olarak hesaplanmıştır. Daha önce de bahsedildiği üzere borçlanma oranının bu kadar yüksek olmasının sebebi Seha İnşaat’ın borçlanma ile almış olduğu arsaları projelendirme aşamasında gerçekleşen gecikmeden kaynaklanmaktadır. Seha İnşaat’ın 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle nakit oranı %0,6 seviyesinde olması şirketin kısa vadede likidite sorunu yaşayabileceğine işaret etmektedir. Seha İnşaat’ın finansal kaldıraç oranının 3,2 seviyesinde olması şirketin özkaynaklarının finansal borçlarını örtücü bir yapıya sahip olmadığını göstermektedir. 132 İttifak Holding A.Ş. . Z Score Modeli… Şirket iflaslarının tahminine yönelik kullandığımız şirketlerin likidite, birikim, esas faaliyet karlılığı, borçluluk ve satış kabiliyetini ölçen Z Score Modeli, Amerikan şirketleri için iflasların 2 yıl önceden yüksek bir yüzde ile (%72-80) başarılı bir şekilde tahmin edilebileceğini ortaya koymuştur. Modelin en büyük dezavantajı ise Amerikan şirketlerini dikkate alarak oluşturulması ve iflasa giden yolda yönetim ayağını dikkate almamasıdır. Buna rağmen dikkate değer bir model olduğunu önemli göstergeleri barındırdığını düşünmekteyiz. Z score modele göre üretim şirketlerinin 2,90’ın üzerinde yer alması firmaların güçlü bir mali yapıya sahip olduğunu gösterirken 1,10’un altında kalınması önemli bir risk göstergesi olarak nitelenmektedir. Seha İnşaat için bu modeli uygularken PD/Toplam Borçlar rasyosunun hesaplanmasında Şirket için değerlememizde belirlediğimiz 50 milyon TL’lik piyasa değeri kullanılırken 2008 bilanço verilerine göre gerçekleştirdiği 1,10’luk skoru ile dikkat edilmesi gereken bölgede yer almakta ve zayıf bir bilanço resmi ortaya çıkarmaktadır. Şirketin varlıklarına göre düşük satışları, esas faaliyet karlılığındaki zayıf görünüm, net dönem zararında bulunulması ve likidite rasyosundaki olumsuz tablonun yanı sıra toplam borçların Şirket için belirlediğimiz piyasa değerinin üzerinde yer alması skoru olumsuz etkileyen temel nedenler olarak görülmektedir. Du Pont Analizi… 2007 yılında %36,5 olan özsermaye karlılığının geçtiğimiz yıl -%19,08 olarak kaydedildiğini görmekteyiz. Şirketin varlıklarının finansmanında özsermayesinin oranının 2008 yılında %9’a gerilemesi yüksek borçlanma nedeniyle önemli bir risk unsuru olarak değerlendirilebilir. Artan borçluluğun yarattığı finansman giderleri ve maliyetlerin kontrol altına alınamaması ile yazılan zarara ek olarak aktif devir hızının 2007 yılına göre gerilemesi özsermaye karlılığındaki olumsuz görünümün temel sebepleridir. Başka bir deyişle bu seviyelerin üzerinden borçlanmaya devam ettikçe daha riskli bir pozisyona girebilir. Artan borçluluğun özsermaye karlılığına olumsuz yansıma nedenleri ise borçlanma maliyetlerinin aktif karlılığın üzerinde yer almasıdır. DU PONT ANALİZİ SEHA İNŞAAT-2008 1085,4% 61,1% -2,9% -19,08% Aktif / Özkaynak Net Satış/ Aktif Net Kar / Satış ÖZSERMAYE KARLILIĞI SEHA İNŞAAT-2007 534,3% 121,2% 5,6% 36,50% DEĞERLEME İndirgenmiş Nakit Akımı İndirgenmiş nakit akımı yöntemini kullanmayı daha uygun bulduğumuz Seha İnşaat için, 2009-2018 yılları arasında yaptığımız tahminlerde nominal %14,40 ağırlıklı özsermaye maliyeti ve uç değer için %12,55 ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti kullanılmıştır. Özsermaye maliyetini hesaplarken kullandığımız ve hissenin piyasaya göre şiddetini ve yönünü belirleyen beta değerini hesaplamak için İMKB’ye kote inşaat şirketlerinin betalarının ortalamaları alınmıştır. Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini hesaplarken şirketin finansal borçları olarak şirketin kısa ve uzun vadeli finansal borçlarının toplamı ile grup şirketlerinden alınan finansal borç mahiyetindeki borçların neti dikkate alınmıştır. 133 İttifak Holding A.Ş. . İskonto Oranı 2009-2018 Uç değer 13,0% 12% Beta katsayısı Kaldıraçlı beta katsayısı 0,92 1,51 0,92 1,51 Sermaye piyasası risk primi 5,0% 3% Özsermaye maliyeti Kaldıraçlı özsermaye maliyeti 17,60% 20,54% 14,76% 16,53% Borçlanma maliyeti Vergi oranı 17,00% 20,00% 15,00% 20,00% 86.159.948 21.566.653 86.159.948 21.566.653 14,40% 12,55% Risksiz getiri oranı Toplam finansal borçlar (T) Toplam özkaynaklar (T) AOSM Duyarlılık analizine göre şirketin piyasa değeri 47-57 milyon TL aralığında hareket ederken belirlenen değerlerin ortalaması 52,9 milyon TL seviyesindedir. İNA’nın %1 uç değer büyüme ve %14,40 iskonto oranı ile işaret ettiği optimum piyasa değeri ise 52,9 milyon TL’dir. Yapılan İNA analizinde 2008 sonu FAVÖK’ü dikkate alındığında, %1 uç değer büyümesi ve %14,40 iskonto oranı ile şirketin FD/FAVÖK oranı 12,4 olarak hesaplanmaktadır. Grubun diğer şirketlerine göre iskonto oranının az olmasının sebebi şirketin finansal kaldıraç oranının yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. İNA Duyarlılık Analizi Uç Değer Büyüme Oranı %0,5 %1,0 %1,5 FD/FAVÖK (x) Piyasa Değeri ('000 TL) AOSM Firma Değeri ('000 TL) 15,00% 103.107 105.161 107.400 14,40% 106.491 108.644 110.991 14,00% 108.836 111.058 113.480 15,00% 11,8 12,0 12,2 14,40% 12,1 12,4 12,7 14,00% 12,4 12,7 12,9 15,00% 47.386 49.440 51.679 14,40% 50.770 52.923 55.270 14,00% 53.114,89 55.336,66 57.759,49 134 İttifak Holding A.Ş. . 2009-2013 yılları arasında Seha İnşaat için ortalama yıllık %10,6’lik satış artışı öngörülürken, bu dönem içerisinde şirketin toplam 8,1 milyon TL yatırım harcaması yapacağını tahmin etmekteyiz. Global kriz sebebiyle 2008 yılında hem taahhüt işlerinden oluşan gelirde hem de konut satışlarında önemli düşüşler meydana gelmiştir. 2010 yılı ortasından itibaren yeniden toparlanması beklenen konut sektörünün Seha yapının satışlarını da olumlu ölçüde etkileyeceğini düşünmekteyiz. 2008 yılında satışların faiz oranlarındaki yükselmeler ve likidite sorunu sebebiyle azalmasından ve Seha yapı’nın yeni projelerini ertelemesi sebebiyle stoklarında artma meydana gelmiş, buda şirket de yüksek ölçüde işletme sermayesi açığı meydana getirmiştir. 2008 sonu itibariyle %18 civarında gerçekleşen brüt kar marjında, 2009 yılının ilk 6 aylık döneminde önemli değişim meydana gelmiş ve %28 seviyesine yükselmiştir. 2009 yılında marjda meydana gelen bu değişimde, hammadde fiyatlarında meydana gelen düşme etkili olmuştur. Seha İnşaat’ın bu dönemde satış fiyatlarında aşağı yönlü değişime gitmemesi, brüt kar marjının %28’lere gelmesini sağlamıştır. 2009 yılının ikinci yarısında ve sonraki dönemde brüt kar marjının tekrardan %18 seviyesine geleceğini tahmin etmekteyiz. Seha İnşaat’ın yüksek miktarda finansal borcu olmasına rağmen şirketin önemli miktarda finansman gideri oluşmamaktadır. Bunun sebebi ise vadeli satışlardan dolayı şirketin finansal yükünün önemli bir kısmı müşteriler tarafından yüklenilmektedir. 2009 yılında ekonomik aktivitenin yavaşlaması sonucunda Merkez Bankası’nın faizleri kademeli olarak indirmesi konut kredi faiz oranlarına olumlu yansımıştır. Konut faizlerin beklenenden önce düşme eğiliminde olması ve ekonominin toparlanma sinyalleri vermesi inşaat sektörü için oldukça olumlu karşılanmakta olup 2010 için beklentileri arttırmaktadır. Gelir Tablosu (Mn TL) 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T Net Satışlar Satışların Maliyeti Brüt Kar Faaliyet Giderleri Esas Faaliyet Karı Amortisman FAVÖK İşletme Sermayesi İhtiyacı Yatırımlar 79.409.839 63.527.871 15.881.968 5.224.069 10.657.898 788.074 11.445.972 -39.384.189 1.200.000 94.338.888 78.301.277 16.037.611 6.010.949 10.026.662 1.220.074 11.246.736 -45.107.168 4.320.000 119.295.812 99.015.524 20.280.288 6.473.219 13.807.069 1.299.074 15.106.143 -48.469.187 790.000 128.472.413 106.632.103 21.840.310 7.017.150 14.823.160 1.429.074 16.252.234 -52.204.992 1.300.000 144.531.465 119.961.116 24.570.349 7.964.197 16.606.152 1.929.074 18.535.226 -58.613.635 500.000 Kaynak: BMD Tahmin Üretim Kapasitesi Kapasite Kullanım Oranları Toplam Üretilen Metre Kare Toplam Metre Kare Satış Miktari Metre Kare Fiyatı Ciro Maliyet 2005 200.000 73% 146.649 146.649 630 92.378.761 70.694.235 2006 200.000 94% 187.657 187.657 367 68.960.184 67.258.385 2007 250.000 101% 251.643 251.643 586 147.538.360 135.534.524 Yıllar 2008 250.000 54% 134.340 134.340 580 77.873.489 64.997.450 2009 T 250.000 50% 125.000 125.000 635 79.409.839 63.527.871 2010 T 250.000 55% 137.500 137.500 686 94.338.888 78.301.277 2011 T 250.000 65% 162.500 162.500 734 119.295.812 99.015.524 2012 T 250.000 70% 175.000 175.000 734 128.472.413 106.632.103 2013 T 250.000 75% 187.500 187.500 771 144.531.465 119.961.116 135 İttifak Holding A.Ş. . Piyasa Çarpanları İMKB İnşaat sektörü incelendiğinde şirketin piyasa değeri 46,6 milyon TL olarak gerçekleşmektedir. Yapılan İnşaat sektörü çalışmasına İMKB’de işlem gören Enka İnşaat ve Tekfen Holding dahil edilmiştir. Çarpan analizi yapabilmek için kullandığımız FAVÖK,satış ve net kar son 4 çeyrekten oluşmakta, piyasa ve firma değeri ise cari rakamlardan oluşmaktadır. İnşaat Sektörü Piyasa Değeri (TL) F/K 98.127.989 46.617.984 FD/FAVÖK 139.162.673 FD/SATIŞ 78.528.529 PD/DD 93.536.745 İMKB-100 şirketlerinin çarpanları Seha inşaat ile karşılaştırıldığında, Şirket’in piyasa değeri 51,1 milyon TL, hisse değeri ise 16,73 TL olarak görülmektedir. IMKB-100’ün FD/FAVÖK çarpanı inşaat sektörüne göre daha yüksek olduğu için, Seha İnşaat’ın bu çarpandan çıkan değerinin daha yüksek olduğu göze çarpmaktadır. İMKB-TÜM Piyasa Değeri (TL) F/K 92.875.560 51.137.775 FD/FAVÖK 158.440.901 136 FD/SATIŞ 85.459.663 PD/DD 90.658.978 İttifak Holding A.Ş. . Faaliyet alanı açısından Seha İnşaat’a benzeyen Enka İnşaat’ın piyasa çarpanlarına göre Şirket’in piyasa değeri 46,6 milyon TL, hisse değeri ise 15,25 TL olarak hesaplanmaktadır. Enka İnşaat Piyasa Değeri (YTL) F/K 91.622.874 46.606.445 FD/FAVÖK 136.011.352 FD/SATIŞ 84.699.224 PD/DD 96.976.328 Seha İnşaat yurtdışı benzer şirketlerle karşılaştırıldığında ise değeri aşağıdaki gibi olmaktadır. Rasyoların altındaki değerler firma değerini temsil etmektedir ve tüm rasyolar aynı ağırlıkta değerlemeye dahil edilmiştir. ULUSLAR ARASI Piyasa Değeri F/K 81.049.385 48.631.027 FD/FAVÖK 138.377.795 FD/SATIŞ 89.572.171 PD/DD 108.408.756 Aşağıda yapmış olduğumuz İNA ve Çarpan analizi sonucunda çıkan piyasa değerleri ağırlıklandırılmış ve Seha İnşaat’ın piyasa değeri bulunmuştur. Seha İnşaat’ın piyasa değeri 50,6 milyon TL olarak hesaplanmaktadır. Yapılan ağırlıklandırma çalışmasında en fazla ağırlık indirgenmiş nakit akımı yöntemine verilmiş, geri kalan kısım ise çarpan analizi sonucu çıkan piyasa değerleri arasında paylaştırılmıştır. Seha İnşaat İnşaat Sektörü İMKB-100 Enka İnşaat Uluslararası Şirketler İNA Toplam Değer Değer (Bin TL) Ağırlık Değer(Bin TL) 46.618 51.138 46.606 48.631 52.923 15% 5% 10% 15% 55% 100% 6.993 2.557 4.661 7.295 29.107 50.612 Kaynak: BMD Tahmin 137 İttifak Holding A.Ş. . İMAŞ MAKİNA A.Ş. 1989 yılında 300 m2 kapalı alanla Karatay Sanayisi’nde İttifak Makine Sanayi A.Ş. unvanıyla kurulan şirketin ilk faaliyet konusu, genel un fabrikaları üretimi olmuştur. 1990 yılında 2. Organize Sanayi Bölgesindeki kendi mülküne taşınmış ve 1992 yılında 3.000 m2’lik bir fabrikada üretim yapan bir şirket haline gelmiştir. 1994 yılından itibaren ihtisas çalışmalarına başlayan şirket yem fabrikası makineleri, yol ve iş makineleri, bazı teknik tarım makinelerinin yanı sıra değirmen sektörünün kalbi ve beyni konumundaki vals ve kare eleklerin üretimine odaklanmıştır. 1995 yılında ürettiği Şerit Testere Tezgâhlarına CE plaketini takarak o dönemde Türkiye’nin 7 Sınaî kuruluşu arasında yerini alan ve 1996 yılında ise 6.600 m2’lik bir kapalı mekâna kavuşan firma; Vals, Elek ve Hidrolik Şerit testere üretiminde hat sistemine geçmiştir. 1999 yılında unvanını İMAŞ MAKİNA SAN. A.Ş. olarak değiştiren şirket aynı zamanda logosunu da yenilemesine rağmen ürünler hala firma ismiyle üretilmeye devam etmiştir. Marka oluşturma çalışmalarını 2003 yılında tamamlayan şirket değirmen makineleri için “Milleral”, testere tezgahları içinse “Cuteral” markalarını tescil ettirmiş ve kullanmaya başlamıştır. Cuteral markasıyla ürettiği şeritli testere tezgâhlarıyla sanayiciye zamanında teslim, hızlı servis prensibiyle kalite ve güveninin markasını oluşturmuştur. Milleral markasıyla da; değirmen diyagram, projelendirme, üretim, montaj ve devreye alma dahil komple sistemler üretme kabiliyeti ve kalitesini müşterileriyle paylaşmaktadır. 2009 yılında kapalı alanını 9.500 m2 ye çıkarmış olan İMAŞ, cirosunu da ilk yıllara oranla % 1.560 artırmıştır. İMAŞ A.Ş.’nin dünya piyasalarındaki pazar payını artırmak üzere dünyanın büyük üreticileri ile fiyatın yanı sıra verimlilik, kalite, gıda güvenliği, iş ve çevre güvenliği, güvenilirlik, yüksek teknoloji kullanımı alanlarında da yüksek rekabet şansına sahip olan, yüksek düzeyde otomasyona dayalı gelişmiş öğütme teknolojisi üretmek, geliştirilmiş öğütme teknolojisinin gerektirdiği teknolojik özelliklere sahip yeni bir değirmen makineleri platformu oluşturmak amacıyla, grup şirketlerinden Selva Makarna ile TÜBİTAK Teydeb’e uluslararası piyasalarda yüksek rekabet gücüne sahip değirmen ve yeni nesil değirmen makineleri geliştirme projesi sunmuştur. Proje TÜBİTAK tarafından desteklenmeye değer görülmüştür. Akabinde de gerekli çalışmalara başlanmıştır. Kuruluş aşamasından günümüze uzanan işletmecilik faaliyetlerinde kurumsal gelişimini her yeni günde pozitif değerler ile güçlendiren İmaş; güçlü sermayesi, profesyonel çözümler üreten kadrosu, 20 yıllık kurumsal hafızası, sektörün geleceğine dair hedefleri ve projeleri ile faaliyette olduğu alanda sadece makine üretmek için değil, teknoloji, kalite, güven ve müşterileri için konfor üretmek için çaba sarf etmektedir. Üretim Süreci İMAŞ’ın testere tezgahları ve değirmen makineleri üretim süreci aşağıda anlatıldığı gibidir. Talaşlı İmalat ve Sac İşleme: İşletme bünyesinde mevcut metal işleme makineleri (sac kesim, büküm, tornalama ve tesfiye) ile makine imalatında kullanılan parçalar üretilmektedir. Mevcut makine parkuru içinde dört adet dikey işlem CNC makinesi, iki adet tornalama CNC makinesi ile çelik ve döküm parçalar hassas bir kalite kontrol denetiminde işlenmektedir. Az sayıda talaşlı imalat parçası Konya’da mevcut tedarikçilerden temin edilmektedir. Galvanizleme, sertleştirme gibi işlemler dış tedarikçilerden karşılanmaktadır. Kaynaklı Konstrüksiyon: Üretilen makinelere ait kaynaklı birleştirme işlemlerinin tamamı şirket bünyesindeki fabrikada yapılmaktadır. Talaşlı imalat ve sac kesim büküm ünitelerinden temin edilen parçalar ile her makine için kendi üretim hattında kaynaklı birleştirme işlemi uygulanmaktadır. Boyama İşlemleri: Fabrikada üretilen tüm makine ve ekipmanlar işletmenin astar, macun, boya ve fırın ünitelerinde işlem görebilmektedir. 138 İttifak Holding A.Ş. . Montaj: Üretilen ve boyanan makine şaseleri, montaj hatlarında diğer yardımcı montaj parçaları ile birleştirilmektedir. Mamul deneme platformlarında ilk çalıştırma ve ayarları yapılan makineler, proje uygulamalarına göre tasniflenerek ilgili depo alanlarında sevkiyata hazır durumda stoklanmaktadır. Üretim Destek Birimleri: Makinelerde kullanılan elektrik üniteleri ve otomasyon tasarımları elektrik ve otomasyon birimi tarafından hazırlanmakta ve montaj işlemleri gerçekleştirilmektedir. Makine tasarımları teknik resim birimi tarafından çizilmekte ve portatif üretimler işletme bünyesinde gerçekleştirilmektedir. Şirket 2004 yılında uygulamaya başladığı üretim kaynak planlama programı ile üretim planlama ve iş merkezleri planlama fonksiyonunu başarıyla yürütmektedir. İMAŞ’ın proje yönetiminin, siparişe dayalı üretim ve tasarıma göre değişen ürün bileşenleri gibi farklı üretim ve iş metotlarını bünyesinde taşıması bilgi teknolojilerini iyi kullanmasını gerektirmektedir. Başarılı bir MRP2 uygulaması yürüten şirket, bağlı bulunduğu Holding bünyesinde yer alan yazılım ekibi ile işletme ihtiyaçlarını tüm yönleri ile karşılayan yeni bir ERP2 yazılımını yürütmektedir. Değirmen Projelendirme ve Değirmen Kurulumu İMAŞ’ın ana faaliyet konusunu oluşturan Komple Değirmen Tesisi Kurulumu, müşterinin taleplerine uygun değirmen diyagram tasarımları oluşturma, makine ve ekipman parkurları planlama ve bu parçaları değirmen binasında montajlama faaliyetlerini içermektedir. Müşteri talebi pazarlama ve satış elemanları tarafından tespit edilip, müşteriye karar alma sürecinde un değirmeni ve üretimi konusunda teknik bilgi ve görüş sunularak, müşteri talebine uygun tasarım değirmen proje birimi tarafından hazırlanmaktadır. Makine ve ekipmanlar tedarik edildikten sonra sevkiyatın gerçekleşmesi ile demonte olan makine ve ekipmanlar değirmen binasında montajlanmaktadır. Deneme üretimi yapılarak müşteriye taahhüt edilen öğütme kapasitesi ve ürün kalitesi temin edilmekte ve taahhütlerin sözleşme şartlarına göre tam ve eksiksiz yerine getirildiği konusunda müşteri mutabakatı alınarak proje sonlandırılmaktadır. Tasarım ve Kurulumu Yapılan Un Değirmenlerinde Un Üretim Prosesi Un üretimi bir proses üretimdir. Buğday, mısır, çavdar, yulaf ve pirinç gibi tahıllar proses üretim tekniğine tabi tutularak öğütülüp un elde edilmektedir. Bu üretim sırasında kepek gibi bazı yan ürünler de elde edilmektedir. Buğday öğütmek için tasarlanmış bir değirmende, genel üretim prosesi aşağıda açıklandığı gibi gerçekleşmektedir. Buğday, boşaltma alanından (tremi) elevatörler ile değirmen binasının en üst katına taşınır. Buğday ilk işlem olarak çöp, toz, metal gibi malzemelerden arındırılacak şekilde temizleme işlemine tabi tutulur. Ön temizliği yapılan buğday, kuru buğday silolarına taşınır. Buğday silolarından alınan değişik özelliklerdeki buğdaylar belli oranlarda karıştırılır ve tavlama öncesi temizlik ünitesine taşınır. Buğdayın içinde olabilecek farklı hububat taneleri, yabani ot tohumları, taş, çöp gibi yabancı cisimlerin tamamı bu ünitede buğday tanesinden ayrıştırılır. Temizlenen buğday, öğütme öncesinde belirli bir nem kazanması için su ile karıştırılır ve tav silolarında beklemeye alınır. Elde edilecek un özelliğine göre farklı buğday tiplerinden oluşturulan karışım, tav silolarından alınır ve öğütme ünitesine aktarılır. Öğütme ünitesi, buğdaydan elde edilecek un çeşidi ve müşteri talebine uygun un, irmik, kepek ürünlerini temin edecek şekilde tasarlanır. Öğütme sonucu elde edilen ürünler silolara taşınır. Her bir ürün satışa sunulma şekline göre tartı ve paketleme işlemlerine tabi tutulur. Şirket, buğdayın un olma serüveninin her aşamasında enerji, bina, hammadde ve insan kaynağını en verimli şekilde kullanacak tasarımlar ve bu tasarımların uygulamada etkinliğini sağlayacak makineleri üretmek için çalışmaktadır. 139 İttifak Holding A.Ş. . Satış Organizasyonu Şirket, şeritli demir ve çelik kesme testereleri, değirmen makineleri, hububat öğütmeye yarayan değirmen tasarımları ve kurulumları ile ilgili üretim, araştırma ve geliştirme, pazarlama ve satış faaliyetlerini kendi bünyesinde yapmaktadır. Bu faaliyetlerinin yanında, 2007 yılından beri, Borusan firmasının Olimpian marka jeneratörlerinin Konya, Aksaray, Niğde bayiliğini de yürütmektedir. Ürünlerini farklı satış organizasyonları ile müşteriye sunan şirket, testere ürün grubunu Konya, Ankara, İzmir, Adana ve İstanbul gibi sanayi bölgelerinde bayiler vasıtasıyla müşteriye ulaştırmaktadır. Bununla birlikte Karadeniz, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, şirketin kendi pazarlama elemanları faaliyet göstermektedir. Dış ticaret birimi yurt dışı testere satışlarını, çeşitli ülkelerde ilişkide olduğu temsilci firmalar ve mevcut personelin pazarlama satış faaliyetleri ile yürütmektedir. Değirmen makineleri ve değirmen tesis satışları, yurt içinde şirketin kendi pazarlama satış personeli tarafından yürütülmektedir. Yurt dışı pazarlama ve satış faaliyetlerinde, ülke bazında veya bazen bölge ülkeleri bazında satış temsilcisi kişi ve firmalar ile çalışılmaktadır. Bu tür organizasyonun kurulamadığı ülkelerde ise şirketin kendi dış ticaret personeli pazarı takip etmektedir. Jeneratör satışları, bayilik bölgesi içinde pazarlama satış elemanları ile yürütülmektedir. Tüm ürün gruplarında etkin bir satış sonrası hizmet verebilmek için, gerek işletme teknik servisi, gerekse yurt içi ve yurt dışı temsilcilikler çalışmalarını sürdürmektedir. Sektör Oyuncuları Değirmen tesisi kurulumu sektörüne ait çok net ve detaylı veriye ulaşabilmek mümkün değildir. Şirketten almış olduğumuz verilere göre değirmen tesisi piyasasında dünyada en çok satış yapan ilk 3 firmanın pazar payı %90 seviyelerinde seyretmektedir. İsviçre orijinli Bühler firması %50 pazar payıyla dünya birinciliğini elinde tutarken onu Japonya-İngiltere ortaklığı Satake %25 payla ve İtalya orijinli Ocrim-GBS %15 payla izlemektedir. Türkiye ise toplamda %10 pazar payına sahip olup dünyada dördüncü sırada yer almaktadır. Çorum merkezli Alapala firması %20 pazar payıyla Türkiye’de ilk sırada yer alırken İmaş %15 ile 2. sırada yer almaktadır. 140 İttifak Holding A.Ş. . Ortaklık Yapısı İMAŞ MAKİNE A.Ş ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı Big Planlama Müş.A.Ş. 976.955 Adese Alışveriş Merk. 20.030 M.Ali Korkmaz 1.000 Fahri Akay 1.000 Hüsamettin Yaldız 998 Tahir Atila 17 Toplam 1.000.000 Yüzde 97,70% 2,00% 0,10% 0,10% 0,10% 0,00% 100,00% Kaynak: Şirket Yukarıdaki tabloda İmaş Makine A.Ş.’nin ortaklık yapısı görülmektedir. İmaş’ın %97,7 hissesi Big Planlama’ya aittir. İttifak Holding’in danışmanlık ve organizasyon şirketi olan Big Planlama gruba ait birçok firmaya iştirak etmektedir. %2 hisse oranıyla Adese Alışveriş Merkezleri A.Ş. de diğer kurumsal ortaktır. Diğer ortaklar %0,1 ve daha az oranlarla gerçek kişilerdir. İttifak Holding’in direkt ve dolaylı olarak İmaş’a iştirak oranı %99,70’tir. İştirak Yapısı İştirak Yapısı İştirakler İştirak Sermayesi Sermaye Tutarı Sermaye Payı Seha İnş. Müh. Müt. Tic. A.Ş. 3.056.743 1.000.000 33% Kaynak Şirket İştirak Yapısı tablosundan görüldüğü üzere, İmaş Makine A.Ş.’nin tek iştirak ettiği şirket %33 pay ve 1.000.000 TL sermayeyle Seha İnş. Müh. Müt. Tic. A.Ş.’ dir. Finansal Analiz ve Değerleme İMAŞ YURTİÇİ/YURDIŞI SATIŞLAR 25.000.000 20.000.000 15.000.000 10.000.000 5.000.000 0 2005 Kaynak: Şirket 2006 2007 YURT İÇİ SATIŞLAR TOPLAMI (TL) 2008 2009T YURT DIŞI SATIŞLAR TOPLAMI (TL) 141 İttifak Holding A.Ş. . İmaş daha önceki yıllarda yapmış olduğu pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinin faydasını 2007 yılından itibaren görmeye başlamıştır. Yurt dışında yapılan pazar araştırma ve şirket tanıtımı sonrası şirketin yurtdışı satışları ivme kazanmış ve 2008 yılında 15.000.000 TL’yi geçmiştir. Şirket 2009 yılı için 23.000.000 TL ihracat hedeflemektedir. İmaş’ın 2007-2008 karşılaştırmalı gelir tablosuna baktığımızda, satışların %91 artış kaydettiğini görmekteyiz. Satışların bu denli artması firmanın proje bazlı çalışmasından dolayı 2007’de yapılan bazı projelerin gelirlerinin 2008’de kaydedilmesinden kaynaklanmıştır. Bunun yanında 2008 yılında hacim olarak daha büyük projeler yapılmış ve gelirlerin yanında brüt kar marjı da arttırılmıştır. 2007 ve 2008 yılında net karın faaliyet karının çok üzerinde olmasının sebebi, İmaş’ın iştiraki olan Seha İnşaat’tan elde etmiş olduğu temettü geliridir. İmaş’ın 2009 yılının ilk 6 ayında geçen senenin aynı dönemine göre satışları %20 düşmüştür. Bu düşüşün sebebi proje bazlı satış yapıldığından dolayı devam eden üretim ve projelerin gelirinin henüz yazılmamış olmasıdır. 2009’da yeniden yapılanma içine giren İmaş, personel sayısını artırmış bu da faaliyet giderlerini artıran temel sebep olmuştur. 142 İttifak Holding A.Ş. . Faaliyet zararı 2009 ilk 6 aylık döneminde geçen seneninkine göre %353 artmış ve 2 milyon TL’nin üstünde gerçekleşmiştir. Geçen senenin 6 aylık net karı, İmaş’ın iştirak etmiş olduğu Seha Yapı’dan almış olduğu temettü gelirinden dolayı 4,2 milyon TL iken, cari yılın aynı döneminde temettü geliri olmadığı için net dönem zararı 1,7 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2009 ikinci yarıyılda devam eden projeler biteceğinden dolayı şirketin projeksiyonumuzda belirlemiş olduğumuz satış ve kar miktarlarını yakalayacağını düşünmekteyiz. İndirgenmiş nakit akımı yönetimini kullanmayı daha uygun bulduğumuz İmaş için, 2009-2018 yılları arasında yaptığımız tahminlerde nominal %16,34 ve uç değer için %13,58 ağırlıklı ortalama sermaye maliyeti kullanılmıştır. Özsermaye maliyetini hesaplarken kullandığımız ve hissenin piyasaya göre şiddetini ve yönünü belirleyen beta değerini hesaplamak için İMKB’ye kote metal eşya üretici şirketlerin betalarının ortalamaları alınmıştır. Ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini hesaplarken şirketin finansal borçları olarak sadece kendi adına almış olduğu borçlar dikkate alınmıştır. Grup şirketleri adına aldığı borçlardan şirketin herhangi bir finansman gideri ödeme yükümlülüğü olmadığı için böyle bir yöntem seçilmesi uygun görülmüştür. 143 İttifak Holding A.Ş. . Duyarlılık analizine göre şirketin piyasa değeri 32-36 milyon TL aralığında hareket ederken belirlenen değerlerin ortalaması 34 milyon TL seviyesindedir. İNA’nın %1 uç değer büyüme ve %16,34 iskonto oranı ile işaret ettiği optimum piyasa değeri ise 33,8 milyon TL’dir. 144 İttifak Holding A.Ş. . İmaş Makine için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak İmaş Makine’nin Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 31,9 milyon TL olarak hesaplanmıştır. İmaş Makine İNA Piyasa Çarpanları Toplam Değer Değer (Bin TL) Ağırlık Değer 33.821 75% 25.366 25.875 25% 6.469 59.696 100% 31.835 Kaynak: BMD Tahmin 145 İttifak Holding A.Ş. . ADESE GENÇ OTO SAN. TİC. LTD. ŞTİ. 1996 yılında Petrol Ofisi bayii olarak faaliyete başlayan Adese Genç Oto. ve Petrol Ürünleri San. Tic Ltd. Şti 1997 yılında Opet’ten de bayilik almış ve istasyon sayısını 2’ye çıkarmıştır. 1999 yılında Milangaz A.Ş Oto Gaz firmasıyla anlaşılıp LPG satışlarına başlamıştır. 2006 yılı içerisinde sözleşmesi sona eren istasyonlardan bir tanesi Konya Büyükşehir Belediyesi’ne devredilmiştir. Aynı yıl içerisinde Petrol Ofisi’nden Antalya Çevre Yolunda bir istasyon 2018 yılına kadar kiralanmıştır. 2007 yılında da istasyon kiralama işlemi devam etmiş ve Adana Çevre Yolunda 10 yıllığına Petrol Ofisi’nden bir istasyon, Ladik Belediyesi’nden 10 yıllığına bir istasyon daha kiralanmıştır. 2009 yılında 79 çalışanıyla, 4 istasyonda Oto Market-Gıda Market-Yıkama bölümlerinde hizmetini sürdürmektedir. Ortaklık Yapısı ADESE GENÇ OTO. PET. ÜR. TİC. LTD. ŞTİ ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı Yüzde Big Planlama Yönetim Ve Müşavirlik A.Ş. 148.000 98,67% Hüsamettin Yaldız 750 0,50% Fahri Akay 500 0,33% Mehmet Ali Korkmaz 500 0,33% Ali Körpe 250 0,17% Toplam 150.000 100,00% Kaynak: Şirket Yukarıda Adese Genç Oto. Petrol Ürünleri San. Tic. Ltd. Şirketi’nin ortaklık yapısı verilmiştir. Şirket’in yaklaşık %99’luk payına Big Planlama sahiptir. Diğer ortaklar küçük paylarla gerçek kişilerden oluşmaktadır. İttifak Holding’in Adese Genç Oto’daki direkt ve dolaylı pay oranı %98,67’dir. Finansal Analiz ve Değerleme 146 İttifak Holding A.Ş. . Satışlar 2008’de %57 arttı… Yukarıda Adese Genç Petrol’ün 2007-2008 yılları karşılaştırmalı olarak gelir tablosu verilmiştir. 2008 yılında Ladik ve Kunduracılar İstasyonun devreye girmesi ve toptan olarak satılan akaryakıt satışlarının artması cironun 2007’ye göre %57 artarak 31 milyon TL’nin üstüne çıkmasını sağlamıştır. Toptan satışların marjı perakende satıştan düşük olduğu için brüt kar marjı azalarak %11’ken %9 olmuştur. 2008 yılında yeni istasyonların devreye girmesi faaliyet giderlerini artırmış ve faaliyet karının 2007 yılına göre %67 gerileyerek 199 bin TL olmasına sebep olmuştur. 2009’da Satışlarda Gerileme Var… Adese Genç Oto’nun 2008/06 ve 2009/06 dönemi özet gelir tablosu yukarıda verilmiştir. 2009 yılının ilk 6 aylık döneminde krizin insanların üzerindeki etkisinden dolayı akaryakıt giderlerini azalttığını; bunun yanında ucuzlayan petrol ve azalan talebin benzin fiyatlarını düşürdüğünü ve dolayısıyla Adese Genç’in 2008 ilk yarıya göre cirosunun %4 azaldığını görmekteyiz. Ciro %4 düşerken satılan malın maliyeti hemen hemen hiç değişmemiş bu durum da brüt kar marjının 2 puan düşerek %9’dan %7’ye gerilemesine sebep olmuştur. Faaliyet giderleri Adese Petrol’deki fazla elemanların Adese Genç’e geçmesinden dolayı artan şirketin, 2008 ilk yarıda 276 bin TL’lik FAVÖK’ü, 2009 yılının aynı döneminde -443 bin TL olmuştur. Önümüzdeki yıllar için satış projeksiyonunu aşağıdaki tablomuzda göstermekteyiz. Yapılan bu projeksiyon sonrası Adese Genç Oto için bulduğumuz piyasa değeri 8,55 milyon TL’dir. 147 İttifak Holding A.Ş. . Adese Genç Petrol için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Adese Genç Petrol’ün Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 8,2 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Genç Petrol İNA Piyasa Çarpanları Toplam Değer Değer (Bin TL) Ağırlık Değer 8.546 75% 6.410 7.218 25% 1.805 15.764 100% 8.214 Kaynak: BMD Tahmin 148 İttifak Holding A.Ş. . ADESE PETROL A.Ş. Adese Petrol A.Ş. 1995 yılında kurularak 3 istasyonda Tuta Petrolcülük A.Ş. dağıtım firmasının bayiliği altında faaliyete başlamıştır. 1997 yılında Organize Sanayi Bölgesi’ndeki istasyon Adese Genç Petrol’e devredilmiştir. 1999 yılında Milangaz A.Ş. Oto Gaz firmasıyla 10 yıllığına anlaşma yapılmıştır. Adese Petrol 2001 yılında Tuta Petrolcülük’le olan sözleşmesini fesh edip yerine Eski Sanayi’de Opet Petrolcülük A.Ş.’yle, Meram Sanayi’deki istasyon da Sun Pet A.Ş.’yle anlaşarak faaliyetlerine devam etmiştir. Meram Sanayideki istasyonun 2004 yılı Ekim ayında mülk sahibi değiştiği için sözleşmesi fesh olmuştur. Şirket 2009 yılında Eski Sanayi’de bulunan tek istasyonda 31 personel ile faaliyetine devam etmektedir. Bu istasyonun sözleşmesi Konya Büyükşehir Belediyesi’nden Yapİşlet-Devret modeline göre 15 yıllığına alınmış olup 17 Nisan 2011 tarihinde sona erecektir. Ortaklık Yapısı Adese Petrol A.Ş. ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı B.İ.G. A.Ş. 193.450 İttifak Holding A.Ş. 4.750 Hüsamettin Yaldız 994 Fahri Akay 800 Ali Körpe 6 Toplam 200.000 Yüzde 96,73% 2,38% 0,50% 0,40% 0,00% 100,00% Kaynak: Şirket Yukarıdaki tabloda Adese Petrol A.Ş’nin ortaklık yapısı verilmiştir. Adese Petrol’un %96,73’lük payına Big planlama Yönetim ve Müşavirlik A.Ş sahiptir. İttifak Holding %2,38’lik payla diğer kurumsal ortakken, diğer ortaklar küçük paylarla gerçek kişilerden oluşmaktadır. İttifak Holding’in Adese Petrol’deki direkt ve dolaylı pay oranı %99,10’dur. Finansal Analiz ve Değerleme 149 İttifak Holding A.Ş. . 2008’de Brüt Kar Marjı Arttı... Yukarıdaki tabloda Adese Petrol’ün son 2 yıl karşılaştırmalı gelir tablosu görülmektedir. 2008 yılında satışlarda meydana gelen düşmenin sebebi belediyenin yapmış olduğu yol ve kavşak çalışmasının Adese Petrol’ün tam önünde yapılması ve müşterilerin yolu kullanamamasından dolayı satış yapılamamasıdır. Yol çalışması bittikten sonra yapılan tünelin, araç geçiş güzergahını Adese Petrol’ün uzağına taşıması ve gelen araç sayısındaki düşüş Adese Petrol’ün müşteri sayısı ve satış gelirlerini olumsuz etkilemiştir. 2008 yılında brüt kar marjında gerçekleşen yükselme marjı düşük olan akaryakıt satışlarının düşmesi ve brüt kar marjı daha yüksek olan diğer hizmet gelirlerinin (yıkama, yağlama, bakım...) satışlar içerisindeki payının artmasından kaynaklanmaktadır. 2009 Daha Karlı… Adese Petrol A.Ş Özet Gelir Tablosu TL 2009/06 2008/06 Satışlar 3.563.379 3.545.659 Satışların Maliyeti 2.988.607 3.141.429 Brüt Kar 574.772 404.230 Brüt Kar Marjı 16% 11% Esas Faaliyet Karı 190.095 -220.175 Esas Faaliyet Karı Marjı 5% -6% Amortisman 12.836 12.556 FAVÖK 202.931 -207.620 FAVÖK Marjı 6% -6% Net Dönem Karı 163.413 -200.166 Net Kar Marjı 5% -6% Değişim (%) 0% -5% 42% 5% -186% 12% 2% -198% 12% -182% 10% Kaynak: Şirket Adese Petrol’ün 2008-2009 karşılaştırmalı 6 aylık özet gelir tablosu yukarıda yer almaktadır. Buna göre cirosu hemen hemen değişmemesine rağmen satılan malın maliyeti %5 gerilemiş bu da brüt kar marjını %11’den %16’ya yükseltmiştir. Brüt kar marjının artmasında marjı az olan akaryakıt gelirlerinin satışlar içindeki payının azalması ve brüt marjı yüksek olan yıkama, yağlama, bakım gibi servis gelirlerinin satışlar içindeki payının artması etkili olmuştur. Faaliyet giderlerinin azalmasındaki temel etken Adese Petrol’deki fazla elemanların Adese Genç Oto’ya geçmiş olmasıdır. Faaliyet giderlerini azaltan şirket 2008 ilk yarıda -207 bin TL FAVÖK’e sahipken 2009 ilk yarıda 202 bin TL FAVÖK oluşturmuştur. Verimlilik Artışı... Şirketin verimliliği artırmak adına yapmış olduğu bu adım gelecek dönem için yapmış olduğumuz projeksiyonlarımızı olumlu etkilemiştir. Gelecek dönem için yapmış olduğumuz satış projeksiyonu aşağıdaki tabloda bulunmaktadır. Bu tabloya göre ş irketin piyasa değerini 3,8 milyon TL olarak hesaplamaktayız. 150 İttifak Holding A.Ş. . Adese Petrol için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Adese Petrol’ün Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 3,4 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Adese Petrol Değer (Bin TL) Ağırlık Değer İNA 3.805 75% 2.854 Piyasa Çarpanları 2.220 25% 555 Toplam Değer 6.025 100% 3.409 Kaynak: BMD Tahmin 151 İttifak Holding A.Ş. . İRENT OTO KİRALAMA TİCARET A.Ş. İttifak Holding’in otomotiv sektöründe faaliyet gösteren şirketi İrent Oto Kiralama Tic. A.Ş. Hyundai marka araçların Konya yetkili bayiliğini ve satış sonrası yetkili servis hizmetlerini yürütmekte aynı zamanda araç kiralama işi de yapmaktadır. 1997 yılında faaliyete başlayan İrent, 2008 yılında Seha İnşaat’a yaptırılan, Hyundai yetkililerinin de yeni açılan bayilere örnek gösterdiği son derece modern yeni plazasına taşınmıştır. 3.600 metrekare kapalı alan olmak üzere, araç bakım–onarım bölümü, mekanik kaportahane, boyahane, yedek parça bölümleri ile birlikte toplam 10.500 metrekarelik bölümde faaliyet göstermektedir. ISO 9001 kalite belgesine sahip olan İrent, 40 kişilik uzman kadrosu ile günlük 25 araç girişi olan teknik bir servise sahiptir. Ortaklık Yapısı İRENT OTO KİRALAMA A.Ş ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı Seha İnşaat Müt.Müh.Mad.San.Tic.A.Ş. 1.566.300 Big Planlama Yönetim Ve Müşavirlik A.Ş. 693.250 Adese Alışveriş Merkz.Tic.A.Ş. 692.000 Hüsamettin Yaldız 37.350 İttifak Holding A.Ş. 7.850 M.Ali Korkmaz 2.250 Fahri Akay 1.000 Toplam 3.000.000 Yüzde 52,21% 23,11% 23,07% 1,25% 0,26% 0,08% 0,03% 100,00% Kaynak: Şirket Ortaklık tablosunda da görüldüğü üzere, İrent Oto Kiralama A.Ş.’nin %52’si Seha İnşaat Müt. Müh. Mad. San. Tic . A.Ş.’ye, %23’erlik kısmı Big Planlama Yönetim ve Müşavirlik A.Ş. ve Adese Alışveriş Merkezleri Tic. A.Ş.’ye aittir. Diğer ortaklar gerçek kişilerden oluşmaktadır ve payları düşüktür. İttifak Holding’in İrent Oto’daki direkt ve dolaylı pay oranı %98,65’tir. Finansal Analiz ve Değerleme İrent Oto Kiralama Tic. A.Ş. Özet Gelir Tablosu TL 2008 2007 Değişim Satışlar 8.736.756 9.018.777 -3% Satışların Maliyeti 7.874.029 8.146.405 -3% Brüt Kar 862.727 872.372 -1% Brüt Kar Marjı 10% 10% 0% Esas Faaliyet Karı -725.376 -559.763 30% Esas Faaliyet Karı Marjı -8% -6% -2% Amortisman 431.291 206.729 109% FAVÖK -294.085 -353.034 -17% FAVÖK Marjı -3% -4% 1% Net Dönem Karı -906.367 -517.886 75% Net Kar Marjı -10% -6% -5% Kaynak: Şirket 152 İttifak Holding A.Ş. . Taşınmanın Satışlara Etkisi Olumsuz... Sektörde brüt kar marjının düşük olması ve 2006 yılında yaklaşık 14 milyon TL olan satışların son 2 yılda yaklaşık %35 düşmesi şirketin karlılığını önemli ölçüde etkilemiştir. Satışların %35 düşmesinin temel sebebi İrent’in yeni plazasına taşınması ve bu taşınmayı tam olarak duyuramayışıdır. Azalan satışlara kıyasla İrent Oto’nun faaliyet giderlerinde önemli değişiklik olmaması bu dönemde faaliyet zararının oluşmasına sebep olmuştur. Önümüzdeki dönemde şirket faaliyet giderlerini satışlara oranla azaltmayı hedeflemekte ve gerçekleşmesi beklenen ciro artışıyla faaliyet gelirini arttırmayı planlamaktadır. İrent Oto Kiralama Tic. A.Ş. Özet Gelir Tablosu TL 2009/06 2008/06 Satışlar 7.940.728 4.679.700 Satışların Maliyeti 7.332.995 4.236.416 Brüt Kar 607.733 443.284 Brüt Kar Marjı 8% 9% Esas Faaliyet Karı 118.618 -367.545 Esas Faaliyet Karı Marjı 1% -8% Amortisman 239.731 215.646 FAVÖK 358.349 -151.900 FAVÖK Marjı 5% -3% Net Dönem Karı -30.822 -391.576 Net Kar Marjı 0% -8% Değişim (%) 70% 73% 37% -2% -132% 9% 11% -336% 8% -92% 8% Kaynak: Şirket ÖTV İndirimi 2009’da Satışları Canlandırdı… İrent’in 2008-2009 ilk 6 aylık karşılaştırmalı özet gelir tablosu yukarıdadır. Satışlarını %70 artırarak 7,9 milyon TL’ye, brüt karını %73 artırarak 607 bin TL’ye çıkaran şirketin -367 bin TL olan 2008/06 FAVÖK’ü 2009/06’da 118 bin TL olarak gerçekleşmiştir. Bu gerçekleşmenin ana sebebi devletin uygulamış olduğu ÖTV indirimidir. Krizden dolayı ertelenmiş olan otomobil talepleri ÖTV indirimi ile beraber tekrar canlanmış ve sektör olarak otomotivciler krizin olumsuz etkisini biraz olsun azaltmışlardır. Şirketin faaliyet giderlerini azaltarak negatif FAVÖK’ten 358 bin TL FAVÖK’e geçtiğini görmekteyiz. Bu adımı önümüzdeki dönem için yapmış olduğumuz aşağıdaki tabloda bulunan satış projeksiyonumuzda olumlu görmekte ve indirgenmiş nakit akımı yöntemi ile şirketin piyasa değerini 3,9 milyon TL bulmaktayız. 153 İttifak Holding A.Ş. . İrent Oto Kiralama için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak İrent Oto Kiralama’nın Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 4,1 milyon TL olarak hesaplanmıştır. İrent Oto Değer (Bin TL) Ağırlık Değer İNA 3.871 75% 2.903 Piyasa Çarpanları Toplam Değer 4.603 25% 1.151 8.474 100% 4.054 Kaynak: BMD Tahmin 154 İttifak Holding A.Ş. . AES SİGORTA ARACILIK HİZM. A.Ş İttifak Holding grup şirketlerinden AES Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş., 1999 yılında kurulmuş olan Statü Alışveriş Merkezi A.Ş.’nin unvan değişikliğine gidilmesiyle oluşturulmuştur. 2008 yılında İrent Plaza’daki yeni yerinde faaliyet göstermeye başlayan AES Sigorta, Axa Sigorta A.Ş., Ergo İsviçre Sigorta A.Ş., Anadolu Sigorta .A.Ş. ve Güneş Sigorta A.Ş.’nin yetkili acenteciliğini yürütmekteyken; 2007 Temmuz ayında Anadolu Sigorta A.Ş. ile Acenteciliğini kapatmış, diğer şirket acentecileriyle faaliyetine devam etmiştir. AES Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş. yapmış olduğu hizmet karşılığında anlaşmalı sigorta acentelerinden komisyon alarak faaliyetini sürdürmektedir. Hayat sigortası haricinde her türlü sigorta poliçesi hazırlayıp acentesi olduğu sigortalardan fiyat teklifi alarak müşterisine sunan AES; 4 tanesi lisans, 2 tanesi ön lisans mezunu olmak üzere toplam 7 personelle faaliyetine devam etmektedir. Ortaklık Yapısı AES Sig. Arac. Hizm. A.Ş ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı FAHRİ AKAY 105.000 MEHMET ALİ KORKMAZ 105.000 AHMET AKMAN 93.000 İTTİFAK HOLDİNG A.Ş. 50.000 NECATİ LORAS 23.500 HÜSAMETTİN YALDIZ 23.500 Toplam 400.000 Yüzde 26,25% 26,25% 23,25% 12,50% 5,88% 5,88% 100,00% Kaynak: Şirket AES Sigorta 400.000 TL sermaye sahip olup bu sermayenin %26,25’erlik kısımları Fahri Akay ve Mehmet Ali Korkmaz’a aittir. İttifak Holding’in direkt ve dolaylı payı ise %12,5’tir. Şirket yönetimi İttifak Holding’e ait olduğu için bağımsız denetim raporunda tam konsolidasyona tabi tutulmuştur. Finansal Analiz ve Değerleme 155 İttifak Holding A.Ş. . Satışlar ve Net Kar Marjı 2008’de arttı... Şirketin gelirleri müşteri ile sigorta şirketlerini buluşturduğu için kesmiş olduğu komisyonlardan oluşmaktadır. 2008 yılında sigorta poliçe ücretleri düşmüş olmasına rağmen AES müşteri sayısını arttırdığı için satışlarında %5 artma meydana gelmiştir. Müşteri grubunda hem grup içi şirketler, hem de grup dışından şirketler bulunmaktadır. Hyundai bayii İrent Oto ile aynı plazada yer alan şirket Hyundai müşterilerine de sigorta hizmeti sunmaktadır. 2009 6 aylık ciro artışı %54… AES Sigorta Aracılık Hizmetleri A.Ş. Özet Gelir Tablosu TL 2009/06 2008/06 Satışlar 196.156 127.645 Satışların Maliyeti 0 0 Brüt Kar 196.156 127.645 Brüt Kar Marjı 100% 100% Esas Faaliyet Karı 84.434 60.601 Esas Faaliyet Karı Marjı 43% 47% Amortisman 3.158 1.579 FAVÖK 87.592 62.180 FAVÖK Marjı 45% 49% Net Dönem Karı 121.079 85.128 Net Kar Marjı 62% 67% Değişim (%) 54% 0% 54% 0% 39% -4% 100% 41% -4% 42% -5% Kaynak: Şirket 2008-2009 6 aylık özet gelir tablosu karşılaştırmasına bakıldığında şirketin cirosunu %54 artırdığını, buna karşın FAVÖK’ünü %41 arttığını görmekteyiz. Satışlardaki artış ÖTV indirimi dolayısıyla artan araç satışının sigortaya olan talebi artırmasından kaynaklanırken, FAVÖK’ün satışlara kıyasla az artmasının sebebi AES’nin yeni personel alarak faaliyet giderlerini artırmasıdır. Net kar marjı da aynı sebepten 5 puan gerilemiş ve %67’den %62 olmuştur. Gelecek dönem faaliyetlerinde herhangi bir risk unsuru görmediğimiz şirketin satışlarını ve faaliyet giderlerini aşağıdaki projeksiyonumuzda yansıtmaktayız. Bu projeksiyona göre şirketin piyasa değeri 1,9 milyon TL hesaplanmaktadır. 156 İttifak Holding A.Ş. . AES sigorta için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak AES Sigorta’nın Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 2 milyon TL olarak hesaplanmıştır. AES Sigorta Değer (Bin TL) Ağırlık Değer İNA 1.921 75% 1.441 Piyasa Çarpanları 2.457 25% 614 Toplam Değer 4.378 100% 2.055 Kaynak: BMD Tahmin 157 İttifak Holding A.Ş. . İNVİTO KUYUMCULUK TİCARET A.Ş. 16 Eylül 1993 yılında İttifak Döviz Altın ismiyle faaliyete başlayan şirket, unvanını İttifak Altın Ticaret A.Ş olarak değiştirdiği 3 Mayıs 1996 tarihine kadar döviz alım ve satımında faaliyet göstermiştir. Şirket 1996 yılında döviz bürosundan kuyumculuk işine girmiştir. Altında markalaşmak isteyen şirket yetkililerinin marka çalışması faaliyetleri sonucunda şirketin unvanı 11 Ağustos 2009’da İnvito Kuyumculuk Ticaret A.Ş. olarak değiştirilmiştir. Şu anda Kule Site AVM’deki mağazasında 7 kişi ile faaliyet gösteren şirketin önümüzdeki 5 yıl içinde Konya’ da 5 yeni mağaza açma hedefi ve sonraki dönemler için yurt çapında 10 mağaza açma hedefi bulunmaktadır. Bunlardan birisi olarak düşünülen Ereğli AVM’deki mağazanın Ağustos ayı itibariyle faaliyete geçmesi planlanmaktadır. Ortaklık Yapısı İnvito Kuyumculuk’un yukarıdaki ortaklık tablosundan görüldüğü üzere, %99,15’i İttifak Holding’e ait olup kalan paylar gerçek kişiler aittir. Finansal Analiz ve Değerleme 158 İttifak Holding A.Ş. . Kriz Satışları Etkiledi... Yukarıdaki tabloda İnvito Kuyumculuk’un 2007-2008 özet gelir tablosu görülmektedir. 2008’de satışlarında krizin de etkisiyle azalma görülmesine rağmen brüt karında, marjı yüksek olan ürünlerin satışının artmasından dolayı artış kaydedilmiştir. 2007 yılında faaliyet zararı bulunan şirket 2008 yılında brüt karının artmasına bağlı olarak faaliyet karı elde etmiştir. 2009’da Satışlar Artarken Brüt Kar Marjı Düşüyor… İnvito Kuyumculuk’a ait 2008-2009 6 aylık karşılaştırmalı özet tablo yukarıda bulunmaktadır. Tabloya göre şirketin satışları %61, FAVÖK’ü %29 artmıştır. Brüt kar marjında 8 puanlık azalmanın sebebi marjı yüksek olan altın ve ziynet eşyaların satışlar içindeki payının azalmasıdır. Faaliyet giderlerini değiştirecek herhangi bir yatırım ya da işçi alımı olmadığı için faaliyet giderleri hemen hemen aynı kalmıştır. Net dönem karı bir önceki döneme göre %31 artarak 78.117’den 102.703’e çıkmıştır. Satış projeksiyonları aşağıdaki tabloda olan İnvito Kuyumculuk’un piyasa değerini 3,9 milyon TL olarak hesaplamaktayız. 159 İttifak Holding A.Ş. . İnvito Kuyumculuk için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak İnvito Kuyumculuk’un Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 3,4 milyon TL olarak hesaplanmıştır. İnvito Kuyumculuk İNA Piyasa Çarpanları Toplam Değer Değer (Bin TL) Ağırlık Değer 3.878 75% 2.909 1.761 25% 440 5.639 100% 3.349 Kaynak: BMD Tahmin 160 İttifak Holding A.Ş. . ADEN GAYRİMENKUL YÖNETİCİLİK YATIRIM İÇ VE DIŞ TİC. SAN. A.Ş. 19.07.1999 tarihinde Adese alışveriş merkezlerinin toptan gıda alımları için kurulan şirketin unvanı Ana dolu iç ve dış Tic. A.Ş. iken, Adese’nin direkt üreticilerle çalışmaya başlamasıyla kuruluş amacı sona ermiş ve 3 yıl Adese için çalıştıktan sonra emlak piyasasındaki talepten faydalanmak amacıyla emlak komisyonculuğu yapmaya başlamıştır. 16.09.2008 tarihinde unvanını Aden Gayrimenkul Yöneticilik Yatırım İç ve Dış Tic. San. A.Ş. olarak değiştirmiş ve faaliyetine Apartman Yöneticiliği ve emlak alım satımını da eklemiştir. Şu anki çalışan sayısı 1 olan şirketin 2010 yılında yeniden organize edileceği ve çalışan sayısının 5’e yükseltileceği belirtilmektedir. Ortaklık Yapısı Aden Gayrimenkul Yöneticilik Yatırım İç ve Dış Tic. A.Ş ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı Yüzde Adese Alışveriş Merkezleri Tic.A.Ş. 309.900 61,98% Fahri Akay 40.000 8,00% Ahmet Akman 40.000 8,00% Ali Körpe 35.000 7,00% Hasan Özülkü 35.000 7,00% Abdullah Azimli 30.000 6,00% Mustafa Özeskiciler 10.100 2,02% Toplam 500.000 100,00% Kaynak: Şirket Yukarıdaki ortaklık yapısından görüldüğü üzere Aden Gayrimenkul’ün %62 hissesi Adese Alışveriş Merkezleri A.Ş’ye ait, diğer hisseler küçük paylarla gerçek kişilere aittir. İttifak Holding’in Aden Gayrimenkul’deki direkt ve dolaylı payı %61,98’dir. Finansal Analiz ve Değerleme 161 İttifak Holding A.Ş. . 2008 2007’ye Göre Daha Faal… Aden Gayrimenkul’ün 2007-2008 karşılaştırmalı özet gelir tablosuna baktığımızda 2008’de satışların 2007’ye göre %2180 arttığını görmekteyiz. Bu artışın sebebi 2007’de sadece komisyon geliri varken 2008 yılında gayrimenkul alım ve satımı da yapılmış olmasıdır. 2009’da Faaliyet Artıyor… Aden Gayrimenkul’e ait 2008-2009 6 aylık karşılaştırmalı özet gelir tablosuna göre, şirket cirosunu 1.800 TL’den 1 milyon TL’ye çıkarmıştır. Bunun nedeni emlak komisyonculuğu yapmış olmasıdır. Şirket almış olduğu arsa, konut gibi gayrimenkulleri satarak gelir elde etmiş ve cirosunu bu şekilde 2008’in aynı dönemine göre arttırmıştır. Bu satış işleminden dolayı 2008 ilk yarıyılda 10.284 faaliyet zararı olan şirket 2009 aynı dönemde 70.622 TL faaliyet karı, 99.953 TL de net kar elde etmiştir. Önümüzdeki yıllar için yaptığımız satış projeksiyonu aşağıdaki tabloda bulunmaktadır. Bu tabloya göre şirketin piyasa değerini 496.000 TL olarak hesaplamaktayız. 162 İttifak Holding A.Ş. . Aden Gayrimenkul için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Aden Gayrimenkul’ün Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 573 Bin TL olarak hesaplanmıştır. ADEN GAYRİMENKUL A.Ş. (TL) Değer (TL) Ağırlık Değer Piyasa Çarpanları 802.166 25% 200.541 İNA 496.000 75% 372.000 100% 572.541 Toplam Değer Kaynak: BMD Tahmin 163 İttifak Holding A.Ş. . ELİTE DANIŞ. ARAŞ. GELİŞ. REKLAM VE HALKLA İLİŞ. TİC. LTD. ŞTİ. 29 Kasım 1996 tarihinde Konya merkezli Diafo Reklam Gıda ve İnşaat Tic. Ltd. Şti. unvanıyla kurulan şirket, 1 Ekim 2001 tarihinde unvanını Elite Danış. Araş. Geliş. Reklam ve Halkla İliş. Tic. Ltd. Şti. olarak değiştirmiştir. Faaliyet konusu reklamcılık ve tanıtım hizmetleridir. Reklam tabelaları, totemler, clp baskı, folyo ve germe vinil dijital baskı işlemlerinin üretimini yapmaktadır. Ayrıca Elite, reklâm, halkla ilişkiler, istihdama yönelik çözümler ve ar-ge gibi hizmetlerini grup içi ve grup dışı şirketler için yürütmektedir. Şirket Reklamcılıkla alakalı tabela tasarım baskı ve montaj gibi işleri kendi bünyesinde yapabilmektedir. Ortaklık Yapısı Elite Reklam Tic. Ltd. Şti. ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı Adese Alısveris Merkezleri A.S. 16.000 Ahmet Izgi 1.000 Ramazan Keser 1.000 Ali Körpe 1.000 Mustafa Özeskiciler 1.000 Toplam 20.000 Yüzde 80,00% 5,00% 5,00% 5,00% 5,00% 100,00% Kaynak: Şirket Elite Reklam’ın ortaklık yapısına bakıldığında Adese Alışveriş Merkezleri A.Ş.’nin %80 oranla tek tüzel kişi ortak olduğu, diğer dört ortağın %5’lik paylarla gerçek kişilerden oluştuğu görülmektedir. İttifak Holding’in Elite Reklam’daki direkt ve dolaylı pay oranı %80’dir. Finansal Analiz ve Değerleme 164 İttifak Holding A.Ş. . 2008’de Gelirler %103 arttı… Elite Reklam’ın özet 2007-2008 gelir tablosu yukarıdadır. Bu tabloya göre Elite Reklam satışlarını %103 oranında artırmış, brüt karını da 128.218 TL’den 341.786 TL’ye çıkartmıştır. Bu artış Elite’nin eskisine göre daha faal hala gelmesinden ve holding şirketlerinin yapmış olduğu reklam kampanyalarının organizatörü olmasından kaynaklanmaktadır. Satışını ve brüt karını artıran şirket net karını da %350 artırarak 211.578 TL’ye çıkarmıştır. 2009’da Satışlar Artarken Marjlar Düşüyor… Elite’nin 2008-2009 6 aylık özet gelir tablosu yukarıdadır. Bu tabloya göre şirket satış gelirlerini 2009 ilk yarıyılda %34 artırırken satışların maliyeti %76 artmıştır. Bu durum brüt kar marjının %27’den %4’e gerilemesine sebep olmuştur. 2008 ilk 6 ayda 176.605 TL FAVÖK’ü olan şirket brüt kar marjının azalması sebebiyle 2009 ilk yarıyılda 12.809 FAVÖK oluşturabilmiştir. Net karı 2008 ilk 6 ayda 167.720 TL iken düşen faaliyet karına paralel olarak 2009 ilk 6 ayda -9.524 olmuştur. Önümüzdeki dönemler için şirketin satış projeksiyonu aşağıdaki tablomuzda bulunmaktadır. Bu tabloya göre şirketin piyasa değeri 2,7 milyon TL olarak hesaplanmaktadır. 165 İttifak Holding A.Ş. . Elite Danışmanlık için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Elite Danışmanlık’ın Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 2,3 milyon TL olarak hesaplanmıştır. ELİTE DANIŞMANLIK A.Ş. (TL) Değer (TL) Ağırlık Değer Piyasa Çarpanları 1.162.652 25% 290.663 İNA 2.685.000 75% 2.013.750 100% 2.304.413 Toplam Değer 166 İttifak Holding A.Ş. . KULE YÖNETİM ORG. VE DAN. A.Ş. 2004 yılında Kule Site Alışveriş Merkezinin yönetimini üstlenmesi amacıyla kurulan Kule Yönetim Org. ve Dan. A.Ş. daha sonra Aksaray AVM’nin de yönetimini almış ve ADESE’nin Ereğli’de Ağustos’ta açmayı planladığı AVM’nin de yönetimini üstlenmiştir. Şirketin ana faaliyeti boş olan mağazalara belirlenmiş olan marka karması dahilinde kiracı bulmak, kiracılarla ilişkileri düzenlemek, güvenlik, temizlik ve bakım-onarım gibi ortak giderleri paylaştırmak, gerekli reklam ve promosyonlarla hem AVM’nin bilinirliğini artırmak hem de müşteri sayısını artırarak kiracılarının gelirini yükseltmektir. Ortaklık Yapısı KULE YÖNETİM ORG. ve DAN. A.Ş. ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı ADESE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ A.Ş. 498.000 RAMAZAN KESER 500 ALİ KÖRPE 500 HÜSAMETTİN YALDIZ 500 AHMET BUĞA 500 Toplam 500.000 Yüzde 99,60% 0,10% 0,10% 0,10% 0,10% 100,00% Kaynak: Şirket Kule Yönetim’in %99,6’sı Adese Alışveriş Merkezleri A.Ş.’ye ait olup kalan diğer paylar eşit şekilde gerçek kişilere aittir. İttifak Holding’in Kule Yönetim’deki doğrudan ve dolaylı pay oranı %99,60’tır. Finansal Analiz ve Değerleme 167 İttifak Holding A.Ş. . 2008’de Artan Satışa Rağmen Marjlar Düştü… Kule Yönetim, AVM’lerdeki ortak giderleri mağazalara m2 büyüklüğüne göre fatura etmektedir. 2008 de satışlar %45 artış kaydederken satışların maliyeti %52 artmıştır. 2008 son çeyrekte meydana gelen krizin mağazaları olumsuz etkilemesinden dolayı Kule Yönetim oluşan fazla gideri mağazalara yansıtmamış ve brüt kar marjı bu yüzden azalmıştır. Aynı sebepten dolayı faaliyet karı da azalan şirket net karını da 139.506 TL’den 36.881 TL’ye düşürmüştür. 2009 İlk 6 Ayda Satışlar %44 Arttı… Kule Yönetim’in 2008-2009 6 aylık karşılaştırmalı özet gelir tablosu yukarıdadır. Bu tabloya göre şirket satışlarını ve satışların maliyetini aynı oranda artırmıştır. Bundan dolayı brüt kar marjı değişmeyen şirketin her iki yılda da faaliyet zararı vardır. Oluşan ortak fazla giderleri sene sonunda kiracılara ve yatırımcısına fatura eden şirket ara dönem mali tablolarında zarar etmiş görünmektedir. Sene sonu itibariyle tekrar pozitif faaliyet karı ve dönem karı oluşturacağı beklenmektedir. Önümüzdeki yıllar için yapılan projeksiyonumuza göre şirketin piyasa değeri 2 milyon TL olarak hesaplanmaktadır. 168 İttifak Holding A.Ş. . Kule Yönetim A.Ş için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Kule Yönetim A.Ş.’nin Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 2 milyon TL olarak hesaplanmıştır. KULE YÖNETİM A.Ş. (TL) Değer (TL) Ağırlık Değer Piyasa Çarpanları 1.801.659 25% 450.415 İNA 2.095.000 75% 1.571.250 100% 2.021.665 Toplam Değer Kaynak: BMD Tahmin 169 İttifak Holding A.Ş. . SELET ENTEGRE ET VE SÜT ÜRÜNLERİ A.Ş. 1993 yılında İTTİFAK ORMAN ÜRÜNLERİ A.Ş. unvanıyla kurulan şirket daha sonra unvanını Selet Entegre Et ve Süt Ürünleri A.Ş. olarak değiştirmiştir. Tatlıcak Büyükbaş Besi Çiftliği ve Karahüyük Tavuk çiftliği ile hayvansal üretime başlamıştır. Daha sonra Tömek köyünde alınan arazilerle tarımsal faaliyete de başlayan şirket, 1999 yılında bünyesine Pamukçu Tavuk Çiftliğini ekleyerek yumurta üretiminde Konya’da ilk sırada yer almıştır. Yine aynı yıl Tömek Küçükbaş besi çiftliğini kurarak küçükbaş hayvan besleme faaliyetlerine de başlamıştır. 2007 yılında ise kurmuş olduğu yeni ve modern bir tesis ile et işleme ve paketleme sektöründe faaliyetine başlamış olup organize perakende sektöründe faaliyet gösteren grup şirketlerinden Adese marketlerinin kırmızı et ihtiyacını karşılamaya başlamıştır. 2008 yılında ise ileri işlenmiş et ürünleri üzerine yatırımlarını tamamlayarak üretimine başlayan şirket şuan yem üretimi, yarka üretimi, yumurta üretimi ve paketlenmesi, büyükbaş hayvancılık, küçükbaş hayvancılık ve tarımsal üretim, kırmızı et işleme ve paketleme, ileri işlenmiş et ürünleri üretimi (sucuk, köfte v.s ) alanlarında faaliyet göstermektedir. Şirket entegre bir tesis olup üretimini yaptığı ürünlerin tamamını ilk aşamasından itibaren kendi tesislerinde üretmektedir. Hammadde olarak giren ürünler üretim aşamalarından sonra mamul madde olarak pazara sunulmaktadır. Besi çiftliklerine alınan hayvanlar şirket bünyesinde üretilen yemlerle veteriner hekim kontrolünde beslenmektedir. Kesim ağırlığına gelmiş hayvanlar Konya Büyükşehir Belediyesi’ne ait kesimhanede kestirilmekte, elde edilen karkaslar et işleme tesisine getirilerek işlenmekte ve üretilen ürünler piyasaya arz edilmektedir. Yumurta üretiminde işletmeye alınan civcivler şirketin kendi tesislerinde yarka haline getirildikten sonra yumurta kümeslerine alınarak yumurta üretilmekte ve üretilen yumurta işlenerek paketlenmektedir. Şirket üretmiş olduğu kırmızı et ürünlerinin tamamını ve yumurtanın % 60’lık kısmını Adese Alışveriş Merkezine, kalan yumurta arz fazlasını da piyasaya kendi pazarlama imkanları ile pazarlamaktadır. Türkiye yumurta üretimi yıllık yaklaşık 17,5 milyar adettir. Selet’in yıllık üretimi ise 50 milyon adettir. Türkiye yumurta üretim pazarından şirket % 0,3 pay almaktadır. Et üretimi olarak ise Türkiye genelinde net pazar payı verilerine ulaşabilmek mümkün değildir. Bunun nedeni sektördeki üretimin yaklaşık % 40’nın kayıt dışı olmasıdır. Türkiye’de yumurta üretimi eski teknolojiler ile yapılmaktadır. Sektördeki kapasite artırımları ise yeni teknoloji ile olmaktadır. Yeni teknolojiden kasıt otomatik toplama, otomatik havalandırma sistemleridir. Bu sayede işçilikten, firelerden önemli ölçüde tasarruf sağlanmaktadır. Ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği ile uyumu çerçevesinde son yıllarda yumurtanın ağırlıklarına göre tasniflenmesi için gerekli teknoloji ve yumurta markalama sistemleri de kullanılmaktadır. Yumurta üretiminde yabancı payı sadece yumurtanın ihracatında mevcuttur. Yumurta piyasasının arz talep dengesini karşılamadığı dönemler yurt dışına yapılan ihracatlar sektörü ayakta tutmuştur. Bunun yanında sektördeki en önemli olumsuzluk kanatlı hayvanlarda görülen kuş gribi gibi hastalıklardır. Besicilikte ise son yıllarda ülkemiz önemli gelişmeler kaydetmiş olmasına rağmen, sektör karkas et üretiminde Avrupa Birliğinin çok gerisindedir. Türkiye’de ortalama bir hayvandan alınan karkas et kilogramı 183 kg iken Avrupa Birliğinde bu rakam 316 kilogramdır. (2003 yılı verilerine göre) Avrupa Birliği’nin gerisinde olmamızın sebepleri ise Türkiye’de yapılan besiciliğin büyük bir kısmının küçük aile işletmeleri tarafından yapılması ve besleme teknolojilerinde geleneksel yöntemlerin kullanılmasıdır. Son yıllarda devletin de uyguladığı teşv ikler sayesinde büyük kapasiteli işletmeler kurulmakta ve son sistem besleme teknolojileri ile hayvanlar yetiştirilerek sektör kayıt altına alınmaktadır. Et üretimi teknolojisinde ki en önemli yenilik etlerin raf ömrünün uzatılabilmesi için Avrupa’da uygulanmakta olan MAP (Modifiye Atmosfer Paketleme) sistemleridir. Selet bu uygulamada Türkiye’de ilkler arasındadır. Şirket 2009 yılında 83 çalışanıyla faaliyetlerine devam etmektedir. 170 İttifak Holding A.Ş. . Ortaklık Yapısı Yukarıdaki tabloda Selet’in ortaklık yapısı bulunmaktadır. Şirketin %99,9 hissesi Big Planlama’ya aittir. Diğer ortaklar gerçek kişi olup %1’in altında hisseye sahiptirler. İttifak Holding’in Selet’teki direkt ve dolaylı pay oranı %99,9’dur. Finansal Analiz ve Değerleme 30.000.000 88% 86% 25.000.000 84% 82% 20.000.000 80% 78% 15.000.000 76% 74% 10.000.000 72% 70% 5.000.000 68% 0 66% 2006 2007 Adese'ye Yapılan Satışlar Toplam Satış 2008 Yüzde Selet’in son 3 yıl toplam satış ve Adese AVM’ye yapmış olduğu satış grafiğine bakıldığında, toplam satışın 2006’da %85, 2007’de %75, 2008’de %85’i Adese’ye yapılmıştır. Bu durum Selet için hem avantajlı hem de dezavantajlı bir durum oluşturmaktadır. Ürettiği malların tamamını grup şirketi olan Adese’ye satması Selet’in ilerde oluşabilecek kapasite fazlası üretimini Adese’nin satış kabiliyetinin düşmesi ihtimalinde başka satış kanallarına aktarması gerekecektir. Aksi halde Selet’in kapasite fazlası atıl kalacaktır. Şu anki durumda Selet ürettiği kırmızı et ürünlerinin tamamını Adese’ye satmasına rağmen Adese’nin kırmızı et ihtiyacının tamamını karşılayamamaktadır. Adese’nin büyüme hedefleri göz önüne alındığında, Selet’in herhangi bir kapasite artırımı sonrasında da ürettiği malı satma sorunu yaşamayacağını tahmin etmekteyiz. 171 İttifak Holding A.Ş. . Selet Ent. Et ve Süt Ür. A.Ş. Özet Gelir Tablosu TL 2008 2007 Değişim Satışlar 24.429.284 24.084.033 Satışların Maliyeti 23.284.975 21.735.168 Brüt Kar 1.144.309 2.348.865 Brüt Kar Marjı 5% 10% Esas Faaliyet Karı 154.822 1.289.804 Esas Faaliyet Karı Marjı 1% 5% Amortisman 242.175 251.761 FAVÖK 396.997 1.541.565 FAVÖK Marjı 2% 6% Net Dönem Karı 168.121 1.269.837 Net Kar Marjı 1% 5% 1% 7% -51% -5% -88% -5% -4% -74% -5% -87% -5% Kaynak: Şirket 2008’de Marjlar Düşüyor… Yukarıda yer alan 2007-2008 karşılaştırmalı gelir tablosuna göre Selet’in satışları 2008’de %1 lik bir artış kaydetmesine rağmen satılan malın maliyeti %7 artmıştır. Bunun sebebi ise 2008 yılında Adese’ye yapılan satışların kar marjının 2007 yılına göre düşürülmesi, ambalaj giderlerinin 2007 yılında pazarlama giderleri hesabında takip edilirken 2008’de satılan malın maliyetine atılmış olması ve mısır fiyatlarında meydana gelen yükselmeler olarak göze çarpmaktadır. 2009/06’da Daha Yüksek Performans… 2009 ilk 6 ayda şirketin satışlarında ve marjlarında gerçekleşen artma göze çarpmaktadır. Brüt kar marjı %4’ten %10’a çıkmıştır. Bunun en temel sebebi Adese’ye yapılan satışlarda marjların artırılması ve 2008’de satılan malın maliyetine atılmış olan ambalaj giderlerinin 2009 yılında pazarlama ve dağıtım giderlerinde takip edilmiş olmasıdır. 172 İttifak Holding A.Ş. . Şirketin satış kabiliyeti ve kapasitesi göz önünde bulundurularak yapmış olduğumuz satış projeksiyonu aşağıdaki tablomuzda bulunmaktadır. Bu projeksiyona göre şirketin piyasa değerini 12,5 milyon TL olarak hesaplamaktayız. 173 İttifak Holding A.Ş. . Selet için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Selet’in Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 16,1 milyon TL olarak hesaplanmıştır. SELET A.Ş. (TL) Değer (TL) Ağırlık Değer Piyasa Çarpanları 20.664 25% 5.166 İNA 12.555 75% 9.416 100% 14.582 Toplam Değer Kaynak: BMD Tahmin 174 İttifak Holding A.Ş. . BELYA TURİZM İNŞAAT ENERJİ BİLİŞİM SANAYİ TİC AŞ. 5 Aralık 1995 tarihinde Belya Bilgisayar ve Elektronik Sistemleri Sanayi Tic. A.Ş. unvanıyla kurulan şirket; bilgi sayar aksamı ve yazılım oluşturup satma, fabrika otomasyonu üretme faaliyetlerinde bulunurken, 2002 yılında otomasyon kısmını İmaş Makine’ye ve yazılım kısmının bir bölümünü Adese’ye teslim etmiş, bilgisayar malzeme satış kısmıyla 2004 yılına kadar faaliyetine devam etmiştir. Grup içi bütün firmaların entegre edilmiş olduğu Belit adlı yazılımı üretmiş ve holding şirketlerine kullandırmıştır. 7 Şubat 2005 tarihinde unvanını, Antalya’da turizm tesisi açabilmek ve turizm sektöründe faaliyet gösterebilmek için Belya Turizm İnşaat Enerji Bilişim Sanayi Tic. A.Ş. olarak değiştirmiştir. Grup içi firmaların her türlü yazılım talebine cevap vermeye çalışan şirket 2009 yılında taşınmış olduğu teknokentte 11 kişi ile faaliyetine devam etmektedir. Ortaklık Yapısı Yukarıda Belya’nın ortaklık yapısı yer almaktadır. Şirketin %91 hissesi Big Planlama’ya ait olup Big Planlama haricinde tüzel kişi ortağı yoktur. Diğer ortaklar küçük paylarla gerçek kişilerden oluşmaktadır. İttifak Holding’in Belya’daki direkt ve dolaylı pay oranı %90,49’dur. İştirak Yapısı İştirak Yapısı İştirakler Seha İnş. Müh. Müt. Tic. A.Ş. İştirak Sermayesi Sermaye Tutarı Sermaye Payı 3.056.743 500.000 16% Belya Turizm 500.000 TL sermeye miktarı ve %16’lık payıyla Seha İnş. Müh. Müt. Tic. A.Ş’nin ortağıdır. Seha’nın 2007 ve 2008 yıllarında yapmış olduğu temettü dağıtımından Belya 2007’de 1.075.000 TL ve 2008’de 1.440.000 TL temettü geliri elde etmiştir. 175 İttifak Holding A.Ş. . Finansal Analiz ve Değerleme Belya Turizm İnşaat Enerji Bilişim Sanayi Tic. A.Ş. Özet Gelir Tablosu TL 2008 2007 Değişim Satışlar 386.460 116.731 231% Satışların Maliyeti 78.864 67.669 0% Brüt Kar 307.596 49.062 527% Brüt Kar Marjı 80% 42% 38% Esas Faaliyet Karı 110.865 -60.543 -283% Esas Faaliyet Karı Marjı 29% -52% 81% Amortisman 6.515 7.796 -16% FAVÖK 117.380 -52.747 -323% FAVÖK Marjı 30% -45% 76% Net Dönem Karı 1.550.163 1.014.686 53% Net Kar Marjı 401% 869% -468% Kaynak: Şirket 2008’de Satışlar ve Brüt Kar Arttı… Yukarda Belya Turizmin 2007-2008 karşılaştırmalı özet gelir tablosu yer almaktadır. Şirket satışlarını %231 artırarak, 2007’de faaliyet zararındayken 2008’de 110.865 TL faaliyet karı elde etmiştir. Şirketin net karının fazla olmasının sebebi iştiraki olan Seha İnşaat’tan elde ettiği temettü gelirleridir. Belya Turizm İnşaat Enerji Bilişim Sanayi Tic. A.Ş. Özet Gelir Tablosu TL 2009/06 2008/06 Değişim (%) Satışlar 295.470 45.081 555% Satışların Maliyeti 60.194 39.445 0% Brüt Kar 235.276 5.636 4075% Brüt Kar Marjı 80% 13% 67% Esas Faaliyet Karı 96.294 -7.952 -1311% Esas Faaliyet Karı Marjı 33% -18% 50% Amortisman 3.060 3.258 -6% FAVÖK 99.354 -4.695 -2216% FAVÖK Marjı 34% -10% 44% Net Dönem Karı 106.519 1.434.106 -93% Net Kar Marjı 36% 3181% -3145% Kaynak: Şirket 176 İttifak Holding A.Ş. . 2009’da Satışlardaki Artış Devam Ediyor… Belya Turizm’in 2008-2009 karşılaştırmalı 6 aylık özet gelir tablosu yukarıdadır. Bu tabloya göre satışlarını %555 artıran şirket 2008 ilk yarıda negatif FAVÖK’e sahipken 2009 ilk yarıda 99.354 TL FAVÖK oluşturmuştur. Şirket proje bazlı çalışmasından dolayı satışları yıl içerisinde projenin bitim tarihine göre değişiklik göstermekte ve marjları bu duruma göre değişmektedir. Şirketin önümüzdeki yıllar için yaptığımız satış projeksiyonu sonucunda şirketin piyasa değerini 1,2 milyon TL olarak hesaplamaktayız. Belya Turizm için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Belya Turizm’in Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 1,4 milyon TL olarak hesaplanmıştır. BELYA TURİZM (TL) Değer (TL) Ağırlık Değer Piyasa Çarpanları 2.047.331 25% 511.833 İNA 1.227.000 75% 920.250 100% 1.432.083 Toplam Değer 177 İttifak Holding A.Ş. . SELEKS İÇ VE DIŞ TİCARET A.Ş. Seleks İç ve Dış Tic. A.Ş. 14 Kasım 1994 tarihinde 1.000 TL sermaye ile iç ve dış pazarlama faaliyetlerinde bulunmak ve İttifak Holding’e bağlı şirketlerin ithalat ve ihracatını desteklemek amacı ile kurulmuştur. İşletme şu anki sermayesi olan 200.000 TL’ye 22.12.2000 tarihinde ulaşmıştır. İşletme 2001 yılından sonra faaliyetlerini sınırlandırmış ve daha çok Holdinge bağlı şirketlerin ithalat ve ihracat işlemleri ve pazarlama faaliyetlerini yürütecek şekilde organize olmuştur. 2008 yılından itibaren şirket faaliyetleri oldukça sınırlandırılmıştır. Ortaklık Yapısı Seleks’in yukardaki ortaklık yapısını gösteren tabloya bakıldığında, %75 hisse oranına sahip ve tek tüzel kişi ortak İttifak Holding’dir. Diğer ortaklar küçük paylara sahip olup hepsi gerçek kişidir. İttifak Holding’in Seleks’teki direkt ve dolaylı payı %75’tir. Yapılan İndirgenmiş Nakit Akımı analizi sonucunda Seleks İç ve Dış Tic. A.Ş. için 280.000 TL piyasa değeri hesaplanmıştır. 178 İttifak Holding A.Ş. . Seleks İç ve Dış Ticaret A.Ş. için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Belya Turizm’in Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 286 bin TL olarak hesaplanmıştır. SELEKS İNA Piyasa Çarpanları Toplam Değer Değer (Bin TL) Ağırlık Değer 280.000 304.479 584.479 75% 25% 100% 210.000 76.120 286.120 Kaynak: BMD Tahmin 179 İttifak Holding A.Ş. . AFTA İŞLETMECİLİK DANIŞMANLIK İNŞAAT İLETİŞİM SANAYİ TİCARET A.Ş. İşletme 30 Kasım 1990 tarihinde EL-PA Eleme Paketleme ve Pazarlama Ticaret Anonim Şirketi olarak 1.000 TL sermaye ile kurulmuştur. 01.06.1998 tarihinde SH Danışmanlık Tarım İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi olarak ticaret unvanı yeni halini almıştır. 13.10.1998 tarihinde ise şirketin yeni unvanı Afta İşletmecilik Danışmanlık İnşaat İletişim Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi olmuştur. 30.11.1999 tarihinde şirket sermayesini 250.000 TL ye çıkarmıştır. Şirketin Mersin Serbest Bölge’de işletme hakkı bulunan bir şubesi mevcuttur. Şirket Holdinge bağlı şirketlerin ihracat ve ithalat işlemlerini özellikle Mersin Serbest Bölge üzerinden yürütmektedir. Şirket faaliyetleri 2008 yılından itibaren oldukça sınırlandırılmıştır. Ortaklık Yapısı Afta İşletmecilik Dan. İnş. İletişim San. ve Tic. A.Ş. ORTAKLIK YAPISI Ortak Hisse Tutarı Yüzde Selva Gıda San.A.Ş. 247.900 99,16% Hasan ÖZÜLKÜ 800 0,32% Bahri BIÇAKÇI 800 0,32% Osman AYRANCI 400 0,16% Tahir ATİLA 100 0,04% Toplam 250.000 100,00% Kaynak: Şirket Afta İşletmeciliğin ortaklık yapını gösteren tabloya göre, şirketin çoğunluk hissesine %99,16 oranla Selva Gıda San. A.Ş. sahiptir. Diğer ortaklar gerçekler kişilerden oluşmakta ve hisse oranları %1’i geçmemektedir. İttifak Holding’in Afta İşletmecilik’teki direkt ve dolaylı payı %99,16’dır. Yapılan İndirgenmiş Nakit Akımı analizi sonucunda Afta İşletmecilik için 87.000 TL piyasa değeri hesaplanmıştır. 180 İttifak Holding A.Ş. . İNA ('000 TL) 2008 2009 T 2010 T 2011 T 2012 T 2013 T 1 0,85 0,72 0,62 0,52 Net Satışlar 1.554 FAVÖK -413 FAVÖK Büyümesi FAVÖK Marjı -26,60% Faiz Vergi Öncesi Kar -413 Faiz Vergi Öncesi Kar Büyümesi Vergi Oranı Düzenlenmiş Vergiler Vergi Sonrası Net Faaliyet Karı Vergi Sonrası Net Faaliyet Karı Büyümesi Amortisman Net Yatırım Giderleri İşletme Sermayesi Değişimi 1.167 Toplam Nakit Akımı Nakit Akımındaki Büyüme AOSM 500 60 -115% 12,00% 60 -115% 20,0% -12 48 550 63 5% 11,49% 63 5% 20,0% -13 51 5% -2 48 -%52,75 %17,50 605 60 -5% 9,97% 60 -5% 20,0% -12 48 -5% -25 23 -%52,06 %17,50 666 23 -62% 3,43% 23 -62% 20,0% -5 18 -62% -54 -35 -%252,63 %17,50 732 28 24% 3,88% 28 24% 20,0% -6 23 24% -33 -11 -%69,91 %17,50 İndirgenmiş Nakit Akımı Şimdiki Değer Net Nakit Piyasa Değeri Azınlık Payları Hedef Piyasa Değeri Hedef Çarpanlar FAVÖK Hedef FD/FAVÖK 102 71 16 87 0 87 2009 T 60 1,2 41 17 -22 -6 2010 T 63 1,1 2011 T 60 1,2 2012 T 23 3,1 İndirgeme Katsayısı 2008 -413 -0,2 54 102 %17,50 2014 T 2015 T 2016 T 2017 T 2018 T Uç değer 0,45 0,38 0,32 0,28 0,23 -13 -15 -16 -18 -19 %20,00 %15,00 %10,00 %9,00 %8,00 %17,50 %17,50 %17,50 %17,50 %17,50 -6 -6 -5 -5 -4 0,23 -154 %1,00 %13,47 -36 Afta İşletmecilik için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Belya Turizm’in Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 128 bin TL olarak hesaplanmıştır. AFTA İNA Piyasa Çarpanları Toplam Değer Değer (Bin TL) Ağırlık Değer 87.000 249.635 336.635 75% 25% 100% 65.250 62.409 127.659 Kaynak: BMD Tahmin 181 İttifak Holding A.Ş. . KONESTAŞ KONYA GIDA PETROL HAYV. EĞT. SAN. TİC. A.Ş. 1975 yılında un ve gıda fabrikaları kurmak, kiralamak ve her türlü ticari faaliyet amacıyla kurulmuş olan Konestaş şu an gayri-faal durumda olduğundan dolayı ana faaliyetiyle alakalı her hangi bir geliri yoktur, dolayısıyla İndirgenmiş Nakit Akımı analizi yapılmamıştır. Özkaynak yöntemi ile değerlemeye dahil ettiğimiz şirketin piyasa değeri 7,2 milyon TL olarak belirlenmiştir. Ortaklık Yapısı 182 İttifak Holding A.Ş. . BİG PLANLAMA ve YÖNETİM MÜŞAVİRLİK A.Ş. Big Planlama 1997 yılında İttifak Holding ve iştiraklerinin yönetim ve yatırım alanlarında danışmanlık ve organizasyon hizmeti vermesi amacıyla kurulmuştur. Ortaklık Yapısı Yukardaki ortaklık yapısından da görülebileceği üzere Big Planlama’nın %99,995’i İttifak Holding’e ait olup kalan paylar gerçek kişilere aittir. İştirak Yapısı Big Planlama grup içi şirketlerin birçoğunda ana ortak pozisyonundadır. Selva, Selet, Seha, İmaş, Belya, İrent, Adese Petrol, Seleks, Adese Genç Petrol Big Planlama’nın iştirak etmiş olduğu şirketlerdir. Yapılan İndirgenmiş Nakit Akımı analizi sonucunda Big Planlama için 880.000 TL piyasa değeri hesaplanmıştır. 183 İttifak Holding A.Ş. . Big Planlama için yapılan İNA analizi ve piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değerler aşağıda görülmektedir. İNA analizinde çıkan Şirket değeri %75 ile Piyasa çarpanı analizi sonucunda ortaya çıkan değer ise %25 ile ağırlıklandırılarak Big Planlama’nın Şirket değerine ulaşılmıştır. Yapılan ağırlıklandırma çalışması sonucunda Şirket’in değeri 974 Bin TL olarak hesaplanmıştır. BİG PLANLAMA (TL) Piyasa Çarpanları İNA Değer (TL) Ağırlık Değer 1.257.311 25% 314.328 880.000 75% 660.000 100% 974.328 Toplam Değer 184 İttifak Holding A.Ş. . NET AKTİF DEĞER Net aktif değer, işletme varlıklarının mevcut piyasa koşullarında satılması durumunda elde edilecek gelirlerden yapılan giderlerin çıkarılması yoluyla hesaplanmaktadır. Kısaca net aktif değeri, şirketin piyasa değerleri ile ifade edilmiş varlıklarından mevcut borçlarının çıkarılması sonucunda elde kalan aktiflerin değeri olarak tanımlayabiliriz. Bu değerleme yönteminde Şirket’in kuruluş yılından beri oluşturduğu müşteri ağı, marka değeri, firmanın işleyen değeri, alacaklılar ve tedarikçileri ile olan güçlü ilişkileri ve şerefiyesi dikkate alınmamış ve tüm varlıkların normal koşullarda satılmaları halinde elde edilecek gelir hesaplanmıştır. Öncelikle İttifak Holding A.Ş.’nin İMKB’de işlem gören ve piyasa değeri oluşmuş bir iştiraki bulunmamakta ve stokların piyasada istenildiği an değeri üzerinden nakde çevrilebileceği öngörülmektedir. 2009 yılında Vektör Gayrimenkul Değerleme Şirket’i tarafından yapılan ekspertiz raporunda konsolidasyona tabi şirketlerin tüm maddi duran varlıkları yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur. Maddi duran varlıklarının yanı sıra Şirket’in diğer aktifleri ile birlikte bilançodaki toplam varlık değeri 696,1 milyon TL seviyesinde oluşmaktadır. Varlıkların değeri belirlenirken ticari alacaklar, hazır değerler ve stokların bilanço tarihinde oluşan değeri dikkate alınmakla birlikte stoklardan gerekli değer düşüklükleri indirilerek net değere ulaşılırken ticari alacaklardan şüpheli ticari alacak kısmı indirilmiştir. Yükümlülük tarafına bakıldığında ise azınlık payları dahil toplam 320,6 milyon TL’lik bir rakama ulaşılmakta ve yükümlülükler belirlenirken ticari borçların bilanço dönemindeki değeri alınmış ve kıdem tazminatı karşılıkları da konsolide bilançoda pasifler tarafına eklenmiştir. Bu durumda Şirket’in son dönem bilançosuna göre net aktif değeri 375,5 milyon TL olarak belirlenmiştir. VARLIKLAR (TL) Dönen Varlıklar Nakit ve Benzerleri Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar Stoklar Canlı Varlıklar Diğer Dönen Varlıklar 30.06.2009 232.971.944 42.983.403 56.713.367 1.328.919 102.373.403 2.401.221 27.171.631 Duran Varlıklar Finansal Yatırımlar Canlı Varlıklar Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller* Maddi Duran Varlıklar* Maddi Olmayan Duran Varlıklar Diğer Duran Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR 463.172.973 246 427.821 251.329.360 185.323.938 21.867.139 4.224.469 696.144.917 YÜKÜMLÜLÜKLER (TL) Kısa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Dönem Karı Vergi Yükümlülüğü Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler 30.06.2009 230.045.258 76.936.102 134.867.041 2.964.213 61.241 15.216.661 Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler Azınlık Payları TOPLAM YÜKÜMLÜLÜKLER 90.589.338 66.031.521 7.522.581 15.644.176 114.016 1.277.044 320.634.596 Kaynak: Bağımsız Denetim Raporu Kaynak: Bağımsız Denetim Raporu *2009 Ekxpertiz Raporu Dikkate Alınmıştır. 185 İttifak Holding A.Ş. . DEĞERLEME METODOLOJİSİ Şirket Değeri (Bin TL) Holding Payı (Bin TL) Şirket Adı Değerleme Yöntemi İştirak Oranı Adese Alışveriş Merkz. Tic.A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,84% 389.023 388.401 67,7% Selva Gıda Sanayi A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,09% 56.072 55.562 9,7% Seha İnşaat Müh. Mad. Turizm San. ve Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,93% 50.612 50.577 8,8% İmaş Makine Sanayi A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,70% 31.835 31.739 5,5% Selet Entegre Et ve Süt Ürünleri San. Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,90% 14.582 14.567 2,5% Adese Genç Oto ve Petrol Ür. San. Tic. Ltd. Şti. İNA & Piyasa Çarpanı 98,67% 8.214 8.105 1,4% Özkaynak Yöntemi 99,97% 7.249 7.247 1,3% İnvito Kuyumculuk Ticaret A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,15% 3.349 3.321 0,6% İrent Oto Kiralama Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 98,65% 4.054 3.999 0,7% Adese Petrol Ürünleri Taş. San. Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,10% 3.409 3.378 0,6% Elite Danş. ArGe Rek. Ve Hlk. İlş. Tic. Ltd. Şti. İNA & Piyasa Çarpanı 80,00% 2.304 1.843 0,3% Kule Yön. Ve Org. ve Danışmanlık A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,60% 2.022 2.014 0,4% Belya Turizm İnş. Enerji Blş. San. ve Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 90,49% 1.432 1.296 0,2% Big Planlama ve Yön. Müş. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 100,00% 974 974 0,2% Aden Gayrimenkul Yön. Yat. İç ve Dış Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı Aes Sigorta Arac.Hizm.A.Ş. (*) Seleks İç ve Dış Ticaret A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 61,98% 12,50% 573 2.055 355 257 0,1% 0,0% İNA & Piyasa Çarpanı 75,00% 286 215 0,0% Afta İşl. Danışmanlık İç ve Dış Tic. A.Ş. İNA & Piyasa Çarpanı 99,16% 128 127 0,0% İttifak Holding Değeri Hisse Başı Fiyat (TL) 573.976 57,4 Konestaş Konya Gıda Petrol Hayv. Eğt. San.Tic.A.Ş. NAD Payı 100% İttifak Holding A.Ş.’ye bağlı şirketler indirgenmiş nakit akımı, piyasa çarpanları ve özkaynak yöntemi ile değerlemeye tabi tutulmuş ve değerleme metotlarına belirli ağırlıklar verilerek yukarıdaki tabloda gösterilen şirket değerleri tespit edilmiştir. Holding değeri ise şirketlere direkt ve dolaylı iştirak oranı ile şirketlerin belirlenen piyasa değerlerinin çarpımlarının toplamı olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak İttifak Holding A.Ş.’nin piyasa değeri 574 milyon TL; hisse başı fiyatı ise 57,4 TL olarak hesaplanırken Holding değerinin %67,7’sini 389 milyon TL’lik piyasa değeri ile Adese AVM A.Ş. oluşturmaktadır. Burada yer alan yatırım, bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. 186