polis eğitici eğitimcisi - Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi
Transkript
polis eğitici eğitimcisi - Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi
POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bu Eğitici Eğitimcisi Kılavuzu, Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi kapsamında aşağıdaki ekip tarafından hazırlanmıştır: Kolaylaştırıcı Temel Eğitimi Erçin KİMMET Düzenleme Yakut TEMÜROĞLU SUNDUR Tasarım Kurtuluş Karaşın POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU ANKARA, 2015 İÇİNDEKİLER 4 / Kısaltmalar 5 / Önsöz 7 / BÖLÜM 1: Giriş 17 / BÖLÜM 2: Eğitici Eğitimin Kapsamı 23 / BÖLÜM 3: Temel Eğitici Eğitimi Programı 26 / Eğitim Yöntem Ve Teknikleri 40 / Eğitimi Kolaylaştıran Teknikler 66 / Oturum 1: Tanışma 82 / Oturum 2: Öğrenme Süreçleri 96 / Oturum 3: Yetişkin Eğitimi 108 / Oturum 4: Yaşam Pozisyonları ve Kabul İletileri 120 / Oturum 5: Öğretim Yöntem ve Teknikleri 130 / Oturum 6: Grup Gelişiminin Süreci ve Grup Rolleri 144 / Oturum 7: Soru Sorma, Yönerge Verme, Örnek Kullanma 155 / Ek Oturum: TCE Eğitiminde Direnci Yönetmek 159 / BÖLÜM 4: Değerlendirme Modülü 175 / BÖLÜM 5: Raporlama 176 / Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi Polis Eğitim Raporu 179 / Sözlük SÖZLÜK 3 KISALTMALAR ASM ASPB BM Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Birleşmiş Milletler CEDAW Convention on the Elimination of Discrimination against Women/ Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi GIZ Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GmbH/ Alman Uluslararası İşbirliği HÜKSAM Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi KSGM KYŞ SB STK ŞÖNİM TCE TCDŞ TSM UNFPA WAVE WHO 4 Aile Sağlık Merkezi Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Kadına Yönelik Şiddet Sağlık Bakanlığı Sivil Toplum Kuruluşu /Örgütü Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet Toplum Sağlığı Merkezi United Nations Population Fund / Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu Women Against Violence Europe / Avrupa Şiddete Karşı Kadınlar Ağı World Health Organization/ Dünya Sağlık Örgütü AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi (İstanbul Sözleşmesi) kadına yönelik şiddeti bir insan hakları ihlali ve ayrımcılık olarak kabul etmektedir. Sözleşmede kadına karşı/ yönelik şiddet “ister kamu ister özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik zarar veya ıstırap veren veya verebilecek olan toplumsal cinsiyete dayalı her türlü eylem ve bu eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma” olarak tanımlanır. Sözleşme çerçevesinde, “kadın” terimi 18 yaşın altındaki kız çocuklarını da kapsamaktadır. ÖNSÖZ Buna ek olarak, Sözleşme kadına yönelik şiddetin en yaygın türü olan aile içi şiddeti de tanımlamıştır: “Aile içi şiddet”, aile içerisinde veya hanede veya mağdur faille aynı evi paylaşsa da paylaşmasa da eski veya şimdiki eşler veya partnerler arasında meydana gelen her türlü fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik şiddet eylemi anlamına gelir.” Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet yeni bir olgu değildir. Dünya Sağlık Örgütünün de vurguladığı gibi “Yeni olan, kadına yönelik şiddetin münferit olaylar olmasından çok, kadınların ve kız çocuklarının topluma katılım haklarını ihlal eden ve onların sağlıklarına ve refahlarına zarar veren bir davranış örüntüsü olmasına yönelik anlayışın giderek daha çok kabul edilmesidir.” Diğer bir deyişle, kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet, bir insan hakları ihlali, kadına yönelik ayrımcılığın bir biçimi ve halk sağlığı sorunu olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de ise 1980’li yıllarda başlayan kadın hareketleri, BM Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’nin (CEDAW) Türkiye’de 1986 yılında yürürlüğe girmesi ve 1990 yılında Başbakanlığa bağlı olarak “Kadının Statüsü ve Sorunları Başkanlığı”nın kurulmasıyla hız kazanmıştır. Bunu, BM Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesinin (1993) 1998 yılında yürürlüğe giren 4320 Sayılı “Ailenin Korunmasına Dair Kanun”a hukuki dayanak teşkil etmesi takip etmiş ve bu kanunla kadına yönelik şiddetle mücadele bir devlet politikası haline gelmiştir. Bu gelişmeyi, 2002 yılında Türk Medeni Kanunu’nda yapılan değişiklikler, 2003 yılında aile mahkemelerinin kurulması ve 2005 yılında Türk Ceza Kanunu’nda yapılan POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 5 önemli değişiklikler izlemiştir. Bu yolla kadın erkek arasındaki eşitsiz güç ilişkisi yasal düzlemde giderilmeye çalışılmıştır. 2007 yılında 4320 sayılı Ailenin Korunması Kanunu yeniden düzenlenmiştir. 2010 yılında Anayasa’nın 10. maddesi, “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.” şeklinde değiştirilmiştir. Öte yandan Anayasa’nın 90. maddesine göre usulüne uygun yürürlüğe konulmuş, temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası sözleşmeler iç hukukun bir parçasıdır. 2011 yılı bir yandan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının kurulması ve diğer yandan da İstanbul’da “Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nin (İstanbul Sözleşmesi)” imzalanması gibi iki büyük gelişmeye sahne olmuştur. Son olarak 2012 yılında 6284 sayılı “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun” çıkarılmış ve bu kanuna bağlı olarak 14 ilde Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri kurulmuştur. Ağustos 2015 itibariyle 36 ilde ŞÖNİM, diğer illerde ise Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlükleri tarafından psikolojik danışmanlık, rehberlik ve sosyal destek hizmetleri sunulmaktadır. ŞÖNİM’lerin ülke geneline yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar devam etmekte olup, 2016 yılı sonuna kadar 81 ilde hizmet vermeye başlaması planlanmaktadır. Yakın zamana kadar kadına yönelik şiddet bir aile içi mesele olarak görülmekte ve yaşananlar şiddetin bir sorun olarak görülmemesine neden olmaktaydı. Hala bu tür görüşler olduğu görülse de sivil toplum örgütlerinin çabaları, aile içi şiddetle mücadelenin bir devlet politikası haline gelmesi ve son olarak medyanın bu konudaki duyarlılığının artması gibi pek çok gelişme yavaş da olsa bu algının değişmesine neden olmuştur. Nitekim son zamanlarda yapılan araştırmaların bulguları, şiddetin sadece fiziksel şiddetten ibaret olduğu algısının değişmeye başladığını göstermektedir. Tüm bu gelişmelere rağmen, aile içinde yaşanan şiddetin rapor edilmemesi ve şiddete maruz kalan kadınlara hizmet sunanların çoğunun toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin algı ve tutumlarının değişmemiş ya da yavaş değişiyor olması nedeniyle aile içinde özellikle kadına yönelik şiddet, hâlâ kapalı kapılar ardında yaşanan bir olgu olmaya devam etmektedir. 6 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU GİRİŞ POLİS EĞİTİMİ KATILIMCI KİTABI 1 7 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Aile İçi Şiddetle Mücadele İçin Kadın Sığınmaevleri Projesi, kısa adıyla Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi 27 Aralık 2013 tarihinde başlamıştır ve 27 Aralık 2016 tarihinde tamamlanacaktır. Projenin paydaşları arasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı -Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (Ana Yararlanıcı), İçişleri Bakanlığı -Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü (eş yararlanıcı) ve Emniyet Genel Müdürlüğü)-, Adalet Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, belediyeler ve STK’lar bulunmaktadır. Projenin danışmanlığını, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GmbH (GIZ) liderliğinde, EDUSER Eğitim Danışmanlık ve Uzmanlık Hizmetleri; Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi (HÜKSAM) ve Internationaler Bund’un yer aldığı bir Konsorsiyum yapmaktadır. Projenin genel amacı, Türk Hükümeti’nin Türkiye’de kadınların insan haklarının korunması konusunda ortaya koyduğu çabalara katkıda bulunmaktır. Projenin hedefi ise, şiddete/aile içi şiddete maruz kalan kadınlar için destek hizmetlerinin kurulması ve/veya sağlanması yoluyla 26 ilde kadınların şiddete karşı yeterli korunmalarını sağlamaktır. Bu genel amaç ve hedeften hareketle proje için iki sonuç belirlenmiştir: Aile İçi Şiddetle Mücadele İçin Kadın Sığınmaevleri Projesi, kısa adıyla Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi 27 Aralık 2013 tarihinde başlamıştır ve 27 Aralık 2016 tarihinde tamamlanacaktır. 8 Sonuç 1: Şiddete/aile içi şiddete maruz kalan kadınlar için destek hizmetlerinin kurulması ve/veya sağlanması yoluyla 26 ilde şiddete karşı korumanın artırılması. Sonuç 2: 26 ilde kadınlara yönelik şiddetle mücadele mekanizmalarının iyileştirilmesi için merkezi ve yerel yönetim organları ile yerel STK’lar arasında işbirliğinin güçlendirilmesi. Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi, bir anlamda “Aile içi Şiddete Maruz Kalan Kadınlar için Sığınma Evleri AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 3 Bölüm 2 Kurulması Projesi’nin (2006)” devamı niteliğindedir ve proje ile 8 ilde uygulanan önceki projenin çıktılarının 18 ile daha yaygınlaştırılması öngörülmüştür. Projenin uygulanacağı iller, Adana, Afyonkarahisar, Ankara, Antalya, Bursa, Çanakkale, Denizli, Diyarbakır, Düzce, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Isparta, İstanbul, İzmir, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Manisa, Mersin, Nevşehir, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Trabzon ve Van olarak belirlenmiştir. Bu illerin sekizi (Ankara, Antalya, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İstanbul, İzmir ve Samsun) önceki 2006 Projesi’nin illeridir ve bu projede de merkez il görevini üstlenmektedir. Bölüm 4 Proje teknik destek ve hibe olmak üzere iki bileşenden oluşmaktadır. Teknik destek bölümünde yer alan faaliyetler dört bileşen altında toplanabilir: a) Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet sunanların kapasitelerinin geliştirilmesi, b) Koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi, c) Hizmet kalitesinin iyileştirilmesi ve d) Sürdürülebilirliğin sağlanması. Kapasitenin Geliştirilmesi Hizmet Kalitesinin İyileştirilmesi Sürdürülebilirliğin Sağlanması Koordinasyon ve İşbirliğinin Güçlendirilmesi Bölüm 5 Şekil 1: Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesinin Bileşenleri Projede yer alan tüm faaliyetlere sağlam bir temel oluşturulması amacıyla bir Mevcut Durum ve Eğitim İhtiyaç Analizi gerçekleştirilmiştir. Söz konusu analizden çıkan sonuçlar göz önünde bulundurularak Projenin Şartnamesinde yer alan faaliyetler gözden geçirilmiş ve gerekli değişiklikler yapılmıştır. Birbirini tamamlayan bileşenlerden ilki hizmet sunanların var olan kapasitelerini geliştirmektir. Kapasite gelişimi iki yolla gerçekleştirilecektir. Bir yandan eğitici eğitimleri/eğitimler yoluyla hizmet sunanların kadına yönelik şiddet konusunda daha donanımlı olmaları sağlanırken, diğer yandan çalışma ziyaretleri yoluyla yurt içi ve yurt dışında belirlenen en iyi örnekler incelenecektir. Eğitimler ve çalışma gezileri sadece kapasitenin geliştirilmesini sağlamayacak, aynı zamanda hizmet kalitesinin iyileştirilmesi bileşenine de katkıda bulunacaktır. Buna ek olarak geliştirilecek bir izleme ve süpervizyon mekanizmasıyla hizmetlerin daha kaliteli olması sağlanacaktır. Ayrıca var olan formların ve iş akışlarının gözden geçirilerek geliştirilmeleri de hizmet kalitesini artıracaktır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 9 Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet sunanlar arasındaki işbirliği ve koordinasyonun güçlendirilmesi projenin önemli bileşenlerinden birisidir. Diyalog toplantıları yoluyla il eylem planları ve tüm tarafların dâhil edileceği bir koordinasyon mekanizması geliştirilecektir. Eğitimler ve Süpervizyon Proje kapsamında kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren paydaşlara eğitici eğitimleri/eğitimler verilecektir (Tablo 1). Tablo 1: Verilecek eğitimlerin türü, gün ve katılımcı sayısı Eğitimin Türü/ Katılımcı Sayısı Kurum/Kuruluş Eğitim Eğitici Eğitimi Süpervizyon Eğitimi 125 (5 gün) 125 (5x5 gün) 125 İç İşleri Bakanlığı (Polis) 500 (5 gün) 26 (2 gün) Sağlık Bakanlığı 200 (5 gün) 26 (2 gün) ASPB Adalet Bakanlığı Aile Mahkemesi Uzmanları 150 (3 gün) Yazı İşleri Müdürleri 125 (5 gün) Adli Tıp Uzmanları 50 (3 gün) Adalet Akademisi Öğretim Görevlileri Belediyenin Danışma Merkezi Çalışanları 26 (2 gün) 25 (5 gün) 100 (3 gün) Tablo1’de de görüldüğü üzere 500 polise eğitici eğitimi ve daha sonra aralarından seçilecek 26 kişiye süpervizyon eğitimi verilecektir. Süpervizyon, meslekte daha deneyimli birisinin daha az deneyime sahip olan birisi için gözlem yapma, bilgi ve destek verme ve izleme yoluyla gerçekleştirdiği öğrenme ve gelişim süreci olarak tanımlanabilir. Süpervizyon yoluyla, verilen eğitimlerin ve hizmetlerin kalitesinin arttırılması, aynı zamanda çalışanların hizmet sunarken karşılaştıkları sorunlarla etkili bir biçimde baş etmeleri amaçlanmaktadır. 10 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Eğitici Eğitimlerinin Çıktıları Eğitici eğitimlerinin hedefleri; Bölüm 3 • Kadına yönelik şiddet konusunda verilen hizmetlerin kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla hizmet sunanların bilgi, beceri ve davranışlar geliştirmelerini, • Katılımcıların belirlenen eğitimci (formatör) düzeyine erişebilmeleri ve illerde meslektaşlarını eğitebilir hale gelebilmelerini sağlamaktır. Bölüm 4 Eğitim programı sonunda katılımcılar; • Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konularında farkındalık kazanır. Bölüm 5 • Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren tüm kurum/kuruluşlara, kurumlar arası ve kurum içi iş akışlarına ilişkin bilgi düzeyini arttırır. • Kadına yönelik şiddetle ilgili uluslararası sözleşmeler ve vaka çalışmaları yoluyla ulusal yasal düzenlemelere ilişkin bilgi düzeylerini arttırır. • Şiddete maruz kalan kadınla ve şiddet uygulayanla görüşme teknikleri konusunda bilgi ve beceri kazanır. • Meslektaş süpervizyonunu öğrenir ve süpervizyon verebilir. • Kendi illerinde meslektaşlarını eğitecek becerileri kazanır. Polis Eğitim Seti Polis için hazırlanan eğitim seti üç materyalden oluşmaktadır: 1.Eğitici Eğitimi Kılavuzu: Eğitici eğitimi verecek olan uzmanlar için hazırlanmıştır. Beş günlük eğitici eğiminin son 1 ½ gününü kapsamaktadır. 2.Eğitici El Kitabı: Beş günlük eğitici eğitimi alarak eğitimci olacak katılımcılar için hazırlanmıştır. Eğitimciler kendi illerinde eğitim programlarına bağlı olarak 3 günlük eğitimler verecektir. 3.Katılımcı Kitabı: İllerde verilecek eğitimlerde katılımcılara dağıtılacak bir başvuru kitabıdır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 11 Eğitim Setinin Hazırlık Süreci Eğitim seti geliştirme süreci aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır: 1 Mevcut Durum ve Eğitim İhtiyaç Analizi Paydaşların eğitim konusundaki ihtiyaçları, Mevcut Durum ve Eğitim İhtiyaç Analizi kapsamında kurumların doldurdukları formlar ve kilit kişilerle yürütülen derinlemesine ve odak grup görüşmeleri yoluyla belirlenmiştir. 2 Eğitim Materyali Geliştirme Ana Ekibinin Oluşturulması Öncelikle paydaşların hizmet sundukları alanlara göre hukuk, sağlık, polis, sosyal hizmetler, psikososyal ve süpervizyon konularında ekipler oluşturulmuş ve bu ekiplere izleme ve etki analizi konusunda bir uzman da dâhil edilmiştir. 3 Var Olan Materyallerin Gözden Geçirilmesi Oluşturulan ekipler tarafından, Mevcut Durum ve Eğitim İhtiyaç Analiz Raporu da dâhil olmak üzere kadına yönelik şiddetle mücadele kapsamında önceki proje ya da programlarda geliştirilen materyaller incelenerek eğitim ihtiyaçlarında eksik kalan konular olup olmadığı saptanmıştır. 4 Sektörel Toplantılar Her ekip, sorumlu olduğu paydaşlarla sektör toplantıları gerçekleştirerek, geçmişte verilen eğitimler, eğitim ihtiyaçları ve materyallerin kapsamı konularında görüş alış verişinde bulunmuştur. 5 Eğitim materyallerinin ana hatlarının belirlenmesi Yukarıda söz edilen tüm veriler ışığında ekipler her sektörün ihtiyacını karşılayacak eğitim materyallerinin kapsayacağı konulara ilişkin ana hatları, diğer bir deyişle materyallerin içeriklerini belirlemişlerdir. Bu ana hatlar ilgili paydaşlarla paylaşılarak geribildirimleri alınmış ve gerekli düzeltmeler yapılmıştır. 6 Eğitim Materyallerinin Hazırlanması Materyallerin hazırlanması aşamasında da ekipler sektörel toplantılar yoluyla ilgili paydaşlarla görüş alış verişinde bulunmaya devam etmişlerdir. 12 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Hazırlanan eğitim materyalleri öncelikle ana yararlanıcı olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının görüşlerine sunulmuştur. Alınan geribildirimler ve görüşler eğitim materyallerine yansıtıldıktan sonra ilgili paydaşlarla paylaşılmıştır. Son olarak diğer paydaşlardan gelen geribildirimler doğrultusunda eğitim materyalleri yeniden gözden geçirilmiştir. Eğitici eğitimlerini tamamlayan eğitimciler illerine döndüklerinde meslektaşlarına eğitimler vereceklerdir. Bölüm 3 7 Eğitim Materyallerinin Teslim Edilmesi Bölüm 4 8 Eğitim Materyallerinin Tasarımı ve Basımı Bölüm 5 Eğitim materyalleri test eğitiminden alınan geribildirimler doğrultusunda gözden geçirilerek son halini almış, tasarımı yapılarak basılmıştır. Yukarıdaki aşamalarda da belirtildiği üzere, proje kapsamında geliştirilen tüm eğitim materyalleri katılımcı yöntemle hazırlanmıştır. Her aşamada paydaşların görüş ve önerileri göz önünde bulundurulmuş, eğitim materyallerinin paydaşların ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde hazırlanmasına azami dikkat gösterilmiştir. Eğitici Eğitimlerinin Düzenlenmesi 26 ilden gelen 500 polis için verilecek eğitici eğitimlerinin, 25 kişilik gruplarda Aralık 2015 – Mart 2016 tarihleri arasında yapılması planlanmıştır. Bu eğitimler kapsamında ve eğitimlerden üç ay sonrasında eğitici eğitimi alan katılımcıların dâhil olacağı bir etki analizi yürütülecektir. Bu yolla eğitimlerin katılımcılar ve sundukları hizmetler üzerindeki etkileri değerlendirilmeye çalışılacaktır. İl Eğitimlerinin Düzenlenmesi Eğitici eğitimlerini tamamlayan eğitimciler illerine döndüklerinde meslektaşlarına eğitimler vereceklerdir. İllerde verilecek eğitimlerin, aşağıdaki nedenlerden dolayı eğitim alan iki eğitimci tarafından verilmesi önemlidir: POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 13 • Eğitimciler, iki kişi eğitim verdiklerinde birbirlerini gözlemleyebilecekler ve performanslarına ilişkin birbirlerine geribildirim verebileceklerdir. • İl eğitimleri bir kişinin veremeyeceği kadar uzun ve kapsamlı eğitimlerdir. Böylelikle eğitimlerin yükü tek bir eğitimcinin üzerine yüklenmeyecektir. • Özellikle beceri kazandırmada eğitimcilerin uygulamaları, önce kendilerinin yapması katılımcıların görerek öğrenmelerini sağlayacaktır. • Bir eğitimci tıkandığında, bir konuyu unuttuğunda ya da yorulduğunda diğeri devreye girecek ve eğitimin sekteye uğramasını engelleyecektir. • Grup çalışmaları yapılırken her iki eğitimci de grupları ziyaret edebilecek ve gruplara yeterli desteği sağlayabileceklerdir. Eğitimlerden arzu edilen etkililiğin sağlanabilmesi için en fazla 20 -25 katılımcının katılması önerilmektedir. Bu sayının üzerindeki katılımcı sayısı etkinliklerin yapılmasını zorlaştıracak ve bu nedenle eğitimin istenen etkisi sağlanamayacaktır. Polis için illerde verilecek eğitimlerin üç gün sürmesi önerilmektedir. Bu eğitimin tamamı birbirini takip eden üç günde verilebileceği gibi, haftada bir gün olmak üzere üç haftada da tamamlanabilir. Önemli olan burada verilen eğitim programına uyulmasıdır. Ancak eğitimin bütünlüğünün korunması ve arzu edilen etkinin yaratılabilmesi açısından eğitim günlerinin arasının bir haftadan fazla olmaması önerilmektedir. Polis için illerde verilecek eğitimlerin üç gün sürmesi önerilmektedir. Bu eğitimin tamamı birbirini takip eden üç günde verilebileceği gibi, haftada bir gün olmak üzere üç haftada da tamamlanabilir. 14 Eğitimde yer alan oturumlar belli bir mantık sırası ve konu bütünlüğü gözetilerek hazırlanmıştır. Dolayısıyla illerde verilecek eğitimlerde oturumların verildiği sırada ve şekilde uygulanması önemlidir. Bu aynı zamanda verilecek tüm eğitimlerde belli bir standardın yakalanması konusunda da önem arz etmektedir. İllerde verilecek eğitimin programı sizleri bilgilendirmek üzere aşağıda verilmiştir. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Polis İçin İl Eğitimleri Programı İllerde verilmesi önerilen 3 günlük eğitim programı aşağıda verilmiştir. OTURUM 10.15 / 10.30 ARA 2 12.15 / 13.15 13.15 / 14.15 ARA 3 14.15 / 14.30 14.30 / 15.30 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ARA 4 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği OTURUM 09.00 / 10.15 5 10.15 / 10.30 10.30 / 12.15 13. / 14. 15 6 Kadına Yönelik Şiddet (tanımı, türleri ve nedenleri, etkileri) Kadına Yönelik Şiddet (şiddet maruz kalan kadınla çalışma etiği ve ilkeleri) ARA 7 14.15 / 14.30 14.30 / 15.30 GÜN 2 ARA 12.15 / 13.15 15 Şiddet Mağduru İle Görüşme ARA 8 Şiddet Mağduru ve Şiddet Uygulayanla Görüşme OTURUM 09. / 10. 00 15 9 10.15 / 10.30 10.30 / 12.15 10 15.30 / 16.15 Kadına Yönelik Şiddet Konusunda Sunulan Hizmetler Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuatta Polisin Rolü ve Sorumlulukları ARA 11 14.15 / 14.30 14.30 / 15.30 GÜN 3 ARA 12.15 / 13.15 13.15 / 14.15 Bölüm 4 10.30 / 12.15 Tanışma, Beklentilerin Alınması, Grup Kurallarının Belirlenmesi, Ön-testin Uygulanması Bölüm 3 1 Bölüm 5 09.00 / 10.15 GÜN 1 İş Akışı ve KYŞ Konusunda Doldurulması Gereken Formlar ARA 12 Vaka Çalışması Son-testin Uygulanması ve Kapanış POLİS EĞİTİCİ SAĞLIK ÇALIŞANLARI EĞİTİMCİSİ EĞİTİCİ KILAVUZU EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 15 Eğitimlerin Değerlendirilmesi Eğitici eğitimleri ve illerde verilecek eğitimlerde katılımcılara tanışma, beklentilerin alınması ve grup kurallarının belirlenmesini takiben ön test ve eğitimin kapanışından önce son-test uygulanacaktır. Birbirinin aynısı olan bu testlerin uygulanmasındaki amaç katılımcıların hangi bilgi ve beceri düzeyi ile geldiklerini ve eğitim sonunda bilgi ve beceri düzeylerini hangi düzeye taşıdıklarını değerlendirmektir. Diğer bir deyişle eğitimin katılımcıların bilgi ve beceri düzeylerinde bir değişikliğe yol açıp açmadığını öğrenebilmektir. Etkili bir eğitimin katılımcıların bilgi ve beceri düzeylerini arttırdıkları bir eğitim olması beklenir. Uygulanacak testler, testlerin veri girişinin ve analizinin nasıl yapılacağı kılavuzun Değerlendirme Bölümünde yer almaktadır. Öntest ve son test olarak kullanılacak testler sırasıyla Ek 1-Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Ölçeği, Ek 2 - Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi Anketi, Ek 3 - Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Anketi, Ek 4 - Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Anketi’dir. Eğitimlerin Raporlanması Eğitimcilerin illerde yaptıkları eğitimi raporlamaları beklenmektedir. Rapor formatı el kitabının 5. Bölüm Raporlama kısmında yer almaktadır. 16 Hem eğitici eğitimlerinin hem de illerde yapılacak eğitimlerin, eğitimciler tarafından raporlanması beklenmektedir. Her iki eğitim için de rapor formatı aynı olup, format Raporlama Bölümünde yer almaktadır. Bu formatta yer alan başlıkların eksiksiz olarak doldurulması, ön ve son-testlerin analizleri ile katılımcı listelerinin de rapora eklenmesi önemlidir. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU EĞİTİCİ EĞİTİMİNİN KAPSAMI POLİS EĞİTİMİ KATILIMCI KİTABI 2 17 EĞİTİCİ EĞİTİMİ Eğitici eğitimi, aile mahkemesi uzmanlarının eğitici eğitimleri hariç, iki günlük Temel Eğitici Eğitimi Programı ve üç günlük İl Eğitim Programından oluşmaktadır. Aile mahkemesi uzmanlarının eğitici eğitimi ise bir günlük Temel Eğitici Eğitimi ve iki günlük İl Eğitim Programı olarak tasarlanmıştır. Böylelikle bir yandan katılımcıların, eğitimci becerileri kazanırken diğer yandan illerdeki eğitimlerin nasıl verileceğini öğreneceklerdir. Eğitici eğitiminin ilk iki gününde Eğitici Eğitimi Kılavuzu, geriye kalan üç günlük eğitimde ise her sektör için hazırlanan Eğitici El Kitabı kullanılacaktır. 1.GÜN 2.GÜN Sağlık Çalışanları Polis 4.GÜN 5.GÜN Sağlık Çalışanları Eğitimi Temel Eğitici Eğitimi Yazı İşleri Müdürleri Aile Mahkemesi Uzmanları 3.GÜN Polis Eğitimi Yazı İşleri Müdürleri Eğitimi Aile Mah. Uzmanları Eğitimi Eğitici Eğitimine Genel Bakış Eğitici eğitimleri polis, sağlık çalışanları, aile mahkemesi uzmanları, yazı işleri müdürleri, Adalet Akademisi öğretim görevlileri ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı çalışanları için beşer günlük, aile mahkemesi uzmanları için üçer günlük eğitimler olarak hazırlanmıştır. Her gün 90-120 dakikadan oluşan ve özellikli konuların ele alındığı dört oturumdan ve 3 aradan oluşmaktadır. 18 Her gün 90-120 dakikadan oluşan ve özellikli konuların ele alındığı dört oturumdan ve 3 aradan oluşmaktadır. 15’er dakikalık iki çay/kahve arası ve 60 dakikalık yemek arası bulunmaktadır. Eğitim her gün 09.00’da başlayıp 17.00’de bitecek şekilde planlanmıştır. Eğitimin her günü ve öğleden sonraki oturumlar bir ısınma ya da enerji veren bir etkinlikle başlayacaktır. Bu etkinlikler, ısınma etkinliklerini takip eden oturumları yürütecek olan uzmanlar tarafından yaptırılacaktır. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 3 Bölüm 2 Her günün sonunda bir etkinlik yoluyla Gün Sonu Değerlendirilmesi yapılacaktır. Gün sonu değerlendirilmeleri günün son oturumunu yürüten uzman tarafından yapılacak ve yine aynı uzman tarafından eğitim raporunun ilgili bölümünde raporlanacaktır. Bu bölümde yer alan farklı ısınma ve gün sonu değerlendirme etkinliklerinden yararlanabilirsiniz. Eğitici Eğitimi Kılavuzunun İçeriği Eğitici eğitimi kılavuzu aşağıdaki bölümleri içermektedir: Bölüm 4 1.Bölüm Giriş:Bu bölüm sizlerin proje ve proje kapsamında verilecek eğitimler konusunda bilgilenmeniz için hazırlanmıştır. Dolayısıyla projeyi tanıtacağınız ilk oturum olan Tanışma Oturumundan önce Giriş kısmını okumanız önerilmektedir. Bölüm 5 2.Bölüm Eğitici Eğitimi:Bu bölüm eğitici eğitiminin ve kılavuzun tasarımına ilişkin bilgiyi ve iki günlük eğitici eğitimi programını kapsamaktadır. 3.Bölüm Temel Eğitici Eğitimi Programı:Katılımcıların eğitimci becerilerini geliştirmek üzere hazırlanmış ilk iki günü kapsayacak program yer almaktadır. 4.Bölüm Değerlendirme:Değerlendirme Bölümü, eğitimin kısa dönemli etkisini değerlendirmek üzere hazırlanan testlerin, bu testlerle toplanan verinin nasıl girileceğini ve analiz edileceğini açıklamaktadır. 5.Bölüm Raporlama:Sizlerin eğitimlerin kendi bölümünüzü nasıl raporlayacağınızı açıklayan bölümdür. Değerlendirme kapsamında gerçekleştirilen ön-test ve son testlerin de analizini içerecek olan raporun her eğitim bitiminden sonra beş gün içinde teslim edilmesi beklenmektedir. 6.Sözlük:Eğitim materyallerinde kullanılan tüm kavram ve terimler sözlük bölümünde tanımlanmıştır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 19 5 Günlük Eğitici Eğitimi Programı OTURUM 09.00 / 10.30 1 10.30 / 10.45 10.45 / 12.15 2 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ARA 3 14.45 / 15.00 15.00 / 16.30 Tanışma, Beklentilerin Alınması, Grup Kurallarının Belirlenmesi, Ön-testin Uygulanması ARA 12.15 / 13.15 13.15 / 14.45 GÜN 1 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ARA 4 16.30 / 16.45 Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Günün Değerlendirmesi OTURUM 09.00 / 10.30 5 10.30 / 10.45 10.45 / 12.15 6 Kadına Yönelik Şiddetin Kadınlar ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri ARA 7 14.45 / 15.00 15.00 / 16.30 Isınma/ Kadına Yönelik Şiddet (tanımı, türleri ve nedenleri) ARA 12.30/ 13.30 13.30 / 14.45 GÜN 2 Şiddet Mağduru İle Görüşme ARA 8 16.30 / 16.45 Şiddet Mağduru ve Şiddet Uygulayanla Görüşme Günün Değerlendirmesi OTURUM 09.00 / 10.30 9 10.30 / 10.45 10.45 / 12.15 10 16.45 / 17.00 20 Kadına Yönelik Şiddet (şiddete maruz kalan kadınla çalışma etiği ve ilkeleri) ARA 11 15.00 / 15.15 15.15 / 16.45 Isınma/Kadına Yönelik Şiddet Konusunda Sunulan Hizmetler ARA 12.30 / 13.30 13.30 / 15.00 GÜN 3 Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuatta Polisin Rolü ve Sorumlulukları ARA 12 Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuatta Polisin Rolü ve Sorumlulukları Günün Değerlendirmesi AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ OTURUM 09.00 / 10.30 13 10.30 / 10.45 10.45 / 12.15 14 Veri Girişi, Veri Analizi, Raporlama ARA 15 14.45 / 15.00 15.00 / 16.30 İş Akışı ve KYŞ Konusunda Doldurulması Gereken Formlar /Vaka Çalışması ARA 12.15 / 13.15 13.15 / 14.45 GÜN 4 Öğrenme Süreçleri ARA 16 16.30 / 16.45 Yaşam Pozisyonları ve Kabul İletileri Günün Değerlendirmesi OTURUM 09.00 / 10.30 17 10.30 / 10.45 10.30 / 12.15 18 Öğretim Yöntem ve Teknikleri ARA 19 14.45 / 15.00 15.00 / 16.30 Isınma/ Yetişkin Eğitimi ARA 12.15 / 13.15 13.15 / 14.45 GÜN 5 Grup Süreci ve Grup Rolleri ARA 20 Soru Sorma, Yönerge Verme, Örnek Kullanımı 16.30 / 16.45 Son Testin Uygulanması/ Veri Girişi ve Raporlama 16.45 / 17.30 Eğitimin Değerlendirilmesi ve Kapanış POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 21 Eğitici El Kitabının Tasarımı Oturumlar: Her oturum, o oturumun sonunda katılımcıların kazanmalarını beklediğimiz hedeflerle başlamaktadır. Bunu oturumun süresi ve Önemli Not izlemektedir. Önemli Not kısmı o oturumun genel amacını ve varsa dikkat edilmesi gereken noktaları vurgulamak için hazırlanmıştır. Temel Mesajlar: Çoğu oturumun başında temel mesajlar yer almaktadır. Bu mesajlar oturumun hedefleriyle örtüşmektedir. Dolayısıyla oturum sürecinde bu mesajların vurgulanması hedeflere ulaşılmasında yardımcı olacaktır. Etkinlikler: Oturumlarda yer alan etkinlikler belli bir mantık sırası gözetilerek oluşturulmuş ve sıralanmıştır. Dolayısıyla etkinliklerin verilen sırada ve şekilde uygulanması önemlidir. Her bir etkinliğin akışı kolayca izleyebilmeniz için numaralandırılmış ve etkinliği nasıl yürüteceğiniz, soracağınız sorular, sunumunuzda yapacağınız açıklamalar ve etkinliği nasıl toparlayacağınıza ilişkin ifadeler dâhil olmak üzere adım adım tarif edilmiştir. Eğitici Eğitimi Kılavuzu ve Eğitici El Kitabında bu tarzın benimsenmesinin iki önemli nedeni vardır. Bunlar, tüm eğitimlerin aynı standartlarda verilmesini sağlamak ve eğitimcilerin tıkanması ya da unutması durumunda eğitimcilere destek olmaktır. Çalışma Sayfaları: Çoğu oturumun sonunda etkinliklerle ilgili çalışma sayfaları bulunmaktadır. Diğer hazırlıklarla birlikte, katılımcılara dağıtacağınız çalışma sayfalarını eğitimden önce çoğaltarak hazır etmeniz önemlidir. Ayrıca eğitimin ilk oturumunda ve son oturumunda uygulanacak testlerin de çoğaltılıp hazırlanması gerekmektedir. Değerlendirme Soruları: Hemen her etkinliğin sonunda katılımcıların o oturumdan aldıkları kazanımların değerlendirilmesi ve konuyu kısaca özetlemek amacıyla birkaç sorunun tartışılması istenmektedir. Kendinizi ve oturumu değerlendirmeniz için bu soruları tartışmanız ve sizin için önemli gördüğünüz yorumları dilerseniz raporunuza alıntı olarak eklemeniz önerilmektedir. 22 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ TEMEL EĞİTİCİ EĞİTİMİ PROGRAMI POLİS EĞİTİMİ KATILIMCI KİTABI 3 “Eğitmenlik düşünmek, bir şeyler yapmak ve hissetmekle ilgilidir.” Ne Biliyor? Ne Bilmek İstiyor? Nasıl Öğrenecek? 24 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Eğitimin başlama saatinden önce gelin, eğitim odası ve kaynakların tam olarak hazırlanmasını sağlayın. Katılımcıları sıcak bir şekilde karşılayın, rahat ve huzurlu bir ortam oluşturun. Oturumu zamanında başlatın. Katılımcıların ihtiyaçlarına önem verin ve oturumu buna göre düzenleyin. Bölüm 3 Bölüm 4 Son dakikada ortaya çıkan sorunların önlenmesi için oturuma iyi bir şekilde hazırlanın, oturum planınızı oluşturun ve kullanacağınız bütün materyalleri kontrol edin. Katılımcıların eğitim ve kültürel düzeylerine uygun olarak eğitim programını yürütün. Grup çalışma ilkelerini (grup kuralları) katılımcılarla birlikte kararlaştırın, uygulayın ve kişisel olarak bunlara her zaman uyun. Bölüm 5 Eğitimcilerin her zaman katılımcılara örnek olacak, takdir ve saygılarını kazanacak şekilde davranmaları beklenmektedir. Eğitimcilerin şunlara uymasında yarar vardır; Katılımcıların kendilerine güvenmelerini ve öğrendiklerinden memnun olmalarını sağlamak için sık sık teşvik edici ifadeler kullanın. Yetişkin eğitim ilke ve yöntemlerine uyun, eşitlikçi ve paylaşımcı bir program yürütün. Herhangi bir anlaşmazlık durumunda sakin ve kararlı bir şekilde müdahale edin, anlaşmazlık ilk ortaya çıktığında sakin ve nazik davranarak bunu azaltmaya ve çözmeye çalışın. Oturum süresine uyun ve belirttiğiniz saatte bitirin. Grubun bütün üyelerinin eğitim sürecine katılmalarını sağlayın ve herkese eşit davranarak önem verdiğinizi hissettirin. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 25 1 Büyük Grup Tartışması Eğitimcinin yönlendirmesiyle gruptaki tüm katılımcıları ilgilendiren sorunlar/ konular üzerinde ve belirli bir amaca yönelik karşılıklı görüşmelerdir. Bu yöntemi geleneksel soru-cevap yönteminden ayırmak gerekir. Geleneksel soru-cevap yönteminde etkileşim daha çok eğitimciyle katılımcılar arasında ve çok sınırlı bir konu üzerinde olmaktadır. Tartışma yönteminde ise hem katılımcılar ve eğitimci, hem de katılımcılar arasında dinamik bir etkileşim ve alışveriş vardır. 26 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Katılımcıların anlayışlarını, kavrama, eleştirel düşünme yetilerini geliştirir. Önyargılarını azaltır. Başkalarının düşüncelerine saygı duymayı sağlar. Katılımcıların birbirlerinden öğrenmelerini sağlar. Kendi kendine değerlendirme becerisinin gelişmesine katkısı olur. Katılımcıların başkalarını dikkatle dinlemesini ve kendilerini anlatmasını kolaylaştırır. Bölüm 2 Bölüm 1 Katılımcıların ilgilerini uyandırır. Eğitimci de katılımcılarla aynı haklara sahiptir. Herkesi tartışmaya özendirir, katılımı artırmaya çalışır. Eğitimci zaman zaman tartışmayı özetleyerek ya da bir katılımcıya özetleterek tartışmanın geçirdiği aşamaları grubun görmesine ve karar vermesine zemin hazırlar. Eğitimci tartışmanın konu dışına çıkmamasına özen gösterir. UYGULAMA Hoş ve samimi bir havanın doğması için konuya uygun bir giriş yapılır. Herkesin katılması sağlanır. Tartışmayı tekeline almak isteyenler engellenir. Tartışma özetlenir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 27 Bölüm 3 YARARLARI Tartışma bir sohbet değil, amaçlı bir konuşmadır. Bölüm 4 Yeni bir bilgi verileceğinde, katılımcıların önyargılarını öğrenmenin önemli olduğu durumlarda ya da fazlaca önyargının olduğu konular için kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT Bölüm 5 KULLANIMI 2 Küçük Grup Tartışması Katılımcıların küçük gruplar halinde deneyim ve fikirlerini paylaşmaları ya da birlikte problem çözmeleri küçük grup tartışması olarak tanımlanır. 28 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Problem çözümü becerisi kazandırır. Katılımcıların birbirlerinden öğrenmelerini sağlar. Öğrenme sürecinde katılımcılara önemli bir sorumluluk duygusu verir. Sorular tartışmanın yönetimine yardımcı olur. Herkes katılım için özendirilmelidir. Ekip çalışmasını destekler. Kişisel değerleri açığa çıkarır. Katılımcıların öğrenmelerini kontrol etme becerilerini geliştirir. Paylaşmayı ve işbirliğini destekler. Tartışma ile alınan bilgilerin netleşmesini ve güçlenmesini sağlar. UYGULAMA Gruplar dört-yedi kişiden oluşur. Ne tartışılacağı anlatılarak grup görevlendirilir. Grup içinden tartışma yöneticisi, kayıt görevlisi ve bulguları büyük gruba aktaracak sözcü belirlemeleri söylenir. Her grubun görevini anladığından emin olmak gerekir. Gruplara tartışma için zaman verilir. Bu sürede eğitimcinin gruplardan soru gelmedikçe tartışmaya katılması gerekli değildir. Grubun bulguları sözcü tarafından büyük gruba sunulur (problem çözümü, sorulara cevap ya da bir derleme olabilir). Eğitimci grubun sunusundan çıkan temel noktaları belirler. Bu alıştırmadan ne öğrendikleri sorulur. Öğrendiklerini nasıl uygulayabilecekleri öğrenilir. Katılımcıların soru sorması desteklenmelidir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 Katılımcılar aynı fikirde olmasalar da birbirlerini dinlemeleri sağlanmalıdır. Grup tartışmasının yalnızca bir ya da iki kişi tarafından yönlendirilmemesine dikkat edilmelidir. Bölüm 2 Bölüm 1 YARARLARI Gruptan istenen iş çok açık/ net belirtilmelidir. Zaman sınırı verilmelidir. Bölüm 4 Özellikle zaman sınırlı olduğu durumlarda, katılımcıların görüşlerini ifade etmelerinin önemli olduğunu düşündüğünüzde, katılımcıların birbirlerinden öğrenmelerinin uygun olduğu durumlarda, çekingen ve çok konuşmayan katılımcıları tartışmaya dâhil ederek görüşlerini rahatça ifade etmelerini sağlamak istediğinizde kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT Bölüm 5 KULLANIMI 29 3 Sunum / Anlatım Uzman bir kaynak kişinin bilgi, kural ve ilkelerden oluşan bir eylemi aktarmasıdır. Bir bilginin, hedef kitleye belirli kurallar çerçevesinde aktarılmasıdır. Sunum yalnızca konferans şeklinde doğrudan yapılabileceği gibi katılımcıların soru ve tartışmaları gibi katılımlarıyla da yapılabilir. Sunuş yoluyla öğretim düz anlatım yöntemi ile karışmaktadır. Anlamlı öğrenmeyi sağlayabilmek için Uygulama bölümünde yazılanları sürekli dikkate almak gerekir. 30 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Kısa zamanda fazla bilgi/materyal aktarılabilir. Kalabalık gruba ulaşılır. Her türlü katılımcı için uygundur. Eğitimcinin kontrolünün en fazla olduğu yöntemdir. Özellikle yeni olan kavram ve ilkelerin öğretiminde etkili bir biçimde kullanılabilir. UYGULAMA Eğitimci ile katılımcılar arasındaki etkileşim çok önemlidir. İlk sunuşu eğitimci yapar. Bunu izleyerek katılımcılar düşünce ve tepkilerini dile getirirler. Katılımcılar düşünce ve tepkilerini söylemek için cesaretlendirilmelidir. Eğitimci konusunda uzman olmalı ve bilgisini güncelleştirmelidir. Eğitimcinin etkili bir sunu yapma becerisi olmalıdır. Uygun ve herkes tarafından anlaşılan bir dil kullanmalıdır. Eğitimci konusuna hâkim olmalı ve kendine güvenmelidir. Beceri kazanma ya da davranış değiştirme için uygun değildir. Daha sonra uygulamalı yöntemlerle desteklenmediği takdirde, katılımcının unutması söz konusu olabilir. Sunuş yoluyla öğrenme için katılımcıların soyut düşünebilmesi gerekir. Sunuş tümdengelim yöntemine dayandığı için, en genel kavramın öncelikle öğretilmesi gerekir. Sonra bu yöntemin altındaki özel kavramlarla, örneklerine yer verilmelidir. Söylenmek istenenler görsel yardımcı araçlar kullanılarak anlatılmalıdır. Önemli noktalar özetlenmelidir. Katılımcıların soru sorması desteklenmelidir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 Bölüm 1 YARARLARI Tek yönlü iletişimdir. Deneyime dayalı bir yaklaşım değildir. Katılımcı pasif roldedir. Bölüm 3 Katılımcılara yeni bir konu tanıtılırken, bir görüş ya da sentez aktarılırken, durum, istatistikler anlatılırken, büyük gruplara ulaşmak gerektiğinde kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT Bölüm 4 KULLANIMI Bölüm 5 31 4 Demonstrasyon (Göstererek Uygulama) Demonstrasyon bir şeyi yaparak göstermedir. Eğitimcinin bir konuyu katılımcılara bir takım araçları göstererek ve kullanarak açıklamasıdır. Gerçek araç-gereçler, modeller, resimler, fotoğraflar, filmler vb. kullanılabilir. 32 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Katılımcının dikkati kolayca toplanır. Kolay uygulanır. Yöntemi katılımcılar da deneyebilir. Beceri kazanmada etkilidir. UYGULAMA Bölüm 2 Bölüm 1 YARARLARI Planlama ve daha önce uygulama gerekir. Konu hakkında bilgi ve beceri sahibi olunmalıdır. Katılımcıların denemesi için yeterli malzeme gerekir. Büyük gruplarda yararlı değildir. Katılımcıların tepkileri alınmazsa etkisiz kalabilir. Katılımcılar denediğinde mutlaka geri bildirim yapılmalıdır. Demonstrasyonun amacı söylenir. Hangi demontrasyonun yapılacağı söylenir. Uygulama yapılır. Her adım açıklanarak tekrar yapılır. Katılımcıların soru sorması teşvik edilir. Katılımcılardan uygulamaları istenir. Uygulamanın ne kadar kolay/zor olduğu tartışılır. Öğrenilenler özetlenir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 Özel bir beceri ya da tekniği öğretirken adım adım yaklaşım modeli olarak kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT Bölüm 4 KULLANIMI Bölüm 5 33 5 Rol Oynama Rol oynama iki ya da daha fazla kişinin eğitim konusu ile ilgili bir senaryoyu oynamalarıdır. 34 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Uyarıcı ve eğlendiricidir. Grubun dikkatini toplar. Gerçek yaşama benzer. Bölüm 2 Bölüm 1 YARARLARI İyi sergilenmezse yanlış sonuçlar çıkar. Rol oynamada yazılı bir metin izlenmez. Bölüm 3 Tutum değiştirmek, kişilerin eylemlerinin başkaları üzerindeki etkilerini görmelerini sağlamak, katılımcıların başkalarının verilen durumda neler hissedip nasıl davranabildiklerini göstermek, katılımcılara gerçek yaşamda tartışırken kendilerini rahat hissetmedikleri problemleri tartışmak için güvenilir bir çevre oluşturmak, katılımcılara problem çözmede değişik yaklaşımlar kazandırmak amacıyla kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT Başarı için katılımcının rolünü iyice anlaması gerekir. Katılımcılar kendilerini rollerine kaptırmamalıdırlar. Katılımcının rol oynama bittiğinde hala o rolü sürdürmemesi için özen gösterilmelidir. Kalıcıdır. Eğitim sürecinin her aşamasında kullanılabilir. İstenilen mesaj etkin verilir. UYGULAMA Katılımcılar rollerini ve durumu anlamaları için hazırlanır. Ortamı oluşturan gözlemcilerin seyredeceklerine uyumları sağlanır. Rol oynama izlenir. Katılımcılara teşekkür edilir ve yerlerine dönüp rollerini bıraktıkları zaman oyunda neler hissettikleri sorulur. Gözlemcilerin gözlem ve tepkileri paylaşılır. Farklı olan tepkiler tartışılır. Tüm katılımcılara etkinlikten ne öğrendikleri sorulur, öğrenilenler genelleştirilir. Durumun kendi yaşantılarıyla ne kadar ilgili olduğu sorulur. Öğrenilenler özetlenir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 35 Bölüm 4 KULLANIMI Bölüm 5 6 Soru-Cevap Soru sorma, soruyu yanıtlama ve soru sormayı cesaretlendirmeye dayanan bir yöntemdir. 36 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Eğitimciye katılımcıların bilgi ve uygulamalarını kolayca değerlendirme olanağı verir. İlgiyi uyandırır, düşünme sürecini harekete geçirir. Kendini açıklama fırsatı sağlar. Doğru verilmiş yanıtlar katılımcıların aklındaki şüpheleri uzaklaştırır. Yanıtlama için düşüncelerin yorumlanması ve şekillenmesine olanak sağlar. UYGULAMA Sorular önceden hazırlanmalıdır. Sorunun amacı belli olmalıdır. Hangi sorunun, ne zaman ve nasıl sorulacağı belirlenmelidir. Sorular bilgiyi nedensel ve akılcı bir şekilde kullanmayı, düşünmeyi sağlayıcı özellikte olmalıdır. Gereken cevapları veremeyen katılımcılarda kendine güveni azaltabilir. Soru eğitimci tarafından sorulduğunda cevap bulmaya çalışmak serbest düşünmeyi engelleyebilir. Teknik, eğitimcinin aşağıdaki becerilerine bağlıdır: - Hızlı, net düşünme yeteneği ve kullandığı dile hâkim olma. - Anlaşılmayan soruları yeni sözcüklerle tekrarlayabilme. - Katılımcıların soru ve cevaplarını göreceli olarak değerlendirebilme. - İlgiyi canlı tutmak ve tekrardan kaçınmak için farklı soru sorma tekniklerini kullanabilme. Her soruda bir durum sorulmalıdır. Eğitimci tüm sınıfa yönelmiş olarak katılımcılardan birine soru sormalı, cevap için yeterli zaman bırakmalıdır. Cevabın doğru ve anlamlı olduğundan emin olunmalıdır. Katılımcının verdiği yanıt doğruysa desteklenmeli / ödüllendirilmeli, kısmen doğruysa doğru bölüm onaylanmalı, yanlış bölüm düzeltilmeli, tamamen hatalı ise eleştirel bir tavır almadan diğer katkılarla doğru yanıta ulaşma sağlanmalıdır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 Bölüm 1 YARARLARI Sürekli kullanılması ve cevap istenmesi sıkıcı olabilir. Bölüm 3 Katılımcıların bildiklerini tazelemek, daha önceden öğrenilenleri gözden geçirmek, katılımcıların olayları hatırlama ve birbiri ile ilişkilendirerek analiz edebilme yeteneklerini değerlendirmek, katılımcıların bilgi/tecrübelerini öğrenmek, öğrenilenleri kontrol etmek amacıyla kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT 37 Bölüm 4 KULLANIMI Bölüm 5 7 Vaka Çalışması Vaka çalışması, gerçek bir durumun ya da bir dizi olayın katılımcılara sunularak onlardan, belirlenen sorunlara ilişkin olası çözüm yollarını ya da atılacak adımların analiz edilmesi istenen bir tekniktir. Etkinliğin sonunda katılımcıların çözüm önerileri ya da konuya ilişkin verdikleri kararlar gerçek vaka ile karşılaştırılabilir. 38 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Katılımcılar için tartışacakları somut örnekler sunar. Öğrenilenlerin günlük yaşamla ilgisinin kurulmasını sağlar. Katılımcıların aktif katılımına olanak sağlar. Katılımcıların yaratıcılık ve farklı düşünce ortaya koyma becerilerini geliştirir. Atılacak adımların öğrenilmesine olanak verir. UYGULAMA Doğru yönerge verilmediği takdirde konunun dağılma olasılığı vardır. Farklı düşüncelerin ortaya çıkması çatışmalara neden olabilir. İyi yapılandırılmadığında zaman kaybına neden olabilir. Seçilen örnek olay bazı katılımcıların kendilerini kötü hissetmelerine neden olabilir. Vakayı verin. Katılımcıların vakanın bilmeleri gereken ve varsayım yapmalarını kolaylaştıracak yönlerini açıklayın. Katılımcıların dikkatlerini, özellikle göz önünde bulundurmalarını istediğiniz yönlere odaklanmalarınısağlayın. Gerekiyorsa vakayı destekleyecek ilave materyalleri temin edin. Sunum yapmalarını sağlayın. Hatalar varsa uygun bir dille düzeltin. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 39 Bölüm 2 Bölüm 1 YARARLARI Üzerinde çalışılabilecek bir vaka bulmak ya da hazırlamak uzun zaman alabilir. Bölüm 3 Katılımcıların problem çözme, karar verme ve analiz becerilerini geliştirmek için, değişkenleri belirleyebilmek için, tutumları değiştirmek için, ekip çalışmasını geliştirmek için kullanılabilir. ÖNEMLİ NOT Bölüm 4 KULLANIMI Bölüm 5 40 Eğitimi Kolaylaştıran Teknikler 1 Tanışma etkinlikleri 2 Isınma / canlandırma / kaynaştırma / enerji verme etkinlikleri 3 Öğrenmeyi kolaylaştıran etkinlikler ya da stratejiler 4 Hatırlatma etkinlikleri ya da stratejileri 5 Değerlendirme soruları 6 Özetleme etkinlikleri 7 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Kapanış etkinlikleri Bölüm 1 Bölüm 2 TÜRLERİ 2 Isınma / canlandırma / kaynaştırma / enerji verme etkinlikleri Katılımcıların birbirleriyle kaynaşmalarını, eğitim sırasında enerjilerini geri kazanmalarını ve yeni bir konuya ya da oturuma psikolojik olarak hazırlık yapmalarını sağlayan etkinliklerdir. Genellikle eğlendirici olmaları beklenir. 3 Öğrenmeyi kolaylaştıran etkinlikler ya da stratejiler Katılımcıların kolay ve hızlı bir biçimde öğrenmelerini sağlayan kısa etkinliklerdir. 4 Hatırlatma etkinlikleri ya da stratejileri Katılımcıların öğrendikleri bir konuyu hatırlayarak pekiştirmelerini sağlamayı amaçlayan etkinlik ya da stratejilerdir. 5 Değerlendirme soruları Etkinlik ya da oturum sonlarında yer alan, eğitimciye etkinliğin ya da oturumun katılımcılar üzerinde etkisini anlamak üzere gerçekleştirebileceği kısa ve kolay değerlendirme yöntemleridir. 6 Özetleme etkinlikleri Etkinlik ya da oturum sonlarında yer alan öğrenilen konuyu özetlemeye ve pekiştirmeye yarayan etkinliklerdir. 7 Kapanış etkinlikleri Bir eğitimin sonunda yapılan etkinliklerdir. Bu etkinliklerin amacı, katılımcıları yeni öğrendikleri bilgi ve becerileri kullanmaları için motive ederek veda etmektir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 4 Tanışma etkinlikleri Herhangi bir toplantı, eğitim ya da çalıştayın başında, katılımcıların birbirlerini tanımalarını sağlamak amacıyla yapılan etkinliklerdir. Bölüm 5 1 Bölüm 3 Eğitimi kolaylaştıran etkinlikler, eğitimin akışını kolaylaştıran etkinliklerdir. Farklı başlıklar altında toplanabilirler: 41 KRİTERLERİ Bu tür etkinliklerin sahip olması gereken kriterler aşağıdaki gibi olmalıdır. Kısa: En az 5, en fazla 20 dakika olmalıdır. Uygulanabilirlik: Çok fazla bilgi ve en az 5 materyal gerektirmeyen her katılımcının uygulayabileceği etkinlikler olmalıdır. Katılım: Bu etkinlikler tüm katılımcıların aktif katılımını gerektirir. Yaratıcı: Etkinliklerin, katılımcıların bir problem çözmelerini, bir soruya cevap vermelerini, zihinlerini ve/veya bedenlerini çalıştırmalarını sağlayan etkinlikler olmalıdır. KULLANIMI Bu tür etkinlikler hemen her zaman kullanılabilse de özellikle aşağıdaki zamanlarda daha uygun olabilir: İlk karşılaşmada: Katılımcıların ve eğitimcinin birbirlerini tanımaları ve kaynaşmaları istendiğinde, Sabahları: Özellikle yoğun geçecek bir günün başında katılımcıları güne hazırlamak amacıyla, Öğle yemeklerinden sonra: Katılımcılara yemekten sonra enerji vermek ve tekrar eğitime odaklamak amacıyla, Eğitime ilgi kaybolduğunda: Katılımcılar yorulduğunda ya da eğitimden sıkıldıklarında, Bir gerginlik olduğunda: İstenmedik bir tartışmanın ardından katılımcılar arasında bir gerginlik yaşandığında YARARLARI Katılımcıların birbirleriyle tanışmalarını, Olumlu bir grup atmosferi yaratılmasını, Katılımcıların yoğun ve yorucu bir düşünsel etkinlikten sonra rahatlamalarını, Sosyal bariyerlerin ortadan kaldırılarak katılımcıların kaynaşmasını, Katılımcıları canlandırmayı ve motive etmeyi, Katılımcıların öğrenmelerini kolaylaştırmayı, Katılımcıların öğrendiklerini hatırlamalarını, Katılımcıların farklı bir bakış açısıyla düşünmelerini sağlarlar. 42 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını ve bir halka oluşturmalarını isteyin). 1 Ben şimdi sizlerden birisine top atacağım. O kişi topu tutarken ismini söyleyecek. Materyal 3 tane bezden yapılmış ya da hafif top Tanışma Etkinlikleri (Top belli bir süre dolaştıktan sonra ikinci bir topu, bir süre sonra da üçüncü topu devreye sokun) Bölüm 4 Bölüm 5 Not:Eğitimin ilerleyen zamanlarında isimler söylenmeden ısınma oyunu olarak oynanabilir. SIRAYA GİRME AKIŞ (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını isteyin) Materyal Yok 1 Şimdi sizlerden hiç konuşmadan isminizin baş harfine göre sıraya girmenizi istiyorum. İşaret dili kullanabilirsiniz. (Katılımcıların sıraya girmelerini bekleyin. Herkese sırayla ismini sorun ve yanlış yerde duran katılımcıların doğru yerde sıraya girmelerini sağlayın) (Aşağıdaki yönergeleri vererek birkaç tur daha oynayın. Ancak katılımcıların bu turlarda da konuşmadan anlaşmalarını sağlayın): • Boy sırasına girmek, • Doğduğu aya göre sıraya girmek, • Yaşa göre sıraya girmek, • Çalıştığı yıla göre sıraya girmek. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 AKIŞ Bölüm 3 TOP ATMA 43 MAKRO MİKRO AKIŞ Isınma Canlandırma Kaynaştırma Enerji Verme Etkinlikleri (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını ve bir daire oluşturmalarını isteyin. Siz de bu dairede yerinizi alın) 1 Şimdi ben bir mikro (küçük kasları çalıştıran) hareket yapacağım. Tüm grup bunu tekrarlayacak. Benden sonraki katılımcı bir makro (büyük kasları çalıştıran) hareket yapacak ve yine tüm grup bu hareketi tekrarlayacak. Küçük kasları ve büyük kasları çalıştıran hareket nelerdir? (Katılımcılardan birkaç örnek alın ya da siz birkaç örnek gösterin. Örneğin parmakları kıvırma, birleştirme ya da bir şeyi tutar gibi yapma mikro harketlerken bacağı sallama, çömelme, kolunu savurma gibi hareketler makro hareketlerdir) 2 Hazır mısınız? Hadi başlayalım. Ben başlıyorum. (Grupta yer alan herkes makro ya da mikro hareketini yaptıktan sonra oyun sona erer) Not: Bu etkinlik sırasında, katılımcılar bazen makro ve mikro hareketi karıştırabilirler. Bu durumda eğitimcinin makro ya da mikro hareketin ne olduğunu hatırlatmasında yarar vardır. 44 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Yok Bölüm 1 Bölüm 2 YAPTIĞIMI YAP AKIŞ (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını ve bir daire oluşturmalarını isteyin. Siz de bu dairede yerinizi alın) Materyal Yok Bölüm 3 Bölüm 4 1 Şimdi ben bir hareket yapacağım. Yanımdaki arkadaşım önce benim hareketimi sonra kendi hareketini yapacak. Ondan sonraki arkadaşım önce benim, sonra benden sonraki arkadaşımın ve en sonunda kendisinin hareketini yapacak. Yani herkes kendisinden önce gelen kişilerin hareketini yapıp sonra kendi hareketini yapacak. Anlaştık mı? Bölüm 5 2 Ben başlıyorum. (Dairenin sonuna gelindiğinde oyun biter) Not: Hareketleri unutan katılımcılara yardım edebilirsiniz. ALIŞVERİŞ LİSTESİ AKIŞ (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını ve bir daire oluşturmalarını isteyin. Siz de bu dairede yerinizi alın) Materyal Yok 1 Şimdi hep birlikte bir markete gideceğiz. Çok fazla alacak şeyimiz var. O yüzden her birimiz bir şey almak durumundayız. Ben başlayacağım ve diyeceğim ki “Ben bugün markete gideceğim ve et alacağım”. Daha sonra yanımdaki arkadaşım diyecek ki, “Ben bugün markete gideceğim et ve yumurta alacağım”. Üçüncü arkadaşım hem benim, hem ondan önceki arkadaşının hem de kendisinin alacağı şeyi söyleyecek. Anlaştık mı? 2 Ben başlıyorum. (Dairenin sonuna gelindiğinde oyun biter) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 45 YAP YAPMA AKIŞ (Katılımcıların sizi görebileceği bir yerde durun ve bir oyun oynayacağınızı söyleyin.) (Yönergeyi verin) Materyal Yok 1 “Ben bazı hareketler yapacağım. Siz ‘Yap’ dediğimi yapacaksanız, ‘Yapma’ dediğimi yapmayacaksınız. ‘Yapma’ dediğimi yapan yanar ve oyundan çıkar. Önce bir deneme yapalım” (3 kere ellerinizi çırparak ‘Yap’ deyin. Dördüncü çırpışınızda ‘Yapma’ deyin.) (Oyun anlaşıldıktan sonra farklı hareketler yapın. Katılımcıların önceden kendilerini hazırlamamaları için ‘yap’ ya da ‘yapma’ların sayısını değiştirin. Örneğin 3 kez ‘yap’ ardından 2 kez ‘yapma’ ya da 5 kez ‘yap’ 1 kez ‘yapma’ gibi.) LİDERİ BUL AKIŞ (Ayakta bir halka oluşturun. Katılımcılara şu yönergeyi verin) 1 “Önce aramızdan bir ebe seçeceğiz. Ebe olan kişiyi dışarı çıkaracağız. Sonra aramızdan bir lider seçeceğiz. Lider, ebe içeri geldiğinde bir hareket yapacak. Biz de o hareketi tekrarlayacağız. Sonra başka bir hareket yapacak biz yine tekrarlayacağız. Ebe olan hareketi kimin başlattığını bulmak zorunda. Bunun için 3 tahmin hakkı olacak. Kim ebe olmak ister?” 46 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Yok Bölüm 1 (Ebeyi dışarı çıkartın ve bir lider seçin. Lidere şu açıklamayı yapın) Bölüm 2 Bölüm 4 (Ebeyi içeri alın ve oyuna başlayın. Ebeye lideri bulması için 3 tahmin hakkı olduğunu hatırlatın. Ebe lideri bulursa lider olan kişi ebe olur. Oyunu zorlaştırmak için hem yürüyüp hem de hareketleri yapabilirsiniz.) Bölüm 5 Bölüm 3 2 “Hareketleri ebe fark etmeden değiştirmek zorundasın. O başka bir tarafa baktığında bunu yapabilirsin. (Gruba) Bizim de lidere fark ettirmeden bakmamız lazım ki ebe, çabucak liderimizi bulmasın.” KELİME EKLE AKIŞ (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını ve bir daire oluşturmalarını isteyin) Materyal Yok 1 Bu ısınma oyununda ben bir kelime söyleyeceğim yanımdaki arkadaşım hem benim kelimemi hem de kendi kelimesini söyleyecek, sonra onun yanındaki arkadaşım hem benim, hem onun kelimelerini söyleyip kendi kelimesini söyleyecek. Bakalım ne olacak? Belki bir cümle kurabiliriz oyunun sonunda. (Dairenin sonuna geldiğinde oyun biter. İsterseniz bir iki tur daha dönebilirsiniz). POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 47 21’E KADAR SAY AKIŞ (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını isteyin) 1 Ayağa kalkalım ve bir halka oluşturalım. Şimdi herkes halkaya sırtını dönsün. Farklı yerlerde de durabilirsiniz, yeter ki birbirinizi görmeyin. Bu oyunun amacı 21’e kadar saymak; herhangi biriniz 1 diye saymaya başlayacak, diğeri 2, bir diğeri 3 diyecek ve böylece devam edeceğiz. Ama bazı kurallarımız var: • Eğer iki kişi aynı sayıyı söylerse, • Bir kişi iki sayıyı peş peşe söylerse, • Eğer sırayla giderseniz ve • Kendi aranızda konuşursanız en başa, yani 1’e geri döneceğiz. (Bu oyun dikkatli bir biçimde dinlemeyi, vermeyi ve güçlü bir ekip ruhuna sahip olmayı gerektirir. Çoğu grup 21’e kadar gelemez. Grup oyunu birkaç kez denedikten ve en azından bir ilerleme kaydettikten sonra oyunu durdurabilirsiniz.) (Oyunu bitirdikten sonra şu soruları tartışın): • • • • Oyunu beğendiniz mi? Zor muydu? Neden bu kadar zor oldu sizce? Ne yapsanız oyun kolaylaşırdı? Bu uygulama iletişime ilişkin bize ne tür bir mesaj veriyor? (Bu oyun bize insanlar arasındaki iletişimin, özellikle problem çözerken ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Eğer konuşabilseydiniz bu oyunu oynamak çok kolay olurdu) Not: Kalabalık sınıflarda grubu ikiye bölerek oyunu her grupla ayrı ayrı oynayabilirsiniz. 48 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Yok Bölüm 1 Bölüm 2 NE DEĞİŞTİ? AKIŞ (Katılımcılardan ayağa kalkmalarını ve yüzyüze eşit iki sıra halinde durmalarını isteyin). Materyal Yok Bölüm 3 Bölüm 4 1 Benim önümde birbirinizin yüzüne bakacak şekilde iki sıra oluşturur musunuz? İki sırada da eşit sayıda kişi var değil mi? (Eşit değilse siz ya da diğer eğitimci tek kalan katılımcıya eş olabilirsiniz) Bölüm 5 2 Şimdi benim sağımdaki gruba 1. Grup, solumdaki gruba 2. Grup diyorum. 3 Oyun şu: 2. Grup 1.Gruba sırtını dönecek. Bu sırada 1. Grup’taki katılımcılar kendilerinde beş değişiklik yapacak. Örneğin saçını değiştirmek, saatini diğer kola takmak, yüzüğünü çıkarmak gibi. Bunu 30 saniyede yapacak. Ben “dönebilirsiniz” dediğimde 2. Grup dönecek ve 30 saniyede karşıdaki katılımcı hangi değişiklikleri yaptığını bulacak. Sonra sıra diğer gruba gelecek. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 49 1 Öğrenmeyi Kolaylaştıran Stratejiler Ana Noktalara Nokta Koyma Her masaya küçük nokta çıkartmalı birer sayfa dağıtın. On, on beş dakika kadar ders anlattıktan sonra ara verip katılımcılardan notlarını gözden geçirmelerini ve ana noktalara birer nokta çıkartma yapıştırmalarını isteyin. Sonra da yanlarında oturan bir arkadaşlarına dönüp çalışmalarını paylaşsınlar. Bunu ayrıca nokta çıkartmalar yerine fosforlu kalem dağıtarak da yapabilirsiniz. 2 Atlıkarınca Beyin Fırtınası Bu strateji çalışmaya fiziksel bir enerji aşılar. Her masaya veya küçük gruba, her birinin üstünde konuya ilişkin farklı bir soru veya konu başlığı yazan büyük, pano kağıdı dağıtın. Her küçük gruba ayrıca farklı renklerde keçeli kalem verin. Her grubun bir yazıcı seçmesini sağlayın. Ardından kağıtlarda yazan soru veya konu başlığı hakkında beyin fırtınası yaparak fikir üretmelerini isteyin, yazıcı konuşulanları kaydetsin. Dört, beş dakika sonra ekipler kağıtlarını yan masaya geçirsin. Kağıtlar her yan masaya geçtiğinde gruplar daha önce önerilen fikirleri okuyup kendi fikirlerini eklerler. Kağıtları yana masaya geçirme işini ya her grup her kağıda katkıda bulunana dek sürdürebilir, ya da bunu üç, dört rotasyonla sınırlandırabilirsiniz. Sonra da ekiplere gözden geçirmeleri için başlattıkları kağıt geri verilir. Kağıtları asın ve bir galeri yürüyüşü yapın; böylece herkes iyi fikirleri görüp, isterse not alabilir. 3 Bir Soru Yaz “Sorusu olan var mı?” diye sormak yerine her katılımcının ders konusuna dair bir veya iki soru yazmasını isteyin. Sonra da sorularını sormak isteyen gönüllülerin sorularını ya siz yanıtlayın, ya da grup üyelerinin yanıtlamasını sağlayın. Bunun bir varyasyonu da katılımcıların dört kişilik gruplara ayrılıp yazdıkları soruların olası yanıtlarını kendi aralarında tartışmaları olabilir. Grupları dolaşarak ortaya çıkabilecek yanlış kanıları düzeltin, sonra da daha zor konuları ele almak için büyük grupta yapılacak bir soru-cevap bölümü için yeterli zaman ayırın. 4 Buzz Grupları Üç ila beş kişilik küçük gruplar sözlü veya yazılı şekilde sunulan soruları, konuları veya sorunları tartışmak, karar almak veya ya50 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 3 5 Bölüm 2 nıtlamak için bir araya gelir. Buzz gruplarına cümle tamamlama, liste üretme veya önem sırasına koyma, kısa sınav tamamlama, bir sorunu çözme, bir örnek olaya yanıt verme, vs. görevler verilebilir. Sonra da rapor vermek, sonuçları karşılaştırmak ve alıştırmadan neler öğrenildiğini dile getirmek üzere büyük grupla yeniden bir araya gelinebilir. Çiftli Akıcı Konuşma Bölüm 4 Bu strateji bir konu üstünde düşünmeyi harekete geçirmek için veya sunumun herhangi bir noktasında konuyu gözden geçirmeye yönelik bir fırsat olarak kullanılabilir. Adımlar şöyle: Bölüm 5 1) Çiftleri oluşturun. Her ikilinin kimin 1., kimin 2. olacağına karar vermelerini isteyin. 2) İkilideki her kişinin sırayla tartışacağı konuyu belirleyin. İkili birbirini dikkatle dinleyecektir. Sıra onlardayken, diğer kişinin söylediği şeyleri tekrar etmemeye çalışırlar. 3) Siz “Başla” dediğinizde 1. kişi konuşmaya başlar. Belirlediğiniz zaman sona erdiğinde “değişin” dersiniz ve 2. kişi konuşmaya başlar. Genelde üç veya dört tur yeterli olur. Her bir konuşan kişi için süre bir dakikayı geçmemelidir. Her turda süreyi biraz kısaltmak enerjiyi yüksek tutar. 6 Dakikalık Metinler Belli bir konuyu işledikten sonra katılımcılardan iki veya üç dakika boyunca istediklerini yazmalarını isteyin. “Atölye çalışmamızın bu kısmındaki en önemli noktalar nelerdi?” veya “İşlediğimiz konu hakkında aklınıza takılan başka soru var mı?” gibi sorular katılımcıların öğrenmelerine dair size önemli geribildirim sağlar. 7 Dolaşarak Anket Yapma Birkaç gün süren atölye çalışmaları için etkili bir aktivitedir. Daha önce öğrenilenlere köprü oluşturması için günün başında yapılması en iyisidir. Katılımcılardan bir kağıdı altı eşit parçaya bölmelerini isteyin. Her altı bölümde bir isim ve bir fikir için yer bulunmalı. Katılımcılardan kalkıp odayı dolaşmalarını, altı farklı kişiden fikir, öngörü veya anımsadıkları bilgileri toplamalarını POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 51 isteyin. Bunu yaparken her kişi kayıt formundaki bölümlere adını ve fikrini yazmalı. Belirlenen sürenin sonunda herkes ana grubuna dönüp notlarını paylaşsın. 8 Geriye Doğru Beyin Fırtınası Bir sorunu ayrıntılarıyla ortaya koyan ve sorunun çözüme ulaştığını ima eden bir mini-senaryo tasarlayın. Senaryoyu gruba okuduktan sonra her bir katılımcı sorunun çözümlenmesi için neler olmuş olabileceğini kağıda döker. Dört dakika yazdıktan sonra sırayla yazdıklarını söylesinler, siz de dediklerini panoya kaydedin. Bu da gruba enerji aşılamak ve belli bir konu hakkında neler bildiklerini öğrenmek için iyi bir yoldur. Örneğin, Ayşe Hanım 36 yaşında eşinden fiziksel ve psikolojik şiddet gören, biri 10, diğeri 12 yaşında iki kızı olan bir kadındır. Bir gün yine eşinden şiddet gördüğünde artık dayanamaz, polise başvurur. En sonunda çocuklarıyla birlikte bir sığınmaevine yerleştirilir. Geriye doğru giderek Ayşe hanımın sığınmaevine gelmesine kadar neler olmuş olabileceğini düşünüp yazmanızı istiyorum. 9 Öğrenmek için Yaz Katılımcılara uyarıcı bir tema/soru/sorun veya görev verilir ve konuyla ilgili düşüncelerini yazmaları istenir. Veya varyasyon olarak katılımcılar ikili gruplara ayrılıp alıştırma boyunca konuyu aralarında tartışabilir. İkili gruplarda bir kağıt boydan ikiye ayrılır. Bir kişi sayfanın bir yarısına tartışma konusu hakkında bir şey yazar. Diğer kişi de sayfanın diğer kısmında yanıt verir. Yazılı tartışma alıştırma boyunca devam eder. 10 Öykü Anlatımı Eğitim konusuyla ilintili somut deneyimler paylaşılır. Bu öyküler işlenen konuyla kişisel bir bağ oluşmasına, bir yandan da katılımcıların konuya ilişkin deneyimlerini, ilgilerini ve çıkarlarını açığa kavuşturmalarına yardımcı olur. Öyküler ilham verebilir, eğitici olabilir, eğlendirici olabilir. Öyküler eğitimci ve/veya katılımcılar tarafından anlatabileceği gibi yazılı materyallerden de okunabilir. 52 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 11 Panoyu Doldurma Bölüm 4 12 Bölüm 3 Bu yöntem gruba enerji katmanın eğlenceli bir yoludur. Her masaya bir tahta kağıdı (flipchart kağıdı) ile keçeli kalemler dağıtılır. Gruplardan tahta kağıdını belirlenen konuya dair sözcükler ve/veya resimlerle doldurmaları istenir. Bazı öneriler: bir grup özgeçmişi hazırlamak; ana kavramlardan veya teorilerden birini yansıtan bir resim çizmek; bir tanım oluşturmak; bir poster çizmek; bir şiir yazmak; bir grafiti duvarı yaratmak; vb. Sohbet Yürüyüşü 13 Bölüm 5 Katılımcılara çözecekleri bir problem veya üstünde düşünecekleri bir soru verin. İkili gruplara ayırıp 15-20 dakika boyunca yürüyüş yaparak konuyu tartışmalarını isteyin. Geri döndüklerinde sohbetlerinin ana noktalarını günlük veya defterlerine yazmaları için birkaç dakika zaman tanıyın. Sonra da bütün gruptan paylaştıkları ana fikirlerden bazılarını paylaşmalarını isteyebilirsiniz. Örneğin seminere katılmaları sonucunda neler yapacaklarını; öğrendikleri bilgi ve becerilerini nasıl kullanacakları vs. tartışma konusu olarak verebilirsiniz. Üç Adımlı Mülakat Katılımcılar eğitimcinin verdiği bir konuya dair birbirlerinin görüş ve fikirlerini öğrenir. İkili gruplar halinde birbirleriyle mülakat yaparlar. Sonra da her kişi, konuştuğu kişiden öğrendiği şeyleri küçük grupta anlatır. 14 Yanındakine dön ve… Eğitimci bu talimatla başlayıp, şunlardan biriyle devam eder: “son birkaç dakika içinde konuştuğumuz konunun ana noktalarını belirleyin,” veya “az önce dediğim şeyi tartışın,” veya “az önce anlattığım soruna ilişkin pratik örnekler üretin,” veya “bu gibi fikirlerin örnekleriyle karşılaştığınız bir durumu paylaşın,” veya “listelediğim seçeneklerin hangisinin, neden en iyi olduğuna karar verin.” POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 53 15 Yap-Boz Takımdaki her bir katılımcıya üstünde uzmanlaşacağı bir konu verilir. Katılımcılar diğer takımlardan aynı konu verilmiş kişilerle bir araya gelip konuyu kendi ekiplerine en etkili nasıl öğretebilecekleri hakkında konuşurlar. Sonra da kendi ekiplerine geri dönüp konularını ekip arkadaşlarına öğretirler. Bu yöntem aracılığıyla her katılımcı her bir bölümü öğrenmekle yükümlüdür. 16 Yuvarlak Masada Beyin Fırtınası Katılımcıları 6 ila 8 kişilik küçük gruplara ayırın. Her katılımcıya üst kısmında tamamlanması istenen bir cümlenin yazılı olduğu bir zarf verin. Tamamlanması istenen cümle konusu eğitimle ilintili olmalıdır. Örneğin “Eğitim verirken yaşadığım sorunlardan biri...” gibi. Katılımcılar yaşadıkları sorulardan birinin açıklamasıyla cümleyi tamamlar. Sonra da zarfı sola geçirirler. Her kişi şimdi de elindeki soruyu okuyup dağıtılan kağıtlara olası bir yanıt yazar. Kağıdı zarfın içine koyup, zarfı yine sola geçirir. Zarflar soruyu yazan kişiye geri dönene dek zarfları sola geçirmeye ve yeni çözümler üretmeye devam edin. Artık herkes onlara sunulan çözümleri okuyabilir. Her katılımcının kendi küçük grubu dahilinde deneyeceği çözümü/çözümleri paylaşmasını sağlayarak alıştırmayı sonlandırın. 17 Zıplayarak Kalk Yeni bir bölümü tanıtmak ve katılımcıların konuya ilişkin neler bildiklerini öğrenmek için teker teker sandalyelerinden “zıplayarak kalkmalarını” ve konu hakkında bildikleri veya doğru olduğunu düşündükleri bir noktayı dile getirmelerini isteyin. Örneğin yetişkin katılımcılar hakkında ne bildiklerini veya bu konudaki düşüncelerini sorun. Yanıtları almaya başlamadan önce bir dakikalık bekleme zamanı ayırma iyi bir fikir olabilir. 18 Zihin Haritaları Bu ayrıca ağ yapmak olarak da bilinir ve eski bilgileri harekete geçirmek ve/veya içerik gözden geçirmek için kullanılır. Katılımcıların temiz bir kağıdın ortasına ana kelimelerden birini yazmalarını isteyin. Sonra da bu ana kelimenin çevresine ilişkili başka kelimeler yazmalarını söyleyin. Ağlarını geliştirirken düzenlemelerini isteyin. 54 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Stratejileri (Oturumun hemen başında katılımcılara ne yapmaları gerektiğini anlatın) Bölüm 5 3-4 tahta kağıdı, tahta kalemi Hatırlatma 1 Gördüğünüz gibi duvarlarda üzerinde resimler ya da kelimeler olan kağıtlar var. Sizlerden ricam tüm kağıtların yanına giderek dünkü oturumumuzdan aklınızda kalan bir cümle yazmanız. Örneğin EMPATİ yazan kağıda, empatinin ne olduğu ya da nasıl yapıldığına ilişkin bir cümle yazacaksınız. Kulak resminin olduğu kağıt aktif dinlemeye ilişkin cümlelerinizi yazacağınız kağıt. (Tüm katılımcılar tüm kağıtlara konuya ilişkin cümlelerini yazdıktan sonra etkinliği bitirin) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 Bölüm 1 (Sabah oturumuna başlamadan önce katılımcı sayısına göre 3-4 tahta kağıdını sınıfın farklı yerlerine asın. Kağıtların ortasına bir gün önce işlenen konulara ilişkin hatırlatıcı bir kelime yazın ya da bir resim çizin. Örneğin önceki gün aktif dinleme konusu işlenmişse kağıtlardan birisinin ortasına bir kulak resmi çizilebilir ve diğer kağıdın ortasına EMPATİ kelimesi yazılabilir) Materyal Bölüm 4 AKIŞ Bölüm 3 HATIRLADIĞINI YAZ 55 ÇIKIŞ BİLETİ AKIŞ (Oturumdan önce A4 kağıtlarını dörde bölerek katılımcı sayısı kadar küçük parça kağıtlar elde edin. Bunlar sizin çıkış biletleriniz olacak). (Son oturumun bitiminden beş dakika önce katılımcılara çıkış kartlarını dağıtın). 1 Birazdan oturumu bitireceğiz. Ama bitirebilmek için sizlerin bana çıkış kartlarınızı vermeniz gerekiyor. Çıkış kartlarınızı biraz önce sizlere dağıttım. Şimdi sizlerden şu soruya cevap yazmanızı istiyorum. (Aşağıda yer alan sorulardan ya da soru gruplarından sadece birisini sorun): • Bugünkü eğitimden öğrendiğiniz 3 bilgiyi yazın. • Bugünkü eğitimde öğrenmekten en çok keyif aldığınız konu neydi? Neden? En az keyif aldığınız konu neydi? Neden? • Bugün sormak isteyip de soramadığınız ve hala cevabını bilmediğiniz soru/lar var mı? Lütfen yazın. • Bugün oturumlara olan katılımınızı değerlendirin. Neyi iyi yaptınız? Yarın neyi farklı yapmak istersiniz? 2 Yazmasını bitiren çıkış kartını bana teslim edip gidebilir. (Ertesi sabah oturuma başlamadan önce sorduğunuz soruya göre kısa bir değerlendirme yapın. Eğer çıkış kartına katılımcıların sorularını yazmalarını istediyseniz bu sorulara cevap vererek oturuma başlayın. Burada amaç onların yazdıklarını okuduğunuzu belli etmektir). 56 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal A4 kağıdı, kalem 3-2-1 Oturumun bitimine 10 dakika kala duvara 3 tane kağıt yapıştırıp, her bir kağıdın başına 3, 2 ve 1 yazın. Katılımcılara 3 farklı renkte post-it dağıtın) Materyal Tahta kağıdı, 3 renk post it Özetleme Etkinlikleri Bölüm 5 AKIŞ 1 Oturumumuzu bitirmeden önce kısa bir özetleme etkinliği yapacağız. Gördüğünüz gibi sizlere farklı renkte 3 tane post-it dağıttım. Şimdi bunların sarı olanına bugünkü eğitimden (ya da oturumdan) aldığınız 3 fikri yazacaksınız. Mavi olanına yine bugünkü eğitimle (ya da oturumla) ilgili 2 tane üzerinde düşüneceğiniz nokta, pembe olanına da eğitimde aldığınız bilgi ya da becerilerle ilgili hemen gerçekleştireceğiniz 1 eylem yazacaksınız. (Katılımcıların akıllarında kalması için tahtaya 3-2-1 şeklinde yazmalarını istediğiniz noktaları yazın) 2 Bitirenler duvarda asılı olan ilgili kağıtlara post itlerini yapıştırabilirler. (Herkes yazdıktan sonra yazılanları hızlıca okuyun ve katılımcılara teşekkür edin. Katılımcıların yazdıkları post-itleri raporunuzda kullanmak üzere duvardan toplayın). POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 Bölüm 1 Soruları Bölüm 3 Değerlendirme Bölüm 4 Değerlendirme soruları, bir etkinlik ya da oturumun sonunda yer alan ve katılımcıların eğitimden ne aldıklarını çabuk bir biçimde değerlendirmeyi hedefleyen sorulardır. Değerlendirme sorularının örneklerini, bu el kitabında pek çok etkinliğin ya da oturumun sonunda bulabilirsiniz. 57 SAYILARLA KAFA KAFAYA VERME AKIŞ (Katılımcıları üçer kişilik gruplara ayırarak her grup için birer sözcü seçin.) 1 Şimdi bir özetleme etkinliği yapacağız. Sizlere bazı sorular soracağım. Sizler de aranızda kısa bir tartışma yaparak cevabı bir kağıda yazacaksınız. Ben “Cevaplar” dediğimde her grubun sözcüsü yazdığı cevabı okuyacak. Hangi grup doğru bilirse o bir puan alacak. 58 (Etkinliğin sonunda hangi grup birinci olmuşsa o gruba küçük bir paket çikolata hediye edebilirsiniz) AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Kağıt, kalem 1 Eğitimimizi bitirmeden önce bir kapanış etkinliği yapacağız. Birbirimiz için olumlu geribildirimler vereceğiz. Herkes istediği kişinin arkasına o kişinin beğendiği bir özelliğini yazacak. Ama unutmayın yazdığınız şeyde samimi olmanız ve olumlu bir özellik yazmanız çok önemli. Olumsuz bir özellik yazmayacaksınız. 3-4 tahta kağıdı, tahta kalemi Kapanış Etkinlikleri Bölüm 5 (Katılımcılara 5 dakika verin) 2 Süremiz bitti. Herkes sırtındaki kağıdı alsın ve içinden yazılanları okusun. (Katılımcılara okumaları için 1-2 dakika verin) 3 Yazılanlara ilişkin duygularını paylaşmak isteyen var mı? (Yanıtları alın) (Bir kapanış konuşması yaparak oturumu ve eğitimi bitirin) 4 Artık eğitimimizin sonuna geldik. Ben hepinize katılımınız ve çalışmalarınız için teşekkür ediyorum. Sizlerle çalışmak benim için bir zevkti. Hepinize bundan sonraki çalışmalarınız için başarılar diliyorum. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 Bölüm 1 (Herkesin sırtına bir A4 kağıdı yapıştırın) Materyal Bölüm 4 AKIŞ Bölüm 3 EN BEĞENDİĞİM ÖZELLİĞİN 59 ÇOK TEŞEKKÜR EDERİM AKIŞ (Katılımcıların daire şeklinde oturmasını isteyin) 1 Eğitimimizi bitirmeden bir kapanış etkinliği yapacağız. Herkes önce: a. Adını, b. Sonra kendinde beğendiği bir özelliği, c. Son olarak da sağ tarafında oturan kişiye ilişkin olumlu bir özellik söyleyecek. Unutmayın olumsuz bir şey söylemek yok. 2 Yanıda oturan kişi önce kendisi için söylenenler için teşekkür edecek. Sonra adını, kendisinde beğendiği bir özelliği, son olarak yanında oturan kişiye ilişkin olumlu bir özelliği söyleyecek. Böylece tüm grup tamamlanana kadar gideceğiz. (Bir kapanış konuşması yaparak oturumu ve eğitimi bitirin) 3 Artık eğitimimizin sonuna geldik. Ben hepinize katılımınız ve çalışmalarınız için teşekkür ediyorum. Sizlerle çalışmak benim için bir zevkti. Hepinize bundan sonraki çalışmalarınız için başarılar diliyorum. 60 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Yok Bölüm 1 Yetişkinler eğitim deneyimini idare edebildiğinde veya etkileyebildiğinde, öğrenme pekişir. 3 Öğrenme geçmişteki ve şimdiki deneyimlere bağlıdır. 4 Öğrenme, öğrenen kişinin etkin katılımına bağlıdır. 5 Öğrenme, rahat ve saygılı bir ortama bağlıdır. 6 Yetişkinler kendilerini yönetme yetisini kazandıklarında, öğrenme pekişir. 7 Bağlantılar kurulduğunda, yetişkinlerin öğrenmesi pekişir. 8 Yetişkinler başarılı olduklarında, öğrenmeleri pekişir. Bu prensiplere bağlı olarak yetişkin eğitimi tasarımı yapılırken yapılabileceklerle ilgili beyin fırtınası sonuçları yan sayfadaki tablo da sunulmaktadır1,2. 1 Moore, J.R. (1988). Yetişkin eğitiminin ana hatları (Guidelines concerning adult learning), Journal of Staff Development, 9 (3) 2 Wolfe, B. (1993). Çalışma ortamında en iyi uygulamalar: neyin işe yaradığı, neyin yaramadığına dair araştırmalar (In-service best practices: research on what works and what does not). Minneapolis, MN: yazar. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 2 Bölüm 3 Öğrenilen şey gerçek yaşam ortamlarında hemen uygulanabildiğinde, öğrenme pekişir. Bölüm 4 1 Yetişkin Eğitiminde Temel Prensipler Bölüm 5 Bir yaklaşıma göre yetişkinlerin öğrenmesini belirleyen 8 temel prensipten bahsedilebilir. Bu prensipler: 61 PRENSİP PRENSİBİN UYGULANMASI 1 Katılımcılara uygulamalı eğitim sağlamak için neler yapabilirsiniz? Öğrenilen şey gerçek yaşam ortamlarında hemen uygulanabildiğinde, öğrenme pekişir. 2 Yetişkinler eğitim deneyimini idare edebildiğinde veya etkileyebildiğinde, öğrenme pekişir. 3 Öğrenme geçmişteki ve şimdiki deneyimlere bağlıdır. 4 Öğrenme, öğrenen kişinin etkin katılımına bağlıdır. 62 Atölye çalışmaları Canlandırma Ev ödevi Küçük grup çalışması Materyal sağlama Paylaşımlar Uygulama ortamlarını desteklemek Vaka çalışması Katılımcıların öğrenme süreçlerini idare edebilmelerini sağlamak için neler yapabilirsiniz? Beklenti çalışması Geri bildirim Soru-cevap Sorumluluk verme Sürece ve kurallara katılım Tartışma Katılımcıların deneyimlerini öğrenmelerinde bir kaynak olarak kullanmak için neler yapabilirsiniz? Anket Hayalinde canlandırma Örnek olay Soru sorma Tanışma Katılımcıları teşvik edip konuya ilgilerini kaybetmemeleri için neler yapabilirsiniz? Görsel, işitsel malzemeler Küçük grup çalışması Olumlu geri bildirim Soru-cevap AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Yetişkinler kendilerini yönetme yetisini kazandıklarında, öğrenme pekişir. 7 Bağlantılar kurulduğunda, yetişkinlerin öğrenmesi pekişir. 8 Yetişkinler başarılı olduklarında, öğrenmeleri pekişir. Bölüm 2 Bölüm 1 6 Eğitimcinin tutarlılığı Fiziksel ortamın düzenlenmesi Kontrat yapma Eğitimcinin de bilmediğini ifade etmesi Yargılamama Bölüm 3 Bölüm 4 Öğrenme, rahat ve saygılı bir ortama bağlıdır. Güvenli, saygılı, rahat bir öğrenme ortamı yaratmak için neler yapabilirsiniz? Katılımcıların daha fazla kendilerini yönetmelerini teşvik etmek ve iş sırasında öğrenmeye devam etmek için neler yapabilirsiniz? Asistanlık Gözlem-takip Kendini değerlendirme becerisi Eğitimci rolü verme Küçük grup çalışması Bölüm 5 5 Katılımcılar ile iş ortamı arasında nasıl bağlantılar yaratabilirsiniz? Değerlendirme Genelleme Örnek olay Vaka çalışması Videoya alma Katılımcıların başarılı olmasını garantilemeye yardımcı olmaya yönelik neler yapabilirsiniz? Gözlem-destek Küçük örnek uygulamalar Olumlu yapılan olayın sorumluluğunu alma Ödüllendirme, takdir, teşvik Öz değerlendirme POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 63 Zor Katılımcılarla Başa Çıkma Tereddütlü: Bir türlü konuşmaz, çekingen durur, katılmaz. • Küçük gruplarda konuşmasını sağlayın • Molalarda cesaret verin. • “Neden konuşmuyorsun?” diye sormayın. • Zor roller yaptırmayın. Merkez: Her şeyin merkezi odur. Bırakırsanız hep konuşur. • Sözünü kesmeden konuşmasını bitirmesine izin verin. • “Bunu isterseniz molada tartışalım”,“ İsterseniz bir de Ayhan’ın görüşünü alalım” gibi şeyler söyleyin. • Beden dilinizi kullanın. Muhalefet: Her şeye itiraz eder. Negatiftir. • Grubun cevap vermesini sağlayın. • Her itirazına cevap vermeye çalışmayın. • “Anlıyorum”, “Demek böyle düşünüyorsunuz” gibi sözcüklerle başkasına ya da başka konuya geçin. • Rol yaptırın. Söz kesici: Kimseyi dinlemez, atılır söz keser. • “Söyleyecekleriniz var ama henüz Aşe Hanım’ı dinleyemedik “ deyin. Dinlemeyen: Yanındaki ile dosttur onunla konuşur. Konu ile ilgilenmez. • Ona söz verin ve konuşturun • Susun ve onu dinlemeye başlayın. 64 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Daldan Dala: Konu ile ilgili başlayıp alakasız konulara dalar. • Nazikçe esas konuya devam edin. Bölüm 3 • Diğer konulara daha sonra sıra geleceğini söyleyin. Karamsar: Tipik cümlesi şudur:“Teoride güzel ama bize uymaz, pratikte yürümez, biz bunu denedik fayda etmedi” vb. Bölüm 4 • Pratikten örnekler verin. • Başka insanlara söz verin. Bölüm 5 • Kendi fikrini sorun. Doğrucu: Hep doğruyu o bilir, her şeyi bilir. • Gruptaki farklı görüşlerin çıkmasını sağlayın. Saldırgan: Sizi aşağılamaya, bilginizi küçümsemeye çalışır. • Onunla çatışmayın aksine onu övün. • Rol yaptırın. Esprili: Sürekli gırgır geçmeye çalışır, konuya hiç girmemek ister. Fıkra anlatır. • “Çok güzel anlatıyorsunuz, ama konu hakkındaki düşüncenizi tam anlayamadım” vb. deyin. • Esprilerine gülmeyin ve teşvik etmeyin. 1 1 UNHCR.. Gender Training Kit on Refugee Protection and Resource Handbook .(2002) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 65 OTURUM ETKİNLİK 66 1 2 3 4 5 6 7 1 Tanışma 2 Projenin ve Eğitimin Tanıtılması 3 Beklentilerin Alınması 4 Çalışma İlkelerinin (Grup Kurallarının) Belirlenmesi 5 Ön-Testin Uygulanması AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 1 Bölüm 3 Tanışma SÜRE Bölüm 5 Bölüm 4 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Birbirlerinin isimlerini öğrenmiş, Eğitime ilişkin endişe ve beklentilerini ifade etmiş, Çalışma ilkelerini (grup kurallarını) belirlemiş, mutabık kalmış ve Projeye ilişkin bilgilenmiş olacaklardır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU SAĞLIK ÇALIŞANLARI EĞİTİCİ EL KİTABI 67 Amaç MODÜL PLANI 1.1 Tanışma 1.2 Projenin ve Eğitimin Tanıtılması 1.3 Beklentilerin Alınması* 1.4 Çalışma İlkelerinin (Grup Kurallarının) Belirlenmesi 1.5 Ön-Testin Uygulanması Katılımcıların birbirleriyle tanışıp kaynaşarak olumlu bir öğrenme ortamı oluşturulması 20 dk. Katılımcıların proje ve eğitim hakkında bilgilendirilmesi 15 dk. Katılımcıların varsa eğitimin kapsamı dışındakini beklentilerinin erken bir zamanda fark edilmesi ve düzeltilmesi Eğitim sonunda katılımcılarının beklentilerinin karşılanıp karşılanmadığına bakılarak eğitimin değerlendirilmesi 30 dk. Eğitimin verimli bir biçimde sürdürülmesinin sağlanması Çok konuşan ya da hiç konuşmayan katılımcılara kendilerini ifade etmeleri için eşit fırsat tanınması Eğitimin değerlendirilmesi * (Seçilen etkinliğe bağlı olarak süre 40 dk. olabilir.) 68 Süre AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 15 dk. 10 dk. Tanışma oturumu eğitimin gidişatını belirleyen bir oturumdur. Tanışma etkinlikleri, eğitimde katılımcıların ve eğitimcilerin birbirlerinin isimlerini öğrenmelerinden çok daha önemli bir rol oynarlar. İlk andan itibaren katılımcıların birbirleriyle ve eğitimcilerle kaynaşmaları ve olumlu bir öğrenme atmosferi oluşturulmasına yardım eder. Yetişkinler kafalarında farklı kaygı ve sorularla eğitime gelebilirler. Tanışma etkinliğini takip eden beklentilerin ve endişelerin alınması katılımcıların rahatlamasını sağlayarak eğitime ilişkin kaygıların büyük bir kısmının giderilmesine yol açar. Grup çalışma ilkeleri (ya da grup kuralları), her hangi bir grubun ve dolayısıyla da etkin bir eğitimin olmazsa olmazlarıdır. Grup çalışma ilkeleri katılımcıların birbirleriyle nasıl iletişim kuracaklarını, nasıl çalışacaklarını, anlaşmazlıklara nasıl çözüm bulacaklarını ve eğitim sürecinin nasıl olacağını tanımlarlar. Ayrıca grup çalışma ilkeleri katılımcılar için eşit bir çalışma ortamı yaratarak çok konuşarak diğer katılımcıları baskılama ya da eğitimi sabote etme eğilimi olan katılımcıların kontrol edilmesine ve çok sessiz katılımcıların varlıklarını ortaya koymasına yardım eder. Tüm bu nedenlerden dolayı tanışma oturumunun atlamadan burada verildiği şekliyle uygulanması çok önemlidir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU ÖNEMLİ NOT Materyal Yaka kartları, renkli post-itler ya da renkli A4 kâğıtlar, büyük beyaz kâğıtlar, beyaz tahta kalemleri (marker, katılımcı sayısı kadar ön-test, Değerlendirme Modülünde yer alan Ek 1, Ek 2, Ek 3, Ek 4’ün birer çıktısı her katılımcı için alınacak ve uygulatılacaktır. 69 20 dk. ETKİNLİK 1.1: TANIŞMA AKIŞ (Katılımcıları selamlayarak ve kendinizi tanıtarak oturuma başlayın) Materyal Yok 1 Hoşgeldiniz! Benim ismim ………. . (Çalıştığınız kurumu ve görevinizi söyleyin) 2 ……..’da çalışıyorum ve görevim……….. Önümüzdeki üç gün beraber olacağız. Bu üç günlük eğitim Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğünün Ana Yararlanıcı, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün eş yararlanıcı olduğu Aile İçi Şiddetle Mücadelesi Projesi kapsamında verilen bir eğitim. Biraz sonra proje hakkında biraz daha fazla bilgi vereceğim ama öncelikle tanışalım. Ben önce eğitimi birlikte vereceğim arkadaşımın kendisini tanıtmasını rica ediyorum. (Etkinlik 1.1 slaydını açın) 3 Şimdi sizlerden kendinizi tanıtmanızı rica edeceğim ama bunu bir etkinlikle yapacağız 20 dk. (Aşağıdaki tanışma etkinliklerinden birisini kullanarak katılımcıların kendilerini tanıtmalarını sağlayın). Alternatif Etkinlik 1: GRUBUNU BUL AKIŞ 1 Şimdi sizlerle bir tanışma etkinliği yapacağız. Ama bunun için hepimizin ayağa kalkması gerekiyor. 70 (Katılımcıların eğitim verdiğiniz mekânın boş kısmında toplanmalarını sağlayın) AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Yok Bölüm 1 (Şu yönergeyi verin): Bölüm 2 2 “Şimdi ben sizlere sırayla bazı yönergeler vereceğim. Siz o yönergeleri yerine getirdikten sonra yanınızdakilerle ya da grubunuzdakilerle tanışacaksınız. Başlayalım mı?” (Her bir yönergeden sonra katılımcılara farklı kişilerle tanışmak için yeterli zaman vermeye özen gösterin). Bölüm 3 Bölüm 5 Bölüm 4 3 İsminize göre alfabetik sıraya geçin ve yanınızdakilerle tanışın. Sevdiğiniz yemeğe göre gruplara ayrılın ve gruptakilerle tanışın. Sevdiğiniz televizyon programına göre gruplara ayrılın ve gruptakilerle tanışın. 4 Son olarak hiç konuşmadan doğduğunuz aya göre sıraya geçin. (Katılımcıların birbirlerine konuşmalarına izin vermeyin. Katılımcılar sıraya dizildikten sonra her birisinden doğum günlerini söylemelerini isteyin. Yanlış yerde duranın doğum gününe göre yer değiştirmesini sağlayın). 5 Şimdi aynı anda doğanlar bir grup oluşturun ve gruptakilerle tanışın. (Yönergelere yenilerini ekleyebilirsiniz) (Herkesin birbiriyle tanıştığına emin olana kadar devam edin) (Aşağıdaki değerlendirme sorularını sorarak etkinliği bitirin). Herkesle tanışma şansınız oldu mu? Birbirinize ilişkin neler öğrendiniz? Kendinizi nasıl hissediyorsunuz? POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 71 20 dk. Alternatif Etkinlik 2: GÖRÜŞME AKIŞ 1 Bir tanışma etkinliği ile başlayacağız. Sizlerden ayağa kalkmanızı tanımadığınız birisi ile eşleşmenizi rica ediyorum. Eğer herkesi tanıyorsanız en az tanıdığınız birisi ile eşleşin. Toplam 6 dakikanız var. Bu zaman içinde eşiniz hakkında 3 tane ilginç özellik bulmak zorundasınız. Daha sonra da büyük grupta birbirinizi tanıtacaksınız. Başlayabilirsiniz. (Katılımcılara birbirlerini tanımaları için 6 dakika verin) 2 Süremiz bitti. Şimdi birbirimizi şu şekilde tanıştıracağız. Eşinizin ismini söyleyerek “Ben nokta nokta ile tanıştım. Kendisinde ilginç bulduğum 3 özellik şunlardır:” Kimler başlamak ister? 72 (Tüm çiftlerin birbirini tanıtmasına izin verin. Tanışmanın sonunda katılımcılara teşekkür edin) AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Yok Bölüm 1 1 Bir tanışma etkinliği ile başlayacağız. Dört kişilik gruplara ayrılalım. 20 dk. Materyal Kağıt, kalem Bölüm 3 AKIŞ Bölüm 2 Alternatif Etkinlik 3: BENZERLİKLERİMİZ FARKLILIKLARIMIZ (Katılımcı sayısına göre 3 ya da beş kişilik gruplar da olabilir) Bölüm 5 Bölüm 4 2 Gruplarınızda önce kısaca birbirinizle tanışın. Sonra içinizden birisini sözcü seçmeniz gerekiyor. Daha sonra grup üyelerinin ortak özelliklerini bulup yazacaksınız. Ama bunlar “Hepimizin saçı var, hepimizin giysisi var” gibi basit özellikler olmayacak. Daha sonra grup üyelerinin farklı yönlerini yazacaksınız. Hangi grup verilen süre içinde daha fazla ortak ve farklı özellik bulursa o grup kazanacak. Bunun için 10 dakikanız var. (Grupların çalışmalarına izin verin) 3 Evet, süremiz bitti. Hangi grup başlamak ister? (Grupları dinleyin. En fazla ortak ve farklı özellik bulan grubu 1. ilan edin ve alkışlayın) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 73 15 dk. ETKİNLİK 1.2: PROJENİN TANITIMI AKIŞ (Temel Eğitici Eğitimi Sunumundan Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi slaydından başlayarak projeyi tanıtın. Proje ve eğitimlerin tanıtımı için Giriş bölümünden yararlanabilirsiniz) (Projeyi tanıttıktan sonra eğitim hakkında bilgi verin) 1 Aile İçi Şiddetle Mücadele kapsamında gerçekleştireceğimiz bu eğitimimiz beş gün sürecek. Eğitimin ilk iki günü eğitimcilik becerileri kazanmanız için Temel Eğitici Eğitimine ayrıldı. Bu iki günde yetişkin eğitiminin ilkeleri, öğrenme süreçleri, grup oluşumu ve grup oluşumunda eğitimcinin yapacakları, iletişim becerileri gibi konuları ele alacağız. Geriye kalan üç günde de sizlerin illerde vereceğiniz eğitimin aynısını vereceğiz. Böylelikle beş gün sonunda eğitimci becerilerini kazanmış ve eğitimi nasıl vereceğinizi görmüş olacaksınız. Eğitimimiz her gün saat 09.00’da başlayıp saat 17.00-17.30’da bitecek. Her gün, her biri yaklaşık 90-120 dakika olan dört oturumdan oluşacak. Sabah bir öğleden sonra bir olmak üzere oturumlar arasında 15 dakikalık aralar olacak. Elbette bir saatlik öğle aramız da olacak. 2 Eğitimimizin interaktif yani katılımcı bir eğitim olmasına özen göstereceğiz. Çünkü sizlerin eğitime aktif katılımı bizler için çok önemli. (Programın üzerinden geçerek konuları anlatın) 3 Eğitimde hangi konulara değineceğimize gelince… Öncelikle ilk oturumumuzda tanışmanın dışında sizlerin eğitimden beklentilerinizi 74 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Temel Eğitici Eğitimi Sunumu Bölüm 1 4. gün şiddet olgusuna nasıl yaklaşacağımız, şiddete maruz kalan kadınla ve şiddet uygulayanla nasıl iletişim kuracağımızı ve risk değerlendirmesinin nasıl yapılacağını ele alacağız. Son gün KYŞ konusunda hizmet veren kurumların görev ve sorumluluklarını, son olarak da KYŞ›nin önlenmesinde sağlık personelinin rolünü ele alacağız. Sormak istediğiniz bir soru var mı? Bölüm 3 Bölüm 4 3. günün sabah oturumlarında toplumsal cinsiyet eşitliği, öğleden sonraki oturumlarda kadına yönelik şiddeti, kadına yönelik şiddetin kadın sağlığı ve çocuklar üzerindeki etkilerini, kadına yönelik şiddette sağlık çalışanlarının rolünü çalışacağız. Bölüm 5 Bölüm 2 alacağız ve hep birlikte grup çalışma ilkelerimizi, yani grup kurallarımızı belirleyeceğiz. Bugün ve yarınki oturumlarda yetişkin eğitiminin ilkeleri, öğrenme süreçleri, grup oluşumu ve grup oluşumunda eğitimcinin yapacakları, iletişim becerileri gibi konuları ele alacağız. (Katılımcıların sorularını alın ve kısaca cevaplayın). POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 75 ETKİNLİK 1.3: BEKLENTİLERİN ALINMASI Yetişkinler eğitimlere eğitimin içeriği, yöntemi, eğitimci ve diğer katılımcılara ilişkin beklentilerle gelirler. Katılımcıların beklentilerinin öğrenilerek eğitimde bu beklentilerin hangilerinin ve nasıl karşılanacaklarının ifade edilmesi katılımcıları fiziksel ve zihinsel olarak öğrenmeye hazırlar. Ayrıca eğitimin içeriği ve kapsamıyla ilgili olmayan beklentilerin de belirtilmesi katılımcıların gereksiz yere hayal kırıklığı yaşamalarını da önler. Beklentileri almak için aşağıdaki etkinliklerden birisini uygulayabilirsiniz. 40 dk. Materyal Kağıt, kalem Alternatif Etkinlik 1: BEKLENTİLER VE ENDİŞELER AKIŞ (Duvara üzerinde “Beklentiler” ve “Endişeler” yazan iki büyük beyaz kâğıt asın. Her katılımcıya farklı renkte 3 tane post it dağıtın ve henüz bunların üzerine bir şey yazmamalarını hatırlatın) 1 Bu etkinliğimizde eğitimden beklentilerinizi ve varsa endişelerinizi tartışacağız. Sizlere dağıttığım bu yapışkanlı kâğıtlara henüz bir şey yazmamanızı rica ediyorum. 2 Bizler bir eğitime giderken o eğitime ilişkin bazı beklentiler oluştururuz. Konuya bağlı olarak kendi öğrenme ihtiyacımızı gözden geçirir ve bu ihtiyacımızın karşılanıp karşılanmayacağını merak ederiz. Şimdi sizlerden elinizdeki sarı kâğıtlara bu eğitime ilişkin bir tane beklentinizi yazmanızı rica ediyorum. Bu beklenti eğitimcilere, öğrenmenize ya da kendinize ilişkin bir beklenti olabilir. Hangi beklentinizi yazmak istiyorsanız onu yazabilirsiniz. (Katılımcılara beklentilerini yazmaları için bir beş dakika verin.) 3 Bitirenler, beklentilerini “Beklentiler” kâğıdına yapıştırabilir. 76 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal 3 farklı renkte (sarı, yeşil, mavi olabilir) post-it (arkası yapışkanlı küçük not kağıtları, bulunmaması halinde 3 farklı renkte A4 kağıdı Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 4 Biz aynı zamanda kafamızda bazı endişelerle de eğitime geliriz. “Ne kadar sürecek?”, “Sıkıcı olacak mı?” “Anlayacak mıyım?” gibi. Şimdi lütfen elinizdeki yeşil kâğıtlara bir tane endişenizi yazar mısınız? (Katılımcılara endişelerini yazmak için beş dakika verin.) 5 Bitirenler, endişelerini “Endişeler” kâğıdına yapıştırabilir. Bölüm 5 Bölüm 4 6 Şimdi lütfen sırayla endişelerimizi yapıştırdığımız kâğıdın önüne gelir misiniz? Buradan herkesin başka birinin yazdığı endişe kâğıdını almasını istiyorum. Lütfen kendi yazdığınız kâğıdı almamaya özen gösterin. Şimdi lütfen elinizdeki kâğıtta ne yazdığını okuyun ve orada yazan endişeyi giderecek bir çözüm önerisini mavi kağıtlara yazın. (Katılımcılara çözüm önerilerini yazmaları için kısa bir süre verin.) 7 Şimdi herkesten sırayla kâğıtta yazan endişeyi ve çözüm önerisini okumanızı istiyorum. (Herkesin endişe ve çözüm önerilerini okumasını sağlayın) (Aşağıdaki soruları tartıştıktan sonra etkinliği bitirin): • Herkes bu çözüm önerilerinden memnun mu? • Eklemek ya da değiştirmek istediğiniz bir şey var mı? • Şimdi kendinizi nasıl hissediyorsunuz? • Hala endişesi olan var mı? (Varsa, “Bu endişe için neler yapabilir?” sorusunu sorun ve diğer katılımcıların çözüm üretmelerini sağlayın) Not: Post it (arkası yapışkanlı küçük not kağıtları) yerine, 3 farklı renkte A4 kâğıtları eşit büyüklükte kesilerek her bir renkten katılımcı sayısı kadar küçük not kağıtları elde edilebilir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 77 30 dk. Alternatif Etkinlik 2: BEKLENTİLERİMİZ AKIŞ (Katılımcıları sayılarına göre 4 – 5 gruba ayırın. Her birisine birer tane beyaz tahta kâğıdı ve kalemi verin) 1 Şimdi sizlerden grup çalışması yaparak bu eğitimden neler beklediğinizi, neler istediğinizi bu büyük kâğıtlara yazmanızı istiyoruz. Bunu sizlerden istiyoruz çünkü beklentilerinizi duymak istiyoruz, çünkü bizim için değerliler. İkinci olarak da eğitimin sonunda yeniden beklentilerinize dönerek bu beklentileri karşılayıp karşılamadığımıza bakacağız. Yani bir anlamda eğitimi değerlendireceğiz. Beklenti ve istekleriniz eğitimin içeriği, kazanmak istediğiniz beceriler, bilgiler, eğitimci olarak bizlerin davranışları ve diğer katılımcıların davranışlarına ilişkin istek ve beklentiler olabilir. Çalışmak için 15 dakikanız olacak. Önce isterseniz grubunuza bir isim vererek ve yazdıklarınızı sunmak üzere bir sözcü seçerek başlayabilirsiniz. (Her beş dakikada bir zamanı hatırlatarak grupların çalışmasına izin verin). 2 15 dakikamız doldu. Şimdi bitirenler kâğıtlarını duvara assınlar. Bitirmeyenler son cümlelerini tamamlayabilir. (Her grup kâğıdını duvara astıktan sonra sunumlara geçin) 3 Şimdi her grubun sözcüsü gelerek bize sunum yapacak. (15 dakika içinde tüm grupların eğitime ilişkin beklenti ve isteklerini sunmalarını sağlayın. Eğer eğitimin içeriğine uygun olmayan bir istek veya beklenti varsa nazikçe bunları ele alamayacağınızı; çünkü eğitim kapsamı dışında olduğunu ifade edin) 4 Evet, bunlar sizlerin istek ve beklentileri. Biraz önce de söylediğim gibi eğitim sonunda yeniden bunlara döneceğiz. Bu arada kâğıtlarınız eğitim boyunca duvarda kalacaklar. O yüzden dilediğinizde eklemek istediklerinizi listenize ekleyebilirsiniz. 78 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal 4-5 tane beyaz tahta kağıdı (flipchart kağıdı), 4 – 5 tane beyaz tahta kalemi Bölüm 1 Bölüm 3 Bölüm 4 ETKİNLİK 1.4: ÇALIŞMA İLKELERİ BELİRLEME AKIŞ 1 Biraz önce eğitime ilişkin beklentileri ve istekleri dile getirdiniz. Tüm bunları yapabilmek için etkin bir biçimde çalışmaya, etkin bir biçimde çalışmak için de bazı çalışma ilkelerini ya da kurallarını belirlemeye ihtiyacımız var. Örneğin, eğitim zamanı telefonlarımız kapatmak ya da sesini kısmak gibi. Başka ne tür kurallarımız olsun istersiniz? Bölüm 2 Çalışma İlkelerinin Belirlenmesi Bölüm 5 Eğitim sürecinin sorumluluğu sadece eğitimcilerin değildir. Katılımcılar da eğitimin etkili olmasında bazı sorumluluklara sahiptirler. Nasıl ki katılımcıların beklentilerinin alınması eğitimcilerin sorumluluklarını belirlemede önemli ise eğitimcilerin beklentilerinin de ifade edilmesi önemlidir. Grup çalışma ilkelerinin (grup kurallarının) bir işlevi de eğitimcilerin beklentilerini ifade etmelerine yardımcı olmalarıdır. Çalışma ilkelerinin belirlenmesi katılımcıların sorumluluklarını farkına varmalarına yol açar. Çalışma ilklerinin diğer işlevi ise eğitimin etkin bir biçimde planlandığı gibi sürmesini ve zamanında bitmesini sağlamaktır. 15 dk. Materyal Büyük kağıt (flipchart kağıdı), beyaz tahta kalemi (Katılımcıların önerdikleri kuralları büyük kâğıdınıza maddeler halinde yazın. Aşağıdaki kuralların söylendiğinden emin olun): Gizlilik: Bazen eğitimlerde kendimize ilişkin özel konular ya da duygular paylaşabiliriz. Paylaştığımız bu özel konu ya da duygular bu eğitimde kalmalı, dışarıya taşınmamalıdır. Dakiklik: POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 79 Oturumları zamanında başlatmak ve bitirmek önemlidir. Aksi takdirde programın gerisinde kalırız. Birbirimizin görüşlerine saygı: Bir konuda her birimiz farklı düşüncelere sahip olabiliriz ve bunu karşımızdakine söyleyebiliriz. Ancak bunu kavga etmeden, birbirimizi incitmeden yapmamız gerekiyor. Çünkü her birimiz o şekilde düşünmekte özgürüz. Birbirimizi dinleme: Eğer aynı anda konuşursak birbirimizi duyamayız. Birbirimizi duyamazsak birbirimizi anlayamayız. O yüzden birer birer konuşmamız önemli. Katılım: Bu eğitim interaktif bir eğitim, yani her birimizin katkıda bulunacağı, karşılıklı olarak birbirimizden öğreneceğimiz bir eğitim olacak. O yüzden sizlerin aktif katılımları çok önemli ve değerli. Elektronik cihazların kullanımı: Oturum sırasında cep telefonlarını kapatmak ya da sesini kısmak, dizüstü bilgisayar ve notebook gibi cihazları kullanmamak da dikkatimizi oturumlara vermek açısından çok önemli. (Kuralları yazdıktan sonra kağıdı bir duvara yapıştırın) 2 Bu kurallar eğitim boyunca burada asılı duracak. Böylece hem her zaman hatırlayabileceğiz hem de ihtiyacımız olduğunda yeni kurallar ekleyebileceğiz. 80 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 1 Eğitimimize başlamadan önce sizlerin dağıttığım testleri doldurmanız gerekiyor. Bu testler sizlerin toplumsal cinsiyet, kadına yönelik şiddet, kadına yönelik şiddet konusunda mevzuat ve şiddete maruz kalan kadınla görüşme tekniklerine ilişkin bilgi ve tutumlarınızı ölçmeyi amaçlıyor. Bu önemli, çünkü eğitimin etkisini görebilmek için şimdiki bilgi ve tutum düzeyinizi bilmemiz gerekiyor ki, eğitimin sonunda elimizde karşılaştırabileceğimiz veriler olsun. Bu yüzden testleri son derece samimi bir biçimde doldurmanız çok önemli. Katılımcı sayısı kadar ön-test. Her bir katılımcı için Değerlendirme Bölümünde yer alan Ek 1, Ek 2, Ek 3, Ek 4’ün çıktısı alınacak ve uygulatılacaktır. Bölüm 3 (Katılımcılara ön-testleri dağıtın ve ne amaçla bu testleri yaptığınızı açıklayın.) Bölüm 4 Materyal Bölüm 5 AKIŞ Bölüm 2 15 dk. ETKİNLİK 1.5: ÖN TESTİN UYGULANMASI 2 Lütfen hiçbir testin üzerine adınızı yazmayın ama tüm testlerin üzerine bir rumuz yazmanızı istiyorum. Bu rumuzu unutmayın, son testte yine bu rumuzu kullanacaksınız. (Katılımcılara verilerin kesinlikle gizli kalacağını, ham verilerin araştırma ekibinin dışında kimselerle paylaşılmayacağını, araştırma ekibinin bakanlık veya herhangi bir devlet kurumunda bağımsız olduklarını belirtin.) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 81 OTURUM ETKİNLİK 82 1 Öğrenme Süreçleri AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 2 Bölüm 3 Öğrenme Süreçleri SÜRE Bölüm 5 Bölüm 4 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Öğrenme sürecininin aşamalarını fark edebilecektir. Her aşamada diğerlerini nasıl destekleyeceğini öğrenecek ve bunu uygulayabilecektir. Duyusal baskınlık kavramı ile tanışacaklardır. Kendi öğrenme stili ile ilgili farkındalık geliştirecektir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 83 Amaç OTURUM PLANI Etkinlik 2.1 Öğrenme Süreçleri ÖNEMLİ NOT Öğrenme sürecini etkileyen faktörlerin anlaşılması Farklı öğrenme stilleri olduğunun farkına varılması Süre 90 dk. Öğrenme; birçok değişkenin etkili olduğu bir süreçtir. Yetişkin eğitiminde kolaylaştırıcının bu değişkenlerin farkında olması önemlidir. Eğitim hedeflerini, kazanımlarını, yöntemlerini belirlerken ve uygularken öğrenme sürecini göz önünde bulundurmak yararlı olacaktır. Bunun yanı sıra grup dinamiklerini gözlemleyebilmek ve bu dinamiğe uygun müdahalelerde bulunabilmek için de öğrenme sürecinin farkında olmak yararlı olacaktır. Öğrenme süreci modülünde; katılımcıların bu süreci etkileyen faktörlerden ihtiyaç, duyusal baskınlık ve öğrenme stilleri konularında farkındalık sahibi olmaları öngörülmektedir. 84 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 (Birden fazla katılımcıdan cevap alın.Cevaplar tıkandığında açıcı bir soru ile soruyu tekrar sorun. ) 3 Mesela sokakta yürürken çevremizde birçok bilgi mevcut, yolda yürüyen kişi sayısı, saç renkleri, kıyafetleri, dükkân isimleri v.s. Nasıl oluyor da bu bilgileri biz öğreniyoruz veya öğrenmiyoruz? (Mümkün olduğu kadar çok cevap almaya çalışın.) (Öğrenme Süreçlerini Etkilyen Faktörler slaydını açın ve açıklayın.) Öğrenme süreçleri sunumu, katılımcı sayısı kadar Ek 1Öğrenme Stilleri envanteri, Ek- 2 Puanlama Tablosu, Ek-3 Öğrenme Biçimlerine İlişkin İpuçları Bölüm 3 2 Sizce bir bilgi nasıl öğreniliyor? Materyal Bölüm 4 1 Bu oturumumuzda öğrenme süreçlerini ve nasıl öğrendiğimizi ele alacağız. 90 dk. Bölüm 5 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 2.1:ÖĞRENME SÜREÇLERİ 4 Öğrenme sürecini bilgiden öğrenmeye giden bir yolculuk olarak tanımlamak mümkündür. Şekilden de gördüğünüz gibi bizim bir bilgiyi öğrenmemize etki eden pek çok faktör vardır. Gelin hep birlikte bu faktörlerin neler olduğuna kısaca bakalım. 5 Bizim bir bilgiyi öğrenmemize etki eden en önemli faktörlerden birisi bizim ihtiyaçlarımızdır. Örneğin eğer 0-2 yaşında bir bebeğimiz varsa mama fiyatlarını ya da çocuk bezi fiyatlarını biliriz. Bu, bu yaşta çocukları olmayanların ihtiyaç duymadıkları bir bilgidir. Hatırlarsanız ilk oturumda eğitimden beklentilerinizi yazdınız. Bunların bir kısmı kadına yönelik şiddet konusunda ihtiyacınız olan bilginin ya da becerinin verilmesini içeriyordu. Bunlar sizlerin bilgi ihtiyaçlarınızdır ve o konular geldiğinde özellikle dikkatle dinlediğinizi ve öğrenmeye çalıştığınızı fark edeceksiniz. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 85 6 Duyusal baskınlığı açıklamadan önce kısa bir etkinlik yapalım. (Duyusal baskınlık bölümüne geldiğinizde katılımcılardan arkalarına yaslanmalarını ve mümkünse gözlerini kapatmalarını isteyin.) 7 Şimdi lütfen şimdi arkanıza yaslanın ve sandalyenizde mümkün olduğu kadar rahat oturun. Gözlerinizi kapatın. Şimdi size bir metin okuyacağım lütfen metin tamamlanana kadar dinleyin. Bu aşamada sessizliği koruyalım. (Metni okuyun) • “Bir deniz kenarındasınız, masmavi bir deniz. Rengarenk şemsiyeler altında yatan insanlar. Sapsarı uçsuz bucaksız bir kumsal. • Siz deniz kenarında uzanmış yatıyorsunuz. Kumların vücudunuza değdiğini hissediyorsunuz. Güneş tüm sıcaklığı ile üzerinizde parlıyor. • Martıların sesleri, rüzgarın sesine karışıp kulağınızda uğulduyor. Kumsalda koşuşan çocukların neşeli çığlıkları duyuluyor. • Zaman zaman vuran dalgalardan ulaşan tanecikler ağzınızda tuzlu bir tat bırakıyor. • Yosunların kokusu tüm sahili kaplıyor”. 8 Şimdi gözlerinizi açmanızı ve okuduğum metinden aklınıza gelen ilk iki üç kelimeyi önünüzdeki kağıtlara not almanızı istiyorum. (Katılımcıların not almasını bekleyin) (Duyusal baskınlık slaydını açarak 1. maddeyi yeniden okuyun) 9 Bu paragrafta yer alan cümlelerden birini veya birkaçını yazan var mı? (Birkaç yanıt alın) 10 Tahminen sizler görsel öğreniyorsunuz veya başka bir deyişle öğrenme sürecinde görsel araçlar olduğunda daha kolay öğreniyorsunuz. (Her madde için aynı soruyu sorup sırasıyla dokunma, işitme, tat ve koku için benzer açıklamaları yapın.) 11 Tabi ki hepimiz bu duyusal baskınlıkların hepsinden yararlanıyoruz. Sadece bazı duyu organlarımız diğerine göre daha baskın ve bu baskınlıkla öğrenmemiz kolaylaşıyor. 86 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 (Yeniden “Öğrenme Süreçlerini Etkileyen Faktörler” slaydına dönün.) Bölüm 3 12 Öğrenme süreçlerini etkileyen bir diğer faktör de öğrenme biçimlerimizdir. Bizler her birimiz farklı yollarla öğreniriz. Bu yollar bize özgüdür. Bu yolların biri diğerinden üstün değildir. Herkesin öğrenme tarzı ya da biçimleri değerlidir. (Öğrenme Biçimleri slaydını açın ve sunun) Bölüm 5 Bölüm 4 13 Kolb, biraz sonra sizlere de dağıtacağım Öğrenme Biçimleri Envanterini geliştirmiştir. Kolb’a göre insanlar bilgiyi ya somut yaşantılarla, yani hissederek ya da soyut kavramlar yardımıyla, yani düşünerek öğrenirler. Aldığımız bir bilgiyi de ya yansıtıcı gözlemle, yani izleyerek ya da aktif yaşantıyla yani yaparak işleriz. Her grup bir öğrenme biçimini temsil eder ve her grubun farklı öğrenme ve kişilik özellikleri vardır. Bu dört grubun arasında kalanlar da vardır. Onlar da her iki grubun özelliklerini taşırlar. 14 Şimdi size bir envanter dağıtacağım. Bu envanteri doldurmanızı istiyorum. (Envanteri dağıtın. Yönergesini okuyarak doldurmalarını sağlayın. Envanter doldurulduktan sonra puan tablosunu, tanım sayfalarını dağıtın) 15 Öğrenme stillerinizi öğrendiniz. Peki, her bir öğrenme stili için eğitimci olarak nelere dikkat etmemiz gerekiyor? Hadi gelin, Kırmızılarla, yani Aktivistlerle başlayalım. Kimler Kırmızı çıktı? (Yanıtları alın) 16 Sizlerin öğrenebilmesi için eğitim ve eğitimci nasıl olmalı? (Yanıtları alın. Kırmızı-Aktivist slaytını sunun) 17 Kırmızılar kendileri keşfederek ve eğitim sürecine aktif bir biçimde dahil olarak öğrenmekten hoşlanırlar. Pasif bir biçimde öğrenmek onlara göre değildir. Yeni ve zor etkinlikleri denemekten hoşlanırlar. Çünkü somut yaşantılar yoluyla öğrenirler. Rekabetçi etkinliklerden hoşlanırlar. (Eğitimciler İçin Öneriler 1 slaydını sunun) 18 Böyle katılımcılar için izin verici olmak önemlidir. Keşfederek, kendilerinin öğrenmelerine izin verin. Bu tür katılımcılar için eğitimde küçük POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 87 grup tartışmaları, rol oynama, oyunlar gibi eğitim teknikleri kullanmak uygun olacaktır. (Yeşil – Yansıtıcı Gözlem slaydını sunun) 19 Yeşillere bakacak olursak en iyi diğerlerini gözlemleyerek ve dinleyerek öğrenirler. Konuşmadan ya da harekete geçmeden önce düşünmeyi isterler. Öğrendiklerini gözden geçirmekten hoşlanırlar. (Eğitimciler İçin Öneriler 2 slaydını sunun) 20 Böyle katılımcıların düşünmek, özümsemek ve etkinliğe hazırlanmak için zamana ihtiyaçları vardır. Bu nedenle bu tür katılımcılara yeterli zamanı verdiğinizden emin olun. Üzerlerinde baskı olmadan karara varmak isterler. Baskı yapmamaya özen gösterin. Bu tür katılımcılar için beyin fırtınası, tartışma grupları, münazara, gibi eğitim etkinlikleri uygundur. (Sarı –Kuramcı slaydını sunun) 21 En iyi kuramlarla ve kavramsallaştırarak öğrenirler. Kavramlar arasındaki ilişkileri keşfetmekten hoşlanırlar. Öznel yargıları değil, kanıta dayalı bilgileri dikkate alırlar. Öğrendiklerini nasıl uygulayacakları ya da nasıl uygulanacağı konusunda endişe duyabilirler. Belli amaçları olan yapılandırılmış ortamlarda çalışmaktan hoşlanırlar. (Eğitimciler İçin Öneriler 3 slaydını sunun) 22 Bilgiyi oturtacakları kavramlara, kuramlara, sistemlere ya da modellere ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle bu tür katılımcılar için bir bilginin arkasında yatan kuramı ve istatistikleri verdiğinizden emin olun. Amacı belli, yapılandırılmış ortamlarda çalışmaktan hoşlandıkları için oturumlara zamanında başlayıp bitirmek, oturumda nelerin ele alınacağı konusunda bilgilendirme yapmak önemlidir. Varsayımları sorgulayacağı ve keşfedeceği, kıyaslama ve analiz yapacağı etkinlikler bu katılımcılar için uygundur. (Mavi – Pragmatist slaydını sunun) 23 Bu tür katılımcılar öğrendikleriyle günlük yaşam arasında bağ kurmak isterler. Yani öğrendiklerini nasıl uygulayacakları ile ilgilidirler. Yeni fikirleri demeye açık ve heveslidirler. Tek istedikleri önerilerin ya da çözümlerin denenebilir ve gerçekçi olmalarıdır. (Eğitimciler İçin Öneriler 4 slaydını sunun) 88 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 3 24 Bu tür katılımcılar için bilgi ve uygulama arasındaki bağı kurmamız çok önemlidir. Günlük hayatta kullanabilecekleri pratik ve gerçekçi öneriler vermemizden hoşlanırlar. Yeni fikirler denemeye açıktırlar, ancak deneme yaptıktan sonra onlara yapıcı geribildirimler vermeyi unutmamamız gerekir. 25 Başka öğrenme stilleri modelleri de vardır. Bunlardan en iyi bilineni görsel, işitsel ve kinestetik öğrenme stilleridir. Bölüm 4 (Görsel Öğrenenler slaydını sunun) Bölüm 5 26 En iyi görerek ve izleyerek öğrenirler. Renklere karşı duyarlı oldukları için renkli, resimli sunumlar, şemalar ve grafikler öğrenmelerini kolaylaştırır. Sözel yönergeleri anlamakta ve uzun konuşmaları dinlemekte zorlanırlar. O yüzden etkinlikleri yaptırırken yazılı materyaller kullanmak önemlidir. (İşitsel Öğrenenler slaydını sunun) 27 En iyi dinleyerek öğrenirler. Yazılı yönergeleri anlamakta zorluk çekerler. O yüzden etkinlikleri yaptırırken yönergeleri sözel olarak vermek önemlidir. Açık ve net bir ses tonu ile konuşulduğunda, grup tartışmalarına katıldıklarında, konuya ilişkin hikaye ve anekdotlar dinlediklerinde kolay öğrenirler. (Kinestetik Öğrenenler slaydını açın) 28 En iyi deneyerek öğrenirler. Çok fazla hareketsiz kalamazlar. Bu nedenle içinde fiziksel hareket barındıran etkinliklerle daha kolay öğrenirler. Rol oynama, ısınma ve canlandırma etkinlikleri onlara uygundur. 29 Peki, son olarak öğrenme biçimleri neden önemli? (Yanıtları alın) 30 Tıpkı sizler de olduğu gibi sizin eğitiminizde de farklı duyusal baskınlıklara sahip katılımcılarınız olacak. Öğrenme biçimleri bizim katılımcıların bireysel öğrenme biçimlerine ve bireysel farklılıklarına saygımızı gösterir. Eğitimimizi farklı öğrenme biçimlerine göre düzenleme şansımız olur. Bu eğitimde de farklı düzeyde etkinlikler ve görevlere yer verilerek her türlü öğrenme biçimine sahip katılımcılara hitap edilmeye çalışılmıştır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 89 EK-1 Öğrenme Biçimleri Envantari 90 Elinizdeki anketin amacı, öğrenme biçimlerinden hangisine daha yatkın olduğunuzu belirlemektir. Yaklaşık 15 dakikanızı alacak bu ankette doğru sonuçların alınabilmesi için her ifadeyi dikkatle okuduktan sonra içtenlikle yanıtlayınız. Yanıtlarınızın doğru ya da yanlış olarak değerlendirilmesi söz konusu değildir. Önemli olan sizin her ifadeye katılıp katılmadığınızdır. Verilen ifadeye katılmamaktan daha çok katıldığınızı düşünüyorsanız ifadenin yanında yer alan kutunun içine bir (X) koyunuz. Katılmıyorsanız kutuyu boş bırakınız. Soru ve puan formları geri alınacağı için üzerlerine isminizi yazmayınız. 1 Doğru ile yanlış ya da iyi ile kötü arasında kesin olarak bir ayırım yapabilirim. 2 Çoğu zaman sonuçların ne olacağını düşünmeden hareket ederim. 3 Sorunları adım adım ilerleme metodu kullanarak çözme eğilimindeyimdir. 4 Kuralların ve yönetmeliklerin insanları kısıtladığını düşünürüm. 5 İnsanlar beni, düşündüklerimi doğrudan ve yalın olarak söylememle tanırlar. 6 7 Tam bir hazırlık ve uygulama için yeterli zamanımın olduğu işleri severim. 8 İnsanları temel varsayımları konusunda düzenli olarak sorgularım. 9 Planlanan bir şeyin uygulamada yürüyüp yürümediği her şeyden önemlidir. Temelinde duyguların ağır bastığı eylemlerin, dikkatli düşünce ve analize dayalı eylemler kadar sağlam olduğu görüşündeyim. 10 Yeni deneyimlerin peşinden faal olarak koşarım. 11 Yeni bir fikir ya da yaklaşım duyduğumda bunu nasıl uygulayabileceğimi araştırmak üzere hemen harekete geçerim. 12 Disiplinli yaşamayı severim. Örneğin, sağlıklı ve dengeli yiyecekleri yerim, düzenli spor yaparım, işlerin yapılması hakkında sabit alışkanlıklarım vardır. 13 Üzerime aldığım işleri tam yapmakla gurur duyarım. 14 15 Elimdeki verilerin yorumuna dikkat eder, hemen sonuçlar çıkartmaktan kaçınırım. 16 Birçok seçeneği gözden geçirdikten sonra bir sonuca varmak hoşuma gider. 17 18 Karmaşık işleri sevmem. Olayları uygun bir şablona oturtmayı severim. İçimden geldiği gibi hareket eden, akılcı olmayan insanlardan çok, mantıklı, olaylara çözümleyici bakan insanlarla daha iyi geçinirim. Pratik uygulanabilir düşüncelerden çok, alışılmamış, yepyeni fikirler beni daha fazla cezbeder. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 19 20 Eylemlerimi genel ilkelerle bağdaştırmak hoşuma gider. 21 Tartışmalarda doğrudan konuların can alıcı noktasına gitmeyi severim. 22 İşteki insanlarla mesafeli, resmi ilişkiyi tercih ederim. 23 Başarılı olmamın sırrı yeni ve değişik işlere “hodri meydan” diyerek girişmemdir. 24 25 Bir sonuca varmadan önce herşeyi detaylı olarak düşünürüm. 26 Aniden istendiğinde fikir üretmekte zorlanırım. 27 Hemen konunun özüne inilmesi gerektiğine inanırım. 28 Çok çabuk sonuçlar çıkarmamaya dikkat ederim. 29 30 Olayları yeterince ciddiye almayan insanlar sinirime dokunur. 31 Kendi fikrimi öne sürmeden önce diğer insanların fikirlerini dinlerim. 32 Duygularım, düşüncelerim ne ise o yönde davranırım. Duygularımı saklamam. 33 Tartışmalarda insanların zor durumda kaldıklarını görmekten zevk alırım. 34 Olaylara önceden planlı bir şekilde yaklaşmaktansa içimden o anda geldiği gibi ve esnek yaklaşmaktan hoşlanırım. 35 Akım şeması, plan bütünlüğü, iş ağı analizi, beklenmeyen olayların programlanması gibi yeni işletme teknikleri beni hep cezbetmiştir. 36 Bir işi belirli bir tarihe yetiştirme durumunda olmak beni kaygılandırır. 37 İnsanların fikirlerini pratik yararlılıklarına göre değerlendiririm. 38 Sakin, düşüncelere dalan insanlarla kendimi pek rahat hissetmem. 39 İşleri aceleye getiren insanlar genellikle sinirime dokunur. 40 Geçmişi ya da geleceği düşünmektense, yaşanan andan zevk almak daha önemlidir. 41 Bütün bilgilerin tamamıyla değerlendirilmesi sonucunda alınan kararların, sezgilere dayanarak alınan kararlardan daha doğru olduğunu düşünürüm. Bölüm 3 Üst kademelerden gelen yöntem ve yönetmelikleri, işlerin yapılması için etkin birer yol olarak düşündüğüm sürece kabul eder ve sahip çıkarım. Bölüm 5 Bölüm 4 Eğlenceyi seven, içinden geleni hemen dışına vuran insanlarla birlikte olmaktan zevk alırım. Mümkün olduğunca çok bilgi kaynağına sahip olmak isterim. Üzerinde düşünülecek ne kadar çok veri elde edilirse, kararların doğruluğu açısından bu o kadar iyidir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 91 92 42 Mükemmelci olma eğilimindeyimdir. 43 Tartışmalarda anında birçok yeni fikir üretebilirim. 44 Toplantılarda pratik, gerçekçi fikirler öne sürerim. 45 Nadiren de olsa kurallar çiğnenebilir. 46 Bir durum ortaya çıktığında geriye çekilip olaya dışarıdan değişik açılarıyla bakmayı tercih ederim. 47 İnsanların savundukları konulardaki tutarsızlıklarını ve zayıf yanlarını genellikle farkedebilirim. 48 Genelde dinlediğimden çok, konuşurum. 49 Bir işin daha iyi, daha pratik yapılabileceği yolları çoğunlukla bulurum. 50 Yazılı raporların kısa ve özlü tutulması gerektiğini savunurum. 51 Akıllı, mantıklı düşünceninin mücadeleyi kazanması gerektiğine inanırım. 52 İnsanlarla sohbet etmektense, belirli konularda tartışmayı tercih ederim. 53 Olaylara teorik yaklaşanlardan çok , gerçekçi yaklaşanları tercih ederim. 54 Karşılıklı konuşmalarda konu dışı ve gereksiz sözler sabrımı taşırır. 55 Eğer bir rapor yazmam gerekiyorsa, son haline getirene kadar pek çok taslak hazırlarım. 56 Yeni yaklaşımlar deneyip uygulamaya ve işleyip işlemediklerini görmeye meraklıyımdır. 57 Çözümlere mantıklı bir yaklaşımla ulaşmayı severim. 58 Çok konuşmaktan zevk alırım. 59 60 Kararımı vermeden önce pek çok olasılığı gözden geçirmeyi severim. 61 Tartışmalarda en gerçekçi ve serinkanlı olarak kendimi görüyorum. 62 Tartışmalarda liderliği ele alıp çok laf etmektense, geri planda kalmayı tercih ediyorum. 63 Güncel eylemleri uzun döneme yayılan genel bir çerçeve içinde ele almak hoşuma gider. 64 İşler düşündüğüm gibi gitmezse, rahatlıkla omuz silker, deneyim kazandığımı düşünürüm. Tartışmalarda kendimi gerçekçi, diğerlerinin konuyu dağıtmalarına, farklı yorumlar yapmalarına izin vermeyen biri olarak görüyorum. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 66 Harekete geçmeden önce iyice düşünmek gerekir. 67 Genelde konuşan taraftan çok, dinleyen taraf olurum. 68 Mantıklı bir yaklaşıma uyum göstermeyen kişilere karşı sert olabiliyorum. 69 Çoğu zaman sonuca giden her yolun doğru olduğuna inanırım. 70 İş yürüdüğü sürece insanların duygularının incinmesini pek dert etmem. 71 Hedefler belirlenmesini ve planlar yapılmasını sıkıcı ve boğucu bulurum. 72 Genellikle hayatı eğlenceye çevirenlerden biriyimdir. 73 Bir işin yapılması için en kısa yol ne ise onu seçerim. 74 Yöntem ve detaylarla ilgili çalışmalardan çabuk sıkılırım. 75 76 Diğerlerinin ne düşündüklerini anlayabilmek her zaman ilgimi çeker. 77 78 Başı sonu belirsiz konulardan uzak dururum. 79 Kriz anlarının canlı ve telaşlı halinden zevk alırım. 80 İnsanlar beni genellikle duygularına karşı duyarsız bulurlar. Bölüm 4 Bölüm 5 65 Bölüm 3 Anlık olarak ortaya atılan çılgın fikirleri uygulanamaz oldukları için genellikle dışlarım. Olayların altında yatan temel varsayımları, ilkeleri ve kuramları bulup çıkarmaya çok meraklıyımdır. Toplantıların düzenli bir şekilde ve kararlaştırılan gündeme uygun olarak yapılmasını isterim. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 93 Öğrenme biçimlerinden hangisine daha yatkın olduğunuzu bulmak için anketimizde işaretlediğiniz her soruyu daire içine alarak her sütunda kaç soru işaretlediğinizi sayınız. EK-2 2 7 1 5 Öğrenme 4 13 3 9 6 15 8 11 10 16 12 19 17 25 14 21 23 28 18 27 24 29 20 35 32 31 22 37 34 33 26 44 38 36 30 49 40 39 42 50 43 41 47 53 45 46 51 54 48 52 57 56 58 55 61 59 64 60 63 65 71 62 68 69 72 66 75 70 74 67 77 73 79 76 78 80 Biçimleri Puan Tablosu Toplam ( ) Kırmızı 94 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ ( ) Yeşil ( ) Sarı ( ) Mavi Bölüm 1 Bölüm 2 Biçimlerine İlişkin İpuçları Sarı (Kuramcı): Sarı, gözlemlerini karmaşık ancak mantıklı kurallara dayar. Sorunları mantıklı bir yaklaşımla, adım adım ele alır. Farklı kaynaklı verileri bir kuram çerçevesinde, bütün olarak değerlendirir. Mükemmelci olma eğilimindedir. Herşeyin akılcı bir kalıba uymasını ister. Analiz ve sentez yapmaktan hoşlanır. Herkes tarafından kabul gören varsayımlara, ilkelere, kuramlara, modellere ve sistem düşüncesine önem verir. “Mantıklı açıklaması olan herşey doğrudur.” Felsefesine göre davranır. Her zaman akılcı ve mantıklı olmaktan yanadır. Sorunlara yaklaşımı tutarlı bir biçimde mantıksaldır. Düşünme biçimi bu yaklaşıma uymayan hiçbir şeyi kabul etmez. Mavi (Pragmatist): Mavi, ilişkiye önem verir. Duygusal temas onun için çok önemlidir. Fikir, kuram ve tekniklerin, uygulamada işleyip işlemediğini görmek ister. Yeni fikirler peşindedir. Önlerine çıkan ilk fırsatta uygulama denemelerine girişir. Lafı uzatmaktan hoşlanmaz, başı sonu belirsiz uzatmalardan kaçınır. Doğası gereği pratik ve gerçekçidir. Sorun çözmekten ve uygulanabilir kararlar almaktan kaçınmaz. Bunları mücadeleye davet olarak nitelendirir. “Bundan daha iyi bir yol yok mu?” mavinin sık sık kendisine sorduğu bir sorudur. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 Öğrenme Bölüm 4 Yeşil (Yansıtıcı gözlemci): Yeşil, geri planda kalıp olayları farklı bakış açılarından gözlemek ister. Hem kendisi yaşayarak hem de başkalarının deneyimlerinden faydalanarak veri toplar. Bir sonuca varmadan önce bütün verileri gözden geçirir. Ciddi bir veri toplama ve analiz süreci onun için çok önemlidir. Bu nedenle olaylar hakkında kesin sonuçlara varmayı olabildiğince erteler. Felsefesi dikkatli olmak, her detayı araştırmaktadır. Sürekli durum değerlendirmesi yapar sakin bir yapıya sahiptir. Toplantı ve tartışmalarda sessiz kalmayı tercih eder. Diğer insanları gözlemlemekten hoşlanır. Kendi görüşlerini açıklamadan önce diğer görüşleri de dinler, tartışmanın özünü yakalamaya çalışır. EK-3 Bölüm 5 Kırmızı (Aktivist): Kırmızı, kendisini yeni deneyimlere tamamen, önyargısızca açar. Anlık yaşantıların etkisinde hareket etmekten zevk alır. Açık görüşlüdür, olaylara ve insanlara şüpheci yaklaşmaz. Bu özellikleri onların yeni olan herşeye hevesle sarılmalarına neden olur. “Herşeyi bir kez denerim” felsefesiyle hareket eder. Önlem almaktan ya da tedbirli davranmaktan hoşlanmaz. Günleri çok hareketli yaşar. Giriştiği bir uğraşıdan aldığı heyecan geçer geçmez kendisine yeni uğraşı aramaya başlar. Yeni yaşantıların sunduğu mücadele etme fırsatı onu heyecanlandırır. Ancak, sıra uygulamaya ve uzun vadeli düşünmeye gelince sıkılıverir. 95 OTURUM ETKİNLİK 96 1 Yetişkin Eğitimi 2 Yetişkin Eğitiminin İlkeleri AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 3 Bölüm 3 Yetişkin Eğitimi SÜRE Bölüm 5 Bölüm 4 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Yetişkin eğitimi ile çocuk eğitimi arasındaki farkları kavrayacaklar ve bunları sayabileceklerdir. Yetişkin eğitiminin ilkelerini öğrenecekler ve bunları açıklayabileceklerdir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU PEĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 97 OTURUM PLANI Etkinlik 3.1 Yetişkin Eğitimi Etkinlik 3.2 Yetişkin Eğitiminin İlkeleri ÖNEMLİ NOT 98 Amaç Süre Yetişkin eğitimi ile çocuk eğitiminin temel farklarını öğrenmelerinin sağlanması 30 dk. Yetişkin eğitiminin ilkelerinin öğrenilmesinin sağlanması 60 dk. Yetişkinlerle çocukların öğrenmeleri arasında farklılıklar vardır. İyi bir eğitimci olmanın koşullarından birisi de yetişkinlerin nasıl öğrendiklerini anlayabilmektir. Bu modül eğitimcilerin yetişkin eğitiminin ilkelerini kavramalarına yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 (Tahtayı ikiye bölün ve bir bölümüne “Çocuk” bir bölümüne “Yetişkin” yazın.) 2 Sizce çocuklar ve yetişkinler aynı şekilde mi öğrenir? Materyal Tahta kağıdı, tahta kalemi, Yetişkin Eğitimi İlkeleri sunumu Bölüm 3 1 Bu oturumumuzda yetişkin ve çocuk öğrenmesi arasındaki farkları ele alacağız. 30 dk. Bölüm 4 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 3.1: YETİŞKİN EĞİTİMİ (Yanıtları alın) Bölüm 5 3 Farklı öğreniyor iseler sizce öğrenmelerindeki en temel farklar nelerdir? (Yanıtları alın ve tahtaya maddeler halinde yazın. Yetişkin Eğitimi İlkeleri sunumundan Çocuk ve Yetişkin Öğrenme Farkları slaydını açın ve sunun) 4 Çocuklarla yetişkinlerin öğrenmeleri arasındaki en büyük fark çocuğun bağımlı olması, yetişkinin ise kendi kendisini yönetmesidir. Biraz daha açacak olursak çocuğun öğrenmesinde karar verici öğretmendir. Hangi konuların, nasıl ve ne zaman öğretileceğine öğretmen karar verir. Diğer yandan yetişkin neyi, ne zaman ve ne şekilde öğreneceğine kendisi karar verir. Deneyimler çocuk ve yetişkin öğrenmelerinde rol oynarlar. Çocuğun deneyimi azdır. Dolayısıyla bir konuyu öğrenirken bu konuya ilişkin deneyimlerini konuya dahil etme şansı yoktur. Diğer yandan deneyimler yetişkinin öğrenmesinin bir parçasıdır. Yeni öğrendiklerini geçmişte yaşadığı deneyimlerine bağlama ihtiyacı duyar. Dolayısıyla bu kimi zaman eğitim ortamına yetişkinin önyargılarını getirmesi anlamına gelir. Çocuk yaşla öğrenmeye hazır hale gelirken yetişkinin öğrenmesi kendi ihtiyaçlarına bağlıdır. Çocuk POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 99 genellikle öğretmenin ve müfredatın belirlediği konuları öğrenirken, yetişkin kendi yaşamında kullanabileceği ya da problem çözmesine yarayacak konuları öğrenmeyi tercih eder. Çocuğun öğrenme için dışsal motivasyona ihtiyacı vardır. Diğer yandan yetişkin öğrenme için kendi kendini motive edebilir. Çocuk somut düşünme biçiminden soyuta geçer. Yetişkinin düşünme biçimi ise duruma bağlı olarak soyut ya da somut olabilir. Bir problemin çözümü için farklı açılardan bakabilir. 5 İşte tüm bu farklılıklardan dolayı yetişkinlerle çocuklar farklı öğrenirler. Bu da bizi yetişkin eğitiminin ilkelerine götürür. 30 dk. ETKİNLİK 3.2:YETİŞKİN EĞİTİMİNİN İLKELERİ AKIŞ (Oturumdan önce bu oturumun ekinde bulunan Yetişkin Eğitimi İlke Kartları sayfasından bir çıktı alın ve işaretli yerlerden dörde ayırın. Bunlar sizin çalışma kartlarınız olacaktır) 1 Bir önceki etkinliğimize bağlı olarak bu oturumda yetişkin eğitiminin ilkelerini ele alacağız. 2 Yetişkinlerin öğrenmesine baktığımızda 8 temel prensipten bahsedebiliriz. (Yetişkin Eğitimi İlkeleri slaydını açın ve yer alan 8 ilkeyi katılımcılara tanıtın.) (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 1 slaydını açın ve sunun) 3 Yetişkinler neyi öğrenecekleri konusunda kontrol sahibi olmak ve öğrenme sürecine dahil olmak isterler. Eğitimcinin ve kendisinin sorumluluklarını birbirinden ayırabilir ve üzerine düşeni yerine getirebilirler. Bazı konularda karar verebilmeyi ve bir dereceye kadar bağımsız olabilmeyi isterler. 100 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Materyal Tahta kağıdı, tahta kalemi, sunum, Ek-8 Yetişkin Eğitimi İlkeleri kartları Bölüm 1 Bölüm 2 (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 2 slaydını açın ve sunun) Bölüm 3 4 Yetişkinler çok zengin bir deneyim ve bilgi dağarcığıyla eğitime gelirler. Yaşamları boyunca biriktirdikleri bilgi ve deneyimlerini eğitimci ve diğer katılımcılarla paylaşmak isterler. Ancak bu aynı zamanda bazı önyargılarını ve düşünce kalıplarını da eğitime taşıyacakları anlamına gelir, özellikle önceki eğitim deneyimleri olumsuzsa. Bölüm 4 (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 3 slaydını açın ve sunun) 5 Yetişkinler o eğitimden kendileri için ne alacaklarıyla ilgilidirler. Eğitim konularının kişisel ve mesleki açıdan gelişmelerini sağlamalarını beklerler. Bölüm 5 (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 4 slaydını açın ve sunun) 6 Yetişkinler aynı zamanda problem odaklıdırlar. Yeni öğrendikleri bilgilerin kişisel ve mesleki yaşamda karşılaştıkları problemleri çözmelerine yardımcı olmasını isterler. (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 5 slaydını açın ve sunun) 7 Yetişkinler eğitime aktif bir biçimde katılımda bulunmak isterler. Onlar öğretilen değil, öğrenen olmak isterler. Yeni becerileri deneyerek öğrenmeye ve hemen uygulamaya açıktırlar. (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 6 slaydını açın ve sunun) 8 Yetişkinler herhangi bir fikrin, görüşün ya da eylemin kendilerine dayatılmasından hoşlanmazlar. Yetişkin bir birey olduklarının farkına varılmasını ve bu şekilde davranılmasını beklerler. Eğitimci ile eşit düzeyde olduğunun hissettirilmesi gerekir. Çünkü öğrenme tek taraflı değil, çift yönlüdür. Kendisi öğrendiği gibi eğitimci de ondan öğrenmektedir. Bu nedenle bazen öğrenme sürecinde hem eğitimci hem de öğrenen rollerini alabilirler. Ayrıca gereksiz otoriteden de hoşlanmazlar. (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 7 slaydını açın ve sunun) 9 Kaygı ve beklentileri aldığımız ilk oturumumuzdan da hatırlayacağınız gibi yetişkinlerin eğitime ve kendilerine ilişkin kaygıları vardır. Konunun aşırı zor olacağından, öğrenip öğrenmeyeceğinden, POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 101 diğerlerinin onu kabul edip etmeyeceklerinden kaygı duyarlar. Bu nedenle sıcak karşılanmaya ve kabul görmeye ihtiyaç duyarlar. Olumsuz tepkilerden çekinmeden yeni şeyler denemek, bu konuda cesaretlendirilmek ve övgü duymak isterler. (Yetişkin Eğitimi İlkeleri 8 slaydını açın ve sunun) 10 Bir önceki ilkeyle bağlantılı olarak yetişkinler eğitim ortamlarının rahat ve güvenli olmasını isterler. Fiziki rahatlık kadar psikolojik rahatlık da önemlidir. Yetişkinler için karşılıklı güven, saygı ve oldukları gibi kabul edilmeleri önemlidir. 11 Şimdi bir grup çalışması yapacağız. Bu grup çalışmasında sizler eğitimci olarak, gruplarınızda bu ilkeleri yerine getirmek için neler yapabileceğinizi tartışacaksınız. 12 Ben şimdi hepinize bir sayı vereceğim. Lütfen sayılarınızı aklınızda tutun. (1 den dörde kadar sayarak her kişiye bir sayı verin.) 13 Şimdi birler şuraya gelsin, ikiler ……. (Dört grubu da oluşturduktan sonra) 14 Birazdan her gruba bu 8 ilkeden ikisinin olduğu kartlar dağıtacağım. Kartlarda yer alan yönergeye göre bu ilkeyi tartışmanızı ve çıkarımlarınızı bizimle paylaşmanızı istiyoruz. Kolay gelsin. (Çalışma sürelerinin 15 dakika olduğunu ve ne kadar uzun bir yapılabilecekler listesi çıkartırlarsa o kadar iyi olacağını açıklayın.) 15 Grup çalışmalarını tamamladık. Birinci grupla başlayalım. Önce ilkeleri okuyalım sonra da eğitimcinin yapması gerekenleri paylaşalım. (Grup sunumu tamamladığında) 16 Diğer arkadaşlardan ekleme yapmak isteyen var mı? (Yanıtları alın.) (1. Grup sunumundan sonra Eğitimciler İçin Öneriler 1’i sunun) 102 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 4 Bölüm 3 17 Birinci ilkemiz, yetişkinin kendisini yönetebileceği, yani sorumluluk alabileceği ile ilgili. Yetişkinler aynı zamanda kendi öğrenme süreçlerini de yönetmek isterler. Bu onların öğrenme süreçlerine aktif katılımları demektir. Bilgileri tek taraflı vermek yerine beyin fırtınası, küçük grup çalışmaları ve sunumlar yoluyla onların aktif katılımlarını teşvik edin. Bu aynı zamanda birbirlerinden öğrenmelerini de sağlayacaktır. Buna ek olarak kendi kendilerine öğrenmelerini sağlamak için internet gibi bilgi kaynaklarını kullanmaları için de teşvik edebilirsiniz. Bölüm 5 18 Uygun olduğunda kararlara onları da ortak edin. Örneğin, “Araya şimdi mi yoksa bir sonraki etkinliğimizi yaptıktan sonra mı çıkalım?” ya da “Yarın sabah 09.30’da başlayabiliriz ama bu öğle yemeğini daha kısa tutmamız anlamına gelir. Ne yapmak istersiniz?” (Eğitimciler İçin Öneriler 2 slaydını sunun) 19 Yetişkinler kendi bilgi ve deneyimlerini eğitime getiriler. Bu deneyimler çalışma hayatından, özel hayattan ve daha önceki eğitimlerden elde edinilmiş deneyimlerdir. Bu nedenle eğitimin var olan bilgi ve deneyimlere temellenmesi yeni öğrenmeyi kolaylaştıracaktır. Onların eğitimde bilgi ve deneyimlerinden yararlanın, bu özellikle iş akışları ve formlar gibi deneyim gerektiren konularda ya da uygulamadan kaynaklanan sorunların çözümünde diğer katılımcılara yardımcı olacaktır. (İkinci grubun sunumunu dinleyin.) 20 Önce ilkeleri okuyalım sonra da eğitimcinin yapması gerekenleri paylaşalım. (Grup sunumu tamamladığında) 21 Diğer arkadaşlardan ekleme yapmak isteyen var mı? (Yanıtları alın). (2. Grup sunumundan sonra Eğitimciler İçin Öneriler 3’ü sunun) 22 Katılımcılara eğitime belli öğrenme hedeflerini gerçekleştirmek umuduyla gelirler. Bu nedenele onların eğitimden beklentilerini POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 103 almak çok önemlidir. Beklentilerin alınması ve eğitimin içeriği hakkında bilgi verilmesi onların öğrenme hedeflerine ne kadar ulaşacaklarını anlamalarını sağlar. Buna ek olarak eğitimin hedefleri ve çıktılarına ilişkin bilgilendirilmenin de yapılması önerilir. (Eğitimciler İçin Öneriler 4 slaydını sunun) 23 Katılımcılar, eğitimde öğrendikleri bilgileri iş yaşamındaki sorunları çözmelerini isterler. Bu nedenle sorun çözmeyi içeren ve beceri kazandıran etkinliklerin uygulanması çok önemlidir. Yine deneyimli katılımcılardan yararlanmak ve katılımcıların birbirlerinden öğrenmelerini sağlamak da önemlidir. (3. Grubun sunumunu dinleyin.) 24 Önce ilkeleri okuyalım sonra da eğitimcinin yapması gerekenleri paylaşalım. (Grup sunumu tamamladığında) 25 Diğer arkadaşlardan ekleme yapmak isteyen var mı? (Yanıtları alın). (3. grubun sunumundan sonra Eğitimciler İçin Öneriler 5 slaydını sunun). 26 Bu ilke bir önceki ilkeyle yakından ilişkilidir. Kuramla uygulama arasında bağ kurun. Yani öğrendiklerini nasıl uygulayacaklarını açıklayın. Özellikle beceri kazandıran etkinliklerde mümkün olduğu kadar çok katılımcının deneyerek yaşayarak öğrenmesine olanak sağlayın. (Eğitimciler İçin Öneriler 6 slaydını sunun) 27 Katılımcılar kendilerine, bilgilerine ve deneyimlerine saygı gösterilmesini beklerler. Her fırsatta onların görüş ve düşüncelerini ifade etmeleri için teşvik edin. İfade ettikleri görüşlerine saygı duyduğunuzu gösterin. 28 İhtiyaçlarına saygı duyun. Bu ihtiyaçlar kısa bir mola, anlatım hızı ya da oturuş düzeni gibi konularla ilgili olabilir. 29 Kıdem olarak onlardan üstün olsanız da eşit düzeyde bir ilişki geliştirmeye özen gösterin. Otoriter tavırlar yetişkin katılımcıların eğitimden kopmalarına neden olur. 104 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 (4. Grubun sunumunu dinleyin.) Bölüm 3 30 Önce ilkeleri okuyalım sonra da eğitimcinin yapması gerekenleri paylaşalım. (Grup sunumu tamamladığında) 31 Diğer arkadaşlardan ekleme yapmak isteyen var mı? Bölüm 4 (Yanıtları alın). (Eğitimciler İçin Öneriler 7 slaydını sunun) Bölüm 5 32 Yetişkin katılımcıların eğitime bazı kaygılarla geldiğinden daha önce bahsetmiştik. Bu nedenle eğitime başlamadan önce tıpkı bizim yaptığımız gibi beklentileriyle birlikte kaygılarını da almak önemlidir. 33 Eğitimci ve diğer katılımcılar atrafından kabul görmeleri onlar için çok önemlidir. Tüm katılımcılarınızı sıcak bir biçimde karşılayın. Eğitim boyunca açık, sıcak ve kabul edici tavrınızı sürdürmeye gayret edin. 34 Görüşlerinin ve deneyimlerinin çok değerli olduğunu vurgulayın. Bu onların kendilerini ifade etmeleri için yüreklendirecektir. Aynı zamanda katkıları ve başarıları için yapıcı geribildirimlerde bulunun. Bu tür geri bildirimler hem katılımcıların motivasyonunu artırır hem de iyi yaptıkları bir şeyi daha fazla yapmalarına yol açar. (Eğitimciler İçin Öneriler 8 slaydını sunun) 35 Katılımcıların sadece fiziksel değil, psikolojik olarak da kendilerini rahat ve iyi hissetmeleri eğitimin verimliliği açısından önemlidir. Bu nedenle sadece rahat bir oturuş düzeni değil, gizlilik, katılımcıların birbirine saygılı olmaları gibi grup kurallarıyla onların psikolojik olarak da kendilerini güvende hissetmelerini sağlayın. Son olarak tanışma ve kaynaştırma etkinlikleri yaptırmak onların kendilerini daha rahat hissetmelerini sağlayacaktır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 105 YETİŞKİN EĞİTİMİ İLKELERİ EK-8 Yetişkin Eğitimi İlkeleri Kartları 1 Yetişkin kendi kendisini yönetebilir. 2 Kendi bilgi ve deneyimlerini eğitime getirir. SORU Etkili bir eğitim verebilmek için eğitim sürecinde bu ilkelere yönelik olarak neler yapabilirsiniz? YETİŞKİN EĞİTİMİ İLKELERİ 3 Hedef ve yarar yönelimlidir. 4 Problem odaklıdır SORU Etkili bir eğitim verebilmek için eğitim sürecinde bu ilkelere yönelik olarak neler yapabilirsiniz? YETİŞKİN EĞİTİMİ İLKELERİ 5 Uygulama odaklıdır. 6 Saygı bekler. SORU Etkili bir eğitim verebilmek için eğitim sürecinde bu ilkelere yönelik olarak neler yapabilirsiniz? YETİŞKİN EĞİTİMİ İLKELERİ 7 Kaygıları vardır. 8 Rahat bir ortamda öğrenmek ister. SORU Etkili bir eğitim verebilmek için eğitim sürecinde bu ilkelere yönelik olarak neler yapabilirsiniz? 106 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Kendi bilgi ve deneyimlerini eğitime getirir. 3 Hedef ve yarar yönelimlidir. 4 Problem odaklıdır 5 Uygulama odaklıdır. 6 Saygı bekler. 7 Kaygıları vardır 8 Rahat bir ortamda öğrenmek ister. • Özellikle problem çözme konusunda deneyimlerini ve bilgilerini paylaşmalarını sağlayın • Öğrenmeyi eski bilgilerinin üzerine inşa edin. • Deneyimlerini ve görüşlerini önemseyin. • Beklentilerini alın. • Eğitimin hedef ve amaçlarını açıklayın. • Eğitimin kişisel ve mesleki kazanımlarını açıklayın. • İş yaşamında problemlerini çözecek beceriler kazandırmalarına yarımcı olun. • Birbirlerinin deneyimlerinden öğrenmelerini sağlayın. • Kuramla uygulama arasında bağlantı kurun. • Uygulama yapmalarını, deneyerek ve yaşayarak öğrenmelerini sağlayın. • Görüşlerine ve deneyimlerine saygı duymak • İhtiyaçlarını göz ardı etmemek • Görüş ve eylemleri dayatmayın, dayatılmasına izin vermeyin. • Eşit düzeyde bir ilişki geliştirin. • Otoriter tavırlardan kaçının. • Sıcak bir biçimde karşılayın • Açık, sıcak ve kabul edici olun. • Görüşlerinin ve aktif katılımlarının önemli olduğunu vurgulayın. • Eğitimin başında beklenti ve endişelerini alın. • Yapıcı geribildirimler verin • Tanışma ve kaynaştırma etkinlikleri yapın. • Rahat bir oturma düzeni ayarlayın. • Grup kuralları belirleyin. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 2 Bölüm 1 2 Bölüm 4 Yetişkin kendi kendisini yönetebilir. Beklentilerini ifade etmelerine izin verin. Kendi kendilerine öğrenmeyi teşvik edin. Aktif katılımlarını teşvik edin. Fırsat ya da ortam olduğunda kararları alırken onları da ortak edin. Bölüm 5 1 • • • • YETİŞKİN EĞİTİMİ İLKELERİ KARTLARI CEVAPLARI Bölüm 3 YETİŞKİN EĞİTİMİ İLKELERİ EĞİTİMCİ İÇİN ÖNERİLER 107 OTURUM ETKİNLİK 108 1 Yaşam Pozisyonları Sergisi AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 4 Bölüm 4 Bölüm 3 Yaşam Pozisyonları ve Kabul İletileri SÜRE Bölüm 5 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Yaşam pozisyonlarının hangileri olduğunu öğrenebileceklerdir. Yaşam pozisyonları ile eğitimci özellikleri arasındaki ilişkiyi kurabileceklerdir. Kabul iletisinin önemini farkedeceklerdir. Kabul iletisi vermeyi öğreneceklerdir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU SAĞLIK ÇALIŞANLARI EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 109 Amaç OTURUM PLANI Etkinlik 4.1 Yaşam Pozisyonları Sergisi ÖNEMLİ NOT Eğitimcilik becerisinde algının önemine ilişkin farkındalık kazanılması Kabul iletileri konusunda farkındalık kazanılması Süre 90 dk. Transaksiyonel Analiz, 1950’li yılların sonunda bir psikiyatrist olan Eric Berne tarafından geliştirilen*, özellikle insanlar arasındaki etkileşime ve iletişime odaklanan çok kapsamlı bir iletişim, kişilik ve gelişim kuramıdır. Yetişkin eğitimine katkıda bulunacağı düşüncesiyle yaşam pozisyonları ve kabul iletileri olmak üzere sadece iki kavram bu oturumda kısaca ele alınmıştır. Böylelikle eğitimcilerin eğitimlerini daha etkin bir biçimde yürütmelerine yardımcı olmak amaçlanmıştır. * Steward,I., Joines V. TA Today A New Introduction to Transactional Analysis, 2000. 110 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 1 Bir önceki oturumumuzda yetişkin eğitiminin ilkelerinden bahsetmiştik. Bunların bir kısmı da diğerleri tarafından sıcak karşılanma, onlardan kabul görme, rahat ve saygı dolu bir ortamda eğitim alma ve yetişkin gibi davranılma gibi istek ve ihtiyaçlarla ilgiliydi. Tüm bu istek ve ihtiyaçlara cevap verecek bir iletişim, gelişim ve kişilik kuramından bahsetmek istiyorum. Çok kapsamlı bir kuram ama biz sadece bizlere daha iyi bir eğitimci olmak için yardımcı olacak küçük bir kısmını ele alacağız. Materyal Bölüm 3 Yaşam pozisyonu ifade kartları, nokta yapışkanlığı kağıtlar, 4 renk şeker, 1 adet Ek9, 4 adet Ek- 10, katılımcı sayısı kadar A4 Kağıt Bölüm 4 (Oturumdan önce salonun farklı yerlerine Ek9’da yer alan Yaşam Pozisyonu ifadelerini her bir kağıtta bir tane olmak üzere A4 kağıtlarına yazın ve duvara asın. Oturum başladığında katılımcılara 3 renkten birer nokta yapışkanlı kağıt dağıtın) 90 dk. Bölüm 5 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 4.1: YAŞAM POZİSYONLARI SERGİSİ 2 Oturumumuza kısa bir etkinlikle başlayalım. Gördüğünüz gibi duvarlarda bazı ifadeler var. Bu ifadelerden size en yakın gelene kırmızı, daha az yakın gelene mavi, daha az yakın gelene ise sarı yapışkanlı noktanızı yapıştırmanızı istiyoruz. Her üç yapışkanlı noktanızı kullanmanız gerekiyor. (Katılımcıların salonu dolaşmasını ve yönergeyi yerine getirmesini takip edin.) 3 Bir psikiyatrist olan Eric Berne, bizlerin çocukken kendimize ve diğerlerine ilişkin bazı kararlar aldığımızı ve bu kararların yaşamımız boyunca davranışlarımızı, düşüncelerimizi, nasıl hissettiğimizi ve diğer kararlarımızı etkilediğini ileri sürer. Bu kararlara yaşam pozisyonu adını vermiştir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 111 (Yaşam Pozisyonları slaydını açın ve sunun). 4 Buradaki “iyi” olma ifadesi “Ben insan olarak değerli ve iyiyim. Saygılı davranılmaya, kabul edilmeye ve ihtiyaçlarımın karşılanmasına hakkım var.” anlamına gelmektedir. Bu + ve – işaretleri de olumlu ve olumsuz yaşam pozisyonunu gösteriyor. Gördüğünüz gibi dört temel yaşam pozisyonu var ve bunlardan birisi bizim asıl yaşam pozisyonumuz. Ancak bazen duruma ve ortama göre diğer yaşam pozisyonlarına da girip çıkabiliyoruz. Örneğin hem kendim hem diğerleri için olumlu bir bakış açısına sahip olan “Ben İyiyim, Sen İyisin” yaşam pozisyonuna sahip olabilirim. Ama örneğin kötü bir gün yaşıyorsam, herşey ters gitmişse “ben İyi değilim” pozisyonuna geçebilirim. 5 Gelin şimdi bu yaşam pozisyonlarına biraz daha yakından bakalım (Ben İyiyim; Sen İyisin” slaydını açın ve sunun). 6 Bu olması arzu edilen en sağlıklı pozisyondur. Ben elbette eksiklikleri olan bir insanım. Ama ne bunlar için kendimi acımasızca eleştiririm ne de bunları yok sayarım. Aynı şekilde sen de eksikliklerinle iyisin. Ama bu eksiklikler ne seni ikinci sınıf ne de güvenilmez bir insan yapar. (Ben İyiyim; Sen İyi Değilsin slaydını açın ve sunun). 7 Bu tutumda ben senden daha iyiyim havası vardır. Bu tip yaşam pozisyonuna sahip bir kişi kendisini diğerinden daha üstün görme ve ona güvenmeme eğilimindedir. Kendi hatalarından ya da sıkıntılarından diğerlerini sorumlu tutar. (Ben İyi Değilim; Sen İyisin Slaydını açın ve sunun.) 8 Kendini değersiz ve güçsüz görme eğilimi vardır. Bu tip yaşam pozisyonuna sahip kişilerin aşırı alçak gönüllü olma, olumlu geribildirimleri almakta zorlanma, buna karşı olumsuz geribildirimleri ya da eleştirileri kolayca kabullenme eğilimleri vardır. (Ben iyi değilim; Sen İyi Değilsin slaydını açın ve sunun) 112 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 9 Yaşam pozisyonlarının en umutsuzu olarak görülür. Kişinin ne kendine, ne diğerlerine, ne de geleceğe ilişkin bir umudu yoktur. Bölüm 3 10 Yaşam pozisyonlarını fonksiyonel (sosyal) düzeyde ve psikolojik düzeyde ele almak mümkündür. Sosyal düzey gözlemlenebilir davranışlarımızla ortaya çıkarken, psikolojik düzey bizim kendi hissettiklerimizdir. Örneğin bir üstünüz size parmağını sallayarak bağırıyorsa burada görülen yaşam pozisyonu nedir? Bölüm 4 (Yanıtları alın). 11 Burada gördüğümüz yaşam pozisyonu +,-‘dir. Ama psikolojik düzeyde kişinin düşünce ve duygusu “otoriter olmazsam beni kabul etmezler” şeklinde (-,+) olabilir. Bölüm 5 12 Peki, şimdi gelin oturumun başında duvarlara astığım ifadelere yeniden bakalım. (Yaşam Pozisyonu İfadeleri slaydını açın ve katılımcılarla tartışın). (Önceden katılımcı sayısı kadar ve eşit sayıda hazırladığını dört renk şekeri dağıtın.) 13 Şimdi size şeker dağıtacağım. Ama bir süre yemeden beklemenizi istiyorum. (Dağıtım tamamlandığında) 14 Şimdi aynı renk şekeri olanlar bir araya gelsin. Her gruba bir tablo dağıtacağım. Bu tabloyu grubunuzla doldurmanızı istiyorum. (Her gruba boş Yaşam Pozisyonu Tablosunu dağıtın) (Doldurmaları tamamlandığında her bir başlığı okuyarak görüşlerini alın. Eksik kalan noktaları dolu olan Yaşam Pozisyonu Tablosundan tamamlayın. En sonunda konuyu toparlayın) 15 Sizin de gördüğünüz gibi bir bakıştan veya sözden yaşam pozisyonu hakkında fikir edinmek mümkün. Etkili bir eğitimci psikolojik düzeyde artı artı pozisyonunun koruyabildiği sürece öğrenme sürecini etkili yönetebilir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 113 (Kabul İletisi slaydını açın ve sunun) 16 Eric Berne’nün bahsettiği kavramlardan birisi de kabul iletileridir. Kabul iletisi bizim karşımızdaki kişinin varlığını kabul ettiğimize ilişkin tüm eylemlerdir. Sabah gördüğümde sizi “Günaydın” demem, birisine gülümsemem, kaşımı çatmam, hatta orada olmasına rağmen görmezlikten gelmem benim o kişiyi kabulüme ilişkin kabul iletileridir. Kabul iletisi, bir söz, bir bakış, bir mimik, bir el hareketi, bir tavır olabilir. (Kabul İletisi Türleri slaydını açın ve sunun) 17 Kabul iletileri içsel olabilir. Bu tür kabul iletilerine kendimizi takdir etme, kendimiz için güzel bir hediye alma, yemek yapma, kendimizi eleştirme, hayallerimiz, rüyalarımız girer. Bizim kendi kendimize verdiğimiz kabul iletileridir. Diğerlerinden gelen kabul iletileri dışsal kabul iletileridir. Sözel ya da sözel olmayan bir biçimde verilebilir. Kabul iletileri olumlu ya da olumsuz olabilir. Olumlu kabul iletileri bizi mutlu ederken, olumsuz kabul iletileri bize acı verir ve kendimizi iyi hissettirmez. Koşullu ve koşulsuz kabul iletileri vardır. (Koşullu/Koşulsuz Kabul İletileri slaydını sunun). 18 Koşullu kabul iletileri bizim yaptığımız işe, koşulsuz kabul iletileri bizim ne olduğumuza, yani kişiliğimize yöneliktir. Örneğin “Çok iyi bir iş çıkarmışsın” olumlu koşullu kabul iletisidir. “Seni seviyorum” olumlu koşulsuz kabul iletidir. Olumsuz olanlar da vardır. Örneğin “Eteğinin rengini beğenmedim” olumsuz koşullu bir kabul iletisidir. Olumsuz koşulsuz kabul iletisi ise “Senden nefret ediyorum”dur. Hiç kimseye olumsuz koşulsuz kabul iletisi vermememiz gerekiyor. 19 Artı artı pozisyonunda kalabilmenin en önemli araçlardan biri olumlu koşullu ve koşulsuz kabul iletileri vermek ve bize verilenleri almaktır. 20 Şimdi hepinizin ayağa kalkmasını istiyorum. Şöyle bir çevrenize bakın ve en az iki kişiye bir kabul iletisi verin. Bu tokalaşmak olur, iltifat etmek olur nasıl isterseniz. 114 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 21 Şimdi kısa bir değerlendirme çalışması yapıp bu günü bitirelim. Bölüm 3 (Her katılımcıya bir A4 kağıt dağıtın) 22 Şimdi herkesten bu kağıtlarla bir uçak yapmasını istiyorum. Uçakları yaptıktan sonra uçağın bir kanadına bugünle ilgili görüşlerinizi, diğer kanadına bugünle ilgili duygunuzu, son olarak da iç kısmına yarına yönelik önerinizi var ise, önerinizi yazmanızı istiyorum. (Uçakların yapılmasını va yazıların yazılmasını bekleyin. Uçaklar hazırlanınca...) Bölüm 4 Bölüm 5 23 Şimdi herkes ayağa kalkıyor. Ben üçe kadar saydığımda hep birlikte uçakları istediğimiz bir yere uçuruyoruz. Sonra en az üç uçağın üstünde yazanları okuyup tekrar uçuruyoruz. 1,2,3 (Uçakların uçurulmasını bekleyin. Uçakları birkaç kez uçurduktan sonra toplayın. Oturumdan sonra yazılanları değerlendirin. Önerilerden yapabileceklerinizi işaretleyin. Ertesi gün ilk oturumda geribildirimleri ve önerileri okuduğunuzu ifade edin. Geribildirimler için teşekkür edin. Önerilerden hangisini yapabiliyorsanız açıklayın). POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 115 Öğrenme ortamında bir öğrenen bir de öğreten vardır. EK-9 Yaşam Pozisyonu İfadeleri Eğitimci katılımcıların seviyesine inebilmelidir. Eğitim karşılıklı öğrenme sürecidir. Eğitimci ağzı ile kuş tutsa öğrenmek istemeyen öğrenmez. Etkili hazırlanmış bir sunumda herkes aktif katılım sağlayabilir. Eğitim için doğru kişi ben değilim galiba. Bir eğitimde katılımcılar hep sorun çıkartır. Öğrenmek isteyen öğrenir. Öğreten kişi güçlü olmalı hata yapmamalıdır. İyi bir eğitmen olmadan öğrenme olmaz. Eğitimli kimseler daha kolay öğrenir. Herkes öğrenebilir. 116 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Beden dili / Ses tonu Bölüm 2 Bölüm 1 Ben öğretirim de katılımcılar öğrenemez. (+,-) Giyim Cümleler EK-10 Yaşam Pozisyonu Tablosu Bölüm 4 Ben öğretemem katılımcılar öğrenebilir. (+,+) Bölüm 5 Ben öğretemem, katılımcılar da öğrenemez. (+,-) Ben öğretebilirim, katılımcılar da öğrenebilir. ( +,+) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 Düşünce 117 Yaşam pozisyonu Kullanılan dil İçerik Sunuş biçimi Giyim +,- Karmaşık Yabancı dil ağırlıklı Teorik Yoğun Bilgi düzeyinde Sorun odaklı Uzun cümleler Detay bilgi (Abartılı aksesuar veya kıyafet) -,+ Anlam kaymaları içeren Kısa Birbirinden kopuk Tamamlanmayan cümleler Önemsiz konularda çok detay -,- Karmaşık Birbirini olumsuzlayan Gündelik hayata dokunmayan Sorun odaklı teorik Kendi sorusuna kendi cevap vererek Özensiz Mevsime uygun olmayan Sade Katılımcıya uygun Anlaşılır Zamanla uyumlu Konu arası ilişkilerin açık olduğu Soru ve anlatım dengesi kurulmuş Katılımcının tepkisine duyarlı Katılımcıya saygılı ve abartılı olmayan +,+ 118 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Özensiz Bölüm 1 Bölüm 2 Birden çok soruyu aynı anda sorma Cevabı beklememe Katılımcıya yabancı Uzun Kendi başardıklarını gösteren Beden dili/ ses tonu Yüksek ses tonu Masa veya bir nesneden destek alma Yaşam pozisyonu +,- Bilmiyorum ama ile başlayan cümleler Cevabı da kendi veren Kendine yönelik olumsuz Otoriteye karşı mükemmel olduğu düşünülen Evet ama ile başlayan sözcükler Soru ile cevabın karıştığı Çözümsüzlük içeren örnekler Kararsız İçe kapalı oturma biçimi -,- Biz kavramından hareket eden ifadeler Bir seferde tek soru sorma Gündelik hayattan ve herkesin yaşayabileceği Güvenli duruş Açık beden Kararlı ses tonu +,+ POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 Örnekler Bölüm 4 Bunu not alın Haklısınız Doğrusu bu Sorular Bölüm 5 Kullanılan Sözcükler Kısık veya abartılı yüksek ses tonu -,+ 119 OTURUM ETKİNLİK 120 1 Isınma / Güne Başlama 2 Eğitim Yöntem ve Teknikleri AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 5 Bölüm 4 Bölüm 3 Öğretim Yöntem ve Teknikleri SÜRE Bölüm 5 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Öğretim yöntem ve tekniklerini sayabilir Kazanım ve yöntem teknik ilişkisini açıklayabilir. Öğretim yöntem ve tekniklerinin güçlü ve zayıf noktalarını söyleyebilir. POLİSI EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 121 Amaç OTURUM PLANI Etkinlik 5.1 Isınma / Güne Başlama Etkinlik 5.2 Eğitim Yöntem ve Teknikleri ÖNEMLİ NOT 122 Güne etkin bir biçimde başlanmasının sağlanması Eğitim yöntem ve tekniklerinin öğrenilmesi Eğitim yöntem ve tekniklerinin güçlü ve zayıf yönlerinin fark edilmesi Süre 15 dk. 75 dk. Bir eğitim programının tasarımının gücü kazanım ile yöntem ve tekniklerin ilişkisine bağlıdır. Bu nedenle kolaylaştırıcının hangi yöntemi, hangi amaçla kullandığının farkında olması önemlidir. Çorba kaşıkla yenirken, taze fasulye çatalla yenir. Çorbayı çatalla yemeğe kalkarsanız belki çorbayı zorda olsa bitirebilirsiniz ama sıkıntılı olur. Aynı şekilde taze fasulyeyi de kaşıkla yerseniz belki çabuk biter ama keyfi nasıl olur bilinmez. Bu metaforda olduğu gibi öğrenme hedefi veya kazanımını da doğru araçla yani yöntem ve teknikle verdiğinizde öğrenme sürecini güçlendirmiş olursunuz. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 (Katılımcıları selamladıktan sonra bir önceki gün yaptığınız değerlendirme etkinliğinden bahsedin) 1 Dün son uygulamamızda uçak yapmıştınız. Akşam uçakları okuduk. Birçok olumlu şey yazmışsınız. Mesela ….. Materyal Katılımcı sayısının yarısı kadar göz bandı Bölüm 3 15 dk. Bölüm 4 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 5.1: ISINMA/GÜNE BAŞLAMA (Okuduğunuz uçaklardan birkaç olumlu ifadeyi okuyun.) Bölüm 5 2 Teşekkürler. Birkaç öneriniz ve düzeltilmesini istedikleriniz olmuş (Varsa okuyun. Bu konularda yaptığınız bir düzenleme varsa grupla paylaşın. Anlaşılmayan noktalar varsa açıklamaları için fırsat verin) 3 Şimdi sizlerden ayağa kalkmanızı istiyorum. Kendinize mümkün olduğu kadar az tanıdığınız bir eş seçmenizi istiyoruz. Herkes ikili oldu mu? Eşi olmayan var mı? (Eşleşmeler tamamlandığında her gruba bir göz bandı verin.) 4 Şimdi eşlerden biri göz bandını takıyor. (Bantları takmalarını bekleyin) 5 Gözü açık olanlar göz bandı takan arkadaşlarını bu salonda gezdiriyorlar. Buyurun. (2 dakika gezdirmelerini sağlayın.) 6 Şimdi göz bantlarını değiştirin. Bu sefer diğer kişi gezdiriyor. Buyurun (2 dakika gezdirmesini sağlayın.) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 123 7 Şimdi durun gözü bantlı olanlar olduğu yerde kalsın. Diğerleri eş değiştirsin. (Eşlerini değiştirmelerini sağlayın) 8 Şimdi yeni eşinizi dolaştırıyorsunuz. (1 dakika dolaştırmalarını sağlayın.) 9 Şimdi eşlerinizi ilk başladığınız noktaya geri getirin. (Herkes yerine geldiğinde) 10 Göz bantlarınızı çıkarabilirsiniz. Yerlerimize oturalım. (Aşağıdaki soruları sorarak cevapları dinleyin) • Gözleriniz bağlıyken ne hissettiniz? • Birini dolaştırırken ne hissettiniz? • Sizi zorlayan ne oldu? • Sizi rahatlatan ne oldu? • Kolaylaştırıcılıkla bu süreç arasında bağ kursanız, nasıl bir bağ kurarsınız? 11 Kolaylaştırıcılık bir bakıma yardım ilişkisidir. Bu süreçte zorlayıcı olmak veya aşırı serbest bırakmak sürece zarar verebilir. Bu nedenle planlı ve sistemli yaklaşım önemlidir. Kişiyi nasıl dolaştırdığınız gideceğiniz yolu en güvenli şekilde gidebilmenizi sağlar. Bu yürüyüş de öncelikle yapacağınız ön hazırlığın ne kadar etkili ve verimli olduğuna bağlıdır. 124 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 1 Bu oturumumuzda öğretim yöntem ve tekniklerini ele alacağız. 2 Şimdi sizden 7 gruba ayrılmanızı istiyorum. Her gruba bir yöntem vereceğim. Konunuz “Kadına yönelik şiddet”. Bu konuda önce bir amaç yazacaksınız. Daha sonra size verdiğim yöntemi kullanarak 5 en fazla 7 dakikalık bir eğitim hazırlamanızı istiyorum Materyal Bölüm 3 Bir adet Ek11 Eğitim Yöntem ve Teknikleri Kartları çıktısı, Eğitim Yöntem ve Teknikleri Sunumu Bölüm 4 (Oturumdan önce bu etkinliğin arkasında yer alan Eğitim Yöntem ve Teknikleri Kartları ekinden bir çıktı alın ve çizgili yerlerden kesin. Bunlar sizin Eğitim Yöntem ve Teknikleri Kartlarınız olacak.) 75 dk. Bölüm 5 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 5.2:EĞİTİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ (Eğitim Yöntem ve Teknikleri Kartlarını dağıtın.) 3 Hazırlık için süreniz 15 dakika. (Gruplar çalışırken aralarında dolaşın. Özellikle vaka çalışması ve rol oynama tekniklerini uygulayacak gruplara destek vermeniz gerekebilir). (Gruplar çalışmalarını tamamladığında sırayla sunumlarını yapmalarını sağlayın. Her sunum tamamlandığında aşağıdaki soruların yardımı ile grubun görüşlerini alın.) a. Sizce amacınızla yöntem uyumlu mu? b. Bu yöntemin avantajları ne olabilir? c. Bu yöntemin dezavantajları ne olabilir? d. Bu yöntemi uygularken nelere dikkat etmek gerekir? (Sunumlar tamamlandıktan sonra Eğitim Yöntem ve Teknikleri Sunumunu açın ve yöntemlerin üzerinden geçin). POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 125 BÜYÜK GRUP TARTIŞMASI EK-11 Eğitim Yöntem ve Teknikleri Kartları Eğiticinin yönlendirmesiyle gruptaki tüm katılımcıları ilgilendiren sorunlar/konular üzerinde ve belirli bir amaca yönelik karşılıklı görüşmelerdir. Bu yöntemi geleneksel soru-cevap yönteminden ayırmak gerekir. Geleneksel soru-cevap yönteminde etkileşim daha çok eğiticiyle katılımcılar arasında ve çok sınırlı bir konu üzerinde olmaktadır. Tartışma yönteminde ise hem katılımcılar ve eğitici, hem de katılımcılar arasında dinamik bir etkileşim ve alışveriş vardır. UYGULAMA • Hoş ve samimi bir havanın doğması için konuya uygun bir giriş yapılır. • Herkesin katılması sağlanır. Tartışmayı tekeline almak isteyenler engellenir. • Tartışma özetlenir. KÜÇÜK GRUP TARTIŞMASI Katılımcıların küçük gruplar halinde deneyim ve fikirlerini paylaşmaları ya da birlikte problem çözmeleri küçük grup tartışması olarak tanımlanır. UYGULAMA • Gruplar dört ila yedi kişiden oluşur. • Ne tartışılacağı anlatılarak grup görevlendirilir. • Grup içinden tartışma yöneticisi, kayıt görevlisi ve bulguları büyük gruba aktaracak sözcü belirlemeleri söylenir. • Her grubun görevini anladığından emin olmak gerekir. • Gruplara tartışma için zaman verilir. Bu sürede eğiticinin gruplardan soru gelmedikçe tartışmaya katılması gerekli değildir. • Grubun bulguları sözcü tarafından büyük gruba sunulur (problem çözümü, sorulara cevap ya da bir derleme olabilir). • Eğitici grubun sunusundan çıkan temel noktaları belirler. • Bu alıştırmadan ne öğrendikleri sorulur. • Öğrendiklerini nasıl uygulayabilecekleri öğrenilir. 126 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 ROL OYNAMA Bölüm 3 Rol oynama iki ya da daha fazla kişinin eğitim konusu ile ilgili bir senaryoyu oynamalarıdır. UYGULAMA • Oyuncular rollerini ve durumu anlamaları için hazırlanır. Bölüm 4 • Ortamı oluşturan gözlemcilerin seyredeceklerine uyumları sağlanır. • Rol oynama izlenir. • Oyunculara teşekkür edilir ve yerlerine dönüp rollerini bıraktıkları zaman oyunda neler hissettikleri sorulur. • Gözlemcilerin gözlem ve tepkileri paylaşılır. Bölüm 5 • Farklı olan tepkiler tartışılır. • Öğrenicilere olanlardan ne öğrendikleri sorulur, öğrenilenler genelleştirilir. • Durumun kendi yaşantılarıyla ne kadar ilgili olduğu sorulur. • Özetlenir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 127 VAKA ÇALIŞMASI* Vaka çalışması, katılımcılara gerçek bir durumun ya da bir dizi olayın sunularak onlardan belirlenen sorunlara ilişkin olası çözüm yollarını ya da atılacak adımları analiz etmeleri istenen bir tekniktir. UYGULAMA • Vaka verilir. • Katılımcılara vakanın bilmeleri gereken ve varsayım yapmalarını kolaylaştıracak yönlerini açıklanır. • Katılımcıların dikkatleri, özellikle göz önünde bulundurmalarını istediğiniz yönlere odaklaştırmaları sağlanır. • Gerekiyorsa vakayı destekleyecek ilave materyaller temin edilir. • Sunum yapmaları sağlanır. • Hatalar varsa uygun bir dille düzeltilir. *Karşılaştığınız bir vakayı katılımcılara uygulamak için hazırlayabilirsiniz. 128 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 SORU CEVAP Bölüm 3 Soru sorma, soruyu yanıtlama ve soru sormayı cesaretlendirmeye dayanan bir yöntemdir. UYGULAMA • Sorular önceden hazırlanmalıdır. • Sorunun amacı belli olmalıdır. Bölüm 4 • Hangi sorunun, ne zaman ve nasıl sorulacağı belirlenmelidir. Sorular bilgiyi nedensel ve akılcı bir şekilde kullanmayı, düşünmeyi sağlayıcı özellikte olmalıdır. • Her soruda bir durum sorulmalıdır. Bölüm 5 • Eğitimci tüm sınıfa yönelmiş olarak katılımcılardan birine soru sormalı, cevap için yeterli zaman bırakmalıdır. • Cevabın doğru ve anlamlı olduğundan emin olunmalıdır. • Katılımcının verdiği yanıt doğruysa desteklenmeli / ödüllendirilmeli, kısmen doğruysa doğru bölüm onaylanmalı, yanlış bölüm düzeltilmeli, tamamen hatalı ise eleştirel bir tavır almadan diğer katkılarla doğru yanıta ulaşma sağlanmalıdır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 129 OTURUM ETKİNLİK 130 1 Grup Süreçleri AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 6 Bölüm 4 Bölüm 3 Grup Gelişiminin Süreci ve Grup Rolleri SÜRE Bölüm 5 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Grup süreçlerini fark eder. Grupta bulunan rolleri ve müdahale yöntemlerini sayabilir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 131 Amaç OTURUM PLANI Etkinlik 6.1 Grup Süreçleri ÖNEMLİ NOT Eğitimde grup süreçlerinin etkisinin öğrenilmesi Grup rollerine ilişkin farkındalık kazanılması Süre 90 dk. Tuckman’a göre, belli bir amaç için bir araya gelmiş her grup belli aşamalardan geçer.* Bu aşamalar; oluşum, karmaşa, kurallara uyma ve çalışma aşamalarıdır. Tuckman’ın bu sınıflamasına daha sonra ayrılma aşaması da eklenmiştir. Eğitimcilerin her bir aşamanın özelliklerini bilmesi, anlaması ve uygun davranışlar sergilemesi etkin bir eğitim için önemlidir. Bu bölüm, eğitimcilerin grup sürecine ilişkin farkındalık kazanmaları için hazırlanmıştır. * Tuckman, Bruce .Developmental sequence in small groups. W.Psychological Bulletin, Vol 63(6), Jun 1965, 384-399. http://dx.doi.org/10.1037/h0022100 132 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 (Yanıtları alın). 3 Bu insanlar henüz bir ekip olmaktan çok uzaktadırlar. Çünkü birbirlerini tanımıyorlardır ve neyle karşılaşaklarını tam olarak bilmiyorlardır. Sizce neler hissederler? Akıllarından neler geçer? Tahta, tahta kalemi, Grup Süreçleri ve Grup Rolleri Sunumu, Ek 12, Ek-13, Ek-14, Ek15 ve Ek16’nın birer çıktısı Bölüm 3 2 Birbirini tanımayan bir grup insanın bir amaçla bir araya geldiğini düşünelim. Bu kişiler sizce hemen grup ya da ekip olurlar mı? Materyal Bölüm 4 1 İster çalışmak için isterse bir eğitim için bir araya gelsin, her grup beş aşamadan geçer. Ekip olma da aynı aşamaları izler. İşte bu etkinliğimizde bu aşamaları ele alacağız. 90 dk. Bölüm 5 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 6.1:GRUP SÜREÇLERİ (Yanıtları alın ve Grup Süreçleri slaydını sunun) 4 Belli bir amaçla bir araya gelen insanların grup olabilmesi için geçmeleri gereken aşamalar vardır. Bunlar Oluşum, Karmaşa, Kurallara Uyma, Çalışma ve Ayrılma aşamalarıdır. (Oluşum/Oryantasyon Aşaması slaydını sunun). 5 Sizlerin de ifade ettiğiniz gibi insanlar bu ilk aşamada tedirginlik, çekinme, kaygı, heyecan, merak gibi duygular hissederler. Henüz birbirlerini tanımadıkları ve diğerleri tarafından söylediklerinin nasıl karşılanacağını bilmedikleri için kaygılanırlar. Kendilerine ilişkin çok fazla bilgi vermekten çekinirler. Aynı zamanda gruba ters düşmekten ya da çatışmadan kaçınırlar. Bir yandan gruba ait olmak isterlerken, diğer yandan orada ne işleri olduğunu düşünebilirler. Neden orada olduklarını, kendilerinden ne beklenildiğini, neyi nasıl yapacaklarını anlamaya çalışırlar. Bir belirsizlik hâkimdir. Bu nedenle liderin kendilerini yönlendirmesini isterler. Sizler de benzer yaşantılardan geçtiniz mi? Örneğin bir çalışma grubuna ya da eğitime katılıp böyle hissettiğiniz oldu mu? POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 133 (Yanıtları alın). 6 Peki, biraz daha ilerleyelim. Diyelim ki, insanlar birbirlerini tanıdılar. Grubun hedeflerini ve kendilerinden ne beklenildiğini öğrendiler. Şimdi grup ya da ekip olurlar mı? (Yanıtları alın ve Karışma/Karmaşa Aşaması slaydını sunun). 7 Bu aşama ortalığın karıştığı aşamadır. Bir yandan belirsizlik ve kafa karışıklığı devam etmektedir. Güç ve kontrol kazanma bu aşamada önemli olduğu için lidere karşı bir direnç oluşmaya başlar. Katılımcılar rekabet duygusu içine girebilir ve bu nedenle üyeler arasında ve üyelerle lider arasında çatışmalar yaşanabilir. Kişiler, liderin ve diğer üyelerin kendi ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamayacaklarına ilişkin kuşkularından dolayı hem lideri, hem diğer grup üyelerini ve sistemi sınayabilirler. Grubun bu aşamada olduğunu nasıl anlayabiliriz? (Yanıtları alın ve Karışma/Karmaşa Katılımcı Duygu ve Davranışları slaydını sunun.) 8 Verilen görevlere direnç gösterme, diğerlerinin görüşlerine karşı çıkma, tartışma, rekabet, devam ve geç kalma sorunları, sözel saldırılar, suçlama, gruplaşmalar, bazen grubu terk etme, liderin bilgisini ve deneyimini sınama vb. 9 Peki, sizce bu karışıklık böyle sürüp gider mi? (Yanıtları alın ve Kurallara Uyma slaydını sunun). 10 Neyse ki bu karışıklık böylece sürüp gitmez. Güç ve kontrole ilişkin çatışmalar uygun bir biçimde çözümlenirse üyeler birbirlerini anlamaya, gevşemeye ve beraber çalışmaya başlarlar. Ekip ruhu ve “biz” bilinci oluşmaya başlar. Üyeler birbirlerine güvenmeye, sorumluluk almaya ve yapıcı eleştirleri kabul etmeye başlarlar. Birbirlerine ve lidere güvenirler. Zaman zaman Karışma Aşamasına geri dönseler de artık daha fazla hedefe odaklanmaya başlamışlardır. (Çalışma Aşaması slaydını sunun). 11 Bu aşamayı üretkenliğin ve motivasyonun yükseldiği Çalışma Aşaması izler. Grup üyeleri birbirlerine destek olmaya, yeni sorumluluklar ve görevler için gönüllü olmaya başlarlar. Birbirlerinin zayıf ve güçlü yönlerini artık öğrenmişlerdir ve diğer üyeleri bu yönleriyle kabul etmeye başlarlar. Kendi içlerinde özerkleşmeye ve insiyatif 134 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 almaya başlarlar. Sorunlar çıksa da bunları yapıcı bir biçimde çözerler. Bu aşamada çok nadir Karışma Aşamasına geri dönülebilir. (Ayrılma Aşaması slaydını sunun). Bölüm 4 Bölüm 3 12 Artık grup, planlanan görevin sonuna geldiklerinin bilincindedir. Hüzünle karışık gurur, kayıp hissi, üzüntü gibi duygular yaşanır. Grup sürecin hiç bitmemesini isteyebilir. Buna karşılık süreçte olumsuz ve zorlu yaşantılar varsa grup üyeleri görevin bittiğine ilişkin sevinç ve ferahlama da yaşabilirler. Grup üyeleri birbirlerine veda etmeye hazırdır. Grup dağılsa da bu süreçten uzun süren dostluklar çıkabilir. 13 Şimdi beş gruba ayrılmanızı istiyorum. Gruplarınızla her aşama için uygun lider davranışlarının neler olabileceğini tartışacaksınız. Bölüm 5 (Gruplara Grup Gelişim Aşamaları Çalışma Sayfası 1, 2, 3, 4 ve 5’i dağıtın). 14 Aranızdan bir sunucu seçmeyi unutmayın. Süreniz 10 dakika. 15 Süremiz doldu. Oluşum Aşamasının sunumu ile başlayalım. (Sunumu dinleyin ve Oluşum Aşaması slaydını sunun) 16 Oluşum Aşaması eğitimlerde açılış ve ilk oturumu kapsar. Bu yüzden ilk oturumumuz olan Tanışma Oturumunu çok önemsememiz gerekir. Bu aşamada liderin açık ve net bir biçimde katılımcıları yönlendirmesi önemlidir. Bunu da öncelikle katılımcılar için rahat bir ortam sağlayarak yapabilirsiniz. Eğitim ortamında nasıl bir oturma düzeni sağlarsanız eğitimciler kendilerini daha rahat hissederler? (Yanıtları alın ve Oturma Düzeni slaydını sunun). 17 Mümkünse slaytta görülen oturma düzenini sağlamak uygun olacaktır. Böyle bir oturma düzeni +,+’ya uygun bir oturma düzenidir. Biz orada bir otorite değil, süreci yöneten bir lider konumunda oluruz. Küçük gruplarda katılımcılar arasında ilişki ve işbirliğini sağlamak daha kolay olur. Sadece bizimle değil, diğer katılımcılarla da iletişim kolaylıkla sağlanır. (Oluşum Aşaması slaydına geri dönün). 18 Liderin ikinci görevi katılımcıların sıcak bir biçimde birbirleriyle tanışmalarını sağlamaktır. İşte bu yüzden tanışma etkinliğinin önePOLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 135 mi büyüktür. Mümkünse katılımcılara isimlik ya da yaka kartları sağlayın. Bunu A4 kağıdını belli büyüklükte parçalara ayırarak, katılımcıların isimlerini tahta kalemiyle yazmalarını ve isimlerini bir iğne ile yakalarına iliştimelerini sağlayarak bile yapabilirsiniz. Katılımcıları güleryüzle, kapıda karşılamak sıcak ve içten bir ilişki kurabilmenizin ilk yoludur. “Süreci yapılandırmak ve kontrolü sağlamak” maddesi deyince aklınıza ne geliyor? (Yanıtları alın). 19 Burada önemli olan belirsizlikleri gidermektir. Ne kadar çok belirsizlikleri giderirseniz süreci yapılandırır ve kontrolü elinizde tutarsınız. İşte bu yüzden katılımcıların beklenti ve endişelerini ifade etmelerini sağlamak çok önemlidir. Neden orada olduklarını, yani eğitimin hedeflerini açıklamak da belirsizliğin giderilmesinde önemli bir rol oynar. Kontrolü sağlamanın en iyi yollarından birisi katılımcılarla birlikte grup kurallarını ya da çalışma ilkelerini belirlemektir. Grup kurallarının katılımcılarla beraber geliştirilmesi onların bu kurallara uymasını kolaylaştırır. Yine +,+’ya uygun bir eylemdir; çünkü bunlar sizin değil, tüm grubun kuralları olur. Bu aynı zamanda katılımcıların kendilerini değerli ve gruba ait hissetmelerine yardımcı olur. (Karışma/Karmaşa Aşaması grubunun sunumundan sonra Karışma/Karmaşa Aşaması slaylarını sunun). 20 +,+ yaşam pozisyununu benimsemenin belki de en önemli olduğu aşamadır. Bu aşamada, liderin en önemli görevi, direnci yönetebilmektir. Direnci yönetebilmek ancak, katılımcıların beklentilerini, kaygılarını ve düşüncelerini etkin bir biçimde dinleyerek, uygun tepkiler vermekle olur. Bunları yok saymak, geçiştirmek, otoriter bir tavır takınmak direnci arttırır ve etkili çalışmayı olanaksız kılar. Kabullenici olmak, diğer kişinin tüm görüşlerini kabul etmek değildir. Kabullenici olmak, karşınızdaki kişinin düşünme ve ifade etme hakkına saygı duymaktır. Eğer lider katılımcıların dile getirdiği beklenti, kaygı ve düşüncelerini ifade etmelerinin doğal olduğunu kabul eder, savunuya geçmez ve ifade edilenleri kişiselleştirmezse bu direnci olumlu bir biçimde yönetmiş olur. Direnci yönetmenin bir diğer yolu da soru ya da görüş hakkında diğer katılımcıların görüşlerini almaktır. Böylece sorun her ne ise katılımcılar arasında tartışılır ve bir sonuca bağlanır. (Kurallara Uyma Aşaması grup sunumunun ardından Kurallara Uyma Aşaması slaytlarını sunun) 21 Bu aşamada gerginliklerin çoğu hallolur ve katılımcılar etkin bir biçimde çalışmaya başlarlar. Bu yüzden lider katılımcıları yönlendirmekten çok onları destekler ve motive eder. Katılımcıların ken136 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 disinden ve hedeften uzaklaşmalarına izin verir. Ancak bir şekilde uygun bir dille katılımcıların dikkatlerini yeniden hedefe toplamak zorundadır. Ayrıca katılımcıların daha fazla insiyatif ve sorumluluk almalarını da anlayışla karşılar. Bölüm 3 (Çalışma Aşaması grubunun sunumunun ardından Grup Aşaması slaytlarını sunun). Bölüm 4 22 Grubun en üretken olduğu aşamadır. Liderden bağımsız çalışabilir; sorumluluklarını yerine getirebilirler. İlave sorumluluk ve görev üstlenebilirler. Grup üyeleri birbirlerine güvenir ve birlik içinde çalışırlar. Birbirlerini zayıf ve güçlü yönleriyle kabul ederler. Sorunları yapıcı bir biçimde çözme eğilimi vardır. (Ayrılma Aşaması grubunun sunumunun ardından Ayrılma Aşaması slaytlarını sunun) Bölüm 5 23 Artık veda etme aşamasına gelinmiştir. Lider yapılması gereken tüm görevlerin bitirildiğinden emin olur. Katılımcılarla beraber sürecin değerlendirilmesini sağlar. Herkesi başarı ve çabalarından dolayı kutlar ve etkili bir kapanış etkinliği ile süreci tamamlar. 24 Şimdi biraz da gruptaki rollerden bahsedelim. (Grup Rolleri slaytlarını sunun) 25 Gruplarda iki tür rol dağılımı olur; bunlardan biri grubun görevine ilişkin, yani işlev rolleri, diğeri ise grubun duygusal yaşantısını belirleyen, yani destek rolleri kategorisidir. İyi çalışan bir grupta her iki kategorinin de temsil edilmesi söz konusudur. Bu rollerin birkaçı bazen bir kişide toplanabilir, bazen de her bir rol ayrı kişilere dağılabilir. Bunların yanı sıra bir de grubu olumsuz etkileyen roller vardır, bunlar genelde grubun ilerlemesini yavaşlatan, engelleyen davranışlardır. Eğitimcinin bilmesi gereken önemli nokta, kişiler bir eğitim ortamına olumlu rollerle gelirler. Bu roller işlev ve destek rolleridir. Bu roller kolaylaştırıcı tarafından yeteri kadar desteklenmediğinde olumsuz roller devreye girer. Grup sürecini yönetmeyi belirleyen en temel etki budur. Örneğin soru soran, bildiği bir bilgiyi sizinle paylaşan bir katılımcı işlev rollerinden bilgi veren ve bilgi isteyen rolünü üstleniyordur. Bu kişiyi böbürlenen veya farklılık güden bir rol olarak algılar ve buna yönelik müdahalede bulunursak, doğal olarak bu katılımcı bir süre sonra öngörülen böbürlenen veya üstünlük taslayan rolüne geçecektir. Kısaca katılımcılar grup sürecine olumlu rolle başlarlar, kolaylaştırıcının yaptığı müdahaleler sonucunda olumlu rollerin devamı veya olumsuz rollerin ortaya çıkması sağlanır. Olumsuz katılımcı yoktur, kolaylaştırıcının etkisi ile ortaya çıkan olumsuz roller vardır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 137 OLUŞUM / ORYANTASYON AŞAMASI OLUŞUM AŞAMASI ÖZELLİKLERİ KATILIMCI DUYGU VE DAVRANIŞLARI • Yabancılık hissi • Belirsizlik • Lidere bağımlılık • Kaygı • Gerginlik • Merak • Tedirginlik • Kafa karışıklığı • Zıt duygu ve düşünceler • Lider tarafından yönlendirme ihtiyacı • Kişisel bilgi vermekten kaçınma EK-12 Grup Gelişim Süreci Çalışma Sayfası 1 SORULAR Oluşum/Oryantasyon Aşamasında 1. Liderin (eğitimcinin) en önemli görevleri nelerdir? 2. Lider (eğitimci) nasıl davranmalıdır? 3. Lider (eğitimci) ne tür etkinlikler uygularsa bu aşama daha rahat atlatılabilir? 138 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 • Karmaşa • Güç ve kontrol savaşları • Gerginlik • Belirsizlik • Rekabet • Kafa karışıklığı • Lidere karşı direnç •Verilen görevlere ve lidere direnç gösterme •Diğer grup üyeleri ile rekabet •Tartışma (bazen sözlü saldırı) •Diğer grup üyeleriyle zıtlaşma •Devamsızlık •Geç gelme •Ortamı terk etme •Gruplaşmalar •Liderin becerilerini, diğer grup üyelerinin bilgisini ve sistemin uygunluğunu sınama EK-13 Grup Gelişim Süreci Çalışma Sayfası 2 SORULAR Karışma/Kargaşa Aşamasında 1. Liderin (eğitimcinin) en önemli görevleri nelerdir? 2. Lider (eğitimci) nasıl davranmalıdır? 3. Lider (eğitimci) ne tür etkinlikler uygularsa bu aşama daha rahat atlatılabilir? POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 KATILIMCI DUYGU VE DAVRANIŞLARI Bölüm 5 KARIŞMA/KARGAŞA AŞAMASI ÖZELLİKLERİ Bölüm 4 KARIŞMA / KARGAŞA AŞAMASI 139 KURALLARA UYMA / DÜZEN AŞAMASI EK-14 Grup Gelişim Süreci Çalışma Sayfası 3 KURALLARA UYMA AŞAMASI ÖZELLİKLERİ KATILIMCI DUYGU VE DAVRANIŞLARI •Sakinlik • Lidere ve diğer grup üyelerine güven duyma • «Biz» bilincinin gelişmesi • Sorumluluk alma •İşbirliği • Birbirlerine destek olma • Gevşeme ve rahatlık •Güven •Paylaşım • Sorumluluk alma • Yapıcı eleştirileri kabul etme SORULAR Kurallar Uyma/ Düzen Aşamasında 1. Liderin (eğitimcinin) en önemli görevleri nelerdir? 2. Lider (eğitimci) nasıl davranmalıdır? 3. Lider (eğitimci) süreci kolaylaştırmak için neler yapabilir? 140 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 KATILIMCI DUYGU VE DAVRANIŞLARI •Yüksek motivasyon ve üretkenlik •Liderden bağımsız hareket edebilme- özerklik •Karşılıklı güven ve işbirliği •Birlik ve beraberlik •Birbirlerini zayıf ve güçlü yönleriyle kabul etme •İlave sorumluluklar ve görevler üstlenme •Sorunları yapıcı bir biçimde çözme •Liderden bağımsız çalışabilme EK-15 Grup Gelişim Süreci Çalışma Sayfası 2 SORULAR Çalışma Aşamasında Bölüm 5 1. Liderin (eğitimcinin) en önemli görevleri nelerdir? 2. Lider (eğitimci) nasıl davranmalıdır? 3. Lider (eğitimci) süreci kolaylaştırmak için neler yapabilir? POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU Bölüm 3 ÇALIŞMA AŞAMASI ÖZELLİKLERİ Bölüm 4 ÇALIŞMA AŞAMASI 141 AYRILMA AŞAMASI AYRILMA AŞAMASI ÖZELLİKLERİ EK-16 Grup Gelişim Süreci Çalışma Sayfası 3 KATILIMCI DUYGU VE DAVRANIŞLARI •Üzüntü • Görevi tamamlama • Boşluk hissi •Değerlendirme • Hüzünle karışık gurur •Veda • Grubun sonlanmaması isteği • Sevinç ve ferahlama SORULAR Ayrılma Aşamasında 1. Liderin (eğitimcinin) en önemli görevleri nelerdir? 2. Lider (eğitimci) nasıl davranmalıdır? 3. Lider (eğitimci) süreci daha rahat atlabilmek için ne tür etkinlikler uygulayabilir? 142 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Karışma/ Karmaşa Aşaması Kurallara Uyma Aşaması Katılımcıları açık ve net bir biçimde yönlendirmek • Olumlu ve rahat bir ortam sağlamak, • Katılımcıların tanışmalarını sağlamak, • Üyelerle içten ve sıcak bir ilişki kurmak, • Süreci yapılandırarak kontrolü sağlamak, • Grup kurallarını belirlemek, • Güven ve ekip ruhunu geliştirmek • Katılımcılara kendilerine değer verildiğini hissettirmek. Direnci yönetebilmek Katılımcıları desteklemek ve motive etmek • +,+ yaşam pozisyonunda kalmak, • Kabullenici olmak, • Savunuya geçmemek, •Kişiselleştirmemek • Direnci yok saymamak, geçiştirmemek • Katılımcıların sorunu çözmeleri için teşvik etmek. • Tanışma etkinliği • Beklenti ve Endişelerin Alınması • Çalışma İlklerinin (Grup Kurallarının) belirlenmesi • Isınma, kaynaştırma, canlandırma ve/veya enerji veren etkinlikler • Proje ve eğitimi tanıtmak • Isınma, kaynaştırma, canlandırma ve/veya enerji veren etkinlikler • Sorunları diğer katılımcıları da dâhil ederek çözmek • Direnç gösteren katılımcılarla aralarda yüz yüze konuşmak • Bireyselleşmelerine ve insiyatif almalarına izin vermek, • Küçük grup çalışmaları • Destekleyici olmak, • Katılımcıların insiyatif • Aktif katılımı sağlamak almaları için teşvik etmek • Yapıcı eleştirilere ya da geribildirimlere izin vermek, • Grubun amaçlarını hatırlatmak Çalışma Aşaması Katılımcıları takdir etmektir. • Katılımcıların daha fazla yaratıcı olmaları için cesaretlendirmek, • Katılımcıları başarılarından ve çabalarından dolayı takdir etmek Ayrılma Aşaması İşlerin zamanında tamamlanmasını sağlamak ve değerlendirme yapmak • İşlerin zamanında tamamlanmasını sağlamak • Katılımcıları bireysel ve grup olarak takdir etmek, • Sürece ilişkin değerlendirme yapmak ve katılımcıların geri bildirimlerini almak • Etkili bir kapanış etkinliği uygulamak POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU ETKİNLİK ÖRNEKLERİ/ YAPILABİLECEKLER • Beyin fırtınası (daha fazla yaratıcı görüşler için) • Olumlu ve koşullu kabul iletileri vermek (Örneğin, bugün gruplarda çok verimli çalıştınız. Bunun için teşekkür ederim). • Değerlendirme Etkinliği • Kapanış Etkinliği 143 Bölüm 3 LİDERİN DAVRANIŞLARI Bölüm 4 Oluşum Aşaması LİDERİN ROLÜ Bölüm 5 AŞAMA Bölüm 2 Grup Gelişim Süreci Çalışma Sayfası Cevapları OTURUM ETKİNLİK 144 1 Soru Sorma 2 Örnek Kullanma 3 Yönerge Kullanımı AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 1 Bölüm 2 OTURUM 7 Bölüm 4 Bölüm 3 Soru Sorma, Yönerge Verme ve Örnek Kullanma SÜRE Bölüm 5 90 dk. OTURUMUN HEDEFLERİ Oturumun sonunda katılımcılar: Soru sorma becerilerini geliştirir. Örnek verme becerileri gelieşecektir. Yönerge verme becerileri gelişecektir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 145 Amaç OTURUM PLANI Etkinlik 7.1 Soru Sorma Etkinlik 7.2 Örnek Kullanma Etkinlik 7.3 Yönerge Kullanımı ÖNEMLİ NOT 146 Soru sorma becerilerinin geliştirilmesi Örnek kullanmada dikkat edilecek noktaların fark edilmesi Süre 45 dk. Örnek verme ve uygun örnek seçmenin öneminin anlaşılması 30 dk. Yönerge verirken dikkat edilecek noktaların fark edilmesi 30 dk. İyi bir eğitimcinin etkili iletişim becerilerine sahip olması beklenir. Etkili iletişim kurmanın en önemli adımlarından birisi, iletişim engellerini fark etmek ve mümkün olduğunca bu engelleri kullanmaktan kaçınmaktır. Uygun zaman da uygun soruları sormak bir eğitimcinin sahip olması gereken becerilerden birisidir. Bu oturum, iletişim engellerine ilişkin farkındalık kazandırmak ve soru sorma becerilerini geliştirmek amacıyla hazırlanmıştır. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 2 Uygun sorular sormak neden önemli? Yani biz iyi bir soru sorduğumuzda ne elde ederiz? (Yanıtları alın ve Soru Sormanın İşlevleri slaydını sunun) 3 Soru sorarak biz katılımcıların bilgi düzeylerini öğrenebilir böylece hangi konulara biraz daha fazla ağırlık vereceğimizi belirleyebiliriz. Soru sorarak katılımıcıların aktif katılımlarını sağlayabiliriz. Verilen cevaplar sayesinde katılımcılar birbirlerinden öğrenebilirler. Soru sormak katılımcıların yanlış bilgilerini düzeltebilir. Katılımcıların soru sorması onların öğrenmelerini kolaylaştırır ve pekiştirir. Özellikle oturumların veya etkinliklerin sonunda sorulan değerlendirme sorularıyla katılımcıların neler öğrendiklerini anlayabiliriz. Materyal Bölüm 3 Soru Sorma Sunumu, katılımcı sayısının en az üç katı renkli post it kağıtlar, bir torba, beş farklı renkte eşit sayıda yapışkanlı nokta etiketi. Bölüm 4 1 Bu oturumumuzda uygun soru sorma becerisini ele alacağız. Doğru zamanda doğru soruyu sormak etkili iletişimin en önemli bileşenlerinden birisidir. Buna ek olarak bir eğitimcinin sahip olması gereken en kritik becerilerden birisidir. 30 dk. Bölüm 5 AKIŞ Bölüm 2 ETKİNLİK 7.1: SORU SORMA 4 Peki, bu söylediklerimizi elde etmek için ne tip sorular sorabiliriz? (Soru Çeşitleri slaydını sunun) 5 Kapalı uçlu sorular, “evet”, “hayır”, “var”, “yok”, “Ankara” gibi tek kelimelik cevaplar alabileceğimiz sorulardır. Örneğin, “Acıktın mı?” ya da “Hangi ilden geldiniz?” gibi. Çok fazla bilgi sağlamadığı için genellikle eğitimlerde çok fazla tercih edilmeyen bir soru tipidir. Ama buna karşılık bu soru tipine araştırmalarda sık karşılaşılır. Açık uçlu sorular genellikle ne, nasıl ve neden gibi soru kelimeleriyle başlayan soruPOLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 147 lardır. Düşünmeye yönlendirir. Katılımcıların bilgi, düşünce ve duygularını öğrenmemizi sağlar. Bunun yanında yönlendirici sorular vardır. (Yönlendirici Sorular slaytını sunun) 6 Yönlendirici sorular, istenen cevabı ima eden sorulardır. Örneğin “Bu kadar çok çalışmaya devam ederseniz ne olur?” gibi. Bu soruyla ben karşımdaki kişinin fazla çalıştığını ve bunun onun üzerinde olumsuz etkileri olacağı varsayımıyla hareket ediyorum. Bazen de karşımızdaki kişiye seçenek sunmak için bu tip sorular sorarız. “Kalan oturumumuzu şimdi mi yapalım yoksa yemekten sonra mı? gibi. 7 Bunun dışında, eğitimde gerek eğitimcilerin gerekse katılımcıların farklı amaçlarla sordukları sorular da vardır. (Amaçlarına Göre Soru Çeşitleri slaydını açın ve sunun) 8 Bu soruların çoğu bir konuyu öğrenme amacıyla sorulan sorulardır. Bazısı bildiğini onaylatmak için sorulur. Bazısı da bildiğini göstermek amacıyla sorulan sorulardır. Bu sorular genellikle uzun ve diğer katılımcılar için yabancı kavramlar içeren sorulardır. 9 Şimdi bunu bir etkinlikle görelim. (Her katılımcıya üç tane post-it dağıtın. Herkese birden fazla yetecek kadar post it hazırladığınızdan emin olun) 10 Şimdi sizden her kağıda bir soru gelecek şekilde, kadına yönelik şiddet ve toplumsal cinsiyetle ilgili sorular yazmanızı istiyorum. (Ne sorusu gibi sorular gelecektir.) 11 Aklınıza gelen soruları yazmanızı istiyorum. Ne kadar isterseniz o kadar soru yazabilirsiniz. Ama her kağıda tek bir soru yazacaksınız. Bu arada yazdığınız kağıtlarda isimleriniz olmasın. (Katılımcılar sorularını yazarken siz de duvara bir tahta kağıdı yapıştırın. Sorular yazıldıktan sonra, bu kağıdın üzerine yapıştırmalarını isteyin) 12 Bitirenler, sorularını duvara yapıştırdığım kağıda yapıştırabilirsiniz. (Herkesin sorularını yazıp duvara yapıştırmalarını bekleyin) 13 Şimdi bu soruları çalışmak üzere gruplara ayrılacağız ama bunu da özel bir yöntemle yapalım. Sizlerden ayağa kalkmanızı istiyorum. 148 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 (Herkes ayağa kalktığında rengini göstermeden herkesin sırtına bir yapışkanlı nokta yapıştırın. Renklerin eşit sayıda olmasına dikkat edin.) Bölüm 2 Bölüm 3 14 Hepinizin sırtına renkli bir nokta yapıştırıyorum. Aynı renkte olanlar bir grup oluşturacaklar. (Herkes aynı renkte olan arkadaşlarını bulduğunda çıkan soruları eşit şekilde bölerek gruplara dağıtın. Grupları ayrı ayrı yerlere oturtun.) Bölüm 4 15 Sarı grup bu sorular sizin, yeşil grup bu sorular sizin …….. (Her gruba eşit miktarda soru dağıtın) Bölüm 5 16 Şimdi elinizde bulunan soruları üçe ayırmanızı istiyorum. Öğrenmek için sorulan sorular, bildiğini onaylatmak için sorulan sorular, bildiğini göstermek için sorulan sorular. (Soruları ayırmaları için zaman verin.) 17 Şimdi elinizde sadece öğrenmek için sorulan sorular kalsın diğerlerini ayrı bir yere diğerlerini ayrı bir yere koyun. Eğitimde bu üç soru türüyle de karşılaşırsınız. Katılımcıların bilmek için mi soru sorduklarını fark etmek önemlidir. Bu grup dinamiğini doğru yönetmenize yardımcı olur. (Öğrenmek Amacıyla Sorulan Sorular slaydını açın ve kısaca sunun) 18 Yapılandırmaya yönelik sorular; katılımcıların zihinlerinde yeni bilgiyi yapılandırmak amacıyla sorulan sorulardır. Bu sorular zihinlerinde daha önce var olan bilgi ile yeni bilgi arasında ilişki kurulması amacıyla sorulur. Örneğin, “Grup gelişimi sürecinde farklı aşamalardan geçtiğimizden daha önce bahsetmiştik. Sizce bu aşamaların her birine uygun eğitimci davranışları nedir?” gibi. Analize yönelik sorular; birden fazla bilgi, düşünce ya da çeşitli aşamalardan oluşan bütünü kapsayan bilgileri çözümlemek amacıyla sorulan sorulardır. Örneğin “Sizce kadına yönelik şiddetin nedenleri nedir?” gibi. Senteze yönelik sorular; katılımcıların parçalar halindeki düşünce ve sonuçları birleştirmelerini sağlayan sorulardır. Örneğin; • Birinci durumda neler hissettiniz? • İkinci durumda neler yaptınız? • Üçüncü durum sizi nasıl etkiledi? POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 149 19 Son olarak tartışma soruları; çeşitli etkinlikler veya çalışmalar sonucunda kazandıkları bilgileri tartışma tarzında hatırlatarak daha iyi öğrenilmesini sağlamak amacıyla sorulan sorulardır. 20 Şimdi biraz önce ayırdığınız öğrenmek için sorulan soruları yeniden açık ve kapalı uçlu sorular olmak üzere yeniden tasnif etmenizi istiyorum. (Soruları ayırmaları için zaman verin.) 21 Eğitimde bu iki soru ile de karşılaşırız, etkin kolaylaştırıcılık açık uçlu ve kapalı uçlu soruları doğru yerde sorabilme becerisidir. Özellikle yetişkin eğitiminde açık uçlu soruları çoğu zaman tercih ediyoruz. Şimdi kapalı uçlu sorularınızı bir tarafa ayırın elinizde sadece öğrenmek için sorulan ve açık uçlu sorular kalsın. (Sorun Odaklı Sorular ve Çözüm Odaklı Sorular slaytlarını açın ve kısaca açıklayın) 22 Sorun odaklı sorular isminden de anlaşılacağı üzere, sorun, sorunun nasıl ortaya çıktığı ve geçmişle ilgilenir. Çözüm odaklı sorular ise çözüme, kişinin geçmişteki benzer durumları atlatmadaki başarılarına, olumlu özelliklerine, şimdi ve geleceğe odaklanır. Ortada bir sorun vardır. Ancak bunu geçmişi irdeleyerek değil, şimdi ve gelecekte neler yapabileceğimizi tartışarak çözebiliriz. Çözüm odaklı konuşma ve soru sorma değişimi kolaylaştırmamıza olanak sağlar. Geçmişi incelemek yerine şimdi ve gelecekteki durumlar üzerinde odaklanır. Sorunlar yerine çözümlere öncelik verir. Buradaki amaç, sorunları doğrudan ele almak yerine işleri daha iyi hale getirecek değişikliklerin araştırılmasına ve kişilere bu değişikliklerin gerçekleştirilmesinde yardımcı olmaktır. 23 Son olarak elinizde kalan öğrenmek için sorulan ve açık uçlu soruları, sorun odaklı ve çözüm odaklı sorular diye ayırmanızı istiyorum. 24 Elinizde soru kaldı mı? Okumak ister misiniz? (Okumalarını sağlayın) 25 O halde bizler eğitim sırasında öğrenmek için sorulan, açık uçlu, şimdi ve geleceğe yönelik çözüm odaklı sorulara odaklanacağız. 150 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 1 Bu eğitimleri yaparken kullanmak istediğiniz bir örnek, bir anektot, veya öyküyü birlikte belirlemenizi istiyorum. Birden fazla da olabilir. Süreniz 10 dakika (Her grup örneklerini belirlediğinde) Kim önce gelmek ister. (Kişinin örneğini paylaşmasını bekleyin.) Bölüm 5 2 Örnek Kullanma Sunumu Bölüm 3 (Soru sorma bölümünde oluşmuş olan gruplara) Materyal Bölüm 4 AKIŞ Bölüm 2 30 dk. ETKİNLİK 7.2: ÖRNEK KULLANMA 3 Şimdi bu örnekle ilgili sizinle bir filitreleme testi uygulayacağız. Filitreleme testinden geçemeyen örnekleri eğitimlerimizde kullanmamamız gerekiyor. (Aşağıdaki soruları tek tek sorarak örneği değerlendirin.) a. Bu örnekte fazla bilgi var mı? Anlatılmasa da olacak bir bölüm var mı? b. Bu örnekte kadın haklarına aykırı bir yön var mı?* c. Bu örnekte insan haklarına aykırı bir yön var mı? d. Bu örnekte ayrımcılık içeren bir mesaj var mı?** (*) Kadın Haklarına Örnekler: Ekonomik: Mülk edinme ve satma hakkı, mirastan yararlanma, kontrol etme ve miras bırakma hakkı, maaş ve gelirine sahip olma hakkı, iş imkanlarına ulaşma hakkı, işte eşit muamele görme hakkı, eşit işe eşit ücret alma hakkı, doğum iznine çıktığında işinin korunması hakkı vb. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 151 Medeni Haklar: Eşit vatandaşlık hakkı, kanun önünde eşit olma hakkı, evlilik, boşanma ve ebeveyn olma hakkı, çocuklarının velayetini alma hakkı, evlilikte eşit haklara ve sorumluluklara sahip olma hakkı vb. Sosyal ve kültürel haklar: Eğitim ve eğitime erişim hakkı, istediği mesleği seçme hakkı, her tülü şiddetten korunma hakkı vb. Pollitik Haklar: Seçme ve seçilme hakkı Kadın haklarına aykırılık: Kadınların medeni durumlarına bakılmaksızın ve kadın ile erkek eşitliğine dayalı olarak politik, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni ve diğer alanlardaki insan hakları ve temel özgürlüklerinin tanınmasını, kullanılmasını ve bunlardan yararlanılmasını engelleyen veya ortadan kaldıran veya bunu amaçlayan ve cinsivete bağlı olarak yapılan herhangi bir ayrım, mahrumiyet veya kısıtlama (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, Madde 1) **(Katılımcılara pek çok fıkranın cinsiyet ayrımcılığı, ırkçılık ve eşitsizlik mesajları verdiğini açıklayın. Her türlü cinsiyetçi ifade ve söylemlerden, örneğin “kadın olmasına rağmen bu kadar mert davrandı”, “kadınlığını bilsin” gibi ifadelerden kaçınılmasının önemini vurgulayın). (Filtreleme bittikten sonra tüm grubu alkışlatın. Her örnek ve grup için aynı süreçi baştan işletin. Örnek Kullanma slaytlarını sunun ve eğitimde örneklerin ve vaka çalışmalarının özenli seçilmesinin önemini vurgulayın.) 4 Etkili bir eğitim uygun örnekleri de içinde barındırır. Eğitim için örnekler neden önemlidir sizce? (Yanıtları alın) 5 Örnekler herşeyden önce bizim anlatımımızı zenginleştirir ve güçlendirir. Anlatılan konuyla günlük yaşam arasında bağ kurmamızı sağlar. Bilgiyi somutlaştırarak anlamamızı kolaylaştırır. Son olarak da neden-sonuç ilişkisini kurmamızı sağlar. Vereceğimiz örnekler kendimizden, deneyimlerimizden, medyadan olabilir. Ancak iste- 152 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 nen yararı sağlamaları ve katılımcıları rahatsız etmemeleri açısından örneklerin çok özenli bir biçimde seçilmesi gerekir. Bölüm 3 (Örnek Kullanırken Dikkat Edilecek Noktalar slaydını sunun) AKIŞ 1 Şimdi sizden bir gönüllü istiyorum. (Gönüllünün gelmesini bekleyin) 2 Şimdi herkese ikişer A4 kağıt dağıtacağım. Bir şekil çizeceğiz. İlk iki çizim için tek bir kağıt, üçüncü çizim için farklı kağıt kullanacaksınız 30 dk. Bölüm 5 ETKİNLİK 7.3: YÖNERGE KULLANIMI Bölüm 4 6 Örnek seçerken dikkat edeceğimiz noktalardan birisi, örneğin konuyla doğrudan ilişkili olmasıdır. Herkes tarafından anlaşılabilmesi önemlidir. Varsayıma dayalı bir örnek olsa da yaşanması muhtemel bir örnek olması gerekir. Herşeyden önemlisi insan hakları, kadın hakları gibi kavramlar ile eşitlik gibi değerlere uygun olmaları beklenir. Materyal Katılımcı başına iki tane A4 kağıdı, kalem (Kağıtları dağıtın) 3 Şimdi gönüllü arkadaşımız …. (ismini söyleyin) 4 size bir şekil anlatacak sizde bu anlatımdan anladığınızı kadarı ile şekli kağıdınıza çizeceksiniz (Gönüllüyü tahta arkası veya kapı arkası gibi katılımcıların onu göremeyeceği ama sesini duyabileceği bir yere alın. Gönüllüye elinden geldiği kadar şekli anlatmasını söyleyin) 5 Bu aşamada soru sormuyorsunuz anladığınız kadarı ile çiziyorsunuz. (İlk çizim tamamlandığında) POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 153 6 Kağıtlarınızın arkasını çevirebilirsiniz. Şimdi bir kere daha anlatacak, yine soru sormak yok. (Bu sefer gönüllüyü katılımcıların görebileceği ve duyabileceği bir yere alın. Şekli göstermemesi konusunda uyarın, beden dilini kullanabileceğini hatırlatın. Tekrar çizmesini rica edin.) (İkinci çizim tamamlandıktan sonra) 7 Tekrar çiziyoruz bu sefer her şey serbest soru sorabilirsiniz. Karşılıklı diyalog kurabilirsiniz. (Gönüllüden tekrar çizdirmesini isteyin.) (Çizimler tamamlandığında gönüllüye teşekkür edip. Gruba alkışlatın. Şekli sunudan tüm gruba gösterin. Aşağıdaki soruların yardımı ile görüşlerini alın. ) • Hangi çizim orijinal çizime en yakın? • Sizce çiziminizi kolaylaştıran neler oldu? • Sizce çiziminizi zorlaştıran neler oldu? • Kolaylaştırıcılık sürecini düşündüğünüzde bu yaşantı size neler söylüyor? 8 Kolaylaştırıcılık sürecinin en önemli noktaları etkili soru sorma, etkili örnek kullanma ve etkili yönerge verebilmekten geçer. (Yönerge Nasıl Olmalı Slaydını açın ve yönergenin nasıl olması gerektiği bilgisini örnekler kullanarak açıklayın) 9 Eğitim açısından yönerge, bizim katılımcıdan yapmasını istediğimiz bir şeyi nasıl yapması gerektiğine ilişkin verdiğimiz direktiflerdir. Yönergeler kısa, anlaşılır olmalı ve “ben” diliyle verilmelidir. Örneğin, “Üç gruba ayrılmanızı istiyorum”. Bir yönergede her seferinde birden fazla iş aynı anda istenmemelidir. Örneğin “Şimdi sizlerden ayağa kalkmanızı, ikili gruplar oluşturmanızı ve kadına yönelik şiddet türlerini tartışmanızı ve bunları yazmanızı istiyorum” şeklinde yönerge verilmesi uygun değildir. Onun yerine uzun bir yönergeyi alt yönergelere ayırmanız ve alt yönergeler yerine getirilirken bir süre beklemeniz gerekir. Son olarak yönergelerin de amaca yönelik ve uygulanabilir olması önemlidir. 154 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 EK OTURUM Bölüm 3 Bu etkinlik, toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimcileri tarafından Toplumsal Cinsiyet Eşitliği oturumlarından sonra uygulanacaktır. (Oturumdan önce aşağıdaki ifadeleri küçük kağıt parçalarına yazın. Bunlar sizin direnç ifadeleriniz olacaktır): a. “Bizim toplumca böyle bir sorunumuz olduğuna inanmıyorum. Abartılıyor”. (İpucu: Toplumsal Bölüm 5 90 dk. ETKİNLİK 1: DİRENCİ YÖNETMEK AKIŞ Bölüm 4 TCE Eğitiminde Direnci Yönetmek Materyal TCE Eğitiminde Direnci Yönetmek Sunumu cinsiyet eşitsizliği sorununun farkında olmayanlar. Türkiye’den örnekler vererek ikna etmeye çalışabilirsiniz). b. “Elbette kadınlara önem veriyoruz. Kadınlar bizim başımızın tacı. Onlar çiçektir”. (İpucu: Kadınlara önem veriyor gibi gözüküp uygulamada eski alışkanlıklarını devam ettirenler. İş yerinde kadınla erkeğe eşit fırsatlar ve haklar verilip verilmediğini uygun bir biçimde sorabilirsiniz). c. “Kadın erkek eşit değildir. Her ikisinin özellikleri ve sorumlulukları farklıdır”. (İpucu: Toplumsal cinsiyet eşitliğini kadınla erkeği aynılaştırmak olarak ele alanlar. Ya da kendi statü, güç ve ayrıcalıklarının diğer grup tarafından ellerinden alınacağından korkanlar. Toplumsal cinsiyet oturumlarında ikna etmeye çalışabilirsiniz). d. “Bu tür konular aile birliğini bozuyor”. (İpucu: Böyle düşünmenize neden olan nedir? Kadınların çalışınca evi ihmal edeceklerini mi düşünüyorsunuz? POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 155 Evin sorumluluğu sadece kadında mı olmalı? gibi sorularla konuyu açarak ve ikna cümleleri kullanarak bu katılımcıyı ikna etmeye çalışabilirsiniz). e. “Bizim kültürümüz böyle şeyleri kaldırmaz. Bunlar hep yabancıların bize dayatması”. (İpucu: Değişmekten neden korktuğunu anlamaya ve ona göre bir karşıt söylem geliştirmeye çalışın). 1 Eğitimlerde bazı konular katılımcılarda direnç oluşturabilir. Toplumsal cinsiyet eşitliği böyle bir konudur. Bu oturumda eğitimde direncin ne olduğunu, direncin nedenlerini ve özellikle toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimlerinde ortaya çıkan direnci nasıl yönetebileceğimizi ele alacağız. (Direnç slaydını açın ve açıklayın) 2 Türk Dil Kurumu Sözlüğüne göre direnç, dayanma, karşı koyma gücü, mukavemet olarak tanımlanmaktadır. Eğitimlerde karşılaşılan direnç ise belli konuları öğrenmeye karşı koymak olarak tanımlanabilir. Özellikle sosyal değişim gerektiren konuların direnç yarattığı bilinmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitliği bu konulardan birisidir. 3 Sizce neden katılımcılar toplumsal cinsiyet konusundaki değişime direnç gösterirler? (Yanıtları alın ve Değişime Karşı Direncin Nedenleri slaydını sunun) 4 Değişime karşı geliştirilen direnci dört başlık altında toplayabiliriz: a. Sosyal standart ve normlardan sapmaya karşı direnç: Bazen kişiler isteseler bile, soyutlanacakları ve olumsuz tepkiler görebilecekleri korkusuyla toplumun baskın kültürüne karşı gelmeyebilirler. b. Güç ilişkisine temellenen direnç: Bu tür direnç, şimdiye kadar ellerinde tuttukları statü, güç, nüfuz ve diğer ayrıcalıkların diğer grup tarafından ellerinden alınacağı korkusuyla ilişkilidir. c. Uygulamaya ilişkin direnç: Toplumların yapısı değişime kolayca tepki vermeye ya da bu değişime uyum sağlamaya uygun değildir. Örneğin katı bir hiyerarşik yapıya sahip bir organizasyonun birden bire katılımcı bir yapıya geçmesi kolay değildir. d. Psikolojik direnç: Güvenliği kaybetme korkusu, suçluluk duygusu, kişinin kendi kapasitesine ilişkin şüpheleri, düşük benlik algısı, toplumsal cinsiyetin “kadınların işi” olduğu inancı. 156 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 5 Daha önce bu konularda eğitim veren var mı? (Yanıtları alın) Bölüm 3 6 Hiç bu tür dirençlerle karşılaştınız mı? (Yanıtları alın) Bölüm 4 7 Nasıl baş ettiniz? (Yanıtları alın) Bölüm 5 (Dirençle Başa Çıkmak slaydını açın ve sunun) 8 Eğitiminizde özellikle toplumsal cinsiyet eşitliği eğitiminde dirençlerle karşılaşabilirsiniz. Böyle dirençlerle karşılaştığınızda her şeyden önce aşırı tepki göstermemek ve sakin kalmak önemlidir. Fikrinizi söylerken tartışma tonuna girmeyin, nötr bir biçimde fikrinizi söyleyin. Eğer çok zorlanıyorsanız diğer katılımcılara dönüp onların ne düşündüğünü sorun. Gösterdiği dirence göre gerekirse istatistiki bilgileri kullanın. İkna olmakta direniyorsa zamanınızın kısıtlı olduğunu ve eğer isterse bu konuyu oturum bitince tartışabileceğinizi söyleyin. 9 Şimdi sizlerden beş gruba ayrılmanızı istiyorum. Sizlere bazı ifadeler dağıtacağım. Bu ifadelere karşı ne tür ifadeler geliştirebileceğinizi tartışacaksınız. İfadelerinizi diğer gruplara göstermeyin. Tartışmalarınızı da sessiz yapın ki diğer gruplar duymasın. Sonra da bunları rol oynama yöntemi ile canlandıracağız. Bunun için 20 dakikanız var. Her grup kendi içinde bu ifadeleri savunacak birisini seçecek. (Katılımcıların çalışmasına izin verin) 10 Süremiz bitti. Şimdi her grubun sözcüsünü ya da savunucusunu buraya çağıracağım. Her grup için bir de gönüllü lazım. (Karşılıklı iki sandalye koyun. Gönüllü kişilere sırasıyla üzerinde aşağıdaki rollerin yazılı olduğu kağıtları verin): i. Toplumsal cinsiyetin ne olduğunu sorun. Biraz konuyu anlatmasına izin verdikten sonra eşitliğin iyi bir şey olduğunu söyleyin. Biraz POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 157 daha dinledikten sonra “Bizim toplumca böyle bir sorunumuz olduğuna inanmıyorum. Abartılıyor” deyin. ii. Karşınızdaki anlatırken sürekli kadınların çiçek, baş tacı olduklarını, korunmaları gerektiğini ve kadın haklarına önem verdiğinizi söyleyin. iii.Karşınızdaki size toplumsal cinsiyet konusunu anlatırken biraz dinleyin. Sonra lafını kesin ve kadınla erkeğin eşit olmadığını ve olamayacağını söyleyin. Neden böyle düşündüğünüzü açıklayın. iv.Karşınızdaki size toplumsal cinsiyet konusunu anlatırken biraz dinleyin. Kadın hakları meselesinin ailenin birliğini bozduğunu söyleyin. Neden böyle düşündüğünüzü açıklayın. v. Karşınızdaki toplumsal cinsiyet konusunu anlatırken bunun bizim kültürümüze uymadığını nedenleriyle açıklayın. 11 Gönüllülere biraz düşünmeleri ve rollerine hazırlanmaları için zaman verelim. (Bir iki dakika bekleyin). 12 Şimdi ilk grubun sözcüsünü ve ilk gönüllümüzü buraya alabiliriz. (Sözcü ve gönüllüden karşılıklı oturmalarını ve toplumsal cinsiyete ilişkin sohbet etmelerini isteyin) 13 Karşılıklı oturun ve toplumsal cinsiyete ilişkin sohbet etmeye başlayın. Bu sohbetin konusu örneğin bu eğitimde öğrendikleriniz olabilir. 5 dakikanız var. (Rol oynamayı izleyin. Her rol oynamadan sonra aşağıdaki soruları tartışın): • (Sözcüye) Neler hissediyorsunuz? İkna etmek zor muydu? • (Gönüllüye) Siz ikna oldunuz mu? (Olduysa) En çok hangi kısmı sizin ikna olmanıza yardımcı oldu? (İkna olmadıysa) Sizi ne dese ikna edebilirdi? • (Büyük gruba) İkna etmek için başka hangi argümanlar kullanılabilirdi? (Sunumlardan sonra herkese teşekkür edin. “Ne Yapılabilir?”slaytlarını sunun) 158 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ DEĞERLENDİRME POLİS EĞİTİMİ KATILIMCI KİTABI 4 Giriş Bu el kitabı Aile İçi Şiddetle Mücadele İçin Kadın Sığınmaevleri Teknik Destek Projesi, kısa adıyla Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi kapsamında verilecek eğitimlerin sonuçlarının değerlendirilmesi ve izlenmesi için hazırlanmıştır. Eğitimler ve Süpervizyon Proje kapsamında kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren paydaşlara eğitici eğitimleri/eğitimler verilecektir (Tablo 1). Tablo 1: Proje kapsamında verilecek eğitimler Eğitimin Türü/ Katılımcı Sayısı Kurum/Kuruluş Eğitim Eğitici Eğitimi Süpervizyon Eğitimi 125 (5 gün) 125 (5x5 gün) 125 İç İşleri Bakanlığı (Polis) 500 (5 gün) 26 (2 gün) Sağlık Bakanlığı 200 (5 gün) 26 (2 gün) ASPB Adalet Bakanlığı Aile Mahkemesi Uzmanları 150 (3 gün) Yazı İşleri Müdürleri 125 (5 gün) Adli Tıp Uzmanları 50 (3 gün) Adalet Akademisi Öğretim Görevlileri Belediyenin Danışma Merkezi Çalışanları 26 (2 gün) 25 (5 gün) 100 (3 gün) Tablo1’de de görüldüğü üzere eğitici eğitimcilerinden daha sonra aralarından seçilecek kişilere süpervizyon eğitimi verilecektir. Süpervizyon, meslekte daha deneyimli birisinin daha az deneyime sahip olan birisi için gözlem yapma, bilgi ve destek verme ve izleme yoluyla gerçekleştirdiği öğrenme ve gelişim süreci olarak tanımlanabilir. Süpervizyon yoluyla, verilen eğitimlerin ve hizmetlerin kalitesinin arttırılması, aynı zamanda çalışanların hizmet sunarken karşılaştıkları sorunlarla etkili bir biçimde baş etmeleri amaçlanmaktadır. 160 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Eğitici Eğitimlerinin Çıktıları Eğitici eğitimlerinin hedefleri; Bölüm 3 • Kadına yönelik şiddet konusunda verilen hizmetlerin kalitesinin iyileştirilmesi konusunda hizmet sunanların bilgi, beceri ve davranışlarının geliştirmelerini, • Katılımcıların belirlenen eğitimci (formatör) düzeyine erişebilmeleri ve illerde meslektaşlarını eğitebilir hale gelebilmelerini sağlamaktır. Bölüm 4 Eğitim programı sonunda katılımcılar; • Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadına yönelik şiddet konularında farkındalık kazanır. Bölüm 5 • Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren tüm kurum/kuruluşlara, kurumlar arası ve kurum için iş akışlarına ilişkin bilgi düzeyini arttırır. • Kadına yönelik şiddetle ilgili uluslararası sözleşmeler ve vaka çalışmaları yoluyla ulusal yasal düzenlemelere ilişkin bilgi düzeylerini arttırır. • Şiddete maruz kalan kadınla ve şiddet uygulayanla görüşme teknikleri konusunda bilgi ve beceri kazanır. • Meslektaş süpervizyonunu öğrenir ve süpervizyon verebilir. • Kendi illerinde meslektaşlarını eğitecek becerileri kazanır. Eğitimlerin Değerlendirilmesi Eğitimlerde katılımcılara tanışma, beklentilerin alınması ve grup kurallarının belirlenmesini takiben ön-test ve eğitimin sonunda son-test uygulanacaktır. Birbirinin aynısı olan bu testlerin uygulanmasındaki amaç katılımcıların hangi tutum, bilgi ve beceri düzeyi ile geldiklerini ve eğitim sonunda tutum, bilgi ve beceri düzeylerini hangi düzeye taşıdıklarını değerlendirmektir. Diğer bir deyişle eğitimin katılımcıların tutum, bilgi ve beceri düzeylerinde bir değişikliğe yol açıp açmadığını öğrenebilmektedir. Etkili bir eğitimin katılımcıların bilgi ve beceri düzeylerini arttırdıkları bir eğitim olması beklenir. Uygulanacak testler, testlerin veri girişinin ve analizinin nasıl yapılacağı bu el kitabının ilerleyen kısımlarında yer almaktadır. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 161 Eğitimlerin Raporlanması Rapor formatı bu el kitabının son bölümünde yer almaktadır (BKZ. Sayfa 133). Bu formatta yer alan başlıkların eksiksiz olarak doldurulması, ön ve son-testlerin analizleri ile katılımcı listelerinin de rapora eklenmesi önemlidir. Eğitimlerde ön-test ve son-test olarak kullanılmak üzere 1’i tutum ölçeği, 7’si başarı testi geliştirilmiştir. Söz konusu testlere ilişkin ayrıntılar Tablo 2’de sunulmuştur. Veri Toplama Araçları [Ön ve Son Testler] Tablo 2: Ön ve son testler Testin Adı 162 Amacı Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Ölçeği Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren kurum ve kuruluşlarda çalışanların Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine İlişkin Tutumlarının belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Eğitim alan bütün gruplara uygulanacaktır. Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi Başarı Testi Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren kurum ve kuruluşlarda çalışanların kadına yönelik şiddet ve sunulan hizmetlere ilişkin başarılarını belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Eğitim alan bütün gruplara uygulanacaktır. Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Başarı Testi Kadına yönelik şiddet konusunda hizmet veren kurum ve kuruluşlarda çalışanların şiddete maruz kalmış kadınlarla yaptıkları görüşmelerindeki başarılarını belirlemek amacıyla geliştirilmiştir. Eğitim alan bütün gruplara uygulanacaktır. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi [Sağlık Bakanlığı] Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan çalışanların kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin mevzuat konularındaki bilgi düzeylerini ortaya koymak için geliştirilmiştir. Sadece sağlık bakanlığı eğitimlerinde uygulanacaktır. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi [İçişleri Bakanlığı] İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan polislerin kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin mevzuat konularındaki bilgi düzeylerini ortaya koymak için geliştirmektir. Sadece polis eğitimlerinde uygulanacaktır. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi [Adalet Bakanlığı / Hâkim ve Savcı] Adalet Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan hâkim ve savcıların kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin mevzuat konularındaki bilgi düzeylerini ortaya koymak için geliştirilmiştir. Sadece hâkim ve savcı eğitimlerinde uygulanacaktır. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi [Adalet Bakanlığı / Aile Mahkemesi Uzmanları] Adalet Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan aile mahkemesi uzmanlarının kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin mevzuat konularındaki bilgi düzeylerini ortaya koymak için geliştirilmiştir. Sadece aile mahkemesi uzmanlarının eğitimlerinde uygulanacaktır. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi [Adalet Bakanlığı / Zabıt Kâtibi] Adalet Bakanlığı’na bağlı olarak görev yapan yazı işleri müdürleri kadına yönelik şiddetle mücadeleye ilişkin mevzuat konularındaki bilgi düzeylerini ortaya koymak için geliştirilmiştir. Sadece yazı işleri müdürleri eğitimlerinde uygulanacaktır. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Ön Test ve Son Testleri Kullanırken Dikkat Edilecek Noktalar Testleri katılımcılara vermeden önce sayfalarda kayma olup olmadığını, sayfaların tam olup olmadığını vb. kontrol ediniz. Bölüm 3 Katılımcılara testleri vermeden önce kısaca tanıtınız. Katılımacılara araştırmanın amacını ve önemini kısa bir şekilde özellikle belirtiniz. Katılımcılara verilerin kesinlikle gizli kalacağını, ham verilerin araştırma Bölüm 4 ekibinin dışında kimselerle paylaşılmayacağını, araştırma ekibinin bakanlık veya herhangi bir devlet kurumunda bağımsız olduklarını ve veriler analiz edildikten sonra genel sonuçların paylaşılacağını belirtiniz. Bölüm 5 Veri Giriş Süreci Veri Girişi Adımları: Veri girişleri Bölge Koordinatörleri tarafından yapılacaktır. Veri giriş sürecinde takip etmeniz gereken bazı adımlar vardır: Adım 1 Öncelikle tüm kılavuzu dikkatlice okuyun. Adım 2 Öncelikle katılımcıların ön-test veya son-testlerini 1’den başlayarak numaralandırın. Her bir grup için yeniden 1’den başlayın. Örneğin 12 tane ön-testin olduğunu farz edelim. Bu formları 1’den 12’ye kadar numaralandırmanız gerekmektedir. Adım Her bir ön-test ve son-test size ulaştırılan Excel’de tanımlanmıştır. Öncelikle ilgili testin ait Excel dosyasını açın. 1 numara verdiğiniz formu 2. satırdaki yerine girin. Bu şekilde eğitimindeki ön-testler ve son-testler bitene kadar gireceksiniz. Adım 3 4 Excel’deki test girişi yapılacak hücreler yeşile boyanmıştır. Yeşile boyalı alana girdiğiniz bilgiler formülasyon aracılığıyla bir sonraki Excel sayfasında analiz sonuçlarına ve tablolarına dönüştürülecek- POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 163 tir. Yeşil bölgelerin dışına yazılan bilgiler formülasyonda tarafından dikkate alınmayacaktır. Ayrıca Excel’de yer alan formlara satır ve sütun eklememeniz gerekmektedir. Veri girişleri yaparken; “Demografik bilgiler” için “Yaş” sorusu için direk yaşını yazınız “Cinsiyet” sorusu için “Erkek” seçeneği için “1”; “Kadın” seçeneğini işaretleyenler için “2” “Kıdem” sorusu için direk kıdemini yazınız “Öğrenim düzeyi” sorusu için “Lisans” seçeneği için “1”; “Lisansüstü” seçeneğini işaretleyenler için “2” olarak veri girişi yapın. Birden fazla işaretlemelerde ve boş bırakılan maddelerde Excel hücresini boş bırakın. “Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Ölçeği” için “Kesinlikle Katılıyorum” seçeneği için 1 “Katılıyorum” seçeneği için 2 “Kısmen Katılıyorum” seçeneği için 3 “Katılmıyorum” seçeneği için 4 “Hiç Katılmıyorum” seçeneği için 5 olarak veri girişi yapın. Birden fazla işaretlemelerde ve boş bırakılan maddelerde Excel hücresini boş bırakınız. Diğer testler için; Doğru cevaplar için 1 Yanlış ve boş seçenekler için 0 olarak giriş yapınır. Cevap anahtarlarına modülden ulaşabilirsiniz. Adım 164 5 Testlere ilişkin veri girişini tamamladıktan sonra analizler Excel tarafından otomatik olarak yapılacak olup sizden istenen el kitabının izleyen aşamasında yer alan “Raporlama” kısmına uygun şekilde raporunuzu hazırlamanızdır. Ayrıca dosyayı yedeklemeyi unutmayınız. Excel dosyalarını bir CD’ye ya da flash belleğe kaydettikten sonra formların orijinalleriyle birlikte eğitim görevlisine teslim ediniz. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Ek 3 - Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Başarı Testi Soruları Ek 4 - Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi [Sağlık Bakanlığı] Soruları Bölüm 3 Ek 2 - Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi Başarı Testi [Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı] Soruları Bölüm 2 Teslerin Cevap Anahtarları d b a 2 a a c 3 b d d 4 b a b 5 d d b 6 a c a 7 b a b 8 a b c 9 c b d 10 c c b Bölüm 5 1 Bölüm 4 Cevap Anahtarı Raporlama Aşağıda örnek bir rapor örneği sunulmuştur. Testlerin veri girişini tamamladıktan sonra Excel tarafından otomatik olarak oluşturulan bulgular sayfasından aşağıdaki rapora ilgili bulguları …. ve sarı vurgu ile işaretli yerleri girmeniz yeterlidir. KYŞ Hizmet-İçi Eğitim Kursu Etki Raporu Katılımcılar …………. ilinde düzenlenen “Kadına Yönelik Aile-içi Şiddete Yönelik Hizmet-İçi Eğitim” ölçme araçları toplamda 71 Sağlık Bakanlığı çalışanına uygulanmıştır. Eğitime katılan Sağlık Bakanlığı çalışanlarının demografik özelliklerine ilişkin özellikler Tablo 1’de sunulmuştur. Tablo 1’de görüldüğü üzere eğitime 67 erkek, 4 kadın çalışan katılmıştır. Eğitime katılınların 51’i lisans, 20’si ise lisansüstü öğrenime sahiptirler. Ayrıca eğitim katılan çalışanların yaş ortalamaları 44.9, kıdem ortalamaları ise 20.9’dur. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 165 Tablo 3: Katılımcı grubunun demografik özelliklerine ilişkin dağılımlar Seçenekler 1 2 Toplam Erkek Kadın n 67 4 71 % 94.4 5.6 100 Lisans Lisansüstü n 51 20 71 % 71.4 28.6 100 X 44.9 SS 6.9 X 20.9 SS 7.0 Cinsiyet Öğrenim Yaş Kıdem Bulgular Sağlık Bakanlığı çalışanlarına yönelik verilen hizmet-içi eğitimin değerlendirilmesi amacıyla ön-test ve son-test uygulaması yöntemi benimsenmiştir. Nicel ölçümlerde veriler; (i) Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Ölçeği, (ii) Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi Başarı Testi, (iii) Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Başarı Testi ve (iv) Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi yardımıyla elde edilmiştir. Eğitime katılan Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutumları, Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi, Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Bilgisi ve Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi ön-test ve son-testlerine ilişkin ortalama ve standart sapma değerleri Tablo 2’de sunulmuştur. Tablo 2’de görüleceği üzere Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutumları’nın ön-test ortalaması 7.71 iken son-test or- 166 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 talaması 12.56’dır. Bu sonuça göre eğitim sonrasında Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutumları’nda %50’den daha fazla (4.85) yükselme sağlanmıştır. Bölüm 3 Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi’nin ön-test ortalaması 3.23 iken son-test ortalaması 8.55’dir. Bu sonuça göre eğitim sonrasında Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi düzeylerinde %100’ün üzerinde (5.32) yükselme sağlanmıştır. Bölüm 5 Bölüm 4 Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Bilgisi’nin ön-test ortalaması 3.32 iken son-test ortalaması 8.51’dir. Bu sonuça göre eğitim sonrasında Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Bilgisi düzeylerinde %100’ün üzerinde (5.19) yükselme sağlanmıştır. Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi’nin ön-test ortalaması 2.34 iken son-test ortalaması 8.16’dir. Bu sonuça göre eğitim sonrasında Sağlık Bakanlığı çalışanlarının Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi düzeylerinde %100’ün üzerinde (5.82) yükselme sağlanmıştır. Tablo 4: Ön-test ve son-test X, SS değerleri Ön-Test Ölçekler Son-Test X SS X SS 1. Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Tutum Ölçeği 7.71 3.85 12.56 1.54 2. Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi Başarı Testi 3.23 0.77 8.55 1.58 3. Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Başarı Testi 3.32 0.86 8.51 1.44 4. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarı Testi 2.34 0.67 8.16 1.41 POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 167 Hiç Katılmıyorum Katılmıyorum Kısmen Katılıyorum Katılıyorum Kesinlikle Katılıyorum EK-1 Toplumsal Maddeler Cinsiyet Erkekler statüsü yüksek mesleklerde çalışmalıdır. Erkekler kadınlara göre daha mantıklıdır. Evlilikte çocuk sahibi olma kararını eşler birlikte vermelidir. Yuvayı dişi kuş yapar. Kadının en önemli rolü evine özen göstermek ve ailesi için yemek yapmaktır Kız ve erkek çocuklarının eğitim alma hakkı eşit olmalıdır. Bir genç kız evlenene kadar babasının sözünü dinlemelidir. Erkeklerin ev işlerini yapmasını önemserim. Erkekler ağlamaz. Kadınların en önemli görevi anneliktir. Kadının şiddeti hak ettiği zamanlar vardır. Aile geçimini sağlayan erkek olduğu için kadının çalışmasına gerek yoktur. Üniversite eğitimi erkekler için daha önemlidir. Aileler erkek çocuklarına kız çocuklarından daha fazla harçlık vermelidir. Miras paylaşımında erkeklere kadınlardan daha çok pay verilmelidir. Eşitliği Tutum Ölçeği 168 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 d) Yukarıdakilerin hepsini 2 Kadına yönelik şiddetle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Kadınlar yalnızca özel alanda şiddet görür. b) Kadına yönelik şiddet, kadın erkek eşitsizliğinden kaynaklanır. c) Şiddet, kadınları erkekler karşısında ikincil konuma sokmak için kullanılır. d) Kadına yönelik cinsiyet temelli şiddet kadınlara karşı ayrımcılıktır. 3 Aşağıdaki kişilerden hangilerinin uyguladığı şiddet, yakın ilişki şiddeti olarak kabul edilebilir? a) İşverenin kadın işçiyi taciz etmesi b) Eski eşin boşandığı eşini gelip dövmesi c) Sokakta tanımadığı bir erkeğin bir kadına tecavüz etmesi d) Hastanede doktorun hastayı odasından kovması 4 Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? EK-2 Kadına Yönelik Şiddet ve Sunulan Hizmet Bilgisi Başarı Testi Soruları [Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı] a) Devlet Yalnızca resmi nikâhı olanlarla ilgili aile içi şiddetti önlemekle sorumludur. b) Kadına yönelik şiddetin önlenmesi uluslararası sözleşmelerle de düzenlenmiştir. c) Aile içinde kadına yönelik şiddet aile mahremiyetidir, devleti ilgilendirmez. d) Devlet aileyi korumak için aile içi şiddeti cezalandırmamalıdır. 5 Kadına yönelik şiddetle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kadına yönelik şiddet insan hakları ihlalidir. b) Kadına yönelik cinsiyetten dolayı şiddet ayrımcılık biçimidir. c) Kadına yönelik şiddet kadınları zorla ikincil konuma sokar. d) Aile mahremiyetine girdiği için devlet müdahale etmemelidir. 6 CEDAW komitesinin 19. Tavsiye kararıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Taraf devletler hak ihlallerini önlemede gerekli özeni göstermez ve şiddet eylemini soruşturup cezalandırmazlarsa, özel şahıslar tarafından işlenen eylemlerden ve bunlarla ilgili gerekli tazmini sağlamaktan da sorumludurlar. b) Taraf devletlerin aile mahremiyeti nedeniyle aile bireylerinden gelen şiddetle ilgili tazminat sorumluluğu yoktur. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 169 Bölüm 3 c) Beden bütünlüğüyle ilgili haklarını Bölüm 4 b) Yaşama hakkını Bölüm 5 a) Sağlık hakkını Bölüm 2 1 Kadına yönelik şiddet kadının hangi haklarını ihlal eder? c) Kadına karşı şiddet özel alanda gerçekleşirse herhangi bir kamu görevlisi tarafından gerçekleştirilmediğinden devletin sorumluluğu yoktur. d) Taraf devletler hak ihlallerini önlemede gerekli özeni göstermez ve şiddet eylemini soruşturup cezalandırmazlarsa sorumlu değillerdir. Taraf devletlerin hiçbir biçimde tazminat yükümlülüğü bulunmamaktadır. 7 Kadınların insan haklarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kadınların insan hakları, kadınların cinsiyetleri dolayısıyla uğradıkları insan hakları ihlalleridir. b) Kadınların insan haklarının, insan haklarıyla ilgisi yoktur. c) Kadınların insan haklarının görülmemesinde kamusal alan özel alan ayrımı etkili olmuştur. d) Kadınların insan haklarıyla ilgili CEDAW önem taşımaktadır. 8 Aşağıdakilerden hangisi Birleşmiş Milletler’in kadınların maruz kaldığı şiddeti tanımlama üzere geliştirdiği tanımda vurgulanan bir husus değildir? a) Ailenin kutsallığının vurgulanması b) Şiddetin cinsiyet temelli oluşu c) Özel alan kamusal alan ayırımı yapmaması d) Olumsuz sağlık sonuçlarına vurgu 9 Kadına yönelik şiddetin nedenini açıklamak üzere geliştirilen yaklaşımlar arasında bulunmayan hangisidir? a) Ekolojik model b) Güç ve kontrol kurma yaklaşımı c) Sosyal psikiyatrik yaklaşım d) Şiddet döngüsü 10 Türkiye’de kadına yönelik şiddete dair durum için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? a) Kadınlar yaşadıkları şiddeti en çok sağlık çalışanlarına ifade etmektedir. b) Kadının gelirinin erkekten fazla olduğu durumlarda şiddet daha az görülmektedir. c) Ülkeyi temsil eden araştırmalara göre her üç evlenmiş kadından biri fiziksel şiddet görmektedir. d) Kadınların maruz kaldığı kadına yönelik şiddetin görülme sıklığı yıllar içinde azalmaktadır. 170 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 c. kendini rahat hissedeceği ortam yaratmaktır. EK-3 d. terapötik işbirliği kurmaktır. Şiddete Maruz Kalmış Kadınlarla Psikolojik Değerlendirme Görüşmesi Başarı Testi Soruları 2 Danışanla güven ilişkisinin kurulumunda hangi değişken önem arz eder? a. Mekan özellikleri b. Zaman sınırı c. Doğru bilgi ulaşma stratejileri d. Hepsi 3 Aşağıdaki seçeneklerden hangisi görüşme öncesi lojistik hazırlık ögesi değildir? a. Mekan b. Oturma pozisyonu c. Zaman d. Görüşme taslağı I. Kim olduğunuz bilgisi II. Görüşmenin amacı III. Görüşmenin süresi IV. Görüşmenin sonunda ne yapılacağı 4 Görüşmenin tanışma ve giriş kısmında yukarıdaki konulardan hangisi hakkında bilgi verilir? a. I, II, III ve IV b. I, III ve IV c. II, III ve IV d. I, II ve III 5 Aşağıdaki seçeneklerden hangisi Etkin Dinleme’nin özelliği değildir? a. Dinleyici, tutumlarını konuşmaya taşımaz. b. Sözler kadar sözel olmayan ifadeler de önemlidir. c. Konuşmacı sözel ve sözel olmayan mesajlarla desteklenir. d. Dinleyici de en az konuşmacı kadar sürece aktif katılır. 6 Şiddete maruz kalmış kadınla yapılacak görüşme süresince izlenecek yol haritasında (görüşme formatında) hangi başlık diğerlerinden daha çok önem arz eder? a. Önemli yaşam olayları b. Genel sağlık durumu c. Temel yakınma ve şikayetleri d. Beklentileri POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 171 Bölüm 4 b. durumu hakkında doğru bilgiye ulaşmaktır. Bölüm 5 a. güven ilişkisi kurmaktır. Bölüm 3 Bölüm 2 1 Şiddete maruz kalmış kadınla görüşme yapmanın amacı ________________ . 7 Yaşadığı şiddeti anlatmak durumunda kalan kadın en çok hangi duygusuyla ilgili zorluk yaşar? a. Korku ve endişe b. Utanç c.Öfke d.Suçluluk 8 Şiddet yaşantısını anlatırken ziyadesiyle tedirgin olan bir danışana yönelik en uygun müdahale hangisidir? a. Görüşme sonlandırılmalı b. Tamamen güvende olduğu söylenmeli ve ikna edici bir ses tonuyla devam etmesi yönünde cesaretlendirilmeli c. Kendini güvende hissedebileceği zamana kadar görüşmeye ara verilmeli d. Her şeye rağmen devam edilmeli 9 Aşağıdaki seçeneklerden hangisi görüşme sırasında bireyi tehdit eden konulardan değildir? a. Cinsellikle ilgili konular b. Ergenlik dönemiyle ilgili konular c. Madde kullanımıyla ilgili konular d. Yaşadığı travmanın detaylarıyla ilgili konular 10 Hangi özellikteki kişi ‘zor danışan’ olarak kabul edilir? a. Konuşma isteksizliği olan kişi b. Konuşurken tedirgin olan kişi c. Öfkeli kişi d. Aralıklarla konuşan kişi 172 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 b) Şiddet gören kadının yakınları ile ayrıntılı olarak görüşmek c) Acil servisin güvenliği açısından başhekime haber vermek EK-4 d) Aile içindeki bu sorun için kadının evine dönmesini sağlamak Kadına Yönelik Şiddetle Mücadeleye İlişkin Mevzuat Bilgisi Başarısı Testi Soruları 2 Aşağıdakilerden hangisi kadına yönelik şiddetin kadının cinsel sağlığı/üreme sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinden birisidir? a) İstenmeyen gebelikler b) Ölü doğumlar c) Rahim içi aracın etkililiğinin azalması d) Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar 3 Aşağıdakilerden hangisi kadına yönelik şiddete maruz kalan kadınlarla ilgili bilgilerin kayıt altına alınmasında uyulması gereken prensiplerden biri değildir? a) Kadına ait kayıtlar tutulurken yazılacaklar kadınla birlikte belirlenmelidir. b) Kayıtlar doğru, eksiksiz olmalıdır. [Sağlık Bakanlığı] c) Kadına yönelik şiddeti ICD-10 kodlama sisteminde Y06, Y07 ve T74 başlıklarını kullanarak kaydedebiliriz. d) Sağlık kuruluşlarında şiddete maruz kalan kadınların bilgisi herkesin görebileceği şekilde kaydedilmelidir. 4 Aşağıdakilerden hangisi cinsel şiddetin üreme sağlığı ile ilgili sonuçlarından değildir? a) Cinsel isteğin azalması, yok olması b) Cinsel ilişkide genital irritasyon c) İstenmeyen gebelikler ve düşükler d) Somatik yakınmalarda artış 5 Akut cinsel saldırıda örnek alma ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Akut cinsel saldırı sonrası delillerin kaybolmaması için muayene ve örnek alımı en kısa zamanda yapılmalıdır. b) Cinsel saldırı sonrası alınacak örnekler delil niteliği taşıdığından saldırıya uğrayan kadın örnek vermek istemese de kadının hak kaybını önlemek için örneklerin alınması sağlanmalıdır. c) Alınan örnekler hızla ve soğuk zincirde ilgili laboratuara gönderilmelidir. d) Muayene sadece genital bölgeyi değil, tüm vücudu kapsar şekilde yapılmalıdır. 6 Şiddet gören kadınla ilgili sağlık personeli tarafından risk değerlendirmesi yapılmasının yararları aşağıdakilerden hangisidir? a) Durumu tehlike taşıyan kadın ve çocuklarını hayati tehlikelerden korumak için acil önlemler alınabilir. b) Şiddete maruz kalan kadına evlilik hayatlarını düzenlemeleri için gerekli eğitim verilerek aile bütünlüğünün sağlanabilir. POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 173 Bölüm 4 a) Şiddet gören kadınla ayrı bir odada yalnız konuşmak Bölüm 5 şiddet gören bir kadın ile karşılaştığında ilk yapacağı işlerden biridir? Bölüm 3 Bölüm 2 1 Aşağıdakilerden hangisi hastanelerin acil servislerinde çalışan sağlık personelinin c) Şiddetle ilgili durumu tehlikeli olmayan kadınların erken dönemde sağlık sorunlarına tanı konarak tedavisi sağlanabilir. d) Şiddet uygulayan kişinin erken dönemde öfke kontrolü konusunda eğitimi sağlanarak olası riskler önlenebilir. 7 Şiddete maruz kalan bir kadın aile hekimliği birimlerine başvurduğunda risk değerlendirmede riski yüksek bulunmuşsa, ancak evine dönmek istiyorsa neler yapılabilir? a) Evlilik içindeki bu sorunlarını eşiyle konuşarak çözmeleri söylenebilir. b) Evden ayrılmak zorunda kaldığında nereye gideceğini belirlemesi söylenir. c) Kadının eşiyle de görüşerek öfke kontrolü programına katılması önerilir. d) Çatışma çözümü konusunda eşlerin birlikte katılacağı bir eğitim planlanır. 8 Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a) Kadın yönelik şiddet olguları adli olgulardır. b) Adli olgu bildirimi yasal bir zorunluluk olup bu husus TCK 280. Maddede düzenlenmiştir. c) Kişinin talep etmesi durumunda adli rapor düzenlenir ve bu şekilde olgunun bildirimi yapılır. d) Adli raporlar “Türk Ceza Kanunu’nda Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi ve Adli Rapor Tanzimi İçin Rehber” kullanılarak düzenlenir. 9 Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Adli raporlar yaralanmanın ağırlığını ve şiddetini gösterir. b) Yaralanmada silah kullanılması durumunda şikâyet aranmaksızın verilecek ceza yarı oranında artırılır. c) Adli raporlar düzenlenirken fiziksel bulguların yanı sıra ruhsal bulgular da dikkate alınmalı, hastanın psikiyatrik değerlendirilmesi yapılmalıdır. d) Acil serviste bilinci kapalı halde müşahede altında tutulan kadının adli olgu bildirimi hasta kendine geldikten ve onamı alındıktan sonra yapılmalıdır. 10 Aşağıdakilerden hangisi kadına yönelik şiddeti önlemede üçüncül koruma kapsamındadır? a) Şiddetin kadın ve çocuklar üzerinde yarattığı sonuçların azaltılması b) Şiddete maruz kalan kadının travma tedavisinden yararlanması c) Şiddet ile ilgili toplumda farkındalığın artırılması için eğitim verilmesi d) Şiddet ortaya çıktığında hemen fark edilerek etkilerinin en aza indirilmesi. 174 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ RAPORLAMA POLİS EĞİTİMİ KATILIMCI KİTABI 5 Her eğitimciden verdiği eğitime ilişkin bir rapor beklenmektedir. Rapor formatında; 1. Tüm bölümlerin eksiksiz bir biçimde doldurulması, 2. Görüşlerin anlaşılır ve somut ifadelerle yazılması önemlidir. Örneğin “Verimli bir eğitimdi” yerine, “Oturumun hedeflerine ulaştığı katılılımcıların aşağıda verdikleri geri bildirimlerden anlaşılmıştır” gibi bir ifadenin kullanılarak bu geribildirimlerin neler olduklarının yazılması, 3. Alınan her sözlü ya da yazılı geribildirimin raporlara dahil edilmesi, 4. Eğitiminizde iyi eğitimci olacaklarını düşündüğünüz katılımcıların isimleriyle birlikte belirtilmesi beklenmektedir. Ayrıca raporlarınıza aşağıdaki belgelerin dahil edilmesi önemlidir: 1. Katılımcı imza listesi 2. Ön-test ve son-testlerinin analiz raporları da ekleyeceklerdir. (Bir önceki bölümde verilmiştir. 3. Eğer farklı bir doküman dağıtılmışsa dokümanın kopyası Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi Polis Eğitimi Raporu Eğitimcinin Adı Soyadı: Eğitimin verildiği tarih: Eğitimin verildiği yer (il ve mekan olarak) Eğitimcinin verdiği oturumların isimleri: İyi işleyen etkinlikler: (Süre, kullanılan materyal ve yöntemlerin uygunluğu, katılımcıların ilgisi...gibi) 176 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 Bölüm 4 Bölüm 3 İyi işlemeyen etkinlikler (Süre, kullanılan materyal ve yöntemlerin uygunluğu, katılımcıların ilgisi...gibi nedenleri ve çözüm önerileriyle beraber) Bölüm 5 Eğitim ortamına ilişkin görüşler (Katılımcıların ve sizin eğitim ortamına ilişkin görüşleriniz) Katılımcılara ilişkin genel görüşler (katılımcıların doğru seçilip seçilmediği, ilgili olup olmadıkları, aktif katılımda bulunup bulunmadıkları ve motivasyon düzeyi) İyi eğitimci olacaklarını düşündüğünüz katılımcıların isimleri POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU 177 Eğitime ilişkin genel görüşler (oturumun hedeflerine ulaşıp ulaşmadığı, katılımcılardan alınan geri bildirimler, yaşanan sorunlar – ne yaşandığı ve nasıl çözüme kavuşturulduğu, oturumların belirtildiği gibi uygulanıp uygulanmadığı – uygulanmadıysa nedenleri) 178 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Bölüm 1 Bölüm 2 POLİS EĞİTİMİ KATILIMCI KİTABI Bölüm 3 Bölüm 4 Bölüm 5 POLİS EĞİTİCİ EĞİTİMCİSİ KILAVUZU SÖZLÜK Bu sözlük, UNFPA and WAVE’in geliştirdiği Strengthening Health System Responses to Genderbased Violence in Eastern Europe and Central Asia - A Resource Package, 2014 materyalinden alınmıştır. 179 180 Aile/Ev içi şiddet Aile içi şiddet, aile içerisinde veya hanede veya mağdur faille aynı evi paylaşsa da paylaşmasa da eski veya şimdiki eşler veya partnerler arasında meydana gelen her türlü fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik şiddet eylemi anlamına gelir (İstanbul Sözleşmesi madde 3). Eş ya da partnerin şiddet uygulaması ya da şiddet uygulama tehdidinde bulunmasıdır. Ev içi şiddet fiziksel, cinsel, ekonomik, duygusal, sözel ya da psikolojik istismarı içerebilir. Ev içi şiddet diğer kişinin sürekli olarak kendini mutsuz ve aşağılanmış hissetmesine yol açan herhangi bir eylemdir. Bu eylemler taciz (cinsel tacizi de içeren) aşağılama gibi diğer kişiye zarar verme olasılığı bulunan ya da veren herhangi bir uygulama biçiminde olabilir. Bu eylemler sonucunda kişinin güvenliği, sağlığı ve iyilik hali tehlikeye girer ya da zarar görür. Birey olarak kişinin özel hayatı, özerkliği ya da güvenliği göz ardı edilirken itibarı da zedelenir. Baskı Gücün ve otoritenin bireyler ya da gruplar üzerinde haksız va zalimce kullanımıdır. Birlikte olunan kişiden kaynaklanan şiddet Birlikte olunan kişinin fiziksel, cinsel ya da psikolojik zarara yol açan fiziksel saldırganlık, cinsel baskı, psikolojik istismar ve kontrol etme şeklindeki herhangi bir davranışta bulunmasıdır. Bu şu anda birlikte olan kişileri olduğu gibi ayrılmış olan çiftleri ve eskiden birliktelikleri olan kişileri de kapsar (WHO 2013). Cinsel saldırı Cinsel şiddetin bir alt kategorisi olan cinsel saldırı sıklıkla fiziksel ya da diğer güç biçimlerini kullanarak cinsel penetrasyonu ya da teşebbüsünü içerir. Cinsel saldırı fiziksel zor kullanarak ya da baskı yaparak vulva ya da anüse penisin ya da diğer vücut parçalarının ya da bir nesnenin penetrasyonu olarak tanımlanan tecavüzü içerir. Yasal tecavüz tanımları farklılık gösterebilirse de oral penetrasyon da tecavüz kapsamında ele alınabilir (WHO 2002, cited in WHO 2013). Cinsel şiddet Cinsel şiddet (sexual violence), bir saldırganın şiddete maruz kalana yakınlığına bakılmaksızın ev ya da işyeri dahil herhangi bir ortamda cinsel içerikli eylemde bulunması ya da buna kalkışması, istenmeyen cinsel ifadeler kullanması ya da önerilerde bulunması, para karşılığı seksle ilgili herhangi bir girişimde bulunması ya da baskı yoluyla karşıdaki kişinin cinselliği üzerinde baskı kurmasıdır work (WHO 2002, ve WHO 2013). Cinsel taciz Göz korkutucu, düşmanca, aşağılayıcı ve saldırgan bir ortam yaratarak bireyin haysiyetini ihlal eden ya da etmeyi amaçlayan cinsel içerikli istenmeyen sözel, sözel olmayan ya da fiziksel eylemlerdir (Article 2 AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Directive 2006/54/EC). İşyerinde cinsel taciz sıklıkla iki şekilde ortaya çıkar: 1) Tacizci işle ilgili bir fayda vaadeder-örneğin ücret artışı, terfi, iş güvencesi-bazı cinsel davranışlara yönelik talepleri yerine getirmesi halinde- ya da tacizci gözüne kesitdiği kişiye karşı düşmanca ve aşağılayıcı çalışma ortamı oluşturur (ILO’dan uyarlanmıştır). Cinsiyet Kadın ve erkek arasındaki biyolojik farklılıktır. Çocuğun cinsel istismarı Temas içeren ya da içermeyecek şekilde çocuğa yönelik cinsel içerikli herhangi bir davranıştır. Çocuk 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununa göre ergin olsa bile, 18 yaşın altındaki her birey çocuktur. Duygusal istismar/şiddet Duygusal zarar vererek bireyi kontrol altına almayı hedefleyen tehdit, aşağılama, sindirme, küçük düşürme, baskı vb. şeklindeki davranışlar olup ev içi ve cinsel şiddet gibi diğer şiddet biçimlerinin öncülü şeklinde ya onlarla birlikte bulunabilir. Ekonomik şiddet Ekonomik şiddet kadının zaman, ulaşım, barınak, güvence, gıda ve giysi gibi kaynaklara erişimden alıkoymak ya da bu kaynaklara erişimini kontrol altına almak için kullanılır. Ekonomik şiddet eylemleri şunları içerir: Kadının çalışmasını yasaklamak Kadını ailede ekonomik konularda alınan kararların dışında bırakmak Paraya ya da mali bilgiyi kadından gizli tutmak Kadın ve çocuklarının yaşamlarını sürdürmeleri için gereken harcamaları yapmayı ya da faturaları ödemeyi red etmek Ortak olarak alınmış olan eşyaları tahrip etmek (Warshaw/Ganley’den adapta edilmiştir). SÖZLÜK Erken evlilik/ zorla evlilik Çocuk Hakları Sözleşmesine göre 18 yaşından önce ve Türk Medeni Kanunu’na göre 17 yaşının tamamlanmasından önce fiziksel, fizyolojik ve psikolojik açılardan evlilik ve çocuk doğurma sorumluluğu taşımaya hazır olmadan gerçekleşen evliliklerdir (Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması, 2015). Ev içi şiddet Aile içinde ya da ev olarak tanımlanan birimde ya da eski ya da şimdiki eşler ya da partnerler arasında saldırgan kurbanla aynı evi paylaşsın ya da paylaşmasın meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik ya da ekonomik şiddet eylemleridir (İstanbul Sözleşmesi Madde 3). Ev içi şiddetin iki temel şekli şimdiki ya da eski eşler ya da partnerler arasında meydana gelen eş ya da partnerden kaynaklı şiddet ve tipik olarak ebeveynlerle çocuklar arasında meydana gelen nesiller arası şiddettir. 181 Ev içi şiddeti takiben intihar Şiddet ve baskıdan kaçmak için kadınların intihara teşebbüs etmesidir. Bazan de aile üyelerinden gelen uygun ve namuslu davranma için yapılan Baskılardan dolayı meydana gelir. Bazı olgularda meydana gelen ölüm intihar süsü verilmiş intiharlardır (Birleşmiş Millet KYŞ Özel Raportörü VAW 2007). Fiziksel şiddet Fiziksel yaralanma, ağrı ve bedende çeşitli türde bozulmalara yol açacak şekilde fiziksel güç kullanılmasıdır. Yaralanmaların ciddiyeti minimal doku hasarından, kemik kırıklarına ve kalıcı hasarlara ve ölüme kadar gidebilir. Fiziksel şiddet edimleri, tokatlama, itip kakma, itekleme, çimdikleme, dövme, tırmalama, boğazını sıkma, ısırma, kapma, sarsma, tükürme, belirli bir vücut bölgesini kıvırma, istenmeyen bir maddeyi yemeye zorlama, kadının tıbbi tedaviye veya diğer hizmetlere erişimini engelleme ve evdeki eşyaları kadına fırlatma ya da onlarla kadına vurma, bıçak ya da tabanca kullanma (Warshaw/Ganley’den uyarlanmıştır 1996). Güçlendirme Dutton’ın güçlendirme teorisine göre kadının kendi yaşamı üzerinde daha fazla kontrolu olduğunu hissetmesine yardım etmeyi ve geleceği hakkında kararlar alabilmesini sağlamayı hedefleyen süreçtir. Dutton dövülen kadınların “hasta” olamadığını ancak “hasta durum” içinde olduklarını ve tanımlamak ve anlamak için yanıt ihtiyacı, farklı destek gereksinimi, savunuculuk ve şifa verici yaklaşım ihtiyacı içinde olduklarını söyler. Savunucuk müdahalalerinin ve bazı psikolojik (kısa danışmanlık) müdahalelerin anahtar gerçeği savunuculuktur (Dutton 1992, WHO 2013). 182 İnançlar Bireyin hayatında önem taşıyan din, kültürel uygulamalar ve diğer önemli alanlarla ilgili sıkı sıkıya bağlı olduğu tutumlardır. İnsan Hakları Bireylerin ve grupların temel haklarına ve onuruna yönelik müdahalelere karşı korunmasını sağlayan evrensel güvencelerdir. İstismar Adil olmayan kazanç sağlamak üzere bireyi zarar verici ya da yasal olmayan şekilde kullanmak. Kadın sünneti Bazı toplumlarda yasa dışı ve gizli olarak yapılan dış genital organların bir kısmının ya da tamamının çıkarılmasına yönelik uygulamadır. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Kadın ticareti Sömürü amaçlı olarak bir kadın üzerinde kontrol sağlayacak kabul için tehdit ya da güç kullanılarak ya da baskı, alıkoyma, hile, aldatma, nüfuzun, pozisyonun ya da kişinin kırılganlığının kötüye kullanılmasıyla, para ya da diğer bir takım faydaları sağlayarak ya da bunları karşıdan alıp onay sağlayıp bir kadının işe alınması, bir yerden bir yere götürülmesi, bir yerden bir başka yere aktarılması, para ile alınıp satılmasıdır. Bu tür sömürü, fahişeliği ya da diğer cinsel sömürü biçimlerini, zorla çalıştırmayı, kölelik ya da kölelik benzeri durumları, esaret ya da organların alınması sömürüsünü içerir. Kadına yönelik şiddet Kadına yönelik şiddet, cinsiyete dayanan, kadını inciten, ona zarar veren, fiziksel, cinsel, ruhsal hasarla sonuçlanma olasılığı bulunan, toplum içerisinde ya da özel yaşamında ona baskı uygulanması ve özgürlüklerinin keyfi olarak kısıtlanmasına neden olan her türlü davranıştır (Kadınlara Karşı Her Türlü Şiddetin Ortadan Kaldırılması Bildirgesi – DEVAW madde 1). Kadına yönelik şiddet diğerleri yanında şunlara da vurgu yapar: a) Aile içinde ortaya çıkan dayak, ev halkından olan kız çocuklarının cinsel istismarı, drahoma nedenli şiddet, evlilik içi tecavüz, kadın sünneti, kadına zarar veren geleneksel uygulamalar, eş harici diğer kişilerden kaynaklı şiddet gibi fiziksel, cinsel ve psikolojik şiddet, b) Tecavüz dahil cinsel istismar, iş ortamında, eğitim kurumlarında ve diğer yerlerdeki cinsel taciz ve aşağılama, kadın ticareti, fahişeliğe zorlama gibi genel toplumda ortaya çıkan fiziksel, cinsel ve psikolojik şiddet, c) Nerede olursa olsun devlet tarafından göz yumulan fiziksel, cinsel ve psikolojik şiddet (DEVAW madde 2). Bu rehberde Toplumsal cinsiyet temelli şiddet ile kadına yönelik şiddet aynı anlamda kullanılmıştır. SÖZLÜK Kız/gelin kaçırma Bir kadını ya da kızı isteği dışında kandırarak, güç kullanarak ya da psikolojik baskı yaparak onu kaçıranlarla evlenmeye zorlamadır. Namus cinayetleri Olumsuz davranışları nedeniyle ailesinin namusunu lekelediğinden şüphelenilen kadın ve kızlar ailenin namusunu temizlemek üzere erkek kardeşleri, babaları, amcaları ya da diğer akrabaları tarafından öldürülebilirler. Namus cinayetleri, tecavüz, sadakatsizlik, flört etmek ya da ailenin namusunu alçalttığı düşünülen herhangi bir davranışa bağlı olarak işlenebilir ve kadın, erkek akrabası tarafından ailenin toplumdaki adını temizlemek için öldürülür. Suistimal iddiası bile aile namusunu temize çıkartmak için harekete geçmeye yeterlidir ve kadını öldürmeye gerekçe oluşturabilir. Cinayet işleme girişiminde bulunan erkekler genellikle cezasız kalır ya da hafifletilmiş cezalara çarptırılırlar (UN Women Virtual Knowledge Centre). 183 Normlar Patriarka/ataerki Erkeğin baskın kadının ikincil konumda olduğu sosyal yapıdır. Psikoloijk şiddet Doğrudan kadının pskoloijk bütünlüğünde bozulmaya yol açan eylem ya da eylemler dizisidir. Psikolojik şiddet eylemleri şunları içerir: kadına ya da yakını olan bir kişiye yönelik tehditler ya da zarar verici eylemlerin sözler ya da edimler biçiminde (ör. Silah kullanarak ya da silah gösterek), sarkıntılık ve işyerinde yıldırma şeklinde, aşağılayıcı ve hakaret içerikli yorumlarla, yalnızlaştırma ve iletişim kısıtlamayala, (ör. Kadını eve kilitleyerek, işini bırakmaya zorlayarak, hekime görünmesini yasaklayarak), saldırgan eşin kadını kontrol etmek ya da incitmek için çocuklarını kullanmasıyla (ör. çocuğa saldırarak, annesine yaptığı saldırıları izlettirerek, çocukları alıp gitmekle tehdit ederek ya da çocukları kaçırarak) ortaya çıkmasıdır. Bu eylemler hem kadına hem çocuğa şiddet biçiminde de olabilir (Warshaw/Ganley’den uyarlanmıştır 1996). Saldırgan Bir kişi ya da bir gruba şiddet uygulayan bir kişi, grup ya da kurumdur. Uygulanan şiddet doğrudan olabildiği gibi şiddeti destekleyerek ya da şiddete göz yumarak da olabilir. Sömürü Dürüst olmayan bir şekilde kendi yararı için başkası üzerinden avantaj sağlamaya yönelik eylemdir. Statü/Durum Bireyin bir toplumda diğer insanlarla ilişkilerinde sosyal ve ekonomik konumudur. Şiddet Şiddete maruz kalan kadın/ mağdur 184 Bireylerin ya da bir grubun toplum içerisinde sergiledikleri davranışlardır ve bu davranışlar normal davranışları tanımlamak üzere kullanılır. Zor veya güç kullanarak diğer bir kişiye zarar vermek. Kadına yönelik şiddetin herhangi bir şekline marzu kalmış kadınlar ve kız çocuklarını ifade eder. Uluslararası yasa “mağdur”u ev içi şiddete ya da kadına yönelik şiddete maruz kalmış herhangi bir kimse olarak tarif eder (İstanbul Sözleşmesi Madde 1). Her iki terimde birbirinin yerine kullanılabilmektedir. Şiddet gören kadınlar ve kız çocukları “pasif” mağdurlar olmadıkları gibi aktif olarak şiddeti durdurmaya çalışır koruma ve destek ararlar (WAVE 2008). Ancak WAVE şiddet görmüş kadın ifadesini tercih etmekte olup sadece uluslararası insan hakları yasaları ve standartlarında ya da kavrama özel terminoloji kullanıldığında yasalarda diğer ifadeleri kullanmaktadır (cinayetle ilgili fadelerde olduğu gibi). AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ Tecavüz Fiziksel zor kullanarak ya da baskı yaparak vulva ya da anüse penisin ya da diğer vücut parçalarının ya da bir nesnenin penetresyonudur. Yasal tecavüz tanımları farklılık gösterebilirse de oral penetrasyon da tecavüz olarak içerilebilir(WHO 2002, cited in WHO 2013). Toplumsal cinsiyet Belirli bir toplumda kadın ve erkekler için uygun olduğu varsayılan sosyal olarak yapılandırılmış roller, davranışlar, eylemler, niteliklerdir. Cinsiyet ve cinsiyetle ilişkili biyolojik işlevler genetik olarak programlanmıştır, toplumsal cinsiyet rolleri ve güç ilişkileri ise toplumsal olarak inşa edilirler-kültürden kültüre ve zaman içinde farklılaşır ve bu nedenle değiştirilebilme özelliği taşırlar. Toplumsal cinsiyet rolleri ve özellikleri tek başına var olmadıkları gibi birbirleriyle ve kadınlarla erkekler, kızlarla oğlanlar arasındaki ilişkiler üzerinden tanımlanırlar (MWIA 2002, WHO tarihsiz dökümanından uyarlanmıştır). Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet (TCDŞ) Rızası olmamasına karşın bireye karşı girişilen zarar verici eylemler için kullanılan şemsiye bir kavramdır ve kadınlar ve erkekler arasında sosyal olarak tarif edilen farklılıklardan köken alır. TCTŞ, kadınlara ya da kız çocuklarına yönelik şiddetle aynı anlama gelmemekle birlikte, yetişkin erkekler ve oğlan çocukları tarafından kadınlar ve kız çocuklarını hedef alır. TCTŞ kadınların toplumdaki ikincil durumları nedeniyle erkeklere göre daha sık olarak bu sebeple şiddet gördüklerine dair bilgiyi de içermesi nedeniyle daha açıklayıcı bir ifadedir. TCTŞ’in çok farklı tipleri vardır ve bunlar sıklıkla cinsel şiddet, cinsel sömürü ve istismar, ev içi şiddet, ekonomik şiddet ve duygusal şiddeti içerir. Sırf kadın olduğu için ve orantısız şekilde kadına yönelen şiddettir (CEDAW GR 19, Madde 3 Istanbul Sözleşmesi). Bu rehberde toplumsal cinsiyet temelli şiddet ve kadına yönelik şiddet birbirinin yerine kullanılabilmiştir. Toplumsal cinsiyete dayalı cinsiyet tayini SÖZLÜK Erkek çocuk tercihini içeren toplumsal cinsiyete dayalı cinsiyet tayini gebelik oluşmadan önce olabileceği gibi, gebelik sırasında cinsiyet tayini ve cinsiyete bağlı düşük ya da doğum sonrası bebek öldürme (infantisid) ve çocuk ihmali şeklinde olabilir (OHCHR/UNFPA/UNICEF/ UN Women/WHO 2011). Gebelik sırasında cinsiyet tayini doğacak çocuğun cinsiyetini belirlemeye yönelik tıbbi teknikler kullanılmasını ifade eder. Cinsiyet tayini, transfer ve in vitro fertilizasyonu takiben implantasyonda embriyo seçiminden, spermlerin ayrıştırılmasına ve gebeliğin seçici olarak sonlandırılmasına kadar çok sayıdaki uygulamayı içerir. 185 Travma sonrası stres bozukluğu Tutum 186 Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) cinsel saldırı, ağır yaralanma ya da ölüm tehditi gibi bir ya da birden fazla travmatik olaya maruz kalan kişide olay sonrası gelişebilir. Travmatik olaydan sonra en az bir ay süreyle devam eden ve tekrarlayan rahatsızlık verici geriye dönüşler, olayın hatıralarını hatırlamaktan kaçınma ya da genel tepki düzeyinde azalma ve aşırı uyarılmışlık halinin varlığı tanı koydurur (APA 2013). Bireyin herhangi bir konudaki görüş, fikir ve duygularıdır. Zararlı uygulamalar Erkekler tarafından diğer insanların bedenlerine ya da psikolojilerine yönelik olarak uygulanan ve tedavi amaçlı olmaktan çok kültürel, sosyal ve geleneksel motivasyonlara dayalı olup kurbanların sağıkları ve hakları üzerinde zararlı sonuçları olan uygulamalardır. Zararlı uygulamalara örnek olarak erken yaşta/zorla evlendirmeler, kadın genital sünneti, toplumsal cinsiyete dayalı cinsiyet tayini ve dul kadınlara yas tutturma uygulamaları verilebilir. Zorunlu bildirim Bazı ülke ve eyaletler kişileri ya da sağlık personeli gibi belirli çalışanları var olan ya da olduğundan şüphelenilen ev içi şiddet ya da birlikte olunan kişiden kaynaklanan şiddeti bildirmekle yükümlü kılmıştır. Birçok ülkede, zorunlu bildirim esas olarak çocuk istismarı ve küçüklere kötü muamele olgularında uygulanırken, diğer bazılarında ise birlikte olunan kişiden kaynaklı şiddete kadar genişletilmiştir. AİLE İÇİ ŞİDDETLE MÜCADELE PROJESİ .......................................................... Yüklenici(KonsorsiyumLideri) .......................................................... DeutscheGesellschaftfürInternationaleZusammenarbeit(GIZ) GmbH,InternationalServices .......................................................... KonsorsiyumOrtakları .......................................................... EDUSEREğitimDanışmanlıkveUzmanlıkHizmetleri,Türkiye HacettepeÜniversitesi,KadınSorunlarıUygulamave AraştırmaMerkezi(HÜKSAM),Ankara,Türkiye InternationalBund,FrankfurtamMain,Almanya And Sok. No: 8/8 Çankaya, 06680 Ankara T (312) 466 77 91 - 94 F (312) 466 08 88 info@siddetlemucadele.net - www.siddetlemucadele.net