Hac ve Umre 1-6. Kisim Q9_HAC REHBERI
Transkript
Hac ve Umre 1-6. Kisim Q9_HAC REHBERI
HAC ve UMRE REHBER‹ L HAC ve UMRE REHBER‹ © Bütün Haklar› FAZ‹LET ® Neflriyat ve Tic. A.fi.’ye aittir. Grafik / Tasar›m Çamlıca Basım Yayın Bask› Fazilet Neflriyat İstanbul, /CAK 201 ISBN: 978-975-9018-83-7 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 16384 FAZ‹LET ® NEŞR‹YAT ve T‹CARET A.Ş. Bağlar Mah. Mimar Sinan Cad. No: 52 Güneşli - Bağc›lar / ‹STANBUL Tel: (0212) 657 88 00 (Pbx) - Faks: (0212) 657 95 88 www.fazilet.com.tr İÇ‹NDEK‹LER Hacdan Önce Haz›rl›k ve Baz› Tavsiyeler . . . . . . . . . . . . . . 11 Hacc›n Hikmeti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Hacc›n Fazileti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Hac ile Alâkal› Baz› Tabirler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 B‹R‹NC‹ KISIM HACCIN VE KÂBE'N‹N TAR‹HÇES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1- Hazreti Âdem’in Kâbe-i Muazzama’y› ‹nşâs› . . . . . . . . . . 26 2- Nuh Tufan›'nda Kâbe'nin Semâya Kald›r›lmas› . . . . . . . . 29 3- ‹brâhîm ve ‹smail Aleyhimesselam'›n Kâbe-i Muazzama'y› ‹nşâs› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 ‹K‹NC‹ KISIM KÂBE-‹ MUAZZAMA VE MESC‹D-‹ HARÂM . . . . . . . . . . 37 A- Kâbe-i Muazzama ve K›s›mlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Kâbe-i Muazzama'y› Ziyâret ve Tavâf›n Fazîleti . . . . . . . . 44 1- Mültezem ve Kâbe-i Muazzama'n›n Kap›s› . . . . . . . . . . . 46 2- Haceru’l-Esved . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3- Hatîm ve Hicr-i ‹smâil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 4- Mizâb-› Kâbe (Altun Oluk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 B- Mescid-i Harâm ve ‹çindekiler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 1- Makâm-› ‹brâhîm ve Fazîleti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2- Zemzem-i Şerîf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 3- Zemzem'in Fazîleti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 4- Zemzem'i ‹çme Adab› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 5- Safâ ve Merve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 ÜÇÜNCÜ KISIM HAC ‹BÂDET‹ VE YAPILIŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Hac Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 1- Hacc›n Hikmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 2- Hacc›n Farz Olmas›n›n Şartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 3- Hacc›n Edâs›n›n Şartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 4- Hacc›n K›s›mlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 5- Hacc›n Nev'ileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 6- Hacc-› Temettü ve K›rân'›n Şartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . 64 HACCIN FARZLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 ‹HRÂM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 1- ‹hrâm›n Sahih Olmas›n›n Şartlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 2- ‹hrâm›n Vâcibleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3- ‹hrâm›n Sünnetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 4- ‹hrâm›n Müstehaplar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 5- ‹hrâm›n Mübahlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 6- ‹hrâm›n Yasaklar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 7- ‹hrâma Nerede Girilir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 8- Harem Hudutlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 9- Mîkat Mahalleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 10- ‹hrâma Nas›l Girilir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 11- Han›mlar›n ‹hrâm› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 12- ‹hramdan Nas›l Ç›k›l›r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 HACC’IN 2. FARZI: ARAFAT'TA VAKFE . . . . . . . . . . . . 77 1- Vakfe Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 2- Arafat’ta Vakfenin Sahih Olmas›n›n Şartlar› . . . . . . . . . . 80 3- Vakfenin Vâcibleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 4 4- Vakfenin Sünnetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 HACC’IN 3. FARZI: Z‹YÂRET TAVÂFI . . . . . . . . . . . . . . 81 1- Tavâf Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 2- Tavâf›n Nevileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 3- Tavâf›n Vâcibleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 4- Tavâf›n Sünnetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 5- Tavâf›n Yap›l›ş› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 HACCIN VÂC‹PLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 A - SA'Y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 1- Sa'yin Vâcibleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 2- Sa'yin Sünnetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 3- Sa'yin Yap›l›ş› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 B - MÜZDEL‹FE'DE VAKFE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 1- Müzdelife Vakfesinin S›hhatinin Şartlar› . . . . . . . . . . . . . 88 2- Müzdelife Vakfesinin Sünnetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 C - M‹NÂ’DA ŞEYTAN TAŞLAMAK . . . . . . . . . . . . . . . . 89 1- Şeytan Taşlamak ile Alakal› Sünnetler . . . . . . . . . . . . . . 89 D - SAÇLARI TIRAŞ ETMEK VEYA KISALTMAK. . . . . . . 91 E - VED TAVÂFI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 F - KURBAN KESMEK (K›rân ve Temettü hacc› yapanlara) . . . . 91 HACCIN SÜNNETLER‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 HACCIN ÂDÂBLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 A- Hacc-› ‹frad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 B- Hacc-› Temettu’un Yap›l›ş› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 C- Hacc-› K›rân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 HAC VE UMREDE C‹NÂYETLER VE CEZÂLARI . . . . . . . 124 1- Cinâyet Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 5 2- Hac ve Umre'yi Bozup Kazâs›n› Gerektiren Cinâyetler . . 124 3- Bedene (deve veya s›ğ›r kesmek) Gerektiren Cinâyetler . . 125 4- Dem (koyun veya keçi kesmek) Îcâp Eden Cinâyetler . . . 125 5- ‹hrâm Yasaklar›na Uymamakla Alâkal› Cinâyetler . . . . . . 127 6- F›t›r Sadakas› Kadar Tasadduk Gerektiren Cinâyetler . . . 128 7- F›t›r Sadakas›ndan Daha Az Bir Sadaka Vermeyi Îcâp Ettiren Suçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 8- Harem Hudutlar›n›n Avlar› ve Bitkileri ile Alâkal› Suçlar . . 129 HACCA BEDEL GÖNDERMEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 HACDA VEKÂLET‹N C‹Z OLMASININ ŞARTLARI . . . . 130 HEDY VE UDH‹YYE KURBANLARI . . . . . . . . . . . . . . . . 131 KURBAN KESMEK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 ‹HSÂR VE FEVÂT (HACCI GEÇ‹RMEK) . . . . . . . . . . . . . 133 ‹HSÂRLININ HEDY GÖNDERMES‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 DÖRDÜNCÜ KISIM MEKKE-‹ MÜKERREME'DEK‹ Z‹YÂRET YERLER‹ VE VE MÜBÂREK MEKÂNLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 1- Peygamberimiz'in (s.a.v.) Doğduğu Ev . . . . . . . . . . . . . . 138 2- H›ra Dağ› - Nûr Dağ› ve Mağaras› . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 3- Sevr Dağ› ve Mağaras› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 4- Cebel-i Ebû Kubeys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 5- Dâru’l Erkam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 6- Mescid-i Şecere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 7- Mescid-i Cin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 8- Cennetü’l-Mualla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 9- Mescid-i Âişe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 6 10- Mescid-i Cirane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 11- Hüdeybiye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 12- Cebel-i Rahme ve Mescid-i Sahrat . . . . . . . . . . . . . . . . 148 13- Müzdelife . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 14- Minâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 15- Mescid-i Hayf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 16- Mescid-i Bîa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 BEŞ‹NC‹ KISIM PEYGAMBER EFEND‹M‹Z’‹ VE MEDÎNE-‹ MÜNEVVERE'Y‹ Z‹YARET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 RESÛLULLÂH'I Z‹YÂRET‹N ÂDÂBI . . . . . . . . . . . . . . . . 157 MEDÎNE-‹ MÜNEVVERE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 MESC‹D-‹ NEBEVÎ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 MESC‹D-‹ NEBEVÎ’N‹N ‹ÇER‹S‹NDEK‹ MÜBÂREK MEKÂNLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 A- HÜCRE-İ SAÂDET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 B- RAVZA-İ MUTAHHARA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 C- ASHÂB-I SUFFE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 RAVZA-‹ MUTAHHARA ‹ÇER‹S‹NDEK‹ MÜBÂREK MEKÂNLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 1- MİNBER-İ ŞERİF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 2- MİHRAB-I ŞERİF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 3- MAHFİL (MÜEZZİNLİK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 4- HANNANE DİREĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 5- HAZRETİ ÂİŞE DİREĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 6- EBÛ LUBÂBE DİREĞİ - TEVBE DİREĞİ . . . . . . . . . . . 177 7 7- SERİR DİREĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 8- MUHARRES DİREĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 9- VÜFÛD DİREĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 MESC‹D-‹ KUBA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 CUMA MESC‹D‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 MESC‹D-‹ KIBLETEYN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 HENDEK HARB‹’N‹N YAPILDI⁄I YER . . . . . . . . . . . . . . 182 UHUD ŞEH‹TLER‹N‹ VE UHUD DA⁄I’NI Z‹YARET . . . . . 184 CENNETÜ'L BAKΑ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 ALTINCI KISIM UMRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Umrenin Tarifi ve Hükmü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Umrenin Farzlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Umrenin Vâcibleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Umrenin Mîkat Mahalli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Umrenin Fazileti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 UMREN‹N YAPILIŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 PEYGAMBER EFENDİMİZ’İN (S.A.V.) UMRELER‹ . . . . . . 198 YED‹NC‹ KISIM HAC VE UMRE DUÂLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 A- TAVÂFIN YAPILIŞI VE DUÂLAR . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Tavâfın Birinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Tavâfın İkinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 Tavâfın Üçüncü Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Tavâfın Dördüncü Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Tavâfın Beşinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 8 Tavâfın Altıncı Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Tavâfın Yedinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Tavâf Namazından Sonra Duâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 Safâ ve Merve’ye Her Çıkışta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 İki Yeşil Direk Arasında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Say’in Birinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Say’in İkinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Say’in Üçüncü Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 Say’in Dördüncü Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Say’in Beşinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Say’in Altıncı Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 Say’in Yedinci Şavtının Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 Sa’y Sonunda Merve’de Duâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Mültezem’de Okunacak Duâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 Hatice Vâlidemizi Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 Cennetü’l Muallâ’yı Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 Minâ’ya Varınca Okunacak Duâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 Minâ’dan Arafat’a Giderken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 Arafat’a Çıkarken Okunacak Duâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 Arafat’tan Müzdelife’ye Giderken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Müzdelife Vakfesinde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 Müzdelife’den Sonra Minâ’da . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 Şeytana Taş Atarken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Kurban Keserken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Saçlarını Tıraş Ederken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 Arafat Duâları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 Kâbe-i Muazzama’ya Vedâ Ederken . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 9 Medîne-i Münevvere’ye Giriş Duası . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 Peygamber Efendimiz’i Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Hz. Ebûbekir Efendimiz’i Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 Hz. Ömer Efendimiz’i Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 Bakî Ehli’ni Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Hz. Osman Efendimiz’i Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Uhud Şehitlerini Selamlama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 Peygamber Efendimiz’e Veda Ederken . . . . . . . . . . . . . . . 279 Okunması Tavsiye Olunan Duâlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 Seyyidü’l İstiğfar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Biadedi Elf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Salât-ı Münciye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 Salât-ı Nâriye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 Hazret-i Sıddîk’ın (r.a.) Salâtı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 Salât-ı Fethıyye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 Kudretten Taş Üzerine Yazılan Salavât . . . . . . . . . . . . . . . 285 Ahzâb Duâsı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 10 HACDAN ÖNCE HAZIRLIK VE BAZI TAVS‹YELER Hac› aday› kardeşim! Her şeyden evvel şunu bilmelisin ki! Hac yolculuğu ticari ya da turistik bir seyahat değil, bir ibadet yolculuğudur. Bu yolda at›lan her ad›m›n, çekilen s›k›nt› ve meşakkatlerin bir taraftan sevap kazand›r›rken diğer taraftan günahlar›m›z› eriteceğini hiçbir zaman unutmamal›y›z. Mâlî ve bedenî gücü yerinde olan bir Müslüman’a farz olan hac ibadeti, diğer ibadetlere nispetle ifas› oldukça zor olan bir vazifedir. Bu sebeple her şeyden önce sab›rl› olman›z› tavsiye ederiz. Zira uzun bir yol kat edecek ve çok s›cak bir iklimle karş›laşacaks›n›z. Çeşitli yerlerden gelmiş insanlarla buluşacak ve beraber olacaks›n›z. 11 Bazan aç, bazan susuz ve uykusuz kalacaks›n›z. Dengeniz bozulup sinirli halde olabilirsiniz veya karş›n›zdaki öyle olabilir, hatta sizden daha sinirli olabilir. O halde yapacağ›n›z iş çok sab›rl› olmakt›r. Sab›r, sab›r, sab›r... Temiz, efendi, nazik, affedici, tatl› dilli, güler yüzlü ve alçak gönüllü olmak mecburiyetindeyiz. Hac› aday› kardeşim! Sak›n ola kimsenin kalbini k›rma. Çünkü kalp k›rmak Allah (c.c.) nazar›nda Kâbe'yi y›kmaktan daha tehlikeli ve günaht›r. Dikkatli ol! Zira şeytan ve nefis, bu yolda daha çok musallat olacakt›r. Allah (c.c.) şerrinden korusun. Hac› aday› kardeşim! Resûlullah Efendimiz’in (s.a.v.) huzuruna gideceğiz, iyi haz›rlanmal›y›z, maddi ve manevi temizliğimizi iyi yapmal›y›z. Tesbih namaz› k›l›p, tövbe ve istiğfâra, salât-ü selama şimdiden başlamal›y›z. Çok sadaka vermeli ve yolda yetecek kadar para almal›y›z; maddeten ve manen kimseye yük olmamal›y›z. Mümkün olduğu kadar mal›m›zla ve bedenimizle başkalar›na yard›mc› olmal›y›z. Bütün bu güzel şeyler hacc›n›n kabulüne ve ayr›ca o mukaddes yerde bir nafile hac sevab› kazanmam›za inşaallah vesile olur. Nitekim Peygamber Efendimiz (s.a.v.) “Başkas›na yük olmay›n” buyurmuştur. O halde uçakta, 12 otobüste ve kal›nacak yerlerde arkadaşlar›m›za yük olmayal›m, bilhassa yaşl›lara yard›mc› olmaya çal›şal›m. O mübârek yerlerde al›şverişe dalmayal›m, ibâdete gayret edelim. Al›şverişi memleketimizde yapabiliriz; ama Kâbe’yi, Ravza’y› ve Mescid-i Nebevi’yi bulamay›z. Allâhü Teâlâ her hususta yard›mc›m›z olsun... Âmin HACCIN H‹KMET‹ Haccın farz olmasındaki pek çok hikmetten bazıları: İslâm’ın izzetini, Müslümanların birliğini, kardeşliğini temine vesiledir. Her taraftan gelip toplanmış olan Müslümanlar, birbirinden çok istifade ederler. Hac, en faydalı, kudsî bir seyahattir. Orada toplanmış, dünya elbisesinden soyulmuş, beyaz ihramlara bürünmüş olan muazzam bir kitle, mahşerden bir numunedir. Hacda nefsi öldürme vardır. Her hacı, ailesinden ve dostlarından ayrılmış, zevklerini bırakmış, birtakım sıkıntı ve eziyetleri göze almış fedâkar bir Müslümandır. Arafat, Arasat’tan bir numunedir. Hacer-i Es’ad’ı istilâm (selamlama) yevm-i mîsâktaki ahdi tecdid (yenilemek) demektir. Hacda “Ölmenizden evvel ölünüz.” sırrı tecelli eder. 13 “Hacda büyük bir topluluk meydana gelir. İslâm âlemi birbirlerinin hallerini öğrenip, birbirlerine iyilikte ve takvâda yardım ederler. Bir kavim diğerinden nice ibretler öğrenip hikmet alırken, Müslüman kardeşlerinin çokluğu ve dünyadaki gayretleri ile de mânen güçlenir.” (S.H.T.) HACCIN FAZİLETİ (Sure-i Âl-i ‹mrân 96-97) Meâli: "Şüphesiz âlemler için, çok feyizli ve ayn-› hidayet olmak üzere, konulan ilk ev (ma‘bed) elbette Mekke’de oland›r. Orada apaç›k alametler, ‹brâhîm'in makam› vard›r. Kim oraya girerse (taarruzdan) emin olur. Ona bir yol bulabilenlerin (gücü yetenlerin) Beyti hac (ve ziyâret) etmesi Allah'›n insanlar üzerinde bir hakk›d›r. Kim küfrederse şüphesiz ki Allah âlemlerden ganî (müstağni) dir." Dünyâ ve âhiret hayat› bak›m›ndan mühim bir dönüm noktas› olan hac, ihlas ve samimiyetle edâ 14 edildiği zaman Hz. Allah kat›nda yüksek dereceleri ihraz etmeye vesîle olur ve kişiyi her hususta mükemmelleştirir. Nitekim Rasûlüllâh (s.a.v.) Efendimiz buyurdular ki: Manas›: "Kim Allâhü Teâlâ için haccederse, kötü söz ve davran›şlardan sak›n›r ve günahlara sapmazsa, anas›ndan doğduğu gibi günahlardan temizlenmiş olarak döner." Manas›: "Câbir (r.a)'dan Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'in şöyle buyurduğu rivâyet olunmuştur: "Hacc-› mebrûr için cennetten başka mükâfat yoktur." Bunun üzerine: – "Onun mebrûr olmas› ne (ile) dir?" diye soruldu: 1 2 Buhârî, c.2, s.209; Müslim c.4, s.107. Et-Terğib ve't-Terhib, c.2, s.165. 15 Resûl-i Ekrem (s.a.v.): - "Yemek yedirmekle, KRæ kelam NRQXæPDN) iledir" buyurdu. Manas›: Ebû Hureyre (r.a.)'dan æ|yle deGLâL rivayet ROXQPXæWXU: Peygamber Efendimiz’e (s.a.v.) : - "Hangi amel daha fazîletlidir?" diye sorulduâXQGD - "Allah ve Resûlüne îman etmektir." cevab›n› verdi. - "Sonra hangisi denildi?". - "Allah yolunda cihadd›r." buyurdu. - "Daha sonra hangi (amel) dir?" denildi. - "Hacc-› mebrûrdur." buyurdular. 3 4 Buhari, c.2 s. 141; Nesai, c.2, s.3. (W7HUâLE ve't-Terhib, c.2, s.178. 16 Manas›: "Hiç şüphe yok ki, şu beyt (-i şerîf), ‹slam’›n direk (mesabesindeki rukün)lerinden biridir. Kim hac ve umre yaparsa, kefâletini Allah’›n üzerine havâle etmiş demektir. Eğer (bu yolculukta) vefât ederse Allah onu cennete koyar, şâyet ehl(-i beyt)inin yan›na döndürürse ecir ve ganimetle geri çevirir." Manas›: "Hac ve umre yapanlar Allâhü Teâla'n›n elçileridir. Hazret-i Allah onlar› hacca çağ›rd›, hemen icâbet ettiler, onlar da Allah'tan istekte bulundular, Cenâb-› Hak da dileklerini kendilerine verdi." Manas›: "Hacda harcanan para, Allah (c.c.) yolunda (cihad için) sarf edilen nafaka gibi, yedi yüz kat fazlas› ile verilecektir." Allah r›zas› için yap›lan hay›r ve ibâdeti îfa için harcanan paralar, budanm›ş bir asman›n daha çok üzüm vermesi gibi, sahibinin mal›nda bir bereketin husulüne vesile olur. 5 6 Et-Terğib ve't-Terhib, c.2, s.180. Et-Terğib ve't-Terhib, c.2, s.180. 17 Manas›: "Kim hac yapmay› dilerse acele etsin." Bir müminin, hacc› îfada acele etmesinin ihtiyata uygun olduğu bir gerçektir. S›hhati yerinde bulunurken, gençliğini güç ve kuvvetini kaybetmeden, elindeki mâli imkan sars›lmadan ve can tende, para kesede iken yapmal›d›r. Manas›: "Kim aç›k(ta görülen) bir ihtiyaç, (yolculuğuna) mâni olan bir hastal›k veya zâlim bir hükümdar engellemediği halde haccetmezse, dilerse Yahûdî, dilerse Nasrânî olarak ölsün." 7 8 Ebu Dâvûd, c.2, s.141. Et-Terğib ve't-Terhib, c.2, s.211. 18 HAC ‹LE ALÂKALI BAZI TAB‹RLER Beyt-i Mâmûr: Meleklerin Kâbesi. Mescid-i Harâm: Mekke-i Mükerreme’nin ortas›nda Kâbe-i Muazzama’n›n bulunduğu Mescid-i Şerîf’dir. Hac: Husûsî mekân›, husûsî zamanda, husûsî fiille ziyâret etmektir. Hacc-› ‹frâd: Umresiz yap›lan hacd›r. Hacc-› Temettû: Ayn› senenin hac aylar›nda umre ve hacc› ayr› ayr› ihrâmlarla edâ etmektir. Hacc-› K›rân: Bir ihrâmla umre ve hacc› beraber yapmakt›r. Hac aylar›: Şevval, Zilkâde ve Zilhicce'nin ilk on günüdür. Menâsik-i Hac: Hac fiilleri; hacc›n farzlar›, vâcibleri ve sünnetleri. Hacc-› Mebrûr: ‹nsanlara ikram ederek, güzel konuşarak ve günah kar›şt›rmadan yap›lan makbul hacd›r. Alameti, hacdan, üzerinde bulunduğu halden daha hay›rl› olarak gelmek ve günahlara dönmemektir. Umre: ‹hrâml› olarak Beytullah'› tavâf etmek, Safâ ile Merve aras›nda sa'y etmektir. ‹hram: Niyyet ve telbiyeden ibârettir ki, hacca yahut umreye ve k›râna göre her ikisine niyyet 9 ederek harâma dâhil olmakt›r . 9 Nimet-i İslâm. 19 ‹zâr: Peştamal gibi belden aşağ›ya tutulan örtü. Ridâ: Peştamal gibi omuzdan örtülen havlu veya benzeri örtü. Telbiye: "Lebbeyk. Allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. ‹nnel-hamde ven-nimete leke vel-mülk. Lâ şerîke lek." Tehlîl: "Lâ ilâhe illâ'llâhü vahdehû lâ şerîke leh, lehü'l-mülkü ve lehü'l-hamdü ve hüve alâ külli şey'in kadîr." Temcid: "Lâ havle velâ kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi'l-azîm". Hatîm: Kâbe'nin kuzeyinde yar›m dâire şeklindeki duvar. 20 H›cr: Kâbe'nin, hatîmle çevrilmiş olan k›sm›d›r: Kâbe'den say›ld›ğ› için tavâf Hatîm'in d›ş›ndan yap›l›r. Hacer-i Esved: ‹çerisinde insanlar›n ruhlar âleminde verdikleri ahitlerinin bir nüshas›n›n bulunduğu, Cennet-i Âlâ'dan gelmiş bembeyaz ve büyükçe bir yakuttur. Asl›nda bembeyaz iken günahkârlar›n ellerini ve yüzlerini sürmelerinden dolay› siyahlaşm›ş ve Hacer-i Esved denilmiştir. Mültezem: Hacer-i Esved'in konulduğu köşe ile Kâbe'nin Kap›s› aras›d›r. Duâlar›n makbûl olduğu yerlerdendir. Makâm-› ‹brâhîm: ‹brâhîm Aleyhisselâm'›n ayak izlerinin üzerinde âşikâr olarak görüldüğü mübârek bir taşd›r. Mîzâbü'r-rahme: Alt›n oluk. Zemzem: Cebrail Aleyhisselâm'›n ç›kard›ğ› mübârek sudur. Şavt: Kâbenin etraf›n› bir defa dolaşmaya denir. Tavâf: Kâbe-i Muazzama'n›n etraf›nda yedi defa dolaşmakt›r. Yani yedi şavta, bir tavâf denir. Tavâf-› Kudûm (Kudûm Tavâf›): Mekke-i Mükerreme'ye var›l›nca yap›lan tavâft›r. Bu tavâf, âfâkîler (Mekke d›ş›ndan gelen) için sünnettir. Tavâf-› ifâza (Ziyâret Tavâf›): Arafât'tan inildikten sonra yap›lan farz tavâft›r. 21 Tavâf-› Sader (Vedâ Tavâf›): Âfâkiler için Mekke-i Mükerreme'den ayr›lmazdan önce yap›lan vacip tavâft›r. Hac fiilleri bununla tamam olur. Izd›bâ: Sonunda sa'y olan tavâfa başlamazdan evvel ridâ'n›n bir ucunu sağ koltuk alt›ndan geçirip, sol omuz üzerine atmakt›r. Böylece sağ omuz ve kol ihrâm›n d›ş›nda kal›r. Kendinden sonra sa'y olan tavâflar›n her şavt›nda erkeklere sünnettir. ‹stilâm: Tavâfa başlarken ve tavâf esnâs›nda Hacer-i Esved'in hizâs›na her gelişte dönerek namaza durur gibi iki eli kulak hizâs›na kald›r›p "Bismillâhi Allâhü Ekber, lâ ilâhe illallâhü vallâhü ekber" diyerek hacer-i esvede elini koyarak öpmektir. Bu mümkün olmuyorsa el işâreti ile uzaktan selâmlay›p sağ elin içini öpmektir. Remel: Izd›bâ halinde ilk üç şavtta ad›mlar k›salt›lmak ve omuzlar silkelenmek sûretiyle süratli ve çal›ml› yürümektir. Diğer dört şavtta normal olarak yürünür. Safâ ve Merve: Mescid-i Harâm'›n doğusunda, sa'yin yap›ld›ğ› 350 m. aral›kl› iki tepedir. Sa'y: Safâ'dan Merve'ye dört gidiş, Merveden Safâ'ya ise üç geliş olmak üzere yedi şavtt›r. Sa'y, hacc›n ve umrenin vaciplerindendir. Hervele: Erkeklerin, Safâ ile Merve aras›nda her geliş ve gidişte iki yeşil direk aras›nda koşmalar›d›r. 22 Vakfe: Arefe günü öğle namaz›ndan sonra Bayram günü fecir tulu edinceye kadar bir anda olsa Arafta bulunmakt›r. Bir de Müzdelife vakfesi vard›r ki bayram›n birinci günü imsak ile güneşin doğmas› aras›nda Müzdelife s›n›rlar› içerisinde bulunmakt›r. Arafât: Mekke-i Mükerreme’nin güney doğusunda yaya alt› saatlik (25 km) mesâfede bulunan bir mevkidir. Hacc›n rüknünden biri olan Arafat vakfesi orda yap›l›r. Müzdelife: Minâ ile Arâfat aras›nda Harem s›n›rlar› içerisinde bir bölgenin ad›d›r. Meş'ar-i Harâm: Müzdelife'deki Kuzah tepesidir. Şimdi üzerine mescit yap›lm›şt›r. Minâ: Harem s›n›rlar› içerisinde, Kâbe ile Müzdelife aras›nda bir mevkidir. Mescid-i Harâm'a 6,5 km mesâfededir. Cemreler (şeytan taşlanacak yerler) Minâ'dad›r. Cemre: Ufak taş veya ufak taş y›ğ›n›. Cemre-i Ulâ: Cemrelerden Minâ taraf›nda olan›d›r. Cemre-i Vustâ: ‹kinci cemre. Cemre-i Akabe: Mekke-i Mükerreme taraf›nda bulunan cemredir. Halk dilinde cemrelere s›ra ile "küçük şeytan, orta şeytan, büyük şeytan" denilir. Remy-i Cimâr: Cemrelere ufak taş atmakt›r. 23 Hedy: Harem bölgesinde, Hac ile alâkal› olarak kesilen kurban olup Minada kesilmesi sünnettir. Udhiyye: Kurban bayram›nda belirli şartlar› hâiz kimselerin kesmesi vâcib olan kurban. Cinâyet: Hacda cezây› icabeden fiil ve davran›şlar. Dem: Koyun ve keçi cinsinden olan kurban Bedene: Deve ve s›ğ›r cinsinden olan kurban. Harem: Mekke-i Mükerreme ve civâr›d›r ki hududlar› tâyin edilmiş ve nişan dikilmiştir. H›ll: Harem ile mîkat s›n›rlar› aras›nda kalan yerlerdir. Mikât: ‹hrâm için belirlenmiş yerler olup ihrâms›z geçmek câiz değildir. Mekkî: Mikât dâhilinde ikâmet edenlerdir. Âfâkî: Mikât hâricinden Mekke'ye gelenlerdir. Eyyâm-› Teşrîk: Zilhicce'nin on birinci, on ikinci ve on üçüncü günleridir. Bu günlerde teşrîk tekbîrleri getirildiği için teşrîk günleri denilmiştir. 24 B‹R‹NC‹ KISIM HACCIN VE KÂBE'N‹N TAR‹HÇES‹ Allâhü Teâlâ, Âdem Aleyhisselâm'› bir Cuma günü topraktan yaratt›. Âşûrâ günü de ruh verdi. Meleklere Âdem aleyhisselama secde etmelerini emretti. Bütün melekler secde ettiler, İblîs ise kibirlenip secde etmedi. Melekler başlar›n› secdeden kald›r›nca İblîs’in secde etmediğini gördüler. ‹tâat emrine teşekküren ikinci kere secde ettiler. Namazda secdenin iki kere yap›lmas›n›n hikmeti budur. ‹blîs Hz. Âdem'e secde etmediği için lânetlenip, cennetten kovulunca Hz. Âdem'e ve evlatlar›na düşman oldu. Bir f›rsat›n› bulup cennete girdi ve önce Havva Vâlidemiz'in, onun sebebiyle de Âdem Babam›z›n Cennet'te kendilerine yasak edilen meyveyi yemelerine sebep oldu. Hazreti Allah onlar› yeryüzüne indirdi. Âdem Aleyhisselam, Hindistan yak›n›ndaki Serendib (Srilanka) adas›na, Havva Vâlidemiz de Hicaz'daki Cidde'ye indirildiler. 25 HAZRET‹ ÂDEM'‹N KÂBE-‹ MUAZZAMA'YI ‹NŞÂSI Hazreti Âdem (a.s.), ağlayarak Allâhü Teâlâ'ya şöyle yalvard› "Ya Rabbi, ben cennette iken Arş-› Âlâ'y› ve Beyti Mâmur'u tavâf eden meleklerin tesbihlerini, zikirlerini ve güzel seslerini duyarak lezzetleniyordum. Şimdi ise bu nimetlerden mahrumum ve bundan dolay› çok müteessirim". Cenâb-› Hak, "Yâ Âdem, benim yeryüzünde bir haremim var, Oraya git, benim için bir ev bina et. Meleklerin, Beyt-i Mâmûr'un etraf›n› tavâf ettikleri gibi, sen de tavâf et ki meleklerin tesbihlerini, zikirlerini ve güzel seslerini duyabilesin. O mekanda senin ve evlatlar›ndan benim emrim üzere olanlar›n duâlar›n› kabul, günahlar›n› da af ederim." diye vahyetti. Beytullah'›n inşâs› ve tavâf› ile emir olunan Âdem (a.s.), musahhar bir rüzgarla bir meleğin refâkatinde Harem-i Şerîf’in bulunduğu yere geldi. Ayak bast›ğ› her yer bilahare şehir oldu. Cibrîl-i Emîn ile Kâbe'nin temellerini açt›. Kendisine yard›m eden diğer melekler, otuz kişinin kald›ramayacağ› büyüklükteki taşlar› temele yerleştirdiler. Hz. Âdem beş dağ (Tûr-i Sîna, Lübnan, Tûr-i Zeytûn, Cûdî ve Hirâ’)dan getirilen taşlarla Beytullah'› inşâ etti. 26 Cebrâil Aleyhisselam, Hazreti Âdem'i (a.s.) Arafât'a götürüp, menâsik-i hacc› (hacc›n amellerini) gösterdi. Bu s›rada Havvâ Vâlidemizle Arafât'ta buluştular. Berâberce Müzdelife'ye geldiler ve Mekke-i Mükerreme'ye geldiler. Kâbe-i Muazzama'y› tavâf ederken melekler ile karş›laşt›lar. Melekler: "Ey Âdem! Allâhü Teâla hacc›n› mebrûr ve sa'yini meşkûr eylesin. Bizler zât-› âlînizden iki bin sene evvel bu beyt-i şerîfi hac ve tavâf etmiştik" dediler. Âdem Aleyhisselam, Melâike-i Kirâm’a: "Sizler bu beyti tavâf ederken ne okurdunuz?" diye sordu. Onlar da: Sübhânallâhi vel-hamdü lillâhi velâ ilâhe illallâhü vellâhü ekber. diye tavâf ederdik, dediler. Hz. Âdem onlara bundan sonraki tavâflar›n›zda: Velâ havle ve lâ kuvvete illâ billâhi, kelimelerini de okuyunuz buyurdu. 27 Kendisine af müjdesi verilen Âdem (a.s.) Mevlâya şöyle nazland› "Ya Rab her iş yapana bir ücret ihsan edersin, Âdem kulun Kâbe'yi bina etti, acaba ona ne ihsan edersin?" Cenâb› Hak "Yâ Âdem, seni affettim. Yeter mi?” Âdem (a.s.) "Ya Rabbi, senin hazinen genişdir, biraz ziyâde et." dedi. Cenâb› Hak "Yâ Âdem, senin evlatlar›ndan bu beytimi ziyâret edenleri de affettim yeter mi?" buyurdu. Âdem (a.s) "Yâ Rabbi, senin rahmetin bol, biraz daha ziyâde et." dedi. Mevlâm›z da: "Yâ Âdem, senin evlatlar›ndan bu beytimi ziyârete gelenler, gelmeyenlere duâ ederse onlar› da affettim. Yeter mi?" buyurdu. Memnun olan Hz. Âdem, "Hasbî, hasbî" (bu bana kâfi yâ Rabbi) dedi. Âdem aleyhisselâm, Havvâ Vâlidemizi de yan›na alarak Hindistan’›n Serendip (Srilanka) Adas›na geri döndü. Hz. Âdem; bir rivâyete göre 40, bir rivâyete göre de 70 defa hac yapt›. (Mirâtü-l Haremeyn c.1, s.51) Âdem aleyhisselam 1000 yaş›nda vefât etti ve Ebû Kubeys Dağ›'na defnedildi. Havvâ Vâlidemiz de 1001 yaş›nda vefât edip, Cidde’de defnedildi. 28 NUH TUFANI'NDA KÂBE'N‹N SEMÂYA KALDIRILMASI Nuh (a.s.) tufan› yaklaş›nca Cebrâil aleyhisselam, Hacerü'l-Esved'i Ebû Kubeys dağ›nda husûsî bir yere koydu. Beytullah da semâya kald›r›ld›. ‹nsanlar Beytullâh’›n mevcûdiyetini biliyor, fakat yerini tespit edemiyorlard›. Dünya'n›n dört taraf›ndan zulme uğrayan insanlar gelip burada duâ ediyorlard›. ‹brâhîm, (a.s.) Beytullâh'› tekrar binâ edinceye kadar peygamberler beytin yerini tavâf ediyorlard›. Ümmetleri helak olan peygamberler Kâbe-i Muazzama'ya gelir, vefât edinceye kadar orada ibadet ederlerdi. Hazreti Nûh, Hûd, Sâlih ve Şuayb Aleyhimüsselâm bunlardand›r. Kabirleri Hacerü'l-Esved ile Zemzem-i Şerîf'in aras›ndad›r. Bu arada 70, diğer bir rivâyette 99 peygamber medfundur. ‹BRÂHÎM VE ‹SMÂÎL ALEYH‹MESSELÂM'IN KÂBE-‹ MUAZZAMA'YI ‹NŞÂSI ‹brâhîm, (a.s.) Irak’ta Sümer şehirlerinden (Ur) mevkiinde dünyay› şereflendirdi. ‹brâhîm, 29 (a.s.) Bâbil hükümdar› Nemrûd taraf›ndan ateşe att›r›ld›. Fakat Allâhü Teâlâ'n›n: Ey ateş ‹brâhîm üzerine serin ve selâmet ol! emri ile ateş Hz. ‹brâhîm'i yakmad›. Bu hâdise üzerine Nemrut'un k›z› Udda ile Hz. ‹brâhîm (a.s.)’ın büyük amcas› Hâre'nin k›z› Sâre Müslüman oldular. Zindana at›ld›lar. Ama dinlerinden asla dönmediler. Hz. Sâre, ‹brâhîm (a.s.)’›n zevcesi, ‹shak Aleyhisselâm'›n da annesi oldu. Udda ise, ‹brâhîm (a.s.)’›n amcas›n›n oğlu Medyan'a zevce, ayn› zamanda 20 kadar peygambere de büyük anne oldu. ‹brâhîm (a.s.), müminlerle beraber önce Filistin’e, sonra da M›s›r’a gitti. Fakat orada kendisine inanan az oldu. M›s›r hükümdâr›, Sâre Vâlidemiz'e ihânet etmek istedi; ama eli havada kal›nca kötü niyetinden vazgeçti. Hâcer isminde bir câriyeyi Sâre vâlidemize hediye etti; beraberce Filistin'e döndüler. Bilahare çocuğu olmayan Sâre Vâlidemiz, ‹brâhîm Aleyhisselam’la Hâcer’i evlendirdi. Fakat ‹smail ad›nda bir oğullar› dünyaya gelince onlar› k›skand›. 30 Allâhü Teâlâ, ‹brâhîm Aleyhisselâm'a Sâre'yi hoş tutup, Hâcer vâlidemizle oğlu ‹smail'i de Beytullah'›n bulunduğu mukaddes beldeye götürmesini emir buyurdu. Hazret-i ‹brâhîm, Allâhü Teâla’n›n emri ile Hâcer validemiz ve oğlu ‹smail'i bir damla bile su bulunmayan Mekke-i Mükerreme'de bugün zemzem'in bulunduğu yere götürdü. Yanlar›na bir testi su ve biraz hurma b›rak›p, Filistin’e geri dönmek üzere ayr›l›rken Hâcer vâlidemiz, Hz. ‹brâhîm'in arkas›ndan "Ey ‹brâhîm! Konuşulacak bir kişinin, içecek bir şeyin bulunmad›ğ› bu ›ss›z yerde bizi niye b›rak›p gidiyorsun? Bunu sana Allah m› emretti?" dedi. Hz. ‹brâhîm de; "Evet, Allah emretti." dedi. Hâcer vâlidemiz; "O halde o bize kâfîdir." dedi. Hz. ‹brâhîm onlar› göremeyecek kadar uzaklaşt›ktan sonra Beytullah taraf›na dönerek şöyle dua etti: "Ey Rabbimiz! Ben, soyumdan bir k›sm›n› senin mukades beytinin yan›nda; ekin bitmez bir vâdiye yerleştirdim. Ey Rabimiz! Beytinde namaz k›lmalar› için insanlardan bir k›sm›n›n gönüllerini onlara meylettir, şükür etmeleri için onlar› meyvelerle r›z›kland›r.” (Sûre-i ‹brâhîm, ayet: 37) 31 Yiyecek ve içecekleri tükenince; Hâcer Vâlidemiz su aramak için Safâ ile Merve aras›nda yedi defa gidip geldi. Yedinci seferinde bir ses işitti. Bakt› ki oğlu ‹smail' in ayağ›n›n dibinde Cebrâil aleyhisselam, kanad› ile zemzem suyunu ç›kar›yordu. Koşarak geldi ve dağ›lmamas› için zem-zem (İbrânice: dur dur) dedi. Suyun etraf›n› kumlarla çevirdi. Suyun yan›nda bir de hurma ağac› büyüdü. Bilâhare buraya "Cürhüm" kabilesi gelip yerleşti. Hz. ‹smail de onlardan bir k›zla evlendi. Daha sonralar› ‹brâhîm (a.s.) Mekke-i Mükerreme’ye geldiler. Allâhü Teâla'n›n: Meâli: "... ve ‹brâhîm ve ‹smâîl'e şöyle ahid verdik: Beytimi hem tavaf edenler için, hem ibâdete kapananlar için, hem rükû‘ ve sücûda varanlar için tertemiz bulundurun.'' (Bakara Suresi, âyet 125) emri ilâhisi ile Beytullah’› yapmaya başlad›lar; fakat temelin nereye at›lacağ›n›, yükseklik ve genişliğin ne kadar olacağ›n› Hz. Allah, Cebrâil (a.s.) vas›tas›yla onlara târif etti. 32 Diğer bir rivâyete göre ise, Kâbe'nin yükseklik ve genişliğine uygun olarak meydana getirdiği bir bölük buluta lisan verip; "Ey ‹brâhîm, Kâbe-i Muazzama'n›n yükseklik ve genişliğini benim ölçülerime uygun olarak yap" diye konuşturuyor ve böylece onlar› bu s›k›nt›dan kurtar›yordu. Kâbe-i Muazzama'n›n duvarlar› bir miktar yükselince, Hazreti ‹brâhîm mübârek ayaklar›n›n alt›na yast›k kal›nl›ğ›nda bir taş koydu. Bu taş, ihtiyaca göre yukar›ya kalkarak veya aşağ›ya inerek iskele vazifesi görüyordu. Bugün "Makâm-› ‹brâhîm" denilen, ‹brâhîm (a.s.)’›n mübârek ayaklar›n›n izleri görülen taşt›r. ‹brahim Aleyhisselâm’›n ayak izleri 33 ‹brâhîm aleyhisselâm, Hacerü'l-Esved’in bulunduğu yere yaklaşt›ğ› zaman ‹smâîl (a.s.)’a: "Bana bir taş getir ki insanlar›n Kâbe’yi oradan tavâfa başlamalar›na bir alâmet ve nişân olsun" buyurdular. Hz. ‹smail (a.s.) de birkaç tane taş seçti. Ancak ‹brâhîm Aleyhisselâm, hiç birini münasip görmedi. Bu esnâda Ebu Kubeys dağ› taraf›ndan: "Ey ‹brâhîm! Bana doğru gel. Zîrâ senin istediğin emânet bendedir" nidâs› geldi. Hz. ‹brâhim (a.s.), Hacerü'l-Esved'i Ebû Kubeys dağ›ndan al›p getirdi ve şimdiki yerine koydu. Kâbe-i Muazzama'n›n duvarlar› yükselirken, Hz. ‹brâhîm ve ‹smail Aleyhimesselâm, Cenâb-› Hakk’a bir yandan şöyle dua ediyorlard›: Meâli: "Ey Rabbimiz! Bizden bu (hay›rl› ameli) kabul et! Şüphesiz ki dâimâ işiten, dâimâ bilen ancak sensin” (Bakara Sûresi, âyet 127) Hulâsa, Hz. ‹brâhîm ve ‹smâîl Aleyhimesselâm pek âli ve pek mübârek olan Kâbe-i Muazzama'n›n inşâs›n› tamamlad›lar. Sonra da, etraf›n› 34 yedi şavt ile tavâf ettiler. Cenâb-› Hak (Celle ve âlâ) Hazretlerinin: Meâli: "‹nsanlar için de hacc› ilan et. (İnsanlar› alenen hacca davet et ve onlara hacceylemelerini emret.) Gerek yaya, gerek her uzak yoldan gelecek ar›k (yani, uzun yolculuk kendisini yormuş, bu sebeple zay›flam›ş olan) develerin üstünde (süvari) olarak sana gelsinler". (Hac Sûresi, âyet 27) Emr-i şerîfi Cebrâîl (a.s.), ‹brahîm (a.s.)'a tebliğ ederek: "Hacc› insanlara seslenerek bildir!" dedi. “‹brahim (a.s.): "Ne diyerek bildireyim?" diye sordu. Cebrâîl (a.s.): "Ey insanlar! Rabbinizin dâvetine icâbet ediniz! diye seslenerek bildir." dedi ve bunu üç defa tekrarlad›. ‹brahim (a.s.) Hazreti Allâh'a: "Yâ Rab! Benim sesim insanlara nas›l yetişebilir?" diye sordu. Hazreti Allâh: 35 "Sen seslen! Onu, insanlara eriştirmek bana âittir" buyurdu. ‹brahim (a.s.) Makâm-› ‹brahim diye an›lan iskele taş›n›n üzerine dikildi. Taş yüksele yüksele, dağlardan uzun boylu oldu. O zaman; ovas›, karas›, denizi, insan› ve cinni ile bütün yeryüzü darald›, dürüldü, derlenip topland›. ‹brahim (a.s.) parmaklar›n› kulaklar›na t›kad›; sağa, sola, doğuya ve bat›ya doğru yönelerek: "Ey insanlar! Rabbiniz, bir beyt edindi ve onu Haccetmenizi size emrediyor! Ey insanlar! Atîk beyte (Kâbe'ye) Haccetmeniz size farz k›l›nd›. Ey Allâh'›n kullar›! Allâh'a itâat ediniz! Ey Allâh'›n kullar›! Allâh'›n, Rabbinizin davetine icâbet ediniz! diyerek seslendi. " ‹brahim (a.s.)'›n sesini işiten her şeyden; taştan, ağaçtan, tepeden topraktan, her taraftan: "Lebbeyk! Allâh'›m emrine âmâdeyiz, sana itâat ediyoruz, Allâh'›m!" sesleri yükseldi. ‹brahim aleyhisselâm›n dâvetine insanlardan ilk icabet eden Cürhümîler oldu. Hz. ‹brahim (a.s.) ve oğlu ‹smâîl (a.s.), o zaman Mekke'de bulunan Cürhümî halk› ile birlikte haccettiler. 36 ‹K‹NC‹ KISIM KÂBE-‹ MUAZZAMA VE MESC‹D-‹ HARÂM A- KÂBE-‹ MUAZZAMA VE KISIMLARI Mescid-i Harâm’›n ortas›nda bulunan Kâbe-i Muazzama, ibâdet için yap›lan ilk mabed olup, Hacc›n sebebi ve k›blegâh›m›zd›r. Yeryüzünün merkezi olan Kâbe-i Muazzama Beyt-i Mâmur’un (Semâda meleklerin ziyâret ve tavâf ettiği beyt-i şerîf) hizâs›ndad›r. Hatta Beyt-i Mâmur'dan bir hat çekilse tam Kâbe-i Muazzama'n›n ortas›na isabet eder. (Esrâr-› Menasiki’l-Hac). Bu mukaddes beyt'e hürmet ve ta'zim ifâdesi olarak Beytullah (Allah'›n evi) denilmiştir. Kâbe-i Muazzama'n›n Kur’ân-› Kerim’deki isimleri şunlard›r: 1- El-Kâbe, 2- El-beyt, 3- K›ble, 4- El-beytü-l Harâm, 5- El-beytül-atîk. Beytullah'a Kâbe isminin verilmesi: Dört köşe olmas›ndan, yerden yüksek olmas›ndan veya tek bir bina olmas›ndand›r. 37 Kâbe-i Muazzama'n›n dört köşesinden her birinin ayr› bir ismi vard›r: Doğu köşesine: Rükn-ü Hacer-i Esved Kuzey köşesine: Rükn-ü Irâkî Bat› köşesine: Rükn-ü Şâmî Güney köşesine de: Rükn-ü Yemânî denir. 38 Kâbe-i Muazzama'n›n yüksekliği: 13 metre, Mültezem taraf›ndan uzunluğu: 12,84 metre, Hatîm taraf›ndan uzunluğu: 11,28 metre, Hatîm ile Rükn-ü Yemânî aras› 12,11 metre, Rükn-ü Yemânî ile Hacerü’l-Esved aras› 11,52 metre, Toplam alan› ise: 145 metre karedir. KÂBE-‹ MUAZZAMA, BUGÜNE KADAR 11 DEFA YEN‹DEN YAPILDI: 1- Melekler, 2- Âdem aleyhisselam, 3- Şît aleyhisselam, 4- ‹brâhîm ve ‹smâîl aleyhimesselâm, Hz. ‹brâhîm ve ‹smail (a.s.) Kâbe'nin duvarlar›n›, harçla taştan örmek suretiyle yapt›lar. Birisi şimdiki kap›n›n yerinde, diğeri onun tam karş›s›nda olmak üzere yer hizas›nda iki kap› koydular. Binan›n üzerini aç›k b›rak›p, ortas›na da bir mahzen yapt›lar. 5- Amalikal›lar, 39 6- Cürhüm kabilesi, 7- Kusay bin Kilâb, (Peygamber Efendimizin ceddi) 8- Kureyş (nübüvvetten evvel, Resûlullah Efendimiz’in gençliğinde) Kureyşliler, 605 y›l›nda malzeme yetmediği için Kâbe-i Muazzama'y› k›saltt›lar. Hatîm k›sm›n›n duvarlar›n› ve tavan›n›n› yapamad›lar. Fakat bu k›sm›n etrâf›na bir duvar çekilerek ileride buras›n›n da Kâbe'ye ilâvesini düşündüler. Peygamber Efendimiz, (s.a.v.) amcas› Hazreti Abbas ile beraber bizzat bedenen çal›şarak Kâbe-i Muazzama'n›n yap›l›ş›na iştirâk etmiştir. Haceru'lEsved'i yerine, zât-› şerîfleri yerleştirmiştir. 9- Abdullah ‹bni Zübeyr Abdullah ‹bni Zübeyr, (r.a.) Milâdi 684 y›l›nda y›k›l›p, tahrip olan Kâbe-i Muazzama'y› ‹brâhîm Aleyhisselâm'›n temellerini esas alarak yeniden yapt›rd›, Kureyş taraf›ndan kapat›lan ikinci kap›y› açt› ve d›şar›da b›rak›lan Hatîm'i Kâbe'ye dâhil etti. Zâten Peygamber Efendimiz'in de arzusu bu idi. Ama Allah Resûlü Kureyş'in fit40 nesinden çekindiği için bu arzusunu tahakkuk ettirememişti. Ayr›ca Abdullah ‹bni Zübeyr, (r.a.) dam›n alt›na üç adet direk koydu. Çift kanatl› iki kap› ile Rüknü’l-Irâkî köşesine içerden dama ç›kmak Rüknü Yemâni Rüknü Irâkî Kâbe’nin iç görünüşü 41 için ağaçtan döner bir merdiven yapt›rd›. ‹pekten yeni bir örtü giydirildi ve binan›n etraf›na çepe çevre taş döşendi. 10- Haccâc İbni Yûsuf es-Sekafî Haccâc, Milâdi 692'de Halîfe Mervan'›n tâlîmât›yla Abdullah ‹bn-i Zübeyr (r.a.) taraf›ndan ilâve edilen duvar› y›k›p, Kureyş'in yapt›ğ› temel üzerine geri çekti. Böylece Hatîm'i tekrar binadan ay›rd›. Abdullah ‹bn-i Zübeyr, (r.a.) taraf›ndan yap›lan ikinci kap›y› taşla örerek kapatt›. Mevcut kap›y› da biraz yükseltti. Kâbe'nin diğer taraflar›na dokunmad›. 11- Sultan Murad Han Sel bask›n›ndan duvarlar›n›n ekserisi y›k›lan Kâbe-i Muazzama, Milâdî 1631 Y›l›nda Osmanl› padişah›, 4. Sultân Murat Han taraf›ndan mevcut şekliyle yapt›r›ld›. Hacerü'l-Esved köşesi hariç bütün duvarlar temellerine kadar sökülerek yenileri ile değiştirildi. Yağmur sular› için alt›n kaplamal› gümüşten bir oluk yapt›r›ld›. Suûdlular zaman›nda da baz› tamirâtlar yap›lm›şt›r. Bu tamiratlar şunlard›r: 42 Osmanl› devrinde Kâbe ve civâr› 1958 y›l›nda çat› ile iç duvarlar›n mermer kaplamalar›n›n değiştirilmesi. 1982'de zemin mermerlerinin değiştirilmesi. 1996'da duvarlar›n d›ş yüzlerindeki baz› taşlar›n numaralan›p sökülerek bozulan k›s›mlar›n›n düzeltilmesi ve yerlerine yerleştirilmesi. Direklerle zeminin elden geçirilmesi10. 10 ‹slâm Ansiklopedisi, c.24, s.17. 43 KÂBE-‹ MUAZZAMA'YI Z‹YÂRET VE TAVÂFIN FAZÎLET‹ Manas›: Muhakkak Kâbe’nin bir dili iki dudağ› vard›r. Cenâb-› Hakk’a şikâyette bulundu ve dedi ki; Ya Rab! "Beni ziyâret edenler ve gelenler azald›" Hz. Allah (c.c) vahyetti. Ben, benden korkan ve bana secde eden kullar halk edeceğim. Güvercinin yumurtas›na aşırı meylettiği gibi seni ziyâreti arzu edecekler. 11 12 Et-Terğib ve’t-Terhib, c.2, s.556. Et-Terğib ve’t-Terhib, c.2, s.556. 44 Manas›: Ebu Zer (r.a.) rivâyet etti. Resûlullah Efendimiz'den: Dâvûd (a.s.) buyurdular ki; Ya Rab! Kullar›n senin beytini ziyâret ettikleri zaman, senin üzerinde onlar için ne var? Cenâb-› Hak buyurdu ki; Her ziyâretçinin ziyâret ettiğinde hakk› vard›r. Benim üzerime de hak olsun, yâ Dâvûd! Dünyada onlara afiyet, bana kavuştuklar› zaman da onlar› affedeceğim. Peygamber Efendimiz (s.a.v.); “Ya Ali! Allâhü Teâlâ bu beyti niçin yapt› biliyor musun? Bu beyti ümmetimi afv için yapt›” buyurmuşlard›r. Manas›: Kim Beytullah'› elli defa tavâf ederse, Annesi onu doğurduğu gün gibi günahlardan ç›kar. Manas›: Beytullâh’ın etraf›nda tavâf, namaz gibidir. Ancak sizler tavâf esnas›nda konuşursunuz. Kim orada konuşursa ancak hay›rla konuşsun. 13 14 Tühfetü’l-Ahvezî, c.3. Feyzü’l-Kadir, c.4, s.386. 45 Mescid-i Harâm'›n tahiyyeti Beytullah’› tavâft›r. Mescid-i Harâm'a bir kimse her ne zaman gelirse bir tavâf yapmas› müstehapt›r. 1- MÜLTEZEM VE KÂBE-‹ MUAZZAMA'NIN KAPISI Kâbe-i Muazzama’nın Rükn-i Haceru’l-Esved ile Rükn-i Irâkî isimli köşeleri arasında yerden 2 metre kadar yükseklikte, altın kaplamalı, takriben 1,8x3,5 metre ebâdında bir kapısı vardır ki bu kapı ile Haceru’l-Esved arasında bulunan yaklaşık 2 metre uzunulğundaki kısma Mültezem-i Şerif denir. Burada yapılan duaların kabul olacağı hadis-i şerif ile sabittir ki bu mübarek mevki, hacıların Beytullah’ı tavaftan sonra ısrarla dua etmelerinden dolayı “Mültezem’ diye isimlendirilmiştir. İltizamın lügat manası sarılmak, sıkı sıkı yapışmaktır. Mültezem de sıkıca yapışılan yer manasına gelir. Amr bin Şuayb (r.a.) babas›ndan şöyle rivâyette bulunmuştur; Abdullah ibni Ömer (r.a.) ile beraber tavâf yapt›m. Tavâf›n sonunda Hacer-i Esved'i istilâm etti. Kap› ile rükn-i Hacer'in aras›nda göğsünü, yüzünü, kollar›n› ve ellerini koydu ve iyice döşedi, sonra "İşte Resûlullah Efendimiz'i böyle yaparken gördüm" dedi. 46 2- HACERU'L-ESVED Hacer-i Esved, Kâbe inşâ edilirken tavâf›n başlama yerini göstermek üzere Hz. ‹brâhîm taraf›ndan Kâbe'nin şimdiki bulunduğu köşesine konulan, 1819 cm kutrunda, siyah, parlak ve mübârek bir yâkuttur. Resûlullah Efendimiz (s.a.v.) buyurdular ki; Hacer-i Esved cennet yâkutlar›ndan beyaz bir yâkut idi. Müşriklerin hatas› onu siyahlaşt›rd›. K›yamet günü Uhud dağ› gibi ba‘s olunacak, dünya ehlinden kendini selamlayan ve öpenlere şahitlik yapacak15. Haceru’l-Esved 15 Sahih-i ibni Huzeyme, c.4, s.22. 47 Ruhlar Âleminde Allâhü Teâlâ'ya verdiğimiz ahdimizin üç nüshas›ndan biri Levh-i Mahfuz'da, biri Hacer-i Esved'in içerisinde, biri de kalbimizdedir. Hacer-i Esved'i selamlarken niyetimiz şöyle olmal›d›r: Ya Rab! Kalbimdeki ahidnâme ile Hacer-i Esved'in içindeki ahidnâmeyi karş›laşt›r›yor ve imân›m› tazeliyorum. Tavâf›n her şavt›n›n baş›nda ve sonunda, birde sa'ye başlarken Hacer-i Esved'i istîlam sünnettir. Büyükçe bir cennet yâkutu olan Hacerü-lEsved, Âdem (a.s.) ile berâber cennetten indirildi. Âdem (a.s.) Kâbe-i Muazzama’ya yerleştirdi. Nuh tufan›nda Ebû Kubeys Dağ›na emânet edildi, ‹brâhîm (a.s.) Beytullah’› bina ederken şimdiki yerine yerleştirdi. Bilâhare 12 parçaya bölünmüş olan Haceru'lEsved’i Sultan Dördüncü Murat Han kurşun içerisine toplay›p, gümüşden bir muhafaza yapt›rd›16. Dört mezhebin ittifak› ile, kimseye eziyet etmeden, kendi de ezâ görmeden Hacer-i Esved'i öpmek sünnet, ezâdan kaç›nmak ise vaciptir. 3- HATÎM VE H‹CR-‹ ‹SM‹L Rükn-i Irâkî ile Rükn-i Şâmî'nin aras›nda, alt›n oluğun alt›nda, Kâbe'nin kuzeybat› taraf›nda, 16 Din-i Mübin-i İslam, 69. 48 yerden 1,25 m. yükseklikte, 1,5 m. kal›nl›ğ›nda, yar›m dâire şeklinde ki duvara hatîm denir. Tavâf bu duvar›n d›ş›ndan yap›l›r. Bu duvar ile Kâbe aras›ndaki boşluğa da Hicr-i Kâbe veya Hicr-i ‹smail denir. ‹brâhîm Aleyhisselâm Kâbe-i Muazzama'y› yapt›ğ›nda Hicr, Kâbe'ye dâhil idi. Dolay›s›yla Hatîm'in iç k›sm› Kâbe'den say›l›r. Hz. ‹smail, Cenâb-› Hakk'a Mekke'nin s›cakl›ğ›ndan şikâyetçi oldu. Cenâb-› Hak, Hz. ‹smail'e "Hicr-i ‹smâîl'e Cennetten bir kap› açacağ›m, k›yâmete kadar oradan serin bir yel esecek" buyurdu. Hz. Âişe Vâlidemiz buyurdu ki; Kâbe'nin içine girmeyi ve orada namaz k›lmay› arzu ederdim. Resûlullah (s.a.v.) bir gün elimden tutup beni Hatîm'in içine soktu ve buyurdu ki; "Kâbe'ye girmek istediğin zaman Hatîm'e gir. Orada namaz k›l, zirâ Hatîm, Beytullah’tan bir parçad›r". (Tirmizî, el-Hacc, s.876) ‹smail (a.s.) ile Hâcer Vâlidemizin kabirlerinin burada olduğu rivâyet olunuyor. 49 4- M‹ZÂB-I KÂBE (ALTUN OLUK) Yağmur sular›n›n akmas› için, Kâbe'nin Hatîm'e bakan üst k›sm›n›n ortas›ndaki Alt›n Oluğa Mizâb-› Kâbe denir. Selef-i Salihin'den rivâyet olunmuştur ki; Hatîm'in içinde, alt›n oluğun alt›nda dua müstecabt›r. Allah dostlar› ibadetlerini îfâ için buray› tercih etmişlerdir. Hazret-i Osman (r.a.) buyurdular ki: Bana sorun, nereden geliyorum.? Ben oluğun alt›ndan cennetten geliyorum. Oluğun alt›nda k›l›nan namaz cennette k›l›nan namaz gibidir. B- MESC‹D-‹ HARÂM VE ‹Ç‹NDEK‹LER Mescid-i Harâm, Mekke-i Mükerreme'de ortas›nda Kâbe'nin bulunduğu büyük bir mabeddir. Tavâf sâhas› ve etraf›nda namaz k›lmak için yap›lan binalar ve sâhalar Mescid-i Harâm'd›r. Mescid-i Harâm'a "Harem-i Şerîf" de denilmektedir. Yeryüzünde ilk yap›lan mescid budur. Mescid-i Harâm denilmesi, ihtiram ve sayg› vâcib olduğu içindir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir Hadîs-i şerîflerinde: “M Mescidimde (Medîne'deki Mescid-i 50 Nebevî) bir namaz, başka mescidlerde k›l›nan bin namazdan daha fazîletlidir. Mescid-i Harâm'da k›l›nan bir namaz ise diğer mescidlerde k›l›nan yüz bin namazdan daha fazîletlidir” buyruldu. Mescid-i Harâm ve metaf (tavâf alan›) zaman›m›za kadar zaman zaman genişletilmiştir. Şöyle ki: Hz. Ömer, (r.a.) etrafta bulunan kulübeleri sat›n al›p genişletti ve etraf›n› duvarla çevirip, duvarlar›n üzerine de kandiller koydurdu. Hz. Osman, (r.a.) biraz daha genişletip, duvarlar› yükseltti ve duvarlar›n üzerine sundurmalar koydurttu. Devlet-i Ali Osmaniyye, tavâf alan›n› şu andaki mevcut hâline, mescidi de kenarlar›na alt›n işlemeli revâklar (kubbe) yapmak sûretiyle genişletti. Bu kubbelerin Beytullah’tan yüksek olmamas›na dikkat etti. Suudlar zaman›nda mescit k›sm› son şekliyle genişletildi. 1- MAKÂM-I ‹BRÂHİM VE FAZÎLET‹ Makâm-› ‹brâhim: Beytullah'› inşâ ederken Hz. ‹brâhim'in iskele olarak kulland›ğ› mübârek taş›n bulunduğu yerdir. 51 Bu gün dahî ‹brâhîm Aleyhisselâm'›n mübârek ayaklar›n›n izleri, bir mûcize olarak bu taş›n üzerinde apaç›k bir şekilde görülmektedir. Cahiliyye devrinde aç›kta olduğu için insanlar›n dokunmas› neticesinde aslî şekli k›smen bozuldu. Hz. ‹brâhîm (a.s.)'in ayak izleri Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in ayak izlerine çok benzemektedir17. Makâm-› ‹brâhim 17 Tuhfetü'l-Ahvezi, 59/1. 52 Şimdi bu mübârek taş, kafes şeklinde camdan yap›lm›ş bir mahfaza içinde tavâf mahallinde bulunmaktad›r. Âyet-i kerimede: "Siz de ‹brâhîm'in makam›ndan bir namazgâh edinin" buyuruldu. (Bakara S. 125. ayet) Ashâb-› Kirâm başta olmak üzere Selef-i Salihin efendilerimiz namaz, zikir, dua ve sâir ibâdetler için Makam-› ‹brâhîm’de bulunmay› itiyat edinmişlerdir. Mümkün olduğu takdirde tavâf namaz›n› Makâm-› ‹brâhîm'de k›lmak müstehapt›r. Abdullah bin Ömer (r.a.) buyurmuştur ki; "Namaz k›l›nan yerlerin hay›rl›s› Makâm-› ‹brâhîm'in arkas› ve imamlar›n sağ taraf›d›r." 2- ZEMZEM-‹ ŞERÎF Zemzem-i Şerif, Mescid-i Haram’›n içinde, Hacer-i Esved köşesine 14,5 m. mesafede 42 m. derinliğindeki bir kuyudan Cenâb-› Hakk’›n, Hz. Hacer ve oğlu ‹smail Aleyhisselam'a ihsan ettiği sudur. (Eyyüb Sabri Paşa) Peygamber Efendimiz buyurdular ki: ‹brahim Aleyhisselâm’›n zevcesi, ‹smail Aleyhisselâm’›n annesi olan Hâcer, su aramak üzere 53 Safa ile Merve tepesi aras›nda gidip gelirken, Zemzem kuyusunun bulunduğu yerde Cibril (Cebrail) Aleyhisselâm› gördü. Topuğu ile (veya kanad›yla) toprağ› kaz›p suyu (Zemzem'i) meydâna ç›kard›. Hâcer (bu durumu görünce) zayi olmas›n diye hemen suyun etraf›n› çevirip, havuz haline getirdi. Bir taraftan da testisini doldurmaya çal›ş›yordu. Su ise avuç avuç al›nd›kça tekrar f›şk›r›yordu. Allâhü Teâla ‹smail'in anas›na rahmet etsin! O, Zemzem’i kendi haline b›rakm›ş olsayd› yahut suyu avuçlamasa idi, muhakkak Zemzem akar bir ›rmak olurdu. (Hadîs-i Şerif, Buhârî) Zemzem-i Şerif bilahare Hz. ‹brâhim (a.s.) taraf›ndan kaz›larak kuyu haline getirildi. ‹hmaller neticesinde zamanla Zemzem kuyusu kapan›p belirsiz oldu. Resûlullah Efendimiz’in (s.a.v.) dedesi Abdülmuttalib'e rüyas›nda gösterilen yeri kazarak Zemzem kuyusunu tekrar ortaya ç›kard›. (Eyyûp Sabri Paşa) Bugün Metaf alan›n› genişletmek için Zemzem kuyusunun üzeri kapat›ld› ve Zemzem-i Şerif Safâ taraf›nda yap›lan çeşmelere verildi. 54 ZEMZEM'‹N FAZÎLET‹ Zemzem-i Şerifin fazîleti hakk›nda Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyuruyorlar ki: Zemzem suyu ne için içilirse, ona şifad›r. (Mir'at-ül Haremeyn) Kim hac niyeti ile Beyt-i Şerîf’e (Kâbe'ye) gelip, Kâbe-i Şerif’in etraf›nda 7 defa tavâf ettikten sonra Makâm-ı İbrâhîm'e gelip iki rekat tavaf namaz› k›lsa, sonra Zemzem kuyusuna gelip, suyundan içse, Cenâb-› Hak onu anas›ndan doğduğu gibi günah›ndan tertemiz yapar. (Hadîs-i Şerif, Ahbâru Mekke) Yeryüzü üzerindeki sular›n en hay›rl›s› zemzem suyudur. Onda taamlar›n özü, maddi ve mânevi hastal›klara şifâ vard›r. (Hadîs-i Şerif, Ahbâru Mekke) Bizimle münaf›klar aras›ndaki alametlerden birisi de onlar›n zemzemden kana kana içemeyişleridir. Hazreti Ömer (r.a.) Zemzem-i Şerifi içerken: "Allah'›m k›yamet gününün susuzluğunu gidermek için içiyorum" buyurmuşlard›r. ZEMZEM'‹ ‹ÇME ADABI: 1- K›bleye yönelmek (oturarak veya ayakta) 2- Sağ el ile içmek 3- Üç nefeste içmek 4- Her 55 nefeste (Beytullah’a bakarak) besmele okumak, ‘Elhamdülillah’ demek, ‘Es-salâtü ves-selâmü alâ Rasûlillah’ demek, 5- Sonunda æX dûây› okumak: "Allah'›m senden faydal› ilim, bol r›z›k ve her türlü dert ve hastal›ktan æifa dilerim." 6- Mümkün ise tavafdan sonra yüzüne ve bedenine Zemzem-i åHULI·WHQ dökmek veya sürmek. ¾UækG·V6kUL s.281) Zemzem-i åHULI oturarak da içilebilir, ayakta da içilebilir. Abdest ve gusülde kullanmak müstehapt›r. Ancak istincâda ve necasetin temizlenmesinde kullanmak mekruhtur. 3- SAF VE MERVE Safâ: Kâbe-i åHUvI H 130 m. mesâfede küçük bir GDâG¿U Sa'yin EDæOang›ç yeridir. Merve: Beytullah'a 300 m. mesafede küçük bir GDâG¿U Sa'yin ELWLæ yeridir. Cenâb-› Hak buyuruyor ki: 56 Meâli: Şüphesiz Safâ ile Merve Allah'›n (dininin) alâmetlerindendir. ‹mdi her kim Kâbe'yi hac eder veya umre yaparsa, onlar›n ikisini de tavâf etmesinde bir günah yoktur. Ve her kim gönlünden koparak bir hay›r işlerse iyi bilsin ki, Allah şükrün karş›l›ğ›n› veren ve her şeyi bilendir. (Bakara Sûresi, âyet 158) Mes'a: Safâ ile Merve aras›nda (Sa'yin yap›ld›ğ›), (350 m) uzunluğunda, (20 m) genişliğinde mübârek bir mekând›r. Mes’a (Sa’y yap›lan yer) 57 Sa'y edilen bu şerefli mekânda 70 civâr›nda peygamber-i zişan medfundur. Safâ ile Merve aras›nda Sa'y eden kimse yetmiş köle âzad etmenin ecir ve sevab›na nâil olur. Safâ ile Merve cennet kap›lar›ndan iki rahmet kap›s› olup, duâlar›n kabul olunacağ› mübârek mekanlard›r. Mescid-i Haram’›n uydudan çekilmiş bir fotoğraf› 58 ÜÇÜNCÜ KISIM HAC ‹BÂDET‹ VE YAPILIŞI HAC NED‹R? Hac, İslam’›n beş esas›ndan birisidir. Hem mâli ve hem de bedeni bir ibadettir. Hac, şartlar› kendinde bulunan kişiye ömürde bir defa farz-› ay›nd›r. Mali durumu müsâit olduğu halde, ömrünün sonuna kadar s›hhati müsait olmazsa vekil gönderir. Hac, lügatte tazim edilecek mekanlar› vesaireyi ziyaret kasd›nda bulunmakt›r. Ist›lâhda: "Husûsî mekân› (Kâbe-i muazzama ve civâr›ndaki mukaddes mekânlar›), husûsî zamanda (Hac aylar›; şevvâl, zilkâde, zilhiccede), husûsî fiille (Hac menâsiki; hacc›n farzlar›, vâcibleri sünnetlerine riâyetle) ziyâret etmektir." Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyurmuşlar ki; "‹slam beş temel esas üzerine kurulmuştur. Bunlar Allah (c.c.)'dan başka ilah olmad›ğ›na ve Muham59 med (s.a.v.)'in Allah'›n peygamberi olduğuna şehadet etmek, namaz k›lmak, zekat vermek, Ramazan orucunu tutmak ve Kâbe'yi haccetmektir" HACCIN H‹KMETLER‹ 1. Allâhü Teâlâ’ya karş› tezellül, insanlara karş› tevâzu göstermek. 2. Mal nimetinin ve beden sağl›ğ›n›n şükrünü edâ. 3. Kâbe-i Muazzama'n›n, insanlar›n ruhlar›na inşirah vermesi. 4. Nefsi tezkiye ve terbiye. 5. Renkleri ve dilleri ayr›, dinleri bir olan Müslümanlar›n kaynaşmalar›. 6. Bembeyaz ihrâma bürünmek, beyaz kefene sar›l›p âhiret yolculuğuna ç›kman›n, kabirden kalk›p mahşere gitmenin bir temsilidir. 7. Hacer-i Esvedi istilâm ettikçe ahdi mîsâk› hat›rlamak ve îmân› tazelemek. 8. ‹slam’›n doğup yay›ld›ğ›, peygamberimizin ve ashâb›n›n İslâm için bin bir güçlük ve meşakkat içerisinde verdiği mücadeleyi hat›rlamak. 9. Hac Müslümanlarda ömür boyu silinmeyecek güzel hat›ralar b›rak›r. Hac mü'minin hayat›nda âdeta bir dönüm noktas› olur. 60 HACCIN FARZ OLMASININ ŞARTLARI 1- Müslüman olmak. 2- Hacc›n farz olduğunu bilmek 3- Bâliğ olmak. 4- Ak›ll› olmak. 5- Hür olmak. 6- Nafakaya ve vâs›taya muktedir olmak 7- Vakit (hac aylar›) 8- Hacca gidip dönünceye kadar bakmakla mükellef olduğu kimselerin, geçimlerini sağlayacak imkana sahip olmak. Hacc›n farz olmas› için zekâtta olduğu gibi belli bir nisâb yoktur. Yukar›daki şartlar mevcut olmas›na rağmen hacca gitmeyi geciktiren kimse daha sonra da herhangi bir sebeple haccetme imkân› bulamasa, yerine vekil göndermesi veya gönderilmesini vasiyet etmesi icap eder. HACCIN EDÂSININ ŞARTLARI 1- S›hhatli olmak. 2- Yol emniyeti olmak. 3- Hacca gitmeye bir mani olmamak (Hapislik gibi). 61 4- Kad›nlar›n yan›nda kocas› veya güvenilir bir mahremi bulunmak. 5- Kad›nlar için iddet hâli olmamak. Kad›nlar›n hacca gidebilmeleri için yan›nda kocas› veya emniyetli, ak›ll›, bâliğ bir mahremi (nikâh› kendisine ebediyyen Harâm olan bir akrabas›) nin bulunmas› şartt›r. Ayr›ca ister boşanmakla, isterse de kocas›n›n ölmesiyle iddet bekleyen bir kad›n, iddeti bitmeden hacca gidemez. HACCIN KISIMLARI Hac, hükmü itibariyle üç k›s›md›r: a) Farz olan hac: Kendisinde hacc›n şartlar› bulunan kimselerin, ömürlerinde bir defa yapmalar› îcâbeden hacd›r. b) Vâcib olan hac: Üzerine farz veya vâcib olmad›ğ› halde, bir kimsenin nezrederek (adayarak) üzerine vâcib k›ld›ğ› hact›r. Başland›ktan sonra bozulan nâfile hacc›n kazas› da vâcibtir. c) Nâfile olan hac: Farz ve vâcib olan hac edâ edildikten sonra, ikinci, üçüncü veya daha fazla yap›lan hac nâfile olduğu gibi, üzerine hac farz olmayan çocuğun veya kölenin yapacağ› hacd›r. 62 HACCIN NEV'‹LER‹ 1- Hacc-› ‹frâd 2- Hacc-› Temettü 3- Hacc-› K›rân HACC-I ‹FRÂD: Hac mevsiminde umresiz olarak yap›lan hacd›r. Hacc-› ifrad yapacak kimse ihrâma girerken yaln›zca hacca niyet edip, telbiye getirir. Mekke-i Mükerreme'ye geldiği zaman kudûm tavâf› yapar. Tavâfa başlayacağ› zaman telbiye'ye nihâyet verir. Kudûm tavâf›ndan sonra traş olmaz, ihrâmdan ç›kmaz ve ihrâm›n bütün mahzurlar›ndan korunur. ‹stediği kadar nâfile tavâf yapabilir. Bayram günleri ç›k›ncaya kadar umre yapamaz. Bayram›n dördüncü günü akşamdan sonra Mekke'de kal›rsa umre yapabilir. Telbiye'yi tavâf ve sa'yin hâricinde terk etmez. Bayram›n birinci günü cemre-i akabeyi taşlad›ktan sonra dilerse kurban keser. HACC-I TEMETTÜ: Ayn› senenin hac aylar›nda umre ve hacc› ayr› ayr› ihrâmlarla edâ etmektir. Temettü hacc›nda kudüm tavâf› yoktur. 63 Umrenin tavâf ve sa'yinden sonra traş olunup ihrâmdan ç›k›l›r. Temettü hacc›na niyet eden kimse dilediği zaman bir mekkî gibi umre yapabilir. Şükür kurban› kesmesi vâcibtir. Hacc-› temettü, hacc-› ifrad'dan efdaldir. HACC-I KIRÂN: Bir ihrâmla umre ve hacc› beraber yapmakt›r. Hacc-› K›rân'a niyet eden kimse, Mekke-i Mükerreme'ye geldiği zaman önce umrenin tavâf›n› ve sa'yini yapar. Peşinden kudüm tavâf› yapar. Traş olmay›p, hac bitinceye kadar ihrâmdan ç›kmaz. Hacc› temettü'de olduğu gibi şükür kurban› kesmesi vâcibtir. Hacc-› k›rân, hacc-› ifrad ve hacc-› temettüdan efdaldir. Hacc-› k›rân ve hacc-› temettü âfakî olanlar (Mikât hâricinden Mekke'ye gelenler) içindir. HACC-I TEMETTÜ VE KIRÂN'IN ŞARTLARI 1- Hacceden kişi, âfâkî olmal›d›r. Harem bölgesinde ve mîkat s›n›rlar› içerisinde ikâmet edenlerin, Hanefî mezhebine göre temettü ve 64 k›rân hacc› yapmalar› câiz değildir. Bunlar yaln›z hacc-› ifrad yaparlar. 2- Umre ve hac ayn› y›l›n hac aylar›nda edâ edilmelidir. Hac aylar› girmeden umre yap›p, daha sonra ayn› y›l hac menâsikini de eda eden bir kimse, temettü ve k›rân hacc› değil, ifrad hacc› yapm›ş olur. 3- K›rân hacc›nda, umreyi yapt›ktan sonra, Mekke'den ayr›l›p, gerek memleketine, gerek mîkat hâricine gitse de k›rân hacc›na devâm eder. HACCIN FARZLARI 1- ‹HRÂM'A G‹RMEK 2- ARAFAT'TA VAKFEDE BULUNMAK 3- Z‹YÂRET TAVÂFINI YAPMAK ‹HRÂM ‹hrâm: Niyet ve telbiyeden ibârettir ki hacca yahut umreye veya -k›râna göre- her ikisine niyet ederek harâma dâhil olmakt›r. Bu esnâda erkeklerin büründükleri ridâ ve izâr denilen iki parça örtüye halk aras›nda ihrâm denilmektedir (han›mlar›n ihrâmlar› normal elbiseleridir). Hac ve umre ibâdetlerini edâ etmek için bir k›s›m mübahlar› Harâm k›lmakt›r. (‹nâye c.2,s.429) 65 ‹hrâma girmenin esrar› ve hikmeti: Dünya zîneti olan elbiselerden soyunarak; doğumu ve ölülerin diriltilmesini, mahşer yerini, hesap gününü, mîzan› düşünmek, temiz olarak füyûzât› ilâhiyyeye nâil olmakt›r. ‹hrams›z hac ve umre yap›lamaz. ‹HRÂMIN SAHÎH OLMASININ ŞARTLARI 1- Niyet etmek. 2- Telbiye getirmek veya telbiye yerine geçen bir zikirde bulunmak. Resûlullah (aleyhissalâtü vesselâm) buyurdular ki: "Telbiyede bulunan hiç bir Müslüman yoktur ki, onun sağ›nda ve solunda bulunan taş, ağaç, sert toprak onunla birlikte telbiyede bulunmas›n, bu iştirak (sağ ve solunu göstererek) şu ve şu istikâmette arz›n son hududuna kadar devam eder18". ‹HRÂMIN VÂC‹BLER‹ 1- Mîkat hudûdunu geçmeden ihrâma girmek. 2- ‹hrâm›n yasaklar›ndan korunmak 18 Tirmizi, Hac, 14/828. 66 ‹HRÂMIN SÜNNETLER‹ 1- ‹hrâma girmeden önce, koltuk alt› ve kas›k k›llar›n› temizlemek, t›rnak kesmek ve güzel koku sürünmek. 2- ‹hrâma girerken gusletmek veya abdest almak. 3- Erkekler, ‹zâr ve ridâ denilen iki parça örtüye sar›nmak. 4- ‹hrâma niyyet ettikten sonra -kerâhet vakti değilse- iki rek'at ihrâm namaz› k›lmak. 5- ‹hrâml› bulunduğu sürede her f›rsatta telbiye söylemek. 6- Telbiyeyi üç defa tekrarlamak. 7- Telbiyeden sonra teşrik tekbîri, salevât-› şerîfe, duâ ve niyazda bulunmak. ‹HRÂM'IN MÜSTEHAPLARI 123456- Gusül'e ihrâm için niyet etmek. ‹hrâm›n beyaz, yeni veya y›kanm›ş olmas› Nâlin veya nâline benzeyen terlik giymek Misvak kullanmak. Saçlar›n› taramak. B›y›klar›n› sünnete uygun kesmek. 67 ‹HRÂMIN MÜBAHLARI 1- Kan ald›rmak. 2- K›l koparmadan vücudun herhangi bir yerini veya baş›n› kaş›mak. 3- Y›kanmak, kokusuz sabun kullanmak. 4- S›caktan korunmak için bir ağaç, ev, çad›r alt›na s›ğ›n›labileceği gibi, başa değdirmeden şemsiye taş›mak. 5- Kemer takmak, silâh kuşanmak, yüzük ve saat takmak, kokusuz sürme çekmek. 6- Topuklar› ve üzeri aç›k ayakkab› giymek. 7- Diş çektirmek, iğne vurdurmak. 8- Kollar›n› giymeden palto veya ceket gibi bir elbiseyi omuza almak. 9- Yorgan, battaniye veya herhangi bir örtü ile, yüz ve baş hâriç vücûdun diğer k›s›mlar›n› örtmek. ‹HRÂMIN YASAKLARI Bir kimse hac veya umre için niyyet edip, telbiye yapmakla ihrâma girmiş olur. ‹hramdan ç›k›ncaya kadar kendisine baz› fiil ve davran›şlar haram olur. Bu haramlara ihrâm yasaklar› denir. 68 A- ‹hrâml›n›n kendi vücûdu ile alakal› yasaklar: 1- Koku sürünmek, 2- Kokulu sabun kullanmak, 3- Traş olmak, b›y›klar› kesmek, 4- Süslenmek maksad›yla k›na sürmek, ruj ve oje gibi maddeler kullanmak, 5- T›rnaklar› kesmek, 6- Vücudundan herhangi bir yerinden k›l koparmak veya kesmek. 7- Kas›k ve koltuk alt› k›llar›n› yolmak veya traş etmek. B- Giyim kuşam ile alakal› (erkeklere) yasaklar: 1- Başa takke giymek veya sar›k sarmak, 2- Pantolon, palto, gömlek gibi dikişli elbiseler giymek. 3- Çorap, eldiven veya üstü ve topuklar› kapal› ayakkab› giymek. C- Cinsi yasaklar: 1- Cinsî münâsebette bulunmak, 2- Öpüşüp, oynaşmak, 3- Cinsî münâsebete sebeb olabilecek söz, fiil ve davran›şlarda bulunmak. D- Başkalar›na zarar veren yasaklar: 1- Kavga etmek, 2- Münakaşa ve mücadelede bulunmak, 69 3- Sövüp saymak, hakaret etmek, gönül k›rmak. E- Harem bölgesi ile alakal› yasaklar: 1- Kendiliğinden biten yeşil otlar› ve ağaçlar› koparmak, budamak, ezmek, 2- Zarars›z hayvanlar› öldürmek. (Muhît-i Burhâni, 2/458.) F- Kara hayvanlar›n›n av› ile alakal› yasaklar: 1- Eti yensin veya yenmesin her türlü kara hayvan›n› avlamak, 2- Avc›ya -işâretle bile olsa- yard›mda bulunmak, 3- Av hayvanlar›na zarar vermek. ‹HRÂMA NEREDE G‹R‹L‹R? ‹hrâma girmek için muayyen yerler vard›r. Bunlara "Mîkat mahalli" denir. Beytullah'a ulaşmak isteyen âfâkinin, Kâbe-i Muazzama'ya ta'zîm için ihrâml› olmas› ve mîkat mahallinden ihrâma girmesi laz›md›r. Mîkat hususunda insanlar üç k›s›md›r: 1- Âfâkî olanlar: mîkat mahallerinin d›ş›ndan gelenlerdir. 2- Hill ehlidir: mîkat mahalleri ile harem aras›nda ikâmet edenler. 70 3- Harem ehlidir: Mekke ve civâr›nda ikâmet edenler. HAREM HUDUTLARI Merkez Kâbe-i Muazzama olmak üzere takrîben 7-15 km.lik mesâfelerle çevrili olan mekâna harem denilir. Bu mekânlar hususi işâretlerle tesbit edilmiştir. Mekke-i Mükerreme'nin haremine Âdem Aleyhisselâm'dan beri sayg› gösterilmiştir. Hz. ‹brâhîm (a.s.), Beytullah'›n inşâ's›n› tamamlad›ktan sonra, Cebrâil Aleyhisselam'›n delâletiyle harem hududunu işâretlemiş ve işâret olarak da birer taş dikmiştir. Peygamber Efendimiz de bu işâretleri yeniletmiştir. Kâbe-i Muazzama'ya uzakl›ğ› itibâriyle bu hudûtlar şunlard›r: Doğuda: Ci'rane, 16 km. Bat›da: Hudeybiye, 15 km. Kuzeyde: Ten'im, 7 km. Güneyde: Edâtü Libn, 12 km. Kuzey doğuda: Tepeler, 14 km. 71 Mîkat mahalleri ve Harem hudutlar› MÎKAT MAHALLER‹ Hac› adaylar›n›n ihrâms›z olarak geçmeleri yasak olan yerlere mîkat denir. Mîkat yerleri ile Harem hududu aras›nda kalan bölgeye ise, H›ll ad› verilir. Mîkat mahalleri şunlard›r: 1. Zü'l-Huleyfe: Mekke'ye Medîne istikâmetinden gelenlerin mîkat›d›r. Resûlullah Efendimiz Vedâ Hacc›nda ihrâma burada girmiştir. Bugünkü ad› Ebyâr-› Ali'dir. 72 Mekke'ye en uzak mîkat budur, Medîne-i Münevvere'ye 6, Mekke-i Mükerreme'ye ise 426 km. mesâfededir. 2. Zâtü Irk: Irak yönünden gelenlerin mîkat›d›r. Mekke-i Mükerreme'ye uzakl›ğı 94 km.dir. 3. Cuhfe: Şam yönünden gelenlerin mîkat›d›r. Mekke-i Mükerreme'ye 187 km. mesâfededir. Türkiye'den gidenlerin mîkat› buras›d›r. Türkiye’den Medîne-i Münevvere’yi ziyâretten evvel hac veya umre yapmak niyyetiyle uçağa binenler, en geç bu hizâda ihrâma girmelidirler. 4. Karn veya Karnü'l Menâzil: Necid civâr›ndan gidenlerin mîkat›d›r. Mekke-i Mükerreme'ye uzakl›ğ› 94 km.dir. 5. Yelemlem: Yemen yönünden gelenlerin mîkat›d›r. Mekke-i Mükerreme ile aras› 54 km. dir. En yak›n mîkat budur. K›z›l Deniz, Süveyş taraf›ndan gelenler Cuhfe yak›n›ndaki Rab›ğ hizas›nda ihrâma girerler. Geliş istikametine göre Cidde de mîkat say›lmaktad›r. Rab›ğ Mekke'ye yaklaş›k 200 km. mesâfededir. Bu beş mîkat'tan başka yol ve istikâmetlerden Mekke'ye girmek isteyenler, bu 5 mîkat›n herhangi birinin hizas›ndan ihrâma girebilirler. Hava ve deniz yolculuklar›nda da durum böyledir. 73 Mekkelilerin hac için mîkatlar› Harem, umre için Hill'dir. Yani Mekke'de oturanlar, umre için ihrâma gireceklerinde Harem hududundan ç›k›p Hill bölgesinin herhangi bir yerinde (Meselâ Tenim’deki Mescid-i Âişe'de) ihrâma girerler. Hac› adaylar› mîkata varmadan önce de ihrâma girebilirler. Önceden ihrâma girilmemişse, mutlaka mîkatlarda veya o mîkatlar›n hizas›nda ihrâma girilmelidir. Mîkat'ta ihrâma girilmeden geçilirse cezâ olarak bir kurban kesmek veya tekrar geri dönüp mîkat'tan ihrâma girmek gerekir. ‹HRÂMA NASIL G‹R‹L‹R? ‹hrama girecek kimse evvelâ t›rnaklar›n› keser, koltuk alt› ve kas›k k›llar›n› temizler, gerekiyorsa saç ve sakal traş› olup, b›y›ğ›n› düzeltir. Mümkünse gusleder. Gusletme imkân› yoksa yaln›z abdest al›r. ‹hrâma girerken yap›lacak gusül sünnet-i müekkededir. Bu gusül, hadesten taharet için değil, maddî temizlik içindir. Bu bak›mdan hay›z ve nifas hâlindeki kad›nlar da gusledebilirler. Gusülden sonra vücutta renk ve iz b›rakmayan güzel bir koku sürünür. Vücûd sâdece izâr ve ridâ ile örtülür. 74 Baş aç›k ve ayaklar ç›plak b›rak›l›r. Ancak ayaklar›na topuklar› ve üzeri aç›k terlik giyer. ‹zâr ve ridâya büründükden sonra 2 rekat namaz k›lar: Birinci rek’atta Fatiha-i Şerîfe'den sonra Kâfirun suresini, ikinci rek’atta Fâtiha-i Şerîfe'den sonra ‹hlâs suresini okur. Namazdan sonra k›bleye dönüp hac veya umreden hangisine niyet edecekse ona niyet eder. (Vekil ise fülan kimse ad›na der) Ara vermeden 3 kere: “Lebbeyk, Allâhümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. ‹nnel-hamde ve’n-ni‘mete leke ve’l-mülk. Lâ şerîke Lek.” diye telbiye getirip peşinden tekbîr ve Salavât-› şerîfe okur. Böylece ihrâma girilmiş olur. Art›k yol boyunca telbiye, Peygamber Efendimiz’e bol bol salavâtlar getirilir, dualar yap›l›r; zikir, tesbih ve tehlîlde bulunulur. Farz namazlar›n ard›ndan da çokça telbiye getirilir. Telbiyeleri yüksek sesle söylemek, erkekler için müstehapt›r. Kad›nlar seslerini yükseltmeden söylerler. 75 HANIMLARIN ‹HRÂMI ‹hram ile alakal› aşağ›daki hususlar›n haricinde kad›nlar da erkekler gibidir. 1. Her türlü dikişli elbise, eldiven, çorap ve mest giyebilirler. Başlar›n› örtebilir, fakat yüzlerini aç›k bulundururlar. 2. Telbiyede seslerini yükseltmezler. 3. Tavâfta remel de bulunmaz ve sa'yda hervele yapmazlar. 4. Başlar›n› tahlik yani kökten kaz›tmazlar ancak k›salt›rlar. 5. ‹zdiham varsa Hacer-i Esved'i öpmeden istilam ederler. Erkekler topluluğundan kaçarlar. ‹zdihaml› zamanlarda Makâm-› ‹brâhîm'in yan›nda namaz k›lmazlar. 6. Hay›z ve nifas halinden dolay› veda tavâf›n› terk ettiği veya ziyâret tavâf›n› tehir ettiğinden kurban kesmeleri gerekmez. (Lübab Şerhi s.78) ‹HRAMDAN NASIL ÇIKILIR? ‹hramdan ç›kmak için erkekler saçlar›n› ya ustura ile tıraş ettirirler veya en az saçlarının dörtte birini, parmak uçlar› kadar (1,5-2 santim) k›saltt›r›rlar. Baş› tıraş ettirmek, k›saltt›rmaktan efdaldir. Kad›nlar ise tıraş olmazlar, saçlar›n›n uçlar›n76 dan 1-2 santim k›salt›rlar. Böylece ihrâmdan ç›km›ş olurlar. HACC’IN 2. FARZI: ARAFAT’TA VAKFE Arafat, Mekke-i Mükerreme'nin 25 km. güneydoğusundaki bir dağd›r. Bu mübârek mevkiye Arafat denilmesi; bilmek mânâs›ndaki mârifetten gelip; Hz. Âdem ile Havvâ Vâlidemiz yeryüzüne indikten uzun zaman sonra burada birbirlerine kavuşup, birbirlerini tan›d›klar›ndan veya Cibrîl-i Emin, ‹brâhîm Aleyhiselâm'a hac menâsikini burada târif ettikden sonra " " (bildin, öğrendin mi?) " (bildim, deyince ‹brâhîm Aleyhisselâm da " öğrendim) dediği içindir. Diğer bir rivâyete göre ise, Arafât itiraftan gelir. ‹nsanlar burada Cenâb-› Hakk’›n yüceliğini, azametini, kendilerinin âcizliğini îtirâf ederler. Nitekim Hz. Âdem ve Havvâ Vâlidemiz Arafât'ta şöyle yalvard›lar: Ey Rabbimiz, biz nefislerimize zulmettik. Eğer sen mağfiret etmez, merhamet buyurmazsan, şüphe yok ki, hüsrâna düşenlerden oluruz. (Sûre-i A‘raf, Âyet 23) 77 Bu yalvarmalar›na mukâbil Allâhü Teâlâ şimdi kendinizi bildiniz manas›na ( ) buyurdu. Arafat'›n ortas›nda 30 metre yüksekliğinde ve taban› da 300 metre olan küçük bir dağ vard›r ki ismi: Cebel-i Rahme’dir. Tepesi düz olup 4 metre yüksekliğinde taştan ve kireçten yap›lm›ş bir alem vard›r. Arefe gecesi hac›lara işaret olsun diye üzerinde kandil yak›l›r. Peygamberimiz M.632'de Veda Hacc›’n›n vakfesini takribi 120 bin Ashâb› ile Cebel-i Rahme'nin eteğinde yapm›şt›r ve meşhur veda hutbesini orada îrad buyurmuştur. Arafat - Cebel-i Rahme 78 Bu mübârek dağ Efendimizin ümmetinin bağ›şlanmas›n› istediği ve bağ›şlanacağ›m›za dâir ilâhi müjdeyi ald›ğ› yerdir. Arefe vakfesini yapan kimsenin ben afv olunmad›m demesi büyük günaht›r. Arefe günü Hz. Allah, yal›n ayak, baş› aç›k, saçlar› kar›ş›k, toz toprak içerisinde göz yaşlar› ile yalvaran kullar› ile meleklerine karş› iftihar eder. Peygamber Efendimiz, vakfe günü öğle ile ikindi namazlar›n› cem-i takdim yaparak, Rahmet dağ›na 1 km. mesâfedeki Mescid-i Nemire'de k›lm›şt›r. Vakfe Nedir? Zilhicce'nin 9. günü yani arefe günü öğleden itibaren Kurban bayram›n›n 1. günü fecrin doğuşuna kadar olan süre içinde Arafat’ta bir müddet bile olsa bulunmakt›r. Arafat vakfesi, Peygamber Efendimiz’in " " (Hac Arefedir) buyurduğu hacc›n as›l ve en büyük rüknüdür. Hacc›n diğer rükünlerini yerine getirip de Arafat vakfesini terk eden kimse hac yapmam›ş olur. 79 ARAFAT'TA VAKFEN‹N SAH‹H OLMASININ ŞARTLARI 1- Hac için ihrâml› olmak. 2- Belirli zamanda yapmak (Arefe günü zevâl vaktinden kurban bayram› günü fecrin tulûuna kadar). 3- Belirli yerde yapmak, yani Arafat hudûtlar› içinde yapmak. VAKFE'N‹N VÂC‹BLER‹ Arafat'a gündüz gelenler için, orada güneş bat›ncaya kadar kalmak, güneş batmadan ayr›lmamak. Gece gelenlerden bu vâcib düşer. VAKFEN‹N SÜNNETLER‹ 1) Arafe günü güneş doğduktan sonra Minâ'dan Arafat'a hareket etmek; 2) Öğle ve ikindi namazlar›n› cem-u takdîm ile k›lmak; 3) Vakfe için zevalden sonra gusletmek; 4) Vakfe esnas›nda abdestli bulunmak; 5) Vakfeyi Cebel-i Rahme eteklerindeki siyah kayal›klar›n yan›nda yapmak; 6) Vakfe esnâs›nda k›bleye yönelmek; 80 7) Gün boyunca telbiye, zikir, tesbih, tekbîr, tehlîl, salevat, namaz ile meşgul olmak; kendisi, anne-babas›, çocuklar›, geçmişleri ve bütün mü'minler için duâ ve niyazda bulunmak; HACCIN 3. FARZI: Z‹YÂRET TAVÂFI Tavâf Nedir? Tavâf, Hacerü-l Esved'in bulunduğu köşeden başlayarak Kâbe'yi solumuza al›p, etraf›nda yedi defa dolaşmakt›r. Kâbe-i Muazzama’n›n etraf›nda her bir dolanmaya şavt denir. 7 şavt bir tavâf olur. Her tavâf›n yap›l›ş› ayn›d›r. Aradaki fark, niyeti tâyindedir. Bu bak›mdan tavâf yapacak olan kimse niyetiyle tavâf›n nev'ini belirler. Ziyâret tavâf›: Hacc›n rükünlerinden olan farz tavâft›r. Yap›l›ş zaman›, Kurban Bayram›’n›n birinci günü fecrin doğuşundan itibaren ömrün sonuna kadard›r. Ancak bu tavâf›n, kurban bayram› günleri içinde (üçüncü günü güneş batmazdan evvele kadar) yap›lmas› vâcibdir. Üçüncü günden sonraya b›rak›lmas› hâlinde cezâ kurbân› vâcibdir. Tamam›yla terki hâlinde ise hac bozulur, fâsit olur. 81 TAVÂFIN NEVÎLER‹ 1- Kudûm tavâf›: Hacc-› ifrâd ve hacc-› k›rânda bulunan âfâkiler (Mekke-i Mükerreme’nin d›ş›ndan gelenler) için sünnettir. 2- Ziyâret tavâf›: Hacc›n farz olan tavâf›d›r. 3- Vedâ tavâf›: Âfâkiler üzerine vâcib olan tavâft›r. 4- Umre tavâf›: Umrenin farzlar›ndan olan tavâft›r. 5- Nezir tavâf›: Nezir edilen (adanan) tavâfd›r ki vacibdir. 6- Tahiyyetül-mescid tavâf›: Mescid-i Harâm'a ne zaman girilirse yap›lmas› sünnet olan tavâft›r. 7- Nâfile tavâf: Farz veya vâcib tavâflar›n d›ş›nda bir Müslüman›n dilediği kadar yapabileceği tavâft›r. TAVÂFIN VÂC‹BLER‹ 1. Hadesten tahâret (cünüp ise gusletmek, abdestsiz ise abdest almak). 2. Setr-i avret. 3. Özürlü değilse tavâf› yürüyerek yapmak. 4. Tavâfa Hacer-i Esved veya hizâs›ndan başlamak. 82 5. Tavâf› Kâbe'yi sol taraf›na al›p rükn-ü Irakî yönüne ilerleyerek yapmak. 6. Tavâf› Hatîm'in d›ş›ndan yapmak. 7. Tavâf bitince iki rek'at tavâf namaz› k›lmak. 8. Tavâf› yedi şavta tamamlamak. 9. Ziyâret tavâf›n› bayram günlerinde yapmak. Tavâf›n vâciblerinden herhangi birinin terki, cezây› gerektirir. Tavâf yeniden yap›l›rsa cezâ düşer. TAVÂFIN SÜNNETLER‹ 1- Necâsetten tahâret. 2- Tavâfa başlarken, Haceru'l-Esved'in hizâs›na, Rükn-i Yemâni taraf›ndan gelmek. 3- Tavâfa başlarken ve her şavt›n sonunda Hacer-i Esved’i istilâm etmek. 4- Sonunda sa'y olan tavâflarda erkeklerin ›zt›bâ ve remel yapmas›. 5- Şavtlar› ara vermeden yapmak. 6- Tavâf asnâs›nda zikir, tekbîr, tehlîl ve duâ ile meşgul olmak. 7- Ziyâret tavâf›n› bayram›n birinci günü yapmak. 8- Tavâfa başlarken Hacer-i Esved'in karş›83 s›nda "Bismillâhi Allâhü ekber" derken ellerini kald›rmak. Tavâf›n sünnetlerinin mazeretsiz terki mekruhtur. Fakat mâzeretsiz de terkedilmiş olsa cezây› gerektirmez. TAVÂFIN YAPILIŞI Hangi tavâf yap›lacaksa, ona niyet edilir. Rükn-i Yemânî taraf›ndan Hacer-i Esved'in bulunduğu yere gelinir. Mümkünse tekbîr ve tehlîl ile Hacer-i Esved öpülür. Mümkün olmad›ğ› takdirde, Hacer-i Esved'e dönülür ve "Bismillâhi Allâhü ekber" diyerek istilâm yap›l›p, sağ elin içi öpülür. Daha sonra tekbîr, tahmîd ve salâvat getirilir. Tavâf esnâs›nda telbiye getirilmez. ‹stilâmdan sonra Kâbe sol tarafa al›narak tavâfa başlan›r. Her dönüş bir şavtt›r. Yedi şavt bir tavâft›r. Kâbe'nin kap›s›nda ve rükunlar›n herbirinde duâlar› okunur, salât ü selâm, tekbîr ve tehlîller getirilir. Tavâf, Hatîm'in d›ş›ndan yap›l›r. Rükn-i Yemânî’ye gelince el sürülür veya selâmlama yap›l›p, el öpülmez. Hacer-i Esved'e gelince tekrar istilâm edilir. Birinci şavt tamamlanm›ş olur. 84 Han›mlar, duâ, tekbîr ve tehlîllerde seslerini yükseltmezler. Tavâflar›n› en tenhâ yerden yaparlar. Tavâf bittikten sonra mümkünse Makâm-› ‹brâhîm'de, değilse Mescid-i Harâm'›n müsâit bir yerinde, -kerâhet vakitleri hâricinde- iki rek'at tavâf namaz› k›l›n›r. Bu namaz vâcibdir. Birinci rek'atta Kâfirûn, ikinci rek'atta ‹hlâs sûreleri okunur. Tavâf namaz› kerâhet vakitlerinde k›l›nmaz. Akşam›n farz›ndan sonra, önce tavâf namaz›, sonra da akşam›n sünneti k›l›n›r. Tavâf namaz›ndan sonra, Kâbe-i Muazzama'ya dönerek ayakta bol bol zemzem içilir, ihlâs ve samîmiyetle duâ edilir. HACCIN VÂC‹BLER‹ A - SA'Y Sa'y; hac ve umrenin menâsikinden olup, Safâ ile Merve aras›nda yedi defa gidip gelmektir. Allâhü Teâlâ, Hâcer Vâlidemizin itâat ve sadâkatine ithâfen umre ve hac yapan herkese onun gibi sa'yi vâcib k›ld›. 85 SA'Y‹N VÂC‹BLER‹ 1- Sa'yi yürüyerek yapmak (Hasta, yaşl› ve sakat olanlar arabaya binebilirler). 2- Sa'yi yedi şavta tamamlamak. SA'Y‹N SÜNNETLER‹ 1- Tavâf bitince ara vermeden sa'ye başlamak. 2- Necâsetten tahâret 3- Hadesten tahâret. 4- Sa'ye giderken Hacer-i Esved'i istilâm etmek. 5- Her şavtta Safâ ve Merve tepelerinde, Kâbe'nin görülebileceği yere ç›kmak. 6- Safâ ve Merve'de Kâbe'ye dönerek tekbîr, tehlîl ve duâ etmek. 7- Erkekler iki yeşil direk aras›nda "hervele" yap›p, diğer k›s›mlarda yavaş yürümek. 8- Bütün şavtlar› ara vermeden yapmak. 9- Sa'y esnas›nda tekbîr, tehlîl ve duâ ile meşgûl olmak. SA'Y‹N YAPILIŞI Hacer-i Esved istilâm edildikten sonra Safâ'ya gidilir ve niyet edilir. Safâ tepesine ç›k›nca Beytullâh'a dönülür. Duâda olduğu gibi eller 86 kald›r›l›r. Hamd ve senâ edilir. Üç defa tekbîr getirilir. Tehlîlde bulunulur. Salevât-› şerîfe getirilir. Kendisi ve Müslümanlar için duâ ettikten sonra, duâlarla Merve'ye doğru yavaş, yavaş yürünür. Yeşil direğe gelince 'Hervele' yap›l›p, ikinci yeşil direğe kadar koşulur. ‹ki yeşil direk aras›nda şöyle duâ edilir: ‹kinci yeşil direkten sonra normal şekilde yürünür. Merve'ye gelindiği zaman Beytullah'a dönülür. Safâ'da olduğu gibi tekbîr, zikir ve duâ edilir. Böylece sa'yin birinci şavt› tamamlanm›ş olur. Ayn› şekilde Safâ'dan Merve'ye dört gidiş, Merve'den Safâ'ya üç dönüş olmak üzere, yedi şavt yap›l›nca sa'y tamamlanm›ş olur. Sa'ydan sonra Mescid-i Harâm'da iki rek'at namaz müstehabt›r. Merve'de namaz k›l›nmaz. B - MÜZDEL‹FE'DE VAKFE Müzdelife'de vakfe yapmak vâcibtir. Vakfe'nin zaman›: Bayram›n birinci günü fecr-i sâ87 d›ğ›n doğmas› (sabah namaz›n›n vaktinin girmesi) ile başlar, güneşin doğmas› ile biter. Bu süre içinde az bir vakit dahi olsa Müzdelife'de bulunulursa vâcib yerine gelmiş olur. Hanefî mezhebine göre bu vakitten evvel veya sonra câiz değildir. Hattâ vakfeyi sabâh namaz›ndan önce yapsa üzerine dem laz›md›r. Fakat hastal›k, zay›fl›k, kadınlara izdiham gibi bir korkudan dolayı önce yaparsa dem lâz›m gelmez. Müzdelife'de akşam ve yats› namazlar› cem-i tehir ile k›l›n›r. Bayram gecesini Müzdelife'de geçirmek sünnettir. MÜZDEL‹FE ŞARTLARI 1234- VAKFES‹N‹N SIHHAT‹N‹N Hac için ihrâma girmiş olmak Arafât vakfesini yapm›ş olmak Vakfeyi Müzdelife'de yapmak Vakfeyi vaktinde yapmak MÜZDEL‹FE VAKFES‹N‹N SÜNNETLER‹ 1- Arefe günü güneş batt›ktan sonra Arafât'tan Müzdelife'ye sükûnetle ağ›r ağ›r inmek ve Müzdelife'de "Meş'ar-i Harâm" civar›nda gecelemek. 88 2- Sabah namaz›n› erkence k›lmak. 3- Vakfeyi ortal›k iyice ayd›nlan›ncaya kadar sürdürmek; C - M‹NÂDA ŞEYTAN TAŞLAMAK Minâ'da şeytan taşlamak için üç yer vard›r: bunlara cemerât denir. Bu yerler Minâ'da üç alâmetle tayin olunmuştur. Minâ taraf›ndan s›rayla şunlard›r: Birinci cemre: Şeytan›n ‹brâhîm (a.s.)’a üçüncü olarak görülüp taşland›ğ› yerdir. Bayram›n birinci günü, 1. ve 2. şeytana taş at›lmaz. ‹kinci cemre: Şeytan›n ‹brâhîm (a.s.) a ikinci olarak görülüp taşland›ğ› yerdir. Üçüncü cemre (Cemretü'l-akabe): Şeytan›n ‹brâhîm (a.s.)’a birinci olarak görülüp taşland›ğ› yerdir. Bayram›n 1. günü yaln›z büyük şeytan taşlan›r. ŞEYTAN TAŞLAMAK ‹LE ALAKALI SÜNNETLER 1- Bayram sabah›, ortal›k iyice ayd›nland›ktan sonra (güneş doğmadan) Müzdelife'den hareket edip Minâ'ya gelmek; 2- Eşyas›n› çad›r›na koyduktan sonra vakit geçirmeden Akabe cemresine taş atmak; 89 3- Akabe cemresine taş atarken, Mekke'yi sol, Minâ'y› sağ taraf›na almak; (Diğer iki cemreye her taraftan at›labilir.) 4- Taşlar› cemrelere yaklaş›k 3,5 ilâ 5 metre mesâfeden atmak; 5- Yedi taş› ardarda atmak; 6- Teşrik günlerinde; birinci, ikinci ve üçüncü cemreleri s›ra ile atmak; 7- Birinci ve ikinci cemrelere taş› att›ktan sonra duâ etmek, akabe cemresinden ise dua etmeden ayr›lmak; 8- Taşlar› bayram›n ilk günü öğleden önce, diğer günlerde ise öğleden sonra güneş batmadan önce atmak; 9- Minâ'dan Mekke'ye dönmekte acele edenlerin, bayram›n üçüncü günü güneş batmadan önce Minâ'dan ayr›lmalar›. D - SAÇLARI TIRAŞ ETMEK VEYA KISALTMAK. E - VED TAVÂFI Veda tavaf›, hacda yap›lan en son tavaft›r. D›şardan gelen ve hac vazîfelerini tamamlayarak memleketine dönen hac›lar›n veda tavaf› yapmalar› vaciptir. 90 Vacip olmas›n›n şartlar›: 1) Haccetmiş olmak. 2) Hacceden kişinin afakî olmas›. 3) Kad›nlar›n Mekke'den ayr›ld›klar› esnada hay›z ve nifas hallerinden temiz olmalar›. Temizlenmeden Mekke'den ayr›lan kad›nlardan veda tavaf› düşer. Veda tavaf›n› yapt›ktan sonra Harem-i Şerif’e girip namaz k›lmakta ve tavaf yapmakta bir mahzur yoktur. Bu durumda en sonra yap›lan tavaf veda tavaf› say›l›r. Vedâ tavâf›n›n yap›l›ş›: Hacc›n› tamamlayan kimse Mekke-i Mükerreme’den ayr›lacağ› zaman önce vedâ tavâf›n› yapar, tavaf namaz›n› k›lar, Beytullâha dönerek ayakta zemzem içer ve üzerine dökünür. Sonra mültezeme gidip yüzünü, ellerini, yanaklar›n›, göğsünü Kâbe-i Muazzama’n›n duvar›na yap›şt›rarak; ağlayarak ilticâda bulunur. Böylece Beytullâh’a vedâ edip Harem-i Şerîf’ten ayr›l›r. F - KURBAN KESMEK (K›rân ve Temettu hacc› yapanlara) Hacc›n vâciblerinden biri terkedilir de, yeniden yap›lmazsa bir kurban kesmek lâz›m gelir. Meselâ: Abdestsiz yap›lan bir tavâf, abdestli olarak iâde edilirse bu kurban cezâs› sâk›t olur. ‹âde edilmezse kurban kesmek icap eder. 91 HACCIN SÜNNETLER‹ 1- ‹hrâma gireceği zaman gusletmek. 2- ‹zâr ve ridâ ile vücudu örtmek. 3- ‹ki rek'at ihrâm namaz› k›lmak. 4- ‹hrâma girdikten sonra çokça telbiye getirmek. 5- Kudûm tavâf› yapmak. 6- Farz ve vâcib tavâflar d›ş›nda çokca tavâf yapmak. 7- Sa'y yaparken iki yeşil direk aras›nda koşmak. 8- Zilhicce'nin 8. günü Minâ'da gecelemek. 9- Arefe günü güneş doğduktan sonra Arafât'a ç›kmak. 10- Müzdelife'den Minâ'ya güneş doğmadan önce gitmek. 11- Kurban bayram›n›n gecelerini Minâ'da geçirmek. 12- Zilhicce'nin 10. gecesi Müzdelife'de gecelemek. 13- Minâ'da cemrelere taş atarken s›ray› (küçük, orta, büyük) gözetmek. 14- Arafât'ta huşu içinde yalvararak Allah'a duâ etmek. 15- Kurban bayram›n›n birinci günü Minâ'da ilk taş› güneşin doğuşu ile öğle vakti aras›nda atmak. 92 16- Tavâflardan sonra Zemzem içmek. 17- Hacer-i Esved'i öpmek veya istilâmda bulunmak. HACCIN ÂDÂBLARI 1- Hac› aday›n›n varsa borçlar›n› hacca gitmeden evvel ödemesi. 2- Tecrübeli ve bilgili kimselerden hacc›n fiil ve hareketlerini güzelce öğrenmek. 3- Darg›n olduğu kimselerle bar›ş›p helâlleşmek. 4- Kaza namaz› ve kaza orucu gibi ibâdetlerindeki noksanlar›n› tamamlamak. 5- Günahlar›ndan samimi ve hâlis bir niyetle tevbe etmek. 6- ‹yi bir arkadaş edinmek. 7- Akraba ve dostlarla vedalaşmak ve dualar›n› istemek. 8- Evden ç›kmadan evvel iki rek'at namaz k›lmak. 9- Hacdan döndükten sonra evde iki rek'at namaz k›lmak. 10- Evden sevinçle ç›kmak ve yolda zaman› dua ile, zikirle geçirmek. 11- Evden ç›karken Besmele ile Âyetü’l-Kürsî, ‹hlâs-› Şerîf, Felak ve Nâs surelerini okumak. 93 12- Varsa emânetler sâhiplerine iâde etmek. 13- ‹mkân nisbetinde bol sadaka vermek. 14- Dâima abdestli bulunmaya gayret etmek. 15- Mümkünse Mekke ve Medîne'de Kur’ân-› Kerîm hatmi indirmek. A - HACC-I ‹FRÂD ‹frad hacc› yapacak olan kimse, yolu üzerinde bulunan mîkat s›n›r›n› geçmeden önce ihrâm haz›rl›ğ› yapar: T›rnaklar›n› keser, koltuk alt› ve kas›klar›n› temizler, gerekiyorsa saç, sakal ve b›y›klar›n› düzeltir; Mümkünse gusül abdesti veya abdest al›r, güzel koku sürünür, üzerindeki bütün elbiselerini ç›kar›p izar ve ridâdan ibâret iki parça ihrâm örtüsüne bürünür. Kerâhet vakti değilse iki rek'at ihrâm namaz› k›lar (sünnettir). Namaz ve duâdan sonra hacca şöyle niyet eder (Vekil ise filan ad›na der): Allâh'›m, senin r›zân için hac yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve benden kabûl eyle. Niyetten hemen sonra üç kere telbiye okur. Telbiye şudur: 94 Lebbeyk, Allâhümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. ‹nnel-hamde ve’n-ni‘mete leke ve’l-mülk. Lâ şerîke Lek. Mânâs›: Buyur Allâh'›m, buyur. Senin ortağ›n yok. Buyur. Hamd sana mahsustur. Nimet ve mülk senindir. Senin ortağ›n yoktur. Böylece ihrâma girmiş olur. Kâbe-i Muazzama'ya var›ncaya kadar tekbîr, tehlîl, salavât-ı şerîfe ve telbiyeye devâm eder. Kâbe-i Muazzama’y› görünce göz yaşlar› içerisinde "ALLÂHÜ EKBER" diyerek selâmlar. Ellerini kald›r›p şöyle dûâ eder: "Allah›m beyti atîkin hürmetine afv› ilâhine, feyzi ilâhine, nûru ilâhine mahzar eyle. Yapt›ğ›m duâlar›m› makbul eyle." Duâdan sonra kudüm tavâf› için Hacerû-l Esved'e yönelir ve şöyle niyet eder: Allâh'›m r›zâ-i şerîfin için kudûm tavâf› yapmak istiyorum. Bana kolayl›k ihsan et ve benden kabûl buyur. 95 Ayr›ca kalben: "Ya rabbi, lütfunla seni ezelde tasdik ettim. Şimdi yine bütün letâifimle ve senin lütfunla seni tasdîk ediyorum. Haremullah'da (beyti şerîfinde) ki Haceru’l-Es'âd’›n içerisine ahdimizin bir nüshas›n› vazettin (koydun). Şu anda yine senin lütfunla kalbimi o ahdin hizâs›na getiririp r›zâ-i şerîfin için bedenimi kal›p olarak basmaya ve böylece ahdimi tazelemeye niyet ettim. Lütfunla kereminle kabul eyle Alllah›m." dedikten sonra, Hacer-i Esved'in bulunduğu yere gider. Mümkünse başkas›na eziyet vermeksizin Hacer-i Esved'i öper. Değilse, Hacer-i Esved'e dönüp " " (Bismillâhi Allâhü Ekber) diyerek istilâm yapar, sağ elin içini öper. Daha sonra tekbîr, tahmîd ve salevât getirir. Hacc›n sa'yini kudüm tavâf›ndan sonra yapacaksa Tavâfta "›zd›ba ve remel" de bulunur: Farz olan ziyâret tavâf›ndan sonra yapacaksa "›zd›ba ve remel" yapmaz. Tavâf bittikten sonra iki rek'at tavâf namaz›n› k›lar, duâ edip bol bol zemzem içer. Bundan sonra ihrâml› olarak terviye gününü (Zilhicce'nin 8. günü) bekler. Bolca nâfile tavâf yapabilir. Ama umre yapamaz. 96 Z‹LH‹CCE’N‹N 8. GÜNÜ (YEVM-‹ TERV‹YE) Terviye günü, diğer hac›larla berâber güneş doğduktan sonra Minâ'ya hareket eder. Yolda çokça telbiye getirir, tekbîr, tehlîl ve Salavât-› Şerîfe'ye devam eder. Gece Minâ'da kal›r. Orada 5 vakit namaz k›lmak sünnettir. Duâ ve Evrâd-› Ezkâr'a devam eder. Z‹LH‹CCE’N‹N 9. GÜNÜ Zilhicce'nin 9. (Arefe günü) sabah namaz›n› Minâ'da k›l›p, güneş doğduktan sonra Arafât'a gider. Öğleye kadar duha namaz›, tesbih namaz› k›lar. Ezkâr'a, telbiye'ye, tasliye'ye, Kur’ân-› Kerim tilâvetine devam eder. Hayat›n›n en mutlu gününde Afv-› ‹lâhiye'ye nâil olabilmek için göz yaşlar› içerisinde çokça tevbe eder. Ayr›ca çoluk çocuğuna, akrabalar›na ve Ümmet-i Muhammed'e duâ eder. Öğle vakti girince önce ezan, sonra hutbe okunur. Cem-i takdimle öğle ve ikindi namazlar› k›l›n›r. Şöyle ki: Öğle namaz›n›n ilk dört rek'at sünneti k›l›nd›ktan sonra, kâmet getirilip, öğle namaz›n›n farz› k›l›n›r. Son sünnet k›l›nmadan tekrar ikinci bir kâmetle ikindi namaz›n›n farz› k›l›n›r. 97 Namazdan sonra gözyaşlar› içerisinde Arafât vakfesi yap›l›r. Hac› efendi güneş bat›ncaya kadar çokça duâ ve niyazda bulunup, ibâdete devâm eder. Akşam güneş batt›ktan sonra akşam namaz›n› k›lmadan Müzdelife'ye hareket eder. Müzdelife'ye vas›l olunca bir ezan, bir kamet ile akşam ve yats› namaz›n›n farzlar›n› birlikte k›lar. Buna cem-i tehir denir. Sonra yats›n›n son iki rek'at sünnetini ve vitir vâcibi k›lar. Sünnet olduğu için birinci geceyi Müzdelife'de geçirir. Kul haklar›n›n bile affedildiği rivâyet olunan Müzdelife'de geceyi iyi değerlendirmek laz›md›r. Ayr›ca nohuttan büyük f›nd›ktan küçük yetmiş tane taş toplay›p su ile y›kad›ktan sonra bir bez veya poşet içerisine koyar. Vakti girince sabah namaz› k›l›p, göz yaşlar› içerisinde vâcib olan Müzdelife vakfesini yapar. Güneş doğmadan Minâ'ya hareket eder. Z‹LH‹CCE’N‹N 10. GÜNÜ Bayram›n birinci günü Minâ'da biraz dinlendikten sonra yan›na ald›ğ› yedi (7) adet taş ile Cemre-i Akabe’yi (büyük şeytan) taşlar. Şöyle ki; yedi adet taş› sol avucuna al›r. Taşlar› sağ elin 98 baş ve şahâdet parmaklar›n›n uçlar› ile tutup, büyük şeytana en az 3-5 metre yaklaş›r ve her taş›: "Bismillâhi Allâhü ekber, rağmen liş-şeytâni ve h›zbihî." diyerek atar. Duâ için durmaz; yürürken duâ eder. Birinci günü şeytan taşlaman›n sünnet olan vakti: Güneşin doğmas›ndan öğle vaktine kadard›r. Güneş doğmadan mekruhtur. Öğleden güneşin batmas›na kadar olan vakit câiz, güneş batt›ktan sonra imsak vaktine kadar mazeretsiz tehiri mekruhtur. Bayram›n birinci günü şeytan› taşlad›ktan sonra dilerse kurban keser veya kesildiğinden emin olunca, tıraş olup (kendi saç›n› tıraş edebileceği gibi başkalar›n›n da saç›n› tıraş edebilir) ihrâmdan ç›kar. Önceki elbiselerini giyebilir. Böylece ziyâret tavâf›n› yap›ncaya kadar han›mına yaklaşman›n d›ş›ndaki ihrâm yasaklar› kalkar. Bayram›n ilk üç gününde, uygun bir vakitte Beytullah'a gidip farz olan ziyâret tavâf›n› yapar. Ziyâret tavâf›n›n bayram›n birinci günü yap›lmas› efdaldir. Tavâf namaz›n› k›l›p bolca 99 zemzem içer. Arkas›ndan vâcib olan sâ'yi (yukar›da umre bahsinde beyan edildiği gibi) yapar. Bi-İznillâh hac tamamlanm›ş olur. Ziyâret tavâf›n› yapt›ktan sonra tekrar Minâ'ya döner. Zîra bayram gecelerinde Minâ'da gecelemek hanefî mezhebine göre sünnet-i müekkede olup, diğer üç mezhebe göre vâcibdir. Bayram›n ikinci ve üçüncü günleri de cemrelere taş atar. Üçüncü günü taşlar› att›ktan sonra, akşam namaz›ndan evvel Minâ'dan ayr›l›r. Zîra akşam namaz›ndan evvel Mina'dan ayr›lmak sünnet, güneş batt›ktan sonra ayr›lmak ise mekruhtur. Bayram›n dördüncü günü sabah namaz›n›n vaktinden önce Minâ'dan ayr›lmam›ş olanlar o günde zevâlden sonra s›ras›yla üç şeytana yedişer taş atarlar ve Mekke-i Mükerreme'ye dönerler. ‹mâm-ı Âzam hazretlerine göre zevâlden önce de atmak câizdir19. Eğer kurban›n dördüncü günü şafak att›ktan sonra taşlar› atmadan giderse vakti geçtiği için kurban kesmek laz›m gelir. Mekke-i Mükerreme'den ayr›lacağ› zaman vedâ tavâf›n› yapar. Böylece Hacc-› İfrad tamamlanm›ş olur. 19 Dürer hâşiyesi. 100 ‹FRÂD HACCI’NIN ÖZET‹ Mîkat'ta ihrâm ve hacca niyet Kudûm Tavâf› Zilhicce'nin 8. günü Minâ Zilhicce'nin 9. günü Arafât vakfesi Zilhicce'nin 10. günü Müzdelife vakfesi Zilhicce'nin 10. günü Cemre-i Akabe'ye yedi taş Zilhicce'nin 10. günü Tıraş, isterse müstehab olarak kurban ve ihrâmdan ç›kmak Zilhicce'nin 10. günü Farz tavâf ve Sa'y Zilhicce'nin 11. günü s›ras›yla üç şeytan› taşlamak Zilhicce'nin 12. günü s›ras›yla üç şeytan› taşlamak Mekke-i Mükerreme’den ayr›lmadan Vedâ tavâf› B- HACC-I TEMETTU'UN YAPILIŞI Hac veya umreye niyet eden kimse evinden veya ikâmet ettiği yerden ayr›lacağ› s›rada t›raş olur, t›rnaklar›n› keser, gusül abdesti al›r, koku sürünür ve iki rekat namaz k›lar: Birinci rekatte Fâtiha-i Şerîfe’den sonra Kâfirûn sûresini, ikinci rekatte ‹hlâs sûresini okur ve selâmdan sonra şöyle duâ eder: 101 "Allâhümme ente's-sâhibü fi's-seferi vel-halîfetü fi'l-ehli ve'l-mâli ve'l-veledi. Vahfeznâ ve iyyâhüm min külli âfetin ve âhetin." Türkiye'den hac yapmak için evinden ç›kan kimse, doğrudan Medîne-i Münevvere'ye gidecekse ihrâma girmez. Medîne-i Münevvere'deki ziyâretleri tamamlad›ktan sonra otelde veya Zülhuleyfe'de, (Ebyâr-i Ali) ihrâma girer. Doğrudan Mekke-i Mükerreme'ye giden hac› aday›, evinde veya hava alan›nda veya mîkat mahallinden önce uçakta ihrâma girer. Kara yolu ile gidenler ise herhangi bir mîkat mahallinden ihrâma girer. Türkiye’den gidenlerin mîkat mahalli Cuhfe'dir. Temettü Hacc›'na niyet eden kimse t›rnaklar›n› keser, koltuk alt›n› ve kas›klar›n› temizler, icabediyorsa saç, sakal ve b›y›klar›n› düzeltir, mümkünse gusül abdesti, değilse abdest al›r, güzel koku sürünür, üzerindeki bütün elbiselerini ç›kar›p izar ve ridâ denilen iki parça ihrâm örtüsüne bürünür. 102 Kerâhet vakti değilse sünnet olan iki rek'at ihrâm namaz› k›lar ve duâ eder. Sonra umreye şöyle niyet eder: Allâh'›m senin r›zân için umre yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve benden kabûl eyle. Vekîl ise; " Allâh'›m! Senin r›zan için ........... ad›na umre yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve benden kabûl eyle!" diye niyet eder. Niyetten hemen sonra üç kere şu telbiyeyi okur: Lebbeyk, Allâhümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. ‹nnel-hamde ve’n-ni‘mete leke ve’l-mülk. Lâ şerîke lek. Manas›: Buyur Allâh'›m, buyur. Senin ortağ›n yok, buyur. Hamd sana mahsustur. Nimet ve mülk senindir. Senin ortağ›n yoktur. Böylece ihrâma girmiş olur. ‹hramdan ç›k›ncaya kadar kötü sözden, cidalden, avdan, dikişli elbiseden, sar›k ve mest giymekten, baş ve yüzü örtmekten, koku sürünmekten, t›rnak kesmekten, saç ve sakal›n› t›raş etmekten sak›n›r. Ancak kokusuz sabun kullanabilir. Müminlere 103 güleryüzle selam verir, kimseye ezâ cefâ etmez. Kâbe-i Muazzama'ya var›ncaya kadar tekbîr, tehlîl, salavât-› şerîfe ve telbiyeye devâm eder. Harem s›n›r›na gelince şöyle duâ eder: Mekke-i Mükerreme'ye var›nca mümkün ise gusül, değilse yaln›z abdest al›r, telbiye getirerek Kâbe-i Muazzama'ya yönelir. Mescid-i Haram'a sağ ayak ile girerken şöyle söyler: Kâbe-i Muazzama’y› görünce gözyaşlar› içerisinde "ALLÂHÜ EKBER" diyerek selâmlar. Ellerini kald›r›p şöyle duâ eder: "Allah›m, beyt-i atîkin hürmetine afv› ilâhîne, feyzi ilâhîne, nûru 104 ilâhîne mazhar eyle. Şu anda yapt›ğ›m ve bundan sonra yapacağ›m duâlar›m› makbul eyle." Duâdan sonra umre tavâf› için Hacer-i Esved'e yönelir ve tavâfta ›zd›bâ yapacağ› için ihrâm›n üst k›sm›n›n ortas›n› sağ koltuk alt›ndan geçirip sol omuzu üzerine atar, sağ omzunu aç›k b›rak›r. Izd›bâ sünnet olup, tavâf bitinceye kadar devam eder. Umre tavâf›na şöyle niyet eder: "Allâh'›m r›zâ-ı şerîfin için umre tavâf›n› yapmak istiyorum. Onu bana kolay k›l ve benden kabûl eyle. Ya Rabbi, lütfunla seni ezelde tasdik ettim. şimdi yine bütün letâifimle ve senin lütfunla seni tasdîk ediyorum. Haremullah'da (beyti şerîfinde) ki Haceru'l-Esved’in içerisine ahdimizin bir nüshas›n› vazettin (koydun). Şu anda yine senin lütfunla kalbimi o ahdin hizâs›na getiririp r›zâ-i şerîfin için bedenimi kal›p olarak basmaya ve böylece ahdimi tazelemeye niyet ettim. Lütfunla kereminle kabul eyle, Allâh'›m." Sonra, Hacer-i Esved'in bulunduğu yere gider. Mümkünse başkas›na eziyet vermeksizin Hacer-i Esved'i öper. Değilse, Hacer-i Esved'e dönüp 105 " " (Bismillâhi Allâhü ekber) diyerek istilâm yapar, sağ elinin içini öper. Daha sonra tekbîr, tahmîd ve salavât okur. Sonra Kâbe'yi sol tarafa alarak etraf›nda dönmeye başlar. Tavâf›, Hatîm'in d›ş›ndan yapar. ‹lk üç şavtta Hacer-i Esved'den Rükn-ü Yemânî'ye kadar sünnet olan Remel'i yapar. (Ad›mlar› k›sa ve süratlice, omuzlar› da silkeleyerek çal›ml› bir şekilde yürür.) Tavâf duâlar›n› bilmeyenler dilediği duâlar› okuyabilir. Rükn-ü Yemânîye gelince selâmlama yap›l›r, elin içi öpülmez. Hacer-i Esved'e gelince birinci şavt tamamlanm›ş olur. Tekrar Hacer-i Esved'i selamlayarak ikinci şavta başlar. Kâbe'nin etraf›nda yedi defa dönüp umre tavâf›n› yapar ve omuzunu kapat›r. Mümkün olursa Makâm-› ‹brahim’de, mümkün olmazsa Harem-i Şerîf’in herhangi bir yerinde vâcib olan iki rek’at tavâf namaz› k›lar: Birinci rek’atte Fâtiha-i Şerîfe’den sonra Kâfirûn Sûresini, ikinci rek'atte Fâtiha'dan sonra ‹hlâs Sûresini okur ve duâ eder. Sonra bol bol zemzem içer ve duâ eder. 106 Umrenin sa'yini yapmak için mes'â (sa'y yap›lan yer) giderken Hacer-i Esad'› selamlar. Safâ tepesine var›nca Kâbe'ye dönerek, ellerini kald›r›p hamd ve senâ ile duâ eder. Üç defa tekbir getirir, tehlîlde bulunur, Salavât-› şerîfe getirir, kendisi ve Müslümanlar için duâ eder. Arkas›ndan umrenin sa'yi için şöyle niyet eder: Allah'›m Senin r›zâ-i şerîfin için umrenin sa'yini yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve kabûl eyle, Allâhü Ekber. Sa'yin ilk şavt›n› yapmak üzere Merve'ye yönelir. Dilediği duâlar› okur. Birinci yeşil direğe gelince erkekler, sünnet olan 'Hervele'yi (süratlice yürümek) yap›p, ikinci yeşil direğe kadar koşar. ‹ki yeşil direk aras›nda şöyle duâ eder: ‹kinci yeşil direkten sonra normal şekilde yürür. 107 Merve'ye geldiği zaman Beytullah'a döner. Safâ'daki gibi tekbîr, zikir ve duâ eder. Bu bir şavtt›r. Sonra Merve'den Safâ'ya döner; Birinci şavt'ta olduğu gibi diğer şavtlar› yapar. Safâ'dan Merve’ye dört gidiş ve Merve’den Safâ’ya üç gelişle yedi şavt tamam olur. Sa'y tamamland›ktan sonra tıraş olur veya saçlar›n› k›salt›r ve ihrâmdan ç›kar (ihrâm yasaklar› sona erer). ‹ki rek'at müstehab olan teşekkür namaz› k›labilir. Umre biiznillah tamamlanm›ş olur. Zilhicce'nin sekizinci gününe kadar ihrâms›z olarak bir mekkeli gibi helâl olan şeyleri yapabilir. ‹stediği kadar tavâf eder. Umre yapmak isterse Mekkelilerin umre için ihrâma girdikleri mîkat mahallinden ihrâma girer ve umre yapar. Temettu' hacc›na niyet eden kimse umreyi tamamlad›ktan sonra hac için ihrâma girmezden evvel istediği kadar umre yapabilir. Baz› âlimler umre yerine çok tavâf›n daha faziletli olduğunu söylemişlerdir.20 20 ‹rşâdü's-sârî ilâ Menâsik el-Molla Aliyyü’l-Kârî 108 Z‹LH‹CCE’N‹N 8. GÜNÜ (YEVM‹ TERV‹YE) Temettü hacc›na niyet edip de umresini yapm›ş olan hac› aday› Mekke-i Mükerreme'deki ikâmet ettiği yerden (ev veya otel) ayr›lmadan önce ihrâm için îcâbeden temizlik ve haz›rl›ğ› yapar, usulüne uygun olarak izar ve ridâ'ya bürünür. ‹ki rek'at ihrâm namaz›n› k›ld›ktan sonra k›bleye dönüp hacca şöyle niyet eder (Vekil ise filan ad›na diye niyet eder): Allah'›m senin r›zân için hac yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve benden kabûl eyle. Niyetten hemen sonra art arda üç kere telbiye okur, peşinden tekbîr ve Salevât-› Şerîfe getirir. Böylece tekrar ihrâm yasaklar› başlam›ş olur. Ziyâret tavâf›n›n sa'yini önceden yapmak isteyenler, hac için ihrâma girdikten sonra nâfile bir tavâf›n peşinden hacc›n sa'yini Mina'ya gitmeden önce yapabilirler. Bu takdîrde ziyâret tavâf›ndan sonra sa'y yapmazlar. Güneş doğduktan sonra Minâ’ya hareket eder. Yolda çokça telbiye getirir, tekbîr, tehlîl ve Salavat-› Şerîfe’ye devam eder. 109 Gece Minâ’da kal›r. Minâ’da EHæ vakit namaz k›lmak sünnettir. Duâ ve Evrâd-› Ezkâr’a devam eder. Z‹LH‹CCE’N‹N 9. GÜNÜ Zilhicce'nin 9. (Arefe günü) sabah namaz›n› Minâ'da k›l›p, güneæ GRâGXNWDn sonra ArafâW'a gider. gâOH\e kadar GXha namaz›, Wesbih namaz› k›lar. Ezkâr'a, WHOEL\H \H, VDOHYkW› æHUvIHOHUe, KXU’ân› Kerim WLOkYeWLQe devam eder. +D\DW¿Q›n en mXWOX gününde $IY› ¾OkKL\H \e nâil olabilmek için J|]\DæODU› içerisinde çokça Wevbe eder. A\ r›ca oROXk oRFXâXQD, akrabalar›na ve ÜmmeWi 0XKammed'e GXâ eder. gâOe vakWi girince önce ezan, sonra hXWbe RNXnXU. Cemi Wakdimle |âOe ve ikindi namazlar› k›l›n›r. å|\Oe ki: gâOe namaz›n›n ilk döUWUeNDW VQQHWLNÖOÖQGÖNWDQVRQUDNkPHWJHWLULOLS|âOHQD PD]ÖQÖn farz› k›l›n›r. 6RQVQQHWNÖOÖQPDGanWHNUDU LNLQFLELUNkPHWOHLNLQGLQDPD]ÖQÖQIDUzÖ kÖOÖQÖU. Namazdan sonra göz \DæODU› içerisinde ArafâW vakfesi yap›l›r. Güneş bat›ncaya kadar çokça duâ ve niyaz ile ibâdet eder. Akşam güneş batt›ktan sonra akşam namaz›n› k›lmadan Müzdelife'ye hareket eder. Müzdelife'ye vas›l olunca bir ezan, bir kamet ile akşam ve yats› namaz›n›n farzlar›n› birlikte 110 k›lar. Buna cem-i tehir denir. Sonra yats›n›n son iki rek'at sünnetini ve vitir vâcibi k›l›n›r. Sünnet olduğu için geceyi Müzdelife'de geçirir. Kul haklar›n›n bile affedildiği rivâyet olunan Müzdelife'de geceyi iyi değerlendirmek laz›md›r. Ayr›ca nohuttan büyük f›nd›ktan küçük yetmiş tane taş toplay›p su ile y›kad›ktan sonra bir bez veya poşet içerisine koyar. Vakti girince sabah namaz› k›l›p, göz yaşlar› içerisinde vâcip olan Müzdelife vakfesini yapar. Güneş doğmadan Minâ'ya hareket eder. Z‹LH‹CCE’N‹N 10. GÜNÜ Bayram›n birinci günü Minâ'da biraz dinlendikten sonra yan›na ald›ğ› yedi (7) adet taş ile Cemre-i Akabe’yi (büyük şeytan) taşlar. Şöyle ki; yedi adet taş› sol avucuna al›r. Taşlar›, sağ elin baş ve şahâdet parmaklar›n›n uçlar› ile tutar ve büyük şeytana en az 3-5 metre kadar yaklaş›r ve her taş›: “Bismillâhi Allâhü ekber, rağmen li'ş-şeytâni ve h›zbihî" diyerek atar. Birinci taş› att›ktan sonra telbiyeyi keser ve art›k okumaz. Duâ için durmaz, yürürken duâ eder. 111 Birinci günü şeytan taşlaman›n sünnet olan vakti: güneşin doğmas›ndan öğle vaktine kadard›r. Güneş doğmadan mekruhtur. Öğleden güneşin batmas›na kadar olan vakit câiz, güneş batt›ktan sonra imsak vaktine kadar mazeretsiz mekruhtur. Bayram›n birinci günü şeytan› taşlad›ktan sonra kurban keser veya kesildiğinden emin olunca, tıraş olup (kendi saç›n› tıraş edebileceği gibi başkalar›n›n da saç›n› tıraş edebilir) ihrâmdan ç›kar. Önceki elbiselerini giyebilir. Böylece ziyâret tavâf›n› yap›ncaya kadar han›m›na yaklaşman›n d›ş›ndaki ihrâm yasaklar› kalkar. Bayram›n ilk üç gününde, uygun bir vakitte Beytullah'a gidip farz olan ziyâret tavâf›n› yapar. Ziyâret tavâf›n›n bayram›n birinci günü yap›lmas› efdaldir. Tavâf namaz›n› k›l›p bolca zemzem içer. Arkas›ndan -önceden yapmam›şsa- vâcib olan sâ'yi yukar›da umre bahsinde beyan edildiği gibi yapar. Biiznillâh hac tamamlanm›ş olur. Ziyâret tavâf›n› yapt›ktan sonra tekrar Minâ'ya döner. Zîra bayram gecelerinde Minâ'da gecelemek Hanefî mezhebine göre sünnet-i müekkede olup, diğer üç mezhebe göre vâcibdir. 112 Bayram›n ikinci ve üçüncü günleri s›ras›yla küçük, orta ve büyük cemrelere taş atar. Üçüncü günü taşlar› att›kd›kdan sonra, güneş battıktan sonra Minâ'dan ayr›l›r. Güneş batıncaya kadar Minâ’da kalmak mekruhtur. Bayram›n dördüncü günü sabah namaz›n›n vaktinden önce Minâ'dan ayr›lmam›ş olanlara şeytan taşlamaları vaciptir. O günde zevâlden sonra s›ras›yla üç şeytana yedişer taş atarlar ve Mekke-i Mükerreme'ye dönerler. ‹mâm A'zam hazretlerine göre zevâlden önce de atmak câizdir.21 Eğer kurban›n dördüncü günü şafak att›ktan sonra taşlar› atmadan giderse vakti geçtiği için kurban kesmek lâz›m gelir. Mekke-i Mükerreme'den ayr›lacağ› zaman vedâ tavâf›n› yapar. Böylece temettu hacc› tamamlanm›ş olur. 21 ‹rşâdü's-sârî ilâ Menâsik el-Molla Aliyyü’l-Kârî 113 TEMETTU HACCININ ÖZET‹ Mîkat'ta ihrâm ve umreye niyet: Umre Tavâf› Umre'nin sa'yi Tıraş ve ihrâmdan ç›kma En son Zilhicce'nin 8. günü sabaha kadar ihrâma girmek ve farz hacca niyet etmek Zilhicce'nin 8. günü Minâ Zilhicce'nin 9. günü Arafât vakfesi Zilhicce'nin 10. günü Müzdelife vakfesi Zilhicce'nin 10. günü Cemre-i Akabe'ye yedi taş Zilhicce'nin 10, 11 ve 12. günü Kurban kesmek Zilhicce'nin 10, 11 ve 12. günü Tıraş ve ihrâmdan ç›kmak Zilhicce'nin 10, 11 ve 12. günü Farz tavâf ve sa'y Zilhicce'nin 11. günü s›ras›yla üç şeytan› taşlamak Zilhicce'nin 12. günü s›ras›yla üç şeytan› taşlamak Mekke-i Mükerreme’den ayrılmadan Vedâ tavâf› 114 C- HACC-I KIRÂN K›rân hacc› yapacak olan kimse, yolu üzerinde bulunan mîkat s›n›r›n› geçmeden önce ihrâm haz›rl›ğ› yapar. Şöyle ki: T›rnaklar›n› keser, koltuk alt› ve kas›klar›n› temizler, gerekiyorsa saç, sakal ve b›y›klar›n› düzeltir, mümkünse gusül abdesti veya abdest al›r, güzel koku sürünür, üzerindeki bütün elbiselerini ç›kar›p izar ve ridâ denilen iki parça ihrâm örtüsüne bürünür. Kerâhet vakti değilse iki rek'at ihrâm namaz› k›lar (sünnettir). Namaz ve duâ bittikten sonra hac ve umreye beraber şöyle niyet eder: Allâhümme innî ürîdü'l-hacce ve'l-umrate feyessirhümâ lî ve tekabbelhümâ minnî. Allâh›m senin r›zân için umre ve hac yapmak istiyorum. Bunlar›n edâs›n› bana kolay k›l ve her ikisini benden kabûl eyle. Vekîl ise; "Allâh›m! Senin r›zan için ............ ad›na umre yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve benden kabûl eyle!" diye niyet eder. 115 Niyetten hemen sonra üç kere telbiye okur. Telbiye şudur: Lebbeyk, Allâhümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. ‹nnel-hamde ve’n-ni‘mete leke ve’l-mülk. Lâ şerîke Lek. Meâlî: Buyur Allâh'›m, buyur. Senin ortağ›n yok. Buyur. Hamd sana mahsustur. Nimet ve mülk senindir. Senin ortağ›n yoktur. Böylece ihrâma girmiş olur. Kâbe-i Muazzama'ya var›ncaya kadar tekbîr, tehlîl, salevât-ı şerîfe ve telbiyeye devâm eder. Kâbe-i Muazzama’y› görünce göz yaşlar› içerisinde "ALLÂHÜ EKBER" diyerek selâmlar. Ellerini kald›r›p şöyle dûâ eder: "Allâh›m, beyt-i atîkin hürmetine afv-ı ilâhine, feyz-i ilâhine, nûr-u ilâhine mazhar eyle. Şu anda yapt›ğ›m dualar›m› makbul eyle." Duâdan sonra umre tavâf› için Haceru’l-Esved'e yönelir ve şöyle niyet eder: 116 Allâh'›m, r›zâ-i şerîfin için umre tavâf› yapmak istiyorum. Bana kolayl›k ihsan et ve benden kabûl buyur. Ayr›ca kalben: "Ya Rabbi, lütfunla seni ezelde tasdik ettim. Şimdi yine bütün letâifimle ve senin lütfunla seni tasdîk ediyorum. Haremullah'da (beyti şerîfinde)kki Haceru’l Es'âd›n içerisine ahdimizin bir nüshas›n› vazettin (koydun).. Şu anda yine senin lütfunla kalbimi o ahdin hizâs›na getiririp r›zâ-i şerîfin için bedenimi kal›p olarak basmaya ve böylece ahdimi tazelemeye niyet ettim. Lütfunla kereminle kabul eyle, Alllah›m." dedikten sonra, Hacer-i Esved’in bulunduğu yere gider. Mümkünse başkas›na eziyet vermeksizin Hacer-i Esved'i öper. Değilse, Hacer-i Esved'e dönüp " " (Bismillâhi Allâhü ekber) diyerek istilâm yapar, sağ elinin içini öper. Daha sonra tekbîr, tahmîd ve salavât getirir. Umrenin sa'yi de bu tavâftan sonra yap›lacağ› için, Tavâf›n tamam›nda ›zd›ba, ilk üç şavt›nda remel yapar. ‹ki rek'at tavâf namaz›n› k›l›p bol bol zemzem içtikden sonra Hacer-i Esved'i istilâm edip, umrenin sa'yini yapmak üzere Safâ'ya yönelir. 117 Safâ ve Merve aras›nda yedi defa gidip gelmek suretiyle sa'yini yapar. Erkekler, iki yeşil direk aras›nda "hervele" yapar. Umrenin sa'yini yapt›kdan sonra tıraş olmaz ve ihrâmdan ç›kmaz. Umre tamamland›ktan sonra biraz dinlenebilir. Tekrar kudûm tavâf› yapar. Eğer hacc›n sa'yini önceden yapmak isterse tavâf-› kudûmde ›zt›bâ ve remel de yapar. Farz olan ziyâret tavâf›ndan sonra yapacaksa "›zd›ba ve remel" yapmaz. Tavâf bittikten sonra iki rek'at tavâf namaz›n› k›lar, duâ edip bol bol zemzem içer. Hac vazifelerini tamamlay›ncaya kadar ihrâmdan ç›kmaz. Zilhicce'nin 8. gününe kadar istediği kadar nâfile tavâf yapabilir. Ama umre yapamaz. Z‹LH‹CCE’N‹N 8. GÜNÜ (YEVM-‹ TERV‹YE) Terviye günü, diğer hac›larla berâber güneş doğduktan sonra Minâ'ya hareket eder. Yolda çokça telbiye getirir, tekbîr, tehlîl ve Salevât-› Şerîfe'ye devam eder. Gece Minâda kal›r. Orada 5 vakit namaz k›lmak sünnettir. Duâ ve Evrâd-› Ezkar'a devam eder. 118 Z‹LH‹CCE’N‹N 9. GÜNÜ Zilhicce'nin 9. (Arefe günü) sabah namaz›n› Minâ'da k›l›p, güneş doğduktan sonra Arafât'a gider. Öğleye kadar duha namaz›, tesbih namaz› k›lar. Ezkâr'a, telbiye'ye, salevât-› şerîfelere, Kur'ân-› Kerîm tilâvetine devam eder. Hayat›n›n en mutlu gününde Afv-› ‹lâhiye'ye nâil olabilmek için gözyaşlar› içerisinde çokça tevbe eder. Ayr›ca çoluk çocuğuna, akrabalar›na ve Ümmet-i Muhammed'e duâ eder. Öğle vakti girince önce ezan, sonra hutbe okunur. Cem-i takdimle öğle ve ikindi namazlar› k›l›n›r. Şöyle ki: Öğle namaz›n›n ilk dört rek'at sünneti k›l›nd›ktan sonra, kâmet getirilip, öğle namaz›n›n farz› k›l›n›r. Son sünnet k›l›nmadan tekrar ikinci bir kâmetle ikindi namaz›n›n farz› k›l›n›r. Namazdan sonra gözyaşlar› içerisinde Arafât vakfesi yap›l›r. Hac› efendi güneş bat›ncaya kadar çokça duâ ve niyazda bulunup, ibâdete devâm eder. Akşam güneş batt›ktan sonra akşam namaz›n› k›lmadan müzdelife'ye hareket eder. Müzdelife'ye vas›l olunca bir ezan, bir kamet ile akşam ve yats› namaz›n›n farzlar›n› birlikte k›lar. Buna cem-i tehir denir. Sonra yats›n›n son iki rek'at sünnetini ve vitir vâcibi k›lar. 119 Sünnet olduğu için o geceyi Müzdelife'de geçirir. Kul haklar›n›n bile affedildiği rivâyet olunan Müzdelife'de geceyi iyi değerlendirmek laz›md›r. Ayr›ca nohut büyüklüğünde yetmiş tane taş toplay›p su ile y›kad›ktan sonra bir bez veya poşet içerisine koyar. Vakti girince sabah namaz›n› k›l›p, gözyaşlar› içerisinde vâcib olan Müzdelife vakfesini yapar. Güneş doğmadan Minâ'ya hareket eder. Z‹LH‹CCE’N‹N 10. GÜNÜ Bayram›n birinci günü Minâ'da biraz dinlendikten sonra yan›na ald›ğ› yedi (7) adet taş ile Cemre-i Akabe’yi (büyük şeytan) taşlar. Şöyle ki; yedi adet taş› sol avucuna al›r. Taşlar, sağ elin baş ve şahâdet parmaklar›n›n uçlar› ile tutarak, büyük şeytana en az 3-5 metre yaklaş›r ve her taş›: "Bismillâhi Allâhü ekber, rağmen liş-şeytâni ve h›zbihi." diye duâ ederek atar. Duâ için durmaz, yürürken duâ eder. Birinci günü şeytan taşlaman›n sünnet olan vakiti: güneşin doğmas›ndan öğle vaktine ka120 dard›r. Güneş doğmadan mekruhtur. Öğleden güneşin batmas›na kadar olan vakitte câiz, güneş batt›ktan sonra imsak vaktine kadar mazeretsiz tehiri mekruhtur. Bayram›n birinci günü şeytan› taşlad›ktan sonra kurban keser veya kesildiğinden emin olunca, tıraş olup (kendi saç›n› tıraş edebileceği gibi başkalar›n›n da saç›n› traş edebilir) ihrâmdan ç›kar. Önceki elbiselerini giyebilir. Böylece ziyâret tavâf›n› yap›ncaya kadar han›m›na yaklaşman›n d›ş›ndaki ihrâm yasaklar› kalkar. Bayram›n ilk üç gününde, uygun bir vakitte Beytullah'a gidip farz olan ziyâret tavâf›n› yapar. Ziyâret tavâf›n›n bayram›n birinci günü yap›lmas› efdaldir. Tavâf namaz›n› k›l›p bolca zemzem içer ve üstüne döker veya vücûduna sürer. Arkas›ndan vâcib olan sâ'yi (yukar›da umre bahsinde beyan edildiği gibi) yapar. Bi-iznillâh hac tamamlanm›ş olur. Ziyâret tavâf›n› yapt›ktan sonra tekrar Minâ'ya döner. Zîra bayram gecelerinde Minâ'da gecelemek hanefî mezhebine göre sünnet-i müekkede olup, diğer üç mezhebe göre vâcibdir. 121 Bayram›n ikinci ve üçüncü günleri de cemrelere taş atar. Üçüncü günü taşlar› att›kdan sonra, akşam namaz›ndan evvel Minâ'dan ayr›l›r. Zîra akşam namaz›ndan evvel ayrılmak sünnet, güneş batt›ktan sonra ayr›lmak ise mekruhtur. Bayram›n dördüncü günü sabah namaz›n›n vaktinden önce Minâ'dan ayr›lmam›ş olanlar o günde zevâlden sonra s›ras›yla üç şeytana yedişer taş atarlar ve Mekke-i Mükerreme'ye dönerler. ‹mâm-ı A'zam hazretlerine göre zevâlden önce de atmak câizdir22. Eğer kurban›n dördüncü günü şafak att›ktan sonra taşlar› atmadan giderse vakti geçtiği için kurban kesmek lâz›m gelir. Mekke-i Mükerreme'den ayr›lacağ› zaman vedâ tavâf›n› yapar. Böylece Hacc-› k›rân tamamlanm›ş olur. 22 Dürer hâşiyesi. 122 KIRÂN HACC'ININ ÖZET‹ Mîkat'ta ihrâm, umre ve hacca niyet Umre Tavâf› Umre'nin sa'yi Kudûm tavâf› Zilhicce'nin 8. günü Minâ Zilhicce'nin 9. günü Arafât vakfesi Zilhicce'nin 10. günü Müzdelife vakfesi Zilhicce'nin 10. günü Cemre-i Akabe'ye yedi taş Zilhicce'nin 10, 11 ve 12. günü Kurban kesmek Zilhicce'nin 10, 11 ve 12. günü Tıraş ve ihrâmdan ç›kmak Zilhicce'nin 10, 11 ve 12. günü Farz tavâf ve sa'y Zilhicce'nin 11. günü s›ras›yla üç şeytan› taşlamak Zilhicce'nin 12. günü s›ras›yla üç şeytan› taşlamak Mekke-i Mükerreme’den ayrılmadan Vedâ tavâf› 123 HAC VE UMREDE C‹NÂYETLER VE CEZÂLARI Cinâyet Nedir? Hac veya umrede vâcib olan menâsikten birinin mazeretsiz terk edilmesi, zaman›nda yap›lmamas›, ihrâml› iken yasak olan fiîl ve davran›şlar›n yap›lmas›d›r. Bunlardan bir k›sm› hacc› ifsâd edip kazâs›n›, bir k›sm› deve kurbân etmeyi, bir k›sm› da koyun ve keçi kesmeyi îcabettirir. Ayr›ca cinâyetlerden bir k›sm› ihrâml›ya, bir k›sm› da Harem-i Şerîfe aittir. C‹NÂYETLER VE CEZÂLARI a) Hac ve Umre'yi Bozup Kazâs›n› Gerektiren Cinâyetler: Hac için ihrâma girdikten sonra -hac nâfile olsa dahî- Arafât vakfesini yapmadan han›m›na yaklaşsa bu kimsenin hacc› fâsit olur. Fâsit olan bu hacc›n› b›rakmay›p tamamlamas›, sonraki y›llarda kaza etmesi icâbeder. Hacc›n› kaza ederken, bozulan hacdaki cinâyeti sebebiyle bir koyun veya keçi kesmesi de lâz›m gelir. Umre için ihrâma girdikten sonra tavâf›n dört şavt›n› tamamlamadan han›m›na yaklaşan 124 kimsenin umresi fâsit olur. Bozulan bu umreyi tamamlay›p işlediği cinâyetten dolay› bir koyun veya keçi kesmesi ve bozulan bu umreyi kaza etmesi gerekir. b) Bedene (deve veya s›ğ›r kesmek) Gerektiren Cinâyetler: Arafât vakfesinden sonra, t›raş olup ihrâmdan ç›kmadan önce han›m›na yaklaşan veya ziyâret tavâf›n› cünüp olarak yapan kimsenin hacc› fâsit olmaz, fakat deve kurban etmesi vâcip olur. Han›mlar hay›z ve nifas hallerinde cünüp hükmündedirler. c) Dem (koyun veya keçi kesmek) Îcâp Eden Cinâyetler: Hacc›n vâciblerinden birinin terk edilmesi veya geciktirilmesi (terk edilmeyi veya geciktirmeyi câiz k›lan meşru bir özür bulunmazsa) cezây› gerektirir. Şâyet mûteber bir özür olur veya semâvî bir mâni bulunursa cezâ gerekmez. Diğer üç mezhebe göre bu kişinin hacc› fâsit olur. Kullar taraf›ndan olmayan semâvî mazeretler: hastal›k, yaşl›l›k gibi sebeplerle tavâf veya sa'yin yürüyerek yap›lamamas›, kad›nlar›n hay›z ve nifas hallerinden dolay› ziyâret tavâf›n› bayram günlerinden sonraya b›rakmalar› ve vedâ tavâf›n› terk etmeleri gibi. 125 Bu hususlar şunlard›r: 1- Mîkat› ihrâms›z geçmek. 2- Müzdelife vakfesini özürsüz terk etmek. 3- Şeytan taşlamay› tamamen terk etmek veya bir günde at›lmas› gereken taşlar›n yar›dan çoğunu atmamak. 4- Ziyâret veya umre tavâf›n›n son üç şavt›n› veya birini yapmamak. 5- Sa'yin tamam›n› veya çoğunu terk etmek veya -özürsüz- yürüyerek yapmamak. 6- Ziyâret veya umre tavâf›n› abdestsiz, umre, vedâ veya kudûm tavâflar›n› cünüp olarak yapmak. 7- ‹mâm-› Âzam Hazretlerine göre ziyâret tavâf›n› bayram günlerinden sonra yapmak; T›raş› Harem hudutlar› d›ş›nda veya bayram günlerinden sonra olmak. 8- ‹mâm-› Âzam Hazretlerine göre taş, baş, t›raş tertibine uymamak. 9- Afâkî olanlar›n vedâ tavâf›n›n tamam›n› veya dört ve daha fazla şavt›n› yapmamas›. 10- Arefe günü güneş batmadan evvel mâzeretsiz olarak Araâfat bölgesinden ayr›lmak. 126 d) ‹hrâm Yasaklar›na Uymamakla Alâkal› Cinâyetler: 1- Saç, sakal gibi uzuvlar›ndan birini süs için yağlamak veya süs için k›na gibi bir şey ile boyamak. 2- Saç, sakal veya vücudunun başka bir uzvunun dörtte birini veya daha fazlas›n› t›raş ettirmek. 3- Bir gece veya gündüz müddetince, elbise, çorap, topuklar› kapal› ayakkab› giymek veya baş› ve yüzü örtmek. 4- Ayn› yerde olmak şart› ile bir kerede vücudun veya bir uzvun tamam›na güzel koku sürünmek. 5- T›raş olduktan sonra, ziyâret tavâf›n› yapmadan han›m›na yaklaşmak. 6- ‹hrâml› iken, eşini şehvetle öpmek, tutmak, okşamak, oynaşmak ve cinsi münâsebete götüren benzeri davran›şlarda bulunmak. 7- Bütün t›rnaklar›n› veya bir el yahut bir ayağ›n t›rnaklar›n›n tamam›n› bir defada ayn› yerde kesmek. Yukar›da zikredilen maddelerin tamam› için bir dem (koyun veya keçi) gerekir. 127 e) F›t›r Sadakas› Kadar Tasadduk Gerektiren Cinâyetler: 1- Bir uzvun tamam›nâ değil de, bir k›sm›na yağ veya güzel koku sürmek. 2- Baş› bir gün veya bir geceden daha az bir zaman örtülü tutmak. 3- Bir el veya ayağ›n t›rnaklar›n›n beşten az›n› bir yerde kesmek veya bir el veya ayağ›n t›rnaklar›n›n tamam›n› ayr› ayr› yerde kesmek. 4- Saç veya sakal›n veyahut başka bir uzvun dörtte birinden daha az k›sm›n› t›raş etmek. 5- Elbise, yahut topuklar› kapatan ayakkab›lar›; bir gündüz veya gece süresinden daha az bir zaman giymiş olarak bulunmak. 6- Cemrelere eksik taş atmak; Eksik kalan her taş için ayr› ceza (sadaka) gerekir. 7- Üçten fazla haşere (bit veya çekirge gibi) öldürmek. 8- Başkalar›n› t›raş etmek, t›raş ettiği ister ihrâml› ister ihrâms›z olsun. 9- Vedâ tavâf›n›n veya Sa'yin dördüncü şavttan sonraki şavtlar› eksik b›rakmak veya -özürsüz- yürüyerek yapmamak. 10- Kudûm veya vedâ tavâf›n› abdestsiz yapmak. Hanefî mezhebinin d›ş›ndaki diğer üç mezhepte abdestsiz yap›lan tavâf bat›ld›r. 128 f) F›t›r Sadakas›ndan Daha Az Bir Sadaka Vermeyi Îcâp Ettiren Suçlar: 1- Vücudundan k›l koparmak. 2- ‹hrâms›z bir kişinin t›rnak veya b›y›ğ›n› kesmek. 3- Üçten az haşere öldürmek. g) Harem Hududlar›n›n Avlar› ve Bitkileri ile Alâkal› Suçlar: Harem sahas› ile alâkal› suçlar sâdece ihrâml› kimseler için değildir. Bu bölgenin av›n›n avlanmas›, kendiliğinden biten ve kurumuş olmayan ağaç ve otlar›n›n kesilmesi ve kopar›lmas›, ihrâml› olsun, olmas›n herkes için Harâmd›r. Ancak insânlar taraf›ndan ekilip dikilen otlar›, ağaçlar› ve meyveleri koparmakta beis yoktur. (Bak›n›z: İhrâm›n yasaklar›) Harem bölgesinin av›n› avlayan kişinin k›ymetini tasadduk etmesi gerekir. HACCA BEDEL GÖNDERMEK Hem mâlî ve hem de bedenî ibâdet olan hacda, ancak âcizlik ve zarûret halinde vekil göndermek câizdir. Bizzat edâya gücü yetenler için câiz değildir. Üzerine hac farz olduğu halde hayatta iken bizzat haccetmedikleri gibi vekil de gönderme129 miş kimselerin, ölümlerinden önce hacca vasiyet etmeleri vâciptir. Yine terekenin üçte bir bedel göndermeye kâfî ise vârislerin bunu yerine getirmesi vâcip olur. Ölen kimse vasiyyet etmemişse, mirasç›lar vekil göndermekle mükellef olmazlar. Ancak, ölenin vasiyyeti olmad›ğ› halde, mirasç›lar›n masraf› kendi mallar›ndan karş›layarak kendilerinin gitmeleri veya vekil gönderip haccettirmeleriyle de mükellefin hac borcu ödenmiş olur. HACDA VEKÂLET‹N C‹Z OLMASININ ŞARTLARI 1- Vekil gönderecek kimseye hac farz olmak. 2- Acizlik, vekâlet zaman›ndan ölümüne kadar devam etmek. Ölmeden evvel âcizlik sona ererse, farz hacc›n yerine geçmez. Kendisinin bizzat haccetmesi laz›m gelir. 3- Vekil göndermezden evvel özür mevcut olmak. S›hhatli kimse vekil gönderdikten sonra âciz olsa, önceki vekâlet kâfi gelmez. 4- Ad›na haccedilecek kişi, kendi yerine haccetmesini vekilden istemiş olmal›d›r. 5- Vekil olarak hacca giden kimse, niyeti gönderen ad›na etmelidir. Niyetin kalpten yap›lmas› yeterlidir. 130 6- Vekilin masraf›, gönderen taraf›ndan ödenmelidir. Kendi paras› ile başkas› ad›na hacceden kimse, kendisi ad›na haccetmiş olur. 7- Ücret şart k›l›nmamak: bir kimse hac için kiralan›rsa, müvekkili değil de, kendi nâm›na haccetmiş olur. 8- Vekil gönderilen kişi, gönderenin şartlar›na muhalefet etmemelidir. Mesela benim ad›ma hacc› ifrad yap dediyse, hacc› k›rân yapamaz. 9- Vekil yürüyerek değil, vas›ta ile haccetmelidir. 10- Vekil olan kimse, bizzat kendisi haccetmek. 11- Vekil hacc› ifsat etmemek. Şâyet hacc› ifsât ederse paray› geri ödemesi gerekir. 12- Bir hac için niyyet etmek; ‹ki ayr› hac için niyyet edemez. Yâni hem kendi yerine ve hem de başkas› yerine gidemez. HEDY VE UDH‹YYE KURBANLARI Hac menâsiki ile alâkal› olarak kesilen kurbanlara "hedy" denir. Hedy, Harem'e ve Kâbe'ye hediye olmak üzere kesilen kurband›r. Kurban bayram›nda belirli şartlar› hâiz Müslümanlar›n kestiği kurbana ise "udhiye" denir. Hacda bulunan Müslümanlar udhiye (kurban) 131 kesmekle mükellef değildirler. Lâkin nâfile olarak kesmeyi isterlerse, istedikleri yerde keserler veya kestirirler. KURBAN KESMEK Hac ve umreyi berâber yapt›klar› için k›rân ve temettü hacc› yapanlar›n şükür kurban› (hedy) kesmeleri vâcibtir. Hacc-› ‹frad yapanlara müstehapt›r. Kurban Kesilecek Mekan: Harem'dir. Harem’den başka yerde kesmek câiz değildir. Kurban günlerinde Minâ'da, kurban günlerinin d›ş›nda kesilirse Mekke'de kesmek sünnettir. Kurban›n Kesileceği Zaman: Bayram›n birinci günü şafağ›n atmas›yla başlar; Bayram›n üçüncü günü güneş bat›ncaya kadar devâm eder. Kurban günlerinden evvel kesmek ittifakla câiz değildir. Kurban günlerinden sonra kesilirde, vacib terk edildiği için ayr›ca bir ceza kurban› daha kesmek laz›m gelir. Kurban Kesmenin Sünnet Vakti: Bayram›n birinci günü güneş doğduktan sonrad›r. Şeytan taşlama ile t›raş olma aras›nda kesmek vâcibtir. Kurban›, kurban günlerinde Minâ'da kesmek sünnet. Mekke'de ve Haremin her taraf›nda kesmek câizdir. Fakat sünneti terk ettiği için mekruh olur. 132 Hacc-› Temettu veya Hacc-› K›rân yapan kimse kurban kesmeden ölürse, vasiyet etmesi laz›md›r. Hacc-› Temettu veya Hacc-› K›ran’da bulunan kimse, kurban almaya muktedir olmazsa on gün oruç tutmas› vâcip olur. Üç gününü hacdan evvel, yedi gününü hacdan sonra tutar. ‹HSÂR VE FEVÂT (HACCI GEÇ‹RMEK) ‹hsar: Hac için ihrâma girmiş kimsenin, ihrâma girdikten sonra Arafat vakfesi ile ziyâret tavâf›ndan, umre için ihrâma giren kimsenin de, tavâftan men edilmesi veya al›konulmas›d›r. ‹hsâr sebepleri şunlard›r: 1. Düşman taraf›ndan men olunmak. 2. Y›rt›c› hayvan taraf›ndan men olunmak. 3. Hapsedilmek suretiyle men olunmak. 4. Hastalanmak. Gittiği takdirde hastal›ğ› artacak olursa ihsarl› olur. 5. Bir taraf› k›r›lmak veya gidemeyecek şekilde ma'zur olmak. 6. Kad›n›n kocas› veya mahreminin yan›nda bulunmamas›. 7. Kad›n ihrâma girdikten sonra kocas› veya mahreminin yolda ölmesi 8. Nafakas› zayi olmak. 9. Vas›tas› helak olmak. 10. Yürümekten âciz olmak. 133 11. Yolu şaş›rmak. 12. Kad›n kocas›ndan izinsiz nâfile hac için telbiye getirip ihrâma girse, yan›nda mahremi bulunsa bile kocas› mâni olursa ihsarl› olur. 13. Kad›n ihrâm için telbiye getirdikten sonra kocas› boşasa, o kad›n›n iddet beklemesi vâcib olduğundan ihsarl› olur. Bu anlat›lan hususlardan birisi ihrâma girdikten sonra ve Arafât'ta vakfeden evvel meydana gelirse ister kad›n olsun, ister erkek olsun o kimse ihsarl› olur. ‹HSÂRLININ HEDY GÖNDERMES‹ Hac veya umre için ihsârl› olan kimsenin, ihrâmdan ç›kmak için kurban veya kurban paras› göndermesi vâcib olur. Birini bu hususta vekil tutar. Vekil onun yerine kurban› Harem bölgesinde keser. Belli bir vakit üzerinde anlaşmalar› vâcibtir; Tayin edilen vakitte vekil kurban› keser, ihsârl› da ihrâmdan ç›kacağ› zaman› bilmiş olur. ‹hsarl› tıraş olmasa bile ihsar kurban›n›n kesilmesiyle ihrâmdan ç›kmış olur. Fevât (Hacc› geçirmek): Hac için ihrâma giren kimse, -velev ki bir an olsun- Arafât'ta vakfede bulunamazsa hacc› geçirmiş olur. 134 Özürlü veya özürsüz vakfeyi geçiren kimse üzerine, sûreten umre yaparak ihrâmdan ç›kmak laz›m gelir. Çünkü kişi sahih olarak ihrâma girdikten sonra ihrâmdan ç›kmak ancak hac veya umre yapmakla mümkündür: Tavâf ve sa'y ettikden sonra t›raş olur veya k›salt›r, ihrâmdan ç›kar ve daha sonraki y›llarda hacc›n› kazâ eder. Üzerine umre, kurban ve vedâ tavâf› laz›m gelmez. Eğer Hacc-› K›rân yap›yorsa, hacc› geçirmeden umre yapm›şsa Hacc-› İfrâd yapan gibidir. Umre yapmam›şsa önce umre için tavâf yapar ve sa'y eder. Hacc›n› geçirdiği için tavâf ve sa'y eder, t›raş olur, ihrâmdan ç›kar. K›rân kurban› sâk›t olur. Yaln›z hacc›n› kaza eder. Hacc›n Kazas›n› İcap Eden Sebepler: 1. Arafât vakfesini geçirmek. 2. Arafât vakfesinden ihsârl› olmak, al›konulmak. 3. Arafât vakfesinden evvel cinsi münasebette bulunmak 4. Hac için ihrâma girdikten sonra ihrâm› terk etmek. 135 136 DÖRDÜNCÜ KISIM MEKKE-‹ MÜKERREME'DEK‹ Z‹YÂRET YERLER‹ VE MÜBÂREK MEKÂNLAR Mekke-i Mükerreme'de bulunan mübârek mekânlar›n bir k›sm›, doğrudan doğruya hac ve umre menâsiki ile alâkal› olduğu için kitab›n içinde daha evvel yeri geldikçe îzâh edildi. Bunlar; Kâbe-i Muazzama, Mescid-i Harâm, Hatîm, Hicr-i ‹smâil, Hacer-i Esved, Makâm-› ‹brâhîm, Zemzem-i Şerîf, Safâ, Merve, Arafât, Müzdelife gibi mübârek mahallerdir. Mekke-i Mükerreme: Mekke-i Mükerreme, Müslümanlar›n k›blesi olan Kâbe-i Muazzama'n›n, ibâdetlere bire yüz bin sevap ihsan edilen Mescid-i Harâm'›n bulunduğu, Resûlullah Efendimiz (s.a.v.)'in doğduğu, nübüvvet ve risalet verildiği, Kur'ân-› Kerim'in âyetlerinin bir çoğunun nâzil olduğu, ‹slâm'›n şartlar›ndan hac vazifesinin îfâ edildiği mübârek şehirdir. Mekke'nin Kur'ân-› Kerim’de geçen isimleri: 1- Mekke 2- Bekke 3- Ümmül-Kurâ 4- El-Beled 137 5- El-Beledül-Emin 6- El-Belde 7- Harâmün Emin 8- Vâdi ⁄ayri Zî Zer'in 9- Meâd 10- Karye 11- El-Mescidü’l-Harâm Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hicret esnas›nda Mekke-i Mükerreme'den hicret etmek üzere ayr›l›rken şöyle buyurmuşlard›r: Allah'a yemin ederim ki sen, Allah'›n arzlar›n›n en hay›rl›s› ve en sevimlisisin. Ben senden ç›kar›lm›ş olmasam, senden ç›kmazd›m. 1- PEYGAMBER‹M‹Z'‹N (S.A.V.) DO⁄DU⁄U EV Âlemlere rahmet olarak gönderilen Sevgili Peygamberimiz, milâdi 571 y›l› Nisan›n›n 20'sine isâbet eden Rebîulevvel ay›n›n 12'nci Pazartesi gecesi tan yeri ağar›rken Mekke'de şu an kütüphâne olarak kullan›lan evde dünyâ'y› şereflendirdi. Peygamber Efendimiz hicretleri esnâs›nda bu mübârek evi Hazret-i Ali efendimizin kardeşi (Ukayl)’e hediye etmiş. Ukayl'in evlatlar› da Haccâc'›n kardeşine satm›şlard›r. Bilâhere Harûn Reşîd'in annesi sat›n alarak buray› yenileyip mescid hâline getirmiştir. Kânuni Sultan Süleyman zaman›nda yeniden yap›lm›şt›r. Şu anda evkâf kütüphanesi olarak kullan›lmaktad›r. 138 Peygamber Efendimiz’in doğduğu ev Diğer mübârek haneler Mescid-i Harâm’›n genişlemesiyle y›k›l›p Mescid-i Harâm’a dahil edilmiş, bir k›sm› çarş› ve yollara kat›lm›şt›r. Resûlullah'›n doğduğu, bir çok hârikulade hâdisenin cereyan ettiği o mübârek mekân› ziyâret etmek ve O'na salât-ü selâm okumak elbette rahmet ve şefâate vesîle olacakt›r. 2- HIRA DA⁄I - NÛR DA⁄I VE MA⁄ARASI Gâr-› H›ra: Mescid-i Harâm'a 5 km. mesâfede Mescid-i Harâm'›n kuzey doğusunda Cebel-i 139 H›ra Dağ› Nûr'un zirvesindedir. Mağaran›n uzunluğu 3 m., genişliği 1,30 m., yüksekliği 2 m.dir. H›ra Mağaras› 140 Peygamber Efendimiz (s.a.v.) 39 yaş›nda sad›k rüyâlar görmeye başlam›şt›. Son 6 ayda tamamen şehirden, evlerden ve insanlardan uzak bu mağarada tefekkür ile meşgul oluyordu. Mîlâdî 610 y›l› Ramazan›n›n 17'sinde H›ra mağaras›nda iken Cibril-i Emin ilk vahyi getirmişti. Cebrâil (a.s), Yâ Muhammed! Ben Cebrâil'im, sen de Allâhü Teâlâ’n›n peygamberisin. Dedikten sonra Kur'ân-› Kerim’in ilk âyetlerini okudu. Bu sûretle Resûlullah Efendimiz (s.a.v.) peygamberlikle vazifelendirilmiş oldu. 3- SEVR DA⁄I VE MA⁄ARASI Mescid-i Harâm'›n güney cephesinde, takriben 4 km uzakl›kta, Arafât yolu üzerindedir. Dağ›n eteği ile zirvesi 458 m, takriben 1,5 saatte yaya ç›k›labilen bir mesâfedir. Peygamberimiz (s.a.v.), Hz. Ebû Bekr-i S›ddîk (r.a.) ile hicret ederken bu mağaraya girerek 3 gece kald›lar. Mağaraya önce Hz. Ebû Bekir girerek zararl› bir şey olup olmad›ğ›na bakm›ş, sonra da Resûlullah Efendimiz (s.a.v.) girmiştir. Hz. Ebû Bekr'in oğlu Abdullah, gündüzleri müşriklerin aras›nda dolaş›yor, geceleri mâlûmat getiriyordu. Kölesi Amr ‹bn-i Füheyre ise o civâra koyunlar› 141 Sevr Dağ› sürüyor. Hem Abdullah'›n izlerini kaybettiriyor ve hem de süt ikram ediyordu. Bu mağarada üç mûcize sudûr etmiştir. Hz. Ebû Bekir'in ayağ›n› y›lan sokmuş, Resûlullah Efendimiz (s.a.v.) mübârek tükürüklerini sürmüş, o anda ac›s› geçip, şifa bulmuştu. Onlar içeri girdikten sonra Allah'›n emriyle mağaran›n ağz›na örümcekler ağ germiş ve güvercinler yuva yapm›şlard›. Müşrikler mağaran›n önüne kadar gelmişler, içlerinden biri aramak istemiş, Umeyye Bin Halef ona "Orada ne işin var, akl›n› m› yitirdin? Orada Muhammed doğmadan örüm142 cekler ağ›n› germiş, kuşlar yuva yapm›ş" deyince mağaraya girmekten vazgeçtiler. 4- CEBEL-‹ EBÛ KUBEYS Safâ tepesinin üzerinde 120 m. yükseklikte şerefli bir dağd›r. Bugün üzerinde otel bulunan mahaldir. Tarihte bir çok hâdiseler cereyan etmiştir. Nuh Tufan›ndan Hz. ‹brahim (a.s.)’a kadar Hacer-i Esved bu dağ›n zirvesinde muhâfaza edilmiş. Şakkul Kamer (ay›n ikiye ayr›lma) mucizesi burada tahakkuk etmiş, en meşhur kavle göre Hazreti ‹brâhîm (a.s.), bu dağ›n zirvesinden insanlar› hacca davet etmiştir. Âdem aleyhisselâm vefat edince buraya defnedilmiş. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) burada namaz k›lm›ş. Namaz k›ld›ğ› arsaya mescid binâ edilmişti. 5- DÂRU'L-ERKAM Sahâbe-i Kirâm’dan ‹bn-i Erkam (r.a.) hazretlerinin evidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Müslümanlar›n adedi 40 oluncaya kadar, yâni Hazreti Ömer ‹bn-i Hattab hazretleri Müslüman oluncaya kadar, Dâr-ul Erkam gizli olarak İslâm’a dâvet merkezi olarak kullan›lm›şt›r. 143 Dâr-ul Erkam Safâ'ya yak›n bir yerdedir. Safâ'ya yak›n kap›lardan birinin ad› da Erkam’d›r. Safâ'n›n şark taraf›ndan 36 m, şu an elektrikli merdivenin başlad›ğ› yeri takip eden mekand›r. Bu mekan hicri 171 senesinde mescid olarak yap›lm›ş, hicri 1375 senesine kadar bütün Müslümanlar hürmet göstermişler. Bu tarihte Mescid-i Harâm'› genişletmek maksad› ile y›k›lm›şt›r. 6- MESC‹D-‹ ŞECERE Mescid-i Cin’in hizas›nda bir mesciddir. Peygamber Efendimiz Mescid-i Cin’in bulunduğu yerde cinnilerden gelen bir heyetle görüşmüştür. Bu hususu ‹bn-i Mesud Hz. şöyle anlat›yor; Cinler Peygamber Efendimize, "Senin Allah'›n resûlü olduğuna kim şâhitlik eder?" diye sordular. Yak›nlar›nda bir sak›z ağac› vard›. Peygamber Efendimiz o ağaca işâret ederek; "Şu ağac› gördünüz mü? O şahitlik ederse iman eder misiniz?” Cinler "Evet iman ederiz" dediler. Bunun üzerine Peygamberimiz ağac› çağ›rd›, ağaç dallar›n› budaklar›n› sürükleyerek geldi; "Benim Allah'›n resulü olduğuma şehadet eder misin?” diye sordu. Ağaç; "Şehadet ederim ki sen Allah'›n resûlüsün" dedi. O ağac›n bulunduğu ve bu mucizenin tahakkuk ettiği yere mescid yap›ld›. 144 7- MESC‹D-‹ C‹N Mekke-i Mükerreme'de, Cennetü’l-Muallâ kabristanl›ğ›na yak›n bir mescid-i şerîftir. Peygamber Efendimiz hicretten üç y›l evvel Tâif'ten dönerken bu mescidin arsas›nda sabah namaz› k›ld›. Namazda okuduğu Kur'ân-› Kerim’i cinlerden yedi kişi dinlemiş ve iman etmişlerdi. 8- CENNETÜ’L MUALL Harem-i şerîfin yaklaş›k iki kilometre kuzeyinde olan bir kabristanl›kt›r. Burada mü'minlerin annesi Hazreti Haticetü'l Kübra (r.anha)'n›n mübârek kabirleri, sahâbe-i kiram, tâbiin ve sâlihinden bir çok kimselerin kabirleri vard›r. Abdullah ‹bn-i Zübeyir (r.anhüma), Hz. Ebû Bekr’in büyük k›zlar› Esmâ (r.anha), yine Hz. Ebû Bekr’in oğlu Abdurrahman (r.a), Abdullah ‹bn-i Ömer (r.a), Osman Bin Talha (r.a) hazretleri gibi Sahâbe-i Kirâm’›n büyüklerinden bir çok zatlar›n kabirleri de buradad›r. Hazreti Hatice (r.anha), hicretten üç y›l kadar önce vefât etmiş. Kabrine bizzat Peygamberimiz indirmiş ve vefât›na çok üzülmüştür. Zira Hz. Hatice vâlidemiz, Peygamberimize ilk iman 145 etmiş, en büyük maddi ve mânevi destekçisi olmuş, peygamberimizin yedi çocuğunun alt›s› Hz. Hatice'den doğmuştur. Hz. Hatice vâlidemizin aç›k kerâmeti olarak rivâyet edilir ki; herhangi bir kad›n, bir şeyde âciz kal›pta onun türbesine gidip, O'nu vesile k›larak Allâhü Teâlâ’dan yard›m talep etse her halde maksad›na ulaşarak döner. 9- MESC‹D-‹ ‹ŞE Harem-i Şerîf’e 6 km. mesâfede, Medîne taraf›ndan harem hududu olan Tenim'dedir. Hazreti Âişe, Vedâ Hacc›’nda Peygamberimizle beraber haccetti. Özrü sebebiyle umre yapamam›şt›. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'e, Medîne'ye dönecekleri zaman; " Ya Resûlallah! İnsanlar hac ve umre ile dönüyor, ben ise umreden mahrum oldum" dedi. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) kardeşi Abdurrahman (r.a.) hazretleri ile beraber umre yapmak için Tenim’e gönderdiler. Ve orada ihrâmlan›p, iki rekat ihrâm namaz› k›ld›lar. Bunun için orada yap›lan mescide, Mescid-i Âişe ismi verilmiştir. 146 10- MESC‹D-‹ CÎRÂNE Bu mescid-i şerîf Mekke-i Mükerreme ile Tâif aras›ndad›r. Peygamberimiz (s.a.v.) Hazretleri, hicretin sekizinci y›l›nda Tâif'in fethinden dönerken Zilkade ay›n›n on ikinci Çarşamba günü buradan umre için ihrâma girmiştir. Bu mübârek yerden yetmiş peygamberin ihrâm giyip umre yapt›klar› Peygamber Efendimiz’den (s.a.v.) nakil olunmuştur. 11- HUDEYB‹YE Harem hudutlar› hâricinde, mescid-i Harâma 22 km, şu an Şümeys diye isimlendirilen yerdir. Bî'at-ür-R›dvan, Hudeybiye musalahas› burada yap›lm›şt›r. Peygamberimiz (s.a.v.) Hicretin 6. y›l›nda 1400 kadar ashâb› ile umre yapmak üzere buraya kadar geldiler. Kureyşliler oradan ileri gitmelerine mâni oldu. Peygamberimiz (s.a.v.), Kureyşlilerle görüşmek üzere Hz. Osman'› gönderdi. Hz. Osman'›n şehîd edildiği haberi geldi. Müslümanlar Şecere-i R›dvan alt›nda müşriklerle son demlerine kadar harb etmeye bî'at ettiler. Bu biata "Bî'at-› R›dvan" diye isim verildi. Hz. Osman salimen döndü. Kureyşliler 147 sulh isteğini arz etti ve sulh yap›ld›. Kurbanlar kesilerek umre yap›lmadan dönüldü. 12- CEBEL-‹ RAHME VE MESC‹D-‹ SAHRAT Cebel-i Rahme: Âdem aleyhisselam›n, yer yüzüne inişinin yüzüncü senesi, Kâbe'nin inşâs›n› tamamlad›ktan sonra Havvâ Vâlidemizle buluştuklar› mübârek mevkidir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) arefe günü öğle ile ikindiyi Mescid-i Nemre'de k›lm›ş, Cebel-i Rahme'nin eteğinde Mescid-i Sahrat'›n bulunduğu arsaya gelmiş, arafat vakfesini orada yapm›şt›r. Mescid-i Sahrat; Cebel-i Rahme'ye ç›karken sağ tarafa düşen, yar›m metre civâr›nda bir duvar ile çevrili k›ble taraf›na uzunluğu 13 m, genişliği 8 m. civar›nda olan yerdir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) vedâ hutbesini burada îrâd buyurmuşlard›r. 13- MÜZDEL‹FE Müzdelife: Arafât ile Minâ aras›nda, Harem s›n›rlar› içerisinde, müzdelife vakfesinin yap›ld›ğ› mukaddes yerdir.. Müzdelife: ‹zdilaftan yak›nl›k ve toplanmak manas›na gelir. 148 Müzdelife, Hz. Âdem ile Havva Vâlidemizin Arafât'tan sonra zifaf olduklar› (buluştuklar›) yerdir. "Meş’ari Harâm" da denir. Müzdelife'de Kuzah Dağ›’n›n yan›nda Mescid-i Meş’ar-i Harâm (Mescid-i Âdem) isminde bir mübârek mescid vard›r. Müzdelife, Peygamber Efendimiz'e üzerinde kul hakk› olanlar›n da bağ›şlanacağ›na dâir müjdenin verildiği, şeytanlar›n ise perişan olduğu yerdir. 14- M‹NA Minâ: Men ve ‹hsan manas›na Cenâb-› Hakk’›n rahmet ve bereketinin bol olduğu yerdir. Minâ, Mekke-i Mükerreme'nin doğusunda, Sab›r Dağ› ile Mürselat Dağ› aras›ndad›r. Beytullah'a 6 km uzakl›ktad›r. Minâ, Harem hudutlar› içerisinde olup, Hazreti ‹brâhîm'in şeytan› taşlad›ğ›, oğlu ‹smail (a.s.)'a bedel olarak koç kestiği, Mescid-i Hayf'›n bulunduğu, Ensar ile Birinci ve İkinci Akabe biatlar›n›n yap›ld›ğ›, Veda Hacc› esnas›nda Nasr Sûresi’nin nâzil olduğu, teşrik günlerinde Resûlullah Efendimiz (s.a.v.)’in gecelediği ve Mürselat sûresinin nâzil olduğu mübârek bir mekând›r. 149 Mina Çad›rlar› Arafâta giderken yevmi terviyede bir gün, şeytan taşlama günlerinde üç gece Minâ'da kalmak sünnettir. Buraya ne zaman gelinirse duâ ve niyazda bulunulmal›d›r. 15- MESC‹D-‹ HAYF Minâ Dağ›’n›n güneyinde, küçük şeytana yak›n, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in ve bir çok peygamberin namaz k›ld›klar› yerdir. Mescid-i Hayf isminin verilmesi; Hz. ‹brâhîm oğlu ‹smail (a.s)'› kurban etmeye götürürken burada vazîfesini yap›p, yapamayacağ› korkusu içerisinde olduğu içindir. Mescid-i Hayf da Çad›r şeklindeki kubbenin alt›nda Peygamber Efendimizin çad›r› mevcut idi. Behcetü’t-Takva'da, bu kubbenin alt›nda 400 Peygamberin medfun bulunduğu yaz›l›d›r. Bunun için bu kubbeye "Kubbetü'l Enbiya'' denir. Mir'âtü'l-Harâmeyn’de bildirildiğine göre: Hz. Âdem mescidin girişinde sol taraftaki minârenin alt›nda medfundur. Hz. Âdem'in cenâze namaz›n› oğlu Şit (a.s.) k›ld›rd› ve Ebû Kubeys 151 Dağ›’na defnetti. Nuh (a.s.) da Hz. Âdem'in kabrini gemiye al›p tufandan sonra Mescid-i Hayf'deki bu minârenin alt›na defnetti. Mescid-i hayf gayet mübârek ve mukaddes bir mekân olduğu için burada çokça ibâdet yapmak laz›md›r. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyuruyorlar ki: Yetmiş Peygamber haccetti, hepsi Kâbe'yi tavâf ettikten sonra Mescid-i Hayf'ta namaz k›ld›. Eğer kâdir olursan›z orada namaz k›lmay› b›rakmay›n. (Mir'atü’l-Haremeyn c.1, s.1130) Mescid-i Hayf’ta yetmiş peygamber namaz k›ld›. Musa (a.s) da onlardand›r. Ben onu görür gibi oluyorum. Zeyd ‹bn-i Esved (r.a.) buyurmuşlard›r ki; Resûlullah'›n Vedâ Hacc›’nda ben de beraberdim. Resûlullah ile beraber sabah namaz›n› Mescid-i Hayf’ta k›ld›m. Ebu Hureyre (r.a) hazretleri; "Ben Mekke ehlinden olsa idim her cumartesi günü Mescid-i Hayf’ta namaz k›lmak üzere Minâ'ya giderdim" buyurmuşlard›r. 152 16- MESC‹D-‹ BÎA Birinci ve İkinci Akabe bîat›n›n yap›ld›ğ› mübârek mescittir. Minâ'dan Mekke-i Mükerreme'ye gelirken sağ tarafta Büyük Şeytan'a takriben 300 m. mesâfede Osmanl› yap›s› küçük bir mesciddir. Birinci Akabe Bîat›, Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in nübüvvetinin 12'nci senesinde hac niyetiyle Medîne'den gelen Evs ve Hazrec kabilelerinden 12 kişi ile yap›ld›. Bir sene sonra yine hac mevsiminde 73 erkek 2 kad›n olmak üzere 75 kişi ile bîat yap›lm›ş, bu bîata: Bîatü’lAkabetü’l-Kübrâ denmiştir. 153 Mescid-i Nebevî BEŞ‹NC‹ KISIM PEYGAMBER EFEND‹M‹Z’‹ (S.A.V.) VE MEDÎNE-‹ MÜNEVVERE'Y‹ Z‹YARET Peygamber Efendimiz’i (s.a.v.) Ziyâret: Medîne-i Münevvere'ye giden kimsenin niyet ve maksad› tamamen Resûlullah Efendimiz’i ziyâret etmek ve onun mübârek rûhâniyeti ile müşerref olmak, onun mescidini de ziyaret edip, orada namaz k›lmak olmal›d›r. Peygamber Efendimizi ziyâret etmek, gücü yetenler için vâcib derecesinde bir sünnettir. Vâcib diyenler de olmuştur. ‹mkân› olduğu halde Peygamber Efendimiz (s.a.v.)'i ziyâret etmemek büyük gaflettir. Resûlullah Efendimiz’i ziyârete giden kimse, yol boyu salâtü selâm› çok söylemeli. Gittikçe azmi, aşk›, muhabbeti artmal›. Tevbe ve istiğfarla Resûlullah (s.a.v.)’in şefâatini ümit etmelidir. 155 Meâli: Şâyet onlar kendilerine zulmettikleri vakit sana gelip Allah'tan mağfiret dileselerdi onlara peygamberde (sende) mağfiret isteyiverseydin elbette Allah'› tevbelerini hakk›yla kabul edici çok bağ›şlay›c› bulacaklard›. (Nisâ, âyet 64) Bu âyet-i kerîmede, Resûlullah (s.a.v.)’in şefâatine mazhar olan günahkârlar›n Allah taraf›ndan ilâhi affa nâil olacaklar›na ve tevbelerinin kabul olunacağ›na işâret vard›r. Büyük âlim ‹mâm-› Kastalânî şöyle söylemektedir; Rasûlü Ekrem'in kabr-i şerîfini ziyâret mânevi yak›nl›ğa vesîle olan işlerin en büyüklerinden tâat ve ibâdetlerin en fazla ümit bahşedenlerinden, yüce derecelere erişmenin en uygun yollar›ndand›r. Kim bunun aksine inan›rsa, İslâm bağ›ndan soyunmuş, Allah'a, Rasûlüne ve âlimler topluluğuna muhâlefette bulunmuş olur. Resûlullah Efendimiz buyuruyorlar ki: Manas›: Kim (Allah'›n r›zas›n›) umarak Medîne'de beni ziyâret ederse (mutî) olana k›yâmet 156 günü şâhit, (âsi olana) şefâatç› olurum. (Feyzü'lKadir c.6, s.140) Manas›: Kim beni vefât›mdan sonra ziyâret ederse, beni hayat›mda iken ziyâret etmiş gibidir. (Beyhakî, Şuabü’l-Îmân) Manas›: Kabrimi ziyâret edene şefâatim vâcib olur. (Beyhakî, Şuabü’l-Îmân) RESÛLULLÂH'I Z‹YÂRET‹N ÂDÂBI Ziyârete gidecek olan kimse, mümkünse gusül abdesti al›p, en güzel elbiselerini giyer ve koku sürünür, bulunduğu yerden aşk ve muhabbetle ç›kar, salâtü selâma devam ederek, kalbi ve kal›b› ile edeble mütevâzî bir şekilde önüne bakarak yürür. Bâb-› Cibrîl'den veya ona yak›n bir kap›dan girmek efdaldir. Mümkün ise Ravza-i Mutahhara’ya gidilir. Kerâhat vakti değilse iki rekat tahiyyetü'l-mescid namaz› k›l›n›r. Sonra bu saâdete erişmesinden dolay› ayr›ca iki rekat daha teşekkür namaz› k›l›n›r ve duâdan sonra salât ve 157 selam ile Resûlullah'›n vech-i şerîfleri hizâs›na üç metre mesâfede edeble ve huzûrla durulur. Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in sûretini hayal ederek mübârek nazarlar›n›n kendisine müteveccih olduğuna ve selâm›n› alacağ›na, duâ ve niyâzlar›n› işiteceğine, duâs›na âmîn demek lütfunda bulunacağ›na inanarak: Es-selâmü aleyke eyyühe'n-nebiyyü ve rahmetullâhi ve berekâtühû" diyerek selam verir. Kendisine emânet edilen selâmlar varsa onlar› da Fahr-i Âlem Efendimize arzetmelidir. Kabr-i saâdet önündeki duvara yaklaş›p el sürmekten veya yüksek sesle duâ etmekten sak›nmal›d›r. Dilediği hay›rl› şeyler için duâ etmeli, kimse için bedduâ etmemelidir. Kendisi, âile-efrâd› ve Ümmet-i Muhammed için duâ eder. Sonra da bir metre ilerleyip Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer rad›yallâhü anhümâ hazretlerini selâmlar, onlar› da vesile k›larak Hz. Allah'a duâ edilir. En makbûl olan ziyâret Peygamber Efendimizin mübârek ayak uçlar› taraf›ndan gelinerek yap›lan ziyârettir. Ancak bu her zamanPP NQROPDPDNWDGÖU 158 Peygamberimizi ziyârette riâyet edilece hususlar: 1. ‹nsanlara zahmet vermekten kaç›nmak. 2. Mümkünse Hücre-i Saâdet ile aras›ndaki mesâfe 3 m. olmal›. ‹mâm-› Rabbânî Hazretleri buyuruyor ki: "Ey ziyâretçi kardeæ! Resûlullah Efendimiz’in yan›na fazla yaklaæma! Zîra Enbiyâ-i Mürselîn ve Melâike-i Kiram Rasûlüllah’› ziyâret ediyor, seninle beraber daâlar, beldeler ziyâret ediyorlar. (Mektûbât-› åHUvIe) 3. Saâa sola iltifattan uzak, boynu bükük, önüne bakar vaziyette bulunmak. 4. Yüksek sesle konuæPDPDk. 5. Resûlullah Efendimiz (s.a.v.)’i ziyâretten sonra EDæWa Hz. Osman,Ehl-i BeytYH$VKkEÖ.LUkm (rad›yallâhü anhüm ecmaîn) olmak üzere- ehl-i Bakî ziyâret edilir. MEDÎNE-‹ MÜNEVVERE Medine-i Münevvere Arabistan’›n bat›s›nda, Mekke-i Mükerreme'nin kuzeyinde, K›z›ldeniz’e 130 km. uzakl›kta olup deniz seviyesinden yüksekOLâi 619 m.'dir. Mekke-i Mükerreme'ye uzak O¿â› hicret yolu üzerinden 418 km.dir. Kuzeyin de Uhud Daâ¿, güneyinde ise Âir Daâ› vard›r. Bugünkü nüfusu 900.000 civâr›ndad›r. 159 160 Hücre-i Saâdet ve Ravza-i Mutahhara’n›n krokisi 161 Eski ismi Yesrib olan bu şehire, Resûlullah Efendimiz’in bu şehri nurland›rmas› ile Darülhicre, Medinetünnebi, Medine-i Münevvere denilmektedir. Medine-i Münevvere, Resûlullah Efendimiz’in hicret vatan›d›r. Başkalar› yard›m elini çekerken, yard›m elini uzatan şehirdir. ‹slam devletinin ilk başşehridir. Dîn-i Mübîn-i ‹slam’› tebliğ için yabanc› ülkelere elçiler göndererek onlar› ‹slam’a davet ettiği şehirdir. Mekke-i Mükerreme'den sonra en mübarek şehirdir. Kur’ân-› Kerim'in yar›dan fazlas›n›n indirildiği yerdir. O nurlu şehir ki Hâtemü’l-Enbiyâ orada, Resûlullah'›n dünya ve âhiret arkadaşlar› Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer orada, âhirete aç›lan dünya penceresi, cennet bahçesi ve Mescid-i Nebevî orada. Başta Hz. Osman (r.a.) olmak üzere 10 bin sahâbinin medfun bulunduğu Cennetü’l Bakî orada, başlar›nda Hz. Hamza'n›n bulunduğu 70 şehitle kendisine bakan gözleri nurland›racak Uhud Dağ› orada. K›blemizin değiştiği Mescid-i K›bleteyn, Takva üzerine binâ edilen Mescid-i Kubâ ve Yedi Mescidler orada. Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere'nin bütün beldelerden üstün olduğu üzerine ittifak vard›r. 162 Peygamber Efendimiz buyuruyorlar ki: Manas›: Medine, ‹slâm'›n kubbesi, ãmân'›n yurdu, hicret mahalli, helâl ve haram›n aç›kland›â› makamd›r. 7HUâvE 2/228) Manas›: Kimin Medine'de ölmeye gücü yeterse orada vefât etsin, muhakkak ben, burada vefât edenlere æefâat edeceâim. 2/223) Medine-i Münevvere'ye sayg› ve hürmet ge rekir. Burada yap›lan ibâdetlerin gerek füyûzâ t›nda gerekse neticede ihsan olunan sevaplarda üstünlük ve fazlal›k vard›r. Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere'de ikâmet etmek, nefsine güvenip oran›n haklar›na ve edeplerine riâyet edemeyecekler için mekruhtur. (Lübab i s.351) ¾PDP¿0kOLN5DK0HGLQH \HJLUGLâL]DPDQELQ mesi için kat›r getirdiklerinde yürüyemez durumda 163 (mâzeretli) olduğu halde, "Resûlullah Efendimiz’in mübârek ayaklar›yla bast›ğ› bir yeri kat›r›n ayaklar› ile çiğnemek bana münâsip değildir." diyerek kat›ra binmeyi reddetmiş ve Resûlullah'›n huzuruna zorlukla ulaşm›şt›r. Şâir Nâbi bir heyetle beraber hacca gider. Medine-i Münevvere'ye yaklaşt›klar› zaman heyetteki bir paşan›n ayağ›n› uzat›p yatt›ğ›n› görür ve seslice şu beyti okur: Sak›n! Terk-i edebden gûyi mahbûb-i hüdâd›r bu. Nazargâh-› ilâhîdir Makâm-› Mustafâ'd›r bu. Habib-i Kibriyâ'n›n hâbgâh›'d›r fazilette. Tefevvügu kerde-i Arş-› Cenâb-› Kibriyâ'd›r bu. Murâât› edeb şart›yla Nâbi gir bu dergâhâ. Metâf-› kudsiyân'd›r, Bûsegâh-› enbiyâ'd›r bu. Manâs›: Peygamberimizin beldesine girerken edepsizlikten sak›n. Çünki buras› Nazargâh-› ‹lâhîdir,Makâm-› Mustafâd›r. Bu makam Habîb-i Kibriyân›n istirahat ettiği yerdir. Fazilet bak›m›ndan Arş-› Âlâ’n›n dahî üstündedir. Ey Nâbi, bu dergâha edebe riâyetle gir. Çünkü buras›; Enbiyân›n yüz sürdüğü, rûhâniyetin tavâf ettiği yerdir. 164 Sabah olunca müezzinlerin minârelerden bu beyitleri söylediklerini görünce sorar: Siz bu beyitleri kimden öğrendiniz? Cevap verirler: "Bu gece Efendimiz bize bu beyitleri tâlim ettirdi ve minârelerden söylememizi emir buyurdular" derler. Ecdâd›m›z bu mübarek beldeye çok sayg› göstermişler: Abdülhamid Han Hazretleri Hicaz Demiryolu’nun yap›m› s›ras›nda demiryolunu yapan ekibe (hürmet ve tâzim ifâdesi olarak) şu tâlimat› vermiş: "Medine-i Münevvere'ye yaklaşt›ğ›n›z zaman mümkün olan âletlerin üzerine keçeler sar›n›z ki, fazla gürültü olmas›n. Peygamber Efendimiz’in ve burada yaşayanlar›n ruhlar› rahats›z olmas›n." MESC‹D-‹ NEBEVÎ Mescid-i Nebevî: Peygamber Efendimiz hicret ettikten sonra ilk olarak Mescid-i Kubâ’y› daha sonra da Mescid-i Nebevî’yi inşâ ettiler. Mescid-i Nebevî Peygamber Efendimiz zaman›ndan günümüze kadar 10 defa genişletilmiştir. 1- Peygamber Efendimiz zaman›nda (‹lk mescid, Milâdî: 622-623) Resûlullah Efendimiz, Medine-i Münevvere'ye ilk teşriflerinde devesi Kasvâ'n›n çöktüğü arsay› Sehl ve Süheyl adlar›ndaki iki yetim kar165 deşten sat›n al›p Mescid-i Nebevî'nin temelini att›. (Buhârî, Menâk›bü'l-ensâr/45) ‹nşaat esnas›nda kendileri bizzat çal›şt›lar. Mescid-i Nebevi'nin şark taraf›na Hz. Âişe Vâlidemizin hücresini, sonra da diğer vâlidelerimizin hücreleri yap›ld›. Takrîben bir sene inşâs› süren ve 623 senesi Nisan ay›nda tamamlanan Mescid-i Nebevî'nin uzunluğu 35 m. eni 30 m. (1.050 m2) kadar idi. 2- Peygamber Efendimiz zaman›nda (ikinci defâ, Milâdî: 628) Müslümanlar›n say›s›n›n artmas›yla Mescid-i Nebevi ihtiyâca cevap vermiyordu. Rasûlüllah Efendimizin talimât›yla hicretin yedinci senesinde Hayber'in fethinden sonra takrîben uzunluğu ve genişliği elli metre (2.500 m2) dört köşe olarak genişletildi. Mescid-i Nebevî’nin bu k›sm›, direklerde Hadd-i Mescid-i Nebevî levhâlar› ile gösterilmiştir. 3- Hz. Ömer Efendimiz zaman›nda. Milâdî: 638 4- Hz. Osman Efendimiz zaman›nda. Milâdî: 649-650 5- Emevî Halifesi Velîd zaman›nda. 6- Abbâsi Halîfesi Mehdî zaman›nda. 166 7- Memlük Sultân› Kay›tbay zaman›nda. 8- Osmanl› Sultan› Abdülmecid zaman›nda. Milâdî: 1850-1860 Osmanl› sultanlar›ndan Kanuni Sultan Süleyman ve ‹kinci Mahmud Mescid-i Nebevî'de baz› imar ve tadilatlarda bulunmuşlard›r. ‹kinci Mahmud Han, Milâdî 1817-1837 y›llar›nda Memlük Sultân› Kay›tbay taraf›ndan yenilenen Hücre-i Saâdet'in üzerine taştan bir kubbe yapt›r›p, kurşunla kaplatt›rm›ş ve Kubbe-i Şerif’i yeşile boyatt›rm›şt›r. Günümüze kadar gelen bu mübârek kubbeye ''Kubbetü'l-Hadrâ'' denilmektedir. Ancak Sultan Abdülmecid Han Mescid-i Nebevî'nin tamam›n› yeniletmiş, ve genişliğini 10.939 m2 ye ç›kartm›şt›r. Zemini mermerle kaplanan Mescid-i Nebevî'nin mihrab›, kubbeleri,sütunlar›, kap›lar› ve duvarlar› celî sülüs tarz›nda âyet-i kerimelerle ve hadîs-i şeriflerle tezyîn edilmiştir (mevcut şekliyle). 9- Suud Kral› Abdülaziz zaman›nda. Milâdî: 1949-1955 Kral Abdülaziz, Sultan Abdülmecid Han zaman›nda yapt›r›lan k›sm›n imâr›n› bozmadan Mescid-i Nebevî'nin genişliğini 16.326 metrekareye ç›kard›. 167 10- Suud Kral› Fehd zaman›nda. Milâdî: 1984-1994 Tarihinin en büyük genişletme plan› ile doğu, bat› ve kuzeyden Mescid-i Nebevî'nin alan› (birinci kat dahil) 165.326 m2 ye ulaşt›. Şimdi ayn› anda (235.000 m2 avlusu ile birlikte) 650.000 kişi namaz k›labilmektedir. Ayr›ca Mescid-i Nebevî'nin bodrum kat› garaj olarak kullan›lmaktad›r. (Hicaz Albümü, D.‹.B. Yay›nlar›: 669) Medine-i Münevvere ile alakâl› Peygamber Efendimiz (s.a.v.) buyuruyorlar ki: Manas›: Şu benim mescidimde k›l›nan bir namaz, Mescid-i Haram müstesnâ olmak üzere, başka mescidlerde k›l›nan bin namazdan daha faziletlidir. (Müslim c.4,s.214) Manas›: Kim benim mescidimde k›rk vakit namaz k›lar, hiçbir namaz› geçirmez ise, ateşten beraat ve azaptan kurtuluş yaz›l›r. Ve nifaktan uzak olur. (Müsned-i Ahmed) 168 169 MESC‹D-‹ NEBEVÎ'N‹N ‹ÇERİS‹NDEK‹ MÜBÂREK MEKÂNLAR A- HÜCRE-‹ SAÂDET Mescid-i Nebevî inşâ edilirken Rasûlüllah Efendimiz için doğu duvar›n›n güney k›sm›na bitişik iki adet hücre-i saâdet yap›ld›. Peygamber Efendimize ve Ezvâc-› Mutahhare'ye tahsis edilen bu hücrelerin say›s› Efendimizin sağl›l›nda dokuza ulaşt›. Rasûlüllah Efendimizin irtihâli, nâş› şeriflerinin y›kanmas› ve defnedilmesi bu hücre-i şeriflerden Hazret-i Âişe Vâlidemizin hücresinde tahakkuk etti. Hazret-i Âişe Vâlidemizin odas›na bundan sonra Hücre-i Saâdet denildi. Hücre-i Saâdet, Kâbe-i Muazzama dahil yeryüzünde en faziletli mekând›r. Hazret-i Ebû Bekir (r.a.) vasiyeti üzerine, Hazret-i Ömer (r.a.) da Âişe Vâlidemizden izin alarak Hücre-i Saâdet'e defnedildiler. Zaman zaman genişletilip tamiratlar gören Hücre-i Saâdet, Vâli Ömer b. Abdülaziz zaman›nda Hazret-i Fât›ma Vâlidemizin de evini içerisine alacak şekilde genişletildi ve Kâbe-i Muaz170 Hücre-i Saâdet zama'ya benzememesi için üçgen plan›nda yap›ld›. Böylece Hücre-i Saâdet beşgen haline getirildi: Etraf›n› çevreleyen k›s›mlar günümüzde olduğu gibi dikdörtgendi. B- RAVZA-‹ MUTAHHARA Ravza-i Mutahhara: Rasûlüllah Efendimizin, kabr-i şerifleri ile minberi aras›nda bulunan mübarek yerdir. Ravza-i Mutahhara'dan başka yeryüzünde cennetten olduğu bildirilen başka bir yer yoktur. (Müsned,7/289) Ravza-i Mutahhara takrîben 15 m. uzunluğunda, 22 m. genişliğinde, 330 metrekare civâr›ndad›r. 171 Cennet bahçelerinden bir bahçe olmas›; Ravza’da işlenen amel, kişiyi cennete vas›l k›lar, bu dünyada ravzaya girenler âhirette de cennete girecektir. Burada ibâdet kişiyi cennete götürür. Rasûlüllah Efendimiz buyuruyorlar ki: Manas›: Benim evimle minberim aras›, cennet bahçelerinden bir bahçedir. Minberim havz›m›n üzerindedir. (Sahîh-i Buhârî) C- ASHÂB-I SUFFE K›ble, Kâbe-i Muazzama taraf›na çevrilmeden önce Mescid-i Nebevî'nin kuzey taraf›na, hurma dallar›yla bir gölgelik ve sundurma yap›ld›. Buraya “Suffe” denildi. Burada kalan Müslümanlara da "Ashâb-› Suffe" ismi verildi. Ashâb-› Suffe'nin Medine-i Münevvere'de ne evleri ne de akrabalar› vard›. Günlerini ilim tahsili ile geçirirler, Peygamber Efendimizin va'z ve nasihatlerini dinlerler ve orada bulunmayanlara anlat›rlard›. Îcabeden tahsillerini tamamlad›klar› zaman Peygamber Efendimiz taraf›ndan dünyan›n dört 172 bir taraf›na tebliğ için gönderilirlerdi. Say›lar› 400-500'e kadar ulaşan Ashâb-› Suffe bazan gâzâlara da kat›l›rlard›. ‹çlerinden evlenenler, Suffe'den ayr›l›rlar, yerlerine başkalar› al›n›rd›. Bütün ihtiyaçlar›n› bizzat Resûlullah Efendimiz takip ederdi. RAVZA-‹ MUTAHHARA ‹ÇER‹S‹NDEK‹ BAZI MÜH‹M MEKÂNLAR 1- M‹NBER-‹ ŞER‹F Mescid-i Şerif’in önceleri minberi yoktu. Peygamber Efendimiz ayakta zahmet çekiyordu. Sonra bir hurma kütüğü bulunarak hutbe okunan yere dikildi. Resûlullah (s.a.v.) bu hurma kütüğüne dayanarak hutbe îrâd ediyordu. Daha sonra üç basamakl› bir minber yap›ld› ve Peygamber Efendimiz hutbe için bu minbere ç›kt›lar. Emeviler ve Memlûkiler zaman›nda yenilenen Minber-i Şerif bilâhere Kubâ mescidine gönderilmiş, yerine Hicri 997 (Milâdî 1590) tarihinde Sultan Murad Han taraf›ndan armağan edilen alt›n tezyinatl› bir mermer minber konulmuştur. Yedi metre yüksekliğindeki bu zarif, şaheser minber hâlen mevcut olup, yeni yap›lm›ş gibidir. 173 Minber-i Şerif 174 Resûlullah Efendimiz (s.a.v.)’in minberi, ahirette Havz-ul Kevser'in yan›nda bulunacak ve Onu herkes görecektir. Minberin yan›nda işlenecek güzel ameller, Havz-u Kevser'den içmeyi vâcip k›lar. Rasûlüllah Efendimiz buyuruyorlar ki: Manas›: Benim minberim cennet kap›lar›ndan bir kap› üzerindedir. (Müsned-i Ahmed c.5, s.339) 2- M‹HRAB-I ŞER‹F Mescid-i Nebêvi ilk yap›ld›ğ› zaman mihrab› yoktu, ancak Peygamber Efendimiz’in namaz k›ld›rd›ğ› yer belirgindi. Ömer b. Abdülaziz Medine Valiliği s›ras›nda Mescid-i Nebevi'yi imar ederken Resûlullah Efendimiz’in namazda durduğu yere bir mihrap ilâve ettirdi. Emevîler, Abbâsiler, Memlûkîler ve Osmanl›lar mihrab›n korunmas› ve tezyin edilmesine âzamî gayret gösterdiler. 1984'te mihrap tamamen yenilenmiştir. 3- MAHF‹L (MÜEZZ‹NL‹K) Hz. Ömer (r.a.)’in Mescid-i Nebevî’de şehit edilmesinden sonra Hz. Osman, (r.a.) Bilal-i 175 Habeşi’nin (r.a.) müezzinlik yapt›ğ› yerde, zemini yükseltilmiş ve çevresi muhafaza alt›na al›nm›ş bir mahalde namaz k›lmay› âdet edinmişti. Daha sonra müezzin mahfili (maksüre) olarak kullan›lan bu mekan''mukeEbiriyye'' ad›yla meşhur oldu. ‹lk zamanlarda sade ve basit yap›da ahşap olan mahfil, tamamen mermerden yap›lm›şt›r. 4- HANNÂNE D‹RE⁄‹ Peygamber Efendimiz’in üzerine dayanarak hutbe okuduklar› hurma kütüğüdür. Müslümanlar çoğal›nca Resûlullah Efendimiz yeni minbere ç›kt›lar. Daha önce Resûlullah Efendimiz’in dayand›ğ› hurma kütüğü yavrusunu yitirmiş deve gibi feryat edip inlemeye başlad›. Peygamber Efendimiz elini üzerine koyunca sükun buldu. Peygamberimiz Efendimiz (s.a.v.), "Ey hurma ağac›! Kesildiğin bahçeye mi, yoksa Firdevs bahçesine mi girmek istersin? Seni bu iki emirden birini seçmekte muhayyer k›ld›m. Eğer eski yerini istersen oraya döndüreyim, eskiden olduğu gibi neşvü nemâ bulup meyve verirsin. Şâyet cennet bahçesini istersen Firdevs-i Âlâ’ya dikeyim tâ ki, cennet ›rmaklar›n›n tesiriyle her an 176 tâze meyve verip Allah dostlar›n› nimetlendiresin" buyurdular ve gülerek, "evet isterim" dedikten sonra yeni minberin alt›na bir görüş üzerine sol taraf›nda bir yere gömdüler. Ashâb-› Kirâm "Evet isterim" buyurmalar›n›n sebebini sual ettiklerinde, "O ağaç cenneti istediler. Ben de onun isteğini va‘dettim" cevab›n› ald›lar. (Mir'âtü-l Haremeyn c.2, s.407) 5- HAZRET‹ ‹ŞE - HÂCET D‹RE⁄‹ Hazreti Âişe Vâlidemizin duâs›n›n kabul olunduğu mahaldir. Hz. Aişe "İnsanlar orada namaz k›lman›n faziletini bilselerdi yar›ş›rlard›." buyurmuştur. (Ahbâr-› Medine-i Rasül s.91) Peygamber Efendimiz: "Mescidimde bir yer vard›r. ‹nsanlar bilseler ancak kur'a atarak orada namaz k›larlar." buyurmuştur. Hazreti Âişe vâlidemiz bunun bu direk olduğuna işâret etmiştir. 6- EBÛ LÜBÂBE - TEVBE D‹RE⁄‹ Peygamber Efendimiz (s.a.v.), bu direğe yönelerek namaz k›lm›ş, k›bleye dönerek buna dayanm›şt›r. Bunun yan›nda îtikafta bulunmuştur. 177 Ebû Lübâbe direği denmesi: Ebû Lübâbe Hazretleri Ensar’dan olup Evs Kabilesindendir. Benî Kurayza savaş›nda yahudilere, teslim olduklar› takdirde öldürüleceklerini işâret etmiş olduğundan kendini mesciddeki bu direğin bulunduğu yere bağlatt›. Tevbesi kabul edilmeden çözülmeyeceğine dâir yemin etti. Peygamber Efendimiz bu hâli öğrenince: "Eğer bana gelmiş olsayd›, kendisi için istiğfar ederdim. Madem ki böyle yapm›şt›r Allâhü Teâlâ kat›nda tevbesi kabul edilmedikçe serbest b›rakmam" buyurdu. Ebû Lübâbe Hazretleri 15 gün kadar bağlı kald›. Nihayet aff›na dair müjde geldi. Resûlullah Efendimiz mübarek elleriyle iplerini çözdü. (‹slam Tarihi c.3, s.263) 7- SER‹R D‹RE⁄‹ Peygamber Efendimiz itikaf için yatağ›n› bu direğin bulunduğu yere koyard›. 8- MUHARRES D‹RE⁄‹ Resûlullah Efendimiz’i düşmanlardan korumak maksad› ile nöbetçilerin beklediği direktir. Hz. Ali (r.a) bunun yan›nda namaz k›l›p oturduğundan dolay› Hz. Ali direği de denilmiştir. 178 Meâli: "Allah seni insanlardan koruyacakt›r." (Mâide Suresi, âyet 67) Bu ayet nâzil olduktan sonra muhaf›zl›k vazifesi de son bulmuştur. 9- VÜFÛD D‹RE⁄‹ Resûlullah Efendimiz (s.a.v.), vüfûd-u arab, yani arap kabileleri tarafından gönderilen elçileri bu sütun yanında kabul ederdi. MESC‹D-‹ KUBA Kuba Mescidi: Resûlullah Efendimiz (s.a.v.) Mekke'den Medîne'ye hicretleri esnas›nda Medîne'ye yaya bir saatlik mesâfede bulunan Kuba'da 14 gün müsafir kald›. Bu sure içerisinde ‹slam'da ilk mescid bizzat kendileri de çal›şarak bina edildi. Burada namaz k›ld›. Kuba Mescidi, Mescid-i Harâm, Mescid-i Nebi ve Mescid-i Aksâ'dan sonra en fazîletli mesciddir. Ziyaret etmek müstehapt›r. Cumartesi günü ziyâret daha faziletlidir. 179 Meâli: Tâ ilk günden takva üzere tesîs edilen mescid içinde namaz k›lman elbette daha lay›kt›r. Onun içinde çok temizlenmeyi sevenler vard›r. Allâhü Teâlâ çokça temizlenenleri sever. (Tevbe Suresi, Âyet 108) Kuba Mescidi Rasülüllah Efendimiz (s.a.v.) buyuruyorlar ki: Kim evinde güzelce temizlenip abdest ald›ktan sonra başka maksatla değil, sade namaz k›lmak için Kuba Mescidi’ne giderse bir umre yapm›ş gibi sevap kazan›r. (Tecrid c.4, s.212) 180 Resûlullah (s.a.v.) her cumartesi günü binekli veyâ yürüyerek muhakkak Kuba Mescidi’ne gelirdi. CUMA MESC‹D‹ Peygamber Efendimiz (s.a.v.) 14 gün Kuba'da kald›ktan sonra bir Cuma günü Medîne'ye hareket etti. Yaklaşık 500 m. sonra Ranuna Vadisi’ne vard›klar›nda öğle vakti olmuştu. ilk cuma namaz›n› burada k›ld›rd› ve hutbe okudu. Peygamber Efendimiz taraf›ndan Cuma namaz› k›ld›r›lan bu yerde şimdi Mescid-i Cuma bulunmaktad›r. MESC‹D-‹ KIBLETEYN ‹slamiyet'in ilk y›llar›nda k›ble, Kudüs'teki Mescid-i Aksâ idi. Peygamber Efendimiz ve ona iman edenler Mescid-i Aksâ istikametine dönerek namazlar›n› edâ ediyorlard›. Fakat Resûlullah Efendimiz’in (s.a.v.) içinde hep Kâbe-i Muazzama'ya yönelmek arzusu vard›. Bu hususta duâ ediyor ve vahyin gelmesini arzu ediyordu. Hicretten 18 ay kadar sonra Şaban ay›n›n 15'inci günü Resûlullah (s.a.v.) Seleme Oğullar› yurdunda öğle namaz›n›n iki rek'at› edâ edilmişti ki k›blenin çevrilmesi ile alâkal› aşağ›daki âyet-i kerîme nâzil oldu. Peygamber Efendimiz yönünü Beyt-i Makdis'ten Kâbe-i Muazzama'ya 181 çevirdi. Cemâatte saflar› ile birlikte döndüler ve son iki rek'at› Kâbe'ye doğru k›ld›lar. Bundan dolay› bu mescide "Mescid-i K›bleteyn" (iki k›bleli mescid) denilmiştir. Manas›: Yüzünün gökyüzüne çevrilmekte olduğunu görüyoruz. Seni elbette hoşlanacağ›n k›bleye döndüreceğiz. O halde yüzünü hemen Mescid-i Harâm'a doğru çevir. Ey Mü'minler yüzlerinizi onun yönüne çevirin. (Bakara Sûresi, Âyet 144) HENDEK HARB‹N‹N YAPILDI⁄I YER (YED‹ MESC‹DLER) Hicretin 5'inci y›l›nda Müslümanlarla Mekke müşrikleri ve müttefikleri aras›nda yap›lan Hendek Harbinin yap›ld›ğ› mahalde teberrüken yedi mescid yap›lm›şt›r. Bu mescidlerden bir tanesi Resûlullah Efendimiz’in çad›r›n›n kurulu olduğu yerde bulunan "Fetih Mescidi" dir. Fetih Mescidi’nin bulunduğu yerde Peygamber Efendimiz pazartesiden çarşamba gününe kadar "Ahzab 182 Duâs›" ile ilticâda bulundu. Duâs›n›n kabul olduğu bildirildi. Akşama doğru ç›kan çok şiddetli bir rüzgar k›sa sürede f›rt›naya döndü. F›rt›na müşrik ordusunu Medîne çevresinden at›ncaya kadar devam etti. Sabah olunca hiçbir düşman kalmam›ş f›rt›na da dinmişti. Peygamber Efendimiz üç bin civar›nda ashab› ile Seli Dağ› eteğinde ikamet ederek, Selmân-› Fârisî’nin teklifi üzerine hendek kazmay› kararlaşt›r›p, bir rivâyete göre eni ve derinliği: 2,5 metre, diğer bir rivâyete göre de derinliği: 4,5 veya 5, eni de: 9 metredir. Ashâb-› Kiram'›n gayretleri ile 6 günde veya 24 günde kaz›lm›şt›r. Kaz›lan hendeğin uzunluğu yaklaş›k 6000 metre, baz›lar›na göre de 2700 metredir. Müşrikler bir aya yak›n muhasarada bulunmuşlar ise de sonunda hezimete uğrayarak dönüp gitmişler. Hendek kaz›l›rken baz› mucizeler zuhur etmiştir. Bunlardan biri, büyük bir kaya ç›km›şt› bütün uğraşmalara rağmen onu kimse k›ram›yordu. Peygamber Efendimize haber verdiler. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) balyozu eline ald›, Besmele ile kayaya vurdu; "Allâhü Ekber Şam’›n K›rm›z› Saraylar›n›, Kisra’n›n Beyaz Saray›n› ve Sana’n›n Kale Kap›lar›n› görüyorum" buyurarak ileride oralar›n Fetih müjdesini verdiler. 183 Hz. Cabir, Resûlullah’›n karn›na taş bağlad›ğ›n› görünce evine gitti, han›m›na neyimiz var, dedi. Hanımı da biraz arpa ile bir oğlak var dedi. Oğlağ› kesip çömlek içinde tand›ra, arpay› da öğüterek ekmek yapmak üzere f›r›na koydu. Ya Resûlallah, bir parça yiyeceğimiz var bir iki kişi ile teşrif buyursan›z. Yemeğin ne olduğunu öğrenen Peygamber Efendimiz bütün hendek ehlini davet etmiş, hepsi bir mucize olarak yemiş, kalan› da Medîne'ye gönderin buyurmuştur. UHUD ŞEHÎDLER‹N‹ VE UHUD DA⁄I’NI Z‹YARET Hicretin 3'üncü y›l›nda Müslümanlar ile Mekke müşrikleri aras›nda Uhud'da yap›lan savaşta Müslümanlardan 70 kişi şehîd olmuştur. Bunlar›n aras›nda Peygamber Efendimiz’in amcas› Seyyidü'ş-Şühedâ Hazreti Hamza, Medîne-i Münevvere'ye ilk Kur'an muallimi olarak gönderilen Mus'ab Bin Umeyr (r.a.) de vard›. Peygamber Efendimiz Uhud şehîdlerinin baş› ucunda: "Ben sizin Allah kat›nda diriler olduğunuza şahidim. Ashâb-› Kirâma dönerek bunlar› ziyâret edin ve selâmlay›n, Allah'a yemin ederim ki bunlar k›yâmete kadar selâmlayana karş›l›k verir." buyurdular. (Mirâtü-l Haremeyn c.2 s.1026). 184 Uhud Dağ› ve şehitliği Resûlullah Efendimiz zaman zaman Uhud şehîdlerini ziyâret etmiştir. Hz. Fat›ma vâlidemiz iki, üç günde bir Uhud'a gider amcas› Hazreti Hamza'n›n kabrini ziyâret eder, ağlar, duâ eder ve kabrini düzeltirdi. Hz. Enes (r.a) buyurdu ki: "Resûlullah (s.a.v.) yan›nda Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer ve Hz. Osman (rad›yallâhü anhüm ecmaîn) olduklar› halde Uhud'a ç›kt›lar. Uhud dağ› sevincinden salland›. Resûlullah (s.a.v.) ayağ› ile Uhud'a vurarak şöyle seslendi: “Sâbit ol Ey Uhud! Çünkü senin üzerinde bir nebî, bir s›dd›k, iki de şehîd var.” Diğer hadîs-i şerîflerinde buyurdular ki: 185 Manas›: Uhud bir dağd›r. O bizi sever, biz de onu severiz. (Et-Terğib ve't-Terhib c.2 s.230) Manas›: Uhud cennet köşelerinden bir köşedir. (Et-Terğib ve't-Terhib c.2 s. 223) CENNETÜ'L BAKÎ Mescid-i Nebevî'nin doğu taraf›ndad›r. Resûlullah (s.a.v.), Medîne'ye hicretten sonra "Garğad" ağaçlar› ile kapl› olan bu mahalli kabristanl›k yapm›şt›r. ‹lk olarak da Peygamberimiz’in süt kardeşi "Osman ‹bn-i Maz'un" defnedilmiştir. Bakî Kabristanl›ğ›’nda başta üçüncü halife Hazreti Osman (r.a.) olmak üzere, Peygamber Efendimiz'in amcas› Hz. Abbas, halalar›, k›zlar›, mübârek zevceleri, oğlu ‹brâhîm, torunu Hz. Hasan, Süt annesi, Hz. Ali'nin annesi ve kardeşi, on bin civâr›nda sahâbe, tabiînden bir çok zevat, günümüze kadar bir çok evliya medfundur. Bakî ehlini ziyâret müstehapt›r. 186 187 Peygamber Efendimiz’in Türbe-i Şerifleri 188 ALTINCI KISIM UMRE Umre, lugaten; ziyâret manas›nad›r. Şer'an; ihrâml› olarak Beytullah'› ziyâret etmek ve Safâ ile Merve aras›nda sa'y yapmakt›r. Umrenin tarifi ve hükmü: Umre belirli bir vakte bağl› olmaks›z›n arefe ve kurban bayram günleri (5 gün) haricinde istenildiği zaman ihrâm giyip, tavâf ve sa'y yaparak tahlîk (saç› kaz›mak) ve taksîr (saç› k›saltmak) dan ibarettir. Umrenin farzlar›: * ‹hram * Tavâf Bunlardan ihrâm şart, tavâf ise rükündür. Umrenin vâcibleri: * Sa'y (Diğer mezheplerde rükündür) * Saç› kaz›mak veya k›saltmakt›r. (Hanefi ve Malikilere göre vâcib, Şâfiî ve Hanbelîlere göre rükündür) Hanefî ve Malikî mezhebinde, ömründe bir defa umre yapmak müekked sünnet; Şâfiî ve Hanbelî mezhebinde ise farz say›lm›şt›r. 189 Umrenin mîkat mahalli: Mekke-i Mükerreme’ye mîkat mahallinin d›ş›ndan gelenler için, hacc›n mîkat mahalleridir. Hilde bulunanlar›n mîkat mahalli hilldir. Mekke'de bulunanlar, gerek Mekkeli gerekse yabanc› olsun umre için mîkat mahalli hilldir. Bunlar harem bölgesi d›ş›na ç›karak (Ten'im, Hudeybiye, Cîrâne) ihrâma girerler. UMRE'N‹N FAZÎLET‹ Manas›: Hac ile umreyi de ALLAH için tam yap›n. (Bakara Sûresi ayet 196) Manas›: Umre (daha sonra yap›lacak) umreye kadar ikisi aras›nda vaki olacak (küçük günah)lar içinde keffârettir. Mebrûr olmuş bir hacc›n karş›l›ğ› ancak cennettir. (Buhari c.2 s.198) Manas›: Yaşl›n›n, çocuğun, zay›f›n ve kad›n›n cihad› hac ve umredir. (Nesai c.2 s.3) 190 Manas›: Hz. Ömer'den rivâyet edilmiştir. Hz. Ömer (r.a), Resûlullah Efendimiz’den umre için izin talebinde bulundu. Ona izin vererek: "Ey kardeşim, yapacağ›n dualar›n bir k›sm›na bizi de ortak et. Sen bizi (duada) unutma" dedi. (Sünen-i ‹bn-i Mâce) Manas›: Hz. Âişe vâlidemizden rivâyet edilmiştir. Resûlullah Efendimiz, Hz. Âişe validemiz umre yapacağ›nda buyurdular ki: "Yorgunluğun ve harcad›ğ›n miktar kadar sana ücret vard›r." (Et-Terğib ve’t-Terhib c.2) Manas›: "Ramazân-› Şerîfte bir umre, benimle yap›lan bir hacca muadildir. (Müttefekun Aleyh) 191 UMREN‹N YAPILIŞI Türkiye'den umre yapmak için evinden ç›kan kimse, doğrudan Medîne-i Münevvere'ye gidecekse ihrâma girmez. Medîne-i Münevvere'deki ziyâretleri tamamlad›ktan sonra otelde veya Zülhuleyfe (Ebyâr-i Ali)’de ihrâma girer. Doğrudan Mekke-i Mükerreme'ye giden umre aday›, evinde, hava alan›nda veya mîkat mahallinden önce uçakta ihrâma girer. Karayolu ile gidenler ise herhangi bir mîkat mahallinden ihrâma girer. Türkiye’den gidenlerin mîkat mahalli Cuhfe'dir. Umre yapmaya niyet eden t›rnaklar›n› keser, koltuk alt›n› ve kas›klar›n› temizler, icâbediyorsa saç, sakal ve b›y›klar›n› düzeltir, mümkünse gusül abdesti, değilse abdest al›r, güzel koku sürünür, üzerindeki bütün elbiselerini ç›kar›p izar ve ridâ denilen iki parça ihrâm örtüsüne bürünür. Kerâhet vakti değilse sünnet olan iki rek'at ihrâm namaz› k›lar ve duâ eder. Sonra umreye şöyle niyet eder: 192 Allâh'›m senin r›zân için umre yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve benden kabûl eyle. Niyetten hemen sonra üç kere şu telbiyeyi okur: Lebbeyk, Allâhümme lebbeyk, lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk. ‹nnel-hamde ve'n-ni'mete leke ve'l-mülk. Lâ şerîke lek. Manas›: Buyur Allâh'›m, buyur. Senin ortağ›n yok, buyur. Hamd sana mahsustur. Nimet ve mülk senindir. Senin ortağ›n yoktur. Böylece ihrâma girmiş olur. ‹hramdan ç›k›ncaya kadar kötü sözden, cidalden, avdan, dikişli elbiseden, sar›k ve mest giymekten, baş ve yüzü örtmekten, koku sürünmekten, t›rnak kesmekten, saç ve sakal›n› t›raş etmekten sak›n›r. Ancak kokusuz sabun kullanabilir. Müminlere güler yüzle selam verir, kimseye ezâ cefâ etmez. Kâbe-i Muazzama'ya var›ncaya kadar tekbîr, tehlîl, salevât-ı şerîfe ve telbiyeye devâm eder. 193 Mekke-i Mükerreme'ye var›nca mümkün ise gusleder, değilse yaln›z abdest al›r, telbiye getirerek Kâbe-i Muazzama'ya yönelir. Mescid-i Haram'a sağ ayak ile girerken şöyle söyler: Kâbe-i Muazzama’y› görünce gözyaşlar› içerisinde "ALLÂHÜ EKBER" diyerek selâmlar. Ellerini kald›r›p şöyle duâ eder: "Allâh›m! Beyti atîkin hürmetine afv› ilâhîne, feyzi ilâhîne, nûru ilâhîne mazhar eyle. Şu anda yapt›ğ›m ve bundan sonra yapacağ›m duâlar›m› makbul eyle." Duâdan sonra umre tavâf› için Hacer-i Esved'e yönelir ve tavâfta ›zd›bâ yapacağ› için ihrâm›n üst k›sm›n›n ortas›n› sağ koltuk alt›ndan geçirip sol omuzu üzerine atar, sağ omzunu aç›k 194 b›rak›r. Izd›bâ, tavâf bitinceye kadar devam eder. Umre tavâf›na şöyle niyet eder: "Allâh'›m, r›zâ-i şerîfin için umre tavâf›n› yapmak istiyorum. Onu bana kolay k›l ve benden kabûl eyle." dedikten sonra, Hacer-i Esved'in bulunduğu yere gider. Mümkünse başkas›na eziyet vermeksizin Hacer-i Esved'i öper. Değilse, Hacer-i Esved'e dönüp " " (Bismillâhi Allâhü ekber) diyerek istilâm yapar, sağ elin içini öper. Daha sonra tekbîr, tahmîd ve salavât getirir. ‹lk üç şavtta Hacer-i Esved'den Rüknü Yemânî'ye kadar ad›mlar›n› k›sa ve süratlice, omuzlar› da silkeleyerek çal›ml› bir şekilde yürümek sûretiyle remel yapar. Sonra Kâbe'yi sol tarafa alarak etraf›nda dönmeye başlar. Tavâf›, Hatîm'in d›ş›ndan yapar. Tavâf duâlar›n› bilmeyenler dilediği duâlar› okuyabilir. Rüknü Yemânî’ye gelince selâmlama yap›l›r, elin içi öpülmez. Hacer-i Esved'e gelince birinci şavt tamamlanm›ş olur. Tekrar Hacer-i Esved'i selamlaya195 rak ikinci şavta başlar. Kâbe'nin etraf›nda yedi defa dönüp umre tavâf›n› yapar ve omuzunu kapat›r. Mümkün olursa Makam-› ‹brâhîm'de, mümkün olmazsa Harem-i Şerîf’in herhangi bir yerinde vâcib olan iki rek'at tavâf namaz› k›lar: birinci rek'atta Fâtiha-i Şerîfe’den sonra Kâfirûn Sûresini, ikinci rek'atte Fâtiha'dan sonra ‹hlâs Sûresini okunur, bol bol zemzem içip, duâ eder. Umrenin sa'yini yapmak için mes'â (sa'y yap›lan yer) giderken Hacer-i Esad'› selamlar. Safâ tepesine var›nca Kâbe'ye dönerek, ellerini kald›r›p hamd ve senâ ile duâ eder. Üç defa tekbîr getirir, tehlîlde bulunur, Salevât-› şerîfe getirir, kendisi ve Müslümanlar için duâ eder. Arkas›ndan umrenin sa'yi için şöyle niyet eder: Allah'›m senin r›zâ-i şerîfin için umrenin sa'yini yapmak istiyorum. Onu bana kolaylaşt›r ve kabûl eyle, Allâhü Ekber. Sa'yin ilk şavt›n› yapmak üzere Merve'ye yönelir. Dilediği duâlar› okur. 196 Birinci yeşil direğe gelince (süratlice yürüyerek) 'Hervele' yap›p ikinci yeşil direğe kadar koşar. ‹ki yeşil direk aras›nda şöyle duâ eder: ‹kinci yeşil direkten sonra normal şekilde yürünür. Merve'ye geldiği zaman Beytullah'a döner. Safâ'daki gibi tekbîr,zikir ve duâ eder. Bu bir şavtt›r. Sonra Merve'den Safâ'ya döner. Birinci şavtta olduğu gibi diğer şavtlar› yapar. Safâ'dan Merve'ye dört gidiş, Merve'den Safâ'ya üç gelişle yedi şavt tamam olur. Tıraş olur veya saçlar›n› k›salt›r ve ihrâmdan ç›kar. İhram yasakları sona erer. ‹ki rek'at müstehab olan teşekkür namaz› k›labilir. Umre biiznillah tamamlanm›ş olur. Hac ile alakal› yap›lan ihrâm, tavâf, say ve t›raşta şart, rükün, vâcib sünnet olan hususlar, umre içinde de ayn› hükümdedir. Hacda yasak olanlar, umrede de yasakt›r. 197 Umre sünnet-i müekkededir, bir günde dahi tekrar› câizdir. Çok umre yapmak müstehapt›r. Yedi tavâf bir umre gibidir denilmiştir. Yine varid oldu ki, üç umre bir hac gibidir. (Lübab Şerhi s.308) PEYGAMBER EFEND‹M‹Z (S.A.V.)’‹N UMRELER‹ Hz. Katâde diyor ki; Enes (r.a)'a sordum: "Resûlullah Efendimiz kaç umre yapt›?" diye. Buyurdular ki: "Dört umre yapt›." 1- Hicretin alt›nc› y›l›nda Zilkade ay›nda Hudeybiye musalahas› yap›larak ihsar vaki oland›r. 2- Hicretin yedinci y›l›nda kaza umresi 3- Huneyn ganimetlerinin taksiminde, Cirane'de niyetlenerek yapt›ğ› umre. 4- Veda hacc›nda, hac ile beraber yapt›ğ› umre. Hz. Katâde, dedim ki: "Resûlullah kaç hac yapt›?" dedi ki: "Bir hac yapt›." O da veda hacc›d›r. (Fethu’l A‘lâm c.4 s.234) 198 <('ã1&ã.,6,0 +$&9(805('8Ç/$5, $7$9$),1<$3,/,å,9('8$/$5 7DYkI\DSPD\ÖGæQHQNLPVHKDQJLWDYDIÖ\D SDFDNVD+DFHU·O(VYHGKL]DVÖQDJHOPHGHQQL\HW HGHU 0PNQVH +DFHU·O (VYHG·L |SHU GHâLOVH J|âVQ+DFHU·O(VYHGWDUDIÖQDoHYLUHUHNLNLHOLQL DoÖSNXODNKL]DVÖQDNDOGÖUDUDNLOHUL\HGRâUXKDUH NHWHWWLULU GH\LSLVWLODPHGHUYH VDâHOLQLQLoLQLVHVVL]FH|SHU 7DYDIDEDæODUEDæODPD] gEg ç ê ì8í Çä ê ßê tì `î Xê ì7 Áç gKê ä ê ä ê ê ì7gê \ì ì7 g[ç qtì Tî 8ê ä ê ê ì7 gbç g^q ê ì Ç¥ `ēë ]NÇê ê ]¥ Aê ä ê ë ê ì aî ]ê E =¥ À ê té ^ê¥ 1ë ê ìaì;ê ä ê ê ìaí ìbê iì _¥ ë ìN Allâhümme îmânen bike ve tasdîkan bi-kitâbike ve vefâen bi-ahdike vettibâan li-sünneti nebiyyike ve habîbike Muhammedin sallallâhü aleyhi ve sellem. 0OWH]HPKL]DVÖQGDGXUXSEXGXD\ÖRNXU 199 ê î ê Nê ¥ `ēë ]NÇê ì \ê që äê ê ^ê Xê ìb 5Çì ê që Ç çt. ê Rì vê Mê êtqwì Rê 5g î ê ët^î "Ç ì jë ^î ]ì Eg ì 1ê ~a =Eê ä ê î Çê ê Rê ßê tì Rgê ì ^ì ê ì7 ßê ët. ê î ]ê Eî Çê î Nê gRê äg ê `ê _î R ì jë ^î ]ì Eg ìê î ]ê Eî Çê î Nê gRê äg ê Rê ê ^ì Xê ìb~a ì ) ê `ê _î R Allâhümme leke’l hamdü hamden yuvâfî niameke ve yükâfî mezîde keramike ahmedüke biFemîÖ mehâmidike mâ-alimtü minhâ ve mâ-lem a’lem ve alâ FemîÖ niamike mâ-alimtü minhâ ve mâ-lem a’lem. %XDUDGDPDNkP¿¾EUkKvP·H\DNODæP¿æROXUNL 0DNkP¿¾EUkKvPKL]kV¿QGD6DOOL%kULNGXDODU¿Q¿ RNXU ì =ê Eê äê té ^ê¥ 1ë =ê Eê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê =Eê jê aî ]¥ Àê g^ê Mê té ^ê¥ 1ë à ì ê ¥ê bìÇ a ì vê 7î ì Çà ì vê 7î ì Ç ì =ê Eê ä ì ê èta. èta0 ê a ê pÇ ê pÇ ì =ê Eê ä ê té ^ê¥ 1ë à =E ê jê Mî Ñg ê ßî Ñì g7ê ¥ `ēë ]NÇê ê té ^ê¥ 1ë =ê E ê 7ê g^ê M ì ê ¥ê bì Ça ì vê 7î ì Ç à ì vê 7î ì Ç ì =ê Eê ä ì ê èta. èta0 ê a ê pÇ ê pÇ Allâhümme salli alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammedin ke-mâ salleyte alâ ãbrâhîme ve alâ âli ãbrâhîme inneke hamîdün meFîd. Allâhümme bârik alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammedin ke-mâ bârakte alâ ãbrâhîme ve alâ âli ãbrâhîme inneke hamîdün meFîd. 200 %XQGDQ VRQUD NLWDE¿P¿]GD \D]¿O¿ RODQ KHU ELU æDYWWDRNXQDFDNGXD\¿RNXUYH\D\LQHNLWDE¿P¿]¿Q VRQXQGD\D]¿O¿RODQ6DOHYkW¿åHUvIH·OHUGHQ$K]DE 'XkV¿ YH EXQD EHQ]HU WDYVL\H HGLOHQ GXDODUGDQ RNX\DUDNWDYkIDGHYDPHGHU'DKD]L\DGH5NQ ,UDNvLOH5NQåkPvDUDV¿QGD ê î äê ìøÇ âg ê äê ìøì ët^î "Ç ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ê ê î Aë ? ë ê Mî Çê ëøÇäê ëøÇ ï ê ä ê äê ¥ ì ÇÉê ¥ Lë ï a ì Wì Xê Nî Çķì í ]ì Xê Nî Çìøgì7 ï ê ï ê àê î ; Sübhânallâhi ve’l-hamdü lillâhi ve lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber ve lâ-havle ve lâ-kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi’l-azîm. 5NQåkPLLOH5NQ<HPkQvDUDV¿QGD ê î ë Nê äê ë ]î ^ë Nî Ç ë Nê ë Nê q ê ãë êt;î äê ëøÇ ï ê ê ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ì êï ët^î "Ç ê î ãì tì aê ì7 Ê ê ķ¬ ;ê ê pë äê jë ìa^që äê ķaî ì ªë =Eê ê pë äê > ë ^ë qê ï ë î #Ç ê ì í Më vqè tì Lê Áé ķî B /â-ilâhe illallâhü vahdeh lâ-åerîke leh. /ehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr 201 5NQ<HPkQvLOH5NQ+DFHU·O(VYHGDUD V¿QGD ĭî 5 ì ä ì _ì8Âgê_7¥ Ñê ÈÇ ¬ 5gê ê _Lì ä ê uê Egê ê Éì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ê iç _ê ê ; ê iç _ê ê ;g ê î _]î <ì Ïî Çê ä ê î ~ê Rê iê _¥ !Çgê ê qê wqë wì Eg È¥ Ñg ê qê Ñì Çvê 7î ïÇ ê Ñì g_¥ NÇ ê qê Ñg ë Z¥ Jg êG^ì Nê gXê Nî Ç ì Xê Nî Çäê ê Zî Xê Nî Ç ê Në cê Aî Çê ¢ì í ì Ç ¥ `ēë ]NÇê iê ^ê ìôÇ ¥tNÇ Éê gKê gXê ^ë Nî Çäê iê aê Kg ì í 5ì ê î ì7 Òê î Zê NÇî äê Éì vê <ì ïÇ ĭ î äê gabê tNÇ ì tNÇ ê Rì Éê gê _¥ NÇäê iì _¥ !g ¬ äê q ì ê vNÇ êG.Ç ê î vê ì7 Ñì g_¥ NÇ ¥ ê ;ê Ñî Çê gqê ê ì. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr ve edhÖlne’l-cennete maa’l-ebrâr yâ azîzü yâ gaffâr yâ rabbe’l-âlemîn. Allâhümme innî es’elüke’l-afve ve’l-âfiyete ve’l-muâfâte’t-dâimete fi’d-dîni ve’d-dünyâ ve’l-âhÖrati ve’l-fevze bi’l-cenneti ve’n-necâte mine’n-nâri bi-rahmetike yâ erhame’r-râhÖmîn. 7DYkI¿QLONæDYW¿Q¿EXæHNLOGHELWLUPLæROXU'L âHUæDYWODUGDLVHKHUæDYWWDRNXQDFDNGXkODU¿RNXU YH EX GXkODUD GHYDP HGHU +HU WUO WHVELK ]L NLUGXkYH.XU·kQ¿.HULP·GHQk\HWOHUYHVUHOHU 202 RNX\DELOLU &HQkE¿ +DNN·¿Q NXGUHW YH D]DPHWLQL WHIHNNU HGHU .kEHL 0XD]]DPD·\D QD]DU HGHU 7DYkI¿Q D\QHQ QDPD] JLEL ROGXâXQX GæQHUHN NDOELQHJ|]QHGLNNDWHGHUHNWDPDPODU 7$9Ç),1%ã5ã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ê î äê ìøÇ âg ê äê ìøì ët^î "Ç ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ê ê î Aë ? ë ê Mî Çê ëøÇäê ëøÇ ï ê äê àê î ;ê ï ê äê ê TNÇ ¥ ì Ç Éê ¥ Lë ï ëÉü ì Wì Xê Nî Ç ķì í ]ì Xê Nî Ç ìøgì7 ï ¥ äê a ì Aë Ñê =ê E ê NÇ ¥ `ēë ]NÇê ê ]¥ Aê ä ê ëøÇ=¥ À ê áë ü ê ìøÇà ê ì aî ]ê E ¥ äê gEg ç íê ì8Çäê ßê tì `î Xê ì7 Áç gKê äê äê ê ì7gê \ì ì7 g[ç qtì Tî 8ê äê ê ì7 gbç g^q ê ìÇ ê ]¥ Aê äê ì aî ]ê Eê ëøÇ =¥ Àê té ^ê¥ 1ë ê ìaì;ê äê ê ìaí ìbê iì _¥ ë ìN ì Xê Nî Çäê ê Zî Xê Nî Ç ê Në cê Aî Çê ¢ì í ì Ç ¥ `ēë ]NÇê iê ^ê ìôÇ ¥tNÇ Éê gKê gXê ^ë Nî Çäê iê aê Kg ì í 5ì ê î ìg7 Òê î Zê NÇî äê Éì vê <ì ïÇ ĭ î äê gabê tNÇ ì tNÇ ê Rì Éê gê _¥ NÇäê iì _¥ ! ¬ äê q ì ê vNÇ êG.Ç ê î vê ì7 Ñì g_¥ NÇ ¥ ê ;ê Ñî Çê gqê ê ì. Sübhânallâhi ve’l-hamdü lillâhi ve lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber ve lâ-havle ve lâ-kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi’l-azîm. Ve’s-salâtü ve’s-selâmü alâ rasûlillâh sallallâhü aleyhi ve sellem. Allâhümme îmânen bike ve tasdîkan bi-kitâbi- 203 ke ve vefâen bi-ahdike vettibâan li-sünneti nebiyyike ve habîbike Muhammedin sallallâhü aleyhi ve sellem. Allâhümme innî es’elüke’l-afve ve’l-âfiyete ve’l-muâfâte’t-dâimete fi’d-dîni ve’d-dünyâ ve’l-âhÖrati ve’l-fevze bi’l-cenneti ve’n-necâte mine’n-nâri bi-rahmetike yâ erhame’r-râhimîn. 0kQkVÖ +D]UHWL$OODKKHUWUOQRNVDQOÖNODUGDQX]DN WÖU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU$OODK·WDQEDæNDKLo ELULOkK\RNWXU$OODKKHUæH\GHQE\NWU%WQ JoYHNXYYHWæDQÖ\FHRODQ$OODK·DDLWWLU 6DODWYHVHOkP$OODK·ÖQ5DVO]HULQHROVXQ $OODKÖP 6DQD LQDQDUDN NLWDEÖQÖ WDVGLN HGH UHNVDQDYHUGLâLPV|]WXWDUDNYH3H\JDPEHULQLQ VQQHWLQHX\DUDNLæWHEXUDGD\ÖP« $OODKÖP 'LQLP 'Q\DP YH $KLUHWLPH DLW Læ OHULPGHVHQGHQDIDIL\HWYHGDLPLVDâOÖNLVWHULP <k(UKDPHUUDKLPLQUDKPHWLQOHFHQQHWLQHQkLORO PDNYHFHKHQQHPLQGHQNXUWXOPDNLVWHULP 7$9$),1ã.ã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ê î äê ê ë aî 7ê jê aî ê Nî ÇÇuê p¦ ⥠ì Ç¥ `ēë ]NÇê ê î äê ê Rë vê ; ê _ë Rî Çê ê Rî ïÇ ê áê vê "Ç ê î E uôgXê Nî Çág ê ë 7î Çä ê bê Çê ä ê êtî Xê Nî Çäê ê ßt ê ßê ëtî Eg ê ßê ëtî E ë [ê Rê Çuê p¦ ä 204 ì ê ì7 ê ê 7ê ägê Ñì g_¥ NÇ=ê Egê ê _8ê I ê _Rê Üë Në áî vì í ê Kê Ñì g_¥ NÇ ê R ì î gê_aî Nê ì Ç hî ìí ;ê ¥ `ēë ]NÇê ê ^q gê_aî Nê ì Ç ãî vì í Mê äê gê_ì7]ë Lë 5ì ë _î ìqí Òê äê âg ê ïÇ ì vNÇ ê ë Zë Nî Çäê vê Zî \ë Nî Ç ê aê Tî Xì Nî Çäê Þ q ê tì BÇ î äê âg ¥ ê Rì gê_]î Xê :Ç ì_Lî ëÒÑÇî ¥ `ēë ]NÇê ßê Ïgë ê Eì kë Xê ëî 8 áê î qê ê 7ê Çuê Eê ì_Lì ¥ `ēë ]NÇê ì > êî é ê ; ì î Yê ì7 iê _¥ !Ç Èg Allâhümme inne hâze’l-beyte beytüke ve’l-harame haramüke ve’l-emne emnüke ve’l-abde abdüke ve ene abdüke ve’bnü abdike ve hâze makâmü’l-âizi bike mine’n-nâr. Feharrim lühûmenâ ve beåeretenâ ale’n-nâr. Allâhümme habbib ileyne’l-îmâne ve zeyyinhü fî-kulûbinâ ve kerrih ileyne’l-küfre ve’l-füsûka ve’l-Ösyân. Vec’alnâ mine’r-râåidîn. Allâhümme kÖnî azâbeke yevme tüb’asü Öbâdüke. Allâhümme’r-zuknî el-cennete bi-gayri hisâb. 0kQkVÖ $OODKÖP %XUDVÖ VHQLQ EH\WLQGLU %X +DUHP VHQLQ KDUHPLQGLU EXUDGDNL HPQL\HW GH VHQLQGLU %XNXOODUVHQLQNXOODUÖQGÖUEHQGHVHQLQNXOXQXP %XUDVÖ VDQD &HKHQQHPGHQ VÖâÖQPD \HULGLU <k 5DEELYFXGXPX]X&HKHQQHPHKDUDPNÖO 205 <k5DEELEL]HLPDQÖVHYGLURQXNDOELPL]GHVV OH.IUIÖVNÖLV\DQÖEL]HoLUNLQJ|VWHU%L]LKDN \ROXQWkELOHULQGHQH\OH $OODKÖP .XOODUÖQÖQ GLULOHFHâL JQGH EHQL D]D EÖQGDQNRUX$OODKÖP&HQQHWLQGHEHQLKHVDSVÖ] UÖ]ÖNODQGÖU 7$9$),1hdh1&hå$97,1,1'8Ç6, ì í ¥SNÇ ê Rì ê ì7 Ð ì [ê ì íSNÇäê ßì INÇ ë Eë Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê î ì í äê Þg ì Aë äê Þì ü ì Aë äê Þg ê î Á ê <î ïÇ ì Zê ì_í NÇäê ì ]ê [ê _î ^ë Nî Çäê vì Wê _î ^ê Nî Ç Á 5ì h ê ê Ñì ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç¥ `ēë ]NÇê tì Nê ê Nî Çäê ì pî ïÇ ê î äê ßg ê î äê àg ì ^ê Nî Ç iê _¥ !Ç ë Eë Çê ìbí ì Ç¥ `ēë ]NÇê Ñì g_¥ NÇäê ê Vì ê A ë Eë Çê äê î Rì ê ì7Ð ê î Rì ê ì7Ð ì ê ì7 Ð ì ^ê ^ê Nî Çäg ë Eë Çê äê ? ì î [ê Nî Çiêì _î Kì Êg ê aê î ^ê Nî Çiêì _î Kì î R Allâhümme innî eûzü bike mine’å-åekki ve’å-åerri ve’å-åikâkÖ ve’n-nifâkÖ ve sûi’l-ahlâkÖ ve sûi’l-manzari ve’l-münkalebi fi’l-mâli ve’l-ehli ve’l-veled. Allâhümme innî es’elüke ridâke ve’l-cennete ve eûzü bike min sehatike ve’n-nâr. Allâhümme innî eûzü bike min-fitneti’l-kabri ve eûzü bike min-fitneti’l-mahyâ ve’l-memât. 206 0kQkVÖ $OODKÖP åSKHGHQ æLUNWHQ D\UÖOÖNWDQ QLIDN WDQN|WDKODNWDQN|WGXUXPDGæPHNWHQDLOHL HIUDGÖPGD YH PDOÖPGD N|W kNLEHWH GæPHNWHQ VDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP 6HQGHQ UÖ]DQÖ YH FHQQHWLQL LVWHULP *DGDEÖQGDQYHFHKHQQHPLQGHQVDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP+D\DW|OPYHNDELUILWQHVLQGHQVDQD VÖâÖQÖUÖP 7$9$),1'g5'h1&hå$97,1,1'8Ç6, ÇÑ ê ë ]î Xê :Ç ê Ñ ê Ñä ç \ë îSRê gaç Xî Aê äÇ ç Zë îYRê gîç bÐê äÇ ç ?ë î Rê gç í ; î ¥ `ēë ]NÇê ç ì Àê ü ç îë [Rê g"g ç ^ê Eê äê 5 gRê ê ìNgEg ê qê Ñ ê ë 8ê î Nê çÉÑg ê 3ê ì äê ï ì ^ê ]ë WNÇ ¬ ê Rì ëøÇê gqê ì_:î vì <î Çê ±Ñì ä ëtTNÇ Ñì _¬ NÇHê ì ÇÊg ¬ ì ê : ì Rë ê Në cê Aî Çê ¢ì í ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ê ì8vê Zì îYRê ê ìôÇwê Eê äê ê ì. ê î Ñê Êg ì iê ^a ì iê Rê ü ê î ì7 Òê î Zê Nî Çä ê NÇ iì _¥ !g ê é 9î ì Çì í Më î R ê vé í ì7 ì í Më î R ê ì_Yê Nî Çä ¥ äê ì Éê gê _¥ NÇäê ì í Ñ g^a ê ì_ê Lî Òê Ñg ê Ñì g_¥ NÇ ê R ê ^ê ì7 ì_Xî ì_í Lê È ê Kì Hì ßî Ñì g7ê ä ì Hì ié ê ìôgJ ê ¥ Më ķ¥ ]ê E é î ê ì7 ê _î R > ê î ]ì <î Çê ä ê ì_ê aî Vê Eî Çê 207 Allâhümmec’alhü haccen mebrûran ve zenben maâfûran ve sa’yen meåkûran ve amelen sâlihan makbûlen ve ticâraten len-tebûr. Yâ âlime men fi’s-sudûr, ahricnî yâ Allah mine’z-zulümâti ile’nnûr. Allâhümme innî es’elüke mûcibâti rahmetike ve azâime maâfiratike ve’s-selâmete min-külli ismin ve’l-ganîmete min-külli birrin ve’l-fevze bi’l-cenneti ve’n-necâte mine’n-nâr. Rabbi kanni’nî bi-mâ razaktenî ve bârik lî fî-mâ a’taytenî ve ahlif aleyye külle gâibetin lî minke bihayrin. 0kQkVÖ $OODKÖP +DFFÖPÖ KDFFÖ PHEUXU VD·\LPL PHæ NU DPHOLPL VkOLK YH PDNEO WLFDUHWLPL ]DUDUVÖ] H\OH (\ J|QOOHUGH RODQODUÖ ELOHQ 5DEELP $OOD KÖP%HQLNDUDQOÖNODUGDQD\GÖQOÖâDoÖNDU $OODKÖP6HQGHQ5DKPHWLQLPDâILUHWLQLND]DQ GÖUDFDN æH\OHUL KHU WUO JQDKWDQ VHOkPHWL KHU WUOL\LOLNWHQID\GDODQPD\Ö&HQQHWLQHQDLOROXS &HKHQQHPLQGHQNXUWXOPD\ÖLVWHULP 5DEELP %HQL YHUGLâLQ UÖ]ND NDQDDWNkU H\OH YHUGLNOHULQL EHQLP LoLQ EHUHNHWOL NÖO .D\EHWWLNOH ULPGHQGDKDKD\ÖUOÖVÖQÖLKVDQH\OH 208 7$9$),1%(åã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ì ï ì jê ı ê äê ê ]¬ D ê áê î qê ê Bì vî Eê ì í D î ê ì_]ì í Dì Çê ¥ `ēë ]NÇê ¥ ì Ç¥ Dì ï ï ì ì_[ì Aî Çê äê ê `ë :î äê ï ì 7ê ¥ ì Çê Lg ì î ; té ^ê¥ 1g ë bê tì ìaí A ê î R ê ê ìaí ìbê Ö î ë ê ]¥ Aê äê ì aî ]ê Eê ø gpê êtXî 7ê cë ^ê Wî bê ïê iç õê qvì Rê iç õê aì_pê iç 7ê ë Ç =¥ Àê ì î <ê î Rì ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê Ç çt7ê Çê ê a¬ ìbê ë _î Rì ê ]ê õê Ag ê Rê > ì ê ì7 Ð ë Eë Çê äê ê ]¥ Aê äê ì aî ]ê E ì í ê î R gRê ë bê ëtìaí Aê ê ëøÇ=¥ À ê èt^ê¥ 1g ì ßê Ðê gXê ê AÇ ê ]¥ Aê ä ë bê ëtìaí A ê ëøÇ=¥ À ê èt^ê¥ 1g ê ì aî ]ê E ê ê a¬ ìbê ë _î R î ê î ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê î Rì g`ê aî Nê ì Ç ì_7ë vì í [ê që gRê äê g`ê ^a ê Xì bê äê iê _¥ !Ç é ^ê E ê äî Çê é Xî Kì äî Çê àé î Lê Allâhümme ezÖllinî tahte zÖlli aråike yevme lâ-zÖlle illâ zÖllüke velâ bâkÖye illâ vechüke ve eskÖnî min-havzÖ nebiyyike seyidinâ Muhammedin sallallâhü aleyhi ve selleme åürbeten henîeten merîeten lâ-nazmeü ba’dehâ ebeden. Allâhümme innî es’elüke min-hayri mâ-seeleke minhü nebiyyüke seyyidünâ Muhammedün sallallâhü aleyhi ve sellem ve eûzü bike min-åerri mesteâzeke minhü nebiyyüke seyyidünâ Muhammedün sallallâhü aleyhi ve sellem Allâhümme innî es’elüke’l-cennete ve naîmehâ ve-mâ yukarribunî ileyhâ min-kavlin ev fi’lin ev amel. 209 0DQkVÖ$OODKÖP6HQLQJ|OJHQGHQEDæNDKLoELU J|OJHQLQ VHQLQ FHPDOLQGHQ EDæND KLo ELU NLPVH QLQ ROPDGÖâÖ JQGH EHQL $UæÖQÖQ J|OJHVLQGH J|O JHOHQGLU YH 3H\JDPEHULPL]LQ +DY]ÖQGDQ DIL\HWOH |\OHVXODNLELUGDKDHEHGL\HQVXVDPD\D\ÖP $OODKÖP 3H\JDPEHULPL] VHQGHQ QH KD\ÖU LVWH GL\VHRQXLVWL\RUYHVÖâÖQGÖNODUÖQGDQGDVDQDVÖâÖ QÖ\RUXP $OODKÖP6HQGHQFHQQHWLQLQLPHWOHULQLYHEHQL FHQQHWLQH \DNODæWÖUDFDN V|] ILLO YH DPHOOHUL LVWH ULP 7$9$),1$/7,1&,å$97,1,1'8Ç6, ê _aî 7ê äê ì_aî 7ê g^a ê ê ìMê gLç [ë ;ë ķ¥ ]ê Eê ê Nê ⥠ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ê Kì çÉ> ê Rê ¥ `ēë ]NÇê ê [ì ]î <ê G ê Mg âg ê î 7ê äê ì_aî 7ê g^a ê ìMê gLç [ë ;ë äê ê Kì çÉ> ê ì âg ê Rê äê ķìN ãë vî Zì Jg ê Mg î Kê g`ê _î Rì ê Nê ì_í Eê ë ]î ^¥ ê ê Kê ê [ì ]î # ì vê ; ê ê ì7 ì_ì_Jî Çê äê ê ìaê Tì Xî Rê î E ê ê ìEg ê Vê ì7ä ê ê ìNü ê î E ê ê RÇ ì äê gqê ßÇ ê ê Aì î ^¥ Eê ê ]ì Uî Zê ì7äê ⥠ì Ç ¥ `ēë ]NÇê Éì vê Zì îY^ê Nî Ç ~ê AÇ q ë Çê gqê jîê bÇê äê q è vì Mê a è ]ì ;ê ø è vì Mê ê `ê :î äê äê a è Wì Eê ê ê aî 7ê ì ë a ì_í E ê ë Eg î Kê ê Zî Xê Nî Çh¬ ı è Wì Eê 210 Allâhümme inne leke aleyye hukûkan kesîraten fî-mâ beynî ve beyneke ve hukûkan kesîraten fîmâ beynî ve beyne halkÖke. Allâhümme mâ kâne leke minhâ fa’âfirhü lî ve-mâ kâne lihalkÖke fetehammelhü annî ve aâninî bi-halâlike an-harâmike ve bi-tâatike an-ma’siyetike ve bi-fazlike ammen sivâke yâ vâsia’l-maâfirati. Allâhümme inne beyteke azîmun ve vecheke kerîmün ve ente yâ allâhu halîmün kerîmün azîmün tühÖbbü’l-afve fa’fü annî. 0kQkVÖ $OODKÖP %HQLP ]HULPGH VHQLQ KXNXNXQD YH PDKONDWÖQÖQ KXNXNXQD GDLU ELUoRN KDNODU YDU .HQGL KDNODUÖQÖ EDâÖæOD PDKONDWÖQÖQ KDNODUÖQÖ NHQGL]HULQHDOÖYHU (\ PDâILUHWL ERO RODQ 5DEELP EHQL KDUDPOD UÖQGDQX]DNODæWÖUDUDNKHOkOÖQODJQDKODUGDQX]DN ODæWÖUDUDNLWDDWLQOHJoOHQGLUYHVHQGHQEDæNDVÖQD PXKWDoHWPH $OODKÖP6HQLQ%H\WLQ\FHGLU]kWÖQF|PHUWWLU (\$OODKÖP6HQE\NVQKLOLPYHNHUHPVDKLEL VLQDIYHWPH\LVHYHUVLQEHQLGHDIYHW 7$9$),1<('ã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ì Mê gbç g^q ì Àê g_ç a[ì qê äê ü ç Rg gLç îÒÑì äê gLç Ïg ê ì Ç ê ]ë õê Aî Çê ì ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ì Ðê gbç gê ìNäê g ç Bg ì <ê gç ]î Lê äê gXç AÇ ì äê ç ü ê ;ê äê Çvç MÇ iç 7ê î 8ê äê gç ìaí Cê ï 211 ç êì î ê ê ì î ê î êîì ç ê ê ê ì î ê î ê îê ç ë ê ì ê Zî Xê Nî Çä ì î êt_î E ì î ^ê Nî Ç êtXî 7ê iç . ê î ì7 Òê î Zê Nî Çä ì ê "Ç iì _¥ !g ê î Ñê äê ê Èg ê Ê ì í Ñê Ñg ¢ì Ïî Òì È ê î vê ì7 Ñì g_¥ NÇ ê Rì Éê gê _¥ NÇäê ë Z¥ Jê gqê wqë wì Eê gqê ê ì. ì ì TNg ì î Çê äg êG"g ê ^ç ]î Eì ¥ ì7 ì_î[" Allâhümme innî es’elüke îmânen kâmilen ve yakînen sâdÖkan ve rizkan vâsian ve kalben hâåian ve lisânen zâkiran ve halâlen tayyiben ve tevbeten nasûhan kable’l-mevti ve râhaten Önde’l-mevti ve maâfiraten ve rahmeten ba’de’l-mevti ve’l-afve Önde’l-hisâbi ve’l-fevze bi’l-cenneti ve’n-necâte mine’n-nâri bi-rahmetike yâ azîzü yâ gaffâr. Rabbi zidnî Ölmen ve elhÖknî bi’s-sâlihîn. 0kQkVÖ (\D]L]YHJDIIDURODQ$OODKÖP6HQGHQUDKPH WLQOHNkPLOLPDQVDâODPLQDQoEROUÖ]ÖNNRUNDQ NDOS]LNUHGHQGLOKHODOYHWHPL]UÖ]ÖNLVWHULP gOPHGHQ |QFH QDVXK WHYEH |OP DQÖQGD UD KDW|OPGHQVRQUDUDKPHWYHPDâILUHWLVWHULP +HVDS DQÖQGD DIY &HQQHWLQH QkLO ROPD &H KHQQHPLQGHQNXUWXOPD\ÖLVWHULP 5DEELPLOPLPLDUWÖUYHEHQLVDOLKNXOODUÖQDLOKDN H\OH 212 7$9$)1$0$=,1'$16215$'8Ç ê Eê äĶ ì í ì ë ]ê Xî 8ê ¥ê bìÇ¥ `ēë ]NÇê ë ]ê Xî 8ê ä ê ,ì Ñê uì Xî Rê î ê Lî gKê ķìaê ìbü ê Hì vî Zì ê ķì Zî bê 5ì gRê ë ]ê Xî 8ê äê ķìNdî Aë ķì_Vì Eî gê Kê ķì:g ê ;ê ë ì ê që gbç g^q g_ç a[ì qê äê ķì]î Lê g ê ì Ç ê Në cê Aî Çê ķíìbìÇ ¥ `ēë ]NÇê ķì7bë Ðë ì Àê ê ¥ë bÇê ë ]ê Eî Çê ķ¥ ;ê gLç Ïg ¥ ì Ç ķì_aë Tì që ï ì jê î ê Mê gRê ï gç Ñì ķN ĭ î äê gaîê btNÇ Éì vê <ì ïÇ ¬ 5ì ìaí ìNäê jîê bÇê Hì jê ^î ê Lê g^ê ì7 ê _î Rì ì ì TN ì î Çê äê g^ç ]ì î Rë ķì_K¥ ê 8ê ê ¥ `ēë ]NÇê êG"g 5ì gê_Nê Ùî êt8ê ï ¥ ìg7 ķì_î[" ê ä ê ä ¥ ì Ççg£ ¥ ì Çgîç bÐê Çuê pgê ê ï íê ï iç :g ¦ _Rì gê [Rê ê ; ê ï ê ë ê :î v¥ Kê ï ê ë 8ê vî Zê J ¥ ìÇ ê î äê gbê Ñ gbê Ñä ê ëtÀë Íî Ç ê Rë Çë î ì í aê Kê g`ê 8ê î ¥ qê äê g`ê ê aî Uê Lê ï ì "g ê ì TNg gê_K¥ ê 8ê ¥ `ēë ]NÇê gê_Nê g^ê Eî Çê Êg î äê gê_7ê ]ë Lë Ñî ì í bê äê ¥ ì7 î ì<Ç ì ì TNg ì î Çê ä ê êG"g ê > gqê Çwê < ê êG^ì ]ì î Rgê ê êG^ì ]ì î Rë ë _ìa;î Çê ä ¥ ì7 gê_[î " ê î J ê äê êGìbë Zî Rê ï Allâhümme inneke ta’lemü sirrî ve alâniyetî fakbel ma’ziratî ve ta’lemü hâcetî fea’tinî sü’lî ve ta’lemü mâ fî-nefsî faâfir lî zünûbî. Allâhümme innî es’elüke îmânen yübâåiru kalbî ve yakînen sâdÖkan 213 hattâ a’lemü ennehû lâ-yusîbunî illâ mâ-ketebte lî-rÖzan minke bi-mâ kasemte lî ente veliyyî fi’d-dünyâ ve’l-âhÖrati. 7eveffenî müslimen ve elhÖknî bi’s-sâlihîn. Allâhümme lâ-teda’ lenâ fî-makâminâ hâzâ zenben illâ gafartehû velâ hemmen illâ ferractehû velâ hâceten illâ kazaytehâ ve yessertehâ fe-yessir ümûranâ veårah sudûranâ ve nevvir kulûbenâ vahtim bi’s-sâlihâti a’mâlenâ. Allâhümme teveffenâ müslimîne ve ahyinâ müslimîne ve elhÖknâ bi’s-sâlihîn gayra hazâyâ ve-lâ meftûnîn. ì 0kQkVÖ (\$OODKÖP0XKDNNDNVHQEHQLPLoLPLGÖæÖPÖ ELOLUVLQ %HQLP PD]HUHWLPL NDEXO H\OH ãKWL\DFÖPÖ ELOLUVLQ LVWHGLâLPL LKVDQ H\OH ãoLPGHNLQL ELOLUVLQ JQDKODUÖPÖEDâÖæOD $OODKÖP.DOELPGHQD\UÖOPD\DQæSKHVL]YHVD GÖNELULPDQLVWHULP.LRLPDQODVHQLQ\D]GÖâÖQGDQ EDæNDELUæH\LQEDæÖPDJHOPH\HFHâLQLELOH\LPYH VHQLQWDNVLPDWÖQDUD]ÖROD\ÖP'Q\DYHDKLUHWWH EHQLPVDKLELPVHQVLQ<k5DEELEHQL0VOPDQ RODUDN|OGUYHVDOLKNXOODUÖQDLOKDNH\OH <k 5DEEL æX PDNDPÖPÖ]GD DI HGLOPHPLæ J QDK JLGHULOPHPLæ VÖNÖQWÖ NDUæÖODQPDPÖæ LKWL\Do EÖUDNPDãæOHULPL]LNROD\ODæWÖUJ|QOP]JHQLæ OHW NDOELPL]L QXUODQGÖU DPHOOHULPL]L VDOLK RODUDN WDPDPODW 214 <k5DEELEL]OHUL0VOPDQRODUDN|OGU0V OPDQRODUDNGLULOWD\ÖSVÖ]YHILWQHVL]RODUDNVkOLK NXOODUÖQDLOKDNH\OH 6$)$9(0(59(·<(+(5d,.,å7$ ì Éê äê vî ^ê Nî Çäg ê î R vì ìôgXê B ì ;ì vNÇ ¦ î vNÇ ê Zê TNÇ ¥ ⥠ì Ça ¥ ì . ¥ ìøÇì î ì7 ê Kê vê ^ê ê EÇ Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê E ê Ígê î äì Çê jê aî ê Nî Çl¥ ; ê î ^ê Kê ìøÇ ë ü ê _: ì B ê êøÇ⥠ìgKê Ç> ê Ùê ¥ Vê 8ê î Rê äg a ê vè Mg ê ^ê `ì ì7 ç î < è ]ì E %ismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min åeâiri’llâh fe-men hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran feinnallâhe åâkirun alîm. 0kQkVÖ %LVPLOODKLUUDKPDQLUUDKLP *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH$OODK·ÖQDOkPHWOHULQGHQGLU2QXQLoLQKHU NLPKDFYH\DXPUHQL\HWL\OH.k·EH·\L]L\DUHWHGHU VH EX LNL WHSH\L WDYDI HWPHVLQGH RQD ELU JQDK \RNWXU+HUNLPGHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖU LæOHUVH æSKHVL] $OODK L\LOLâLQ NDUæÖOÖâÖQÖ YHULU R KHUæH\LELOLU 215 1RW ãNL æDYW DUDVÖQGD )DWLKD YH VDODYDWÖ æH ULIHGHQ VRQUD LVWLâIDU VDODYDWÖ æHULIH WHVELK GXDVÖ WHKOLO IDWLKDL æHULIH ãKOkVÖæHULIVEKkQHOOkKLYHELKDPGLKL VEKkQHOOkKLOD]vPRNXQDELOLU ã.ã<(åã/'ã5(.$5$6,1'$ ì í Ñê î È ¥ê bìÇë ]ê Xî 8ê g^¥ Eê îÒäg î äê î ;ê ÑÇî äê vî Zì JÇ ê 3ê ê äê áî v¥ \ê 8ê äê ë EÇ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇë ]ê Xî bê ï ê gRê ë ]ê Xî 8ê áë vê Mî ïÇ Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâ-na’lem inneke ente’llâhü’l-eazzü’l-ekram. 0kQkVÖ 5DEELP%L]LEDâÖæODPHUKDPHWHWNHUHPLQOH EL]LDIHW%LOPHGLNOHULPL]LGHNXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQ ELOL\RUVXQRQODUÖDIHWdQNVHQJoYHNHUHP VDKLELVLQ 6$<·ã1%ã5ã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ? ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇäê ëøÇ ï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê ê î ìøì äê a ë ^ì NÇ ë ]ì Xê Nî Ç ~a ¥ jîê bÇê ¥ê bìÇ g_¥ Rì î ¥ [ê 8ê gê_7¥ Ñê ët^î "Ç 216 ê Nê iç ^ê ]ì î Rë iç R¥ Çë gê_ìq¥ Ñì í Ðë î Rì äê ê Nê êG^ì ]ì î Rë gê_]î Xê :Ç î äê gê_7¥ Ñê ê ¥ ì g_a]E êì êê a;vNÇ ê î ê ê h8ä ê ê ì g_Rê ê gbÑÇä ê î ê bÇ ë ¥ ¥ jbÇ î ë ê g_\A ë ì ¥ ÈÇNÇ ì í Ñê î È ë ]ê Xî 8ê g^¥ Eê îÒäg î äê î ;ê ÑÇî äê vî Zì JÇ ê 3ê ê äê áî v¥ \ê 8ê äê ë EÇ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇë ]ê Xî bê ï ê gRê ë ]ê Xî 8ê ¥ê bìÇ gê_ì8Âgê_7¥ Ñ ê áë vê Mî ïÇ ĭ î 5ì äê iç _ê ê ;ê gaîê btNÇ Ñì g_¥ NÇ ÈÇ ¬ 5ì ê uê Eê gê_Lì äê iç _ê ê ;ê Éì vê <ì ïÇ ì =ê Eķ ì ]ë [ë Nî Çhê ]ì í [ê Rg ķíìbìÇ¥ `ēë ]NÇê ê ì_qÏ ê ì]î Lê jî ìí 9ê È ë qê ¥ `ēë ]NÇê ì äg ì Mg ì Àg ç ü ê ;g ç Rg ê bç g^q ï ê _ç ìa[qê ä ê Xç AÇ ê Lç îÒÑì äg ê Lç Ïg ê ü ê ì Çê Në cê Aî Çê ì Ðê gbç gê ìNäg ì <g ê ç ]î Lê äg g; ê vç MÇ ê Xç Bg ê ç ìaí Cê ç Të bê iç 7ê î 8ê äÇ ê î ë Nê ä ê ãë êt;î ä ê ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì êï ët^î "Ç ê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ë Nê q ê ëøÇï ê î ãì tì aê ì7 Ê ê ķ̈; ì ªë ķ]ê E ë ^ë qê ï ê ê pë ä ê ê pë ä ê > ê jë ìa^që ä ê ķaî ë î #Ç gZê TNÇ ê î vNÇ ì ;ì vNÇ ¥ ⥠ì Ç a ¥ ìøÇ ì î ì7 vqè tì Lê Áé î Bê ì í Më ¥ ì . ê Kê vê ^ê ê EÇ ü î äì Çê jê aî ê Nî Ç l¥ ;ê î ^ê Kê ìøÇ vì ìôgXê Bê î Rì Éê äê vî ^ê Nî Çäê ø ê Çê ⥠ìgKê Ç> ê _:ë ç î <ê Ùê ¥ Vê 8ê î Rê äê g^ê `ì ì7 Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê Eê Ígê ì Bê a è ]ì Eê vè Mg 217 Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Rabbenâ tekabbel minnâ inneke ente’s-semîu’l-alîm. Rabbenâ ve’calnâ müslimîne leke ve min-zürriyyetinâ ümmeten müslimeten leke ve erinâ menâsikenâ ve tüb aleynâ inneke ente’t-tevvâbü’r-rahîm. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lemü inneke ta’lemü mâ lâ-na’lem inneke ente’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Allâhümme yâ mukallibe’l-kulûb sebbit kalbî alâ dînike. Allâhümme innî es’elüke îmânen kâmilen ve yakînen sâdÖkan ve rizkan vâsian halâlen tayyiben ve kalben hâåian ve lisânen zâkiran ve tevbeten nasûhan. /â-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ yemûtü biyedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. %ismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min-åeâiri’llâh femen hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU$OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\GHQ E\N WU +DPG $OODK·D PDKVXVWXU 5DEELPL] EXQX EL]GHQNDEXOH\OHåSKHVL]NLVHQKHUæH\LLæLWHQ YHELOHQVLQ 218 5DEELPL] %L]L VDQD WHVOLP RODQODUGDQ H\OH 1HVOLPL]GHQGHVDQDWHVOLPROPXæELUPPHWOXW IH\OH %L]H KDFOD LOJLOL YD]LIHOHULPL]L J|VWHU WHY EHOHULPL]LNDEXOHWåSKHVL]WHYEHOHULoRNNDEXO HGHQ YH PHUKDPHWOL RODQ DQFDN VHQVLQ 5DE ELP %L]L EDâÖæOD PHUKDPHW HW NHUHPLQOH EL]L DI HW %LOPHGLNOHULPL]L GH NXVXUODUÖPÖ]Ö GD VHQ ELOL\RUVXQRQODUÖDIHWdQNVHQJoYHNHUHP VDKLELVLQ 5DEELPL] %L]H GQ\DGD GD L\LOLN YHU kKLUHWWHGHL\LOLNYHU%L]L&HKHQQHPD]DEÖQGDQ NRUX(\NDOSOHULoHYLUHQ$OODKÖP.DOELPLGLQLQ GHVDELWNÖO $OODKÖP.XVXUVX]ELULPDQGRâUXYHNHVLQELU LQDQo ERO KHODO YH WHPL] UÖ]ÖN KDæ\HW GROX ELU NDOS]LNUHGHQELUOLVDQYHDVODER]PD\DFDâÖPELU WHYEHQL\D]HGL\RUXP$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK \RNWXU2WHNWLUKLoELURUWDâÖ\RNWXU0ONRQXQ GXU+DPGRQDPDKVXVWXU'LULOWLU|OGUU+D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU 2QXQ KHU æH\H JF \H WHU%LVPLOODK*HUoHNWHQ6DIkLOH0HUYH$OODK·ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k·EH·\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 219 6$<·ã1ã.ã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ë Çê ? ë Çä ë Çï ë Çê ? ë Çê ê ? ê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø êî ê Aë vNÇ î Kê à gê_î ë Mg ¥ gê_Xî ¥ê 8Çäê jê Nî wîê bÇê g^ê ì7 g_¥ Rê Ǧ gê_7¥ Ñê ët^î "Ç ì SNÇ ì _që gqç Ïgê ì _Rë gê_Xî ^ì Aê gê_b¥ ì Ç gê_7¥ Ñê q ì ^q ì î ìN ĶÏgê ¥ ~ê Rê âg ê tì pg ê ü ê ¥ ê g_RgK ë ë g_Nê ê vZJgK g_E ¥ ê vZMä ¥ ê ¦ ê \ î ë ì7í vê ì7 Ç_ë Rì Ǧ âî Çê î ì í ê ê g_7ê ê bÐ î ì î ê g_7Ñ ê î ~ê Rê gê_K¥ ê 8ê äê gê_ì8gêõìaí Aê =ê Eê gê_8ê tî Eê äê gRê gê_ì8Ǧ äê gê_7¥ Ñê Ñì Çvê 7î ïÇ ê ¥ê bìÇ iì Rê gaê [ì Nî Ç áê î qê gbê wì İî ë ï ê äê ê ]ì Aë Ñë Ïê gXaê ^ì Nî Ç ë ]ì İî ë ï ì í Ñê î È ë ]ê Xî 8ê g^¥ Eê îÒäg î äê î ;ê ÑÇî äê vî Zì JÇ ê 3ê ê äê áî v¥ \ê 8ê äê ë EÇ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇë ]ê Xî bê ï ê gRê ë ]ê Xî 8ê ¥ê bìÇ gê_ì8Âgê_7¥ Ñ ê áë vê Mî ïÇ ĭ î 5ì äê iç _ê ê ;ê gaîê btNÇ Ñì g_¥ NÇ ÈÇ ¬ 5ì ê uê Eê gê_Lì äê iç _ê ê ;ê Éì vê <ì ïÇ ê î ë Nê ä ê ãë êt;î ä ê ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì êï ët^î "Ç ê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ë Nê q ê ëøÇï ê î ãì tì aê ì7 Ê ê ¨ ;ê ê pë äê jë ìa^që äê ķaî ì ªë =ê Eê ê pë äê > ë ^ë qê ï ë î #Ç gZê TNÇ ì ;ì vNÇ ¦ î vNÇ ¥ ⥠ì Ç a ¥ ìøÇ ì î ì7 vqè tì Lê Áé î Bê ì í Më ¥ ì . ê Kê vê ^ê ê EÇ ü î äì Çê jê aî ê Nî Ç l¥ ;ê î ^ê Kê ìøÇ vì ìôgXê Bê î Rì Éê äê vî ^ê Nî Çäê 220 ê Çê ⥠ìgKê Ç><ê Ùê Vê 8ê Rä g^`ì ì7 Ýê V¥ q âî Çê ì a]ê Eê Ígê_: ø î ê ê ê çî ¥ ¥ ê î ê ë ì Bê a è ]ì Eê vè Mg Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Rabbenâ âmennâ bi-mâ enzelte vetteba’ne’r-rasûle fektübnâ maa’ååâhidîn. Rabbenâ innenâ semi’nâ münâdiyen yünâdî li’l-îmâni en âminû bi-rabbiküm fe-âmennâ. Rabbenâ faâfir lenâ zünûbenâ ve keffir annâ seyyiâtinâ ve teveffenâ maa’l-ebrâr. Rabbenâ ve âtinâ mâ-veattenâ alâ rusülike ve-lâ tuhzinâ yevme’l-kÖyâmeti inneke lâ-tuhlifu’l-mîâd. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâna’lem inneke ente’llâhü’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Lâ ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. %ismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min-åeâiri’llâh femen hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en- yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 221 0kQkVÖ$OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHU æH\GHQE\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RN WXU $OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\ GHQE\NWU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU 5DEELPL]6HQLQLQGLUGLâLQYDK\HLPDQHWWLNYH 3H\JDPEHU·H X\GXN $UWÖN EL]L æDKLWOHUOH EHUDEHU \D]5DEELPL]åSKHVL]EL]´5DEELQL]HLQDQÖQµ GL\HLPDQDoDâÖUDQ.XU·DQÖLæLWWLNYHLPDQHWWLN 5DEELPL]EL]LPJQDKODUÖPÖ]ÖEDâÖæODN|WONOH ULPL]L |UW FDQÖPÖ]Ö L\LOHUOH EHUDEHU DO 5DEELPL] 3H\JDPEHUOHULQHYDDWHWWLâLQæH\OHULEL]HGHLKVDQ HW YH NÖ\DPHW JQQGH EL]L UH]LO HWPH æSKHVL] VHQ YDGLQGHQ G|QPH]VLQ 5DEELP %L]L EDâÖæOD PHUKDPHW HW NHUHPLQOH EL]L DIIHW %LOPHGLNOHUL PL]LGHNXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQELOL\RUVXQRQODUÖDI HWdQNVHQJoYHNHUHPVDKLELVLQ5DEELPL] %L]H GQ\DGD GD L\LOLN YHU DKLUHWWH GH L\LOLN YHU %L]L&HKHQQHPD]DEÖQGDQNRUX$OODK·WDQEDæND KLoELULODK\RNWXU2WHNWLU+LoELURUWDâÖ\RNWXU 0ONRQXQGXU+DPGRQDPDKVXVWXU'LULOWLU|O GUU +D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU 2 KHU æH\H JF\HWHQGLU 222 %LVPLOODK *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH $OODK·ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k·EH·\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 6$<·ã1hdh1&hå$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ê ? ê ëøÇï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇä ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê êî ì í Ñ ķ¥ ]ê E ê jê ^î Xîê bÇê ķìN¥ Çê ê ^ê Xî ìbvê \ë Bî Çê âî Çê ķì_Eî Òì äî Çê È ê ët^î "Ç ç ì À ê ì. ê î vê ì7 ķì_]î <ì Ïî Çê äê aë ¦ vî 8ê g"g ê ê ^ê Eî Çê âî Çê äê Ķ¥ êtìNÇäê =ê Eê äê ì ì TNÇ ì 5ì ì ê E ê ^ê `ë . ì í ÑÇ ì í Ñê êG"g È î ê ÑÇ ê ìbgaê 7¥ Ñg ê > ê ^ê Mg ¥ ßê Ïg ç Yì Àķ î È î ë ]ê Xî 8ê ¥ê bìÇë ]ê X8ê g^¥ E ê îÒäg î ä ê 3ê ê ä ê áî v¥ \ê 8ê ä ê ë EÇ ê î ;ê ÑÇî ä ê vî Zì JÇ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇ ë ]ê Xî bê ï ê gRê gê aîbtNÇ ¬ 5ì gê_ì8 gê_7¥ Ñê áë vM ê ïÇ ê Ñì g_¥ NÇÈÇ ĭ î 5ì äê iç _ê ê ;ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ëøÇï ê _Lì äê iç _ê ê ; ê uê Egê ê Éì vê <ì ïÇ ê î ë Nê äê ë ]î ^NÇ ê ãë êt;î äê ê ì ªë ët^î "Ç ì êï jë ìa^që äê ķaî ë ë Nê ë Nê q ê î ãì tì aê ì7 Ê ê ¨ ; ê ì í Më =ê E vqè tì Lê Áé î B ë ^ë qê ï ê ê pë ä ê ê pë äê ê > ë î #Ç 223 vì ìôgXê Bê î Rì Éê äê vî ^ê Nî Çäê gZê TNÇ ì ;ì vNÇ ¦ î vNÇ ¥ ⥠ì Ç a ¥ ì . ¥ ìøÇ ì î ì7 ê Kê vê ^ê ê EÇ Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê Eê Ígê î äì Çê jê aî ê Nî Ç l¥ ;ê î ^ê Kê ìøÇ ê _:ë ü ì B ê êøÇ⥠ìgKê Ç> ê Ùê ¥ Vê 8ê î Rê äg a ê vè Mg ê ^ê `ì ì7 ç î < è ]ì E Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Rabbi evzi’nî en eåküra ni’meteke’lletî en’amte aleyye ve alâ vâlideyye ve en a’mele sâlihan terdâhu ve edhÖlnî bi-rahmetike fî-ibâdike’s-sâlihîn. Rabbi’r-rhamhümâ ke-mâ rabbeyânî saâîrâ. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâ-na’lem inneke ente’llâhü’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. %ismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min-åeâiri’llâh fe-men hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en-yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 224 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU$OODK KHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQE\N WU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU(\5DEELP%HQL EDQDYHDQDEDEDPDYHUGLâLQQLPHWOHUHæNUHWPH \HYHUD]ÖRODFDâÖQL\LLæOHUH\|QHOWYHEHQLUDKPH WLQOHVDOLKNXOODUÖQÖQDUDVÖQDNDW5DEELP$QQHP EDEDPNoNNHQEHQLQDVÖO\HWLæWLUPLæOHUVHæLPGL VHQ GH RQODUD DFÖ 5DEELP %L]L EDâÖæOD PHUKD PHWHWNHUHPLQOHEL]LDIHW%LOPHGLNOHULPL]LGH NXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQELOL\RUVXQRQODUÖDIHWdQ NVHQPXWODNJoYHNHUHPVDKLELVLQ5DEELPL] %L]H GQ\DGD GD L\LOLN YHU kKLUHWWH GH L\LOLN YHU %L]L&HKHQQHPD]DEÖQGDQNRUX5DEELPL]+HVDS JQQGH EHQL DQQHEDEDPÖ YH EWQ PPLQOHUL EDâÖæOD$OODK·WDQEDæNDKLoELULOkK\RNWXU2WHN WLUKLoELURUWDâÖ\RNWXU0ONRQXQGXU+DPGRQD PDKVXVWXU 'LULOWLU |OGUU +D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU2KHUæH\HJF\HWHQGLU %LVPLOODK *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH $OODK·ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k·EH·\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 225 6$<·ã1'g5'h1&hå$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ê ? ê ëøÇï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇä ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê êî ì äê îÒÇê î Rì gê_Nê hî pê gê_7¥ Ñê ët^î "Ç é ë Eî Çê Éê v¥ Lë gê_ì8gq¥ Ñì Ðë äê gê_:Ç G ì _ì8Âgê_7¥ Ñg öî ìaí pê ä ê î Ñ ê iç . ê îê b ëtNê î Rgê ê Rç gRê ì Ç êG[ì ¥ ^ë ]î ìNgê_]î Xê :Ç î äê iç _ê ê ;ê gaîê btNÇ ¬ ãì uì p¦ ķKì gê_Nê hî ë MÇî äê Çç tBê Ñê gê bvì Rî Çê î Rì gê _Nê ĭ î 5ì äê ì í Ñê ê aî Nê ì Ç gbê tî pë g¥bìÇ Éì vê <ì ïÇ î È ë EÇ î äê î ;ê ÑÇî äê vî Zì JÇ ê gê R ë ]ê Xî 8ê ¥ê bìÇ ë ]ê X8ê g^¥ Eê Òäg ¥ê bìÇ ë ]ê Xî bê ï ê 3ê ê äê áî v¥ \ê 8ê äê ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ĭ î 5ì äê iç _ê ê ;g ì _ì8Âgê_7¥ Ñ Éì vê <ì ïÇ ¬ 5gê ê aîê btNÇ ê áë vê Mî ïÇ ê ãë êt;î ä ê Ñì g_¥ NÇÈÇ ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì êï q ê _Lì ä ê uê Egê ê ëøÇï ê iç _ê ê ;ê ê î ë Nê äê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ë Nê ê ¨ ; ì ªë ët^î "Ç Ê ë ^ë qê ï ê ê pë äê jë ìa^që äê ķaî ê î ãì tì aê ì7 ì . ¦ î vNÇ ë î #Ç ¥ ìøÇ ì î ì7 vqè tì Lê Áé î Bê ì í Më =ê Eê ê pë äê > l¥ ;ê î ^ê Kê ìøÇ vì ìôgXê Bê î Rì Éê äê vî ^ê Nî Çäê gZê TNÇ ì ;ì vNÇ ¥ ⥠ì Ç a ¥ ê Kê vê ^ê ê EÇ î Rê äê g^ê `ì ì7 Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê Eê Ígê î äì Çê jê aî ê Nî Ç ê _:ë ü ì Bê êøÇ⥠ìgKê Ç> ê Ùê ¥ Vê 8ê a ê vè Mg ç î < è ]ì E 226 Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Rabbenâ heb lenâ min-ezvâcinâ ve zürriyyâtinâ kurrate a’yunin vec’alnâ li’l-müttekîne imâmâ. Rabbenâ âtinâ min-ledünke rahmeten ve heyyi’ lenâ min-emrinâ raåedâ. Ve’ktüb lenâ fî-hâzihi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati innâ hüdnâ ileyk. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâ-na’lem inneke ente’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü biyedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. %ismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min -åeâiri’llâh fe-men hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en-yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU $O ODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQE \NWU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU5DEELPL]%L]H 227 J|]P]D\GÖQODWDFDNHæOHUYHQHVLOOHUYHU%L]L WDNYD VDKLSOHULQH |QGHU NÖO (\ 5DEELPL] %L]H UDKPHWLQGHQ YHU YH LæLPL]GH EL]H oÖNÖæ \ROX J|V WHU%L]HEXGQ\DGDGDkKLUHWWHGHL\LOLN\D]%L] JHUoHNWHQ VDQD \|QHOGLN 5DEELP %L]L EDâÖæOD PHUKDPHW HW NHUHPLQOH EL]L DI HW %LOPHGLNOHUL PL]LGHNXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQELOL\RUVXQRQODUÖDI HWdQNVHQJoYHNHUHPVDKLELVLQ5DEELPL] %L]H GQ\DGD GD L\LOLN YHU kKLUHWWH GH L\LOLN YHU %L]L&HKHQQHPD]DEÖQGDQNRUX $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU 2 WHNWLU +LoELU RUWDâÖ \RNWXU 0ON RQXQGXU +DPG RQD PDKVXVWXU 'LULOWLU |OGUU +D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU2KHUæH\HJF\HWHQGLU %LVPLOODK *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH $OODK·ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k·EH·\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 228 6$<·ã1%(åã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ? ë Çê ? ë Çäê ø ë Ç ï ë Çê ? ë Çê ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ê î ìøì äê ì î gê_7¥ Ñê ët^î "Ç g`ê 7ê Çuê Eê ⥠ì Ç ê _¥ `ê :ê ÈÇ ê uê Eê g_¥ Eê Ýî Ç ê Mê î Kê gê_a¬ ìNäê jîê bÇê gRç Çvê Jê âg > î ê ÑÇî äê gê_Nê vî Zì Jg ë î <ê jîê bÇê äê gê_. ì Yê Nî Ç ì ì äê gê_Nê vî Zì JÇ î gê_7¥ Ñê q gbê [ë ê Aê q ê uì N¥ Ç gê_ìbÇê <î ï ê vì Kg ì _ì7]ë Lë 5 ì î ì7 ì ^q ê ä îê ï ì î Xê 3 ¥ê bìÇgê_7¥ ÑÇ ê uì ]¥ ìNçíüJgê ê âg ê _ë Rê Ǧ q ê ïg ì í Ñ î È îÒäg î ä ê 3ê ê ä ê áî v¥ \ê 8ê ä ê ë EÇ ê î ;ê ÑÇî ä ê vî Zì JÇ ê a ê Ýè ëÄÑê è ;ì Ñ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇë ]ê Xî bê ï ê gRê ë ]ê Xî 8ê ¥ê bìÇë ]ê Xî 8ê g^¥ Eê áë vê Mî ïÇ ĭ î 5ì äê iç _ê ê ;g ÈÇ ¬ 5ì gê _ì8Âgê_7¥ Ñê ê _Lì äê iç _ê ê ; ê uê Egê ê Éì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ì É> ê _aî 7ê äķ ê Lç [ë ; ê ê ê Nê ⥠ì Ç¥ `ēë ]NÇê Ñì g_¥ NÇ ê ì_aî 7ê g^a ë ķ¥ ]ê E ê ìMg ê Kç ê Mê gRê ¥ `ēë ]NÇê ê [ì ]î <ê G âg ê î 7ê äê ķì_aî 7ê g^a ê ìMê gLç [ë ;ë äê ê Kì çÉ> ê ì âg ì ãë vî Zì Jg ê Mê gRê äê H î Kê g`ê _î Rì ê Nê ķì_í Eê ë ]î ^¥ ê ê Kê ê [ì ]î # ì vê ; ê ê ì7 ì_ì_Jî Çê äê ê ìaê Tì Xî Rê î E ê ê ìEg ê Vê ì7ä ê ê ìNü ê î E ê ê RÇ ì ä ì î ^¥ E ê ê A ê Éì vê Zì îY^ê Nî Ç~ê AÇ ¥ ì Çê N¦ ì Çï ëøÇï ê ê ]ì Uî Zê ì7äê ê gê qßÇ êî ê ë î î 229 ê ê ê ê î ë Nê äê ë ]î ^ë Nî Ç ë Nê ë Nê q ê ãë êt;î äê ê ì ªë ët^î "Ç ì êï jë ìa^që äê ķaî ê î ãì tì aê ì7Ê ê ¨ ; ê ì í Më =ê Eê ê pë äê > vqè tì Lê Áé î B ë ^ë qê ï ê ê pë äê ë î #Ç ì ì ê ê î ì ê ê î ê î ê ê ¥ ¥ ì ì ì ¥ ì .vNÇøÇ ¦î¥ ì ì ê Kê vê ^ê ê EÇ Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê E ê Ígê î äì Çê jê aî ê Nî Çl¥ ; ê î ^ê Kê ìøÇ ë ü ê _: ì B ê êøÇ⥠ìgKê Ç> ê Ùê ¥ Vê 8ê î Rê äg a ê vè Mg ê ^ê `ì ì7 ç î < è ]ì E Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Rabbena’srif annâ azâbe cehenneme inne azâbehâ kâne garâmâ. (nte veliyyünâ fa’âfir lenâ ve’rhamnâ ve ente hayru’l-gâfirîn. Rabbena’âfir lenâ ve li-ihvânine’llezîne sebekûnâ bi’l-îmâni ve lâ-tec’al fî-kulûbinâ gÖllen lillezîne âmenû rabbenâ inneke raûfu’r-rahîm. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâ-na’lem inneke ente’llâhü’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Allâhümme inne leke aleyye hukûkan kesîraten fî-mâ beynî ve beyneke ve hukûkan kesîraten fî-mâ beynî ve beyne halkÖke. Al230 lâhümme mâ kâne leke minhâ fa’âfirhü lî ve-mâ kâne lihalkÖke fe-tehammelhü annî ve aâninî bi-halâlike an-harâmike ve bi-tâatike an-ma’siyetike ve bi-fazlike ammen sivâke yâ vâsia’l-maâfirati. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. %ismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min-åeâiri’llâh fe-men hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en-yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU $O ODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQE \NWU +DPG $OODK·D PDKVXVWXU (\ 5DEELPL] %L]GHQ &HKHQQHP D]DEÖQÖ X]DNODæWÖU JHUoHNWHQ RQXQ D]DEÖ VUHNOLGLU 6HQ EL]LP YHOLPL]VLQ $U WÖNEL]LEDâÖæODYHEL]HDFÖ6HQHQL\LEDâÖæOD\DQ VÖQ(\5DEELPL]%L]LYHEL]GHQ|QFHLPDQHWPLæ RODQ NDUGHæOHULPL]L EDâÖæOD .DOSOHULPL]GH LPDQ HGHQOHUH NDUæÖ KLoELU NLQ EÖUDNPD (\ 5DEELPL] 231 åSKHVL] VHQ oRN HVLUJH\LFLVLQ oRN PHUKDPHWOL VLQ5DEELP%L]LEDâÖæODPHUKDPHWHWNHUHPLQOH EL]LDIHW%LOPHGLNOHULPL]LGHNXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQ ELOL\RUVXQRQODUÖDIHWdQNVHQJoYHNHUHP VDKLELVLQ 5DEELPL]%L]HGQ\DGDGDL\LOLNYHU$KLUHWWH GHL\LOLNYHU%L]L&HKHQQHPD]DEÖQGDQNRUX$O ODKÖP 6DQD NDUæÖ YD]LIHOHULPGH ELU oRN HNVLâLP YDU<DUDWÖNODUÖQÖQGD]HULPGHELUoRNKDNNÖYDU $OODKÖP 6DQD NDUæÖ RODQ HNVLNOLNOHULPL EDâÖæOD <DUDWÖNODUÖQD NDUæÖ RODQODUGDQ GD EHQL NXUWDU %DQDKHODOLYHUKDUDPDPXKWDoROPD\D\ÖPãED GHWLQOHPHæJXOHWJQDKDGæPH\H\LP/WIXQX YHU EDæNDVÖQD PXKWDo ROPD\D\ÖP (\ EDâÖæOD PDVÖ ERO RODQ 5DEELP $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK\RNWXU2WHNWLU+LoELURUWDâÖ\RNWXU0ON RQXQGXU+DPGRQDPDKVXVWXU'LULOWLU|OGUU +D\ÖUDQFDNRQXQHOLQGHGLU2KHUæH\HJF\H WHQGLU %LVPLOODK *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH $OODK·ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k·EH·\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 232 6$<·ã1$/7,1&,å$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ê ? ê ëøÇï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇä ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê êî ì í Ñê ët^î "Ç ì hî pê È ~a ë ^ì Aê ¥ê bìÇ iç ê ìaí Cê iç q¥ Ñì í Ðë îê b ëtNê î Rì ķN ì ]¦ TNÇ ì Eê tNÇ ì í Ñê Áo gê_7¥ Ñê ķìq¥ Ñì í Ðë î Rì äê É ¬ ¥ a î È ê [ì Rë ķì_]î Xê :Ç ì TNÇg ì î Çê äg ì Eê Ïë î ¥ [ê 8ê äê ì hî p ì í Ñ êG"g ê È ê ^ç \î ; ë H ¥ ì7 ķì_î[" ê Áo ì ì_]î Xê :Ç ì âg ê ê ìNķN ì î Xê :Ç Þé tî À ì Xì _¥ NÇiì _¥ : ê iì 9ê Ñê äê î Rķ î äê a î äê ì TNÇg ì î Çê äê g^ç ]ì î Rë ķì_K¥ ê 8ê q ĭ î 5ì ì í Ñê G È ê ì "g ê vì <ì ïÇ ¥ ì7 ķì_î[" î ¥ê bìÇ ë ]ê Xî 8ê g^¥ Eê îÒäg î äê î ;ê ÑÇî äê vî Zì JÇ ê 3ê ê äê áî v¥ \ê 8ê äê ë EÇ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇ ë ]ê Xî bê ï ê gRê ë ]ê Xî 8ê 5ì gê_ì8 gê_7¥ Ñê ¼áë vê Mî ïÇ ĭ î 5ì ä ì í Ñ È ¬ ê _Lì ä ê uê Egê ê Éì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ê iç _ê ê ; ê iç _ê ê ;g ê Ñì g_¥ NÇÈÇ ç wê _î Rë ķì_Nî wì bÇê î gê_7¥ Ñê êGìNwì _î ^ë Nî Ç > vî Zì JÇ ë î <ê jîê bÇê äê gMç Ñê gê Rë ï gbê Pîë bÇäê gê_Rê Ç êtLî Çê jî ìí 9ê äê gbê vì Rî Çê 5ì gê_Kê Ç ê î ì Çäê gê_7ê bë Ðë gê_Nê ì \ê Nî Ç áì î [ê Nî Ç =ê Eê ê ãë êt;î äê ëøÇ ï ê q ê ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ì êï ë Nê q ê vì Kg ê î ë Nê ä ê ¨ ; ì ªë ët^î "Ç Ê ë ^ë qê ï ê ê pë ä ê jë ìa^që ä ê ķaî ê ë ]î ^NÇ ë ë Nê ê î ãì tì aê ì7 ë ]ê E ê ì í Mķ ì . ê ê pë ä ¦ î vNÇ ê > ë î #Ç ¥ ìøÇì î ì7 vqè tì Lê Áé î B 233 l¥ ;ê î ^ê Kê ìøÇ vì ìôgXê Bê î Rì Éê äê vî ^ê Nî Çäê gZê TNÇ ì ;ì vNÇ ¥ ⥠ì Ç a ¥ ê Kê vê ^ê ê EÇ î Rê äê g^ê `ì ì7 Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê Eê Ígê î äì Çê jê aî ê Nî Ç ê _:ë ü ì B ê ø ê Ùê ¥ Vê 8ê a ê Çê ⥠ìgKê Ç> ê vè Mg ç î < è ]ì E Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Rabbi heb lî min-ledünke zürriyyeten tayyibeten inneke semîu’d-düâ’. Rabbic’alnî mukîme’s-salâti ve min-zürriyyetî rabbenâ ve tekabbel duâ’. Rabbi heblî hukmen ve elhÖknî bi’s-sâlihîn. Vec’alnî min-veraseti cenneti’n-naîmi vec’al lî lisâne sÖdkÖn fi’l-âhirîn. 7eveffenî müslimen ve elhÖknî bi’s-sâlihîn. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâna’lem inneke ente’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Rabbi enzilnî münzelen mübâraken ve ente hayru’l-münzilîn. Rabbena’âfir lenâ zünûbenâ ve isrâfenâ fî emrinâ ve sebbit akdâmenâ ve’nsurnâ ale’l-kavmi’l-kâfirîn. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli 234 åey’in kadîr. %ismillâhirrahmânirrahîm. ãn- ne’s-safâ ve’l-mervete min-åeâiri’llâh fe-men hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en-yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU$OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\GHQ E\N WU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU5DEELP%DQDWHU WHPL]ELUQHVLOOXWIHWåSKHVL]VHQGXDODUÖLæLWHQVLQ 5DEELP%HQLYHVR\XPGDQJHOHFHNOHULQDPD]NÖ ODQODUGDQH\OH5DEELPL]'XDPÖ]ÖNDEXOH\OH(\ 5DEELP%DQDKLNPHWEDKæHWYHEHQLVDOLKOHUDUDVÖ QDNDW%HQL1DvP&HQQHWLQLQYDULVOHULQGHQH\OH 6RQUD JHOHQOHU DUDVÖQGD EHQL GRâUXOXNOD DQÖODQ ODUGDQH\OH%DQDPVOPDQFD|OPH\LQDVLSH\OH YHEHQLVDOLKOHUHGDKLOH\OH5DEELP%L]LEDâÖæOD PHUKDPHW HW NHUHPLQOH EL]L DI HW %LOPHGLNOHUL PL]LGHNXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQELOL\RUVXQRQODUÖDI HWdQNVHQJoYHNHUHPVDKLELVLQ5DEELPL] %L]H GQ\DGD GD L\LOLN YHU $KLUHWWH GH L\LOLN YHU %L]L &HKHQQHP D]DEÖQGDQ NRUX <D 5DEEL %HQL ELUPEDUHNPHQ]LOHLQGLUYH6HQLQGLUHQOHULQHQ KD\ÖUOÖVÖVÖQ 235 (\5DEELPL]%L]LPJQDKODUÖPÖ]ÖYHLæOHULPL] GHNL WDæNÖQOÖNODUÖPÖ]Ö EDâÖæOD YH \ROXQGD D\DNOD UÖPÖ]ÖVDELWNÖO.kILUOHUHNDUæÖGDEL]H\DUGÖPHW $OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU2WHNWLU+LoELU RUWDâÖ\RNWXU0ONRQXQGXU+DPGRQDPDKVXV WXU'LULOWLU|OGUU+D\ÖUDQFDNRQXQHOLQGHGLU 2KHUæH\HJF\HWHQGLU %LVPLOODK *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH $OODK¿ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k¿EH¿\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 6$<·ã1<('ã1&ãå$97,1,1'8Ç6, ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ê ? ê ëøÇï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇä ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê êî ê ãë êt;î ä ê ët^î "Ç ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì êï ë Nê ä ê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ë Nê q ê ëøÇï ê î ãì tì aê ì7 Ê êî ê ¨ ; ì ªë ët^î "Ç ê pë äê > ë ^ë qê ï ê ê pë äê jë ìa^që äê ķaî ë î #Ç ì êd8ë ï ê gê_7¥ Ñ ê ì í Më =ê Eê gbê cî Vê <î Çê äî Çê gê_aì bê âî ì Çgbê uî <Ç í vqè tì Lê Áé î B ê ägê îê ï ê gê_]ì î Lê î Rì q ê ê ^ê MÇ ê uì N¥ Ç=ê Eê ë ê ]î .g ç î ì Çgê_aî ]ê Eê î ^ì ı ê _7¥ Ñê 236 êë ï ê ägê ê gRê gê_]î ^ì í ı ê ï î äg gê_Nê vî Zì JÇ ê ë EÇ î ä ê _7¥ Ñê ê _¥ E ê ì ì7 gê_Nê iê Lê gC ì \ê Nî Çáì î [ê Nî Ç=ê Eg ê î Rê jîê bÇê gê_. ì í Ñ È ê bê Pî ê vì Kg î ê ÑÇî äê ê q î ë bgKê gbê ï î ¥ê bìÇ ë ]ê Xî 8ê g^¥ Eê îÒäg î äê î ;ê ÑÇî äê vî Zì JÇ ê 3ê ê äê áî v¥ \ê 8ê äê ë EÇ ê î w¬ Eê ïÇ ê î jîê bÇê ¥ê bìÇ ë ]ê Xî bê ï ê gê R ë ]ê Xî 8ê 5ì gê_ì8 gê_7¥ Ñê áë vê Mî ïÇ ĭ î 5ì ä gê_7¥ Ñ ¬ ê _Lì ä ê uê Egê ê Éì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ê iç _ê ê ; ê iç _ê ê ;g ê Ñì g_¥ NÇÈÇ ê iç . ê î Ñê îê b ëtNê î Rì gê_Nê hî pê äê gê_ê qî êtpê Ðî ì Ç êtXî 7ê gê_7ê ]ë Lë Úî wì 8ë ï ê ãë êt;î äê ëøÇ ï ê Èg ê ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ì êï ë Nê q ë p¥ ê Nî Ç jîê bÇê ¥ê bìÇ ê î ë Nê ä ê ¨ ; ì ªë ët^î "Ç Ê ë ^ë qê ï ê ê pë ä ê jë ìa^që ä ê ķaî ê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ê î ãì tì aê ì7 ë ]ê E ê ì í Mķ vqè tì Lê Áé î B ê ê pë ä ê > ë î #Ç ê ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï áê wê pê äê ±ãë êtî Eê P ë Ç ï ê ê bê äê ±ãë êtEî äê wê îê bÇê ãë êt;î äê ø êî gZê TNÇ ì ;ì vNÇ ¦ î vNÇ ê wê ;î ïÇ ¥ ⥠ì Ç a ¥ ìøÇ ì î ì7 ãë êt;î äê ÈÇ ¥ ì . ê Kê vê ^ê ê EÇ ü î äì Çê jê aî ê Nî Ç l¥ ;ê î ^ê Kê ìøÇ vì ìôgXê Bê î Rì Éê äê vî ^ê Nî Çäê ø ê Çê ⥠ìgKê Ç> ê _:ë ç î <ê Ùê ¥ Vê 8ê î Rê äê g^ê `ì ì7 Ýê ¥ V¥ qê âî Çê ì aî ]ê Eê Ígê ì Bê a è ]ì Eê vè Mg 237 Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. Rabbenâ lâ-tüâhÖznâ in-nesînâ ev ahta’nâ, rabbenâ velâ tahmil aleynâ Ösran ke-mâ hameltehû alellezîne min-kablinâ, rabbenâ velâ tühammilnâ mâ lâ-tâkate lenâ bihi va’fu annâ va’âfir lenâ verhamnâ ente mevlânâ fensurnâ ale’l-kavmi’l-kâfirîn. Rabbi’âfir verham va’fü ve tekerram ve tecâvez am-mâ ta’lem inneke ta’lemü mâ lâna’lem inneke ente’l-eazzü’l-ekram. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Rabbenâ lâ-tüziâ kulûbenâ ba’de iz-hedeytenâ ve heb lenâ min-ledünke rahmeten inneke ente’l-vehhâb. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü biyedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû enceze va’dehû ve nasara abdehû ve hezeme’l-ahzâbe vahdehû. Bismillâhirrahmânirrahîm. ãnne’s-safâ ve’l-mervete min238 åeâiri’llâh fe-men hacce’l-beyte evi’temera fe-lâ cünâha aleyhi en-yettavvefe bihimâ ve men tetavva’a hayran fe-innallâhe åâkirun alîm. 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU$OODK KHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQE\N WU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU(\5DEELPL](âHU XQXWXU \D GD \DQÖOÖUVDN EL]L VRUXPOX WXWPD (\ 5DEELPL]%L]HEL]GHQ|QFHNLOHUH\NOHGLâLQJLEL DâÖU\N\NOHPH(\5DEELPL]%L]HJFP]Q \HWPHGLâLæH\OHULGH\NOHPH%L]LDIIHWEL]LEDâÖæ OD EL]H DFÖ 6HQ EL]LP 0HYOkPÖ]VÖQ ãQNDUFÖ WRS OXPD NDUæÖ EL]H \DUGÖP HW 5DEELP %L]L EDâÖæOD PHUKDPHW HW NHUHPLQOH EL]L DI HW %LOPHGLNOHUL PL]LGHNXVXUODUÖPÖ]ÖGDVHQELOL\RUVXQRQODUÖDI HWdQNVHQJoYHNHUHPVDKLELVLQ5DEELPL] %L]H GQ\DGD GD L\LOLN YHU kKLUHWWH GH L\LOLN YHU %L]L &HKHQQHP D]DEÖQGDQ NRUX 5DEELPL] %L]L GRâUX\RODLOHWWLNWHQVRQUDNDOSOHULPL]LND\GÖUPD EL]H UDKPHWLQGHQYHUåSKHVL]VHQoRNEDâÖæOD \DQVÖQ 5DEELPL] %L]LP JQDKODUÖPÖ]Ö YH LæLPL]GHNL DæÖUÖOÖNODUÖPÖ]Ö EDâÖæOD YH \ROXQGD D\DNODUÖPÖ]Ö 239 VDâODPODæWÖUãQNDUFÖWRSOXPODUDNDUæÖEL]H\DUGÖP HW $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU 2 WHNWLU +LoELU RUWDâÖ \RNWXU 0ON RQXQGXU +DPG RQD PDKVXVWXU 'LULOWLU |OGUU +D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU2KHUæH\HJF\HWHQGLU %LVPLOODK *HUoHNWHQ 6DIk LOH 0HUYH $OODK·ÖQ DOkPHWOHULQGHQGLU 2QXQ LoLQ KHU NLP KDF YH\D XPUHQL\HWL\OH.k¿EH·\L]L\DUHWHGHUVHEXLNLWHSH \LWDYDIHWPHVLQGHRQDELUJQDK\RNWXU+HUNLP GHJ|QOQGHQNRSDUDNELUKD\ÖULæOHUVHæSKHVL] $OODKL\LOLâLQNDUæÖOÖâÖQÖYHULURKHUæH\LELOLU 6$·<62181'$0(59(·'('8Ç ì ]ë [ë Nî Ç hê ]ì í [ê Rë gê q ¥ `ēë ]NÇê ¥ `ēë ]NÇê ±ê ì_qÏì =ê Eê ķì]î Lê jî ìí 9ê È ì ê : ì Rë ê Në cê Aî Çê ¢ì í ì Ç ±ê ì8vê Zì îYRê ê ìôÇwê Eê äê ±ê ì. ê î Ñê Êg ê î ì7 Òê î Zê Nî Çäê ±9î ì Ç ì í Më î Rì iê Rê ü ê NÇ ê Rì Éê gê _¥ NÇäê ±iì _¥ !g ¥ äê ê Zê Xê Nî Çäê ķ[ê ¬ NÇäê Ķ êt`ë Nî Ç ê Në cAî Çê ¢ì í ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ¼Ñì g_¥ NÇ Ýg ì î ;ë äê ßê vì \î Bë äê ßê vì Mî Ðì =ê Eê ķì_í Eì Çê ¥ `ēë ]NÇê ¼ê_Yì Nî Çäê ì jë ^î ]ì Eg ì ê Në cê Aî Çê ¢ì í ì Ç¥ `ēë ]NÇê ê ì8Ïê gê Eì ê î ê R ì î #Ç ë _î R ê Rê ì ]ì í Më > 240 ê î ê Në cê Aî Çê ¢ì í ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ±î ]ê Eî Çê î Nê gRê äê g`ê aî Nê ì Ç Èê v¥ Lê gRê äê iê _¥ !Ç ì ê ì7 Ð ë Eë Çê ä± g`ê aî Nê ì ÇÈê v¥ Lê gRê ä ê äî Çê àé î Lê î Rì ê Ñì g_¥ NÇ ê R ê é ^ê E é Lê î Rì é ^ê E ê äî Çê à Allâhümme yâ mukallibe’l-kulûb sebbit kalbî alâ dînike. Allâhümme innî es’elüke mûcibât-i rahmetike ve azâime maâfiratike ve’sselâmete min-külli ismin ve’l-fevze bi’l- cenneti ve’n-necâte mine’n-nâr. Allâhümme innî es’elüke’l-hüdâ ve’t-tükâ ve’l-afâfe ve’lgÖnâ. Allâhümme eÖnnî alâ zikrike ve åükrike ve husni Öbâdetike. Allâhümme innî es’elüke mine’l-hayri küllihî mâ alimtü minhü ve mâ lem-a’lem. Allâhümme innî es’elüke’l-cennete ve-mâ karrabe ileyhâ min-kavlin ev amelin ve eûzü bike mine’n-nâri ve-mâ karrabe ileyhâ min-kavlin ev amelin. 0kQkVÖ (\NDOSOHULoHYLUHQ$OODKÖP.DOELPLGLQLQGHVD ELWNÖO$OODKÖP6HQGHQEHQLUDKPHWLQHXODæWÖUD FDNYHEDâÖæODPDQDYHVLOHRODFDNæH\OHULKHUWUO JQDKWDQX]DNNDOPD\ÖYHVRQXQGD&HQQHWHND YXæXS&HKHQQHPDWHæLQGHQNXUWXOPD\ÖGLOL\RUXP 241 $OODKÖP6HQGHQKLGD\HWWDNYDLIIHWYH]HQJLQ OLNYHUPHQLQL\D]HGL\RUXP$OODKÖP=LNLUæNU YHVDQDJ]HOFHLEDGHWKXVXVXQGDEDQD\DUGÖPHW $OODKÖP%DQDELOGLâLPELOPHGLâLPEWQL\LOLNOHUL YHUPHQLQL\D]HGL\RUXP%LOGLâLPELOPHGLâLPE WQN|WONOHUGHQGHVDQDVÖâÖQÖ\RUXP $OODKÖP &HQQHWL YH EHQL FHQQHWH XODæWÖUDFDN KHUWUOV|]YHGDYUDQÖæÖQDVLSHWPHQLQL\D]HGL \RUXP&HKHQQHPGHQYHEHQLRQDJ|WUHFHNKHU WUOV|]YHGDYUDQÖæWDQGDVDQDVÖâÖQÖ\RUXP 0h/7(=(0·'(2.81$&$.'8Ç ì aî ê Nî Ç È¥ Ñê gqê ¥ `ēë ]NÇê ì ìXê Nî Ç j gê_ìôg7ê  Èg ê Lê Ñì äê gê_7ê gLê Ñì îìEî Çê a ì !Ç ê äî Çê äê gê_ìbÇê <î ì Çäê gê_ì8g`ê R¥ Çë äê ë î ÇÐê gê q Ñì g_¥ NÇ ê Rì gbê Ïì ï Ï ì Vê Xê Nî Çäê ì í ^ê Nî Çäê ì Uî Zê Nî Çäê áì vê \ê Nî Çäê ì î äê Áo ì ê ;î ïÇ ¥ `ēë ]NÇê âg ì î Rg ì bê vî :ì Çê äg ì E ë î 5gê ì _ê ê Lg ë Ñì Rë ïÇ gaîê btNÇ ¬ Ķì wî < ê î ì ;î Çê ê `ê ]ì í M ĭ î ÈÇ ì uê Eê äê è LÇì ä ê ë 7î Çä ê ìbìÇ¥ `ēë ]NÇê Éì vê <ì ïÇ ê ßê tì î E ê ßê ëtî Eķí :ë Ñî Çê ê qî êtqê G ê î 7ê è ìNí uê ê Rë ê ì7gê Eî gê ì7 áè wì ê ]î Rë ê ì7g7ê jê ıî ê ì î q ì ê ;î ïÇ ķíìbìÇ¥ `ēë ]NÇê âg ê î Ñê ê Sê <î Çê ä ê ê ê . ê tì Lê gê qê 7ê Çuê Eķ ì ~ê Kê vî 8ê âî Çê ê Në cê Aî Çê ±Ķvì Rî Çê rê ]ì Tëî 8ä±Ķ Ñì îÒäì ~ê Uê 8ê äĶ ê ê vì Mî Ð 242 ì î Lê 5ì Hì Ñê ì í _ê 8ë äê ±ķì]î Lê vê `ì í Vëê 8äê ķìbî Ðê Hì vê Zì îYê8äê ±Ķ? ì iì _¥ !Ç ì =ê Xë Nî ÇÊg ì :ê Ñê ¥tNÇê Në cê Aî Çê äê ê î ê R êGR Allâhümme yâ rabbe’l-beyti’l-atîk. A’tik rikâbenâ ve rikâbe âbâinâ ve ümmehâtinâ ve ihvâninâ ve evlâdinâ mine’n-nâri yâ ze’l-cûdi ve’l-kerami ve’l-fazli ve’l-menni ve’l-atâi ve’l -ihsân. Allâhümme ahsin âkÖbetenâ fi’lümûri küllihâ ve ecirnâ min-hÖzyi’d-dünyâ ve azâbi’lâhÖrati. Allâhümme innî abdüke ve’b-nü abdike vâkÖfün tahte bâbike mültezimün bi-a’tâbike mütezellilün beyne yedeyke ercû rahmeteke ve ahåâ azâbeke yâ kadîme’l-ihsân. Allâhümme innî es’elüke en-terfaa zikrî ve tada’a vizrî ve tusliha emrî ve tutahhira kalbî ve tünevvira lî fî-kabrî ve taâfira lî zenbî ve es’elüke’d-deracâti’l-ulâ mine’l-cenneti. Âmîn 0kQkVÖ (\ .kEH·QLQ 5DEEL RODQ $OODKÖP %L]L DQQH YHEDEDODUÖPÖ]ÖHæOHULPL]LoRFXNODUÖPÖ]ÖNDUGHæ OHULPL]L DNUDEDPÖ]Ö GRVWODUÖPÖ]Ö PLOOHWLPL]L YH EWQ 0VOPDQODUÖ FHKHQQHP DWHæLQGHQ D]DW H\OH$OODKÖP6HQoRNL\LOLNLNUDPQLPHWOWXI ID]LOHWYHLKVDQVDKLELVLQ.XOODUÖQLoLQKD]ÖUODGÖ âÖQGQ\DYHDKLUHWQLPHWOHULQGHQEL]HGHLKVDQ H\OHEWQLæOHULPL]LQVRQXQXKD\ÖUH\OH'Q\D 243 VÖNÖQWÖODUÖQGDQYHDKLUHWD]DEÖQGDQEL]OHULNRUX $OODKÖP6DQDPXKWDoELUNXOXQRODUDNNDSÖ QD JHOGLP YH HæLâLQH EDæ NR\GXP 6HQLQ \FH ]DWÖQÖQ|QQGH]HOLOYHELWNLQKDOGHDIIÖQÖYHUDK PHWLQL LVWL\RU D]DEÖQGDQ NRUNWXâXPX VDQD DU] HGL\RUXP (\ LKVDQÖ VRQVX] RODQ $OODKÖP %L]H GQ\D YH DKLUHWWH KD\ÖUODU YH J]HOOLNOHU LKVDQ H\OH NDSÖQGDQ ERæ oHYLUPH $OODKÖP %X GXD ODUÖPÖ 6HQLQ \FH PDNDPÖQD XODæWÖUPDQÖ ]H ULPGHQ JQDK \NOHULQL DOPDQÖ LæOHULPL G]HQH NR\PDQÖ NDOELPGHQ N|WON OHNHOHULQL VLOPHQL NDOELPLQXUODQGÖUPDQÖKDWDODUÖPÖEDâÖæODPDQÖYH &HQQHW·WHNL\FHPDNDPYHPHYNLOHULLVWL\RUXP OWIXQODLKVDQH\OH +$7ã&(9Ç/ã'(0ã=ã6(/$0/$0$ ì aî ]ê E ê N ê ì Ñå ê qê ±g`ê _î Eê ëøÇ ê áë ü ê ? ê î \ë Nî Çiê ¤ê tì <g ¥ Çê ì aî ]ê E ì Aë Ñê iê :ê äî Òg ê N ê qê ±ìøÇà ê áë ü ¥ Çê ì aî ]ê E ê N ±gê_R¥ Çë gqê ê áë ü ¥ Çê ì _Rì dî ^ë Nî Çä ì aî ]ê E ê N Êgê ê áë ü ê êGì_Rì dî ^ë Nî ÇᥠÇë gqê ¥ Çê 244 (sselâmü aleyki yâ +adîcete’l-.übrâ radÖyallâhü anhâ Esselâmü aleyki yâ zevcete Rasûlillâh Esselâmü aleyki yâ ümmenâ Esselâmü aleyki yâ ümme’l-mü’minîne ve’l-mü’minât. $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ +DWLFHW·O .EUDUD $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ ]HYFHVL $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\$QQHPL] $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\0PLQOHULQYH PPLQDWÖQDQQHVL &(11(7h·/08$//Ç·<,6(/$0/$0$ ì aî 7ê ê pî Çê gqê î \ë aî ]ê E ì Aë Ñ ê N ±ìøÇà ê áë ü ê j ¥ Çê ê N ±ì í ì_¥ NÇÈg ê áë ü ê ê Àî Çê gqê î \ë aî ]ê E ¥ Çê ê N ¥ Xê ^ë Nî Çiì _¥ : ±ü ê áë ü ê ê pî Çê gqê î \ë aî ]ê E ¥ Çê ê N ±ìøÇÁê gaê ìNäî Çê gqê î \ë aî ]ê E ê áë ü ¥ Çê ê N ±ìøÇÁê g^ê ]ê Eg ê áë ü ë qê î \ë aî ]ê E ¥ Çê ê N ë qê î \ë aî ]ê E ±ìøÇÁê Ç êt`ê Bg ê áë ü ¥ Çê ê N ± êGì_Rì dî Rë áé î Lê ÑÇê Ïg ê qê î \ë aî ]ê E ê áë ü ¥ Çê ê î \ë ì7 ëøÇ Áê gBê âî ì Ç g¥bìÇäê ê [ë ;ì ï ë \ë Nê äê gê_Nê êøÇ êë õî bê â 245 î Esselâmü aleyküm yâ ehle beyti rasûlillâh Esselâmü aleyküm yâ ashâbe’n-nebiyyi Esselâmü aleyküm yâ ehle cenneti’l-muallâ Esselâmü aleyküm yâ evliyâallâh Esselâmü aleyküm yâ ulemâallâh Esselâmü aleyküm yâ åühedâallâh Esselâmü aleyküm yâ dâre kavmin mü’minîn Ve innâ inåâallâhü bi-küm lâhÖkûn. 1es’elüllâhe lenâ velekümü’l-âfiyete. $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQL]H ROVXQ (\ $OODK·ÖQ DOLPOHUL $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQL]HROVXQ(\$OODK·ÖQæH KLWOHUL $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQL]H ROVXQ (\ 0PLQOHU GL\DUÖ %L]GH LQæDOODK VL]H JHOHFHâL] %L]H YH VL]H $OODK·WDQDIL\HWLVWHUL] 0ã1$·<$9$5,1&$2.81$&$.'8Ç ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ê ? ê ëøÇï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇä ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê êî ê ãë êt;î ä ê ët^î "Ç ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì êï ë Nê ä ë Çï ê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ë Nê q ê ø ê î ãì tì aê ì7 Ê êî ê ¨ ; ì ªë ët^î "Ç ê pë äê > ë ^ë qê ï ê ê pë äê jë ìa^që äê ķaî ë î #Ç ê î Çê vqè tì Lê Áé î Bê ì í Më =ê Eê g^ç ìNgAê g`aê ì_Yê ]¥ 7ê Ķuì N¥ Ç ìøì ët^î " 246 7Çä E g Ç ä g Ç L ķ R p ôg Ç E 7 Rg 7 E - Ç ä Ç Ķg ä ķ Ï 5 ä ä Ç Ç g Kg DZ NÇ ä 1g A EøÇ Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. Elhamdü lillâhi’llezî belleâanîhâ sâlimen muâfiyen. Allâhümme hâzihî Minen kad eteytühâ ve ene abdüke ve’bnü abdike es’elüke en temünne aleyye bi-mâ menente bihî alâ evliyâike. Allâhümme innî eûzü bike mine’l-maârami ve’l-me’semi ve’l-hÖrmâni ve’l-musîbeti fî dînî ve dünyâye yâ erhame’r-râhimîn. Ve sallallâhü alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âlihî ve sahbihî ve sellem. 247 0kQkVÖ $OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHUæH\GHQE\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK \RNWXU $OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\GHQE\NWU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU%L]L KLGD\HWHXODæWÖUDQ$OODKE\NWU+DPGEL]LQL PHWOHUOHGRQDWDQ$OODK·DPDKVXVWXU $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU 2 WHNWLU +LoELU RUWDâÖ \RNWXU 0ON RQXQGXU +DPG RQD PDKVXVWXU 'LULOWLU |OGUU +D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU2KHUæH\HJF\HWHQGLU+DPGEHQL VDâVDOLPEXUD\DXODæWÖUDQ$OODK·DPDKVXVWXU$O ODKÖP +VUDQD XâUDPDNWDQ JQDKWDQ PDKUX PL\HWWHQ GLQLP YH GQ\DP KXVXVXQGD PXVLEHWH GæPHNWHQ VDQD VÖâÖQÖUÖP 5DKPHW HGLFLOHULQ HQ PHUKDPHWOLVL 6DODW YH VHOkP (IHQGLPL] 0XKDP PHG DOH\KLVVHOkP ]HULQH ROVXQ ÇOL YH DVKkEÖ ]HULQHROVXQ 0ã1$·'$1$5$)$7·$*ã'(5.(1 î Xê :g ê jë `î :¥ ê 8ê ê aî Nê ì Ç¥ `ēë ]NÇê î Kê ±Êë Ïî Ñê Çê q ê vì \ê Nî Çê `ê :î äê ä± ê äê ķì_. ì_î ìaí İê ë ï î ê ÑÇî äê ±ÇÑä ç ? ç Zë îYRê ķìbî Ðê ë î Rê ķì í ;ê äê ±ÇÑ ì _ì8Âgê_7¥ Ñ ê ì í Më =ê E iç _ê ê ;g ¬ 5gê ê ¥ê bìÇ ê aîê btNÇ ê ¥ `ēë ]NÇê vqè tì Lê öé B ĭ î 5ì äê ¥ `ēë ]NÇê î aî ¥ Nê Ñì g_¥ NÇ ÈÇ ê uê Eê gê_Lì äê iç _ê ê ;ê Éì vê <ì ïÇ 248 ê î ⥠ì Ç ±î aî ¥ Nê ê Nê q ê ê aî ¥ Nê ±î aî ¥ Nê ê ì ê ï iê ^ê Xî ì_í NÇäê êt^î "Ç ê ±î ]î ^ë Nî Çä ê ì ê ï î Nê q ê ê Nê Allâhümme ileyke teveccehtü ve vecheke’l-kerîme erattü fec’al zenbî maâfûran ve haccî mebrûran verhamnî ve lâ-tühayyibnî inneke alâ külli åey’in kadîr. Allâhümme Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Lebbeyk Allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ-åerîke leke lebbeyk. ãnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke ve’l-mülk. Lâ-åerîke lek. 0kQkVÖ $OODKÖP VDQD \|QHOGLP VHQLQ UÖ]DQÖ LVWL\RUXP EHQLP JQDKÖPÖ DI HW KDFFÖPÖ NDEXO H\OHEDQDUDKPHWHWEHQLHOLERæoHYLUPH6HQLQ KHUæH\HJFQ\HWHU5DEELPL]%L]HGQ\DGDGD L\LOLN YHU $KLUHWWH GH L\LOLN YHU %L]L &HKHQQHP D]DEÖQGDQ NRUX %X\XU $OODKÖP EX\XU (PULQGH \LPEX\XU6HQLQRUWDâÖQ\RN(PULQGH\LPEX\XU åSKHVL] KDPG VDQD PDKVXVWXU 1LPHW YH PON VHQLQGLU6HQLQRUWDâÖQ\RNWXU 249 $5$)$7·$d,.$5.(12.81$&$.'8Ç ê q¥ ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ±ķìNgRê  rê ìNgÀê ķì_ îY]ì í ê Kê ±Eë Ïî Çê ê Nê äê ±:ë Ñî Çê ßg î äê ì pî Çê =ê Eê ì ì7 jê _î _ê Rê g^ê ì7 ķ¥ ]ê Eê î _ë Rî Çäê ±ķì7bë Ðë ķìN vî Zì JÇ Ç> ë Çê vqè tì Lê Áé ķî Bê ì í Më =ê Eê ¥ê bìÇ ê ìEg ê Cê ç ìMê ? ë ê Mî Çê ø ê î äê ç aÀì Çê äê çÉvê \î 7ë ìøÇ âg ê ê î Aë äê Ç> î aî ¥ Nê ü ç ìMê ìøÇì ët^"Ç ê î ⥠ì Ç ±î aî ¥ Nê ê Nê q ê ê aî ¥ Nê ±î aî ¥ Nê ¥ `ēë ]NÇê ê ì ê ï êt^î "Ç ê ±ê ]î ^ë Nî Çä ê ì ê ï î Nê q ê ê Nê iê ^ê Xî ì_í NÇäê Allâhümme iyyâke ercû veleke ed’û fe-belliânî sâliha âmâlî vaâfirlî zünûbî ve’mnün aleyye bi-mâ menente bihî alâ ehli tâatike inneke alâ külli åey’in kadîr. Allâhü ekber kebîran ve’l-hamdü lillâhi kesîran ve sübhânallâhi bükraten ve asîlen. Lebbeyk Allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ-åerîke leke lebbeyk. ãnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke ve’l-mülk. Lâ-åerîke lek. 250 0kQkVÖ$OOkKÖPEHQ\DOQÖ]VHQLQUÖ]DQÖLVWL\R UXP\DOQÖ]VDQDGXDHGL\RUXP6DOLKHPHOOHULPH EHQLXODæWÖUEHQLPJQDKODUÖPÖDIHWLWDDWHKOLQH YHUGLâLQQLPHWOHUGHQEDQDGDLKVDQHW6HQLQKHU æH\H JFQ \HWHU $OODK KHU æH\GHQ E\NWU %WQ |YJOHU $OODK·D PDKVXVWXU $OODK·Ö VDEDK DNæDPWHVELKHGHULP %X\XU$OOkK·ÖPEX\XU(PULQGH\LPEX\XU6H QLQ RUWDâÖQ \RN (PULQGH\LP EX\XU åSKHVL] KDPG VDQD PDKVXVWXU 1LPHW YH PON VHQLQGLU 6HQLQRUWDâÖQ\RNWXU $5$)$7·7$10h='(/ã)(·<(*ã'(5.(1 ê ? ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ? ë ê Mî Çê ëøÇ ? ë ê Mî Çê ëøÇä ëøÇ ï ë ê MÇî ëøÇ ? ë ê Mî Çê ëøÇê ê î ìøì äê î ¥ [ê ê Kê ±:ë Ñî Çê ê aî Nê ì Çäê ±hë Jê Ñî Çê ê aî Nê ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ët^î "Ç ì a ì K ì ì_Lî ëÒÑÇî ä ê î ê R ì î #Ç ±hë ]ë Cî Çê gRê vê ê Mî Çê > ê ì_î[Kì í äê ä± ê \ì ë bë ê î ø ê äê gê_7¥ Ñê ¥ `ë ]¥ NÇê q ì vì \ê Nî Ç ÏÇë ¥ !Ç ë Ç jîê bÇê ¥ê bìÇ ì_î ìaí İê ë ï ì ê Eì 5ì gê_]î <ì Ïî Çê äê êGRì vì î ^ë Nî Ç ê Rì gê_]î Xê 3î ê ï ê äê g_¥ Rì î ¥ [ê 8ê ßê Ïg ì ì vNÇ ì ì TNÇ ê aî ¥ Nê ±î aî ¥ Nê ¥ `ēë ]NÇê î aî ¥ Nê êG.Ç ¥ ¥ ê ;ê Ñî Çê gqê êG"g 251 ê î ⥠ì Ç ±î aî ¥ Nê ê Nê q ê ê ì ê ï ±ê ]î ^ë Nî Çäê ê Nê iê ^ê Xî ì_í NÇäê êt^î "Ç ê ê ì ê ï î Nê q Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Allâhümme ileyke ergabü ve ileyke ercû fe-tekabbel nüsükî ve veffÖknî verzuknî fîhi mine’l-hayri eksera mâ atlubu ve lâ-tuhayyibnî inneke ente’llâhü’l-cevvâdü’l-kerîm. Allâhümme rabbenâ tekabbel minnâ ve lâ-tec’alnâ mine’l-mücrimîn ve edhÖlnâ fî-Öbâdike’s-sâlihîne yâ erhame’r-râhimîn. Lebbeyk allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ-åerîke leke lebbeyk. ãnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke ve’l-mülk. Lâ-åerîke lek. ì 0kQkVÖ$OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHU æH\GHQE\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RN WXU $OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\ GHQE\NWU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU$OODKÖP VDQD\|QHOL\RUXP7HNPLGLPVHQVLQ+DFYD]L IHOHULPLNDEXOH\OH%HQLPXYDIIDNNÖO%XUDGDEDQ LVWHGLâLPGHQGDKDID]ODKD\ÖUODULKVDQH\OHhPL GLPLERæDoÖNDUPD0XKDNNDNVHQKHUæH\HJF \HWHQVLQ $OODKÖP KDF LEDGHWOHULPL]L NDEXO H\OH 252 EL]LPFULPOHUGHQNÖOPDEL]L6DOLKNXOODUÖQDUDVÖQD GDKLOH\OH(\5DKPHWHGLFLOHULQHQPHUKDPHWOLVL %X\XU $OODKÖP EX\XU (PULQGH\LP EX\XU 6HQLQ KLoELURUWDâÖQ\RNWXU(PULQGH\LPEX\XUåSKH VL]KDPGVDQDPDKVXVWXU1LPHWGHVHQLQPON GHVHQLQGLU6HQLQKLoELURUWDâÖQ\RNWXU 0h='(/ã)(9$.)(6ã1'( ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï î ëøÇ? ìøì ä ê ? ë ê Mî Çê ëøÇ? ë ê Mî Çê ëøÇäëøÇï ë ê MÇ ë ê Mî Çê ëøÇê êî ê ãë êt;î äê ëøÇ ï ê ët^î "Ç ê ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ì ê ï ±ë ]î ^ë Nî Ç ë Nê ±ë Nê q ê Çë Nê äê ê ì í Më =ê E vqè tì Lê Áé î B ê ê pë ä ê ët^î " ê î ⥠ì DZî aî ¥ Nê ê Nê q ê ê aî ¥ Nê ±î aî ¥ Nê ¥ `ēë ]NÇê î aî ¥ Nê ê ì ê ï êt^î "Ç ê ±ê ]î ^ë Nî Çäê ê Nê iê ^ê Xî ì_í NÇäê ê ì ê ï ì ì8Âgê_7¥ Ñ gaîbtNÇ ¬ 4g_ ê î Nê q ì <ì ïÇ ĭ î 5 ì ä ê Nê ¥ `ēë ]NÇê Ñì g_¥ NÇÈÇ ê gê _Lì ä ê uê E ê Év ê iç _ê ê ; ê iç _ê ;ê ê î ê Nê ä± êî ë ^ê \ê Nî Çê Nê ä± ê !Ç ê Nê ä± ê ë ]¬ Më àë ü ê ë ]¬ Më àg ê ë ]¬ Më ët^î "Ç ê î ê Nê ¥ `ēë ]NÇê ë ]¬ Më xq ±ê ^ê Xê ìb 5Çì ê që Ç çt. î ê ët^î "Ç ë tîì [¥ NÇ ì 1ê ~a ì \ê që äê jë ^î ]ì Eg ê î Çê ê Rì vê Mê êtqwì Rê 5g ê Rê ßê tì Rgê ì ^ì ê ì7 ßê ët. ì jë ^î ]ì Eg ì ê =ê Eê äê î ]ê Eî Çê î Nê gRê äg gRê äg ê Rê ê ^ì Xê ìb~a ì ) ê `ê _î R ê `ê _î Rì 253 é ; gbê tì ìaí A ê î ]ì í Aê ä ê ¥ `ë ]¥ NÇê ¼àg ê ì í Më =ê Eê ä± ê ì í À ê î ]ê Eî Çê î Nê ê =ê E ì =ê Eê äê té ^ê¥ 1ë ì ê Hì vî Zì JÇ î ¥ `ë ]¥ NÇê ¼té ^ê¥ 1ë à ±ë ë Zî ]ê Aî Çê gRê ~a ê ) ç ì Àê ü ç ^ê Eê ì_Lî ëÒÑÇî äê ±ê [ì 7ê g^a ì ì7 ê vî 8ê g"g î äê ê Kì ì_^î Tì EÇ ì Kgê ì _ê Zî Lê äg gê_ê qî Ñê Çê ä ì Wì Xê Nî Çì Uî Zê Nî ÇÇÐê gqê ì_í Eê ê a ê ^ê Mê ¥ `ēë ]NÇê a ê _. ê ßê vì Mî uì ìNgê_[î Kì í ê Kê ±ãë gq¥ ì Ç î ä±gê g^ê Mgê ê ^ê M î ê ÑÇî ägê ê _Nê vî Zì JÇ ê _ê qî êtpg é Kê vê Eê î Rì î ë Uî Kê Çê ÇÐê ìgKê ¬ "Ç ê î ê Në î Lê äê ê ìNî [ê ì7 gê_8ê tî Eê äê Êg ê î vì Xê îS^ê Nî Ç êt_î Eì ø î MÇë êtpê g^ê Mê ãë ävë Më Ðî Çäê áì Çvê "Ç ê Ç Çävë Më Ðî gKê ì Ua ì î ë _î Më âî ì Çäê ë Kì Çê ¥ 9ë êGìNí gUNÇ ¥ ê ^ì Nê ì ]ì î Lê î R kë aî ; ê î RÇ ê êøÇ⥠ì ÇêøÇÇävë Zì îYê AÇ ê Kê Çê a; ê Óg è Zë J ë _¥ NÇÖg î ä è Ñê Ñ ì ê :ê âg ì \ê ^ê Nî Ç Çuê p¦ 5ì ì_Lê ëÒvî 8ê âî Çê ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ~Üê RÇ êî ì î #Ç g^ê ì7 ķ¥ ]ê Eê ¥ -ë ê âî Çê äê ±ë ]¥ Më ìbcî Bê rê ]ì Tëî 8 âî Çê äê ±ì ]ì í Më > ì_í E ì î 8ê âî Çê ä ¥ ¥ ¥ë bìgKê ±ë ]¥ Më INÇ ê Ýê P ê ì ì7 jê _î _ê Rê ê ê ìôgaê ìNäî Çê =ê E ê äê ±ßê > ê ¥ ì Ç ì ì7 Ïë ê ;ê Ñî Çê gqê jîê bÇê ï ë ¤ê ï ë î Jê ê ìNЦ ë Xê Zî qê ï ì ìbuî Eì Çê ¥ `ēë ]NÇê êG.Ç ì ì vNÇ ì Vê aî SNÇ ¥ ê R ìbuî Eì Çê ä± ì :ì vNÇ ê a ¥ âg ¥ 254 é Aë ì í Më î Rì ì Kì Hì ßî Ñì g7ê äê ì_ê Lî Òê Ñê g^ê ì7 ì_Xî ì_í Lê äê ±Á a ê ìAê ì_Rî wì Nî Çê äê ±ê aî ]ê Eê ßê tì Kî äê áì vê Mî Çê î Rì ì_]î Xê :Ç a î ¥ `ēë ]NÇê ìî ê [ê Nî Çê ¥ ; êG^ì Nê gXê Nî ÇÈ¥ Ñg ê iì Rê g[ê ìAî ïÇ ê qê ßg Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. Lebbeyk Allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ-åerîke leke lebbeyk. ãnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke ve’l-mülk. Lâ-åerîke lek. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Allâhümme leke’l-hamdü küllühû ve leke’l-kemâlü küllühû ve leke’l-celâlü küllühû ve leke’t-takdîsü küllühû. Allâhümme leke’l-hamdü hamden yüvâfî niameke ve yükâfî mezîde keramike ahmedüke bi-cemî’Ö mehâmidike mâ alimtü minhâ ve mâ lem-a’lem ve alâ cemî’Ö ni’amike mâ alimtü minhâ ve mâ lem-a’lem ve alâ külli hâl. Allâhümme salli ve sellim alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli Muahmmedin Allâhümmaâfir lî cemîa mâ-esleftühû va’sÖmnî 255 fî-mâ bakÖye ve’rzüknî amelen sâlihan terdâ bihâ annî yâ ze’l-fazli’l-azîm. Allâhümme ke-mâ vekaftenâ fîhi ve eraytenâ iyyâhu fe-veffiknâ li-zikrike ke-mâ hedeytenâ va’âfirlenâ ve’rhamnâ ke-mâ veattenâ bi-kavlike ve kavlüke’l-hakku fe-izâ efaztüm min-arafâtin fe’zkürullâhe Önde’l-meå’ari’l-harâmi ve’zkürûhu ke-mâ hedâküm ve in-küntüm min-kablihî le-mine’z-zâllîn. Sümme efîzû min-haysü efâza’n-nâsü ve’staâfirullâhe innallâhe gafûru’r-rahîm. Allâhümme innî es’elüke en-terzükanî fî-hâ- ze’l-mekâni cevâmia’l-hayri küllihî ve en-tusliha åe’nî küllehû ve en-temünne aleyye bi-mâ menente bihî alâ evliyâike ve en-tasrife anni’å-åerra küllehû fe-innehû lâ-yef’alü zâlike gayruke velâ yecûdü bihî illâ ente yâ erhame’r-râhimîn. Allâhümme eÖznî mine’å-åeytâni’r-racîm. Ve eÖznî min-külli sûin ve kanni’nî bi-mâ razaktenî ve bârik lî fîh. Allâhümmec’alnî min-ekrami vefdike aleyke ve elzimnî sebîle’l-istikâmeti hattâ elkâke yâ rabbe’l-âlemîn. 256 %X\XU $OODKÖP EX\XU (PULQGH\LP EX\XU 6H QLQKLoELURUWDâÖQ\RNWXU(PULQGH\LPEX\XUåS KHVL]KDPGVDQDPDKVXVWXU1LPHWGHVHQLQPON GHVHQLQGLU6HQLQKLoELURUWDâÖQ\RNWXU 5DEELPL]%L]HGQ\DGDGDL\LOLNYHU$KLUHWWH GHL\LOLNYHU%L]LD]DEÖQGDQNRUX$OODKÖP+DPG EWQ\OH VDQD PDKVXVWXU %WQ PNHPPHOOLN VDQD DLWWLU <FHOLN EWQ\OH VHQLQGLU %\NON EWQ\OHVDQDDLWWLU$OODKÖP1LPHWOHUVD\ÖVÖQFD VDQD KDPG ROVXQ %LOGLâLP ELOPHGLâLP EWQ QL PHWOHULQGHQGROD\Ö\FH]kWÖQDOD\ÖNELOGLâLPELO PHGLâLPEWQ|YJOHUOHKHUGXUXPGDVDQDKDPG HGHULP$OODKÖP3H\JDPEHUHIHQGLPL]HYHRQXQ kLOHVLQHVDODWVHOkPROVXQ$OODKÖPåLPGL\HND GDU LæOHGLâLP JQDKODUÖPÖ EDâÖæOD %XQGDQ VRQUD JQDKODUGDQEHQLNRUX(\OWXIYHD]DPHWVDKLEL 5D]Ö RODFDâÖQ L\L LæOHU \DSPDPÖ EDQD QDVLS H\OH $OODKÖP$UDIDW·ÖJ|UPH\LYHRUDGDYDNIH\DSPD\Ö EL]HQDVLSHWWLâLQJLELEXUDGDGDJ|VWHUGLâLQæHNLO GHVHQLDQPD\ÖEL]HQDVLSH\OH%L]LEDâÖæOD%L]H PHUKDPHW H\OH 1LWHNLP ´$UDIDW·WDQ LQGLâLQL]GH 0Hæ·DUÖ+DUDPµÖQEXOXQGXâX\HUGH0]GHOLIH·GH $OODK·Ö]LNUHGLQ2QXVL]HJ|VWHUGLâLæHNLOGHDQÖQ åSKHVL] VL] GDKD |QFH \DQOÖæ \ROGD LGLQL] 6RQ UD LQVDQODUÖQ DNÖQ HWWLâL \HUGHQ VL] GH DNÖQ HGLQ 257 $OODK·WDQ EDâÖæODPD GLOH\LQ åSKHVL] $OODK oRN EDâÖæOD\DQGÖU oRN PHUKDPHW HGHQGLUµ V|]QOH EXQXEL]HYDGHWPLæWLQ6HQLQYDGLQLVHKDNWÖU$O ODKÖP%XPEDUHN\HUGHWPKD\ÖUODUÖEDQDOW IHWPHQL KkOLPL WDPDPÖ\OD G]HOWPHQL GRVWODUÖQD OWIHWWLâLQæH\OHULEDQDGDLKVDQHWPHQLYHWPæHU OHULEHQGHQX]DNODæWÖUPDQÖQL\D]HGL\RUXPdQN EXQXVHQGHQEDæNDKLoNLPVH\DSDPD]EXQXQHQ L\LVLQL VHQ \DSDUVÖQ (\ PHUKDPHWOLOHULQ HQ PHU KDPHWOLVL $OODKÖP %HQL UHFP HGLOPLæ æH\WDQGDQ NRUX+HUWUON|WONWHQPXKDID]DEX\XU%DQD \HWHULQFHUÖ]ÖNYHUYHEXQXKDNNÖPGDEHUHNHWOLNÖO $OODKÖP %HQL VDQD \RO EXODQODUÖQ HQ L\LOHULQGHQ H\OH (\ ÇOHPOHULQ5DEEL6DQDNDYXæXQFD\DND GDUEHQLEXGRVGRâUX\ROGDQD\ÖUPD 0h='(/ã)(·'(16215$0ã1$·'$ ê ? ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ? ë ê Mî Çê ëøÇ ? ë ê Mî Çê ëøÇä ëøÇ ï ë ê MÇî ëøÇ ? ë ê Mî Çê ëøÇê ê î ä±g ê î ìøì äê gRê =ê E ê Rê =ê E ê ìøì ët^î "Ç ê ? ê bê Ç êtpg ë ê Mî Çê ëøÇê ët^î "Ç ê ãë êt;î äê ëøÇï ê ±gbê ï ê äî Çê ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì ê ï ë Nê äê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ±ë Nê q ê î ãì tì aê ì7 Ê êî ê ķ̈; ê pë äê > î ë ët^î "Ç ë ^ë qê ï ë ^ì që äìaª ê ê pë äê ja ë î #Ç ê ä± ê vqè tì Lê Áé î B ¥ ì Ç ëtë Xî bê ï ¥ ì Çê N¦ ì Çï ë =ê Eê ê ì í M ±ãë gq¥ ì Çï ê ëøÇï 258 ì \ê Nî Ç ãê vì Mê î Nê äê q ì í ë Nê êGTì ]ì 2î ë ê vë Kg ë ]î Xê :Ç ê tNÇ î ¥ `ēë ]NÇê âä ÇÑ ê Ñä ç Zë îYRê gîç bÐê äÇÑ ç \ë îSRê gaç Xî Aê äÇ ç ? ë î Rê gç í ;ê ì Xê Rë g^ç ìNgAê g`aê ì_Yê ]¥ 7ê åuì N¥ Ç ìøì ët^î " ê î Çê ¥ ê äê ±gaç Kg ì_Kê ì î äê áì ü ì î ì7 ì ^q ê Aî ïg ëøÇ =¥ Àê té ^ê¥ 1ë iì R¥ Çë î Rì ì_]ê Xê :ê äê âg ê ïÇ ë ê âî Çê ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç¥ `ēë ]NÇê ê ]¥ Aê äê ì aî ]ê Eê ì ì7jê _î _ê Rê g^ê ì7ķ¥ ]ê Eê ¥ - ì ì TNÇ ì î R ì ì_]ê Xê 3 ì ê E î ê âî Çê äê ê ìôgaê ìNäî Çê =ê Eê ê ;ê Ñî Çê gqê êG"g ¥ ßê Ïg ì ì vNÇ ë Eë Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê êG.Ç ì 9ê cî ^ê Nî Çäê áì vê îY^ê Nî Ç ê Rì ê ì7 Ð ¥ ì î äê ì Rê vî "Ç ë Eë Çê È ì iì aê Tì ^NÇ ì í Ñ ì ì ítNÇä ê ì7 Ð ê îì [Xê Nî Ç5 ê âg ê q ë ä ì aê SNÇ ì wê £ ì î ë Eë Çê ä ì Cg ê ê î Rì ì í Ñê ê ì7 Ð ë ë ªê âî Çê È ¥ ÊÇ âä ê G Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Allâhü ekber alâ mâ hedânâ ve’l-hamdü lillâhi alâ mâ evlânâ. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve hüve hayyün lâ-yemûtü biyedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. Lâ-ilâhe illallâh ve lâ-na’büdü illâ iyyâhu muhlisîne lehü’d-dîne velev kerihe’l-kâfirûn. Allâhümmec’alhü haccen mebrûran ve sa’yen meåkûran ve zenben maâfûran. 259 Elhamdü lillâhillezî belleâanîhâ sâlimen muâfiyen ve åerrafenî bi’l-islâmi ve’l-îmâni ve ce’alenî min-ümmeti Muhammedin sallallâhu aleyhi ve selleme. Allâhümme innî es’elüke en-temünne aleyye bi-mâ menente bihî alâ evliyâike ve en-tec’alenî min -Öbâdike’s -sâlihîn yâ erhame’r-râhimîn. Allâhümme innî eûzü bike mine’l-maârami ve’l-me’semi ve’l-hÖrmâni ve’l -musîbeti fi’l-akli ve’d-dîni rabbi eûzü bike min-hemezâti’å-åeyâtîni ve eûzü bike rabbi en-yahdurûn. 0kQkVÖ $OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHUæH\GHQE\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK \RNWXU $OODK KHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\GHQE\NWU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU%L]L KLGD\HWHXODæWÖUDQ$OODKE\NWU+DPGEL]LQL PHWOHUOHGRQDWDQ$OODK·DPDKVXVWXU $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU 2 WHNWLU +LoELU RUWDâÖ \RNWXU 0ON RQXQGXU +DPG RQD PDKVXVWXU 'LULOWLU |OGUU +D\ÖU DQFDN RQXQ HOLQGHGLU2KHUæH\HJF\HWHQGLU$OODK·WDQEDæ 260 NDKLoELULOkK\RNWXUãQNDUFÖODUÖQKRæXQDJLWPHVH GH EL] \DOQÖ]FD RQD EDâODQÖS DQFDN RQD NXOOXN HGHUL] $OODKÖP +DFFÖPÖ]Ö NDEXO H\OH *QDKOD UÖPÖ]ÖEDâÖæOD*D\UHWOHULPL]LNDUæÖOÖNVÖ]EÖUDNPD +DPG EHQL VDâ VDOLP EXUD\D XODæWÖUDQ EHQL ãV ODPYHLPDQODæHUHIOHQGLUHQYHEHQL0XKDPPHG $OH\KLVVHOkPÖQ PPHWLQGHQ H\OH\HQ $OODK·D PDKVXVWXU$OODKÖP9HOLNXOODUÖQDOWIHWWLâLQæH\ OHULEDQDGDLKVDQHWPHQLYHEHQLVDOLKNXOODUÖQGDQ H\OHPHQLQL\D]HGL\RUXP(\PHUKDPHWHGHQOHULQ HQ PHUKDPHWOLVL $OODKÖP +VUDQD XâUDPDNWDQ JQDKWDQ PDKUXPL\HWWHQ DNOÖP YH GLQLP KXVX VXQGD PXVLEHWH GæPHNWHQ VDQD VÖâÖQÖUÖP 5DE ELP åH\WDQODUÖQ \|QOHQGLUPHOHULQGHQ YH EDQD \DNODæPDODUÖQGDQVDQDVÖâÖQÖUÖP å(<7$1$7$å$7$5.(1 ì Vê aî S] ¥ ìNg^ç Jî Ñê ? ë ]î Xê :Ç ë Çê ìøÇì î ì7 ê âg ë ê Mî Çê ø î ¥ `ēë ]NÇê ì ì7wî ;ì ä ç ^ê Eê äê ÇÑ ü ç \ë îSRê gaç Xî Aê äê ±ÇÑ ç Zë îYRê gîç bÐê äê ±ÇÑä ç ? ë î Rê gç í ;ê ê ? ç ì Àê ç îë [Rê g"g ê N¦ ì Çï ê ï ê ë 8ê î Nê çÉÑg ê 3ê ì ä ë ê Mî Çê ëøÇ? ë ê Mî Çê ëøÇê Ñ ê î ìøì äê ? ¥ ìÇ ët^î "Ç ë Çê ? ë Çäê ëøÇï ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø 261 Bismillâhi Allâhü ekber raâmen li’å-åeytâni ve hÖzbihî. Allâhümmec’alhü haccen mebrûran ve zenben maâfûran ve sa’yen meåkûran ve amelen sâlihan makbûlen ve ticâraten len-tebûr. Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. 0kQkVÖ$OODK·ÖQDGÖ\OD$OODKKHUæH\GHQE \NWU .DKUROVXQ æH\WDQ YH DYDQHVL $OODKÖP +DFFÖPÖ]ÖNDEXOH\OH*QDKODUÖPÖ]ÖEDâÖæOD*D\ UHWOHULPL]L NDUæÖOÖNVÖ] EÖUDNPD $PHOOHULPL]L VDOLK YH PDNEXO H\OH 7LFDUHWLP]L ]DUDUVÖ] H\OH $OODK KHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQE\N WU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU$OODKKHU æH\GHQ E\NWU $OODK KHU æH\GHQ E\NWU +DPG$OODK·DPDKVXVWXUµ .85%$1.(6(5.(1 ìbí ì Ç ì_í Rì î ¥ [ê 8ê ±ê aî Nê ì Çäê ê _î Rì ¥ `ēë ]NÇê ±? ë ê Mî Çê ëøÇê ìøÇ ì î ì7 ì ê ^¦ NÇ ê î äê ÊÇ ê Ñî ïÇ gZç aì_;ê Ö ¥ vê Vê Kê åuì ]¥ ìN ê `ì :î äê jë `î :¥ äê ê Àê ⥠ì Ç êGMì I ì î ^ë Nî Ç ê Rì gbê Çê gRê äê åg ê aê 1î ê äê \ì ë bë äê ,ì ü ê êG^ì Nê gXê Nî Ç È ê ì *ê äê ì í Ñê ìøì ,gê ì ê ï Êë vî Rì Çë ê ìNu¦ ì7äê ë Nê q 262 êG^ì ]ì î ^ë Nî Çàë ä¥ Çê gbê Çê äê 0kQkVÖ $OODK·ÖQ DGÖ\OD $OODK E\NWU $OOD Bismillâhi allâhü ekber allâhümme minke ve ileyke tekabbel minnî innî veccehtü vechiye lillezî fetara’s-semâvâti ve’l-arda hanîfen ve mâ ene mine’l-müårikîn. ãnne salâtî ve nüsükî ve mahyâya ve memâtî lillâhi rabbi’l-âlemîn. Lâ-åerîke lehû ve bi-zâlike ümirtü ve ene evvelü’l-müslimîn. 0kQkVÖ $OODK·ÖQ DGÖ\OD $OODK E\NWU $OOD KÖP%XNXUEDQGDGDKLOVDKLSROGXâXPQHYDUVD KHSVLVHQGHQGLU%XNXUEDQGDVHQLQUÖ]DQLoLQ GLU%HQLPEXLEDGHWLPLNDEXOEX\XU %HQKDNND\|QHOHQELULVLRODUDN\]PJ|N OHULYH\HUL\DUDWDQDG|QGUGP%HQ$OODK·DRU WDNNRæDQODUGDQGHâLOLP åSKHVL]EHQLPQDPD]ÖPGDGLâHULEDGHWOHULP GH\DæDPDPGD|OPPGHÇOHPOHULQ5DEEL$O ODK LoLQGLU 2·QXQ KLoELU RUWDâÖ \RNWXU ãæWH EHQ EXQXQOD HPLU ROXQGXP %HQ 0VOPDQODUÖQ LONL \LP 6$d/$5,1,7,5$å('(5.(1 ê ? ¥ ì Çê N¦ ì Çï ìøì ä ê ? ê ëøÇï ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇä ë ê Mî Çê ëøÇê ? ë ê Mî Çê ëøÇê ê î äê ±gbê Ç êtpê gRê =ê Eê ìøì ët^î " ê î Çê ët^î "Ç êî gRê =ê Eê ìøì ët^î "Ç 263 ì î ¥ [ê ê Kê ìaê Àg ì bê ãì uì p î ä Hvî Zì JÇ ê ì ì7 ê Xîê bÇê ¦ ¥ `ēë ]NÇê ¼gê_aî ]ê E ê ì_í R î ¥ `ēë ]NÇê ±+ ì bë Ðë ì ì í [ê ^ë Nî Çäê êG[ì ]ì í ê ^ë ]î ìNäê Hì vî Zì JÇ gqê ± q ê P ì Éì vê Zì îY^ê Nî Ç~ê AÇ ì äê G î R Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Elhamdü lillâhi alâ mâ hedânâ velhamdü lillâhi alâ mâ en’ame bihî aleynâ allâhümme hâzihî nâsiyetî fe-tekabbel minnî vaâfirlî zünûbî. Allâhümma’âfir lî ve li’l-muhallikîn ve’l-mukassÖrîn yâ vâsia’l-maâfirati. Âmîn. 0kQkVÖ $OODKKHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQ E\NWU$OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU$OODK KHUæH\GHQE\NWU$OODKKHUæH\GHQE\N WU+DPG$OODK·DPDKVXVWXU %L]LGRâUX\RODLOHWHQ$OODK·DKDPGROVXQ%L]H YHUGLâLQLPHWOHUGHQGROD\ÖGD$OODK·DKDPGROVXQ $OODKÖP%WQYDUOÖâÖPVDQDDLWWLU+DFFÖPÖNDEXO EX\XU *QDKODUÖPÖ EDâÖæOD %HQL YH KDFFÖQÖ HGD HGLSVDoODUÖQÖNHVWLUHQYHNÖVDOWDQEWQPPLQOHUL EDâÖæOD(\EDâÖæODPDVÖERORODQ$PLQ 264 $5$)$7'8Ç/$5, a ì ;ì vNÇ ¦ î vNÇ ¥ ì . ¥ ìøÇì î ì7 ê ? ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ? ë Çê ? ë Ç äê ø ë Ç ï ë Çê ? ë Çê ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ë ê Mî Çê ø ê î ìøì äê ê ê aî ¥ Nê ±ê aî ¥ Nê ¥ `ēë ]NÇê î aî ¥ Nê ët^î "Ç ê ì ê ï ê Nê q ê î ⥠ì Ç ±ê aî ¥ Nê ê ê ]î ^ë Nî Çäê ê Nê iê ^ê Xî ì_í NÇäê êt^î "Ç ê ì ê ï ê Nê q ê î äê ìøÇ âg ê äê ? ê äê ìøì ët^î "Ç ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ê ê î Aë ï ë Çäê ø ë Ç ï ë ê Mî Çê ø ê ä ¥ ì Ç Éê ¥ Lë ï a ì Wì Xê Nî Ç ķì í ]ì Xê Nî Çìøgì7 ï ê àê î ;ê ê î ë Nê äê ë ]î ^ë Nî Çë Nê ±ë Nê q ê ãë êt;î äê ëøÇï ê ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì ê ï ët^î "Ç ê î ãì tì aê ì7 Ê ê ķ̈;ê ê pë äê ja =Eê ê pë äê > ë ^ë qê ï ë ^ì që ä ìaªî ë ë î #Ç ê ì í Më vqè tì Lê Áé î B ì ìNgRê a êî ì í Ñê ìøì ët^î "Ç ì ì ítNÇìáî qê q ì ;ì vNÇ ¦ î vN¥ Çê êG^ì Nê gXê Nî ÇÈ ¥ ì . ê q¥ ì Çäê ëtë Xî bê ßg ê q¥ ì Ç ê PNÇ a ê ì í gbê tì pî ì Ç ëGXì ê î bê ßg ê [ì ê ^ë Nî Ç ×Ç ê ì UY ì î Jê î `ì aî ]ê Eê jê ^î Xîê bÇê q ë ^ê Nî Ç > î `ì aî ]ê Eê È ê uì N¥ Ç ×Ç ê ì ê äê ¥ ï êGìNí gUNÇ 265 gê_]î Xê :Ç ë ^ì NÇ î äê gê_7¥ Ñê a ë ]ì Xê Nî Ç ~a ¥ jîê bÇê ¥ê bìÇ g_¥ Rì î ¥ [ê 8ê gê_7¥ Ñê ì _Rê gbê Ñì Çê ä ì î ^ê ]ì î Rë gê_\ê Agê ê ê Nê iç ^ê ]ì î Rë iç R¥ Çë gê_ìq¥ Ñì í Ðë î Rì ä ê ê Nê G a ê hë ë ¥ ¥ NÇjîê bÇê ¥ê bìÇgê_aî ]ê E î 8äê ë ;ì vNÇ ¥ ÈÇ î Kê g_¥ Rê  gê_b¥ ì Ç gê_7¥ Ñê gê_7¥ Ñ ê uê Eê gê_Lì äê gê_7ê bë Ðë gê_Nê vî Zì Jg ê Ñì g_¥ NÇ ÈÇ ì SNÇ ê Aë vNÇ î Kê à ¥ ~ê Rê gê_î ë Mg q ê Nî wbê Ãê g^ê ì7 g_¥ Rê  ê tì pg ¥ gê_Xî ¥ê 8Çäê j ì âî Çê âg ì _që gqç Ïgê ì _Rë gê_Xî ^ì Aê gê_b¥ ì Ç gê_7¥ Ñ¥ ì ^q ì î ìN åÏgê î \ë ì7í vê ì7 Ç_ë R ê ü î Kê gê_7¥ Ñê g_¥ Rê oKê gê_K¥ ê 8ê äê gê_ì8gêõìaí Aê g_¥ Eê vî Zì í Mê äê gê_7ê bë Ðë gê_Nê vî Zì Jg ê ä ê î ~ê Rê îë ï gbê wì İ ê _8ê tî Eê äg ê ê ]ì Aë Ñë =ê Egê ê Rê gê_ì8Âägê ê _7¥ Ñ ê Ñì Çvê 7î ïÇ ê ¥ê bìÇiì Rê gaê [ì Nî Çáê î qê îë ï ì hî p ì í Ñ g^ç \î ; ê È ë H ê Ïê gXaê ^ì Nî Çë ]ì İ ì ì TNg ì î Çê äê êG"g ¥ ì7 ì_î[" ç wê _î Rë ì_Nî wì bî Çê È ì í Ñê êGìNwì _î ^ë Nî Ç > ê ê Rë ï ë î <ê jîê bÇê äê gMç Ñg ì ì TNg ì î Çê äê g^ç ]ì î Rë ì_K¥ ê 8ê îê b ëtNê î Rì gê_ì8 gê_7¥ Ñê êG"g ¥ ì7 ì_î[" ãì uì p¦ 5ì gê_Nê hî ë MÇî äê Ç çtBê Ñê gbê vì Rî Çê î Rì gê_Nê öî ìaí pê äê iç . ê î Ñê ĭ î 5ì ä ê aî Nê ì ÇgÜbê tî pg¥ ¬ ë bìÇÉì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ê iç _ê ê ;g 266 gê_aî ]ê Eê Úî vì Kî Çê gê_7¥ Ñê êG^ì ]ì î Rë gê_K¥ ê 8ê äê Ç? ç î Àê gê_aî ]ê Eê Úî vì Kî Çê gê_7¥ Ñê ì \ê Nî Ç áì î [ê Nî Ç =ê Eê gbê Pî q ê vì Kg î ë bÇäê gê_Rê Ç êtLî Çê jî ìí 9ê äê Ç? ç î Àê ì aê SNÇ ì wê £ ë Eë Çê äê G ë Eë Çê È ì Cg ê ê î Rì ê ì7 Ð ì í Ñ¥ ì í Ñê ê ì7 Ð ¥ ÊÇ È ì î ê Më Çê î ]ê Kê ķ¥ ]ê Eê jê ^î Xîê bÇê g^ê ì7 È ì í Ñê âä ë ë ªê âî Çê Ç> ç `ì Dê â ê Kê È ¥ áì î [ê Nî Ç 5ì ì_]î Xê 3î ê ü ì í Ñê êGRì vì î ^ë ]î ìN ì í Ñê êG^ì ìNgWNÇ È q ê ¢ì Pî ê tì ì Zî ^ë Nî Çìáî [ê Nî Ç=ê E î ë bÇ î Kê g^ç ]î Eì äê iç . Ç7ë g8ê q ê î Ñê Áé î Bê ¥ Më jê Xî Aì äê gê_7¥ Ñê ê uì ]¥ ìN vî Zì Jg ê î ÈÇ î `ë ]î <ì Ïî Çê äê gê_7¥ Ñê a ì ì !Ç ê uê Eê î `ì Lì äê ê ]ê aìAê ÇXë ¥ê 8Çäê ì _¥ :ê î `ì ìôg7ê  î Rì rê ]ê Àê î Rê äê î `ë 8ê tî Eê äê ìN¥ Ç âì âé tî Eê Êg ê î wqë wì Xê Nî Ç jîê bÇê ¥ê bìÇ î `ì ì8gq¥ Ñì í Ðë äê î `ì :Ç ì äê îÒÇê äê ë `ì Lì äê a ë \ì "Ç ì õìaí NÇ ì õìaí NÇ ì í Ñê ë ê . È î ì Ñê tî [ê Kê ué ìõRê î qê Êgê ¥ ì 8ê î Rê äê Êgê ¥ =ê Eê äê ķ¥ ]ê Eê jê ^î Xîê bÇê ìN¥ Ç ê ê ^ê Xî ìb vê \ë Bî Çê âî Çê ì_Eî Òì äî Çê ç ì Àê ê ^ê Eî Çê âî Çê äê å¥ êtìNÇäê ê ì. ê î vê ì7 ì_]î <ì Ïî Çê äê ãë gê vî 8ê g"g ì ì TNÇ ì ê Eì 5ì ì í ê êG"g Ç> î ê ÑÇî ÈÑ ¥ ßê Ïg ç Yì Àê ìbgaê 7¥ Ñê g^ê Mê g^ê `ë . 267 ì î á î gê_7¥ Ñê Èg ë ê "Ç ë [ë qê áê î qê êGì_Rì dî ^ë ]î ìNäê å¥ êtìNÇê ìNäê Hì vî Zì JÇ ê Mê g`ê 7ê Çuê Eê ⥠ì Ç ê _¥ `ê :ê ÈÇ ì î gê_7¥ Ñê gRç Çvê Jê âg ê uê Eê g_¥ Eê Ýî Ç ì Yê Nî Ç> î Kê gê_a¬ ìNä ê jîê bÇê ägê gê_7¥ Ñ ê vì Kg î ê ÑÇî ägê ê _. ê _Nê vî Zì Jg ê jîê bÇê ê q ë î < ì î ì7 gbê [ë ê Aê q ì ì äê gê_Nê vî Zì JÇ ì ^q î î Xê 3î ê ïê äê âg ê uì N¥ Ç gê_ìbÇê <î ï ê ïg ê bìÇ gê_7¥ Ñê Ç_ë Rê  q í Jì gê_ì7]ë Lë 5ì è ëÄÑê ¥ a ê uì ]¥ ìN çü è ;ì Ñê Ýä ĭ î 5ì ä ì _ì8Âgê_7¥ Ñê ÈÇ ¬ 5gê ê _Lì ä ê uê Egê ê Éì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ê iç _ê ê ; ê iç _ê ê ;g ì =ê E ì ]ë [ë Nî Çhê ]ì í [ê Rg ê ì_qÏ ê ì]î Lê jî ìí 9ê È ë qê Ñì g_¥ NÇ ì ë î Rê h¥ ;ë äê ê ¥ ;ë ê Në cê Aî Çê ¥ `ēë ]NÇê é ^ê Eê h¥ ;ë äê ê ¬ ª ì î gê_aî Nê ì Ç hî ìí ;ê ¥ `ēë ]NÇê ê ìí ;ë Hê ì Ç ì_7ë vì í [ê që ê ^q 5ì ë _î ìqí Òê äê âg ê ïÇ ê ë Zë Nî Çäê vê Zî \ë Nî Ç gê_aî Nê ì Ç ãî vì í Mê äê gê_ì7]ë Lë ê aê Tî Xì Nî Çäê Þ gê_]î Xê :Ç î äê âg ì vNÇ q ê tì BÇ ¥ ê Rì ê +ì í Ñ ¥ ì Çê N¦ ì Çï ê jîê bÇê ï gbê Çê ä ê bê Çê ä ê ßê ëtî Eg ê ì_ê [î ]ê < ê jîê bÇê ¥ `ë ]¥ NÇê ë Eë Çê jë Xî Vê ê AÇ ì í ê î Rì ê ì7 Ð gRê î gRê ßê tì Eî äê äê ßê tì `î Eê =ê Eê 268 î Kê ìbî uê ì7 ê Nê Á H vî Zì Jg ë 7ë Çê äê ê ì^ê Xî ì_ì7 ê Nê Á ë 7ë Çê jë Xêî _Àê ê ¥ë bìgKê ¬ vë Zì îYqê ï jîê bÇê ï¥ ì ÇÈ ê bë uNÇ ê î ê Rì ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç¥ `ēë ]NÇê ì äê ì ]ì :g ì Eê ì ]ì í Më > ì î #Ç jë ^î ]ì Eg ê Rê ì ]ì : ì äê ì ]ì :g ì Eê ì ]ì í Më INÇ ë Eë Çê äê î ]ê Eî Çê î Nê gRê äê ë _î Rì ì í ¥ ê Rì ê ì7Ð ì ]ì : ê î ê Në cê Aî Çê äê î ]ê Eî Çê î Nê gRê äê ë _î Rì jë ^î ]ì Eê gRê Èê v¥ Lê gRê äê iê _¥ !Ç ë Eë Çê äê é ^ê Eê äî Çê àé î Lê î Rì g`ê aî Nê ì Ç Èê v¥ Lê gRê äê Ñì g_¥ NÇ ê Rì ê ì7 Ð ßê ëtî Eê ê Nê cê Aê gRê > ê î <ê ê Në cê Aî Çê äê é ^ê Eê äî Çê àé î Lê î Rì g`ê aî Nê ì Ç ë Eë Çê äê èt^ê¥ 1ë ê Në Aë Ñê äê ì í ê î Rì ê ì7Ð ßê ëtî Eê ë _î Rì Ðê gXê ê AÇg î Rê ê ]¥ Aê ä ê èt^ê¥ 1ë ê Në Aë Ñê äê ê ì aî ]ê Eê ëøÇ=¥ À ê î ì ê ;î Çê äê àg ê î ì ê ;î ï ê ì ìbtì pÇî ¥ `ēë ]NÇê ì ^ê Eî ïÇ ê <î ïÇ ¥ë bìgKê Þì ü ê î öê ìaí A ê ì tì `î qê ï ê ì ^ê Eî ïÇ öê ìaí A ê äê àg ê ì_Lì äê jîê bÇê ï¥ ì Çg`ê ì_ê ;î ïå ê Þì ü êî ê <î ïÇ jîê bÇê ï¥ ì Çg`êê õìaí A ê [ì qê ï 269 ì vê ;ê î Eê ê ìNü ê ê ì7 ì_ì_Jî Çê ¥ `ēë ]NÇê î Eê ê ìEg ê Vê ì7äê ±ê RÇ ì î ^¥ Eê ê ]ì Uî Zê ì7ä± ê ê A î ¥ `ë ]¥ NÇßÇ çÉvê Zì îYRê Hì vî Zì JÇ ê ê ìaê Tì Xî Rê ì ìbcî Bg ê `ê ì7 rë ]ì Tëî 8 g`ê ì7 ëtXê Aî Çê iç . ê î Ñ î ê ÑÇî ä± ê ì qî ÑÇê ¥tNÇ5 ê ì _. ê g; ±Ç çt7ê Çê g`ëê \îë bÇê ï ç Të bê iç 7ê î 8ê ķ¥ ]ê Eê hë î 8äê ± ì qî ÑÇê ¥tNÇ 5ì ì î ì_Rî wì Nî Çê äê ê iê Rê g[ê ìAî ïÇ ê Në cê Aî Çê ¥ `ēë ]NÇê Ç çt7ê Çê g`ê _î Eê ëqÒì Çê ï é Ïê ì í Më î R ì Áç gZê Bì äg ì äg ì bê g^ç ]î Eì ÁÇ ê Xç AÇ ê Lç îÒÑì äg ê Xç Kg ì Xê Nî Çäê ê Zî Xê Nî Ç ê Në cê Aî Çê ¥ `ēë ]NÇê =ì pî Çê äê åg ê aîê bÏë äê ì_qÏì 5ì iê aê Kg ê Zê Xê Nî Çäê [ê ¬ NÇäê å êt`ë Nî Ç ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê Hg ì Rê äê Ýg ì Àg gLç Ïg ê bç gê ìNäg ê ^a ê ç ]î Lê ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç¥ `ēë ]NÇê ê_Yì Nî Çäê ç ]ì Ag ê î äê iê Z¥ Xì Nî Çäê iê ¥ TNÇ ì í ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ê î ;ë äê iê bê gRê ïÇ ì ê ìaí VNÇ ëî ¥ ê Në cê Aî Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê Ñì êt[ê Nî gì7 gê vNÇ ì í äê ì ]ë #Ç Êg ì ê ^ê Nî Ç h¥ ;ë äê ÊÇ ì vê \ê _î ^ë Nî Ç ßê vî 8ê äê ì Mg ķ¥ ]ê Eê È ê ë 8ê âî Çê äê G ê é ]î Eì î Rì ê ì7 Ð ë Eë Çê ìbí ì Ç ¥ `ēë ]NÇê ì_. ï ê ê vî 8ê äê Hì vê Zì îYê8äê ê x ê h é ]î Lê î Rì äê ~ë Zê _î qê é Zî bê î Rì äê ~ë Sê ®î ê ï î Rì äê ~ë ê îSê8 ï ì î ê Rì ê ì7Ð ê éÁgEê Ïë ë Eë Çê ¢ ì í ì Ç¥ `ēë ]NÇê ~ë ^ê î që ï vì Zî \ë Nî Çäê iì bê gaê #Ç 270 ì Aë äê Ág ì qê vNÇ ì Zê ì_í NÇäê Þg ì [ê ì íSNÇäê ßì INÇ ì í äê iì Xê ^NÇ î ì í äê Á î ëí äê Þg ì ê ì7 Ð êî ë î ä ê <î ïÇ ë Eë Çê íìbìÇ¥ `ēë ]NÇê Þì ü ê Rì ä ê âì wî "Ç ê ìí `ê Nî Ç ê R ë î äê ì ê \ê Nî Çäê wì î Xê Nî Ç iì ]ê Zî Yê Nî Çäê Éì ê î [ê Nî Çäê ì î ë Nî Çäê ì î !Ç ì í äê ë Eë Çê íìbìÇ ¥ `ēë ]NÇê iêì _\ê î ^ê Nî Çäê iì N¥ uNÇ ê ]ì Dî Çê âî Çê î Rì ê ì7 Ð ì î ê Rì ê ì7 Ð ë Eë Çê íìbìÇ ¥ `ēë ]NÇê ê ]ê Dî Çë äî Çê ì uê Eê î Rì äê ì 9î ïÇ ÈÇ ì uê Eê î Rì äì Ñì g_¥ NÇ ì î [ê Nî Ç ÈÇ vì [î Zê Nî Ç iêì _î Kì äê _¦ Yì Nî Ç iêì _î Kì î Rì äê ? ì [ê SNÇ ê ê Nî Ç tì `î :ê î Rì ê ì7 Ð ë Eë Çê íìbìÇ ¥ `ēë ]NÇê ¥ ßì Ñê Ïê äê ±Áì ü ±Ág ì êtEî ïÇ ì Uê [ê Nî ÇÁ ì Aë äê ê î iì 8ê g^ê Bê ä± ë Eë Çê íìbìÇ¥ `ēë ]NÇê ÁÇ ê ì7 Ð ê Ág ì Eê àì ¬ ıê ê äê ê ì^ê Xî ìb àÇ ì äê Òê î Rì ê ì^îê [ìb Éì Áê gê Kë äê ê ìaê Kg ì ê äê ë Eë Çê íìbìÇ ¥ `ēë ]NÇê ê Vì ê Aê ~a ì 9ê cî ^ê Nî Ç ê Rì ê ì7 Ð ì ) ì NÇ ë Eë Çê íìbìÇ ¥ `ēë ]NÇê ìávê îY^ê Nî Çäê î Rì äì Á ¬ áì î qê î Rì ê ì7 Ð ì NÇ ì Àê î Rì äê Á ì NÇ ì NÇ ì ;g Á ê Aê î Rì äê Á ¬ h ¬ iì Eg ¬ iì ]ê aî Nê ì NÇ ì Kê ¥ `ēë ]NÇê Á ì ê ^¦ NÇ ê î äê ÊÇ ì Ñî ïÇ Ö ¥ vê Cg ¬ Ñì g:ê î Rì äê ê ]ì Rê äê Áé î B ê ìí Më È¥ Ñê Éì Ïê g`ê SNÇ ì aî Yê Nî Çê ìNgEê ¥ äê h âî Çê ët`ê Bî Çê ë \a ì ê ì7 Ð ì Vê aî SNÇ ê ¥ ì Çê N¦ ì Çï ë Eë Çê jî ì í ê ä ì í ê î R ¥ âg ê bÇê ï ê ì Zî bê 271 ê bìÇä ê bìÇ¥ `ēë ]NÇê ì Mì î ì äê ¥ ê î \ë Nê hî ì ê Aî ì ÇìbEë Ïî Çë jê ]î Lë ¥ ì î ìN ì_ê qî êtpê g^ê Mê ê Në cê Aî Çê ìbí ì Çäê Ïê gXaê ^ì Nî Ç ë ]ì İî ë ï ê ê Aî ü áì ü ì ë Eê wì _î 8ê ï ê âî Çê ê ¥ `ēë ]NÇê è ]ì î Rg ì K¥ ê ê 8ê ¥ ; vî `ì í C ê ì_í R ê ¢g ë bê Çê ä ì qê vNÇ ì Zê ì_í NÇ ê Rì ì]î Lê ì í ê Rì =ì ^ê Eê äê ±Þg ê Rì ìbgê ìNäê ±Ág ì î ê R ì ì_aî Eê ä± ê î iê _ê ìôg< ê bìgKê ±iì bê gaê #Ç ì ë Eî ïÇ ì uì \ê Nî Ç ê ë ]ê Xî 8ê ¥ G ê È ì @ê ì7 ì_. ì Xê ^ê Nî Çßî Ç çt7ê Çê g Zì İî ë gRê äê î ê ÑÇ ¬ ë ëtTNÇ î ¥ `ēë ]NÇê Ñä ê gRê ê ]¥ \ê 8ê Çê âî Çê ì_. ì_Lî ëÒÑÇî äê ì_aì_Xî qê ï î ê ÑÇî äê ì_ê aî [ê 7î Çê gRê ê ì vî që g^a ,Çì Ñê î Eê î@ë AÇ ê Kì vì Wê _¥ NÇ ê î ;ë î ¥ `ēë ]NÇê ì_í Eê a ì äê ì Eê äî Ñê î R ì î 7ê î Rì ì_Wî Zê ;Ç Zì ]î <ê î Rì äê å¥ êtqê G î äê ,g ì î Eê ä ë Eë Çê ä ì ^ê B ¥ `ēë ]NÇê ê ì7Ð ê Lì î Kê î Rì äê Hg ê ì_a^ì qê î Eê äê ê ê Jî Çë âî Çê î Rì ÇÐê ì Ç q ê uì N¥ Ç ê Rì ì_]î Xê :Ç î ¥ `ēë ]NÇê ìıî ê î Rì àg ë ì î ê Aî ì Ç Ç_ë ê ;î Çê ¥ `ēë ]NÇê Çävë Zì îYê Aî ì Ç ÇäÁgë Aê Çê ÇÐê ì Çäê ÇäI ì E ì E ì Eê ì ì_Kg ì ì_Kg ì_Kg ê ¥ `ēë ]NÇê ±Xì ^î A ê ¥ `ēë ]NÇê ±ìb êt7ê 5 ê 5 ê åP ¥ ì Çê N¦ ì Çï ì ê Hì vî Zì JÇ î ¥ `ēë ]NÇê jî ì ê 7ê 5ì f¦ Rê gRê ~a ê bÇê ï ê ) ì_Lî ëÒÑÇî äê åvì ^î Eë î Rì ê [ì 7ê g^a î äê ìbî Ðê î Rì ê Kì ì_^î Tì EÇ 272 ì Ò ê ¥ `ēë ]NÇê ì_í E ç ^ê Eê ê ü ì Zî bê Hê ì Çì_]î \ì 8ê ï ê ì ì7 ê vî 8ê gaç MÇ ê äê ±G é î Eê iê Kê vî Cê ¥ `ēë ]NÇê ì_ê aî Vê Eî Çê gRê rÜê ìNgÀê ì_í Rì Ùî wì _î 8ê ï î jë _î ]ê Eî Çê gRê äê Êë Ñî ê î Çê gRê äê Êë vî <¥ Çê gRê äê jë Rî ¥tLê gRê Hì vî Zì JÇ vë <ì í êd^ë Nî Ç jî ê bÇê äê áë ì ít[ê ^ë Nî Ç jî ê bÇê ì_í Rì ì ì7 ë ]ê Eî Çê jî ê bÇê gRê äê ê vqè tì Lê Áé î Bê ì í Më =ê Eê jî ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï ¥ `ēë ]NÇê jî ê bÇê äê ê bÇê ï ì ê Rê rî ê Kî Ç iê Eg ê Cê äê ê ê Eg ê Cê ì_Lî ëÒÑÇî äê ßê vì Mî uì ìN ì]î Lê ~Üê Rg ç ^ê Eê äê ê ìNAë Ñê ì_ê ^î ]¥ Eê g^ê ì7 ì_Xî Zê bî Ç ¥ `ēë ]NÇê ê ì7gê \ì ì7 ü ¥ `ēë ]NÇê ì ì7 ì_Xë Zê _î 8ê g^ç ]î Eì ì_Lî ëÒÑÇî äê ì_Xë Zê _î qê gRê ì_^î ]ì í Eê äê ê äê g^ç ]î Eì ìbÏî Òì Hì hî pê äê ì_ê qî êtpê âî Çê êtXî 7ê ì]î Lê Úî wì 8ë ï ê bìÇ iç . g^ê ì7 ì_Xî ì_í Lê ¥ `ēë ]NÇê Èg ê bÇê ¥ ê î Ñê îê b ëtNê î Rì ê p¥ ê Nî Ç jî ì Kì Hì ßî Ñì g7ê ä ê ¥ Më ķ¥ ]ê E î ]ì <î Çê ä é î ê ì7 Hì ié ê ìôgJ > ê ê a ê ì_ê Lî Òê Ñê ì ¥ `ēë ]NÇê gpg ê bÇê g`ê Mì í Òê äê gpÇ ê M¥ Òê î Rê > ê îê [8ê ì Zî bê Ê ë î <ê jî ê î Rê äg ì Hì ~ê Aì í äê ä î ¥ `ēë ]NÇê gpê ï 5 ê bÇê ê ìbî Ðê Hì vî Zì JÇ ê `ê a¬ ìNä ê jî ì E ì H ì _ê ê Lg ì ßî Ñì g7ê ä 5gê ê î ì ;î Çê ¥ `ēë ]NÇê ì_ê Lî Òê Ñg ê Lì îÒÑì ê ^a ê K ì î Rg ì bê vî :ì Çê äg ëî ĭ î ÈÇ ë ì Rë ïÇ ì uê Eê äg Éì vê <ì ïÇ ¬ åì wî < ê aîê btNÇ ê `ê ]ì í MÑ 273 î ìNí Çê ¥ `ēë ]NÇê gbê tì pÇ ê î 7ê ê Ðê rî ]ì Àî Çê äê ±gê_ì7]ë Lë G î äê ±gê_ì_aî 7ê ÊÇ ì ^ê ]ë WNÇ ê NÇ ¬ ê Rì gê_ì í bê äê ±áì ü gê_î ì_í :ê äê ±Ñì _¬ NÇ Hê ì Ç Êg ¥ ê ë Aë ì ê Zê Nî Ç ê ;Ç gê_aî ]ê Eê |î ë 7î Ç ¥ `ēë ]NÇê ê Vê 7ê gRê äê g`ê _î Rì vê `ê Dê gRê y î ¥ `ēë ]NÇê ê Lì îÒÑì äê ê ]ì Uî Kê äê ê ì. vî Zì JÇ ê î Ñê äê ê ì8gMê vê 7ê î Rì ê bìÇ gê_aî ]ê Eê hë a ê bÇê ¥ î ê ÑÇî äê gê_Nê ë ¥ ¥ NÇ jî î 8äê gê_. ë ;ì vNÇ ¥ ÈÇ ì =ê Eê äê té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê g^ê Mê té ^ê¥ 1ë à ì ê ¥ ì vê 7î ì Çà ì vê 7î ì Ç=ê E ì =ê Eê ä ê bìÇa ì ê èta. èta0 ê jê aî ]¥ Àê ê a ê pÇ ê pÇ ì =ê Eê ä ê té ^ê¥ 1ë à ê jê Mî Ñg ê ßî Ñì g7ê ¥ `ēë ]NÇê ê té ^ê¥ 1ë =ê E ê 7ê g^ê M ê=E ì ê ¥ê bìÇa ì vê 7î ì Çà ì vê 7î ì Ç ì =ê Eê ä ì ê èta. èta0 ê a ê pÇ ê pÇ Bismillâhirrahmânirrahîm Allâhü ekber allâhü ekber lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber allâhü ekber velillâhi’l-hamd. Lebbeyk allâhümme lebbeyk. Lebbeyke lâ-åerîke leke lebbeyk. ãnne’l-hamde ve’n-ni’mete leke ve’l-mülk. Lâ-åerîke lek. Sübhânallâhi ve’l-hamdü lillâhi ve lâ-ilâhe illallâhü vallâhü ekber ve lâ-havle ve lâ-kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi’l-azîm. Lâ-ilâhe illallâhü vahdehû lâ-åerîke leh. Lehü’l-mülkü ve lehü’l-hamdü yuhyî ve yümît. Ve 274 hüve hayyün lâ-yemûtü bi-yedihi’l-hayr. Ve hüve alâ külli åey’in kadîr. Elhamdü lillâhi rabbi’l-âlemîn er-rahmâni’r-rahîm mâliki yevmi’d-dîn iyyâke na’büdü ve iyyâke nestaîn ihdine’s-sÖrâta’l-müstekîm sÖrâtallezîne en’amte aleyhim gayri’l -maâdûbi aleyhim ve leddâllîn. Rabbenâ tekabbel minnâ inneke ente’s-semîu’lalîm. Rabbenâ vec’alnâ müslimeyni leke ve min-zürriyyetinâ ümmeten müslimeten leke ve erinâ menâsikenâ ve tüb aleynâ inneke ente’t-tevvâbü’r-rahîm. Rabbenâ innenâ âmennâ faâfir lenâ zünûbenâ ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Rabbenâ âmennâ bi-mâ enzelte vetteba’ne’r-rasûle fektübnâ maa’å-åâhidîn. Rabbenâ innenâ semi’nâ münâdiyen yünâdî li’l-îmâni en âminû bi-rabbiküm fe-âmennâ. Rabbenâ faâfir lenâ zünûbenâ ve keffir annâ seyyiâtinâ ve teveffenâ maa’l-ebrâr. Rabbenâ ve âtinâ mâ veattenâ alâ rusülike ve lâ-tuhzinâ yevme’l-kÖyâmeti inneke lâ-tuhlifu’l-mîâd. Rabbi heb lî hukmen ve elhÖknî bi’s-sâlihîn. Rabbi enzilnî münzelen mübâraken ve ente hayru’l-münzilîn. 7eveffenî müslimen ve elhÖknî bi’s-sâlihîn. Rabbenâ âtinâ min ledünke rahmeten ve heyyi’ lenâ min-emrinâ raåedâ. Ve’ktüb lenâ fî hâzihi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati innâ hüdnâ ileyk. Rabbenâ efriâ aleynâ sabran ve teveffenâ müslimîn. Rabbenâ efriâ aleynâ sabran ve sebbit ak- 275 dâmenâ vensurnâ ale’l-kavmi’l-kâfirîn. Rabbi eûzü bike min-hemezâti’å-åeyâtîni ve eûzü bike rabbi en-yahdurûn. Rabbi bi-mâ en’amte aleyye fe-lenekûne zahîran li’l-mücrimîn. Rabbi fe-lâ-tec’alnî fi’l-kavmi’z-zâlimîn. Rabbinsurnî ale’l-kavmi’lmüfsidîn. Rabbenâ vesi’te külle åey’in rahmeten ve Ölmen faâfir lillezîne tâbû vettebeû sebîleke ve kÖhim azâbe’l-cahîm. Rabbenâ ve edhÖlhüm cennâti adninilletî va’attehüm ve men-saleha min-âbâihim ve ezvâcihim ve zürriyyâtihim inneke ente’l-azîzü’l-hakîm. Ve kÖhimü’s-seyyiât ve men tekÖ’s-seyyiâti yevmeizin fe-kad rahÖmteh. Rabbi evzi’nî en eåküra ni’metekelletî en’amte aleyye ve alâ vâlideyye ve en-a’mele sâlihan terdâhu ve edhÖlnî bi-rahmetike fî-Öbâdike’s-sâlihîn. Rabbi’rhamhümâ ke-mâ rabbeyânî saâîrâ. Rabbena’âfir lî ve li-vâlideyye ve li’l-mü’minîne yevme yekûmü’l-hÖsâb. Rabbena’srif annâ azâbe cehenneme inne azâbehâ kâne garâmâ. Ente veliyyünâ fa’âfir lenâ ve’rhamnâ ve ente hayru’l-gâfirîn. Rabbena’âfir lenâ ve li-ihvânine’llezîne sebekûnâ bi’l-îmâni ve lâ-tec’al fî-kulûbinâ gÖllen lillezîne âmenû rabbenâ inneke raûfu’r-rahîm. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. Yâ mukallibe’l-kulûb sebbit kalbî alâ dînike. Allâhümme es’elüke hubbeke ve hubbe men yuhÖbbüke ve hubbe amelin yukarribunî ilâ hubbi- 276 ke. Allâhümme habbib ileyne’l-îmâne ve zeyyinhü fî-kulûbinâ ve kerrih ileyne’l-küfra ve’l-füsûka ve’l-Ösyân vec’alnâ mine’r-râåidîn. Allâhümme ente rabbî, lâ-ilâhe illâ ente, halaktenî ve ene abdüke ve ene alâ ahdike ve va’dike me’steta’tü e’ûzü bike min-åerri mâ sana’tü, ebûü leke bi-ni’metike ve ebûü leke bi-zenbî, faâfirlî, fe-innehû lâ-yaâfiru’z-zünûbe illâ ente. Allâhümme innî es’elüke mine’l-hayri küllihî âcilihî ve êcilihî mâ alimtü minhu ve mâ lem-a’lem ve eûzü bike mine’å-åerri küllihî âcilihî ve êcilihî mâ alimtü minhu ve mâ lem-a’lem ve es’elüke’l-cennete ve mâ karrabe ileyhâ min-kavlin ev amelin ve eûzü bike mine’n-nâri ve mâ karrabe ileyhâ min-kavlin ev amelin ve es’elüke hayra mâ seeleke abdüke ve rasûlüke Muhammedün ve eûzü bike min-åerri me’steâze minhü abdüke ve rasûlüke Muhammedün sallallâhu aleyhi ve sellem. Allâhümme’hdinî li-ahseni’l-a’mâli ve ahseni’l-ahlâkÖ fe-innehû lâ-yehdî li-ahsenihâ illâ ente ve kÖnî seyyie’l-a’mâli ve seyyie’l-ahlâkÖ lâ-yakî seyyiehâ illâ ente. Allâhümme aâninî bi-halâlike an-harâmike ve bi-tâatike an-ma’siyetike ve bi-fazlike ammen sivâke. Allâhümma’âfir lî maâfiraten tuslihu bihâ åe’nî fi’d-dâreyni ve’rhamnî rahmeten es’adü bihâ fi’d-dâreyni ve tüb aleyye tevbeten nasûhan lâ-enküsühâ ebeden ve elzimni’l-istikâmete lâ-ezîâu anhâ ebeden. Allâhümme es’elüke 277 Ölmen nâfian ve rizkan vâsian ve åifâen min-külli dâin. Allâhümme es’elüke’l-afve ve’l-âfiyete fî-dînî ve dünyâye ve ehlî ve mâlî. Allâhümme innî es’elüke’l-hüdâ ve’t-tükâ ve’l-afêfe ve’l-gÖnâ. Allâhümme innî es’elüke kalben selîmen ve lisânen sâdikan. Allâhümme innî es’elüke’s-sÖhhate ve’l-Öffete ve’l-emânete ve husne’l-huluki ve’r-rÖzâ bi’l-kaderi. Allâhümme innî es’elüke’t-tayyibâti ve terke’l-münkerâti ve hubbe’l-mesâkîni ve en-tetûbe aleyye ve taâfira lî ve terhamenî. Allâhümme innî eûzü bike min-Ölmin lâ-yenfeu ve min-kalbin lâ-yahåeu ve min-nefsin lâ-teåbeu ve min-duâin lâ-yüsmau. Allâhümme innî eûzü bike mine’l-hÖyâneti ve’l-küfri ve’å-åirki ve’å-åikâki ve’n-nifâki ve’s-sem’ati ve’r-riyâi ve sûi’l-ahlâk. Allâhümme innî eûzü bike mine’l-hemmi ve’l-huzni ve mine’l-aczi ve’l-keseli ve’l-cübni ve’l-buhli ve’l-kasveti ve’l-gafleti ve’z-zilleti ve’l-meskeneti. Allâhümme innî eûzü bike min en-azleme ev uzleme. Allâhümme innî eûzü bike mine’l-ismi ve minazâbi’n-nâri ve min-azâbi’l-kabri ve min-fitneti’l-gÖnâ ve fitneti’l-fakri. Allâhümme innî eûzü bike min-cehdi’l-belâi ve deraki’å-åekâi ve sûi’lkazâi ve åemâteti’l-a’dâi. Allâhümme innî eûzü bike min-zevâli ni’metike ve tahavvüli âfiyetike ve fücâeti nÖkmetike ve cemîÖ sahatike. Allâhümme innî eûzü bike mine’l-me’semi ve’l-maârami. Allâhümme innî eûzü bike min-yevmi’s-sûi ve min-ley278 leti’s-sûi ve min-sâati’s-sûi ve min-sâhibi’s-sûi ve min-câri’s-sûi. Allâhümme fâtÖra’s-semâvâti ve’l-ardi âlime’l-gaybi ve’å-åehâdeti rabbe külli åey’in ve melîkehû eåhedü en-lâ-ilâhe illâ ente eûzü bike min-åerri nefsî ve åerri’å-åeytâni ve åirkihî. Allâhümme inneke kulte üd’ûnî estecib leküm ve inneke lâ-tuhlifü’l-mîâd ve innî es’elüke ke-mâ hedeytenî li’l-islâmi en-lâ-tenziahû minnî hattâ teteveffânî ve ene müslimün. Allâhümme tahhir kalbî mine’n-nifâkÖ ve amelî mine’r-riyâi ve lisânî mine’l-kezibi ve aynî mine’l-hÖyâneti fe-inneke ta’lemü hâinete’l-a’yun ve mâ tuhfi’s-sudûr. Allâhümme’rhamnî bi-terki’l-meâsî ebeden mâ ebkaytenî verhamnî en-etekellefe mâ lâ-ya’nînî ve’rzuknî husne’n-nazari fî-mâ yurdîke annî. Allâhümme’stür avrâtî ve êmin rav’âtî va’hfaznî min-beyni yedeyye ve min-halfî ve an-yemînî ve an-åimâlî ve min-fevkî ve eûzü bike. Allâhümme min-en-uâtâle min-tahtî. Allâhümmec’alnî mine’llezîne izâ ahsenû istebåirû ve izâ esâû istaâfirû. Allâhümme âfinî fî-bedenî Allâhümme âfinî fîsem’î Allâhümme âfinî fî-basarî lâ-ilâhe illâ ente Allâhümmaâfir lî cemîa mâ mazâ min-zenbî va’sÖmnî fî-mâ bakÖye min-umrî ve’rzuknî amelen zâkiyen terzâ bihî annî. Allâhümme lâ-tekilnî ilâ nefsî tarfete aynin ve lâ-tenzi’ minnî sâliha mâ-a’taytenî. Allâhümmaâfir lî mâ kaddemtü vemâ ahhartü ve-mâ esrartü ve-mâ a’lentü ve-mâ 279 ente a’lemü bihî minnî ente’l-mukaddimü ve ente’l-muahhÖrü ve ente alâ külli åey’in kadîr lâ-ilâhe illâ ente. Allâhümmeftah mesâmia kalbî li-zikrike verzuknî tâateke ve tâate rasûlike ve amelen bi-kitâbike. Allâhümmenfa’nî bi-mâ allemtenî ve allimnî mâ-yenfeunî verzuknî Ölmen tenfeunî bihî. Allâhümme zidnî Ölmen ve lâ-tüziâ kalbî ba’de en-hedeytenî ve heb lî min-ledünke rahmeten inneke ente’l-vehhâb. Allâhümme kanni’nî bi-mâ razaktenî ve bârik lî fîhi ve ahlif aleyye külle gâibetin lî bi-hayrin. Allâhümme êti nefsî takvâhâ ve zekkihâ ente hayru men zekkâhâ ente veliyyühâ ve mevlâhâ. Allâhümmaâfir lî zenbî ve vessi’ li fî-rizkî ve bârik lî fî-mâ razaktenî. Allâhümme ahsin âkÖbetenâ fi’l-ümûri küllihâ ve ecirnâ min-hÖzyi’d-dünyâ ve azâbi’l-âhÖrati. Allâhümme ellif beyne kulûbinâ ve aslih zâte beyninâ ve’hdinâ sübüle’s-selâmi ve neccinâ mine’z-zulümâti ile’n-nûri ve cennibne’l-fevâhÖåa mâ zahera minhâ ve-mâ betan. Allâhümme’bsut aleynâ min berekâtike ve rahmetike ve fazlike ve rÖzkÖke. Allâhümmaâfir lenâ verhamnâ ve tüb aleynâ inneke ente’t-tevvâbü’r-rahîm. Allâhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli Muhammedin ke-mâ salleyte alâ ãbrâhîme ve alâ âli ãbrâhîme inneke hamîdün mecîd. Allâhümme bârik alâ Muhammedin ve alâ âli Muhammedin ke-mâ bârakte alâ ãbrâhîme ve alâ âli ãbrâhîme inneke hamîdün mecîd. 280 $OODK KHU WUO HNVLNOLNWHQ X]DNWÖU +DPG $OODK·D PDKVXVWXU $OODK·WDQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU$OODKE\NWU%WQJoYHNXYYHWæDQÖ \FHRODQ$OODK·DDLWWLU $OODK·WDQEDæNDKLoELULODK\RNWXU2WHNWLUKLo ELURUWDâÖ\RNWXU0ONRQXQGXU+DPGRQDPDK VXVWXU'LULOWLU|OGUU+D\ÖUDQFDNRQXQHOLQGH GLU2KHUæH\HJF\HWHQGLU+DPG$OHPOHULQ 5DEEL 5DKPkQ 5DKvP KHVDS YH FH]D DKLUHW JQQQPDOLNL$OODK·DPDKVXVWXU$OODKÖP<DO QÖ]VDQDLEDGHWHGHUL]YH\DOQÖ]VHQGHQ\DUGÖPGL OHUL]%L]LGRâUX\RODNHQGLOHULQHQLPHWYHUGLNOHUL QLQ\ROXQDLOHW*D]DEDXâUD\DQODUÖQYHVDSÖNODUÖQ \ROXQDGHâLO5DEELPL]EXQXEL]GHQNDEXOH\OH åSKHVL]NLVHQKHUæH\LLæLWHQYHELOHQVLQ 5DEELPL] %L]L VDQD WHVOLP RODQODUGDQ H\OH 1HVOLPL]GHQGHVDQDWHVOLPROPXæELUPPHWOXW IH\OH %L]H KDFOD LOJLOL YD]LIHOHULPL]L J|VWHU W|Y EHOHULPL]L NDEXO HW åSKHVL] W|YEHOHUL oRN NDEXO HGHQYHoRNPHUKDPHWOLRODQDQFDNVHQVLQ5DE ELPL]åSKHVL]EL]LPDQHWWLN*QDKODUÖPÖ]ÖED âÖæODYHEL]L&HKHQQHPDWHæLQGHQNRUX5DEELPL] 6HQLQLQGLUGLâLQHLPDQHWWLNYH+]3H\JDPEHU·H X\GXN $UWÖN EL]L æDKLWOHUOH EHUDEHU \D] 5DEEL PL]åSKHVL]EL]´5DEELQL]HLQDQÖQµGL\HLPDQD 281 oDâÖUDQ GDYHWoL\L .XU·DQ·Ö LæLWWLN YH LPDQ HWWLN 5DEELPL]EL]LPJQDKODUÖPÖ]ÖEDâÖæODN|WONOH ULPL]L |UW FDQÖPÖ]Ö L\LOHUOH EHUDEHU DO 5DEELPL] 3H\JDPEHUOHULQH YDGHWWLâLQ æH\OHUL EL]H GH LKVDQ HW YH NÖ\DPHW JQQGH EL]L UH]LO HWPH æSKHVL] VHQYDGLQGHQG|QPH]VLQ (\5DEELPL](âHUXQXWXU\DGD\DQÖOÖUVDNEL]L VRUXPOX WXWPD (\ 5DEELPL] %L]H EL]GHQ |QFH NLOHUH \NOHGLâLQ JLEL DâÖU \N \NOHPH (\ 5DE ELPL] %L]H JFP]Q \HWPHGLâL æH\OHUL GH \N OHPH %L]L DIIHW EL]L EDâÖæOD EL]H DFÖ 6HQ EL]LP 0HYOkPÖ]VÖQãQNDUFÖWRSOXPDNDUæÖEL]H\DUGÖPHW 5DEELPL]%L]LGRâUX\RODLOHWWLNWHQVRQUDNDOSOHUL PL]LVDSWÖUPDEL]HUDKPHWLQGHQYHUåSKHVL]VHQ oRNEDâÖæOD\DQVÖQ 5DEELPL] %L]LP JQDKODUÖPÖ]Ö YH LæLPL]GHNL DæÖUÖOÖNODUÖPÖ]Ö EDâÖæOD YH \ROXQGD D\DNODUÖPÖ]Ö VDâODPODæWÖUãQNDUFÖWRSOXPDNDUæÖEL]H\DUGÖPHW 5DEELPL]%L]LLQNDUFÖODUÖQHOLQGHILWQH\HGæU PH5DEELPL]%L]LEDâÖæODåSKHVL]VHQJoYH KLNPHW VDKLELVLQ (\ 5DEELPL] EL]L ]DOLPOHU WRS OXOXâXQXQEDVNÖYHæLGGHWLQHPDUX]EÖUDNPD%L]L UDKPHWLQOHRNkILUOHUWRSOXOXâXQGDQNXUWDU 5DEELPL] %L] NHQGLPL]H ]XOPHWWLN (âHU EL]L EDâÖæODPD]YHEL]HPHUKDPHWHWPH]VHQPXWODND KVUDQDXâUD\DFDâÖ] 282 5DEELPL] %L] LPDQ HWWLN EL]L EDâÖæOD YH EL]H PHUKDPHWHW6HQHQL\LPHUKDPHWHGHQVLQ 5DEELPL]<DOQÖ]FDVDQDWHYHNNOHWWLN\DOQÖ] FDVDQD\|QHOGLN'|QæGHDQFDNVDQDGÖU5DE ELPL]1XUXPX]XWDPDPOD%L]LEDâÖæODæSKHVL] VHQLQ KHU æH\H JFQ \HWHU 5DEELP *|QOPH JHQLæOLNYHUYHLæLPLNROD\ODæWÖU 5DEELP0XKDNNDNNLEHQNHQGLPH]XOPHWWLP EHQLEDâÖæOD6HQGHQEDæNDKLoELULODK\RNWXU6HQ KHUWUOQRNVDQGDQX]DNVÖQ0XKDNNDNNLEHQ]D OLPOHUGHQ ROGXP EHQL EDâÖæOD PHUKDPHW EX\XU 6HQHQL\LPHUKDPHWHGHQVLQ 5DEELP ãOPLPL DUWÖU YH EHQL VDOLKOHUH HUGLU 5DEELP%DQDWHUWHPL]ELUQHVLOOXWIHWåSKHVL] VHQGXDODUÖLæLWHQVLQ 5DEELP%HQLYHVR\XPGDQJHOHFHNOHULQDPD] NÖODQODUGDQ H\OH 5DEELPL] 'XDPÖ]Ö NDEXO H\OH 5DEELPL] %L]H J|]P] D\GÖQODWDFDN HæOHU YH QHVLOOHUYHU%L]LWDNYDVDKLSOHULQH|QGHUNÖO5DE ELP%DQDKNPYHKLNPHWYHUYHEHQLVDOLKOHUH HUGLU5DEELP%HQLEHUHNHWOLELUNRQXPD\HUOHæ WLU6HQNRQXNHGHQOHULQHQKD\ÖUOÖVÖVÖQ %DQD 0VOPDQFD |OPH\L QDVLS H\OH YH EHQL VDOLKOHUDUDVÖQDGDKLOH\OH(\5DEELPL]%L]HELU UDKPHWLQGHQYHUYHLæLPL]GHEL]HoÖNÖæ\ROXQXJ|V 283 WHU%L]HEXGQ\DGDGD$KLUHWWHGHL\LOLN\D]%L] JHUoHNWHQ VDQD \|QHOGLN (\ 5DEELPL] %L]H ERO VDEÖU YHU YH EL]LP FDQÖPÖ]Ö PVOPDQ RODUDN DO 5DEELPL]%L]HEROVDEÖUYHU<ROXQGDD\DNODUÖPÖ ]Ö VDELW NÖO YH LQNDUFÖ WRSOXPD NDUæÖ EL]H \DUGÖP HW 5DEELP åH\WDQODUÖQ \|QOHQGLUPHOHULQGHQ YH EDQD \DNODæPDODUÖQGDQ VDQD VÖâÖQÖUÖP 5DEELP %DQDOXWIHWWLâLQQLPHWHNDUæÖOÖNRODUDNDVODPF ULPOHUHDUNDoÖNPD\DFDâÖP5DEELP%HQL]DOLP OHU WRSOXPXQD GDKLO HWPH 5DEELP %R]JXQFXODU WRSOXOXâXQD NDUæÖ EDQD \DUGÖP HW (\ 5DEELPL] 6HQLQ UDKPHWLQ YH LOPLQ KHU æH\L NXæDWÖU 7|YEH HGHQOHULQYHVHQLQ\ROXQDX\DQODUÖEDâÖæODYHRQOD UÖFHKHQQHPD]kEÖQGDQNRUX(\5DEELPL]2QODUÖ GD RQODUÖQ EDEDODUÖQGDQ HæOHULQGHQ YH VR\ODUÖQ GDQL\LRODQODUÖGDYDDGHWWLâLQ$GQFHQQHWOHULQH NR\åSKHVL]VHQPXWODNJoVDKLELVLQKNPYH KLNPHWVDKLELVLQ2QODUÖN|WONOHUGHQNRUX6HQ R JQ NLPL N|WONOHUGHQ NRUXUVDQ RQD UDKPHW HWPLæ ROXUVXQ (\ 5DEELP %HQL EDQD YH DQD EDEDPD YHUGLâLQ QLPHWOHUH æNUHWPH\H YH UD]Ö RODFDâÖQL\LLæOHU\DSPD\D\|QHOWYHEHQLUDKPH WLQOHVDOLKNXOODUÖQÖQDUDVÖQDNDW5DEELP$QQHP EDEDPNoNNHQEHQLQDVÖO\HWLæWLUPLæOHUVHæLP GL VHQ GH RQODUD DFÖ 5DEELPL] +HVDS JQQGH 284 EHQL DQQHEDEDPÖ YH EWQ PPLQOHUL EDâÖæOD (\ 5DEELPL] %L]GHQ FHKHQQHP D]DEÖQÖ X]DNODæ WÖUJHUoHNWHQRQXQD]DEÖVUHNOLGLU6HQEL]LPYH OLPL]VLQ$UWÖNEL]LEDâÖæODYHEL]HDFÖ6HQHQL\L EDâÖæOD\DQVÖQ (\ 5DEELPL] %L]L YH EL]GHQ |QFH LPDQ HWPLæ RODQ NDUGHæOHULPL]L EDâÖæOD .DOSOHUL PL]GH LPDQ HGHQOHUH NDUæÖ KLoELU NLQ EÖUDNPD (\5DEELPL]åSKHVL]VHQoRNHVLUJH\LFLVLQoRN PHUKDPHWOLVLQ (\NDOSOHULHYLULSoHYLUHQ$OODKÖP.DOELPLGL QLQGHVDELWNÖO$OODKÖP6HQLVHYPH\LVHQLVHYHQ OHULVHYPH\LYHVDQD\DNÖQNÖODFDNKHULæLVHYPH\L EDQDQDVLSHWPHQLQL\D]HGL\RUXP$OODKÖP%L]H LPDQÖVHYGLUYHRQXEL]HJ]HOJ|VWHU.IUGHQ IDVÖNOÖNWDQYHLV\DQGDQQHIUHWHWWLU%L]LGRâUX\RO GDRODQODUGDQH\OH$OODKÖP6HQEHQLP5DEELP VLQ 6HQGHQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU %HQL \DUD WDQVHQVLQEHQVHQLQNXOXQXP*FP\HWWLâLQFH VDQDYHUGLâLPV|]YHDKGLPHEDâOÖNDODFDâÖPãæ OHGLâLPJQDKODUÖQæHUULQGHQVDQDVÖâÖQGÖPãKVDQ HWWLâLQ QLPHWOHUL LNUDU HGL\RUXP JQDKODUÖPÖ GD LWLUDI HGL\RUXP %HQL DIIHW oQN VHQGHQ EDæND KLoNLPVHJQDKODUÖDIIHGHPH] $OODKÖP 6HQGHQ ELOGLâLP YH ELOPHGLâLP JHo PLæYHJHOHFHNWHNLWPKD\ÖUODUÖQL\D]HGL\RUXP 285 %LOGLâLPYHELOPHGLâLPJHoPLæYHJHOHFHNWHNLWP æHUOHUGHQGHVDQDVÖâÖQÖ\RUXP6HQGHQFHQQHWLYH RQDXODæWÖUDFDNKHUWUOV|]ILLOYHDPHOLQDVLSHW PHQLGLOL\RUXP&HKHQQHPGHQYHRQDJ|WUHFHN KHUWUOV|]ILLOYHDPHOGHQGHVDQDVÖâÖQÖ\RUXP $OODKÖP.XOXQYHHOoLQ+]0XKDPPHG·LQVHQGHQ LVWHGLâLEWQKD\ÖUODUGDQEHQGHLVWL\RUXP.XOXQ YH HOoLQ +] 0XKDPPHG·LQ VDQD VÖâÖQGÖâÖ EWQ æHUOHUGHQEHQGHVDQDVÖâÖQÖ\RUXP $OODKÖP %HQL LæOHULQ HQ J]HOLQH YH DKODNÖQ HQJ]HOLQHHULæWLU%XQODUDDQFDNVHQHULæWLULUVLQ .|WLæOHUGHQYHN|WDKODNWDQEHQLNRUX%XQODU GDQGDEHQLDQFDNVHQNRUXUVXQ $OODKÖP%DQDKHODOLOH\HWLQHUHNKDUDPGDQVD NÖQPD\ÖVDQDLWDDWOH\HWLQHUHNJQDKODUGDQX]DN NDOPD\ÖQDVLSHWYHOXWIXQODEHQLEDæNDODUÖQDPXK WDoHWPH $OODKÖP%HQL|\OHELUEDâÖæODNLLNLFLKDQGDGD GXUXPXPG]HOVLQ %DQD|\OHELUUDKPHWHWNLLNLFLKDQGDGDPXW OX ROD\ÖP g\OH LoWHQ ELU W|YEH QDVLS HW NL RQX ELU GDKD HEHGL\HQ ER]PD\D\ÖP YH EDQD |\OH ELU LVWLNDPHWYHUNLHEHGL\HQEXGRâUXOWXGDQVDSPD \D\ÖP $OODKÖP 6HQGHQ ID\GDOÖ LOLP ERO UÖ]ÖN YH KHU GHUGHGHYDQL\D]HGL\RUXP 286 $OODKÖP'LQLGQ\HYLKD\DWÖPLOHDLOHPYHPD OÖPLoLQ6HQGHQEHUHNHWYHVDâOÖNQL\D]HGL\RUXP $OODKÖP6HQGHQKLGD\HWWDNYDLIIHWYH\HWHUOL OLNYHUPHQLQL\D]HGL\RUXP $OODKÖP6HQGHQWHVOLPROPXæELUNDOEYHGRâUX ELUOLVDQQL\D]HGL\RUXP $OODKÖP 6HQGHQ KD\ÖUODU LæOHPH\L N|WONOHUL WHUNHWPH\L\RNVXOODUÖVHYPH\LEHQLEDâÖæODPDQÖ YHEDQDPHUKDPHWHWPHQLQL\D]HGL\RUXP $OODKÖP )D\GDVÖ] LOLPGHQ NRUNPD\DQ NDOS WHQGR\PD\DQQHILVWHQYHNDEXOROPD\DQGXDGDQ VDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP+Ö\DQHWWHQNIUGHQæLUNWHQãVODP·ÖQ HPLU YH \DVDNODUÖQD NDUæÖ JHOPHNWHQ PQDIÖNOÖN WDQ J|VWHULæWHQ UL\DGDQ YH N|W DKOkNWDQ VDQD VÖâÖQÖUÖP $OODKÖP 6ÖNÖQWÖGDQ ]QWGHQ DFL]OLNWHQ WHPEHOOLNWHQ NRUNDNOÖNWDQ FLPULOLNWHQ NDOS ND WÖOÖâÖQGDQ JDIOHWWHQ ]LOOHWWHQ PHVNHQHWWHQ VDQD VÖâÖQÖUÖP $OODKÖP=XOPHWPHNWHQGH]XOPHXâUDPDNWDQ VDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP*QDKWDQFHKHQQHPD]DEÖQGDQND ELU D]DEÖQGDQ ]HQJLQOLâLQ ILWQHVLQGHQ IDNLUOLâLQ ILWQHVLQGHQVDQDVÖâÖQÖUÖP 287 $OODKÖPdHNLOPH]EHODODUGDQLV\DQDGæPHN WHQ J|UOPH] ND]DGDQ YH GæPDQODUÖ VHYLQGLUH FHNPXVLEHWOHUGHQVDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP9HUGLâLQQLPHWOHULQVRQEXOPDVÖQGDQ YHUGLâLQ VDâOÖN YH DIL\HWLQ JLWPHVLQGHQ D]DEÖQÖQ DQVÖ]ÖQJHOPHVLQGHQYHKHUWUOJD]DEÖQGDQVDQD VÖâÖQÖUÖP $OODKÖP *QDKODUGDQ YH PDVL\HWOHUGHQ VDQD VÖâÖQÖUÖP $OODKÖP *QQ JHFHQLQ YH KHU DQÖQ N|WO âQGHQ N|W DUNDGDæWDQ N|W NRPæXGDQ VDQD VÖâÖQÖUÖP (\*|NOHULQYH\HULQ\DUDWÖFÖVÖJL]OLYHDoÖNKHU æH\L ELOHQ KHU æH\LQ 5DEEL YH 6DKLEL RODQ $OOD KÖP6HQGHQEDæNDKLoELULODKROPDGÖâÖQDæHKDGHW HGHUQHIVLPLQæHUULQGHQåH\WDQÖQYH\DQGDæODUÖ QÖQæHUULQGHQVDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP6HQ¶%DQDGXDHGLQGXDQÖ]DNDUæÖOÖN YHUH\LP· EX\XUGXQ 6HQ DVOD YDGLQGHQ G|QPH] VLQ%HQLãVODP·DLOHWWLâLQJLEL0VOPDQNDOPD\Ö YH0VOPDQRODUDN|OPH\LQDVLSH\OH $OODKÖP%DQDVÖKKDWLIIHWHPDQHWJ]HODK ODNYHWDNGLUHUÖ]DYHUPHQLLVWL\RUXP 288 $OODKÖP.DOELPLQLIDNWDQDPHOLPLUL\DGDQGL OLPL\DODQGDQJ|]PKÖ\DQHWWHQWHPL]OHdQN VHQJ|]OHULQKDLQEDNÖæODUÖQÖYHNDOSOHULQVDNODGÖN ODUÖQÖELOLUVLQ $OODKÖP +D\DWWD NDOGÖâÖP VUHFH PDVL\HWOHUL WHUNHWPHPNRQXVXQGDEDQDDFÖ*HUHNVL]VÖNÖQ WÖODUDGæPHPHPNRQXVXQGDGDEDQDDFÖ%DQD UÖ]DQDXODæWÖUDFDNEDVÖUHWYHU $OODKÖP$\ÖSODUÖPÖ|UWNRUNWXNODUÖPGDQHPLQ H\OH %HQL |QPGHQ DUNDPGDQ VDâÖPGDQ VR OXPGDQ YH VWPGHQ JHOHELOHFHN KHU WUO WHKOL NH\HNDUæÖPXKDID]DEX\XU $OODKÖP$QVÖ]ÖQDOWÖPÖ]GDQJHOHFHNELUWHKOLNH LOHKHODNROPDNWDQGDVDQDVÖâÖQÖUÖP $OODKÖP%HQLJ]HOOLNOHULæOH\LSPMGHVLQHQDLO RODQODUGDQ N|WON LæOHGLNOHULQGH GH EDâÖæODQPD GLOH\HQOHUGHQH\OH $OODKÖP %HGHQLPH VDâOÖN YH DIL\HW YHU $OOD KÖP.XODâÖPDVDâOÖNYHDIL\HWYHU$OODKÖP*| ]PHVDâOÖNYHDIL\HWYHU6HQGHQEDæNDKLoELULODK \RNWXU $OODKÖP *HoPLæWH LæOHGLâLP WP JQDKODUÖPÖ EDâÖæODgPUPQJHUL\HNDODQNÖVPÖQGDGDEHQL JQDKLæOHPHNWHQPXKDID]DEX\XU%DQDUD]ÖROD FDâÖQWHUWHPL]LæOHU\DSPD\ÖQDVLSH\OH 289 $OODKÖP %HQL J|] DoÖS NDSD\DFDN NDGDU ELOH ROVDQHIVLPHEÖUDNPD%DQDOWIHWWLâLQJ]HOOLNOHUL EHQGHQoHNLSDOPD $OODKÖP*L]OLYH\DDoÖNRODUDNJHoPLæWHLæOHGL âLPYHJHOHFHNWHLæOH\HELOHFHâLPYHVHQLQEHQGHQ GDKD L\L ELOGLâLQ EWQ JQDKODUÖPÖ EDâÖæOD 6HQ GLOHGLâLQL|QHDOÖUGLOHGLâLQLJHULEÖUDNÖUVÖQ6HQLQ KHU æH\H JFQ \HWHU 6HQGHQ EDæND KLoELU LODK \RNWXU $OODKÖP .DOELPLQ IUHNDQVODUÖQÖ ]LNULQH Do 6DQD YH 5DVXOQH LWDDW HWPH\L YH NLWDEÖQOD DPHO HWPH\LQDVLSH\OH $OODKÖP %DQD |âUHWWLNOHULQGHQ \DUDUODQPDPÖ QDVLS H\OH EDQD ID\GDOÖ RODFDN æH\OHUL |âUHW YH \DUDUVDâOD\DFDNLOLPOWIH\OH $OODKÖPãOPLPLDUWÖU%HQLKLGD\HWHXODæWÖUGÖN WDQVRQUDNDOELPLHâULOWPH%DQDUDKPHWLQGHQOW IHW0XKDNNDNNLVHQoRNOWXINDUVÖQ $OODKÖP %DQD OWIHWWLâLQ UÖ]NÖ EHUHNHWOL NÖO YH EHQLNDQDDWNDUH\OH(OGHHGHPHGLNOHULPLQ\HULQL KD\ÖUOÖELUæHNLOGHGROGXU $OODKÖP%DQDWDNYDYHUYHEHQLDUÖQGÖU(QL\L DUÖQGÖUDQ VHQVLQ 6HQ EHQLP \DUGÖPFÖP YH PHY ODPVÖQ 290 $OODKÖP*QDKÖPÖEDâÖæODUÖ]NÖPÖEROODæWÖUYH YHUGLâLQUÖ]NÖKDNNÖPGDEHUHNHWOLNÖO $OODKÖP%WQLæOHULPL]LQVRQXFXQXJ]HOH\OH %L]L GQ\D SHULæDQOÖâÖQGDQ YH $KLUHW D]DEÖQGDQ NRUX $OODKÖP%LUELULPL]HNDUæÖNDOSOHULPL]LÖVÖQGÖUYH DUDPÖ]Ö G]HOW %L]L EDUÖæ \ROODUÖQD LOHW .DUDQOÖN ODUGDQD\GÖQOÖâDNDYXæWXU%L]LJL]OLYHDoÖNEWQ N|WONOHUGHQNRUX $OODKÖP ãEUDKLP YH DLOHVLQH UDKPHW HWWLâLQ JLEL(IHQGLPL]+]0XKDPPHGYHDLOHVLQHGHUDK PHWHWãEUDKLPYHDLOHVLQLPEDUHNNÖOGÖâÖQJLEL (IHQGLPL]+]0XKDPPHGYHDLOHVLQLPEDUHNNÖO 6HQ|YJ\HOD\ÖNVÖQæDQÖ\FHRODQVÖQ $OODKÖP%L]HEROEHUHNHWUDKPHWL\LOLNYHUÖ]ÖN YHU $OODKÖP%L]LEDâÖæOD%L]HPHUKDPHWHWYHW|Y EHOHULPL]LNDEXOH\OHåSKHVL]VHQW|YEHOHULoRN NDEXOHGHQYHoRNPHUKDPHWHGHQVLQ $OODKÖPãEUDKLPYHDLOHVLQHUDKPHWHWWLâLQJLEL (IHQGLPL] +]0XKDPPHG YH DLOHVLQH GH UDKPHW HW 6HQ |YJ\H OD\ÖNVÖQ æDQÖ \FH RODQVÖQ ãEUD KLP YH DLOHVLQL PEDUHN NÖOGÖâÖQ JLEL (IHQGLPL] +] 0XKDPPHG VDY YH DLOHVLQL PEDUHN NÖO 6HQ|YJ\HOD\ÖNVÖQæDQÖ\FHRODQVÖQ 291 .Ç%(ã08$==$0$·<$9('$('(5.(1 ì tì `î Xê Nî Çvê < ì ë ]î Xê 3 ê î ê ìaî 7ê î R ê ¥ `ēë ]NÇê îê ï ë ê ]î Xê : ê âî ì Çä ê áì Çvê "Ç ì ì vNÇ ê î ë _î Eê ì_î ì í Xê Kê ê ëtì7gEê â ê ë ìô êG.Ç âä ¥ ê ;ê Ñî Çê gqê iê _¥ !Ç ì ;ê gê_ì7í vê ìN ì Lê ì ì. ê ëtÀg ê ëtRg ãë êtEî äê ëøÇ Þê êtÀê âä ê î vê ìNäê âä ê ä ê ä ê î áê wê pê ä Éê ¥ Lë ï ê P ê wê ;î ïÇ ê ê bê äê ê ï ê àê î ; ê ãë êt;î ä ê ÈÇ ê ãë êtî E ¥ ìÇ a ì Wì Xê Nî Çķì í ]ì Xê Nî Çìøgì7 ï Allâhümme lâ tec’alhü âhÖra’l-ahdi min-beytike’l-harâmi ve in-ce’altehû fe-avvÖznî anhü’l-cennete yâ erhame’r-râhimîn. Êibûne âbidûne li-rabbinâ hâmidûne ve li-rahmetihî kâsidûne sadakallâhü va’dehû ve nasara abdehû ve hezeme’l-ahzâbe vahdehû ve lâ-havle ve lâ-kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi’l-azîm. 0kQkVÖ$OODKÖP%H\WO+DUDP·ÖQÖVRQ]L\DUH WLP H\OHPH (âHU VRQ ]L\DUHWLP LVH EDQD NDUæÖOÖ âÖQGDFHQQHWLQLQDVLEH\OHH\PHUKDPHWOLOHULQHQ PHUKDPHWOLVL<D5DEELVHQLQNXOXQRODUDNG|Q \RUX]DQFDN5DEELPL]HKDPGHGHUYHRQXQUDK PHWLQLNDVGHGHUL]2YDGLQGHVDGÖNWÖUNXOXQD\DU GÖPHGHUGæPDQODUÖQÖWHNEDæÖQDSHULæDQHGHU %WQJoYHNXYYHWæDQÖ\FHRODQ$OODK·DDLWWLU 292 0('ã1(ã0h1(99(5(·<(*ã5ãå'8$6, ì <ë tNg à ¬ ì7ķ¥ ]ê Eê î _ë Rî gKê ±ê ìa;î äê |ë ì`î Rê äê ê ìaí ìbê áë vê ;Ç ê uê p¦ ¥ `ēë ]NÇê ì Kì ì uê Xê Nî Ç ê Rì gbç gRê Çê äê ±Ñì g_¥ NÇ ê Rì Hì iç qê gLê äì ë ]î Xê :Ç ±ÈÇ î äê ±a ì ^ê Nî Ç áê î qê Zê Vê Tî ^ë Nî Ç iì Eg Èo ê Zê Sê ì7 q ê wì ìôgZê Nî Ç ê Rì ì_]î Xê :Ç î äê Allâhümme hâzâ haramü nebiyyike ve mehbitu vahyike femnün aleyye bi’d-dühûli fîhi. Vec’alhü vikâyeten lî mine’n-nâri ve emânen mine’l-azâbi vec’alnî mine’l-fâizîn bi-åefâati’l-mustafâ yevme’l-meâb 0kQkVÖ $OODKÖP %XUDVÖ VHQLQ SH\JDPEHULQLQ KDUHPLGLU 6HQLQ YDK\LQLQ LQGLâL PEDUHN EHOGH GLU%XJ]HOEHOGH\LEHQLPLoLQ&HKHQQHP·HNDU æÖVLSHUD]DEDWHPLQDWNÖO $OODKÖP%DQDUDKPHWNDSÖODUÖQÖDo5HVXOQQ ]L\DUHWLQLQDVLSH\OH6DOLKNXOODUÖQDOWIHWWLâLQJ ]HOOLNOHULEDQDGDLKVDQH\OH(IHQGLPL]LQæHIDDWLQH EHQLGHQDLOH\OH 3(<*$0%(5()(1'ã0ã=ã6(/Ç0/$0$ ê N ±ëë 8gMê vê 7ê ä ê î Ñê ä ê áë ü ê ìøÇië . ê ¬ ì_¥ NÇg`ê q¬ Çê ê aî ]ê E ¥ Çê ê Aë Ñg ê NÇ ±ìøÇà ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ê qê ê aî ]ê E ¥ äë 293 ê NÇ ±ìøÇha ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ê ì;g ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ê ]ì <g ê qê ê aî ]ê E ±ìøÇa ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ±ìøÇķ¥ ììbgqê ê aî ]ê E ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ±ìøÇķ¥ Zì Àg ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ê qê ê aî ]ê E ê > ±ìøÇì ]î < ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ê î <g ¥ äë ê NÇ ì vî E ±ìøÇÔ ê Ñ ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ê bë gqê ê aî ]ê E ¥ äë ê NÇ ±ìøÇķì ;î ä ê áë ü ê êGRì Çê gqê ê aî ]ê E ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ±øÇ î ì Rê gqê ê aî ]ê E ê áë ü ë ãë Ñg ê É]¦ TN ¥ Çê ê ê <Ç ¥ äë ê NÇ ±øÇ ê áë ü ë ë ]ê Aê Ñî Çê î Rê gqê ê aî ]ê E ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ±øÇ ê áë ü ê É]¦ TN ë êë _q¥ Òê î Rê gqê ê aî ]ê E ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ¥ ê î Rê gqê ê aî ]ê E ±øÇ ê áë ü ë ë Kê ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ±øÇ ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ë ë Rê v¥ Mê î Rê gqê ê aî ]ê E ¥ äë ê NÇ ±øÇ ê î Rê gqê ê aî ]ê E ê áë ü ê Éë ]¦ TN ë ë ^ê W¥ E ¥ Çê ¥ ä ê NÇ ±øÇ ê î Rê gqê ê aî ]ê E ê áë ü ê Éë ]¦ TN ¥ Çê ë ë ^ê ]¥ E ¥ ä ê NÇ ± êG]ì Aê vî ^N ê áë ü ê É]¦ TN ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ë Çî êtìaí Ag ¥ äë 294 ê NÇ ± êG[ì ¥ ^N ê áë ü ê Rê ì Çgqê ê aî ]ê E ê É]¦ TN ¥ Çê ë Çî ág ¥ äë ê NÇ ê qê ê aî ]ê E ± êGìaí ì_¥ NÇê 8ê g<g ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ê qê ê aî ]ê E ± êGììbuî ^ë Nî Ç~a ê áë ü ê É]¦ TN ê Zì Bg ¥ Çê ¥ äë ê NÇ ± êG^ì Nê gXê ]î ìNiç . ê î Ñg ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ê qê ê aî ]ê E ¥ äë ê Aë Ñg ê NÇ ì í Ñ ± êG^ì Nê gXê Nî ÇÈ ê áë ü ê É]¦ TN ¥ Çê ê à ê qê ê aî ]ê E ¥ äë ì ê äê ì Bì vî Eê iì ]ê . ~a ê ê äê ì ]ì Aë Ñë äê ì ìôgaê ìbî Çê äê ì ì\ê ìõ]¦ Rê äê ìøÇÊÇ ë ê ]ê Àê ì ) êGXì ) ë _ìaí ìbê äg ê î Çê ì ì7gê Àî Çê äê ì ìNÂ=ê Eê äê té ^ê¥ 1gê ê bê tì ìaí A ê =ê Eê ì [ì ]î <ê Esselâmü aleyke eyyühennebiyyü ve rahmetüllâhi ve berakâtühû Essalâtü vesselâmü aleyke yâ rasûlallâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ habîballâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ halîlallâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ nebiyyallâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ safiyyallâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ hayra halkillâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ nûra aråillâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ emîne vahyillâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ menihtârehullâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ men erselehullâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ men zeyyenehullâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ men åerrefehullâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ men kerramehullâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ men azzamehullâh 295 Essalâtü vesselâmü aleyke yâ men allemehullâh Essalâtü vesselâmü aleyke yâ seyyide’l-mürselîn Essalâtü vesselâmü aleyke yâ imâme’l-müttekîn Essalâtü vesselâmü aleyke yâ hâteme’n-nebiyyîn Essalâtü vesselâmü aleyke yâ åefîa’l-müznibîn Essalâtü vesselâmü aleyke yâ rahmeten li’l-âlemîn Essalâtü vesselâmü aleyke yâ rasûle rabbi’l-âlemîn Salavâtullâhi ve melâiketihî ve enbiyâihî ve rusülihî ve hameleti aråihî ve cemî-i halkÖhî alâ seyyidinâ ve nebiyyinâ Muhammedin ve alâ âlihî ve eshâbihî ecmaîn. 0kQkVÖ (\ 1HEL $OODK·ÖQ VHOkPÖ UDKPHWL YH EHUHNHWL ]HULQHROVXQ (\$OODK·ÖQ5HVXO6DOkWYHVHOkP]HULQHRO VXQ (\$OODK·ÖQ+DELEL6DOkWYHVHOkP]HULQHRO VXQ (\$OODK·ÖQ+DOLOL6DOkWYHVHOkP]HULQHROVXQ (\ $OODK·ÖQ 1HELVL 6DOkW YH VHOkP ]HULQH RO VXQ (\6HoNLQNÖOGÖâÖ6DOkWYHVHOkP]HULQHROVXQ (\ <DUDWÖODQODUÖQ (Q +D\ÖUOÖVÖ 6DOkW YH VHOkP ]HULQHROVXQ (\$UæÖQQXUX6DOkWYHVHOkP]HULQHROVXQ 296 (\$UæÖQQXUX6DOkWYHVHOkP]HULQHROVXQ (\9DK\LQLHPkQHWHWWLâL6DOkWYHVHOkP]H ULQHROVXQ (\ $OODK·ÖQ VHoWLâL 6DOkW YH VHOkP ]HULQH RO VXQ (\$OODK·ÖQJ|QGHUGLâL6DOkWYHVHOkP]HULQH ROVXQ (\$OODK·ÖQ]L\QHWOHQGLUGLâL6DOkWYHVHOkP]H ULQHROVXQ (\$OODK·ÖQæHUHIOLNÖOGÖâÖ6DOkWYHVHOkP]HUL QHROVXQ (\$OODK·ÖQF|PHUWNÖOGÖâÖ6DOkWYHVHOkP]H ULQHROVXQ (\$OODK·ÖQD]DPHWOLNÖOGÖâÖ6DOkWYHVHOkP]H ULQHROVXQ ´(\$OODK·ÖQDOLPNÖOGÖâÖ6DOkWYHVHOkP]HULQH ROVXQ ´(\ 3H\JDPEHUOHULQ (IHQGLVL 6DOkW YH VHOkP ]HULQHROVXQ ´(\7DNYD6DKLSOHULQLQgQGHUL6DOkWYHVHOkP ]HULQHROVXQ ´(\3H\JDPEHUOHULQ6RQXQFXVX6DOkWYHVHOkP ]HULQHROVXQ 297 ´(\ *QDKNDUODUÖQ æHIDDWoLVL 6DOkW YH VHOkP ]HULQHROVXQ ´(\ÇOHPOHUH5DKPHW2ODUDN*|QGHULOHQ6DOkW YHVHOkP]HULQHROVXQ ´(\ ÇOHPOHULQ UDEELQLQ HOoLVL 6DOkW YH VHOkP ]HULQHROVXQ $OODK·ÖQ0HOHNOHULQLQ1HELOHULQLQ5DVOOHULQLQ $UæÖWDæÖ\DQODUÖQ%WQPDKOXNDWÖQVDODWÖ(IHQGL PL] YH 1HELPL] RODQ 0XKDPPHG DOH\KLVVHOkPÖQ ]HULQH ROVXQ HOLQLQ YH DVKkEÖQÖQ KHSVL ]HULQH ROVXQ +=(%Ô%(.ã5()(1'ã0ã=ã6(/Ç0/$0$ ê N ë _î E ê ëøÇķì Ñê êqtì Tì í ìNÇvé \î 7ê g7ê Çê gqê ê aî ]ê E ê áë ü ¥ Çê ì Aë Ñê iê Zê ìa]<g ê N ê qê ê aî ]ê E ìøÇà ê áë ü ¥ Çê ì Àg ì Aë Ñê hê ;g ê N ìøÇà ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ê N êGì_Rì dî ^ë Nî Ç> ê áë ü ê Rì Çê gqê ê aî ]ê E ¥ Çê ì Aë Ñê Ñì gJ ê N ê Ñg ìøÇà ê áë ü ê qê gqê ê aî ]ê E ¥ Çê 298 Esselâmü aleyke Yâ Ebâ Bekrini’s-sÖddîk radiyallâhu anh Esselâmü aleyke yâ halîfete rasûlillâh Esselâmü aleyke yâ sâhibe rasûlillâh Esselâmü aleyke yâ emîra’l-mü’minîn Esselâmü aleyke yâ yâra ââri rasûlillâh 0kQkVÖ $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ (EXEHNULQLV VÖGGÖNUD $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ +DOLIHVL $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ $UNDGDæÖ $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 0·PLQOHULQ HPLUL $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\5HVOODKÖQPD âDUDDUNDGDæÖ 299 +=g0(5()(1'ã0ã=ã6(/Ç0/$0$ ê N ë Ñg ê ì Ñê Þä ë _î E ê ëøÇ ê áë ü ë qê ê aî ]ê E ë Zê NÇî vë ^ê Eg ¥ Çê ê N êGì_Rì dî ^ë Nî Ç> ê áë ü ê Rì Çê gqê ê aî ]ê E ¥ Çê ì í ì ì7 ø ê N q ë Çvê `ê Dî Çê î Rê gqê ê aî ]ê E ê áë ü ê tNÇ ¥ Çê ì Aë Ñê iê Zê ìa]<g ê N ê qê ê aî ]ê E ìøÇà ê áë ü ¥ Çê ì Àg ì Aë Ñê hê ;g ê N ìøÇà ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ì í ì ì7 ëøÇw¥ Eê Çê î Rê gqê ê aî ]ê E ê N q ê áë ü ê tNÇ ¥ Çê Esselâmü aleyke yâ Ömeru’l-Fârûk radiyallâhu anh Esselâmü aleyke yâ emîra’l-mü’minîn Esselâmü aleyke yâ men ezharallâhu bihiddîn Esselâmü aleyke yâ halîfete rasûlillâh Esselâmü aleyke yâ sâhibe rasûlillâh Esselâmü aleyke yâ men eazzellâhu bihiddîn $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\gPHUHO)kUXN UD $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 0·PLQOHULQ HPLUL $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\$OODK·ÖQGLQLQL NHQGLVL\OHRUWD\DoÖNDUGÖâÖ 300 $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ +DOLIHVL $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ $UNDGDæÖ $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\$OODK·ÖQGLQLQL NHQGLVL\OHD]L]NÖOGÖâÖ %$.Í(+/ã1ã6(/Ç0/$0$ ê N ê âî ì Çg¥bìÇä î \ë ì7 ø ë ÇÁê gB ê áë ü ê êGì_Rì dî Rë áé î Lê ÑÇê Ïê gqê î \ë aî ]ê E ¥ Çê ê ê N ê N ê [ë ;ì ï î \ë aî ]ê E ê áë ü ê áë ü ì [ì ê Nî Çê pî Çê gqê î \ë aî ]ê E ¥ Çê ±~a ¥ Çê â ê N î \ë aî ]ê E ê áë ü ê ëøÇ=¥ À ê ê Àî Çê gqê ê ì í ì_¥ NÇÈg ê ì aî ]ê E ¥ Çê ê ]¥ Aê ä ì aî 7ê ê pî Çê gqê ê N áë ü ¥ Çê ê ]¥ Aê äê ì aî ]ê Eê Hgê Xê 8ê ëøÇ =¥ Àê té ^ê¥ 1ë j ê N áë ü ë Ç =¥ Àê ì í ì_¥ NÇ ÌÇ ê äê îÒÇê gqê ¥ \ë aî ]ê Eê ¥ Çê ê ]¥ Aê äê ì aî ]ê Eê ø ì `ê R¥ Çë gqê ¥ \ë aî ]ê Eê ê ì vî Zì JÇ î ¥ `ēë ]NÇê êGì_Rì dî ^ë Nî Ç Êg ~a ì [ì ê Nî Ç ì pî ï î ¥ `ēë ]NÇê tì Lê vî Yê Nî Ç êGXì ) ê î Çê î `ë Nê ägê ê _Nê vî Zì JÇ Esselâmü aleyküm yâ dâre kavmin mü’minîne ve innâ in-åâallâhü biküm lâhikûne. Esselâmü aleyküm yâ ehle’l-bakî’ Esselâmü aleyküm yâ ashâbe’n-nebiyyi sallallâhu aleyhi ve selleme 301 Esselâmü aleyküm yâ ehle beyti Muhammedin sallallâhu teâlâ aleyhi ve selleme. Esselâmü aleykünne yâ ezvâce’n-nebiyyi sallallâhu aleyhi ve selleme Esselâmü aleykünne yâ ümmehâti’l-mü’minîn. Allâhümmaâfir li-ehli’l-bakî’Öl-garkadi. Allâhümmaâfir lenâ ve lehüm ecmaîn. $OOkK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQL]H ROVXQ (\ P·PLQOHU GL\DUÖãQæDOODKEL]GHVL]HNDYXæDFDâÖ] $OOkK·ÖQVHOkPÖ]HULQL]HROVXQ(\%DNv(KOL $OOkK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQL]H ROVXQ H\ $VKkEÖ 1HEL $OOkK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQL]H ROVXQ H\ (KOL EH\WL 5DVOXOODK $OOkK·ÖQVHOkPÖ]HULQL]HROVXQH\5DVOXOODKÖQ ]HYFHOHUL $OOkK·ÖQVHOkPÖ]HULQL]HROVXQH\0·PLQOHULQ $QQHOHUL $OOkKÖP%DNvHKOLQLEL]LFPOHPL]LDIHW 302 +=260$1()(1'ã0ã=ã6(/Ç0/$0$ ê N ê Z¥ E ë ^îê Eg ê ì Ñê âg ë _î Eê ëøÇ ê ë 7î âg ê áë ü ë qê ê aî ]ê E ¥ Çê ì qê ê aî ]ê E ê N ì Ñ ± q ê áë ü ê _¬ NÇæÐg ¥ Çê ì Àg ì Aë Ñê hê ;g ê N ìøÇà ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ì aê "Ç ì Àg ê î hê ;g ê N ±Ág ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ì Aë Ñê iê Zê ìa]<g ê N ê qê ê aî ]ê E ±ìøÇà ê áë ü ¥ Çê ê N > ê áë ü ê Rì Çê gqê ê aî ]ê E ¥ Çê Esselâmü hü anh. Esselâmü Esselâmü Esselâmü Esselâmü Esselâmü aleyke yâ 2smânü’bnü Affân radÖyallâaleyke aleyke aleyke aleyke aleyke yâ yâ yâ yâ yâ zi’n-nûreyn sâhibe rasûlillâh sâhibe’l-hayâ halîfete Rasûlillâh emîra’l-mü’minîn. $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\2VPDQELQ$I IDQUD $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\LNLQXUXQVD KLEL $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ $UNDGDæÖ 303 $OODK·ÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\+D\DVDKLEL $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVOXOODK·ÖQ +DOLIHVL $OODK·ÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 0·PLQOHULQ HPLUL 8+8'å(+ã'/(5ã1ã6(/Ç0/$0$ ê N ì ê Éë wê .g ê ì Ñ ±ë _î E ê ëøÇ ê áë ü î ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ì Aë Ñê ¥ Eg ê N ±ìøÇà ê qê ê aî ]ê E ê áë ü ¥ Çê ì êt`ê SNÇ ê N ¬ êtìaí Ag ±ÁÇ ê áë ü ê qê ê aî ]ê E ¥ Çê ê N ±ìøÇ êtAê Çê gqê ê aî ]ê E ê áë ü ¥ Çê ì Aë Ñê êtAê Çê gqê ê aî ]ê E ê N ìøÇà ê áë ü ¥ Çê ê N é î : ê ì Ñê y ±ë _î E ê ëøÇ ê qê ê aî ]ê E ê áë ü ê ê 7î ìøÇ êtî Eg ¥ Çê ê N ê ì Ñê > ±ë _î E ê áë ü ê ëøÇ ë ë 7î hë Xê Tî Rg ë qê ê aî ]ê E ê î ^ê E ¥ Çê ê N ê qê ê aî ]ê E ê ^îê E ê ì Ñê âg ±ë _î E ë Ç ê ø ê áë ü ë ë 7î Óg ë ^¥ Bg ¥ Çê ê N ë qê î \ê aî ]ê E té ;ë Çë Áê Ç êt`ê Bg ê áë ü ¥ Çê ê N ¥ ì í ì_¥ NÇÈg ±ê ]¥ Aê ä ê ëøÇ=À ê áë ü ê ê Àî Çê gqê î \ë aî ]ê E ê ì aî ]ê E ¥ Çê ë 304 ê N Ñì Ç ¥tNÇîê [E ê áë ü ë ê Xî ì_Kê ëî 8? ê ^ê ì7 î \ë aî ]ê E î ê Àg ¥ Çê ê ÑÇî ¥ `ēë ]NÇê î `ë Rê g[ê Rê áî vì Mî Çê äê î `ë ê :ê Ñê Ïê ~î Kê ÑÇî äê î `ë _î Eê Ö ê Çî áê vê Mî Çê gqê ê Rì vê Mê ä êGRì vê Mî ï ê ê ]ì Uî Zê ì7 î `ë 7ê Çê 9ê àî wì :î Çê äê Esselâmü aleyke yâ +amzatü radÖyallâhu anh Esselâmü aleyke yâ amme rasûlillâh Esselâmü aleyke yâ seyyide’å-åühedâ Esselâmü aleyke yâ esedallâh Esselâmü aleyke yâ esede rasûlillâh Esselâmü aleyke yâ Abdellâhibne &ahåin radÖyallâhu anh Esselâmü aleyke yâ Mus’abübnü 8meyr radÖyallâhu anh Esselâmü aleyke yâ äemmâsübnü 2smân radÖyallâhu anh Esselâmü aleyküm yâ åühedâe uhud Esselâmü aleyküm yâ ashâbe’n-nebiyyi sallallâhü aleyhi ve sellem Esselâmü aleyküm bi-mâ sabertüm fe-ni’me ukbe’d-dâr Allâhümmerda anhüm ve’r-fa’ derecetehüm ve ekrim makâmehüm ve eczil sevâbehüm bi-fazlike ve keramike yâ ekrame’l-ekramîn. 305 $OODKÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQH\+DP]DUDGÖ\DO ODKDQK $OODKÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5DVXOXOODK·ÖQ $PFDVÖ $OODKÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\åHKLWOHULQ(IHQ GLVL $OODKÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\$OODK·ÖQDVODQÖ $OODKÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 5HVXOOODK·ÖQ DVODQÖ $OODKÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ $EGXOODK ELQ dDKæ $OODKÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ (\ 0XVDE ELQ 8PH\U $OODKÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\åHPPDVHELQ 2VPDQ $OODKÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\8KXGåHKLWOHUL $OODKÖQVHOkPÖ]HULQHROVXQ(\$VKDEÖ1HEv $OODKÖQ VHOkPÖ ]HULQH ROVXQ 6DEÖU YH 6HEDWÖ QÖ]ÖQNDUæÖOÖâÖ+]$OODKVL]OHULoLQ&HQQHWLQGHQH J]HOQLPHWOHUKD]ÖUODPÖæWÖU« 306 3(<*$0%(5()(1'ã0ã=( 9('$('(5.(1 ê ê \ê ìõ]¦ Rê h¬ ì bë ä ±ê a¥ ìbê h¬ ì bë ä ±ê ¬ ì bë gê_]î Xê :Ç î ¥ `ēë ]NÇê ì ì TNÇ ¥ `ēë ]NÇê ¼G ê "g ¥ ßê Ïê gê Eì h¬ ì bë äê ±ê ]ê Aë Ñë äê ßê Áê gaê ìbî Çê äê ê ìôgaê ìbî Çê Hê ì Çäê ê ì\ê ìõ]¦ Rê Hê ì Çäê ±ê ìaí ìbê Hê ì Çäê ê aî Nê ì Ç gê_î ìí ;ê ì ì TNÇ ì ê Eì Hê ì Çäê ê ]ì Aë Ñë äê ±å ê "g ¥ ßê Ïg ê î aë ]î ìN gbê î ì í qê ¥ `ēë ]NÇê ¼G ë î äê Éì vê <ì ïÇ ĭ î 5gê ê ïÇ ì _Nê vî Zì JÇ î ä±å gê_]î Xê :Ç ê Hä ê î ä± ê î Xë Nî Çgê_î ì_í :ê äê êG[ì ¥ ^ë Nî Çiì ^¥ ìôÃê î Rì ì Çuê p¦ î Xê 3î ê ï ê ¥ `ēë ]NÇê î ì í qê äê ±ê ìNAë Ñê áì vê ê ì7 tì `î Xê Nî Ç vê < ê î Hê ì Ç Ïê î Xê Nî Ç gê_Nê ç aìAê G ì î Rê vê "Ç ±ê ]ì Uî Kê äê ê ì_í ^ê ì7 iç ]ê `î Aê ü ì Xê Nî Çäê ê Zî Xê Nî Ç gê_Lî ëÒÑÇî äê ĭ î äê gaîê btNÇ gbê Ï¥ Ñë äê ¼Éì vê <ì ïÇ ¬ 5ì iê aê Kg ì _ìbgCê äî Çê Hê ì Ç êG^ì ìbgJ ê êG^ì ìNgAê êGì_RÂgê ê aî Nê ì Çä ê jë _î Rê Âê ì7ä ê jë ]î M¥ ê 8ê ê aî ]ê Eê ä ê jë ^î ]ê Aî Çê ê Nê ¥ `ēë ]NÇê ê ;ê î Kê jë ^î Mg Êë Ñî ê î Çê gRê äê Êë vî <¥ Çê gRê äê jë Rî ¥tLê gRê Hì vî Zì Jg ê +ì í Ñê jîê bÇê jë _î ]ê Eî Çê gRê äê ¥ ì Çê N¦ ì Çï jîê bÇê ï 307 ì î ì7 gbê [ë ê Aê q ì ì äê gê_Nê vî Zì JÇ ì ^q î gê_7¥ Ñê ïê äê âg ê uì N¥ Ç gê_ìbÇê <î ï ê ïg è ëÄÑê ¥ê bìÇ gê_7¥ Ñê Ç_ë Rê  q Ýä ê uì ]¥ ìN çíüJì gê_ì7]ë Lë 5ì î Xê 3î ê ì ê _7¥ Ñ ì ĭ î 5ì äê iç _ê ê ;g ì _ì8Âgê gê_Lì äê iç _ê ê ; ¬ 5gê ê Éì vê <ì ïÇ ê aîê btNÇ ê a è ;Ñ Ñì g_¥ NÇÈÇ ê uê Eê Allâhümmec’alnâ nühÖbbüke ve nühÖbbü nebiyyeke ve nühÖbbü melâiketeke ve enbiyâeke ve rusüleke ve nühÖbbü Öbâdeke’s-sâlihîn. Allâhümme habbibnâ ileyke ve ilâ nebiyyike ve ilâ melâiketike ve ilâ enbiyâike ve rusülike ve ilâ Öbâdeke’s-sâlihîn. Allâhümme yessirnâ li’l-yüsrâ ve cennibne’l-usrâ vaâfir lenâ fi’l-âhÖrati ve’l-ûlâ vec’alnâ min-eimmeti’l-müttekîn. Allâhümme lâ-tec’al hâzâ âhÖra’l-ahdi bi-harami rasûlike ve yessir lene’l-avde ile’l-harameyni sebîlen sehleten bi-mennike ve fazlike verzükne’l-afve ve’l-âfiyete fi’d-dünyâ ve’l-âhÖrati ve ruddenâ sâlimîne gânimîne ilâ evtâninâ âminîne. Allâhümme leke eslemtü ve aleyke tevekkeltü ve bike âmentü ve ileyke hâkemtü faâfirlî mâ kaddemtü ve-mâ ahhartü ve-mâ esrartü ve-mâ a’lentü ente rabbî lâ-ilâhe illâ ente. Rabbena’âfir lenâ ve li-ihvânine’llezîne sebekûnâ bi’l-îmâni ve lâ-tec’al fî-kulûbinâ gÖllen lillezîne âmenû rabbenâ inneke raûfu’r-rahîm. Rabbenâ âtinâ fi’d-dünyâ haseneten ve fi’l-âhÖrati haseneten ve kÖnâ azâbe’n-nâr. 308 0kQkVÖ $OODKÖP%L]HVHQLYHQHELQLVHYPH\LOWIHW0H OHNOHULQLSH\JDPEHUOHULQLHOoLOHULQLYHVDOLKNXOOD UÖQÖVHYPH\LGHQDVLSH\OH$OODKÖP%L]HVHYJLQL YHKDELELQLQVHYJLVLQLOWIHW0HOHNOHULQSH\JDP EHUOHULQ HOoLOHULQ YH VDOLK NXOODUÖQ WDUDIÖQGDQ GD VHYLOPH\LLKVDQH\OH $OODKÖP %X ]L\DUHWLPL0HGLQHL0QHYYHUH·\L VRQ]L\DUHWLPNÖOPD/WIQYHLKVDQÖQOD+DUHPL åHULIHYH0HGLQHL0QHYYHUH·\HWHNUDUJHOPHPL NROD\ODæWÖU %DQD GQ\DGD YH $KLUHWWH VDâOÖN YH EHUHNHW LKVDQ H\OH %L]H PHPOHNHWOHULPL]H VDâ VDOLPYHKDFFÖQIH\L]YHEHUHNHWLQLHOGHHWPLæROD UDNHPQL\HWLoLQGHG|QPH\LQDVLSH\OH $OODKÖP7DPDPHQVDQDWHVOLPROGXP<DOQÖ] FDVDQDWHYHNNOHWWLP6DQDLPDQHWWLPYHVDGH FHVHQLQKNPQHEDæYXUGXP*HoPLæWHLæOHGLâLP YHJHOHFHNWHLæOH\HELOHFHâLPJL]OLYHDoÖNEWQJ QDKODUÖPÖEDâÖæOD6HQEHQLP5DEELPVLQ6HQGHQ EDæNDKLoELULODK\RNWXU (\ 5DEELPL] %L]L YH EL]GHQ |QFH LPDQ HWPLæ RODQ NDUGHæOHULPL]L EDâÖæOD .DOSOHULPL]GH LPDQ HGHQOHUH NDUæÖ KLoELU NLQ EÖUDNPD (\ 5DEELPL] åSKHVL] VHQ oRN HVLUJH\LFLVLQ oRN PHUKDPHWOL VLQ5DEELPL]%L]HGQ\DGDGDL\LOLNYHU$KLUHWWH GHL\LOLNYHU%L]LFHKHQQHPD]DEÖQGDQNRUX 309 2.810$6,7$96ã<(2/81$1'8Ç/$5 ì ê Nî Çgbê Ñì Çê ä ì î _Lî ëÒÑÇî ä ê î bê Ñì Çê ¥ `ēë ]NÇê ê Cg ê ê ì8í ïÇgê ê ¥"Çg ê gç [í ; ê ì aî Nê ì ÇÙg ì 7ê ì î _Lî ëÒÑÇî ä ç Cg ë _î E ê Ègê ê _ì:î ïÇgê ê ü ì =ê E ì ì_qÏ ì ]ë [ë Nî Çhê ]ì í [ê Rgë qê ¥ `ēë ]NÇê ê ìEg ê Cê ä ê ì]î Lê jî ìí 9ê È ê ìî áì üAî ïÇ ì ìøÇâg ì waê ^ì Nî Çöê ]î R ê ê î Aë vì í Nî Ç ê]ê î Rê ä ê ì ]î Xì Nî Ç`ê ê _î Rë ä ê âÇ ì vî Xê Nî Çiê bê Òì äê Ô ì ê qê ì Xê Zì Nî Ç êta.g ì ê =ê E ê ~a ì Zì Vî ]ë ì7 ì [ì ]î < ê ì í ^ê Nî ÇÐê àg ì ) ì î äê àì üê !Ç ê î ÇÐê gqê á ê ìaıî ë âî Çê ê Në cê Aî Çê áì Çvê Mî ïÇ ë a¬ Lê gqê ¬ ;ê gqê ~q ê tì 7ê gqê ëøÇê gqê ëøÇê gqê ëøÇê gqê Ç çt7ê Çê ê ìKê vì Xî Rê Ñì _ë ì7 ì]î Lê ì ê ^¦ NÇ ê Çä ì Ñî ï Ö ê ÊÇ ¥ Allâhümme erine’l-hakka hakkan verzükne’l-ittibâ’a ileyhi ve erine’l-bâtÖle bâtÖlen verzükne’l-ictinâbe anh. Allahümme yâ mukallibe’l-kulûbi sebbit kalbî alâ dînike ve tâatike’l-islâm. Sübhânallâhi mil’e’l-mîzân ve müntehe’l-Ölmi ve meblaâa’r-rÖzâ ve zinete’l-arå. Yâ hamîde’l-fiâli ze’l-menni alâ cemî’Ö halkÖhî bi-lutfihî Yâ hayyu yâ kayyûmu yâ ze’l-celâli ve’l-ikrâm es’elüke en tuhyiye kalbî bi-nûri ma’rifetike ebeden yâ allâhu yâ allâhu yâ allâhu yâ bedîa’s-semâvâti ve’l-arz. 6(<<ã'h·/ã67ãá)$5GHIDRNXQXU ê î ë ]ì ^Üê Nî Ç jî ê å uì N¥ Ç ¬ "Ç ¥ ì Ç ê N¦ ì Ç ï jî ê b Çê jî ê b Çê ï ê b Çê ¥ `ēë ]N Çê ßê tì Eî äê äê ßê tì `î Eê =ê Eê gbê Çê äê ßê ëtî Eê gbê Çê äê ì_ê [î ]ê <ê ì7í Ñê ë Eë Çê jë Xî Vê ê AÇ ì í ê î Rì ê ì7 Ð ê Nê Á ë 7ë Çê jë Xêî _Àê gRê î gRê ê bìgKê ì7 bë Ðë ķìN vî Zì Jg î Kê ìbî uê ì7 Á ¥ ë 7ë Çê äê ķ¥ ]ê Eê ê ì^ê X_ î ì7 ê ¥ ì Ç È ¬ vë Zì îYqê ï jî ê b Çê ï ê bë uNÇ 311 Allâhümme ente’l-melikü’l-hayyü’llezî lâ-ilâhe illâ ente, ente rabbî halaktenî ve ene abdüke ve ene alâ ahdike ve va’dike me’steta’tü e’ûzü bike min-åerri mâ sana’tü, ebûü leke bi-ni’metike aleyye ve ebûü bi-zenbî, faâfirlî zünûbî fe-inneke lâ-yaâfiru’z-zünûbe illâ ente. %ã$'('ã(/) ì Nî Çê Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê ì Zê bî Çê Óg ì Lê ] Ñì gXê Bî Çê Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê äê Êg ë î ^Üê Nî Ç ì ê Aê Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àä ì Ïê :ë î ^Üê Nî Ç ì MÇ ê ÊÇ ì Rê ]ë Xî ^Üê Nî Ç äê ÊÇ ì Ïê ä ëtXî ^Üê Nî Ç ì í Më Ïì êtXê ì7 ì ìNÒê Çê àì ä¥ Çê î Rì Êg ì ä ¥ ì ìî Àê ä ì î ; êGììaí VNÇ ê |ì Aê äî Çê äê ê ì ìNÂ=ê Eê ä ê ì ìôg[ê 7ê vì < ê ãì I ì ì vNÇ ì VNÇ ¥ êG.Ç ê î vê ì7 êGXì ) ê î Çê q ê vì pg ¥ ê ;ê Ñî Çê gqê ê ì. Allâhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi elfi enfâsi’l-mahlûkât ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi eå’âri’l-mevcûdât ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi sevâkini’l-ardi ve’s-semâvât ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi hurûfi’l-levhÖ ve’d-deavât ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi külli’l-ma’dûdâti ve’l-ma’lûmâti min-evveli ezelihî ve evsati haårihî ve âhÖri bekâihî ve alâ âlihî ve sah312 bihi’t-tayyibîne’t-tâhirîne ecmaîne bi-rahmetike yâ erhamerrâhimîn. 6$/Ç7,0h1&ã<( ì =ê Eê äê té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê à ì Kê ïÇ ê î ~a ì ê pî ïÇ ¦ î äê àÇ ê Àê ì ê î Rì g`ê ì7 gê_aì _î 8ë çÉ ü fîì [8ê äê Êg ì ) ì `Üê ì7 gbê vë `ì í Vëê 8ä ì õÜìaí NÇ ì :g ê î ~a ì ê î Rg ì ê `Üê ì7 gê_Nê Êgê ì ) ê "Ç ê Êg ê )g ¥ ~a ì :ê Ñê ¥tNÇ =ê Eî Çê ßê êt_î Eì g`Üê ì7 gê_Xë Kê v8ê äê Qê Lî Çê g`Üê ì7 gê_Yë ]ì í ëê 8äê Êg ì aê "Ç ì ^ê ^Üê Nî Ç êtXî 7ê äê Ég ì > ì qê gYê Nî Ç ê î 5ì ÊÇ ê î ~a ì ê î Rì Êg ÊgÜ ì ) ê î #Ç ë =ê E ê ì í M vqè tì Lê öé î ÜB ê ¥ê bì Ç Allâhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli seyyidinâ Muhammedin salâten tüncînâ bihâ min-cemîÖ’l-ahvâli ve’l-âfâti ve takzî lenâ bihâ cemîa’l-hâcât ve tütahhirunâ bihâ min-cemîÖ’sseyyiât ve terfeunâ bihâ Öndeke a’la’d-deracât ve tübelliâunâ bihâ aksa’l-gâyât min-cemîÖ’l-hayrâti fi’l-hayâti ve ba’de’l-memât inneke alâ külli åey’in kadîr. 313 6$/Ç7,1Ç5ã<( ì Mê çÉü ê Aê î ]ì í Aê äê iç ]ê Rg ê Àê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê gbê tì ìaí Aê =¦ Eê gç Rí g8ê gRç ü Èë vê \ë Nî Ç ì ì7 Ìë vì Zê _î 8ê ä ët[ê Xë Nî Ç ì ì7 ¬ ê _î 8ê å uì N¥ Ç âì té ^ê¥ 1ë ê î ë î ;ë ä ê î ì ì7 fî¦ [8ë äê ë _8ë ä ì ì8Çê #Ç ê hë ìôgĭ Jê vNÇ ê lë ìôÇê "Ç ¥ ì ì7 àgê ê î ë î ;ë äê q ì vì \ê Nî Ç ì `ì :î ê ì7 ág ë ^ê Yê Nî Ç [ê î ê î që äê ì ì8Ç ê #Ç é Zê bê äê ié ê ^î Nê ì í Më 5ì ì ìî Àê äê ì ìN =ê Eê äê ì í Më Ïì êtXê ì7 x ê Nê áé ]ë Xî Rê Allâhümme salli salâten kâmileten ve sellim selâmen tâmmen alâ seyyidinâ Muhammedini’l-lezî tenhallü bi-hil’-ukadü ve tenfericü bihi’l-kürabü ve tukdâ bihi’l-havâicü ve tünâlü bihi’r-raââibü ve husnü’l-havâtimi ve husnü’l-havâtimi ve yüsteska’l-gamâmü bi-vechihi’l-kerîmi ve alâ âlihî ve sahbihî fî-külli lemhatin ve nefesin bi-adedi külli ma’lûmin lek. 314 +$=5(7ã6,''Í.·,15$6$/Ç7, ì =ê Eê äê té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =¦ Eê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê à ì ìøgì7 Ð ë î äê ì í `ê Nî Ç ê R ë Eë Çê î `ì aî ]ê Eê äê ì aî ]ê E âì wî "Ç ê î ]ì í Aê äê ßî Ñì g7ê äê ë î ê Rì äê iì ê ]ê Jê î Rì äê ì ê \ê Nî Çäê wì î Xê Nî Ç ê Rì äê ì î ë Nî Çäê ì î !Ç ì :ê vì í NÇvì `î Lê ä àg ê ì qî ¥tNÇ Allâhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin ve alâ âli seyyidinâ Muhammedin ve bârik ve sellim aleyhi ve aleyhim eûzü billâhi mine’l-hemmi ve’l-huzni ve mine’l-cübni ve’l-buhli ve mine’l-aczi ve’l-keseli ve min-galebeti’d-deyni ve kahri’r-ricâl. 6$/Ç7,)(7+,<<( g^ê ìN rì ì8gZê Nî Çâì té ^ê¥ 1g ë bê tì ìaí A ê ßî Ñì g7ê ä ê ¥ `ēë ]NÇê ê î ]ì í Aê ä ê ì í À ê =ê E ì `ê Nî Çäê ì í "g ê î g ê î äê ê]ì Jî Çë ê î ì7 ì í "Ç ì ì bê êê Aê gê ^ìN ì ì8g#Ç å Ïg ì ãì Ñì Ç êtî[Rì äê ãì Ñì tî Lê ¥;ê ì ìN =ê Eê äê a ì [ì ê î ^Üë Nî Ç ê CÇ ê ì Hê ì Ç a ì Wì Xê Nî Ç 315 Allâhümme salli ve sellim ve bârik alâ seyyidinâ Muhammedini’l-fâtihÖ li-mâ uâlika ve’l-hâtimi li-mâ sebeka nâsÖri’l-hakkÖ bi’l-hakkÖ ve’l-hâdî ilâ sÖrâtÖke’l-müstakîm ve alâ âlihî hakka kadrihî ve mikdârihi’l-azîm. .8'5(77(17$åh=(5ã1( <$=,/$16$/$9Ç7 âì tì Xî Rê äê ßê Ñì Çîê bÇê vì î 7ê té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê ¥ `ēë ]NÇê ì ê ìNäê ßê Ñì Ç ì vë Eê äê ê ì¥ ;ë âg áì gRê ì Çäê ê ì\ê ]ê *î ê Óä ê î Çê ì vì Cê äê ê ì. ê î ;ê q ê î Ñê ì ìôÂwê <ê äê ê \ì ]î Rë Òì Çvê Cì äê ê ì8 ì ;ì î ê ì7 Ðì uì í ]ê ê ^Üë Nî Ç ê ìXqê ì :ë ë Nî Ç G ì îê bìÇ ßê ta ì î Eê âg ì ê Ï é :ë î Rê ì í Më 5ì h ì aê Eî Çê G ì î Eê Ï ì ê NÇ áì ì ít[ê ê ^Üë Nî Ç ê [ì ]î <ê âg ¥ äê ì äê êtì7 áä ê Àê ê ìôoaê ì Ñì bë î Rì ê ìôo[ê ê ì7 ķ[¦ î 8ê äê ê RÇ ë ët8ê çÉü ì ì vëî 8äê a ê ê ì vëî 8 çÉü ê Àê ê ^ì ]î Eì âä ê Ïë g`ê Nê ķ`¦ ê _î Rë ï a êG^ì Nê gXê Nî ÇÈ¥ Ñg ê `ê ì7 ¦ vî 8ê äê ê qê g_¥ Eg 316 é ¥ 1ê ë gbtaA ì ê ê ì t^ ì î ê ÏtX7 ê ê À ê ì ì í ê =E ì ê î ê NÇ ì í ê `ē ÓgZbÇ ¥ ë ]NÇê ì Lê ]ë î ^Üê Nî Ç Ñì gXê Bî Çê Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê äê Êg ì ê Aê Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê äê ÊÇ ì Ïê :ë î ^Üê Nî Ç ì MÇ ì ê ^¦ NÇ êî ì Ñî ïÇ Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1ë gbê tì ìaí Aê =ê Eê ì í Àê äê ÊÇ ¥ äê Ö ì ê Eê ¥tNÇäê Íì î ]¥ NÇÝä ì vë ;ë Ïì êtXê ì7 té ^ê¥ 1g ë bê tì ìaí A ê ì í Àê äê ÊÇ ê =ê E ì Rê ]ë Xî ^Üê Nî Çäê ÊÇ ì Ïê ä ëtXî ^Üê Nî Ç ì í Më |ì Aê äî Çê äê ì ìNÒê Çê àì ä¥ Çê î Rì Êg ê ì ì ¥ ê ì ìí ¥ ìì î ê ê ìì ê ê ê ìì êê ì ì ê ì ì î ê Allâhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin bahri envârike ve ma’dini esrârike ve lisâni huccetike ve arûsi memleketike ve imâmi hazratike ve tÖrâzÖ mülkike ve hazâini rahmetike ve tarîkÖ åerîatike’l-mütelezzizi bi-tevhîdike insâni ayni’l-vücûdi ve’s-sebebi fî külli mevcûdin ayni a’yâni halkÖke’l-mütekaddimi min-nûri zÖyâike salâten tedûmü bi-devâmike ve tebkâ bi-bekâike lâ-müntehâ lehâ dûne Ölmike salâten türdîke ve turdîhi ve terdâ bihâ annâ yâ rabbe’l-âlemîn. Allâhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi elf-i enfâsi’l-mahlûkâti ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi eå’âri’l-mevcûdât ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi sevâki317 ni’l-arzÖ ve’s-semâvâti ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi hurûfi’l-levhÖ ve’d-deavâti ve salli alâ seyyidinâ Muhammedin bi-adedi külli’l-ma’dûdâti ve’l-ma’lûmâti min-evveli ezelihî ve evsati haårihî ve âhÖri bekâihî ve alâ âlihî ve sahbihi’t-tayyibîne’t-tâhirîne ecmaîn bi-rahmetike yâ erhame’r-râhimîn. $+=Ç%'8Ç6, ì î ~q ì ê "Ç ì ê \ì Nî Ç àê wì _î Rë ¥ `ēë ]NÇê ì ê Èg áì wì pî ì Ç Èg ê êî î `ë Nî wì Nî Òê äê î `ì aî ]ê Eê gbê Pî ê wê ;î ïÇ î ¥ `ēë ]NÇê ÈÇ î ë bÇäê î `ë Rî wì pÇ ì ë qê ¥ `ēë ]NÇê ì ê qê ä ê g êGì7ävë \î ^ê Nî Çsq ê vì í Vê Uî ^ë Nî Çha ê 0g ê q ë _^¥ Jê ägê î Sì Mî ì Ç ¥ ê _¥ E àê wê bê gRê åvê 8ê ¥ê bìgKê gê_ê 7vî Mägê ê ê _£g ì ^ë Nî gì7äê gê_ì7 ì ê êGì_Rd î Rì Ǧ äê gê_ì8ÇÑê î Eê î@ë AÇ î ¥ `ēë ]NÇê gXaêç ) ì ì vNÇ ê î áê vê Mî Çê gqê gê_ì8gEê äî Ñê ì í ê ì7 êG.Ç ¥ ê ;ê Ñî Çê gqê äê êGRì vê Mî ïÇ ì Xê ^ê ì7äê ì Wê Eî ïÇ ê î a ê Bì vî Eê î Rì wì í Xì Nî Ç tì Lg ì Wì Xê Nî Ç ê ^ì AÇ î 5ì ì Uî Zê Nî Ç `ê ê _î Rë äê ê ì7gê Mì î Rì iì . ê î vNÇ ¥ `ê ê _î Rë äê ì í ; ì í ë ì7¥ `ēë ]NÇê ê ì8ÇÐê h ê ì8ÇÐê h ê î vNÇ ê iì . ë ì í ê ì7ä ¥ ê ìaí ìbê ê ø ë Aë Ñê èt^ê¥ 1g ¥ ì Çê N¦ ì Çï gç [í ; ë bê ëtìaí A ë Çï ë Çê gqê g_¥ T¥ ıê ê ê ìøÇà ê ø 318 ì 7 =Eê ¥ê bìÇ ßê êt_î Eì ì pg ê gê_aKì ë Xî Zì í Bê ¥ `ēë ]NÇê gLç tî Àì äê ê äê àê î ;ê ï ê vqè tì Lê Áé î Bê ì í Më ¥ ì Ç Éê ¥ Lë ï ķì í ]ì Xê Nî Ç ìøgì7 ï a ì Wì Xê Nî Ç Allâhümme münzile’l-kitâb, serîa’l-hisâb, ihzimi’l-ahzâb, Allahümmehzimhüm vensurnâ aleyhim ve zelzilhüm. Allâhüme yâ mücîbe’l-muzdarrîn veyâ sarîha’l-mekrûbîn, ikåif annâ hemmenâ ve gammenâ ve kürbetenâ fe-inneke terâ mâ nezele binâ ve bi’l-mü’minîne cemîâ. Allâhümmestur avrâtinâ ve âmin rav’âtinâ yâ ekrame’l-ekramîne veyâ erhame’r-râhimîn, bi-hakkÖ’smike’l-azîmi’l-âzam ve bimeâkÖdi’l-Özzi min-aråik ve müntehe’r-rahmeti minkitâbik ve müntehe’l-fazlÖ fî-nebiyyike’r-rahmeti ve bi-hakkÖ hubbi zâtik. Allâhümme bi-hubbi zâtike tehassannâ yâ Allâh, Lâ-ilâhe illallâh, seyyidünâ Muhammedün Rasûlüllâhi hakkan ve sÖdkâ. Allâhümme åeffi¶hu fînâ bi-câhihî Öndek. ãnneke alâ külli åey’in kadîr. Lâ-havle ve lâ-kuvvete illâ billâhi’l-aliyyi’l-azîm. 319