DOĞAL GIDALAR VE TARĠFLER NATURAL FOODS AND RECIPES
Transkript
DOĞAL GIDALAR VE TARĠFLER NATURAL FOODS AND RECIPES
Sözlü Bildiriler DOĞAL GIDALAR VE TARĠFLER Mevlüde BAġ1; Fatih GÜLTEKĠN2 1 : Konya Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi, Klinik Nutrisyon Ünietesi, Konya; : Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Isparta E-posta: dyt.mevlude@hotmail.com 2 Özet Teknolojinin geliĢmesi, kentleĢme, kadının iĢ hayatına atılması, yoğun iĢ temposu, çocukların okulda daha uzun zaman geçirmeleri, seyahat etme, yalnız yaĢama gibi etkenler nedeniyle insanlar hazır ve hızlı yemeklere rağbet göstermeye baĢlamıĢlardır. Bu yazıda temel doğal besin öğeleri ve bunların saklama Ģekillerinden kısaca bahsedildikten sonra katkı maddeleri kullanmadan evde uygulanabilecek bazı tarifler verilecektir. Anahtar kelimeler: Doğal besinler, doğal tarifler. NATURAL FOODS AND RECIPES Mevlüde BAġ1; Fatih GÜLTEKĠN2 1 : Konya Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi, Klinik Nutrisyon Ünietesi, Konya; : Süleyman Demirel Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, Isparta E-posta: dyt.mevlude@hotmail.com 2 Abstract Development in technology urbanization, women‘s taking place actively in work life, density on work hours, extension on children‘s school time, travelling and living lonely such factors make people demand to fast food and ready –made meals. In this article home practicable recipes without additive substances will be given after explaining briefly basic natural nourishments and their storing conditions. Keywords: Natural foods, Natural recipes. GĠRĠġ Gıda sektörünün çeĢitli aĢamalarında giderek artan yoğunlaĢma söz konusudur. Bu yoğunlaĢma artıĢında sektörde yaĢanan birleĢme ve satın almaların oldukça önemli bir payı vardır. GeliĢmiĢ ve birçok geliĢmekte olan ülkelerde son yıllarda gıda sağlık ve GIDA güvenliği ile ilgili yasal ve gönüllü standartlarda radikal değiĢlikler yapılmıĢtır. Bu radikal değiĢikliği talep tarafında etkileyen faktörlerin baĢında kiĢi baĢına gelir artıĢı, eğitim düzeyinin yükselmesi, demografik yapıda değiĢim (çekirdek aile), kadının iĢ piyasasına katılımı, teknoloji (derin donduruculu buzdolapları ve mikro dalga fırın vb) ve kentleĢme sayılabilir. Kadınların çalıĢma hayatına giderek artan bir Ģekilde katılması gıda tüketim yapısında görülen değiĢimin en önemli nedenlerinden birisidir. ÇalıĢma hayatına katılan kadın, zamandan tasarruf sağlamak için daha pratik davranmakta ve kolay hazırlanabilen ürünleri tercih etmektedir. 384 Oral Sessions Gelir ve eğitim düzeyinin yükselmesinin yanında AB ülkelerinde yaĢlanan nüfustan dolayı tüketicinin gıda alırken ve tüketirken ürün kalitesi, hijyen ve sağlık riski ve çevre konusunda duyarlılığın artması talep tarafındaki diğer önemli bir faktördür. Arz tarafında ise iç pazarı dıĢ rekabete karĢı korumada kalite ve sağlık standartlarının bir koruma aracı olarak kullanılması (teknik engeller), doğrudan yabancı yatırımların (FDI) artmasını teĢvik eden yasalar ve politikalar (tahkim ve finansal serbestleĢme), perakende sektördeki yoğunlaĢma ve perakende sektörde ürün farklılaĢtırma çabaları (BRC-Tesco‘s Nature Choice) ve teknolojideki ilerleme sayılabilir. Sayılan bütün bu faktörlerin etkisiyle artan yeni üretim tarzıyla (iĢlenmiĢ gıda, dondurulmuĢ gıda, kullanıma veya tüketime hazır gıda, fast-food vb) birlikte sağlık riskleri de ortaya çıkmıĢ ve gıda güvenliğinin sağlanması amacıyla gıda kontrol hizmetleri önem kazanan bir konu olmuĢtur (Dölekoğlu, 2003:1-2). Genel bir kanı olarak, bekar, yeni evli ve kalabalık olmayan genç bireylerden oluĢan aileler zamandan tasarruf yaparak pratik gıdalarla, dengeli beslenmeyi tercih ederken kalabalık ve orta yaĢ üzeri ailelerde ise, dengeli ve yeterli beslenmenin yanı sıra ucuza mal etmek ön planda yer almaktadır.Örneğin annenin eğitim seviyesi arttıkça dondurulmuĢ gıda tüketiminin de arttığı görülmektedir.(Külekçi ve ark.) Sağlık endiĢesine ek olarak tüketiciler, tükettikleri gıdaların kalitesine de odaklanmaya baĢlamıĢlardır. Artık tüketiciler üreticilerden, gıda firmalarından ve perakendecilerden mümkün olan en yüksek kaliteyi talep etmektedirler (Alpay, 2001, 14). Gıda güvenliği konusunda tüketicilerin sahip olduğu haklar ise sürekli olarak yeterli gıdaya eriĢme, güvenli gıda, gıda ürünlerine iliĢkin bilgilenme, beslenme konusunda tüketici eğitimi, gıda kaynakları ve beslenme için sağlıklı bir çevrede yaĢama ve gıda ürünlerine iliĢkin sorunları duyurma hakkı olarak sıralanabilir. Gıda kalitesinin tesisi için uygulanan kanun, tüzük ve yönetmelikler gıda mevzuatı olarak tanımlanmaktadır. Gıdaların ürün güvenliğini sağlayan kalite özellikleri; sağlıklı olma, besleyici olma, fonksiyonel özellikler ve uzun raf ömrü olarak sıralanmaktadır (Halaç, 2002:115). Bir gıda ürününün ya da gıda teknolojisinin geliĢmesinde en önemli faktörlerden birisi kuĢkusuz tüketici kabulüdür. Günümüz gıda üreticileri sayıları giderek artan bilinçli tüketicileri tatmin etme durumundadır. Tüketicilerin bu konudaki beklentileri ise: kullanım kolaylığı, kalite ve tazelik, damak tadı, emniyet, uygun fiyat, ürün ile ilgili tam ve doğru bilgiler ve son olarak ürün ve çevre uyumlu bir ambalajdır. Hazır gıdalara yönelme nedenleri Ģöyle sıralanabilir: Zaman Tasarrufu Hazırlama Kolaylığı Lezzeti Besin Ġçeriği AlıĢkanlık Tavsiye Reklam Mevsimsel Farklılık Hijyenlik ÇeĢitlilik 385 Sözlü Bildiriler HAZIR ÜRÜNLERĠN ZARARLARI Gıda katkı maddeleri sürekli ve fazla miktarda tüketilmedikleri müddetçe güvenli gibi görünmektedir. Ancak katkı maddelerinin bir kısmı alerji, migren, bazı iltihabi bağırsak hastalıkları, gut ve hiperaktivite gibi hastalıkların alevlenmesini tetikleyebilmektedir (Gültekin, 2011: 157-158 ). Bu yüzden gıda katkı maddelerinin yaygın olarak kullanıldığı hazır ürünler yerine katkı maddesi içermeyen veya muadilleri arasında daha az katkı maddesi içeren ürünler tercih edilmelidir. DOĞAL BESĠNLER Yenebilen ve yenildiğinde yaĢam için gerekli besin öğelerini sağlayan bitki ve hayvan dokuları besin olarak tanımlanır. Türkçede kullanılan yiyecek, gıda gibi kelimeler besine eĢ anlamlıdır. Besinler genel olarak beĢ grupta toplanmaktadır. Besin grupları: 1-Süt grubu doğal gıdalar: yoğurt, kefir, peynir, süt, peynir suyu, ayran. 2- Et – yumurta- kuru baklagiller grubu: et- tavuk- balık- yumurta- kuru fasülyenohut- mercimek- sucuk. 3-Yağlı tohumlar: Ceviz, fındık, fıstık, zeytin yağı, soya, 4- Ekmek ve Tahıl Grubu: Buğday, pirinç, mısır, çavdar ve yulaf gibi tahıl taneleri ve bunlardan yapılan un, bulgur, yarma vb. 5-Sebze ve Meyve Grubu: Bitkilerin her türlü yenebilen kısmı sebze ve meyve grubu altında toplanır. DOĞAL GIDALARI SAKLAMA KOġULLARI Gıdaların saklama koĢullarına dikkat edilmelidir. Genelde nemsiz ve serin ortamda saklanmalıdır. Yağlı tohumların kabuklu ve kabuğu ayrılmıĢ olanlar bir arada tutulmamalıdır. Uygun koĢullarda saklanarak muhafaza edilmeyen gıdalar besleyici özelliklerini kaybedebilmekte ve zararlı hale gelebilmektedir. Gıdaların yetiĢtiği mevsimden veya hazırlandığı andan uzun süre kullanılabilmesi amacıyla 3 tane saklama koĢulu kullanılmaktadır. 1-Dondurmak 2-Kurutmak 3-Konservelemek 1-DONDURMAK DondurulmuĢ gıdanın uzun süre depolanabilmesi, kolay iĢlenebilir olması, mevsim kısıtlamasının ortadan kalkması, pratikliği, besin değerinden neredeyse hiç kaybetmemesi, dondurma, çözündürme, piĢirme iĢlemlerinde ev araçlarına uyumu ve kullanım kolaylığı gibi nitelikleri bu ürünlerin önemini artıran özelliklerdir. Dondurma iĢlemi sırasında dikkat edilmesi gerekenler: -Saklanacak gıda kesinlikle hava almamalıdır. 386 Oral Sessions -Ġçerisine yiyeceklerin konulacak plastik kapların kaliteli, kapaklarının hava almaması gerekir. -Mümkün oldukça alüminyum folyo kağıdı kullanılmamalıdır. -Sebzeleri dondurmadan önce buhardayada az miktar suda haĢlayıp sularını süzdürüp biraz soğutun -DondurulmuĢ gıdaların çözülmesinde buzdolabının alt rafında veya soğuk su altında çözdürülmelidir. 2-KURUTMAK Sebze ve meyveleri kurutmak için en uygun aylar yaz aylarıdır. Kurutma iĢlemi yaparken havadaki neminde en az olduğu dönemleri seçmeye dikkat etmelidir. Meyveler sebzelere göre daha kolay kuru çünkü sıvı buharlaĢması çok daha kolaydır. Kuruturken güneĢ görmeyen kapalı bir ortamda kurutunuz. Fırında kurutma iĢlemi yaparken dıĢ yüzeyinin çabuk sertleĢmesine izin vermemeye çalıĢın çünkü dıĢ kısım çabuk sertleĢirse iç kısımdaki su kaybını engelleyecektir. KurutulmuĢ meyve ve sebzelerin haĢlamıĢ olduğunuz sularını besin değeri yüksek olduğu için çorba sos vs yaparken değerlendirebilirsiniz. Serin ve kuru yerde muhafaza ediniz. 3- KONSERVELEMEK Taze meyveleri ayıklayıp, temizleyip, iyice yıkadıktan sonra, vakumlu hava almayan cam kavanozlara doldurunuz. Kaynatıp, basit Ģekilde pastörize edip cam kavanozlarda serin kuru yerde muhafaza ediniz. Kullanırken bir kez kapağını açtığınızda konserveyi buzdolabında muhafaza ediniz. BAZI DOĞAL YEMEK VE ĠÇECEK TARĠFLERĠ ĠÇECEKLER Muzlu süt Malzemeler: 1 adet muz, 200 ml süt, Ģeker HazırlanıĢı: 1adet muz blenderdan geçirilir, 200 ml süt ilave edilir. Ġsteğe bağlı olarak bardak baĢına 1çay kaĢığı Ģeker ilave edilir. Ayran Malzemeler:1 sb yoğurt,2 sb su,tuz. HazırlanıĢı: Yoğurdu mikserde kıvamlı hale getirdikten sonra su ve tuzu ilave ediniz. Limonata Malzemeler:5 adet limon,1 litre su,3 yemek kaĢığı Ģeker HazırlanıĢı: Limonları sıkıp suyunu çıkardıktan sonra,üzerine Ģeker ve suyu ilave ediniz. 387 Sözlü Bildiriler Kara erik Ģerbeti Malzemeler:1 kg kara erik, 1 kg toz Ģeker HazırlanıĢı:Erikleri seçip yıkadıktan sonra,az mitarda su ile birlikte yumuĢayıncaya kadar kaynatın. Ġnce delikli bir süzgeçten geçirin, erik suyunun içine Ģeker ilave edip eriyene kadar karıĢtırın, soğuduğunda ĢiĢelere alıp kapaklarını kapatıp buzdolabında saklayın.servis sırasında yoğunluğuna göre 2 yemek kaĢığı koyup su ilave edip karıĢtırın. Not: Diğer meyvelerin Ģerbetinin hazırlanıĢı da bu Ģekilde olmaktadır. ÇORBALAR Tarhana çorbası Malzemeler: 2 kg süzme yoğurt, 2 kg domates, yarım kg sivri biber, 2 kg taze kırmızı biber, 1 demet nane, 1 demet dere otu, 1 kg kuru soğan, 1 paket yaĢ maya, un. HazırlanıĢı: Domateslerin kabuklarını soyup rendeleyin, kırmızı biberleri haĢlayıp kabuklarını soyun, kırmızı biberi, yeĢil biberi, soğanı, naney ve dere otunu robottan geçirin.robottan geçirdiğiniz malzemeyi, rendelenmiĢ domatesi, yoğurdu bir kaba koyup ağzını sıkıca kapatıp oda sıcaklığında 2 gün bekletin, 2 gün sonra bu karıĢıma yaĢ maya, tuz ve unu ilave edip yoğurup katı bir hamur elde ediniz.13-15 gün bekleyecek bu hamuru her gün un ekleyerek yoğurunuz. Kurumasını önlemek için üzerine nemli bir bez örtün. Bu sürenin sonunda ceviz büyüklüğünde parçalara ayırarak, bie bezin üzerine dizin ve kurumaya bırakın, kurutma iĢlemini gölgede yaparak besin öğesi kaybını önlemiĢ oluruz. Kurumaya baĢlayınca parçaları elinizde ufalayıp, robottan geçirin,ve bir bezin üzerinde iyice kurumasını bekleyin.ki küflenme riski ortadan kalksın.tam olarak kuruduğuna emin olduktan sonra bez torbalara veya cam kavanoza koyarak saklayabilirsiniz. ET VE ET ÜRÜNLERĠ Ev tipi sucuk Malzemeler: 1 kg sucuk için: 20 g tatlı toz biler, 20 g kimyon, 5-10 g acı biber, 5-10 g karabiber, 5-10 g yenibahar, 5-10 g sarımsak. Kaç kg et kullanılacaksa yukarıdaki miktarlara göre baharat ve sarımsak hazırlanarak etle karıĢtırılır. Uygun miktarda tuz eklenir. Bağırsaklara doldurulan sucuklar önce birkaç gün buz dolabında bekletilir. Böylelikle hafif kurumuĢ ve baharatların tadı sucuğa geçmiĢ olur. Daha sonra derin dondurucuya atılır. Ġhtiyaç oldukça derin dondurucudan çıkartılıp tüketilir. Sucuklu köfte Malzemeler: 1 kg sucuk için: 20 g tatlı toz biler, 20 g kimyon, 5-10 g acı biber, 5-10 g karabiber, 5-10 g yenibahar. Baharat karıĢımı yukarıdaki oranlara dikkat edilerek arzu edilen miktarda hazırlanır. Öncelikle deneme amaçlı olarak 1 veya 2 kg köfte için hazırlayabilirsiniz. Hazırlanan karıĢım evin serin bir yerinde saklanır. Köfte yapılacağı zaman uygun miktar kıyma ile uygun miktar baharat karıĢımı karıĢtırılarak köfte hazırlanır. Baharatın hangi oranda 388 Oral Sessions etle karıĢtırılacağını belirlemek için yukarıdaki oran kullanılabilir. Örneğin 200 g köfte hazırlayacaksınız 1 kg köfte için hazırlanmıĢ baharat karıĢımının beĢte birini kullanabilirsiniz. Daha sonra kıyma ve baharatla karıĢtırılarak hazırlanmıĢ köfteler ızgara veya tavada piĢirilir.. REÇELLER Ayva reçeli Malzeme:1 kg ayva, 1 kg toz Ģeker, 1 adet limon HazırlanıĢı: ayvaları ayvaları yıkayın, kabuklarını soyup rendeleyin. Ayvaları bir tencelere az su ile 5 dakika haĢlayın. Toz Ģekeri ilave edip reçel kıvamına gelene kadar orta ateĢte kaynatın. Altını kapatmadan 1-2 dakika önce limon suyunu ilave edin. Reçelinizi sıcakken kavanoza aktarıp tam olarak soğuduğunda ağzını kapatın. Serin yerde muhafaza edin. LEZZET VERĠCĠLER Baharatlı zeytinyağı Malzemeler: Sızma zeytinyağı, sarımsak, taze kekik, taze biberiye, taze fesleğen, taze defne, taze karabiber. HazırlanıĢı: sızma zeytinyağının içerisine malzemeler listesinde yer alan baharatlardan birini veya bir kaçını koyarak ĢiĢenin ağzını kapatın.10-15 gü sonra salatalarınıza değiĢik tatlar katacak zeytinyağınız kullanılmaya hazır olacak. Elma sirkesi Malzemeler: Elma kabukları, su, tuz HazırlanıĢı:Yıkadığınız elma kabuklarını bir kavanoza doldurun. Üzerine biraz tuz ve su koyarak kavanozun kapağını çok sıkı olmayacak Ģekilde kapatıp serin bir yere alın.sirke kokusu oluĢunca süzüp ĢiĢeye alın. Üzüm sirkesi Malzemeler:1 salkım kırmızı üzüm, 1 atlı kaĢığı tuz, 1 su bardağı su, 1 yemek kaĢığı Ģeker HazırlanıĢı: suyu kaynatıp ılıtın içerisine tuzu ve Ģekeri ilave edin üzümü salkımından ayırmadan yıkayın ince uçlu bir bıçak yardımıyla tanelerin üstüne çizikler atın. Tuz ve Ģekeri karıĢtırdığınız suyu bir kavanoza boĢalttıktan sonra üzümüde salkımı ile birlikte kavanoza yerleĢtirin. Kapağını çok sıkıĢtırmadan kapatıp serin bir yerde kaldırdığınız üzüm sirkesini muhafaza edin. Domates sosu Malzemeler: Domates, tuz HazırlanıĢı: Domatesleri robottan geçirip, içerisine tuz ekleyip 30 dakika biraz koyulaĢıncaya kadar kaynat, sıcakken cam kavonazlara doldur, serin yerde muhafaza edin. Yemeklik Domates Sosu Malzemeler:10 kg domates, 3 kg patlıcan, 2 kg kırmızı biber, 2 kg havuç, 2 baĢ sarımsak zeytinyağı 389 Sözlü Bildiriler HazırlanıĢı: bütün sebzeleri yıkayıp soyup robottan geçir. Biraz su ilave edip kaynatın, zeytin yağ ve sarımsağı ilave edip biraz daha kaynattıktan sonra cam kavanozlara alıp serin yerde muhafaza edin. Nar ekĢisi Malzemeler: 1 kg nar, su HazırlanıĢı: 1 kg narı tanelerine ayırın. Bir süzgecin içerisine koyarak ezip suyunu biriktirin. Nar suyunuzun içerisine 1 çay bardağı su ekleyerek kaynatın. Biraz kıvamlı hale geldiğinde altını kapatın. Nar ekĢiniz soğuduğunda cam ĢiĢelere doldurarak ağzını sıkıca kapayıp buzdolabında saklayın. Ketçap Malzemeler: 3 kg domates, 2 tane orta boy soğan, 4 tane acı kırmızı biber, 3 tane dolmalık kırmızı biber, yarım tatlı kaĢığı çay Ģekeri, 1 tatlı kaĢığı tuz, 1 yemek kaĢığı sirke, 1 diĢ dövülmüĢ sarımsak, 1.5 tatlı kaĢığı kırılmıĢ tarçın, 1 tatlı kaĢığı tane karanfil HazırlanıĢı: Domatesleri ve biberleri yıkayıp küçük küçük doğrayın, soğanları temizleyip ince bir Ģekilde kıyarak domates ve biberlere ilave edin, bu malzemeleri ateĢe koyup ara sıra karıĢtırarak ezilme kıvamına gelene kadar kaynatın. Mutfak robotu yardımıyla piĢmiĢ karıĢımınızı iyice inceltin. Tarçın karanfil sarımsağı küçük bir tülbentin içine koyarak domatesli karıĢımızın içerisine alın. ġeker, sirke ve tuzu da ilave ederek istediğiniz kıvama gelene kadar yüksek ateĢte tekrar kaynatın. Henüz sıcakken kavanoza doldurun. Soğuduğunda ağzını kapatın. KOMPOSTO VE HOġAFLAR Pekmezli KarıĢık HoĢaf Malzemeler: Kuru erik 8 adet, kuru elma 18 dilim, kuru armut 18 dilim, kuru üzüm ¼ sb Su 7 sb, Pekmez 2/5 sb HazırlanıĢı: Malzemeleri yıkayıp suya koyun, yarım gün ıslatın. Islatma suyu ile meyveler yumuĢayıncaya kadar 30 dakika piĢir. Pekmez katıp 5 dakika daha piĢir. Soğuyunca ikram et. KONSERVE VE TURġULAR Erik konservesi Erikler ayıklanıp temizlendikten sonra 30 dakika kadar piĢirilir, cam kavanozlara doldurulur. Ters çevrilerek 30 dakika kadar daha kaynatılır. Salatalık turĢusu Malzemeler:3 kg korniĢon salatalık, 2 litre su, 1 çay bardağı tuz, 1 çay bardağı toz Ģeker, 1 litre sirke, 1 yemek kaĢığı tepeleme limon tuzu HazırlanıĢı: salatalıkları yıkayıp kavazoza doldurun, bir tencerede suyu kaynatın ve beĢ dakika dinlendirin, 1 litre suyun içerisinde limon tucunu ve kaya tuzunu koyup karıĢtırın. Bu suyu salatalıkların üzerine boĢaltın Ģeker tuz sirkeyi ilave edip üzerine ağırlık koyup ağzını iyice kapatın. YaklaĢı 1.5 ay sonra turĢunuz hazır olu. 390 Oral Sessions SONUÇ Günümüzde kadınların iĢ hayatına girmeleri, teknolojinin hızlı geliĢimi ve sonucunda artan arz ve talebin değiĢimi gibi nedenlerle, farklı üretim ve teknikler ortaya çıkmaktadır. Beslenme ürünleri çeĢitlenmekte, üretim çeĢitliliği oluĢmakta, zaman tasarrufu ve damak tadı gibi nedenlerle hazır, hızlı, pratik ürünler tercih edilmektedir. Gıda katkı maddeleri sürekli ve fazla miktarda tüketilmedikleri müddetçe güvenli gibi görünmektedir. Yasal düzenlemelerde gıda firmalarını bu standartların gereklerini yerine getirmek zorunda bırakmaktadır. Kolay ve hızlı ürünlerin tercihi artmıĢ olsa da geleneksel besin tüketiminide teĢvik etmeliyiz. KAYNAKLAR 1- Akman M, Mete M. Türk ve Dünya Mutfakları, Konya 1998. 2- ALPAY S., (2001), Avrupa Birliği Kalite ve Sağlık Standartlarının Türk Gıda Sanayi Sektörü Rekabet Gücü Üzerine Etkisi, Proje Raporu 2001-10, www.aeri.org.tr/pdf/59%%20-%20PRABRekabet.pdf, eriĢim tarihi 29/5/2007 ). 3- Baysal A. Beslenme Kitabı. 2002. Ankara. Hatipoğlu Yayınevi. syf: 19-24 4- Baysal A. YaĢam Kalitesi ve Beslenme.sf:1-38 www.beslenme.gov.tr/ ulaşım tarihi 11.06.2013 5- DÖLEKOĞLU C.Ö., (2003), ―Gıdalarda Kalite Güvenlik Sistemleri‖, Tarımsal Ekonomi AraĢtırmalar Enstitüsü, Sayı 3, Nüsha 2, (www.aeri.org.tr/pdf.32.pdf, eriĢim tarihi 25/6/07). 6- Efe M. Helal gıdada gıda katkı maddeleri ve tüketici yaklaĢımları. Yenidünya Dergisi:238:2013.20-22. 7- Gıdalardaki Katkı Maddelerinin http://www.karsiyakadh.gov.tr 14.09.2013 Çocuklarımıza Verdikleri Zararlar. 8- Gültekin F. Gıda Katkı Maddeleri ve Hastaklıklar. 1.Ulusal Helal Gıda Kongresi, 2011, Ankara, Sözel Bildiriler. Syf 157-158. 9- HALAÇ E., (2002), ―Gıdaların Kalitesi ve Gıda Mevzuatı Ġle Ġlgili TemelKavramlar IĢığında Türk Gıda ve AB Gıda MevzuatınınKarĢılaĢtırılması‖, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, pp.107-131. 10- KOÇ A, BÖLÜK G, AġÇI S. Gıda Güvenliği ve Kalite Standartlarının Gıda Ġmalat Sanayinde YoğunlaĢmaya Etkisi. Akdeniz Ġ.Ġ.B.F. Dergisi (16) 2008, 83-115 11- Özer K. ġeytan Ye Diyor.Hayykitap.3. Baskı.Ġstanbul. 2012. 12- Sert Z.Erzak Dolabı. AytaĢı Yayıncılık. Ankara:2006. 13- TÜRK MUTFAĞINDAN ÖRNEKLER. Kültür Bakanlığı,Ankara 1993. 14- Türkiye‘ye Özgü Beslenme Rehberi. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri. Mayıs 2004. 15- Ünver B. Deneysel Yiyecek Hazırlama. Ankara:1987 391