FİNAL 27.12.2013 Soğuk Zincir Taslak
Transkript
FİNAL 27.12.2013 Soğuk Zincir Taslak
1 ! ! ! ARA RAPOR 27.12.2013 SOĞUK ZİNCİR SİSTEMİNE GEÇMENİN YAŞ MEYVE SEBZE SEKTÖRÜNÜN KÜRESEL REKABETLİLİĞİNE ETKİSİ “SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ” 2 ! ! Sektörün ihracatı açısından Ortadoğu, Avrupa ve özelde de Rusya ve Ukrayna pazarının önemi" 9" 1.1 Türkiye Dünya Yaş Meyve ve Sebze Üretiminde Lider Ülkelerden 9 1.2 Türkiye Dünya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında 11. Sırada 12 1.2.1 Dünya Yaş Meyve İhracatında Türkiye 18. Sırada! 14 1.2.2 Türkiye Dünya Yaş Sebze İhracatında 9. Sırada! 15 1.2.3 Türkiye Narenciye İhracatında 5. Sırada ve rekabetçi! 17 1.3 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rusya artan önemde bir pazar 19 1.4 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rusya Vazgeçilmez Konumda 19 1.5 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rusya, Ukrayna çok önemli 22 Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya- Ukrayna Özelinde Pazarlarda İhracatta Rakiplerimiz ve Baskılarının İncelenerek Tehdit Boyutlarının Ortaya Konması" 24" 2.1 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rakipleri 24 2.1.1 Rusya Yaş Meyve Pazarındaki Polonya ve İspanya izlenmeli 24 2.1.2 Almanya Yaş Meyve Pazarındaki İspanya ve İtalya’dan Pay Almak Zor Görünüyor 25 2.1.3 Ukrayna Yaş Meyve Pazarında Yunanistan, İspanya ve Polonya Yakın Takipteler 26 2.1.4 Irak Yaş Meyve Pazarına Mısır Hakim 27 2.1.5 Türkiye’nin 5. Yaş Meyve Pazarındaki Bulgaristan’da payı sadece %2’dir. 28 2.2 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rakipleri 28 2.2.1 Rusya Yaş Sebze Pazarında Çin Yükselişte 28 2.2.2. İkinci Yaş sebze ihracat pazarımız Almanya'da payımız %1’i aşamamaktadır. 30 2.2.3 Ukrayna Yaş Sebze Pazarında İspanya Gücünü Arttırmaya Devam Ediyor. 31 2.2.4 Bulgaristan’da Yaş Sebze Pazarını Yunanistan’a Kaptırdık 33 2.2.5 Irak Yaş Sebze Pazarında Türkiye Açık Ara Lider 34 2.3 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rakipleri 35 2.3.1 Rusya Narenciye Pazarında Fas ve Mısır’a Dikkat 35 2.3.2 Irak Narenciye Pazarında Mısır Yerinde Sayıyor 37 2.3.3 Ukrayna Narenciye Pazarında Mısır ve İspanya’ya Dikkat 38 2.3.4 Suudi Arabistan Narenciye Pazarında Mısır ve Güney Afrika Hakimiyetini Kırmak Güç39 2.3.5 Romanya Narenciye Pazarında Türkiye Yunanistan ile Savaşıyor 41 Özellikle Rusya ve Ukrayna Pazarlarında İhracatta Rastlanan Tarife, Tarife Dışı Engeller, Mevzuat ve Diğer Keyfi Engellerin Tespiti ve Önlemlerinin Analizi" 43" Ortadoğu ve Avrupa Genelinde ve Rusya- Ukrayna Pazarları Özelinde İhracatta Soğuk Zincir Sisteminde Rastlanan Sorunlar" 47" 4.1 Mevcut Durum Değerlendirmesi 47 3 ! 4.1.1 Mevcut Durum Değerlendirmesinde Yaklaşım Önerisi 47 4.1.1.1 Türkiye’nin Ürün Bazında Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatından Hareketle İhtiyaç Analizi 48 4.2 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracatında Aylık İhtiyaç Analizi 51 4.2.1 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracat Miktarlarındaki Aylık Yoğunlukların Saptanması ile İhtiyaç Analizi 51 4.2.1.1 Son 3 yıldaki Aylık Yaş Meyve İhracat Miktarlarında mevcut durum 52 4.2.1.2 Son üç yılda Aylık Yaş Sebze İhracat Miktarlarında Mevcut Durum 53 4.2.1.3 Son üç yılda Aylık Narenciye İhracat Miktarlarında Mevcut Durum 54 4.2.2 Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Taşıma Koşullarının Aylık Miktarlara Etkisi İle Değişen Yoğunluklar ve İhtiyaç Analizi 54 4.3 Türkiye içi lojistikte yetersizliklerin tespiti. 59 4.3.1 Frigofirik Araç Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi? 59 4.3.2 İhracatın Yoğun Olduğu Bölgelerde Soğuk Hava Depo Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi? 60 4.4 Güzergahlarda Mevcut Durum 61 4.4.1 Deniz Taşımacılığı Rusya ve Ukrayna Pazarları için Kilit Öneme Sahip: 91 Milyon Ton İhracat Deniz Yoluyla Taşınmaktadır. 63 4.4.1.1- Rusya arasında Taze Meyve ve Sebze İhracatının Lojistiğinde Deniz ve Karayolu ulaşımı 63 4.4.1.2 Yaş Meyve ve Sebze İhracatı ve Ro-Ro Seferlerinde Mevcut Durum 64 Soğuk Zincire Geçilmesi için Türkiye’de ve Hedef Pazarlara Yönelik Yapılabilecek İyileştirmeler ve Bunların Mevcut Pazarlarımızdaki Ürünlerimizin Raf Ömrüne, Kalitesite, Fiyatına ve Genel Anlamda İhracatımıza Etkilerinin Değerlendirilmesi." 65" Dünya Genelinde ve Hedef Pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da Rakiplerimizin Başarılı Soğuk Zincir Uygulamalarının Tespit" 66" 6.1 Mısır 66 6.1.1 Mısır Tarımsal Üretim ve ihracatına 2000’lerin başında büyük önem vermiş ve Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatını Geliştirme Stratejisi ortaya koymuştur. 66 6.1.2 Yukarı Mısır ve El Shams Soğuk Zincir Sistemi Projesi Örneği 70 6.1.2.1 El Shams Projesi’nin Önemi 70 6.1.2.2 El Shams Projesi’nin Finansman Modeli 75 6.1.3 Mısır’da Günümüzde Durum 78 6.1.3.1 Mısır’da Güncel Gelişmeler 78 6.1.3.2 Rusya Pazarının Mısır Açısından Önemi 78 6.1.3.3 Mısır, İspanya ile Rekabetinde Bir Adım Önde 79 6.2 Çin ve Soğuk Zincir Sistemi 79 6.3 İsrail ve Soğuk Zincir Sistemi 81 6.4 Fas ve Soğuk Zincir Sistemi 82 6.5 Güney Afrika ve Soğuk Zincir Sistemi 84 6.6 İspanya Narenciye ve İhracat Lojistiği 86 6.7 Azerbaycan ve Soğuk Zincir Sistemi 86 4 ! Bunların Sonucunda Tespit Edilecek Hedef Pazarlara ve Ürüm Gruplarına Yönelik Eylemlerin Belirlenmesi" 93" 7.1 Türkiye’nin yaş meyve sebze ihracatında soğuk zincirde mevcut kapasite ortaya konacak; ihracatın ne kadarını karşılayabildiği değerlendirilecektir. 93 7.2 Bu ülkelere sektör ihracatımızda soğuk zincir sistemine geçememenin yarattığı rekabete etkilerini değerlendirerek aynı zamanda bu pazarlarda zaaf ve fırsatları ve uyum politikalarını tespit etme imkanı bulunabilecektir. 93 ! ! ! ! ! ! ! 5 ! ! Çalışma Sentezi ! I) Sektörün ihracatı açısından Ortadoğu, Avrupa ve özelde de Rusya ve Ukrayna pazarının önemi Bu konu başlığı altında Türkiye’nin Yaş Meyve Sebze (YMS) üretiminde dünya ülkeleri arasındaki lider konumu ve getirdiği avantajlar bazı ürün örneklemeleri bazında ortaya konmuştur. Bu başlık altında üretimdeki bu gücün ihracata tam anlamı ile yansımadığı küresel mukayeselerle ortaya konmuştur. türkiye’den üretim açısından daha geride olan ülkeler küresel YMS pazarlarında lider konumlarını sürdürürken, yeni ihracatçı oyuncular da rekabeti zorlamaktadırlar. Bu konu başlığı altında ayrıca Türkiye’nin YMS ihracatında Ortadoğu, Avrupa ve RusyaUkrayna pazarlarının önemine yer verilerek, zaten potansiyelini aşması çok muhtemel olan Türkiye’nin, özellikle Ortadoğu, Avrupa ve Rusya/Ukrayna gibi pazarlarda sorunları bertaraf etmesi gerekliliğinin altı çizilmiş ve yeni sorunların çıkmasının önlenmesinin hayati önemi vurgulanmıştır. ! II) Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya-Ukrayna özelinde pazarlarda ihracatta rakiplerimiz ve baskılarının incelenerek tehditlerin boyutunun ortaya konması Bu konu başlığı altında Rusya/Ukrayna, Ortadoğu ve Ortadoğu pazarlarında YMS ihracatımızda kilit olan ülkelerde rakiplerimiz ortaya konarak, baskıları ve ihracat potansiyelimize etkileri değerlendirilmiştir. Rusya Yaş Meyve Pazarındaki Polonya ve Ispanya izlenme gerekliliği Ukrayna Yaş Meyve Pazarında Yunanistan Ispanya ve Polonya’nın hissedeline yakın takipleri Almanya Yaş Meyve Pazarında Ispanya ve Italya'dan pay almanın zorluğu Irak Yaş Meyve Pazarında Mısır’ın hakim konumu Türkiye’nin 5. Yaş Meyve pazarı Bulgaristan’da payının sadece % 2 olduğu Rusya Yaş Sebze Pazarında Çin’in yükselişte olduğu 2. Yaş sebze ihracat pazarımız Almanya’da payımızın % 1’i aşamadığı Ukrayna Yaş Sebze Pazarında Ispanya’nın gücünü arttırmaya devam ettiği Bulgaristan'da Yaş Sebze pazarını rakibimiz Yunanistan'a kaptırmış gözüktüğümüz Irak yaş sebze pazarında sarsılmaz gözüken konumumuz 6 ! Rusya Narenciye Pazarında Fas ve Mısır'a dikkat etmemiz gerektiği Irak Narenciye Pazarında Mısır’ın yerinde saydığı Ukrayna Narenciye Pazarında Mısır ve İspanya'ya dikkat etmemiz gerektiği Suudi Arabistan Narenciye Pazarında Mısır ve Güney Afrika hakimiyetini kırmanın güçlüğü Romanya nareciye pazarında Türkiye’nin Yunanistan ile çekiştiği gibi bilgiler detayları ile aktarılmıştır. ! ! III)Özellikle Rusya ve Ukrayna pazarlarına ihracatta rastlanan tarife, tarife dışı engeller, mevzuat ve diğer keyfi engellerin tespiti ve önemlerinin analizi Rusya ve Ukrayna pazarlarında karayolu ulaşımında ikili geçiş belgeleri, gümrüklerdeki uzun işlem süreleri ve yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında güvenlik sertifikaları vb. koşulların yaratmış olduğu engellerin tespiti yapılmaktadır. IV) Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya ve Ukrayna pazarları özelinde ihracatta soğuk zincir sisteminde rastlanan sorunlar. İhracat soğuk zincir sisteminde rastlanan sorunların tespiti masa başı çalışmalarının yanı sıra özellikle UTİKAD, Karadeniz Ro-Ro, LODER, UND gibi kurumlarla yapılan görüşmelerin çıktıları ile yapılmıştır. Sıra 1 Dernek/*Firma*Adı Tür Ad Ekonomi*Bakanlığı*Lojistik* Ekonomik*Bakanlığı Fatih& Daire*Başkanlığı Telefon Durum Fatih&Turhan,&16.12.2013&Tarihinde&Ankara'da& görüşme&gerçekleşti. Yönetim&Kurulu& 11.11.2013&Görüşme&Yapıldı Başkanı RusyaKKazakistanKBDT& Ülkeleri&Çalışma&Grubu& 0212&359&26&00&K&311 Görüşme&Gerçekleşti&25.12.2013,&İstanbul Sorumlusu Ocak&2.Hafta,&&Antakya&Çalışma&Grubu&ile&Görüşme& Gerçekleşecek Yönetim&Kurulu& +90&(462)&326&16&01 6&Ocak&Haftası&görüşme&gerçekleşecek Başkanı Mersin*Deniz*Ticaret*Odası Ticaret*Odası Cihat Lokmanoğlu 3 UND Dernek Alpdoğan& Kahraman 4 UND*Antakya Dernek 5 DKIB İhracatçılar*birliği Ahmet&Hamdi Gürdoğan Hacer Uyarlar Yönetim&Kurulu&Üyesi 0212&663&62&61& 10.12.2013'te&Hacer&Hanım&ile&Görüşme& Gerçekleşti.&İstanbul&UTİKAD&Ofisi Prof.&Dr.& Mehmet Tanyaş Başkan&Yardımcısı 0542&486&54&41 Görüşme&Gerçekleşti&25.12.2013,&İstanbul 7 LODER*(Lojistik*Derneği) 8 ARKAS Firma CMA*CGM*Mersin*Acentası* Firma Botros*Levante Karadeniz*RO^RO Firma AKİB İhracatçılar*birliği AKİB İhracatçılar*birliği TCDD TCDD 9 10 11 12 13 ! ! ! ! Yetkisi 2 UTİKAD*(Uluslararası* 6 Taşımacılık*ve*Lojistik* Dernek Hizmet*Üretenleri*Derneği) ! Soyad Turhan Dernek Teyit&Bekleniyor Gülin&Hanım Ali& Kemal Ferhat İbrahim Gülkanat Kaçmaz Gürüz Çelik 0324&237&41&00 Olumsuz&geri&dönüş&yaptılar. Genel&Müdür 0212&324&38&28 Yük&Daire&Başkanı 0312&311&13&05 12.12.2013&Görüşme&Gerçekleştirildi,&İstanbul 11.11.2013&Görüşme&Yapıldı 11.11.2013&Görüşme&Yapıldı Henüz&İletişime&Geçilmedi 7 ! YURT DIŞI TEMASLAR Söz konusu sorunların aşılması için önerilen çözümlerin kapsamında özellikle Rusya ve Ukrayna pazarlarına yönelik olarak yurt dışı temaslarda da bulunulmuştur. • “Fairplay Ports and Terminals Guide” adlı dünyadaki 11 000 liman ve terminal inceleyen kılavuzu ve dünya deniz yolları trafiği tahminleri ile ön plana çıkan Amerikalı danışmanlık firması IHS ile temasa geçilmiş ve öneriler alınmıştır. • Ukrayna’da Mark Shevchenko; PORTS OF UKRAINE Publishing House’ın Uluslararası departmanı editörü • Rusya’da Andrey Naraevskiy, Novorossiysk Global Container Service (GCS) Ltd.in İş geliştirme ve liner müdürü ile temas sağlanmıştır. Türkiye genelinden Adana, Mersin, Antalya ve Antakya gibi yaş sebze-meyve üretiminin yoğunlukta olduğu kentlerden Rusya ve Ukrayna pazarlarına ihracatta mevcut soğuk zincir sistemi ve seçenekler detaylı irdelenmeye başlamıştır. • • • • • • • • • • ! Yaş meyve, sebze ve narenciye üretim ve ihracatında, çeşitli lojistik yollarında rol alan firmalar, konunun tarafı olan dernek ve meslek kuruluşları, ihracatçı birlikleri ile hedef pazarlara ulaşımda ve hedef pazarlarda yaşanılan sorunlara farklı bakış açıları alınacak, detaylı bir şekilde olası çözüm tavsiyeleri alınacaktır. Türkiye’nin yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yaptığı pazarlar hakkında bilgilerin toplanması, potansiyelin ve rakiplerin belirlenmesi Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlara ulaşım ve limanların kapasitelerinin belirlenmesi Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlardaki tesislerin ekipman yeterliliğinin belirlenmesi. Yaş meyve sebze ve narenciye ürünlerinin karayolu ile ulaşımındaki mevcut durum, sorunlar ve yeterliliklerin ortaya konması, Ürünlerin iç ve dış taşımalarında karşılaşıldığı savunulan sorunların, dar boğazların boyutunu daha doğru bir şekilde saptayabilmek, araç sayısı ve alt yapının yeterli olup olmadığını gerçekçi boyutları ile ortaya koyabilmek için "ihtiyaç Analizi" çalışmasının gerçekleştirilmesi: Bu bağlamda yaş meyve, sebze ve narenciye ürünleri ihracatının miktar bazında aylık bazda çıkartılması dar boğaz ve yoğunlukların olduğu dönemleri mümkün olduğu ölçüde ürün bazında saptamaya yardımcı olacaktır, Ancak salt bu "yoğunluk" dönemlerini ürün/ülkeleri tespit etmek yeterli olmayacaktır düşüncesi ile ürünlere göre taşıma şartları, bozulma sürelerine göre de bu "ihtiyaç analizi" şekillenecektir. Hasat sonrası tarladan, limanlara (Mersin, Zonguldak, Samsun) veya hedef pazarlara (Karayoluyla) giderken güzergahlara göre ürünlerin taşınma potansiyeli tespit edilecektir, Bu tespitlere göre ürün/güzergah/miktarlara göre alt yapı olanaklarının yeterliliği daha sağlıklı biçimde değerlendirilebilecektir. V) Soğuk zincire geçilmesi için Türkiye’de ve hedef pazarlara yönelik yapılabilecek iyileştirmeler ve bunların mevcut pazarlarımızdaki ürünlerimizin raf ömrüne, kalitesine fiyatına ve genel anlamda ihracatımıza etkilerinin değerlendirilmesi. 8 ! İHTİYAÇ ANALİZİ TAMAMLANACAK VE YAPILACAK YATIRIMLARIN ETKİSİ DEĞERLENDİRİLECEKTİR. ! VI)Dünya genelinde ve hedef pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da rakiplerimizin başarılı soğuk zincir uygulamalarının tespiti. Mısır gıda ihracatında Dünya Bankasının desteği ile gerçekleştirilen Yukarı Mısır-Luksor soğuk zincir sistemi detaylı biçimde örnek olarak incelenerek sunulmuştur. Çin’de soğuk zincir sistemine dair gelişmeler içermektedir. İsrail’in yaş meyve ve sebze ihracatının lojistiğinde soğuk zincir çözümleri sunulmuştur. Fas’ın yaş meyve ve sebze ihracatında kullandığı güzergahlar ve soğuk zincir çözümleri sunulmuştur. Güney Afrika yaş meyve ve sebze ihracatında Durbon ve Maputo Limanları özelinde Yaş meyve ve sebze ihracatına yönelik uygulamaları sunulmuştur. İspanya yaş meyve ve sebze ihracatının lojistiğindeki mevcut durum sunulmuştur. Azerbaycan’nın Rusya’ya yaş meyve ve sebze ihracatı ve soğuk zincir lojistiği için hazırlanan proje detaylı biçimde incelenerek sunulmuştur. ! ! VII)Bunların sonucunda tespit edilecek hedef pazarlara ve ürün gruplarına yönelik eylemlerin belirlenmesi. Ocak sonu yapılacak raporun ön çıktılarının sunulacağı toplantı sonrasında kesinleştirilecektir. ! 9 ! ! ! 1. Sektörün ihracatı açısından Ortadoğu, Avrupa ve özelde de Rusya ve Ukrayna pazarının önemi ! ! ! 1.1 Türkiye Dünya Yaş Meyve ve Sebze Üretiminde Lider Ülkelerden ! =>Türkiye bir çok meyvede dünya üretiminde söz sahibi bir ülkedir 2010 yılı FAO verilerine göre; yaş meyve üretiminde Çin, yaklaşık % 20’lik pay ve 122,2 milyon tonluk üretim ile ilk sırada yer alırken bu ülkeyi sırasıyla Hindistan (84,8 milyon ton), Brezilya (39,3 milyon ton), ABD (25,4 milyon ton) ve İtalya (16,9 ) milyon ton) izlemektedir. Ancak Türkiye fındık, vişne, kiraz gibi ürünlerin üretiminde birinci sırada yer alırken, kavun, karpuz üretiminde 2., elmada 3., mandalinada 4. En önemli üreticidir. ! Tablo-1: Türkiye’nin seçili ürünlerde yaş meyve sebze üretiminde dünya sıralamasındaki konumu ! ! Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, BÜGEM Faaliyetleri Mayıs 2012 Bölüm 1.3. de de belirtildiği gibi altta sunulan tabloda dünya üretimi için FAO verileri alındığından elma örneğinde olduğu gibi ürünlerin sıralamalarında farklı kaynaklara göre farklı sıralamalara rastlanmaktadır. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !10 ! ! Tablo-2: Türkiye, Meyve Üretim Miktarları Gelişimi- (Ton) ! Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, BÜGEM Faaliyetleri Mayıs 2012 =>Ancak Türkiye bu üretim performansına rağmen dünya yaş meyve ihracatında Türkiye sadece 11. sırada yer almaktadır… ! Oysa İspanya dünya yaş meyve üretiminde Türkiye’nin bir önünde …ton üretim yapmasına karşın dünya ihracatında liderdir. ! ! ! !11 ! =>Türkiye dünyanın en çok sebze üreten dördüncü ülkesidir Yıllık 27 milyon ton civarında sebze üretimi gerçekleştiren Türkiye 2010 yılı verilerine göre 25,8 milyon tonluk üretimiyle; Çin (473 milyon ton), Hindistan (99,7 milyon ton) ve ABD (35,3 milyon ton)1 sonra dünyanın en çok sebze üreten dördüncü ülkesidir ve dünya yaş sebze üretimindeki payı %2,7’dir. Km2’ye ve nüfus başına sebze üretimi bakımından ülkemiz dünyada ilk sırada yer almakta ve pek çok sebze türünün üretiminde dünyada ilk beş ülke arasına girmektedir. ! ! ! Tablo-3:Türkiye Yaş Sebze Üretimi Gelişimi Miktar (Ton) ' Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, BÜGEM Faaliyetleri Mayıs 2012 ! ! ! 1 ! Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)’nün en güncel verileri olan 2010 yılı verileri. !12 ! ! 1.2 Türkiye Dünya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında 11. Sırada ! ! Yaş meyve, sebze ve narenciye toplam ihracatında Türkiye, 2012 yılında yapmış olduğu 1.9 milyar dolarlık ihracat ile 11. sırada yer almaktadır. Türkiye’nin Dünya Yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında payı %2,9’dur. 2008 ve 2012 yılları arasında Yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı 451 milyon dolar artmıştır. Grafik-1: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve Sebze ve Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik, 20082012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Aynı dönemde dünyada 67.3 Milyar Dolarlık Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı gerçekleşmiştir 2012 yılı içerisinde toplamda 67.3 milyar dolarlık yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yapılmıştır. 2008 ile 2012 yılları arasında dünya yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında yaklaşık 10 milyar dolarlık artış olmuştur. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !13 Grafik-2: Dünya Geneli Toplam Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! İspanya, Hollanda ve ABD İhracatta Lider konumdadır. İspanya 2012 yılı içerisinde yapmış olduğu 10.2 milyar dolarlık yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı ile lider konumdadır. Toplam yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında %15.3’lük paya sahip İspanya’yı, 7.8 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiren ve %11.6’lık paya sahip olan Hollanda takip etmektedir. ABD, İspanya ve Hollanda’nın ardından üçüncü sırada yeralmaktadır. 2012 yılında 5.9 milyar dolarlık yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yapan ABD’nin toplam ihracattaki payı %8.8’dir. Tablo- 4: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! ! ! ! ! !14 ! 1.2.1 Dünya Yaş Meyve İhracatında Türkiye 18. Sırada! ! 2012 yılında gerçekleştirilen 412 milyon dolarlık ihracat ile 18. sırada yer alan Türkiye’nin toplam ihracattaki payı %1.4’tür. 2008 ile 2012 yılları arasında 86.7 milyon dolarlık artış olsa da Hong Kong, Vietnam gibi önceki yıllarda Türkiye’nin gerisinde olan ülkelerin arkasında kalmıştır. ! Grafik-3: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Dünya’da Yaş Meyve İhracatı Artmaktadır 2012 yılında gerçekleştirilen 30.2 milyar dolar değerindeki yaş meyve ihracatı, 2008’den bugüne 6.8 milyar dolar artmıştır. 2008 yılı sonrasında bir düşüş gerçekleşse de, 2009 sonrasında artmaya devam etmiştir. Grafik-4: Dünya Geneli Toplam Yaş Meyve İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! !15 ABD, İtalya ve Şili Yaş Meyve İhracatında Lider Konumdadır ABD, 2012 yılında yaptığı 3.3 milyar dolarlık yaş meyve ihracatıyla birinci sırada yeralmaktadır. Toplam ihracattaki payı %11.1 olan ABD’yi, 3 milyar dolarlık ihracat ile İtalya takip etmekte olup, toplam ihracattaki payı %10.1’dir. Şili 2012 yılında gerçekleştirdiği 2.8 milyar dolarlık yaş meyve ihracatı ile üçüncü sırada ve toplam ihracattaki payı %9.4’tür. ! Tablo- 5: Dünya Geneli En Çok Yaş Meyve, İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 1.2.2 Türkiye Dünya Yaş Sebze İhracatında 9. Sırada! Türkiye, 2012 yılında gerkekleştirdiği 624 milyon dolarlık ihracat ile 9 sıradadır. Türkiye’nin toplam ihracatta payı %2.5’tur. 2008 ve 2012 yılları arasında 42 milyon dolarlık artış olsa da, 2012 senesinde, bir önceki yıla göre 12.7 milyon dolar azalmıştır. ! Grafik-5: Dünya Geneli En Çok Yaş Sebze İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! !16 ! ! Dünya’da Yaş Sebze İhracatı Düşüş Göstermiştir ! 2012 yılı içerisinde yaş sebze ihracatı 1.6 milyar dolar düşerek, 26.8 milyar dolardan, 25.2 milyar dolara geriledi. 2008 ile 2012 yılları arasında 2.4 milyar dolar artan yaş sebze ihracatı, geçmiş senelere bakıldığında dalgalı bir eğilim göstermektedir. ! Grafik-6: Dünya Geneli Toplam Yaş Meyve İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Dolar ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Hollanda, İspanya ve Meksika Yaş Sebze İhracatında Lider Ülkeler Hollanda 2012 yılında gerçekleştirdiği 4.9 milyar dolarlık yaş sebze ihracatı ve toplam ihracattaki %19.5 payı ile ilk sırada yeralmaktadır. İspanya, 4.1 milyar dolarlık yaş sebze ihracatı ve toplam ihracattaki %16.3 payı ile Hollanda’nın ardından ikinci sırada yeralmaktadır. 2012 yılında Meksika 3.5 milyar dolarlık yaş sebze ihracatı yaparak toplam ihracatta %14.1 paya sahip olmuştur. ! Tablo-6: Dünya Geneli En Çok Yaş Sebze, İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! !17 ! ! 1.2.3 Türkiye Narenciye İhracatında 5. Sırada ve rekabetçi! 2012 yılında gerçekleştirdiği 898 milyon dolarlık narenciye ihracatı ile Türkiye, beşinci sıradadır. Toplam narenciye ihracatında %7.6 paya sahip olan Türkiye’nin ihracatı 2008 ve 2012 yılları arasında 321 milyon dolar artmıştır. Grafik-7: Dünya Geneli En Çok Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler ve Yıllara göre değişkenlik, 2008- 2012,Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! Dünya’da Narenciye İhracatı ! 2012 yılında yapılan 11.8 milyar dolarlık narenciye ihracatı bir önceki yıla göre 140 milyon dolar azalmıştır. 2008 ve 2012 yılları arasında 1.4 milyar artsa da dalgalı bir eğilim göstermektedir. ! Grafik-8: Dünya Geneli Toplam Yaş Sebze İhracatı, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! !18 ! ! ! İspanya, ABD ve Çin Narenciye İhracatında Lider İspanya 2012 yılında 3.4 milyar dolarlık narenciye ihracatı ile birinci sırada yeralmaktadır. Toplam narenciye ihracatında payı %29.6 olan İspanya’yı 1 milyar dolarlık narenciye ihracatı ve %8.8 payı ile ABD izlemektedir. İspanya ve ABD’nin ardından gelen Çin’in 971 milyon dolarlık narenciye ihracatı ve %8.2’lik payı vardır. ! Tablo-7: Dünya Geneli En Çok Narenciye İhracatı Yapan Ülkeler Sıralaması ve İhracattaki payları, 2008- 2012, Bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Yaş Meyve ve Sebze İhracat İstatistikleri Hakkında ! Bu çalışma hazırlanırken, resmi istatistikleri sağlayan ITC Trademap verilerinden yararlanılmıştır. Ancak Yaş Meyve ve Sebze sektörüne özel bir takım istatistiksel farklılıklar ile karşılaşılmıştır. Türkiye’nin ihracat rakamları 6’lı GTİP’lere bakılmasına rağmen Ekonomi Bakanlığı Sektör Raporu ve AKİB’in internet sitesinde yayınladığı istatistiklerde özellikle Üzüm, Kayısı, Kiraz ve Nar gibi ürünlerde farklılık göstermiştir. Bu çalışma süresince GTİP kodları altında özellikle “Taze” olan ürünlerin tamamı dahil edilmiştir. ' Buna ek olarak ihracat pazarlarındaki rakip ülkeleri görmemizi yarayan ITC Trademap verilerinde Türkiye’nin Rusya’ya Yaş Meyve İhracatı ile Rusya’nın Türkiye’den Yaş Meyve İthalatı istatistiklerinin birbirinden çok farklı olması da bu süreçte yaşanılan bir diğer problemdir. Çalışma içerisinde Türkiye’nin Yaş Meyve ihracatı rakamları ITC Trademap verilerinden sadece ilgili ürünlerde Türkiye’nin ihracatına bakılmıştır. Türkiye’nin ihracat pazarlarındaki rakip ülkeleri görmek amacıyla da ithalatçı ülkelerin, ithalat istatistikleri dikkate alınmıştır. Tablo-8: Yaş Meyveler, Rusya’nın İthalatı ile Türkiye’nin İhracatının Karşılaştırılması ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! !19 ! 1.3 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rusya artan önemde bir pazar ! 2012 yılında Türkiye, Rusya’ya 191.5 milyon dolarlık yaş meyve ihracatı gerçekleştirmiştir. Bir önceki yıla göre 33 milyon dolar artan yal meyve ihracatı için Rusya en önemli pazarlardan bir tanesidir. ! Tablo- 9: Türkiye’nin en çok yaş meyve ihracatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Almanya, Rusya’dan sonra ikinci sırada Yaş meyve ihracatında Rusya’dan sonra Türkiye’nin en çok ihraç yaptigi ülke olan Almanya, toplamda Türkiye’den 52 milyon dolarlık ithalatı ile en önemli 2. pazardır. Türkiye’nin Almanya’ya ihrac ettiği yaş meyvelerin miktarında %2’lik bir düşüş görünse de değeri %6 artmıştır. Ukrayna ve Irak diğer önemli pazarlar Ukrayna, Türkiye’den ithal ettiği 31.6 milyon dolarlık yaş meyve ile yas meyve ihracatımızda üçüncü sırada yer almaktadır. Irak Türkiye’nin dördüncü büyük yaş meyve ihracat pazarıdır. 2012 yılında 31.1 milyon dolarlık ihracat ile Ukrayna’nın hemen arkasından gelmektedir. Bulgaristan ise 19.9 milyon dolarlık ihracat ile beşinci ülke konumundadır. 1.4 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rusya Vazgeçilmez Konumda ! Türkiye için yaş sebze ihracatı da en az yaş meyve ihracatı kadar önemli bir ticaret kalemidir. Türkiye genelde Domates, Biber, Hıyar ve Kabak ihracatı gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin ihracatında domatesin payı %64, biberin %12 ve hıyar, kornişonun %11’dir. ! ! ! ! ! !20 ! Grafik-9: Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, % ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Tablo- 10: Türkiye’nin yaş meyve ihracatı ve ürünlerin en çok ihraç edildiği Ülkeler, 2011- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2012 yılında Türkiye, toplamda 400 milyon dolarlık domates, 74 milyon dolarlık biber, 67 milyon dolarlık hıyar- kornişon ve 25 milyon dolarlık kabak ihraç etmiştir. Türkiye’nin yaş sebze ihracatında başlıca pazarları Rusya, Almanya, Bulgaristan ve Irak’tır. ! Rusya En Çok İhracat Yapılan Ülke Türkiye’nin yaş sebze ihracatında Rusya’nın payı %51’dir. 2012 yılında Türkiye, Rusya’ya 320 milyon dolarlık yaş sebze ihracatı gerçekleştirmiştir. ! ! ! !21 Almanya İkinci Sırada Almanya, yaş sebzenin Türkiye’den en çok ihraç edildiği ikinci ülke konumunda olup 2012’de, 51 milyon dolarlık alımı ile ihracatımızda%8 paya sahiptir. ! Ukrayna, Bulgaristan ve Irak en çok ihracat yapılan diğer ülkeler Türkiye’nin en çok ihraç ettiği üçüncü ülke olan Ukrayna’nın payı ise % 6 civarında olup, 2012 yılında Türkiye, 36 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Ukrayna’yı % 5 pay ile Bulgaristan takip etmekte ve Türkiye’nin 32.5 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiği pazardır. Bulgaristan’a yapılan ihracata yakın ihracat yapılan Irak da en önemli beşinci pazardır. 2012 yılında 32.4 milyon dolar ihracat yapılmış olup, payı %5’tir. ! ! Grafik-10: Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Ülkelerin Payları, 2012, % ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Tablo- 11: Türkiye’nin en çok yaş sebze ihracatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! ! ! !22 ! ! 1.5 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rusya, Ukrayna çok önemli ! ! Türkiye’nin Narenciye İhracatı Türkiye’nin diğer önemli ihracat kalemlerinden biri olan narenciye grubu, 2012 yılında 898 milyon dolarlık narenciye ithalat etmiştir. Mandarin, Limon ve Portakal en çok ihraç edilen ürünler olmuştur. Mandarinin ihracattaki payı %32, limonun %30, portakalında %26 ve greyfurtun da %12’dir. Rusya, Ukrayna, Almanya ve Bulgaristan, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkelerdir. Grafik-11: Türkiye’nin Narenciye İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, % ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Tablo- 12: Türkiye’nin Narenciye İhracatı ve En çok İhraç edilen Ülkeler, 2011-2012, bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Rusya Narenciye İhracatımızda Çok Önemli Türkiye’nin narenciyede en onemli ihracat Rusya’ya yapmaktadır. Rusya’nın payı %29, Irak’ın payı %26 ve Ukrayna’nın payı da %11’dir. 2012 Yılında Rusya’ya yapılan 262 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. !23 Rusya’nın ardından 2. sırada gelen Irak’a Türkiye, 236 milyon dolarlık narenciye ihraç etmiştir. Türkiye’nin üçüncü büyük ithalatçısı ise 99 milyon dolarlık ihracat ile Ukrayna’dır. Grafik-12: Türkiye’nin Narenciye İhracatında Ülkelerin Payları, 2012, % ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Tablo- 13: Türkiye’nin En Çok Narenciye İİhracatı yaptığı Ülkeler, 2008-2012, bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !24 2. Ortadoğu, Avrupa genelinde ve Rusya- Ukrayna Özelinde Pazarlarda İhracatta Rakiplerimiz ve Baskılarının İncelenerek Tehdit Boyutlarının Ortaya Konması ! ! 2.1 Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Rakipleri ! 2.1.1 Rusya Yaş Meyve Pazarındaki Polonya ve İspanya izlenmeli ! Türkiye’nin en çok yaş meyve ihraç ettiği pazar olan Rusya pazarının yarısı Polonya, Türkiye, İspanya ve İtalya arasında paylaşılmaktadır. %14 pay ile birinci sırada olan Polonya, Rusya’ya en çok yaş meyve ihraç eden ülkedir. İkinci sıradaki Türkiye’nin Rusya’nın ithalatında payı %12’dir. Türkiye’yi, %9 pay ile İspanya, %8 pay ile İtalya ve %7 pay ile Yunanistan takip etmektedir. Grafik-13: Rusya’nın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, % ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Rusya’nın, Polonya’dan yaş meyve ithalatı son yıllarda büyük artış göstermiştir, 2008 yılında 81 milyon dolar olan ithalat, 2012 yılında 389 milyon dolara yükselmiştir. Rusya’nın Türkiye’den ithalatı 2011 yılında düşüş gösterse de 2012 yılında tekrar yükselmiş ve 339 milyon dolar olmuştur. Türkiye’nin ardından Rusya’nın en çok ithalat yaptığı 3. ülke olan İspanya’dan ithalatı ise 2012 yılında 250 milyon dolar olmuştur. Rusya’nın İtalya ve Yunanistan ithalatı birbirine çok yakındır, son dönemlerde görünen artışlar dikkate değerdir. ! ! !25 ! ! ! ! ! Tablo- 14: Rusya’nın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.1.2 Almanya Yaş Meyve Pazarındaki İspanya ve İtalya’dan Pay Almak Zor Görünüyor Türkiye’nin en çok yaş meyve ihraç ettiği ikinci pazar olan Almaya pazarının yarısını İtalya ve İspanya oluşturmaktadır. %32 pay ile birinci sırada olan İtalya, Almanya’nın en çok yaş meyve ithal ettiği ülkedir. İtalya’yı %22 pay ile İspanya, %6 ‘şar pay ile Fransa ve Hollanda, %4 pay ile de Güney Afrika takip etmektedir. Almanya’nın en çok ithalat gerçekleştirdiği 15. ülke konumundaki Türkiye’nin payı sadece %1’dir. Grafik-14: Almanya’nın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, % ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Türkiye için önemli bir pazar olan Almanya’nın yaş meyve ithalatına baktığımızda aslında Türkiye’nin payınn çok az olduğu görülmektedir. 2012 yılında Almanya, İtalya’dan 877 milyon dolarlık yaş meyve ithal etmiştir. 2009 ve 2010 yıllarında ithalatta düşüş yaşansa da 2011 ve 2012 yılında tekrar artış görülmektedir. ! !26 ! Tablo-15: Almanya’nın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Türkiye için önemli bir pazar olan Almanya’nın yaş meyve ithalatına baktığımızda aslında Türkiye’nin payınn çok az olduğu görülmektedir. 2012 yılında Almanya, İtalya’dan 877 milyon dolarlık yaş meyve ithal etmiştir. 2009 ve 2010 yıllarında ithalatta düşüş yaşansa da 2011 ve 2012 yılında tekrar artış görülmektedir. 2.1.3 Ukrayna Yaş Meyve Pazarında Yunanistan, İspanya ve Polonya Yakın Takipteler Ukrayna yaş meyve pazarı, Türkiye’nin en çok yaş meyve ihraç ettiği üçüncü pazar konumundadır. Türkiye ve Yunanistan, Ukrayna’nın yaş meyve ithalatında %19’ar paya sahiptir. Ancak Ukrayna en çok Türkiye’den ithal etmektedir. Türkiye ve Yunanistan’ın ardından Polonya %17, İspanya %15 ve İtalya %11 paya sahiptir. Grafik-15: Ukrayna’nın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, % ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2012 Yılında, Ukrayna’nın Türkiye’den ithalatı 64 milyon dolar olmuştur. Türkiye’den sonra en çok ithal ettiği ülke Yunanistan’dır. Polonya ve İspanya’dan gerçekleştirdiği ithalat miktarı da sırasıyla 57 milyon dolar ve 50 milyon dolardır. ! !27 ! Tablo- 16: Ukrayna’nın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.1.4 Irak Yaş Meyve Pazarına Mısır Hakim Irak’ın yaş meyve ithalatında Mısır’ın payı %61, Türkiye’nin payı %34 ve Makedonya’nın payı %3’tür. 2012 yılında Mısır’dan gerçekleştirdiği 57 milyon dolarlık ithalat ile en çok Mısır’dan yaş meyve almaktadır. Türkiye’den ise 31 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Irak’ın, Mısır’dan 2010 yılından sonra artan ithalat miktarı dikkat çekmektedir. Grafik-16: Irak’ın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, % ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! Tablo-17: Irak’ın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları Kaynak: Trademap, Kasım 2013 !28 ! 2.1.5 Türkiye’nin 5. Yaş Meyve Pazarındaki Bulgaristan’da payı sadece %2’dir. Bulgaristan yaş meyve ithalatında Yunanistan’ın payı %59’dur. Yunanistan’ı %9 ile İtalya, %8 ile Makedonya, %4’er pay ile Ekvator ve Polonya, %2 pay ile Türkiye takip etmektedir. Türkiye’nin ihracatı açısından Bulgaristan en çok ihraç edilen beşinci ülke konumundadır. Bulgaristan’ın ithalatında Türkiye altıncı sıradadır. Grafik-17: Bulgaristan’ın Yaş Meyve İthalatında Ülkelerin Payları, 2012, % ! !! ! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Tablo- 18: Bulgaristan’ın en çok yaş meyve İthal ettiği ilk 5 ülke, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.2 Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Rakipleri ! 2.2.1 Rusya Yaş Sebze Pazarında Çin Yükselişte 2012 yılında toplamda 2 milyar dolarlık yaş sebze ithalatı yapan Rusya, 471 milyon dolarlık ithalatıyla en çok Türkiye’den yaş sebze ithal etmiştir. 2008 ile 2012 yılları arasındaki dönemde trendde dalgalanma görünse de yükseliş göstermiştir. ! ! !29 Grafik-18: Rusya’nın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Rusya’nın yaş sebze ithalatında Türkiye’nin önemli rakipleri Çin, Hollanda, İsrail ve İspanya’dır. Dünya tarımında söz sahibi olan bu ülkelerin Rusya’ya yaş sebze ihracatı Türkiye açısından mühimdir. Rusya, 2012 yılında Çin’den 229 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiş ve Çin’in Rusya’nın yaş sebze ithalatındaki payı %11 olmuştur. Çin’den sonra en çok paya sahip olan Hollanda’dan, Rusya, 206 milyon dolarlık yaş sebze ithalatı yapmıştır. Grafik-19: Rusya’nın Yaş Sebze İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Bir diğer önemli tarım ülkesi olan İsrail’den ise 191 milyon dolarlık yaş meyve ithal eden Rusya, İspanya’dan da 168 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Çin, Hollanda, İsrail ve İspanya gibi devlerin birbirine yakın payları dikkat çekmektedir. ! ! ! ! ! !30 Tablo- 19: Rusya’nın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.2.2. İkinci Yaş sebze ihracat pazarımız Almanya'da payımız %1’i aşamamaktadır. Türkiye’nin yaş sebze ihracatında 2. sırada bulunan Almanya’nın ithalatına baktığımızda Türkiye’nin 9. sırada yer aldığı görülmektedir. Almanya yaş sebze ithalatını daha çok AB üyesi devletlerden yapmaktadır. Bu bağlamda, Almanya’nın ithalatında Hollanda %43’le, İspanya da %28 ile egemendir. Bu devletleri %5’er payla, İtalya, Fransa ve Belçika takip etmektedir. Grafik-20: Almanya’nın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Almanya’nın yaş sebze ithalatında Türkiye’nin pay %1 ile çok düşük bir seviyededir. Türkiye’den 47 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Almanya, Hollanda’dan 1.5 milyar dolar, İspanya’dan 979 milyon dolar, İtalya’dan da 186 milyon dolar gibi büyük değerlerde ithalat gerçekleştirmiştir. ! ! ! ! ! !31 Grafik-21: Almanya’nın Yaş Sebze İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! Tablo- 20: Rusya’nın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 2.2.3 Ukrayna Yaş Sebze Pazarında İspanya Gücünü Arttırmaya Devam Ediyor. Ukrayna’nın yaş sebze ithalatında Türkiye açık ara liderdir. 2012 yılında Türkiye’den 64 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Ukrayna'nın ithalatında pazar payımız %60’dır. Türkiye’nin ardından en çok ithalatı İspanya'dan gerçekleştiren Ukrayna için bir diğer önemli ülke ise %10 pay ile Hollanda’dır. ! ! ! ! ! ! ! ! !32 Grafik-22: Ukrayna’nın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Grafik-23: Ukrayna’nın Yaş Sebze İthalatında ülkelerin payları, % ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! Tablo- 21: Ukrayna’nın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2008-2012 arası döneme bakıldığında, Ukrayna’nın yaş sebze ithalatının her geçen yıl artması dikkat çekmektedir. Özellikle Türkiye’den gerçekleştirdiği ithalatın 2011 sonrasında sıçraması Türkiye’nin diğer ülkelerle arasını ciddi bir oranda açmıştır. ! ! !33 ! 2.2.4 Bulgaristan’da Yaş Sebze Pazarını Yunanistan’a Kaptırdık Bulgaristan yaş sebze ithalatını en çok komşusu Yunanistan’dan gerçekleştirmektedir. 2012 yılında Yunanistan’dan 17.5 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiren Bulgaristan, Türkiye’den de 14.8 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Bulgaristan’ın ithalatında ikinci sırada bulunan Türkiye’nin payı %29’dur. Grafik-24: Bulgaristan’ın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Bulgaristan’ın ithalatında Türkiye’nin diğer rakipleri %10 payı ile Makedonya ve %7 payı ile Polonya’dır. 2008- 2012 arasındaki dönemde, Bulgaristan’ın Türkiye’den yaş sebze ithalinde ciddi düşüşler olduğu görünmektedir. 2011 yılına kadar açık ara lider olan Türkiye, 2012 yılında yaşanan düşüş ile birlikte liderliği Yunanistan’a vermiştir. Makedonya’dan ithalatta aynı dönemde dalglanmalar olduğu görülmekte, Polonya ve Arnavutluk’tan yapılan ithalat da az da olsa artmaktadır. ! ! Grafik-25: Bulgaristan’ın Yaş Sebze İthalatında Ülkelerin Payları, % Kaynak: Trademap, Kasım 2013 !34 ! ! Tablo- 22: Bulgaristan’ın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.2.5 Irak Yaş Sebze Pazarında Türkiye Açık Ara Lider Irak’ın yaş sebze ithalatında Türkiye % 82 gibi bir pay ile lider konumdadır. Türkiye’yi, %15 ile Mısır ,%2 ile Fransa ve %1 ile Pakistan takip etmektedir. Grafik-26: Irak’ın Yaş Sebze İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2012 yılında Türkiye’den 32.4 milyon dolarlık ithalat yapan Irak, Mısır’dan 6 milyon dolarlık, Fransa’dan da 600 bin dolarlık yaş sebze ithalatı yapmıştır. 2012 yılında Irak’ın Türkiye’den ithal ettiği yaş sebzeler sebebiyle, diğer ülkelerle arasındaki farkı daha da açarak liderliğini sürdürmektedir. ! ! ! ! ! ! !35 Grafik-27: Irak’ın Yaş Sebze İthalatında Ülkelerin Payları, % ! !! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Tablo- 23: Irak’ın en çok yaş sebze ithal ettiği ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! 2.3 Türkiye’nin Narenciye İhracatında Rakipleri ! 2.3.1 Rusya Narenciye Pazarında Fas ve Mısır’a Dikkat Dünyanın en önemli narenciye ithalatçılarından biri olan Rusya, en çok narenciye ithalatını Türkiye’den gerçekleştirmektedir. 2012 yılında Türkiye’den 363 milyon dolarlık narenciye ithalatı gerçekleştiren Rusya’nın Fas’tan 231 milyon dolar alımını, 164 milyon dolar tutarındaki Mısır’dan alımlar izlemektedir. Rusya’nın narenciye ithalatında %24 paya sahip olan Türkiye’yi, %15 pay ile Fas, %11 ‘er pay ile Mısır ve Güney Afrika takip etmektedir. ! ! ! ! ! !36 ! ! Grafik-28:Rusya’nın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! !! !! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Grafik-29:Rusya’nın Narenciye İthalatında Ülkelerin Payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 !! Tablo- 24:Rusya’nın Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! !37 2.3.2 Irak Narenciye Pazarında Mısır Yerinde Sayıyor Irak’ın narenciye ithalatında da Türkiye’nin egemen olduğu görülmektedir. Irak, 2012 yılında toplamda 251 milyon dolarlık ithalat yapmıştır. Bu ithalatın 236 milyon doları sadece Türkiye’den yapılmıştır. Türkiye’nin, Irak’ın narenciye ithalatındaki payı %94 gibi büyük bir paydır. Irak, Türkiye’nin ardından en büyük narenciye ithalatını 13 milyon dolar ile Mısır’dan yapmaktadır. Mısır’ın payı ise %5 civarındadır. Aynı dönem içerisinde Pakistan da, Irak’ın en çok narenciye ithalatı yaptığı üçüncü ülkü konumundadır ve payı sadece %1’dir. Grafik-30:Irak’ın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Grafik-31:Irak’ın Narenciye İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! !38 Tablo- 25:Irak’ın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.3.3 Ukrayna Narenciye Pazarında Mısır ve İspanya’ya Dikkat Ukrayna, 2012 yılında 366 milyon dolarlık narenciye ithalatı gerçekleştirmiştir. Bu ithalatın %42’si Türkiye’den yapılarak 152 milyon dolara ulaşmıştır. Ayrıca, 2008 ve 2012 yılları arasında Türkiye’den narenciye ithalatının arttığı da görülmektedir. Ukrayna aynı dönemde Mısır’dan 61 milyon dolarlık, İspanya’dan 55 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Bu ülkelerin, Ukrayna’nın ithalatındaki payları Türkiye’ye göre az olmakla birlikte, Ukrayna pazarında güçlü ülkelerdir. Grafik-31:Ukrayna’nın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !39 ! Grafik-32:Ukrayna’nın Narenciye İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! !! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Tablo- 26: Ukrayna’nın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2.3.4 Suudi Arabistan Narenciye Pazarında Mısır ve Güney Afrika Hakimiyetini Kırmak Güç Suudi Arabistan’ın narenciye ithalatında %42 pay ile Mısır ve %31 pay ile Güney Afrika domine etmektedir. Mısır’dan, 2012 yılında 122 milyon dolarlık ithalat yapan Suudi Arabistan, aynı dönemde Güney Afrika’dan 88 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. Türkiye’den de narenciye ithalatı yapan Suudi Arabistan’da 2011 ve 2012 yıllarında görülen artış ile Türkiye’nin payı %4 olmuştur. !40 Grafik-33:Suudi Arabistan’ın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! !! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Grafik-34:Suudi Arabistan’ın Narenciye İthalatında ülkelerin payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! Tablo- 28: Suudi Arabistan’ın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! !41 2.3.5 Romanya Narenciye Pazarında Türkiye Yunanistan ile Savaşıyor Romanya’ya Narenciye pazarında %34 payı ile Türkiye ve %29 payı ile Yunanistan hakim konumdadır. Romanya, 2012 yılında, Türkiye’den 33 milyon dolarlık, Yunanistan’dan 28 milyon dolarlık ve Hollanda’dan 7.7 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. 2008- 2012 yılları arasındaki döneme bakıldığında Yunanistan’dan alımların daha çok arttığı görülmektedir. Hollanda, İtalya ve İspanya da diğer en çok narenciye ithalatının yapıldığı ülkelerdir. Ancak bu ülkelerin, Romanya’nın narenciye ithalatında payı Türkiye ve Yunanistan’a kıyasla çok daha azdır. Grafik-35:Romanya’nın Narenciye İthalatı, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! Grafik-36:Romanya’nın Narenciye İthalatında Ülkelerin Payları, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! !42 ! ! Tablo-29: Romanya’nın En Çok Narenciye ithalatı yaptığı ülkeler, 2008- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! ! !43 ! ! ! ! 3. Özellikle Rusya ve Ukrayna Pazarlarında İhracatta Rastlanan Tarife, Tarife Dışı Engeller, Mevzuat ve Diğer Keyfi Engellerin Tespiti ve Önlemlerinin Analizi ! ! Ortadoğu’da Suriye siyasi gerilim, İran amborgolar ile kapandığından en önemli pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da pazarımızı sağlama almak ve ivme kazanmak son derece önemlidir. Rusya dünyanın en büyük alıcılarından Dünya yaş meyve sebze ithalatının % 7 kadarına sahip olup en büyük 4. Alıcıdır Küresel turunçgil ithalatında ilk sırada yer alan Rusya, ülkemiz turunçgil ihracatında da ilk sırada yer almaktadır; bu ülke 1,3 milyar dolarlık ithalat hacmiyle toplam dünya ithalatında % 11 pay almaktadır. ✓ Rusya’da Türkiye’nin coğrafi avantajı var ✓ Rusya uzun dönemde, son yıldaki azalmaya rağmen, ihracatımızın en önemli pazarı ✓ Rusya ile önemli bir enerji bağımlılığımız olduğundan ticari açığını dengelemek açısından da kaybedilmemesi gereken bir pazardır. “Kaprisleri bol” olan Rusya ve Ukrayna pazarlarında soğuk zincir sisteminin kırılması sorun olmaya devam ediyor Domates, narenciye ürünleri, üzüm, kiraz ve şeftali ihracatının yoğun olduğu Rusya’da sıklıkla rastlanan sorunlar arasında şunlar sıklıkla sayılmaktadır: ✓ Tarife dışı engeller ✓ Türkiye’den giden TIR sayısının düşmesi (özellikle Samsun- Novorossisk) Gümrüklerde yaşanan takılmalar, analizler, bekletmeler... ✓ Gıda kodeksindeki farklılıklar bahanesi ✓ Türkiye’den gelen taşıtlara, gemilere özel sıkılaştırılmış denetim... ! Bu sebepler ile zaten zorlaşmış olan ihracatımızda ek sıkıntılar soğuk zincir sisteminin kırılması ile pekişmektedir: !44 Yaş meyve ve sebze ihracatındaTürkiye’deki terminallerdeki sorunlar henüz çözülememişken Rusya ve Ukrayna’da varış noktalarındaki terminal ve limanlarda problemler sürmekte ve o ülkelerde birçok girişime rağmen çözülememektedir. ! Rusya’ya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Güvenlik Sertifikası Zorlukları ! Görüşmelerde Rus tarafının zorlamaları olduğunda muhattaplarımız hem fikir olmalarına rağmen, ihracatçılarımızın bir çoğunun da Rus mevzuatının gerekliliklerine uymadıklarının altı çizilmiştir. ! Aşağıdaki tabloda görüldüğü şekilde Rus mevzuatına uygunluğunu taahhüt eden 339 firma listelenmiştir. ! Tablo-30: Rus Mevzuatındaki gereklilikleri yerine getirmeyi taahhüt eden kayıtlı taze meyve ve sebze Türkiye ihracatçıları listesi, 2013 EK-1 RUS MEVZUATINDAKİ GEREKLİLİKLERİ YERİNE GETİRMEYİ TAAHHÜT EDEN KAYITLI TAZE MEYVE VE SEBZE TÜRKİYE İHRACATÇILARI LİSTESİ (24/09/2013) LIST OF FRESH FRUIT AND VEGETABLE EXPORTERS IN TURKIYE WHICH ARE READY TO UNDERTAKE THE REQUIREMENTS AT RUSSIAN LEGISLATION AND DECLARING TO CARRY OUT THE OBLIGATIONS (24/09/2013) ' Registration No Firm's Name Address Information Product Name 1 A.S YAŞA GIDA SAN. İÇ VE DIŞ TİC. LTD. ŞTİ. KÜLTÜR MAH. CENGİZ TOPEL CAD. YALI APT. A BLOK K.1 NO.1 AKDENİZ/MERSİN 2 AGRO GÖYÇAY GIDA TAR. ÜRN. NAK. İTH. İHR. TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ÇALICA MAH. ATATÜRK BULVARI ÖZDEMİRLER İŞ MERKEZİ KAT.2 NO.1 KARAÇULHA FETHİYE/MUĞLA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 3 AGRO GREEN TARIM GIDA TURZ. İNŞ. TAAH. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. CUMHURİYET MAH. ATATÜRK CAD. 1. KISIM NO.96 AŞAĞIŞAMLI KASABASI DENİZLİ FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 4 AGRO GRUP TEMİZLİK İLAÇLAMA İNSAN KAYNAKLARI ve TARIM TİC. KINIK BELDESİ MERKEZ MAH. BELEDİYE İŞHANI KAT 1 NO:2 İHR. LTD. ŞTİ. KAŞ/ANTALYA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 5 AGROBAY SERACILIK İTH. İHR. SAN. ve TİC. A.Ş. IŞIK SOK.NO:20 TANDOĞAN/ANKARA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 6 AK AKAR TARIM ÜRÜNLERİ GIDA NAKL. SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. 5 EYLÜL MAH. CUMHURİYET CAD. NO:46/1 ALAŞEHİR/MANİSA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 7 AK ORUÇ GIDA İTH.İHRSAN VE TİC.LTD.ŞTİ. İSK.YOLU ÜZERİ 11.KM. POLİS OK.ARKASI DERİNCE KY. ANTAKYA/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 8 AK ÜMİT TARIM ÜRÜNLERİ İTHALAT İHR. NAK.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. ULUSLARARASI NAKLİYECİLER SİT. B BLOK K:2 D:10 ANTAKYA HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 9 AKAN NARENCİYE YAŞ SEBZE VE MEYVA GIDA NAK. TİC. SAN. LTD. ŞTİ. FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 10 AKAŞ TARIM ÜRÜNLERİ İNŞAAT AHŞAP PLASTİK AMB. SAN. VE TİC. İSK.YOLU ÜZERİ. 8. KM.ANTAKYA/HATAY A.Ş. FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 11 AKAT NAKLİYAT TURİZM TİC.LTD.ŞTİ. FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 12 AKBEL PAKETLEME ZİRAİ ÜRN. GIDA TARIM NAK. SAN. İTH. İHR. TİC. İSKENDERUN YOLU ÜZERİ 10. KM BÜYÜK DALYAN MEVKİİ ÖZEL LTD. ŞTİ. MERCEDES SERVİSİ YANI ANTAKYA/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 13 AKEN AMBALAJ MALZ. ORMAN ÜRÜN. PLASTİK METAL TARIM GIDA TOPTANCI SEBZE HALİ NO:563-‐564 ANTALYA İNŞ. PETROL NAK. TAŞ. TUR. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 14 AKGÜL İTH. İHR. PETR. ÜR. GIDA SOĞUK HAVA DEP. SAN. TİC. LTD. YENİ MAH. 33196 SK. GMK BULVARI RAMAN İŞ MERKEZİ A BLOK 3/7 ŞTİ MEZİTLİ/MERSİN FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 15 AKGÜL TARIM ÜRÜNLERİ VE TUR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. YENİ MAH. ATATÜRK CAD. NO.25 KADRİYE BELDESİ SERİK / ANTALYA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 16 AKGÜN TARIM İTHALAT İHRACAT NAKLİYE TURİZM SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. KARAKÖY KÖYÜ KÖYİÇİ NO:99 YENİŞEHİR/BURSA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 17 AKSAKAL GID.TAŞ.PET.TAR.ORM.ÜR.TİC.LTD.ŞTİ. GÜLTEPE MAH.ÇEKMECE BLD.NO:140 ANTAKYA/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 18 AKSUN TARIMSAL ÜRÜNLER İTH. İHR. SAN. ve TİC. A.Ş. ÖZGÜRLÜK MAH. CUMHURİYET BULV. NO:124/C MERSİN FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 19 AKTUR TAŞIMACILIK SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ. İSK.YOLU ÜZERİ. 8. KM.ANTAKYA/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 20 ALANAR MEYVE VE GIDA ÜRETİM PAZ. SAN. VE TİC. A.Ş. ÇUKURCA MAH. ÇELTİK KÖY YOLU NO.43 OSMANGAZİ/BURSA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 21 ALARA TARIM ÜRÜNLERİ SAN. VE TİC. A.Ş. ORTAKLAR CAD. BAHÇELER SOKAK İNCİ APT. NO.8 K.2D.4 MECİDİYEKÖY ŞİŞLİ / İSTANBUL FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 22 ALATA GIDA TİC. VE SAN. LTD. ŞTİ MEZİTLİ HALİ NO: 51 MEZİTLİ/MERSİN FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 23 AL-‐GIDA HAZIR YEMEK TARIM ÜRÜNLERİ NAK. AKAR.YAKACAK MAD. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. 5 EYLÜL MAH. FEVZİ PAŞA CAD. NO.4 ALAŞEHİR/MANİSA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 24 ALİ DUYMAZ MALİ KOMİSYON YAŞ SEBZE VE MEYVE PAKETLEME KINIK BELDESİ TOPTANCI HAL NO:36 KAŞ/ANTALYA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 25 ALİ GÜZEL TAR.ÜRN.NAK.İNŞ.SAN. TİC.LTD.ŞTİ TOPTANCI HAL NO:743 KEPEZ ANTALYA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 26 ALİ USLU TARIM HAYVANCILIK İNŞ. EMLAK İTH. İHR. SAN.VE TİC. LTD.ŞTİ. KINIK TOPTANCI SEBZE MEYVE HALİ No:49 KINIK BELDESİ KAŞ/ANTALYA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 27 ALİM ORGANİK TARIM ÜRÜN. SERACILIK GIDA İTH. İHR. İMALAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. CUMHURİYET MAH. HÜRRİYET CAD. NO. 19/A KOYUNOĞLU BELDESİ SAMANDAĞ/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 28 ALTEX DIŞ TİCARET İTH. İHR. SOĞUK HAVA DEPOLAMA TES. SAN. TİC. LTD. ŞTİ. BARBAROS MAH.İSMET İNÖNÜ CAD. PINAR APT. K.1 D.1 NO.79 İSKENDERUN/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 29 ALTUBAY GIDA TARIM ÜRÜNLERİ NAK. AMBALAJ MAL. SOĞUK HAVA DEPOSU İNŞ. İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. HÜKÜMET CAD. NO.11 SARIGÖL/MANİSA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 30 ALTUN GIDA MAD.İTH. İHR.NAK.VE TİC. LTD.ŞTİ. E 91 KARAYOLU ÜZERİ ÇAY MAH.YEŞİLKÖY-‐DÖRTYOL/HATAY FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 31 ALYANS YAŞ SEBZE MEYVE GIDA TAŞIMACILIK İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. TOPTANCI HAL İÇİ NO.49 ANTALYA FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE ANARİ GIDA İTH. İHR. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. MAHMUDİYE MAH. GÖKDELEN İŞ MERKEZİ KUVAİ MİLLİYE CAD. K.17 AKDENİZ/MERSİN FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE 32 TEPECİK MAH. 102. CAD.NO.64/A ARPAÇBAHŞİŞ ERDEMLİ/MERSİN ÇARŞI MAH. İSKENDER PASAJI ZEMİN KAT TRABZON FRESH FRUIT FRESH VEGETABLE Kaynak: Rusya Federasyonu Federal Veterinerlik ve Bitki Karantina Servisi, Kasım 2013 !45 ! ! ! ! Rusya’ya Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Güvenlik Sertifikası Zorlukları Rusya Federasyonunun Yaş Meyve Sebzede uyguladığı laboratuar analizleri ek süre ve maliyet açısından önem arz etmektedir. (Ek’te tablo yeralacak) ! ! ! ! Rusya’nın İkili Geçiş Belgesi Uygulaması ile Türk Nakliyecisini Zorluyor 2009 ve 2012 yılları arasında uygulanan ve Rusya’nın kendi taşımacılık sektörünü koruyabilmek adına getirdiği İkili Geçiş Belgesi uygulaması, Aralık 2012 itibariyle değişmiştir. Her yıl Türk plakalı tırların Rusya’ya girişini sınırlandıran ve belirli bir kota koyan Rusya, 2012 yılında 9000 ikili geçiş belgesi vermeye karar vermiştir. 9000 ikili geçiş belgesinin 8000’i tüm araçlara, 1000 tanesi de frigorifik araçlara ayrılmıştır. Belgelerin dağıtımları 2013 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz ve 1 Ekim aylarında 2000 ve frigorifik taşıtlar için 250 adet olmak üzere üçer aylık dönemlerde kullanıma açılmıştır. Transit geçişlerde ise herhangi bir kota yoktur. İlk etapta uygulanacak olan 6000 transit izin belgesi sonrasında değiştirilmek üzere bildirilmiştir. ! ! Üçüncü Ülke Geçişlerinde Rus Araçlarını Kullanma Zorunluluğu Rusya’ya yapılan ihracatın lojistiğinde en büyük problemlerden biri üçüncü ülke geçişleridir. Rusya, üçüncü ülke geçişlerinde Rus araçlarının kullanılmasını istediği için kota 1500 olarak belirlenmiştir. UND’nin konu ile ilgili yaptığı açıklamada, Türkiye’nin bir sonraki Türkiye- Rusya Kara Ulaştırması Karma Komisyon toplantısına güçlü çıkabilmesi için üçüncü ülke geçişlerinde Rus firmaların tercih edilmesinin önemini belirtmiştir. ! ! Rusya’ya Gürcistan üzerinde Karayolu ile ulaşımda Bitki Karantinasına Tabii Ürünlerin İhracat Yasağı Rusya’ya Gürcistan üzerinden yapılması planlanan yaş meyve ve sebze ihracatının lojistiğine Rusya Federasyonu Federal Veterinerlik ve Bitki Karantina Servisi müsade etmemektedir. Belgelerde giriş noktasının Dağıstan Cumhuriyeti olarak düzenlenen ve 3 adet bitki sağlık sertifikasıyla Türkiye’den ihraç edilen bazı ürünlerin, Gürcistan üzerinden Rusya’ya ulaştırılması Rusya, Belarus ve Kazakistan gümrük birliği ilkelerine aykırı olduğu da ayrıca belirtilmiştir. Bu yüzden bitki karantinası kontrollerine tabii olan ürünlerin ihracatına izin verilmemektedir. ! ! Rusya’ya Bulgaristan Üzerinden Sevkte Menşei Belirten Fatura Zorunluluğu Bulgaristan’ın Rusya ile olan taşıma izinleri, Türkiye’den ihraç edilen yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin Bulgaristan üzerinden Bulgar malı olarak taşınması ve satılması sebebiyle erkenden tükenmiştir. Bu yüzden Ocak 2012 itibariyle Rusya’ya ürünleri taşıyan nakliyecilerden ürünlerin menşeini belirten fatura talep edilmeye başlandığı bildirilmiştir. ! ! ! ! !46 ! Ukrayna, İkili Geçiş İzin Belgeleri Kotalarında Rusya’ya Kıyasla Çok Daha Rahat Rusya’ya kıyasla daha rahat bir kotaya sahip olan Ukrayna’nın, Türk nakliyecileri için RoRo seferlerini kullanarak Ukrayna üzerinden Rusya’ya ulaşmayı son yıllarda daha çok tercih etmektedirler. Ağustos 2013 tarihinde Ukrayna ile yapılan KUKK toplantısında 2014 yılı için alınan kararlara göre 6000 ikili geçiş izni belgesi, 4000 transit geçiş izin belgesi, 8000 Euro-1 için transit geçiş belgesi, 2400 üçüncü ülkelere giriş ve çıkış belgesi ile 3750 boş girip kendi ülkesine yük alma geçiş izin belgesi verilmesi kararlaştırılmıştır. ! ! ! Demiryollarında Ray Açıklığı Engeli Karayollarında ve limanlarda yaşanılan sorunlar sebebiyle demiryolu ulaşımı da bir alternatif olabilir. Ancak demiryollarında da Türkiye ve Rusya arasında ray açıklığı sorunu ortaya çıkmaktadır. Rusya’da 1520 mm olan ray açıklığı, Türkiye’de 1435mm’dir bu sebepten dolayı demiryolları üzerinden direkt taşımacılık yapılamamaktadır. Mevcut hatlar üzerinde taşımacılık yapılabilmesi için boji değiştirme istasyonları olması gerekmektedir. Bu bağlamda yapımı devam eden Kars- Tiflis hattında boji değiştirme istasyonu kurulacağından ileride Rusya’ya taşımaların devam etmesi planlanmaktadır. Ayrıca Samsun ile Kavkaz feri- tren hattında Samsun’da buluna boji değiştirme istasyonu ile ray açıklığı problemi giderilmeye çalışılmış, bojisi değiştirilen Rus Demiryolu vagonları ile yükleme yerinden boşaltma yerine kadar eşyanın taşınması mümkün olmuştur. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !47 ! ! ! 4. Ortadoğu ve Avrupa Genelinde ve Rusya- Ukrayna Pazarları Özelinde İhracatta Soğuk Zincir Sisteminde Rastlanan Sorunlar ! ! 4.1 Mevcut Durum Değerlendirmesi ! 4.1.1 Mevcut Durum Değerlendirmesinde Yaklaşım Önerisi ! Yaş meyve ve sebze ihracatında yaşanılan soğuk zincir kırılmaları ürünlerin kalitelerine, sürelere ve maliyetlere, dolayısıyla firmaların karlılıklarına etki etmektedir. ! Soğuk zincir kırılmalarını engellemek için oluşturulacak olan sistem ile Türkiye’den ve özellikle Mersin ve Güney bölgelerimizden uluslararası pazarlara ihraç edilen ürünlerin raf ömrüne, fiyatına ve genel anlamda ihracatımıza etkilerinin değerlendirilmesi önemlidir. ! Yaş meyve ve sebze taşımacılığında soğuk zincir sisteminin kırılmadan kullanılmasına dair direk herhangi bir hukuki zemin olmamasına rağmen uluslararası gıda standartları ve hedef pazarlardaki ülkelerin mevzuatları ihracatı şekillendirmektedir. ! Yaş meyve, sebze ve narenciyelerin hasat edildikten sonra kaliteleri bozulmadan sağlıklı bir şekilde taşınabilmesi için frigorifik konteyner ve araç sayıları saptanmalı ilgili ürünlerin ihracat dönemlerine göre ihtiyaçlar belirlenmelidir. ! İhracat pazarlarına ulaşımda soğuk zincir kırılmalarının engellenmesi, sürdürülebilir soğuk zincir sisteminin kurulması ve uygulanmasının yaş meyve sebze ihracatına olduğu kadar bölgenin ekonomisine, kırsal kalkınmaya olumlu etkilerinin diğer ülke örneklerinde izlendiği bu çalışmada genel hatları ile aşağıdaki yaklaşım teklif edilmektedir: ! • • • • • • Yaş meyve, sebze ve narenciye üretim ve ihracatında, çeşitli lojistik yollarında rol alan firmalar, konunun tarafı olan dernek ve meslek kuruluşları, ihracatçı birlikleri ile hedef pazarlara ulaşımda ve hedef pazarlarda yaşanılan sorunlara farklı bakış açıları alınacak, detaylı bir şekilde olası çözüm tavsiyeleri alınacaktır. Türkiye’nin yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatı yaptığı pazarlar hakkında bilgilerin toplanması, potansiyelin ve rakiplerin belirlenmesi Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlara ulaşım ve limanların kapasitelerinin belirlenmesi Yaş meyve, sebze ve narenciye ürünlerinin ihracatı sırasında kullanılan limanlardaki tesislerin ekipman yeterliliğinin belirlenmesi. Yaş meyve sebze ve narenciye ürünlerinin karayolu ile ulaşımındaki mevcut durum, sorunlar ve yeterliliklerin ortaya konması, Ürünlerin iç ve dış taşımalarında karşılaşıldığı savunulan sorunların, dar boğazların boyutunu daha doğru bir şekilde saptayabilmek, araç sayısı ve alt yapının yeterli olup !48 • • • • ! ! olmadığını gerçekçi boyutları ile ortaya koyabilmek için "ihtiyaç Analizi" çalışmasının gerçekleştirilmesi: Bu bağlamda yaş meyve, sebze ve narenciye ürünleri ihracatının miktar bazında aylık bazda çıkartılması dar boğaz ve yoğunlukların olduğu dönemleri mümkün olduğu ölçüde ürün bazında saptamaya yardımcı olacaktır, Ancak salt bu "yoğunluk" dönemlerini ürün/ülkeleri tespit etmek yeterli olmayacaktır düşüncesi ile ürünlere göre taşıma şartları, bozulma sürelerine göre de bu "ihtiyaç analizi" şekillenecektir. Hasat sonrası tarladan, limanlara (Mersin, Zonguldak, Samsun) veya hedef pazarlara (Karayoluyla) giderken güzergahlara göre ürünlerin taşınma potansiyeli tespit edilecektir, Bu tespitlere göre ürün/güzergah/miktarlara göre alt yapı olanaklarının yeterliliği daha sağlıklı biçimde değerlendirilebilecektir. 4.1.1.1 Türkiye’nin Ürün Bazında Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatından Hareketle İhtiyaç Analizi Yaş meyve sebze ve narenciye ihracatı Türkiye’nin en önemli ihracat kalemlerinden bir tanesidir. 2012 yılında 1.9 milyar dolar ihracat yapan Türkiye, en çok domates, mandarin, limon, portakal ve üzüm ihraç etmektedir. Tablo- 31: Türkiye’nin En çok Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatı ve ürünlere göre en çok ihraç edilen ülkeler, 20112012, bin ABD doları ' Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! !49 ! ! ! ! Ürünler Bazında Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatından hareketle İhtiyaç Analizi Türkiye yaş meyve ihracatında önde gelen ülkelerden bir tanesidir. 2012 yılında gerçekleştirdiği 441 milyon dolarlık ihracat ile en çok Rusya, Almanya, Irak, Ukrayna ve Bulgaristan’a gerçekleştirmiştir. Üzüm ve Nar En Çok İhraç Edilen Ürünler Yaş meyve segmentinde en çok ihraç edilen ürünler Üzüm, Nar ve Kayısı ile Kiraz oluşturmaktadır. 2012 Yılında gerçekleşen Üzüm ihracatı 162.2 milyon dolar ile %38 paya sahiptir. 73.8 milyon dolarlık ihracat ile Nar ikinci sırada yer alarak ihracatta payı %17’dir. Grafik-37: Türkiye’nin Yaş Meyve İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, % ! !! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Tablo- 32: Türkiye’nin yaş meyve ihracatı ve ürünlerin en çok ihraç edildiği Ülkeler, 2011- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! ! ! ! ! !50 ! ! ! ! Ürünler Bazında Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatından hareketle İhtiyaç Analizi Türkiye için yaş sebze ihracatı da en az yaş meyve ihracatı kadar önemli bir ticaret kalemidir. Türkiye genelde Domates, Biber, Hıyar ve Kabak ihracatı gerçekleştirmektedir. Türkiye’nin ihracatında domatesin payı %64, biberin %12 ve hıyar, kornişonun %11’dir. Grafik-38: Türkiye’nin Yaş Sebze İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, % ! !! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Tablo- 33: Türkiye’nin yaş meyve ihracatı ve ürünlerin en çok ihraç edildiği Ülkeler, 2011- 2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 2012 yılında Türkiye, toplamda 400 milyon dolarlık domates, 74 milyon dolarlık biber, 67 milyon dolarlık hıyar- kornişon ve 25 milyon dolarlık kabak ihraç etmiştir. Türkiye’nin yaş sebze ihracatında başlıca pazarları Rusya, Almanya, Bulgaristan ve Irak’tır. ! ! !51 ! ! ! Ürünler Bazında Türkiye’nin Narenciye İhracatından Hareketle İhtiyaç Analizi Türkiye’nin diğer önemli ihracat kalemlerinden biri olan narenciye grubu, 2012 yılında 898 milyon dolarlık narenciye ithalat etmiştir. Mandarin, Limon ve Portakal en çok ihraç edilen ürünler olmuştur. Mandarinin ihracattaki payı %32, limonun %30, portakalında %26 ve greyfurtun da %12’dir. Rusya, Ukrayna, Almanya ve Bulgaristan, Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı ülkelerdir. Grafik-39: Türkiye’nin Narenciye İhracatında Ürünlerin Payları, 2012, % ! ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 Tablo- 34: Türkiye’nin Narenciye İhracatı ve En çok İhraç edilen Ülkeler, 2011-2012, bin ABD Doları ! Kaynak: Trademap, Kasım 2013 ! 4.2 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracatında Aylık İhtiyaç Analizi ! 4.2.1 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracat Miktarlarındaki Aylık Yoğunlukların Saptanması ile İhtiyaç Analizi ! ! ! ! !52 4.2.1.1 Son 3 yıldaki Aylık Yaş Meyve İhracat Miktarlarında mevcut durum ! Haziran ve Kasım en yoğun ihracat dönemi olduğundan özellikle bu dönemde soğuk zincir açısından yeterlilikler incelenecektir. ! Türkiye’nin yaş meyve ihracatına baktığımızda yoğunluk döneminin Haziran ve Kasım ayları arasında olduğu gözlemlenmektedir. • Haziran Kasım döneminde Kiraz, vişne, üzüm, kayısı en çok ihraç edilen ürünlerin başında gelmektedir. • Aralık ve Mayıs arası dönemde de nar, elma, ayva ve çilek en çok ihraç edilen ürünlerdir. ! Tablo- 34: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Meyve İhracat Miktarı, 2011, kg 2011$Aylık$Yaş$Meyve$İhracatı,$KG Ocak 2011 Ürünler Şubat 2011 Ürünler NAR ELMA Ürünler 7.957.790 NAR 5.754.805 ELMA 9.053.119 ELMA 13.639.099 NAR AYVA KESTANE 2.031.074 AYVA 368.640 KESTANE 1.470.603 ÇİLEK 131.680 HURMA 151.743 HURMA 129.395 AYVA HURMA ERİK 86.370 ÇİLEK ÇİLEK 105.787 ARMUT ÜZÜM DİĞER TAZE MEYVELER TOPLAM Ocak 2011 RUSYA FEDERASYONU 2.167.611 UKRAYNA 1.014.221 UKRAYNA - ! 24.602.230 TOPLAM - RUSYA FEDERASYONU 3.048.780 RUSYA FEDERASYONU BAE Ürünler Ekim 2011 64.036.554 ÜZÜM 9.193.119 NAR Ürünler Ürünler 35.739.715 NAR 20.663.948 ÜZÜM 3.751.553 ELMA 16.733.183 KESTANE 10.799.775 KESTANE 1.738.172 ELMA 188.051 ERİK 1.491.689 ŞEFTALİ 4.201.278 ARMUT 2.412.691 AYVA 1.596.297 AYVA 72.490 ELMA Kasım 2011 71.900.097 ÜZÜM 19.504.007 NAR 383.056 HURMA DİĞER TAZE 114.889 MEYVELER Aralık 2011 25.118.713 9.020.448 1.947.084 7.196.637 2.219.667 AYVA 1.836.862 2.110.275 KAVUN 2.080.352 ERİK 4.014.888 ŞEFTALİ 3.178.617 İNCİR 425.387 HURMA 295.506 21.206 KAVUN 191.145 KİRAZ.VİŞNE 388.818 ERİK 1.161.930 NAR 1.112.547 ARMUT 2.218.115 ERİK 637.692 ERİK 420.959 16.415 ŞEFTALİ 104.861 KAVUN 914.549 HURMA 203.197 KAVUN 1.382.358 ERİK 2.014.681 ARMUT 385.221 119.876 ÜZÜM 217.658 KAYISI 356.548 HURMA 871.039 ARMUT DİĞER TAZE 288.036 MEYVELER 11.249 ELMA 193.086 HURMA 157.295 KESTANE 3.969 AYVA 42.927 HURMA 1.145 KAYISI 43.543 ÜZÜM Mart 2011 1.242.747 1.088.850 UKRAYNA Eylül 2011 9.811.491 İNCİR 9.602.081 ELMA 16.769.864 TOPLAM Ülkeler Haziran Ürünler 2011 15.046.150 ÜZÜM 10.247.224 İNCİR Ürünler 27.000.521 ŞEFTALİ 6.211.940 ELMA 9.229 ÜZÜM Şubat 2011 8.457.539 KİRAZ.VİŞNE 5.695.156 KAYISI Mayıs 2011 7.568.357 KARPUZ 3.253.469 ÇİLEK 12.612 KAYISI Ülkeler Ürünler 5.572.720 ÇİLEK 7.412.265 KAYISI 307.110 KARPUZ 447.057 ŞEFTALİ DİĞER TAZE MEYVELER 11.476 KESTANE 16.658.956 TOPLAM Ülkeler Nisan 2011 313.268 ERİK 156.843 NAR 90.193 16.106 ERİK Ürünler 13.096.481 ÇİLEK 2.662.592 ELMA 54.824 ARMUT 95.948 ÜZÜM DİĞER TAZE 90.693 MEYVELER ARMUT Mart 2011 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 14.382.169 TOPLAM Nisan 2011 2.339.080 656.923 UKRAYNA SUUDI ARABISTAN 74038 30.010.977 TOPLAM Ülkeler Mayıs 2011 RUSYA FEDERASYONU 5.512.617 280.464 SUUDI ARABISTAN 18950 466.755 UKRAYNA 404540 66.563.336 TOPLAM Haziran Ülkeler 2011 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 16.505.674 SUUDI ARABISTAN 121.422.282 TOPLAM Eylül 2011 Ekim 2011 RUSYA FEDERASYONU 39.325.343 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 8.004.455 UKRAYNA SUUDİ ARABİSTAN 519555 95.293 DİĞ.TAZE MEYV. 102.079.572 TOPLAM 2.178.127 UKRAYNA UKRAYNA 430.439 HURMA 6096839 48.658.690 4877421 16.182 73.483.751 TOPLAM Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 11.341.955 UKRAYNA SUUDİ ARABİSTAN 52.149 100.320 ÇİLEK Kasım 2011 29.040.274 46.289.761 Ülkeler Aralık 2011 RUSYA FEDERASYONU 16.670.148 7.165.359 UKRAYNA SUUDİ ARABİSTAN 3.161.716 SUUDİ ARABİSTAN 1811351 946582 Temmuz 2011- Ağustos 2011 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır. ! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Tablo- 35: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Meyve İhracat Miktarı, 2012, kg 2012 Aylık Yaş Meyve İhracatı, KG Ürünler NAR AYVA ELMA KESTANE Ocak 2012 Ürünler 11.011.477 NAR 2.083.238 AYVA 2.355.707 ELMA 457.896 HURMA ÜZÜM Ürünler ELMA AYVA 1.850.097 142.286 NAR HURMA DİĞER TAZE 187.353 MEYVELER 957.060 ARMUT Mart 2012 Ürünler 6.401.501 ELMA 826.612 ÇİLEK 219.636 KİRAZ.VİŞNE 232.898 ELMA 56.892 AYVA 301.515 ŞEFTALİ HURMA 166.594 ÜZÜM 83.682 ÇİLEK ARMUT ERİK 156.099 ÇİLEK 80.717 KESTANE 41.534 8.104 ARMUT KESTANE 22.000 ÜZÜM 37.219 ARMUT 35.380 ERİK 6.075 İNCİR ÇİLEK 23.354 ERİK Toplam Ülkeler 17.298.217 Toplam Ocak 2012 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 3.749.320 UKRAYNA SUUDİ ARABİSTAN 1.479.702 UKRAYNA SUUDİ 460.472 ARABİSTAN 7.610 NAR 9.111.942 Toplam Şubat 2012 RUSYA FEDERASYONU 2.072.641 Nisan 2012 Ürünler 13.923.492 ÇİLEK 5.107.090 KAYISI 832.925 ERİK 299.970 HURMA DİĞER TAZE 91.861 MEYVELER 80.244 ŞEFTALİ 23.136 KAVUN KAYISI ! Şubat 2012 5.647.848 1.093.658 RUSYA FEDERASYONU 624.850 UKRAYNA Mart 2012 462.940 5.701.832 KARPUZ Ağustos 2012 Ürünler 57.206.125 ÜZÜM 4.936.898 İNCİR 17.666.324 ŞEFTALİ 9.570.822 KAYISI 10.445.645 ŞEFTALİ 4.092.391 ELMA 5.263.088 ARMUT 19.767.650 ERİK Eylül 2012 Ürünler 65.330.781 ÜZÜM 8.391.434 NAR 1.775.195 2.536.177 4.261.797 ARMUT 5.562.312 ARMUT 3.351.411 AYVA 2.036.437 ELMA 2.808.925 766.724 ERİK 3.944.526 ERİK 5.532.392 KESTANE 886.001 ELMA 201.168 KİRAZ.VİŞNE 2.151.289 NAR 481.564 KAVUN 1.972.006 ERİK 635.599 AYVA 45.586 HURMA 294.279 ELMA 2.269.206 KARPUZ Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 123.134 UKRAYNA 41.656 262.470 ÇİLEK 55.503.074 Toplam Mayıs 2012 96.214.052 Toplam Ülkeler 11.757.448 Haziran 2012 RUSYA FEDERASYONU 1.075.059 UKRAYNA - 274.010 HURMA 78.945.096 Toplam Ülkeler 11.630.869 Temmuz 2012 RUSYA FEDERASYONU 29.390.689 3.505.810 UKRAYNA - - SUUDİ ARABİSTAN 226.723 ŞEFTALİ 221.453 KAYISI 491.681 HURMA Ağustos 2012 RUSYA FEDERASYONU 42.446.404 Ülkeler 569.525 ARMUT 1.033.024 ERİK 2.171.490 HURMA 1.387.806 ERİK 1.054.526 HURMA 88.796.214 Toplam Ülkeler Aralık 2012 21.999.393 6.520.649 2.602.109 KESTANE 8.027.617 AYVA 1.066.568 KAVUN 1.675.037 HURMA 22.000 HURMA Kasım 2012 Ürünler 24.950.705 NAR 17.719.554 ÜZÜM 8.559.894 KESTANE 1.102.179 ELMA 5.660.696 ARMUT 2.131.924 KAVUN Ekim 2012 Ürünler 44.149.480 NAR 20.456.608 ÜZÜM 7.455.010 ELMA 7.125.336 İNCİR 5.205.393 ÜZÜM 967.303 KAVUN 2.760.152 265.573 UKRAYNA 128.959 SUUDİ ARABİSTAN Temmuz 2012 Ürünler 24.797.650 ÜZÜM 17.387.385 İNCİR 10.088.372 ÜZÜM 5.886.369 ŞEFTALİ 2.506.365 ERİK Nisan 2012 RUSYA FEDERASYONU 3.718.611 ŞEFTALİ 13.179.417 ÇİLEK 96.513 KARPUZ 68.261 KAVUN 20.105.933 Toplam Ülkeler Haziran 2012 Ürünler 27.962.264 KİRAZ.VİŞNE 21.575.420 KAYISI 89.907 ERİK 21.035 KESTANE 8.657.970 Toplam Ülkeler Mayıs 2012 Ürünler 10.441.630 KİRAZ.VİŞNE 13.466.244 KAYISI 102.723.274 Toplam 1.519.940 KARPUZ DİĞER TAZE 149.343 MEYVELER 83.417.676 Toplam Eylül 2012 Ekim 2012 RUSYA FEDERASYONU 47.578.312 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 37.674.666 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 6.855.214 UKRAYNA 9.235.711 UKRAYNA 8.423.958 UKRAYNA 8.820.832 UKRAYNA 2.672.417 SUUDİ ARABİSTAN 6.022.774 SUUDİ ARABİSTAN 5.041.314 SUUDİ ARABİSTAN 3.302.769 SUUDİ ARABİSTAN 620.872 435.867 ARMUT 352.715 HURMA 879.757 257.620 29.132 ÇİLEK DİĞER TAZE 26.739 MEYVELER 57.213.899 Toplam Kasım 2012 25.749.331 40.237 22.877 37.461.702 Ülkeler Aralık 2012 RUSYA FEDERASYONU 16.365.827 4.493.863 UKRAYNA 3.893.541 1.837.21 SUUDİ ARABİSTAN 1.068.282 ! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Tablo- 36: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Meyve İhracat Miktarı, 2013, kg 2013 Aylık Yaş Meyve İhracatı, KG Ürünler Ocak 2013 Ürünler 16.015.617 NAR Şubat 2013 Ürünler 11.802.013 NAR KESTANE AYVA 534.218 AYVA 1.965.561 ELMA 1.779.284 ÇİLEK 1.580.120 ELMA ELMA ARMUT 1.398.494 ARMUT 602.217 HURMA NAR ÜZÜM 573.774 ÇİLEK HURMA 219.927 ÜZÜM ÇİLEK DİĞER TAZE MEYVELER ERİK Toplam ! Ülkeler RUSYA FEDERASYONU UKRAYNA SUUDİ ARABİSTAN - 913.983 ELMA 1.432.428 ERİK 608.066 AYVA 196.493 ARMUT Nisan 2013 Ürünler 6.130.588 KAYISI 4.632.882 KİRAZ, VİŞNE 672.172 ÇİLEK 1.028.739 ŞEFTALİ 356.644 HURMA 86.971 HURMA DİĞER TAZE 71.680 MEYVELER Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Kasım 2013 32.763.147 25.663.335 28.871.925 2.557.255 3.349.500 2.986.712 AYVA 1.599.654 ARMUT 1.215.863 80.783 AYVA 309.619 KAVUN 1.277.740 KARPUZ 6.997.808 KAVUN 821.566 ERİK 6.101.414 İNCİR 573.394 HURMA 345.286 107.972 ELMA 1.760.895 KAVUN 1.154.610 ÇİLEK 471.164 AYVA 217.236 ELMA 1.789.241 İNCİR 173.593 KARPUZ 79.280 HURMA 44.167.707 Toplam 275.986 ELMA 73.793.388 Toplam 70.750 AYVA 13.056.359 Toplam - 27.500.505 ÜZÜM 26.317.011 ELMA 1.235.430 ARMUT 23.500 KAYISI 7.586.473 Toplam - Ekim 2013 Ürünler 45.059.776 NAR 1.880.601 ARMUT 980 ŞEFTALİ 16.148.540 Toplam - 6.889.873 NAR 22.058.390 ELMA 2.549.864 ÜZÜM 74.805 KARPUZ 21.532.187 Toplam 403.977 Eylül 2013 Ürünler 42.629.404 ÜZÜM 374.255 ERİK 204.749 NAR 173.568 HURMA 828.435 SUUDİ ARABİSTAN 22.223.779 İNCİR 14.186.918 ELMA 618.416 KESTANE 2.329.390 AYVA 31.721 KAVUN Ülkeler RUSYA 3.118.551 FEDERASYONU 2.662.064 UKRAYNA Temmuz 2013 Ürünler 21.480.265 ÜZÜM 5.499.106 KESTANE 4.782.563 ARMUT 11.956 ERİK Şubat 2013 14.129.329 ÜZÜM 5.988.814 KAYISI 6.198.418 NAR 4.388.195 ŞEFTALİ 10.977 ÜZÜM Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 1.607.940 UKRAYNA Haziran 2013 Ürünler 29.516.234 KİRAZ. VİŞNE 7.001.130 ŞEFTALİ 5.059.635 ERİK 48.009 ERİK 4.683.662 3.486.170 KAYISI 6.214.959 ÇİLEK 8.721.896 ŞEFTALİ 7.658.575 ERİK DİĞER TAZE 45.180 MEYVELER Ocak 2013 Mayıs 2013 Ürünler 12.201.092 KİRAZ, VİŞNE 360.979 ŞEFTALİ 223.574 KARPUZ DİĞER TAZE 99.565 MEYVELER Ağustos 2013 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Mart 2013 Ürünler 3.468.746 ÇİLEK Mart 2013 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 267.579 UKRAYNA 1.416.764 Nisan 2013 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 123.780 UKRAYNA 2.809.321 Mayıs 2013 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 1.862.312 UKRAYNA 13.120.681 - - - - - - SUUDİ ARABİSTAN - - - - - - - Haziran 2013 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 1.719.765 UKRAYNA 13.566.917 1.461.029 SUUDİ ARABİSTAN - BAE 1.203.992 KAVUN 72.383.320 Toplam Temmuz 2013 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 4.200.093 UKRAYNA SUUDİ 1.813.685 ARABİSTAN 540655 BAE 32.311.845 704.600 ERİK 2.181.369 ERİK 741.605 HURMA 98.373.989 Toplam DİĞER TAZE MEYVELER 207.870 ŞEFTALİ 107.657.967 Toplam Eylül 2013 Ekim 2013 5.980.322 ŞEFTALİ Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 5.334.134 UKRAYNA SUUDİ 3.193.861 ARABİSTAN 1092381 BAE 29.558.810 1.270.582 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 8.877.455 UKRAYNA SUUDİ 2.177.926 ARABİSTAN 998443 BAE 37.593.959 561.363 128.232 130.273 95.586.179 Kasım 2013 32.240.271 5.954.281 1.486.617 552091 !53 ! ! 4.2.1.2 Son üç yılda Aylık Yaş Sebze İhracat Miktarlarında Mevcut Durum ! Aralık ve Haziran ayları arasındaki dönem, en çok yaş sebze ihracatının yapıldığı dönemdir. Domates, patates, soğan, hıyar/ kornişon, biber ve patates bu dönemde Türkiye’nin en çok ihraç ettiği ürünlerin başında gelmektedir. Haziran ve Kasım arası dönemde diğer döneme göre çok daha az yaş sebze ihracatı gerçekleştirilse de ihraç edilen ürünler aynıdır. 2012 aylık verilerine bakıldığında yaş sebze ihracat miktarlarında düşüş görünse de, 2013 yılında tekrar ihracat miktarları artmıştır. Nisan, Mayıs ve Haziran Rusya ve Ukrayna’ya en çok yaş sebze ihracatı yaptığımız dönemdir. ! ! ! Tablo- 37: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Sebze İhracat Miktarı, 2011, kg Ürünler Ocak 2011 DOMATES HIYAR, KORNİŞON BİBER PATATES SAKIZ KABAĞI PIRASA HAVUÇ, TURP PATLICANLAR SOĞANLAR,ŞALOTL AR MAYDANOZ TOPLAM Ülkeler RUSYA FEDERASYONU Şubat 2011 Ürünler Mart 2011 48.573.936 DOMATES 5.678.640 BİBER 19.946.239 PATATES 3.707.690 HIYAR, KORNİŞON 2.490.178 SAKIZ KABAĞI 5.908.305 DİĞER SEBZELER 2.243.741 HAVUÇ, TURP 732.647 PIRASA 3.369.540 DİĞER SEBZELER Ülkeler 29.990.813 RUSYA FEDERASYONU 2.869.420 UKRAYNA Ürünler Nisan 2011 78.806.224 DOMATES 6.150.218 BİBER 22.179.217 HIYAR, KORNİŞON 3.454.636 SAKIZ KABAĞI 3.109.286 MANTAR 2.832.958 PATATES 7.522.396 HAVUÇ, TURP 2.775.698 DİĞER SEBZELER 1.517.081 PATLICANLAR 968.825 SOĞANLAR,ŞALOTLAR 79.734.881 TOPLAM Ocak 2011 UKRAYNA ! Ürünler 32.642.402 DOMATES 12.880.137 BİBER 5.824.967 PATATES 13.636.587 HIYAR, KORNİŞON 2.298.228 SAKIZ KABAĞI 1.937.441 HAVUÇ, TURP 5.390.649 PIRASA 786.105 PATLICANLAR 806.270 PATLICANLAR 3.136.047 LAHANA 93.934.504 TOPLAM 3.160.949 UKRAYNA 158.004 HAVUÇ.TURP 183.683.565 TOPLAM Nisan 2011 Ülkeler RUSYA 68.261.146 FEDERASYONU 6.840.287 UKRAYNA Mayıs 2011 Ülkeler RUSYA 100.868.060 FEDERASYONU 12.148.683 UKRAYNA SUUDI ARABISTAN Eylül 2011 16.344.121 2.477.097 6.803.530 15.190.140 761.426 348.489 1.205.101 239.119 37.536 DİĞER SEBZELER Ekim 2011 438990 UKRAYNA Ürünler 19.470.428 16.607.836 5.134.964 2.737.130 22.299.670 92.595 630.675 4.681.388 Aralık 2011 DOMATES HIYAR.KORNİŞON BİBER KABAK SOĞAN.ŞALOT PATLICAN HAVUÇ.TURP PATATES 42.069.438 18.612.774 6.467.419 2.681.403 15.839.431 733.918 5.317.394 3.699.605 4.682.515 MAYDANOZ Ekim 2011 Ülkeler RUSYA 9.563.816 FEDERASYONU 1.061.823 SUUDİ ARABİSTAN BAE Kasım 2011 2.540.350 DİĞER SEBZELER 41.092.475 TOPLAM Eylül 2011 Ülkeler RUSYA 14.571.832 FEDERASYONU 7.568.422 RUSYA FEDERASYONU Ürünler 15.859.546 DOMATES 2.369.968 HIYAR.KORNİŞON 3.768.455 BİBER 9.999.803 KABAK 106.313 SOĞAN.ŞALOT 670.612 MANTAR 5.384.930 PATLICAN 148.674 HAVUÇ.TURP 243.824 PATATES 115.357 PATATES 43.515.708 TOPLAM 75.397.072 SUUDİ ARABİSTAN 651606 Ürünler DOMATES BİBER HIYAR.KORNİŞON HAVUÇ.TURP MANTAR KABAK SOĞAN.ŞALOT DİĞER SEBZELER 31.328 PATLICAN 453.046 FASULYE 118.756.772 TOPLAM Haziran 2011 Ülkeler 19.263.586 UKRAYNA BAE 74038 Temmuz 2011- Ağustos 2011 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır. Ürünler 66.416.713 DOMATES 37.742.431 BİBER 8.352.967 HAVUÇ.TURP 2.181.605 PATATES 1.390.350 HIYAR.KORNİŞON 1.837.162 PATLICAN 35.723 SOĞAN.ŞALOT 309.239 KABAK 3.586.009 DİĞER SEBZELER 1.217.754 DİĞER SEBZELER 157.371.862 TOPLAM Mart 2011 Ülkeler RUSYA 49.900.056 FEDERASYONU Haziran 2011 137.709.823 DOMATES 13.341.737 SOĞAN.ŞALOT 13.672.142 BİBER 3.584.665 PATLICAN 4.637.580 HIYAR.KORNİŞON 69.675 PATATES 1.951.741 MANTAR 4.972.189 KABAK 1.211.059 PATATES 3.088.309 PIRASA 130.725.212 TOPLAM Şubat 2011 Ülkeler RUSYA 38.325.903 FEDERASYONU 2011 Aylık Yaş Sebze İhracatı, KG Mayıs 2011 Ürünler Ürünler 106.265.434 DOMATES 9.265.226 BİBER 9.434.583 SOĞAN.ŞALOT 4.056.409 KABAK 111.088 HIYAR.KORNİŞON 14.001.729 MANTAR 9.421.523 PATLICAN 2.387.057 HAVUÇ.TURP 847.972 289.543 DİĞER SEBZELER 76.626.744 TOPLAM 379.400 96.648.754 Kasım 2011 Ülkeler RUSYA 25.965.094 FEDERASYONU Aralık 2011 8.323.903 UKRAYNA 36.735.478 3.259.596 UKRAYNA 8.895.013 496474 !! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Tablo- 38: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Sebze İhracat Miktarı, 2012, kg 2012 Aylık Yaş Sebze İhracatı, KG Ürünler Ocak 2012 DOMATES Ürünler Şubat 2012 39.736.892 DOMATES BİBER HIYAR,KORNİŞON KABAK SOĞAN,ŞALOT PATATES PATLICAN PIRASA HAVUÇ,TURP MAYDONOZ TOPLAM Ülkeler Ocak 2012 UKRAYNA - ! - 5.735.633 BİBER Şubat 2012 RUSYA FEDERASYONU Ülkeler - Ürünler Mayıs 2012 76.618.593 DOMATES Ürünler 14.439.142 SOĞAN.ŞALOT 4.516.610 BİBER 8.523.492 HIYAR.KORNİŞON 2.561.473 PATLICAN 2.353.920 HAVUÇ.TURP 31.935 MANTAR 3.610.195 PATATES 256.741 KABAK 474.818 FASULYE 159.576.498 TOPLAM Mart 2012 Nisan 2012 Mayıs 2012 53.495.072 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 6.077.086 UKRAYNA - - 62.306.190 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 11.757.448 7.821.529 UKRAYNA - - - Temmuz Ürünler 2012 7.487.628 DOMATES 32.866.768 SOĞAN.ŞALOT 12.975.602 BİBER Ürünler 8.855.447 BİBER 1.818.215 HIYAR.KORNİŞON 2.939.626 HAVUÇ.TURP 2.226.628 PATLICAN 63.430 KABAK 1.974.440 DİĞER SEBZELER 238.687 FASULYE 106.089 MANTAR 106.227.760 TOPLAM Ülkeler Haziran 2012 RUSYA FEDERASYONU 69.992.214 1.075.059 UKRAYNA - 55.138.430 DOMATES Haziran 2012 122.808.172 DOMATES 7.208.905 BİBER 9.234.753 HIYAR.KORNİŞON 7.835.557 SOĞAN.ŞALOT 53.660 KABAK 1.027.813 PATLICAN 10.429.102 MANTAR 3.115.060 HAVUÇ.TURP 870.859 FASULYE 142.710 PIRASA 116.537.012 TOPLAM 4.125.466 UKRAYNA - Nisan 2012 6.640.506 HIYAR KORNİŞON 4.232.031 KABAK 16.215.480 MANTAR 2.613.490 PATLICAN 696.333 SOĞAN.ŞALOT 16.935 HAVUÇ.TURP 2.797.490 PIRASA 4.242.500 DİĞER SEBZELER 131.056.710 TOPLAM 27.474.076 RUSYA FEDERASYONU 4.418.058 UKRAYNA Ürünler 87.866.312 DOMATES 3.873.470 KABAK 3.722.995 HIYAR KORNİŞON 2.680.780 SOĞAN ŞALOT 11.531.432 PIRASA 484.351 PATLICAN 3.540.779 MANTAR 1.799.241 HAVUÇ. TURP 214.784 PATATES 75.490.207 TOPLAM Ülkeler 26.881.753 Mart 2012 5.158.780 BİBER 7.943.710 HIYAR,KORNİŞON 2.258.087 KABAK 15.125.200 PIRASA 11.605.418 SOĞAN,ŞALOT 552.037 PATLICAN 909.056 PATATES 3.007.025 HAVUÇ,TURP 826.111 DİĞER SEBZELER 87.803.643 TOPLAM RUSYA FEDERASYONU Ürünler 42.483.595 DOMATES 5.840.107 BİBER Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 1.189.486 SUUDİ ARABİSTAN SUUDİ ARABİSTAN 2.155.224 - Ağustos 2012 - Eylül 2012 Ağustos 2012 - Ülkeler - - 9.634.969 BİBER 3.628.950 PATATES 359.884 HAVUÇ.TURP 3.321.874 MANTAR 227.896 SOĞAN.ŞALOT 263.452 KABAK 19.910 PATLICAN 119.767 DİĞER SEBZELER 37.469.643 TOPLAM Eylül 2012 14.445.790 RUSYA FEDERASYONU - Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 2.176.687 SUUDİ ARABİSTAN - Ekim 2012 Ürünler Kasım 2012 21.600.704 DOMATES 2.750.332 HIYAR.KORNİŞON 10.673.581 SUUDİ ARABİSTAN - Ürünler 17.142.609 DOMATES 2.670.118 BİBER 2.634.044 HAVUÇ,TURP 5.977.766 PATATES 240.924 HIYAR,KORNİŞON 184.190 SOĞAN,ŞALOT 109.334 PATLICAN 7.449 KABAK 286.859 MANTAR 440.410 FASULYE 22.691.676 TOPLAM 13.519.976 SUUDİ ARABİSTAN 4.107.673 Ürünler 10.140.582 DOMATES 2.464.739 HIYAR.KORNİŞON 1.791.922 HAVUÇ.TURP 3.932.896 PATLICAN 221.657 KABAK 154.217 FASULYE 56.163 MANTAR 66.816 SOĞAN.ŞALOT 5.555 LAHANA 29.157.195 TOPLAM Temmuz Ülkeler 2012 UKRAYNA BAE 10.289.454 HIYAR.KORNİŞON 2.256.088 BİBER 13.627.460 PATATES 7.363.429 KABAK 55.714 MANTAR 5.420.026 SOĞAN.ŞALOT 927.297 HAVUÇ.TURP 516.644 PATLICAN 23.380 MARUL.HİNDİBA 62.080.196 TOPLAM Ekim 2012 18.765.360 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 6.520.788 UKRAYNA 475.680 838865 Ürünler Aralık 2012 45.200.576 DOMATES HIYAR. 24.169.936 KORNİŞON 6.412.660 BİBER 25.763.451 KABAK 4.967.434 PATATES 147.894 PATLICAN 18.891.456 SOĞAN.ŞALOT 6.850.698 HAVUÇ.TURP 1.141.606 MANTAR 429.107 PIRASA 133.974.818 TOPLAM 6.697.483 5.032.601 25.585.039 1.281.843 6.893.504 5.203.090 78.278 738.886 110.070.243 Kasım 2012 Aralık 2012 46.620.474 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 5.628.469 UKRAYNA - 39.611.075 18.948.444 - 36.372.201 8.846.287 - - !! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Tablo- 39: Türkiye’nin Aylara göre Yaş Sebze İhracat Miktarı, 2013, kg Ürünler DOMATES HIYAR. KORNİŞON BİBER Ocak 2013 Ürünler 29.028.819 DOMATES 9.503.228 BİBER 5.154.095 BİBER 6.024.190 PATATES PATATES 42.734.642 HIYAR. KORNİŞON KABAK 3.122.712 KABAK SOĞAN.ŞARLOT 7.414.819 SOĞAN.ŞARLOT PATLICAN PIRASA 919.024 PATLICAN 1.448.314 PIRASA HAVUÇ.TURP 4.596.228 HAVUÇ.TURP DİĞER SEBZELER Toplam Ülkeler RUSYA FEDERASYONU UKRAYNA - 217.471 DİĞER SEBZELER 105.009.447 Toplam Ocak 2013 Ülkeler RUSYA 26.898.429 FEDERASYONU 3.949.309 UKRAYNA - Şubat 2013 Ürünler 43.500.105 DOMATES - !! !! !! !! ! ! ! ! 4.750.319 BİBER Nisan 2013 Ürünler 75.141.382 DOMATES 2013 Aylık Yaş Sebze İhracatı, KG Mayıs 2013 Ürünler 134.099.883 DOMATES 8.120.692 BİBER 13.611.969 BİBER 49.642.428 PATATES 52.178.797 PATATES 5.829.050 KABAK 8.561.278 KABAK 5.643.819 HIYAR.KORNİŞON 4.685.108 HIYAR. KORNİŞON 6.836.146 HIYAR.KONİŞON 5.986.265 PIRASA 5.299.149 KABAK 22.338.487 PIRASA 719.96 SOĞAN.ŞARLOT 1.856.903 MANTAR 4.348.683 PATLICAN 273.653 HAVUÇ, TURP 138.587.223 Toplam Şubat 2013 Ülkeler RUSYA 38.570.969 FEDERASYONU 4.505.571 UKRAYNA - Ağustos 2013 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır. ' Mart 2013 Ürünler 52.565.602 DOMATES Kaynak: AKİB, Aralık 2013 59.924.431 SOĞAN.ŞARLOT 10.459.933 PATLICAN 24.275.530 MANTAR 31.858 PATLICAN 905.517 SOĞAN.ŞALOT 4.283.437 HAVUÇ.TURP 158.223.711 Toplam Mart 2013 Ülkeler RUSYA 45.795.062 FEDERASYONU 4.368.107 UKRAYNA 66.655 PATATES 2.166.526 MANTAR 7.363.407 DOMATES 20.809.536 SOĞAN 10.727.653 HAVUÇ,TURP 4.618.089 PIRASA 9.187.912 UKRAYNA 5.878.548 BİBER 4.467.890 PATATES 12.516.215 BİBER 1.663.778 HAVUÇ, TURP 2.731.242 HAVUÇ, TURP 1.483.093 SOĞAN,ŞARLOT 1.595.656 HIYAR. KORNİŞON 2.527.470 PATATES 2.020.582 PATLICAN 38.941 MANTAR 241.269 KABAK 1.943.282 HIYAR, KORNİŞON 248.716 PATLICAN 839 KABAK 143.808 SOĞAN,ŞARLOT 274.738 FASULYE 89.483 FASULYE 338.484 DİĞER SEBZELER 189.305.903 Toplam Mayıs 2013 Ülkeler RUSYA 104.487.309 FEDERASYONU 15.479.150 UKRAYNA - - - - - - SUUDİ ARABİSTAN - - - - - - - 57.460.271 Toplam Haziran 2013 Ülkeler SUUDİ 270.650 ARABİSTAN RUSYA 75.714 FEDERASYONU 30.707 - 33.591 DİĞER SEBZELER 17.323.977 Toplam Temmuz 2013 Ülkeler SUUDİ 6.669.389 ARABİSTAN RUSYA 1.869.249 FEDERASYONU - - - - Eylül 2013 Ürünler 11.258.182 DOMATES 2.804.965 PATATES 2.059.330 HIYAR. KORNİŞON 220.923 LAHANA 186.358.949 Toplam Nisan 2013 Ülkeler RUSYA 63.577.533 FEDERASYONU Temmuz 2013 Ürünler 3.201.668 DOMATES 2.579.788 PATLICAN 10.760.902 MANTAR 20.908 KABAK 13.725.946 HAVUÇ. TURP Haziran 2013 Ürünler 32.912.774 BİBER BAE Kasım 2013 35.066.061 21.072.413 6.330.964 8.382.972 HIYAR. KORNİŞON 4.129.788 KABAK 6.362.721 906.932 SOĞAN, ŞALOT 12.018.930 PATATES 35.730.110 247.910 HAVUÇ TURP 285.726 KABAK 1.141.717 PATLICAN 137.953 MANTAR 27.928 DİĞER SEBZELER 37.710.500 Toplam Eylül 2013 Ülkeler RUSYA 8.648.054 FEDERASYONU SUUDİ 3.279.554 ARABİSTAN 273.950 UKRAYNA - Ekim 2013 Ürünler 9.509.784 DOMATES HIYAR. 36.281.774 KORNİŞON 2.640.889 BİBER - BAE 7.150.353 SOĞAN,ŞARLOT 21.756.778 778.712 PATLICAN 300.109 HAVUÇ, TURP 1.550.315 6.126.179 22.076 MANTAR DİĞER 32.031 SEBZELER 72.864.446 Toplam Ekim 2013 Ülkeler RUSYA 9.470.998 FEDERASYONU 2.518.935 UKRAYNA SUUDİ ARABİSTAN 255698 - 1.063.332 24.860 132.969 134.153.370 Kasım 2013 43.384.765 5.057.883 1.081.145 - !54 ! 4.2.1.3 Son üç yılda Aylık Narenciye İhracat Miktarlarında Mevcut Durum Ekim ve Mart arası dönem, Türkiye’nin en çok narenciye ihracatı yaptığı dönemdir. Mandalina, portakal ve limon bu dönemde en çok ihraç edilen ürünlerdir. Ekim, Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat Rusya ve Ukrayna’ya en çok narenciye ihracatı yaptığımız aylardır. Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında narenciye ihracatımız Suudi Arabistan ve BAE’ye yönelmektedir. Tablo- 40: Türkiye’nin Aylara göre Narenciye İhracat Miktarı, 2011, kg 2011$Aylık$Narenciye$İhracatı,$KG Ürünler MANDARİN Şubat 2011 Ürünler 69.793.273 PORTAKAL 52.153.024 LİMON 62.210.492 LİMON PORTAKAL 66.115.566 MANDALİNA 31.108.436 MANDALİNA GREYFURT DİĞER TURUNÇGİLLER TOPLAM 25.274.213 GREYFURT 30.492.354 GREYFURT Ülkeler ! Ocak 2011 Ürünler 95.725.429 PORTAKAL LİMON 7.930 DİĞER TURUNÇGİLLER 239.276.162 TOPLAM Ocak 2011 Mart 2011 Ürünler 63.848.865 PORTAKAL Şubat 2011 145.195.812 TOPLAM Ülkeler Mart 2011 67.479.069 TOPLAM Ülkeler Nisan 2011 Ülkeler Mayıs 2011 126 GREYFURT 24.650 Haziran 2011 64.850.895 RUSYA FEDERASYONU 67.163.619 RUSYA FEDERASYONU 30.961.126 RUSYA FEDERASYONU 12.263.212 SUUDI ARABISTAN 5.413.269 SUUDI ARABISTAN UKRAYNA 27.915.773 SUUDI ARABISTAN 16.602.675 SUUDI ARABISTAN 13.593.724 SUUDI ARABISTAN 9.391.641 RUSYA FEDERASYONU 2.568.778 UKRAYNA SUUDI ARABISTAN 19.022.688 UKRAYNA 14.301.213 UKRAYNA 11.564.875 UKRAYNA 5.465.276 UKRAYNA 1.254.666 1.664.885 78.098 Kasım 2011 Ürünler 133.633.653 MANDARİN Aralık 2011 175.943.729 81.547.515 LİMON 60.465.980 PORTAKAL 85.575.834 33.383.668 PORTAKAL 47.687.641 LİMON 17.217.166 GREYFURT 25.212.827 GREYFURT 0- 9.357.741 TOPLAM RUSYA FEDERASYONU BAE 1.667.276 MANDALİNA 131.996 GREYFURT Ülkeler Ekim 2011 Ürünler 6.248.793 MANDALİNA 31.283.004 LİMON 19.650 MANDALİNA 3.615.418 GREYFURT DİĞER 0 TURUNÇGİLLER 33.719.907 TOPLAM 200 DİĞER TURUNÇGİLLER Eylül 2011 Ürünler 237.571 PORTAKAL 8.922.323 LİMON 0 MANDALİNA 11.898.560 GREYFURT 0 DİĞER TURUNÇGİLLER Haziran 2011 Ürünler 259.122 PORTAKAL 24.470.580 LİMON 463.379 MANDALİNA 23.465.359 GREYFURT 300 DİĞER TURUNÇGİLLER Mayıs 2011 Ürünler 5.633.909 PORTAKAL 39.168.095 LİMON 5.656.799 MANDALİNA 193.604.855 TOPLAM Ülkeler Nisan 2011 Ürünler 15.948.835 PORTAKAL 52.224.789 LİMON 0- 33.187.977 TOPLAM Ülkeler Eylül 2011 138.397.142 TOPLAM Ülkeler Ekim 2011 RUSYA FEDERASYONU 7.363.467 RUSYA FEDERASYONU SUUDİ ARABİSTAN 2.072.068 UKRAYNA UKRAYNA 2.201.547 SUUDİ ARABİSTAN 74.351.945 22.241.338 0- 0 267.000.101 TOPLAM Ülkeler Kasım 2011 358.112.846 Ülkeler RUSYA FEDERASYON U Aralık 2011 105.446.454 RUSYA FEDERASYONU 71.164.336 27.657.016 UKRAYNA 21.529.377 UKRAYNA 57.278.265 22.189.358 SUUDİ ARABİSTAN 4.835.339 SUUDİ ARABİSTAN 14.089.557 139.303.266 227032 Temmuz 2011- Ağustos 2011 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır. !! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Tablo- 41: Türkiye’nin Aylara göre Narenciye İhracat Miktarı, 2012, kg ' Ürünler MANDARİN PORTAKAL LİMON Ocak 2012 Ürünler 49.982.317 MANDARİN 77.782.003 PORTAKAL 45.868.520 LİMON Şubat 2012 Ürünler 44.283.132 PORTAKAL 51.255.722 LİMON 53.523.299 GREYFURT Mart 2012 Ürünler 58.960.958 PORTAKAL 42.740.085 LİMON 26.909.335 GREYFURT Nisan 2012 Ürünler 35.040.247 PORTAKAL 30.173.473 MANDARİN 19.755.835 LİMON GREYFURT 17.280.473 GREYFURT 28.529.589 MANDARİN 10.599.824 MANDARİN 1.483.312 GREYFURT 14.371.389 GREYFURT Toplam Ülkeler 190.913.313 Toplam Ocak 2012 Ülkeler 177.591.742 Toplam Şubat 2012 Ülkeler 139.210.202 Toplam Mart 2012 Ülkeler 86.452.867 Toplam Nisan 2012 Ülkeler 45.078.949 Toplam Mayıs 2012 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 43.649.819 42.279.817 RUSYA FEDERASYONU 21.215.925 RUSYA FEDERASYONU UKRAYNA 17.822.128 UKRAYNA RUSYA FEDERASYONU 15.025.761 SUUDİ ARABİSTAN 11.395.768 SUUDİ ARABİSTAN SUUDİ ARABİSTAN SUUDİ 11.718.277 ARABİSTAN 12.933.681 UKRAYNA 10.416.136 5.658.972 UKRAYNA RUSYA FEDERASYONU 4.791.773 UKRAYNA 3.359.955 2012 Aylık Narenciye İhracatı, KG Haziran 2012 Ürünler 3.494.742 GREYFURT 0 PORTAKAL 3.946.016 LİMON Mayıs 2012 Ürünler 15.209.837 PORTAKAL 152.942 MANDARİN 15.344.781 LİMON 2.888.161 5.362.571 - RUSYA FEDERASYONU - - 227.736 RUSYA FEDERASYONU - - Eylül 2012 Ürünler 23.455.423 LİMON 1.510.337 MANDARİN 133.808 GREYFURT DİĞER TURUNÇGİLLER 2.553.250 Toplam Temmuz 2012 Ülkeler 1.735.939 UKRAYNA 529.129 Ağustos 2012 Ürünler 931.195 LİMON 522.377 PORTAKAL 78.873 GREYFURT 0 12.803.329 Toplam Haziran 2012 Ülkeler 2.366.080 UKRAYNA - Temmuz 2012 Ürünler 1.768.314 GREYFURT 538.883 PORTAKAL 246.053 LİMON 1.532.445 Toplam Ağustos 2012 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 231.736 47.190 UKRAYNA - 2.001 PORTAKAL 25.101.569 Toplam Eylül 2012 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 87.576 UKRAYNA - - 6.411.773 RUSYA FEDERASYONU 2.878.686 UKRAYNA - - - Ekim 2012 Ürünler 56.531.795 MANDARİN 21.084.057 LİMON 17.805.724 PORTAKAL Kasım 2012 Ürünler 123.641.183 MANDARİN 52.181.116 PORTAKAL 36.896.571 LİMON Aralık 2012 140.112.021 70.394.232 53.814.547 5.318.199 GREYFURT 20.792.718 GREYFURT 15.618.881 100.739.775 Toplam Ekim 2012 Ülkeler 233.511.588 Toplam Kasım 2012 Ülkeler 279.939.681 Aralık 2012 38.734.145 RUSYA FEDERASYONU 13.297.985 UKRAYNA - 87.409.823 RUSYA FEDERASYONU 48.378.438 UKRAYNA - - 116.845.951 52.144.031 - - ! ! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 Tablo- 42: Türkiye’nin Aylara göre Narenciye İhracat Miktarı, 2013, kg 2013 Aylık Narenciye İhracatı, KG Ürünler MANDARİN LİMON PORTAKAL GREYFURT Toplam Ülkeler Ocak 2013 Ürünler 94.557.543 LİMON 45.977.140 PORTAKAL 38.974.241 MANDARİN 21.973.634 GREYFURT Şubat 2013 Ürünler 40.242.828 LİMON 39.870.488 PORTAKAL 27.887.818 MANDARİN 25.242.154 GREYFURT Ürünler 40.050.314 LİMON 37.287.005 PORTAKAL 5.505.553 GREYFURT 21.276.559 MANDARİN 201.482.558 Toplam 133.243.288 Toplam 104.119.431 Toplam Ocak 2013 Şubat 2013 Mart 2013 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 63.179.987 UKRAYNA 28.103.811 UKRAYNA RUSYA FEDERASYONU 44.162.417 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 15.501.512 UKRAYNA SUUDİ SUUDİ SUUDİ 13.022.447 10.932.056 ARABİSTAN ARABİSTAN ARABİSTAN 1349300 BAE BAE Ağustos 2013 Aylık Ürün Bazında İstatistikleri Bulunmamaktadır. ' Mart 2013 25.311.575 12.338.131 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU SUUDİ ARABİSTAN 10.483.093 UKRAYNA 1968362 BAE Nisan 2013 Ürünler 23.414.959 LİMON 11.490.852 PORTAKAL 10.628.766 GREYFURT 698.688 MANDARİN 46.233.265 Toplam Nisan 2013 8.872.651 968781 Ürünler Ülkeler RUSYA FEDERASYONU Haziran 2013 Ürünler Temmuz 2013 Ürünler Eylül 2013 Ürünler 410.514.926 LİMON 345.446.073 PORTAKAL 3.592.504 MANDARİN 710.774 LİMON 410.514.926 LİMON 350.395.316 MANDARİN 44.160.880 LİMON 1.509.227 MANDARİN 243.755.093 GREYFURT 134.583.686 MANDARİN 20.070 PORTAKAL 0 GREYFURT 245.080.811 PORTAKAL 134.608.096 GREYFURT 5.926 GREYFURT 0 PORTAKAL 45.676.033 Toplam 1.134.299.778 Toplam 5.747.247 UKRAYNA 4.727.685 Mayıs 2013 Mayıs 2013 2.789.174 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 1.415.340 UKRAYNA - - - - SUUDİ ARABİSTAN - 4.323.348 Toplam Haziran 2013 270.650 75.714 1.140.599.149 Toplam Ülkeler RUSYA FEDERASYONU SUUDİ ARABİSTAN Temmuz 2013 109.944 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 12.090 UKRAYNA 30.707 - - - - - SUUDİ ARABİSTAN - Eylül 2013 10.511.960 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 5.467.610 UKRAYNA 678.648 - SUUDİ ARABİSTAN BAE Ekim 2013 Ürünler 71.622.699 MANDARİN 49.898.844 LİMON 16.464.164 GREYFURT 14.120.411 PORTAKAL 152.106.118 Toplam Ekim 2013 52.463.609 Ülkeler RUSYA FEDERASYONU 23.184.730 UKRAYNA 3.629.038 2039136 SUUDİ ARABİSTAN - Kasım 2013 168.394.431 66.003.022 22.406.340 41.797.947 298.601.740 Kasım 2013 97.455.369 64.347.758 9.691.410 - Kaynak: AKİB, Aralık 2013 ! 4.2.2 Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Taşıma Koşullarının Aylık Miktarlara Etkisi İle Değişen Yoğunluklar ve İhtiyaç Analizi ! Sebze meyvelerde ürünlerin özelliklerine bozulabilirliğine ve raf ömrüne göre değişen taşıma alternatifleri ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle aylık bazda tespit edilen ihracat yoğunluklarını, ürünlerin dayanıklılığı, raf ömrü gibi taşıma şartları ile bağlantılandırmak ihtiyaç analizi yönünden daha gerçekçi sonuçlar verecektir. ! ! ! ! ! ! ! ! ! !55 ! Ürünlerin genellikle bozulabilir ürün olması, taşıma ve depolama sırasında PH değişikliğine uğraması, olgunlaşmanın süreç boyunca devam etmesi, nem kaybı, oksidasyon, besin değerinin kaybolması, aşırı ilaç kullanımının etkisi, mikrobik bozulma, taşımada ısı kontrolünün bozulması, besinlerin zaman içinde gaz çıkartması, ürünlerin çevreden çabuk etkilenmesi lojistikte sıklıkla rastlanan sorunlar olup, soğuk zincir gereksinimlerinin ortaya konmasında mutlaka dikkate alınmalıdır. ! ! ! ! ! Hassas ve raf ömrü kısa ürünler Çilek gibi 0-1 derece sıcaklıkta, 2-4 gün arasında toleransı olan hassas ürünler hasat sonrası soğuk depolama gerektirmektedir. Bu ürünlerin raf ömrünün de en fazla 21 güne kadar gidebileceği bilindiğinden mutlaka 0-8 arası taşınması gerekmektedir. • Bu da hava yolu, frigorifik gemi veya Ro-Ro ile taşınmasının bir yerde zorunlu olduğunu gösterektedir. • Bu tip ürünlerde genelde deniz yolu tercih edilerek maliyet ve hız dengesi gözetilerek lojistik seçimi yapılmaktadır. Bozulabilir ürünler Elma gibi 0-4 derece sıcaklıkta, 6-8 gün arasında toleransı olan bozulabilir ürünler hasat sonrası kontrollü ortamlarda (nem/ısı dengesi) depolama gerektirmektedir. Bu tarz ürünlerde taşıma 4 ile 12 hafta arasında muhafaza edilip mutlaka taşınmış olmayı gerektirmektedir. • Ulaşım süresi 0-4 hafta arası olduğundan, frigorifik konteynır da taşınmaktadır. !56 • Genelde “kapıdan-kapıya” sistemi işlemektedir. Dayanıklı ürünler 12 ay gibi uzun süreler saklanabilen ürünler soğuk zincire gerek olmayan gruplardır. Bu nedenle deniz yolu ile kuru konteynırlarda veya dökme olarak haftalarca taşımayı tolere etmektedir. ! ! ! Yaş Meyve Taşıma Koşulları ! Tablo- 43: Yaş meyve taşıma koşulları ! ! ! Kaynak: MEGEB, 2008 Aylık miktarlara göre yaşanan ihracat yoğunluğunun yanı sıra yaş meyve ve sebze lojistiğinde karışık yükleme grupları da dikkate alınarak soğuk zincir ihtiyaç analizi daha da hassaslaştırılmış detayda elde edilebilir. ! !57 ! ! ! ! Tablo- 44: Yaş meyve ve sebzelerin karışık yükleme grupları ! !! Kaynak: AKİB, Aralık 2013 ! ! ! İncir, elma ile aynı araçta taşınmamalıdır. Çünkü elmanın kokusu incir tarafından alınır. Üzümde fümigant olarak kükürtdioksit kullanılmış ise bu grupta taşınması sakıncalı olabilir. Şayet fungusit olarak difenil kullanılmış ise uygun değildir. Difenil kullanılmışsa bu grup içinde taşınmamalıdır. Ayrıca, 10˚C'de 1 aydan fazla tutulmamalıdır. Fasulye ile aynı araçta taşınmamalıdır. Difenil kullanılmışsa bu grup içinde taşınmamalıdır. Ayrıca, 7.5˚C'de 2 haftadan fazla tutulmamalıdır. İncir ve üzümle beraber taşınmamalıdır. İncir, üzüm, mantar ve tatlı ile birlikte taşınmamalıdır. !58 ! Deniz trafiği özelinde ele alındığında özel frigorifik konteynır sistemi yükleme süreçlerinde, teslimatında hızdan kazandırmakta olup, ayrıca kapasite esnekliği de sunmaktadır. Ancak bu sistemde paletlerin bakım masrafları yüksek olup, yeniden kullanılması da ek maliyet ve süreler yaratmaktadır. Frigorifik konteynır gemilerinin yatırım maliyetleri de yüksektir. ! Ülkemizde de tercih edilen Ro-Ro taşımacılığı hızlı yükleme boşaltma olanakları, gümürük işlemlerinin hızlı yapılabilmesi ve makul maliyetleri nedeniyle frigorifik araçla yaş meyve sebze taşınmasında uygundur. ! ! ! !59 ' ! ! ! 4.3 Türkiye içi lojistikte yetersizliklerin tespiti. ! 4.3.1 Frigofirik Araç Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi? ! Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası Taşımacılığı ve Taşımalarda Özel Araçlar Kullanımı anlaşması olarak bilinen, ATP anlaşmasına ülkemizin taraf olması, (ATP Konvansiyonu 10 Mayıs 2012 tarih 28288 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.) ile yurt içi lojistikte kullanılan frigorifik araç sayısı envanteri daha da önem kazanmıştır. ! Üretim teknikleri ve istiap hallerine göre A-B-C-D-E-F harflerine göre sınıflandırılan Soğuk Zincirde kullanılan araçlar Uluslararası Taşımacılıkta kullanılan FRİGORİFİK araçlar olarak anılmakta ve ATP konvansiyonuna göre C kodu ile sınıflandırılmıştır. Frigorifik araçlar işareti baş harflerin kısaltılmış şekli İle FRC olarak belirlenmektedir. Tanımda sorun olmamasına rağmen Türkiye’de frigorifik araç sayısı maalesef kesin bilinmemektedir. Bazı kaynaklara göre Avrupa’nın en büyük TIR filosuna sahip ülkemizde kesin sayısı tespit edilememekle birlikte 12 bin civarında soğuk zincir lojistiğine uygun taşıt olduğu tahmin ediliyor. Oysa başka kaynaklarda bu rakam 8 600 olarak belirlenmektedir. ! ! “Ülkemizde Uluslararası Taşımacılık Sektörüne hizmet sunan FRİGORİFİK araç sayısı 8.600 civarındadır. Bu araçların tamamı ATP Sertifikalı ve EURO-4/ EURO-5 normlarında çevreye duyarlı emisyon hacmi düşük standartları içermektedir.” Ertuğrul Tarhan, UTİKAD Haberler, Ocak 2013 !60 ! ! UND’de yaptığımız görüşmelere göre de Türkiye’de kesin bir veri yoktur. UND yetkilileri bu envanterin ATP’nin yönetmeliklerinin çıkması öncesinde yapılması gerektiğini savunarak, Ulusal kalkınma Ajansının desteği ile böyle bir projeye girilebileceğini belirtmektedirler. ! UND’nin 1200’ün üzerindeki üyelerinin tek tek bilgi bankalarına girilerek gerçekleştirdiğimiz çalışmada 3661 adet frigorifik araç olduğunu saptamış bulunmaktayız. Bu sonuca ulaşırken verilerini açıklamayan üyelerin frigorifik araç sayısını bilemememize rağmen, diğerlerinin de doğru bildirim yaptıkları varsayımı ile hareket edilmiştir. ! Tablo- 45: Türkiye’de Uluslararası Nakliyat Yapan Firmalar ve Frigorifik Araç Sayıları SIRA ' FİRMA(ADI FRİGORİFİK( ARAÇ( SIRA SAYISI FİRMA(ADI FRİGORİFİK( ARAÇ( SIRA SAYISI FİRMA(ADI FRİGORİFİK( ARAÇ( SIRA SAYISI FİRMA(ADI FRİGORİFİK( ARAÇ( SAYISI 1 ABANT(NAKLİYAT 2 52 EFOR(TRADİNG 28 103 KARTAN(ULUSLARARASI 16 154 PLATFORM 11 2 ACTİVE(LOJİSTİK 27 53 EKSPRES(NAKLİYAT 50 104 KAYATUR(NAKLİYAT 35 155 RAMKO(ULUSLARARASI 21 3 ADDİLOĞLU(ULUSLARARASI 10 54 ELİFCAN(ULUSLARARASI 2 105 KAYTRANS(TURİZM 5 156 RAMSER(NAKLİYAT 10 4 ADS(ULUSLAR(ARASI 11 55 ERENLER(NAKLİYAT 2 106 KESKİN(KARTAL 20 157 REFORM(ULUSLARARASI 33 5 AKAN(SEL(NAKLİYAT 4 56 ERENTUR(TRANSPORT 8 107 KILINÇ(OTO 19 158 RENTAŞ(ULUSLARARASI 12 6 AKBAL(LOJİSTİK 14 57 ERHANLAR(LOJİSTİK 18 108 KLT(KAYTRANS 1 159 REY(TUR 26 7 AKDAĞLAR(ULUSLARARASI 2 58 ERHANLAR(ULUSLARARASI 52 109 KMB(GIDA 10 160 RONİ(TAŞIMACILIK 18 8 AKEDA(LOJİSTİK 12 59 ERMAN(NAKLİYAT 50 110 KÖKNAR(TAŞIMACILIK 62 161 SAĞLAM(ULUSLARARASI 23 9 AKIN(NAKLİYAT 20 60 ERNAS 5 111 KORAY(İTHALAT 9 162 SAĞNAK 32 10 AKTRANS(TAŞIMACILIK 35 61 ERSAN(GIDA 15 112 KÖSEOĞLU(ULUSLARARARSI 15 163 ŞAHİN(ER(LOJİSTİK 2 11 AKUÇLAR(ULUSLARARASI 4 62 ERSÖZ(GIDA 14 113 KUTER(TURİZM 8 164 SAYGINLAR 15 12 ALKAN(ULUSLARARASI 44 63 ESEN(ULUSLARARASI 8 114 LİDERTRANS(ULUSLARARASI 16 165 SAZLAR(ULUSLARARASI 35 13 ALTUN(GIDA 24 64 EVRAN 14 115 MARATON(ULUSLARARASI 22 166 SELÇUKLAR(DIŞ(TİCARET 11 14 ALTUNKAYA 35 65 EY(MET(PETROL 2 116 MELTEM(ULUSLARARASI 2 167 SERT(ULUSLARARASI 14 15 AMİK(OVASI 34 66 EZ(MER(ULUSLARARASI 8 117 MENGÜLLÜ(LOJİSTİK 10 168 SERVET(ULUSLARARASI 23 16 APİŞLER(TAŞIMACILIK 15 67 FEDİ(EŞME(TARIM 22 118 MERTNUS(ULUSLARARASI 12 169 ŞIĞVA(TRANS 39 17 ARES(ULUSLARARASI 1 68 FEM(KİMYA 27 119 MESTUR 55 170 SÖNMEZ(BUZTAŞ 17 18 ARIHAN(ULUSLARARASI 92 69 FİDANLI(ULUSLARARASI 28 120 MEYBEK(TURİZM 2 171 SÜMELA(OTOMOTİV 1 19 ARIÇ(LOJİSTİK 63 70 FLAY(LOJİSTİK 15 121 MOBYDİCK(BEYAZ(BALİNA 20 172 SUNAS(ULUSLARARASI 14 20 ARSLANLAR(ULUSLARARASI 1 71 FRİGO(NEVNAK 131 122 MUCİ(NAKLİYAT 1 173 TEKASYA(TARIM 65 21 AS(ÇALIŞKAN 5 72 GAZİ(TUR 22 123 MUHTAR(ULUSLARARSI 3 174 TÖREN(GIDA 55 22 AS(STAR(TARIM 55 73 GENÇERLER 5 124 MUTLULAR(TRANSPORT 2 175 TOSUN(ULUSLARARASI 18 23 ASNAK(ULUSLARARASI 12 74 GİSA(TAŞIMACILIK 13 125 NAWRAS(NAKLİYAT 4 176 TRANS(14 1 24 ATLAS(KARA 5 75 GÖK(LOJİSTİK 24 126 NETLOG 76 177 TRANSAKTAŞ(TAŞIMACILIK 40 25 BADEMLİ(TRANS 15 76 GÖKBORA 15 127 NUBAHAR(ULUSLARARASI 23 178 TRANSANTALYA 22 26 BAKIMCI(İTHALAT(İHRACAT 5 77 GÖKTRANS 38 128 ORAKLAR(ULUSLARARASI 12 179 TRANSBATUR 17 27 BARSAN(GLOBAL 4 78 GÜL(TRANS 23 129 OSMAN(KAYA 35 180 TRİO(SPED 12 28 BAYIRLAR(TAŞIMACILIK 5 79 GÜLDAY(ULUSLARARASI 20 130 OVALE(ULUSLARARASI 22 181 TÜRKER(ULUSLARARARSI 46 29 BEŞAR(NAKLİYAT 3 80 GÜLEÇ(TRANSPORT 28 131 ÖZ(AKAR(NAKLİYAT 21 182 UCA(DIŞ(TİCARET 2 30 BEST(ULUSLARARASI 15 81 GÜLER(ULUSLARARASI 22 132 ÖZ(AKIN(NAKLİYAT 1 183 UFT(ULUSLAR(ARASI 12 31 BİLAL(ULUSLARARASI 15 82 GÜLKAR(ULUSLARARASI 14 133 ÖZ(ASLANLAR 12 184 UĞURCAN(ULUSLARARASI 1 32 BOSNAK(BOSTANOĞLU 4 83 GÜLMEN(ULUSLARARASI 20 134 ÖZ(ERKAN(LOJİSTİK 21 185 ULUNAKLİYAT 10 33 BOSTANCILAR(ULUSLARARASI( 16 84 GÜLTUR(NAKLİYAT 60 135 ÖZ(KAPADOKYA 3 186 ULUSOY(KARADENİZ(NAKLİYAT 4 34 BULKAN(ULUSLARARASI 24 85 GÜMÜŞ(GROUP 29 136 ÖZ(LİDER(TRANS 25 187 ULUSOY(KARADENİZ(TURİZM 1 35 BULUT(ULUSLARARARASI 30 86 GÜNSALDI(GÜBRE 55 137 ÖZ(SAĞLAM 24 188 ULUSOY(ULUSLARARARSI 13 36 BURSA(BİRLİK 5 87 GÜRSOY(TAŞIMACILIK 18 138 ÖZ(UZUNBAĞ 18 189 ÜNLÜ(KAHRAMAN 1 37 BÜYÜKASLAN 10 88 GÜZELLER(ULUSLARARASI 3 139 ÖZANADOLU(TARIM 27 190 UPİ(FRİGO 24 38 ÇAĞ(NAKLİYAT 2 89 HALİLOĞLU(İÇ(DIŞ 7 140 ÖZBERKLER 14 191 YAĞIZ(NAKLİYAT 15 39 ÇAĞATAY(DIŞ(TİCARET 10 90 HANTRANS(ULUSLARARASI 2 141 ÖZÇALICILAR 24 192 YENİ(ENDER(ULUSLARARASI 16 40 CANATA(OTOMOTİV 1 91 HAREM 2 142 ÖZCAN(TRANS 1 193 YENİ(OCAK 39 41 CEREN(NAKLİYAT 1 92 İMPEKS(ULUSLARARASI 56 143 ÖZÇELİK(TRANS 27 194 YEŞİLMEN(NAKLİYAT 18 42 CEVAT(ULUSLARARASI 1 93 İPEKYOL(ULUSLARARASI 10 144 ÖZGÜLMEN 15 195 YILMAZ(ULUSLARARASI 22 43 ÇİÇEK(TRANS 8 94 İRMAKLAR(ULUSLARARASI 36 145 ÖZKAMİL(ÇEKEM( 1 196 YILMAZLAR(GROUP 17 44 ÇİMENTRANS 25 95 IŞIKAY(GIDA 8 146 ÖZKAN(GIDA 34 197 YILMAZSAY(NAKLİYAT 1 45 DABLAN(ULUSLARARASI 25 96 IŞIKLAR(NAKLİYAT 12 147 ÖZKONAKLI(TRANS 4 198 YILSOY(ULUSLAR(ARASI 46 DAĞLI(ULUSLARARASI 20 97 İSTANBUL(EXPRES 1 148 ÖZKUŞ(SANAYİ 35 199 YUNUS(EMRE(ULUSLARARASI 2 47 DEMİRBEY(ULUSLARARASI 2 98 İTA(NAKLİYAT 1 149 ÖZTÜRK(NAKLİYE 2 200 ZAİMOĞLU(ULUSLARARASI 31 48 DENİZ(ER(ULUSLARARASI 3 KAHRAMANLI(ULUSLARARASI 150 ÖZUÇAR( 7 201 ZAMURLAR 2 49 DEVNAK(NAKLİYAT 5 19 151 ÖZVATAN 14 199 50 DEVNEK(ULUSLARARASI 10 99 100 KAPI(TRANS 101 KAR(MAN(TRANS 11 20 152 ÖZYOĞUN 30 200 51 DÜNDAR(LOJİSTİK 14 102 KARMER(ULUSLARARASI 1 153 PETRONAK 20 201 TOPLAM 1 3661 Kaynak: UND, Aralık 2013 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 4.3.2 İhracatın Yoğun Olduğu Bölgelerde Soğuk Hava Depo Sayısı İhracat Potansiyelimize Göre Yeterli mi? !61 ! Soğuk zincir sisteminde frigorifik taşımada kullanılan araçların niteliklerinin yanı sıra taşınması gereken ürünlerin ürün özelliğine göre ön soğutmaya tabi tutulması, hangi ısı derecelerinde taşınmasının gerektiği, dondurulmuş ürünlerin bu aşamaya gelene kadarki süreçleri dahil denetlenmesi de ayrı önemdedir. ! ! Antalya-Mersin-Adana'dan tarlada 40 derecede hasat edilen domates gibi hassas ürünlerin mutlaka ön soğutmaya tabi tutulması gerekliliği vurgulanmıştır. Görüşmelerde gerek iç piyasada gerek ihracatta çıkan bozulma sorunlarını açıklayan muhattaplarımız bu aşamada üreticinin de yaklaşımını değiştirmesi gerektiğine değinmişlerdir. Genelde bir çok üründe ayrıştırma, ayıklanma olmaksızın ürünlerin kasalar içerisinde ambalajlanarak üstü açık bir kamyonla 800-1000 km arası yol katederek İstanbul haline veya Samsun limanına gönderildiği, yolda ise her tür fiziki değişikliğe maruz kaldığından bu ürünlerin kalite ve tazeliğinden çok ödün verdiği aktarılmıştır. ! Ön soğutma, soğuk hava depolarının sayısı ve yeterliliği bu bağlamda son derece önemlidir. ! Soğuk hava depoları sebze-meyve ihracatına daha yüksek katmadeğer katan vazgeçilmez gözükmektedir. Ön soğutma yoluyla hasat edilen ürünlerin raf ömrünü uzatmakta ve yukarıda anılan kalitesizlik, çürüme gibi kayıpları önleyen bir bir altyapı oluşturmaktadır. Soğuk hava depoları diğer depo yatırımlarına göre daha pahalı olduğundan mevcut durum doğru irdelenmelidir. Kimi muhattaplarımıza göre soğuk hava depolarının sayısının yetersiz olurken, kimilerine göre de sektörün büyüklüğü için verilebilecek depolama kapasitesinin varsayılandan çok yüksektir. Hatta Antalya, Adana, Mersin, İzmir, Bursa gibi üretim bölgelerinde bulunan meyve depolarının tamamında paketleme ve şoklama olanağı mevcut olduğu ancak kullanılmayan alanlar sebebiyle enerji ve maliyet kaybı olduğu da aktarılmıştır. Bu nedenle bu çalışmanın çıktıları sonucunda yapılacak bir proje de soğuk hava depolarının sayısal ve niteliksel envanterinin çıkarılmasıdır. Genel kullanımlı soğuk hava depolarının gerçek kapasitesi ve gelişimi sebze, meyve üretim miktar ve yerleriyle irtibtlandırılarak değerlendirilmelidir. ! ! ! 4.4 Güzergahlarda Mevcut Durum !62 Türkiye genelinden Adana, Mersin, Antalya ve Antakya gibi yaş sebze-meyve üretiminin yoğunlukta olduğu kentlerden Rusya ve Ukrayna pazarlarına ihracatta mevcut soğuk zincir sistemi ve seçenekler görüşmelerde muhattaplarla değerlendirilmiştir: • Türkiye genelinden ve Adana, Mersin, Antalya ve Antakya özelinden Samsun Limanına taşıma • Samsun’dan Ro-Ro gemileri ile taşıma • Rusya’nın Novorossisk limanında veya Ukrayana’nın Odessa limanında alt yapı ve seçenekler • Rus limanlarında yaşanan sıkıntılar nedeniyle Rus pazarına karayolu ile ulaşım seçeneğinde soğuk zincir sistemi ve maliyete etkisi ! Antalya- Novorossisk seferleri artarsa faydalı olabilir mi? ! ! • Antalya - Novorossisk arasında soğutmalı konteynerlerde yük gemileriyle yapılacak direk taşımacılık alternatifinin değerlendirilmesi • Tuapse limanının yaş meyve sebze ihracatımızda kullanımı (artılar, eksiler); yeterlilik? BGH (Basitleştirilmiş Gümrük Hattı) özellikleri ve getirileri? • Tuapse’den karayolu olanakları? • Rusya’da dağıtım kanallarına girmede kolaylıklar? veya getirdiği zorluklar? • Samsun ile Kavkaz limanı arasında de tren hattının alternatif olarak kullanımı ve soğuk zinciri sistemi açısından değerlendirilmesi Bu anılan güzergahların artıları, eksileri değerlendirilirken masabaşı çalışmaları çeşitli kaynaklardan yaplmaya devam edecektir. ! ! Zonguldak- Taganrog RO-RO Hattı ne kadar uygundur? !63 ! 4.4.1 Deniz Taşımacılığı Rusya ve Ukrayna Pazarları için Kilit Öneme Sahip: 91 Milyon Ton İhracat Deniz Yoluyla Taşınmaktadır. Denizyolu dış ticaret taşımalarında 2003 yılına göre 2012 yılında ithalatta %86, ihracatta %98 artış gerçekleşmiş olup, 2013 yılı sonu itibariyle toplam dış ticaret taşımalarında %86 artış beklenmektedir Grafik- 40: Denizyolu Dış Ticaret Taşımaları ! Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kasım 2013 ! 4.4.1.1- Rusya arasında Taze Meyve ve Sebze İhracatının Lojistiğinde Deniz ve Karayolu ulaşımı Türkiye ile Rusya arasındaki ticari hacim sebebiyle, farklı ürünlerde hem kara hem deniz hem de havayolu ulaşımı kullanılmaktadır. Ancak, yaş meyve ve sebze ihracatında, ağırlıklı olarak hem deniz hem de karayolu ulaşımı kullanılmaktadır. Karayolu tercih edilmesinin sebepleri Türkiye’nin güneyinde yetişen taze meyve ve sebzeler Mersin ve Antalya limanlarından frigorifik konteynerler ile direkt olarak Rusya’ya ulaşmaktadır. Ancak: • Sefer sayısının az olması ve varış süresinin uzun olması sebebiyle, ihracatçılar karayolu ile Zonguldak veya Samsun’a ürünlerini ulaştırıp, ro- ro ile hem Rusya’nın Novorossisk hem de Ukrayna’nın Yevpatorya limanlarına ulaşmaktadır. • Son zamanlarda Novorossisk limanında yaşanılan sıkıntılar nedeniyle, Türk bandıralı Ro- Ro gemileri Ukrayna limanlarını kullanmaktadır. Frigorifik tırlar veya paletlerle gelen taze meyve ve sebze ürünleri ro-ro gemilerine yüklenerek Ukranya’ya ulaşmakta ve oradan Rusya’ya ve Ukrayna’daki varış noktalarına gitmektedir. Karayolu ile ulaşımın Güney’den gemiyle ulaşıma nazaran daha pahalı ancak hızlı olmasını tercih edilmektedir. Rusya ile Türkiye arasında ticari hacme rağmen özellikle lojistikte yaşanılan sıkıntılar bir hayli yüksek. İki ülke arasındaki birçok girişime rağmen sorunların devam etmesi, Türk ihracatçılarını zor durumda bırakmaktadır. Rusya’ya taze meyve ve sebze ihracatı yapan ülkeler içinde Rusya’ya komşu olan Türkiye’nin lojistikte yaşadığı sıkıntılar, ihracatı da olumsuz etkilemektedir. !64 ! Novorossiysk Limanı değerlendirmesi Rusya’nın Karadeniz’deki en büyük limanı olan Novorossiysk’in ithalat lojistiğinde önemi büyüktür. 959 Dönüm açık alana sahip olan liman, 62 dönüm kapalı alan ve 4,1 dönüm kadar da soğuk hava depoları bulunmaktadır. 43 Rıhtımı olan liman, 4,5 ile 24 metre aralığında derinliğe sahiptir. Konteyner taşımacılığı, raylı sistem ve ro-ro hatları mevcuttur. 2012 yılına kadar Novorossisk Limanına Samsun’dan ro-ro hattı çalışmakta ve yaş meyve ve sebzelerin ihracatı gerek frigorifik tırlarla gerekse de paletlerle bu hat üzerinden gerçekleşmiştir. ! Grafik-41:Samsun- Novorossiysk Ro- Ro Hattında Taşınan Araç Sayısı ! Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kasım 2013 ! 2006 yılına oranla 2012 yılında neredeyse 3 kat düşüş olan hatta çalışan Türk ro-ro firmaları artık Ukrayna hattını kullanmaktadır. Özellikle Samsun-Novorosisky arasındaki yapılan düzenli ro-ro seferleri iki ülkeye ekonomisine önemli hizmetler vermiştir. Fakat özellikle 2007 yılı içerisinde sadece tek limana yanaşabilme teknik zorunluluğu, yol geçiş belgelerinin yetersizliği eklenerek beraber çok ciddi beklemelere yol açmıştır. Buna tırlara yapılan gümrük kontrolerin yavaş olmasını da eklenince uzun süren beklemelere meydana gelmiş açmıştır. Özellikle Türk ihracatçısı ve nakliyecisis bu düşüşe de gerekçe olarak, gümrükteki işlem süreçlerinin uzun olması gösterilmektedir. ! 4.4.1.2 Yaş Meyve ve Sebze İhracatı ve Ro-Ro Seferlerinde Mevcut Durum Yurtdışı bağlantılı devam eden Ro-Ro seferlerine ilave olarak 2010 yılında Samsun-Kavkaz, Samsun-Tuapse ve Zonguldak-Yevpatoria ve 2011 yılında Samsun-Gelincik, İstanbulIlyichevsky, Zonguldak-Sevastapol hatları açılmıştır. Uluslararası düzenli Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayısında 2003 yılına göre 2012 yılında %83 artış gerçekleşmiş olup, 2013 yılı sonunda %98 artış beklenmektedir. Ukrayna ve Rusya’ya Karadeniz’den üzerinden ulaşabilen Ro-Ro seferleri 1993 yılından bugüne yaş meyve, sebze ve narenciye ihracatında önemli bir ulaşım yoludur. !65 Tablo- 46: Yıllara Ro-Ro Hatlarını Kullanan Araç Sayısı ! Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Kasım 2013 ! ! DEĞERLENDİRME VE ANALİZLER İLE TAMAMLANACAK ! ! ! ! ! ! ! 5. Soğuk Zincire Geçilmesi için Türkiye’de ve Hedef Pazarlara Yönelik Yapılabilecek İyileştirmeler ve Bunların Mevcut Pazarlarımızdaki Ürünlerimizin Raf Ömrüne, Kalitesite, Fiyatına ve Genel Anlamda İhracatımıza Etkilerinin Değerlendirilmesi. ! ! ! ! İHTİYAÇ ANALİZİ TAMAMLANACAK VE YAPILACAK YATIRIMLARIN ETKİSİ DEĞERLENDİRİLECEKTİR. ! !66 ! ! ! ! 6. Dünya Genelinde ve Hedef Pazarlarımız Rusya ve Ukrayna’da Rakiplerimizin Başarılı Soğuk Zincir Uygulamalarının Tespit ! ! Özellikle yaş meyve ve sebze ihracatında Türkiye’nin rakibi olan Mısır, Fas, İspanya vb. sektörün önde gelen ülkelerinde gerek devlet gerekse özel sektör desteğiyle üreticilerin ürünlerinin sektörün önemli ihracat pazarlarına ulaştırma çabası mevcuttur. Bu çabalar içerisinde en çok Mısır, İspanya, İsrail ve bazı lojistik firmalarının girişimleriyle Güney Afrika ve Şili gibi ülkeler de Rusya ve Ukrayna pazarlarında Türkiye’nin payını tehtid etmektedir. ! 6.1 Mısır 6.1.1 Mısır Tarımsal Üretim ve ihracatına 2000’lerin başında büyük önem vermiş ve Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatını Geliştirme Stratejisi ortaya koymuştur. Bu çerçevede saptadığı 6 en önemli engelden birinin lojistik ve hatta soğuk zincir olması Türkiye açısından iyi bir örnek teşkil etmektedir. Mısır, üretim ve ihracat kapasitelerini ortaya koyarak ulaşımdaki süre ve maliyetleri tamamen gözden geçirerek eksiklerini tespit etmiştir. ! ' ! Mısır Tarımsal Ürün İhracatınının Önündeki Altı Engelden Birini Taşıma Olarak Belirlemiştir. !67 ! ! Mısır’ın İhracatının %90’ı Özellikle Avrupa’ya Deniz Yoluyla Olmaktadır. ! ' Kapasite Sorunları ve Uzun Taşıma Süreleri Altı Çizilen En Önemli Sorunlardır. ' ! Doğu Avrupa’ya 7 ile 10 gün arasında ihracat ürünleri ulaştırılıyor. ( 2 gün iç taşıma, 1 gün gümrük, 4-7 gün varış limanına ulaştırma) !68 Mısırlı taşımacıların yeterli sayıda olmayışı ve yabancı birçok oyuncunun devreye girmesi süreci uzatmaktadır. Hedef Pazar İngiltere’ye İsrail Tel Aviv’den Londra’ya konteyner ve Kilometre başına 0.56 ABD Doları iken, Mısır- Londra arası 0.76’ya kadar çıkmaktadır. ' ! Mısır 2000’lerin ortasında konteyner limanlarını geliştirmede ve Avrupa’ya Ro- Ro Taşımacılığında Önemli Adımlar Artmıştır. ' İskenderiye ve El Dekheila konteyner imanlarında ihracatı arttırmaya yönelik modern elleçleme tesisleri yenilenmiştir. !69 Damietta Limanı’nda daha büyük gemilerin de kullanabilmesi için yeni konteyner alanı yapılmıştır. Süveyş Kanalı Konteyner Terminali, 2006’da kullanıma açılmıştır. Port Said’te de 12 tane yeni rıhtım vinci kurulmuştur. Firgorifik taşımacılık için Mısır ile İtalya ve Slovenya arasında Ro-Ro seferleri başlatıldı. 2006 yılında da İskenderiye ve Pire arasına da bir sefer konulmuştur. ! Mısır 2000’lerde Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Lojistikteki Engelleri Kaldırmaya Yönelik Eylem Planı Hazırlamıştır. ! Mısır’ın Lojistik Problemlerini Çözmek Üzere Hazırladığı Eylem Planı ' Entegre edilmiş lojistik süreçleri, Ro-Ro seferlerinin arttırılması, frigorifik konteyner sayısının arttırılması ve frigorifik özellikte gemi inşaa edilmesi vb. hususlar Eylem Planı dahilindedir. Frigiorifik konteyner, Ro-Ro ve Havayolu gibi farklı ulaştırma sistemlerinin etkili bir şekilde beraber kullanılması ve ihracatçıların yıllık lojistik maliyetlerini belirlenmesi için Tarımsal İhracat Lojistik Komitesi ve Deniz Taşımacılığı komitesinin kurulması. !70 Frigorifik taşımacılığın planlanması ve koordinasyonunun iyileştirilmesi de Eylem Planının bir diğer önemli unsurudur. ! ! 6.1.2 Yukarı Mısır ve El Shams Soğuk Zincir Sistemi Projesi Örneği ! 6.1.2.1 El Shams Projesi’nin Önemi ! Yukarı Mısır’da uygulanan El Shams projesi, Mısır’ın soğuk zincir sistemine verdiği önemin altını çizmektedir. Yukarı Mısır’da hasat sonrası kullanılacak tesislere, yaş meyve ve sebze ihracatını maksimum düzeye çıkartacak ve küçük çiftçilerin gelirlerin arttırması için ihtiyaç oluşmuştur. Mısır’ın yaş meyve sebze ihracatı için sadece paketleme tesislerinin yeterli olmayacağı, gelecekteki ihracat potansiyeli de hesaba katılarak daha büyük tesislerin kurulması gerektiği ihtiyacı öngörülmüştür. 2001 Yılında Dünya Bankası’nın “Mısır Arap Cumhuriyeti: 21. Yüzyılda Tarımsal Rekabetliliğe Doğru” araştırmasına göre Mısır’ın kaliteli meyve ihracatı yapamamasının önündeki en büyük engelin soğuk hava depoları altyapısı ve Mısır’ın Güney’inde soğuk zincir kırılması olduğu tespit edilmiştir. ! Bu projenin öngörülen faydaları, • Her yıl 30.650 ton ürünün paketlenmesi ve nakliyesinin gerçekleştirilmesi • Her yıl ürünlerin satışından 43 milyon LE kazanç sağlanması • 3000 çiftçinin faydalanması • Kırsalda yaşayan 16.000 aile üyesinin direkt olarak olumlu yönde etkilenmesi • Çiftçilerin toplam yıllık gelirlerinin 19 milyon LE artması • Çiftçi gelirlerinin, çiftçi başına 6.561 LE artması • 1445 direk ve 4.336 dolaylı istihdam yaratılması • 8.3 milyon LE net randıman ile toplamda 36.4 milyon LE kazanç • Sadece Yukarı Mısır’da 3.8 milyon net randıman ile 24 milyon LE’lik kazanç öngörülmüştür. ! 2000’lerin başında Avrupa ve Suudi Arabistan, BAE ve Kuveyt gibi Körfez ülkelerine ihracat, uçak ile taşınmakta ve havaalanında yetersiz olan soğuk hava depoları sebebiyle kaliteleri bozulmaktaydı. Sıcak iklimi sebebiyle de ürünlerin çoğu ihracat edilmeye uygun değildi. ! Özellikle Luxor Havalimanı’ndaki soğuk hava deposu altyapı eksikliklerinin kalite ve fiyat olarak Mısır yaş meyve ve sebze üreticilerinin rekabetini olumsuz etkilediği ve bunun da Güney Mısır’ın kırsal kalkınması ve ihracatı geliştirme programı ile çeliştiği noktasından hareket edilmiştir. Altta sıralanan beklentiler bu konu hakkında fizibilite raporu yapılarak yatırımların gerçekleştirilmesine önayak olmuştur. ! • Güney Mısır’ın ihracat potansiyelinin ortaya konması ve direkt ihracatın geliştirilmesi • Bölgede önemli ekonomik gelişmelerin sağlanması • Bölgesel tarımda kalite geliştirmeye yönelik imkanların arttırılması !71 • Ulusal yoksulluğu azaltma programlarının amaçlarına ulaşmak için destek olmak. ! Bundan hareketle, Mısır Devleti 7 yıllık Toshka Vadisi Projesi ile toprak ıslahı gerçekleştirmeyi amaçlayarak tarımsal üretimi arttırmış ve bu proje ile Soğuk Zincir sisteminin yerleştirilmesi kırsal kalkınma açısından öncelikli hale gelmiştir. ! Bu nedenle Güney Mısır’da oluşturulması planlanan soğuk zincir sistemi, Mısır Hükümeti’nin önceliği olmuş, ihracatı geliştirmeyi ve bölgedeki yoksulluğu azaltmayı amaçlamıştır. ! İhracatçılar, küçük çiftçiler ve üretici dernekleri yüksek kaliteli yaş meyve ve sebzelerin ihCold Chain Feasibility Study Final modern Report racatını geliştirmek için birlikte çalıştıklarını ve soğuk zincir sistemlerinin yetersiz olduğunun altını çizmişlerdir. El Shams projesi çerçevesinde 6111 üreticinin 2010’a kadar Table 20: Egyptian Exports Classified by Commodity Code, Fruits and Vegetables, kaliteli yaş meyve ve sebze ihracatını 57.000 ton arttırması hedeflenmiştir. Millions of US $ 2000 2001 2002 2003 2004 Buna ek olarak projenin ekonomik katkısı ve potansiyeli de belirlenerek fizibilite raporunda Edible Vegetables 96.9 98.0 127.3 135.2 193.8 yeralmıştır. Edible Fruits and Nuts 59.9 58.6 38.3 53.2 106.3 ! • • • • of which: Vegetables EU CEFTC Non Arab Asia Arab Countries E Europe 49.7 faydalanması 50.2 61.5 69.1 113.3 Yaklaşık 3000 çiftçi 6.6 7.2 10.6 10.5 16.7 Her yıl çiftçilerin gelirinde 6,560 LE 3.9 2.1 3.6 artış 3.1 6.8 42.6 49.6 38.3 50.8 Yıllık 3.8 milyon 40.2 LE net randıman ile 24 milyon LE brüt kazanç .9 1.7 6.8 21.5 19.1 1445 direkt ve 4000 üzerinde dolaylı iş imkanı sağlanması öngörülmüştür. Fruits EU CEFTC Non Arab Asia Arab Countries E Europe ! ! 4.5 6.9 12.8 47.7 0.7 5.3 3.5 4.3 46.0 4.4 5.1 4.8 7.8 21.3 6.7 10.9 4.8 7.6 9.0 29.3 34.0 12.6 4.9 21.6 44.5 Dünya Bankası ve Mısır Hükümeti’ni Harekete Geçiren İhracat Tablosu Source: Ministry of Foreign Trade and Industry, Egyptian International Trade Point, Annual Foreign Trade Statistics Report 2000-2004. Mısır, o dönemde yaş meyve ve sebze ihracatında 24. olmasına rağmen harekete geçmişir. da görüldüğü küçük ve from gelişmekte olan ülkelerin, Mısır’dan çok daha fazla This Tabloda export data correlates loosely with gibi trade data available the COMTRADE database of the United Nations Statistics Division. Though the export figures for both taze meyve ve sebze ihraç etmesi, dünyada yaş meyve ve sebze ticaretinin artması, ve fruits and vegetables differ, the positive upward trend in exports is also documented. According to the COMTRADE data, Egyptian exports of fresh/chilled/frozen vegetables Mısır’ın bu ticaret içerisindeki payının az olması gibi sebepler Mısır’ın böyle bir adım athave increased 113% in value terms over the same 5-year time period, growing from almost $82 million in 2000 to about $175 million in 2004. masına sebep olmuştur. ! Table 21: Major Exporters, 2000-2004, Product group: 054 - Tablo-47: Mısır Yaş meyve ve sebze ihracatı, 2000- 2004, Bin ABD Doları VEGETABLES,FRSH/CHLD/FRZ Value 2000 Value 2001 Value 2002 Value 2003 Value 2004 US$ '000 US$ '000 US$ '000 US$ '000 US$ '000 NETHERLANDS 2,708,942 2,725,782 3,126,784 4,187,130 4,295,377 SPAIN 2,432,733 2,743,047 3,068,487 3,875,507 4,173,095 MEXICO 2,164,301 2,321,265 2,228,728 2,594,550 2,991,951 CHINA 1,265,434 1,485,686 1,625,233 1,875,693 2,129,761 USA 1,691,455 1,654,596 1,700,455 1,769,293 1,822,298 BELGIUM 1,089,008 1,200,644 1,303,424 1,668,384 1,710,544 FRANCE 1,048,268 1,109,643 1,312,180 1,561,140 1,676,768 CANADA 1,076,861 1,188,094 1,091,521 1,259,554 1,472,213 ITALY 684,496 797,120 818,886 928,746 872,473 GERMANY 364,930 488,766 536,083 559,321 625,869 POLAND 164,358 221,849 251,717 394,866 505,070 TURKEY 258,205 370,012 307,451 455,955 467,825 THAILAND 304,780 381,538 396,608 Cold Chain Feasibility Study Report UNITED KINGDOM 230,928 214,083 273,140 335,289 Final 374,527 AUSTRALIA 388,250 407,800 386,210 258,279 354,406 Reporter INDIA ISRAEL MOROCCO NEW ZEALAND PERU ARGENTINA HUNGARY JORDAN EGYPT 244,747 221,955 234,750 64 148,177 167,939 155,219 International 170,287Winrock 178,054 218,074 170,107 184,348 192,362 96,999 116,297 146,223 204,131 228,615 180,608 110,666 129,059 130,975 81,896 113,219 130,208 81,975 85,525 113,700 ! Product group = 3 digits group of the Standard International Trade Classification (SITC, Rev.3). 304,383 218,287 278,943 235,875 168,378 184,065 146,083 135,783 114,573 341,258 334,774 311,909 241,325 210,866 193,332 181,842 176,010 174,831 ! ! SOURCE: DataUSTDA, in the table is taken from the COMTRADE database of the United Nations Statistics Division. Kaynak: 2007 Copyright by the United Nations, 1997. All rights reserved. Used with permission. As can be seen from the table above, Egypt now ranks as the 24th largest exporter of fresh/chilled/frozen vegetables, but is still surpassed by smaller developing countries such as Jordan. In addition, as can be seen from analyzing the upper tier of vegetable exporting countries, Egypt’s total export trade in vegetables is only a very small fraction of the level of trade commanded by the top exporting countries, and represents only a very minute percentage of world trade. It is also important to note that overall world trade in fresh/chilled/frozen vegetables in increasing. The COMTRADE data also documents the upward trend in Egyptian exports of fruits (fresh/dried) and nuts, with data showing trade has increased by 95% in terms of value from $57.7 million in 2000 to $112.2 million in 2004. Cold Chain Feasibility Study Final Report !72 Cold Chain Feasibility Study Final Report seen, the resultant design in terms of throughput, measured by number of boxes at peak 2000 2004 yılları arasında 96.9which milyon dolardan 193.8 milyon capacity, isresultant stillve a very large but one is flexible, or reducible, seen, the design inoperation, terms of throughput, measured by expandable number of boxes at dolara peak artmıştır. Aynı döand replicable in other locations. While a large commercial operation, the proposed capacity, is still a very large operation, but oneMısır which ihracatındaki is flexible, expandable or reducible, nem içerisinde %51 olan AB’nin, payı %58.5’e çıkmıştır. Mısır’ın, Arap facility(ies) will nevertheless have a negligible oniçerisinde market share. and replicable in other While a impact large commercial operation, the proposed ülkelerine olanlocations. ihracatı da aynı dönem %26 artarak 40.2 milyon dolar artarak facility(ies) nevertheless a negligible impact on market share. 50.8willmilyon dolarahave yükselmiştir. ! Current Egyptian Export Volumes yaş meyve ihracatı 2000 ve 2004 arası dönemde 4.5 milyon dolardan CurrentMısır’ın, EgyptianAB’ye Exportolan Volumes milyonofdolara Arap as ülkelerine Egyptian34exports primaryartış fruitsgösterirken, and vegetables, measuredolan by ihracatı the FAO,47.7 havemilyon dolardan 21.6 increased from a combined level of 213,000 tons in 1999 to 739,000 tons in 2004, a Egyptian exports of primary fruits and vegetables, as measured by the FAO, milyon dolara düşmüştür. 2003 ve 2004 yılları arasında da özelliklehave Rusya Federasyonu’na remarkable growth in export performance (see Tables 2 and 3 below). This is evidence increased from a combined level of 213,000 tons in 1999 to 739,000 tons in 2004, a artış meydana gelolan yaş meyve ve sebze ihracatında (özellikle turunçgil ve patates) that Egypt is growth becoming a major factor in the(see world trade 2ofand fruits3 and vegetables, and that remarkable in export performance Tables below). This is evidence miştir.previous the investments crops are and paying thatcountry’s Egypt is becoming a major factorininthe theproduction world tradeofof horticultural fruits and vegetables, that dividends. At the same time, the investments that have of been made in Upper and the country’s previous investments in the production horticultural crops Egypt, are paying especially expansion intothe new lands, have up made the possibility of further dividends. the At the same time, investments that opened have been in Upper Egypt, and exploitation of market windows for high-value horticulture, especially in the European Mısır’ın İhracat Hacmi especially the expansion into new lands, have opened up the possibility of further markets. Tying together is thefor growth of a class of grower/shipper/exporters who will exploitation of this market windows high-value horticulture, especially in the European grow capital intensive crops on their own accounts but who are also willing to work with markets. Tying this together is the growth of a class of grower/shipper/exporters will yılında 213.000 ton FAO istatistiklerine göre Mısır’ın yaş meyve ve sebze ihracatıwho 1999 small and more importantly farmerbut associations, in willing the production for grow farmer capital suppliers, intensive crops on their own accounts who are also to work with iken, 2004 yılında beans, 739.000 tona çıkmıştır. Bunun en önemli nedeni olarak da öncesinde export of cropssuppliers, such as green green onions, etc.associations, in the production for small farmer and more importantly farmer yapılan tarımsal yatırımlardır. Bu sebeple Yukarı Mısır’da oluşturalması planlanan yeni taexport of crops such as green beans, green onions, etc. ! ! ! rım alanları ile birlikte özellikle Avrupa pazarına yüksek kalitede ürünlerin ihracatını geliştirmeyi amaçlamışlardır. Table 2: Egyptian Exports of Primary Vegetables In Metric Tons, 1999-2004 ! Table 2: Egyptian Exports of2001 Primary Vegetables Metric Tablo48: Mısır Yaş Sebze Miktarları, 19992004, 1999 2000 2002MetrikInTon 2003 Tons, 1999-2004 2004 1999 2000 2001 2002 2003 2004 129,001.00 167,659.74 194,612.00 321,936.00 354,450.00 403,796.00 129,001.00 167,659.74 354,450.00 FAOSTAT | © FAO Statistics194,612.00 Division 2006321,936.00 | 07 September 2006 ! Kaynak: USTDA, 2007 FAOSTAT | © FAO Statistics Division 2006 | 07 September 2006 403,796.00 !! Table Egyptian Exports 1999of Fruits In Ton Metric Tons, 1999-2004 Tablo- 49: Mısır3: Yaş Meyve Miktarları, 2004, Table 3: Egyptian Exports of Fruits In Tons, 1999-2004 1999 2000 2001 2002 Metric 2003 2004 1999 111,018.34 2000 2001 2002 2003 2004 84,222.00 290,317.00 167,868.00 203,497.00 335,009.00 ! 84,222.00 290,317.00 167,868.00 203,497.00 Kaynak: USTDA, 2007 FAOSTAT | © 111,018.34 FAO Statistics Division 2006 | 07 September 2006 335,009.00 FAOSTAT | © FAO Statistics Division 2006 | 07 September 2006 ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Similar statistics from the International Trade Centre also show the dramatic increase in exports of fruits and from Egypt. 4 andshow 5 below show only the topin Similar statistics fromvegetables the International Trade Tables Centre also the dramatic increase export destinations ranked in monetary exports of fruits and vegetables from terms. Egypt. Tables 4 and 5 below show only the top export destinations ranked in monetary terms. Table 4: Exports of Fresh, Chilled and Frozen Vegetables from Egypt, 2000-2004 Table 4: Exports Fresh, Chilled and Frozen Vegetables from Egypt, 2000-2004 Product group: 054 of - VEGETABLES,FRSH/CHLD/FRZ Value Value Value Value Product group: 054 - VEGETABLES,FRSH/CHLD/FRZ Reporter 2000 2001 2002 2003 Value 2004 Value Value Value Value US$2000 '000 US$2001 '000 US$2002 '000 US$ '000 US$ '0002004 Reporter 2003 Value NETHERLANDS 2,708,942 US$ '000 2,725,782 US$ '000 3,126,784 US$ '000 4,187,130 US$ '000 US$4,295,377 '000 SPAIN 2,432,733 4,173,095 NETHERLANDS 2,708,942 2,743,047 2,725,782 3,068,487 3,126,784 3,875,507 4,187,130 4,295,377 MEXICO SPAIN 2,164,301 2,991,951 2,432,733 2,321,265 2,743,047 2,228,728 3,068,487 2,594,550 3,875,507 4,173,095 CHINA 1,265,434 2,129,761 MEXICO 2,164,301 1,485,686 2,321,265 1,625,233 2,228,728 1,875,693 2,594,550 2,991,951 USA CHINA 1,691,455 1,822,298 1,265,434 1,654,596 1,485,686 1,700,455 1,625,233 1,769,293 1,875,693 2,129,761 USA 1,691,455 1,654,596 1,700,455 1,769,293 1,822,298 35 35 Winrock International Winrock International !73 ! ! Mısır’ın Yaş Meyve ve Sebze’de İhracat ve Rekabet Potansiyeli Ortaya Konmuştur. ! Cold Chain Feasibility Study Final Report Tablo- Table 50: Mısır Yaş Meyve Sebzefor Potansiyel İhracat Miktarları, 2004 Metrik Ton 7: Export Market ve Potential Egyptian Horticultural Products, PRIMECORP Egyptian Export Volume 2004 (MT)* Estimated Export Export Windows Potential EU-15 36,000 80,000 22,000 130,000 Oct-Apr Year Round 550 200,000 Oct-Apr 19,000 30,000 80 20,000 Nov-Apr Year Round 320 30,000 14,400 40,000 Fresh Garlic Sweet Potatoes 4,300 45,000 6,000 22,000 Dates Cut Flowers 2,900 2,000 80,000 65,000 Nov-Apr Year Round Year Round Year Round Year Round Oct-Jan 381,500 200,000 Winter Okra** 9 5,000 Winter Mango 2,000 90,000 Sep-Dec Produce Green Beans Fresh Herbs** Galia Melons** Artichoke Green Onions** Fresh Onions** Dried Onions Potatoes Grapes 22,000 200,000 4 10,000 900 5,000 Baby Corn** Lettuce Asparagus Sugar Snaps** 0 7,000 0.5 3,000 Snow Peas** 0.3 3,000 17,000 120,000 Peanuts Strawberry ! 13,000 Kaynak: USTDA, 2007 ! ! ! ! ! 55,000 Apr-Jul Year Round Year Round Year Round Year Round Year Round Year Round Nov-Apr Major Competitors GCC Oct-May Lebanon (Nov-Apr) Nov-Apr Year Round Year Round Year Round Kenya, Senegal, Burkina-Faso India, Argentina, Balkans, Israel, others Israel, Spain, Central America France Israel, Morocco, EU India, Pakistan, Morocco India, Pakistan, Morocco China, India, Argentina South Africa, Israel Tunisia, Algeria, Morocco, Iran Israel, Kenya, Thailand Cyprus, Morocco, Israel Year Round Israel, EU Mexico, Brazil, Sep-Dec Guatemala Apr-Jul Israel, Morocco, Italy, Spain, Chile, S. Africa, India Israel, EU Israel, EU Poland Poland Poland US, China, Argentina NovMay Israel, Morocco 38 Winrock International Mısır’da ihracatçılar gelirlerini ve ihracatlarını arttırabilmenin önündeki en büyük engel olarak soğuk zincir kırılmasına işaret etmişlerdir. İhracatçılar, paketleme, ön soğutma ve soğuk hava depolarının yetersizliği çiftçilerin kazançlarını ve ihracatın artmasını engelleyen en önemli etken olarak belirtmişlerdir. Bu sebepten soğuk zincir sisteminin tam oturmasının bölge ihracatına etkisi kesin hesaplanamasa da taraflar önemli bir kalkınma etkisi beklemektedir. few hours of low temperature abuse can lead to chilling injury, but the symptoms do not appear until two or three days after the cucumbers have been returned to their proper handling temperature, usually corresponding to when they are displayed at the marketplace. The decrease in quality is enough!74to lose a customer or earn a bad reputation for the entire Egyptian fresh produce supply chain. d Chain Feasibility Study Final Report oup 2 ! Firmalar Üzerine Düşenleri Yapmaya Hazırdı Fresh! herbs (except Green beans Basil basil) Cucumber Eggplant Figure 5: Damage from Improper Handling Normal şartlarda çiftçilerin yetiştirdikleri ürünlere uygun olarak tesislerinde, uzun mesafeli Green onions *Hot peppers Summer ve squash pazarlama için küçük ölçekli paketleme ön soğutma tesisleri olması gerekirdi. Ancak Green garlic Okra aldıkları ürünler Luxor Havaalanına taşımadan önce paMintsihracatçılar, hasattan sonra satın Watermelon (seedless) ketlenmesi ve soğutulmasının yapılması gerekir. Snap peas, snow peas • corn Sabah erkenden hasatın yapılması oup 3 Sweet Haricots verts (fine green beans) • Temiz ve soğutmalı bir ortamda*Bell ürünlerin peppersseçilmesinin (capsicum) yapılması ve paketlenmesi oup 4 Melons (honeydew types) • ön soğutma araçlarının kiralanması d. • Çöl koşulları sebebiyşe Buğu ile soğutma sistemlerinin kullanılması • Çiftliklerden, Luxor havalimanına frigorifik araçlarla taşınması ! e recommended crops can provide a steady flow of fresh produce to the centralized Taşınacak ürünlerin birbirine alınmış ve bir of arada lity since crops are harvested throughout the year, with highestdikkate volumes expected Given all these compatibility problems, itetkileşimi isthe recommended to reduce the number cropslojistiği yapılacak ürün sayısı kısıtlandırılmıştır. ng the wintertomonths wheninEgypt has an early market window and whenfrom it is all easiest be handled the packinghouse/pre-cooler/cold storage potential horticultural least expensive to pre-cool the produce. crops grown in Egyptfarklı to lesssaklama than one koşullarına dozen compatible and herbs. Yaş meyve veUpper sebzeler sahipvegetables olduklarından birlikte taşınmaması ve depolanmaması gerektiğinden projede bu noktaya da önem verilmiştir. Örnek vermek Once the incompatible fruit and vegetable crops have beenemen removed from Table 12, thebir paketleme gerekirse, biber ve yeşil soğan gibi güçlü kokuları narenciyelere ayrı packing processes can be done at 10 to 12 ˚C, while pre-cooling and cold storage of the Table 14: Harvesting Dates in Upper Egypt hattı gerekmektecan ve ayrı tesislerde ele almak gerekmektedir. Bazı ürünlerin etilen üretmeremaining simplified three recommended op Jun July produce Aug SeptbeOct Nov into Dec Jan Feb Mar temperature Apr May zones. si, diğer ürünlere zarar verirxxbu yüzden tümx ürünlerin potansiyel ihracatı belirlenip, sınıfeen beans xx xx x landırılıp ona göre lojistik kısıtlaması yapılmıştır. pring xx xx xx xx x x !Cold Chain Feasibility Study Table 13: Compatibility of Fresh Produce Recommended for the Vegetable Packinghouse/ Final Report Pre-Cooling/Cold Tablo-51: ve Taşıma Özelliklerine göre x x Yaş Meyve x x Sebzex Ürünlerinin x x x Storage x Facility xx Sınıflandırılması xx x ions esh Herbs ummer getables eppers, uash, gplant) kra atermelons 0 to 2 ˚C 4xto 7 ˚C x x x x 7 to x 10 ˚C x x Group 2 Fresh herbs (except Green beans Basil basil) Cucumber Eggplant Green onions *Hot peppers Summer squash Green garlic Okra 45 Mints Watermelon xx xx xx xx xx (seedless) xx Winrock International Snap peas, snow peas x x x x x x x Group 3 Sweet corn Haricots verts (fine green beans) *Bell peppers (capsicum) Group Melons (honeydew ble 15 below ! gives the4 total volumes of vegetables that will be processed through the types) *Ibid.These Kaynak: USTDA, d Chain Facility. are2007 the projected quantities for each vegetable during the rth year of operation when peak efficiency and operating capacity is realized. ! !The recommended crops can provide a steady flow of fresh produce to the centralized Hasat dönemlerine göre soğuk zincire girecek ürün miktarları belirlenmiştir. facility since crops are harvested throughout the year, with the highest volumes expected Table 15: Year 4 Projected Pack House Volume (in tons) during the winter months when Egypt has an early market window and when it Tablo-52: Hasat Dönemlerine göre soğuk zincire girecek ürünlerin miktarları, Metrik Ton and least expensive to pre-cool the produce. ( MT ) Green Beans 3,950 Spring Onions Table 14: Harvesting Dates5,000 in Upper Egypt Fresh Herbs 4,150 Crop Jun July Aug Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar Peppers Green beans xx1,100xx xx x x Squash Spring xx1,100xx xx xx x Eggplant 6,550 onions Cucumbers Fresh Herbs x x x x x x 2,400x x x xx Okra d Chain Feasibility Study Summer x x 5,700x Final x Report x x Seedless Watermelons 700 vegetables (peppers, Total is easiest Apr May x xx x x x 46 30,650 squash, Kaynak: USTDA, 2007 Winrock International eggplant) Okra for the Task xx 1xx xx Analysis xx xx xx e Terms of Reference Technical section of this feasibility study o call for information Watermelonsto xbe collected x x from x Egyptian stakeholders by the x x x nrock/WFLO team. This information was collected by Winrock/WFLO team members ng their September-October 2006 visit to Egypt, and used in completing the various ks and reports of this study.gives Please refervolumes to the reports listed with for Table 15 below the total of vegetables that each will beitem processed through the her details. Cold Chain Facility. These are the projected quantities for each vegetable during the fourth year of operation when peak efficiency and operating capacity is realized. • Task 1e – Technical Analysis Report, Facility and Equipment Requirements ! ! ! ! !75 ! ! Mısır’ın gereksinim duyduğu soğuk zincir sistemi detaylarıyla tespit edilmiştir. Soğuk zincir sistemi paketleme, ön soğutma ve soğuk hava depolarından oluşmaktadır. Tüm bu tesisler uluslararası standartlara uygun olarak yapılması planlanmıştır. Uluslararası pazarlara ve gıda sağlığına uygun olarak yapılması ön görülmüştür. Tarlalardan, Luxor Havaalanına taşıma süreci için sermaye yatırımı ile üç adet frigorifik araç alımı planlanmıştır. Uzak mesafelerden de Luxor havalimanına getiren ihracatçılar ek tır yatırımları beklemişler ancak çabuk bozulan gıdalar için 90 km, ve daha az bozulma riski olan gıdalar içinse 180 km sınırı getirilmiş ve araç yatırımları bu kurala göre kısıtlandırılmıştır. ! İhracat potansiyeli ve Yukarı Mısır’da beklenen üretim tahminleri yeniden belirlenmiş ve tesislerin tasarımları ona göre yeniden yapılandırılmıştır. Bu bağlamda ihracat potansiyeli çok yüksek iken ihracat edilebilir ürün miktarı potansiyeli karşılayamaz durumda olmasının hep altı çizilmiştir. Tesislerin esnek olması, gerektiği önemine vurgu yapılmıştır. ! 6.1.2.2 El Shams Projesi’nin Finansman Modeli ! Öngörülen Finansman Modeli Final Report Projenin finansmanı %10 özkaynak, %20 devlet bütçesi ve %70’i de kredi ile gerçekleşmesi planlanmıştır. Kredi, %8.5 faizle 4 yılı ödemesiz olan 10 yıllık dönemde ödenmesi planlanmıştır. Cold Chain Feasibility Study ! Table 18: List of Priority Capital Expenditures for Processing Facility with Cold Tablo-54: Frigorifik tesis için öncelikli yatırımStorage maliyetleri,Bin ABD Doları ! General Requirements Site Work Concrete Masonry Metals Woods and Plastics Thermal and Moisture Protection Doors and Windows Finishes Specialties Equipment Grading/Sorting Equipment Refrigerated Trucks IT/Communication Office Furniture Special Construction Grading Systems/Fork Trucks/Pallet Jacks Mechanical/Refrigeration Electrical Generator TOTAL $1,742,168 $384,000 $972,930 $109,920 $1,364,850 $44,400 $1,843,200 $381,600 $44,400 $5,472 $3,996 $66,000 $129,000 $50,000 $25,000 $80,478 $122,148 $844,186 $905,880 $225,000 $9,344,628 Kaynak: USTDA, 2007 Detailed cost calculations compiled by the Winrock/WFLO team for the above mentioned List of Priority Capital Expenditures for Processing Facility with Cold Storage are included as an Annex to this report (see Annex 2 Task 1 Packhouse Cost Summary). !76 Cold Chain Feasibility Study Final Report ! ! ! Tablo-55: Luxor Soğuk Hava Deposufor içinAirport öncelikliCold yatırım maliyetleri,Bin ABD Doları Table 19: ListHavalimanındaki of Priority Capital Expenditures Storage General Requirements Site Work Concrete Masonry Metals Woods and Plastics Thermal and Moisture Protection Doors and Windows Finishes Specialties Equipment Furnishings/Grading Tables Special Construction Conveying Systems/Fork Truck, Pallet Jacks Mechanical/Refrigeration Electrical Generator TOTAL ! $856,208 $49,800 $304,675 $436,187 $415,793 $18,000 $725,551 $49,200 $6,000 $5,472 $3,996 $12,000 $78 $139,037 $218,237 $328,517 $125,000 $3,693,749 Kaynak: USTDA, 2007 !Detailed cost calculations compiled by the Winrock/WFLO team for these above !mentioned List of Priority Capital Expenditures for Processing Facility with Cold Storage buanprojesi Türkiye açısından örnek hedeflemiştir. are Mısır’ın included as Annex to this report (see Annex 3 Taskalınacak 1 Airport Dsonuçları Summary Cost). El Shams Projesi Kapsamında Ürünlerin Pazarlanmasında %50- %60 artış beklenIt is important to note that the actual size and scope of the proposed investments are miştir on the Demand Forecast detailed above, and the Task 2 Economic Analysis. The !based design capacity proposed will help meet the projected international demand estimated in EL Projesi Analysis. ile 6111 çiftçinin hasat hacmi ve kalitesinin artması planlanmıştır. Hasathe SHAMS Task 2 Economic Please see the following section for additional details. ta bağlı olarak, miktarlarda %62 artış beklenmektedir ki o dönemde yapılan ihracatın 10 katıdır. Buna ek olarak kiralık olarak ön soğutma tesislerini kullananlar, tesislerin iyi yönetilmesi gerektiğini ve Luxor’da, Mayıs aylarında günde 40.000 ton üzüm paketleme ihtiyacı olduğunu belirtmişlerdir. ! ! Perakende fiyatlarda %20 artış beklenmiştir. Ön soğutma, paketleme ve soğuk hava depolarının inşa edilmesi ile bölgenin tarımsal ürünlerine büyük avantaj sağlanacağı belirtilmiştir. İhracat pazarlarındaki tüketicilerin neredeyse tamamı raflardan paketlenmiş, etiketlenmiş ürünleri almayı tercih ettiğinden, Luxor havalimanındaki tesislerin bu amaca hizmet edeceğini belirtmişlerdir. Bu nedenledir ki perakende fiyatlarda %20 artış beklenmektedir. Buna ek olarak 2054 çiftçi proje için anlaşarak önceden ihracat için tedarik miktarlarını önceden belirtmişlerdir. ! ! ! 62 Winrock International or local markets. ! ! Marketing Agreements were reported for the past year involving 2,054 growers in these !77 EL SHAMS Project. This table is five governorates who were involved in the AERIbased upon published and unpublished information from the EL SHAMS Project Marketing Advisors. Marketable yields were estimated by EL SHAMS technical advisors at 50 to 60% of total yields, with the remaining production sold at local markets or to food processors. Tablo-56: için yapılan tedarik önanlaşmasındaki ürün miktarları, Metrik Ton Tableİhracat 11: Actual Marketing Agreement Volumes EL SHAMS Sept 05-June 06 in MT Green beans Fennel Basil Watermelon Cantaloupe Grapes Pomegranate Total by Governorate Assuit Sohag Qena Luxor Aswan 408 MT 1400 90 40 516 115 219 136 40 235 120 1619 306 871 233 100 307 948 ! 215 Sub-total by crop 2529 40 233 100 590 160 307 Grand Total= 3959 MT Kaynak: USTDA, 2007 indications of future strong growth in Upper Egypt horticultural production for ! Additional export: Bayrak Proje Niteliğinde • • Hundreds of thousands of feddans of new lands are going into production in the Safaga Limanı’ndaki Gıda Terminali’nin iyileştirme çalışmaları: Arap ülkeleriregion. Vegetables,Bozulabilir melons and grapes are being planted on reclaimed lands ne yapılan ihracatta kullanılan yapılacak iyileştirmeler with access to roads, power, terminalde irrigation (perhaps 20%olan of area predicted tobu beproje için de planted with a variety of vegetable crops destined for local, regional and export sağlıklı olacaktır. markets); • Yukarı Mısır’da Luxor Havalimanına ve Safaga Limanına ek yolların yapılması. AERI-EL SHAMS FAs are currently going through the process of applying for EUREPGAP certification FAssistemleri are expected to be certifiedteşvik by 2007); and Bu proje ile yeni Yukarı Mısır’da yeni soğuk(30 zincir yatırımlarına etmesi: • • soğuk zincir tesisleri yatırımları olabileceği • Future increases in the size of Farmers Associations in UE (ASBA plans to work • • with existing FA’s after the USAID EL SHAMS Project has been completed as of Yeni September paketleme2007 ve ön soğutma Proje ileproviding birlikte small yeni ve küçük ölçekli paketleand to recruittesisleri: more members, loans, training me ve öntechnical soğutma tesislerinin faaliyete geçmesi and assistance). Ek Taze Meyve Tesisi: Yukarı Mısır’da ek taze meyve tesisi yatırımlarının artması öngöJustification for the Produce Mix Recommended To Be Handled in the Packinghouse rülmektedir. Methodologically, the Tesislerinin design process began with meetings and discussions with Luxor Soğuk Zincir Mısır Ekonomisi’ne katkısı exporters and potential exporters/stakeholders (the truly “market driven”), then looked at production (real and anticipated) of fruits and vegetables in Upper Egypt, then examined Tesisler faaliyete geçince ilk yıl 12 dolar, for ikinci dolar ve üçüncü yıl 37 the physical handling requirements andmilyon specifications eachyılof24 themilyon high value products milyon dolara ve sonraki yıllarda 49 milyon dolar gelir getirmesi beklenmektedir. (see below), and finally filtered the result to generate a facility design with the most opportunity and benefit for the small farmer. Küçük Ölçekli Taşımacılığa Faydası 42 Her yıl 30 bin ton ürünün paketleme tesislerinden çıkmasının planlandığı projede 60 bin Winrock International ton ürün taşınacak ve bu taşımaları 4 tonluk araçlarla gerçekleştirildğinde her gün 2 yüklemenin yapıldığı ve yılda 10 ay 25 araç ve 25 şoför ile çalışılması hesaplandığında 2.4 milyon LE yerel girişimcilere kazandıracaktır. ! ! ! ! Small scale transportation ! ! It is projected that there will be approximately 30,000 tons of product sold out of the packinghouse !78 per year. This means that approximately 60,000 tons of product will need to be transported from the farm to the packinghouse per year using small trucks of approximately a 4-ton payload size. Assuming that the average truck can haul two loads per day working for 10 months out of the year, it is projected that 25 trucks will be employed virtually full time employing 25 drivers, creating a 2.4 million LE industry that nets nearly a million LE to local entrepreneurs. Tablo-57: İhracat lojistiğinde kullanılacak araç ve kazançları, Metrik Ton (MT) ve Mısır Lirası (LE) MT of product hauled Tons/day/truck Trips per day Tons per trip Est. Gross/trip Est. Net/trip Trips per year/truck Est Gross/year/truck Est. net/year/truck Total Trucks Total Value Industry Total Profits 60000 8 2 4 160 65 600 96000 39000 25 2,400,000 975,000 MT MT Trips MT LE LE Trips LE LE LE LE ! Kaynak: USTDA, 2007 ! 6.1.3 Mısır’da Günümüzde Durum 6.1.3.1 Mısır’da Güncel Gelişmeler ! Hükümet destekleri, yeni teknolojilerin kullanılması için verilen eğitimler, ucuz iş gücü ve özel ve yabancı yatırımcıların kurmuş olduğu paketleme ve ihracat şirketleri, narenciye ürünlerinin diğer ülkelere nazaran Mısır’ın, daha ucuza ihraç etmesini sağlamaktadır. ! 2012- 2013 ihracat sezonunda İskenderiye limanındaki bir firma 1 ton portakalı 500 dolara satmışken, şimdi 150 dolara kadar düşmüştür. ! Buna ek olarak, 2003 yılında faaliyete başlayan Kahire Havaalanındaki soğuk hava depolarının soğutma metodlarına uygun bir şekilde kullanılmaktadır. Narenciye sektörü gelişimine olumlu etkisi olan soğuk hava depoları, yaş meyve ve sebze ürünlerinin uluslararası standartlara uygun kaliteli bir şekilde korumakla birlikte kayıpları %40 civarında azaltmıştır. Özellikle kısıtlı sayıdaki frigorifik kasalı kamyon ve tırlar, sektörün daha da gelişmesine engel olmaktadır. ! Son zamanlardaki siyasi durumun liman operasyonlarına yansıması, dışarı çıkma yasağı gibi işgücünü etkileyen faktörlere rağmen Mısırlı meyve-sebze üreticileri var güçleriyle mevcut pazarlarını kaybetmemek ve yeni pazarlar bulmak için çalışıyorlar. 6.1.3.2 Rusya Pazarının Mısır Açısından Önemi ! Rusya, Mısırlı üreticiler için gittikçe önem kazanan bir Pazar. Avrupa’da Hollanda, İngiltere hala önemli pazarlar olmakla birlikte, son dönemdeki belirsizliğin etkilerinden biri olarak Avrupalı alıcıların daha öncekinin tersine, ürünler ellerine ulaşmadan ödeme yapmadıkları biliniyor. Çin ise Mısır narenciyesinin girdiği yeni bir Pazar. Rusya’da narenciye ürünlerine artan talep sebebiyle, dünyanın en büyük üçüncü deniz taşımacılığı şirketi olan CMA CGM, Mısır’daki narenciye üreticileriyle yaptığı işbirliği yaparak !79 Rusya ve Mısır arasında “Citrus Express” oluşturmuştur. Mısır’da üretilen narenciyenin, Rusya’nın Novorossiysk limanına direkt olarak taşıması, CMA CGM’nin stratejik bir hamlesidir. Rekabetçi fiyat ve uygun zaman aralığında soğutmalı konteynerler ile ürünleri taşıyan CMA CGM, Mısırlı üreticilerin ürünlerini, 7 günde Rusya’ya, 3 günde Cidde’ye, 10 günde Körfez ülkelerine, 12 günde İngiltere’ye ve 16 günde Güney Doğu Asya’ya ulaştırmaktadır. CMA CGM sağlamış olduğu bu hizmetlerle, Mısır’da pazar payını %20’ye çıkarmıştır. ! ! 6.1.3.3 Mısır, İspanya ile Rekabetinde Bir Adım Önde ! Mısır, İspanya’yı zor durumda bırakıyor ! Ekonomik krizin de etkileriyle birlikte, narenciye üretiminin yoğun olduğu İspanya’da üreticilerin sadece çok az bir kısmı ihracat gerçekleştirebiliyor. İspanya’nın ihraç ettiği narenciye ürünlerinin %80’i Almanya, Fransa, Hollanda ve İngiltereye geri kalanı da Doğu Avrupa ülkelerine, Rusya’ya ve kısıtlı miktarda Kanada’ya gönderilmektedir. Önceki yıllara göre önemli bir artış yaşanmayan narenciye ihracatında en büyük darbeyi Mısır vurmuştur. ! Son zamanlarda narenciye ihracatı artan Mısır’ın, özellikle lojistik unsurlar ile yakaladığı fiyat avantajı, İspanya’yı etkilemeye başlamıştır. İspanya’nın Güneyinden, Kuzey Avrupa’ya narenciye taşıyan bir tır yaklaşık 3000 euroya gitmektedir, Mısır’dan narenciye yüklü bir konteynır, Kuzey Avrupa’ya 2000 euro civarında gidebilmektedir. Bunun en büyük nedeni ise, ekonomik kriz ve azalan iç tüketim sebebiyle, yüklü giden tırların boş dönmeleri, taşıma fiyatlarının artmasına neden olmaktadır. ! İspanya’da Mercalicante halinde, AB ülkelerine ve Rusya’ya ihraç edilen taze meyve ve sebzelerin gümrük ve sağlık kontrolleri için 8000 frigorifik tır denetlenmiştir. Önemli yaş meyve ve sebze ihracatçılarından olan İspanya’nın Mercalicante halinde soğuk hava depoları, lojistik alanları, gümrük ve sağlık kontrol alanları bulunmaktadır. ! Karayolu taşımacılığında, İspanya örnek alınabilir. Ancak, yukarıda da belirtildiği gibi giderken yüklü olarak giden tırların dönüşte boş gelmesi maliyeti yükseltmektedir. Coğrafi açıdan İspanya’ya nazaran daha yakın olan Türkiye’de karayolu taşımacılığı ile yaş meyve ve sebze ihracatımız Rusya’ya ulaştırılabilir mi? Karayolu üzerinde bu ticaret için gerekli altyapı ve kontrol mekanizmaları mevcut mu? Türkiye’nin frigorifik tır veya kamyon filosu bu ticarete yeterli mi? vb. sorular önplana çıkmaktadır. ! Not: (Yaklaşık 4000 KM Murcia- Moskova)(Mersin- Moskova 3300 KM) ! 6.2 Çin ve Soğuk Zincir Sistemi ! Çin’in Soğuk Zincir İhtiyacı Artmaktadır Çin Soğuk Zincir Lojistiği gelişmenin erken safhalarındadır. Çin’in süregelen ekonomik büyümesi, ticaretteki artış, pazarlardaki genişleme ve vatandaşlarda oluşmaya başlayan gıda güvenliği bilinci bu gelişmedeki önemli faktörlerdir. Bu gelişmeyle birlikte soğuk zincir prosedürlerindeki yasal düzenlemelerin artması, bu alanda faaliyet gösteren girişimlerin büyümesi ve bu alanda bilgi teknolojilerinin gelişmesi öngörülmektedir.Özellikle artan gelir düzeyi ve buna bağlı olarak artan ve değişen gıda tüketimleri soğuk zincir sisteminin önemini her geçen gün arttırmaktadır. !80 Soğuk Zincir Sistemine Teşvik Planlanmakta Önümüzdeki yıllarda Çin Hükümeti’nin ulusal reform programının bir parçası olarak ekonomik büyümeyi teşvik ederken, aynı zamanda gıda güvenliği ve sağlık koruma programlarına da büyük yatırım yapması beklenmektedir.Bu yatırımların soğuk-zincir sektörünü de içermesi doğal olacaktır. Sosyal haklar ve güvenliğin iyileşmesiyle, güvenli tarım ve eczacılık ürünlerine olan ihtiyaç da artmaktadır. Soğutucu ve dondurucu depolar ve araçların önemle ele alınması gerekmektedir Soğuk zincire ihtiyaç duyulan ürünlerin (içecekler, donmuş pirinç ürünleri, donmuş su ürünleri, et, meyve ve sebze) 2010’da 65.418 milyon ton, 2011’de 69.224 milyon ton ve 2012’de 82.112 ton olmuştur. Bunlar arasında en önemli kalemler, gelecekte daha da büyüme vaat eden meyve-sebze ve et ürünleridir. ! Frigorifik Araç Sayısı Artmaktadır Günümüzde soğuk zincir lojistiğinin en önemli halkası karayolu olup, onu demiryolu ve deniz yolu takip etmektedir. Havayolu ise daha düşük bir paya sahiptir. Son yıllarda yeni ulusal sanayi politikasının devreye girmesi ve pazar genişletme ihtiyacı kapsamında, frigorifik kamyonların sayısındaki yıllık artış yüzde 10 olup, 2011 yılındaki değişim 10 bin adet olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında karayollarında faaliyet gösteren taşıma araçlarının binde 3’ü, yani 35 bin adedi bu özelliklere sahipti. Demir yollarında ise toplam 500 bin aracın sadece 7500’ü soğutmalı idi. Çin’deki işletmelerin soğutuculu kamyonları taşıma kapasitelerine göre 2 ve 30 ton arasında değişmektedir. Normal şartlar altında, bu özelliklere sahip bir kamyonun kullanım süresi 8-10 yıldır. Yeni Frigorifik Depolar Açılmaktadır. 2008’de Çin’in et ürünleri için soğuk depo kapasitesi yıllık ortalama yüzde 10 artış ile 7 milyon tondu. 2008-2012 yılları arasında soğuk depo yapım faaliyetleri her yıl ikiye katlanmıştır. Şu anda ülkede 10.000’den fazla soğuk depo faaliyet göstermekte olup, toplam kapasiye 17.43 milyon tona (71 milyon m3) ulaşmıştır. Bunlar arasında 80 kadarının kapasitesi 10bin tonun üzerindedir. Başka bir deyişle bu büyük depolar, toplam kapasitenin yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Bölgesel dağılıma bakıldığında ise toplam kapasitenin yüzde 60’ının doğu bölgelerinde olduğu görülmektedir. Depolama kalemlerine göre bakıldığında; kapsamlı depolar yüzde 46’yı ve meyve gibi özel ürünlere ayrılmış depolar yüzde 46’yı oluşturmaktadır. Soğutma tiplerine göre bakıldığında; kapasitenin yarısından fazlasını dondurucu depolar oluştururken, ultra-düşük derecelerdeki depoların oranı oldukça düşüktür. Depo kiralama fiyatları bölge bazında çok büyük farklılıklar göstermemektedir: 2012’de 2 2 şangay’da kiralama ücretleri 3.5-5¥ / m iken , Pekin’de 4.5¥ / m civarındaydı. !81 ! ! 12 yıllık Tarım Ürünlerinin Lojistiğinde Soğuk Zincir Gelişimi Planı ! Son dönemlerde devletin de desteğiyle, Çin’de soğuk zincir lojistiği ve soğuk hava depolarında önemli iyileştirmeler yapılmaktadır. Yaklaşık 100.000 ton kapasiteli soğuk hava depolarının faaliyete geçmesi planlanmakta. ! Ancak modern tarım koşullarına uygun olması için yeterli kapasitede soğuk hava deposu mevcut değil. Soğuk hava depo kapasitesinin yanı sıra, yeterli lojistik imkanları da mevcut değildir. Tarım ürünlerinin lojistiğinde ve depolanmasında yeterli kapasitede soğuk zincir altyapısının kurulabilmesi için 12 yıllık Tarım Ürünlerinin Lojistiğinde Soğuk Zincir Gelişimi Planı uygunlanmaktadır. 2015 yılı itibariye birçok bölgede, büyük ölçekte ve yeni teknolojiler kullanılarak gerekli altyapının oluşturulması planlanmıştır. Özellikle taze meyve ve sebze ürünlerinin lojistiği ve sağlıklı saklanabilmesi için Ticaret Bakanlığı tarım alanlarında pilot projeler uygulamaktadır. Pilot projelerin amacı ürünlerin üretildiği alanlar ile satılacak alanlar arasında kesintisiz soğuk zincirin oluşturulması ve bu sistemin sağlıklı işleyebilmesi için gerekli yönetim mekanizmalarının kurulmasıdır. ! ! 6.3 İsrail ve Soğuk Zincir Sistemi ! İsrail ve Narenciye İhracatı ! Önemli narenciye ihracatçılarından olan İsrail’de yaş meyve ve sebzenin tamamı deniz yoluyla taşınmaktadır. 2000 yılında %63 oranındaki ürün soğuk hava depolu gemilerle ve %37’si de soğutmalı konteynerlerle taşınmaktaydı. Günümüzde ihraç edilen yaş meyve ve sebzenin %97’si soğutmalı konteynerler ile gemiler aracılığı ile taşınmaktadır. Tarımsal ürünlerin taşınması sistemli bir altyapı gerektirmektedir, ancak tüketiciye ulaşana kadar olan süreçte yaşanabilecek problemlerden dolayı iyi paketleme, havalandırma ve paletler üzerindeki paketlerin konumlarının iyi yerleştirilmesi gerekmektedir. ! Deniz taşımacılığında en önemli kriterler, gerekli hizmetlerin sağlanması, rekabetçi fiyatlar ve mümkün olan en kısa sürede ulaştırmanın sağlanmasıdır. İsrailli üreticiler, aktarmalı taşıma yerine, direkt olarak ulaştırmayı tercih etmektedirler. Konteynerleri içerisindeki hava sıcaklığını ve miktarını ayarlayarak, soğuk zincir mümkün olduğunca kırılmadan ihracatı gerçekleştirmektedirler. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !82 ! ! ! Agrexco Firması İki Adet Frigorifik Gemi ile İhracat Yapmaktadır. ! ' ! 2003 yılından itibaren Agrexco firması özel tasarım iki adet frigorifik gemi ile ihracatını gerçekleştirmektedir. Araçlar da frigorifik alana alınmaktadır. İhracat sezonu döneminde gemi sayıları arttırılmaktadır. Hayfa ve Aşdod Limanlarından, Fransa’nın Marsilya ve İspanya’nın Valensiya Limanlarına sefer yapmaktadır. Hem frigorifik konteyner hem de araç taşımakta olan gemi, 14 gün içerisinde Aşdod- Valensiya seferini yapıp geri dönmektedir. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 6.4 Fas ve Soğuk Zincir Sistemi ! ! CMA CGM firmasının girişimiyle, Fransa’nın Dunkerque Limanı’ndan Rusya’nın St. Petersburg Limanı’na konteynerli taze meyve ihracatı gerçekleştirilmektedir. ! “Dunkrus Express” adı altında Casablanca, Agadir, Dunkirk ve St. Petersburg limanları arasında taze meyve taşımacılığı yapılmaktadır. ! !83 Fas- Rusya arasındaki hattın toplam süresi 10,5 gün kadardır. Bu hattın açılmasının en büyük sebeplerinden biri de Faslı meyve üreticilerinin hızlı büyümekte olan ihracat pazarlarıdır. Batı Hint Adalarından ithal edilen muzların ulaştığı nokta olan Dunkirk Limanı, yaş meyve ve sebze sektörü için de önem kazanmıştır. Bu sebeple liman hizmetleri ve soğuk hava depolarıyla Güney Amerika, Karayipler ve Fas’tan gelen yaş meyve ve sebzeler için transit nokta olmuştur. ! ! ! ! 2011 Yılında Agadir- St. Petersburg limanları arasında narenciye taşımacılığının başlaması ile Fas, narenciye ihracatının lojistiğinin önemli ölçüde geliştirmiştir. 2012 yılında da Tanger Limanı ve Jabel- Ali Limanı arasında oluşturulan hat ile de Körfez ülkelerine olan ihracatına katkı sağlamıştır. Narenciye ihracatında çok daha rekabetçi olabilmek için ASPAM, Fas Tarım Bakanlığı ve Fas İhracat Ajansı ile birlikte narenciye depolama ve dağıtım hizmetleri için potansiyel ihracat pazarlarında çalışmalar yapsa da finansal zorluklardan dolayı başka alternatifler düşünmektedirler. ! ! CMA CGM firması, “Agadir Express” ile, Casablanca ve Agadir’i, İngiltere’nin Portsmouth Limanına bağlayıp, sonrasında Rotterdam ve Le Havre üzerinden tekrar Casablanca’ya giden bir narenciye hattı üzerinde çalışmalarını sürdürmektedir. Bunun yanı sıra, Güney Fransa’da bulunan Vendres Limanı ile Agadir arasında da haftada iki kere narenciye taşınması planlanmaktadır. ! ! ! ! Seago Line & Maersk’in Fas- St. Petersburg Hattı ! Maersk ve onun Avrupa bağlantılarını yapan Seago Line İskandinavya/Kuzey Avrupa-Fas rotası olan KNSM’de narenciye mevsimine özel bir değişikliğe gitti. Buna gore, KNSM İsveç’in Helsingsborg limanından dönerken, Ekim sonundan itibaren bu yeni hat St. Petersburg’a kadar gidecek. ! !84 Kış ticaretinin en önemli ürünü olan narenciye mevsimine denk getirilen bu değişiklik ile Fas’ın meyve ihracatında ana limanları olan Casablanca ve Agadir’dan haftalık seferler başlatıldı. İlk hattın Casablanca, Agadir, Kiel Canal , St Petersburg, Kiel Canal, Rotterdam, Casablanca rotasında ekspres olarak yapılacağı bildirildi. Bu hatta ilk olarak 868 TEI kapasiteli ANNA SIRKKA gemisi görevlendirildi. ! İkinci hat ise Casablanca, Agadir, Rotterdam, Bremerhaven, Kiel Canal St Petersburg, Gdansk, Kiel Canal, Bremerhaven, Antwerp, Casablanca olarak daha fazla limana uğrayacak şekilde planlandı.Bu rotada ilk olarak 1,036 WES AMELIE gemisi kullanıldı. Toplamda bu iki rotada kış şartlarına uygun yedi adet “ice-class” gemi kullanılacak. ! Baltic Reefer Group ile Seatrade Group firmaları Güney Afrika, Fas ve Şili’yi Rusya ile yakınlaştırıyor. ! Baltic Reefer Group ve Seatrade Group firmaları, soğutmalı taşımacılığı daha da etkin kullanabilmek için ortaklık anlaşması imzaladı. Toplamda 96 adet soğutma özellikli gemilerle özellikle Güney Afrika, Fas ve Şili limanlarından aldıkları ürünleri, Rusya’nın St. Petersburg limanına taşımaya başladılar. Müşterilerine daha rekabetçi fiyatlar sunabilmek için atmış oldukları bu adımla Rusya’ya uzak bölgelerden taşınan yaş meyve ve sebze ürünlerinin ihracatını kolaylaştıracaktır. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 6.5 Güney Afrika ve Soğuk Zincir Sistemi ! ! Son yıllarda düzenli olarak narenciye ihracatını arttıran Güney Afrika, lojistik altyapı yatırımlarıyla ihracatını daha arttırmayı hedeflemektedir. Ancak narenciye ihracatının artması ile Durbon Limanında soğutmalı konteyner sayısı yetersiz kalmaktadır. ! !85 Afrika’nın doğu kıyısında bulunan Maputo limanı narenciye ihracatının gelişme noktalarından biridir. Güney Afrika’nın kuzeyinde bulunan Limpopo ve Mpumalanga şehirlerinden limanlara getirilen narenciyelerin üretim ve ulaşım masraflarının artması sebebiyle, Durbon Limanından daha yakın olan Maputo Limanı tercih edilmektedir. ! Durbon ile Limpopo, Mpumalanga gibi şehirlerin uzaklığı yaklaşık 800 KM, bu sebepten dolayı toplamda ekstra 8 milyon dolar civarında bir lojistik maliyeti olmakta,bu yüzden Maputo limanı, narenciye ihracatı için maliyetleri düşürmektedir. ! Güney Afrika’nın liman operatör firması olan Transnet Port Terminals firması, devletin de desteğiyle önümüzdeki 7 yıl içerisinde ekonomik büyüme ve operasyonel etkinliği arttırmak için yatırımlar yapacaktır. Durbon Limanının 1. iskelesinde 700.000 teu olan kapasitesinin 1.2 milyon teu’ya çıkartılması planlanmaktadır. Ayrıca 2. iskelenin 2.1 milyon teu olan kapasitesi de 3.3 milyon teu’ya çıkartılması hedeflenmektedir. ! Güney Afrika, Zimbabwe ve Swaziland’da sayıları 1400’ü bulan yetiştirici, yaratılan 100bin kişilik istihdam ve yıllık 5 milyar SAR (477 milyon USD) gelir ile narenciye sektörü Güney Afrika Bölgesinin en önemli gelir kalemlerindendir. Bu ürün, Güney Afrika’yı dünyanın ikinci büyük narenciye ihracatçısı yapmıştır. İhracat, en çok Cape Town, Port Elizabeth ve Durban limanlarından yapılmaktadır. Mozambik’teki Maputo Limanı da Durban’a alternatif oluşturmakla birlikte, dökme (yığın) taşımacılıkta daha fazla kullanılmakta, konteyner taşımacılığı için daha çok tercih edilen Durban ile yarışamamaktadır. Limanların içinde ya da yakınındaki soğuk hava depoları bu üründe lojistik zincirinin en önemli halkalarındandır. Narenciye üretim yerine yakın paketleme merkezlerinde (packhouse) ya da soğukhava depolarında paketlenmekte ve konteynerlara yüklenmektedir. South Africa Fruit Terminals (SAFT) Şirketi, Cape Town ve Durban gibi önemli limanların içinde ya da yakınında soğuk hava depoları işletmektedir. Bunlardan Cold Harvest, en önemli narenciye üretim merkezi Paarl’dan Cape Town limanına demiryolu ile bağlanarak çevreye duyarlı bir sistem oluşturmaktadır. Durban Limanı’na 3 km uzaklıktaki Cold Harvest Bayhead ve limanın içindeki Container Fruit Terminal da, Afrika’nın narenciye ihracatının merkez üssü olan bu limana hizmet vermektedir. Oceana Group’a ait Commercial Cold Storage (CCS) şirketi, Güney Afrika’nın Cape Town, Johannesburg, Durban ve Namibia bölgelerinde çeşitli lojistik merkezlerine yakın soğukhava depolarıyla sektörün en büyük aktörlerindendir. Durban Limanı Durban Limanı’nda şeker, ahşap, petrol terminallerinin yanısıra T-Jetty Taze Ürün Terminali ve Maydon Wharf Meyve Terminali bulunmaktadır. Bu limandan 2012 yılında 120bini geleneksel ve 495bini koteyner olmak üzere 600bin paletten fazla narenciye ihracatı yapılmıştır. Narenciye Üreticileri Birliği sıklıkla soğukhava depolarının yetersizliğine, limandaki kapasitenin çoğunlukla full’e yakın olmasına ve paletlerin bekleme süresinin uzunluğuna dikkat çekmektedir. Birliğin 2013 Ağustos Lojistik raporu aynı riske dikkat çekmektedir: ! Durban Limanı’nda çeşitli özel işletmelere ait soğuk hava depoları bulunmaktadır. Mart 2005’te Ticari Soğukhava Deposu olarak açılan Maydon Wharf Meyve Terminali, Güney !86 Afrika’da hükümetin yeni liman politikasının bir parçası olarak özel sektör-kamu işbirliğinin ilk örneklerinden biri olmuştur. (Güney Afrika Liman İşletmeleri SAPO ve Oceana Group ortaklığında) 40 soğutma odası, 4800 paletlik steri-narenciye için şoklama ve 1500 paletlik dondurma ve depolama kapasitesi ile kurulan tesiste zamanla kapasite artırım çalışmaları yapılmıştır. Narenciye sezonunda iki vardiya çalışılan tesiste 150 kişi hizmet vermektedir. Bu terminalin, ticariden (non-steril) farklı olarak (daha düşük sıcaklıkta) depolanması gereken sterilize meyve için özel bölümleri bulunmaktadır. ! ! 6.6 İspanya Narenciye ve İhracat Lojistiği İspanya dünyanın en büyük narenciye ihracatçısı konumunda olup, bu ülkeyi Güney Afrika takip etmektedir. İspanya’nın başlıca üretim merkezleri Valencia, Andalucia, Murcia ve Catalonia ‘dır. İspanya Gümrük İdaresi rapolarına göre 2013’ün ilk 9 ayı incelendiğinde taze meyve-sabze ihracatının mmiktar olarak yüzde 6 (8.3 milyon tona) ve değer olarak yüzde 14 (7.7 milyar EUR’ya) yükselmiştir. İhracatta en büyük Pazar yüzde 92 gibi ezici bir payla AB ülkeleridir. Bunlar arasında yüzde 24’le Almanya, yüzde 19 ile Fransa ve yüzde 13 ile İngiltere başı çekmektedir. İhracatının çoğunu Avrupa ülkelerine yapan İspanya için 2010’dan itibaren yeni bir Pazar olan Rusya, İspanya’nın 2011’de 815bin ton olan AB-dışı meyve-sebze ihracatının yüzde30 kadarını (250 bin ton) almıştır. Bu miktarın 35bin ton kadarını sebzeler (özellikle salatalık, domates, marul) oluştururken, 215 bin ton kadarını meyveler (şeftali, nektar ve mandalina) oluşturmuştur. Bir önceki yıla oranla bu rakamlar yüzde 50’ye yakın bir artış göstermiştir. 2012’de Rusya hala İspanya için önemini korurken, Rusya’nın DTÖ’ne girmesiyle dengelerin nasıl değişeceği henüz bilinmemektedir. AB ülkelerinin doymuş pazarlarına alternatif destinasyonlar arayan İspanyol üreticilerin yüzünü Rusya güldürürken, diğer büyük pazarlar olan Japonya ve ABD’ye ihracatta sırasıyla yüzde 35 ve yüzde 11’lik düşüş yaşanmıştır. http://www.freshplaza.com Lojistik -Gemi İspanya’nin çeşitli limanlarından Rusya’nın St. Petersburg limanına 8 günde ulaşan gemi seferleri bulunmaktadır. ! 6.7 Azerbaycan ve Soğuk Zincir Sistemi ! Azerbaycan, tarımsal ürünler ve narenciyede soğuk zincirin gerekliliğini gördü !87 • Azerbaycan’ın başlıca ürünleri üzüm, pamuk, tütün, narenciye, meyve ve sebze olup; pamuk ve tütün dışındaki tüm bu ürünlerin ekonomik olarak değerli olabilmesi için etkin bir soğuk zincire ihtiyaç duyulmaktadır. • Azerbaycan’ın tarım ihracatının yüzde 95’i bölgedeki BDT ülkelerindeki çok az sayıda müşteriye bağımlıdır. Bunun çoğunu alan Rusya için Azerbaycan ucuz bir tedarikçi olarak algılanmaktadır. Bu çok kırılgan bir dağılım olup, Rusya tarafından yapılan bu sömürünün fiyatlar üzerinde çok kötü bir etkisi vardır. Azerbaycan da Rusya ile Sorunlar Yaşamakta Bu bağımlılığın etkilerine bir örnek olarak 2004’te Guba’daki hasata denk gelen Azerbaycan-Rusya sınırının bir süreliğine kapatılması gösterilebilir. Bunun sonucu olarak elmanın Pazar fiyatı yüzde 60 düşmüş, armut sulama kanallarına dökülmüş veya bu değerli ürünler gübre olarak kullanılmıştır. Böyle bir durumda endüstrinin yapması gereken başka ihraç pazarlar aramak ya da ürünü ithalat fiyatlarıyla satışa sunarak iç pazarı arttırmak olmalıdır. Bunu yapabilmek için ise daha iyi ayıklama, paketleme ve soğuk zinciri de içeren taşıma metotları kullanılmalıdır. Azebaycan, farklı ulaştırma çözümleriyle engelleri aşmaya çalışmaktadır. Burada Azerbaycan demiryolu sistemi önemli bir rol oynayabilir. Bu sistem üzerinde soğutmalı taşımacılık yok denecek kadar azken, mevcudun büyük bir kısmı da sadece Rusya’ya taşımacılıkta kullanılmaktadır. Bunun yerine intermodal bir sistemin adapte edilmesi ve özellikle Doğu-Batı hattında soğutmalı taşımacılığın geliştirilmesi meyve sebze pazarlamacılarına daha karlı pazarların kapılarını açacaktır. • Ayrıca Azerbaycan, uluslararası pazarlarca talep edilen uygun gıda güvenliği programlarından yoksundur.Bu tür programların uygulanmasıyla daha karlı pazarlara açılma fırsatı yakalanacak ve bu konuda taleplere yeni yeni başlayan Rusya pazarı da elde tutulabilecektir. • Gıda ve Tarım Örgütü’nün hesaplamalarına gore; soğuk zincir mekanizmasının eksikliği, hem Pazar fiyatlarında düşüş hem de çürümeden kaynaklanan fiziksel sebeplerle meyve ve sebzeden sağlanan değerde yüzde 30-50 civarında bir kayba sebep olmaktadır. Bu kaybın yaklaşık 4 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. • Tarım sektörü tekel maliyetleri, resmi olmayan ücretlendirmeler, tarife-dışı engeller gibi dolaylı maliyetlerle karşı karşıya kalmaya devam etmektedir. • Rusya’ya satılan meyve sebzenin neredeyse tümünün transferinin yapıldığı Azerbaycan’ın kuzeyindeki Guba bölgesinde taşımacılar ucuz bir alternatif yol benimsemişlerdir. Ürünler sınırın hemen güneyindeki bir noktaya kadar karayolundan getirilmekte, burada boşaltılarak soğutmasız vagonlara yüklenmekte ve sınırı geçtikten sonra tekrar kamyonlara yüklenerek Rusya’daki yolculuklarına devam etmektedirler. Bu yöntemin maliyeti, sınırı kasalarla geçmeye çalışırkan yaşanan gecikme ve ödenmesi gereken rüşvetlerle karşılaştırıldığında çok daha düşük görünmektedir. Fakat bu yöntem gereksiz maliyetlere yol açtığı gibi, hassas ürünlerin taşınırken birçok kez al değiştirmesine ve kalitesinin bozulmasına sebep olmaktadır. Bunu önlemek için gümrüklerde otomatik sisteme geçilmeli ve ürşveti önleyici mekanizmalar yürürlüğe konmalıdır. ! !88 Azerbaycan soğuk zincir projesi, ABD Uluslararası Devlet Kalkınma Ajansı’ndan fon aldı. ABD Azerbeycan’a kendi ekonomik ve ticari çıkarları için de destek oluyor Azerbaycan’ın Orta Asya’daki konumu ve Doğu-Batı ve Hazar Denizi hattındaki demiryolu Afganistan’ı beslemek için önemli bir alternatif sunmaktadır. Özel Sektör Rekabet Gücünü Geliştirme Programı, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı tarafından finance edilen 6.6 milyon dolarlık ve 3 yıllık bir programdır. (bu bilgi güncel mi acaba?) Bu bağlamda pilot projeden şu çıktılar beklenmektedir : ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! • Direkt olarak desteklenen 15-20 girişim satışlarında ve istihdamında sanayi trendlerinin üzerinde, yüzde 50’den fazla artış • En az beş bölgesel ve ulusal atölyelerde, 100’den fazla çalışanın soğuk depo operasyonlarında eğitim • Bu firmalar için finans kaynaklarına erişimin sağlanması (30 milyon dolardan fazla) • Uluslararası yatırımcılarla, sermaye yatırımına ek olarak teknoloji transferi de içeren en az iki ortak girişimin kurulması • Bölgesel ya da ulusal düzeyde birlik/dernek gibi yapılanmaların kurulması !89 SECTION V: ATTACHMENTS Azerbaycan’daki Soğuk Hava Depolama Şirketleri Attachment 1: Directory of Warehousing and Cold Storage Companies Tablo-58: Azerbaycan’daki Soğuk Hava Depolama Şirketleri, 2009 Name Location Facility Type Size (MT) Name Abseron Cartage Baku Distribution CS 1500 Abseron Cartage Agosevis G Z Kirdalan CS & Pack 2X500 Agosevis G Z Agro Servise Baku CS & Pack 500 Agro Servise Aydin Baku CS & Pack 500 Aydin Bak Fem Baku CS & Pack 4000 Bak Fem Balacans Balacan CS, Juice, Bottler 2500 Balacans Balaken Konserv Balaken CS & Pack 2500 Balaken Konserv Baxtiyar Guba CS & Pack 500 Baxtiyar Elvin 2 Jalilabad CS & Pack 1 x 60, 1 x 40 Elvin 2 Fizuli Ahmedov Ganja CS & Pack 1000 Fizuli Ahmedov MNR Azerbaijan Fruit Guba CS & Pack 1200 MNR Azerbaijan Fruit Co Ilma Baku CS Distribution 3000 Ilma Ikar MMC Guba CS & Pack 500 Ikar MMC Ikar Soyuducu” MMC Guba CS & Pack 500 Ikar Soyuducu” MMC Lankoran Juice &Fish Lankoran CS & Pack 750 Lankoran Juice and Fish CS & Pack 2000 Mammadov Ilgar Mammadov Ilgar NAA Ganja CS & Pack 30 x 750 NAA NJT Salyan CS, Dist, Pack Under construction NJT Shakin Yunisav Samkir CS & Pack 1500 Shakin Yunisav UNAgro MMC Guba 2 CS Warehouses 1x 1000, 1x 2000 UNAgro MMC Universal NAA Samuk CS & Pack 20000 Universal NAA Vugar Samkir CS & Pack 2000 Vugar Xirdala n MM Baku CS Distribution Zagatala Cold Storage CS Distribution Xirdala n MM 500 Zagatala Cold Storage ! Kaynak: USAID,2009 32 Azerbeycan’da soğuk zincirde durumun gelişmiş pazarlarla mukayesesi Sürekli olarak yüksek kalitede üretim yapmak ve ürünün tüketiciye ulaşana kadar aynı kalitede kalmasını sağlamak alıcılar için önemli bir kriter olup, üreticinn rekabet gücünü arttırmaktadır. Bu duruma Azerbaycan’da az rastlanmaktadır. Hasat-sonrası-soğutma yeni toplanmış ürünü taşıma, depolama ya da işleme öncesinde tarla sıcaklığından kurtarır ve hasssas ürünler için elzemdir. ! ! ! !90 Azerbaycan’ın 4 ana tarım üretimi bölgesi vardır: 1) Lankoran ve güneydoğu bölgelerinde narenciye ve sebze, 2) Batıda Ganja’da üzüm, sera sebzeleri, ve ağaçta meyveler 3) Kuzeydeki Gubada ağaçta yetişen meyveler 4) Seki-Zagatala-Balacan (SZB) bölgesinde kabuklu yemişler, ağaçta yetişen meyveler, tütün, üzüm, sebzeler üretilmektedir. Kayıtlı 24 üretim tesisinin 6sı Ganja’da, 5i Guba’da ve 3’er tanesi SZB ve Gubada’da bulunmaktadır. Bunlar genellikle ilk depolama ve paketleme alanlarıdır. Baku’deki 7 tesiste dağıtım yapılırken, sadece Agro Service tesisinde yerel ve ihraç pazarlar için patates ve soğan paketlenmektedir. Guba ve ganja bölgelerinde soğuk hava depoları kurulmakta olup, Salyan’da (bbakü ve lankoran arasında) büyük bir NJT paketleme/dağıtım merkezi kurulmaktadır. Tesislerin çoğunda Hollanda, Almanya ve Türkiye’den alınan Freon-bazlı (R404A ve R22) ekipman kullanılmaktadır. Faktör Gelişmiş Pazarlarda Azerbaycan’da İlk soğutma Çok yaygın Soğutulmuş ürünler İyi ısı kontrolü CA yaygın! CH yaygın! Mumlama yaygın Donmuş İşleme Çok yaygın Yok denecek kadar az Dağıtım deposu Mükemmel ısı ve envanter kontrolü ve kayıt altına alma İyi ısı kontrolü ! Kötü stok kontrolü! Çok kötü kayıtlar Soğutmalı taşımacılık Modern hava, karayolu ve demiryolu sistemleri Çok sınırlı kapasite ! ! ! ! Yok denecek kadar az ! İyi ısı kontrolü! CA yaygın değil! CH yaygın değil! Mumlama yaygın !91 ! Taşımacılık Azerbaycan’dan ürünlerin çoğu Rusya’ya soğutmalı olmayan sistemle ya da Azeri satıcı ya da Rus alıcı tarafından kiralanan Rusya plakalı treylerler ile taşınmaktaydı. Guba’da 4 soğuk depo ve bir kutu fabrikası işleten MNR-Azerbaycan Fruit Co. isimli şirket 50 soğutmalı treylerlık bir filo almak ve işletmek konusunda çalışmalar yaptığını açıkladı. Şirket Rusya ile yıllık 500 treylerden fazla ihracat anlaşması yapıyor ve böyle bir filo ile maliyetleri düşürerek karını arttıracağına inanıyor. ! Soğuk Zincir Uygulamalarının Etkileri Hasattan ve ilk işleme/paketlemeden sonraki soğuk depolama uygulamaları hasat zamanındaki Pazar fiyatı ile karşılaştırıldğında, “sezon-dışı” fiyatı yükselten bir etkendir. Bu özellikle daha değerli pazarlara ihracat potansiyeli olan ürünlerde, iyi dönüşleri olan bir yatırımdır. Elma, hurma, kiraz, domates, salatalık, nar, patates ve narenciye gibi ürünler uygun depolama olanaklarının olmadığı durumlarda değer kaybederken, uygun koşullarda depolandığında değer kazanmaktadır. Örneğin Bakü, Guba, Lankoran gibi bölgelerde soğuk depolarda bekletilen elmanın (DRC=0.14-0.31) FOB fiyatının üç-beş ay sonra ikiye katlandığı, hurmanın (DRC=0.90) iki ay sonra ikiye katlandığı, ve etkisinin görüleceği kadar uzun sure depolanmayan kiraz (DRC=0.10-0.17) ve nektarin gibi meyvelerin ise Pazar değerinin hasat değerinden yüksek olduğu gözlenmiştir. Narın (DRC= 0.76) ise sezon/sezon dışı fiyatında ciddi bir farklılık vardır. USAID tarafından desteklenen bir araştırmada kış satışlarında yüzde 260’lık ve bahar satışlarında yüzde 528’lik bir fiyat artışı gözlenmiştir. Raporda ayrıca soğuk depoların eksikliğinin üreticinin daha iyi bir hasat satış fiyatı elde edememesine sebep olduğu belirtilmektedir. Domates (DRC= 0.16 – 0.93), salatalık (DRC= 0.16 – 0.93) ve diğer etilen-hassasiyeti olan sebzelerde de bir-iki aylık depolamanın ardından iki kat fiyat artışı olduğu rapor edilmiştir. Erken patatesin ise (DRC= 0.21) en iyi fiyatına yaklaşık iki aylık depolamadan sonra ulaştığı, fakat bu üründe paketleme ve pazarlama şartlarının depolama şartlarından daha etkili olabileceği belirtilmiştir. Ayrıca yerel ve ihraç pazarlarındaki talebi karşılamak üzere kivi ve çilek üretiminde de artış sağlanmıştır. Bu ürünlerin de soğuk zincir uygulamalarına bağımlılığı oldukça yüksektir. Aşağıdaki basit formüş soğuk depolamanın meyve ve sebzenin gerçekleşen fiyatına kattığı değeri hesaplamaktadır: Katma değer (kar) = Hasat sonrası satış fiyatı- Katma değer katan işlemlerin maliyeti Değer katan işlemler: • Hasat sonra soğutma • Depoya taşıma !92 • Depolama • Paketleme, ayıklama, işleme • Depodan çıkarma • Pazarlama ve satış Elma gibi yurtiçinde üretilen meyve sadece istisnai olarak yüzde 50den fazlasını satmakta olup, genelikle Azeri marketlerinin çoğunda bulunabilen Washington elması gibi ithal ürünlerin yüzde 30 fiyatını gerçekleştirmektedir. Ayrıca, Azeri elmalarının raf ömrü sadece 6 ay iken, ABD menşeli elmalar 1 yıl boyuna tüketilebilmektedir. Bu dezavantajın sebebi; hasat-sonrası hızlı soğutma metodunun ve kontrollü atmosferin kullanılması ve meyvenin yüzeyine bitkisel mum uygulanması gibi basit ama etkili önlemlerin alınmıyor olmasıdır. ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !93 ! ! ! ! ! 7. Bunların Sonucunda Tespit Edilecek Hedef Pazarlara ve Ürüm Gruplarına Yönelik Eylemlerin Belirlenmesi 7.1 Türkiye’nin yaş meyve sebze ihracatında soğuk zincirde mevcut kapasite ortaya konacak; ihracatın ne kadarını karşılayabildiği değerlendirilecektir. ! ! ! ! 4.2 Yaş, Meyve ve Sebze Ürünlerinin Rusya- Ukrayna Pazarlarına İhracatında Aylık İhtiyaç Analizi BÖLÜMÜNÜN ÇIKTILARI 4.2.2 Yaş Meyve, Sebze ve Narenciye İhracatında Taşıma Koşullarının Aylık Miktarlara Etkisi İle Değişen Yoğunluklar ve İhtiyaç Analizi BÖLÜMÜNÜN ÇIKTILARI İLE İLENTİLENDİRİLECEKTİR. GÜMRÜK BAKANLIĞI VE ULAŞTIRMA BAKANLIĞINDAN GÜZERGAHLARA GÖRE TAŞINAN MEYVE SEBZE VERİLERİ ALINMAYA ÇALIŞILACAKTIR. TAŞIMACILAR İLE GÖRÜŞMELER YAPILARAK, UND İLE ANTAKYA ÇALIŞMA GRUBU TOPLANTI YAPARAK MEVCUT GÜZERGAHLARIN UZUNLUKLARI, SÜRELER VE MALİYETLER HAKKINDA VERİLER ALINACAK VE ANALİZ EDİLECEKTİR. MEVCUT SOĞUK HAVA DEPOLARI SOĞUK HAVA DEPOSU İŞLETİÇİLERİNDEN VE AKİB YÖNETİM KURULU ÜYELERİNDEN VE FRİGORİFİK ARAÇLARIN YETERLİLİĞİ HAKKINDA ULAŞTIRMA BAKANLIĞI KARA YOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNDEN (SAYI VE NİTELİK) EK VERİLER İSTENECEK VE ANALİZ EDİLECEKTİR. Bu değerlendirmeler sonucunda yol haritası çıkarılacaktır. 7.2 Bu ülkelere sektör ihracatımızda soğuk zincir sistemine geçememenin yarattığı rekabete etkilerini değerlendirerek aynı zamanda bu pazarlarda zaaf ve fırsatları ve uyum politikalarını tespit etme imkanı bulunabilecektir. 7.1 BÖLÜMÜNDEKİ ÇIKTILAR İLE ! KAMU’NUN ÜZERİNE DÜŞENLER ÖZEL SEKTÖRÜN ÜZERİNE DÜŞENLER ayrı ayrı tespit edilerek EYLEM PLANI OLUŞTURULACAKTIR. ! Ocak sonu yapılacak raporun ön çıktılarının sunulacağı toplantı sonrasında kesinleştirilecektir.