socernet
Transkript
socernet
>>> SAYI 3 TEMEL B LG LER B‹LG‹SAYAR SATIN ALIRKEN B‹LG‹SAYAR ALIRKEN D‹KKAT ED‹LMES‹ GEREKENLER FAREDEN KORKMAYIN FAREN‹N KULLANIMI WINDOWS MASAÜSTÜNE GENEL B‹R BAKIfi WINDOWS MASAÜSTÜNDEK‹ Ö⁄ELER‹N TANITIMI PROJELER FAREN‹N TEM‹ZLENMES‹ DAHA VER‹ML‹ KULLANIM ‹Ç‹N FAREN‹N BAKIMI DOSYALARI KOPYALAMAK DOSYALARIN SAB‹T D‹SKTE KOPYALANMASI ÇOK DOSYA ‹LE ÇALIfiMAK 4. SAYIDA NELER VAR? B‹RDEN FAZLA DOSYANIN SEÇ‹LMES‹ INTERNET INTERNET’‹N FAYDALARI INTERNET’‹N S‹ZE SA⁄LAYACAKLARI INTERNET ÜZER‹NDE SÖRF YAPMAK INTERNET’TE GEZ‹NT‹ ‹Ç‹N TEMEL B‹LG‹LER WEB ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER ‹LG‹NÇ INTERNET ADRESLER‹ MULTIMEDIA VE E LENCE MULT‹MEDYA NED‹R? MULT‹MEDYA Ö⁄ELER‹N‹N TANITIMI S ZL K TEMEL B‹LG‹LER KLAVYE HAKKINDA HERfiEY YAZILIM NED‹R? WINDOWS TAR‹H VE ZAMAN PROJELER MEKTUP YAZMAK PAINT ‹LE ÇALIfiMAK INTERNET INTERNET ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER 2 E-POSTANIN TEMELLER‹ MULTIMEDIA VE E⁄LENCE DVD NED‹R? SÖZLÜK D 4 N‹SAN’da Bayilerde Kaç›rmay›n! B-C <BOOT SECTOR - COLOR PALETTE> B‹LG‹SAYAR TER‹MLER‹N‹N SÖZLÜK ANLAMLARI NASIL B‹R‹KT‹RECE⁄‹M? “Herkes ‹çin Bilgisayar” 14 günde bir yay›nlanacak. Her say›da yukar›da gördü¤ünüz alt› bölüm yeralacak ve bölümlerin sayfalar› kendi içlerinde s›ralanacak. ‹kinci say› ile birlikte ücretsiz olarak verilen klasör sayesinde, her bölümü ayr› ayr› biriktirerek, bölümlere ayr›lm›fl bir “Bilgisayar Ansiklopedisi”ne sahip olacaks›n›z. Özel olarak haz›rlanm›fl bölüm ayraçlar› tüm bölümlerin klasörde düzenli flekilde yer almalar›n› sa¤layacak. Herhangi bir say›y› kaç›rd›¤›n›zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve “Herkes ‹çin Bilgisayar”› eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece “Herkes ‹çin Bilgisayar” her düzeyden kullan›c› için “eksiksiz” bir baflvuru kayna¤› olacak. “Herkes ‹çin Bilgisayar” Destek Telefonlar› 0800 211 61 17 - 0800 211 61 18 Saatleri: 10.00-12.00, 13.00-17.00 Genel Yay›n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz› ‹flleri Müdürü: Mahmut Karsl›o¤lu, Editör: Berker Güngör, Grafik Tasar›m: Murat Çelik, Reklam Koordinatörü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da¤›t›m: Nebi Danac›, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard›mc›s›: Beste Özerdem, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Ad›na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr›m›-Film Ç›k›fl ve Bask›: As›r Matbaac›l›k Ltd. fiti., Da¤›t›m B‹RYAY A.fi., Vogel Ankara Temsilcisi: Dilek Özgen Vogel Yay›nc›l›k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi No: 231/3 80380 Kas›mpafla-‹STANBUL Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33 Ankara Büro Menevifl Sokak No: 26/4 06540 A. Ayrac›-ANKARA Tel: (312) 467 03 50 Faks: (312) 466 27 66 >>> B‹LG‹SAYAR SATIN ALIRKEN TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYAR SATIN ALIRKEN E¤er bu yak›nlarda bir bilgisayar edinmeyi planl›yorsan›z, o zaman söyleyeceklerimize kulak vermenizi tavsiye ederiz. Son y›llarda bilgisayar dünyas›ndaki h›zl› geliflme sayesinde, bu cihazlar bir zamanlar tafl›d›klar› korkunç fiyat etiketlerinden kurtuldular ve evlerimize girmeye bafllad›lar. Fiyatlar genellikle eskisi gibi t›rmanm›yor, aksine bazen büyük düflüfller gösteriyor. Üstelik pek çok firma çok cazip koflullarla karfl›m›za ç›k›yor. Ancak yine de ço¤umuz için yeni bir bilgisayar sat›n almak pek basit bir mesele de¤il, çünkü eskisi kadar olmasa da yine de büyük bir harcama söz konusu. *< ‹PUCU > Yeni bir PC al›rken unutmay›n ki ne kadar ilgisiz olursan›z olun, birgün can›n›z mutlaka birkaç oyun oynamak isteyecektir. Bu yüzden çok zay›f bir sistem seçmemeye çal›fl›n. Ayr›ca Windows iflletim sisteminin günümüzde özellikle oyunlar taraf›ndan en yayg›n desteklenen iflletim sistemi oldu¤unu unutmay›n. >>> Bu yüzden bir bilgisayar almadan önce oturup ciddi bir hesap yapman›z, ihtiyaçlar›n›z› tespit edip buna göre hareket etmeniz gerekli. Kendinize flunlar› sorun; bilgisayar›n›z› öncelikle ne amaçla kullanacaks›n›z? E¤er elinizde bir bilgisayar varsa bu gerçekten art›k yeterli de¤il mi, cidden hemen yeni bir bilgisayara ihtiyac›n›z var m›? Ya eski cihaz›n›z› ne yapacaks›n›z? Bu sorular rotan›z› çizerken yard›mc› olacak cevaplar sa¤layacakt›r. F‹YAT Öncelikle bütçenizi gözden geçirin ve yeni bir bilgisayar için ne kadar para ay›raca¤›n›za kesin karar verin. Bu arada baz› detaylar› gözden kaç›rmay›n, mesela sonradan ihtiyaç duyaca¤›n›z bir yan donan›m gibi. Ayr›ca unutmay›n ki bilgisayar üzerinde birfleyler yapabilmek için çeflitli yaz›l›mlara ihtiyac›n›z olacakt›r, özellikle iflinizde kullanaca¤›n›z ciddi programlar genellikle bedava de¤ildir. Baz› firmalar iflletim sistemi gibi temel yaz›l›mlar› sistemle beraber satarlar, baz›lar› ise sadece donan›m sa¤lar. Sonuç olarak bilgisayar için bütçe yaparken yaz›l›mlar için de bir miktar para ay›rmay› unutmay›n, çünkü yaz›l›mlar olmadan bilgisayar›n›z hiçbir ifle yaramaz. B‹LG‹SAYARINIZDAN NE BEKL‹YORSUNUZ? Öncelikle bilgisayar›n›z› ne için kulla- naca¤›n›z konusunda kesin bir karara varmal›s›n›z. Oyun mu oynamak istiyorsunuz? Yoksa sadece dosyalama ve hesap ifllerinde mi kullanacaks›n›z? Bir bask› cihaz›na ihtiyac›n›z olacak m›? Ya da kamera ve taray›c› size laz›m m›? E¤er mimari ya da grafik tasar›m gibi ifllerle profesyonel olarak ilgileniyorsan›z, o zaman güçlü ifllemciler, büyük ekran monitörler, kaliteli bask› cihazlar› gibi yüksek maliyetli ekipmana ihtiyac›n›z olaca¤›n›z unutmay›n. Seçti¤iniz sistemin özellikleri ve fiyat› yapaca¤›n›z ifle uygun olmal›d›r. Bir kez buna karar verdikten sonra al›flverifle ç›kmaya haz›rs›n›z demektir. I <INFO > SAB‹T D‹SK (HDD) Sabit diskler bilgisayarlarda bilginin depolanmas› için kullan›lan ayg›tlard›r. Ancak haf›za modüllerinin (RAM) aksine elektrik ak›m› durdu¤unda depolanan veriyi kaybetmezler. MB, GB NED‹R? Veriler çeflitli bilgisayar ortamlar›nda ifllenirken ve depolan›rken kaplad›klar› alan Byte cinsinden ölçülür, bir byte veri yaklafl›k bir harf ya da rakama eflit olarak düflünülebilir. Günümüzde bilgisayarlar›n veri depolama ve iflleme kapasiteleri oldukça yüksektir, bu yüzden hesaplamalarda bir byte’›n katlar› kullan›l›r, MegaByte (MB), GigaByte (GB), TeraByte(TB) gibi. <<< Tipik bir multimedia bilgisayar›n›n görünümü. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● >>> TEMEL B‹LG‹LER 11 <<< TEMEL B‹LG‹LER B‹LG‹SAYAR SATIN ALIRKEN ! < D‹KKAT > CD-ROM SÜRÜCÜ GÖZARDI ED‹LEMEYECEK B‹R PARÇADIR. Ne tür bilgisayar al›rsan›z al›n, CD-ROM sürücünün önemi asla de¤iflmez. Günümüzde hemen her tür yaz›l›m CD-ROM format›nda piyasaya sunuldu¤undan, iyi bir CD-ROM sürücüye kesinlikle ihtiyac›n›z olacakt›r. Ancak dikkat edilmesi gereken koflul fiyat›n tek önemli unsur olmad›¤›d›r. En pahal› olan her zaman iyi demek de¤ildir, ancak çok ucuz ve tan›nmam›fl markalardan da uzak durmak gerekir. ‹smini ve kalitesini ispatlam›fl bir CD sürücü alman›z tavsiye olunur. Ayr›ca günümüzde DVD-ROM kullan›m› da yayg›nlaflmaktad›r, bu yüzden bütçeniz çok k›s›tl› de¤ilse, DVD-ROM sürücüler uzun vadede iyi bir seçim olabilir. Bunlar ayn› zamanda normal CD-ROM’lar› da okuyabilirler. >>> ‹Y‹ B‹R B‹LG‹SAYAR SEÇMEK Seçece¤iniz bilgisayar›n genel performans›n› belirleyen pek çok unsur vard›r. Herfleyden önce sistem demode olmamal›, size uzun müddet yetebilmeli ve gelifltirmeye aç›k bir yap›da olmal›d›r. Bir bilgisayar›n performans›n› kullan›lan < < < Kaliteli bir hoparlör seti önemli bir ihtiyaçt›r ve her zaman laz›md›r. I <INFO > CD-ROM NED‹R? CD-ROM’lar veri depolamakta kullan›lan tafl›nabilir kay›t araçlar›d›rlar. Ancak floppy ve sabit disklerin aksine, bu disklere sadece bir defal›¤›na kal›c› olarak kay›t yap›labilir, bunun için de özel bir cihaza ihtiyaç vard›r. Bir CD-ROM yaklafl›k 650 MB tutar›nda veri depolayabilir, bu verilerin okunabilmesi için ise bilgisayar›n›zda bir CDROM sürücü tak›l› olmal›d›r. >>> 12 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER parçalar›n hemen hepsi belirli oranlarda etkiler. En pahal› sistemde bile uygun olmayan bir parçan›n kullan›lmas› iflleyifli kötü yönde etkiler. Bununla beraber karar verirken sistemin gücünü anlamak için bakman›z gereken üç öncelikli parça mevcuttur, bunlar ifllemci modeli ve h›z›, haf›za (RAM) kapasitesi ve sabit disk büyüklü¤üdür. Bunlar size genel bir fikir verebilirler, rakamlar›n büyük olmas› genellikle iyidir, ancak bununla beraber fiyatlar›n da yükselece¤ini unutmay›n. ‹fiLEMC‹ Günümüzde bilgisayar piyasas›nda en yayg›n bulunan ve kullan›lan ifllemciler Intel firmas›n›n Pentium 2, Pentium 3 ve Pentium-Celeron modelleridir. Intel d›fl›nda piyasada bulabilece¤iniz birkaç ifllemci markas› daha vard›r, bunlar›n en iyi bilinenleri AMD ve Cyrix firmalar›n›n ürünleridirler. Asl›nda Motorola ya da IDT gibi baflka markalara da rastlamak mümkündür, ancak bunlar genellikle ülkemizde pek bulunmazlar. Intel d›fl›nda bulabilece¤iniz ifllemcilerden biri olan AMD firmas›n›n ürünlerinden AMD K7 modeli de kendini ispatlam›fl çok güçlü bir ifllemcidir. Bu yüzden yeni bir bilgisayar al›rken ifllemcinin Intel ya da AMD olmas›na dikkat etmeniz tavsiye edilir. S‹STEM HAFIZASI (RAM) Bir bilgisayar›n çal›flma esnas›nda kulland›¤› haf›za, RAM tabir edilen modüllerin üzerinde bulunur. Bu haf›zan›n büyüklü¤ü modülün yap›s›na ba¤l›d›r ve MB (MegaByte) cinsinden ölçülür. Günümüzde pek çok firma bilgisayarlar›n› 32 yahut 64 MB ram modülleri tak›l› olarak sat›fla sunmaktad›r. Ancak günümüz yaz›l›mlar›n›n büyüklükleri düflünüldü¤ünde bu pek yeterli say›lmaz. Unutmay›n›z ki bilgisayar›n›z›n performans›na do¤rudan etki eden en önemli unsurlardan biri haf›za kapasitesidir, bu yüzden yeni bir bilgisayar al›rken bütçe kesintisi yap›lmamas› gereken parçalardan biridir. Yeni bir sistem al›rken en az 128 MB RAM haf›zaya sahip olmas›na dikkat etmenizi tavsiye ederiz. I <INFO > FAREN‹N SEÇ‹M‹ ÖNEML‹D‹R Fare (Mouse) bilgisayara hükmetmenizi sa¤layan basit fakat önemli bir araçt›r. Piyasada çok çeflitli ifller için tasarlanm›fl tip ve flekillerde fareler mevcuttur. ‹htiyac›n›za uygun olan› seçmek uzun vadede çal›flma >>> veriminizi art›raca¤›ndan çok önemlidir. YAZILIM Bilgisayar›n›zda herhangi bir ifllem yapmak için ihtiyaç duydu¤unuz programlara genel olarak yaz›l›m (Software) ad› verilir. Uygun yaz›l›m bilgisayar›n›zda yüklü de¤ilse istedi¤iniz ifllemi gerçeklefltirmeniz imkans›zd›r. Bilgisayar›n›z aç›ld›¤›nda kendili¤inden devreye giren ve di¤er tüm yaz›l›mlar› çal›flt›rman›z› sa¤layan en temel yaz›l›ma ise “iflletim sistemi” denir, en yayg›n örne¤i ise MS Windows serileridir. >>> < < < Bir monitör al›rken fiyattan ziyade yüksek görüntü kalitesine önem vermelisiniz. >>> FAREDEN KORKMAYIN TEMEL B‹LG‹LER FAREDEN KORKMAYIN Fare bir bilgisayar›n en küçük ve önemli parçalar›ndand›r. Fare kullanmadan iflletim sisteminden yeterli I verimin al›nmas› oldukça güçleflecektir. <INFO > FARKLI T‹PLERDE FARE BA⁄LANTILARI MEVCUTTUR. Farenin bilgisayar›n›za ba¤lanmas›n› sa¤layan kablonun ucundaki fiflin üç farkl› tipi <<< Piyasada çok çeflitli tipler- mevcuttur. Serial tabir edilen ba¤lant› türü en eski tiptir, dokuz i¤neli kare fleklinde nispeten büyük bir fifltir. Yeni tip bilgisayarlar›n ço¤unda art›k bu tür ba¤lant›ya yer verilmemektedir. ‹kinci tip ba¤lant› olan PS/2 türü fifller ise nispeten daha küçüktür ve yuvarlak bir a¤›zlar› bulunur Bu tip ba¤lant›lar halen kullan›lmaktad›r ve ço¤u bilgisayarla uyumludur. Üçüncü tip ba¤lant› olan USB de fareler bulmak mümkündür. çeflitli tiplerdeki yönlendirme ayg›tlar›n›n bir temsilcisidir. Genel olarak ele al›nd›¤›nda bu tür cihazlar›n tek bir temel ifllevi oldu¤u görülür, bu da sizin bilgisayar›n›zla iletiflim sa¤laman›za yard›mc› olmakt›r. Farenize yak›ndan bakt›¤›n›zda, alt›nda küçük bir yuvan›n içine oturtulmufl kauçuk kapl› metal bir bilye oldu¤unu göreceksiniz. Bu metal bilye farenin masa üzerindeki gezinmesini alg›lar ve bu hareketleri elektronik devreler yard›m›yla bilgisayar›n anlayabilece¤i komutlara dönüfltürür. Bilgisayar›n iflletim sistemi bu sinyaller yard›m›yla o esnada imleci ekranda hangi noktaya götürdü¤ünüzü ve neyi seçti¤inizi anlar, gerekli ifllemleri yerine getirir. Baz› yeni fare modelleri metal bir bilye yerine son derece duyarl› bir ›fl›k kayna¤› ve optik alg›lay›c› kullan- ba¤lant› noktas› bulunur. Bu ba¤lant›lar sadece fare de¤il, pek çok yan donan›m›n daha bilgisayar›n›za ba¤lanabilmesine izin verecek flekilde tasarlanm›flt›r. >>> < < < Modern ev bilgisayarlar› son y›llarda pek çok büyük yenili¤e kavuflmufltur, bunlar›n en önde gelenlerinden biri Windows iflletim sistemi gibi grafik bir arabirime sahip olan yaz›l›mlar›n gelifltirilmesidir. Önceden bombofl bir ekrana bakarak pek çok komutu hat›rlamaya ve klavyeden yazmaya mecbur olan bilgisayar kullan›c›lar›, art›k ekranda gördükleri çeflitli ikonlara fare yard›m›yla t›klayarak h›zl›, konforlu bir biçimde çal›flabilmektedir. ‹flte burada karfl›m›za flu önemsiz gibi görünen küçük farenin asl›nda ne denli vazgeçilmez oldu¤u gerçe¤i ç›kar. Tabii pek çok program bir fare olmadan da klavye yard›m›yla çal›flt›r›labilir, ancak tüm çal›flma konforu ve h›z› kaybedilmifl olur. Burada fare ve di¤er benzeri yönlendirme araçlar›na k›saca bir göz ataca¤›z. Asl›nda fare ad› verilen cihaz, bilgisayarlara kumanda etmekte kullan›lan çok standard› fifller ise piyasada nispeten yeni say›l›rlar, ancak gittikçe yayg›nlaflmaktad›rlar. USB fifller küçük ve dikdörtgen fleklinde metal bir yap›dad›rlar, yeni nesil bilgisayarlarda genellikle en az iki adet USB Microsoft ürünü bu fare bir de kayd›rma tekerine sahiptir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 13 <<< TEMEL B‹LG‹LER FAREDEN KORKMAYIN FARE DIfiINDA BAfiKA TÜRLERDE KUMANDA AYGITLARI DA MEVCUTTUR. Genellikle en yayg›n olarak kullan›lan kumanda cihaz› fare olmas›na ra¤men, piyasadaki tek ayg›t tipi bu de¤ildir. Özellikle dizüstü s›n›f› tafl›nabilir bilgisayarlarda ve benzerlerinde bir farenin kaplad›¤› yer büyük sorun yarat›r, genellikle fareyi kullanacak genifl ve düzgün bir zemin bulmak da imkans›zd›r. Bu yüzden zaman içinde fareye alternatif olarak farkl› kumanda ayg›tlar› gelifltirilmifltir. Bu ayg›tlardan biri “Trackball” tabir edilen cihazd›r, görünüfl olarak ters çevirilmifl bir fareyi and›r›r. Bu ayg›t› bir masa üstünde gezdirmek yerine, alg›lay›c› bilyeyi parma¤›n›zla yönlendirerek kontrol edersiniz. Ancak ne var ki, t›pk› normal fareler gibi, bu ayg›tlar›n da zaman içinde kir toplay›p bozulma sorunlar› vard›r. Bir di¤er kumanda ayg›t› ise “Touchpad” denen ve özellikle dizüstü ayg›tlarda kullan›lan cihazd›r. Düz ve pürüzsüz kare fleklinde bir plastik plakaya benzeyen bu cihaz, insan parma¤›n›n dokunuflunu alg›layan özel bir yap›ya sahiptir, hareketli parças› bulunmad›¤›ndan kirlenmesi de söz konusu olmaz. Touchpad benzeri bir di¤er ayg›t ise “Trackpoint” denilen, küçük bir dü¤me görüntüsündedir. Bu dü¤me esnek bir yap›ya sahiptir ve parmak ucuyla oynat›larak kumanda edilir. Ancak tüm alternatiflerine ra¤men fare hâlâ en iyi kumanda ayg›t› olmaya devam etmektedir. maktad›rlar, bu yeni tasar›mlar›n bilyeli modellere göre baz› üstünlükleri olsa da, sonuçta çal›flma prensibi hemen hemen ayn› say›l›r. Fare en s›k kullanaca¤›n›z ayg›t oldu¤undan, onunla ilgili birkaç fley bilmeniz gereklidir. Ço¤u firma ürettikleri farelerin tasar›mlar›n› özgün k›larak ilgi çekmeye çal›fl›rlar, bu yüzden piyasada hemen her kullan›c›ya uygun yap›da bir fare bulmak mümkündür. Ancak tasar›m farklar› sadece flekille s›n›rl› kalmaz, üzerindeki tufllar›n say›s›ndan tutun da, farenin “alg›lama” kapasitesinin yük- sekli¤ine dek pek çok unsur söz konusudur. Genellikle yeni bir bilgisayar al›n›rken fareye pek önem verilmez ve mümkün olan en ucuz ürün tercih edilir. Ancak asl›nda bu büyük bir hatad›r, öncelikle kötü tasarlanm›fl bir fareyle çal›flmak ya da oyunlar oynamak k›sa sürede adeta bir iflkenceye dönüflecektir. Ele tam oturmayan, alg›lama kapasitesi düflük ve çok s›k tak›lmalara sebep olan bir fare gerçekten sizi k›sa sürede yorabilir. Yüksek kapasiteli ve pahal› bir bilgisayar sat›n ald›ktan sonra birkaç dolar daha vermemek için çok ucuz bir fare almak, lüks bir otomobil sat›n al›p direksiyonunu sökmek gibi birfleydir. Ayr›ca ucuz bir fare çok genellikle çok k›sa sürede bozulur, iflte tüm bu sebeplerden dolay› farenizi seçerken fiyat›na oldu¤u kadar kalitesine de dikkat etmenizi öneririz. >>> >>> Düzenli aral›klarla farenizin topunu temizlemeniz gereklidir. < < < Burada Logitech ürünü üç tufllu bir fa- re görülmekte. 14 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER I <INFO > FAREN‹N BAKIMI VE TEM‹ZLENMES‹ ÖNEML‹D‹R Genellikle bilyal› tür farelerin en zay›f noktalar› altlar›ndaki kauçuk kapl› metal top ve makaralard›r. Bu top ve makaralar devaml› hareket eder, zaman içinde farenin gezindi¤i yüzeyde biriken toz ve kirleri kendi üzerlerinde toplayarak biriktirirler. Bu durum farenin hassasiyetini kaybetmesine sebep olaca¤›ndan, bu parçalar›n düzenli olarak temizlenmesi gerekir. Yapman›z gereken farenin alt›ndaki kapa¤› çevirip açarak topu ç›karmak, sonra da hem topu, hem de içerideki makaralar› alkollü bir bezle güzelce silmektir. Kulland›¤›n›z bezin tüy b›rakmayan bir kumafl olmas›na özen göstermeniz tavsiye olunur. >>> >>> MASAÜSTÜNE GENEL B‹R BAKIfi WINDOWS MASAÜSTÜNE GENEL B‹R BAKIfi Sonunda uzun süredir hayalini kurdu¤unuz bilgisayara sahipsiniz, tebrikler! fiimdi de yeni dostunuz hakk›nda birfleyler ö¤renme zaman› geldi. ‹lkönce en s›k karfl›laflaca¤›m›z masaüstü elemanlar›n› inceleyelim. reken yere getirmek ve gerekli tufllara t›klamak yeterlidir. Ayr›ca burada bulunan nesneleri yine fare yard›m›yla sürükleyerek masaüstünü istedi¤iniz flekilde düzenleyebilirsiniz. fiimdi de masaüstünün önemli k›s›mlar›na bir göz ataca¤›z. MASAÜSTÜ Windows iflletim sisteminin en temel unsuru masaüstü (Desktop) tabir edilen çal›flma alan›d›r. Bu çal›flma alan› tüm ekran› kaplar ve di¤er uygulamalar için bir taban teflkil eder. T›pk› normal bir masan›n üzerinde çeflitli nesnelerin bulunmas› gibi, Windows masaüstü de her tür uygulaman›n, program›n ve yard›mc› yaz›l›m›n durdu¤u bir aland›r. Bu alan üzerindeki herhangi bir nesneyle etkileflimde bulunmak için fareyi oynatarak imleci ge- GÖREV ÇUBU⁄U Masaüstündeki en önemli k›s›m “görev çubu¤u” (Taskbar) tabir edilen parçad›r. Genellikle ekran›n alt k›sm›nda bulunan bir çubuk görünümünde olup hemen dikkat çeker, ancak bazen gizlenmifl de olabilir. Bu durumda onu bulman›z gereklidir, bu son derece kolayd›r, tüm yapman›z gereken imleci ekran›n köflelerinden birine götürüp birkaç saniye beklemektir, görev çubu¤u derhal ortaya ç›kacakt›r. Görev çubu¤unun standart olarak durdu¤u nokta ekran›n alt k›sm›d›r, ancak fare ile tutup sürükleyerek ekran›n di¤er taraflar›ndan birine de tafl›nmas› mümkündür. <<< Burada Windows 98 masaüstü ve Bafllat tuflu yard›m›yla aç›lan alt menü görülüyor. Windows masaüstü için yeflil dahil pek çok < < < Yeni bilgisayar›n›z› yerine yerlefltirdiniz, yan›nda verilen tüm kitapç›klara göz att›n›z ve flimdi s›ra bilgisayar›n açma dü¤mesine basmaya geldi. Günümüzde sat›lan bilgisayarlar›n büyük bir k›sm›nda Windows iflletim sistemi kullan›lmaktad›r, bu yüzden siz de bilgisayar›n›z› açt›¤›n›zda büyük bir ihtimalle afla¤›daki resimde görülene benzer bir ekranla karfl›laflacaks›n›z. Burada gördüklerinizin ne anlama geldi¤ine ve nas›l kullan›laca¤›na de¤inece¤iz. farkl› renk seçilebilir. *< ‹PUCU > MASAÜSTÜNDEK‹ DOSYALARA ULAfiIM DAHA KOLAYDIR Çal›fl›rken çok s›k eriflti¤iniz dosyalar› masaüstüne tafl›yarak bunlar›n her zaman elinizin alt›nda bulunmas›n› sa¤layabilirsiniz. Unutmay›n ki masaüstünüzü çal›flma koflullar›n›za en uygun biçimde ayarlaman›z mümkündür. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 7 <<< WINDOWS MASAÜSTÜNE GENEL B‹R BAKIfi Görev çubu¤unun en önemli unsuru Bafllat (Start) dü¤mesidir. ‹mleci bu tufl üzerine getirip t›klad›¤›n›zda bilgisayar›n›za verebilece¤iniz bir dizi önemli komutu içeren bir menü aç›lacakt›r. Bu menüde pek Standart K›sayollar simgeler çok seçenek mevcuttur, ancak bunlardan üçü özellikle önemlidir. Görev Bunlardan ilki “Bilgisayar› Kaçubu¤u Bafllat tuflu pat” seçene¤i olup, sistemi tamamen kapatman›z› sa¤lar. ‹kincisi “Programlar” seçene¤idir, buradan sisteminizde kurulu olan program ve uygulamalar›n çal›flt›r›lmas›n› sa¤layabilirsiniz. Üçüncüsü de “Çal›flt›r” seçene¤idir, buradan yaz›l› koutlar gireINFO Tipik bir Windows masaüstü ve simgeleri görülmekte. rek bilgisayar›n›z›n bir program› çal›flt›rmas›n› ya da ma ya da program›n çal›flt›r›lmas›na izin veren KISAYOL NED‹R? bir ifllemi bafllatmas›n› sa¤layabibir yap›ya sahiptir. E¤er birden fazla uygulama Masaüstündeki baz› simgelerin e¤ik bir ok lirsiniz. çal›fl›yorsa ve ekranda çok say›da pencere meviflareti tafl›mas› dikkatinizi çekmifltir. Bu Görev çubu¤u üzerinde Bafllat cutsa, o zaman görev çubu¤u üzerindeki simgeletür simgelere “K›sayol” (Shortcuts) ad› vetuflu d›fl›nda baflka unsurlar da rine t›klayarak bunlar›n aras›nda istedi¤iniz gibi rilir. Bu k›sayol ikonlar› asl›nda birer iflaret mevcuttur. Panelin di¤er taraf›na gezinebilirsiniz. tabelas› gibi ifl görürler. Masaüstünde bubakt›¤›n›zda küçük bir alanda bulunmayan bir dosya ya da uygulamaya ba¤lunan bir dizi baflka ikon dikkatiSTANDART S‹MGELER l›d›rlar, k›sayol simgesine t›klad›¤›n›zda sizi nizi çekecektir. ‹mlecinizi bu ikonMasaüstüne da¤›lm›fl küçük resimlere benzeyen do¤rudan ba¤l› olduklar› uygulamaya götülardan herbirinin üzerine getirip fleyler asl›nda birer simgedirler. Bu simgelerden rür ya da onu çal›flt›r›rlar. Temel varolufl abirkaç saniye tutarsan›z, bunlar›n herbiri farkl› bir uygulamay› ya da dosyay› temsil maçlar› ihtiyac›n›z olan dosyalara h›zl› ulaflman›z› sa¤layarak çal›flman›z› kolaylaflne oldu¤unu bildiren k›sa bir aç›k- eder. Simgeleri fare ile tutup sürükleyerek ekrant›rmakt›r. K›sayol simgelerinin en önemli ölama ekrana gelecektir. Buradaki da istedi¤iniz yere yerlefltirebilirsiniz. Bu simgezelliklerinden biri de, bunlar› yanl›fll›kla silunsurlardan önemli olan iki tanesi lerle temsil edilen programlar› çal›flt›rabilmek ya seniz bile iflaret ettikleri ana dosyaya hersaat ve klavye ayar› göstergelerida dosyalar›n içeri¤ini görmek için tüm yapman›z hangi bir zarar gelmemesidir. dir. Saat göstergesi bilgisayar›n gereken, imlecinizi istedi¤iniz simgenin üzerine kendi iç saatini, di¤eri ise klavyeni- getirip seri bir flekilde iki defa sol fare tufluna zin ‹ngilizce ya da Türkçe klavye tiplerinden hanbasmakt›r. Buna bilgisayar argosunda “çift t›klaWindows önemli gisine ayarl› oldu¤unu gösterir. mak” denir. dosyalar›n›z› koruman›za Bafllat tuflu ve ikon kutusu aras›nda kalan bofl ada yard›mc› olabilir. landa ise o an hangi B‹LG‹SAYARIM program›n çal›flmakEkran›n en üst sol köflesinde bir PC resmiyle ta oldu¤unu gösteren sembolize edilen “Bilgisayar›m” (My Computer) simgeler gösterilir. seçene¤i bulunur. Bu simgeye t›klayarak açaca¤›Windows alt›nda çan›z pencereden sisteminize ba¤l› olan sabit disk, l›flt›rd›¤›n›z her CD-ROM sürücü, disket sürücü ve bask› cihaz› giprogram ya da açt›bi önemli ayg›tlara eriflebilmeniz mümkündür. ¤›n›z her dosyan›n E¤er bilgisayar›n›z bir a¤a ba¤l›ysa, mesela yerel simgesi görev çububir ofis a¤› gibi, o zaman “Bilgisayar›m” simge¤u üzerinde gösterisinin hemen alt›nda “A¤ Komflular›” adl› bir bafllir. Windows iflletim ka simge daha bulunacakt›r. Buradan da a¤ üzesistemi ayn› anda rindeki di¤er bilgisayarlarla dosya al›flveriflinde birden fazla uygulabulunmak mümkün olabilir. < > < < < I < < < >>> >>> 8 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> FAREN‹N TEM‹ZLENMES‹ PROJELER FAREN‹N TEM‹ZLENMES‹ Bilgisayar›n ve yan donan›mlar›n›n temiz tutulmas› çok ! < D‹KKAT > önemlidir. Basit görünmesine ra¤men en çok kirlenen ve Bilgisayar›n›z›n herhangi bir parças›n› sökmeye ya da temizlemeye bafllamadan bozulan ayg›t ise faredir. önce mutlaka sistemi tamamen kapat›n, ayr›ca elektrik fiflinin çekti¤inizden emin o- Bu aralar piyasaya optik alg›lay›c›lar kullanan yeni modellerin ç›kmaya bafllamas›na ra¤men, halen en yayg›n kullan›lan fare tipi alt›nda dönen bir bilye bulunan türdür. Bu tür fareler ucuz ve kullan›fll›d›rlar, ancak çok çabuk kirlenirler. Alt k›s›mda bulunan bilye hareket ettikçe gezindi¤i yüzeyde birikmifl olan toz ve kirleri üzerinde toplar, bir süre sonra da kirden t›kan›r ve tutukluk yapar. Bunu önlemek için fareyi s›k s›k temizlemek gerekir. I <INFO > Farenizi temizlemek için piyasada bula bilece¤iniz paketlenmifl alkollü temizlik bezlerini de kullanabilirsiniz, bunlar oldukça iyi sonuçlar vermektedir. >>> lun. Elektrikli bir cihazla u¤raflt›¤›n›z›, kendinize ya da ayg›t›n›za zarar verebilece¤inizi unutmay›n. >>> 1 1. ADIM Farenizi temizlemek için çok basit birkaç malzemeye ihtiyac›n›z olacak. Küçük fakat fazla keskin olmayan bir tornavida, ucu pamuklu temizlik çubuklar›, biraz pamuk bez ve bir miktar etil alkol tüm ihtiyac›n›z olan malzemedir. 2 2. ADIM fiimdi farenizi elinize al›n ve avucunuzda ters çevirin. Alt›nda metal bilyeyi yuvas›nda tutan küçük dairesel bir kapak göreceksiniz, saatin aksi yönde çevirerek bu kapa¤› aç›n. Kapa¤›n üzerinde açma ve kapama yönlerini gösteren ok iflaretleri bulunmas› olas›d›r, bunlar› izleyebilirsiniz. Kapa¤› açmak için fazla kuvvet uygulamay›n, genellikle t›rna¤›n›z›n ucuyla biraz itmek kapa¤›n aç›lmas›n› sa¤lamaya yetecektir. Unutmay›n, üzerinde çal›flt›¤›m›z ayg›t son derece narin plastik bir yap›ya sahiptir, kolayca zedelenebilir. 3 3. ADIM Metal bilyeyi tutan kapa¤› gevflettikten sonra, di¤er elinizi farenin alt k›sm›na koyun ve yavaflça döndürün, kapak ve bilye elinize gelecektir. Bilyeyi yere düflürmemeye dikkat edin, yuvarlan›p ortadan kaybolabilir ve bu esnada üzerine daha fazla kir toplayabilir. Ayr›ca bilyeyi elinizde fazla tutmay›n, onunla oynamay›n, çünkü bilyenin üzerine kaplanm›fl olan özel kauçuk tabaka insan cildinde bulunan ya¤ ve teri toplamaya çok müsait bir yap›dad›r, bu da daha fazla kir demektir. Farenizin üzerinde sökmeniz gereken baflka bir parça mevcut de¤ildir, sak›n herhangi bir viday› sökmeyin, herhangi bir parçay› ç›karmak için zorlamay›n, farenize kal›c› hasar verebilirsiniz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 9 <<< PROJELER FAREN‹N TEM‹ZLENMES‹ 4. ADIM Fareden ç›kan metal bilyeyi ve bilye kapa¤›n› masan›n üzerine koyun, flimdi farenin iç k›s›mlar›n› temizleyeceksiniz. Bilyenin oturdu¤u yuvan›n içine bakt›¤›n›zda içeride birikmifl kir ve tozu rahatl›kla görebilirsiniz. Siz fareyi masan›z›n üzerinde gezdirirken, metal bilye rastlad›¤› her toz zerresini alarak içeriye tafl›m›fl, sonuçta biriken kir y›¤›n› ciddi boyutlara gelmifltir. Özellikle bilyeyi kontrol eden döner makaralar bu kiri üzerlerinde toplar, bir zaman sonra da afl›r› kirden dolay› hareket yeteneklerini kaybederler. 4 5. ADIM Farenin iç k›sm›nda bulunan makaralar kirin büyük bir k›sm›n› toplarlar. Öncelikle bu makaralar›n üzerinde birikmifl ve kat›laflm›fl olan kirin sökülmesi gereklidir. Bunun için fazla keskin olmayan küçük tornavida benzeri bir alete ve biraz da sab›ra ihtiyac›n›z olacak. Tornavida yard›m›yla özellikle makaralar›n üzerinde birikmifl olan tortulaflm›fl kiri hafifçe kaz›y›n. Ancak unutmay›n ki hemen tüm parçalar plastiktir ve fazla güç kullan›rsan›z rahatl›kla bozulabilirler. E¤er elinize hakim olamamaktan korkuyorsan›z, o zaman bu ifllem için kürdan ya da benzeri ince bir parça tahta da kullanabilirsiniz. Tortulaflm›fl kiri söktükten sonra s›ra kalan tozu ar›tmaya geldi, bunun için etil alkole bat›r›lm›fl pamuklu temizleme çubuklar› ve pamuklu bezleri kullan›n. 5 6. ADIM fiimdi s›ra bilyeyi ve bilye kapa¤›n› temizlemeye geldi. Bunun için de yine alkole bat›r›lm›fl pamuklu bir bez kullan›n, bilyeyi bezin içinde hafifçe ovarak temizleyin. Temizledikten sonra ç›plak elle bilyeye dokunmay›n, do¤rudan bezin içinden farenin alt›ndaki yuvas›na b›rak›n. Bilyenin yuvas›na oturdu¤una ve içeride iplik parças› kalmad›¤›na emin olun. 6 ! < D‹KKAT > NEREDEN GELD‹ TÜM BU K‹R? Farenizin içinde toplanan kiri oraya bilye götürür, ancak peki tüm o kir nereden gelir? Tabii ki farenin gezindi¤i yüzeyden, 7. ADIM Bilye yerine oturduktan sonra geriye iyice temizledi¤imiz alt kapa¤› takmak kal›yor. Fare ters çevrili durumdayken kapa¤› yerine oturtun ve yine kapa¤›n üzerinde gösterilen oklar›n yönünde hafifçe çevirerek kapat›n. Fazla güç uygulamaktan kaç›n›n, kapak hafif bir t›klamayla yerine oturdu¤unda ifliniz tamamlanm›fl demektir. 7 >>> 10 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER iflte bir fare pedi kullanmak bu aç›dan önemlidir. Ancak fare pedinin de kir toplayaca¤›n› unutmay›n. Bunu önlemek için masan›z›n üzerini daima temiz tutmaya çal›fl›n, yemek k›r›nt›lar› ve sigara külleri özellikle kaç›n›lmas› gereken türden kirlerdir. Fare pedinizi de s›k s›k temizleyin, plastik ise sabunlu suyla y›kayabilirsiniz, ancak kumafl yüzeyli olanlar› bir f›rçayla süpürmeniz gerekecek. Unutmay›n, masan›z ne kadar temiz olursa fareniz o kadar zor kirlenip bozulur. >>> >>> DOSYALARI KOPYALAMAK PROJELER DOSYALARI KOPYALAMAK Bilgisayarla çal›fl›rken zaman zaman baz› dosyalar›n bir kopyas›n› almak, baz›lar›n› da baflka bir yere tafl›mak gerekecektir. Bunlar için yapman›z gereken temel ifllemlerin ayr›nt›lar›na göz atal›m. Peki bir dosyay› baflka bir yere tafl›makla, baflka bir yere kopyalamak aras›ndaki fark nedir? Bir dosyay› kopyalamak demek, asl› sabit kalmak üzere ayn›s›ndan bir tane daha oluflturmak ve bu kopyay› istenen yere kaydetmek demektir. Öte yandan bir dosyay› tafl›rken ayn›s›ndan bir kopya daha oluflturmak söz konusu de¤ildir. As›l dosya oldu¤u gibi bulundu¤u yerden al›narak istenen yeni yere yaz›l›r, geride bir fley kalmaz. fiimdi sizlere Windows Gezgini adl› yard›mc› bir program› kullanarak bir dosyay› farkl› bir yere nas›l kopyalayaca¤›n›z› gösterece¤iz. Windows Gezgini adl› yaz›l›m, Windows iflletim sisteminin standart bir yard›mc› program›d›r ve bu gibi ifllerde kullan›c›ya kolayl›k sa¤lamas› için tasarlanm›flt›r. fiimdi diyelim ki C: sabit diskinde bulunan “önemli” dizininin içindeki “einstein.hlp” adl› dosyay› bir diskete kopyalamak istiyorsunuz. Bu ifli Windows Gezgini yard›m›yla nas›l yapaca¤›m›z› ad›m ad›m görelim. I 1.ADIM: WINDOWS GEZG‹N‹’N‹ ÇALIfiTIRMAK Öncelikle A: sürücüsüne temiz bir disket yerlefltirin, ard›ndan görev çubu¤undaki Bafllat tuflundan Programlar menüsünü aç›n, burada Windows Gezgini fl›kk›n› bulup sol tuflla t›klayarak program› çal›flt›r›n. Program çal›flt›¤›nda yandaki gibi bir pencereyle karfl›laflacaks›n›z. 2.ADIM: KOPYALANACAK DOSYAYI BULMAK Öncelikle kopyalanacak dosyalar›n hangi dizin içinde bulundu¤unu tespit etmemiz gereklidir. Burada arad›¤›m›z dizinin ad› “önemli” oldu¤undan, onu bulun ve üzerine sol tuflla çift t›klayarak açarak içeri¤ini ortaya ç›kar›n. fiimdi pencerenin sa¤ taraf›ndaki k›s›mda bu dizinin içeri¤ini görmekteyiz. <INFO > KOPYALAMAK YA DA TAfiIMAK Bir dosyay› kopyalamak demek, as›l olan yerinde dururken onun bir kopyas›n› oluflturup bunu baflka bir yere aktarmak demektir. Sonuçta ayn› dosyadan iki tane oluflturulmufltur, ancak bunlar farkl› yerlerdedirler. Tafl›rken ise dosya eski yerinden silinir ve yeni yerine yaz›l›r, sonuç olarak ayn› dosyadan hâlâ sadece bir tane vard›r. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 11 <<< PROJELER DOSYALARI KOPYALAMAK 3.ADIM: DOSYALARI SÜRÜKLEMEK fiimdi fare imlecini ekrandaki pencerenin sa¤ k›sm›na götürün ve buradaki kopyalamak istedi¤iniz HEBELEK.GÜP dosyas›na sol tuflla bir kere t›klayarak seçili duruma getirin. Dosyan›n rengi seçili oldu¤unu belirtmek için mavi renge dönüflecektir. ‹mleci oynatmadan bu defa sa¤ tufla t›klay›n ve tuflu bas›l› tutarak dosyay› kopyalamak istedi¤iniz A: disket sürücüsüne sürükleyin. Sürükledi¤iniz dosyay› tam disket sürücünün ad›n›n üzerine getirdi¤inizde sürücünün simgesi de maviye dönüflecektir, flimdi sa¤ tuflu b›rakabilirsiniz. I <INFO > Bir diskete dosya kopyalamadan önce disketin yazma koruma kilidinin kapat›lm›fl olmas›na dikkat edin, yoksa yazma ifllemi gerçekleflemez. >>> 4. ADIM: KOPYALAMAK YA DA TAfiIMAK Sa¤ tuflu b›rakt›¤›n›z anda küçük bir menü aç›lacakt›r, burada birkaç seçenek mevcuttur. Dosyay› kopyalamak istedi¤imize göre, seçeneklerden “Buraya Kopyala” fleklinde olan› seçmemiz ve sol tuflla bir defa t›klamam›z gereklidir. I <INFO > Bilgisayar›n›z›n diskine kaydetti¤iniz her dosya asl›nda bir dizinin alt›na kaydedilmektedir. Windows iflletim sisteminin içi bu tür dizinlerle doludur. >>> 5. ADIM: YEN‹ KOPYAYI KONTROL ETMEK fiimdi de son olarak ifllemin do¤ru yap›ld›¤›ndan emin olmam›z gerekiyor. Bunun için pencerenin sol taraf›ndaki gezinti panelinde disket sürücünün ad›n› bulup çift t›klayarak açmam›z ve dosyan›n oraya tafl›nd›¤›n› görmemiz yeterlidir. >>> 12 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER >>> ÇOK DOSYA ‹LE ÇALIfiMAK PROJELER ÇOK DOSYA ‹LE ÇALIfiMAK Bundan önceki bölümde dosyalar›n kopyalanmas› ve tafl›nmas› konusuna e¤ilmifltik. Ama orada sa- <INFO > Burada belirtti¤imiz kurallar Windows alt›nda pek çok yerde çal›fl›rken de aynen geçerlidir, bu yüzden onlar› hat›rlamaya çal›fl›n. >>> dece bir dosya ile çal›flt›k. Ço¤u zaman birden fazla dosyayla çal›flman›z gerekecektir. Ancak mesela bir defada k›rk farkl› dosyay› teker teker kopyalamaya kalkarsan›z bu ifl çok uzun bir zaman›n›z› alabilir. ‹flte bu yüzden birden fazla dosyayla u¤rafl›rken öncelikle bu dosyalar› ayn› anda nas›l seçebilece¤inizi bilmeniz gereklidir. Bunun için bundan önce de kulland›¤›m›z Windows Gezgini program›n› kullanarak bir al›flt›rma yapaca¤›z. Öncelikle daha önce de yapt›¤›m›z flekilde Windows Gezgini uygulamas›n› bafllat›n ve çal›flma penceresinin ekranda belirmesini bekleyin. I DOSYALARIN TAfiINMASI VE KOPYALANMASINDA DAHA HIZLI B‹R YÖNTEM UYGULANAB‹L‹R Daha önceki bölümde dosyalar›n Windows Gezgini yard›m›yla nas›l kopyaland›¤›n› ve tafl›nd›¤›n› görmüfltük. Windows Gezgini bu gibi ifller için haz›rlanm›fl bir yaz›l›md›r ve amac› ifllerin mümkün oldu¤unca hatas›z yürümesini sa¤lamakt›r. Ancak e¤er bu program› açmadan h›zl› bir flekilde dosyalar› tafl›mak ya da kopyalamak istiyorsan›z alternatif bir yöntem daha vard›r, ancak çok dikkatli olunmazsa bu flekilde hata yapmak çok mümkündür. Bir dosyay› sol fare tuflunu bas›l› tutarak sürüklerseniz tafl›nd›¤›n› görürsünüz.. E¤er o dosyay› bu flekilde baflka bir klasörün içine götürürseniz dosya oraya “tafl›n›r”. Ancak e¤er sürükleme ifllemini yaparken klavyeden CTRL tufluna bas›l› tutarsan›z, o zaman dosyan›z›n bir kopyas› iflaret etti¤iniz yere götürülür, yani dosya “kopyalanm›fl” olur. 1. ADIM: B‹R SIRA HAL‹NDE D‹Z‹LM‹fi B‹RDEN ÇOK DOSYAYI SEÇMEK Windows Gezgini uygulamas›n›n sa¤ taraf›ndaki pencerede bir dizi dosya görülmektedir, bunlardan bir grubu s›ra halinde seçmek için öncelikle s›ran›n bafl›ndaki dosyaya bir defa sol tuflla t›klay›n. Ard›ndan klavyeden SHIFT tufluna bas›n ve bunu bas›l› tutarak seçmek istedi¤iniz s›ran›n sonundaki dosyaya sol t›klay›n. 2. ADIM: RASTGELE D‹Z‹LM‹fi B‹RDEN ÇOK DOSYAYI SEÇMEK E¤er seçmek istedi¤iniz dosyalar düzgün bir s›ra halinde s›ralanmam›flsa, o zaman bunlar› tek tek ay›klayarak iflaretlemeniz gerekiyor demektir. Bu defa klavyeden CTRL tufluna bas›n, sonra bu tufla bas›l› tutarak ekranda seçmek istedi¤iniz dosyalar›n üzerine tek tek sol t›klay›n. Seçece¤iniz son dosyaya da t›klad›ktan sonra CTRL tuflunu b›rakabilirsiniz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 13 <<< PROJELER ÇOK DOSYA ‹LE ÇALIfiMAK 3. ADIM: >>> I <INFO > E¤er dosyalar›n›z› tamamen baflka bir diske tafl›mak istiyorsan›z o zaman tutup sürükleme ifllemi esnas›nda SHIFT tuflunu bas›l› tutmay› unutmay›n, yoksa sadece >>> kopyalan›rlar ve geride birer kopyalar› kal›r. 14 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER Dosyalar›n›z› büyüklüklerine, türlerine, isimlerine ya da oluflturulma tarihlerine göre s›ralamak elinizdedir < < < I <INFO > Dosyalar› kopyalama ve tafl›mada Windows Gezgini kullanmak nispeten daha yavafl olmas›na ra¤men çok daha güvenilir bir ifllemdir. Bu flekilde hata yapma riskiniz en aza indirgenmifl olur. >>> Dosyalar›n liste fleklinde görüntülenmesini sa¤layarak, çok daha fazla say›da dosyaya ayn› ekrandan ulaflabilirsiniz. < < < DOSYALARI TÜRLER‹NE GÖRE SEÇMEK Ayn› anda birden fazla dosyayla çal›flmak s›k s›k yapaca¤›n›z bir ifltir, ancak bu çal›flma esnas›nda belirli flartlara uyman›z gerekebilir. Mesela belli bir türden dosyalar› kopyalaman›z gerekebilir. Bu gibi ifllemleri kolaylaflt›rmak için dosyalar› çeflitli s›n›flara göre s›ralayabilirsiniz. Dosyalar›n›z› büyüklüklerine, türlerine, isimlerine ya da oluflturulma tarihlerine göre s›ralamak elinizdedir. Dosyalar› s›ralamak için yapman›z gereken ifllem çok basittir, öncelikle Windows Gezgini penceresinin sa¤ k›sm›ndaki alana farenizin sa¤ tufluyla t›klay›n, ekranda küçük bir menü belirecektir. ‹mlecinizi bu menü üzerinde dolaflt›rarak “Simgeleri Düzenle” fl›kk›n› seçin, flimdi bir alt menü daha belirecektir. Bu alt menüdeki seçenekler simgeleri düzenlemenizi sa¤layacakt›r, içlerinden size uygun olan birini seçin ve sol t›klay›n. Hemen ard›ndan dosyalar seçti¤iniz flekilde düzenlenecektir, genelde en yayg›n kullan›lan yöntem “ada göre” düzenleme yapmakt›r. Adlar›na göre düzenlenmifl dosyalar›n aras›ndan istedi¤inizi bulmak nispeten kolayd›r. Bir di¤er ilginç yöntem de dosyalar› “tarihlerine göre” s›ralamakt›r. Bu flekilde yak›n zamanda oluflturdu¤unuz ya da kulland›¤›n›z dosyalar› bir araya toplayabilirsiniz. Mesela bir gün önce gözden geçirdi¤iniz bir grup mektubu çabucak bulabilmek istedi¤inizde bu oldukça faydal› bir yöntemdir. Öte yandan e¤er farkl› türlerde dosyalar› ayn› klasör içinde toplam›flsan›z o zaman “türe göre” seçene¤i belirli türden bir grup dosyay› bulmak istedi¤inizde size daha faydal› olabilir. >>> INTERNET’‹N FAYDALARI INTERNET INTERNET’‹N FAYDALARI fiu ana dek Internet nedir, Internet’e ba¤lanman›n maliyeti nedir gibi konulardan bahsettik. fiimdi de sihirli Dünya Internet’in faydalar›ndan ve size getirece¤i yararlardan bahsedece¤iz. HABERLEfiME ‹MKANLARI Internet taraf›ndan bir kullan›c›ya sunulan en temel hizmetlerden biri elektronik posta (E-mail) servisidir. Elektronik posta sayesinde Internet üzerinde elektronik adresi olan herhangi bir kifli ya da kuruma bilgisayar›n›zda haz›rlad›¤›n›z mektuplar› gönderebilirsiniz. Genellikle servis sa¤lay›c›n›z size ba¤lant› hizmetinin bir parças› olarak bir e-posta adresi sa¤lad›¤›ndan bunun herhangi bir ücreti de yoktur, üstelik Internet üzerinde ücretsiz servis veren pek çok e-posta sitesi de bulunmaktad›r. E-postan›n en güzel yan› ise haz›rlad›¤›n›z elektronik mektuba herhangi bir dosyay› ilifltirerek beraberinde gönderebilme imkan›n›z›n bulunmas›d›r, bu sayede veri takas› sa¤lamak son derece kolaylaflm›fl olur. Peki e-posta ne kadar h›zl› bir servistir? Genellikle dökümanlar›n›z siz att›ktan birkaç saniye sonra gidecekleri adrese varm›fl olurlar, yani geleneksel posta yöntemlerinin asla olamayaca¤› kadar h›zl›d›r. Bu postay› alan kiflinin onu istedi¤i zaman görebilme ve cevap verebilmesi de mümkündür. n›z için herhangi bir uzak mesafe telefon ücreti ödemekten kurtulman›zd›r. Bundan faydalanabilmek için görüflecek iki taraf›nda özel haz›rlanm›fl yaz›l›ma ihtiyac› vard›r, ancak bu özel programlar da Internet üüzerinde ücretsiz olarak bulunmaktad›r. Yine ayn› flekilde ücretsiz programlar ve servislerden faydalanarak Internet üzerinde video konferanslar düzenlemek mümkündür. Internet ile dünya avucunuzun içinde say›l›r. < < < B‹LG‹N‹N DE⁄ER‹ Öncelikle bilginin gerçekten de¤erli bir hazine oldu¤unu kabul etmelisiniz, özellikle günümüzde bilgiye h›zl› bir biçimde eriflebilmek ve de¤erlendirebilmek son derece önemli bir hale geldi. Ayl›k ba¤lant› ücreti ve telefon masraf› karfl›l›¤›nda normal flartlarda kolayca eriflemeyece¤iniz pek çok önemli bilgiye Internet sayesinde h›zla kavuflma f›rsat›n›z olacakt›r. ‹flin daha da güzel yan› size gereken bilgiyi sa¤layan servislerin çok büyük bir k›sm› tamamen ücretsiz olarak çal›fl›rlar. Hem h›zl› ve hem de ucuz bir bilgi kayna¤›n› küçümsemek pek do¤ru bir davran›fl olmaz. TELEFON VE BENZER‹ SERV‹SLER Her ne kadar kula¤a inan›lmaz gibi gelse de, günümüzde Internet üzerinden telefon konuflmalar› yapabilmeyi sa¤layan yaz›l›mlar ve servisler mevcuttur. ‹flin en önemli noktas› bu görüflmeleri yaparken Internet ba¤lant›n›z› kulland›¤›<<< Internet üzerinde ücretsiz e-posta adresi edinmek hiç sorun de¤ildir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 13 <<< INTERNET’‹N FAYDALARI RADYO, TELEV‹ZYON VE MÜZ‹K Günümüzde iletiflim ve e¤lence pazar›ndan en büyük pay› alan iki taraf vard›r, radyo ve televizyon. Hemen herkes günün belli bir k›sm›nda radyo dinler ya da televizyonun karfl›s›nda biraz zaman harcar. Internet’in geliflmesi ve yay›lmaya bafllamas›yla birlikte pek çok ciddi yay›n kuruluflunun dikkati buraya çekilmifltir. Internet’in sa¤layabilece¤i olas› yay›nc›l›k imkanlar›ndan faydalanmak isteyen baz› flirketler bu konuyla ilgili giriflim ve yat›r›mlarda bulunmaktad›rlar. Ancak ne var ki henüz Internet tam kapasiteli TV ve radyo yay›nlar›n› iletebilecek güçte de¤ildir, bu güce eriflebilmesi için de bir hayli zaman geçmesi gerekecektir. O yüzden flimdilik baz› büyük TV flirketleri sadece haberler gibi önemli programlar› Internet üzerinde yay›nlamakla yetinmektedirler. Radyo yay›nlar› aç›s›ndan durum biraz daha farkl›d›r, iletilecek verinin boyutu daha küçük oldu¤undan rahatl›kla on-line yay›n yapabilen radyoistasyonlar›n›n say›s› h›zla artmaktad›r. Bunun d›fl›nda pek çok web sitesi çeflitli film ve müzik klipleri sunmaktad›r, ancak genellikle bunlar› izlemeden önce bilgisayara yüklenmesi için bir müddet beklemek gerekmektedir. I < > >>> 14 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET < < < < < < YAZILIMLAR Asl›nda ço¤u insan bunun fark›nda de¤ildir, ancak faydal› yaz›l›mlarla iyice donat›lm›fl bir bilgisayar›n içerdi¤i programlar›n fiyat› bazen donan›ma ödenmifl bedelin kat kat üstüne ç›kabilir, özellikle de profesyonel ifl yaz›l›mlar› kullan›l›yorsa. Bunun en büyük sebebi maalesef yaz›l›m fiyatlar›n›n da donan›m fiyatlar› kadar h›zl› düflmemesidir. Neyse ki Internet bu konuda bir kullan›c›ya oldukça yard›mc› olabilir. Burada akl›n›za gelebilecek hemen her konu için haz›rlanm›fl çeflitli yaz›l›mlar› ya tamamen ücretsiz (Freeware) ya da küçük bir ücret karfl›l›¤›nda bulabilmeniz mümkündür. Ço¤u ücretli yaz›l›m ise size sat›n almadan önce deneyebilmeniz maksad›yla bir süre ücretsiz olarak (Shareware) kullanabilmeniz için sunulur. Internet üzerinde bulunan bol miktarInternet üzerinde ücretsiz programlar bulabilece¤iniz daki web sitesinde hemen pek çok site mevcuttur. her tür yaz›l›m bulmak mümkündür. Çeflitli ofis programlar›, oyunlar, sistem araçlar› ve daha bir sürü yaz›l›m gerek amatör, gerek profesyonel kullan›c›lar taraf›nINFO dan haz›rlanarak piyasaya bu yoldan arz edilirler. HER ZAMAN HER YERDE Ayr›ca bu tür yaz›l›mlar› Internet üzerinden bilgiye eriflebilmenin pek inceleyen ve kullan›c›lar› çok iyi yan› vard›r, ancak iki nokta özellikle bilgilendiren pek çok web ön plana ç›kmaktad›r. Öncelikle istedi¤iniz sitesi de mevcuttur, hatta bilgiye ulaflabilme h›z›n›z genellikle di¤er belli zamanlarda en iyi seçeneklerden çok daha yüksektir. ‹kincisi yaz›l›mlara ödüller bile ise bu bilgiye her zaman, her yerdenulaflaverilmektedir, bunlar›n da bilme imkan›n›n bulunmas›d›r, dünyan›n yard›m›yla ihtiyac›n›z olan hangi kentinde yaflad›¤›n›z hiç farketmez. yaz›l›mlar› bulmakta zorlanmazs›n›z. >>> INTERNET WWW.WINFILES.COM adresinde Windows iflletim sistemi için haz›rlanm›fl pek çok ilginç yaz›l›m bulabilirsiniz. >>> INTERNET ÜZER‹NDE SÖRF YAPMAK INTERNET INTERNET ÜZER‹NDE SÖRF YAPMAK Internet çok büyük miktarlarda bilgi içerdi¤inden bu yap›y› dev bir kitapl›¤a benzetmek pek de yanl›fl olmaz. Ancak ne var ki Internet dev bir kütüphanede bulunan düzen ve disipline sahip de¤ildir. Genellikle arad›¤›n›z bilgiye ulaflman›z› sa¤layacak hemen hiçbir yard›mc› unsur bulunmaz, bu yüzden içeride neler oldu¤unu anlamak neredeyse imkans›zd›r. ‹flte bu yüzden Internet üzerinde iistedi¤iniz bilgiye eriflmek için tam olarak neler yapman›z gerekti¤ini bilmek zorundas›n›z. < < < ADRESLER Internet üzerinde bilgi ararken dikkat edilecek en önemli unsurlardan biri elektronik adreslerdir. K›saca söylemek gerekirse Internet üzerinde mevcut olan her sitenin, program›n ya da dosyan›n elektronik bir adresi vard›r. Bu adres çeflitli parçalardan oluflur. ‹lk k›s›m arad›¤›n›z bilgiyi bar›nd›ran bilgisayar›n adresidir, bu bilgisayarlara “sunucu” (Server) ad› verilir. Bir sunucunun görevi tafl›makta oldu¤u bilgiyi Internet vas›tas›yla di¤er bilgisayarlar›n eriflimine sunmakt›r. Adresin bu k›sm›nda yeralan bilgi sizi sunucu üzerinde bulunan ana sayfaya (Home Page) götürür, burada genellikle sitenin farkl› k›s›mlar›na giden ba¤lant›lar (Link) bulmak mümkündür. Hatta baz› ba¤lant›lar size konuyla ilgili tamamen farkl› baflka sitelere eriflme imkan› da sunabilir. Örnek olarak burada Lycos sitesi Internet üzerinde arama yapabilmenizi WWW.JUMBO.COM adresa¤layan bir arama motoruna da sahiptir. sini ele alal›m, bu adres pek çok ücretsiz yaz›l›mla dolu olan bir lerin burada bulunmas› muhtemeldir. Baarflivi bulunan Jumbo ana sunucu bilgiz› durumlarda ise adresin son k›sm› do¤sayar›na aittir. Bu adres yard›m›yla ana rudan bilginin bulundu¤u sayfan›n konusayfaya girdi¤inizde arflivin di¤er k›s›mmuna iflaret edebilir, bu gibi durumlarda lar›na gitmenizi sa¤layan pek çok farkl› ismin ard›na HTM ya da HTML ekleri ba¤lant› karfl›n›za ç›kar. Adresin ikinci gelir. Afla¤›daki resim adresin incelenmeparças› ise bizi bilgisayar›n arflivlerindesini detayl› bir flekilde göstermektedir. ki ilgili dizine ulaflt›r›r, arad›¤›m›z bilgi- Adresin bu k›sm›n› yazman›z flart de¤ildir, ço¤u browser buray› kendili¤inden ekler. Arad›¤›n›z bilginin depoland›¤› ‹htiyac›n›z olan bilginin saklan- ana sunucu bilgisayar›n adresidir, burada çeflitli linkler bulabilirsiniz. d›¤› alt dizinlerin isimleri, bazen do¤rudan dosyan›n ismi de burada yeralabilir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 15 <<< INTERNET ÜZER‹NDE SÖRF YAPMAK dan, Internet üzerinde arad›¤›n›z› bulabilmeniz için birkaç farkl› yöntem gelifltirilmifltir. Bunlardan en s›k rastlanan iki uygulama kavflak siteler (Crossroads) ve arama motorlar› (Search engines) olup, her ikisi de kullan›c›ya arad›¤›n› bulmakta yard›mc› olmak farkl› yollar izlerler. < < < KAVfiAK S‹TELER Internet üzerinde arad›¤›n›z› bulman›n en kolay yolYahoo sitesi Internet üzerindeki en bilinen “kavflak” lar›ndan biri “kavflak” tasitelerden biridir. bir edilen siteleri ziyaret etmekten geçer. Bu siteler flu flekilde çal›fl›rlar, öncelikle ilgilerini çeken bir siteye rastlayan kullan›c›lar bu sitenin adresini ve içeri¤i hakk›nda k›sa bir bilgiyi kavflak sitenin veri taban›na iletirler. Ayr›ca sitenin tasar›mc›lar› da ayn› ifllemi yaparak sitelerinin kolay bulunmas›n› sa¤layabilirler. Bundan sonra, kavflak siteye gelen bir ziyaretçi, ilgi alan›na giren konu bafll›klaKurulmufl en geliflmifl “arama motoru” tarz›ndaki site- r›ndan birine girerek burada yeralan alt kategorilere lerden biri de Altavista’d›r. göz gezdirir. Bu flekilde konu gittikçe daralt›l›r ve en sonunda kulHalen Internet üzerinde milyonlarca lan›c›n›n karfl›s›na seçimlerine ba¤l› olaweb sitesi bulunmaktad›r ve bunlar çok çeflitli konularda bilgilerle doludurlar. Bu rak haz›rlanm›fl bir web sitesi listesi gelir. Kullan›kadar çok site ve bilgiyi tek tek s›n›flanc› buradan istedi¤i ba¤land›rmak hemen hemen imkans›z oldu¤un- < < < *< ‹PUCU > En popüler “kavflak” sitelerinden biri olan Yahoo, WWW.YAHOO.COM adresinde bulunmaktad›r. En çok tan›nan “arama motoru” sitelerinden ikisi olan Excite ve Altavista ise, >>> WWW.ALTAVISTA.COM ve WWW.EXCITE.COM adreslerinde bulunurlar. 16 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> En popüler arama motorlar›ndan biri olan Netscape sitesine SEARCH.NETSCAPE.COM adresinden ulaflabilirsiniz. t›lar› seçerek seçti¤i konuyla ilgili siteleri ziyaret eder ve arad›¤› bilgilere eriflir. ARAMA MOTORLARI Kavflak siteler oldukça faydal›d›rlar, ancak içerikleri son derece dar olabilir. E¤er genel bir konu bafll›¤›yla ilgili olarak tüm Internet’i taramak istiyorsan›z, o zaman “arama motoru” tabir edilen türden siteler iflinize daha çok yarayacaklard›r. Bu tür siteler arad›¤›n›z konuyla ilgili daha önce hiç görmedi¤iniz sitelere ulaflman›z› sa¤layabilirler. Peki bunu nas›l baflar›rlar? Asl›nda bu hiç kolay de¤ildir. Arama motorlar› belirli aral›klarla “örümcek” tabir edilen küçük taray›c› programlar› Internet üzerinde gezinmeye ve bilgi toplamaya gönderirler. Örümcekler ald›klar› her tür bilgiyi do¤rudan sitelerinin veri taban›na iletirler. Bu veri tabanlar›n› bar›nd›ran sunucu bilgisayarlar ve onlar›n kapasiteleri gerçekten de inan›lmaz boyutlara ulafl›r, çünkü Internet üzerindeki bu denli çok siteyle ilgili verileri toplamak için buna ihtiyaçlar› vard›r. >>> INTERNET I <INFO > Internet üzerinde gezinirken rastlad›¤›n›z tüm o ilginç sitelerin adreslerini browser program›n›z›n “Bookmarks” k›sm›nda depolayabilirsiniz. Bu konuya ileride daha detayl› olarak yer verece¤iz. >>> >>> WEB ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER INTERNET WEB ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER fiu ana dek sizlere hep Internet üzerindeki ilginç sitelerin varl›¤›ndan bahsettik. fiimdi bu ilginç sitelere bir göz atma s›ras› geldi. Bu sayfalarda Internet üzerinde bulunan pek çok ilginç site aras›ndan sizin için seçtiklerimizi k›saca tan›taca¤›z. Ancak sak›n bu sitelerin olanlar›n en iyileri oldu¤unu düflünmeyin, ne de olsa zevkler insandan insana de¤iflir ve sizler farkl› konularla ilgileniyor olabilirsiniz. Ancak bizim amac›m›z zevklerinizi de¤ifltirmek de¤il, sadece size Internet’in bir bilgi kayna¤› olarak ne denli zengin oldu¤unu gösterebilmek. ÇEVREM‹ZDEK‹ DO⁄AL GÜZELL‹KLER www.natureworld.com/menustp.asp Bu site özellikle do¤al hayat tutkunlar›n›n son derece hofluna gidecektir. Öncelikle sitenin son derece iyi düzenlenmifl oldu¤unu söylemeliyiz, bölümler aras›nda rahatl›kla dolaflabiliyor ve arad›¤›n›z› bulmakta zorlanm›yorsunuz. Siteyi dolafl›rken ise size oldukça hofl bir müzik efllik ediyor. Bu sitenin içeri¤i tamamen do¤al hayat üzerine kurulmufl, çok çeflitli hayvan ve bitki türleri hakk›nda detayl› bilgiler edinebilece¤iniz gibi ayn› zamanda zengin bir resim arflivini dolaflabilir ve istedi¤iniz resimleri bilgisayar›n›za indirebilirsiniz. SADECE ÇOCUKLAR ‹Ç‹N DE⁄‹L! www.disney.com Asl›nda her yafltan insana hitap edebilecek bir site olmas›na ra¤men, özellikle çocuklar›n buraya bay›lacaklar›n› tahmin ediyoruz. Bu sitede hemen tüm Disney karakterlerini ve onlar›n filmlerinden parçalar› bulabilmek mümkün. Küçük dostlar›m›z›n tüm dünyadan yafl›tlar›yla sohbet edebilecekleri sohbet odalar›, ya da birbirinden hofl oyuncaklar› sat›n alabilecekleri sanal ma¤azalar gibi detaylar da unutulmam›fl. K›sacas› buras› küçüklerin rüyas› olabilecek bir site. HERfiEY‹ Ö⁄RENMEK M‹ ‹ST‹YORSUNUZ? www.encarta.com Encarta, Microsoft firmas› taraf›ndan haz›rlanan dünyaca ünlü ansiklopedinin ad›d›r. Normalde CD-ROM üzerinde piyasaya sürülen bu yaz›l›m ç›kt›¤› günden beri dünyan›n en ilgi çeken multimedya uygulamalar›ndan biri olmufltur. Ancak e¤er CD-ROM versiyonu almak istemiyorsan›z, o zaman faydalanabilece¤iniz online versiyona burada verilen adresten ulaflabilirsiniz. Bir kelime ya da konu bafll›¤› vererek arama yapabilmenize HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 17 <<< WEB ÜZER‹NDEK‹ ‹LG‹NÇ S‹TELER izin veren Encarta sadece yaz›l› bilgi de¤il, ayn› zamanda resimler, animasyonlar, sesler ve haritalar gibi zengin multimedya eklentileri de içermektedir. FUTBOL SEVER M‹S‹N‹Z? www.soccernet.com Bu site futbolseverleri kesinlikle çok memnun edecektir. Öncelikle Avrupa ve ‹ngiltere hakk›nda iki ayr› bölümden oluflan sitenin benzerleri aras›nda en çok tutlanlardan biri oldu¤unu belirtelim. Avrupa futbolu hakk›nda daha fazla bilgi edinmek isteyenlerin kesinlikle ziyaret etmesi gereken bir site, ayr›ca dünyan›n di¤er bölgelerindeki karfl›laflmalarla ilgili haberlere de yer veriliyor. Üstelik arad›¤›n›z› tam olarak bu sitede bulamasan›z bile, verilen pek çok link sayesinde di¤er popüler futbol sitelerini de ziyaret edebilirsiniz. S‹NEMA HAKKINDAK‹ HERfiEY... www.allmovie.com E¤er sinema ve filmler sizin için özel bir anlam ifade ediyorsa, o zaman buras› tam arad›¤›n›z site demektir. Son derece iyi organize edilmifl olan bu site size herhangi bir konu bafll›¤›na göre arama yapma imkan› sunuyor. Filmler hakk›nda oldukça genifl bir veri taban› bulunan sitede her zaman için yap›lmakta olan, gösterime girmeye haz›rlanan ya da gösterimde olan filmlerle ilgili bol haber bulmak mümkün. Ayr›ca pek çok ünlü aktör ve aktrisle yap›lan söyleflileri de burada bulabilirsiniz. Sonuç olarak her sinema merakl›s›n›n mutlaka ziyaret etmesi gereken bir site bu. BOL BOL YAZILIM! www.download.com Internet üzerinde bol miktarda Freeware ve Shareware yaz›l›m bulmak mümkündür, ancak arad›- 18 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET ¤›n›z› bulabilmek için üreticilerin ana sayfalar›n› tek tek ziyaret etmek pek hofl bir seçenek de¤ildir. ‹flte bu site sizi dolaflmak zahmetinden kurtaracak, burada oldukça genifl bir program arflivi mevcut. Ancak sadece programlar de¤il, sunulan yaz›l›mlar hakk›nda yorumlar, de¤erlendirmeler, aç›klamalar ve hatta baflka ilgili sitelere ba¤lant›lar da mevcut. Buras› için kendi türü içinde en tan›nm›fl sitelerden biri denebilir, her türlü yaz›l›m ihtiyaçlar›n›z için bir gözatman›z tavsiye olunur. YOLCULU⁄A MI ÇIKIYORSUNUZ? www.fodors.com E¤er s›k yolculuk yapan biriyseniz, genelde ilk defa gidece¤iniz bir bölgede nelerle karfl›laflaca¤›n›z› bilmemenin son derece can s›k›c› oldu¤unun da fark›ndas›n›z demektir. Genellikle buna bir çözüm bulabilmek için seyahat acentelerinin broflürlerinden ya da o bölgeyi daha önce ziyaret etmifl dostlar›n tavsiyelerinden faydalanma yoluna gidilir. Ancak art›k bu sitenin sa¤lad›¤› hizmetler sayesinde çok daha güvenilir ve serbest bir gezi rehberi haz›rlamak mümkün. Gidece¤iniz yeri ve ilgilendi¤iniz konular› girdi¤inizde site size son derece detayl› bir gezi rehberi haz›rl›yor. Kal›nacak yerlerden ve fiyatlar›ndan tutun da, yöresel yemeklere kadar pek çok detay unutulmadan bu rehbere ekleniyor. K›sacas› uzun seyahatlere ç›kmay› sevenler için ziyaret edilmesi gereken bir site. >>> >>> INTERNET >>> MULT‹MEDYA NED‹R? MULTIMEDIA VE E⁄LENCE MULT‹MEDYA NED‹R? “Multimedya” kelimesi gün geçtikçe daha çok duyulur oldu, bilgisayarlardan ansiklopedilere, her yerde kullan›l›yor. Peki ama anlam› nedir? MULT‹MEDYA Bu kelimenin anlam› pratik olarak yaz›, hareketli görüntüler, resimler ve sesler gibi pek çok unsurdan oluflan bir sunumu anlatmaktad›r. Günümüz multimedya bilgisayarlar›n›n yapt›¤› da tam olarak bu tarz programlar› çal›flt›rabilmektir. Fakat bir televizyon da sesli ve görüntülü sunumlar yapmaz m›, neden kimse “Multimedya TV” gibi bir tan›m kullanmaz? Bunun sebebi çok basittir, pek çok cihaz bu tarz sunumlar yapabilir, ancak hiçbiri kullan›c›ya sunumun ak›fl›na bir flekilde müdahale etme f›rsat› vermez. Ancak bilgisayarlar bunu yapabilir, iflte bu “karfl›l›kl› etkileflim” unsuru multimedya kelimesine gerçek anlam›n› kazand›r›r. < < < MULT‹MEDYA B‹LG‹SAYAR Bir multimedya bilgisayar, CD-ROM sürücü, ses kart›, hoparlör, mikrofon, video kamera gibi çeflitli yan donan›mlar tafl›yan ve kullanan bir sistemdir. Ancak ne var ki bir bilgisayara sadece bu parçalar› takmak yeterli de¤ildir, çünkü multimedya s›n›f› programlar özellikle yüksek kapasiteli ifllemcilere, güçlü grafik kartlar›na, bol sabit disk alan›na ve bol miktarda haf›zaya ihtiyaç duyarlar. K›sacas› bilgisayar›n ‹yi bir multimedya sistemin tüm o program yükünü çekebilecek kabafll›ca ihtiyac› kaliteli ve güçlü hoparpasiteye sahip olmas› gereklidir. < < < lörlerdir. Multimedya demek, sadece müzik demek de¤ildir. CD-ROM SÜRÜCÜ Bir CD-ROM sürücü genellikle müzik disklerini çalmak ve yo¤un miktarda program verisi depolamak için kullan›l›r. Ancak bu disklerin en kötü yan› sadece okunabilir olmalar›d›r, yani üzerlerine tekrar kay›t yap›lamaz. Bir diski CD-ROM sürücüde okuyabilmek için öncelikle sürücünün tepsi k›sm› ön panelindeki açma dü¤mesine bas›larak aç›lmal›d›r. Sonra disk tepsiye resimli taraf› üste gelecek flekilde yerlefltirilmeli, yine ayn› tufla bas›larak kapanmas› sa¤lanmal›d›r. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULTIMEDIA VE E⁄LENCE 5 <<< MULTIMEDIA VE E⁄LENCE SES KARTI Ses kart› bilgisayar›n içinde bulunan ve her tür ses sinyalini iflleyen elektronik bir parçad›r. Bu kart sayesinde CD kalitesinde müzikleri dinlemek mümkün oldu¤u gibi, ayn› zamanda içinde bulunan ses sentezleyici sayesinde çeflitli ses efektleri elde edebilmek de imkan dahilindedir. Bu tür efektler özellikle bilgisayar oyunlar›nda önemli bir yer tutarlar. Ayn› zamanda ses kart› uygun yaz›l›mlar yard›m›yla müzik üretmek için de kullan›labilir. HOPARLÖR Hoparlörler ses kart› ve CD sürücüden gelen ses sinyallerini duyulabilir hale ge- M‹KROFON Mikrofon canl› ses ve müzik kayd› yapmak için kullan›l›r, bilgisayar üzerinde uygun yere tak›lmal›d›r. Kaydedilen sesler daha sonra özel yaz›l›mlar yard›m›yla ifllenmek için sabit disk üzerine kaydedilebilir. JOYSTICK Joystick tabir edilen ayg›tlar özellikle bilgisayar oyunlar›nda kullan›c›ya kumanda kolayl›¤› sa¤lamas› amac›yla tasarlanm›fllard›r. Genellikle ses kar› üzerindeki özel yuvaya ya da USB fifline ba¤lanarak kullan›lan bu araçlar, özellikle bilgisayar oyunlar›n› çok sevenlerin vazgeçilmez yard›mc›lar›d›r. MULT‹MEDYA YAZILIMLAR Bu tür yaz›l›mlar kendi aralar›nda oyunlar, kataloglar, sunumlar, ansiklopediler ve e¤itim programlar› gibi farkl› s›- <INFO > Her ne kadar görünüfl olarak birbirlerinin kopyas› olsalar da, CD ve CD-ROM aras›nda büyük bir fark vard›r. Gerçekte CD harfleri Compact Disc kelimelerinin bafl harflerini temsil ederler, ancak günlük kullan›mda genellikle üzerine ses ya da müzik kaydedilmifl olan Audio CD anlam›nda kullan›l›rlar. Bir Audio CD üzerinde depolanm›fl olan veriler hem bir müzik seti, hem de bilgisayar taraf›ndan okunabilir. Ancak CDROM tabir edilen disklerde durum farkl›d›r. Bu tip diskler bilgisayar verileri depolamak için kullan›l›rlar ve Audio CD’lerin aksine müzik setleri taraf›ndan okunabilmeleri mümkün de¤ildir, sadece bilgisayar ortam›nda de¤erlendirilebilirler. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR n›flara ayr›l›rlar. Hangi türe girerlerse girsinler, bu tarz yaz›l›mlar genellikle çok büyük miktarlarda veri içerirler. Bu nedenle de bu yaz›l›mlar› piyasaya sunman›n en düflük maliyetli ve uygun yöntemi onlar› CD-ROM üzerinde yay›nlamakt›r. Çok farkl› ve ilginç mikrofon modellerine raslamak olas›d›r. CD VE CD-ROM ARASINDAK‹ FARK... 6 Piyasada çok farkl› tiplerde joystick bulmak mümkündür. < < < I tiren cihazlard›r. Bunlar genellikle stereo ses verebilecek flekilde tasarlan›rlar, baz›lar›n›n kendi güçlendirici devreleri ve ses kontrol ayarlar› bulunur. >>> Ço¤u CD-ROM sürücünün ön yüzünde açma dü¤mesine ek olarak bir kulakl›k girifli, ses ayar dü¤mesi ve benzer baz› kontroller bulunabilir. Bir CD sürücünün çal›flma h›z› genellikle s›radan bir müzik seti CD okuyucusunun çal›flma süratinin katlar› fleklinde hesaplan›r. Mesela 12 h›zl› bir CD sürücü de veriler normalin oniki kat› daha h›zl› okunur ve diskin dönüfl h›z› da buna uygun olarak art›r›l›r. MULT‹MEDYA NED‹R? >>> ● MULTIMEDIA VE E⁄LENCE >>> B-C HARFLER‹ SÖZLÜK B-C: BOOT SECTOR: Sabit disklerin ve disketlerin sistem bilgileri k›sm›na Boot Sector ad› verilir. Bu k›s›mda bulunan sistem bilgileri, bilgisayar›n sözü edilen disk ya da disketleri kullanabilmesi için gereken baz› temel verilerden oluflur. Bilgisayar her yeniden aç›l›fl›nda bu k›s›mda bulunan bilgileri okuyarak düzgün çal›flabilmek için ihtiyaç duydu¤u temel verilere sahip olur. Bootable Disk olarak da bilinen sistem disketleri de aç›l›flta bilgisayara ihtiyac› olan verileri sa¤layacak küçük bir dosyaya sahiptir. Böylece bilgisayar›n düzgün aç›labilmesi ve temel iflletim sistemi fonksiyonlar›n›n çal›flabilmesi sa¤lan›r. BOOTABLE DISK: ‹flletim sisteminin düzgün olarak çal›flt›r›labilmesi amac›yla haz›rlanm›fl özel bir bafllang›ç disketidir. Hemen her PC, aç›l›flta A: sürücüsünü böyle bir disketin varl›¤›n› alg›lamak amac›yla taramak üzere ayarlanabilir. E¤er A: sürücüsü içinde bir Bootable Disk (aç›l›fl disketi) varsa, o zaman sistem buradan çal›flt›r›l›r. E¤er böyle bir disket mevcut de¤ilse, o zaman bilgisayar C: sürücüsünü tarayarak ihtiyac› olan sistem dosyalar›n›n orada olup olmad›¤›n› kontrol eder. Sistem dosyalar› bulundu¤u taktirde aç›l›fl ifllemi düzgün olarak sürer, aksi halde cihaz bir hata mesaj› verip durur. B/S: Tam aç›l›m› “Bits per Second” (saniyedeki bit say›s›) olan bu terim, veri ak›fl süratinin ölçümünde kullan›l›r. ‹ki ayg›t aras›nda saniyede kaç bit veri akt›¤›n› göstermeye yarar, mesela bir modem ve ba¤l› oldu¤u bilgisayar gibi. BUBBLE-JET BASKI C‹HAZLARI: Asl›nda Bubble-Jet tabir edi- len bask› cihazlar›, sadece mürekkebi püskürtmekte farkl› bir yöntem kullan›lan Ink-Jet (mürekkep püskürtmeli) bask› makinelerinden baflka bir fley de¤ildirler. Burada uygulanan yöntem, mürekkep damlas›n› bir anda çok fazla ›s›tarak, oluflan s›cak buhar kabarc›¤›n›n (Bubble) patlamas›n› sa¤lamakt›r. Bu yöntemle seri bir biçimde ard› ard›na patlat›lan mürekkep damlalar› boyama i¤nesinin ucundan h›zla d›flar› püskürür ve ka¤›da derinlemesine ifllerler. Bu tür bask› makinelerinde mürekkep tüpü ve bask› i¤nesi birleflik olarak bulunurlar, bu yüzden de birlikte de¤ifltirilmeleri gerekir. Bu yönteme alternatif olarak gelifltirilmifl olan piezoelektrik bask› cihazlar›nda ise, mürekkep tüpü püskürtme i¤nesinden ayr› imal edilir ve haliyle de¤ifltirilmesi çok daha ucuza gelir. BUNDLE: Bundle terimi bilgisayar pa- zar›nda rekabet edebilmek amac›yla gelifltirilen bir sat›fl tekni¤ine verilen isimdir. Bu teknikte büyük bir mal›n yan›na müflterinin ilgisini çekecek daha küçük bir ürün bedava olarak kat›l›r, yani “Bundle” edilir. Mesela yeni bir grafik kart› ya da DVD-ROM sürücünün yan›na piyasaya en son ç›kan birkaç oyunun kat›lmas› buna iyi bir örnektir. Ayn› flekilde bir bilgisayar›n yan›nda bir bask› cihaz› ya da Internet aboneli¤i verilebilir. BYTE: Sekiz bitten oluflan ve haf›za modülünün en küçük birimini oluflturan unsura “byte” ad› verilir. Bunun katlar› olan kilobyte ve megabyte birimleri, dosya büyüklü¤ünden grafik kart› haf›zas›n›n boyutlar›n›n tan›mlanmas›na dek hemen her yerde karfl›m›za ç›karlar. Ancak günlük hayatta kulland›¤›m›z di¤er ölçü metodlar›n›n aksine, bir kilobyte tam olarak 1000 de¤il, 1024 byte büyüklü¤üne eflittir, bu durum megabyte içinde geçerlidir. C: Bilgisayarlarda C: sembolü, genellikle sistemin çal›flmas›n› sa¤layan ana sabit diske verilir. CACHE: ‹ki farkl› veri transfer h›z›na sahip ayg›t aras›ndaki bilgi ak›fl›n› düzenleyebilmek için HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● SÖZLÜK 5 <<< C HARF‹ En çok tan›nan CAD yaz›l›m› Autodesk firmas› taraf›ndan gelifltirilmifl olan AutoCAD serileridir. “Cache” tabir edilen bir tampon haf›za modülü kullan›l›r. Bu modül genellikle pek büyük de¤ildir ancak son derece h›zl›d›r ve dolay›s›yla üretilmesi de pahal›d›r. Genelde kullan›lan ana haf›za modüllerinden kat kat h›zl› çal›flabilecek bir yap›da olmalar›na ra¤men, “Cache” bellek modülleri yüksek maliyetleri nedeniyle tampon vazifesi görecekleri önemli ba¤lant› noktalar› d›fl›nda pek kullan›lmazlar. CAD: Bu isim ‹ngilizce “Computer Aided Design” (Bilgisayar Destekli Tasar›m) kelimelerinin bir k›saltmas›d›r ve özel bir yaz›l›m türüne verilir. Bilgisayar destekli tasar›mlar yapabilen programlar son derece büyük, karmafl›k ve pahal›d›rlar. Bunlar ancak mekanik ya da mimari tasar›mlar yapan e¤itilmifl mühendislere hitap edecek yaz›l›mlard›r. Herfleyden önce, bu tür bir CAD yaz›l›m›n› verimli olarak çal›flt›rabilmek için, son derece güçlü ve pahal› bilgisayar sistemlerine ihtiyaç vard›r. Bu yaz›l›mlar iki ve üç boyutlu çizimler, modellemeler ve çal›flma simülasyonlar› yapabilecek kapasitededirler. 6 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● CD: ‹ngilizce “Compact Disc” kelimelerinin bafl harflerinden oluflan bu k›saltma, üzerine 700 MB civar›nda veri depolanabilen özel bir kay›t ortam›na verilen isimdir. CD’lerin üzerine veri kaydederken ve bu veri okunurken düflük güçlü LASER ›fl›nlar›ndan faydalan›l›r. Ancak her ne kadar fiziksel yap›lar› ve eriflim metodu ayn› olsa da, tüm CD’ler ayn› de¤ildir. Bunun sebebi üzerlerine kaydedilen verilerin farkl› olmas›ndan kaynaklan›r. CD-R: Bir CD-R, asl›nda üzeri bofl ve yaz›lmaya haz›r bir CDROM’dan baflka bir fley de¤ildir. Özel yaz›c› ayg›tlar sayesinde, üzerindeki özel kaplamaya LASER ›fl›nlar›yla veri yak›larak ifllenir, ancak bu ifllem yüzeyi kal›c› olarak de¤ifltirdi¤inden sadece bir kez yap›labilir. Üzerine veri kaydedilmifl bir CD-R, uygun CDROM okuyucu araçlarla istenildi¤i kadar s›k okunabilir, çünkü yazman›n aksine okuma ifllemi herhangi bir hasar vermez. CD-ROM: ‹ngilizce “Compact Disc-Read Only Memory” kelimelerinin bafl harflerinden oluflan bu k›- SÖZLÜK saltma, üzerinde bilgisayar yaz›l›m› tafl›yan herhangi bir CD’ye verilen isimdir. Bu CD’lerin üzerlerine veri özel ayg›tlarla sadece bir defaya mahsus olmak üzere yaz›l›r. Herhangi bir fiziksel hasar görmedi¤i sürece bir CDROM istendi¤i kadar okunabilir ve üzerindeki verileri depolamaya devam eder. COLOR PALETTE: Color Palette (renk paleti) ekrana yans›t›lacak olan renklerin bir listesidir. Modern monitörler 16 milyon renkten biraz daha fazlas›n› ekranda gösterebilme yetene¤ine sahiptirler. Bu rakam›n hesaplanmas›nda rol oynayan gerçek, asl›nda tüm renklerin üç ana renk olan k›rm›z›, yeflil ve mavinin kar›fl›m›yla sa¤lanmas›d›r, her renk tonu ise 256 derecelik bir yo¤unlu¤a sahiptir. Renklerin bu denli yüksek gösterilmesi yöntemine True Color (gerçek renk) denir, ancak burada monitörün kapasitesinden baflka unsurlar da önemlidir. Her grafik kart› ekrandaki piksellerin herbiri için 16 milyon renkten birini seçip yans›tacak kapasitede de¤ildir, bunda kart›n haf›za büyüklü¤ü ve seçilen çözünürlük de büyük rol oynar. E¤er haf›za yeterli de¤ilse, o zaman istenenden daha düflük yo¤unlukta bir renk paleti kullan›lmas› gere- kecektir. Bu renk paletleri belirli limitlere sahiptir, 16 milyon renkli True Color palet(gerçek renk), 65.000 renkli High Color palet(yüksek renk), 256 renkli palet, 16 renkli palet ve en dipte de 2 renkli palet(monokrom) yeral›r. Ayr›ca kullan›lan bir renk paleti, grafik dosyalar›n da bir parflas› olup, her pikselin renk tonunu belirlemeye yarar. >>> SÖZLÜK