OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ - E
Transkript
OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ - E
فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص ) ( Yeni Başlayanlar İçin فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص 2009 Tekin Açıkel فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص Bu bir TÜDİAD yayınıdır. فثواًلیدِ هتٌلطی ا ٍلَهِ یِ گطیص فثواًلیدِ هتٌلطی اٍلَهِ یِ گطیص 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ بسم اهلل الرحمن الرحيم رب یسر وال تعسر رب تمم بالخير و به SUNUM Bu kitap, 600 sene gibi uzun bir süre edebiyatta ve sanatta; bilimde ve günlük hayatın içinde kullanılmış olan Osmanlıcayı ve onunla yazılmış olan yazılı metinleri okumaya yönelik, siz meraklı öğrencilere yardımcı olması amacıyla hazırlanmıştır. Osmanlı tarihi, bizim için altı asırdan ziyade süregelmiş, apayrı bir yeri olan ve içinde şanlı zaferler ve müjdeler barındıran bir tarihtir. Her Türk evladı şanlı geçmişini merak etmeli ve ona yabancı kalmamalıdır. İşte bu noktada şanlı geçmişimizin dilini ve yazısını öğrenmeli ve bunu bir fazilet bilmelidir. Bu çalışma dört bölümden oluşmuştur. İlk bölümde Osmanlıca alfabesi tanıtılmıştır. Bunu yaparken yazım kuralları üzerinde pek durulmamış, bu bilgilerin öğrenci tarafından bilindiği varsayılmıştır. Yalnızca harflerin başta, ortada ve sondaki halleri tabloda gösterilmiştir. Osmanlı Alfabesi incelenirken klasik yolla gidilmemiş, bunun yerine ses sistemi takip edilmiştir. Böylece öğrencinin bugünkü alfabede karşılık gelen sesleri çabuk kavraması amaçlanmıştır. İkinci bölümde Türkçe yazımda kullanılan dilbilgisi kaideleri yer verilmiştir. Buradaki hedef Osmanlıca yazımını öğrenmek değil, yazılı metinleri daha iyi okumaktır. Üçüncü bölümde ise Arapça dil kaidelerine yer verilmiştir. Zira Osmanlıcadaki Arapça kelimeler, Arap dilinden mastar haliyle aynen alınmış ve okunuş kaideleri bozulmamıştır. Dördüncü bölümde ise Farsça dilinden Osmanlıcaya geçmiş kalıplar ve ekler yer verilmiştir. Çünkü Altı yüz küsur yıl içinde Osmanlı edebiyatında ziyadesiyle Fars etkisini görmekteyiz. Bunları incelerken yeri geldikçe üç dile ait sayılar, günler ve ayların yazımı da yer verilmiş, böylece bilgi zenginliğimizin artması hedeflenmiştir. Tamamlamış olduğumuz bu eserin mükemmel olduğu düşüncesinde ve iddiasında değiliz. Fakat mümkün olduğu kadar dikkatle hazırladığımız bu eserde aradığınız her konuyu ulaşmanız hedeflenmiştir. Buna rağmen görülen eksikleri ve yanlışlıkları tarafımıza bildirmeniz bir lütuf olacaktır. İlim Müslüman‟ın yitik malıdır, düşüncesi ile kitabımızın tamamını veya bir bölümünü isim ve kaynak belirtmek şartıyla çoğaltabilir veya kullanabilirsiniz. Tekin Açıkel 2 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ 2009 İçindekiler I. BÖLÜM ................................................................................................................................................ 5 Birinci Ders ............................................................................................................................................ 6 İkinci Ders ............................................................................................................................................. 7 Üçüncü Ders .......................................................................................................................................... 9 Dördüncü Ders ....................................................................................................................................... 9 Beşinci Ders ......................................................................................................................................... 10 Altıncı Ders.......................................................................................................................................... 11 Yedinci Ders ......................................................................................................................................... 12 Sekizinci Ders....................................................................................................................................... 13 Dokuzuncu Ders ................................................................................................................................... 14 Onuncu Ders ........................................................................................................................................ 16 On Birinci Ders..................................................................................................................................... 16 II. BÖLÜM............................................................................................................................................. 17 On İkinci Ders ...................................................................................................................................... 18 On Üçüncü Ders ................................................................................................................................... 18 On Dördüncü Ders ................................................................................................................................ 19 On Beşinci Ders .................................................................................................................................... 19 On Altıncı Ders .................................................................................................................................... 20 On Yedinci Ders .................................................................................................................................... 20 On Sekizinci Ders ................................................................................................................................. 21 On Dokuzuncu Ders .............................................................................................................................. 22 Yirminci Ders ....................................................................................................................................... 22 Yirmi Birinci Ders ................................................................................................................................. 23 Yirmi İkinci Ders .................................................................................................................................. 23 Yirmi Üçüncü Ders ............................................................................................................................... 24 Yirmi Dördüncü Ders ............................................................................................................................ 24 III. BÖLÜM ........................................................................................................................................... 26 Yirmi Beşinci Ders................................................................................................................................. 27 Yirmi Altıncı Ders ................................................................................................................................. 28 Yirmi Yedinci Ders ................................................................................................................................ 29 Yirmi Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 30 3 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ 2009 Yirmi Dokuzuncu Ders .......................................................................................................................... 31 Otuzuncu Ders ..................................................................................................................................... 32 Otuz Birinci Ders.................................................................................................................................. 33 Otuz İkinci Ders ................................................................................................................................... 34 Otuz Üçüncü Ders ................................................................................................................................ 35 Otuz Dördüncü Ders ............................................................................................................................. 36 Otuz Beşinci Ders ................................................................................................................................. 37 Otuz Altıncı Ders ................................................................................................................................. 42 Otuz Yedinci Ders ................................................................................................................................. 44 Otuz Sekizinci Ders .............................................................................................................................. 45 Otuz Dokuzuncu Ders........................................................................................................................... 46 Kırkıncı Ders ........................................................................................................................................ 46 Kırk Birinci Ders .................................................................................................................................. 47 Kırk İkinci Ders.................................................................................................................................... 47 Kırk Üçüncü Ders ................................................................................................................................. 48 IV. BÖLÜM............................................................................................................................................ 49 Kırk Dördüncü Ders .............................................................................................................................. 50 Kırk Beşinci Ders .................................................................................................................................. 51 Kırk Altıncı Ders .................................................................................................................................. 52 Kırk Yedinci Ders ................................................................................................................................. 52 Kırk Sekizinci Ders ............................................................................................................................... 54 4 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ I. BÖLÜM OSMANLI ALFABESİ Osmanlıca 28 harflik Arap alfabesini temel alan bir dildir. Arapçadan farklı olarak Türkçe sesleri karşılamak için Farsçadan (pe) پ, (je) ژve (çe) چharflerini almıştır. Gelin şimdi bu harfleri sırasıyla inceleyelim. SE TE PE BE ELİF ث ت پ ب اء DAL HI HA ÇE CİM د خ ح چ ج SİN JE ZE RA ZEL س ژ ز ر ذ ZI TI DAD SAD ŞIN ظ ط ض ص ش ARABİ KEF KAF FE GAYN AYN ك ق ف غ ع MİM LAM TÜRKİ KEF YAYİ KEF FARSİ KEF م ل ڭ گ ک YE LAM ELİF HE VAV NUN ى ال ى و ن ESRE ÜSTÜN UN - ÜN IN - İN AN - EN MED CEZM ŞEDDE ÖTRE ِ َ ،~ ٌ ْ ٍ ّ ً ُ 5 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Birinci Ders ا ELİF ا ء ا ﺄ ا آ Arap alfabesinin de ilk harfi olan elif harfi, Osmanlıcada esas olarak (a) ve (e) seslerini karşılar. Kelime sonlarında (a) sesini (He) هharfi karşılar. Elif harfi Kelime ortasında bazen yazılmaz ise yanlış olmaz. Türkçe kökenli kelimelerin başında (a) sesini karşılarken şeklini alır. Farsça آ ve Arapça kelimelerde ise bu uzun (â) olarak okunur. آی آكضام ظلال آرابو آرسالن آو آت آری آش آبدال آدم آمر Ay Akşam Sakal Araba Arslan Av At Arı Aş Abdal Âdem Amir آخر آتش آرزو Ahir Ateş Arzu آیيا آواز آسامن Ayna Avaz Asuman 6 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ او امک ك اٌیل املا اش ات اروم ارهن Ev Emek Elli Elma Eş Et Erkek Erken Arapça Farsça اساس اجي امری ادب امني ارسار ازبر اصم ابهل افگار ایواه اهدام Esas Ecel Emir Edeb Emin Esrar Ezber Eşek Ebleh Efkâr Eyvah Endam İkinci Ders VAV YE و ﯽ و ﯿ و ی و ی Osmanlıca alfabede bugün kullandığımız Latin kökenli Türk alfabesinde olduğu kadar sesli harf yoktur. Bu yüzden (vav) ve (ye) harflerini sessiz harflerin arasına koyularak sesli harf elde edilmiştir. Biz bunlara okutucu harfler diyoruz. Türkçe kelimelerin başında (elif) ve (vav) harfleri (o,ö,u,ü) seslerini karşılar. 7 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Türkçe kelimelerin ortasında (vav) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (o,u), ince ise (ö,ü) seslerini karşılar. Türkçe kelimelerin başında (elif) ve (ye) harfleri (ı,i) seslerini karşılar. Türkçe kelimelerin ortasında (ye) harfi, kendinden önceki harf kalın ise (ı), ince ise (i) seslerini karşılar. Bu özellikler Arapça ve Farsça kelimelerde geçerli değildir. Zira bu tür sözcükler kendi dillerinin kurallarıyla okunurlar. و اوجوز اوصاق اوتو اوت اورتو اوزون اوتوز اوتالق اودون اوگهل اوزوم اوکوز اوس تون اوﻍالن اوجاق اوفکو اوًﻎون اوراق Ucuz Uşak Ütü Ot - Öt Örtü Uzun Otuz Otlak Odun Öğle Üzüm Öküz Üstün Oğlan Ocak Öfke Olgun Orak ی ایلﯿق ایض ﯿق ایرماق ایعلﯿق ایزیج ایضچﯽ ایپ ایکﯽ اییلك ایگنو ایپیلك ایعرییق ایسو ایضمل ك ایض تو ایيجو ایعالق اچیون Ilık Işık Irmak Islık İzci İşçi İp İki İlik İğne İplik Isırık İse İşlemek İşte İnce Islak İçün 8 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Üçüncü Ders ﺐ پ BE PE ﺒ پ ب ﭘ ب پ Arap alfabesinin ikinci harfi olan (be) harfi, üç noktalı olursa (pe) پ sesine dönüşür. Osmanlıca (pe) sesini Fars (İran) alfabesinden almıştır. Bundan dolayı (pe) harfi içeren kelimelerin birçoğu Farsça kökenlidir. اباب ابش ابًﯿق ظابون جواب نتاب هبار بﯿاض ﭘﯿده ﭘاجنار ظاﭘان ﭘاموق كارﭘوز چوپ پرالهتو پرست Baba Baş Balık Sabun Cevab Kitab Bahar Beyaz Pide Pancar Sapan Pamuk Karpuz Çöp Pırlanta Perest Dördüncü Ders CİM ÇE ﺞ ﭻ ﺠ ﭽ ج چ ج چ Arap alfabesinin beşinci harfi olan (Cim) harfi, üç noktalı olursa (Çe) sesine dönüşür. (Çe) harfi tıpkı (pe) چ پharfi gibi Farsçadan Osmanlıcaya geçmiş bir harftir. 9 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ جاجيق حایج جامﻇ جاوزس هجان جوجو جوىردار جوصلون چامقاق چوجوق چوربو چيره اچیون چاریق چاووش چضمو Cacık Hacı Cami‟ Cansız Cihan Cüce Cevherdar Coşkun Çakmak Çocuk Çorba Çehre İçün (İçin) Çarık Çavuş Çeşme Beşinci Ders تﺔ ﻃ د TE TI DAL ت ﻁ د ت ﻂ د ت ط د تharfi ince, (tı) طharfi ise kalın ses değeri taşır. Bazı Türkçe kelimelerde (tı) طharfi kalın (dı) şeklinde okunur. Türkçe kelimelerde (dal) دharfi ince okunurken, Arapça ve Farsça Türkçe sesli uyumuna göre (te) kelimelerde kendi dil kaidelerine göre ince veya kalın okunabilir. تورك تپو اترخی اترهل-اترال تدبری تفسری Türk Tepe Tarih Tarla Tedbir Tefsir ﻂامقق ﻂاكمی ﻂاصلني آانﻂویل ﻂلوز ﻂاغ Takmak Takım Taşkın Anadolu Dokuz Dağ آﻂو ﻂوﻌری ﻂوًو ﻂاایق ﻂوﻌرامق ﻂوماتس Ada Doğru Dolu Dayak Doğramak Domates 10 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ ده ده دره درس خاهو دس تو داخي دادی Dede Dere Dershane دكيلو دگرزس دیضزس Deste Dâhil Dadı Dakika Değersiz Dişsiz Altıncı Ders ﺚ س ط SE SİN SAD ﺜ س ع Peltek (Se) de denile (Se) ﺛ س ظ ث س ص ثharfi sadece Arapça kökenli kelimelerde kullanılır. Türkçe kelimelerde asla kullanılmaz. Türkçe kelimelerde (Sin) سharfi ince okunurken (Sad) صharfi kalın okunur. Arapça ve Farsça kelimelerde ise dilin kurallarına göre ince veya kalın okunabilir. اثهﯿو ﺛﺒات ًﺛيا ﺛواب اثر ﻈامثهلﯿجو Saniye Sebat Sena س سکز رست سفر سالح ساﻈت ساختو رسچو کس تاهو Sekiz Sert Sefer Silah Saat Sahte Serçe Kestane نرثت نﺜری مثال Sevab Eser Osmanlıca ص ظومیاق ظاﻍالم ظامچو ظاتﯿﺠﯽ ظاحﺐ ظالتو ظﯿمتو ظابون Kesret Kesir Misal Soymak Sağlam Saçma Satıcı Sahib Salata Sıtma Sabun 11 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yedinci Ders ﺢ ﺦ ه-و HA HI HE Noktalı (Hı) ﺤ ﺨ ي ح خ ى ح خ ه خharfi tıpkı (Se) ثharfi gibi Türkçe kelimelerde kullanılmaz. Arapça ve Farsça kelimelerde kullanılan bu harf (Ha) gibi okunur. Türkçe kelimelerde (Ha) حharfi kalın olarak okunur. Arapça ve Farsça kelimelerde ise o dilin kurallarına göre okunur. Türkçe kelimelerde (He) هharfi ince olarak okunur. Ayrıca (He) harfi özellikle kelime sonlarında (e) ve bazen de (a) sesini karşılar. Biz buna okutucu (He) diyoruz. ه Okutucu (He) kendisinden sonra gelen harfle birleşmez. خادم خاﻂرالمق خاًط خربیج خرابو خعوص Hadim Hatırlamak Halis خالفت خویزس خيال Haberci Harabe Husus ح رمحت حایج حارض حرصت حليلت حيهل حملوق آرابو اترهل ظریه Araba Tarla Sıra Hilafet Huysuz Hayal ه ىپ جهوم صيادت ىﯿﭻ ىﯿلک اىاهت چيره Rahmet Hacı Hazır Hazret Hakikat Hile Mahlûk ایض تو ایگنو آش خاهو İşte İğne Aşhane Hep Hücum Şahadet Hiç Heykel İhanet Çehre آمتاجو ابﻍالمو پرده Atmaca Bağlama Perde 12 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Sekizinci Ders ﺬ غ ﻆ ز ﮋ ZEL DAD ZI ZE JE ﺬ ﻀ ﻄ ز ﮋ Arapça kelimelerde kullanılan (Zel) ذ ﺿ ﻅ ز ژ ذ ض ﻅ ز ژ ذ, (Dad) ضve (Zı) ﻅharfleri Türkçe kökenli kelimelerde kullanılmazlar. (Zel) ذharfine peltek (Ze) de denir. Fakat Osmanlıcada okunurken normal (Ze) زolarak okunur. (Je) ژharfi (Ze) زharfinin üç noktalı halidir ve bize bu harf Fars alfabesinden geçmiştir. Türkçe kelimelerde kullanılmayan bu harf ya Fars kökenli kelimelerde veya dilimize Batı dillerinden geçmiş kelimelerde kullanılır. (Dad ) ضve (Zı) ﻅharfleri Arapçada kullanıldığı gibi Farsçada da kullanılmıştır. Fakat Farslar (Dad) harfini mahreçten dolayı (Zad) olarak isimlendirmişler ve kalın ((Za) olarak seslendirmişlerdir. Bundan dolayı Osmanlıcada (Dad) harfiyle yazılmış kelimelerin bir kısmı (Da) sesiyle okunurken, bir kısmı da (Za) sesiyle okunmuştur. Türkçe kelimelerin yazımında ze sesini sadece (Ze) كزی یوز دوز ژوری ژوًﯿده ژاهدارما كازی ایزی کوزی Kız Yüz Düz Jüri Jülide Jandarma Kazı Yazı Gözü ژاهل ژیلت پﮋمرده زharfi karşılar. زورالمق زوگورت زایده Jale Jilet Pejmürde Zorlamak Züğürt Ziyade زاده زمحت زیک اژدرىا مﮋده ىﮋاد Zade Zahmet Zeki Ejderha Müjde Nejad 13 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ ذات ذاکر ذمني مﺬىﺐ ذوق ﻉﺬاب ﻅامل ﻅرافت ﻅفر ﻅيور مﻆلوم ﻅاىر Zat Zakir Zemin Mezheb Zevk Azab رمﻀان ﺿابﻃو رضبو كایض فﻀﯿلت ﻈرض Zalim Zarafet Zafer Zuhur Mazlum Zahir Ramazan Zabıta Darbe Kadı Fazilet Arz Dokuzuncu Ders ق ﻋ م ﮓ ﯔ KAF GAYN ARABÎ KEF FARSİ KEF YAYİ KEF TÜRKÎ KEF ل ﻎ ى گ گ ﯖ ك ﻌ ن گ - Osmanlı Türkçesinde kalın (ka) sesini (kaf) ق غ ك ک گ ڭ قharfi verirken ince (ke) sesini (kef) ك harfi vermektedir. ق كزی كاابق كاص ﯿق كارﻍو آكني كار Kız Kabak Kaşık Karga Akın Kar ك كازی كول كرییق چاكيي كوركاق كیش Kazı Kol – Kul Kırık Çakıl Korkak Kış نتاب هسىني الكم ایﯿكل لكو بم کوییل Kitab Keskin Kelam İyilik Kelebek Köylü اکني چکيي زیک کرم تورك چو کﯿلمی Ekin Çekil Zeki Krem Türkçe Kilim كل كيفم كل 14 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Osmanlı Türkçesinde kalın (ga - ğa) seslerini (gayn) (Farsi Kef) گ ,( ğe) sesini (Yayi Kef) غharfi verirken ince (ge ) sesini harfi vermektedir. (Yayi Kef) aslında ayrı bir harf olmayıp (Kef) harfinin kullanıldığı bazı Türkçe kelimelerin telaffuzunda kullanılır. گ Çoğu zaman ve harflerindeki çizgiler kullanılmaz. Bu kelimenin yanlış yazıldığını göstermez. غ ﻂاغ ظاﻍالم ظوﻍان ابﻍهل چيﻎلق ایﻍیل Dağ Sağlam Soğan Bağla Çığlık Yağlı ک ﻌرب ﻍاراژ یورﻍان ﻌروش ﻍازی ﻍریت Garb Garaj Yorgan Guruş Gazi Gayret اکری دکر اکر ایکنو دومکو دکیضمو Eğri Değil Eğer İğne Düğme Değişme (Kafi Nuni), (Nazal Ne), (Sağır Kaf) da denilen (Türki Kef) کوای کﯿت کياه کووش کوًکو کرداب Güya Git Eğer Güneş Gölge Girdab ( ڭNun) harfi gibi okunursa da asıl söylenişi genizdendir. Türkçe kelimelerde kullanılan bu harf kelimelerin başında bulunmaz. Daha çok tamlamalarda, mülkiyet bildiren eklerde ve bazı kelimelerin yazımında kullanılır. Kullanıldığı kelimelerde (Türkî Kef)in noktaları çoğu kez gösterilmeyebilir. آکدیرمق اولكﯽ س يم ایلكیش سوزك دنزی Andırmak Ünlü Senin Yanlış Sözün Deniz چکو اتکری ظوك كارالكق لكدك ایزیىز Çene Tanrı Son Karanlık Geldin Yazınız بکزر باک آالك اوك اووجو اواکرمق Benzer Bana Anla Ün Önce Onarmak اواک آاک یکﯽ ظوهره اك كوكل Ona Ana(Ona) Yeni Sonra En Kolun (Kef) Harfinin (Vav) gibi okunduğu birkaç istisna kelime de vardır. Buna (Vavi Kef) de denir. کوکرجني کوکده Güvercin Gövde دومکم هوهرتو Dövmek Güverte ادب يا هو سومکم اونز Sövmek Üvez 15 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Onuncu Ders ﻇ AYIN (Ayın) ﻊ ﻈ ع عharfi Arapçaya mahsus bir harftir. Türkçe kökenli kelimelerde asla kullanılmaz. Arapça kelimelerde (a,ı,i,o,ö,u,ü) seslerinin hepsini karşılar. Kelimelerin sonunda yer alırsa cezimli okunur ve kesme işareti ile ifade edilir. ﻉاصق ﻈراق ﻈﺒادت ﻈامثن Âşık Irak İbadet Osman ﻈسکر ﻈرق ﻉالج معر ﻉابد ﻈرض ﻉربت ﻉلام Asker Irak İlac Ömer Abid Irz - Arz İbret Ulema ﻉامل ﻈﯿال ﻈرفان ﻈيوان Âlim Iyal İrfan Unvan On Birinci Ders ش ﻒ ﻢ ن ŞIN FE MİM NUN سسبت مشس ﯿو صویهل صير Şerbet Şemsiye Şöyle Şehir فاحت فرچو فلﻁ فلری ض ف م ي Fatih Fırça Fakat Fakir ص ف م ه ممکون مملکت مامور ميلﯿون Mümkün Memleket Memur Milyon ش ف م ن هو انزیل ىزاکت هﯿﭽون Ne Nazlı Nezaket Niçün - Niçin شفعات یا رسول اهلل 16 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ II. BÖLÜM OSMANLI TÜRKÇESİ Osmanlı Türkçesi kendi arasında kronolojik olarak üç sınıfa ayrılmıştır. Bu dönemlerde gerek konuşma ve gerekse yazı dili açısında değişiklikler olmuştur. Birinci dönem Eski Osmanlıca dediğimiz 11. – 15. yy. Türkçesidir. İkinci dönem Klasik Osmanlıca 16. – 19. y.y. arasında görülür. Son olarak Yeni Osmanlıca dönemi ise 20. y.y. Osmanlıcasıdır. Bu kadar uzun bir geçmişe sahip Osmanlı yazı dili elbette bir takım değişimlere ve kalıcı kalıplara sahip olmuştur. Kitabımızın bu bölümünde Osmanlı Türkçesinin son dönemdeki gramer yapısını inceleyeceğiz. Ayrıca Rik‟a dediğimiz el yazısını öğrenerek, elimizdeki matbu metinlerle kendimizi sınırlamayacağız. Rik‟a el yazısının yazımda sağladığı birçok kolaylıklar vardır. Bu yazı türü daha düz ve daha keskindir ayrıca noktalar birleşik yazılır. Bu avantajlar yazan kişiye büyük kolaylık sağlar. ث ت پ ب ا Cim ث د Se ت خ Pe پ ح Be ب چ Elif ا ج Dal د س Hı خ ژ Ha ح ز Çe چ ر Cim ج ذ Sin س ظ Je ژ ط Je ز ض Ra ر ص Zel ذ ش Zı ظ ل Tı ط ك Dad ض ق Sad ص غ Şın ش ع Lam ل ی Kef ك ه Kaf ق و Ye ی He ه Vav و Gayn Nun غ ن ن Ayın Mim ع م م 17 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ On İkinci Ders Çoğul Ekleri پرَ رل شاعترل درَ رل شوزرل کملُ رل Pireler آوجیرل Saatler Dereler Sözler Kelimeler كاپورل صوفرَ رل كویوىرل کتابرل Avcılar Kapılar Sofralar Koyunlar Kitaplar َطیهدیرلد َچوجوكرل کیجُ رلی َددَ رل طوىرلی Şimdilerde Çocuklara Geceleri Dedelere Şunları On Üçüncü Ders İsmin Halleri کتابدڭ َکتابد ُکتاب کتابی کتاب Kitaptan Kitapta Kitaba Kitabı Kitap درَ دڭ َدرَ د ُدرَ ی درَ یی َدر Dereden Derede Dereye Dereyi Dere شوكاكدڭ َشوكاكد ُشوكاغ شوكاغی شوكاق Sokaktan Sokakta Sokağa Sokağı Sokak كاایدڭ َكااید ُكاایی كااییی كاای Kayadan Kayada Kayaya Kayayı Kaya Okutucu (He) هharfinden sonra gelen ekler birleşik olarak yazılmazlar. ٌبٌ ده گچر یا ى 18 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ On Dördüncü Ders İsim Tamlamaları ve Mülkiyet Ekleri اوىڭ كاملی شوڭ كاملڭ منب كاملم Onun Kalemi Senin Kalemin Benim Kalemim زسڭ كاملزن بزم كاملهز Onların Kalemi Sizin Kaleminiz Bizim Kalemimiz ددَ ىڭ محمدڭ علی ىڭ Dedenin Muhammed’in Ali’nin چاىطُ ىڭ ىٌُ ىڭ اوكولڭی Çantanın Çantanın ېېیولیڭی طوزڭ Okulunu Yolunu Tuzun اوىرلڭ كاملی آركداطڭ Arkadaşın On Beşinci Ders Sıfat Kelimeleri طوىرل بوىرل او طو بو Şunlar Bunlar O Şu Bu كاجنچی كاچ کیهی ره اوىرل Kaçıncı Kaç Kimi Her Onlar بعض ِاىگی انصل بر كاچ ِچ Ba’zı Hangi Nasıl Birkaç Hiç هچ اولور می كه 19 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ On Altıncı Ders Zamir Kelimeler ve(Ne) ile Başlayan Zarflar زس بز شاڭ شو نب Siz Biz Sana Sen Ben ُى خاىغی ِاىگیصی کمی اوىرل Ne Hangi Hangi Kim Onlar ىُ در ىُ دن ُىُ ایص ىیچون ىُ یی Nedir Neden Neyse Niçin Neyi هنایت ىُ جی ُىُ ڭ ىلدر ىُ درلو Nihayet Neci Neyine Ne Kadar Ne Türlü On Yedinci Ders Ki Bağlacı ve Ki Eki Ki bağlacı okutucu (he) ile gösterilirken aitlik eki olan ki eki (ye)okutucuyla gösterilir. ُايصان ک ُچوىک ُیوق ک ُات ک ُدَ دی ک İnsan ki Çünki Yok ki Ta ki ُصوص ک ُدیک ُامتحال ک ُنادام ک Dedi ki Sus ki De ki İhtimal ki Madem ki Belki شٍڭکی بٌهکی Seninki Benimki دوىکی اركُ دَ کی Dünkü Arkadaki اوىڭکی Onunki ُبلک یا حضرت موالنه 20 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ On Sekizinci Ders Fiil Çekimleri لكري کلُ جم کلیور کملض کلدی کملم Gelir Gelecek Geliyor Gelmiş Geldi Gelmek كالري كالُ جق كالیور كاملض كالدی كاملق Kalır Kalacak Kalıyor Kalmış Kaldı Kalmak آرار آر ایُ جق اریور آر انض آرادی آر انق Arar Arayacak Arıyor Aramış Aradı Aramak ویرنز ویرنُ یُ جم ویرنیور ویرنُ نض ویرنُ دی ویرنُ نم Vermez Vermeyecek Vermiyor Vermemiş Vermedi Vermemek ابطالنُ ز ابطال نُ یُ جق ابطالنیور ابطالنُ نض ابطالنُ دی ابطالنُ نق Başlamaz Başlamayacak Başlamıyor Başlamamış Başlamadı Başlamamak Olumsuz emir kipleri şöyledir. ُکورن ُچزین ُکرين ُشیمل ُویرن Görme Çizme Girme Silme كاچام صورنا ایزنا ُآر ان Verme Kaçma Sorma Yazma Arama Bakma ابمقا Bağ - Fiiller şöyledir. َلكدیگیٌد لكرينو ُلكريش کلُ رك کلیب Geldiğinde Gelirken Gelirse Gelerek Gelip َکوردوگیٌد نورورنو ُنورورش نورَ رك کوروب Gördüğünde Görürken Görürse Görerek Görüp َكالدیغیٌد كالريکو ُكالريش كالُ رق كالیب Kaldığında Kalırken Kalırsa Kalarak Kalıp 21 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ İstek kipleri şöyledir. كالصنی ُكالص آلصنی ُآلص کورشون ُکورش Kalsın Kalsa Alsın Alsa Görsün Görse صورشون ُصورش Sorsan Sorsa نورنُ یُ شڭ صورنا یُ شڭ Sormayasın کورنُ شو کورَ شڭ Görmeyesin Göresin Görmesen On Dokuzuncu Ders Mi Soru Ekinin Yazımı نب نی شوَ جکملرنی نصافرنی كاملض نی لكدی نی کلري نیصو یومقی دملگی مشدی نی بویلُ نی Yirminci Ders De eki ve De Bağlacı بٌدَ بر آت وار یوزدَ طوكوز کوىدَ ایکی کرَ یر Bende bir at var Yüzde dokuz Günde iki kere yer کید دَ کور بر کرَ دَ زس کیدڭ بردَ اویلُ دمیظم Git de gör Bir kere de siz gidin Bir de öyle demiş فانع یم فانع اوالنی ایسته مم 22 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Birinci Ders Bazı Eklerin Yazılışı شوچتی کتاجبی چیچُ کچی آوجی طوزجی Sütçü Kitapçı Çiçekçi Avcı Tuzcu بیلگیزس كاملزس شوچزس طکرزس طوززس Bilgisiz Kalemsiz Suçsuz Şekersiz Tuzsuz اوغالجنق اوفاجق نیٍیجم نوچوجم برجم Oğlancık Ufacık Minicik Küçücük Biricik ُبٌج ُكصُ ج ُایطچ ُكاابج ُتورکچ Bence Kısaca Yaşça Kabaca Türkçe Yirmi İkinci Ders Bazı Kelimelerin Yazılışı ُاط ُكلع َاپدطا درزی ُابچغ Ada Kale Padişah Terzi Bahçe متیام یگرنی ویرنم Etmek Yirmi ُجیگ ایل Gece El ا چيون آان ایرنم امتم Vermek İçin Ona Ermek Etmek Demek دكمي بر بربر بر بربرَ برَ بربر لگ برابر بر .بربر دکاىی آچامل دمیض 23 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Üçüncü Ders Sayılar ١ ١ ٢ ٢ ٦ ٦ آلتی اون ٦٠ ٣ ٧ ٧ یدی ١٠ ٢٠ ٨ ٢٠ اوتوز ٦٠ آلتهض ٧٠ تیهض ٣٠ صفر ٤٠ ٤٠ ٩٠ ٩٠ اللی ١٠٠ ١٠٠ یوز نیلیار اوجنچی اوىٌجی اوچر برر ٥٠ ٥٠ طوكصان نیلیون برجنی ٠ كريق شکصان بیڭ ٠ طلوز ٨٠ ٨٠ بض ٩ ٩ شکز ٣٠ ٥ دورت ٨ یگرنی ٧٠ ٤ اوچ ایيك بر ١٠ ٣ ٤ ٥ اوًر Yirmi Dördüncü Ders Günler- Aylar - Mevsimler بر ِفتُ یدی گوىدر چارطٍبُ 24 پرطٍبُ مجعُ اپزارایرتصی صالی مجعُ ایرتصی اپزار 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ بر ییل اون ایکی آ یدر اوجاق طباط آ غصتوس ىیصان نایس خزیران متوز ایولل اکمی كامس نومسرل ایكل هبار ایز صوڭ هبار نارت آر اقل كیض عامثىولجُ ىڭ اصالخی ادیبرل بیٌٍدَ ار اقل ار اقل عامثىلی کتابتٌدن حبث اولٌوبدَ ره خالدَ شادَ لگی کلفتُ ترجیح ایدن بریصی <جامن ایزیرل بو كادر نغقل ایزیلُ جغٌُ براز آچیق ایزلصُ دَ ره اوكواین اکالیُ بیلصُ یعٌی ایزیالن طیرلَ او كدر عربی و فارشی لغترل كاتملصُ دَ رهکصڭ ا الڭیُ بیلُ جگی کبی طویلُ كباجُ بر عامثىلیجُ ایزلصُ> دیدیگی زنان بو ذاتُ ایدنلی نلابلُ <كباجُ ایزملق ىصل ممکو اولور؟ عربی و فارشی ىصل ترك ایدیولر؟ عامثىلی لصاىٌدن ً عربی ایلُ فارشی یی چیلارر ایصُ ك لصاىی متانا ترك متیاض اولورز> شوزرلىدن عبارت اولدیغی کورملکدَ در. 25 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ III. BÖLÜM ARAPÇA KELİMELERİN OKUNUŞU Osmanlı Türkçesinde özellikle Klasik dönemde Arapça isimlere, sıfatlara ve tamlamalara çok sık yer verilmiştir. Hatta bazı beratların dua kısmında çekimli fiiller dahi kullanılmıştır. Arapça kelimeler, mastar olarak üç harflik kök kelimelerden oluşur. Yeni üretilen bütün kelimeler, başlangıçtaki bu üç harflik kök kelimelere dayanır. Böylece kelimenin kökenini bildiğimizde yeni üretilen kelimeleri okumak ve anlamak kolaylaşır. Buradaki amacımız sizlere Arapçayı öğretmek değil, sadece Osmanlıca kelimeleri daha iyi kavramanızı sağlamaktır. Kitabımızın bu bölümüne kadar Matbu ve Rik‟a yazı çeşitlerini gördük ve öğrendik. Bu bölümde Osmanlı‟nın özellikle Klasik Döneminde, Mühimme Defterlerinde ve Berat gibi resmi yazılarda kullandığı ve tamamen Müslüman Türklerin oluşturduğu Divani Yazı çeşidini, örnekleriyle birlikte göreceğiz. Bu yazının Celi Divani ve Divani kırması gibi çeşitleri vardır Şimdi gelin Divani yazıyı Rik‟a ile karşılaştırarak hep beraber yakından inceleyelim. ذ د خ ح چ ج ث ت پ ب ا ش ز خ ح ذ ج ث ت ج ب ا غ ع ظ ط ض ص ش س ژ ز ر ك ؿ ػ ط ؼ ظ ش س غ ظ ض ی ال ه و ن م ل گ ك ق ف ی ال ُ ٍ ى م ل ي ن ق ف ١٠ ٩ ٨ ٧ ٦ ٥ ٤ ٣ ٢ ١ ٠ 26 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Beşinci Ders İsm-i Fâil Arapçada bütün kelimeleri ve fiilleri Yapan Kişi ( فﻊيyapmak) mastarıyla göstereceğiz. فافِل >= فقل فافل فقل فافل فقل فافل فقل فاهل فول ؽالن ؽلن واتة وتة Âmil ضاوط Zalim ضىط فالن Şakir ذالك ذلك ضاّس فثس خاّل ضْس لاتل Habir خْل آهط اهط فاضف فطف Arif لتل Katil İsm-i Fâil‟in üç şekilde cem‟i علة Âmir Cahil ذثط عالة Talib Şahid Abid ذاتط فلن Âlim Halık فاتس Katib ًاؽط ًؾط Nazır (مجﻇÇoğulu) olur. Bunlardan biri veya bir kaçı meşhur olabilir. خُْال اهطا ضْسا فلوا ِخْل ِعلث ِفول ِؽلو خُّْال وتاب لتال ضىاض 27 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Altıncı Ders İsm-i Mef’ûl Yapılan هفقَل >= فقل هفقَل فقل هفقَل فقل هفقَل فقل هقوَل فول هؾلَم ؽلن هىتَب وتة Mamul هرلَق Mazlum ذلك Mahluk همتَل Memnu‟ فلن هغلَب Malum لتل Maktul هوٌَؿ هقلَم Mektub هدَْل Matlub خْل هاهَض Mechul هٌـ هلقَى اهط Memur لقي هقطٍف Melun İsm-i Mef‟ûl‟ün iki şekilde cem‟i علة فطف Maruf ( مجﻇÇoğulu) olur. Bunlardan biri veya ikisi meşhur olabilir. هىتَتات هدَْالت هقلَهات هقوَالت هىاتیة هغالیة هقاضیف هؾالین ُفطك ایوص ّط ًِ ٍاض فالوس فلن تط لیل ٍ لال ایوص آًداق 28 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Yedinci Ders İf’âl Bâbı Geçişli Fiil اِفقال >= فقل اِفقال فقل اِفقال فقل اِفقال فقل اوطام وطم افالم فلن ازذال زذل İkram اضضاز İ‟lam ضضس اتغال İrşad اسٌاز İdhal تغل İbtal سٌس الطاض İsnad اذطاج ذطج İhrac لطض İkrar افغاض فغط İftar Bütün üç harfli kökleri, İf‟al babına sokamayacağımız gibi; Bütün bablarda, kelimelerin Fa‟il ve mef‟ulleri olmayabilir veya Osmanlı Türkçesinde kullanılmayabilir. اِفقاالت >= هُفقَل خوـ >= هُفقِل هفقَل >= فافل هرثط هفطط هسلن هسطف هرثط هٌىط muhbir müfrit müslim müsrif muhbir münkir هىطم هطاز هٌىط هثثت mükrem murad münker müsbet ازذاالت اذثاضات ihbarat idhalat اٍت اٍ هٌقن ِ حمیمی تعزى اٍ لیتساض ًقوتلطُ هاللطُ تسل ایستس یگی .فیأت ایسِ اٍذ ضیسض تطی شوط تطی ضىط تطی فىطض 29 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Sekizinci Ders Tef’îl Bâbı Geçişli Fiil تفقیل >= فقل تفقیل فقل تفقیل فقل تفقیل فقل تَحیس ٍحس تىصیة وصب ًقلین فلن Tevhid تقطیف Tekzib فطف Ta‟rif تمسین تسضیس Ta‟lim زضس Tedris لسن Taksim تثطیه تطىیل ضىل Teşkil تطن Tebrik تسلین سلن Teslim فافل => هُفقِِّل هفقَل => هُفقَّل خوـ => تفقیالت هرطب هَحس هفسط Muharrib Muvahhid Müferris Mutasavvıf Müderris Mu‟allim ههض ض ِهطف همسم هطوة همسض هسلن Mükerrer Müreffeh Mukadder Mürekkeb Mukarrer Müsellem تطىیالت Teşkilat هسضس هتػَف هقلن تسضیسات تىلیفات ترطیثات تمػیطات تقلیات Ta‟limat Taksirat Tahribat Teklifat Tedrisat .آحطت گثی زًیا سقازتی زذی فثازتسُ ٍ اللِْ فسىط اٍلومسى گچط 30 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Yirmi Dokuzuncu Ders Mufâ’ale Bâbı İşdeşlik Fiili ِهُفافل >= فقل ِهفافل فقل ِهفافل فقل ِهفافل فقل ِهحاوو حىن ِهماٍل لَل ِهحاضت حطب Muhakeme ِهحافؾ Mukavele حفؼ Muhafaza هطاخقة ِهساتم Muharebe سثك Müsabaka ضخـ Müraca‟at هٌاسثة ُهصاوط شوط Müzakere ًسة Münasebet هرالفة ذلف Muhalefet Bu Bâbda ism-i meful çok az gelir. فافل => هُفافِل هفقَل => هُفافَل خوـ => هُفافالت هالین هْاخط هٌاسة هحافؼ هراتط هطاّس Mülayim Muhacir Münasib Muhafız Muhabir Müşahid هطاّس هحاتطات هماٍالت هقاًٍات همایسات Mukayesat Muavenat Mukavelat Muhaberat Müşahed هحاعة Muhatab فثازته ؽاّطی تط آغیطلغی ٍاضزض فمظ هقٌاسٌسُ اٍیلِ تط ضاحتله .ٍ حفیفله ٍاضزض وِ تقطیف ایسلوع 31 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuzuncu Ders İnfi’âl Bâbı فقل فقل اًِفقِال للة اًمالب اًِفقِال => فقل اًِفقِال فقل اًِفقِال وطف اًىطاف فلك اًفالق İnkılab لسن اًمسام Dönüşlülük Fiili İnkişaf وسف اًىساف İnkısam İnfilak فْن İnkisaf اًفْام İnfiham Bu Bâbın ism-i meful ve cem‟i yoktur. فافل => هٌُفِقل هٌىسط هٌحػط هٌدوس هٌحسض هٌحلِّ هٌرسف Münkiser Münhısar Müncimed Münhirar Münhill Münhısaf تط فمطُ ًػطالسیي ذَاخِ تط گَى هطوثٌی ضایـ ایتوص ّن آضاض ّن ضىط ایسض ایوص .سثة تطىطی غَضهطلط .اٍظضًسُ تَلٌوسیغوِ ضىط ایسییَضم .اگط تَلًَایسم تي زُ تطاتط غایة اٍلَضزم زیوص. 32 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz Birinci Ders İfti’âl Bâbı Dönüşlülük Fiili اِفتقِال >= فقل اِفتقِال فقل اِفتقِال فقل اِفتقِال فقل اضتطان ضطن اًتؾام ًؾن افتراض فرط İştirak احتطام İntizam حطن İhtişam اضتداؿ اختْاز İftihar خْس İctihad ضخـ İrtica’ افتطاؼ اختواؿ خوـ İctima‟ فطؼ İ‟tiraz احتوال حول İhtimal Bu babın düzensiz kalıptaki fiillerinden bazıları şunlardır. افتطا فطی İftira اظزٍاج اتفاق ٍفك İttifak ظٍج İzdivac ازفا اتحاز ٍحس İttihad اضسضاب زفَی İddia‟ ضطب Izdrab فافل => هُفتقِل هفقَل => هُفتقَل هٌتمل هدتوـ هطتعق هطتْي هتفه هدتْس Müntakil Müctemi‟ Mürtazik Mürtehin Müttefik Müctehid هطتطن هحتول هحتطم هحطن هطتطن هٌتؾن Müştrek Muhtemel Muhterem Muhteşem Müşterek Muntazam 33 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz İkinci Ders Tefe’ül Bâbı Dönüşlülük Fiili تفقُّل >= فقل تفقُّل فقل تفقُّل فقل تفقُّل فقل تحول حول تدسن خسن تطىط ضىط Tahammül ًَلس Tecessüm ٍلس Tevellüd تستِّط ِتَخ Teşekkür ٍِخ Teveccüh ستط Tesettür تطزز تػطف غطف Tasarruf ّضز Tereddüd تثسن تسن Tebessüm فافل => هتفقِّل هفقَل => هتفقَّل هتقسز هتػَف هتَول هٌفىط هترػع هٌطىط Müteaddid Mutasavvıf Mütevekkil Mütefekkir Mutahassıs Müteşekkir هتطلة هتػَض هتَول هتَلس ِهتَخ هتػطف Mutarakkab Mutasavver Mütevekkil Mütevellid Müteveccih Mutasarrıf ذلك ایچٌسُ هقتثط تط ًسٌِ یَق زٍلت وثی اٍاهیِ زٍلت خْاًسُ تط ًفس غحت وثی 34 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz Üçüncü Ders Tefâ’ül Bâbı İşteşlik Fiili تفافُل >= فقل تفافُل فقل تفافُل فقل تفافُل فقل تسازف سسف تَاضـ ٍضـ تَاتط ٍتط Tesadüf Tevazu‟ Tevatür فافل => هتفافِل هفقَل => هتفافَل هتعایس هتساًس ِهتطات Mütezayed Mütesaned Müteşabih هتَاضـ هتوازؿ Mütemadi‟ Mütevazi‟ هتچاسط Mütecasir ٌبٌ ده گچر یا ى َّ تَ زُ گچط یا گ چ وب ده ر یا وه 35 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz Dördüncü Ders İstif’âl Bâbı Geçişli Fiili استفقال >= فقل استفقال فقل استفقال فقل استفقال فقل استمالل للل استوالن هله استرسام ذسم İstiklal استمثال İstimlak لثل İstikbal استغفاض İstihdam غفط İstiğfar استمطاض لطض İstikrar Bu babın fail ve mefullerinin yazılışı aynı olup cümle içerisindeki anlamına göre okunur. فافل => هستفقل هفقَل => هستفقل ِّهستالل ًستمین هستططن هستقدل هستحػل هستقفی Müstakill Müstakim Müsteşrik Müst‟fi Müstahsil Müst‟cil هستطاض ِّهستحك هستْدي هستسٌا هستمثل هستقدل Müsteşar Müstehakk Müstehcen Müstesna Müstakbel Müsta‟cel مسب اهلل ارلنمح ارلمیح 36 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz Beşinci Ders Arapça İsimlerin Çoğul Yapılması Arapça İsimler üç halde bulunur. Müfret(Tekil), tensiye(İkili çoğul) ve cem‟(Çoğul). Tesniye Arapçaya özgü bir çoğuldur. Arapçada isimlerde Cem‟ ise düzenli (cem‟i Salim) ve düzensiz (Cem‟i Mükesser) olmak üzere ikiye ayrılır. Arapçada isimler erkek (müzekker) ve dişi (müennes) olmak üzere ikiye ayrılır. Bu yüzden cem‟i salim de müzekker ve müennes olarak ikiye ayrılır. 1. Tesniye(İkili Çoğul) تط تحط عطف هولىت زلت تطیي تحطیي عطفیي هولىتیي زٍلتیي Berreyn Bahreyn Tarafeyn Memleketeyn Devleteyn 2. Cem’i Müzekkeri Salim (Düzenli Erkek Çoğul) فاضف غافل عالة هقلن هسلن فاضفیي غافلیي عالثیي هقلویي هسلویي Arifin Gafilin Talibin Muallimin Müslimin فاضفَى غافلَى عالثَى هقلوَى هسلوَى Arifun Gafilun Talibun Muallimun Müslimun 3. Cem’i Müennesi Salim (Düzenli Dişi Çoğul) ِفاضف ِغافل ِعالث ِهقلو ِهسلو فاضفات غافالت عالثات هقلوات هسلوات Arifat Gafilat Talibat Muallimat Müslimat 37 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Efâl Vezni Efâl Vezni افقال احثاب الطاى اًْاض اٍلاف اٍضاق Ahbab Akran Enhar Evkaf Evrak اسثاب اضظاق افىاض اهالن اضواى Esbab Erzak Efkar Emlak Erkan Ef’ilâ Vezni افقال اغفیا اضمیا الطاتا اًثیا اٍلیا Asfiya Eşkiya Akraba Enbiya Evliya Fu’ât Vezni فقات زاّی غاظی ٍالی لاضی فاغی زّات غعات ٍالت لضات فػات Duhat Guzat Vulat Kuzat Usat Fu’ûl Vezni فقَل لثَض حطٍف تیَت اهَض فلَم Kubur Huruf Buyut Umur Ulum ًمَل غیَف هلَن فتَح للَب Nukul Suyuf Müluk Futuh Kulub آییٌِ سی ایطسض وطیٌه الفٌِ تالیلوع 38 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Fi’âl Vezni فقال ضخل زاض فثس تلس خثل ضخال زیاض فثاز تالز خثال Rical Diyar İbad Bilad Cibal Ef’ile Vezni ِافقل سالح لثاس لساى هىاى ظهاى ِاسلح ِالثس ٌِالس ٌِاهى ٌِاظه Esliha Elbise Elsine Emkine Ezmina Fe’âil Vezni فقائل ٍِاسغ ُفمیس ِضسال ًِتید ٍِؽیف ٍسائظ فمائس ضسائل ًتائح ٍؽائف Vesait Akaid Resail Netaic Vezaif Feva’il Vezni فَافل ِعائف ِحازس خَّط ُلافس ساحل عَائف حَازس خَاّط لَافس سَاحل Tevaif Havadis Cevahir Kavaid Sevahil 39 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Feva’îl Vezni فَافیل زیَاى ذاتَى ذالاى تاضید لاًَى زٍاٍیي ذَاتیي ذَالیي تَاضید لَاًیي Devavin Havatin Havakin Tevarih Kavanin Fe’âlil Vezni فقالل ِتطخو فٌػط خَّط فسىط زفتط تطاخن فٌاغط خَاّط فساوط زفاتط Teracim Anasır Cevahir Asakir Defatir Fe’âlîl Vezni فقالیل ضیغاى لطتاى لٌسیل سلغاى خوَْض ضیاعیي لطاتیي لٌازیل سالعیي خواّیط Şeyatin Karabin Kanadil Selatin Cemahir Tefâ’îl Vezni تفافیل تمطیط تىلیف تطویة توثال تػَیط تماضیط تىالیف تطاویة تواثیل تَاغیط Tekarir Tekalif Terakib Temasil Tevasır 40 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Fu’al Vezni فقل ِتحف ُظهط زٍلت اهّت ِخول تحف ظهط زٍل اهن خول Tuhaf Zümer Düvel Ümem Cümel Fu’ul Vezni فقل ٌِسف عطیك ِغحیف وتاب ضسَل سفي عطق غحف وتة ضسل Sufun Turuk Suhuf Kütüb Rüsul Ef’ül Vezni افقل تحط لساى ضْط ًفس ًدن اتحط السل اضْط اًفس اًدن Ebhür Elsül Eşhür Enfüs Encüm Tu’ât Vezni فقات زاّی غاظی ٍالی لاؼ فاغی زّات غعات ٍالت لضات فػات Duhat Guzat Vülat Kuzat Usat 41 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz Altıncı Ders Arapça İsim Tamlamaları Arapça isimler belirli ve belirsiz olarak ikiye ayrılır. Kelimeyi belirli kılan ek ise ()ال (Harf-i Tarif) takısıdır. Bu İngilizcedeki (The), Almancadaki (Das), Fransızcadaki (La) takısı gibidir. Arapça harfler 14 Şemsi ve 14 Kameri olmak üzere toplam 28 harftir. İki kelimelik tamlamalarda Harfi Tarif ikinci kelimenin başında gelir ve birinci kelime ile birleşmez. Tamlamaların okunuşu ikinci kelimenin başındaki (Harfi Tariften sonra) ilk harfe göre okunur. Şemsi Tamlamalar Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelimenin ilk harfi (Harfi tarif okunmadan) şeddeli ve üstün okunur. Arapça Şemsi Harfler ت ث ز ش ض ظ س ش ظ ؼ ط ػ ل ى ًَضُ الطَّوس Nurüş’şems تاج التَاضید ُزاضالسقس Tacüt‟tevarih Darüs‟saade ذیط الٌاس لغـ الغطیك Hayrün‟nas Katut‟tarik فلَم السیي فثس اهلل Ulumud‟din Abdul‟lah هاض الصوط زاض التقلین Marüz‟zikr Darüt‟talim 42 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ 2009 Kameri Tamlamalar Birinci kelimenin son harfi ötre, ikinci kelime Harfi tarif ile birlikte şeddesiz okunur. Arapça Kameri Harfler ا ب ج ح خ ؿ ك ف ق ن م ٍ ُ ی ًَضُ الموط Nurül’kamer تیت الوال ضید االسالم Beytül‟mal Şeyhül‟islam زاض الفٌَى غعات الوسلویي Darül‟fünun Guzatül‟müslimin ُذاضق القاز ضتیـ االٍل Harkul‟ade Rebiül‟evvel سالف الثیاى زاض الثسایـ Salifül‟beyan Darül‟bedayi Birinci kelime zaman veya mekân zarflarından biri ise ilk kelime ötre değil üstün okunur. تیي الولل تیي الٌاس Beynel‟milel Beynen‟nas لثل التاضید تقس الیَم Kablet‟tarih Badel‟yevm تحت الثحط ُفَلالقاز Tahtel‟bahr Fevkel‟ade هي الثاب حسة المسض Minel‟bab Hasbel‟kader ﷺ 43 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Birinci kelime ( ) بharfi ise (Bi) şeklinde, ( ) فیeki ise (Fi) şeklinde okunur. ُتاالذط ِتالىلی Bil‟ahire Bil‟külliye تالصات تالقىس Biz‟zat Bil‟akis ِلی الحمیم فی القػل Fil‟hakika Fil‟asıl Üç kelimelik tamlamalarda ikinci kelimenin sonu mutlak esre ile okunur. فی ًفس االهط ذازم الحطهیي الططفیي Fi nefsil‟emir Hadimül‟harameynil‟şerefeyn الی آذط القوط فلی عطیك االًحػاض İl ahiril‟ömür Ala tarikil‟inhisar وتاب هػالح الوسلویي زیَاى لغات الته Kitabü mesalihil‟müslimin Divaül‟lugatit‟türk Otuz Yedinci Ders İsm-i Mekan Arapça fiilerin cereyan ettikleri yerleri bildiren kelimelere ism-i mekan denir. İsm-i mekan ikisi kıyasi ve ikisi semavi olmak üzere toplam dört vezindir. İsm-i mekan (Mefâ‟il) ( )مفاعلvezni ile çoğalırlar. Mef’al ve Mef’il Vezni هٌثـ هرطج هقثس هسىي هىتة Menba‟ Mahrec Ma‟bed Mesken Mekteb هطخـ هسدس هَضـ هٌعل هدلس Merci‟ Mescid Mevzi‟ Menzil Meclis 44 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Mef’ale ve Mef’ile Vezni هولىة ِهسضس ِهحىو ِهغثق Memleket Medrese Mahkeme Matba‟a هقطفة ِهْلى ُهسیط هٌعلة Ma‟rifet Mehlike Mesire Menzilet Mefâ’il Vezni هحاون هطاوع هدالس هىاتة Mehakim Merakiz Mecalis Mekatib هقاضف هطاتة هٌاظل هواله Ma’arif Meratib Menazil Memalik Otuz Sekizinci Ders İsm-i Alet Arapça kelimeler (Mif‟al)( )مفعل, (Mif‟âl)( )مفعالve (Mif‟ale) ( ) مفعلهvezinleri ile ism-i alet olurlar. İsm-i alet (Mefâ‟il) ( )مفاعلvezni ile çoğalırlar. هسوـ سوـ Misma’ هقطاج Mişrebe غفط Miğfer فطج Mi’rac ِهططت هغفط همیاس ِهطوق Mişme‟a لغـ Mıkta‟ لیس Mikyas ضطب همغـ هسَان ٍسه Misvak ضوـ ِهولح هلح Mimliha 45 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Otuz Dokuzuncu Ders İsm-i Mensub Arapça kelimelerde ism-i mensub bir ismin bir yere, bir kişiye, bir mesleğe aitliğini ifade eder. İsm-i mensub kelimenin sununa ( ) یeki getirilerek yapılır. فىطی هىی هلی فلوی فطتی هػطی Fikri Mekki Milli İlmi Arabi Mısri سواٍی زًیَی هقٌَی فلَی هسًی تَضسَی Semavi Dünyevi Ma‟nevi Alevi-Ulvi Medeni Bursevi Kırkıncı Ders İsm-i Mübalağa Türkçe kelimelerin başına çok, pek, fazla gibi zarflar getirilerek yapılan isimlerdir. Arapça kelimelerde ism-i mübalağa dört vezinde oluşturulur. Bunlar (Fa‟âl) ( ) فعّال, (Fa‟âle) ( ) فعّاله, (Fa‟ûl) ( ) فعول, (Mif‟âl) ( ) مفعالvezinleridir. Bunların dışında da mübalağa bildiren isimler vardır. ِفْاه ِفاله لْاض فیاش ضظاق سیاح Fehhame Allame Kahhar Ayyaş Rezzak Seyyah هٌقام هقواض همسام ضىَض غفَض خسَض Min‟am Mi‟mar Mikdam Şekur Gafur Cesur هسىیي ضحوي لیَم غسیك ضحین فلین Miskin Rahman Kayyum Sıddık Rahim Alim ﷽ 46 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Kırk Birinci Ders İsm-i Tafdil Arapça kelimeleri (Ef‟al) ( ) افعلveznine sokularak yapılan mukayese ve üstünlük gösteren kelimelerdir. Türkçede sıfatların başına daha,en,çok,en çok gibi zarflar getirilerek yapılır. İsm-i Tafdil Efa‟îl vezni ile çoğalır. العم اوطم اسفل اغغط اوثط افؾن Elzem Ekrem Esfel Asgar Ekber A‟zam اًسض احسي اوول احوك ِاتل افضل Ender Ahsen Ekmel Ahmak Ebleh Efdal االظم اواضم اسافل اغاغط اواتط افاؽن Elazim Ekarim Esalif Esagir Ekabir E‟azim اًازض احاسي اواهل احاهك ِاتال افاضل Enadir Ehasin Ekamil Ehamık Ebalih Efadıl Kırk İkinci Ders Bazı Arapça Kelimelerin Okunuşu Bazı Arapça kelimelerde yer alan Elif-i Maksure ( ) یve Elif-i Memdude ( ) أharfin normal okunuşunun dışındadır. Örneğin; هقٌی زفَی یحیی هػغفی هَسی فسی Ma‟na Da‟va Yahya Mustafa Musa İ‟sa الػی الی فلی وثطی ضَضی فتَی Aksa İla „Ala Kübra Şura Fetva تمأ ثٌأ تٌأ اهطأ سفأ خفأ Beka Sena Bina Ümera Sefa Cefa 47 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Kırk Üçüncü Ders Arapça Sayılar & Günler & Aylar ١٠ ٩ ٨ ٧ ٦ ٥ ٤ ٣ ٢ ١ ُفطط ِتسق ِثواًی ِسثق ِست ِذوس ِاضتق ِثالث اثٌیي ٍاحس Aşere Tis‟a Semaniye Seb‟a Sitte Hamse Erba‟ Selase İsneyn Vahid ٢٠ ١٩ ١٨ ١٧ ١٦ ١٥ ١٤ ١٣ ١٢ ١١ فططیي تسقِ فطط ثواًیِ فطط سثقِ فطط ستِ فطط ثالثِ فطط اثٌا فطط احس فطط Işrin Tis‟a Aşere Semaniye Aşere Seb‟a Aşere Sitte Aşere Hamse Aşere Erba‟ Aşere Selase Aşere İsna Aşere Ehad Aşere ١٠٠ ٩٠ ٨٠ ٧٠ ٦٠ ٥٠ ٤٠ ٣٠ ٢٠ ١٠ ِهائ تسقیي ثواًیي سثقیي ستِّیي ذوسیي اضتقیي ثالثیي فططیي ُفطط Mi‟e Tis‟in Semanin Seb‟in Sittin Hamsin Erba‟in Selasin Işrin Aşere اضتقِ فطط ذوسِ فطط 1205 ذوسِ ٍ هائتیي ٍ الف ١٢٠٥ 1304 اضتقِ ٍ ثالثوائِ ٍ الف ١٣٠٤ 1119 تسقِ ٍفطط هائِ ٍ الف ١١١٩ EYYAM ایام السثت ِالدوق الرویس ِاالضتق ِالثالث االثٌیي االحس Es’sebt El’cum’a El’hamis El’erba’ Es’sülase El’isneyn El’ehad ŞÜHUR ُخوازی االٍلی خوازی اآلذط ضَْض ضتیـ اآلذط ضتیـ االٍل غفط هحطم ج خا ض ضا ظ م Cümadel’ahire Cümadel’evvel Rebiül’ahir Rebiül’evvel Safer Muharrem ِّشی الحد ُش المقس ضَّال ضهضاى ضقثاى ضخة ش شا ل ى ش ب Zil’hicce Zil’ka’de Şevval Ramazan Şa’ban Receb ﷲﷻ 48 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ IV. BÖLÜM FARSÇA KELİMELERİN OKUNUŞU Farsça dil özellikleri bakımından Türkçeye yakınlık arz eder. Fars dili sondan eklemeli bir dildir. Cümleler ise başta özne, sonda yüklem şeklindedir. Yüklemler şahıs ekleri ve zaman eklerini taşırlar. Bütün bu özellikleriyle beraber güçlü bir edebiyat diline sahip olan Farsçayı Osmanlılar kullanmış ve edebi eserlerinde yer vermiştir. Hatta Selçuklular zamanında tamamıyla Farsça eserlerin yazıldığı görülmüştür (Mesnevi gb.). Kitabımızın bu bölümünde Osmanlıcada kullanılmış olan Farsça ekleri ve kelimelerin yazılışını göreceğiz. Ayrıca İran kökenli olan Hatt-ı Ta‟lik yazısını inceleyeceğiz. Kalınlığı sülüs kadar olan bu yazıyı rivayete göre Hoca Ebul Al , Pehlevi ve Kufi yazılarını birleştirmek suretiyle icat etmiştir. ش ز خ ح ذ ج ث ت ج ب ا ذ ذ د خ ح ج ث ت ة ب ا ك ؿ ػ ط ؼ ظ ش س غ ظ ض غ ع ظ ط ض ص ش س ژ ز ر ی ال ُ ٍ ى م ل ي ن ق ف ی ال ُ و ف ـ ؿ ؾ ؽ ؼ ػ ۱ۺ ۹ ۸ ۷ ۶ ۵ ۴ ۳ ۲ ۱ ۺ انجب قح ویل تعن اهجن هفیلخ روسل رب منّان یادشازمه ادنفمز 49 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Kırk Dördüncü Ders Farsça Ön Ekler Farsçada en sık kullanılan ön ekleri burada yer vereceğiz. Farsça olumsuzluk ekleri olan ( )یبve ( )یاekleri kelimelere ön ek olarak gelir. Arapçada buna benzer olumsuzluk bildiren( )یالeki vardır. یب رپوا یب وسد اکیبر بیهده یب ربخ Bi nemek Bi perva Bi sud Bi kar Bi hude Bi haber یادان یارحمم یاوبقمل یااسمدع یازیچ یااچر یا ا انش Na dan Na mahrem Na makbul Na müsaid Na çiz Na çar Na aşina یالدیق یال افهلص Bila kayd Bila fasıla یب کمن یب ب Bi hesab یالهکلهت Bila tehlike ت ت یال ا أ ب یالتلهم یالالرب یالرپوا Bila perva Bila mazeret Bilamühlet Bila ücret یب یا یال Farsça (üzere) anlamı taşıyan ( ) برeki kelimelerin önüne gelir. Arapçada buna benzer ( )یلعeki vardır. بر وم بروهج بریاد برامکل برقزار بروخردار Ber mucib Ber vech Ber bad Ber kemal Ber karar Ber hurdar یلع االکثس لع اوصخلص یلع االامجل Alel‟ekser Alel‟husus Alel‟icmal یلع العطالق Alel‟itlak بردو Ber duş یلع ادلوام یلع العجله یلع ااعلده Alel‟ade Alel‟acele بر یلع Aled‟devam Farsça (den) (dan) anlamı taşıyan ( ) ارeki kelimelerin önüne gelir. Arapçada buna benzer ( )نمeki vardır. ار ن ارون اردقمی اربر اردل اراضق ارهلمج Ez can Ez nev Ez kadim Ez ber Ez kaza Ez cümle نم رطف اهلل ًنم ریغ دح نم االول لع نم ا شق Ez dil Min tarail‟lah Min gayri hadden Minel „evvel Minel‟aşk نم هلمج نم ا ان Minel‟an Min cümle نم دعب ار نم Min ba‟d 50 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ دریپ در ن درنیمک دردهعه درانکر دراحل درا ن در Der pey Der miyan Der kemin Der uhde Der kenar Der hal Der an İçinde مه رکف اسمهل مه سنج مه Hem fikir Hem sal Hem an Hem cins Birliktelik ه م ش ه سی Hem şehri ریشمهه زمهنیم Hem şire Hem zemin ن Kırk Beşinci Ders Farsça Son Ekler اغیپربم رجن بر رفسبر رربه یاربر یاهم بر دربل بر Peygam-ber Renc-ber Sefer-ber Reh-ber Bar-ber Name-ber Dil-ber Ber ا واره وار یک وار زساوار اخروار اوتسار شاوهار ادیموار وار Yek-var Seza-var Har-var Üstü-var Şah-var Var ریگفک یارریگ ا ریگب اهجیگثس Ümid-var Kef-gir Bar-gir Ab-gir شنگثس Avare-var پشگثس Şeb-gir Piş-gir احدنمتج رطفگثس ریگ Cihan-gir Taraf-gir Gir هلگ دنم ریغدنمت اردنمج درددنم دادنمشن رهبدنم دنم Hacet-mend Gile-mend Gayret-mend Ercü-mend Derd-mend Daniş-mend Behre-mend Mend شااههن یدراهن اتسمهن رمداهن رغموراهن اهن Şah-ane Peder-ane Mest-ane Merd-ane Ma‟sum-ane Ane گنااکهر دفااکر افجاکر هتسب اکر اکتعنصر ت خدمتکار Mağrur-ane هلیح اکر اکر Günah-kar Feda-kar Cefa-kar Beste-kar San‟at-kar Hıdmet-kar Hile-kar زلگار Gül-zar دواتسهن وصعمامهن Dost-ane Mekan bildiren ekler ise şunlardır. رخرار وشره رار زینار الهل رار ک ت شثسار Har-zar Şüre-zar Ney-zar Lale-zar Kişt-zar وکن وباتسن ن اتسن راتسمن Kuh-istan Bu-istan Şeb-istan Zem-istan Kabr-istan ااقاگتمه ابعداگته ذگراگه داگتسه İkamet-gah İbadet-gah Güzer-gah Dest-gah مثسار چ Çemen-zar را ر Zar ت عمشنان ااتسن Gül-istan Acem-istan İstan دراگه داپشگاه قزاراگه اگه Der-gah Daniş-gah Karar-gah Gah ن 51 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Kırk Altıncı Ders Farsça İsimlerin Çoğul Yapılması Farsça isimlerde tıpkı Arapçada olduğu gibi Erkek ve Dişilik özelliği yoktur. Bu yönüyle Arapçaya nazaran Farsça kelimelerin çoğul yapılması daha kolaydır. Yalnız Farsça kelimelerde, canlı ve cansız nesnelerin çoğul yapılması sırasında kelime sonuna getirilen ekler farklılık arz eder. Canlı varlıkların çoğulunda kelimenin sonuna انveya گانeki , cansız varlıkların çoğul yapılmasında ise kelime sonlarına هاeki getirilir. ا وهان شاههان وخاچ گان رمدان ان ت یاهمس اه Ahuan Şahan Hacegan Merdan An همکت اه امه اه یا جه اه ا ایساهب اه Tasmeha Tükmeha Mahha Bahçeha Asiyabha Ha اگن Bendegan Kırk Yedinci Ders Farsça İsim Tamlamaları Farsça İsim tamlamarı ana esaslarıyla üç bölümde incelenir. Sırasıyla : a. İzafet kesresi ile b. İzafet ye‟si ile c. Kesik izafet ile tamlamadır. Eğer tamlama birden fazla kelimeden oluşuyorsa buna Zincirleme Tamlama denir. Üçlü tamlamalarda bazen son iki kelime kesik tamlama olabilir. Üçlü tamlamaların birçoğunda son iki tamlamanın Arapça kurallara göre yapılandığını görürüz. Üçlü tamlamaların bazılarında son iki tamlamanın arasını “ve” bağlacı girer. 52 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ دیمان ب ت دولت هیلع Meydan-ı harb Devlet-i Aliyye امهن ت ا ر د و لت Hatt-ı hümayun Umur-ı devlet دامهان امهن اسعرک اشالهیم Divan-ı hümayun Asakir-i İslamiye ولقب یا رسدار ارکم Kulub-ı nas Serdar-ı ekrem دریای ایسه اوردوی امهن Derya-yı siyah Ordu-yı hümayun ارمای تکلمم وررای عطام Umera-yı memleket Vüzera-yı izam ت در دب رس رکسع Der-saadet Ser-asker اعمل انپه ریم االی Alem-penah Mir-alay ت وایل والبت رصم ت مماکل دولت هیلع Vali-yi vilayet-i Mısır Memalik-i devlet-i aliye ورری دور ادنشی اسعرک رفظ رربه Asakir-i zafer-rehber ت دولت ایب ادلوام Vezir-i dur-endiş ب رمرمب االالب Mektub-ı mergubu’l üslub ت د د و د و لت Düşman-ı din ü devlet Devlet-i ile’d devam ریشمش زغا و اهجد Şemşir-i gaza ve cihad 53 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ Kırk Sekizinci Ders Farsça Sayılar & Günler & Aylar هس دو یک Se Dü Yek تفه شش Heşt Heft Şeş اهچرده زیسده یارده Çehardeh Sizdeh Yazdeh ونارده هسده دوارده Devazdeh ت ف ند ه Bist Nevazdeh Hejdeh Heftdeh Şazdeh اجنپه لهچ یس Pencah Çihil Si Bist deh دص وند اتشهد اتفهد تصش Sad ششصد Neved Heştad Heftad Şast یادصن اهچردص Şeşsad Pansad د و هس ا ر Du hezar جنپ اهچر Penc Çehar ده هن Deh یابرده Neh Panzdeh ت یش ت ش ت شارده یش ده Çeharsad هسار ن صد ش صد Sisad ت ش صد دوتسی Düvist ت فتصد Hezar Nühsad Heştsad Heftsad RUZHA روراه هبنش هعمج جنپ هبنش اهچر هبنش هس هنش دوهبنش هبنشکی Şenbe Cuma Pencşenbe Çeharşenbe Seşenbe Düşenbe Yekşenbe MAHHA امه اه ت اوردبی ش فز و ر د رهشامهر رمداد ریت رخداد Şehriver Mordad Tir Hordad Urdibihist Ferverdin ادنپس نمهب دی ا در ا یا ن رهم İspend Behmen Dey Azer Aban Mihr 54 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسول پادشاهمز افندمز خٌاب حك ٍلی ًقت خْاى ذلیفِ ضسَل پازضاّوع افٌسهع انجب قح ویل تعن اهجن هفیلخ روسل رب منّان یادشازمه ادنفمز جناب حق ًلی نعت جيان خلیفو رسٌل پادشاىمز افندمز جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسىل پادشاهمز افندمز 55 2009 OSMANLICA METİNLERİ OKUMAYA GİRİŞ جٌاب خق ولی ىعت هجان خلیفُ رشول اپدطامهز افٌدنز جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسىل پادشاهمز افندمز جناب حق ولی نعت جهان خلیفه رسىل پادشاهمز افندمز 56