beyaz eşya yan sanayi strateji belgesi hazırlanması projesi
Transkript
beyaz eşya yan sanayi strateji belgesi hazırlanması projesi
BEYSAD BEYAZ EŞYA YAN SANAYİ STRATEJİ BELGESİ HAZIRLANMASI PROJESİ Arama Konferansı Raporu Mayıs 2012 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu İÇİNDEKİLER 1. 2. 3. Giriş 3 Katılımcı Listesi 5 BİRİNCİ EVRE: Dünya’da ve Türkiye’de Akımlar 6 2.1 Dünyada akımlar 6 2.2 Türkiye’de akımlar 7 İKİNCİ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisini Etkileyen Akımlar 11 3.1 Arzulanan akımlar 11 3.2 Tehdit içeren akımlar 12 4. ÜÇÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisinin Evrimi 14 5. DÖRDÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisinin Geleceği 24 6. Detaylı Çalışma İçin Strateji Başlıklarının Belirlenmesi 28 7. BEŞİNCİ EVRE: Stratejiler 29 8. Genel Değerlendirme 37 9. Katılımcıların Değerlendirmeleri 39 TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 2/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1. Giriş Beyaz Eşya sektöründe dünyada ilk seri üretimin başlamasından 50 yıl sonra sektöre giriş yapan Türkiye bugün, sadece 50 yıllık arayı kapatmakla kalmamış, aynı zamanda üretim rakamları konusunda tüm rakiplerini geçerek Avrupa’da “1” numara olmuştur. Böylelikle Türk Beyaz Eşya Sanayi, Türk sanayisindeki önemini daha da öne çıkararak büyüme planları içinde ön sıralarda yerini almıştır. Türkiye’nin 2007-2013 dönemini de kapsayan 2001-2023 dönemine ait Uzun Vadeli Strateji çerçevesinde hazırlanan Dokuzuncu Kalkınma Planının vizyonu “istikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye”dir. Türkiye Cumhuriyeti’nin 2023 hedefine paralel olarak Beyaz Eşya Yan Sanayi de, sanayisinin rekabet gücünü ve verimliliğini artırarak dünya ihracatından daha fazla pay alan, yüksek katma değerli ve ileri teknolojiye dayalı üretimin yapıldığı, istihdam sorununu çözmüş, nitelikli işgücüne sahip, topluma ve çevreye duyarlı bir sanayi yapısına dönüşümü hızlandırmak amacını gütmektedir. Dünya küresel bir pazara dönüşür, birçok alanda ülkeler arasındaki sınırlar kalkarken geçtiğimiz yüzyıldan çok daha farklı konular tartışılmaya, ön plana çıkmaya başlamıştır. Artık günümüzde lojistik kazançlar, ucuz hammadde, ucuz işçilik, maliyet rekabetçiliği bir sektörün sürekli gelişiminin ve büyümesinin devamlılığını, küresel rekabetçilik gücünü garantilemeye yetmemektedir. Bu sebeple yan sanayinin sağlıklı gelişimine katkıda bulunmak üzere Beyaz Eşya Yan Sanayi Derneği, Beysad, 2011 yılında devreye girmiş ve strateji belgesi çalışmalarını başlatmıştır. 4-6 Mayıs tarihlerinde Bolu’da, Abant Palace otelinde ana ve yan sanayi aktörlerinin yanı sıra TTGV’den, Sanayi Bakanlığı’ndan, İstanbul İhracatçı Birliklerinden, Hürriyet Gazetesi’nden, bir özel sermaye fonu yönetim şirketinden, Türkiye İhracatçılar Meclisi’nden de fikir önderlerinden oluşan 31 kişilik bir katılımla arama konferansı gerçekleştirilmiştir. Bu konferans 5 ayrı evreye bölünerek her evrede belli konular tartışıldı. Oturumlar Cuma akşamı başlayıp, pazar günü öğlene kadar sürdü. Katılımcılar toplantı boyunca net 12 saat süren tartışma ve beyin fırtınalarına katıldılar ve toplantının amacına kavuşması için özverili bir çaba sarf ettiler. Toplantı TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 3/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu özgür ve demokratik bir ortamda, herkesin fikri sorularak gerçekleşti ve konsensüs sağlanamayan konular da raporda özellikle belirtildi. İlk evre katılımcıların serbest ve özgür bir ortamda, iş dünyasındaki pozisyonlarından sıyrılarak genel, küresel güncel değerlendirmeler, önermeler yapmaları ile başladı. Her evrede tümden gelim yöntemi ile genelden özele inilerek Dünya ve Türkiye’deki gelişme, değişim ve gelecek varsayımları ile sektör bileşenleri harmanlandı. Son evredeki çıkarımlar ise güncel tüm tehditler, riskler ve fırsatların değerlendirilmesine müteakiben sektörün küresel rekabetçiliğini güçlendirmesi için ihtiyaç duyduğu temel stratejik hedefler oldu. Beyaz eşya hem geçmişte, hem de günümüzde kalkınma çabalarını hızlandırmada öncelik verilen sektörlerin başında gelmektedir. Ana ve yan sanayi yöneticileri ileride devlet tarafından yapılan sektör sınıflandırmalarında Beyaz Eşya ana ve yan sanayisinin “Beyaz Eşya Sanayi” adıyla ayrı bir alt sektör kategorisi olarak temsil/analiz ediliyor olmasının uygun olacağını belirtmekte, bu kategorinin kabul görmesini arzulamaktadırlar. Türk sanayisi içinde önemli yere sahip olan beyaz eşya sektöründeki yatırımlar pahalı, uzun vadeli, dolayısıyla riskli yatırımlardır. Diğer yandan beyaz eşya sanayisi yüksek ihracat getirisi, nispeten istikrarlı üretim yapısı, yarattığı katma değer, istihdam gücü, diğer sektörlerle olan yüksek girdi-çıktı ilişkisi, devlet bütçesine sağladığı vergi katkısı, büyüme potansiyeli ile makroekonomik açıdan üstünlükleri olan bir sektör olarak kabul görmektedir. Bu sektörün öneminin daha fazla bilinmesi, daha fazla değer verilmesi, verilen değerin devlet nezdinde teşvikler, vergi indirimleri, yatırım destekleri, eğitim programları, enerji ithalatı izinleri, teknoloji yatırımları ile gösterilmesi arzulanmaktadır. Daha da önemlisi sektörün ana ve yan sanayi taraflarındaki temsilcileri bu çalışmalar için ihtiyaç duyulacak tüm desteği, zaman ve emeklerini vermeye hazır olduklarını ifade etmektedirler. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 4/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu TOPLANTI KATILIMCILARI FİRMA ADI BALORMAN ATM TEKNOPARK KONVEYÖR VALFSAN DE-KA REM ERTA CAM MERKEZİ AKPLAS ENDEL JOTUN TOZ SİPİL BEYSAD ÖNAYSAN ARÇELİK BSH BSH TERMİKEL VESTEL VESTEL HİSARLAR GRUP ATM HÜRRİYET MEDİTERRA CAPİTAL MEDİTERRA CAPİTAL SANAYİ BAKANLIĞI SANAYİ BAKANLIĞI TIM TTGV TTGV URAK TRİA TRİA THE İSİM Bahadır Besim Hasan Hasan Basri Orhan Atilla Uğur Hamdi Semavi Mustafa Burak Necati Hakkı Ayşegül Murat Evren Erkan Ulaş Mehmet Gonca Gökmen Haluk Sedatcan Mert Doruk Musa Feza Hacı Emrullah Tahsin Tülay Deniz Özlem Melih Özra Kerim Han SOYAD Balkır Oktayer Danişment Aksu Yeloğlu Eren Özgüç Erem Yorgancılar Böyet Özaydemir Gönenç Bayraktar Koç Önay Albaş Özen Özen Çınar Eti Çeşmeci Selvi Ar Temizkan Aydın Gezer Şevki Emen Öztiryaki Akarsoy Altay Bayhan Altuntaş Yurdagül Peker Milar TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık GÖREVİ BEYSAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI BEYSAD YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ BEYSAD YÖNETİM KURULU BAŞKAN VEKİLİ BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ BEYSAD YÖNETİM KURULU ÜYESİ BEYSAD ÜYESİ BEYSAD ÜYESİ BEYSAD ÜYESİ BEYSAD ÜYESİ BEYSAD KURUMSAL İLETİŞİM MÜDÜRÜ BEYSAD ESKİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI ÜRÜN TEMİN DİREKTÖRÜ PİŞİRİCİ BİRİMİ SATINALMA MÜDÜRÜ SOĞUTUCU BİRİMİ SATINALMA MÜDÜRÜ PAZARLAMA DİREKTÖRÜ SATINALMA MÜDÜRÜ SATINALMA MÜDÜRÜ OPERASYON DİREKTÖRÜ MEKATRONİK MÜHENDİSİ EKONOMİ MUHABİRİ İŞ ORTAĞI İŞ ORTAĞI ŞUBE MÜDÜRÜ UZMAN YARDIMCISI TIM BAŞKAN VEKİLİ BAŞUZMAN BAŞUZMAN PROJELER KOORDİNATÖRÜ GENEL MÜDÜR PROJE MÜDÜRÜ MODERATÖR 5/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 2. BİRİNCİ EVRE: Dünyada ve Türkiye’de Akımlar ve Değişimler Bu evre tüm katılımcıların aktif katılımı ile gerçekleşti. Tüm katılımcılara günümüzde geçmişle karşılaştırıldığında değişen, farklılaşan konular, yeni akımlar soruldu. Tüm belirtilen önermeler not edildi. Arttığı, daha olumlu sonuçlara doğru gittiği düşünülen konulara “+”, azalmakta olan, daha negatif yönde gelişme gösterdiği düşünülen konuların yanına “-“ işareti eklendi. Aynı başlık altında farklı fikirler olması durumunda her ikisine de yer verildi. Bu ilk evre, içinde bulunduğumuz piyasa koşulları, ekonomik, siyasi ve sosyal konjonktür hakkında oldukça detaylı bir derleme yapılmasına olanak sağladı. Tüm katılımcıların beyan ettiği konular Dünya ve Türkiye olarak 2 başlık altında toplandı: 2.1 Dünyada Akımlar Üretim batıdan doğuya + Ürün çeşitliliği + Doğuya doğru zenginleşme + Ürün fiyatları – Hammadde maliyetleri + Ergonomik ürünlere ihtiyaç + Çevreye verilen önem + Tüketim + Yeşil enerjiye talep + Markalaşma ve çeşitliğe önem + Daha az enerji tüketen beyaz eşya + Satış sonrası hizmetler + Geri dönüşümlü beyaz eşyaya talep + Tüketici bilinçlenmesi + Akıllı beyaz eşyaya talep + İletişim + İnsanların farkındalıkları + Cama olan ilgi + Yaşam süresi + Petrol – Hayat standartları + Petrol maliyetleri + Yaşam kalitesi + Networking + Rekabet + Sosyal medya ve gençlerin etkisi + Euro bölgesindeki ekonomik kriz + E-ticaret + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 6/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Tüketim pazarlarının yer değiştirmesi + Gelecek belirsizliği + Ürün ömürleri + Kentleşme + Eko etiket ürünlere ilgi + Boşanmalar + Gemi kapasiteleri + Hane sayısı + Navlun ücretleri – Nüfus +- İnovasyon ihtiyacı + Genç nüfus (Avrupa) – Mobil gelişim + Milli gelir + Şirket birleşmeleri + AR-GE’ye verilen önem + Otomasyon + Yeni rekabetçi ülkeler + Eğitim düzeyi + 3. dünya ülkelerine ilgi + Korumacılık + (sermaye yer değiştiriyor) Sınırlar kalkması + Finansal kırılganlık + Komşu ülke ilişkilerinin önemi + 2.2 Türkiye’de akımlar Destek programlarının yön değiştirmesi + Güneş enerjili beyaz eşyaya talep + Devletin sanayiye verdiği teşvik + Teknoloji + Teşvikler – Kamu özel sektör ilişkisi + Karlar – Yeni pazarlar + Finansman ihtiyacı + Hedef pazarlar + Finansman zorluğu + Verimliliğe verilen önem + Tüketici finansmanının kolaylaşması + Süreç inovasyon ihtiyacı + Yatırım fonu şirketleri + Ekonomik ve politik açıdan Doğu ve Küçük ölçekli firmalar + Ortadoğu Ortadoğu ülkelerinin ile ilişkiler +önemi + Büyük ölçekli firmalar + Bilgi temelli işbirliklerine gereksinim + Haksız rekabet + Tersine beyin göçü gerekliliği + İhracat hedefi + Bayilikler – TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 7/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Teknomarketler (satış kanalları değişiyor) Fason üretim + +Sektörün küreselleşmesi + Hammadde ithalatı + Küresel marka olma hevesi + ÖTV + Sosyal sorumluluk projeleri + Faiz oranları + Kurumsal risk yönetimi ihtiyacı + Tüketici ödeme vadeleri + Tüketici hakları + Ürün fiyatları + Global ana sanayi firma yatırımlarına Vizelerin kalkmasıyla o ülkelerle ticari ihtiyaç + yabancı yatırımcı + Türkiye’ye ilişkiler + parametrelerin siyasi Ekonomik Ana sanayi firmalarının yurtdışında gelişmelerden Patent sayısı veetkilenme önemi + oranı + başarısı yan sanayiine Yabancı sayesinde firmaların Türk Türkiye’deki firmalar Çeyiz hazırlanması – yurtdışından gelen ilgi ++ için tehdit oluşturması İnşaatlardaki değişim; Kurutucu vb beyaz Finansal kırılganlık + eşyaya talepbeyaz + / Ankastre + Tüketicinin eşyadanürüne kalite,talep kapasite Şirket birleşmeleri + ve işlevsellik beklentisi + Garanti süreleri + Çevreye önem + Otomasyon + Vergi verenlerin vergi oranı + Tüketim + Alım gücü + Markalaşma ve çeşitliğe önem + Kuluçka AR-GE’ye teşvik + Sınırlar kalkması + Avrupa’nın beyaz eşya ana sanayiden Korumacılık + çıkması + çatışmaları (sendikalaşma) + Firma işçi Enerji kaynaklarında çeşitlilik + Türkiye esnekliği (sendikalaşma) – Ham madde fiyatları + Sendikalaşma kolaylığı + İşçilik maliyetleri + Yatırım maliyetleri + Yeni teşvik paketiyle işçilik maliyetleri – Nano teknolojiye ulaşım – ARGE çalışmalarının tabana inmesi + Eğitimde sağlıksız sisteme geçiş + Vergi vermeyenlerin oranı + Lojistik çözümler + Türkiye’nin kredi notu – Kur yönetimin önemi + ARGE nedeniyle ürün üretecek firmalar + Türk tüketicisinin yabancı ürünlere ilgisi + Beyaz eşyada stratejik parçaların önemi + Yan sanayinin ihracatı + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 8/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Fiyatları nihai müşterilerin belirlemesi + Yurtdışından gelen firmaların ARGE (üreticiler belirlemiyor) Ürün çeşitliliği + desteğinden istifadesi + Enflasyon + Ergonomik ürünlere ihtiyaç + Vadeli satışlar + Satış sonrası hizmetler + Yaşam süresi + Tüketici bilinçlenmesi + Arz fazlalığı + Yeni markalar + Göreceli olarak teknoloji hakimiyet + - Ürün performans beklentisi + Türk parasının yüksek değeri + Destek programları + (işbirlikleri / 3. dünya ülkelerine ilgi + (sermaye yer networking) İnsan yaşamının kolaylaşması + değiştiriyor) Maliyet yönetimin hassasiyeti + Endüstriyel tasarıma önem + Hane sayısı + Outsourcing + Nüfus + Cari açık + Doğuya doğru zenginleşme+ İhracat + Milli gelir + İthalat + Navlun ücretleri – (gemi kapasitesi+) Ara eleman sıkıntısı + Mobil gelişim + İşçilik maliyetleri + İnovasyon ihtiyacı + Rekabet gücü – AR-GE’ye verilen önem + Katma değeri yüksek ürünlere yönelik Yeni rekabetçi ülkeler + çalışma + Ölçek ekonomisi + Bilinçli yatırımcı + Genç nüfus + Beyaz eşya talebi + Standart dışı ürünlerin üretimi + Alım gücü + Merdiven altı firmalar + Türkiye’de çalışan yabancı sayısı + Sanayi üniversite işbirlikleri + Kümelenme (kaynakların etkin kullanımı İnşaat sektörü + için) + ihracat + Afrika’ya Yapılaşma + ARGE’ye ulaşmak için teşvikler – Ana sanayi değer zincirinde yan sanayiden Teknolojik gelişmelerin artımsal beklentiler + gelişmelere kayması + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 9/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Nihai üründeki yerlilik oranı – Ölçme/ değerlendirme/ öngörü ihtiyacı + Yabancı yatırım + Yan sanayinin ana sanayiden beklentileri + Enerji maliyeti + Fason üretim + Navlun + Yerlileşme oranı + (nihai ürün) Özkaynak yetersizliği + Fikri mülkiyet haklarına önem + Dondurucu, mikrodalga, kurutucu gibi Dayanıklı tüketim talebinin türünün ürünlere talep + Daha büyük ürüne talep + değişmesi (daha dayanıksız, daha ucuz) + Beslenme alışkanlıkları değişimi + Üretici riskleri (dünya ekonomisindeki Kurumsallaşma + Satın almacının kırılganlıktan ötürü) + Nitelikli danışman ihtiyacı + hedef odaklılığı + Tedarikçiyi anlama – İstikrarsız üretim talepleri/siparişler + Mavi yaka işten çıkma hızı (turnover) + TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 10/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 3. İKİNCİ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisini Etkileyen Akımlar Konferansın birinci evresinde derlenen, tüm dünyayı etkisi altına almış değişimler, akımlar ikinci evrede tekrar gözden geçirildi. Bu evrede odaklanılan nokta ilk evrede tüm katılımcıların bildirdiği değişimlerden en önemlilerini seçerek, gelecek stratejilerinde en çok etkiye sahip olacak akımları süzmek idi. Katılımcılar 4 farklı gruba ayrılarak bu çalışmayı tamamladılar. Her grup en önemli gördüğü ilk 4 konuyu maddeledi. 2 grup gelecekte gerçekleşmesi arzulanan akımları şekillendirirken, diğer 2 grup ise en fazla tehdit oluşturanları filtreledi. Ortaya çıkan, arzulanan ve tehdit oluşturduğu düşünülen akımlar şu şekilde sıralandı: 3.1 Arzulanan Akımlar Grup 1 1- Nüfus ve hane sayısıyla paralel kişi başı gelirin artması 2- Yerli üretimin artması, Avrupa'nın beyaz eşya sanayisinden çıkması, yabancı yatırımın artması ve Türkiye'nin sektörel üretim üssü haline gelmesi. 3- Ar-Ge ve inovasyonun tabana yayılması, "akıllı" ve "yeşil" ürünlere yönelik çalışmaların artması. 4- Yan sanayinin ihracatının artması ve uluslararası, global bir oyuncu haline gelmesi. Grup 2 1- Kamu ilişkisi ve işbirliği a. Teşvikler b. Hammadde c. Vergi d. Ana Sanayi – Yan Sanayi diyalogu 2- Ar-Ge inovasyon a. Tasarım b. Çevreci enerji tüketimi düşük ürünler c. Süreç inovasyonu d. Tasarım ihtiyacı TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 11/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 3- Kurumsallaşma a. Şirketlerin olgunluk seviyelerinin artması b. Yetenek yönetimi IK c. Finansman yönetimi d. Risk yönetimi 4- Küreselleşme ile standartların yükselmesi a. Nüfus artışı b. Yerlileşme c. Yabancı yatırımlar, ana sanayi yatırımları d. İhracatın artması e. Fonların artması 3.2 Tehdit İçeren Akımlar Grup 1 1- Maliyet a. ÖTV b. Cari açık c. Ham madde d. Enerji e. Finans 2- Rekabet a. Haksız rekabet b. Fiyat düşmesi 3- Bölgesel siyasi riskler 4- Üretim a. Teknoloji b. İnovasyon c. Ölçek d. Nitelikli işgücü Grup 2 1. Maliyetlerin hızlı değişimi TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 12/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu a. Ham madde b. AR-GE c. Finansman d. Navlun e. Ürün fiyatları 2. Sermaye a. Riskler b. Bilgi c. Nakit d. İnsan gücü 3. Pazar Riskleri a. Rekabet b. Kriz c. İhracat riskleri 4. Makro Çevre a. Teşvik b. Kurumsallaşamama c. Alt Yapı d. Ara mal eksikliği TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 13/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 4. ÜÇÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Sanayinin Evrimi İlk iki evrede Dünya ve Türkiye’de konuşulan, tüm sektörler ve insan hayatını etkileyen akımlar, değişimler, trendler tartışıldı ve geleceğin şekillenmesinde en etkin olacak olanlar filtrelendi. Üçüncü evreye “Beyaz Eşya”nın doğuşundan bugününe geçtiği dönüm noktalarını, Türkiye’deki üretimin başlangıcından bu yana süren gelişmeleri, önemli dönüm noktalarını gösteren tablolar karşısında tüm katılımcılar değerlendirmelerde bulundular. Katılımcıların değerli katkılarıyla beyaz eşyanın dünyadaki çıkış noktasından Türkiye ve dünyada bugün bulunduğu noktaya gelişindeki dönüm noktaları şu şekilde sıralandı: 1790 Mekanik soğutma, İngiliz Thomas Harris ile John Long tarafından geliştirildi ve o dönemde bilinen ilk patenti aldılar. Mekanik soğutucu emme basma tulumba benzeriydi ve çalıştırmak için insan gücü gerektiriyordu. 1800 Elektrikli pilin atası olan pil modeli Alessandro Volta tarafından icat edildi. 1805 ABD’li mucit Oliver Evans, sıvı yerine buharla çalışan ilk soğutma makinesini tasarladı. 1820 Danimarkalı fizikçi ve filozof Hans Christian Ørsted, elektromanyetizmanın temel fenomeni olan elektrik akımının manyetik etkisini keşfetti. 1821 Michael Faraday, bir mıknatıs ve hareketli telden sürekli bir dönme hareketi elde edebileceğini gösterdi. 1829 İlk havalı kompresör patenti alındı. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 14/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1832 Michael Faraday ve Joseph Henry tarafından laboratuar ortamında ilk kez elektrik elde edildi. 1834 Amerikalı Jacob Perkins, eter ile çalışan pistonlu bir soğutma makinesi(buzdolabı) yaparak patentini aldı. 1837 Bir Amerikalı demirci olan Thomas Davenport elektrik motoru için ilk patenti aldı. 1844 John Gorrie ticari amaçla üretilen ilk buzdolabını yaptı. Asıl mesleği tıp doktorluğu olan John Gorrie 1844 yılında “Klima Sistemleri – Soğutma – Ticari buz imali” konularının atası olarak tarihteki yerini aldı. 1850 Joel Houghton elle çevrilen ahşap bir tekerlekle çalışan ilk bulaşık makinesinin patentini aldı. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 15/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1861 Dr. Alexander Kirk, kömür ısısı ile çalışan ilk absorbsiyonlu soğutma cihazını geliştirmiştir. Mekanik soğutma vasıtasıyla buz imalinin ticari sahaya girmesi ise 1800′ lü yılların sonlarında olmuştur. 1861 Sıkıcı icat edildi ve çamaşır makinesinin bir parçası haline geldi. Kayışla çalışması buhar veya benzinli motorların kullanımını kolaylaştırdı. 1866 Werner von Siemens dinamo patentini aldı. 1872 Silindirler su soğutmalı hale getirilerek kompresör verimliliği arttırıldı. 1873 Endüstriyel amaçla belirli bir oranda mekanik güç elde etmek üzere elektriğin ilk başarılı kullanımı yılında Paris'te Societe Gramme tesislerinde yapıldı. 1874 William Blackstone eşi için yaptığı doğum günü “ilk çamaşır makinesi” olarak tarihe geçti. Bu menteşeli bir kapağı olan ve insan gücüyle çalışan küvete benzer bir kutuydu. 1876 Alman mucit Karl Von Linde elektrik enerjisiyle çalışan ilk buzdolabını dünyaya tanıttı. Gazın devir daimi için elektrik enerjili kompresör, soğutma sistemi için ise metil eter kullanılıyordu. Bu cihazı için 1877 yılında patent aldı. Cihazın elektrik enerjisiyle çalışması devrim niteliğindeydi. 1880 İlk minyatür elektrik motorları, New Jersey'de Thomas Alva Edison tarafından gerçekleştirildi. Doğru akım motorları büyük miktarlarda üretilmeye başlandı. 1880 Gorrie’nin makinesinde bir dizi iyileştirmeler yapıldı ve pistonlu kompresörün icadı ile yeni buz makineleri, et paketleme, balık işleme makineleri ile soğutma endüstriye tamamen yerleşti. 1886 İlk elektrikli bulaşık makinesi Josephine Cochrane tarafından icat edildi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 16/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1888 İtalyan Galileo Ferrari 90° faz farkına sahip iki alternatif manyetik alanın, sabit dönen bir manyetik alan olarak görülebileceğini gösterdi. 1888-1896 Nikola Tesla bağımsız olarak geliştirdiği indüksiyon motorunun patentlerini aldı. George Westinghouse, Tesla’nın patentlerini alarak ileri çalışmalar yaptırdıysa da, ekonomik kriz ve elektrik akımı tekniğinin gelişmeleri bu çalışmaları engelledi. 1890’lı yıllardan sonra Çeşitli ülkelerde alternatif akım motorları ortaya çıkmaya başladı. 1903 İlk elektrikli çamaşır makinesi patenti alındı. 1908 İlk elektrikli çamaşır makinesi "Thor,“ Alva Fisher tarafından üretildi. 1911 General Electric firması, bir Fransız rahip tarafından icat edilen ilk ev tipi buzdolabını tanıttı. Buzdolabının montajı daha sonraları Frigidaire tarafından 1915 yılında yapıldı. 1913 Fred W. Wolf ev tipi ilk elektrikli buzdolabının üretimi Domelre adıyla başladı. (DOMestic ELectric Refrigerator) 1913 Walker kardeşler ilk elektrikli bulaşık makinesini üretti. 1914 Kelvinator Company şirketi kuruldu. 1915 Fırın termostatı ve halen pek çok alanda kullanılmakta olan elektrik izolasyonlu, ısı iletkenli seramik "Calrod" geliştirildi. 1915 Elektrikli giyisi kurutucular vitrinlerde boy gösterdi. 1916 Kelvinator ilk elektrikli buzdolabını tanıttı. 1918 Otomatik kontrolleri olan ilk buzdolabı yine Kelvinator’dan geldi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 17/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1920’ler Amerika’da 200’den fazla farklı marka buzdolabı satıldı. 1922 Baltzar von Platen, Carl Munters ile birlikte freon gazı kullanılan ilk buzdolabını ürettiler. Freon gazlı ilk elektrikli buzdolabı Karl Paul Gottfried Von Linde tarafından üretilen bir buzdolabı 1922 Maytag firması suyu çamaşırın içine basınçla göndererek yıkama yapan, “agitator” sistemini geliştirmişti. 1925 Electrolux, AB Arctic firmasını satın aldı ve "D-fridge" ürününü dünya pazarına lanse etti. 1924 İlk santrifüjlü çamaşır makinesi piyasaya sunuldu. 1925 Kelvinatör tamamen otomatik olarak çalışan ve yoğuşturucu (kondenser) özelliği olan buzdolapları yılında üretildi. İlk yıl 67 adet dolap, 1918-1920 yılları arasında da toplam 200 dolap satarak dev bir şirket oldu. 1925 Modern ve hermetik olarak mühürlenmiş ilk buzdolabı üretildi. 1926 Yatay eksenli, bir sağa bir sola dönerek, yıkama yapan çamaşır makineleri üretilmeye başlandı. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 18/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1927 Absorbsiyon prensibiyle çalışan otomatik buzdolabı da Electrolux Kelvinatör Company tarafından Amerika’da satışa çıkarıldı. 1927 General Electric monitörlü ilk buzdolabını üretti. 1931 Dupont, “Freon” markasıyla R-12 soğutucu gazlarını üretmeye başladı. 1931 Henry Ford Edison Teknoloji enstitüsüne koymak üzere 1 milyonuncu buzdolabını aldı. 1930’s Hem yıkayan, hem durulayan, hem de sıkabilen ilk çamaşır makinesi Bendix Corporation tarafından üretildi. Emektar merdanelerin pabucu dama atıldı. 1933 Avrupa’nın ilk buzdolabı BSH tarafından üretildi. 1936 İlk çamaşır kurutma makinesi vitrinlerde yerini aldı. 1935’da geliştirilen makineyi Hamilton Manufacturing Company tanıttı. 1937 Otomatik çamaşır makineleri üretilmeye başlandı. 1939 Bir bölümü gıda dondurmak için tasarlanmış buzdolabı GE tarafından üretildi. 1945 İngiliz markası Prestcold buzdolapları Türkiye’de üretilmeye başlandı. (Ahmet Özcan önderliğinde) Prestcold, Pressed Steel Co. Ltd tarafından 1934’de Oxford’da kurulan İngiliz bir buzdolabı üreticisi idi. 1946 Dr. Percy Spencer Başka bir proje üzerinde çalışırken ilk mikro-dalga fırını icat etti. 1947 John Bardeen, Walter Brattain ve William Shockley’in yaptığı çalışmalar sonucunda transistör, (bir devreyi açıp kapayan, bir sinyali güçlendiren, farklı dirençteki devre parçalarını birbiriyle uyumlu hale getiren devre elemanı) bulundu. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 19/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1947 İlk üstten doldurulan otomatik çamaşır makinesi The Nineteen Hundred Corporation Kenmore markası ile üretildi. 1947 General Electric 2 kapılı buzdolabı, derin dondurucu kombinasyonlu ürünü piyasaya sürdü. 1947 İlk dik eksenli çamaşır makineleri üretildi. 1952 İlk otomatik buz makinesi üretildi. 1954 Türkiye’de Profilo Holding kuruldu. 1954 Beyaz eşya ürünleri, beyaz dışındaki renklerde de üretilmeye başlandı. 1955 İlk mikro dalga fırınlar üretildi. 1955 Arçelik, “Erel Çelik” adıyla Sütlüce fabrikasının açılışını yaptı. Fabrika büro eşyası, radyatör, pencere ve ticari soğuk hava depoları imal ediyordu. 1956 Buzdolabı ve dondurucu kapılarında manyetik keçe kullanılmaya başlandı. 1957 “Erel Çelik Eşya A.Ş.” olan şirket unvanı, umumi heyet kararıyla “Arçelik” olarak değiştirildi. 1958 Avrupa’nın ilk çamaşır makinesi BSH tarafından üretildi. 1958 Pek çok yenilikçi buluşun yapıldığı bir yıl oldu. İlk buzlanmayan(no-frost), otomatik buzluklu buzdolabı ve dondurucular yapıldı. 1959 Arçelik ilk yerli çamaşır makinesini üretti. Arçelik termosifon üretti. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 20/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1959 Beko Teknik’in temelleri atıldı. 1950’ler Köylerde mini çamaşır makineleri, yayık makineleri olarak da kullanılıyordu. 1960 Arçelik ilk yerli buzdolabını üretti. 1962 BSH dünyanın ilk ankastre mutfak fırınını üretti. 1963 General Electric’ten atılım: kendi kendini temizleyen fırın piyasaya sürüldü. 1964 Avrupa’nın ilk bulaşık makinesi BSH tarafından üretildi. 1967 İlk elektronik kontrol edilebilen fırın ile mikro işlemci devri başlamış oldu. 1960’lar Türk yan sanayi oluşmaya, ilk yerlileştirme çalışmaları hız kazanmaya başladı. Cam, fayans, lavabo vb. pek çok mamülün ithal edildiği, “toplu iğne” üretmenin bile kıvanç sayıldığı yıllardı. 1970 Türkiye’de soğutma kompresörü üretimi Koç Holding - General Electric ortaklığı tarafından Amerikan Tecumseh lisansı ile başlatıldı. Amerikalı ortak daha sonra hisselerini Koç grubuna devrederek Türkiye’den ayrıldı ve firma adı TEE oldu. Topkapı’daki fabrika kompresör üretimini bıraktı. Koç Grubu Eskişehir’de TEE olarak bir kompresör fabrikası kurdu. TEE’nin Arçelik bünyesine katılmasıyla, adı Arçelik Eskişehir Kompresör Üretim Tesisi oldu. Halen de Türkiye’de bu fabrikadan başka üretici bulunmuyor. 1972 BSH Avrupa tesislerinde ilk kurutma makinesini üretti. 1978 Mikro elektronik ve mikro bilgisayar bileşenlerinin, ev aletlerinde kullanımı yaygınlaştı. 1981 BSH ilk mikrodalga fırını üretti. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 21/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1984 Vestel Elektronik A.Ş. tamamı halka açık uluslararası bir şirket Polly Peck tarafından elektronik aletler üretmek amacıyla Manisa’da kuruldu. 1986 Türkiye’de üretim yapan beyaz eşya ana sanayi firmalarını bünyesinde bir araya getiren Türk Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği; TürkBESD kuruldu. 1987 BSH sesli komut sistemi ile çalışan ilk çamaşır makinesini üretti. 1991 Arçelik AR-GE birimi kuruldu. 1991 Vestel Beyaz Eşya üretimi Vestel Goldstar Sanayi ve Ticaret A.Ş. bünyesinde toplandı. 1992 Mayıs ayında Vestel Goldstar A.Ş. ünvanı Pekel Teknik Sanayi ve Ticaret A.Ş. olarak değiştirildi ve Merloni Spa ve PHILCO Italia ile ortaklık kuruldu. 1993 On yan sanayi firması, birleşerek Beyaz Eşya Yan Sanayiciler Derneği'ni (BEYSAD) kurdu. 1994 Kasım ayı Vestel için yeni bir dönem oldu. Türk Tekstil sektörünün ileri gelen kuruluşu Zorlu Holding, Vestel’in % 82 hissesine sahip olan Collar Holding’i satın aldı. 1995 Profilo Buzdolabı İşletmesi BSH tarafından satın alındı. 1995 1989’da Vestel Beyaz Eşya buzdolabı fabrikası olarak kurulan işletmeyi Merloni satın aldı. Aralık ayında Vestel beyaz eşya grubu Pekel’in tüm hisselerinin satışını Merloni grubuna devretti. 1996 Vestel, Vestel White markası ile beyaz eşya, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makinesiyle birlikte klima ürünlerini iç piyasaya sürdü ve yeni servis organizasyonları kurdu. 1997 Vestel’in beyaz eşya sektöründeki ilk yatırım projesi olan Vestel Beyaz Eşya şirketi kuruldu. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 22/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 1990’ların ortalarında Endüstriden gelen daha verimli, hızlı ve hassas üretim baskıları sonucunda, özel motor tipi üretimine hız verildi. 1999 Vestel Beyaz eşya üretimi yapmaya başladı. (1999 yılında buzdolabı, 2003 yılında çamaşır makinesi, 2005 yılında ise pişirici cihazlar üretmeye başladı. ) 1999 BSH dünyanın ilk tam otomatik bulaşık makinesi Hi Sense’i üretti. 1998 Vestel AR-GE merkezleri kuruldu. 2000 Hem ana sanayi hem de yan sanayiler için küreselleşme hız kazandı. 2003 BSH dünyanın ilk bilgisayar bağlantılı ev aletleri serisini üretti. 2004 BSH televizyonlu buzdolabı modeli Cool Media’yı üretti. 2005 Merloni buzdolabı işletmesi Indesit Company A.Ş. adı altında faaliyetini sürdürmeye başladı. 2011 Türkiye üretimde Avrupa'nın en büyük beyaz eşya imalatçı ülkesi konumuna yükseldi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 23/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 5. DÖRDÜNCÜ EVRE: Beyaz Eşya Yan Sanayisinin Geleceği İlk üç evre oturumlarından çıkan sonuçlar harmanlanarak bu evrede beyaz eşya üretiminin hem ana sanayi, hem yan sanayi tarafında gelecekte nasıl bir konumda yer alacakları tartışıldı. Katılımcılar dört ayrı gruba ayrıldılar ve bugünkü değerlendirmeler ve gelişmeleri de göz önünde bulundurarak, önümüzdeki 10 yıl içinde neler olacağına dair tahminlerde bulundular. Her grup yaklaşık 30 - 40 durum değerlendirdi. Her bir grup değerlendirdikleri 30-40 durumdan en önemlilerini, gelecekteki sanayi stratejileri ve yatırımları en fazla etkileyecek 7-8 maddeyi eledi. Bu maddeler gelecek planlarına, sektörün ve ülkemizin rekabetçiliğine en fazla etki edebilecek konular olmasına özellikle özen gösterilerek filtrelendi. Önümüzdeki 10 yılda beyaz eşya ana ve yan sanayinin alacağı konum ile ilgili katılımcıların filtrelediği en önemli gelecek varsayımları aşağıdaki şekilde sunuldu: GRUP I 1. Çin sermayesi Avrupa’ya yatırım yapacak. (Ana ve yan sanayii) 2. Yeni ürün gamları ortaya çıkacak. 3. Yabancı yan sanayinin Türkiye yatırımı artacak. 4. Türk üreticilerinin dünya beyaz eşya pazarındaki yeri ilk 10’da olacak. 5. Kümeleşme, stratejik iş birlikleri artacak . 6. Know how’ı yüksek komponentler (motor, kompresör, elektronik vs.) yerlileşecek. 7. Ham madde girdileri yerlileşecek. 8. Enerji verimliliği yüksek ürünlerin kullanımını arttırmak için vergi teşvikleri getirilecek. GRUP II 1. En az iki sanayinin Türkiye’de yatırımı ile 2023 yılında 50 milyon adete ulaşılacak. TurkBESD ve Şirzat Bey’den fikir alınması uygun bulundu. Tüm katılımcıların % 50’ si 50 milyon, % 50’si 35 milyon olacağına inandığını bildirdi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 24/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 2. Temel ham madde yatırımlarıyla % 70 yerlilik oranına ulaşılacak ve yan sanayi Amerika kıtası dâhil % 50 ihracat rakamına ulaşacak. Grubun çoğu, ana sanayinin Türk yan sanayi kullanımının %70’e çıkmasına inanmadığını bildirdi. 3. Beyaz Eşyada AR-GE merkezleri sayısı arttırılarak üniversite sanayi iş birliği artacak ve akıllı ürün çeşitliliği sağlanacak. 4. Kamu desteği ile birlikte vergi indirimleri, yatırım teşvikleri, ihtisas sanayi bölgeleri arttırılacak ve finansman ve eğitim modelleri oluşturulacak. 5. Tedarikçi kategorizasyonu sağlanarak “sistem tedarikçisi” kavramı gelişecek ve “katalog ürün” sayısı arttırılacak. Sistem tedarikçisi rekabetçiliğini sürdürebilmeli; belli dönemlerde ana sanayilerin yaptığı “make or buy” (üret veya satın al) analizinde rekabetçi çıkmazsa, yan sanayi verimliliklerini paylaşmıyorsa, ana sanayi “make” kararı verebilir. Sistem tedarikçileri ana sanayiye esneklik, stok maliyetini azaltma, uzman oldukları konuların ana sanayi tarafından elenmesi, ayrıca üretim sistemi kurulmaması konularında yarar sağlıyor. “Sistem tedarikçisi” kavramı tartışıldı; çoğunluğun kararı ile yerine uzman tedarikçi denmesinin daha uygun olacağına karar verildi. 6. Kurumsallaşma enstrümanları gelişecek (profesyonelleşme); - Verimli, esnek ve değişken üretim - Halka arzlar - “Joint-Venture” - İnsan kaynağı yönetimi - Finansal risk yönetimi 7. Lojistik modeller gelişecek ( Maliyetler düşecek, hızlar artacak). Ar-Ge merkezi kurulması ve desteklenmesi için devletten yeni tanımlar bekleniyor. 50 değil de 25 personelle açılabilmesi, ya da ilgili şirketin cirosuna orantılı açılması gibi… GRUP III 1- Türkiye 2023 yılında, dünyada beyaz eşyada teknoloji üreten ve yöneten, liderliğini yapan bir ülke olacak. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 25/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 2- Beyaz eşya ile bilişim teknolojilerinin entegrasyonu artacak. (mobil beyaz eşya kontrolleri, sosyal medya entegrasyonu vb.) 3- Türkiye üretim ve lojistik merkezi olacak. 4- Küreselleşen dünyaya paralel olarak ana ve yan sanayi firmaları, uluslararası iş ağları ve işbirlikleri içinde olacak. Çeşitli iş ortaklıkları, yan sanayilerin bir araya gelmesi, yan sanayilerin yatırım yapması ve diğer coğrafi bölgelere açılmaları söz konusu olacak. 5- ARGE inovasyon kavram geliştirme faaliyetleri yan sanayi liderliğinde sürdürülecek. Ana ve yan sanayi strateji ortaklığı artacak. 6- Büyüyen dünya pazarında Türkiye büyüyen cari açık konusunu gözetecek bir ihracatçı konumuna gelecek. Hem ana sanayi, hem yan sanayilerin ihracat rakamları artacak. 7- Nitelikli işgücü artacak. Ara eleman gelişimi, üniversite-sanayi işbirliği, yetişmiş eleman ve mühendislerin diğer ülkelere ihracı, onların olanak ve imkânları ile iş ağları gelişecek. 8- Yaşam standartlarının gelişimi ve ilgili sektörlerdeki ve teknolojideki gelişime bağlı olarak BE üretim prosesleri ve ürünler değişecek. (örn. nano teknoloji, alternatif teknolojiler ile çalışan ürünler) GRUP IV Ana ve yan sanayi ile, 1- On yıllık süreçte beş endüstriyel küresel marka çıkarmak, bu alanda Türkiye’yi, tasarım ve üretim yapabilen, akla gelen ilk ülke yapabilmek. Türkiye’nin en çok küresel marka çıkaran sektörü beyaz eşya olacak. 2- Yerli malı kullanımı maksimuma çıkarılmalı. (hammadde dahil) 3- Lojistik çeşitlendirilmesi, Anadolu ile birlikte bütün üretim yapılan bölgelerin birbirleriyle entegre olacak şekilde altyapılarını geliştirilecek. 4- E-ticaretle birlikte alternatif pazarlarda pazarlama faaliyetleri arttırılacak, örneğin; Tüm beyaz eşya ürünleri daha cüzi rakamlarla kiralanacak. (sadık müşteri grubu) Buzdolabında yoğurt bittiğinde markete sinyal gidecek eve yoğurt gelecek. E-ticaret sayesinde 24 saat beyaz eşya satılabilecek. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 26/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Mikro dalga ve konvansiyonel fırınlar birbirine entegre edilecek. 5- Enerji ithalatı ek vergi gelmeksizin serbest bırakılacak. 6- Sektörümüzün devlet tarafından farkındalığın arttırılacak. (kamuda beyaz eşya kendi başlığını bulacak) 7- Radikal inovasyon yapmaya odaklanılacak. (ana sanayi ve yan sanayi şemsiye projeler yapmalı; co-design, sistem entegrasyonu vb.) TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 27/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 6. Detaylı Çalışma İçin Strateji Başlıklarının Belirlenmesi Zaman zaman büyük grup olarak, zaman zaman farklı gruplarla bütünden parçaya doğru ilerlenen ortak akıl toplantılarının son aşamasında strateji belirlenmesinde tartışılacak konular üzerinde duruldu. Sektörü ileriye taşıyacak karşılıklı görüşler tartışmaya açıldı, en fazla tartışılan ve en fazla etkisi olacak konular alttaki gibi sıralandı; a. ARGE merkezleri kurulması: Ar-Ge teşviğinin firmanın cirosu oranına bağlı olarak güncellenmesi. b. Ana sanayi tedarikçi yönetimi: Sistem tedarikçisi/ uzman tedarikçi gibi tedarikçi kategorizasyonu yapılarak daha fazla “katalog ürün” üretilmesi. c. Ana sanayi - yan sanayi işbirliği: Ana sanayinin bilgi ve birikimini, çalışmalarını yan sanayi ile paylaşması, gerçek ve şeffaf bir işbirliği kurulması. d. Çin sermayesi tehdidi: Giderek zenginleşen Çin sermaye sahiplerinin yeni yatırımlarda bulunması, yan sanayilerinin Türk beyaz eşya pazarına ilgi duyması. e. Kamu destekleri: Yan sanayi firmalarına daha kolay erişilebilecek finansman, eğitim, yatırım desteği sağlanması, ihracat ve ithalatta vergi indirimleri, ihtisas sanayi. f. Lojistiğin çeşitlendirilmesi: Özellikle hacmen büyük ürün üretimi söz konusu olduğundan ileriye dönük daha rekabetçi lojistik çözümlerin üretilmesi. g. Yerli malı kullanımının maksimuma çıkarılması: Hem ana sanayilerin hem de yan sanayilerin hammadde kullanımlarının da göz önüne alınarak, bitmiş üründeki yerli malı kullanım oranlarının arttırılması. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 28/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 7. BEŞİNCİ EVRE: Stratejiler Uzun toplantılar, verimli tartışmalar sonrasında 3 ayrı grubun lojistik, ARGE ve kamu destekleri konularında ayrı ayrı odaklanarak strateji belirlemeleri konusunda hemfikir olundu. Konferansın açılışında da belirtildiği üzere bu safhada tartışılacak olan ve strateji belgesine, Beyaz Eşya Yan Sanayinin gelecek stratejileri ve hedefleri olarak girecek bu hususların tartışılmaya ve şekillendirilmeye devam edeceği ayrıca açıklandı. Tartışılan rakamlar, geçmiş yılların istatistiklerinden yola çıkılarak, ekonomik konjonktür ve diğer çevre şartları da göz önünde bulundurularak hedef olarak konulan rakamlar oldu. Bu rakamların hedef olarak belirlenmesinde Beysad Çalışmanın bir diğer değerli çıktısı ise, çalışmada strateji olarak belirlenen konular çerçevesinde en kısa sürede eylem planları maddelenerek, bu planların devreye alınması için belirli çalışma grupları oluşturulmasına karar verilmesi oldu. 3 ayrı grup ilgili konuları tartıştıktan sonra tüm katılımcılar bir araya geldiler. Her grup kendi strateji önerilerini diğer katılımcılara sundu. Grup 1 Lojistik Çözümler 1. Ülke içi demiryolu ağının limanlara ve organize sanayi bölgelerine ulaştırılması Bir lojistik çözüme ihtiyaç varsa hangi hacimde bir ticaret için ihtiyaç duyulduğu hesaplanmalı. Bu lojistik çözüm demiryolu da olabilir, karayolu da. Mühim olan; durumu konsolide etmek toplu taşıma yapabilmek maliyetleri düşürmek depoda stok yönetimi yapabilmek müşteriye günlük sevkiyatı sistemleştirmek müşteriye psikolojik olarak yakın olmak TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 29/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Beysad Polonya deposu, Beysad Çin deposu gibi projeler geliştirilebilir. Türkiye’den bir demiryolu organizasyonu ile giden konteynerlerin Avrupa’daki bir lojistik merkeze ulaşması için özel bir şirket kurup bu taşımacılığı TCDD’nin kısıtlarından kurtarmak. Organize sanayi bölgeleri arası bir ağ kurularak, bu sistemin teşvik edilmesi organize ederek aralarında bir sistem kurmak. Eşleştirmek için bu da destekleyici bir faktör olacak. 2-3 bölgenin birbirine bağlanması enerji, lojistik maliyetlerini düşürmekte etkili olacaktır. Örneğin Urfa ile Çerkezköy’ün, Eskişehir ile Gebze’nin birbirlerine demiryolu ile bağlı olmalarının çok büyük önemi var. Yeni yapılacak hatların ve tünellerin planlanması, Avrupa tren yolu akslarıyla uyumlu hale getirilmesi pek çok sıkıntıyı ortadan kaldırabileceği belirtildi. Aks değişikliğinin öneminin altı çizildi. Bu konuların çok yerde konuşuluyor ve gündeme getiriliyor olması gerekiyor. BEYSAD çatısı altında lojistik firmalarına ihale açılır, bu ihale malların taşınması, depolanması ve dağıtılması konusunda çalışabilir. Bunu da BEYSAD organize eder. Bu özel sermaye dış ticaret şirketi ortaklığına kadar gidebilir. 2. Ana ve yan sanayilerin Ar-Ge teşviklerinden ana sanayi şemsiyesi altında birlikte faydalanması 3. Beysad bünyesinde kurulacak komitenin TİM işbirliği ile kullanılabilecek bütün teşvikler ile ilgili eğitim ve bilgilendirme aktivitelerinin(URGE, SANTEZ, TEYDEB, TTGV, yeni teşvik paketleri) düzenlemesi BEYSAD bünyesinde çalışma grupları oluşturularak, bu maddeler daha da zenginleştirilebilir, daha taktiksel ya da eylem planları haline dönüştürülerek hızla hayata geçirilmesi sağlanabilir. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 30/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 4. Ham maddede yerlilik oranının arttırılması ithalata bağlılığın azaltılması (Paslanmaz sac, mühendislik, teknolojik plastikler, cevherden üretiminin desteklenmesi, petrokimya tesislerinin desteklenmesi) Bazı yan sanayiler ihracata küçük hacimlerle başlıyorlar. Tutarı düşük olan bir mal yurtdışına çıkarken de gümrük ve vergilerle beraber tutar çok yükseldiğinden yurtdışındaki ana sanayi Türkiye’den almak yerine gümrük sınırı olmayan bir tedarikçiden almayı yeğliyor. Stratejik olarak yan sanayiler bir müddet bu farkları yüklenseler de bu sefer onlara ciddi maliyetleri göğüslemek düşüyor. Bunun için ortak bir ihracat kanalı oluşturulabilse, herkes bir sistem altında küçük miktarlı ürünlerini bu kanalla birleştirerek gönderebilse, pek çok firmanın maliyetlerini azaltıp, süreçleri kolaylaştırabilir. Bu model belki BEYSAD çatısında yapılabilir. İlgili konu için bir fizibilite çalışması yapmak üzere bir çalışma grubu oluşturulabilir. Grup 2 Arge Akıllı ürün 1. Üniversite sanayi işbirliği 1.1 Beysad organizasyonu, DPT desteği ile üniversitelerde mükemmeliyet merkezleri kurulması. Bazı sektörlerin kurduğu mükemmeliyet merkezlerinden Eskişehir’deki seramik araştırma merkezi örnek olarak gösterildi. Bu merkezlere farklı firmaların destek verdiği, merkezin yurtdışına master ve doktora için gönderdiği öğrencilerin şu anda akademisyen olarak çalıştığı bilgisi paylaşıldı. Şu anda farklı merkezler üzerinde çalışıldığı ayrıca belirtildi. 1.2 Üniversite sanayi işbirliği sürecinin ve sahibinin tanımlanması (SANTEZ) Bazı üniversitelerde sürecin tanımlanıp, süreç sahiplerinin; sorumlu olacak yetkililerin atanmasının önemli bir adım olduğu vurgulandı. 1.3 Eğitim sanayide projelerle tamamlanabilir hale getirilmesi. (TOBB –EDU) TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 31/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Öğrencilerin eğitimleri süresince belli dönemlerini işyerlerinde proje yaparak geçirdiklerinde mezun olduklarında kolaylıkla işe entegre olabildikleri vurgulandı. 2. Eş mühendislik çalışmalarının arttırılması yan sanayilerinin pek çoğu tarafından daha önce yapılan görüşme ve anket çalışmalarında da sıkça dile getirilen bir konu oldu. Güncel durumda ana sanayiler bir takım parça, komponent geliştirme projelerinde yan sanayiden destek aldıklarını ve beraber mühendislik çalışmaları yaptıklarını bildirdiler. Gelişen yan sanayiler tasarım süreçlerinden başlayarak bu eş mühendislik çalışmalarında yer almak istediklerini dile getirdiler. 3. ARGE merkezi standartlarının KOBİ’lere uygun hale getirilmesi kamudan bir beklenti olarak dile getirildi. ARGE merkezleri ile ilgili mevzuat ve teşvikler büyük firmalar düşünülerek hazırlandığından KOBİ’lere uymuyor. Yeni teşvik sisteminde hangi alanlara teşvik verileceği daha fazla detaylandırılmalı, daha net hale getirilmeli. İthalatta yüksek pay tutan bazı malzemelerin, komponentlerin ve hammaddelerin Türkiye’de üretilmesi, yerlilik oranlarının arttırılması ile ilgili bir kapsam konulması yardımcı olur. Türkiye’de belli hammaddelerin üretimine geçilmesi ve bir kısmının üretim kapasitesinin arttırılması desteklenmeli. Türkiye’de bulunan maden cevherlerinin (demir gibi) hammadde olarak işlenmesine öncelik verilmeli. Yeni teşvik yasasında mühendislik plastikleri, poliüretan, PP, ABS, PS gibi plastiklerinin Türkiye’de üretilmesi için stratejik yatırımlar kapsamına alınması uygun olur. Yeni teşvik yasası uyarınca Türkiye’nin tedarikinde yüzde 50’sinden fazlasını ithalat yoluyla yaptığı, Türkiye’de hiç üretilmeyen veya son yılda 50 milyon dolardan fazla ithalat yapılan ürünlerin Türkiye’de yapılmasına stratejik yatırım denildi. Bu yatırımlara örnek olarak konferansı takiben İskenderun’a yapılacak olan 1 milyar dolarlık polipropilen yatırımı gösterilebilir. Bu yatırım ülkenin petro-kimyasal sektörünün gelişmesi için önemli bir adım sayılıyor. Türkiye, şu anda dünyanın en büyük polipropilen ithalatçılarından biri. Yıllık 500 TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 32/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu bin ton kapasiteye sahip olacak tesis ülkenin ihtiyacı olacak polipropilenin yüzde 25’inin üretecek. Çin ve diğer yabancı sermaye yatırımlarının, gerekirse ilave teşvikler de sağlanarak, daha çok hammadde alanına yönlendirilmesi, Türk yardımcı sanayinin rekabetçiliğinin korunması ve ithalata giden bütçenin daraltılması için bir önlem önerisi olarak sunuldu. Bu şekilde dünyada dolaşan bir miktar serbest paranın Türkiye’de hammadde üretimi kapasitesinin arttırılması için kullanılabileceğinin olası olduğu bildirildi. Teşviklerle ilgili mevzuatın, başvuran firmanın cirosu ile bağlantılı olarak belirlenmesinin pek çok alandaki ARGE çalışmalarına hız vereceği konusunda mutabık kalındı. 4. Bağımsız mühendislik firmalarının kurulmasına destek olunması; ARGE konusunda servis verecek yan sanayiye destek olacak mühendislik firmalarının önem kazanacağına dikkat çekildi. 5. Know-how transferi: Yardımcı sanayinin komponent ve çözüm sunar hale gelmesi için ARGE çalışmaları bir avantaj olsa da başlangıçta bir zıplama için yurtdışından know-how transferi sağlayıp şirket ortaklıkları kurulması gerekebileceği aktarıldı. Yerlileşmede ana sanayilerle işbirliği için proje başlıkları belirlenebileceği, yeni projelerin hedef miktarlar belirlenerek hayata geçirilmesinin gerekliliği vurgulandı. 6. Kapsamlı yurtdışı teşvikleri: Yurtdışındaki katma değeri yüksek, yüksek teknoloji ürünler üretebilen, know-how transferi yapılacak şirketlerle ortaklıkların kurulması, ortak projelerin hazırlanmasının hazırlanacak teşvik paketleriyle daha hızlı ve kolay olacağı belirtildi. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 33/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 7. Akıllı ürünlerin, katma değeri yüksek, teknoloji tabanlı ürün ve üretim yöntemlerinin geliştirilmesi desteklenerek sektörün dünya pazarında rekabet gücünün yükseltileceğinin altı çizildi. GRUP 3 Kamu – Ana Sanayi – Yan Sanayi İlişkilerinin Düzenlenmesi 1. ARGE ve diğer teşvikler ile ilgili ara mal üreticisi yan sanayindeki bilgi ve ilgi yetersizliğinin olduğunu tespit ettiklerini, eğitim ve bilgilendirme sürecinin ihracatçı birliklerinin desteği, ana sanayinin katkısıyla Beysad önderliğinde başlatılması gerektiğini bildirdiler. Bu görüş üniversite-sanayi-kamu işbirliği ile katma değeri yüksek, teknoloji tabanlı ürün ve üretim yöntemleri geliştirilmesi desteklenmeli , KOBİ’lerin teknoloji ve AR-GE kültürü edinmelerinin sağlanması için harekete geçilmeli şeklinde desteklendi. 2. Ana ve yan sanayilerin Ar-Ge teşviklerinden ana sanayi şemsiyesi altında birlikte faydalanması Ana sanayi ve yan sanayiler, ana sanayi şemsiyesi altında teşviklerden faydalanabilmeli. Vestel, Arçelik ve BSH gibi büyük ana sanayi firmalarında sadece bu konularda uzmanlaşan bir kadro bulunuyor. Ana sanayiler bu konuda oldukça pro-aktif olduğundan ve büyük ticaret hacmi sayesinde desteklerden daha fazla faydalanabilirken yan sanayi o kadar faydalanamıyor. Ana sanayi liderliğinde yan sanayi de projelere destekte bulunarak bu teşviklerden faydalanabilmeli. 3. Beysad bünyesinde kurulacak komite ihracatçı birlikleri, TIM ile işbirliği ile kullanılabilecek bütün teşvikler ile ilgili eğitim ve bilgilendirme aktivitelerini (URGE, SANTEZ, TEYDEB, TTGV, Yeni teşvik paketleri). Yan sanayi firmaları da bilgilenmeyi talep etmeli. 4. Ham maddede yerlilik oranının arttırılması ithalata bağlılığın azaltılması (Paslanmaz çelik, sac, mühendislik plastikleri, teknolojik plastikler ve türev TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 34/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu ürünleri, cevherden üretimin desteklenmesi, petrokimya tesislerinin desteklenmesi) Odaklanılması gereken gelecek planlaması ve gelecek planlarında da büyüme projeksiyonlarında rakamlar zikrediliyor. “Bugün neredeyiz, yarın nerede olacağız”ın rakamsal analizleri yapılmalı ve geleceğe hedef rakamlar konmalı. Ne kadar hammadde tüketildiği, bunun ne kadarının ithal edildiği, ne kadar bütçenin dışarı gittiği, sektörün çalışan sayısı, tedarikçi sayısı analiz edilerek güzel bir rehberle kamu nezdinde ilgili müracaatlar yapılabilir. Kamudan destek almak için örgütlü 2 dernek bir araya gelerek devlet nezdinde tek muhatap olabilirse, daha fazla itibar görür kamu nezdinde sektörün “Beyaz Eşya” başlığı altında güç birliğine gider, bu şekilde temsil edilebilirse daha güçlü hale getirilebilir. Büyüme oranı ve tahminler bu kadar yüksekse ve “Made In Turkey” markası için bu kadar yatırım planı varsa bunun bir bakıma zorunlu bir birliktelik tasarımı olduğu da aktarıldı. Enerji ithalatının ilave herhangi bir vergi oluşmaksızın serbest bırakılması. %10-15 enerji maliyeti var beyaz eşya üretiminde oluşan, dolayısıyla maliyetlerin aşağı çekilmesinde ana sanayi desteğiyle kamudan enerji verimliliği yüksek ürünlerde vergi teşviği talep edilmeli. Bu çalışmaların diğer ülkelerde nasıl yapıldığı gözlenerek destek şekillendirilebilir. Ortak ARGE merkezleri nasıl kurulabilir? (örneğin Vestel’in ODTU teknoparkındaki yeri, aynı şekilde savunma sanayinin teknopark işbirliği) benzer bir modelde bir arada ARGE çalışması yapılması için ortak bir çalışma yapılabilir ve teşviklerden istifade edilebilir. Beyaz eşya ARGE merkezi için grup oluşturarak teşviklerden istifade ederek projeler geliştirilmeli. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 35/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu Ana sanayi ve yan sanayi çalışmalarını hizalayarak eş zamanlı eylem planları(ARGE, kamu destekleri, yeni pazarlar, bu pazarlara yönelik yatırım planlamaları, ortak tedarik ve lojistik konularında) tasarlamalı. Know how transferi ve ölçek ekonomisi işbirliği olmazsa gerçekleşmeyecek. Bu birliktelik sayesinde Beysad marka tasarımı yaparak “white quality” gibi bir markalaşma ile “Turquality” benzeri bir teşvik modeli tasarlanabilir. BEYSAD ve BESD’in bir araya gelerek oluşturacağı sektörün etik kurulunun, sektörle ilgili etik ilkeleri saptayarak her iki tarafın; ana sanayi ve yan sanayi liderleri bu ilkeler üzerinde el sıkışması gerekliliği üzerinde duruldu. Uzman Tedarikçi Sistemi; sektör gelişmelerine paralel olarak yan sanayinin kurumsallaşmasının sağlanması, ne kadar kurumsallaşacağının sektörün ihtiyacına göre tasarlanması. Türkiye’deki beyaz eşya üretiminin artmasına paralel olarak komponent üretimine olan ihtiyacın artması nedeniyle tedarikçilerin uzman/sistem tedarikçisi haline getirilerek yetkinliklerinin arttırılması. Yan sanayi uzmanlık seviyelerinin arttırılabilmesi için ana sanayi ile birlikte hareket ederek finansman kaynaklarını da oluşturmak şartıyla yurtiçi ve yurtdışında ortaklık yapılabilmesi, yurtdışından firma satın alımı gibi kanallar değerlendirilmeli. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 36/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 8. Genel Değerlendirme Toplantının son oturumunda 3 ayrı grubun incelediği konular tartışmaya açıldı ve tüm fikirler kayıt altına alındı. Bu fikirler uzun yıllara dayanan deneyime ve sektör bilgisine sahip ana sanayi ve yan sanayi firma temsilcilerinin, bakanlık ve kamu kuruluşu temsilcilerinin zengin içerikli fikirleri idi. Gerek türlü işbirlikleri, gerek proje grupları, gerekse kamu destekleri ile hayata geçirilmesi planlanan oldukça parlak projeler tartışıldı. Bu konulara dair getirilen öneriler beyaz eşya sanayisinin gelecek stratejilerinde, yol haritasında, sürdürülebilir büyüme ve karlılık için en önemli gördüğü konulardı. Uygulanacak Beyaz Eşya sanayi stratejisinin ve eylem planlarının odağında, temel stratejik hedefler doğrultusunda yapısal donuşumu desteklemek yer almaktadır. Bu yapısal dönüşüm aynı zamanda kurumsallaşma, profesyonelleşme ve küreselleşme isteğiyle işbirliklerine açık olduklarını belirten yan sanayi firmalarının ortak aldığı bir karardır. Dokuzuncu Kalkınma Planında Türkiye ve Türk sanayisi için belirlenen vizyon, “İstikrar içinde büyüyen, gelirini daha adil paylaşan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplumuna dönüşen, AB’ye üyelik için uyum sürecini tamamlamış bir Türkiye” idi. 2008 yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda yapılan arama konferansında, Türkiye Sanayi Stratejisi’nin uzun dönemli vizyonu, “Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olmak” şeklinde belirlenmiştir. Beyaz eşya sanayisi, şimdiden Avrupa’da liderliğini ilan etmiş bir sektör olarak yarışa bir adım önden başlamış sayılmaktadır. Orta ve yüksek teknolojili ürünlerde Avrasya’nın üretim üssü olma amacını gerçekleştirmek üzere tespit edilen üç temel stratejik hedeften biri orta ve yüksek teknolojili sektörlerin üretim ve ihracat içindeki ağırlığının arttırılmasıdır. Halihazırda bu sektör grubunda yer alan ve önemli büyüme potansiyeli arz ettiği için gelişmesine yönelik stratejilere önem verileceği belirtilen sektörlerden biri de makine imalatı sanayidir. Arama konferansının ilk oturumunda negatif ve pozitif olarak sınıflandırılan çevre koşulları ile Türkiye Sanayi Stratejisinde Türkiye için yapılmış GZFT analizi birbiriyle neredeyse örtüşmektedir. Bu kadar uyumlu sonuçların çıkmış olması ve beyaz eşya TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 37/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu sanayicilerinin aynı sıkıntı veya aynı büyüme potansiyellerinden bahsediyor olması sektörün Türkiye Cumhuriyeti hedefleriyle paralel büyüme potansiyelini gözler önüne sermektedir. TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 38/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu 9. KATILIMCILARIN DEĞERLENDİRMELERİ Konferans sonunda tüm katılımcılardan konferansı, sonuçlarını değerlendirmeleri ve kendi yorumlarını paylaşmaları rica edildi. Bu yorumlar, birebir değerlendirme görüşmeleri yapılarak kayıt altına alındı. Konferans başında da belirtildiği üzere beyaz eşya sektörünün her zaman büyümeye devam edeceği vurgulanan noktalar arasında idi. Türkiye’nin hem nüfusu hem de gelişmekte olan yoğun nüfuslu bölgelere yakınlığı sayesinde avantajını koruyacağı, günümüz ekonomik koşullarında hızla artan hane sayısı sayesinde beyaz eşya tüketiminin de artarak devam edeceğinin altı çizildi. Tüm katılımcıların ortak yorumu çok keyifli vakit geçirirken aynı zamanda sektör ve ülke gelişimine katkıda bulunacak çok değerli fikirler geliştirildikleri için memnuniyet duymaları oldu. Katılımcıların çoğu konferansa gelmeden önce düşündüklerinden, hayal ettiklerinden çok daha verimli ve üretken bir ortam sağlandığının altını çizdi. Kendi düşünemedikleri, atladıkları bir takım konuların strateji belgesinde yer almamasından endişe duyarken, toplantının sonunda gelinen noktada tüm farklı detayların diğer katılımcılar tarafından düşünülüp dile getirildiğini gözlemledikleri ve bu sayesinde çok rahat olduklarını vurguladılar. Ortaya çıkan fikirler ve süzülen stratejik hedeflerden tüm katılımcıların tatmin oldukları gözlemlendi. Birçoğu konferansın kendilerine yeni bir vizyon kazandırdığını, farklı konularda çok değerli bilgiler edindiklerini aktardı. Katılımcılar ana ve yan sanayi temsilcileri için bu kadar gelişmiş bir diyalog platformunun oluşmasının son derece geliştirici olduğunu ve konferansa sanayi temsilcileri dışında katılan değerli yetkililerin ise farklı bakış açılarıyla tüm tartışmaları zenginleştirdiğini bildirdi. Gerek ana sanayi ve yan sanayi temsilcileri, gerekse sanayi bakanlığı, basın, özel yatırım fonu, ihracatçılar meclisi ve vakıf temsilcilerinin ortak bir diğer temennisi de bu ortak akıl toplantılarının sürmesi, uygun modellemelerle stratejiler hayata geçirilirken bir kontrol mekanizmasının da kurulması oldu. Ana ve yan sanayi temsilci olmayan 2 katılımcının TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 39/ 40 Beyaz Eşya Yan Sanayi Strateji Belgesi Arama Konferansı Raporu bildirdiği ortak görüş ise ana ve yan sanayilerin belli konulardaki görüş ayrılıklarının konferansta da açıkça gözlendiği oldu. Katılımcıların bir kısmı teknik olarak arama konferansının çok etkin, sistematik ve düzenli olduğunu ve doğru yönetildiğini sözlerine ekledi. Konuların derinlemesine ele alındığı ve önceliklerin saptandığı, öncelik olarak belirlenen konuların üzerinde detaylı biçimde çalışılıp analiz edildikten sonra tekrar bir süzgeçten geçirerek strateji belgesine girecek olan maddelerin titizlikle saptandığı çok yararlı bir çalışma olduğunu aktardılar. Bir diğer ortak kanı da bu çalışmanın verimli olmasının bir sebebinin katılımcıların çok istekli ve ön hazırlıklı olmaları olduğu idi. Beyaz eşya sektörü için uzun vadede olumlu getirileri olacağını düşündüklerini, ana ve yan sanayi birlikte çalışarak ve kamu nezdinde de destekler alarak konulan hedeflerin rahatlıkla yakalanacağına inandıklarının altını çizdiler. İçlerinde Türk beyaz eşya yan sanayicilerinin duayeni olarak bilinen ve küresel marka olarak yol gösterici olarak gösterilen firma temsilcisi, 2023 ana sanayi üretim rakamının 50 milyondan da fazla olacağına inancının tam olduğunu vurguladı. Bir ana sanayi temsilcisinin sözleri konferansın çıktısının değerini ve ana sanayinin strateji belgesi hazırlıklarına olan desteğini özetler nitelikteydi: “Yan sanayi ne kadar rekabetçiyse biz de o kadar rekabetçiyiz, bu sebeple ortak lisanı oluşturarak aksiyonları planlayabilmek çok kritik ve önemli, bu konferans ile bu amaca yönelik çok önemli adımlar atıldı.” TRİA Uluslararası Araştırma ve Danışmanlık 40/ 40