Grade 5 TG Unit 1-10

Transkript

Mɛ'ɛnɛn
M s’ pide Mɛ
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛɛ
nnɛɛ
kipili 5
Mɛ'ɛnɛn
M s’ pide Mɛ
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛɛ
nnɛɛ
kipili 5
Zoo e dɛshiɔ
shiɔ:
Tuluw Am ro
Gɛbɛ o B sh mi
Mɛnde mo
ɔ:
P ji o Mɔkɔnnɛn
Zoo e ern esinɛɛ
esinɛɛ:
ɛɛ:
Abebe Yir
shew
Mes$ie Mekonen
Mɛnde ishɔ
ishɔshɔ
shɔk diz
diz
niɔ
niɔ:
Tuluw Am ro
Zoo e eedinɛ
eedinɛ:
Iz bel K rpieni
T r$ rec:
Sen
i$ Worku
Bɛr u n 2007
Miz n Tɛpɛri
Cop ri h$ SIL E$hiopi
Me’en l n u
nd Bench-M ji Zone Educ $ion Dep r$men$
e $e cher’s uide for r de 5. Firs$ $ri l edi$ion.
Published for Me’en medium of ins$ruc$ion pilo$ cl sses b :SIL Bench-M ji Zone
L n u
e Developmen$ nd Mo$her Ton ue B sed Mul$ilin u l Educ $ion Projec$,
P.O. Box 9:, Miz n Teferi, Tel. 0:7 335 <7<5
The projec$ is implemen$ed join$l b Sou$hern N $ions N $ion li$ies nd Peoples
Re ion l Governmen$, Bench-M ji Zone Adminis$r $ion nd SIL E$hiopi .2007
E$hiopi n C lend r (20<5)
Dhulɛ
Dhulɛn
M sʼ pide ɛliude mɛʼɛnuɔ kipilio h cʼ n n . Nɛbh de mɛʼɛnɛn icɔcɔn
icɔcɔnd
icɔcɔnɔ uw n n
ku d
kɔnɛn oo hi
$ɔmmɔn
e
lke wuucɔ ɛliinɔ $eek k $
i$k
ide ɛliin mui, ishɔshɔʼiɛbo . M sʼ pi edi
l $eek. M sʼ pi edi
$eek icɔcɔnɔ $eek zer$ j n
kɔn n n ,
shɛshshɛn ,
$eek icɔcɔn n
wuuc
l $eek. Gi
$eek zer$ c kɔn n de ish ʼ runɔ bh n nɛ m sʼ pi ede mɛnde icɔcɔnnɛɛɛ, sizzi
ɔn bh n nɛ m sʼ pi ede icɔcɔnd
•
En ed n
•
Zer$ cce woshiin
•
En ed n
•
ɛli n bhɛlbhɛl oo i$i$in
•
$ud c kɔnɛn
•
hi
•
ish ʼ r oo
•
kɔnɛnde dhɛmɛs n
Nɛbh
icɔcɔnd
nɔ $eek. Ishɔshɔk$e dhɛmɛsude m sʼ piɔ
e ùdhulɛ zer$ j kɔ
e wun zer$ jɔ $eekɔ oo ɛli n
ide ɛliin
edi
l $eekɔ
ellɛnɛn ,
icɔcɔnd
k $
i$k
cʼ rɛshɛ$$e
nɔ oode i m sʼ pi ede mɛnde icɔcɔnnɛɛ shɛshshɛ. N
kelun icɔcɔnɔ kɔn n
ellɛnɛn , kɛdɛshiɛ
kɔn n e
ki suu$.
$eek sh mb $ n
sizzie
i
m sʼ pi ede
rn
rde bonude
$eek n
r$iɛ $eekn ,
Bonde jɔun
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn <:
<: Yellɛ
Yellɛn ................................................................
..........................................................................
.......................................... <
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn 2:
2: Bhorede e ................................................................
................................................................ <7
Icɔ̀
Icɔ̀cɔ 3: D mbi o e mɛ
mɛʼɛnun .......................................................
....................................................... 3D
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn ::
:: B wudinde ɔrun.........................................................
......................................................... 59
Icɔ
Icɔcɔ 5: Shèshi................................................................
..........................................................................
.......................................... 77
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn 9:
9: G l
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn 7:
7: Kɛ in
Icɔ̀
Icɔ̀cɔ 8: Bul n
................................................................
.........................................................................
......................................... D5
e
shunɔ
shunɔI$opi
..........................................
.......................................... <<<
ed mbi ɔ ......................................................
...................................................... <27
Icɔ
Icɔcɔn D:
D: Shɔ
Shɔbhok ................................................................
...................................................................
................................... <::
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn <0:
<0: Kɛn
ìci oo kɛ
kɛn ɛnde kun edisi iɔ
iɔ .............................. <93
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn <
Yellɛ
Yellɛn
Kipili 5 icɔ̀cɔn< sh mb $ < icɔ
icɔcɔnde sh mb $
ɔ Yellɛ
Yellɛn
Shɔ
Shɔʼɛn
Bhonɛsɛnde$ɛbhinɛicɔcɔnɔdi
Icɔcɔnɔdi
•G
$olɔicɔcɔnd :
Ɛli nbhɛlbhɛlooken ji
•Uw $ud czerɔiooƐli n
•G
is
side ell
en un zer$ jɔɔɔʼɛn
nɔ
•Dɛshidhɛmɛsɛd n
• Ish ʼ r$ud ccemɛndeicɔcɔnnɛɛzer iɛsɛɛn , ɛken ed n
• Yɛmɛsɛ$ud cn , zeridɔ
•Ɛli ne
en un zer$ jɔɔmuɛlɛllɛnɛdɔ
• En ed n
en un zer$ jɔooƐli n
e lkem r$ oozer$
mudɛshidɔ
• Kɔn$ud c n kʼɛsʼi okɔnɔn kɔnɔn eju on , uw dɔ.
• En
d n
e l sɛn$ʼɛrɛji e$eekɔmudɛshin , en o e$ud
Sh mb $ < un oc < Icɔcɔnde sh mb $
ɔs b
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli ndɛshi
• Tu dc
1
Tish n
nɔmu
n , ɛk$ɔ.
<.
Ɛli n
ɛn
(dedi
(dedi <0)
Ɛli n bhɛ̀
lbhɛl
bhɛ̀lbh
lb
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! ʻʻƐli n bhɛ̀lbhɛhɛlʼʼ hɛn ɛ
k $ bon
k bon
k mo oke
ɛli n
e r m $ud
ɛ̀bhɛbhɛl
e jinɛɛ ɛ̀lɛsɛ icɔcɔnd kudhullɛskɛ $eek. Dho ɔ
ìʼ jɔde jinɛɛ indì kɛdɛshi$ Ɛli n i
Ìʼ c –bhore edɔn ɔ
Icɔcɔnd
bho-re- e-dɔ-n ɔ
i
I-cɔ-cɔn-d - i-
Yɛʼɛsɛn
<.
Soso di ɛbo ɔ
so-so -di- ɛ-bo- ɔ
2.
Kelin
e
ke-li-n
3.
nɛbh
edi
nɛ-bh - e-di-
:.
u u un sɛ
u- u- un -sɛ
5.
n i$ʼi ɛbo
n i-$ʼi- ɛ-bo
9.
cʼɔbɛnde ɛ
cʼɔ-bɛn-de- ɛ
7.
ell ccenɛ
el-l c-ce-nɛ
icɔcɔnunɔ
i-cɔ-cɔ-nu-nɔ
8.
2.
Zeri(dedi.30
2 En ed n
•
- e
e ùdhulɛ zer$ j kɔ (dedi5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn icɔcɔnd en ed n
<. Yell is
i
h
k r kɔn , kɛʼidu!
sinɛminenminen?
2. B l ede orrɛnó oo ell
e uwɔ cʼɔbinɛno ni ɛ?
Dho ɔ mu icɔcɔnd kezeri$ ɛli n
N i$ʼi ɛbo icɔcɔnd
Yell ccenɛ kelin
e l m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ $ si ɔ
i
e
Cʼɔbɛnde ɛ
2
2b. Tud c zèri (dedi<0 )
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zèri ɛsɛ $ud c bhunde bhon n kʼɛsʼi kɔnɔn i, icɔcɔnd $eek.
Dho ɔ mu ìbh icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn kɔ̀ɔkn , kezeri$ n kʼɛsʼi o e ɔdinɛɛ. In u
mu èrn esn , zerin , $ bmbi ɔ mu indì kɛɛmi$n , kishɔshɔʼi$ eju on , kezeridu.
Zer$ c lele: Is
2bh En ed n
•
side ell
n
e l zer$ jɔ
jɔ$olɔɔ
$olɔɔ (dedi.<5)
Mɛndeicɔ
ndeicɔcɔnnɛ
nnɛ ee! Indì icɔ
icɔcɔnd k ji$ ɛli n i
N i$ʼi ɛbo icɔcɔnd
Yell ccenɛ kelin
h
k r kɔ
kɔ ɔʼɛn $ud jɔ
jɔde zeri ɔ.
i
e
Cʼɔbɛnde ɛ
Lele, keen oopɔ
oopɔsk cce$ud jun
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Ìbh
icɔcɔnd
sɛn$ʼɛrɛjidi
$ud cce senone“ Is
keen oo pɔsk cɔn , edɛ ɛl
side
i
sɛled
ebo . Dho ɔ $èn
ell nʼʼ hɛn ɛɛ $ side i ke lele,
en ɔ idibisɛsɛ
ɔn ɔ sɛled
en , dɛshi$
bhunde kooni.
Sh mb $ <, un oc 2
Shɔ
Shɔʼɛn
•
Ɛli nɔʼɛn
•
Kɔnɛn
Dɛsh de $uwoon
$uwoon oo i e
(dedi5 )
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Dɛsh de $uwoon i e mo do bhunde koonibo .
3
3.
Ɛli n ɔʼɛn (dedi<0 )
Ìʼ ck
ck oom
oom r$
Ɛli n
•
e lkeiʼck
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! ɛlɛsɛ
iʼck
:
Ìʼ c:
c elln
Ɛli n
Ɛli n
ko k r kɔ icɔcɔd kudhullɛskɛ $eek. Ɛli n
e l bhicbhicn , edɛ ɔn
e lke
jinɛ $ si kɔnɔsuwɔ
nɛn
e lke m r$
:
li n
e jinɛ$ si
n e l bhicbhicɔ
Ìʼ c:
c ellɛnm rrɛn
• Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$hubb ne n ,
ì En ed n
e Ɛli nu e iʼ jinɛɛ
kɔnɛ<-3 oo e Ɛli nu e lke m r$ kɔnɛ <-3 ke dɛsh de kipili n , kɛlkɛlli ɛ. Edɛ ɛlɛllɛ
$eekɔ mu in u $o$ò n , ìmɛsɛ kom c. Pɔsk jɔ mu mo ɛsɛ ɛʼɛsɛnde ɛn , bhunde i
ɛrɛɛ mu ishsɔshɔʼɛsɛu $eekɔ $olɔ
ì en ed n
e ɔdinɛnɛ m r r$
oo Ìʼ ck
ɔ kɔnɛ
3-9 ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
:.
Kɔnɛn (dedi.30 )
: Tud c kɔnɛn (dedi.20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tɔ̀ɔn sɛn$ʼɛrji sɛled
ɛl
:b. Hi
ebo . Dho ɔ $èn icɔcɔnd n ,
en ɔ in u idibis sɛn$ʼɛrɛji e $eek.
ide
ide kɔnun(dedi.<0 )
Kʼumec
Dho ɔ mu indì icɔcɔnd kezeri$ zer$ cce i m sʼ pi edede ɛɛn , kɛrsidɛ kʼumec
molle ellɛnɛɛ. Edɛ dɛshi $eekɔ in u $o$ò n , mò ɛsɛn , ern esse ellɛnɛɛmu
Di
$olɔ mu $èn icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn n , bhunde ellɛnɛ kʼumecɔ kel
4
en .
T
sh mb $ <, un oc 3
Shɔ
Shɔʼɛn
•Zeri uwɛn
•Ish ʼ r
•mɛʼɛnsɛ$$e i ke suu$ɔ: rɔn ɔ e
nɛɛ
nɛɛ
Dɛsh de $uwoon (dedi 5)
•Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoon i e in u oo icɔcɔnd mo do bhunde koonibo .
5. Zèri uwɛ
uwɛn (ded.<0)
5 . Zeri ɔ s bbɔ
bbɔ (dedi2 )
Tud c $ si
Tu dcce s bbɔdenɛ i oke Is
side ell
nɔ $ si
•Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tud cce leledenɛ se ne ʻʻ Is
icɔcɔnd
bo . Nɛbh
edi
side ell
nʼʼ hɛn ɛɛ i ɛre
$ud c i son seni ɛ $èn n , kɛlidu!
Yɛʼsɛn
Tud c ɛli nɛbh de boli
b
u e lke r m n ɔ n
rsinɛn , kelin
e mɛri $olɔ orrɛ
e $eekɔ.
5b. Tud c Zeri (dedi 8 )
9. Icɔ̀
li (dedi.<5)
Icɔ̀cɔn $uʼɔ e ɛ̀li
9b.Tud cish ʼ r(dedi.5)
Tud cish ʼ r
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zeri ɛsɛ̀ $ud cn , keenɔ e $ɛ̀
en
o e $ud junɔn , kɛlidu. Dho ɔ zeri ɛsɛn , pɔsT.
Tud cs bɔ: Lukuri$
5
hɛn n ɛn , $èn
icɔcɔnd
Lukur
Il n
kin i wo
rɔn ɔ
ji
e
le.Wo
Serku. Shubhunɛde Wushinɛ
k ji
i
h cʼcʼ n n ɔ, wo
kɔn n
rɔn ɔ
T m sh l. Jɔnɛ
k. Serku bhɔnnɛnɛn , sh mb $
r m$i k rɛmɛs b
l
lke sill
Shɔku$.Wo
ɛ ɔ
i bhonnɛnɛ
bhon kɔn n ɔ Wushinɛ bhonɛnɛdɔ. Edɛ
ede i ke B n kuɔ. B l ede bɛr
h
Wushinɛ. De
n e ɛ bhon $ɔmmɔn oo
kesse icɔcɔnunɔ ,Wushinɛ shubhunɛ oo jɔnɛ mul penun ,
kok kesse icɔcɔnun. Serku ɔn jɔnɛ se ne i $ɛbhɛsɛ ke$ukn , kesse icɔcɔnun
ko on i. Ki
ɔn
ɔn ɔ mui lukuri$$e Serku Wushinɛ ko kesse icɔcɔnunn , icɔcɔnɔ Serku
ɔdinɛ $uwɔ e. Un oc koon Wushinɛ ko n , orrɛ oo Serkun , bul n n , ɛlɛsɛ
bhunde shɛɛʼɔɔ jɔ
kɛn ɔ denɛ
kesse icɔcɔnunɔn , kun ɔkɔ. Kɔnɛ un ojɔdɔn ɔɔ, cʼu
Serku
ru . Jɔnɛ en e$ nɛbh de $ siɔɔ, wocʼɔ i kucukucun , en e$ wodi e
lke r m n ɔɔ, ɛlɛsɛke nde indi kushurɛɛ
nɛbh de kesse icɔcɔnun l
n ɔ.
Ane un oc koon Wushinɛ $ɛpn , Shɔku$ o u edokɔ, kunn , bul n oo lukuri$$enɛ.
A
Shɔku$
ɛm
edɔɔ, wo
ɛllɛ $eekɔ bh n
m
bhuɔn , nu$i s kkuln , orɔ
Wushinɛ kɔci Serkun , i ko kesse icɔcɔnuni.
B l edɔn ɔ Shɔku$ shɔk kɛdɔn , zi o s kkul kukuskukusn , i h k Serku . Wushinɛ
mu nɛbh de
wun je ɔn ɔn bɔlɛn , mo hic
zɛl. B l edɔn ɔ mok n ji
, orn , Shɔku$ kunɔ nen jor or$e ɛ
kʼenɛsɛ wocʼɔ Serkun , h kn ,
Wushinɛ orrɛn , bul n on i. Un oc koon Wushinɛ
i wodi r m n edɛ oo
ne $Tsi limon n , icɔcɔnun ,
pɔs kipilio wuucbo n , kʼenu kipilio h cʼcʼ n n ɔ, ne kun or$e Serkun , ɛlɛsɛn , i
Serku ko kesse icɔcɔnuni. B l edɔn ɔ cʼu bɛr ude c ʼ dhulon , i ji
b
kɔ wo
h
n , $ l d p$ rio e h
ɛ kesse icɔcɔnunɔɔ, Serku or edɛn , ru dɔ. Un oc koon
$ sin , edɛ oo Wushinɛ h
kesse icɔcɔnunn , ɛlɛsɛ mɛnde in k r kesse icɔcɔnunɔ
kicidenɛ $eekɔ, mɛndi
mu ko n , ɛlɛsɛ mɛnde in k r kʼ b liɔ nɛbh de k
kesse icɔcɔnunɔ. Mɛnde in k r kʼ b liɔ ɛlɛsɛ milish
nɛ woc
n , wun ɛ T m sh l oo
Shɔku$n , en e$ɔ, nɛbh de edɛ riʼinsɛɛ, dhul ɛlide iisɛ Serku kesse icɔcɔnuni.
T m sh l oo Shɔku$ h
n , wɔcʼi $uwɔ iɔ $ sidu n , h $u
d p$ riobo .
6
b
n , $ ll
B l ede kesse icɔcɔnun o nɛɛ, Serku shɔk d p$ rion , ko kesse icɔcɔnunɔ orrɛ oo
lukuri$$enɛ Wushinɛɛ, is
h cʼcʼ n n ɔ Serku ɔn
il ʼ sɔ lim
sinɛn , k lumnɛn ,
rshid
bo . Wushinɛ icɔcɔn kipilio
icɔcɔn kipilo wuuc. Un oc koon il ʼic dhulɛsɛ wushinɛn ,
bɛr u kɔn n
icɔcɔnbo . Ane Wushinɛ b sn ,
ɛmɛsɛ kipilo
h cʼcʼ n n n , Serku mu dhul kipilio h cʼcʼ n n n , icɔcɔn bhunde kooniɔ,
rshidu n , pɔsk
9bh.
bh. En ed n
kipilio $ɔmmɔnbo n , h $u kolojin , pɔsɔ shɔk$
e l ish ʼ rɔ
rɔ$olɔɔ
$olɔɔ (dedi.5 )
•Dho ɔ mu indì k li$ hubb
<. Enɛde $ud judi
2. Nen mu
7. Hi
ne n , $èn en ed n
i
h
k r kɔn , kɛlkɛlli ɛ.
ne?
$ud jɔdi
dɛshidu k $ n k $ n ?
ide ɛliin (dedi
(dedi.<0)
Rɔn ɔ e
•
dɛsh bo .
nɛ
nɛ
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! rɔn ɔ e
nɛɛ ke
rɔn ɔ e
ɛ
, zoo oo mol
ɛlɛsɛ
icɔcɔnd kudhullɛsɛkɛ$eek.
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! iʼ jɔdi
mo ɛsɛn ,
jinɛɛ indì icɔcɔnd kidibisi$ sɛn$ʼɛrɛji.•Dho ɔ mu in u
ì kom c.
Ìʼ c
A
Zoo
mol
S
Icɔc
Kesseicɔ
h
ɔnd
cɔnun
7
Indì icɔcɔnd komo i$ $ud cce s bɔdenɛ se ne “Is
sɛn$ʼɛrɛji. Dho ɔmu oon , pɔson i
side ell
nʼʼ hɛn ɛɛn , kidibisi$
ìke dɛsh de $uwoon.
Yɛʼɛsɛn
A
Zoo
Mol
Sh
Icɔcɔnd
•Kesse icɔcɔnun
M
Zoo e
Kes
Yell
•bh
Biiri
Shubhunɛ
•polon de m
Jɔnɛ
•kipili
b
ɔ
•kesse sh
secce
•bhore
•b
8
on
b
nɔ
ɔ
Yellɛ
Yellɛnde shɛɛ
shɛɛʼ
ɛɛʼɔ
Sh mb $ 2 un oc :
8.
Zèri dedi 30
8 . En ed n
e ùdhulɛ
ùdhulɛ zer$ j kɔ
kɔ (dedi5)
Mɛnde icɔcɔnɛɛee! Tèn icɔcɔnd en e$$e sene èseke ellɛnde shɛɛʼɔ de i ni ɛ
Hɛnɛɛn , icɔcɔnd k
n jo $ side ɛ!
Indì icɔcɔnd kezeri$ Ɛli n
<. il l
si
e l m sʼ pi ede de ɛɛ $eekɔ!
2 mul
3 bhunde kooni
8b. $ud c zèri (dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd kezeri$ $ud c n kʼɛsio mo ok un$ nn , keen
kɛ$ɛ $n , k $ sido bhunde dhulɛsɛɛ!
8bh. Yɛ̀
Yɛ̀ʼi$ en ed n
e wun zer$ jɔ
jɔ $eekɔ
$eekɔ (dedi <5)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd kɛɛʼi$ en ed n
e wun zer$ jɔ $eekɔ!
Yɛʼɛsɛn
<.
Bɛr u oo G shun
2 bul n bushkurɔ en , kɔn
3 de posh kɔn j recɔ
n
ire
Bɛr u
: Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb
ne n , kɛlkɛlɛ en e$$e i wujje ɔ
ɛllɛ $eekɔ $o$o keende ɛn , hubb ne ibh kɔn n kɔn n n , kɛli$ bhunde en
dhulɛsɛɛ!
Yɛʼɛsɛn
_ ellɛnde shɛɛʼɔ ki
cʼɔllɔ
9
e
_ koon shurrɛɛ koon se ne ke shurrɛ
_ nde $ʼinɔ mu se ne kumuli$k
_ koon ɔdinɛ kesse icɔcɔnunɔ koon se ne keedu
_ koon il ʼ sɔ koon ee$$ɔ
Sh mb $ 2 un oc 5
D. ɛl n ɔʼɛn dedi <0
Ɛli n
ec
d
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd ki$i$ini$ Ɛli n
“B” iɔn , pɔsk jɔ e $ mbi
e lke m r$
l “A” iɔ oo e l
le dɛ̀shi$ bhunde kooni!
Yɛʼɛsɛn
dh <
bh 5
d 2
c 9
3
e 7
b :
cʼ 8
<0.k
<0.kɔnɛn dedi 30
<0 Tud c kɔ
kɔnɛn dedi 20
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd k dh d Ɛli n
e idisiɛ sɛn$ʼɛrɛjiɔn , kɔ$ɔni$ke
n kʼɛsin , kirɔr$en . Bhunde ellɛnɛ ishɔshɔkʼi ki e ishɔshɔʼsɛ $eek.
<0b Hi
$ʼɔ
ide kɔnun dedi <0
e ellɛnɛ bh n ɛn
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd komo$ n kʼɛside i m sʼ
kɛrsidɛ $ʼɔ
de i ke kʼumecɔ $eek!
10
pi ede de ɛɛn ,
Yɛʼɛsɛn
Il n
kin i boli
e lke ell i le. Edɛ r m$i k rɛmɛs kʼ b le ede Gom
lɔn ke Bushkurɔ. Boli
ɔn ɔ mu koon
Bɛr u . De
ɛ ɔ
bhore ede
G shun.
Sh mb $ 2 un oc 9
<<. zèri uwɛ
uwɛn dedi <0
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd k l r m n r m n n , kezeri$ n kʼɛsi! B l ede
zeriɔ b l edede zeriɔ kezeri$ $ mbi un$ n $ʼɔ
keenɔ en , bhunde i
<2.
e mo o un k l suu$n , $o$o hic
ɛrɛɛ, edɛ s p$e ɛ kishɔshɔʼi$ cʼu !
Icɔ̀
li
Icɔ̀cɔn $uʼ
$uʼɔ e ɛ̀li
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd kɔn n kɔn n kip$ rɛ kɔɔkn , kɛllɛskɛ bhunde
dhulɛsɛɛ, icɔcɔnd
<3.
Hi
e
ɛ $uʼɔ e!
ide ɛliin
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd kɔj d rɔn ɔ e
nɛɛ oo rɔn ɔ e enɛ
$ud jɔdede ɛɛn , iʼjɔde jɛnɛɛ indì k bh n d sɛn$ʼɛrɛji e $eekbo !
Yɛʼɛsɛn
rɔn ɔ e
kumu
nɛɛ
rɔn ɔ e enɛ
bushkur
n
ribhi
ire
bh
sec
Bɛr u
G shun
kipili
D ri
Sh lu
jɔnɛ
11
M sʼ
sʼ pide mɛnde icɔcɔnnɛɛ
Kipili o 5 Icɔcɔn
Icɔcɔn < sh mb $ 3 un oc < Icɔcɔn s bɔ Yell
Bhonɛsɛnde $ɛbhinɛ icɔcɔnɔdi
Icɔcɔnɔdi
•G
$olɔ icɔcɔnd :
ɛli
n bhɛlbhɛl oo ken ji
• uw $ud c zerɔi oo ɛli
•G
is
side ell
n e n un zer$ jɔɔ ɔʼɛn
nɔ
• Dɛshi dhɛmɛsɛd n
• Ish ʼ r $ud cce mɛnde icɔcɔnnɛɛ zer iɛsɛɛn , ɛk en ed n
• Yɛmɛsɛ $ud cn , zeridɔ
• Ɛli
ne
• En ed n
e n un zer$ jɔɔmu ɛlɛllɛnɛdɔ
e n un zer$ jɔ oo ɛli
n e lke m r$ oo zer$
mu dɛshidɔ
• Kɔn $ud c n kʼɛsʼi o kɔnɔn kɔnɔn eju on , uw dɔ.
En
d n
e l sɛn$ʼɛrɛji e $eekɔmu dɛshin , en o e $ud
Sh mb $ (3) un oc < Icɔ
Icɔcɔnd sh mb $
ɔ
Yell cce kɛ
kɛn ɔ ɛsɔ
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli
n dɛshi
• Tu dc
12
nɔmu
n , ɛk$ɔ
<:.Ɛli
<:.Ɛli
n dɛshi(Dedi
ɛshi(Dedi <0)
Ɛliyan bhɛlbɛl
•
Mɛnd eicɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd keken ji$ ɛli
n bɛlbɛhɛl l m sʼ pi ede
de ɛɛ $eekɔn , kumurdi$ k $ bhunde koonin , dɛshiɛsɛ̀ kudhullɛskɛ icɔcɔnd
$eek . Dho ɔ iʼ jɔde jinɛɛ indì kɛdɛshi$ ɛli
Iʼ c – du
lu
n i
ʼun
duluʼun
el-l -ju-de-nɛɛ
ell jude-nɛɛ
su-ru-ruu-cɔ
sururuucɔ
el-l i
i-l -l
ell i
-si-n
il l
sin
dhi-dhi-d c-ce-nɛ-de
dhidhid ccenɛde
kɛ-$ɛ-bhu-
kɛ$ɛbhu
<5.
<5. zèri (dedi.30 )
<5 . En ed n n
•
e l zer$ cjɔ
cjɔ s bɔɔ (dedi 5 )
i
h
k r kɔn , kɛʼidu
<. Yell cce kɛn ɔ ɛsɔ de ini ɛi?
2. Allɛno ell
e u bhunde kooni ɔ nde ɛ kɔn n kok dhooki, indió
ini ɛi?
<5b.
<5b. Tud c zèri (dedi
(dedi <0 )
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ $ud c n kʼɛsio mo ok un$ nn ,
keenɔ e kɛ$ɛ $n , k $ sidó bhunde dhulɛsɛɛ Dho ɔ mu ìbh icɔcɔnd kɔnɔn
kɔnɔn kɔɔkn , kezeri$ n kʼɛsʼi o e ɔdinɛɛ. In u mu ern esn , zerin ,
$ mbi ɔ mu indì kɛɛmdɛsɛn , kishɔshɔʼi$ eju on , kezeridu.!
13
Tud c s b : Yell cce kɛ
kɛn ɔ ɛsɔ
<5bh zer$ jɔ
jɔ $olɔ (<5 minu$es)
•
e wun m sʼ pi ede
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd kɛɛʼi$ en ed n
de ɛɛ zer$ jɔ $eekɔ!
Yɛʼɛsɛn
<.
Kɔrɔd
2 nɛbh
3 ed
•
Kɔrɔd oo Nu$i
ede $um h kɔ
ern esn , lijɛsɛdɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb
bhunde koonin , k
hubb ne
ìbh
de $ side dhulɛsɛɛn ,
kɔn n
k l hubb
ɛlɛllɛ $eekɔ $o$ò
kɔn n n , kɛli$ bhunde en
ell cce ɛ koon kɛn ɔ ki ke
icɔcɔnd
ne n , kɛlkɛlɛ en e$$e i wuuje ɔ
ɛsii
keende ɛn ,
dhulɛsɛɛn , $olɔ ke
ellɛnɛ ee$i mu ɛlɛsɛ $eek. Pɔsk jɔ indì
hubb n , kɛdɛshi$ en e$$e i
h cʼcʼ n n e ɔ $ud c lele,
keen oo pɔsk c bhunde dhulɛsɛɛ ɔn ɔ sɛn$ʼɛrɛji ede i m sʼ pi ede de ɛɛ ke
d sh de kipili
Kɔrɔd oo Nu$i
Sh mb $ 3,
3, un oc 2
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli
n ɔʼɛn
• Kɔnɛn
Dɛsh de $u woon(oo
woon(oo i e ) (dedi 5 )
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoon ni e mo do bhunde koonibo .
<9.
<9. Ɛl n ɔʼɛn(dedi <0 )
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd kɛdɛshi$ ɛli n
e lɔʼejɔde mɔʼɔn ɔ
ndubhubhe iʼin nɛɛ ɔʼɛnde ɛn , pɔsk jɔ e $ mbi
14
le dɛ̀shi$ bhunde kooni!
Yɛʼɛsɛn
<. , ushullu
h k$u
2. duluʼun
$um wɔl ke edɛ oron i
3. i$ m $
cm
:. d ʼu
5. il l
$um h k$ɔ
sidɔ
c kom c
9. u udinɛ
bhɔdinɛ
<7.
<7. Kɔnɛn(dedi
Kɔnɛn(dedi 30)
<7 . Tud c kɔnɛn
kɔnɛn(
ɔnɛn(dedi.20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔndɔ kom cn , kɛli$ $ud c bhunde dhulɛsɛɛ.
Dho ɔ Indì icɔcɔnd k dh d lɔʼɔ e idibisiɛ sɛn$ʼɛrɛjiɔ i ke lele, keen oo
pɔsk cɔn , kɔ$ɔni$ke n kʼɛsin , kirɔr$en . Dho ɔ indì kɛlin , edɛ ilopɔ in u
$o$ò n , mo ɛsɛ̀n , ern esse ellɛnɛɛ mu T
:b. Hi
•
bo .
i kɔnɛn
kɔnɛn(
ɔnɛn(dedi.<0
dedi.<0 )
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd komo$ lɔʼɔ e kɔnóke n kʼɛsi ɔ pidɛlio e
kɔnnɛɛ isi$$e ɛn , kirɔr$en . Bhunde ellɛnɛ ishɔshɔki ki e ishɔshɔʼsɛ̀ $eek.
Dho ɔ mu $ʼɔ
kɛrsidɛ $ʼɔ
e ellɛnɛɛ indì icɔcɔnd komo$ n kʼɛside edɛ kɔnówɔn ,
de i ke kʼumecɔ $eek!
<8.
<8. zèri uwɛn (dedi
(dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd k lke r m n r m n n , kezeri$ $ud c
n kʼɛsi e n kʼɛsi e! B l ede zeriɔ mu kezeri$ $ mbi un$ n $ʼɔ
mo o un k l suu$n , $o$ò hic keenɔ en , bhunde i
s p$e ɛ kishɔshɔʼi$ cʼu ki suu$!
15
e
ɛrɛi, i ei indì edɛ
<D.Icɔcɔn
<D.Icɔcɔn $uʼɔ
$uʼɔ e ɛli (dedi <5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd kɔn n kɔn n kezeri$ $ud cce i
sh mb $ kɔn n ɔ s b denɛ sene“Is
p r
ir pi en ,
side ell
nʼʼ hɛn ɛɛ p r
ir pi e
su$ɔ indì edɛ k n kɔn n kɛli $uwɔ e. Dho ɔ bhunde edɛ
$ mbi i e i ishɔshɔʼɛsɛ̀ $uʼɔ e $eek.
20.Hi
•
ide ɛliin(dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Tèn icɔcɔnd n , k $ sidó icɔcɔnde icɔcɔnó sh mb $
kɔn n e nɛbh
sh mb $
ede rɔn u e
nɛɛn , indì kɔ$ɔɔni$ zer$ jɔde zeriɔ i kɔnɛsɛ
e kɔn n e n , wɔcʼi sh mb $ sizziɔn , kirɔr$ɛ. Dho ɔ in u mu
$ si ɛsɛ̀ rɔn
e
nɛɛn , dɛshi$ bhunde kooni
Yɛʼɛsɛn
Bi o
Zoo
Bhoo$
boli
Un oc
kele
edok
l
c
$obur
kɛdɔ
shubhunɛ
16
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn 2
Bhorede e
Kipilio 5 sh mb $ < Icɔ̀
Icɔ̀cɔn s bɔ
bɔ Bhorede e
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔnɔdi
•
uw bon
•
•
$ollɔ icɔcɔnd :
e iliin mumu$
nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i
uw sɛn$ʼɛrɛjide nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i dɛ̀shi
•
en ed n
e n un zer$ jɔɔ ɛʼɛn
•
uw ɛli n ɔʼɛn
•
kɔn nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i w r $i en , irɔrrɛdɔ
•
uw zèri
•
uw ìsh ʼ r
•
$ud c pidɛli ede bu $ɔ dɛ̀shi
•
kɔm ɔn oo kɔm dho
Sh mb $ <. Un oc < icɔ
icɔcɔnd sh mb $
shɔ
shɔʼɛn
ɛli n dɛ̀shi
Tud c zèri $uwoon
17
ɔ
Dɛsh de $uwoon (dedi 5)
-
Mɛnde icɔcɔnnɛee! dɛsh de $uwoonɔ i ɛre icɔcɔnd h
ɛke dɛshiiɔ oo
su$k bo i, me$$ dɛ̀shi$ bhunde kooni!
<. Ɛli n
ɛn (dedi.
(dedi. <0)
< . Ɛli ne
shi (dedi :)
ne e bhɛ
bhɛlbhɛ
lbhɛllɛɛ
llɛɛ dɛ̀shi
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee! ɛli n bhɛ̀lbhɛl i
•
Dho ɔ iʼ jɔdi
k $ n i, $èn icɔcɔnd n , kɛɛʼidu.
jinɛɛ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$ ɛli n
e l m sʼ pi edede ɛɛ
lele iɔ
Ìʼ c:
c rɛ-mɛ-sɛ-dɔ-de- ɛ
rɛmɛsɛdɔde ɛ
n - e - e
n
e
e
ɛʼɛsɛn
<. ki-li-li- e-de-de- e- ɔ
2. zi-zi-
-j -n - e
3. ki- ɛ-n ɛ-mu
:.
ɔ-rɔ- e-di-
-mu
5.
i-bi-rin-n - ɔ
9.
ɛ-dɛ-shi- ɛ-
7. shi-ru-do-nɔ
8. ko-rɛn-$i- ɔ-mu
•
Dho ɔ
b dɛnde ellɛnɛɛbo
sɛn$ʼ
shi (dedi 3)
n$ʼɛrɛɛji
ɛɛji dɛ̀
dɛ̀shi
•
Dho ɔ ibh sɛn$ʼɛrji sɛn$ʼɛrɛji sɛled
ɛl
e bo n , $èn hrɛ i o e l $eekɔn ,
en ɔ in u idìbisɛsɛ sɛn$ʼɛrɛji $eek. Dho ɔ
Ìʼ c:
c m
zoo $ɛpon i h
ke ɛsid
18
b dɛnde ellɛnɛɛbo .
Yɛʼɛsɛn
Nɛbh
<.
m
zoo $ɛpon i
<.h
2.
M
e ɛsid
2. Kunɛ il ʼij n
3.
Il ʼ sɛ$
3. Kunɛ rɛsɛ$ oo
:.
Il ʼic oo kʼenu rɛɛ jinokɔ
:. Zoo b sn , uw d
5.
Zoo il ʼ sn , h
5. Tomokke mɛri pɔsinɛdɔ
Ɛli n
•
wu$ʼ$ʼe$i
wu$ʼ$ʼe$i
m dɛn
kesse kumu ɔ
ke ɛsid
e kɛn unɔ
dusɛ$
n
e irɔ
irɔrrɛ
rrɛ bhunde i $ud jɔɔ
jɔɔ zeri(dedi 3)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔcɔnd kezeri$ ɛli
h k r kɔ m sʼ pi edede ɛɛ
$eek eju o pɛɛle $ si ɔ.
Mol
Rɛmɛsɛ$
M dɛn
Dhebɛn
Oon
Kʼiri$
S rɛn
Gɛsid
Il ʼij n
Turusi
Rɔki
2. Zèri(dedi. 30)
2 . En ed n
•
e ùdhulɛ
ùdhulɛ zer$ j kɔ
kɔ (dedi.5)
Dho ɔ $èn en ed n
<. Bhore ede de uwɔ m
2. M
e ɛsid
e zer$ c dhulunɔn , kɛɛʼi$ en ed n
e zoo m $ɔ jɔ nɛnɛ n
m dɛn kici
n
e n
n
e?
n e un n ɛɛ k $ n k $ n ?ɛlidu
2b. Tud c zèri(dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! zeri ɛsɛ $ud c nkʼɛsʼi kɔnɔn icɔcɔnd $eek. Dho ɔ ibh
icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn kɔɔkn , kezeri$ $ud c nkʼɛsʼi o e ɔdinɛɛ. Edɛ zeri ɔ
in u mo ɛsɛn , molɔde zeri ɛrɛɛ indì kɛɛmd ɛn , kezeridu. Pɔsk jɔmu
ɛlɛsɛn , h
$uwookɔ kezeri$n , kicɔcɔni$ zeri.
19
Zer$ c ɛl-s bɔ: M
2bh.
bh. G
•
e Gɛ
Gɛsid
ɛnde zer$ jun en e$(dedi <5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $èn icɔcɔnd en ed n
e ilop
unde zer$ junɔn ,
kɛɛʼidu. Dho ɔ $èn en ed n
e kɔnɛ <-2n ɔn , kɛɛʼk$
indì k llo hubb
ì en ed n
hubb
ne bo n ,
lɛsɛ ɛʼɛsɛndi
$olɔ
e kɔnɛ 3-:n , ɛlɛlli ɛbo ɔ indi
ne $eek kɔnɔn kɔnɔn kip$ rɛ n , k
$ side ɛbo ɔ $olɔ in u dh
en $uʼɔ e. Di
dɛ $ si. Pɔsk jɔmu dh u
ko k r kɔ oo ee$e ellɛnɛɛmun ,
cʼu pɔsT.
Yɛʼɛsɛn
<. Yeni, $umuw n h
2. sir c oo kʼɔrsili
kʼi o, oo $um de h kɔ
e wudinɛnɛ kesɔ, pes$ li o, kʼorokʼon ji o,rɛɛ
$umu $eekn , h kɔ kɛ$ɛni
h
een
ɛsid
, shiru$$e zoo bhɔk
e zoo er
e mɛri
ɛn , er k $ m k $eekɔ, ɛ$$e kesunɔ, kemik li o, $ nuʼode b lle $um h kɔ
kunn , ko $eekɔ, zibuwo e shirudono b l ede zoo ɛrsɛ shirudokɔ $ʼin$ʼin
wɔlɛsɛɛm kɔ, zizi
ɔmu
ec
•
oo n
j n
e
nɛbh de zoo kʼiri$on ɔn , pushɛsɛ n
ej
ede indus$iri ɔ de
ej
runɔ bi o oo $en
runɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! en ed
dh
ɔ n un dɛsh
i
kɔnɛ 3-:.d h $ side icɔcɔnd
lɛsɛ ee$e ellɛnɛɛmu $eek. Pɔsk jɔ indì kezeri$ $ud cci
nɔ. Dho ɔ
$ʼinɔ ko k r kɔ
m sʼ pi ede de ɛɛ $eekn , kɛdɛshi$ en e$$e jinɛɛ ke dɛsh de $uwoonn ,
ku$i ɛ. Wodi kɔnɔn kɔnɔn zoo m $ m
rɛɛ n , h
kɛn i wɔ$n , jorjorɛdɔ. Edɛmu ibh
kesse kumu n , ɛlɛsɛ wɔk$kin kumu. Akumu mo n , su$ɔ c
zibuwo. Yɔn ɔ cʼu b ssɔ.
20
En e$:
e$ zoo m $ m
n , kɛn i wɔ$ɔ
nɛbh de?
Sh mb $ (<) un oc 2 Icɔ
Icɔcɔnd un ojunɔ
ojunɔ ɛli n ɔʼɛn dedi
Desh de $uwoon(dedi
$uwoon(dedi 5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd h
ɛɛ oo pɔsk wbo me$$
mo ɛsɛ $eekn , dho ɔmu dɛshi$ bhunde kooni.
3. Ɛli n ɔʼɛn(dedi <0)
Ɛli n
•
e iʼ jinɛɛ
jinɛɛ
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Ɛli n
Nɛbh
•
Di
edi
$olɔ
e iʼ jinɛɛ i k$ ni, i ɛre icɔcɔnd
bo .
u $èn n , kɛɛʼidu.
ì en ed n
i
h
k r kɔn , l m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔn , iʼ jɔde
jinɛɛ kɛdɛshi$ke dɛsh de kipili .
•
Pɔsk jɔ
ìr
$i on , e l ɛrɛɛ ishɔshɔʼɛsɛ ɛʼɛsɛnd
eedɔde ellɛɛ $eek.
Ìʼ c: Ìʼ c:
c oon
En
I$ l
d n
Yɛʼɛsɛn
<. Dhebɛn
<. cʼurbuk
2. Il ʼic
2. wɔ$kin
3. Zizi
c
3. zuc
:. Cʼoru
5. Cʼɔkcʼɔ i
:. dun
kʼur
5. lɔ$ʼɔk$in
9. I$ m $
9. m
7. Rɔki
7. doʼɛn
8. Mushki
8. Shubi
21
jɛn
i
h
k r kɔ oo
:. Kɔnɛn(dedi.30)
: . $ud c kɔ
kɔnɛn(dedi. 20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! s bb s bbɔ zeri ɛsɛ $ud cci
$eek. Dho ɔ ibh sɛn$ʼɛrɛji sɛled
ɛl
ebo n , $èn icɔcɔnd nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$in ,
en ɔ in u idibis ssɛn$ʼɛrɛji e $eek. Pɔsk jɔ
ɛʼɛsɛnd
i
$ʼinɔ i k ri ɔ icɔcɔnd
i w b dɛnbo ɔ, ishshɔʼɛsɛ
l k re sɛn$ʼɛrɛji e $eekɔn , ee$e ellɛnɛɛmu dh
lɛsɛ $eekn ,
cʼuw indì kɔ$ɔɔndɛsɛ dɛp$ɛri o e ɛ $eek.
Gɔr$ʼil oo m r shem
mɛɛ oo mok c. Edɛ e$$e m $ɔ s ron .
Nɛbh
ɛsid m
edi
dodok j
mu m
re , nɛbh
idiri i ɔ $ɛ duw
ɛlɛsi ɛke
b
-
edi
sir j n h
un oc koon m rshem kɛn ɔ $
kumu .Edɛ h
nɛbh de m $ m
e ɛsid
runɔmu h
dh
e mɛrɔ. Akumu
. Nɛnmu kɔnnɛ nɛrpin , $ l zibuwon ,
h $uw
ke ɛsid
Wu$ʼ$ʼe$i
Nɛbh
s ron ɔ
2. m $ m
-
H $uw ke
ɛsid
e ɛsid
3. rɛɛ wɔ$ɔ h $uw
kesse kumu
:. kɔnnɛ nɛrpin , $ l
zibuwɔ
-
H$uw
-
Kɛn ɔ$
-
Pɔsuw $omokke
mɛrɔ
22
n ,
bo .zoo l
Wu$ʼ$ʼe$i
s ron ɔ
<. M
ej
kumu n , pɔskuw kʼorsh
bo .
Nɛbh
M
$eek, n
kumu
dh
bo
:b. Hi
i o kɔ
kɔnɛn(dedi. <0)
Pidɛ
Pidɛlide bu $ɔ
$ɔ
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Pidlide bu $ɔ ke kɔnnɛ b l ede ɛli
mol
e,
rɔn ɔɔ, k $ m ,
nɛɛ, lɔʼejc s bɔ oo b l ede $ud c koon kɔnɛsɛɛ
ɛlɛsɛ icɔcɔnd
shɛshshɛk kudhullɛskɛ $eek.
•
Dho ɔmu indì icɔcɔnd k $ɛ kezeri$ $ud cci
$ʼinɔ ko k r kɔ
m sʼ pi edede ɛɛ $eekn , kɛrsidɛ pidɛlide bu $ɔ molle ellɛnɛɛ suu$ $eek.
•
Dho ɔmu oo dɛshin , pɔson i,
m
n
e
e ellɛnɛ rmɛsɛ$$e zoonɔ $eek
rɛmɛsɛdɔde ɛ l m
durun , uw
kilili ededei ɔ $eek mu m
jɔ nɛɛmu
ì ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
jɔ nɛ mol
eni, $umuw n h
bhonɛsɛnde jinɛɛ
n .m
koon. zoo
s p$e ɛ
e mɛri. mol
shun.
em
kʼi o, oo $um de h kɔ. m
bore.
Sh mb $ (<) un oc 3
Shɔɛʼnde un ojunɔ
•
Zèri uwɛn
•
Icɔcɔn $uʼɔ e
•
Ish ʼ r
• Hi ide ɛliin:
Kɔm ɔn oo kɔ
kɔm dho
Dɛsh de $uwon(dedi.
$uwon(dedi. 5)
Mɛnde icɔɔcnnɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd pɔsk bo n , wu$idi ɛɛwi mo ɛsɛ
$eek.
23
Wu$ʼ$ʼe$ide
Wu$ʼ$ʼe$ide $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔnɔdi
$olɔ cɔcɔnd :
•
Uw zèri
•
Uw is ʼ r
•
G
5.. Zèri uwɛ
uwɛn(dedi. <0)
5 . Zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
Tud c $ si
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce sene ʻʻM
icɔcɔnd
bo . Nɛbh
edi
e ɛsid
ʼʼ hɛn ɛɛ i ɛre
$ud c i son seni ɛ $èn n , kɛlidu.
Yɛʼɛsɛn
•
G nɛbh de m
m
un mol
em
jɔ nɛnɛɛ, n
e ɛsid m dɛn oo il ʼij n
e indi m
k $ ke ɛsid
oo
e n un ɔ.
•
5b. Zèri(dedi 8)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! s bbɔ zeri ɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ seneʻʻM
e ɛsid
ʼʼ
hɛn ɛɛ n kʼɛsʼi kɔnɔn wodi kɔnɔn $eek.
•
Dho ɔ edu oo icɔcɔnd zeri$ mo k k li$ $un$ok bhunde kooni.
•
Di
•
Edɛ zeri $eekɔ in u $o$o n , mno ɛsɛn , bhunde $ʼɔ
$olɔ indì icɔcɔnd k li$ hubb
bhunde i
•
ne n , kezri$ eju on , kiccɔcɔni$ zeri.
lɛɛ, i $ɛs ni ɛ , oo
ɛrɛ mun , i e indì kɛɛmdɛsɛn , kezeridu
T mbide ɛmu indì kishɔshɔʼi$n , uw
w
ern es .
9.. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼ e ish ʼ r oo ɛli(dedi <5)
9 . Ish ʼ rɔ
rɔ s bbɔ
bbɔ(Dedi 5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! ne zèri ɛsɛ
k $ n i
de icɔcɔnd
$ud cɔ s bbɔ i ɛre nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i
bo ɔ. Nɛbh
24
edi
mu $èn en ed n
i
n , kɛɛʼidu
Yɛʼsɛn
<. m
zoo s ron _____?
2. M
e ɛsid
3. Zoo h
H
m dɛn______?
Kunɛ il ʼij n
kesse kumu ɔ_____?
:. Il ʼij n
e n un m
ke ɛsid
Pɔs $omokke mɛrɔ
e ɛsid
______?
Kɛn i wɔdhɛn
9b.
9b. Ish ʼ r(dedi.5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! zeri ɛsɛ $ud c icɔcɔnd n , keen nɔ e $ɛ hɛn n ɛn ,
$en
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! zeri ɛsɛ $ud c icɔcɔnd n , keen nɔ e $ɛ
hɛn n ɛn , $èn icɔcɔnd .en
•
o e $ud junɔn , kɛlidu.
Dho ɔmu zeri ɛsɛn , pɔs .Pɔs kjɔ
Kicide kun m
Il n
kin i kʼ b le ede
si ɔ $eek bhorede lɔn ke se elo koon i e. Bhore edi
$eek zoo e rɛmɛs hɔn ɔɔ, m
s rɛnmu s ron . Nɛbh
n
e j
edi
e edɛ m $ɔ
runɔ m $ɔ oo e zoo m $ɔ bhic bhic
ɔn ɔ edɔ ji
k
ɛsid . Edɛ m
e m dunɔ kʼiri$on
b l ede $um h kɔ $ nuʼo n es n , ko $eek. M
$eekn , sene m $k dɔɔ, rɔrɔki j
ji
e ɛsid
kɔmu edɛ m
i
lon . Nɛbh
edi
mu bi o dhul
re , Shɔrsɛsɛn , jobi$i ɛsɛdɔmu Zoo
sheshi on n , , ne kʼ r
d r
h
e rɛmɛs
ɛn , er m
jup kunɔ ko ɛn , er $eek. Ge bhɔ inɛ ɔn ɔ edɔ d rm nɔɔmu b l ede ɛrsɛ
zibu$$e shirudonɔ shirudokɔ, shɛshshɛ $ɛpon n , zibu$ ko n , $ʼin$ʼin wɔl m
$eek. Nɛbh
$eek.Wo
edi
$ɔɔndɛsɛi ɛ rɛsɛ$n , dho ɔmu zoo e bibid
e $ʼi$
w r $in , iisu w r d
Tolɔ cʼuw
s
i
kʼ b le edɔnɔɔdɔn ɔ $eekɔ cʼu
.W r d
kumuwo e l w r d
emu zoo
n
e ne il s n
cʼu
k b
e mɛri er$uw
.
shini bhɛllsɛn , kɔn
iduw shɛshshɛ.
i ɔ shɔk zibuwo e kɛn unɔ e lke kinini ɔɔ oo e
oo m rpi on , wɔcʼidɛsi ɛɛ.Ki ɛn ɛmui zoo
kʼenu rɛ jinokɔ
i
un oc koon dukide kɛn unɔ i ke d pcuwɔ ibh rɛɛ hore edɔn ɔ
wn un je i ke $ʼeen
lke m
e
$n , kuw d
e mɛrɔ nɛbh de i ɛre duki
n . Akumuwo cʼuw
kɛn i ru
uruwɔn , c zibuwon , kɔn m rpi omun , ɛ d
25
bo .
shɛshɛn ,
Dho mu
ne
c icɔcɔnn , m
e edɛ m $ɔ oo e boi o m $ɔ kɛkɛji$k n , k li$
bhicbhic. Kʼiridi$k ke shɛɛʼin , kir idu
dh d
bo . Pɔsk jɔmu edɛ
jinɛ $ si
. S rɛnmu k s ridu
n kɔnɔn
kɔnɔn
muuk edɛ
e b dun nɛbh de edɛ
$eekin , cʼuw su$ɔ kumuwomu $uw
ɛ di ɛɛbou ɔ oo bhunde icɔcɔn dhulɛsɛu
Edɛmu dh d
. icɔcɔndi
bhunde kumuwo ɛlɛsɛnuwɔbo n , cʼuw dɔn ɔ oo me$$ rɛmduw
rshi e.
9bh.
bh. Ish ʼ rrɔ
ɔ $olɔ
$olɔ(dedi.5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! iʼ jɔdi
ko k r kɔ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$ c r$in ,
$ud jɔde edɛ shiʼ nuwɔ $eek kɛ$ɛlji$ nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$in , kirɔr$ɛ.
Ìʼ c: Nɛbh
A nɛbh
M
wu$ʼ$ʼe$i
ede
nde kowo k $ n
s ron ɔ
M $m
h $uw ke ɛsid
e ɛsid
kɛn i $
$kuw
Wu$ʼ$ʼe$i
Nɛbh
-
An
-
kɛn i $
Akumuwo wud
-
Eddɛ ɛ di ɛɛbo
-
Shini bhlsɛɛ
-
G n
-
Dh d
-
Rɛmduw
-
Wo
-
Duki ede i ke
-
M
s ron ɔ
-
M $m
-
e ɛsid
ee$bo ɔ
e $ʼi$$
er$uw
ej
rnɔ rɔkidɔ
$kuw
i
bo
rshi e
d pcuwɔ…..oo e
……oo e
mu
mu
•
Edɛ dɛshi $eekɔ in u $o$o n , imɛsɛ kom cn , $ mbi ɔmu ishɔshɔʼɛsɛn ,
kɛdɛshidu.
•
Pɔsk jɔmu
ì b dɛnn , $olɔ ishɔshɔʼɛsɛ ɛʼɛsɛnd
TTsi
TTsi:
si Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! oo iɔcɔnd dɛshin , pɔson i,
kɛdɛshi$n , ku$idi ɛɛ
26
i
h
kr k ɔ $eek.
ì ke dɛsh de $uwoonn ,
.
7. Hi
ide ɛliin( oo dɛ
dɛsh de $uwon) (dedi <0)
Kɔm ɔn oo kɔ
kɔmdho
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Nɛbh de Kɔm ɔn oo kɔ
kɔmdho ɛlɛsɛ
icɔcɔnd shɛshshɛk kudhullɛskɛ $eek. Kɔmd r m n
ko k r kɔ
le. Edɛmu
kɔm ɔn
oo kɔm dho .
<. Kɔmd
e èseke kɔmdho ɔ
e ɔkɔmɛ
k li$ dhodho ɔɔ
Ìʼ c:
c <, 2, 3,:,……….
2. Kɔmd
e èsekekɔm ɔn ɔ.
e or$e e de mɛʼɛnun pidɛlide i ke “ ʼʼdho
pɔsk jɔɔ.
Ìʼ c:
c < 2 3 , : , 5 …..…
• Dho ɔ Iʼ jɔde jinɛɛ m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ indì kɛdɛshi$ en ed n
e kɔnɛ <-5 ke
dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛɛ.
Iʼ jɔdi
jinɛɛ ìbh n i$ ɛli
i
h
k r kɔ k li$ kɔmɛdɔde
ɛ dhodho
oo ɔn ɔ
Ìʼ c: Luwo i kipli kɔnɔn e
G nɛbh de kɔn e $eek “ ʼʼ dho
kɔm ɔn
pɔsk jɔɔ
Luwo ɔ$inɛdenɛ kɔnɔn i ɛ.
G nɛbh de
Kɔmodho
=k
kɔnɔn
En ed n
<. An
e
e indi m
k $ke ɛsid
2. Kobu$ɔ nɛbh de m $ m
$
dh
e ɛsid
5. Zoo
sir c.
, un oc kɔnɔn e $ollɔ kɛn ɔ
bo .
3. Bi o r m n kɔnnɛn , $ɔrusid
:. Mol
$eek kɔnɔn
em
m
jɔ nɛnɛɛ $eek kɔnɔn
bo .
e$.
e il ʼ s kɛn i ɔ h cʼcʼ n n e $eek kɔnɔn er
27
bo .
Yɛʼɛsɛn
<. Kɔmdho
2. Kɔm ɔn
3. Kɔmdho
:. Kɔmdho
5. Kɔm ɔn /kɔmdho
Dir
8.
Zèri
8 . En ed n
e ùdhulɛ
ùdhulɛ zer$ j kɔ
kɔ
Gèseke dir hɛn ɛɛ,
n
e l ni ɛi ɛlɛ $en icɔcɔnd n ,k un jo ɛɛʼsɛn
nɛbh
•
Wu$ʼe$i
Dir errɛ h en , $obhinɛɛn ɔ kʼɛsu
•
Kɛǹ i wɔ$$ɔ
h
$eek
•
So o ndinɛdɔ
•
G
zio wudinɛnɛ p biri k
•
Indi wurude b
•
Pes$ lio $o bhinɛɛ
•
IlTin je i ke wuruɔ hum zoo
ew d k
Indi icɔcɔ d k l hubb hubb n ,kezeri$ ɛli n i
inuu indi k $
l k r kɔn $ k$ boukɔ
on i,
idu!
Mɛnde icɔcɔnnɛɛèe! N Tr n
r icɔcɔnd hubb hubb n , ui n kʼɛsoń , kezeri$
mo ok un$ nn , hubb ne $eek kɛll
8bh.
bh. Yɛʼɛsɛd
nɔ kokke ɛsi
en bhunde dhulɛsɛɛ!
e en ed nu e wun zer$ jɔ
jɔ $eekɔ
$eekɔ
Indi icɔcɔnd kɛɛʼi$ en d n
e wun zer$ jɔ $eekɔ!
Yɛɛʼsɛn
<Dir kicike wunɔ
,
28
Yellɛ
Yellɛnɛ
_ wudɛn
_ polon de ɛ bhɔ ɛn
_ $obhɛn
2 kicidi
shɛshshɛ kun zoo
3.- Dir h n
e kʼ b lijinɔ oo wo
b kɔ umujush
u e $i$k
.
p
- Bhunde dir dcʼumushidobouɔ
Amd
jinɛ k b r ke shɛɛ::
: – jobi o e bi oon
-zi
- dir
de bi o doʼɔ
e dhɔ inɛnɛ kʼeerɔɔ
-$ cinɛke kom cce b
o
zi
5- il ʼic shɔk zoo
-b
ɔn ɔdɔ
D.ɛ
D.ɛli n ɔʼɛn
Ɛli n
ec
d
Indi icɔcɔnd ki$i$ini$ Ɛli n
e l <<A>> iɔ oo e l <<B>> iɔ!
Yɛʼɛsɛn
cʼ <
5
bh
2b 9
dh 3
c 7
d :
<0. kɔ
kɔnɛn
<0 $ud c kɔnɛn
Yɛʼɛsɛn
29
Dir wudinɛ
wo
b kɔ, n
n oo e
e
bunɔ sil n zoo mdɔ, dul p ce kobudon, sɛr$ʼ
ɛ mu zoo $ cke kom cce b
o
zi
Dir mu errɛ h pn , $obhinɛɛn ɔ kʼɛsu h u$ eek G
w d kɔ indi wurude b
<0b. $u
$uʼɔ
e
zio mu wudinɛnɛ p birik
e
nɔ kokke ɛsi
e ellɛ
ellɛnɛɛ,
ɛɛ, bh n ɛn
<<. zèri uwɛ
uwɛn
<< zer$ iɔ
iɔ s bbɔ
bbɔ
Indi icɔcɔnd k l hubb hubb n , kezeri$ bhonɛsɛn oo kicide dirunɔn
kishɔshɔʼi$ bhunde i
eɛ
ɛrɛ!
Bhɔnɛsɛnde dirun oo kici n e dirun
<2.icɔ̀
<2.icɔ̀cɔn $uɔ̀
$uɔ̀ e
Penu jɛ
jɛn
Indi icɔcɔnd k li$ hubb hubb n , hubb
e $eek kɔnd n kɔn n kɛ$ɛ $ kɔɔkn ,
kɛli$ nɛbh oo wu$ʼe$i! Ane indi kishɔ shɔʼi$ bhunde i
ɛrɛɛ!
Yɛʼɛsɛn
Nɛbh
wu$ʼe$i
-dir wudinɛ
b k
-dulp cce kobudon, sɛr$ʼ
wou
n pp e
- n
e
e
bunɔ sil n , zoo mdɔ
-$ cʼinɛke kom cce b uo
zi
ɛ mu
-dir errɛ h pn , $o bhinɛɛn ɔ kʼɛsu h u $eek
- kɛb i wɔ$$ɔ
-
- so o ndinɛdɔ
zio wudinɛnɛ p birik
-pes$ lio $obhinɛɛ
ew d k
- indi wurude b
nɔ kokke ɛsi
IlTin je i ke wuruɔ hum zoo
30
<3 Hi
ide ɛliin
liin
Yɛʼɛn
<. kɔmdho
2. kɔm ɔm
3. kɔmdho
:. kɔndho
5. kɔm ɔn
M sʼ
sʼ pide Mɛ
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛɛ
nnɛɛ
Kipili o 5 Icɔcɔn 2 sh mb $ 3 Icɔcɔ s bɔ Bhorede e
Bhonsndeɛ
Bhonsndeɛ $ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
• Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd :
-
Uw bon
e iliin mumu$
-
G
-
Uw sɛn$ʼɛrɛjide nɛbh oo wus$ʼ$ʼe$i dɛshi
-
G
-
Uw Ɛli n ɔʼɛn
-
Kɔn nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i w r $i en , irɔrrɛdɔ
-
Uw zeri
-
Uw ish ʼ r
-
G
$ud c pidɛli ede bu $ɔ dɛshi
-
G
nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i
en ed n
Sh mb $ <. Un oc <icɔcɔnd sh mb $
31
ɔ
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli n dɛshi
• Tud c zèri
Dɛsh de $uwoon(dedi. 5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Dɛ̀sh de $uwonɔ i ɛre icɔcɔnd h
ɛke dɛshi ɔ oo
su$k bo i, me$$ dɛshi$ bhunde kooni!
<:.Ɛ
<:.Ɛli n
Bon
•
ɛn (dedi. <0)
e ɛliin mumu$(dedi :)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Ɛli n bhɛlbhɛllɛɛ i k $ n i, $èn icɔcɔnd n , kɛɛʼidu.
Dho ɔ iʼ jɔdi
jinɛɛ indì icɔcɔnd keken ji$ Ɛli n
lele i ɔ
Ìʼ c:
c kʼɛ- ɛ-dɔ-de- ɛ
kʼɛ ɛdɔde ɛ
Yɛʼɛsɛn
D. kʼɔljɔjɔn
<0.shɛshshɛki
<<. ɔrɔ edi
<2.$ʼi$i$ʼi$i ɔ
<3.h cʼcʼ n n i
<:.mɛndɛri o
i
<5.bhore ede ɛ
<9.$ niko
Dho ɔ T
b dɛnde ellɛnɛɛbo n , cʼu òk icɔcɔnde dho ɔ.
Sɛn$ʼr
ʼrɛɛji
n$ʼrɛɛ
ɛɛji dɛ
dɛshi(dedi 3 )
•
Dho ɔ ìbh sɛn$ʼɛrji sɛled
ebo n , $èn icɔcɔnd h rɛ i o e l m sʼ pi ede
de ɛɛ lke nɛbh oo wu$ʼ$ʼe$i ɔn , in u ìdibisɛsɛ sɛn$ʼɛrɛji $eek. Dho ɔ T
32
Ìʼ c: Bo
o e lke r kuwɔ zoo $ɛpon i
sh k
$ niko kʼir
Yɛʼɛsɛn
k/n
Nɛbh
k/n
•
Bo
o e lke r kuwɔ zoo $ɛpon i
• $ niko kʼir
•
Bo
o bhunde i ke kerker
•
Yellɛnɛ debuwo imɛn.
•
T niko bo
•
Bɛn cim iri
•
Susɔ zoo ke h ki
•
Ande indi $ niko kikʼir bo
sh k
Ɛli n
•
wu$ʼ$ʼe$i
o
sh k ke kʼiri
sh k
en cishi
o
n
•
Rici$$e kɛnun
•
Kɛn un$ n
e irɔ
irɔrrɛ
rrɛ bhunde i $ud jɔɔ
jɔɔ zeri(dedi 3)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔcɔnd kezeri$ ɛli
h k r kɔ m sʼ pi edede ɛɛ
$eek eju o pɛɛle $ si ɔ.
kʼir
debuwo
kumsio
$ niko
en cishi
mu ɔ
imɛsɛ
kerker
d m n
<5.
<5. Zèri(dedi. 30)
2 . En ed n
•
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔɔ
bbɔɔ(dedi.5)
ɔɔ(dedi.5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Dho ɔ $èn en ed n
3. Bo
:. B
ode i ke kerker
de $ niko kʼir bo
e dhulɛ zer$ j kɔn , icɔcɔnd kɛɛʼi$
de ini ɛi?
ode mu ɔn , pɔs
sh kɔ ellɛnɛ k $ n ?
<5b.
<5b. Tud c zèri(dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Zeri ɛsɛ̀ $ud c nkʼɛsʼi kɔnɔn icɔcɔnd $eek. Dho ɔ ibhT
icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn kɔɔ̀kn , kezeri$ $ud c n kʼɛsʼio e ɔdinɛɛ. Edɛ zeri ɔ
33
in u mo ɛsɛ̀n , bhunde zeri ɛrɛɛ, indì kɛɛmd ɛn , kezeridu. Pɔsk jɔ mu
ɛlɛsɛ̀n , h
$uwookɔ kezeri$n , kicɔcɔni$ zeri shɛshshɛk.
Zer$ c ɛl-s bɔ: Bo
<5bh.
<5bh. G
•
o $ɛ
$ɛbhɛ
bhɛn
ɛnde zer$ jun en e$(dedi <5)
e ilop
ɛnde zer$ junɔ $ud jɔ
s b n , kɛɛʼidu. Dho ɔ indì icɔcɔnd k lló hubb hubb ne bo n ,
en ed n
e kɔnɛ <-2n ɔn , kezeri$ zer$ cn , kɛɛʼik$
kɔnɔn indì kip$ rɛ n , k
dh
lɛsɛ̀ ɛʼɛsɛndi
en . Hubb
ì
ne kɔnɔn
dɛ $ si. Pɔsk jɔ mu dh u $ side ɛbo ɔ $olɔ in u
ko k r kɔ oo ee$e ellɛnɛɛmun , cʼu pɔ̀s .
Yɛʼɛsɛn
3. Kɛn debowo imɛn oo bɛn
:. Bo
en cishi ellɛnɛdɔ.
sh k, b
ode shɛʼɔ $ niko kʼir
e ison , kɛn silon , n
ej
ko ke ku s, md mu bo
runɔ hɛnɛke bi o oo $en
shunɔ mu rɛsn , pɔsinɛdɔ. Gɔrɔ edi
ɛʼɛsɛ̀n , dh
ec
o
i
oo kɛ in
lɛsɛ̀ ee$e
ellɛnɛɛmun , cʼu pɔ̀s .
En e$:
e$ zoo m $ m
n , kɛn i wɔ$ɔ
nɛbh de?
Sh mb $ (3) un oc 2 Icɔ
Icɔcɔnd un ojunɔ
ojunɔ
<9.
<9. Ɛli n ɔʼɛn(dedi <0)
Ɛli n
•
e iʼ jinɛɛ
jinɛɛ
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Ɛli n
Nɛbh
edi
e iʼ jinɛɛ i k$ ni, i ɛre icɔcɔnd
u $èn n , kɛɛʼidu. Di
$olɔ
ì en ed n
m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔn , kɛdɛshi$ke dɛsh de kipili .
34
bo .
e i$i$nun ɔ l
e
• Pɔsk jɔ
ìr
$i on , e l ɛrɛɛ ishɔshɔʼɛsɛ ɛʼɛsɛnd
i
h
k r kɔ oo
ee$$e ellɛɛ.
Yɛʼɛsɛn
<. cʼ
2. d
3. c
:. bh
5.
9. b
<7K
<7Kɔnɛn(dedi.30)
<7 . $ud c kɔ
kɔnɛn(dedi. 20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! I ɛre
s bb icɔcɔnde edu kɔɔno sɛn$ʼɛrji e sɛled
icɔcɔnɔde s b denɛ i ke $ish n
bibid
nɛbh
ede en
e ɔ
ou e $ud jun oo pidɛlio e
kɔnɛnde ɛ ɛmɛsɛ̀n , indì icɔcɔnd k $ k$ bo . Pɔsk jɔ T
b dɛn oo
ee$$e ellɛnɛɛbo .
<7b.
<7b. Hi
•
i o kɔ
kɔnɛn(dedi. <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Pidlide bu $ɔ ke kɔnnɛ b l ede ɛli
rɔn ɔɔ, k $ m , mol
nɛɛ, lɔʼejɔ s bɔ oo b lkede $ud c koon kɔnɛsɛɛ edu icɔcɔnd
•
Dho ɔ indì icɔcɔnd kezeri$ $ud cci
e
bo .
$ʼinɔ ko k r kɔ m sʼ pi edede ɛɛ $eekn ,
kɛrsidɛ pidɛlide bu $ɔ molle ellɛnɛɛ ki suu$ $eek. Dho ɔmu oo dɛshin , pɔson i,
ì ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ. Pɔsk jɔ
ishshɔʼɛsɛ̀n , ɛʼɛsɛnd
i
i w b dɛnbo ɔ,
l k r kɔ dh lɛsɛ̀n , ee$e ellɛnɛɛ mu dh
35
lɛsɛ̀ $eek.
ɛʼɛsɛn
Il n
kin i kʼ b lede zoo zerike Shoo$
mɛndɛri o e bhon sizzii. Mɛndɛri o i
Gɔrɔ edi
zoo e li
zoo kici shɔʼuw
kʼ b le edi
i koon i e. Nen mu ɔn ɔ $eek shɔk
en ɛɛ mu kʼɛ ɛdɔde ɛ
nɛb
ede b
shɛshshɛk. Kicide shɔk zoo i
kʼɛ ɛdɔdenɛ i $un$ok oo b kɔ
mu
muukn , bhunde i$ c shɛshshɛki mu un$ɔɔ, ne m
bo
kʼɔijɔjɔn ii.
bhunde susɔ kunɔ h k hic
e wɔl jun h kɔ $ niko shɔk
on , kʼir oo debuwo e $ʼi$i$ʼi$i ɔ sil hic bhuwɔ en
uɔn , ko ɛɛ zoo kiciduw
shɛshshɛk.
Sh mb $ 3 un oc 3
Shɔɛʼnde un ojunɔ
•
Zèri uwɛn
•
Icɔcɔn $uʼɔ e
•
Ish ʼ r
•
Hi
•
Kɔm ɔn oo kɔm dho
ide ɛliin
Dɛsh de $uwon(dedi. 5)
•
Mɛnde icɔɔcnnɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd pɔsk bo n , wu$idi ɛɛwi
mo ɛsɛ̀ $eek.
Wu$ʼ$ʼe$ide
Wu$ʼ$ʼe$ide $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔnɔdi
$olɔ cɔcɔnd :
• Uw zèri
• Uw is ʼ r
•G
36
<8.
<8. Zèri uwɛ
uwɛn(dedi. <0)
<8 . Zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
Tud c $ si
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce sene ʻʻ Bo
Nɛbh
edi
o $ɛbhɛnʼʼ hɛn ɛɛ i ɛre icɔcɔnd
bo .
$ud c i son seni ɛ $èn n , kɛlidu.
<8b.
<8b. Zèri(dedi 8)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! s bbɔ zeri ɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ seneʻʻ Bo
o $ɛbhɛn ʼʼ
hɛn ɛɛ n kʼɛsʼi kɔnɔn wodi kɔnɔn $eek. Dho ɔ edu oo icɔcɔnd zeri$ mo ok
k li$ $un$ok bhunde kooni. Di
$olɔ indì icɔcɔnd k li$ hubb
eju on , kiccɔcɔni$ zeri. Edɛ zeri $eekɔ in u $o$o n , mo
lɛɛ, i $ɛs ni ɛ , oo bhunde i
ne n , kezri$
ɛsɛ̀n , bhunde $ʼɔ
ɛrɛ mun , i e indì kɛɛmdɛsɛn , kezeridu.
T mbide ɛ mu indì kishɔshɔʼi$n , uw
w
ern es .
<D.
<D. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼ e ish ʼ r oo ɛli(dedi <5)
<D . Ish ʼ rɔ
rɔ s bbɔ
bbɔ(Dedi 5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Ane ɛlɛsɛ
$ud cce ish ʼ rnɔ s bbɔ i ɛre nɛbh oo
wu$ʼ$ʼe$i k $ n i
bo ɔn , nɛbh
en ed n
i
de icɔcɔnd
edi
mu $èn
n , kɛɛʼidu
<Db
<Db. Ish ʼ r(dedi.5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tud cce s b denɛ sene ʻʻ Kicide kun m
hɛn ɛɛ i ɛre icɔcɔnd
s b
bo . Nɛbh
edi
$ud c i son seni ɛ $èn n , kɛli$
e zer$ c un$ n. Dho ɔmu zeri ɛsɛn , pɔs .
37
e ɛsid
ʼʼ
20.
20. Hi
ide ɛliin( oo dɛ
dɛsh de $uwon) (dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Nɛbh de Kɔm ɔn oo kɔ
kɔmdho
Ɛlɛsɛ
ko k r kɔ icɔcɔnd shɛshshɛk kudhullɛskɛ $eek.
Kɔmd r m n
•
Kɔmd
le. Edɛmu
kɔm ɔn oo kɔm dho .
e èseke kɔmdho ɔ
e ɔkɔmɛ
k li$ dhodho ɔɔ
Ìʼ c:
c <, 2, 3,:,……….
•
Kɔmd
e èsekekɔm ɔn ɔ.
e or$e e de mɛʼɛnun pidɛlide i ke “ ʼʼdho
pɔsk jɔɔ.
Ìʼ c:
c < 2 3 , : , 5 …..…
• Dho ɔ Iʼ jɔde jinɛɛ m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ indì kɛdɛshi$ en ed n
e kɔnɛ <-5 ke
dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛɛ.
Iʼ jɔdi
jinɛɛ ìbh n i$ ɛli
i
h
k r kɔ k li$ kɔmɛdɔde
ɛ dhodho
oo ɔn ɔ
Ìʼ c: Ìʼ c: Luu$ɔ i kiplio $ɔmmɔne . $ɔmmɔne
nɛbh de
= $ɔmmɔne ʼ dho
Luu$ɔ i n ɔni ɛ r m n
G nɛbh de
le.
pɔsk jɔɔ
kɔmdho
r m n
En ed n
<. Shem ji
2. B
3. Bo
mɛnde bhɔ ɛdɔ kun kɔn n i .
ɛnɛ kʼerdenɛ kɔn n kʼ ji
ode i ke kerker
Sho$
opsobo .
nɛbh
ede imɛsɛ kɛn
kʼeni.
:. Shem ji kipilio sizzi nen kun mol kɔn n .
Yɛʼɛsɛn
9. Kɔm ɔn
7. Kɔmdho
8. Kɔmdho
D. Kɔm ɔn /kɔmdho
38
kʼ b li
kʼɛbɛlede
Icɔ̀
Icɔ̀cɔ 3
D mbi o e mɛʼɛnun
Kipili o 5 Icɔ
Icɔcɔn 3 sh mb $ < Icɔ
Icɔcɔ s bɔ
bɔ D mbi o e mɛ
mɛʼɛnun
Bhonsndeɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
• Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd :
•
Uw bon
•
G
•
Ɛ̀li $ud cce ɔ̀ɔnɛ b
•
G
•
Uw sɛn$ʼɛrɛjide lele, keen oo pɔsk junɔ dɛshì
•
G
•
Uw Ɛli n ɔʼɛn
•
Kɔn $ud c lele, keen oo pɔsk c w r $i en , irɔrrɛdɔ
•
Uw zeri oo ish ʼ r
e iliin bhɛlbhɛl
$ud c lele, keen oo pɔsk c
$ʼɔ
de i ke n
en ed n
oo $ud cce i ke suu$ɔ bhunde lɛ bhic bhicɔ.
recɔ ɛrsɛsɛn
Sh mb $ <. Un oc <icɔcɔnde sh mb $
ɔ
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli n dɛshi
• Tud c zèri
- Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwonɔ i ɛre icɔcɔnd h
oo su$k bo me$$ dɛshi$ bhunde kooni!
<. Ɛli n
ɛn (dedi. <0)
39
ɛke dɛshi ɔ
♦Bon
e ɛliin bhɛ
bhɛlbhɛ
lbhɛl(dedi :)
- Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Ɛli n bhɛlbhɛl i k $ n i, $èn icɔcɔnd n ,
kɛɛʼidu.
-
Dho ɔ iʼ jɔdi
jinɛɛ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$ Ɛli n
e l
m sʼ pi edede ɛɛ lele i ɔ
Ìʼ c:
c . wɔrɔd
i
wɔ-rɔ-d
- i-
Yɛʼɛsɛn
<. zoo-ni- e-di2. d m-bi- o- e- ɛ- e
3. $un-$ɔ- i-ri- o-kɔ
:. o-ri- o- e- ɛ
5. mur-di-nɛ-n
9. -m n -n
Dho ɔ
•
b dɛnde ellɛnɛɛbo
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Bhunde sene “$ud cce
nɛɛ oo $ud cce kʼɛ inɛnɛ
uruwɔ bhunde lɛ bhic bhicɔʼʼ hɛn ɛɛ ɛ̀lɛsɛ icɔcɔnd kede dhulɛsɛ $eekɔ.
Ɛlɛsɛn mu
di
$ud cce
nɛɛ
nɛɛ
de il n
zoo kɔn $uwɔ i ɔ oode zoo or
k b rjɔn , ɛli ɔ ke
ke me$i ɛn ɛɛ ɛlɛsɛ̀ icɔcɔnd k $ k$ bo .
Tud cce kʼ
kʼɛ inɛ
inɛnɛ
de zoo iʼ jɛ bhu$ koon urun n , kɔnɔ ke
ke me$i ɛn ɛɛ
ɛlɛsɛ̀ icɔcɔnd k $ k$ bo .
2. Zèri
2 Zeri ɛ s bbɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! In k r icɔcɔnd n , indì icɔcɔnd k li$ hubb hubb n , kɛlli ɛ
d mbi o e mɛʼɛnunɔ
u ɔn , pɔsk jɔ in u dh lɛsɛ bhunde ellɛnɛɛn , ɛlɛsɛ̀ $eek.
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! In k r icɔcɔnd n , indì icɔcɔnd k li$ hubb hubb n , kɛlliɛ
$ud cce
nɛɛ oo $ud cce kʼɛ inɛnɛ uruwɔ bhunde lɛ bhic bhicɔ.
40
2b Tud c zeri$(dedikʼ
zeri$(dedikʼ
<0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ $ d c en
on , dho ɔ in u zèri ɛsɛ wodi
kɔnɔn $ud c muuk $eekn , Pɔsk jɔ ibhT icɔcɔnd kɔn n kɔn n icɔcɔnd
$eekn ,
$ud c i ɛli k $ n i kɛlidu. Bhunde dhulɛsɛn i i e indì $èn n , ɛʼɛsɛ kudhullɛsɛkɛ
shɛshshɛ $eek.
2c Zer$ jɔ
jɔ $olɔ
$olɔ(<5)
e n un zer$ jɔde ɛɛ zeri ɔ $eekɔ
dei <ɔn , kɛɛʼi$ s bɔ e. Dho ɔmu indì icɔcɔnd k li$ hubb
kɔnɛ 2n n , wɔcʼi 5 ke dɛsh de hubb
dh
ne n ,
ì en ed n
e
n , kɛlkɛlli ɛ. Pɔsk jɔ dh u $ side ebo ɔ,
lɛsɛ $ side ellɛnɛɛ $eekn , cʼu ɛlɛsɛ̀ ɛʼɛsɛnd
i
h
k r kɔ.
Yɛʼɛsɛn
<.
sh , jɛn , kʼɛ$ h kɛn, k $ linɛn,
zz
limɛn, birio kɛn ɛn, rimoc bhunde
kooni msɛ$, kɔsecce wosi ɔ bhunde kooni kɔnɛn oo m
2. Goldi
, sh hs , Gur p rd , S l m
u oo Decc
bhunde kooni d n
e $eek kʼ b li
i
een mɛʼɛn
rɛmɛsɛdɔ
3. Ash oo jɛn ?
:. kʼɛ$ h kɛn, k $ linɛn,
zz
limɛn, birio kɛn ɛn oo rimoc bhunde kooni msɛ.
5.
Tud c lele
Tud cce i ke d mbi o e mɛʼɛnunɔ lele ɛli bhunde mɛʼɛn jɔ nɛnɛɛ.
Tud c keen
Tud cce keen ɛli d mbi o e mɛʼɛnunɔ rɔn
oo e zoo e bibid
oo d mbi o e osh n oo n odhi
dho ɔ
Tud c pɔsk c
Tud cce pɔsk c ɛli d mbi o e mɛʼɛnunɔ rɔn
dɛshinɛɛ.
41
oo dɛsh de ɛde dho nɛn ,
<. Ɛli n ɔʼɛn(dedi <0)
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛ
nnɛ ee! ɛl
ɛlɛsɛ̀ icɔɔcɔnd
n ɔʼɛn ke
Ɛli n oo h rɛ io e l isidhɔde ɛn , jinɛ ɔʼɛnɔ
$eekn , dho ɔ indì kɛdɛshi$ i$i$inde Ɛli n u e
l “ Aʼʼ i ɛ oo
ɔʼɛnde ɛde i “Bʼʼ i ɔ.
Yɛʼɛsɛn
<. b,
2.
3. bh,
:. cʼ,
5. d,
9. c,
: kɔ
kɔnɛn(dedi 30)
: Tud
c kɔnɛn(dedi 20)
T
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kɔn n kɔn n kɔ$ɔni$ $ud cce s b denɛ
i ke d mbi o e mɛʼɛnunɔ bhunde i ke lele, keen oo pɔsk cɔ $ si
n
e bhon
n kʼɛsi o sizzi n , kirɔr$ɛ. Pɔsk jɔ in u mu mò in , ern es b dɛdɔbo .
Yɛʼɛsɛn
Tud cce i ke d mbi o e mɛʼɛnunɔ lele ɛli bhunde mɛʼɛn jɔ nɛnɛɛ.
Tud c keen ɛli d mbi o e mɛʼɛnunɔ rɔn
oo e zoo e bibid
oo d mbi o e osh n oo n odhi
dho ɔ.
Tud cce pɔsk c ɛli d mbi o e mɛʼɛnunɔ rɔn
oo dɛsh de ɛde dho nɛn ,
dɛshinɛɛ.
:b Tud
c kɔnɛn
T
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kɛrsidɛ $ud cce kɔnnɛ m sʼ pi ede ɛ
$eekɔn , kɛrsidɛ n
rec bhunde ellɛnɛ.
42
Yɛʼɛsɛn
Il n
wun je zoo zerike Shojii koon i e. Nen mu ɔ$in ɛ r m n , n onɛ kɔn n , jɔn
oo shubhunɛ le. Nen mu hin nid
en ɛ kʼɛ$ h kɛn. Nɛbh
un occe dɛsh un$ɔɔ, ebzi shɔlun , zeri ell
edi
$ɛpn , i
uke
en ɛ oo zoo e hinɔn , h k
kʼɛ$$enɛbo .
5 Zeri uwɛ
uwɛn(dedi 8)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kɔn n kɔn n kezeri$ $ud cce s bɔ i ke
“d mbi o e mɛʼɛnunʼʼ hɛn ɛɛn , in u in k rn , kezeri$ n kʼɛsi e n kʼɛsi en , mò i
zeride ɛ uwɛn oo bhunde kʼumej n oo n
rec i ɛɛ zeride ɛ wɔn ɛn.
9 Ish ʼ rɔ
rɔ oo ɛli ɔ dɛshì(dedi <5)
9 Ish ʼ rɔ
rɔ s b (dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ Ɛli n
kɛlliɛ. Zèri$ Ɛli n
zeri
i
e l m sʼ pi ede de ɛɛ $eekɔn , kɛl
l k r kɔn , dho ɔ ish ʼ ri$ $ud cce mɛnde icɔcɔnnɛɛ
on ɔ!
K $
pelec
Sil
on$ʼi$
Lim
kʼ
kʼin
Akumu
mul cʼi
9b Tud c ish ʼ r (dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zeriɛsɛ̀ $ud c icɔcɔnd n , seuke kenɔ i ɔ i shik$ u k $ n i
$èn n , kɛlidu. Dho ɔ zèriɛsɛ̀ $ud c muuk $eek.
9c En ed n
e wun $ud jɔ
runɔ $olɔ
jɔde ish ʼ runɔ
$olɔ (dedi 5)
in u zeri ɛsɛnuwɔ. Pɔsk jɔ mu
i
h
k r kɔn , kɛʼi$ $ud jɔde en
ì ɛʼɛsɛnde i en ed ne s bijine ɔ.
43
< Wun je mɛɛ lim k $ɔ kicide dhulɛsɛuwɔ k $ n ? Er
2 Zoo e li
$ud jɔdi
h cʼcʼ n n edɛ mu
bo
$eekɔ sɛʼɛn? Edɛ ɔn ɔ mu rɔn
B niku$u, Shɔlu , Sh mb
nen
n ?G
, Bɛr u oo $ʼeen eks$eshini
3 Tud jɔde k $ limnɛnɛ $eek mɛnde jinɛ ee$ɔ nen? Tʼeen eks$eshini
: B niku$u b lkede rɔʼɔs wun je
n , k $ silɔ o ɛ hide? Nɛbh de? O i ɛ kesse
kumu . Nɛbh de ko ɛ b de mɛnde lim k $ɔ kici wɔcʼi ɛsɛɛ.
7 hi
ede ɛliin
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛ
nnɛ ee! ɛlide dɛ
dɛsh
hɛn ɛ ke
dɛshinɛn , bhun koon bhonɔi.ɛlɛsɛ̀ icɔcɔnd
icɔcɔnd kɛbɛr$ Ɛli n
A wun ɛɛ mu in u
dho
e dɛsh
$eek. Dho ɔ Ɛli ne
e
jinɛɛ indì
e sɔn , kɛdɛshi$ke dɛsh de $uwonn , ku$idi ɛ.
ì rɔ $ion , ɛlɛsɛ̀ ɛsɛnd
h kɛn
ɛlide ɛllinɛ b lkede dɛsh koon
i
h
k r kɔ $eek.
limɛn
msɛ$
d n
i
zerrɛ
ebzi
bir
m $
lli$
iis
shɔk
Tud cce k dun
Il n
un oc koon mɛnde zoo zerike b niku$u i e nen mu rɛmɛs kʼ b le ede zoo
zerike dum
. B niku$u wo
Desìidoɔ rɔn ɔ
sh mb
enɛ
n bɛr u
r m
.Kɔn n
sizzi De m cɔ
sìidon. Kɔn
shɔlu n , $
micʼi
sin
en ɛ
illɛ
Ùn oc koon shɔlu k $ siln , b niku$u sene i zerio mɛnde limɔ . B niku$u i
$uwɔ en iis belede i don kur$enɛɛ lɔn ke Bɛr u n
B l ede Bɛr u ko ɔ orrɛ oo mok cce i ke $een
44
i zeri mɛnde lim k didinɔ
n , ɛlɛsɛ Bɛr u n k $ɛ
kesse
kumu
uru.B l edɔ n ɔ bɛr u $ siɔ
n$en ,
m n ɛlɛsɛ b niku$u $eek
ke mok cce i ke $ʼeen ekis$eshiniɔ ko n kemo
b l edɔn ɔ si
b niku$uɔn
m
ellɛnɛ ee$n ekis$enshiniɔ ko n kemo
ee$ muike edu
wun je
wun je b niku$uɔn
ellɛnɛ
B niku$u orn mok c dhulo or$enɛɛ kudhɛ m dhdh kn shurrɛs edɔ
mok cce i ke $ʼeen ekis$enshiniɔ mu nɛbh de b ni ku$u dhɔsimn pinisiɔ ko n
ku n kudhɛsɛ zoo e in k r kʼ b liɔ $eek.
Zoo e in k r k b liɔ mullish
l wunɛ b niku$un
l
wo ni B niku$u mu $ sin
seke i cʼibinɛ un o e mɛriɔ zoo e in k r kʼ b liɔ zerio mok cce i ke $een
ekis$enshiniɔn i$i$n edɛ oo b niku$ubo n
j n mT co nɛbhde dhɔmɔbo
ɔn ɔ
$olɔ mu mok ccei ke $een ekis$enshiniɔ oo b niku$u ellɛnɛbo n dhul ɛlide mirɛ e
mok cce i ke $è en ekis$enshiniɔ ko n
jinɛ icɔcɔn or$enɛ dh
Yɔn ɔ $olɔ mu b niku$u ɔ nɛnɛbo n ko $uwookɔ
de mok cce denɛɛ ilm k $ɔ de
on$i$ ko pelejɔn shɔ̀ k $$e $iinɔbo n sene kʼurɛnɛ
kese c̀oron .b l edɔ
k dhejɔn
ɔ cu jɔnɛ oo zoo e lke wol
un $u deɛɛ or zoo e $ɛs h ll
e hubb
bo .
dɔɔ kʼurɛnɛ k $ kʼ
kinɔ $eek
$ si m dhdh k b uiku$u $ɛs
shini bhɛlsɛ c $ b ni ku$u mu
dhul $uwokn i $ì iniɔ wock $ pɔsinɛ zɛl b l edɔn ɔ c̀u b niku$u oo mok ccenɛ
$ur$
bo Nɛbh
ed
r$
kʼicibo n $ k$
be ɔ l bɛr u kɔn n n $olɔ
rɔ̀c s n wum je
ɛ n k $ kunɔ limɛn k $ɛɛn n h $iɛ kesse kumu n i w
b niku$u mu eedu
e
80 en e d n
ɛ ɔke k $ limnɛ zoo ɔ
e ɛsi
e l zer$ c dhulunɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeel indi kɛli$ sh hɛn ɛ lc $ n in ɛlidobo ɔ in u mu dhT lɛ
bhunde dhul
en ɔ $eek
En edɔde i ke r m n ɔ mɛnkoon ino mɛnde
ɛ ɔ bo ɔ ke zoo wuc shunde ko
dhookɔ bi o mui ɛlɛsɛn $ɔ̀ɔnɛsɛ icɔcɔnde dho ɔ
Ane indi icɔcɔnd kezeri$ ɛli n i
l k r kɔ
-wɔc̀ɛn
– on
ul
–komoru$
-
– on
ul
–jɛn ɛn
n
45
uru
- ibh k
–mɔlɛ
-ikɛ
-bi o
̀
–korsh
–$umu
- n eni$
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee indi icɔcɔd kɔ$ɔndɛsɛ n kʼɛsi kɔn
$c nn keen
wɔcʼi r m n ɔ mo ok un
e kɛ$ɛ $ hɛn n ɛn k $ si$ bhunde dhulɛsɛɛn kɛll
bhunde mo n i
en I
u mu
ɛrɛɛ ɛlɛsɛ $eek
Ash
8 zer$ jɔ $olɔ
Comprehension ues$ions <5
En ed n
e wun zer$cjɔ $eekɔ
Yɛ̀ɛsɛn
<. Mɛnde $ l sh
ke un$ɔ zoo e enɛde ɛ nisinɛɛ,
-
Ibh k n ,bo i zoo
-
Nisinɛdɔ
-
Zoo e enɛde ɛ nisinɛɛ ɔ sɛ
-
B
n ,zik$ɔ
2. Wuc bo o ,kʼorsh
oo wun jɔde sìidonɔ Mɛnde icɔcɔnnɛɛec mer$$
ɔn ke
zoo wucʼinɛ bi o so ɛ̀lɛsɛ $eek
3. Mɛnde icɔcɔnnɛɛecʼ ɔrɔ edi
in di icɔcɔnd k
dɛ ɛ̀sɛnde edɛ hinɔn
pɔsk jɔ ishɔshɔ̀ɛsɛ $eek
-
Zoo m $n dhu$iɔ
-
zoo k jinɛnɛ n
-
koon ko ɛ nde ɛn wucʼ n ɔ Mɛnde icɔcɔnnɛɛeè nisɛn ke
recɔ
ɛsi Ɛ̀lɛsɛ
icɔcɔnd $eek
:. Ash
e $eek bhunde shɛɛ̀ɔ
nɛbh de zoo wɔckiɛ bo ɔ $olɔ mɔlɛ shɔ̀on
5. Yellɛnɛ sh kʼ eresh
46
Mɛnde icɔcɔnɛɛee ern es icɔcɔnd n kis ni$ lɔ̀ɔ i
l k r kɔ lele e keenɔ e
oo pɔsk c
Keen
Zoo ibh
ɛsɛ zoon bo i
oo bi o e zu e nisinɛɛ
Lele
Ash
e $eek mɛn koon ino mɛnde
zoo e enɛde ɛ rɛsɔ ibh
i kɛ $omo e ɛ oo n
ɛsɛi
i
ɛ bo ɔ h
niɛsɛ zuk$e en ɛ $eek n
n bo n zoo e mɛn$e ɛ nisinɛ ibh
e ɛ li okn h
ɛsi
n nu$idɔ.
Pɔsk e
Zoo wɔck
sh bo ɔ $ì de lib junɔ r m n mɔlɛ shɔ̀on .
D0 Ɛli n ɔ̀ɛn
Ɛli n
ec
d
ɔ̀ɛnde ɛ
Mɛnde icɔ cɔnnɛɛee indi icɔcɔnd k ndɛ ɔ̀ɛnde ɛli nu e bhuɔde ɛ ìin nɛɛ
Yɛ̀ɛsɛn
<. Mɛnde rɛsɔ
2. Ulul
3. K m n hinon
:. N ɔd r$
ɔr
ede
ɛ sh
$ shɔ̀ n
m rɛ
5. M ndɔ
9. Mɛnde $ l sh
7. Ino koonbo
<0 kɔ
kɔnɛn
<0 $ud e kɔ
kɔnɛn
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee ern e icɔcɔd n kɔ$ɔni$ n kʼɛsio sizzi nɛbh de sh hn
kibh n i$ bhunde i ke leliɔ keenɔ oo bhunde i ke pɔsk cɔ kede dho dho nɛɛ
$si ede ɛ.
<00 $ʼɔ
e ellɛnɛɛ bh n ɛn
47
•
N
rec n
n
•
rec
$ʼɔ
de $ud jɔ koonɔ $eek n
r ɛlioo ɛli h rɛ i oo h rɛ ioo
e zerrɛ k l dhodho ɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee icɔcɔnd ɛrsidɛsɛ n
rec $eek ki suu$ ko ɛrɛ i mo n
ishɔshɔ̀ɛsɛ $eek
•
Zoo e ibh
ɛsɛ zoo e enɛde ɛ nisinɛɛ
n $
lke z r kɔn nɔsuɔ n ɔs n oo kɔkɔ$ .Nɛbh
komoru$ɔn mɛnɔn ɔ mus bbɔ $ l sh
e mɛnde rɛsɔ .Edɛ mu
edi
zoo e $ l sh
i ke
i ke komoru$ɔn mɛndɔn ɔ muindi
zoo e enɛde ɛ nisinɛɛ kɔ$ɔn dɛsɛ wɔc̀ɛn.
Zeri uwc
Zer$ jɔ s bbɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee Indi icɔcɔnd k l i$ r m n r m n n kezeri$ n ckʼɛside
de ɛɛ bhunde $ʼɔ
lɛɛ suu$n ern es bhunde uw
n ɔ
<2 icɔcɔn $ùɔ e
Mende icɔcɔnnɛɛee Indi icɔcɔnd k l hubb hubb n kɛli$ nɛbh de sh
lele
keen oo pɔsk k c .Ane pɔsk jɔ indi icɔcɔnd kilobhi$ $ud c muuk bhunde
dhulɛsɛɛn In u ishɔshɔ̀ɛsɛ $eek
<3 Hi
ide ɛliin
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee dɛshiɛsɛ Ɛli n
e dɛsh
$eekn ɔenu kɔnsɔ :-<0 T ke
dɛsh de $uwoonn wun ɛɛ dɛshiɛsɛ bhunde i ke suu$ɔ
Yɛ̀ɛsɛn
<. Nu$i
5. I
<0 hin
<5 kɔn
2. Bo i
9. T si
<< ko
<9 kʼeresh
3. N
7. m
<2 cu$
<7 k c
D. Lim
<:. Shɔk
:. T l
r
48
e
Kipili o 5 Icɔcɔn
Icɔcɔn 3 sh mb $ 3 Icɔcɔn
Icɔcɔn s bɔ D mbi o
Icɔcɔnde un ojunɔ
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔdi
Icɔcɔnd pɔsk u icɔcɔndi
•
:
bo ɔ $olɔ:
Ɛli n bhɛlbhɛl
•
zeri Ɛli n
•
zeri $ud cn , ɛk en ed n
•
jɔ
•
Irɔrrɛ $ side i $ud jɔɔ lele, keen oo pɔsk c sɛn$ʼɛrɛji e
•
uw Ɛli n
•
dɛshi dɛsh
•
kɔn $ud cn , zerin , ne ɛli s bɔ e w r $i duru
•
e n un zer$ jɔ
e n un zer$ jɔɔ
enɛde $ud jun $ud jɔn , $eekn , uw dɔ
hi
<:.Ɛli n
e c ʼid
i o
n un $ud jɔɔ ɔʼɛn
e kipili oo e $uwoon
e ɛliinɔ $eek ɛlide dɛsh
ɛn (dedi <0)
bhɛlbhɛl
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! ʻʻƐli n bhɛlbhɛlʼʼ hɛn ɛ ke
bon
k bon
k mo oke
• Dho ɔ iʼ jɔdi
e jinɛ
ɛbhɛl k $
ɛlɛsɛ icɔcɔnd kudhullɛsɛ $eek.
ì ern es. Pɔsk jɔmu edɛ ilop$ ubo ɔ irɔrɛsɛ ɛʼɛsɛndi
i k ri ɔ $eekn , cʼu òk icɔcɔnde me$ nuunɔ.
D mbi ede
e r m $ud
jinɛɛ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$ Ɛli n.
• Dɛshi ɔmu in u $o$o n ,
Ìʼ c: shibiri ɛ
Ɛli n
shi-bi-ri- ɛ
D m-bi- e-de
49
Yɛʼɛsɛn
<. Shem
di
she-m
-di
2. S bɔdenɛ
s -bɔ-de-nɛ
3. K $ m koonn
k -$ -$ -m -konn-n
:. Ye$ɔn ɔn
e-$ɔ-n ɔ
5. Me$i ɛn ɛn Me-$i- ɛ-n ɛ
9. Gori o e
o-ri- o- e
7. Rɔrɔcʼinɛdɔ rɔ-rɔ-cʼi-nɛ-dɔ
8. Kɔkɔsidɛsɛ
kɔ-kɔ-si-dɛ-sɛ
<5. Zèri(dei 30)
<5 . En ed n
e l zer$ jɔ s bɔɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛɛ! $èn icɔcɔnd en e$$i
i k r i ɔn ,kɛʼidu
<. Biri o k $ n ?
• Dho ɔ indi icɔcɔnd kezeri$ Ɛli n i
<. Shem
di
h
k r kɔ m sʼ pi ede de ɛɛ $eek.
9. z r n
2. Boli
7. mulɛn
3. Bur l
8. Pul n ec
:. Pɔkpɔk
D. Shibiri
5. kɛn ɛn
50
<5b. Tud c zèri(dedi <0
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! indì icɔcɔnd k li$ hubb ne n , kezeri$ $ud c kɛn ijine
$eek kucukucu. Dho ɔmu ibh hub
kɛlidu. Anemu dh
ne $eek kɔnɔn kɔkɔnɔ n , $ud c ɛli k$ n i
lɛsɛn , $ud jɔ $eek bhunde dhulɛsɛɛn i i e
ì hum n ,
en e$en ɔ in mu ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ $eek.
Zer$ c ɛli-s bɔ<5 . En ed n
Tud cce biri on
e l zer$ jɔ
jɔ $olɔɔ
$olɔɔ (dedi <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! $èn icɔcɔnd en ed n
e n un zer$ jɔde ed zeri ɔ $eekɔ
e kɔnɛ <-: n , kɛɛʼi$ s bɔ e. Dho ɔmu indì k llo hubb
i ke 5n , kɛlɛkɛlli ɛ. Pɔsk jɔmu
dh
ì ɛʼɛsɛnd
i
h
ne bo n ,
ì en e$$e
k r kɔ oo e$$e ellɛnɛ
lɔmun , cʼu pɔs .
Yɛʼɛsɛn
<. wun je i ke $ʼeen ekis$enshini ɔ
2. Biri o
3. G nɛbh de ɛpke biri o
il ʼecce kun
z r
e boli en , i ko
iri irin ,
pɔs e l $uwɔ i ɔmu ɔ ɔ
:. kɔsi ɛsɛ kibiri$i .
5. •Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!icɔcɔnd edɛ dh $ side icɔcɔnd
nɔbo .
• Dho ɔ idibisɛsɛ $ side ellɛnɛɛ ɛnɛke
-
Gìndi zoomuuk kɔjɔd icɔcɔn.Di
nɛbh de il ʼijudi
-
mu èzeri o zoo e lke kumuwɔn ,
k jidɛ icɔcɔn
Dho ɔ edemu bhunde
nɛbh de il ʼijudi
zoo.
51
muuk ke oroshin , ɛlɛsɛ
Tud c Lele,
Lele, keen oo pɔ
pɔsk c
• Pɔsk jɔ ibh sɛn$ʼɛrɛjidi
i k ri ɔ sɛled
ebo n , en edí $ud cce
s bɔ seneʻʻTud cce biri onʼʼhɛn ɛɛ $ side i ke lele, keen, oo pɔsk cɔn ,
ɛl
en ɔ in u idibis sɛn$ʼɛrɛji e $eek ɔn ɔ sɛled
e $un $ɔ.
Tud c lele
Tud c keen
Tud c pɔsk c
• Pɔsk jɔmu $ɔɔndɛsɛu dɛp$ɛri o e ɛ $eekɔ $olɔ
ì en ed n
eh
k r kɔ ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ
<. Tud jɔde edu zeri ɔ $eek enɛ nen?
2. Bɛr
en ɛ
sɛʼɛn?
3. I kipil o sɛʼɛn?
:. G b
e $eek dɛshiu k $ n ?
5. Ge n un n , mo ɔ nen
<9.
<9. Ɛli
n ?
n ɔʼɛn (dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee!
ì en ed n
e l mɛsʼ pi edede ɛɛ $eekɔ
ke dɛsh de kipili n , kɛdɛshidu. Edɛ dɛshi ɔmu in u $o$ò n ,
mo ɛsɛ. Pɔsk jɔ
ìr
$i on , e l ɛrɛɛ ishshɔ,ɛsɛ $eek.
52
Yɛʼɛsɛnd
<. Shi$ʼi
2. corr
3. dodoʼinɛdɔ
:. Rɔʼɔsɛ$ɔ
5. h
ni ɛsɛ
9. kɛn
ici
<7.K
<7.Kɔnɛn(dedi
.Kɔnɛn(dedi 30)
<7
Tud c kɔnɛn(dedi 20)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!imɛsɛ icɔcɔnd kom cn , $ud jɔde s bɔdenɛ sene ʻʻTud cce
biriinɔʼʼ hɛn ɛɛ $eek k dh de $ side i ke $ud c lele, keen oo pɔsk cɔn , kɔ$ɔɔni$
$ud c n kʼɛsi o sizzin , kirɔrr$ɛ.
• Dho ɔ edɛ dɛshinɛɛ in u $o$o n , mo ɛsɛ.
• Pɔsk jɔ
ìr
$i on , ishɔshɔʼɛsɛu $eekn , cʼu pɔs .
<7b
<7b Hi i o kɔ
kɔnɛn(dedi.<0)
n
rec(,)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $èn n
rec i icɔcɔnd
• Dho ɔmu indì icɔcɔnd kezeri$ $ud cci
kɛrsidɛ n
ko k r kɔ m sʼ pi ede de ɛɛ $een ,
rec molle ellɛnɛɛ.
• Edɛ dsɛhi $eekɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛn , ern esse ellɛnɛɛmu
• Pɔsk jɔ $èn icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn n , kɛll
en bhunde ellɛnɛ n
D mbi ede mɛʼnun biri o shɔk mɛn koonɔ zoo pinsi li ok.
53
T
recɔ
Z r de mɛnde biri o h ki ɛ b
mu zoo kɛn dɔ. Kɛ$ɛni bhunde koonimu llɛɛn
rɛmɛsinɛɛn mullɛɛn oomu dhidhi on . D mbidi
nen
d mbi o
e mɛʼɛnunɔ shɛʼɔ $eek
ɛsin dho ɛn ellɛnɛɛn .
TTk
: Mɛ
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛ
nnɛ ee! mo n , kel bhonen on i,
ì ke d ɛsh de $uwoonn ,
kɛdɛshi$n , ku$idi ɛɛ.
ɛɛ.
Sh mb $ (<), Un oc 3
Icɔ
ojunɔ
• Zèri uwɛ
uwɛn
• Ɛli $ʼɔ
$ʼɔ e
• Hi
ide ɛliin:
- ɛlide dsɛ
dsɛh
Dɛsh de $uwoonɔ
$uwoonɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ ip
uunɔ icɔcɔnd dɛshin , wu$idi ɛwi
dɛshi bhunde kooni
<8 .Zèri uw ɛn(dedi.<0)
<8 .zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi.2)
• Tud
cce s bɔdenɛ seneʻʻ Tud cce biri onʼʼ hɛn ɛɛ $ si
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce seneʻʻTud cce biri onɔʼʼ hɛn ɛɛ un ojɔde kʼenuwɔ
icɔcɔnd
bo . Nɛbh
edi
i su seni ɛ $èn n , kɛlidu.
Yɛʼɛsɛn: Bhɛluw de biri o h kɛ b
n , zoo pinsi obo ɔ ɛm n , pɔsk jɔ su$o
icɔcɔndenɛɛ.
<8b
<8b.
zèri(dedi 8)
54
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì iɛɔɛɔnd kɛɛmd ɛsɛ $ud cce ɛli-s bɔdenɛ sener ʻʻTud cce
biri onʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zeri.
• Edɛ zeri ɔ in u mo ì woshi, $ɛpp zèri, wɔn ɛn bhunde kʼumec, n
ɔ lɛɛ i dhulɛsɛn , wɔn ni ɛ mo ɛsɛn , bhunde i
rec, oo $ʼɔ
ɛrɛɛmu ishɔshɔʼɛsɛ.
<D.Ic
<D.Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e
<D
Ɛli e (dedi.<5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔcɔnd k li$ hubb
ne n , $ud jɔde s bɔdenɛ
seneʻʻD mbi o e mɛʼɛnunʼʼ hɛn ɛɛ $eek $ side i ke lele, keen, oo pɔsk cɔ i ɛre
dh non , kɔnoke n kʼɛsʼi ɔ kezeri$ hubb
• Dho ɔ ibh hubb
Pɔsk jɔ
ne eju o s bɔ e w r $i duru $ʼiini
ne $eek kɔnɔn kɔnɔn n , kɛ$ɛ $ kɔɔkn , kezeri$ w r$i duru.
ì b dɛnde ellɛnɛɛn , cʼu pɔs .
20. Hi
ide ɛliin( dɛsh de $uwoon) (dedi.<0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! icɔcɔnd i ɛre un ojɔde kʼenuwɔ ɛlide dɛsh
icɔcɔnd
• Dho ɔ
bo . Nɛbh
ì Ìʼ cci
• Pɔsk jɔmu
edi
k $ n i
mu $èn n , kɛlidu.
ko k r kɔn , ɛlsɛ kudhulɛsɛ $eek.
ì dɛsh de $uwoonn , kɛbɛr$ ɛli
e dɛsh
ɔ e bhon $ɔmmɔni
$ud jɔde ɛli- s bɔdenɛ senɛ ʻʻTud cce biri onʼʼ hɛn ɛɛ $eekn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛɛ.
55
e
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn :
B wudinde ɔrun
Il n
kin iboledelɔn kh k.
Neni kipilioh cʼc n n .Gim
e ɔrɔdenɛde ko ɛ kesse icɔcɔnunɔ
,k mbuliowod ɛm dhdh k.
Gim
e
bolede zoo ɛlɛsɛbhundei
ɛrɛɛshiknɛbhejɔn , ɔn ɔb kɔ sɛɛn i.
Un ɔckonko icɔcɔnɔ ,mɛndeicɔcɔnnɛɛ,
icɔcɔnnɛbh de$ir pikiɔ,n n$ sibhunde
wookɔ , ɔrɔ esidɔ edek n
Un occe
ɛ
,icɔcɔnwo
ɛ n shiʼon .un ojɔn ɔsuu$
diɔko uonɔ .b l edɔn ɔorrɛook mbulin
nemɛndeicɔcɔnnɛɛzeriomɛnde
m $uwookɔ$u
nek d ʼ bo .
nɛbh de$ir pikiɔn
nenɛbh cdurɛsɛɛn
.Un ojɔdɔ ɔsuu$
m w
ɔ neko
ɔrɔdek mbuliowo ɛm dhdh kɔ.
B l edɔn ɔk mbulikoonjoroshiwun ,
im
esenekʼen
bondɔn ɔdokj reckuumiɛbo .B l edɔn ɔpolisinɛbh dei
ɔrɔ en ,
$ɛpɔ or boledek mbulidokɔɔ, indimɛndei keenɛdek mbuliɔn , ko ɛkesse kumu .
Kelo ucʼɔllɔn , se
wukes
$uokʼendu een
im
ekunɛw
kn , en edinɛdɔ.Aneedɛ$eekke im
shinshibhɛlsɛn , h
ɔ$un$ookkɔjɔnɛooshubhunɛoojɔnɛwun
ek mbulid ʼ
bo n ,o ɛ
n wɔcʼi kumu iɔ de kumuolimd
Edɛorkej r climiɛbo ɔ$ur$u m dhdh k kumuoil l
56
im
ɔr
kumu . Edɛ mu
ej reebo .
sin ɛlɛsɛke bole b s
I im
e mu mo h
denɛoob
denɛn , kʼɛrdose$ɛp$ɛpɔnen mu
kʼɛrdo$ bhinɛoodh bh necn , se pɔwuu.
Yolɔ ne kumuoindi im
eoo$udekoonide ɛk li$kucukucu
Edɛ mu $ɛpbolen j recshɛʼ bo n , kumosenehT$ɛor$e u$uwookhɛn ɛɛ, h s n
,oshkishin ,b
bo .B l edɔn ɔnɛbh deko kesse kumuɔ,j recb s n bo n ,
kokk icɔcɔnɔi ɛreun o emɛrikʼendun ,cʼu $ sin ,kokicɔcɔnmui, dhulɛsɛɛn cʼu
p sh bɛr ukɔn n bo n $olɔko dɔ.
Nen mu
cʼu shikee$e ɔrunɔmɛndeicɔcɔnnɛɛ jinɛɛn ,n eicɔcɔnicɔcɔnd
ɔn , indi e
pɔs
ɛ ɔk $ k$ bo Gim
ekicide ɔrunɔ
o ɔ
ecʼu $ɛbhu hi ide ɔrunɔn ,
icɔcɔndenɛkeshɛɛʼl
Shɔʼɛn
Ɛli n
b n
ɛn dedi <0
eɛli nunken ji
mɛndeicɔcɔnnɛɛeejʼ jɔde jinɛɛ
ikedɛsh dekipili eɔdinɛɛiundikedɛsh de$uwoonn kɛ
dshidu
$i-r - piki- $ir piki
ɛʼɛsɛn
<. bhorede er
2.
ɔ̀ɔnɛsɛ
57
3.
ellɛnɛ
:. pɛrɛsɛn$io
5. nɛbh
edi
9.
ùw dɔ
7.
ɔrddɔn ɔ
8. pɔskiɛbo
2. zèri 30
2 zèr$ jɔ s bbɔ
MɛndeicɔcɔnnɛɛeeTèn icɔcɔnd n k
dɛ$Tsidek mbulikunɛkici ɔrɔ iɔ
Yɛʼɛsɛn
-
k mbuliko
rɛsɔ en
ulon
ɔrɔ en ,zoonɛbh deb wudindeɔɔrun
neh
ken ɔliGen j
r h u ken ɔlin
o idokn
en
ɔrɔdehinɔj rijɔsh wudh
nedɛsh dehinɔkelɔdɛshion .
Indi icɔcɔnd k
dɛɔʼɛndeɛli nun
-
miliki$i
ndebh n nɛn , zoo
-
Tir piki
bhundem n
ɛbhu$koonɔ
isibirpolision $ɛpkicidekunɛ ɔrɔ iɔmɛndek mbul
iɔɛrsɛ zoo k $kɔmɛdɔ$un$ookɔ
-
M bir $i
-
K n
-
An k
di
miliki$ide$ir pikiɔi
n
eccesidude
ɔrɔ iɔ
n
diɔ
ɔrɔdep l$ n uɔk mbuliooosi ir n wo ɛɛ
2b $ud czèri
58
B wudinde ɔrun
2c. zer$ jɔ$ollɔ
Zeriɛsɛwuicɔcɔnd $eekɔindikɛɛʼi$en ed n
Yɛʼɛsɛn
<. Milonio <.2 $un$ook
2. Ko ɛ$omo
3. Senek $
eb llo e$eekbhonwuuci
ik hi ide$ir pikishɛshɛn push k mbuliɔ mu kem dinɛ
:. Cɔnɔ elɛnɛkesɔdeTumonɔoomurdiɔdekʼ b ledek dh d
icɔcɔnd n
ɔrɔ edek mbuliɔbondɔn ɔk l n i$ ɔrɔ edei domboldombolɔ
5. Miliki$io e l ɔrɔ iɔn
rrɛhndisizzn , ɔlɔn i 2, dup ji 3 c ʼi
Shɔʼɛn
<. ɛli nɔ̀ɛn
mò $sɛn$ɛrijin i$i$ni$ɛliooɔ̀ɛndenɛ
Yɛʼɛsɛn
<. $ir piki =
bhunde zoo $ɛbhɛkici n ewunb wudinɔde ɔrunɔ
2. b wudinde ɔrunɔ =
bhunde zoo h
ɔrɔ eɔɛrɛ ik mbuliooosi ir n wunɛkicior$e ɛ$un$ookɔ.
3. M bir $i=
:. Gɔlɔn i = $ɛ
miliki$ideirɔrmɛnde push k mbuliɔn , senekʼen hɛn n ɛɛ
bo
5. C ʼi = kʼen
59
l n
9. Domboldimbol =
7. Polisi =
bhunde zoo kʼenɛ ɔrɔ edek mbuliɔbondɔn ɔ
mɛnde$ɛpkici n e ɔrunoo e zoo k jinɛnɛɛ
2. Kɔnɛn
: $ud ckɔnɛn
MɛndeicɔcɔnnɛɛeeA iicɔcɔnd penun k $ sidonɛbh deb wudinude ɔrunn ,kɔ$ɔni$ke
de$Tsidhodho nɛɛTolɔ mu mo ibhundeedɛkɔnɔn ishɔshɔkbhundei
:b. $ʼɔ
ɛrɛɛki suu$
e ellɛnɛɛbh n ɛn
Indi icɔcɔnd kezeri$ n kʼɛsidemɔʼɔn ɔshɛshshɛn ,
kibh n i$$ʼɔ
deen edunbhunde ellɛnɛpidɛlidebu $ɔɔ mu k $ sidu
Yɛʼɛsɛn
Ishɔshɔʼinɛn kɔnnɛɛ
•
di
i k r kɔ
Tir piki k$ n ? Anek mbuliko hide? N
Mɛnde push k mbuliɔ mu j rub
nedok zoo sɛʼɛn?
de?
Shɔʼɛn
3. Zèriuwɛn
5 zer$ jɔs bbɔ
Mɛndeicɔcɔnnɛɛee Indi icɔcɔnd k lhubb hubb n kezeri$zer$ ccesenebhunde .Zoo
h
ɔrɔ e
ellɛnɛ$ɛbhɛnɔ se ni ɛ?
Ki suu$.Toiɔhubb
ne $eekkɔn n kɔn n kɛ$ɛ $kɔɔkn kezeri$ki suu$
60
5b. zeri
Indi icɔcɔnd kezeri$zer$ cce ɛki suu$ishɔshɛʼɛsɛbhundei
ɛrɛɛ
:. Icɔcɔn$uʼɔ e
9 ish ʼ e s bbɔ
Indi icɔcɔnd kish ʼ ri$$ud ccezeriɛsɛnɔkɔnɛsɛn , pɔsinɛ hide k dh dh
du
9b. $ud cceish ʼ runɔkɔ$ɛnɛ
9c. en ed n
eish ʼ run
l $olɔɔ
Yɛʼɛsɛn
5. Gir mɛri
Indi icɔcɔnd kezeri$zer$ cn , kɔ$ɔni$Ɛli n
edɛsh
<. Tɛpon i
2. Wo
3. Jorɔ
:. Dok
5.uw dɔ
9. H
7. Push
8. B ssɔ
61
M sʼ pide mɛnde icɔcɔnnɛɛ
Kipili o 5. Icɔcɔn : sh m b $ 2 icɔcɔn s bɔ Tɛbhɛnde ɔrun
Iɔccɔnde un ojunɔ
Ern esse i ke leliɔ
leliɔ oo ori o e dho nɛ
nɛ kicici ɔ
Bhonɛsɛnde $ɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ:
Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd :
•G
e ɛlide i ke lele, keen oo pɔsk cɔ
bon
• Mo $
recn , $ sin , ɛlidɔ.
• Zèri Ɛli n
e lke j ruwɔ
• Zeri $ud cn , ɛk en ed n
• Uw Ɛli n
•G
e c ʼid
e n un zer$ jɔɔ
n un zer$ jɔɔ ɔʼɛn.
ern esse i ke leli ɔ oo ori o e dho nɛ kici i ɔ
• Nɛbh de ern essude i ke leli ɔ oo ori o e dho nɛ kici i ɔ kɔn $ud c mɔʼɔn
kn ,
irɔrrɛdɔ.
•G
miliki$ide i ke en e$ɔ dɛsh denɛ
• Zeri $ud cce edɛ kɔnɔ s bɔ e
•G
ɛlide dɛsh
.
Dɛsh de $uwon (dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Dɛsh de $uwon i e mò in , dɛshidobo n , dho ɔ òk icɔcɔnde
c ʼɔ
62
<. Zeri(dedi 30 )
< . En ed n
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb hubb n , kolok$i ɛ en e$$e i
m sʼ pi e de ɛ $eekɔ senɛ“Tud c koon èseke lele, keen oo pɔsk c hɛn ɛɛ
ni ɛi,
ɛ̀lidu!ʼʼ hɛn ɛɛn , su$ɔ kɛli$ $ side dhulɛsɛ edɛɛn , pɔsk jɔ in u ern esn , ɛlɛsɛ̀
$eek.
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ Ɛli n
Dho ɔ indì kezeri$ Ɛli n
e lke j ruwɔɔ, en
o $ si ɔ.
e lke j ruwɔ m sʼs pi ede de ɛɛ $eek.
<b. Tud c zeri(dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔcɔnd kezeri$ $ d c kucukucun ,
dho ɔ in u zèri ɛsɛ wodi kɔnɔn $eek. Tolɔ mu indì k li$
hub
ne n , kezeridu. Pɔsk jɔ ibh hubb ne $eekn , $ud c
ɛli k $ n i kɛlidu. Bhunde dhulɛsɛn i i e
ɛʼɛsɛ̀ kudhullɛsɛkɛ
shɛshshɛ $eek.
2c. En ed n
e l Zer$ jɔ
jɔ $ollɔ
$ollɔ(dedi. <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $èn icɔcɔnd en ed n
e n un zer$ jɔde de ɛ zeri ɔ
$eekɔn , en e$$e i ke <n ɔ kɛɛʼi$ s bɔ e.
• Dho ɔ mu indì k li$ hbb
ne n ,
ì en ed n
kɛlkɛlli ɛ. Pɔsk jɔ dh u $ side ebo ɔ dh
ɛʼɛsɛnd
i
h
e kɔnɛ 2-5 ke dɛsh de hubb
lɛsɛ̀ $Tside ellɛnɛɛ $eekn , cʼu
k r kɔ.
Yɛʼɛsɛn
63
n ,
ì
2. G zoo e dhodho d mbi o e $ir piki ɔɔ,
zoo e lke d
n
e $ɛbhinɛ d sh
zoo e bibid
ɛp ɛbhɛnɛ$ n ,
ede ɔrunɔɔ muuk oo e
mu
3. K mbuli dok$
:.
pɛrsɛn$io wuuc
5.
nɛbh
ede k mbuli dokn , ko kesse h kumu ɔ.
9.
nɛbh
ede mɔmɔ n ,
rsɛn , ko si$$e sewɔ
Tud jɔde s b denɛ i ke “Tɛbhɛnde ɔrun ʼʼ hɛn ɛɛ lele, keen oo pɔsk ccenɛ $Tsi$n ,
ɛ̀llɛsɛ lɔʼɔ e wɔcʼi p r
iorio sizzi mɛnde icɔcɔnnɛɛ!
Tud c lele
Ɛli bhunde Wushinɛ kelle icɔcɔnun kʼenn , jorɔ k mbuli doʼɛɛ.
Tud c keen
Ɛli bhunde Wushinɛ ko ɛ kesse kumu n , b sn , ɛm
, dhidhid
en ɛ i ɛre kʼeni$
kipili o h cʼcʼ nen e n , nen ɔnnɛɛ.
Tud c pɔsk c
Ɛli bhunde Wushinɛ icɔcɔn icɔcɔnd
d mbi o e $ir piki ɔn , pɔsk jɔ zoo e
d mbi o e $ir piki ɔɔ, dh lɛn , icɔcɔnn , pɔsɔ.
Sh mb $ (2) un oc 8
Shɔ
Shɔʼɛn
Uwɛ
Uwɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔndi
$olɔ icɔcɔnd :
• Uw Ɛli n ɔʼɛn
• Uw $ud c kɔnɛn
• G
Hi
• G
Zeri uwɛn
i kɔnɛn
• Ɛli $ud cce edɛ kɔnuɔ s bɔ e
64
• G
ɛlide dɛsh
2. Ɛli n ɔʼɛn(dedi
n(dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì Ɛli n
e l m sʼ pi edede ɛ $eekɔ ke dɛsh de kipili n ,
kɛdɛshidu. Edɛ dɛshi ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀n ,
ɛʼɛsɛnd
i
h
T r
k r kɔ oo ee$$e ellɛnɛɛmu dh
$i on , pɔsk jɔ
lɛsɛ̀ $eek.
Yɛʼɛsɛnd
<. woshi
2. p r
3. ludi
:.
ic
5. n usho ɔ
9.
ell
Dɛsh de $uoonɔ
$uoonɔ mò i
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! icɔcɔnd dɛsh de $uwoonɔ h
ɛɛ dɛshi$n , wu$idi ɛwi, mò ɛsɛ
$eek.
Hi
ide kɔ
kɔnun
3. Kɔ
Kɔnɛn(dedi 30)
3 . Tud c kɔnɛn(dedi 20)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ kom c icɔcɔnd n , kɛdɛshi$ sɛn$ʼɛrɛjin , $ud
jɔde
s b denɛ i ke “Tɛbhɛnde ɔrun ʼʼ hɛn ɛɛ lele, keen oo
pɔsk ccenɛ i k $ n i, k $ si$n , kɔ$ɔɔni$ $
65
si
n k li$ dhodho ɔ
dɛp$ɛri o e ɛn , kirɔrr$ɛ. Dho ɔ edɛ dɛshi ɔ in u $ò$o n , mo ɛsɛ. Pɔsk jɔ
r
ì
$i on , ishɔshɔʼɛsɛ $eek.
3bTud c kɔnɛn(dedi <0)
Tʼɔ
de En e$(?)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ʼɔ
de en edunɔ i dɛsh de k $n i, $èn icɔcɔnd n , kɛlidu.
Dho ɔ indì icɔcɔnd kɔ$ɔɔni$ lɔʼɔ e l m sʼ pi e edede ɛ $eekɔn , kɛrsidɛ $ʼɔ
de
en edunɔ molle ɛllɛnɛɛ suu$.
Yɛʼɛsɛn
<. An
k
ede k mbuli ɔ wo i$ ellɛnɛ
2. Mɛɛ k mbuli d ʼ
bo .
3. K mbuli dok zoo ki
n ?
:. Wushinɛ mɔmɔ ki
n ?
5. Zoo e rɛmɛs n k
9. Wushinɛ o uw
m de?
e
sɔɔ ellennɛ k $ n ?
kesse kumui.
Sh mb $ (2)__un oc 9.
Shɔ
Shɔʼɛn
<. G
Zeri uwɛn
2. Ɛli $ud cce edɛ kɔnuɔ s bɔ e
3. G
ɛlide dɛsh
Dɛsh de $uwoon
$uwoon mò i (5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd h
dɛshido bhunde koonibo .
Icɔ
ojunɔ
Bhonsɛnde $ɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ
Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd
•G
Zeri uwɛn
66
ɛɛ oo wu$idi ɛwi mo ɛsɛ̀n ,
•G
ɛlide dɛsh
:, Zèri uwɛ
uwɛn
<. Ìsh ri$ bhunde mɛnde icɔcɔnnɛ ɛlɛ on ɔn , zeri$ $ud c!
Icɔ
Icɔcɔn $uwɔ
$uwɔ e
:. Zèri uwɛ
uwɛn(dedi <0)
: . Zeri ɔ s bbɔ(dedi 2)
Tud c $ si
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce s bɔdenɛ seneʻʻ $ɛbhɛnde ɔrun ʼʼ
hɛn ɛɛ i son ke $ sidenɛ k $ n i, $èn icɔcɔnd n , kɛɛʼidu.
Yɛʼɛsɛn
- Ɛli nɛbhɛde Wushinɛ $ mbi ɔrɔn , ko ɔ k mbuli dokn , ko
kesse kumuin , lim icɔcɔndenɛ oo ori o e dho nɛ $ir piki ɔ.
:b. Zeri(dedi 8)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔɔcnd k li$ h bb ne n , kɛɛmdɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ
i ke ʻʻ$ɛbhɛnde ɔrunɔʼʼn , kezeridu. Edɛ zeri $eekɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀ woshi,
$ɛpp zeri, wɔn ɛn bhunde $ʼɔ
lɛɛ, i dhulɛsɛn , wɔn ni ɛ ern esse ellɛnɛɛ mu
ìn , Dho ɔ mu molle zeri ɔ dhidhin ɛsɛ i e indì kɛɛmdɛsɛn , kezeridu. Pɔsk jɔ
ne e zeri ɔ dhidhin ɛsɛ le
ì ee$n , $uwɔ ede ɛ mu kezeri$n , kicɔcɔnidu.
5. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e(dedi. <5)
Ɛli
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔnd kom cn , icɔcɔnde i ɛre
$ud c-s bɔ seneʻʻ Tɛbhɛnde ɔrunʼʼ hɛn ɛɛ $eek $ side edu
67
dh no $ud c lele e, $ud jɔ keenɔ oo pɔsk jɔɔ, edɛ kɔnuɔ me$$
indì edɛ kɔn n kɔn n k li$ kɔɔkn , kɛli$ s b
indì e
ɔ k $ bh n dɛsɛ sin $eek.
9.
Hi
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn icɔcɔnd ɛlide dɛsh
ide ɛliin( oo dɛ
dɛsh de $uwoon) (dedi <0)
Dho ɔ
ì Ìʼ cci
Ìʼ jɔ
ɛm
B s
•
e. Pɔsk jɔmu
n , kɛlidu.
i k r kɔn , ɛlɛsɛ̀ icɔcɔnd kudhullɛskɛ $eek.
h
lim
Pɔsk jɔ indì kɛbɛr$ Ɛli n
e dɛsh
icɔcɔnɔde i ɛre kʼenuwɔ
$ud jɔde s b i ke ʻʻ Tɛbhɛnde ɔrunʼʼ hɛn ɛɛ Ɛli n
$ɔmmɔnin , kɔ$ɔɔni$ke dɛsh de $uwoon , ku$idi ɛ.
68
e bhon
Kipili o 5. Icɔcɔn : sh m b $ 3 Icɔcɔn s bɔ Tir
piki
nɛ kicici ɔ
Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd :
•G
e ɛliin ken ji oo ɛlide i ke enɛɛ
bon
• Mo $
• Zèri Ɛli n
e lke j ruwɔ
• Uw Ɛli n
•G
e c ʼid
e n un zer$ jɔɔ
kn ,
irɔrrɛdɔ.
•G
•G
ɛlide dɛsh
7. Ɛli n
Ɛli n
.
ɛn (dedi <0)
e bhɛlbhɛllɛɛ ken ji
• Mɛn Ɛli n ken ji i k $ n i $en icɔcɔnd n , cʼ r shɛdɔde i ɛre icɔcɔnuwɔ kɛɛʼidu.
• Dho ɔ Iʼ jɔdi
jinɛ k ri ɔ indì kɛdɛshi$ ɛli
69
n.
Ìʼ c:$o-mo-ke - e
$omoke
• Edɛ dɛshi ɔ in u $o$o n ,
ɛʼɛsɛndi
e
ì ern es. Pɔsk jɔmu edɛ ilop$ ubo ɔ irɔrɛsɛ
i k ri ɔn , cʼu òk icɔcɔnde me$ nuunɔ.
<. Dhu-lɛ-nɛɛ-mu
Dhulɛnɛɛmu
2. Rɛ-mɛ-sɛ-dɔ-de- ɛ
Rɛmɛsɛdɔde ɛ
3. K m-bi-li- e
K mbili e
:. Shu-n -n
Shun n
5. Dɛ-sh -de- ɛ
Dɛsh de ɛ
9. Er-n es-si-
-mu
7. kɔɔn-nɛs-kɛ-
-n
Ern essi
mu
kɔɔnnɛskɛ
8. N e-sɛ-nɛɛ-bo
N esɛnɛɛbo
D. Go-ri- o- e
Gori o e
<0.
To-shi- ɛ-sɛ-
n
Toshi ɛsɛ
8. Zèri(dedi 30)
2 . En ed n
e l zer$ jɔ s bbɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $en en ed n
i
h
k r kɔ icɔcɔnd
m sʼ pi ede de ɛɛ $eekn , kɛɛʼidu.
<. Kicide zoo h
ɔrɔ i ɔ dhulɛsɛɛ kun n
n
e n
n
e?
2. Mɛn koon kici wɔcʼi ɛsɛu $eeki ellɛnɛ k $ n ?
• Dho ɔ indì kezeri$ Ɛli n
e lke j ruwɔ m sʼs pi ede de ɛɛ
$eek.
2b. Tud c zeri(dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔcɔnd kezeri$ $ d c kɛ jine
• Dho ɔ in u zèri ɛsɛ wodi kɔnɔn $eek
• Di
$olɔmu indì k li$ hub
70
ne n , kezeridu
• Pɔsk jɔmu ibh hubb ne $eekn , $ud c ɛli k $ n i kɛlidu
bhunde dhulɛsɛn i i e indì ke$en den n , ɛʼɛsɛ
kudhullɛsɛkɛ shɛshshɛ $eek.
Zer$ c ɛli-s bɔ
nɛ kicici ɔ
2c. En ed n
e l Zer$ jɔ
jɔ $ollɔ
$ollɔ(dedi. <5)
e n un zer$ jɔde deɛ zeri ɔ $eekɔ e
kɔnɛ <-3n , kɛɛʼi$ s bɔ e.
• Dho ɔmu indì k li$ hbb
ne n ,
ì en ed n
e kɔnɛ 3-: ke dɛsh de hubb
n ,
kɛlkɛlli ɛ.
• Pɔsk jɔ dh u $ side ebo ɔ dh
h
lɛsɛ $ side ellɛnɛɛ $eekn , cʼu
ì ɛʼɛsɛnd
i
k r kɔ.
Yɛʼɛsɛn
<. zoo e n ɔlɔ, e bho oron ɔ, e lolujinonɔ, ɔrɔ e mɛnde in k ri un$ɔ , zoo e
dhu$i ɔ oo e d mbide ɔrunɔ $ɛpon ɔ kicide k mbili ɔ, b j ji ɔ,
si ir nnunɔ,s
kili onɔ oo e
mu wɔcʼi ɛsɛ edɛ ke sh w
2. <. Zoo ke bon$ʼinɛ
3. ke $oshi ɛsɛ
:. kɔɔnɛskɛs
5. n ɛbh mu ke kɛn n , ke sʼ
kooshi
, ern es ki
ke cʼ r shɛdɔ, ern es
…..
3- : Dh $ side ɛn , dh
• Psk jɔ
si
ì en e$$i
lɛ ee$$e ellɛnɛɛ
i k ri ɔ m sʼ pi edede ɛɛ $eek ke dɛsh de $uwoonn ,
kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
• Ìb n i$ ori o e dho nɛ
nɛ kici i ɔ e bhon
bhon 55-7 k li$ dhodho ɔ
71
Sh mb $ (3) un oc 8
Shɔ
Shɔʼɛn
<. Ɛli n ɔʼɛn
2. Tud c kɔnɛ
3. Hi
i kɔnɛn
:. Zeri uwɛn
5. Ɛli
9. Ɛlide de dɛsh
Dɛsh de $uoonɔ
$uoonɔ mò i
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! icɔcɔnd dɛsh de $uwoonɔ h
ɛɛ dɛshi$n , wu$idi ɛwi mo ɛsɛ
$eek.
• Dho ɔ
ì ɛʼɛsɛndi
i k ri ɔ.
Yɛʼɛsɛn
kɔnɔn e : mɛnde kici wɔcʼi ɛsɛɛɛ wɔdhɔn dɔ koo wɔdhɔn on i, rodɛn. R m n e :
n koon dhi$ irɔn n , k
ɔn ɔ
nɛ wɔdhɔn oi, li ok dhɛɛn. Sizzi e : ɔɔnɛ kʼɔm b
sse mɛnde kici wɔcʼi ɛsɛɛn , si$ kɔnɔn
hum denɛn , oo i
ɔshɔʼɛ kʼɔrɔn denɛ kɔnɔn
ɔrɔ e d ci ìsoʼɛ lejjok bhunde zoo j
r
ɔshɔʼɛ
wo ɛɛ ki ke o nɛ.
wuuje , n ɛbh ke n esi
Tc ern eese ellɛɛnɛɛ sh h cʼcʼ n n e . Mɛnde jinɛ
ern esɔ ki
n , kɛbɛrɛ
ke n ɛlocce
Sh wn ,Kidhi$
n esɛnɛɛɛbo
Uwɛ
Uwɛnde $ɛ
$ɛbhin
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔndi
$olɔ icɔcɔnd :
<. Uw Ɛli n ɔʼɛn
2. Uw $ud c kɔnɛn
3. G
Hi
i kɔnɛn
72
bhunde n ɛbh
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!
ì en ed n
e l m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ ke dɛsh de kpili n ,
kɛdɛshidu. Edɛ dɛshi ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛ
• Dho ɔ
dh
r
r
$i on , pɔsk jɔ ɛʼɛnd
i
l k ri ɔ oo ee$$e ellɛnɛɛmu
lɛsɛ b$eek.
Yɛʼɛsɛnd
<. Rɛssɔ, s bhinɛdɔ
2. ɛ ɛn, ib
si
3. I kɔubhuk
:.
n
e zi i$ɔ
5. Dhulɛsɛ zoo h pi
9. Cʼ rr shi, G
7. N i$ʼisɛn, wo $ kɔ$ɔp kɔ$ɔp, pɛlshid c, dibi$
8. .Rɛni ɔ
<7. Kɔ
Kɔnɛn(dedi 30)
<7 . Tud c kɔnɛn(dedi 20)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! imɛsɛ kom c icɔcɔnd n , Mɛnde kici wɔcʼi ɛsɛɛ kɔjɔ
ern esse i ke leli ɔ sh wɔ i ellɛnɛ k $ n k $ n i,kɔ$ɔɔni$ $ si
dhodho ɔ dɛp$ɛri o e un ,kirɔrr$ɛ.
• Dho ɔ edɛ dɛshi ɔ in u $ò$o n , mo ɛsɛ.
• Pɔsk jɔ
ìr
$i on , ishɔshɔʼɛsɛ $eek.
73
n k li$
Yɛʼɛsɛn
<.Zoo ke bon$ʼinɛ
2. ke $oshi ɛsɛ
3.kɔɔnɛskɛs
:. N ɛbh mu ke kɛn i
5..ke sʼ
si
9. Ern es ki
<7b. Hi
Tʼɔ
n ,
ke cʼ r shɛdɔ, ern es kooshi
i kɔnɛn(dedi <0)
de En e$(?)
de en edunɔ i dɛsh de k $n i, $èn icɔcɔnd n , kɛlidu.
• Dho ɔ indì icɔcɔnd iʼ jɔde jinɛɛ kɔ$ɔɔni$ lɔʼɔ e l m sʼ pi e edede ɛɛ $eekɔn ,
kɛrsidɛ $ʼɔ
de en edunɔ molle ɛllɛnɛɛ suu$.
Yɛʼɛsɛn
Ìʼ c:
c: Kici wɔcʼi o minen.
Kici wɔcʼi o menen?
<. Gori o e dho nɛ kici i ɔ
2. Kici
un
nde ɛsi.
3. K mbili dok bole hide?
:. Ern esse i ke leli ɔ ellɛnɛdɔ?
5. Si irɔ diʼishiu bole?
9. Mɛde kici wɔcʼi ɛsɛɛ nen?
7. Mɛnde kici wɔcʼi ɛsɛɛ, ellɛnɛn , zooke $oshi ɛsɛ
TTk
: Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! mo n , kel bhonen on i,
kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
74
ì ke dɛsh de $uwoonn ,
Sh mb $ (3) un oc 9.
Shɔ
Shɔʼɛn
:. G
Zeri uwɛn
5. Ɛli $ud cce edɛ kɔnuɔ s bɔ e
9. G
ɛlide dɛsh
Dɛsh de $uwoon m:ò i(5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd h
ɛɛ oo wu$idi ɛwi mo ɛsɛn ,
Icɔ
ojunɔ
Bhonsɛnde $ɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ
Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd
•G
Zeri uwɛn
•G
ɛlide dɛsh
<8. Zèri uwɛ
uwɛn(dedi <0)
<8 . Zeri ɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
Tud c $ si
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce s bɔdenɛ seneʻʻ ern esse i ke leli ɔ oo ori o e
dho nɛ kici i ɔʼʼ hɛn ɛɛ i son ke $ sidenɛ k $ n i $en icɔcɔnd n , kɛɛʼidu.
Yɛʼɛsɛn
Ɛli nɛbhɛde kici e nd ɛsi , kunɔ
on i, mɛnde kici wɔcʼi ɛsɛɛ ellɛnɛ ern esse
i ke leli ɔ , oo ori o e dho nɛ kici i ɔ.
75
<8.
<8. Zeri(dedi 8)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔɔcnd k li$ h bb ne n , kɛɛmdɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ
i ke ʻʻErn esse i ke leli ɔ oo ori o e dho nɛ kici i ɔʼʼn , kezeridu. Edɛ zeri $eekɔ
in u $o$ò n , mo ɛsɛ woshi, $ɛpp zeri, wɔn ɛn bhunde $ʼ
ni ɛ mo ɛsɛn , ern esse eelɛnɛɛmu
indì kɛɛmdɛsɛn , kezeridu. Pɔsk jɔ
lɛ, i dhulɛsɛn , wɔn
T. Dho ɔmu molle zeri ɔ dhidhin ɛsɛ i e
ne e zeri ɔ dhidhin ɛsɛ le
ì ee$n ,
$uwɔ ede ɛmu kezeri$n , kicɔcɔnidu.
<D.
<D. . Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e(dedi. <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnd imɛsɛ kom c icɔcɔnd i ɛre $ud jɔ de ɛli-s bɔ seneʻʻ
Ern esse i ke leli ɔ oo ori o e dho nɛ kici i ɔʼʼ $eek Mɛnde kici wɔcʼi ɛsɛɛ kɔjɔ
ern esse i ke leli ɔ sh wɔ i ellɛnɛ k $ n k $ n i,$ɔɔnd
dɛp$ɛri o e ɛbo .Nɛbh
edi
$ si
n k li$ dhodho ɔ
mu me$$ indì kezeri$ eju o $ʼiini.
• Dho ɔ ibh kɔnɔn kɔnɔn kɔɔkn , kezeri$ w r $i duru s bɔ en , ɔɔn kish ʼ ridu.
• Pɔsk jɔmu indì e
20. Hi
ɔ k $ bh n dɛsɛ sin $eek.
ide ɛliin( oo dɛ
dɛsh de $uwoon) (dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $èn icɔcɔnd ɛlide dɛsh
k ri ɔn , ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ $eek. Pɔsk jɔmu
dɛsh
ì Ìʼ cci
i
ì dɛsh de $uwoon , kɛbɛr$ Ɛli n
e
ɔ e bhon $ɔmmɔn oo r m n i $ud jɔ $eekn , kɔ$ɔɔni$ dɛp$ɛri e n ,ku$idi ɛ.
Ìʼ c:
c Ìʼ c:
c Kici
nde ɛside kun zoo ,
shun n oo n
-
n , kɛlidu. Dho ɔ
e li ɔ $un$ɔn , ko ɛ zoo
e li ɔmu dhookin , hinɔmu
indi zoo rɛɛ k $ ke moʼu$o .
hin
An kʼɛsʼi edi
i
oo $omoke
$eek Ɛli n
e dɛsh
: Kun, ko ɛ, hin, indi, oo k $
76
ɔ
h cʼcʼ n n n , edɛmu
Icɔ
Icɔcɔ 5
Shèshi
Kipili 5 Icɔcɔn 5 sh mb $ < Ic
Icɔcɔn s bɔ
bɔ
Icɔcɔnd un ojunɔ sheshi
Bhonɛsɛnde $ɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ
Icɔcɔnɔdi
•
•
$olɔ icɔcɔnd :
Ɛli n bhɛlbhɛl
ɛk en ed n
• Ɛlɛllɛnɛ Ɛli n
e l zer$ jɔ s bbɔ
e lke j ruwɔ
• zeri $d cn , ɛk en edn
e n un zer$ jɔɔ
•G
sheshi oo sheshi un$ nn ,dɛsi sɛn$ʼɛrɛjin , irɔrrɛdɔ.
•G
Ɛli n
•
$ʼɔ
•
zeri uwɛn
• Al hubb
•G
e c ʼid ɔʼɛn
de sihɛn ɛɛ dɛsh denɛ
ne n , wol inɛnɛ sheshi oo sheshi un$ nun
mi$ʼide rɔn un
77
Sh mb $ (<),
(<), un oc < icɔ
icɔcɔnde sh mb $
ɔ
Shɔ
Shɔʼɛn
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ
Icɔcɔnɔdi
•
$olɔ icɔcɔnd :
Ɛli n bhɛlbhɛl
•
ɛk en ed n
e l zer$ jɔ s bbɔ
• Ɛlɛllɛnɛ Ɛli n
e lke j ruwɔ
• zeri $d cn , ɛk en edn
•G
e n un zer$ jɔɔ
sheshi oo sheshi un$ nn ,dɛsi sɛn$ʼɛrɛjin , irɔrrɛdɔ.
Dɛsh de $uwoon ( oo i e )mò i(dedi
i(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoonde b re icɔcɔnd i e dɛshi$ bhunde kooni.
<. Ɛli n
ɛn(dedi <0)
Bhɛ
Bhɛlbhɛ
lbhɛl
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Ɛli n bhɛlbhɛl i k $ n i $èn icɔcɔnd n , kɛlidu.
• Dho ɔ iʼ jɔde jinɛ m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ indi icɔcɔnd kɛdɛshi$ Ɛli n. Edɛ
dɛshi ɔ in u $o$ n ,
ɛʼɛsɛd ne
Ìʼ c: rɛ ɛ
i
h
e ɛ
ì ern es. Pɔsk jɔmu edɛ ilop$ wbo ɔ ishɔshɔʼɛsɛ
k r kɔ $eekn , cʼu òk icɔcɔnde me$ nuunɔ.
rɛɛ - e- ɛ
Yɛʼɛsɛn
<. Sheshi
she-shi-
2. Shɔshɔinɛ
shɔ-shɔ-i-nɛ
3. Shumushinɛn
shu-mu-shi-nɛ-n
:. Kobholok
ko-bho-lo-k
5. S mun
9. Kɛ$ɛbhɛ
e
ke
s -mu-n - e
kɛ-$ɛ-bhɛ78
2. Zèri(dedi 30)
2 . En ed n
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔɔ
bbɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! irɔrɛsɛ $
k $
i $èn n ,
rec icɔcɔnd n , mo dowbo ɔ bhunde dhkʼopi ɔ
di ɛ $ sibo ɔ $olɔ $èn en e$$i
n ,
Sheshi k $ n ?ɛlidu.
• Dho ɔ indì kezeri$ Ɛli n
e lke j ruwɔ.
<. Sheshi
:. Kʼɛri
2. Dhedik
5. Dhebɛn
3. Shɛɛʼi
9.Tedhdhek
2b. $ud c zèri(dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì zeri ɛsɛ icɔcɔnd $ud c wodi kɔnɔn $eek.
• Dho ɔ ih icɔcɔd kɔnɔn kɔnɔnɔ n , n
rn
rɛsɛ $ud c n kʼɛsʼi e n kʼɛsʼi en ,
kezeridu.
• Edɛ zeri ɔ in u dh dh
n , bhunde zeri ɛrɛɛ ishɔshɔʼɛsɛn , indì kɛɛmi$n ,
keezeridu.
Tud c ɛli-s bɔ
2bh.En
bh.En ed n
Sheshi
e l zer$ jɔ
jɔ $olɔɔ
$olɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi <5)
• Dho ɔmu indì k llo hubb hubb bo n ,
e kɔnɛ <-2n ɔn , kɛɛʼi$ s bɔ e
ì en e$ 3n , kɛlkɛlli ɛ. In umu $o$ò n ,
imɛsɛ kom c. Su$$ɔ hubb ne $eek ibh kɔnɔn kɔnɔnɔn n , k
• Pɔsk jɔmu ishɔshɔʼɛsɛu ɛʼɛsɛdɔdi
i k ri ɔ $eekɔ $olɔ
$uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
79
dɛ $Tsi.
ì sɛn$ʼɛrɛji ke dɛsh de
Yɛʼɛsɛn
<.Sheshi
2. Il ʼ j n
3. DhT $ side icɔcɔnd
TTk
: sɛn$ʼɛrɛjidi
nɔn , $olɔ dh
lɛsɛ ee$$e ellɛnɛɛ.
i ke dɛsh de $uwoonɔ nɛbh de irɔrrɛ shehsi e bhunde bhonɔ
sheshi un$ nɔ bhunde bhonɔɔ, i i$i$inn , ilɔlɔn ɔ dɛshinɛ ni ɛ iʼ jɔde jinɛɛ ɛlɛsɛ
icɔcɔnd shɛshshɛk kullɛskɛ $eek.
Yɛʼɛsɛndenɛ
ndenɛmu
di
:
Sheshi oo sheshi un$ n
Bhunde èseke Sheshi i ɔɔ
Bhunde èseke Sheshi un$ɔɔ
-
Zoo e mɛri el sheshi
-
Zoo sheshi elon
-
kesse shɔruw n i e
-
Kesse shɔruw n un$ɔn ,cem
-
Dukide kɛn unɔmu shɔʼon
-
Dhul kesse shɔruw
nn , ɛm
hinke minɛɛ oon sin mm
s mun
-
ec bh
oo
oo
e
Wu$ kesse e oo h ll
Dhep p l
-
Shɔʼi nɛ duki
-
Hinke mnɛɛmu sin oon on
-
Kesi e ɛ oo h ll de ɛmu
ic ke
ne
e kɛn unɔ
wu$on
munnuju
-
sejɔ bhuɔ h ph p
e ɛ kʼɛri kobholok n ,
S bɔde ɛ oon on , kobholok
kʼɛri on
oon s bɔde ɛ ke shɛɛʼi
80
Sh mb $ (<)__, un oc 2
Shɔʼɛn
• Ɛli n ɔʼɛn
• kɔnɛn
. $ud c kɔnɛn
b. hi
i kɔnɛn
Dɛsh de $uwoon(dedi 5)
• Mɛnde icɔɔcnnɛɛ ee! icɔcɔnd iolop$ u sɛn$ʼɛrɛjibo n , wu$idi ɛwi mo ɛsɛn ,
3. Ɛli n ɔʼɛn(dedi <0)
Icɔcɔnɔdi
-
G
$olɔ Icɔcɔnd
d :
Ɛli n
e c ʼid
ɔʼɛn
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! irɔrɛsɛ Ìʼ cci
jinɛk r kɔ m sʼ pi ede de ɛɛ $eek kudhulɛsɛ
$eek.
• Dho ɔ
ì en ed n
Ìʼ c:
c Ap l
-
Ipp
eb
e kɔnɛ <-9 ke dɛsh de kipili n ,kɛdɛshidu.
lunɔ oo e p
junɔ ellɛnɛ dhebɛn.
ɔ
Yɛʼɛsɛn
<. u$uk
2. bhushshi
3.
nde kɛn un
:. sɛllɛju
5. B
kʼirin
9. ɔn ɛn
81
:. kɔnɛn(dedi 30)
: Tud c kɔnɛn(20)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! imɛsɛ kom c iɔcɔnd n ,
Kɛdɛshi$ sɛn$ʼɛrɛ jin , kɔ$ɔɔnd sheshi oo shishi un$ n ɔnɔ $eekbo
• Dho ɔ kɔ bhunde dɛshinɛnɔ ke dɛsh de me$$ mu edɛ kɔ$ɔɔni$ $ si
nr m n
r m n n , kirɔr$ɛ.
• Edɛ kɔn $eekɔ in u $o$o n , mo
n,
• Pɔsk jɔmu mo ɛsɛ, kɔnɛnde ɛ $ʼɔ
ì ern esse ellɛnɛɛ.
, pidɛli o e bibid
…bh n ɛnde ɛn , cʼu
:b.Hi
i kɔ
kɔnɛn(dedi 20)
$ side mɛnde
ɔ ìbh n
de i ke sihhɛ
sihhɛn ɛ(ʻʻ__ʼʼ) ke
$ʼɔ
de b l ede
bo n , ne ɔbɔs $ sidɔn ɔ ibh n cʼu
dh
ɛlɛsɛ
icɔcɔnd .kudhullusɛ shɛshshɛk $eek.
• Dho ɔ indì kɔ$ɔɔni$ n kʼɛsʼide i m sʼ pi edede ɛɛn , kɛrsidɛ $ʼɔ
de sihɛn ɛɛ
molle ellɛnɛɛn , kirɔrr$ɛ.
• Edɛ dsɛhi ɔmu in u $o$o n , mo ɛsɛ.
• Pɔsk jɔ dɛshi$ bhunde kooni.
Ìʼ c: Akumu seneʻʻ$ɛbhi$ rɛɛ oo bhorede u diʼu eʼʼ hn ɛn , dinɛdɔ.
Yɛʼɛsɛn
Wun je i ke $ʼen ekis$enshini ɔ c zoo ee$n , sene ʻʻduki
ke shɔʼonn i
ʻʻ
h ll de u wùdi$ ke munnujuʼʼ hɛn n ,
ee$ecɔ dhul
kesse u oo
su$ɔ zoo ɔn ɔmu ɛʼɛsɛn , sene ʻʻbhund
ʻʻ
ejuw n , ed b $ n jɔʼʼʼʼ hɛn ɛn , su$ɔ wocmu ɛlɛsɛn sene ʻʻcʼu
ʻʻ
shɛɛiʼʼʼʼ hɛn ɛ cʼu o uw .
82
li$ ke
Sh mb $ (<)__, un oc 3
Shɔ
Shɔʼɛn
• Zeeri uwɛn
• Icɔcɔn $uʼɔ e
-
IshTʼ r
• Hi
ide ɛliin
-
Mi$ʼ de rɔn un
5.Zeri
5.Zeri uwɛ
uwɛn(dedi. <0)
5 . zeri ɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
• Tud c $ si
- Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce s bɔdene seneʻʻ SHSHIʼʼ hɛn ɛɛ i
sun ɛlin , seni ɛ indì icɔcɔnd k
dɛ $ si.
Yɛʼɛsɛn
Ɛli nɛbh de sheshi
nde ellɛnɛ oo zoo ɔ sheshi
bhunde un$ n kunɛ il
j n
e
n , wo
nde ɛ
e $ʼi$$
zoo il ʻ j ne ɔ oo
oo zoomu rɛsɛɛ.
5b. Zèri(dedi
Zèri(dedi 8)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indì icɔcɔnd kɛɛmdɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ sene “Sheshiʼʼ
hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zeri.
Edɛ zeri ɔ in u $o$ò n , mo ì wosh, $ɛpp zeri, oo bhunde $ʼɔ
lɛɛ wɔn ɛnn ,
bhunde zeri ɔ dhidhin ɛsɛ i e indì kɛɛmi$ $lok n , kezeridu.
Pɔsk jɔmu,ishɔshɔʼɛsɛu $eekɔ ɛlɛsɛn , h
ɔ $uwɔ edede ɛmu kezeri$n , kicɔcɔnidu.
83
9.Ic
9.Icɔ
Icɔcɔn Tuʼ
Tuʼɔ e
9 . Ish ʼ r oo ɛli (dedi <5)
9 . ish ʼ rɔ
rɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce ilɔlɔn un i $ $ud cce i ni ɛ $èn icɔcɔnd n ,
kilobhidu.
Dho ɔ $ud cce ilɔlɔln un ke
$ d cce irɔr
ec
r m n
ɛnɛ oo bhunde lɛ bhiicɔ
ɛlɛsɛ $eek.
•Tolɔmu zèri ɛsɛ $ud cce ish ʼ runɔn , $ʼiini bhunde bhon n kʼɛ$ʼi kɔnɔn in , i
$ k$u k $ n i, $èn n , Ilop$ ubo ɔ cʼu zerin , pɔs .
Tud cce ilɔ
ilɔlɔn un:un:- Jup
e oo O bhushi
Jup
e oo de O bhushi
Il n
kin i icɔcɔnd r m n
r m$i
k l kipili o h cʼcʼ n n . Ed r m$i
icɔcɔnunɔ. Jup
Nɛbh
edi
bhul
p l
le. Edɛmu rɔn ɔ
Ju p
k cim pl
e oo O bhushi. Edɛ
e d mbiude kesude
e el sheshi . Bhorede nen rɛmɛsɛɛmu zoo
mu wɔ$kin $ dhulɛsɛn ,
on . Jup
zoo e el sheshi .
e ɛm kesɔde icɔcɔnunɔɔ,
e d mbiude kesude icɔcɔnunɔbo n , ɛm bo n , k li kʼ $$ n ,
sudh bo ɔ ibh n
bo n , cʼu ko n , bul n dɔ. O bhushi ɔn shɛshɛ sheshi elon .
Bhore ede nen rɛmɛsɛssmu zoo sheshi elon , kesse ɛ oo h ll
An
ec mu wu$on .
e dɛshinɛɛ minɛnɛɛ oo e m dinɛɛmu diʼu un$ n shɔʼon . Nɛbh
il ʼij n
e
edi
mu
shɔk zo kɔpkɔp. O bhushi ɔn nen p l denɛde dmbiude
kesude icɔcɔnunɔ dhepon n , ko n , cemɛ ic bhuɔ h ph p. Yɛm kesse
icɔcɔnunɔmu kʼ $$
jun
c
ɛmn , ibh n on . Nen ko bhɔ$ bi o oo $en
mu ko ɛ rɛɛ en ,
uw n shɔk kede i bhɔskɔrrɔ. Nen miʼirɛ e ibh rɛɛ k b r mu oon on n , zoo
l de miirunɔɔ nen m zɛln , ko kesse icɔcɔn
Ki ɛn ɛmu un ojɔ koonɔ kesɔde icɔcɔnunɔ n koon k lmushi o bhushi shini kese
shushumn ,kɔnɔsɛ h rɛn. Yell ccenɛ Jup
emu shini bhɛli ɛɛbo . Nen cʼu jorn ,
84
ɛlɛsɛ mɛnde icɔcɔnnɛɛ $eekn shɔkn , dhuli ɛ kesse kumu . Akumuwo ro$n , c
zibuwon , su$ɔ ɛlɛsɛke
nɛbh de sheshinɛɛn ɔ n , cʼu wud
w
.Nenmu kɔnɛ
dɔn ɔ iri okɔ $ɔɔnɛsi ɛ sheshin , cʼu rɛmuw wɔ$kinmu un$ n oo me$ . Ajɔ
En ed n
e l Zer$ jɔ
jɔ $olɔ
$olɔ (dedi. 5)
•Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Irɔrɛsɛ icɔcɔnd dɛsh de bendi
ir mi ɔ Iʼ jɔde jinɛɛ
shɛshshɛ kudhullɛskɛ $eek.
• Dho ɔ indì kɛdɛshi$ bendi
ir min , kidibisi$ nɛbh de Jup
e oo O bhushi n
edɛ ilɔlɔn n ɛnɛ $ud jɔ $eekɔ. Edɛ dshi ɔ in u $o$o n , mo n , imɛsɛ kom c.
• Pɔsk jɔ mo ɛsɛsu $eekɔ
bdɛnde ellɛnɛɛbo n , cʼu pɔs .
Shɔʼɛn
8. zèri
8 . en ed n
e l zer$ c dhulunɔ
Indi icɔcɔnd k
dɛ ɔ̀ɛnde ɛliude l n ke ɛnɛnɔ $Tsi ede zer$ junɔ.
Yɛʼɛsɛn
Yɛnɛde i rɛ oo bhure shèshiɔ
Ɛlide i ke sheshiɔ bhore ede k $ m
bhiicɔ
bhunde zoo e l k $ m
sh wu dh
ɔ
kɔn n sɔn ,ke bhuiic i on bhunde i
iɔ dh icɔcɔn oo ee$ sh wuɔ e l ɛ$ʼɛri iɔ ɔn
n ɔl
ɛli n ɔʼɛn
shèshi
b k$eri
Ɛli n
bhunde zoo dɛshi bhurede ɛ oo rɛɛde ɛ kede diʼu $eek un$ɔɔ
n
e k berjɔ oron n
l bo o bhuɔ oo w l jɔn wunɛ il ʼij n
.
e ɔdinɛɛ ɔn edu oo icɔcɔnd dɛshi$ bhunde kooni
8b. zer$ c zeri
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ c kucu kucun , $olɔ $èn n kɛll
85
en bhunde dhul
e ɔ
e
Rɛ oo bhore shèshi
8c. zer$ jɔ $olɔ
Indi icɔcɔnd kidibisi$ sɛneʼɛrɛjidi
Rɛ oo bhore k $ m
i k r kɔ
e sheshi i ni ɛ
Re oo bhore ɛ$ʼɛri e shèshi i ni ɛ ilɔ
ilɔlɔn ɛɛ
-
lɔn ɛɛ
Zoo e mɛri
rɛ oo bhore shèshi
-
-
Yellɛnɛ icɔcɔnde $ʼiini
-
Tɛp rɛɛde ɛ ɔrɔ ede s
-
Wu$ kesike shɛɛʼi
-
Zoo e mɛri il ʼij ne shɔʼinɛɛ
Indi icɔcɔnd kɛɛʼi$ en e d n
Oo mo in uw
Rɛ
rɛ oo bhore
e ɛ oo cʼɔrɛ e $eek $eek oo
non
i
nsi ɛliɔ
-
Rɛ
-
muuk ke shɛɛʼi wu$on
-
Ge mɛri shɔʼinɛ il ʼij ne
l k r kɔ
n i, ern esn , kɔpɔsi$ $ side ɛ
= n u mu pɔsɛsɛ $ sidenude pɔsk junɔ
Shɔʼɛn
D. ɛli n ɔʼɛn
Indi icɔcɔnd k
m koon
shèshi
shɛshshɛ
-
Zoo
dɛ ɔʼɛnde ɛli nunɔ $ si ede zer$ junɔ
Yɛʼɛsɛn
<. D ri
2. Wu$on ɔ
3. Oon
:. R m $ud
86
e ɛ ɔrɔ ede s
nsi ɛliɔ
<0. kɔ
kɔnɛn
<0 .
Indiicɔcɔnd kɔmo $ m sʼ pide de ɛɛ sɛ$ʼɛrɛji $eekn ,kɔ$ɔni$ ɛnɛn oo n
keenɔde bhore sheshinɛ ɛ$ʼɛri e oo k $ m
<0b. $ʼɔ
rsinɛnde i
iɔ
A i icɔcɔnd Ìʼ cn , dho ɔ kidibisi$ ɔrɔ ede in u irɔriɔǃ
Wo
iɔ dhè bi$ p l
Tòon i$ k br
e eu shɛshɛ ǃ
e eu ne wɔrki$ s bɔde u shèshi$ bhurede u ǃ
Wo
iɔ kʼɛri$ kobolo k
Nɛbh
edi
e
uǃ
dhTd icɔ̀cɔn shɛshshɛkǃ
Shɔ̀ɛn
<<. zèri uwɛ
uwɛn
<< . zer$ jɔ s bbɔ
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ cce bhonɛsɛnude bhore oo rɛ sheshninɛɛ kede $ mbi
un$ɔɔǃ B l ede zeriɔ in u $ò$o hic keen
B l ede hinike
en indikede e o on ɔ
shɛshshɛkɔ indi icɔcɔn d k l hubh n
e
on ɔ dhulɛsɛɛǃ
<<b. zèri
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ cci ko k r kɔ kede $ mbi un$ɔɔǃ
87
n bo ɔ
ɔ kindi$ kede e
Zer$ ccɔn ɔ
di
i k r kɔ
Gèseke rɛ oo bhore shèshi hɛn ɛɛ,
rɛ
e ɛ, p l
bhunde zoo $ɛp bhorede ɛn , shèshin ,oon
cʼɔrɛ wɔrki, kobolok kʼɛrioo e
A i ke bhore $ɛbhɛnɔ, zoo erdir po$on
ɛ muɔ.
k polon de ɛ n , hic bhuɔ h p h p
bh n on .A shɔru mui hic bhuɔ h p h p shɔrɔshon n bhɔk polon n , shɔrɛsɛdɔ
i ke rɛ
oo n ɔ ellɛnɛ n sh mb $
ellɛnɛn , e diu i
e $eek rɛ ko$on j e
wu $eekɔ, ko$on jɛ
$eekn ,m $ bɛbh rɛɛ e
ke micʼcnd .
<2. icɔ̀
icɔ̀cɔn $u e
Indi cɔcɔndk kɛli$ ɛli$ ɛnde zoo sheshi rɛ oo bhore
Yɛʼɛs n
en ilop$iɛ
ɛ$$ʼɛ e oo k $ m
k r kbo n shɛshshɛ ɔn $èn icɔcɔndon ,k
iɔ
dɛ $T
side e ɛ
-
Icɔcɔnd dh k $ m
-
M
-
A il ìh ci k $ m e mu ɛ$ɛ̀ri e mu i e
<3. hi
e oonunɔ k $ m
e oo ɛ s$ʼɛri iɔ
ɛnɛ
e oo ɛ$ʼɛri i e mu le
id ɛliin
Indiicɔcɔnd komo $ zer$ cc de ɛɛn kɔjɔ d Ɛli n
<. esi 2. Kɔr
mu
nɛbh de oo n ɛn wɔrkinɛɛn ɔ wun co h
$eeki uw dɔ. Cɔrɛ mu oo nɛn , wɔrkinɛɛn ɔ wun cʼo h
$eek h
h di r m n Ap l
3. ɔlɔn i :.r m $u
88
e lke mike mi$ʼ
Rɛɛde
ɛɛde e oo bhore sheshi
Kipili o 5. Icɔ
Icɔcɔn 5 sh m b $ 3 Icɔ
Icɔcɔn s bɔ
bɔ Rɛɛde
nɛ kicici ɔ
Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd :
•G
e ɛliin ken ji oo ɛlide i ke enɛɛ
bon
• Mo $
• Zèri Ɛli n
e lke j ruwɔ
• Uw Ɛli n
•G
e c ʼid
e n un zer$ jɔɔ
kn ,
irɔrrɛdɔ.
•G
•G
ɛlide dɛsh
.
<:. Ɛli n dɛshi(dedi <0)
Ɛli n
e bhɛlbhɛllɛɛ ken ji
• Mɛn Ɛli n ken ji i k $ n i $en icɔcɔnd n , cʼ r shɛdɔde i ɛre icɔcɔnuwɔ kɛɛʼidu.
89
• Dho ɔ ìʼ jɔdi
jinɛ k ri ɔ indì kɛdɛshi$ ɛli
Ìʼ c: shɛ-shshɛk
shɛshshɛk
• Edɛ dɛshi ɔ in u $o$ò n ,
ɛʼɛsɛndi
n.
ì ern es. Pɔsk jɔ mu edɛ ilop$ ubo ɔ irɔrɛsɛ̀
i k r kɔn , cʼu òk icɔcɔnde me$ nuunɔ.
<. duki
nunin
2. $ɛbhɛnɛn i
3. il ʼej ne
:. dɛsh
5. polon
i
edenɛ
kn
<5. Zèri(dedi 30)
<5 . En ed n
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔnd komo $ $
de ɛɛ zer$ jɔ s bɔɔn , i $ si o k $ n i, ɛll
Dho ɔ indì icɔnd kezeri$ Ɛli n
ren
e l m sʼ pi ede
en u nɛbh
ede $ud jun.
e lke j ruwɔ kucukucun , $olɔ indì k $
zer$ j k.
<5b.
<5b. Tud c zeri(dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn icɔcɔnd nɛbh
ede sheshiinn , i
k $ n i
kɛlidu. Dho ɔ indì icɔcɔnd kezeri$ $ d c kɛ jine n , pɔsɔ in u zeriɛsɛ̀ wodi
kɔnɔn $eek. Di
$olɔ mu indì k li$ hub
ne n , kezeridu. Pɔsk jɔ mu ibhT
hubb ne $eekn , $ud c ɛli k $ n i, kɛlidu. Bhunde dhulɛsɛn i i e i, ɛʼɛsɛ̀
kudhullɛsɛkɛ shɛshshɛ $eek.
Zer$ c ɛlili-s bɔ
bɔ
Rɛɛde
90
<5bh
<5bh.
bh. En ed n
•
e l Zer$ jɔ
jɔ $ollɔ
$ollɔ(dedi. <5)
e n un m sʼ pi ede de ɛɛ
zer$ jɔ $eekɔ kɔnɛ <-2n , kɛɛʼi$ s bɔ e. Dho ɔ mu indì k li$ hbb
en ed n
e kɔnɛ 3-5 ke dɛsh de hubb
$ side ebo ɔ dh
ne n ,
ì
n , kɛlkɛlli ɛ. Pɔsk jɔ dh u
lɛsɛ $ side ellɛnɛɛ $eekn , cʼu
ì ɛʼɛsɛnd
i
h
k r kɔ.
Yɛʼɛsɛn
3. Duki
:. rɛɛde e oon , kobholok kʼɛri, p l
oon , cʼɔrɛ ɛsɛn
5. h ll bur$i oo wudɛn, orio hic busi. Kɔnɛsɛ <- 2 dh $ side ɛn , dh
lɛ ee$$e
ellɛnɛɛ.
•
Pɔsk jɔ
ì en e$$i
i m sʼ pi ede de ɛɛ $eek
ì ke dɛsh de $uwonn ,
kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ. A wun ɛɛ indì icɔcɔnd k li$ hubb hubb n , iʼ jɔde
jinɛɛ sɛn$ʼɛrɛji e $eekɔ i dɛshi ni ɛi, komo$ hubb
ne n , kibh n i$ lɔʼɔ e l
m sʼ pi ede ɛ $eekɔ k li$ molɔde ellɛnɛɛ $eek
Yɛʼɛsɛn
Bhore sheshi oo rɛɛ
rɛɛ sheshi
Bhore sheshi
-
rɛɛ sheshi
H ll oo kesse wudɛn
-
Kobholok kʼɛri oo rɛɛ oon
<. Shɔʼinɛ wucʼcʼo
2. Dhep p l
<. kesse shɔruw n bhɔ ɛn
2. Wu$ kesse e oo h ll
s bɔde ɛke shɛɛʼi
ic ke
3. Hinke mnɛɛmu oon sin
shɛɛʼi
3. Dukide irn
e ɛn , oon
:. Dhul kesse shɔruw
jun shɔʼecɔ
oon sin m
:. S r c kʼ r nɛn , imnɛ polon ɔ
91
nn , ɛm
oo s mun
e
Sh mb $ (3) un oc 8
Shɔ
Shɔʼɛn
•
Ɛli n ɔʼɛn
•
Tud c kɔnɛn
•
Hi
•
Zeri uwɛn
•
Mi$ʼ de rɔn un
i kɔnɛn
Dɛsh de $uwoonɔ
$uwoonɔ mò i
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnd dɛsh de $uwoonɔ h
$eek. Dho ɔ
ì ɛʼɛsɛndi
iɛɛ dɛshi$n , wu$idi ɛwi mo ɛsɛ̀
i k r kɔ.
Uwɛ
Uwɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔndi
$olɔ icɔcɔnd :
:. Uw Ɛli n ɔʼɛn
5. Uw $ud c kɔnɛn
9. G
hi
ide kɔnɛn
7. G
zèri uwɛn
8. G
mi$ʼ de rɔn un
<9.
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì Ɛli n
e l m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ ke dɛsh de
kipili n , kɛdɛshi$ ɔʼɛdɔ. Edɛ dɛshi ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛ. Dho ɔ
r
$i on , pɔsk jɔ ɛlɛsɛ̀ ɛʼɛsɛnd
i
$eek.
Yɛʼɛsɛnd
<. E$i
2. Diri
92
T
l k r kɔ oo ee$$e ellɛnɛɛ mu dh
lɛsɛ
3. cʼɔn
:. sir c
5. icik
<7. kɔnɛn(dedi 30)
<7 Tud c kɔ
kɔnɛn(20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ iɔcɔnd kom cn , kɛdɛshi$ sɛn$ʼɛrɛ jin , kɔ$ɔɔnd
$ si n
e ɛli bhore sheshi oo rɛɛ sheshi bhunde ɛnɛnɛɛ oo bhunde lɛ bhic
bhiicɔ ɔn ɔ $eekn , dho ɔ kɔ bhunde dɛshinɛnɔ ke dɛsh de$uwoonɔ me$$ mu
edɛ kɔ$ɔɔni$ $ si
n sizzike dɛsh de kipili n , kirɔr$ɛ. Edɛ kɔn $eekɔ in u $o$ò
hic keende ɛn , mò in ,
kɔnɛnde ɛ, $ʼɔ
ì ern esse ellɛnɛɛ. Pɔsk jɔ mu mo ɛsɛ̀
oo pidɛli o e bibid
bh n ɛnde ɛn , cʼu
T
b dɛnde
ellɛnɛɛbo .
<7b.Hi
<7b.Hi
•
i kɔ
kɔnɛn(dedi 20)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Sihh
ihhɛ
ihhɛn ɛ(ʻʻʻʻ-ʼʼ) ke
ɔɔ, ìbh n
$ʼɔ
de b l ede
dh $ side mɛnde
bo n , ne ɔ̀pɔs $ sidɔn ɔ ìbh n cʼu
ɛlɛsɛ icɔcɔnd
kudhullɛskɛ shɛshshɛk $een , dho ɔ indì kɔ$ɔɔni$ n kʼɛside i m sʼ pi ede
de ɛɛn , kɛrsidɛ $ʼɔ
de sihɛn ɛɛ molle ellɛnɛɛ. Edɛ dsɛhi ɔ mu in u $o$ò n ,
mo ɛsɛn , pɔsk jɔ dɛ̀shi$ bhunde koonin , ìlɔlɔn i$ oo ɛʼɛsɛndi
Ìʼ c: K n
ko k r kɔ.
cn elem seneʻʻ$ɛ̀bhi$ rɛɛ oo bhorede u sheshi ɔʼʼ hɛn ɛn , ɛlidɔ.
Yɛʼɛsɛn
H ll
ɛlɛsɛ̀ zoo e l bhore ede ɛn , sene “Duki ke shɔʼon i
bur$i$ h ll de u ke wɔlin , wudi$ ke munnujuʼʼ hɛn n ,
sene “Bhund ɛl
ecɔ dhul
ejuw n , ed
wudi$ kesse un ,
su$ɔ zoo ɔn ɔ ɛʼɛsɛn ,
b $ n jɔʼʼ seduw hɛn ɛn , su$ɔ H ll
ɛlɛsɛ̀n sene “cʼu Tli$ke shɛɛʼiʼʼ hɛn ɛn , cʼu o uw or$enɛ.
93
<8. Zeri uwɛ
uwɛn(dedi. <0)
<8 . zeriɔ
zeriɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k $ sido $ud cce icɔcɔnuwɔ i sun ɛlin ,
seniɛ k
dɛ $ si. Dho ɔ $ siɛsɛ̀ ke
icɔcɔnde ɛli bhorede e oo rɛɛ sheshi
bhunde ɛllɛne ɛlɛsɛ̀ $eek.
<8b.
<8b. Zèri(dedi 8)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kɛɛmdɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ sene “Bhore
Bhore
sheshi oo rɛɛ
rɛɛ sheshi ʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zeri. Edɛ zeriɔ in u
$o$ò n , mo ì wosh, $ɛpp zeri, oo bhunde $ʼɔ
lɛɛ wɔn ɛnn , bhunde zeriɔ
dhidhin ɛsɛ i e indì kɛɛmi$ $ol kn , kezeridu. Pɔsk jɔ mu ishɔshɔʼɛsɛu $eekɔ
ɛlɛsɛn , h
ɔ $uwɔ e dede ɛ mu kezeri$n , kicɔcɔnidu.
<D. Icɔ
Icɔcɔn Tuʼ
Tuʼɔ e
<D . Ish ʼ r oo ɛli (dedi <5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tud cce ilɔlɔn un i
kilobhidu. Dho ɔ $ud cce ilɔlɔln un ke
bhunde lɛ bhiicɔ
kɛli$ nɛbh
$ud cce ini ɛ $èn icɔcɔnd n ,
$ d cce irɔr
ec
r m n
ɛnɛn oo
ɛlɛsɛ̀ $eek. Dho ɔ indì icɔcɔnd k li$ hubb hubb n ,
ede $ud jude sene“Bhorede
Bhorede e sheshi oo rɛɛ
rɛɛ sheshiʼʼ
sheshiʼʼ hɛ
hɛn ɛɛ
$uwɔ en , in u $o$ò n , imɛsɛ̀ kom c. Pɔsk jɔ mo ɛsɛsu $eekɔ T
ellɛnɛɛbo n , cʼu pɔs icɔcɔnbo .
94
b dɛnde
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn 9
G l
Kipili 5 Icɔ
Icɔcɔn 9 sh mb $ < Icɔ
Icɔcɔn ɛlili-s bɔ
bɔG l
Bhonsndeɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
• Icɔcɔnɔdi
$olɔ icɔcɔnd :
•
Uw bon
•
G
•
Ɛ̀li $ud cce ɔ̀ɔnɛ b
•
G
•
Uw sɛn$ʼɛrɛjide lele, keen oo pɔsk junɔ dɛshì
•
G
•
Uw Ɛli n ɔʼɛn
•
Kɔn $ud c lele, keen oo pɔsk c w r $i en , irɔrrɛdɔ
•
Uw zeri oo ish ʼ r
e iliin bhɛlbhɛl
$ud c lele, keen oo pɔsk c
$ʼɔ
de i ke n
en ed n
oo $ud cce i ke suu$ɔ bhunde lɛ bhic bhicɔ.
recɔ ɛrsɛsɛn
Sh mb $ <, un oc < Icɔ
Icɔcɔnde sh mb $
ɔ Acuk oo n
e
bun
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli n dɛshi
• Tud c zèri
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Dɛsh de $uwonɔ i ɛre icɔcɔnd h
su$k bo me$$ dɛshi$ bhunde kooni!
<. Ɛli
Bon
dɛ
dɛshi(dedi. <0)
e ɛliin bhɛ
bhɛlbhɛ
lbhɛl(dedi :)
95
ɛke dɛshi ɔ oo
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Ɛli n bhɛlbhɛl i k $ n i, $èn icɔcɔnd n , kɛɛʼidu.
Dho ɔ iʼ jɔdi
jinɛɛ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$ Ɛli n
lele i ɔ
Ìʼ c:
c . dh dh lɔn
dh -dh -lɔ-n
Yɛʼɛsɛn
<. s bɔde e
s -bɔ-de- e
2. ibh n iɛbo
i-l -’e-j -ne - e
3. m ʼidinide
:. kɛ in e
m -ʼi-di-ni-de
i
kɛ- i-n e - i-
5. pospɛrɛsi
pos-pɛ-rɛ-si
2. Zèri(dedi
Zèri(dedi 30)
2 . En ed n
•
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔɔ
bbɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Irɔrɛsɛ̀ $
k
dɛ $ si. Acuk oo n
e
Dho ɔmu indi kezeri$ Ɛli n
rec icɔcɔnd n , i $ sio k $ n i komo i$n ,
bun ɔ i k$ n i $èn icɔcɔnd n , kilobhidu.
e lke j ruwɔ $ si ɔ.
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ $ud c kucukucu kɛn ijine n , $olɔ
in u zeriɛsɛ̀ wodi kɔnɔn $eek.
•
Dho ɔ ibh icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn kɔɔkn , kezeridu. Edɛ zeri ɔ mo ɛsɛn ,
bhunde zeri ɔ dh
lɛsɛɛ i e ishɔshɔʼɛsɛ kɛɛmdɛsɛn , pɔsk jɔ mu bhunde
dhulɛsɛɛn i, i e indi ke$en den n , ɛʼɛsɛ̀ zerin ,
kezeridobo .
96
ì keln , k dh
llɛn ,
2bh.
bh. En ed n
•
e n un zer$ jɔɔ
jɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi <5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn en ed n
Dho ɔ indì icɔcɔnd
e kɔnɛ <-3n , komo i$ $ud jɔn , kɛɛʼi$.
k li$ hubb hubb n , kɛlkɛɛli ɛ en e$ :. Pɔsk jɔ mu
ì
sɛn$ʼɛrjide i en e$ 5 ke dɛsh de $uoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Yɛʼɛsɛn
<. Tɛp rɛɛde zoon il ʼ j ne oo duki e .
2. Kɛn nk b r
3. Ac rɛɛde zoonɔ kom c oo o n , ɛmn , kcik$ɔ.
:. Dh $ side icɔcɔnɔn , dh
lɛsɛ e$$e ellɛnɛɛmu.
5.
Amd oo kɛn k b r
Yɛnɛnde ɛ
Amd oo Kɛn k b r
-
Edɛ r m $i
-
Edɛ r m$i
k bon
e
l
nɔ $eek
en
k ellɛnɛ zoo
Bhunde lɛ bhic bhicɔ
Amd
Kɛn k b r
-
zoo ɔrdn , rimdɔ
-
Zoo ɔɔsn , ɔɔs durumu mdɔ
-
Ac rɛɛde zoonɔ kom c oo oo n ,
-
Tɛp il
j ne oo duki e
ɛn , cik$ɔ
• Ac zoo dh dh l
• Ɛli bhunde
l
ellɛnɛ zoowɔ n rsinɛnde
kɛn k b run.
97
l
n oo bhonɛsɛnde md
n oo
Sh mb $ < un oc 2
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnd ilop$ u sɛn$ʼɛrɛji oo en ed n
e ɔdinɛnuwɔbo n ,
wu$idi ɛwi me$$ mò i$ bhunde kooni.
3. Ɛli n ɔʼɔɛn(
ɔɛn( dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì en ed n
e l mɛsʼ pi edede ɛɛ ke dɛsh de
kipili n , kɛdɛshidu.
Yɛʼɛsɛn
<. Cʼ
2. C
3. A
:. D
5. Dh
9. B
:. Kɔ
Kɔnɛn(dedi 30)
: . Tud c kɔ
kɔnɛn
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔndɔ kom cn , kɛdɛshi$ sɛn$ʼɛrɛjin , kirɔr$ɛ
cuk oo n
e
bun bhunde lɛke ɛnɛɛ oo bhunde lɛ bhiicɔ ɔn ɔ $eek.
Dho ɔ edɛ ilopɔ mu in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀n , ern esse ellɛnɛɛ mu T
:b. Hi
•
bo .
i kɔ
kɔnɛn
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tʼɔ
de i ke ɛ̀li-kom jɔɔ ke
ɛ̀lɛsɛ mɛn koon ɛli-kom jɔɔ oode
eck
de ɛrsɛ b l ede
c penuɔ koon mɛn koonɔ ɛ̀rsɛsɛ
pɔsk jɔn , nen mu b lkede kɛrsɛsɛɛ,
kɛdɛshi
$ʼɔ
b lkede mɛnde
c punuwɔ Tcke
n koonɔ oo kudhenɔ ke ko pɔsk jɔn , uw ɛlɛsɛ̀ icɔcɔnd
98
kudhullɛskɛ $eek. Dho ɔ iʼ jɔde jinɛɛ
ì en ed n
e wɔcʼi 8n , kɛdɛshi$ke
dɛsh de $uoon.
Yɛʼɛsɛn
<. Tɔ̀ɔni$ $ud d !
2. Gè
Tm
l !
3. Ùski$ cuk oo n
:. Ìmi$ n
e
e
bun ɔ!
bun ɔ!
5. Zoo lim cuk.
9. Amó k $ n ?
7. Ɛ̀li$ n
e
bun ɔ bhonɛsɛnde ɛ!
8. Y ke suu$ kion !
Sh mb <, un oc 3
5. Zeri
Zeri uwɛ
uwɛn(dedi <0)
5 . zeri ɔ s bbɔ(dedi 2)
Tud c $ si
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tud cce s bɔdenɛ seneʻʻ Acuk oo n
e
bun ʼʼ hɛn ɛɛ
son ke i seniɛ indì icɔcɔnd k $ si$n , kɛlidu. Dho ɔ ke ɛli bhonɛsɛnde cuk
oo n
e
bun
jinɛɛ oo i ɛnde ɛ bhunde lɛ bhiicɔ oo bhunde lɛke ɛnɛɛi,
ɛlɛsɛ̀ $eek.
5b. Tud c zeri(dedi8)
•
Dho ɔ indì cɔcɔnd k li$ hubb hubb
seneʻʻ Acuk oo n
e
ne n , kɛɛmdɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ
bun ʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zeri uwɛn. Edɛ
zeri ɔ in u $o$ò n , mò zeri $ɛpp oo bhunde $ʼɔ
mò n , bhunde ne uw
kede uw
n ii e
lɛɛ i wɔn n , zeri niɛ
ì kom c oo ern esn , kɛɛmdɛsɛn , kezeri$
.
99
9. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e(dedi <5)
$ud cce ishʼ
ishʼ run
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ud cce ɛli-s bɔdenɛ seneʻʻAmd oo kɛn k b r ʼʼ hɛn ɛɛ i ɛre
icɔcɔnd
bo . Me$$ mu indì kzeri$ $ud c eju o $ʼiini.
• Dho ɔ indì k li$ hubb
ne n ,kip$ rɛɛ kɔnɔn kɔnɔn n , kɛli$ nɛbh de $ud jun
bhunde dhulɛsɛɛ. Edɛ ilopɔ in u $o$o n ,
7. Hi
ì b dɛnde ellɛnɛɛ.
ide ɛliin (dedi <0)
(dɛ
(dɛsh de $uwoon)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn icɔcɔnd rɔn ɔ e enɛi ɔ, rɔn ɔ e
dɛsh
nɛɛ oo ɛlide
n , i k $ n i, kilobhidu. Dho ɔ edɛ ilop$ ubo ɔ mu in u irɔrɛsɛ̀ iʼ j n
m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔn , ɛlɛsɛ̀ kudhullɛskɛ $eek. Pɔsk jɔ mu iʼ j ne
kɛ$ɛlɛji$ rɔn ɔ e enɛi ɔ, rɔn ɔ e
nɛɛ oo ɛlide dɛsh
$ud jɔde s bɔdenɛ seneʻʻAcuk oo n
dɛsh de $uwoonn , ku$idiɛn ,
e
ɛli n
e l
e jinɛɛ indì
e bhon sizzi sizzii
bun ʼʼ hɛn ɛɛn , kɔ$ɔɔni$n , kɛdɛshi$ke
ì rɔ $io.
100
Mɛsʼ pideMɛ
pideMɛndeicɔ
ndeicɔcɔnnɛɛ
nnɛɛ
Kipili 5 Icɔ
Icɔcɔn 9 sh mb $ 2 Icɔ
Icɔcɔnɛlili-s bɔ
bɔ G l
Sh mb $ 2, un oc : Icɔcɔndesh mb $
ɔ
Amd ooKɛ
ooKɛn k b r
8. Zèri(dedi 35)
8 . En ed n
e l zer$ jɔs bbɔɔ(dedi <0)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! Irɔrɛsɛ$
•G l
recicɔcɔnd n , ikomo i$n , k
dɛ$ si.
i k$ n i$èn icɔcɔnd n , kilobhidu.
•Dho ɔmuindikezeri$Ɛli n
e lkej ruwɔ$ si ɔ.
8b. Tud czèri(dedi <0)
•Mɛndeicɔcɔnnɛɛ ee! indiicɔcɔnd kezeri$$ud ckucukucukɛn ijine
•Tolɔin uzèri ɛsɛwodikɔnɔn $eek
•Dho ɔibh icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn kɔɔkn , kezeridu.
•Edɛzeri ɔmo ɛsɛn , bhundezeri ɔdh
lɛsɛɛi e ishɔshɔʼɛsɛkɛɛmdɛsɛn ,
•Pɔsk jɔmubhundedhulɛsɛɛn ii e indike$en den n , ɛʼsɛsɛzerimu
k dh
ì keln ,
llɛn , kezeridobo .
Tud cs bɔ
8c. En ed n
Amd ookɛ
ookɛn k b r
en un zer$ jɔɔ(dedi <5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! $èn en ed n
•Dho ɔindik li$hubb
•Pɔsk jɔmu
ekɔnɛ <-3n , komo i$$ud jɔn , kɛɛʼi$.
ne n , kɛlkɛɛli ɛen e$ :
ì sɛn$ʼɛrjidei en e$ 5 kedɛsh de$uwoonn , kilobhi$n , ku$idi ɛ.
Yɛʼɛsɛn
9. Tɛprɛɛde zoon il ʼ j ne ooduki e .
101
7. Kɛn nk b r
8. Ac rɛɛdezoonɔkom coo o n , ɛmn , kcik$ɔ.
D. Dh $ sideicɔcɔnɔn , dh
lɛsɛe$$e ellɛnɛɛmu.
<0.
Amd ookɛn k b r
Yɛnɛnde ɛ
Amd ooKɛn k b r
-
Edɛr m $i
-
Edɛr m$i
kbon
e
l
nɔ$eek
en
k ellɛnɛ zoo
Bhunde lɛbhicbhicɔ
Amd
Kɛn k b r
-
zoo ɔrdn , rimdɔ
-
Zoo ɔɔsn , ɔɔsdurumu mdɔ
-
Ac rɛɛdezoonɔkom coo oo n ,
-
Tɛpil
j ne ooduki e
ɛn , cik$ɔ
•Ac zoo dh dh l
•Ɛli bhunde
l
ellɛnɛ zoo wɔn rsinɛnde
l
n oo bhonɛsɛnde md
kɛn k b run.
Sh mb $ 2, un oc 5
Dɛsh de$uwon(dedi 5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! icɔcɔnd ilop$ usɛn$ʼɛrɛjiooen ed n
eɔdinɛnuwɔbo n ,
wu$idi ɛwime$$ mo i$bhundekooni.
D. Ɛli nɔ
nɔʼɔɛn(dedi
ɔɛn(dedi <0)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee!
ì en ed n
e l mɛsʼ pi edede ɛɛkedɛsh dekipili n ,
kɛdɛshidu.
102
n oo
Yɛʼɛsɛn
<. Am
2. Dh dh l
3. O nɛ
:. Mudhdhu i
5. Imdɔ
<0. Kɔ
Kɔnɛn(dedi 30)
<0 . Tud ckɔnɛn
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! imɛsɛicɔcɔndɔ kom cn , kɛdɛshi$sɛn$ʼɛrɛjin ,
kirɔr$ɛ md ookɛn k b r
ɛnɛnoobhunde lɛbhiicɔ ɔn ɔ$eek.
•Edɛilopɔmuin u$o$o n , mo ɛsɛn , ern esse ellɛnɛɛmu
<0b. Hi
T.
ikɔnɛn
$ʼɔ
dei kepenu jɛnɔke
kɛdɛshi
eck
$ʼɔ
deb l ede ɛlɛsɛmɛn koonn ,
n koonɔookuki ɛ
n koonɔko penu epɔsk jɔ .
nd shɛshshɛɛkkudhullɛsɛkɛ$eek.
•Dho ɔiʼ jɔde jinɛɛ
ì wɔcʼi 8n , kɛdɛshidu.
•Iʼ jɔde jinɛɛɛrsidɛ$ʼɔ
dei kepenu jɛnɔmolle ellɛnɛɛsuu$.
Ìʼ c:Wo
d c ʼ kke mó!
c
Yɛʼɛsɛn
<. Tɔɔni$ md ookɛn k b r bhunde lɛbhicbhicn ,irɔr$ɛ!!
2. Edu eló kɛn k b r .
3. G l
jinɛcom shɛ$.
:. Ìmi$kɛn !
103
ɛlɛsɛicɔcɔ
5. Amd zoo kʼ jidɔ.
9. Rimi$ ɔr$ !
7. Ɛli$kɛn k b r bhonɛsɛnde ɛ!!
8. Teeli$dɛsh !
Sh mb 2, un oc 9
<<. Zeriuwɛ
Zeriuwɛn(dedi <0)
<< .zeri ɔs bbɔ(dedi 2)
Tud c$ si
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee!$ud cces bɔdenɛseneʻʻAmd ookɛn k b r ʼʼhɛn ɛɛson keseni ɛ
indiicɔcɔnd k $ si$n , kɛlidu.
Yɛʼɛsɛn:Ɛlinɛbh de md ookɛn k b runbhonɛsɛnde ɛ,
bhunde lɛbhiicɔoobhunde lɛkekɔnɔsuwɔ.
<<b. Tud czeri(dedi8)
•Dho ɔindì cɔcɔnd k li$hubb
ne n ,
kɛɛmdɛsɛ$ud cces bɔdenɛseneʻʻAmd ookɛn k b r ʼʼhɛn ɛɛn , kzeri$n ,
kicɔcɔni$zeri.
•Edɛzeri ɔin u$o$o n , zeri$ɛpp , oobhunde$ʼɔ
zerini ɛ mo n , bhunde neuw
n ii e
lɛɛ i
n , wɔn n ,
ì ern esn , kɛɛmdɛsɛn ,uw
w
kezeridu.
<2. Icɔcɔn$uʼɔ e(dedi <5)
Ɛli
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! $ud cceɛlis bɔdenɛseneʻʻAmd ookɛn k b r ʼʼhɛn ɛɛi ɛreicɔcɔnd
kzeri$$ud ceju o$ʼiini. Dho ɔindì k li$hubb
bo . Me$$ muindì
ne n ,kip$ rɛɛ kɔnɔn kɔnɔn n ,
kɛli$nɛbh de$ud junbhundedhulɛsɛɛ. Edɛilopɔin u$o$o n ,
104
<3. Hi
ideɛ
ideɛliin(oodɛ
liin(oodɛsh de$uwoon)(dedi <0)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! $èn icɔcɔnd rɔn ɔ eenɛi ɔ,
rɔn ɔ e
nɛɛooɛlidedɛsh
i k $ n in , kilobhidu.
•Edɛilop$ wbo ɔmuin uirɔrɛsɛiʼ j n
e l m sʼ pi edede ɛɛ$eekɔn ,
ɛlɛsɛkudhullɛskɛ$eek.
•Pɔsk jɔmu
Zoo e m
ì dhɛmɛskedɛsh de$uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
l
en bhic bhicɔɔ
Mɛnde l n ke ello i e-Nen rɛmɛs bhore ede $ʼiini koon $eekkn ,nhɔk b
kʼer$enɛ shɛshshɛk. Kʼer$enɛ mu duʼɛsɛ wo d n ,bhunde ɔdin kʼ jiɛ
b ʼuluo. Mɛndi
$ommo en ɛ e j
run ɔ le.Edɛ ɔn ɔ mu
nɛ i on .Tudenɛ kɛn ɔ ɔn
Mok ccenɛ rɔn ɔ
wo
n
zɛlpu .zɛlpu kʼ kʼ
l
miirɛ e n ,dɛshiɛsɛ
bɔ n imnɛɛn indike mun.
e il n
kʼ ji
din
ish n
e e e ɔ,muzzuo oo bur$u k nin , indike n
ipp
l de miʼirun ɔ
rɛɛ rshi m dhdh k .Mok cci cʼɔllɔ wusho
An
muuk
shɛshshɛkke
minɛn , rshidɔ.
en ɛ oo m cʼɔ. Mok ci dɛshi
e kʼ jinɛ
ci$ h $ʼuro oo
bhon e koon,kobuo
h cʼcʼ n n zun kʼu$o sizzi oo $ɔn ɔ kɔn n .Ki hɛn mui,mɛndi
bh
.Ane
e jɔ nɛ
bɔn imɔ
bɔ $eekɔ. Zɛlpu nɛbh de dɛshi
unɔ oo de p jun ɔ kɔpkɔp
Wocce ɛde mɔrsɛdunɔ rɔn i
r m $ude dh dh lin
cʼ r shɔ koon
k ro$i,$im $imi ,kino$, din
l
n en ɛ
e p r n jiɔ,
e mun.An
l de miʼirun ɔ. B
e l bhic bhicɔɔ,wo
m dhinɛ. Bɛr
ish n
i
lunɔ,
en ɛ rshi m dhdh k.
$ɔmmɔn oo wuucn
rshi cʼɔllɔ.Nen ko kesse icɔcɔnunɔ i bho de kooniɔ $eek de
n n .Zoo e icɔcɔn nenɔ mu el shɛshshɛk.Kesɔde icɔcɔnunɔ mu
en e$ .Bh run icɔcɔn nenɔn , ɛk ɛʼɛn mu shɛshshɛk . Bh run icɔcɔn mu
shɛshshɛk .
Wocʼɔde dho o m dhinɛɛ rɔn i
wuuc. Shɔlu wo
shɔlu .Nen bɛr
e nen llɛ kipili iɔ
n
$ɔmmɔnn , icɔcɔn kipilio
dh dhdhlin uw jorɛn m dhdh k. Kesse
105
kooni.Nɛbh de shɔlu
e dh
liɔ shubhunɛ mu eln , ilodinɛ shɛshshɛk. Wocʼɔde
dho o shɔlu
e sh mb
.Nen bɛr
$eek nen rɛɛ
$unnshi sh mb
n
r m n .Wo
cʼɔllɔ bul n oo wo
e llɛ bhore ede kooniɔ
e zoo e lke wol
$udenɛ un ojɔ kɔn n e $eek minɛ wodi sizzi.Sh mbo
ɔn nɛbh de
. Gello oo
$ʼiʼiniɔ
un ojɔ kɔnɔn e $eek minɛ wodi h cʼcʼ n n .G l de edɛ dɛshiɛsɛ .G l de sh mb
oode edɛ mɔ ke ɛnɛ i on . Sh mb
dɛshinɛke mɔdhdhɔsin ,kʼucɔ mu uw dɔ.
Zɛlpu un occe i ke jomude $ʼinɔɔ ko
oo n
e l bhic bhicɔ
.Nɛbh di
n ,$ l missiri zɛ $i bo$ k
p$enɛ .un$ɔɔn kunɛn ,m msi un ojɔ un ojɔn
rɛɛde ello mok judenɛ oode wo
<:. ɛli n
Bon
b
en ɛi,
cʼɔɔ .
ɛn
e ɛli nun ken ji oo ɛli n bhɛl bhɛl
I$i$ni$ bon
e ɛll nun k $ke ɛli nn , ne bhɛ̀lbhɛli$ cʼu ǃ
Ìʼ c $unɔ iriokɔ
Bon
e ɛliin ken ji
Tu- nɔ- i- riok -ɔ- $unɔ iriok
ɛli bhɛl bhɛl
$unɔ iriokɔ = $u –nɔ - i riok –ɔ
ì jɔdi
din
i $unɔ iriokɔ indi icɔcɔnd kɛdɛshi$ ɛli n i h
ish n
bh n nɛno
e = din – i –sh –n – e
= bh n –nɛ - no –
buk do e = bu –k –de – e
zɛ $un
e = zɛ – $u- n – e
dɛshinɛn = dɛ - shi –-nɛ - n
l
i
=
–l
– i–
106
k r kɔǃ
$ oo p p
mdɔ
ɔ
<5. zèri
<5 zèr$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ
Indi icɔcɔnd k
dɛ $ side ɛliiude sene
l
e l bhic bhicɔɔǃ
Yɛsɛn
G l
e l; bhic bhicɔ
oo e k
l n
e en
jinɛ kom c oo o
ɔ, icɔmish rɛ n , imɔ
nɛ il ʼic rɛ kɔǃ
Indi icɔcɔd komɔ $ $ r$ rin
n , kʼoopi$ $ side zer$ junɔn kɛ k$
k l hubb hubb n , kɛllɛ ɔ̀ɛnde ɛli nu i
en Ane indi
l k r kɔǃ
<5b. $ud c zèri
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ c kucukucun , $èn n ,kɛll
en $Tside dhulɛsɛɛn
pɔsk jɔ dɛ̀shido bhunde koonibo ǃ
G l
e l bhic bhicɔ
<5bh
<5bh.
bh. en ed n
e wun zer$ jɔ
jɔ $eekɔ
$eekɔ
Indi icɔcɔnd kɛɛʼi$ en ed n
e wun zer$ jɔ $eekɔǃ
Yɛ̀ɛsɛn
<. G l
e l bhic bhicɔ n
-
Ajinɛ kom c
-
Icɔmishn ,imɔ
-
K
2. G l
rsinɛ h di sizzin
nɛ il ʼicɔ
ek
nɛ il ʼij n
duʼ sh c kʼ ri
k roo$i , n n si bur$uk ni,muzzuo, bo $ k
, loomi kolpu oo e
ɛ .
3. M ʼidide i ke k lsi emiɔ jɔ nɛ ure , kindɔ, duʼ sh ne oo kɔ z
p r n jiɔ
:. Goridɔ di
$èn icɔcɔnd n ,ko n jo ɛʼɛsɛn
107
ede
$,
5. Gɔjɔ
b
$ minio n
e imnɛ
bɔɔ kɛn k bere , ure , oci o oo cuʼɔde
k jojunɔ
9. Indi icɔ cɔnd kɔ$ɔni$ orio e
mɔʼɔn
l
e l bhic bhicɔ e kɔnɛ 2-5 $ si ede ɛ
kǃ
Shɔʼɛn
<9. ɛli n ɔʼɛn
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃIndi icɔcɔnd k
Icɔmish =
bhunde
Gò i = nde i
B uwdin =
l
dɛ ɔʼɛnde ɛli nu i bo
l ko rɛ kɔ indi rɛɛ kokke comm shiɔ uw dɛsh
e jiinɛ kom cɔ $eekn ,zoo orrɛɛ c rɛɛ o i
bhunde zoo $ɛp rɛɛdeɛn , m
l
ek
nɛ il ʼicɔn , ne $ɛp
rɛɛde ɛ diʼu iɔ, b l edɔn ɔ rɛɛde ɛ lɛ b wui.
Duki =
il ʼin je zoo kɛn o
i shɔk zoo iririoki
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃ Edu oo icɔcɔnd dɛ̀shi$ Ɛli n
e ɔdinɛɛ bhunde kooni
<7. kɔ
kɔnɛn
<7 . $ud c kɔnɛn
Indi icɔcɔnd kɔ$ɔni$ zer$ cce
$ɔɔd bo ɔ mo $ʼɔ
Pidɛlio e bibid
<7b. $ʼɔ
l
e jinɛ kom c oo o
e edɛ kɔnɔ l suu$ rɛɛ?
l suu$ rɛɛ?
Indiicɔcɔnd komo $ molle ɛlide i ke
bo ɔ ko ɛ $eekɔǃ
Yɛʼɛsɛn
Zoo irebhend
bo .
Wo
e l bhic bhicɔ orrɛɛn ɔ rɛ $
$k
e l bhic $eek $eekɔ ɔn rɛ b
d
e
Ge orrɛ
l
l
Shɔʼɛn
108
bo .
bo .
ɔ.B l ede
<8. zèri uwɛ
uwɛn
<8 . zer$ jɔ s bbɔ
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃ Indi icɔcɔnd kezeri$
ɔn ɔ mu
l
e jinɛ kom cɔn
l
e i,kɛliduǃ
Yɛʼɛsɛn
G l
ɔn ɔ
opso, z r uo, lib ,
ci$ ,kudi$ ,ruuzi,din
ish n
Ge p r n jiɔ,bɔr,shuk ri, n ɔrɛ oo zɛ $i
<8b. zèri
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ c kede $ʼɔ
e mo o un
B l ede zeriɔ kezeri$ en on ,ibhT icɔcɔnd
l suu$ɔǃ
e hin ɛnde ɛ liɔ kɔɔkn , zeriɔ
mo i uwɛnde ɛn , ishɔshɔʼ ǃ
<D. icɔ
icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃ indi icɔcɔnd k l hubb hubb n, kɛllɛ $ud cce zoo e m
l
e l bhic bhicɔɔ $u,ɔ en , $èn n
ne kɛll
en bhonɛsɛnde ɛ
Zeriɛsɛn zer$ cce ish ʼ runɔɔ kish ʼ ri$ shɛshshɛn , kɛɛʼi$ en ed n ,
shɛshshɛǃ
Yɛʼɛsɛn
<. Zɛlpu
2. G nɛbh de m
3. Wo
e $ʼi$k
l
e l bhic bhicɔɔ
sene kuski$k
l
wodi h cʼcʼ n i
109
e l bhic bhicɔn , un ojɔ kuski$k
20. hi
ide ɛliin
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ c shɛshshɛn , kibh n i$ rɔn ɔ eenɔ ,
dɛsh
bhunde ellɛnɛ sɛn$ʼɛrɛji e k r kǃ
Rɔn ɔ e enɛ
Rɔn ɔ e
Bɔ
B cum
Lim
Kom c
b r$ miniɔ
Im
Bole
poro$ini
Rɛmɛs
N ɔrɛ
il ʼic
Icɔmish
G ci$
l
Din
nɛɛ
ɛlide dɛsh
k
ish c
Zɛ $i
110
n
nɛɛ oo ɛlide
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn 7
Kɛ in
e
shunɔ
shunɔI$opi
<. ɛli n ɔ̀ɛn
mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃ Indi icɔcɔnd ki$i$ini$ ɛli nn , ne keken ji$ cʼu
ɛli n bhɛl bhɛl
= kʼɛ - r
– e–n ɛ
= r – m –$u d
–n
= k – dh – dh –
=
– l – de –nɛ
=j
–r – en ɛ
= è – $ɛp –k
= bu –$i –ni
2.zeri
2 . zer$ jɔ s bbɔ
Indi icɔcɔnd k $ k$
en kɛ in
e jɔ nɛ . I$opi
e suɔn k $ k$
en oo rɔn ɔ
oo bhunde jɔ nɛnɛɛ mu.
Dho ɔ indi kɛllɛ ɛli n i
l k r kɔn , k
n jo ɛʼɛsɛn.
Iʼ jɔ
P rki =
bhunde kɛ in
b de ɛ kɛ in
Kolkun =
Cɔk c =
e
shunɔ ne k $k dhookɔ murdinɛnɛn ,zoo e il n
ɔn ɔ un$ wɔ wun ɔ wucn mo dɔ.
shshe siln , ko ke bu $inike dhɔm
kɛn
e bibid
kɛ i$$e i c $ellun , i $oburɔ $eekn , hinke m $en
111
mu silɛɛ
ɔn ɔ i bhiici
2b. $ud c zèri
Indi icɔcɔnd kɔ$ɔndɛsɛ $ud c lele en ,kereri$ kezeri$ kucu kucun ,$èn n
k $ si$n , kɛll
Kɛ in
e
en bhunde dhul
en ɔ
shunɔ i$opi
2c. en ed n
e wun zer$ jɔ $olɔɔ
Ìndi icɔcɔnd kɛɛʼi$ en ed n
Yɛʼɛsɛn
W li
Cʼil d
- kʼɛr
- kʼɛr
le
un$ɔ
-
- ok uru kon
- uruk ok
- j
Yɛnɛn
r bu$ulo l $eek
r
$omo
Ìʼ c ke mɛndon
kɛllɛn k
e jɔ nɛ I$ɔpi
e jɔ nɛ I$opi
- I$opi
e I$opi dh
e suɔ ke un$ɔ kicide kunɔ de i niɛ
n jo ɛʼɛsɛn.
Ìndi icɔcɔnd kɔjɔd ɔ̀ɛnde ɛli nunn ,kibh n i$ pidɛlide shɔk ɛʼ sɛnɔsɔ
Yɛʼɛsɛn
Cʼ
<.dh :.
Bh
2. e
ɛ
5.
9.c
7.
8
D
3.
:. zeri
112
lɛdɔ
e $eek rɛmɛs sɛmeni e sɔ
3 ɛli n ɔ̀ɛn
d
e so
- edɛ r m$en k mu zoowun n ,mo ɔ
- bu$ulo un$ɔ n j
Tèn icɔcɔnd n kɛllɛ kɛ in
kɛ in
b<0
: . n ckʼ
ckʼɛsikɔ
sikɔnɛn
Penu jɛn
Indi ìcɔcɔnd komo $ zerr$ c shɛshshɛn kɔ$ɔni$ ɛnɛde w li
oo de $ellu bhunde
lɛ bhiicɔ mu cʼu ǃ
Yɛnɛn
-
Edɛ r m$ n k
kɛ in
I$ɔpi
-
e rɛmɛs
iɔ
Bhunde lɛ
Bhiicɔ
W li
Tellude ɔlɔn ɔ
-
Kʼɛr
-
Kʼɛ $obur bhunde
Rɛmɛ bo o bhuɔ
so
bɛksi
en ɛ le
$ɔn un
-
Bu$uleci e
:b.
Indi icɔcɔnde kɛdɛshi$ iʼ jɔde i m sʼ pi e de de ɛɛ
Yɛʼɛsɛn
<. Gomo
2. Amon
3. Rɛmɛson
:. Iɔ
5. Mulon
9. M $
113
-
Kʼɛr
en ɛ un$ɔ
-
Am $ʼemid n
-
J rec i kɔ rɔsun
5. zèri uwɛ
uwɛn
5 . zer$ jɔ s bbɔ
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ cce,ɛli k n
suu$ɔ.b l ede zeriɔ h dh
cce i ke cʼil d
n , ne kɛli$ bhunde i ke
n , kezeri$ kede bhunde $ʼɔ
l $eekɔ,i mɛʼɛn ki
suu$ɔ.
5b.
9.icɔ
9.icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e
9 .
Ke s bɔ zerìɛsɛ $ud cn ,edɛ ɔn kish ʼ ri$ shɛshshɛǃ Keen
dhɔ ɔn pɔsk jɔ kɛʼi$ en ed n
K n
c oo wol
K n
c
Wol
en ɛ
en ɛ
kɛ i$$e rɛmɛs $oburɔ $eeki. Nen edɛ oo wol
$ellude ɔlɔn ɔ oo w li . W
i e. Bhunde i or$e k n
B l ede $ik
b
e $èn $ud c bhunde
jun ɛrɛɛ
won
en ɛ rɛmɛsinɛdɔ.
li oo $ellude un$ɔ mui, bhunde i
ɛrɛɛ
idenɛ sɔ.
l or$e $ellude ɔlɔn ɔn , wo
e $ellu wun n , zerin , ko ɔ, $ʼil kun
kɔ m $ee $eekn , pɔs bo . Ashɔ$ilɔ mu mn , nɛbh de bɔlɔn eccenɛ
kor$ɔcɔ,
roshono en bɔlɔn ejɔbo
Ane un ɔcce
ɛ $ik o inɛ or$e w li n , ko n m $ $ik
w li seke i k n
c ɔ sɛ won idi
Un oc koon cʼu wol
ek n
komsion , indi kìcide won
b
kɔ, nen ɔ sɛɛn n
ne won
ne dh
i cʼɔllɔ. Tellu oo
lɛ $un$ok uru.
jun w li oo $ellude ɔlɔn ɔ ɛllɛn , i murdinɛn , m
iinɔ kok lejoki. Mɛnde bh n zerin zoo kumurdidɛɛ
b ri$ w li
114
Edɛ muuk shishiʼinɛnɛnɛ bo n , m komsio ɔn ɔ p ddɔde bu $ɔ i b lle w li
w li
mɛnde in k r murdidɔn ɔn , se ne “ T
m dhdh k
ɛrɛɛ un$ɔn
bhunde
$eekn , koon m $ee$eekɔ en
i cʼɔllɔ sh
keende e $eek cʼɔllɔ
ɛliocʼɔllɔɔ kicidi
pɛɛle pɛɛliɛ . Edu ɔn
ɔlɔn ɔ mu shurrɛnɛ
n
Tlke wol n ,
Tli
umullɛɛ,won
m pɛɛliɔ. Gɛ̀llɛn , won
idi
kin iɔ bhunde i
i i keende e
ɔdinɛ kɔdɛ oon , ne
ke wol sɛ$$e e ɔdinɛn , ɛ̀rllɛn , ɛ̀rsɛsɛ ɛ̀rsɛsɛ ɔrɔ $eek”
Ane $ellu $ɛsk kɔɔkn , se
b
wol n ,
. Cʼu
ne “B ri$ w li ɛli shunɔ de b l ede ùmullɛɛ won
ɛ̀llɛn
ɛ̀rsɛ ɔrɔ” hɛn ɛ k n
kun hide ? Ade
n i mui
c $ɛsk kɔɔkn , se
mɛndi
ii
ne “Ande
n n oo me$$e k mì
de mon n , kʼuco $ee $eekɛ ” hɛn ɛ cʼu w li oo $ellude
bo n , ɔ sidɛ
wol sɛ$ oo mulɛnde ɛ b k. N ɛbh
edi
rsinɛnɛ bo .
K n
c kɔnɛsɛ dɔn ɔɔ, un us
o ɔ $un$ɔ hinɔ wodi kɔn n
kɔn n
uruk kɛn k
$un$ok. W li oo $ellude ɔlɔn ɔ ɔn un us bo o bhuɔ.
Kɔnɛsɛ dɔn ɔɔ cʼu edɛ e lke sizziɔ bhunde kooni mullɛɛn n rɛmɛs bhic bhic.
9b.
Bɛ̀ri$ de i ke suu$ɔǃ
<. Wol
e lke sizziɔ $eek de won
A, w li
2. Kɛ in
b, cʼil d
bh, $ellu
e lke sizziɔ nde indi wol sɛ$$e ɛ kɔdɛɛ k $ n ?
A,
bhunde ellɛ shɛshshɛkɔ,
b.
bhunde shishiinɛ shɛshɛkɔ
bh,
iɔ nen?
bhunde im k won
idenɛɛ
Indi icɔcɔnd kɛli$ $ud cce zeriɛsɛnɔ s bɔ e muukǃ
115
7. Hi
ide ɛliin
Penu jɛn
Indi icɔcɔnd kɔjɔ d rɔn ɔ oo enɛ zer$ jɔdi
hubb
ede ɛǃ
Rɔn ɔ
Enɛ
Tik
Wol
K n
$eekn , kibh n i$ k l
c
Edɛ
Kɛdɔ
Nen
Corkumio
$ellu
Tʼemid n
Go ɔ
Mɛsʼ pide Mɛ
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛɛ
nnɛɛ
Kipili 5 Icɔ
Icɔcɔn 7 sh mb $ 2 Icɔ
Icɔcɔn ɛlili-s bɔ
bɔ Kɛ in
Sh mb $ 2, un oc : Icɔcɔnde sh mb $
ɔ
Kɛ in
e G shunɔ
shunɔ
e jɔ
jɔ nɛ
nɛ I$opi
e sɔɔ
sɔɔ lke
$eelude ɔlɔn ɔ oo w li
8. Zèri(dedi 30)
< . En ed n
•
•
e l zer$ jɔ s bbɔɔ(dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Irɔrɛsɛ $
Kɛ in
e jɔ
jɔ nɛ
nɛ I$iopi
rec icɔcɔnd n , i komo i$n , k
e sɔɔ
sɔɔ i
Dho ɔmu indi kezeri$ Ɛli n
dɛ $ si.
e llinɛ $èn icɔcɔnd n , kilobhidu.
e lke j ruwɔ $ si ɔ.
116
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ $ud c kucukucu kɛn ijine n , $olɔ
in u zeri ɛsɛ̀ wodi kɔn n $eek Dho ɔ ìbh icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn kɔɔkn ,
kezeridu.
•
Edɛ zeri ɔ mo ɛsɛ̀n , bhunde zeri ɔ dh
lɛsɛ i e ishɔshɔʼɛsɛ̀ $eekn ,
kɛɛmdɛsɛn , kezerudu.
•
Pɔsk jɔ mu bhunde dhulɛsɛɛn i i e indì ke$en den n , ɛʼɛsɛsɛ̀ zeri mun ,
ì keln , k dh
Tud c s bɔ Kɛ in
8bh.
bh. En ed n
•
llɛn , kezeridobo .
e jɔ
jɔ nɛ
nɛ I$opi
e sɔɔ
sɔɔ lke $eelude ɔlɔn ɔ oo w li
e n un zer$ jɔɔ
jɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi <5)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì icɔcɔnd en e$$e i “<ʼʼ ɔn , kɛdɛshi$ sɛn$ʼɛrɛjin ,
kirɔr$ɛ $eelude ɔlɔn ɔ oo w li
ɛnɛde ɛ oo bhunde lɛ bhiicɔ ɔn ɔ
sɛn$ʼɛrɛji e $eek ke dɛsh de $uwon.
•
Dho ɔ indi k li$ hubb
•
Pɔsk jɔ
ne n , kɛlkɛɛli ɛ en e$ 2 bhundekooni.
ì icɔcɔnd en ed n
e kɔnɛsɛ 3-5ɔn , komo i$ $ud jɔn , kɛdɛshi$ke
dɛsh de kipili.
Yɛʼɛsɛn
<.
Bhunde $eelude ɔlɔn ɔ oo w li
lɛke ɛnɛɛ
<. edɛ r m$en k
kɛ in
e I$opi
2. Edɛ r m$i
k
kɛ in
e
3. edɛ r m$i
jɔ nɛ I$opi
:. Edɛ r m$i
k jɔ nɛ sɛmeeni e.
5. Edɛ r m$i
k jɔ nɛ p rki e.
jɔ ɛnɛ $omok sh did
e wɔdunɔ
shun.
e sɔ.
Bhunde lɛ bhiicɔ
$eelude ɔlɔn ɔ
<. kʼɛrjɛnd
2.
w li
e ɛ un$ɔ
m cuk
2.
3. cʼɔrɛ l mununuuc
2. modoro, ɛɛr, umdi, cɔbh , b
ke bhunde edɛ uw
<. kʼɛrjɛnd
e ɛ le
m $obur
3. cʼɔrɛ l bhuskuur
$, k n
kɛlidu.
117
,n
dun, kɛrɛn
ɛʼoc oo e
mu
3. Yellɛnɛne bhude edɛ lɛɛ
uw
:. ɛli
shke bhɔ inɛ
, nisɛn ellɛnɛɛn oo bhunde edɛ
kɛlidu.
rɛɛ bhunde kɔnɛsɛ hic
kercum
5.
mocuwe
e hic ribhi ɔ iriokɔ
oo kʼ b n e ɔ
irokɔ
ɛrdi, kɔnɛsɛ
in$ʼil s ɔɔn ɔ
$ʼiinide r mm $u
Sh mb $ 2, un oc 5
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnd ilop$ u sɛn$ʼɛrɛji oo en ed n
e
ɔdinɛnuwɔbo n , wu$idi ɛwi me$$ mo i$ bhunde kooni.
D. Ɛli n ɔʼɔɛn(
ɔɛn( dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!
ì en ed n
e l mɛsʼ pi edede ɛɛ ke dɛsh de kipili n ,
kɛdɛshidu.
Yɛʼɛsɛn
Àji$ ɛli n i
Ìʼ c:
c:
h
kʼmi
kʼmi
k r kɔ ɔʼɛnde ellɛnɛɛ!
micʼ
micʼcʼind
9. komd
7. n odhi
8. lɛɛshi
D. sɛllɛju
<0.lɛshi
<<.wɔshkɔrii
<2.$umu
<3.$ ck
118
<0.
<0. Kɔ
Kɔnɛn(dedi 30)
<0 . Tud c kɔnɛn 20
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔnd kom cn , kɔ$ɔɔni$ $ud cce kɛ in u
r m n i e hɛnɛkɔde i ere icɔcɔnó sh mb $ kɔn n ɔ, s b denɛ zerrɛke
$eelude ɔlɔn ɔ oo w li
n
,
kirɔr$ɛ ɛnɛn oo bhunde lɛ bhiicɔ. Tud cce
edɛ kɔnɔ mu kikede kʼen n kʼɛsio r m n $unooki. Edɛ ilopɔ mu in u $o$ò
hic keende ɛn , ern es bhunde en e$en ɔ.
•
Pɔsk jɔ edɛ $ɔɔnd bo ɔ mo ɛsɛ̀ $ʼɔ
oo e $ʼi$$
<0b. Hi
•
ellɛnɛn ,
e ellɛnɛɛ, bhunde pidɛlio e bibid
ì b dɛn.
i kɔnɛn <0
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $ʼɔ
de i ke penu jɛnɔ ke
mɛn koonn , kɛdɛshi
eck
pɔsk jɔ .
n koonɔ oo kuki ɛ
$ʼɔ
de b l ede ɛlɛsɛ
n koonɔ ko penu e
ɛlɛsɛ icɔcɔnd shɛshshɛɛk kudhullɛsɛkɛ $eek.
• Dho ɔ iʼ jɔde jinɛɛ
ì wɔcʼi 8n , kɛdɛshidu.
• Iʼ jɔde jinɛɛ ɛrsidɛ $ʼɔ
de i ke penu jɛnɔ molle ellɛnɛɛ suu$.
Ìʼ c:
c Wo d c ʼ k ke mó!
Yɛʼɛsɛn
<. Tɔɔni$ md oo kɛn k b r bhunde lɛ bhic bhic n ,irɔr$ɛ!!
2. Edu eló kɛn k b r .
3. G l
jinɛ com shɛ$.
:. Ìmi$ kɛn !
5. Amd zoo kʼ jidɔ.
9. Rimi$ ɔr$ !
7. Ɛli$ kɛn k b r bhonɛsɛnde ɛ!!
8. Teeli$ dɛsh !
119
Sh mb 2, un oc 9
<<.
<<. Zeri uwɛ
uwɛn(dedi <0)
<< . zeri ɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
Tud c $ siɔ
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tud cce s b denɛ seneʻʻ Kɛ in
lke $eelude ɔlɔn ɔ oo w li
e jɔ nɛ I$opi
e sɔɔ
ʼʼ hɛn ɛɛ son ke seniɛ indi icɔcɔnd k $ si$n ,
kɛlidu. In u mu ìbh rɛɛ bhunde edɛ $ siɛnɛ $ud cɔn , ɛlɛsɛ̀ $ud c bhunde lɛ
bhiicɔ oo bhunde lɛke kɔnɔsuwɔ kede dhulsɛɛ $eek.
<<b.
<<b. Tud c zeri(dedi8)
•
Dho ɔ indì cɔcɔnd k li$ hubb
Kɛ in
e jɔ
jɔ nɛ
nɛ I$opi
w li
•
ne n , kɛɛmdɛsɛ $ud cce s bɔdenɛ seneʻʻ
e sɔɔ
sɔɔ lke $eelude ɔlɔn ɔ oo
ʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zèri.
Edɛ zeri ɔ in u $o$ò n , zeri $ɛpp , oo bhunde $ʼɔ
zeri ni ɛ
w
mo n , bhunde ne uw
n ii e
lɛɛ i
n , wɔn n ,
ì ern esn , kɛɛmdɛsɛn , uw
kezeridu.
<2.
<2. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e: Ɛli (dedi <5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tud cce ɛli-s bɔdenɛ seneʻʻ kɛ in
lke $eelude ɔlɔn ɔ oo w li
icɔcɔnd icɔcɔnd
hubb
•
bo . Me$$ mu indì kezeri$ $ud c eju o $ʼiini. Dho ɔ k li$
ne n , edɛ hubb
ne kɔn n kɔn n indì kip$ rɛɛ kɔnɔn kɔnɔn n ,
ide ɛliin( oo dɛ
dɛsh de $uwoon)(dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn icɔcɔnd rɔn
hɛn ɛ i
Dho ɔ edɛ ilop$ wbo ɔ mu in u irɔrɛsɛ̀ iʼ j n
k $ n in , kilobhidu.
e l m sʼ pi ede de ɛɛ
$eekɔn , ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ $eek.
•
Pɔsk jɔ mu
e sɔɔ
ɛnɛn oo bhunde lɛ bhiicɔ ʼʼ hɛn ɛɛ i ɛre
kɛli$ nɛbh de $ud jun bhunde dhulɛsɛɛ. Edɛ ilopɔ in u
<3.
<3. Hi
e jɔ nɛ I$opi
ì en e$$e i m sʼ pi ede de ɛɛ $eekɔ ke dɛsh de $uwoonn ,
kɛ$ɛlɛji$ Ɛli n e lke rɔn
$ud jɔn , ku$idi ɛ.
120
M sʼ
sʼ pide Mɛ
Mɛnde Icɔ
Icɔcɔnnɛ
nnɛ
Kipili o 5 Icɔcɔn 7 sh mb $ 3 Icɔcɔn s bɔ-
Kɛ in
e
shunɔ
shunɔ
I$opi
Sh mb $ 3, Un oc 7 Icɔcɔnde sh mb $
Kɛ in
e jɔ
jɔ nɛ
nɛ I$opi
ɔ:
e suwɔ
suwɔ
Shɔʼɛnde un ojunɔ:
Bhonɛsɛnde $ɛbhinɛ icɔcɔnɔɔ
•G
Ɛli n bhɛlbhɛl
• Mo $
rin
e kɛ in u e
shunɔ k r$
en , kʼopin , ɛlidɔ.
• Zeri Ɛli n oo h rɛ i o e lke j ruwɔn , ɛlɛllɛnɛdɔ.
• Dɛshi sɛn$ʼɛrɛjin , irɔrrɛ ɛnɛn oo bhicbhic i ɛnde kɛ in nu
• Yɛk en ed n
•G
Ɛli n
• Dɛshi dɛsh
e n un zer$ jɔɔ
e c ʼid
ɔʼɛn
e kipili oo $uwoon
• Kɔn nɛbh de kɛ in on nkʼɛsʼi o r m n $un$ookn , irɔrrɛdɔ.
• ɛmɛsɛ $ud cn , zeridu
• Jɔ
Ɛli n
e lke rɔn ɔɔ $ud jɔ $eek.
- Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! dɛsh de $uwoon i e edu oo icɔcɔnd mo do
bhunde koonibo .
121
Ɛli n
ɛn(dedi <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Ɛli n bhɛl bhɛl i k $ n i, $en icɔcɔnd n , kɛlidu.
D ho ɔ indì kɛdɛshi$ Ɛli n
Ìʼ c: Ìʼ c: Kɛ in
<. I$opi
e l m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔ.
e
Kɛ- i-n
- e
esɔ
2. Modorode
3. G l de ɛ
:. P rki e
5. Aminɛn
9. K n
cce
7. M n
iside
8. Sh did
e
<5. Zèri(dedi 30)
<5 . En ed n
e l zeri ɔ s bbɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! irɔrɛsɛ icɔcɔnd k r$ de kɛ in
$eekɔn ,koʼopi$ n ,k
e l I$opi
esuwɔ l
dɛ $ si.
• Dho ɔmu ɛlɛsɛ nɛbh de kɛ in u e jɔ nɛ I$opi
esɔn , hinke pɔspɔsinɛɛ bhunde
ellɛɛ $eek.
<5b. Tud c zeri(dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! indi icɔcɔnd kezeri$ $ud c eju o kucukucu kɛn ijine $eek
$ʼiini.
• Dho ɔmu in u zeri ɛsɛ $ud c muuk wodi kɔnɔn $eek.
• Pɔskɔjɔmu ibh edɛ $eek kɔnɔn n , kɛ$ɛ $ kɔɔkn , kezeridu.Ge
k dh dh
du. Edɛ zeri ɔ in u dh dh
ɔmu indi
n , bhunde zeri ɛrɛɛ i e indi kɛɛmdɛsɛn ,
122
kishɔshɔʼi$n , kezeri$n , kicɔcɔnidu. Anemu dhidhin ɛsɛ . imɛsɛ kom cn , en e$en ɔ
ɛʼɛsɛ $eek.
Zer$ c ɛli-s bɔ: K
<5c. En ed n
n
cce i ke cʼil
cʼil d
oo Modorode Miniliki
e l zer$ jɔ
jɔ $olɔ
$olɔ(dedi <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! indì icɔcɔnd Iʼ jɔde jinɛ m sʼ pi eded ɛɛ $eekɔ kɛdɛshi$
sɛn$ʼɛrɛjin , kirɔr$ɛ k n
cce i ke cʼil d
oo modorode minilki ɔ ɛnɛn oo bhicbhic
i ɛnde ɛ sɛn$ʼɛrɛji e $eek.
•Tolɔ indì k li$ hubb
ne n , kɛlkɛlli ɛ en e$$e i 2. Edɛ ɛlɛllɛɛmu in u $o$o n ,
imɛsɛ kom c.
• Dho ɔmu ishɔshɔʼɛsɛ ɛʼɛsɛdɔdi
ko k r kɔ $eekn , cʼu
ì en e$ 3 ke dɛsh de
$uwoon.
K n
cce i ke cʼil d
Yɛnɛnde ɛ
oo modorode miniliki
Bhunde lɛ bhic bhicɔ
esɔ
-
K n ecce i ke cʼil d
uruk kɛdɔ
-
Edɛ r m$i
k jɔ nɛ I$opi
-
Edɛ r m$i
k jɔ nɛ p rki e.
Modorode mimniliki ɔ kɛdɔ
-
Edɛ r m$i
k jɔ nɛ sɛmeni e
urukon
-
Edɛ r m$i
k $uris$i o eln ,
-
mo dɔ
-
Edɛ r m$i
sh did
-
Edɛ r m$i
Modoro bu$ulo le k n ec ɔn
en ɛ un$ɔ
km n
isi jɔ ɛnɛ
-
e wɔdunɔ
Modoro cʼɔrɛ l is is kɔ e
zunkʼu ɔ k n
k m $obur
c ɔn
wɔshkɔrr kɔ h bh
Sh mb $ (3) –un oc:
Shɔ
Shɔʼɛn
<. Ɛli n ɔʼɛn
123
en ɛ b l
de rɔmɔsɔ
. $udc kɔnɛn
b. hi
i kɔnɛn
2. kɔnɛn
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd h
ɛɛ mo do
bhunde koonibo .
Yɛʼɛsɛn
. Lɛshid
e kʼikiki nɛ
b. Ke zɛk$ k lon
- Zoo
dɔ
<9 Ɛli n ɔʼɛn
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì en ed n
e l m sʼs pi ede de ɛɛ $eekɔ
ke dɛsh de kipli n , kɛdɛshidu. Edɛ dɛshi $eekɔ in u $o$o n ,
mo ɛsɛ. Pɔsk jɔmu
ìr
$i on , e l ɛrɛɛmu ishɔshɔʼɛsɛ $eek.
Yɛʼɛsɛn
<. Wɔshkɔrr
2. lɛshi
3. sucʼ
:. urɔ pɔsinɛdɔ, woc ɔ sɛ opi
5. rɛɛ
$ʼini
9. lɔlɔm
7. $ ck
124
<7. Kɔ
Kɔnɛn
<7 . Tud c kɔ
kɔnɛn
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indi icɔcɔnd k li$ hubb
sh mb $ kɔnɔn e ɔ kɛbɛr$
ne n , kɛ in e
e lo
ee dɛ elɔn , kɔ$ɔɔni$ $ud cce ilɔlɔln
ɛnɛn oo
i ɛn bhicbhici nkʼɛsʼi o r m n e bhon $un$okn , kirɔr$ɛ. Edɛ dɛshinɛɛ in u
$o$o n , mo ɛsɛ $ʼɔ
, Ɛli n
e lke j ruwɔ kɔnɛnn , kɔ$ɔɔni$k $ud cce
bhushi ɔmu ern es .
<7b.
<7b. Hi
i kɔ
kɔnɛn
Ɛr$ mɔ
mɔʼɔn jin oo r m $in
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Iʼ jɔdie jinɛɛ indì r m $in oo mɔʼɔn jinde ɛr$
k $ n i, b l ede ɛr$ r m $ud
oo mɔʼɔn j
n
ɔʼɛnde jinɛɛ i ni ɛ ɛlɛsɛ
udhullɛskɛ $eek shɛshshɛk.
•
Dho ɔ Ɛli n
e ɛr$ r m $ud
e
uwɔ oo $ud jɔ $eekmu e bhon
h cʼcʼ n n in , irɔr$ɛ.
Sh mb $ (3),
(3), Un oc, 9
Shɔ
Shɔʼɛn
<. Zeri uwɛn
2. Icɔcɔn $uʼɔ e
-
Ɛli
3. Hi
ide ɛliin
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoon i e mo do bhunde koonibo .
<8. Zeri uwɛ
uwɛn(dedi.<0)
<8 . Zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ Tud c $ si (dedi 2)
125
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $èn icɔcɔnd n , $ud cce s bɔdenɛ“K
“K n
Modorode Minilikiʼʼ
Minilikiʼʼ hɛn ɛɛ icɔcɔnd
bo .Nɛbh
edi
mu
cce i ke cʼil
cʼil d
oo
i sun ɛli k $ n i, $en
n , kɛʼidu
Yɛʼsɛn
-
Ɛli nɛbh de kɛ in u e jɔ nɛ I$obhi
e suwɔ $eek K n
cce i ke cʼil d
oo
Modorode Minililki ɔ ɛnɛn oo bhic i ɛnde ɛ ilɔlɔln ɔ.
<8b. Tud c zei(ded.8)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indi icɔcɔnd k li$ hub
sene“K n
cce i ke cʼil d
ne n , kɛɛmdɛsɛ $ud cce ɛli-s bɔdenɛ
oo Modorode Minilikiʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔnidu.
• Edɛ zeri ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛn , molɔde $ʼɔ
kede mo ok sho ɔ i
lɛɛ wɔn n , zeri $ɛpp zeri
muuk mo ɛsɛn , e uw n ɔ le imɛsɛ kom cn , kɛɛmdɛsɛn ,
kishɔshɔʼi$n , kezeridu.
<D Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e: Ɛli (dedi <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! indì icɔcɔnd kɛli$ hubb
bhcbhic i ɛn $uʼɔ e. Dho ɔmu kɛli$ k n
ne n , kilɔlɔln i$ kɛ in
cce i ke cʼil d
ɛnɛn oo
oo Modorode Miniliki ɔ
ɛnɛ oo bhic bhic i ɛnde ɛ
• Pɔsk jɔmu dh
20. Hi
lɛsɛ bhunde ellɛnɛɛ $eekn , cʼu pɔs .
ide Ɛliin(dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! rɔn ɔ ke
ɔmu
n
e zoo zeri ɛ
, zoo kɛn in
… oo e
ɛlɛsɛ icɔcɔnd $eek.
• Dho ɔ Iʼ jɔde jinɛɛ indì kɛ$ɛlɛji$ Ɛli n
e lke rɔn ɔɔ e bhon $ɔmmɔni
$ud jɔde$eek ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Ìʼ c: modoro, k n
c,
sh
126
Icɔ̀
Icɔ̀cɔ 8
Bul n
ed mbi ɔ
Kipili o 5 Icɔcɔn 8 sh mb $ < Icɔcɔndesh mb $
Ɛli- s bɔBul
n
ɔ
ed mbi ɔ
Bhonɛsɛnde$ɛbhinɛicɔcɔnɔɔ:
Icɔcɔnɔdi
$olɔicɔcɔnd :
- G
Ɛli nbhɛlbhɛl
- G
Ɛli n
e lkej ruwɔ
- Zeri$ud cn , ɛken ed n
en un zer$ jɔɔ
- G
bul n dedurunɔn , irɔrrɛkɔnɛsɛndenɛmuki dhodho ɔ
- G
ɛli
- G
zer$ mɔʼɔn jinoor m $in
ec ʼid
ɔʼɛnlɔʼe $eek.
- Ish ʼ r$ud cn , kɔn$ si ɔde ɛ.
- G
mi$ʼ
kɔmd
erɔn unɔ
nɛɛ,
ekɔmdho ookɔmd
ekɔm ɔn ɔ.
Sh mb $(<),
$(<), un oc <. Icɔ
Icɔcɔndesh mb$
Bul n
$
ed mbi ɔ: Durɛ
Durɛn
Shɔ
Shɔʼɛn
•Ɛli nbhɛlbhɛl
•Zeri
127
ɔ
Dɛsh de$uwoon(dedi 5)
dɛsh de$uwooni e eduooicɔcɔnd mo dobhundekoonibo .
<.
Ɛli nbh
nbhɛ
bhɛlbhɛ
lbhɛl(dedi <0)
Icɔcɔnɔdi
$olɔ :
- Uw ɛli n bhɛlbhɛl
•Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!
Ɛli nbhɛlbhɛl i k $ n ii ɛrecʼɔllɔicɔcɔnd
Nɛbh
Ìʼ c:
c bul n
edi
$
bo .
mu me$ Iʼ jɔde jinɛɛindì kɛdɛshi$ɛ;li
e
Bu-l -n
n
-$ - e
Yɛʼɛsɛn
<. Go-sh -n
2. D m-bi -de
3. Is-por-$iu- e
:. Kʼɛ-di-
- e-n ɛ
5. Gol-m -si-nɛ
9. Dur-rɛ-nu-nɔ
2. Zeri(dedi 30)
2 . En ed n
e l zer$ jɔ
jɔs bbɔ
bbɔ(dedi 5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! Tèn icɔcɔnd en e$$i
dh $ side ɛ. Tolɔ indì kezeri$ ɛli n
m sʼ pi edede ɛɛ $eekn ,
e lke j ruwɔn , dho ɔ dh
llɛsɛ bhunde
ellɛnɛɛ $eekn , cʼu òk icɔcɔnde un ojunɔ.
2b. Tud czeri(dedi <0)
zeri ɛsɛ$ud cbhundebhon n kʼɛsʼikɔnɔn oor m n iicɔcɔnd $eek.
128
•Tolɔindì k dh
den n , kezeridu.
•Dho ɔindì eju on , kicɔcɔnidu.Edɛzeri ɔin udh dh
2bh.
bh. En ed n
n ,ishɛshɔʼɛsɛ.
e l zer$ jɔ
jɔ$olɔ
$olɔ(dedi <5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! Indi ibh sɛn$ʼɛrɛji ɔn ɔsɛled
$èn icɔcɔnd
n
kɔ$ɔɔndɛsɛ
s bbɔ ellɛnɛ
ebo n ,
edurɛn ne zoo
•Indì kɔ$ɔɔnd dɛp$ɛri e
•Dho ɔindì k li$hubb
ɛnɔn ,$ɔɔnɛsɛsɛn$ʼɛrɛji n , dɛshi$bhundekonni.
e ɛ$eekbo .
ne n , kɛlkɛlli ɛen e$ 2.
•Edɛɛlɛllɛ$eekɔi nu$o$o n , imɛsɛkom cn , ern esse ellɛnɛɛmu
•Pɔsk jɔmu
ì en e$sizzikedɛsh de$uwpoonn , kɛdɛshidu.
Yɛʼɛsɛn
<.
Kɔmɛn
ori o e ellɛnɛ
ɛnɔ
<.
- bh
seccedurunɔbɛrɛn
2.
- bɛn ,com oobirindobhu ɛnoourkum
3.
- Gosh n
:.
- Ap l
edurrɛɛbɛrɛn
edhidhin ɔbhulɛnookɔnɛsɛn
2. . Sew kekuw non i, k sh li ɛɛbo .
b. Ɛ
dɔ, kʼenɛsɛdɔ.
3. Dh $ sideidɔdɔnɔn , dh
lɛsɛ$ side ellɛnɛɛn , cʼu pɔs .
Sh mb $ (<)(<)-ʼ un oc 2
Shɔ
Shɔʼɛn
•Ɛli nɔʼɛn
•Kɔnɛn
-
Tud ckɔnn
129
.
-
Hi
ikɔnɛn
•Dɛsh de$uwoon(dedi 5)
- Mɛndeicɔcɔnnɛ ee!
dɛsh de$uwoonɔicɔcɔnd h
3.Ɛli
3.Ɛli
ɛɛme$$ mo $bhundekooni.
ɔʼɛn(dedi <0)
ì en ed n
m sʼ pi edede ɛɛn ,k
deɛƐli n
e l
ebhuwɔde ɛiʼin nɛɛɔʼɛnde ellɛnɛɛn ,
kɛdsɛhi$kedɛsh dekipili .
Yɛʼɛsɛn
<. Ɔn ɔn ɔndɔ
2. Dɛsh un$ɔɔ, kusɔ.
3. H
kʼɛd
:. H k b
duru, koon b
h kon
um
5. Dɔɔn h kɛdɔɔn dɔɔn b
kehɛnɛ, durrɛkʼɛdi
.
:.Kɔ
:.Kɔnɛn
: . Tud ckɔnɛn(dedi 20)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! indì icɔɔcnd kishɔshɔʼi$sɛn$ʼɛrɛjidedhodho onɔn ,
Kɔ$ɔɔni$kɔnɛsɛndedurɛnunɔkɔmd
e lkekɔm ɔn ɔk li$dhodho ɔn , kirɔr$ɛ
•Tolɔmo ɛsɛdɛsh de ɛ$eek.
:b. Hi
ikɔnɛn(dedi <0)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! Iʼ jɔdie jinɛɛindì r m $inoomɔʼɔn jindezer$
b l edezer$ r m $ud
oomɔʼɔn j
n i k $ n i,
ɔʼɛnde jinɛɛi ni ɛ ɛlɛsɛicɔcɔnd kuudhullɛskɛ$ee
kshɛshshɛk.
130
•Dho ɔƐli n
ezer$ r m $ud
e
uwɔoo$ud jɔ$eekmu ebhoniss bɔn , kirɔr$ɛ.
Sh mb $ (<)(<)-, Un oc 3
Shɔ
Shɔʼɛn
•Zeriuwɛn
•Icɔcɔn$uʼɔ e
•Hi
ideɛliin
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! dɛsh de$uwooni e mo dobhundekoonibo .
5. Zeriuwɛ
Zeriuwɛn(dedi <0)
5 . zeri ɔs bbɔ
bbɔ(dedi ) Tud c$ si
$ud cceɛlibul n dedurɛnunɔsun keseni ɛ indiicɔcɔnd k $ si$n , kɛlidu.
Yɛʼɛsɛn
- Ɛlinɛbh dedurɛn
mɛʼɛne
bul n ded mbi de osh n
eli,kɔnɛs
ɛnoopɔsɛndenɛ.
5b. zeri(dedi 8)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! indiicɔcɔnd kɛɛmdɛsɛ$udcceɛlibul n ded mbi durɛnɔn ,
kezeri$n , kicɔcɔnidu
•Edɛzeri ɔin u$o$ò n , mo ɛsɛ$ɛpp zeride ɛ, $ʼɔ
ern esse ellɛnɛɛmu
wɔn ɛnn ,
T Bhundezeri ɔdhidhin ɛsɛi e indì ke$en den n ,
ɛʼɛsɛ$eek.
•Pɔsk jɔmu e nedhidhin ɛsɛ le imɛsɛkom cn , ɛlɛsɛn ,
$uwɔ ede ɛmukezeri$n , kicɔcɔnidu.
131
9.Ic
9.Icɔ
Icɔcɔn$uʼ
n$uʼɔ e
Ish ʼ rooƐli(dedi <5)
9 . Ish ʼ rɔ
rɔs bbɔ
bbɔ(dedi 5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! nezeri ɛsɛ
$ud cceish ʼ runɔɔkes bu$$ si ɛsɛ$ud cceɛlikɔnɛ
sɛndenɛk li$dhodho ɔ (durɛn)wodikɔnɔn $eek.
9b. Ish ʼ r(dedi 5)
•Tolɔzeri ɛsɛ$ud cceɛliboli
edurrɛɛ$ʼiinin , $ɛ hɛn n ɛn ,
$èn en e$$ei kebɛrɛnikoon$ud jɔmolɔdeshik$ bo ɔ needɛ l ish ʼ rɔɔn , kɛɛʼidu.
9bh.En
En ed n
e l ish ʼ rɔ
rɔ$olɔɔ
$olɔɔd
ɔɔdɛshi(5)
(Tud cɛ
cɛlili-s bɔ
bɔi ke: Durɛ
Durɛndeboli
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! $en en ed n
e lkewuucɔ
lkewuucɔ)
en un $ud jɔdein uzeri ɔ$eekɔ.
E ed n <.Edudurrɛnon , mɛɛh ki on u b
2. Gosh n
3. Boli
e olm sinɛɛ
cʼɔllɔ senoni ɛ?
e l ni ɛ ɔ?
durrɛɛ sɛʼɛnn , rɔn ɔ e ɛ nen
n ?
:. De dh kʼɛdɛkes bu$ɔ nen?
5. B l edeedudurrɛnwɔmɛndedurrɛnɔk r k
$e$eeki$ r
on kɔdhɛn , k r ki on b
ede u$ si ok $ n i, $ɔɔnini$$ side un , irɔrɛ$ɛ n kʼɛsʼi e.
Yɛʼsɛn
<-2 ddh $ sideicɔcɔnd
<. G wuuc,
2. G B
3. –
7.
Hi
B
nɔn , idibisbhunde ellɛnɛɛ.
li, K m n , Run$ʼiooBho bhɛli.
li
ì en e$$i
kedɛsh de$uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
ideɛ
ideɛliin(dedi <0)
132
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee!mi$ʼ
erɔn unɔ
kɔmd
ekɔmdho ookɔmd
ekɔm ɔn ɔi ɛreicɔcɔnd
Nɛbh
edi
kɔmd
ekɔmdho , ookɔm ɔn unsizzisizzi$ud jɔ$eekoowɔdɔmun ,kɔ$ɔɔni$n , kirɔr$ɛ.
nɛɛ,
mume$$ Iʼ jɔde jinɛɛindì kɛ$ɛlɛji$Ɛli n
bo .
e lkemi$ʼ
•Edɛdɛshi ɔ$o$o n , imɛsɛkom cn , ern esse ellɛnɛɛmu
kelbhonen on i
erɔn unɔ,
n , mo n ,
ì kedɛsh de$uwoonn ,kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Shɔʼɛn
8.zeri
8.zeri
8 . en ed n
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ
Tèn icɔcɔnd n
bul n de
n
ire
ni ɛi ,kɛll
en bhunde
ɔn ,pɔsk jɔ
ɛlɛsɛn , pɔs ǃ
•
G n
ire
nde bul n unde boli
p shɔde wo d
•
h
bi oku o ɔ bul n bh
sejɔ oo
nɔ
Indi icɔcɔnd kɛllɛ ɛli n i
Dheshɛn
l k r kɔn , k $ si$ zer$ cce ɛ
sire
Bul n
cipini
Gin cu
8b. $ud c zèri
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ c kucu kucu mo ok un$ nn , $èn n ,kɛll
bhunde dhulɛsɛ edɛɛǃ
Pɔsk jɔ ɔn indi kudhulɛsɛ $eekǃ
Bul n de
n
ire
133
en
8bh.
bh. en ed n
e wun zer$ jɔ
jɔ $eekɔ
$eekɔ
Indi icɔcɔnd komɔ $ sɛn$ʼɛrɛjin kidibisi$
Yɛʼɛsɛn
-
G sire e
-
Boli
-
Zoo e bul n ɔ
-
Kɔn
-
Kɔnɛsɛ r m n e
-
Bh
-
N , wɔcʼi wuuc
-
P shɔde
-
Wo d
n
ire
sejɔ oo
-
G
n
ire
-
De $ʼiinide
-
Zoo kɔn w l jɔ
nɔ
Yɛʼɛsɛn
<. Jɔkɔkɔ
n
irede boli
Al e bhɔn r um n oo sizzin , p shɔde wo d
.B l ede boli
h
2. Tèn icɔcɔnd n , k
nɔ mu bul n i.Bul n denɛ
bi ookɔ ɔn ɔn s bɔ s bɔn , edɛ h
dɛ $ side ɛde hinɔ en edɔdi
3. Indì icɔcɔnd kɔ$ɔni$ nɛbh de bul n ude i ke
mɔ
n
o.
:. Tèn icɔcɔnd n ,k n jo $ side dhulɛsɛ edɛɛ $eekǃ
Shɔ̀ɛn
D.
ɛli n ɔ̀ɛn
Indi icɔcɔnd k
dɛ ɔ̀ɛnde ɛli nu e k re iri
<. Kɔmɛnde kɔnɔ
134
$ɔlɔn , kɔndɔ
$eekǃ
iriɔ $ si ede ɛn , in u
2. Gojin
3. Kɔncʼu
:. Cip
5. Sudhinɛ
<0.
kɔnɛn
<0 . bul n de
n
ire kɔ
kɔnɛn
Indi icɔcɔnd kishɔshɔ̀i$ kɔnɛnde
n
ire kede dhodhe nɛɛǃ
Yɛ̀ɛsɛn
<. G n
ire oo posh ishɔshɔ̀inɛdɔ
2. Boli h
3. N
bh
se j k oo p sh kn ,kɔndɔ
rsinɛ hubb
:. Cipini
n
,r m n
iri oo w
ire
5. Gincu n bhon <2
9. N
rsinɛn , h
<0b.zer$ mɔ
mɔʼɔn
$ude ɛ
k oo r m $in
Indi icɔcɔnd kɔ$ɔni$ zer$
e l mɔʼɔn
kɔ k $ zer$
e r m $ud
ɔʼɛnde ɛǃ
M dhdh k= di
M dh k = di
Me$$ = di
Me$ = di
bhunde dɛshi
icɔ.
m dh kke ù$u $uʼɔ iɔ
kelle n koon bhon me$$ n dɛshinɛnɛɛ
irɔrrɛ un occe me$ nunɔ.
135
n
ne k
dɛ
Su$ = ɛli bhunde dɛsh sudhinɛ nɛɛ
Suu = ɛli bhunde ɔn
m
Ip
e = ɛli un occe kʼenu
Ipp
e = ɛli bhunde kel b
<<.
zèri uwɛ
uwɛn
n$iɔ
b rs n ke kɔrɔ ɔ
<< .
Indi icɔcɔnd kezeri$ zer$ c ki suu$n bhunde edɛ uw
n ɔ ern es ǃ
<<b. Indi icɔ
icɔcɔnd kezeri$ $ud cce sire ɔ kede $ mbi un$ɔɔ
un$ɔɔ ki suu$ǃ
suu$ǃ
<2. Icɔcɔn $uʼ
li
$uʼɔ e ɛ̀li
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃ indiicɔcɔnd k l hubb hubb n ,kuski$ cʼililin , ki ɔr$
Amsɛ$$e cʼilili ko
Wo
k r k
hinke bul n cʼililiɔ
Bul n p
c.Edɛ mu liic wo d c k berecn ,jɔ d bo ɔ, bul n dɔ.
Bul n denɛ mu wo
hinɔ l r m n r m
,bul n n ,su$k bo ɔ cʼu
e e ɛ kʼenɔ jin
136
un$ɔ
e
l sizzi sizzin
ɛ ɔn , pɔsinɛdɔ.
en ǃ
<3.
Hi
ide ɛliin
Yɛʼɛsɛn
Ɛli n
e
lke mi$ʼ
-
R m $ud
-
Mɔʼɔn j
-
Gɔlɔn j
-
Kɔr d
-
K rm
-
W
Kɔmdho
Kɔm ɔn
-
Wuuc
-
Kɔn n e
-
R m n
-
R m n e
-
Sizzi e
-
wuuje
di
ll
Kipili o 5 Icɔ
Icɔcɔn 8 sh mb $ 3 un oc <Icɔ
<Icɔcɔn s bɔ
bɔ Bul n
ciriri
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔdi
•
:
bo ɔ $olɔ:
Ɛli n bhɛlbhɛl
• zeri Ɛli n
e n un zer$ jɔ lke j ruwɔɔ
• zeri $ud cn , ɛk en ed n
• jɔ
$
e n un zer$ jɔɔ
enɛde $ud jun $ud jɔn , $eekn , uw dɔ
• Irɔrrɛ $ side i $ud jɔɔ lele, keen oo pɔsk c sɛn$ʼɛrɛji e
• uw Ɛli n
• dɛshi dɛsh
e c ʼid
• kɔn $ud cn , zerin , ne ɛli s bɔ e w r $i duru
137
e d mbi ɔ
• hi
<:.
i o
e ɛliinɔ $eek
rɔn i
Ɛli n dɛsi (dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Dho ɔ iʼ jɔde jinɛɛ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$
Ɛli n n , dɛshi ɔ mu in u $o$ò n ,
ilop$ ubo ɔ irɔrɛsɛ ɛʼɛsɛndi
ì ern es. Pɔsk jɔ mu edɛ
i k ri ɔ $eekn , cʼu òk icɔcɔnde
un ojunɔ.
Ìʼ c: shibiri ɛ
me$irio
e
me-$i-ri-o - e
Yɛʼɛsɛn
<. Bu-l -n
-$ - e- ɛ- e
2. kɔ-$ɔɔn-dɛ-sɛ3. sɛm-mɛ- u-d - e
:. dur- ir-di- ɔ
5. r -m -$u-wɔ-n
<5. Zèri(dei 30)
<5 . En ed n
e l zer$ jɔ
jɔ s bɔɔ
bɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛɛ! Tèn icɔcɔnd en ed n
i
l k r i ɔn ,
kɛʼidu
3. Mo o $ ren
i
l k ri ɔɔ,
ɔɔ, i $ si o k $ n i, ɛllɛ
llɛskɛ
skɛ mɛnde icɔ
icɔcɔnon ɔ.
:. Nɛbh ede bul n $u e mɛ
mɛʼɛnun ɔ
138
ó k $ n i ɛ̀lidu
lidu Biri o k $ n ?
<5b.
<5b. Tud c zèri(dedi <0
•Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb ne n , kezeri$ $ud c kɛn ijine $eek
kucukucu. Dho ɔ mu ìbh hub
Ane mu dh
ne $eek kɔn n kɔn
n , $ud c ɛli k$ n i kɛlidu.
lɛsɛ̀n , $ud jɔ $eek bhunde dhulɛsɛɛn i i e
ì hum n , en e$en ɔ in u
mu ɛlɛsɛ̀ kudhullɛskɛ $eek.
Zer$ c ɛli-s bɔ- ciriri
<5bh.
5bh. En ed n
e l zer$ jɔ
jɔ $olɔɔ
$olɔɔ (dedi <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Tèn icɔcɔnd en ed n
edɛ zeri ɔ $eekɔɔn , en ed n
indì k llo hubb
Pɔsk jɔ mu
e kɔnɛ <-: kɛɛʼi$ s bɔ e. Dho ɔ mu
ne bo n ,
ì ɛʼɛsɛnd
i
e n un zer$ jɔde
ì en e$$e i ke 5n , kɛlɛkɛlli ɛ.
h
k r kɔ oo e$$e ellɛnɛ dh Tlɛ
mun , cʼu pɔ̀s .
Yɛʼɛsɛn
<.
B lle dheshɛ ciriri ɔ bɛrɛn oo kɛn
-
e lke b ll
r m n
oode i ke dur irdi ɔ
-
Ɔɔri
oo boli
-
Ɔɔri e lke d
-
Kɛn r m n
e u o bi ɔɔ kɔnɛsɛ ishɔshɔk
n
n , mo i ciriride edɛ dheshɔɔ mu le
e sɛmmɛ ud
e kʼen me$irio sizzi $un$oki e
c c k $ $unok $unokn , wɔcʼi s bijine oode i ke
shɔn kʼɔl
Ishɔshɔk ciririn , kɔnɛsɛ dheshɛn
-
2. ɔɔri
oo boli
3. Shɔn kʼɔl
e u o nɛɛ
e
:. Dhodh nɛ k l d m nejɔn , dheshshɔ
139
5. Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!icɔcɔnd edɛ ɛli ɔ dhT $ side ɛbo n , Dho ɔ
idibisɛsɛ̀ $ side ellɛnɛɛ ɛnɛke ciriri indì rɛɛ k dh dh li$n , k
il ʼej n
e ne k $
rɛɛde i ɔ oode
nɛ
mu indì kɛlidu.
Sh mb $ 3, Un oc 2
<9.
<9.
Ɛli n ɔʼɛn (dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! A ì en ed n
e l mɛsʼ pi edede ɛɛ $eekɔ ke
dɛsh de kipili n , kɛdɛshidu. Edɛ dɛshi ɔ mu in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀
$eek. Pɔsk jɔ
ìr
Yɛʼɛsɛnd
<. isok
2. Shɔn kʼɔl
3. r m $u.
:. K rc c n i
Dho ɔ indì icɔcɔnd kezeri$ Ɛli n i
h
k r kɔ m sʼ pi ede de ɛɛ $eek.
<. dur irdi ɔ
2. $or
3. bh
su
e
:. k rc c n i
140
<7.
<7.
Kɔnɛn(dedi 30)
<7
Tud c kɔnɛn(dedi 20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔnd kom cn , bul n ɔde ciriri ɔ
$eek indì kishɔshɔʼi$ dhodho de edɛ ibh n o sɛn$ʼɛrɛjide
i ɛrunɔɔn ,kɔ$ɔɔni$ bhunde kooni kokke lɔʼecce i ke n kʼɛsiide
kɔnɛsɛndenɛ l dhodho ɔ n , kirɔrr$ɛ. Dho ɔ edɛ dɛshinɛɛ in u
$o$ò n , mo ɛsɛ̀ kɔnɛnde ɛ, $ʼɔ
bh n ɛnde ɛn , cʼu
T
oo pidɛli o e bibid
<7b
<7b Hi i o kɔ
kɔnɛn(dedi.<0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn Ɛli n
kɔ$ɔni$n , bhunde
e zer$
e ɛ r m $ud icɔcɔnd n , e edɛ
ɔ
kɛ$ɛlɛji$ $ud jɔde bhul n unɔ edɛ icɔcɔnuɔ $eekn , iʼ jɔde
jinɛ m sʼ pi ede ɛ $eekɔ indì kɔ$ɔɔni$. Dho ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀n , ern esse
ellɛnɛɛ oo rɔ $io mu
TTk
Tbo .
: Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! mo n , kel bhonen on i,
Sh mb $ 3, Un oc 3
• Zèri uwɛn
• Ɛli $ʼɔ e
• Hi
ide ɛliin
Dɛsh de $uwoonɔ
$uwoonɔ(dedi 5)
dɛshi bhunde kooni
141
<8.
<8.
Zèri uw ɛn (dedi.<0)
<8 .zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi.2)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zer$ cce s bɔdenɛ seneʻʻ Ciririʼʼ hɛn ɛɛ un ojɔde kʼenuwɔ
icɔcɔnd
bo . Nɛbh
edi
i su seni ɛ $èn icɔcɔnd n , kɛlidu.
<8b.
<8b. zèr
zèri(dedi 8)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kɛɛmd ɛsɛ $ud cce ɛli-s bɔdenɛ
sener ʻʻ Ciririʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zerin , edɛ zeri ɔ in u
mo ì woshi, $ɛpp zèri, wɔn ɛn bhunde kʼumec i ɛɛ, n
$ʼɔ
e
rec, oo
ɔ lɛɛ i dhulɛsɛn , wɔn ni ɛ mo ɛsɛ̀n , bhunde i
ɛrɛɛ mu ishɔshɔʼɛsɛ̀ $eek.
<D.
Icɔ̀
li
Icɔ̀cɔn $uʼ
$uʼɔ e ɛ̀li
<D ɛli e (dedi.<5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb
ne n , $ud jɔde
s bɔdenɛ seneʻʻCiririʼʼ hɛn ɛɛ $eek $ side bul n unɔ dhodho nɛɛ
i ɛre dh nón , kɔnoke n kʼɛsʼi ɔ k $ sidó hubb
s bɔ e w r $i duru $ʼiinin , dho ɔ ìbh hubb
ne $eek icɔcɔnd
kɔnɔn kɔnɔn n , kɛ$ɛ $ kɔɔkn , kɛli$ w r$i duru
mo
ɛsɛ̀ Ɛli n
e c ʼid
. Pɔsk jɔ
pɔ̀s .
142
ne eju o
ɛli ɔ mu in u
ì b dɛnde ellɛnɛɛn , cʼu
20.
Hi
ide ɛliin( dɛ
dɛsh de $uwoon) (dedi.<0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnɔde un ojɔde i ɛre kʼenuwɔ mi$ʼ
nɛɛ, kɔmd
e kɔm dho oo ɔn ɔ i son
e rɔn unɔ
k $ n i ke edɛ icɔcɔnd
sh mb $ kɔn n oo r m n $ si ɛsɛ̀ $eekn , $èn n , kɛlidu. Dho ɔ
Ìʼ cci
ì
ko k r kɔn , ɛlɛsɛ̀ kudhuliɛsɛkɛ $eek.
Ìʼ c:
c
wɔli, bore, $ʼiini, ɔlɔn i, r m $u ……
mi$ʼ
e rɔn un.
<, 2, 3, :, 5, 9, 7, 8, D, <0, 20, 30,:0, 50, 90, 70, 80, D0, <00, 200,
300, :00, 500, 900, <000, 2000……
kɔmd
e kɔmdho
< , 2 , 3 ,: , 5 , <0 , 20 , 30 ,:0 , 50 , <00 , 200 , 300 , ……
kɔmd
Iʼ jɔdi
e kɔm ɔn i
jinɛ $unɔɔ edu mu $ɛlɛji$ Ɛli n
e lke mi$ʼ
e rɔn unɔ, kɔmd
e
kɔmdho , oo kɔm ɔn un sizzi sizzi $ud jɔ $eek oo wɔdɔmun , $ɔɔni$n , irɔr$ɛ.
143
Icɔ
Icɔcɔn D
Shɔ
Shɔbhok
Kipili o 5 Icɔ
li
Icɔcɔn D sh mb $ < un oc <Icɔ
<Icɔcɔn s bɔ
bɔ Shɔ
Shɔbhok ɛ̀li
Icɔ
ojunɔ
kɛ
kɛm$isi
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔdi
•
:
bo ɔ $olɔ:
Ɛli n bhɛlbhɛl
• zeri Ɛli n
e n un zer$ jɔ lke j ruwɔɔ
• zeri $ud cn , ɛk en ed n
• uw Ɛli n
• dɛshi dɛsh
e c ʼid
e n un zer$ jɔɔ
• kɔn $ud cn , zerin , ne ɛli s bɔ e w r $i duru
• hi
<.
i o
e ɛliinɔ $eek
rɔn i
Ɛli n dɛsi (dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Dho ɔ iʼ jɔde jinɛɛ indì icɔcɔnd kɛdɛshi$
Ɛli n n , dɛshi ɔ mu in u $o$ò n ,
ilop$ ubo ɔ irɔrɛsɛ ɛʼɛsɛndi
i k ri ɔ $eekn , cʼu òk icɔcɔnde
un ojunɔ.
Ìʼ c: dhulo de
ì ern es. Pɔsk jɔ mu edɛ
dhu-lo -de
144
Yɛʼɛsɛn
-n
n
ko-ko-de-nu
on - ul
n - u- e
ɔ-n ɔ-ni-de
Wun -ji-
2.
Zèri(dei 30)
2 . En ed n
e l ùdhulɛ
ùdhulɛ zer$ j kɔ
kɔ (dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ɛɛ! Indì icɔcɔnd kezeri$ Ɛli n
i
h
k r kɔ
m sʼ pi ede de ɛɛ $eek.! Dho ɔ $èn icɔcɔnd en ed n
zer$ jɔ s b
p
n , kɛʼidu.
$ʼ
G n
e l
kɔn kɔn
u e
Yel
M ni$
Buk$u
<. Ane h $k kɛm$isiokɔ
m$isiokɔ ke s bu$ Tli$ hubb hubb n , ɛ̀lɛllɛ
llɛ nɛbh
ɔ̀ɔnɛ b
2. Nɛbh
ede $ud jude
bhunde kooni
ede kɛm$isiude mɛʼɛnunɔ
nunɔ
ó k $ n i ɛ̀lidu
lidu
2b. Tud c zèri(dedi
zèri(dedi <0
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb ne n , kezeri$ zer$ c kɛn ijine $eek
kucukucu. Dho ɔ mu ìbh hub
kɛlidu. Ane mu dh
ne $eek icɔcɔnd kɔn n kɔn
lɛsɛ̀n , zer$ jɔ $eek bhunde dhulɛsɛɛn i i e
en e$en on , in u mu ɛlɛsɛ̀ kudhullɛskɛ $eek.
145
n , zer$ c ɛli k$ n i
ì hum n ,
Zer$ c ɛlili-s bɔ
bɔ- kɛm$isi
2bh.
bh. En ed n
•
e n un
zer$ jɔ
jɔ $eek (dedi <5)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Tèn icɔcɔnd en ed n
$eekɔɔn , en ed n
kɛdɛshi$ $ud
ɛʼɛsɛnd
e kɔnɛ <-3 kɛɛʼi$ s bɔ e. Dho ɔ mu
e ɔ̀ɔnɛ b
i
h
e n un zer$ jɔde edɛ zeri ɔ
ì en e$$e i : ɔn ,
ke dɛsh de $uoonn , ku$idiɛɛ. Pɔsk jɔ mu
ì
k r kɔ oo ee$$e ellɛnɛn , cʼu pɔ̀s .
Yɛʼɛsɛn
<. Kɛm$isi
zer$ cce lɔʼe een ɔ $eek pidɛlide kɔnnɛ pɔsk jɔɔ edɛ oo lɔʼecce
dho ɔ pidɛli o wun ke ɛnɛɛ.
2. G $ cʼɛnɛ
3. I
ci$
orio s le
:. Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnd en e$$e i wuuje ɔ dɛshike dɛsh de $uoonɔ oo
dɛshi$ $ud
e ɔ̀ɔnɛ b
n , wu$idiɛwi, dh lɛsɛ̀ $ sidi
$ side ellɛnɛɛ hɛnɛke $ud
•
Kɔn $ɛdhi
•
Sh mb $ kuss : cokor$io
•
Hidho pidh
e ɔ̀ɔnɛ b
n on$e ɛn j : p $
k: zɛn$ʼ
Sh mb $ 3, Un oc 2
G
ɔʼɛnde $ud jude ɔ̀ɔnɛ b
G
zeride ɔʼɛnde $ud jude ɔ̀ɔnɛ b
G
$ud
G
hi
e $ud jude ɔ̀ɔnɛ b
kɔnɛn
ide kɔnun
146
n , dho ɔ idibisɛsɛ̀
Ɛli n ɔʼɛn (dedi <0)
3.
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! A ì en ed n
e ɔ̀ɔnɛ b
l mɛsʼ pi edede ɛɛ $eekɔ ke
dɛsh de kipili n , kɛdɛshidu. Edɛ dɛshi ɔ mu in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀ $eek.
Pɔsk jɔ
ìr
Yɛʼɛsɛnd
<. Push
n
ire leckɛn
2. Bhon
de di
3. Gɛ ɛ de h bh
e: $ulush
n ɔ kɔrɔɔ cem dusɔɔ: hucʼcʼoc
hucʼcʼoc
n: bhodi$
:. Melʼi$$e $umon: ɔlɔmɛ
5. Muli$o e shɔrumibo :bo$
bo$ k
Dho ɔ indì icɔcɔnd kezeri$ kɛm$isidi
Wun ji
O uw
h
o
ko k r kɔ m sʼ pi ede de ɛɛ $eek.
denu o ide?
el .
Yel ko ɛ n ?
Ko ɛ m ni$
M ni$ $ lɛ n ?
T lɛ
:.
ci$
Kɔnɛn(dedi 30)
30)
:
Tud c kɔ
kɔnɛn(dedi 20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔnd kom cn , k l hubb hubb n , indì
kɔ$ɔɔni$ $ud
•
Dho ɔ
e ɔ̀ɔnɛ b
bhunde kooni ke dɛsh de kipilin , kirɔrr$ɛ.
ì en e$ r m n ke dɛsh de $uwoonn , edɛ kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ. A
wuuh ɛɛ in u mò in , T
b dɛnde ellɛnɛɛ oo rɔ $io.
147
:b Hi i o kɔ
kɔnɛn(dedi.<0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tèn Ɛli n
e lke $ p$
icɔcɔnd n , e edɛ
ɔ kɛli$n ,
iʼ jɔde jinɛ m sʼ pi ede ɛ $eekɔ indì kɔ$ɔɔni$. Dho ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛ̀n ,
ern esse ellɛnɛɛ oo rɔ $io mu
Tbo .
Ìʼ c:
c:
Dori-$ik
kɛdɔ-bhonon
Shoc-k m
Iʼ jɔdi
wɔc-kori
jinɛɛ $ɔ̀ɔni$ rɔn
e lke $ p$
B r-keen
sɔlɔk-sem
Cirim-dusɔ
lec- kɛn ɔ
TTk
dɛp$ɛri en , ìrɔr$ɛ!
e
: Mɛ
Mɛnde icɔ
icɔcɔnnɛ
nnɛ ee! mo n , kel bhonen on i,
ɛɛ.
Sh mb $ <, Un oc 3
Icɔ
ojunɔ
•
Zèri uwɛn
•
Ɛli $ʼɔ e
•
Hi
•
Ɛlide dsɛh
ide ɛliin
Dɛsh de $uwoonɔ
$uwoonɔ(dedi 5)
dɛ̀shi$ bhunde kooni
148
5.
Zèri uw ɛn (dedi.<0)
5 .zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ(dedi.2)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zer$ cce s bɔdenɛ seneʻʻ Kɛm$isi ʼʼ hɛn ɛɛ un ojɔde
kʼenuwɔ icɔcɔnd
bo . Nɛbh
edi
i su seni ɛ $èn icɔcɔnd n , kɛlidu.
5b. zèri(dedi 8)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kɛɛmd ɛsɛ zer$ cce ɛli-s bɔdenɛ sene ʻʻ
Kɛm$isiʼʼ hɛn ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$ zerin , edɛ zeri ɔ in u mo ì woshi,
$ɛpp zèri, wɔn ɛn bhunde kʼumec i ɛɛ, n
dhulɛsɛn , wɔn ni ɛ mo ɛsɛ̀n , bhunde i
rec, oo $ʼɔ
e
ɔ lɛɛ i
ɛrɛɛ mu ishɔshɔʼɛsɛ̀ $eek.
9. Icɔ̀
Icɔ̀cɔn $uʼ
$uʼɔ e
9 ɛli e (dedi.<5)
(dedi.<5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ke r m n r m n n , $ud e edu
kɔnuwɔ me$$ kezer$ɛsɛ ell
e ɛn , k $ $ cʼi$ cʼ r shɛ$.
9b $ud c zèri
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd
ɔ̀ɔnɛ b
e
ɛ ɔɔ indi e
e hinɛde ɛ liɔ kɛ$ɛ $ kɔɔkn , kɔnɛsɛ $ud
ɛ ɔk $
iduǃ Dho ɔ mu indì kɛllɛ ɔʼɛnde
$ud judɔn ɔ. pɔsk jɔ zeriɛsɛ̀ $ud ci i k r kɔ $eek.
149
e
Il n
icɔcɔnd r m n
Ip
ie. Edɛ mu dei ke kɔn n ɔ rɔn
. Edɛ r m$en ke
$ud cn , se ne“Ip
l bhuɔn , kɔn $ud
$ k
ɛ ɛ de h bh
d p$i$ʼʼ hɛn ɛɛ, Ip
se “Ane $ kon n ,
shɛɛʼi oo losh mu
ɔn ɔʼʼ hɛn ɛɛ, Ip
“ $ɔ̀ɔn b
s l$ ʼʼ hɛn ɛɛ, Ip
e kɔɔnɛ b
ɛʼɛsɛn , se “G
n n odhiʼʼ hɛn ɛɛ, Luwo se “n odhi e
se “
n b
de kɔniɔ dhɔʼʼ hɛn ɛɛ Luwo se
se “ wun jic ko bonɔ $unookɔ shɔʼ
bhoodi$iʼʼ hɛn ɛn , ɛʼɛsiɛ $ud c $eek. Gɔrɔ edi
,m
n wun jɔn ɔ
di
ndɔn ɔ
edɛ r m$en k shishik$iɛbo .
ide ɛliin ( dɛ
dɛsh de $uwoon) (dedi.<0)
Enɛde dɛsh
, ɛlide dɛsh
oo nde dɛsh dɛshinɛnɛ lɔʼe ɔ $eekɔ.
Ìʼ c: Ɔlɔmɛ kʼuc $
s. Lɔʼejɔdi
Enɛde dɛsh
Ɔlɔmɛ
Dɛsh
$eek:
kʼuc
Ande dɛsh dɛshinɛnɛɛ
Lɔʼe
. Luwo en e$ Ip
nbo ʼʼ hɛn ɛɛ, Luwo
jor bhuwɔ $unokɔ shin c i kɔ k $$e kon ɔn , k r kɛ dh rdi
7. Hi
Luwo. De dho ɔ rɔn
i
h
$
s
k r kɔ $eek irɔr$ɛ enɛde dɛsh
, ɛlide dɛsh
oo nde dɛsh dɛshinɛɛ
ki suu$.
<. Bi jɔ
m
2. T
nɛ m
sk
.
3. Zoo h k un
.
ul n .
:. Zoo koc m
.
5. Zoo jɔ d
rshi.
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb
ne n , $ud jɔde s bɔdenɛ
seneʻʻCiririʼʼ hɛn ɛɛ $eek $ side bul n unɔ dhodho nɛɛ i ɛre dh nón , kɔnoke
n kʼɛsʼi ɔ k $ sidó hubb
hubb
ne eju o s bɔ e w r $i duru $ʼiinin , dho ɔ ìbh
ne $eek icɔcɔnd kɔnɔn kɔnɔn n , kɛ$ɛ $ kɔɔkn , kɛli$ w r$i duru
150
ɛli ɔ mu in u mo
ɛsɛ̀ Ɛli n
e c ʼid
. Pɔsk jɔ
ì b dɛnde ellɛnɛɛn , cʼu
pɔ̀s .
M sʼ
sʼ pideMɛ
pideMɛndeicɔ
deicɔcɔnnɛɛ
nnɛɛ
Kipili 5 Icɔcɔn D sh mb $ 2 Ɛli-s bɔdeicɔcɔnunɔ: Shobhokɛ
Shobhokɛli
Sh mb $ (2)__, un oc : Icɔ
Icɔcɔndesh mb $
ɔ: Tud
e kin unɔ
unɔ zoo kɔ
kɔn$uʼ
n$uʼɔ i ɔ
Shɔʼɛn
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde$ɛ
nde$ɛbhinɛ
bhinɛicɔ
icɔcɔnɔɔ:
ɔɔ:
Icɔcɔnɔdi
$olɔicɔcɔnd :
•ZeriƐli n
e lkej ruwɔɔn ,
•Yɛken ed n
dɔ.
en un zer$ jɔɔ
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! dɛsh de$uwoonde b re icɔcɔnd h
ɛn ,
i e mo dobhundekoonibo .
8.
Zeri(dedi 30)
8 . En ed n
e l zer$ jɔ
jɔs bbɔɔ
bbɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi 5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛɛ ee! $èn icɔcɔnd n , $ud
le
ì hum n nkɛlidu.
•Tolɔɛlɛlli ɛƐli n
e lkej ruwɔmɔʼɔn
•Indi k $ sido$ud ccem
•Dho ɔmu$ud
lni ɛ
ekin un ɔ zoo kɔnɔ eor$e ɛ$eek e
k.
jɔ nɛnɛo$ʼ jɔɔn , kɛli$mɔʼ n
ekin un ɔr m $ud
zoo kɔn$uʼɔ i ɔ
di ɛ$ sidedhulɛsɛɛbo ɔ$olɔin udh
kɛshɛshshɛk$eek.
151
k.
e
lɛsɛee$bhundedhulɛsɛɛn ii e kudhullɛs
8b Tud czeri(dedi <0)
•Mɛnndeicɔcɔnnɛ ee! indiicɔcɔnd kezeri$$ud ckɛn ijine kucukucu$ʼiini.
•Tolɔzeri ɛsɛ$ud cwodikɔnɔn $eek.
•Dho ɔinh icɔɔcnd kɔnɔn kɔnɔn kɛ$ɛ $kɔɔkn , kezeridu.Edɛzeri ɔin udh dh
$ mbi ɔmuishɔshɔʼɛsɛn , nekɛɛmdɛsɛn , kishɔshɔʼi$n , kezeridu.
8bh.
bh. En ed n
en un zer$ jɔɔ
jɔɔ
•Mɛndeicɔcɔnnɛɛ ee! $en icɔcɔnd en ed n
•Dho ɔindik li$hubb
ne n ,
ì en ed n
ekɔnɛ <- :cɔ n , kɛɛʼi$$uʼɔ e.
ekɔnɛ 5-9 kedɛsh dehubb
n ,
kɛlkɛlli ɛ.
•Pɔsk jɔmu
ì en e$ 7 kedɛsh de$uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Yɛʼɛsɛn
<. G ɔlɔmɛdekʼuc$
sɔ
2. G bi ooboledeo o nɛɛ
3. T
s
:. G nɛbh dehinkebi ko ɔlupu$w l
5. – DhT $ sideicɔcɔnd
nɔ
9.
n ,b
. Hidhosɔn , shɔkb
b. Kɔnɛdɔn ɔɔcʼu kicidei kedi
ɔrɔrɔn , dho n , jɔ
dhibo i uru sɔ.
ɔlɔmɛkʼujɛ$ sɔkɔcʼi ɛsɛɛn
Sh mb $ (2)__, Un oc 5
Shɔ
Shɔʼɛn
•Ɛli nɔʼɛn
•Kɔnɛn
. Tud ckɔnɛn
b. Hi
m
ikɔnɛn
152
ebi m $ɔɔ.
n ,
Dɛsh deTuwoon(dedi. 5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! en e$ 7 de
h
ɛkedɛsh de$uwoonɔme$$ mo ɛsɛdɛs hde ɛ$eekn ,
bhunde ellɛɛmuishɔshɔʼɛsɛ$eek.
Uɛnde$ɛ
nde$ɛbhinɛɛ
bhinɛɛ
Icɔcɔnd pɔsicɔcɔndi
:
•uw Ɛli nɔʼɛn
•Kɔn$udcoohi
D.
i
Ɛli n ɔʼɛn(dedi. <0)
•
Mɛndeicɔcɔnnɛɛ ee!indì icɔcɔnd kɛdɛshi$en ed n
e l
m sʼ pi edede ɛɛkedɛsh dekipili .Pɔsk jɔishɔshɔʼɛsɛ ɛʼɛsɛd ne
k r kɔ$eekn , mo n , kelbhonen on i
<. rɔmɔɔsi
2. moʼu
3. kussebu $ɔ
:. Toburdebi o mɔ
5. Hidhoshɔk b
9. il n uun
7. Teri$
8. $obur
D. cʼɔllɔ
<0.r ko
<0.
Kɔnɛn(dedi 30)
<0 . Tud ckɔ
ckɔnɛn
153
i
h
ìn , kɛdɛshi$kedɛsh de$uwoon.
•Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$r m n ,
kɔ$ɔni$$ud
e ɔɔnɛb
eedɛ
ɔr m n n , kirɔr$ɛ.
•Edɛdɛshi$eekɔmuin u$o$o n , mo sɛdɛsh de ɛn , imɛsɛkom cn ,
ern esse ellɛnɛɛmu
<0b. Hi
T.
ikɔ
ikɔnɛn(dedi <0)
Kelin
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! kelin
Dho ɔmukeKelin
eicɔcɔnunɔ i
eicɔcɔnunɔ
kelleme$$ nunɔookellei s bɔkɔ
e ɛlɛsɛicɔcɔnd kudhullɛsɛ$eekshɛshshk.
sizzin ,edɛmu
Kellekʼenɔ,
ɛlɛsɛ$eek.
•TolɔɛlɛsɛÌʼ ckudhulɛsɛ$eekshɛshshɛk.
Dho ɔindì kɛdɛshi$en ed n
e l m sʼ pi edede ɛɛ$eekɔkedɛsh dekipili n ,
mo ín , kelbhonen on iindì kɔbɔsi$$uwɔ ekedɛsh de$uwoonn , ku$idi ɛ.
Ìʼ c:
Ɔlɔmɛkʼuc
Ɔlɔmɛkʼuc$
$
sbo .
s.
Ɔlɔmɛhinkekʼuc$
Kellekʼenuwɔ
Kelleme$$ nunɔ
si.
Kellei s b kɔ
Yɛʼɛsɛn
<. Kellekʼenuwɔ.
2. Kelleme$$ nunɔ.
3. Kellekʼenuwɔ.
:. Kellei s b kɔ
5. Kellekʼenuwɔ
9. Kellei s b kɔ.
7. Kellekʼenuwɔ
154
Sh mb $ (2),
(2), Un oc 9
Shɔ
Shɔʼɛn
•Zeriuwɛn
•Icɔcɔn$uʼɔ e :Ɛ
Ɛli
•Hi
ideɛliin
Dɛsh de$uwoon(dedi.5)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoon i e in u oo icɔcɔnd mo do bhunde koonibo .
<<.
Zeriuwɛ
Zeriuwɛn(Dedi<0)
<< . zeri ɔs bbɔ
bbɔ( dedi.2)
Tud c$ si:
si $ud cces bɔdenɛsene“Tud
Tud
ekin unɔ
unɔ zoo kɔ
kɔn$uʼ
n$uʼɔ i ɔ)
hɛn ɛɛ isun keseni ɛ $ si$n , ɛlidu.
Yɛʼɛsɛn;Ɛlinɛbh deɔlɔmɛkʼujɛ$
ko kebɛrk
sn , b
ɔoobhundebi jɔ nɛnɛm
un obhonsizzi ɔ$um h koome$$
o$ʼ jɔɔbhuwɔɔbhundepɔsk jɔ$
sko $un$okn ,
.
<<b. Tud czeri(dedi 8)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! indì icɔɔcnd kɛɛmdɛsɛ$ud cces bɔdenɛsene“Tud
Tud
ekin unɔ
unɔ
zoo kɔ
ɛɛn , kezeri$n , kicɔcɔni$zeri.
kɔn$uʼ
n$uʼɔ i ɔʼʼhɛn
ʼʼ
•Edɛzeri ɔin umo ì woshi, $ɛpp zeri, uwɛnbhundekʼumec, n
oo$ʼɔ
e
bhundei
<2.
rec,
ɔ lɛɛ idhulɛsɛn , wɔn ni ɛ mo ɛsɛn ,
ɛrɛɛmuishɔshɔʼɛsɛ$eek.
Icɔ
li (dedi <5)
Icɔcɔn$uʼ
n$uʼ e ɛ̀li
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! indiicɔcɔnd k li$hubb
ne n , kɔ$ɔɔni$$ud
i ɛrekɔnɔw r $i e n , irɔrrɛnuwɔn , k $ $cʼi$cʼ r shɛ$.
155
e ɔɔnɛ b
•Edɛbul n ɔin umo ɛsɛ$o$ò n , mo ɛsɛbul n de ɛn ,
ori o e ellɛnɛdho ɛn$ud kɔnɛdɔɔmu$ mbi ishɔshɔʼɛsɛ$eek.
<3.
Hi
ideɛ
ideɛliin( dɛ
dɛsh de$uwoon ) (dedi.<0)
•Mɛndeicɔcɔnnɛ ee! Enɛdedɛsh
ni ɛ ɛlɛsɛicɔcɔnd i ʼ j ne
,ɛlidedɛsh
i
•Dho ɔindì kɛdɛshi$en ed n
h
oo ndedɛsh dɛshinɛnɛlɔʼe ɔ $eekɔ. i
k r kɔshɛshshɛkkudhullɛskɛ$eek.
e l m sʼpi edede ɛɛ $eekɔ.ke dɛsh dekipili n ,
mo ín , i kekelbhonen on ɔ in dì kɛdɛshi$kedɛsh de$uwoonn , ku$idi ɛ.
Ìʼ c: Ɔlɔmɛkʼuc$
Lɔʼejɔdi
s.
$eek:
Enɛdedɛsh
Ɔlɔmɛ
Dɛsh
kʼuc
Andedɛsh dɛshinɛnɛɛ
$
s
Yɛʼɛsɛn
<. Enɛdedɛsh
Dɛsh
- bi
- jɔ
Andedɛsh dɛshinɛnɛɛ- m
2. Enɛdedɛsh
Dɛsh
-k
-$
s
nɛ
Andedɛsh dɛshinɛnɛɛ-m
3. Enɛdedɛsh
Dɛsh
–zoo
-h k
156
Andedɛsh dɛshinɛnɛɛ-
:. Enɛdedɛsh
Dɛsh
on
ul n
-zoo
-koc
Andedɛsh dɛshinɛnɛɛ- m
5. Enɛdedɛsh
- zoo
Dɛsh - jɔ d
Andedɛsh dɛshinɛnɛɛ- rshi
Shɔ̀ɛn
<:.
Ɛli n
ɛn(dedi
Indi icɔcɔnd kɛbhɛbhli$ ɛli nǃ
Yɛʼɛsɛn
<. Go – ro – sho – no
2. Tʼi – l – de – ɛ - bo
3. S p – $e – ɛɛ - bo
:. M m – sii – nɔ
5. Tun – do –
– bo – n
9. Tun – $ok – n
157
<5.
zèri(dedi
zèri(dedi
<5 . zer$ iɔ
iɔ s bbɔ
bbɔ(dedi
Indi icɔcɔnd k
dɛ $ side wo
e mɛrɔ minɛnɛ $ si ede ɛn , mɛnde rɔʼɔs wo
ke
mɛriɛ $ side ɛǃ
<5b. $ud c zeri(dedi
zeri
Indi icɔcɔnd k l hubb hubb n kezeri$ $ud c kucu kucun , kɛll
en bhunde
dhulɛsɛɛn , $olɔ zeriɛsɛ $ud c kudhulɛsɛ suu$ǃ
Wo
e luu$ɔ
<5bh
<5bh.
bh. zer$ jɔ
jɔ $ollɔ
$ollɔ(dedi
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃTèn icɔcɔnd
n kʼɛside i r m n e o ori$ kɔn n ɔ, seke i$
hɛn ɛɛ, ni ɛi? ɛ̀liduǃ
Yɛʼɛsɛn
<. Gi$ hɛn ɛ
2. Goridɔdi
dhul
•
bhunde rɛɛ nde mun bh non n , bhɔc k r kɔǃ
mu $èn icɔcɔnd n , k
dɛ $ side ɛn , pɔsk jɔ ɛlcɛsɛ bhunde
on ɔ
Yɛʼɛsɛn
$ʼil p
bhunde bhor $ʼil b
c.
Shɔɛn
158
lɔ wo
ocon iɔn , mɛbh di
bhor
<9.
ɛli n ɔ̀ɛn(dedi
Yɛʼɛsɛn
<. Kʼ md
2. Ku$u
3. Tʼil
:. Corn ishi
5. i$
9. K l shi
7. K l shi
8. P so
Dh
lɛn , indi icɔcɔnd k
dɛ ɛli n i
l k r kɔ ɔ̀ɛnde ɛǃ
Yɛʼɛsɛn
<. Kʼ md
kɛ$$e zoo bhɔrɛnɛ $ʼil juwɔ b ki
2. Kolushi
3. Tʼil
k
oude dh
nde zoo mn
lɔn ,zoo bhor $ʼil b
ne m $n
c rɛɛ o , imn icɔmishn , ne
nɛ rɛ ilTici
:. Corn ishi
5. Gi$
bhunde wo
7. Ro$
m n de ɛ bo n , ne nde ee e
ɛ ɔɔǃ
bhunde rɛɛ bhɔcɔ
9. Koloshi
nde zoo bhor $ʼil b
bhunde zoo
8. Poso
nde b l ede
D. Teri$
$ʼil de i ke bo$
<7.
kɔ isscdɔ.
kɔ h kɛn
ne kʼereshɛ ju
.
ɛ bhunde hinɔɔ
l pɔsiɛ rɛɛ e bo ɔ rɛɛ hin
l de
ɛ ɔ meji
ɔdinɛnɛɛ
Kɔnɛn (dedi
<7 .$ud kɔ
kɔnɛn(dedi
Mɛnde icɔcɔnnɛɛeeǃ Iʼ jɔde jinɛnuɔ
Indi icɔcɔnd kɔn n kɔn n kɔ$ɔnd i ok
mo in ishɔshɔ̀ ǃ
159
e mɛʼɛnun r m n r m n bo n ,
<7b. kel icɔ̀
icɔ̀cɔn(dedi
Indi icɔcɔnd k $ cʼi$ lɔʼɔ e me$ nunɔ k $ kelle kʼenu
<. Luu$ɔ o u
2. Wo
bo
corn ishid
:. Luu$ɔ bhɔk
ir
luu$ɔ bo
$ʼil bo
3. Bh sɛmɛri bhor
5. Ip
ǃ
bopbo
$ik bo
9. Zoo bh n
md dori e bo
Shɔ̀ɛn
<8.
zèri uwɛ
uwɛn(dedi
<8 . zeriɔ
zeriɔ s bbɔ
bbɔ
Indi icɔcɔnd k l r m n r m n n , kezeri$ n kʼɛside i ke r m n ɔn , kɛli$
$ side i ɔn ɔ $eekɔǃ
Yɛʼɛsɛn
T side i
m m cʼɔɔ
$eekɔ ɛli bhunde mɔk cce luu$ɔ
mok cce cʼ rr shide
posode
$ side m cʼɔ i$ nɛɛ mu.
<8b. zèri(dedi
zèri
Indi icɔcɔnd k n n kon n kɛ$ɛ $ kɔɔkn
$ʼɔ
n kʼɛside hiniɔn , kezeri$
mo ok k l suu$.
Tolɔ mu bhunde zeri shɛshshɛ oo ɛrɛɛ
160
hide mo in ishɔ̀shɔ̀ ǃ
<D.
Icɔ̀cɔn $uʼ
$uʼɔ e(dedi
e(dedi
Indi icɔcɔnd
e hinɛde ɛ liɔ kɛ$ɛ $ kɔɔkn , kɔnɛsɛ $ud
ɛ ɔɔ indi e
20.
ɛ ɔk $
Hi
ide ɛliin (dedi
Hi
ide lɔ̀un mɛʼɛnɛn
Lɔʼɔ = enɛ$ ɛlide dɛsh
iduǃ dho ɔ mu indi kɛllɛ ɔ̀ɛnde $ud judɔn ɔ
$ nde dɛsh dɛshinɛmɛɛ
A lɔʼɔ ishɔshɔʼinɛnɛ shɛshshɛ bo ɔ
<. Bh
sɛmɛri oo luu$ɔ m $ʼil
Enɛ = bh
sɛmɛrioo luu$ɔ
ɛlide dɛsh
= m
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ = $ʼil
2. Bh
sɛmɛri oo luu$ɔ m $ $il
Enɛ = bh
sɛmɛri oo luu$ɔ
ɛlide dɛsh
=m $
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ
3. Bh
sɛmɛri ro$ kɛn ɔde m cʼɔ .
Enɛ = bh
sɛri
ɛlide dɛsh
e ɔ̀ɔnɛ b
= ro$
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ = kɛn ɔde m cʼɔ
:. Mok c wush kolpu
Enɛ = mok c
161
e
ɛlide dɛsh
= wush
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ = kolpu
5. Wo
rosh n
e kesunɔ
Enɛ = wo
ɛlide dɛsh
= rosh
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ = n
e kesunɔ
9. Amdɔ zoo poso
Zoo poso ndɔ
Enɛ = zoo
ɛlide dɛsh
= mdɔ
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ = poso
7. Jɔnɛ cipi ju
Enɛ = jɔnɛ
ɛlide dɛsh
= cipi
nde dɛsh dɛshinɛnɛɛ = ju
162
Icɔ̀
Icɔ̀cɔn <0
Kɛn
<.
ɛli n
ìci
ìci oo kɛ
kɛn ɛnde kun edisi iɔ
iɔ
ɛn
Penu jɛn
Indi icɔcɔnd kɛbhɛbhɛli$ ɛli n i
l k r kɔǃ
E – di – si – e –bo
Kɛ - n ɔ - dɔ - de
Pɔ - s – bo - ɔ
P l–$ –n u-ɔ
K – $ k – $ –bo
Ko – m c – ce – e
Indi icɔcɔnd kɛdɛshi$ Ɛli n
e lke deribeshini
<. Jor – jorɛ
2. Rɛs – nis
3. Kɔn – kɔnɛ
:. Kʼub s – kʼub sɛ
5. Wɔcʼi – wɔcʼiɛ
9. Iis – iisɛ
7. Sil silɛ
163
2. zèri
2 . zer$ jɔ
jɔ s bbɔ
bbɔ
•
Indi icɔcɔnd k
mu
dɛ $ side ɛ bhunde i ɛre shi nɛbh de edisiɔǃ pɔsk jɔ in u
$ sidenuǃ Indi kɛllɛ ɛli n i
l k r kɔ bhunde kooni. G bhunde zoo
seke k llɛ oo mɛndɔn ɔn , k llɛ edisi shɔʼɔ nɛbh
edi
indi k
dɛ
$ side ɛn , pɔsk jɔ in u ɛlɛsɛ $ side pɔsk jun ɔ. Indi icɔcɔd kish ʼ r$
zer$ bo n , en ediɔ kɛll
en $uʼɔ e
2b. $ud c zèri
Tèn $ud c un$ɔ zer$ c bhunde in u
ɔn , kɛll
en $uʼɔ eǃ
Kici n e wun kɛn ɔdɔde zoo bh n ɛsɛ zoo e il ʼ s edisi iɔɔ
2bh.
bh. zer$ jɔ
jɔ $ollɔ
$ollɔ
Kici n e kɛn un ɔ
Kici n ɔʼɛn
-
S bɔde ɛ i $ siɔ sɔ
-
De i s wo
e $ʼi$k
kesse
iɛɔɛɔni un$ɔ
-
Silɛnde b
-
Zoo kici wo
-
Zoo kʼ min kʼense b
-
Zooke kɛn i
-
Diriji$io e ke m n
ellɛnɛ icɔcɔn
isi lon ɔ zoo
indi kern esi$
n ko b k
-
e lke
De
nɛbh de edisi shɛshshɛkɔ
zerrɛnɛn , icɔcɔn zoo nɛbh de
duɔɔ kʼ miɔ
ori o
Shɔʼɛn
164
e shɔʼɛ zuɔɔ oo e shɔʼɛɛn ɔ
3. ɛli n ɔ̀ɛn
Indi icɔcɔnd kɔjɔ d Ɛli n
ec
d
ɛli edi
$eekǃ
Miliki$io i
Yɛʼɛsɛn
<. Tik
5. Gi
D. K $il
2. Il k
9. G m
<0. Am
3. Iim
7. Ti om
<<. Gim
:. I om
8. M $
<2. M ki
:.kɔ
:.kɔnɛn
: . $ud c kɔ
kɔnɛn
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛee ǃ indi icɔcɔnd kezeri$ kici n e wun kɛn ɛdɔ oo kici m
ɔʼɛnǃ In u ɔn mo
:b. $ʼ
$ʼɔ
ɛʼɛsɛnde i zer$ jɔ $olln indi icɔcɔnd kɛʼɛidu
e mo o un
Indi icɔcɔnd kɛrsidɛ $ɔ
Gùlu$
e mo o un ɔ l b
Tm $
kɔ
inis
Zèri
zori$
ùski$
Ìmi$
lùdi$
kʼeni$
Mùrdi
kʼèmi
I k
G$ɛ
penu jɛn mɛr$in ɛ̀ɛ
-
GTm $
- ùski$
-
Gimi$ʼisi
- limi$
-
Gulu$
- n bhi$
-
Gumumu$
- lɔllɛ
-
Gim m n
- ɛnidu
-
Gololomsi
- emcidu
-
Gumumulu$
-z
165
sidu
- mi$ʼisidu
Penu jɛ
jɛn in u ɛɛ̀
-
Usù
-
Iru
-
O ɛ
-
Rɛm
-
Kʼen
-
Gɛm
Shɔʼɛn
5. Zeri uwɛ
uwɛn
5 .zeriɔ
.zeriɔ s bbɔ
bbɔ indi icɔ
icɔcɔn d kezeri$ zer$ cce edisiɔ
edisiɔ oo miliki$io en ɛ kede $ʼ
$ʼ ɔ
l
edɛ
edɛ oo mo ok k l suu$ɔ
suu$ɔ.
9. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e
9 . zeriɔ s bbɔ
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ eeǃ Indi icɔcɔnd kish ʼ ri$ $ud cc zeriɛsɛnɔn k $
i$ kicide
wɔcʼiɛsɛ shɔlu e ɔ edɛ oo ɔ̀ɛnde kici nu ɔn ɔ ǃ
Zoo e edisi shɔ
shɔʼɔ kʼ mi
Il n
mɛnde lɔn ke shɔlu e i e. Mɛndi
Edɛ wo
e ɛ
sizzi: Gi
mok ccenɛ
lke sizziɔ $eek r m n
Serkio.
m cʼid
, kɔn n
siʼidon.
Kesse Shɔlu e i kʼ b le ede i k $ m
e d rm nɔɔ. Mɛndi
i ke Shɔlu e ɔ
mɛnde m dinɛn , dhu$i h n kʼ h n kʼ
. Un oc koon mɛndi
m dinɛ bhore ede
k $ m
n k
Rɔn
k $ l
ɔ, zoo zerike kɛr on . Un ojɔdɔ ɔ mok cce il n
ji
kn , orke Shɔlu e
e mok judɔn ɔ
h ʼejɔn , liic mɛnde m cʼi. Nen
mɛɛ ko n , m $ $ik
bull n iɔ, bul n ɛsɛ n , ɛlɛsɛ oo rɔn
Rɔn ɔmɛri. Un occe
nde m dunn , kiru
edisi shɔʼ bo i, koon kun
en ɛ mu.
ɛ Shɔlu e punu mn , kunn ,
, mok cce i ke Rɔn ɔmɛriɔ $ɛs bhunde i ke ɔrɔɔ
ke Shɔlu e
n , ko ɛ kessenɛn , c mɛɛ
166
mɛnde m dinɛɛ, cʼu lu$n se ne i
l oo nde m dunɔ dhu$iinɔ.
Mok cci i ke Rɔn ɔ mɛriɔ $ɛpn , mɛɛ dhu$iobo ɔ, seke mɛɛ ko w d kin , n ik
ke$uk kirip. B l edɔn ɔ cʼu Shɔlu e w l or$e Rɔn ɔmɛrin , $un diɛbo . B l ede
dhu$i, ɛrɛwɔ, $ siɔ wo e en ɛɛ lke sizziɔn , is
sio Rɔn ɔmɛri bo n , dhul
w d kn , ko or$enɛ zɛl. Ko n , wɔcʼi or$enɛ $uwɔ iɔ, mɛnɛ shinin , edɛ oo
mok ccenɛ Serkio un usinɛɛn . Ke s bɔ ko
k r $kɛ
kumuin , j n , nbɛbh
en ɛ bo n ,
. Tolɔ mo wu$’e$ide nɛbhunɔɔ, edisi i $eek. B l edɔn ɔ cʼu hinke
un usinɛ oo mok ccenɛɛ, kondomi ko sɛɛn .Tolɔ pesh bɛr u iss b n , il ʼ
s n bo n , ko
kumuiɔ rɛsn , zoo $ɛ
lke sizziɔ ɔ$kiɛke
ke rɛsi. Mok ccenɛ Serkio oo wo
duo. Mok ci oo wo
en ɛ e
en ɛ mu nɛbh de m cʼɔ rɛs edisi iɔ zoo
kɛn n , edɛ mu kìci nde mɔ oo de cimɔ. Un oc kɔn n edɛ l h pɔ zoo e diriji$io
e edisiɔ ern es zuɔɔ, dhulon , c p l
d p$ rio e wo
h
,
l oo n
e
ɛ kesse icɔcɔnunɔ mu. Ane un occe
ɛ mu. Mo n , c
ɛ wun n , ɛllɛ oo zoo e
in k r kʼ b liɔn , zoo e mɛrɔ rɛmɛs ɔn ɔɔ, wun lejokn , h kɛsɛ wɔɔji kede zoo
wo
i oo mok j mu kɛn on ɔ. Kɔnɛsɛ dɔn ɔɔ, zoo e llɛ bhunde kooniɔ oo e l
kesse Tumon ɔ mu ern esku $udi
icɔcɔnde ɛbo . Ane shɔk$
ke shɛɛʼin , wo
i mu sillu n , pɔsk
dɛsh bo n , ern esku h
de ɛ oo e
ɛ ɔ mu.
9b. Bɛ̀
r$ pidɛ
Bɛ̀r$
pidɛlide ɛʼɛnde i ke suu$ɔ
suu$ɔ i ɛɛ ǃ
<. B
2. Bh
3. A
9bh.
bh. zeri $olɔ
$olɔ
Yɛʼɛsɛn
Kicide wɔcʼɛsɛ shɔlu e ɔ
-
Shoinɛ edisi e
-
Wɔ
oo m k c ɔdinɛke
ɔ̀ɛnde kiciidɔn ɔ
-
Giri irike ko
mok ccenɛɛ iɔɔm kondomi
du
-
Zoo e ern es zoo edisi is ern es
wo
167
i llɛ oo
oo mok c
7. Hi
ide ɛliin
Indi icɔcɔnd kibh n i$ lɔʼɔ k l shɛshshɛǃ
Yɛʼɛsɛn
<. Shɔlu e wo
2. Edisi
sizzi
il ʼin je nis nɛbh
3. Zoo kɛn n
:. Wo
en ɛ
ll
ɛsi
e lke
5. Dhu$i
ew
duɔɔ ellɛnɛ kʼ mi
nde ko ɛ zoo $ mbi
9. Shɔlu e oo mɔk ccenɛ un usinɛɛ lɔɔm kondomi
7. Mɛɛ rɛs kumu en , zoo $ɛ
w
.
Kipili 5 Icɔ
Icɔcɔn <0 sh mb $ 2 Icɔ
Icɔcɔn ɛli s bɔ
bɔ: Kɛn
ici oo kɛ
kɛn ɛnde kun
edisi i ɔ
Sh mb $ 2 un oc : Icɔcɔnde sh mb $
Shɔ
Shɔʼɛn
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ
Icɔ
Icɔcɔnd pɔ
pɔs icɔ
icɔcɔndi
•
zeri
•
Ɛli n ɔʼɛn
•
kɔnɛn
•
zeri uwɛn
•
icɔcɔn $uʼɔ e
•
hi
:
ide ɛliin
168
ɔ: K
nde dukiude edisi ɔ
8. Zèri(dedi 30)
8 . En ed n
•
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔɔ
bbɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Dɛsh de $uwoon i e mo ɛsɛ̀ icɔcɔnd $eek. Dɔn ɔ $ɔlɔ
in u oo icɔcɔnd ɛlɛlli ɛ Ɛli n
icɔcɔnd n , i mo i icɔcɔndi
e lke j ruwɔ bhund kooni. Dho ɔ $èn
ɛli-s bɔdenɛɛ bhunde $ sin , dhulɛsɛɛ
k $ n i, indì kɛlidu.
8b.Td c zeri(dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd kezeri$ $ud c kɛn ijine kucu kucu. Dho ɔ
in u zeri ɛsɛ̀ wodi kɔnɔn $eekn , $olɔ ìbh icɔcɔnd kɔn n kɔn n n ,
kezeri$n , $ mbi ɔ mu indì kɛɛmdɛsɛn , kishɔshɔʼi$ eju on , kezeri$n ,
kɔbɔsidu.
Tud c zeri
Tud c Ɛli s bɔ
bɔ: K
8bh.
bh. En ed n
nde dukiude edisi ɔ
e n un zer$ jɔɔ
jɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì icɔcɔnd en e$$e i sɛn$ʼɛrɛji e $eekɔn , indì kɛ$ɛlɛji$
$ud jɔ $eekn , kɛdɛshi$ke dɛ h de kipilii n , in u mu pɔsk jɔ mò in , dɛshiɛsɛ̀
kudhullɛskɛ $eek. Dho ɔ indì kɛdɛshi$ en e$ 2 oo 3 hubb ne . Edɛ dɛshi ɔ in u
$o$o n , mo ɛsɛ̀ dɛsh de ɛn , ern esse ellɛnɛɛ mu T
en e$ : ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
169
bo . Pɔsk jɔ mu
ì
Yɛʼɛsɛn
Kici edisi kunɛ
kunɛɛ
wo
Gɔrɔde ɔʼɛɛ edisi
e $ʼi$$
kɔ$kɛ shubhunde
oo ju ɛ duru. Pɔs
cuk$e
ɛrɛmɛs mok j
duruɔ.
zoonbo .
Giliic mok c k n n sɔn ,
Indi ɛ̀rɛske bɛr ude e
ɛrɛmɛsinɛ
bhonon i.
B
e $eek kunɛ
dusɛ$ oo
mok cce ke de e i on ɔɔ
ubhulɛsɛ kondomii(kosh
rɛmɛs shubhuk$ɛ duru.
Gosh n
ellɛnɛdɔ.
B lkede un usinɛ ede oo
m losɛ$.
wo
mɛn
)
shɛk$ɔ.
M rpi oo mil cʼide zu un ɔ ɔɔ$ oo
e $ɛp bo io mu h
dhok.
ɛsɛn ellɛnɛɛn .
2.
G
dusɛ
dusɛ$- wun je jɔnɛ oo shubhunɛ rɛsɔ oo mok cce mɛn$enɛ
rɛsɔ
m losɛ
losɛ$- mɛnde mɔdhɔsɔ dɛsh uw n
3.
Gɛrɛmɛs mok j
mɛn duruɔ.
Giliic mok c k n n sɔn , ɛrɛmɛsinɛ
ellɛnɛdɔ.
B lkede un usinɛ ede oo mok cce ke de e i on ɔɔ ubhulɛsɛ
kondomii(kosh
) shɛk$ɔ.
M rpi oo mil cʼide zu un ɔ ɔɔ$ oo ɛsɛn ellɛnɛɛn .
170
Sh mb $ (2)__, Un oc 5
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli n ɔʼɛn
• kɔnɛn
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd pɔsk ubo n , wu$idi ɛɛwi
mò do bhunde koonibo n , bhunde ellɛnɛ ern esi i e ern èsn , dɛ̀shi$
bhunde kooni.
D. Ɛli n ɔʼɛn(dedi.<0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! A ì icɔcɔnd ɔʼɛnde Ɛli nu e l m sʼ pi edede ɛɛ
$eekɔn , kɛdɛshi$ke dɛsh de kipili . Edɛ dɛshi ɔ in u mo ɛsɛ̀n , pɔsk jɔ
ishɔshɔʼɛsɛ̀n , T
rɔ $iobo .
Yɛʼsɛn
Tɛ̀lɛckɛsɛ Ɛli n
e l k r kɔ ɔʼɛnde i ke suu$ɔ!
<. m losɛ$
mɔdhɔsɛ$
2. edisi
b
3. duki
il ʼec
:.
dhi$oksɛ$
dusɛ$
rɛsi
5. zu un
171
<0. Kɔ
Kɔnɛn(dedi. 30)
<0 . Tud c kɔ
kɔnɛn(dedi 20)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! Imɛsɛ̀ icɔcɔnd kom cn , $ side i ɛre kɔno en ed ne
e
n un zer$ jɔɔ i oke wuucɔɔ, me$$ mu ne kishɔshɔʼi$n , kɔ$ɔɔni$n , kirɔrr$ɛ
kicide edisi kunɛɛ n kʼɛsi e . Edɛ kɔnɔ in u mo ɛsɛ̀ kɔnɛnde ɛ bhunde ellɛnɛ
pidɛlide bu $ɔɔ, bhunde ellɛnɛ $ʼɔ
T
<0b. Hi
bo . Pɔsk jɔmu
ìr
oo dɛsh de ɛn , ern esse ellɛnɛɛ mu
$i on , bhunde i
ɛrɛ i e ishɔshɔʼɛsɛ $eek.
i kɔ
kɔnɛn( dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tʼɔ de mo o un ɔ i $un$okɔ ke cʼɔllɔ ko ɛr$ jɔde i
ɛli e pɔsk jɔ
ɛlɛsɛ̀ icɔcɔnd kudhullɛskɛ $eek. Dho ɔ mu imɛsɛ̀ icɔcɔnd
kom cn , indì kɛdɛshi$ Ɛli n
kipili n , kɛrsidɛ $ʼɔ
e l m sʼ pi ede de ɛɛ $eekɔke dɛsh de
ede mo o un ɔ i $un$okɔn , kirɔr$ɛ. In u mu
mo iɛsɛ̀n , ìʼ jɔde jinɛɛ ishɔshɔʼɛsɛ̀ $eek.
Yɛʼɛsɛn
<. Aminɛnódɔ
2. Ko ídɔ
3. Yellɛnó
:. H
ó hide?
5. Limí kɛdɔ?
9. Dɛshió k $ n ?
7. A o $ɔ il n .
8. Hinó k $ n ?
D. Aminɛnoón
172
Sh mb $ 2, Un oc 9
Shɔ
Shɔʼɛn
• Zeri uwɛn
• Icɔcɔn $uʼɔ e ɛli
• Hi
ide ɛliin
Dɛsh de $uwoon( dedi 5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Dɛsh de $uwoon i e me$$ in u oo icɔcɔnd mò do
bhunde koonibo .
<<. Zeri uwɛ
uwɛn(dedi <0)
<< . zeri ɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zer$ cce ɛli-s bɔdenɛ sene“K
nde dukiude edisi ɔʼʼ
hɛn ɛɛ i son ke ɛli nɛbh de $èn icɔcɔnd n , k $ sidon , kɛlidu.
<<b. Tud c zeri(dedi8)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indì icɔcɔnd k li$ hubb hubb n , kezeri$ zer$ cn ,
kici
n
e n un kɛn
ici ɔ oo k
nɔde dukiude i ke edisi ɔ indì kɛli$ bhunde
dhulɛsɛɛ $uʼ en , zer$ c mu indì kezeri$n , kuw d zeri.
<2. Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e ɛli (dedi <5)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Zer$ cce ɛli s bɔdenɛ seneʻʻ K
hɛn ɛɛ i ɛre icɔcɔnd icɔcɔnd
Dho ɔ k li$ hubb
nde dukiude edisi ɔ ʼʼ
bo . Me$$ mu indì kezeri$ $ud c eju o $ʼiini.
ne n , edɛ hubb
ne kɔn n kɔn n indì kip$ rɛɛ
kɔnɔn kɔnɔn n , kɛli$ nɛbh de zer$ jun bhunde dhulɛsɛɛ. Edɛ ilopɔ in u
ì
b dɛnde ellɛnɛɛ.
<3.
<3. Hi
•
ide ɛliin(oo dɛ
dɛsh de $uwoon) (dedi. <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Icɔcɔnɔde i ɛre kʼenuw enɛde dɛsh
nde dɛsh dɛshinɛnɛ lɔʼe ɔ $eekɔ i k $ n
173
, ɛlide dɛsh
i, icɔcɔnd icɔcɔnd
bo .
oo
Nɛbh
edi
mu me$$ $èn n , kɛlidu. Dho ɔ
shɛshshɛk kudhulɛsɛ $eek. Pɔsk jɔ
ì Ìʼ cci
i k r kɔn , ɛlɛsɛ̀
ì dɛsh de $uwoonn , indì kɛ$ɛlɛji$ lɔʼɔ e
mɔʼɔn j $ud jɔ oo wɔdɔmu e edɛ bhonɔ e bhon h cʼcʼ n n in , kirɔr$ɛ enɛ,
ɛlide dɛsh
oo nde dɛsh dɛshinɛɛn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Ìʼ c:
c Duki shɔʼ
Y lɔʼejɔdi
mɛɛbo .
$eek
-
Enɛ de dɛsh
Duki
-
Ɛlide dɛsh
-
Ande dɛshinɛnɛɛ
sh ʼ
mɛɛ
Kipili 5 Icɔ
Icɔcɔn <0 sh mb $ 3 Icɔ
Icɔcɔn Ɛli s bɔ
bɔ: Kɛn
ici oo kɛ
kɛn ɛnde
zoo bh n ɛsɛ zoo e il ʼ s edisi i ɔ
Sh mb $ (3), Un oc 7 Icɔcɔnde sh mb $
ɔ: Yellɛn oo oshkishide ellɛnɛ oo zoo e
il ʼ s edisi i ɔ
Shɔ
Shɔʼɛn
Bhonɛ
Bhonɛsɛnde $ɛ
$ɛbhinɛ
bhinɛ icɔ
icɔcɔnɔɔ
Icɔ
Icɔcɔnd pɔ
pɔs icɔ
icɔcɔndi
:
• Ɛli n bhɛlbhɛl
• Zeri
• Ɛli n ɔʼɛn
• Kɔnɛn
•Zeri uwɛn
• Icɔcɔn $uʼɔ e
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! dɛsh de $uwoon i e mo ɛsɛ icɔcɔnd $eek.
174
<:. Ɛl
n
ɛn
• Mɛnde icɔcnnɛ ee! indì icɔcɔnd Iʼ jɔde jinɛɛ kɛbhɛbhɛli$ Ɛli n
• Edɛ dɛshi ɔ in u $o$ò n , mo ɛsɛn , ern esse ellɛnɛɛmu
• pɔsk jɔmu ishɔshɔʼɛsɛ ɛʼɛsɛdɔdi
Ìʼ c: B
riside
b
T
ko k r kɔ $eek.
-ri-si-de
<. Mi-li-ki-$i- o- e-n ɛ-mu
2. Kɛn - i-ci
3. Ku-dhu-l - ec-k -n
:. Du-ki-di5. Wɔ$-ki-n -$ - e
9. Tɛp-$i- ɛ-bo- ɔ
7. E-di-si- i- ɔ
<5. Zèri(dedi 30)
<5 . En ed n
•
e l zer$ jɔ
jɔ s bbɔɔ
bbɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi 5)
Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! in u oo icɔcɔnd ɛlɛlli ɛ Ɛli n
kooni. Dho ɔ $èn icɔcɔnd n , i mo icɔcɔndi
e lke j ruwɔ bhund
ɛli-s bɔdenɛɛ bhunde $ sin ,
dhulɛsɛɛ k $ n i kɛlidu.
<5b.Td c zeri(dedi <0)
•
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Indi icɔcɔnd kezeri$ $ud c kɛn ijine kucu kucu.
• Dho ɔ in u zeri ɛsɛ wodi kɔnɔn $eek
• di
$olɔmu ibh icɔcɔnd kɔnɔnɔn n , kezeridun , $ mbi ɔmu indì
kɛɛmdɛsɛn , kishɔshɔi$ eju on , kzeri$n , kɔbɔsidu.
Tud c zeri
Tud c Ɛli s bɔ: Yell
Yellɛɛn oo oshkishide ell
ellɛɛnɛ oo zoo e il ʼ s edisi i ɔ
175
<5bh
<5bh.
bh. En ed n
e n un zer$ jɔɔ
jɔɔ(dedi
ɔɔ(dedi <5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $èn icɔcɔnd en e$$e i sɛn$ʼɛrɛji e $eekɔn , ɛl
en ɔ in i
$ɔɔnɛsɛ ɔn ɔ sɛn$ʼɛrɛji e $eekn , dɛshi$ bhunde kooni.
• Tolɔmu ɛlɛsɛ kudhullɛskɛ $eekɔ shɛshshɛkn , cʼu kɔ$ɔɔnd dɛp$ɛri e
e ɛbo .
• Dho ɔ indì kɛdɛshi$ en e$ 2 hubb ne . Edɛ dɛshi ɔ in u $o$o n , mo ɛsɛ
dɛsh de ɛn , ern esse ellɛnɛɛmu
• Pɔsk jɔmu
T.
ì en e$ 3 ke dɛsh de $uwoonn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Sh mb $ (3),
(3), Un oc 8
Shɔ
Shɔʼɛn
• Ɛli n ɔʼɛn
• kɔnɛn
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! dɛsh de $uwoonɔ icɔcɔnd pɔsk ubo n , wu$idi ɛɛwi mo do
bhunde koonibo .
<9. Ɛli n ɔʼɛn(dedi.<0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee!
ì en ed n
e l ke i$i$inɔ m sʼ pi edede ɛɛ $eekɔn ,
kɛdɛshi$k dɛsh de kipili . Edɛ dɛshi ɔ In u mo ɛsɛn , pɔsk jɔ ishɔshɔʼɛsɛ $eek.
Yɛʼsɛn
<. Bh
2. Cʼ
3. A
:. D
5. B
9. C
176
<7. Kɔ
Kɔnɛn(dedi. 30)
<7 . Tud c kɔ
kɔnɛn(dedi 20)
• Mɛnde icɔcɔnnɛɛ ee! imɛsɛ icɔcɔnd kom cn , $ side i ɛre kɔno en ed ne
n un zer$ jɔɔ me$$ mu ne kishɔshɔʼi$n , kɔ$ɔɔni$n , kirɔrr$ɛ kɛn
kunɔ. Edɛ kɔnɔ in u mo ɛsɛ dɛsh de ɛn , ern esse ellɛnɛɛmu
ìr
$i on , bhunde i
<7b. Hi
ici oo kicide
bo . Pɔsk jɔmu
ɛrɛ i e ishɔshɔʼɛsɛ $eek.
i kɔ
kɔnɛn( dedi <0)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! Tʼɔ
pɔsk jɔ
de mo o un ɔ i $un$ɔɔ ke cʼɔllɔ ko ɛr$ jɔde i ɛli e
ɛlɛsɛ icɔcɔnd kudhullɛskɛ $eek. Dho ɔmu imɛsɛ icɔcɔnd kom cn ,
kɛ$ɛlɛji$ Ɛli n
$ʼɔ
e
e bhon h cʼ n n i, $ud jɔ oo wɔdɔmu e edɛ
ɔn , kɔ$ɔɔni$
ede mo o un ɔ i $un$ɔɔn , kirɔr$ɛ.
Sh mb $ (30,
(30, Un oc 9
Shɔ
Shɔʼɛn
• Zeri uwɛn
• Icɔ
Icɔcɔn $uʼ
$uʼɔ e: Ɛli
• Hi
ide ɛliin: Enɛde dɛsh
, ɛlide dɛsh
oo nde dɛsh dɛshinɛnɛ lɔʼe ɔ $eekɔ.
Dɛsh de $uwoon( dedi 5)
• Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! dɛsh de $uwoon i e me$$ in u oo icɔcɔnd mo do bhunde
koonibo .
<8. Zeri uwɛ
uwɛn(dedi <0)
<8 . zeri ɔ s bbɔ
bbɔ(dedi 2)
Tud c $ si: Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! $udd cce ɛli-s bɔdenɛ sene“Yell
Yellɛɛn oo oshkishide
ellɛɛnɛ oo zoo e il ʼ s edisi i ɔʼʼ hɛn ɛɛ i son ke ɛli nɛbh de $èn icɔcɔnd
ell
k $ sidon , kɛlidu.
177
Yɛʼɛsɛn
•
Ɛli nɛbh de zoo e il ʼ s edisi i ɔ ellɛnɛ oshkishi oo elɛnn , kɛn
ellɛnɛɛn ɔ oo kici
•
n e zoo kɛn i n un ɔ.
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! indi icɔcɔnd k li$ hub
n un kɛn
ici, kɛn ɛn
ne
e $ʼi$$ n , ɛlɛlli ɛu kici
n e
ici ɔ oo kɛn ɛdɔde zoo bh n ɛsɛ zoo e dukide i ke edisi ɔ i
$eekɔ oo ɔʼɛnde ɛ icɔcɔnɔde kɔnɛ sh mb $
ede i ke <ɔ oo r m n ɔbo ɔ $olɔ
ibh , kɛli$ bhunde dhulɛsɛɛ $uʼ e.
20. Hi
ide ɛliin(oo dɛsh de $uwoon) (dedi. <0)
Mɛnde icɔcɔnnɛ ee! i ɛre icɔcɔnɔde kʼenuwɔ enɛde dɛsh
dɛsh dɛshinɛnɛ lɔʼe ɔ $eekɔ i k $ n
, ɛlide dɛsh
i, icɔcɔnd icɔcɔnd
oo nde
bo . Nɛbh
edi
mu
me$$ $èn n , kɛlidu.
• Dho ɔ
• Pɔsk jɔ
ì Ìʼ cci
i k ri ɔn , ɛlɛsɛ shɛshshɛk kudhulɛsɛ $eek.
ì dɛsh de $uwoonn ,indì kɛ$ɛlɛji$ lɔʼɔ e mɔʼɔn j $ud jɔ oo wɔdɔmu e
edɛ bhonɔ e bhon h cʼcʼ n n in , kirɔr$ɛ enɛ, ɛlide dɛsh
dɛshinɛɛn , kɛdɛshi$n , ku$idi ɛ.
Ìʼ c: Edisi shɔʼ
Y lɔʼejɔdi
mɛɛbo .
$eek
- Enɛ de dɛsh
Edisi
- Ɛlide dɛsh
sh ʼ
- Ande dɛshinɛnɛɛ
mɛɛ
178
oo nde dɛsh

Grade 5 TG Unit 1-10

Transkript

Benzer belgeler

Turc_La dent qui bouge

Axmaq Ki]i - AZERI.org

Ustacan Whmwd

+p - AZERI.org