yen‹ kasa tasarımı
Transkript
yen‹ kasa tasarımı
>>> TEMEL B‹LG‹LER YEN‹ KASA TASARIMI YEN‹ KASA TASARIMI Evlerimizdeki kiflisel bilgisayarlar›n d›fl tasar›mlar›nda, neredeyse ilk IBM ürünü PC’den bu yana hiçbir de¤ifliklik olmam›flt›r. Görünümleri ço¤unlukla soluk renkli bir kasa, klavye ve bir de monitörden oluflan bu cihazlar, geçen zamanla birlikte farkl› k›ysafetler giymeye bafllad›lar. ‹çindeki parçalar hemen hergün yenilenirken ve ifllemci gücünden tutun da veri depolama kapasitesine kadar her özellikleri geliflirken, d›fl görünümlerindeki bu dura¤anl›¤› anlamak pek mümkün de¤ildir. Ancak son zamanlarda pek çok firma sadece içi de¤il, ayn› zamanda görünümü de oldukça farkl› olan bilgisayar tasar›mlar› ortaya koymaya bafllam›flt›r. ‹nsanlar›n bu tür farkl›tasar›mlar› ilgi göstermelerinin sebebi çok basittir. Ço¤umuzun evde bir bilgisayara ihtiyac› vard›r, ama öte yandan evimizin dekoruyla çeliflmeyecek bir yap›da olmas› da gerekir. Günümüzde yayg›n olarak kullan›lan kasalar büyük, köfleli hatlara sahip ve renk olarak etraftaki eflyalarla genelde pek uyum sa¤lamayan tasar›mlard›r. Ayr›ca bilgisayar›n et- raf›nda oluflan kablo karmaflas› da pek hofl bir fley de¤ildir. Baz›lar› evdeki bilgisayarlar›n› ço¤unlukla yaln›zca Internet ba¤lant›s› sa¤lamak için kullan›rlar. Bu gibi ifllerde kullan›lan sistemlerin çok yüksek bir performansa ihtiyac› yoktur. Böyle genel amaçl› bilgisayarlar› farkl› tasar›mlarda üretmek mümkündür, bu sayede bilgisayar›n göz zevkine de hitap etmesi sa¤lanm›fl olacakt›r. Örnek olarak düz LCD monitörlere entegre edilmifl farkl› tasar›mlar› oldukça INFO hofl görünümlü olabilmektedir. Ayr›ca bunlar fazla yer de kaplamaÖzellikle az yer kaplayan LCD monitörlü d›klar›ndan odan›zda çok genifl bir küçük ve hafif bilgisayar tasar›mlar› çok yere de ihtiyac›n›z olmayacakt›r. kullan›fll›d›r, ancak bunlar›n yayg›nlaflmas› Bir baflka olas›l›k ise bilgisayar bugün için kolay de¤ildir. Bunun en önemli sebebi de LCD ve benzeri teknolojiye sahip kasas›n›n fleklini tamamen de¤iflmonitörlerin maliyetlerinin normal katot tirmektir, ne de olsa bu kasalar›n tüplü olanlardan çok daha yüksek olmas›ille de kutu fleklinde olmas› gerekd›r. Ne var ki geliflen teknoloji önümüzdeki ti¤i gibi bir kanun yoktur. Zaman y›llarda bu sorunu halledecek ve bu tür mozaman çeflitli firmalar bilgisayar nitörlerin fiyatlar› makul seviyelere inebilefuarlar›nda bu tarz oldukça de¤icektir. flik ve hatta bazen tuhaf say›labilecek bilgisayar tasar›mlar›na al›c›lar›n be¤enisine sunmaktad›r. Büyük olas›l›kla yak›n bir gelecekte bilgisayar sat›n al›rken içindekilerden çok d›fl görünüme bakarak al›flverifl edilmesi ola¤an hale gelecektir. I < > >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 93 <<< TEMEL B‹LG‹LER YEN‹ KASA TASARIMI Klasik Tasar›m›n Avantajlar› ! < > >>> 94 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER Bunun d›fl›nda en önemli sorunlardan biri de özellikle LCD ve benzeri teknoloji ile üretilmifl monitörlerin fiyatlar›ndan dolay›, bu tür özel tasar›m kasalar›n fiyatlar›n›n yüksek olmas›d›r. Ço¤u LCD ekran tüm geliflmelere ra¤men katot tüplüler kadar iyi görüntü sa¤layamamaktad›r. Plasma gibi çok iyi görüntü verebilen ekranlar›n maliyetleri ise normal bir kullan›c›n›n al›m gücünü çok aflabilmektedir. Tüm parçalar›n›n özel olarak tasarlanmas› gereken ve buna ra¤men herkesin zevkine hitap etmedi¤i için ancak k›s›tl› miktarlarda sat›labilecek olan bilgisayarlar› üretmek zor ve pahal› bir ifltir. Al›fl›lagelmifl tasar›mlar›n sa¤lad›¤› avantajlar› terk etmeyi ço¤u firma kolayca göze alamaz. Yine de Apple gibi baz› firmalar ürünlerinin çizgilerine al›fl›lm›fl›n d›fl›nda say›labilecek bir flekilde de¤ifltirmifller, üstelik müflterilerinden de oldukça olumlu tepkiler alm›fllard›r. Bu da radikal hatlara sahip bilgisayarlar›n yak›nda daha fazla miktarlarda üretilece¤ini ve böylece tüketicinin göz zevkine de hitap edebilece¤ini göstermektedir. >>> Her ne kadar göze pek hofl görünmeseler de, klasik bilgisayar kasas› tasar›m›n›n baz› avantajlar› da mevcuttur. Öncelikle bu kasalar oldukça genifl bir iç kullan›m alan› sunarlar, böylelikle yeni bir parçan›n eklenmesi pek sorun olmaz. Ayr›ca ço¤u kasa aç›lmas› ve üzerinde çal›fl›lmas› kolay bir yap›dad›r. Ço¤u s›rad›fl› kasa tasar›m›nda ise yeni bir donan›m eklemek genellikle pek mümkün de¤ildir, çünkü kasan›n yap›s› en baflta belirli bir iç hacime sahip olacak flekilde tasarlanm›flt›r. Bu da uzun vadede kullan›fll›l›¤› çok düflürmektedir. Ancak gittikçe yay›lan USB ba¤lant› standard›n› kullanarak bu kasalar›n s›n›rlar›n› zorlamak mümkün olabilir. USB portu üzerinden ba¤lanacak flekilde tasarlanm›fl pek çok de¤iflik aksesuar kasan›n d›fl›na yerlefltirilerek kullan›labilir. Farkl› ve al›fl›lm›fl›n d›fl›nda bir bilgisayar tasar›m›n›n sat›fla ç›kt›¤›nda karfl›laflaca¤› birkaç zorluk vard›r. Öncelikle bu sistemlerin sadece d›fl› de¤il, iç k›s›mlar› da özel olarak tasarlan›rlar. Az yer kaplamas› için grafik ve ses ifllemcileri ayr› kartlar halinde monte edilmeyip, do¤rudan anakart üzerine entegre edilirler. Bunun getirece¤i en büyük sorun, ileride mesela daha güçlü bir ekran kart›na ihtiyaç duydu¤unuzda, klasik kasalarda oldu¤u gibi eski kart›n yerine yenisini takma imkan›n›n bulunmayacak olmas›d›r. Ayn› flekilde CD-ROM sürücü, sabit disk ve benzeri donan›mlar›n da kasaya uygun olarak tasarlanmas› gerekir. Bu durumda D‹KKAT bir parçan›n de¤iflmesi ya da yenilenmesi gerekti¤inde, herhangi E¤er s›k s›k bilgisayar›n›z›n içini kurcabaflka bir donan›m›n onun yerine l›yor ve yeni parçalar ekleyip ç›kar›yorsatak›lmas› pek mümkün olmayan›z, o zaman klasik kasalar› kullanmaya cakt›r. Sadece ayn› tip kasa için devam etmenizi öneririz. Çünkü ço¤u hofl üretilmifl yedek parçalar›n butasar›ml› bilgisayar›n iç kapasitesi pek fazlunmas› bugün için hem kola de¤ildir ve bunlar tasar›m olarak genellay, hem de ucuz bir u¤rafl likle yeni parçalar›n eklenmesine olanak tade¤ildir. n›mazlar. >>> TEMEL B‹LG‹LER SES KARTLARI VE ÖZELL‹KLER‹ SES KARTLARI VE ÖZELL‹KLER‹ Ses kart› bilgisayar›n›z›n en temel parçalar›ndan biridir. Burada kart türleri ve yeni bir kart al›rken neler dikkat etmeniz gerekti¤i üzerinde duraca¤›z. Ses Kartlar›n› Ay›ran Temel Özellikler Ses kartlar› bugün üç farkl› kritere göre s›n›fland›r›l›rlar. Bunlar s›ras›yla flöyledir: A) Ses kartlar› üretebildikleri sesin kalitesine göre 8 ve 16 bitlik olarak tan›mlanabilirler. Ses kartlar› göründükleri kadar Bazen 32, 64 ve hatta basit de¤ildir. 128 bitlik kartlardan da bahsedildi¤ini duyabilirsiniz, ancak bunlar ya yanl›fl tan›t›m, ya da bilerek yap›lan abart›l› reklamlar›n sonucunda böyle bilinirler. Ço¤u zaman verilen 32 ya da 64 de¤erleri ilgili kart›n farkl› özelliklerini tan›mlamak için kullan›l›r. Bugün art›k piyasada 8 bitlik ses kart› bulunmamaktad›r, ‹PUCU sat›lan en temel kartlar 16 bitlik yap›ya sahiptir. B) ‹kinci olarak ses kartlar› "ses" Özellikle en son gelifltirilen ses kartlar›üretmekte kulland›klar› yönteme n›n çok marifetli oldu¤unu söyleyebiliriz. göre ikiye ayr›l›rlar, bunlar FM ya Bunlar üzerlerinde çoklu hoparlör ba¤lant›da Dalga Tablosu (Wave Table) s› ve benzeri ayg›t fiflleri tafl›rlar. Ayr›ca olarak bilinir. Özellikle Sound Dolby ve Surround ses üretebilme kapasiteBlaster 16 gibi eski tasar›ml› sine de sahip olanlar› vard›r. Bunlara en iyi kartlarda, sesler elektronik sentezörnek olarak Sound Blaster Live Platinum modeli gösterilebilir. leme yöntemiyle üretilirler. FM s›n›f› olarak bilinen bu kartlar›n üretti¤i sesler yeterli ancak do¤al olmaktan uzakt›r. Öte yandan INFO özellikle Creative taraf›ndan üretilen AWE serisi ses kartlar›nda Ses kart› al›rken en çok dikkat etmeniz Dalga Tablosu (Wave Table) yöntegereken yaz›l›msal deste¤in olmas›d›r. Baz› mi kullan›l›r. Bu yöntemde öncekartlar hemen hiçbir yaz›l›m taraf›ndan den kart haf›zas›na kaydedilmifl desteklenmezler ve bunlar› düzgün çal›flt›rgerçek ses örnekleri temel al›namak genellikle mümkün olmaz. Bu aç›dan rak yeni sesler üretilir ve ses kalien sorunsuz olan kartlar Creative yap›m› tesi çok daha yüksektir. E¤er ses Sound Blaster serileridir. ve müzik kalitesinin yüksek olma< < < Neden Bir Ses Kart›? Ses kartlar› bilgisayar›n›z›n ses üretebilmesi için gereken en temel parçad›r. Ses kart› olmayan bir bilgisayar› kullanmak demek, sunulan pek çok özellikten faydalanamamak anlam›na gelir. Bunun haricinde modern bir sistemi ses kart› olmadan çal›flt›rmak da baz› sorunlara ve hata mesajlar›yla karfl›laflman›za sebep olabilir. Çünkü hemen tüm yaz›l›mlar ses kartlar› için destek sa¤lamaktad›r. Haliyle yeni kurulan bir yaz›l›m ses kart›n› bulamay›nca çal›flmakta çeflitli güçlüklerle karfl›laflabilir. E¤er sisteminize bir ses kart› tak›l› de¤ilse, bunu kendiniz ayr›ca sat›n al›p kolayl›kla yerlefltirebilirsiniz. E¤er bilgisayar›n›za parçalar tak›p ç›karmak al›fl›k olmad›¤›n›z bir ifllem ise, o zaman bunu bir bilene yapt›rmay› tercih edebilirsiniz. Asl›nda son derece kolay bir ifllem olmakla beraber, dikkat edilmesi gereken donan›msal ve yaz›l›msal detaylar› gözden kaç›rmak iyi sonuçlar vermeyebilir. Peki hangi ses kart›n› tercih etmeniz gerekti¤ine nas›l karar vereceksiniz? Ço¤u üretici genellikle birçok ak›l kar›flt›r›c› özellikten bahsederek, kendi ses kartlar›n›n ne denli üstün oldu¤unu göstermeye çal›fl›rlar, bu en eski pazarlama tekniklerinden biridir. Biz burada birkaç basit öneriyle iflinizi kolaylaflt›rmaya çal›flaca¤›z. *< > >>> I < > >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER 95 <<< SES KARTLARI VE ÖZELL‹KLER‹ s›n› istiyorsan›z, o zaman bu tür yeni tasar›m bir kart alman›z gerekecektir. INFO C) Son olarak ses kartlar› kulland›klar› veri yoluna göre ISA ya da ‹ki 16 bitlik ses kart›ndan ISA ve PCI PCI olarak ikiye ayr›l›rlar. Günüolanlar›n aras›nda hemen hiç ses kalitesi müzde ISA veriyolunu kullanan fark› bulunmaz. Ses kalitesini öncelikle etpek fazla ses kart› kalmam›flt›r, kileyen unsur, kullan›lan ses üretim yönteçünkü PCI veriyolu ses kartlar›n›n midir. Her zaman için FM ses sentezleme çok daha h›zl› çal›flabilmesine yöntemi kullanan kartlar›n verdi¤i sesin kaimkan tan›makta, bu yüzden litesi çok daha düflüktür. tüm üreticiler taraf›ndan tercih edilmektedirler. Ayr›ca PCI veriyolu sayesinde bir ses kart› çal›flma s›ras›nda ana ifllemciye çok daha az yük bindirir. ‹flte ses kartlar› bu üç temel özelli¤e göre s›n›fland›r›l›rlar, seçim yaparken bunlara bakman›z gerekir. Çncelikle e¤er ses kart›n› basit oyunlar, ses dosyalar› ve CD müzikleri dinlemek için kullanacaksan›z, o zaman 16 bitlik bir kart rahatl›kla iflinizi görecek ve fazla da pahal›ya malolmayacakt›r. Bu tür bir kart›n üzerinde ben az iki girifl ve iki de ç›k›fl ba¤lant›s›, ayr›ca bir de joystick portu bulunur. Bu ç›k›fllardan "Line-out" iflaretlisi kart›n›z› müzik seti ya da kendinden amfili di¤er hoparlör setlerine ba¤laman›z› sa¤lar. "Speaker" iflaretli ç›k›fl ise kendi amfi sistemi bulunmayan hoparlör ve kulakl›klara ba¤lant› içindir. "Line-in" girifli kart›n›za bir d›flsal ayg›ttan ses girifli yapabilmenizi sa¤lar, bu müzik seti ya da walkman olabilir. "Mic-in" ise mikrofonun ba¤lanaca¤› özel ba¤lant› noktas›d›r. E¤er oyunlar ya da di¤er sesle ilgili uygulamalarda yüksek kalite istiyorsan›z, o zaman geliflmifl bir ses kart› alman›z gerekir. Bu kartlarda daha fazla hoparlör için ba¤lant›lar›n yan›s›ra, yüksek kapasiteli özel dijital ç›k›fllar da bulunur. I < > >>> 96 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER Ancak tabii ki böyle bir karttan performans alabilmek için hoparlör setinizin de uygun olmas› gerekir. Dikkat etmeniz gereken en önemli nokta ise alaca¤›n›z ses kart›n›n yaz›l›msal deste¤e sahip olmas›d›r. Baz› az bilinen kartlar bu konuda oldukça sorun ç›karabilmektedir. Bugün piyasaya hakim olan Creative yap›m› Sound Blaster serileri en sorunsuz ve yüksek kapasiteli kartlard›r denebilir. Eskiden beri en yayg›n kullan›lan marka oldu¤u için, hemen hiçbir yaz›l›m Sound Blaster kartlar› tan›mak ve kullanmakta zorluk çekmez. >>> TEMEL B‹LG‹LER Gameport: Joystick vb. için ba¤lant› noktas› Speaker: Hoparlör Mic-in: Mikrofon ba¤lant›s› ba¤lant› noktas› Line-out: Hi-fi sistemler vb. için ba¤lant› noktas› Line-in: D›flar›dan bilgisayara ses girifli >>> TEMEL B‹LG‹LER BEDAVA YAZILIM NED‹R? BEDAVA YAZILIM NED‹R? Bilgisayardan faydalanmak için ihtiyaç duyaca¤›n›z yaz›l›mlar›n fiyatlar› bazen bilgisayar›n fiyat›n› geride b›rakabilir. Burada tasarruf edebilmeniz için birkaç küçük ipucu verece¤iz. imkanlardan faydalanmak isterse, o zaman bir bedel ödeyerek program›n kay›tl› kullan›c›s› haline gelir. Genellikle talep edilen ücret pek fazla de¤ildir ve kay›t ifllemi için de Internet’ten faydalan›l›r. Shareware Nedir? Bir programc› herhangi bir amaca yönelik bir uygulama gelifltirdi¤inde, bunu pazarlayabilmek için genellikle büyük flirketlerin yard›m›na ihtiyaç duyar. fiirketler program› al›r, ço¤alt›r, dükkanlar vas›tas›yla müflterilere sunar. Ne var ki bu zincirin boyu uzad›kça programc›n›n kâr› oldukça düflecektir. Özellikle söz konusu olan yaz›l›m faydal› fakat nispeten küçük çapl› bir uygulama ise, o zaman ilgilenen bir flirket bulabilmesi bile mümkün olmayabilir. Internet gibi h›zl› bir iletiflim metodunun yay›lmas›yla birlikte, ço¤u programc› ve küçük çapl› yaz›l›m flirketi uygun bir pazarlama yöntemi gelifltirdi. Bu yöntemde küçük çapl› ama faydal› yaz›l›mlar k›s›tl› bir kullan›m süresine sahip olacak flekilde ayarlan›r ve ücretsiz olarak da¤›t›l›r. E¤er kullan›c› uygulamadan memnun kal›r ve hem devaml› kullanmak, hem de sunulan çeflitli ek Freeware Nedir? "Freeware" tabir edilen yaz›l›mlar kullan›c›lara tamamen ücretsiz olarak sunulurlar. Basit bir ses çal›c›s›ndan tutun da tam bir iflletim sistemine dek her türden Freeware yaz›l›m bulmak mümkündür. Bu yaz›l›mlar› programlayanlar genellikle kendi ihtiyaçlar› için yazd›klar› uygulamalar›n baflkalar›Tucows.Com size bulundu¤unuz yere göre h›zna da faydas› olaca¤›n› l› yükleme seçenekleri sunar. görüp paylaflmaya karar vermifl kiflilerdir. Aralar›nda ö¤rencilerden profesyonel programc›lara her çeflit insan bulunur ve genellikle en büyük kazançlar› da yapt›klar› iflin insanlara fayda getirdi¤ini görmekten duyduklar› k›vançt›r. Bu tür yaz›l›mlar› Internet üzerinde bolca bulabilmek mümkündür. < < < Bilgisayarla birfleyler yapabilmek için her zaman öncelikle uygun yaz›l›mlara ihtiyac›n›z olacakt›r. Ne var ki her laz›m olan programa para yetifltirmek mümkün de¤ildir. Neyse ki Freeware ve Shareware denen yaz›l›m türleri sizi bir hayli masraftan kurtaracakt›r. Avantaj Ve Dezavantajlar Shareware ve Freeware yaz›l›mlar aras›nda her zaman iflinize yarayacak kaliteli programlar bulabilirsiniz. Freeware olanlar için hiç ödeme yapman›z gerekmezken, Shareware olanlar›n da fiyatlar› pek yüksek de¤ildir ve üstelik almadan önce uzun bir süre deneme f›rsat›n›z olacakt›r. Ço¤unlukla *< ‹PUCU > Korsan ya da çal›nt› yaz›l›m kullanmak sadece kanuna ayk›r› de¤il, ayn› zamanda tehlikelidir de. Bu tür yaz›l›mlarda çeflitli program hatalar› ya da virüslere s›k s›k rastlanmas› son derece do¤ald›r, ve bunlar›n bedeli a¤›r olabilir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● >>> TEMEL B‹LG‹LER 97 <<< TEMEL B‹LG‹LER BEDAVA YAZILIM NED‹R? < < < kurmak ve çal›flt›rmak güvenlidir. Bu yaz›l›mlar önemli olmayaca¤›n› sand›¤›n›z size ulaflana dek de¤erlendirme ve virüs testlerinküçük uygulama- den geçirilirler. Ancak tabii ki bir CD üzerindeki yer k›s›tl› oldu¤undan burada her tür yaz›l›m› bular›n hayat›n›z› labilmek mümkün olmaz, bunun için Internet’e ne denli kolaybaflvurman›z gerekecektir. laflt›rabilece¤ini Internet üzerinde bu tür verileri depolayan pek görmek flafl›rt›c› çok sunucu mevcuttur. Bu sunucular genellikle beolabilir. lirli kriterlere göre hizmet verirler, mesela bir suFakat burada nucu da sadece Windows ile ilgili belirli uygulabaz› dezavantajmalar bulunabilir. Baz› sitelerde ise yaz›l›mlar lar da vard›r. Bunlardan en önemlisi www.winfiles.com adresinde Windows 95, 98 ve genellikle 2000 iflletim sistemleri için pek çok uygulama bulunur. bu tür yaz›l›mlarda çoklu dil deste¤inin bulunmamas›d›r. Büyük firmalar yaz›l›mlar›n› satacaklar› ülkenin diline çevirmek için gereken zaman ve paray› harcayabilirler, ama bunu herkes yapamaz. Bu yüzden bu türden ‹PUCU hemen tüm yaz›l›mlar ‹ngilizce olarak bulunurlar ve bu kimi kullaShareware yaz›l›mlar almadan önce n›c›lar için büyük bir denemenize imkan tan›rlar, istenen ücretler sorun olabilir. www.shareware.com adresinde hemen her tür uygulaise genellikle pek semboliktir. Freeware yaBir di¤er sorun da bu may› bulmak mümkündür. z›l›mlar ise ücretsizdir ve içlerinden baz›latürden yaz›l›mlar›n say›s›r› pahal› programlardan daha fazla iflinize yarayabilir. de¤il, onlar› nerede bulabilece¤inize yer verilir. n›n hiç de küçümsenmeyeEn iyi siteler uygulamalar› s›n›fland›ran ve yan›ncek kadar az olmas›d›r. Gerda küçük birer aç›klamayla kullan›c›ya sunanlarçekte belli bir konuyla ilgili yaz›l›m ararken yüzlerce farkl› Shareware bulabilir- d›r, bu yapt›klar› ifli ciddiye ald›klar›n› gösterir. siniz, ama gerçekten iflinize yarayacak ve kullan›m› güvenli olan›n› diINFO ¤erlerinin aras›ndan bulup ç›karmak o kadar kolay Birkaç önemli kaynak site ad› vermek olmayacakt›r. Dikkatli gerekirse: olunmazsa yaz›l›msal hawww.tucows.com: Burada hangi k›rada talar ya da daha da köbulundu¤unuza göre yükleme yapabilirsiniz. Programlar "inek" verilerek de¤erlendiriltüsü kötü niyetli kiflilerce mektedir, "inek" ne kadar çoksa yaz›l›m o kurulmufl tuzaklar can›denli iyi demektir. n›z› çok s›kabilir. *< > < < < >>> < >>> I > www.winfiles.com: Oldukça faydal› yaz›l›m ve uygulamalar›n bulundu¤u bu site hem düzenli, hem de bilgilendiricidir. Özellikle yan›nda "TRY IT!" etiketi olan yaz›l›mlar önerilir. www.shareware.com: Hemen her kategoriden en popüler yaz›l›mlara yer veren bu si- >>> 98 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMEL B‹LG‹LER < < < tede iflinize yarayacak pek çok uygulama bulabilirsiniz. Nereden Bulmal›? Shareware ve Freeware yaz›l›mlar› bulabilece¤iniz birkaç kaynak vard›r. Biri bilgisayar dergileriyle beraber verilen yaz›l›m Tucows sitesi yaz›l›mlar› "y›ld›z" yerine "inek" kullaCD’leri olup, genellikle narak de¤erlendirmektedir, befl "inek" en iyisidir. buaradan gelen yaz›l›mlar› >>> GÖREV ÇUBU⁄U NASIL AYARLANIR? WINDOWS GÖREV ÇUBU⁄U NASIL AYARLANIR? Windows görev çubu¤u yap›lan tüm çal›flmalar›n odak noktas›ndad›r. Bu çubu¤u istedi¤iniz gibi ayarlayabilirsiniz. Konum Windows iflletim sisteminde görev çubu¤unun bafllang›ç yeri ekran›n en alt k›sm›d›r. Ancak e¤er isterseniz ekran›n dört taraf›ndan herhangi birinde yer almas›n› sa¤layabilirsiniz. fare tufluna bas›l› tutarak imleci ekran›n sa¤ taraf›na sürükleyin. Sürükleme esnas›nda görev çubu¤unun gölgesinin ekran›n sa¤›nda belirdi¤ini göreceksiniz. Buraya ya da dört taraftan herhangi birine tafl›mak için tüm yapman›z gereken bu gölge belirdi¤inde sol fare tuflunu b›rakmakt›r. Böylece çubu¤u görüflünüzü en az k›s›tlayan yere nakledebilirsiniz. Nas›l Yapacaks›n›z? Öncelikle fare imlecini ekranda görev çubu¤unun üzerinde bofl bir noktaya getirin, sonra da sol I <INFO > Bazen baflka bir uygulaman›n da kontrol çubu¤u ekran›n belirli bir yan›nda yer al›yor olabilir. Bu gibi durumlarda görev çubu¤uyla bunlar› kar›flt›rmamak için yerini de¤ifltirmemenizi tavsiye ederiz. Ayr›ca görev çubu¤u dikey konumdayken çal›flan programlar›n tam isimlerini yer darl›¤› nedeniyle görmek mümkün olmayacakt›r, bu da kafan›z› kar›flt›rabilir. >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 53 <<< WINDOWS GÖREV ÇUBU⁄U NASIL AYARLANIR? Boyut E¤er çal›flma esnas›nda birden fazla aç›k pencere ve uygulama mevcutsa, o zaman görev çubu¤u bunlar›n tümünü göstermekte yetersiz kalabilir. Bu durumda pencereler aras›nda dolaflmak zorlaflacakt›r, ancak e¤er isterseniz görev çubu¤unun boyutlar›n› büyüterek bu sorunu çözebilirsiniz. Nas›l Yapacaks›n›z? Fare imlecini görev çubu¤unun tam kenar›na do¤ru yaklaflt›r›n. Çift tarafl› bir ok simgesine dönüfltü¤ünde gereken yerdesiniz demektir. Buradayken sol fare tufluna bas›n ve bas›l› tutarak fareyi yukar›ya do¤ru hareket ettirin. Görev çubu¤unun boyutu istedi¤iniz hale geldi¤inde tuflu b›rakman›z yeterlidir. Bunun d›fl›nda görev çubu¤unun bir parças›n› oluflturan ve uygulamalar› h›zl› çal›flt›rman›z› sa¤layan "Quick Launch" araç çubu¤unu da ay›rarak farkl› bir yere yerlefltirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için fare imlecini ekranda "Quick Launch" panelinin en bafl›ndaki k›sma getirin. ‹mleç çift yönlü ok iflaretine dönüflünce sol tufla bas›l› tutun ve fareyi sürükleyerek paneli ay›r›n, art›k bunu ekranda herhangi bir yere tafl›yabilirsiniz. Ayr›ca e¤er isterseniz görev çubu¤u üzerindeki panellerden baz›lar›n› kapatabilir ya da açabilirsiniz. Bunu yapabilmek için görev çubu¤u üzerine sa¤ fare tufluyla t›klay›n ve aç›lan menüden "Araç çubuklar›" seçene¤ine girin. Buradan iflaretleyerek yeni k›s›mlar› açabilir ya da kapatabilirsiniz. *< ‹PUCU > Araç çubu¤unun boyutunu büyütmek birden fazla pencere aç›k iken çal›flman›z› kolaylaflt›racakt›r. Ne var ki e¤er monitörünüz küçük ise o zaman ekran›n önemli bir k›sm›n› görmenize de engel olabilir. >>> 54 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> GÖREV ÇUBU⁄U NASIL AYARLANIR? WINDOWS Aç›lan sa¤ tufl menüsünden "Özellikler" seçene¤ine t›klarsan›z, araç çubu¤u ile ilgili baz› ayarlar› yapabilme imkan› bulursunuz. Bu diyalog penceresine ayn› zamanda "Bafllat" tuflundaki "Ayarlar" seçene¤inin alt›nda bulunan "Görev Çubu¤u ve Bafllat Menüsü" fl›kk›ndan da ulaflabilirsiniz. >>> Otomatik gizle: Bu seçenek iflaretliyken, fare imlecinin üzerinde bulunmad›¤› zamanlarda görev çubu¤u ekran›n alt k›sm›nda geçici olarak gizlenir. Her zaman üstte: Görev çubu¤unun her zaman tüm pencerelerin üzerinde görüntülenmesini sa¤lar. Bafllat menüsünde küçük simgeler göster: Bu seçenek Bafllat menüsündeki simgelerin küçültülmesini sa¤layarak ekran Saati göster: Görev alan›ndan tasarruf eder. çubu¤unun sa¤ taraf›nda saatin görünmesini sa¤lar. Tamam: Tüm de¤ifliklikleri ‹ptal: Yap›lan de¤iflikliklerin Uygula: Yap›lan de¤ifliklik- onaylay›p diyalog penceresini kapat›r. uygulanmamas›n› sa¤lar. leri an›nda yürürlü¤e koyar. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS 55 <<< WINDOWS GÖREV ÇUBU⁄U NASIL AYARLANIR? <<< Bu seçenek tüm pencereleri ekranda üstüste basamaklayarak gösterir Ekrandaki tüm pencereleri görev çubu¤u üzerinde simgeler haline dönüfltürür. < < < Bu seçenek tüm pencereleri ekranda yukar›dan afla¤›ya s›ralayarak gösterir. Ancak resimdeki gibi baz› pencerelerin boyutlar› de¤iflmeyebilir. Görev çubu¤u üzerinde simgeler haline dönüfltürülmüfl tüm pencereleri ekrandaki eski boyutlar›na geri döndürür. <<< Bu seçenek ise pencerelerin ekranda soldan sa¤a do¤ru s›ralanarak gösterilmesini sa¤lar. 56 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● WINDOWS >>> WORD: "GER‹ AL" FONKS‹YONU PROJELER WORD: "GER‹ AL" FONKS‹YONU Word ile çal›fl›rken bazen en son yazd›klar›n›z› silmek ya da yapt›¤›n›z ifllemleri iptal etmek isteyebilirsiniz. Bunun en kolay yolu "Geri Al" fonksiyonundan faydalanmakt›r. 1. Ad›m Üstteki araç panelinde bulunan sola e¤ik ok fleklindeki "Geri Al" tuflunun yan›ndaki küçük afla¤› ok simgesine t›klay›n. Geri al›nabilecek hareketlerin bir listesi aç›lacakt›r. 2. Ad›m Kayd›rma çubu¤u yard›m›yla menü içinde iptal etmek istedi¤iniz ifllemi seçin, birden fazla ad›m seçebilirsiniz. 3. Ad›m Seçimi yapt›ktan sonra tüm yapman›z gereken sol fare tufluna t›klamakt›r. Yanl›fl yeri silmekten çekinmeyin, Word bu yapt›klar›n›z› da akl›nda tutacakt›r. Ad›m ad›m yap›lm›fl olan eylemlerin listesi. Geri almak istedi¤iniz eylemlerin toplam say›s›. Listeyi kayd›rman›z› sa¤layan çubuk. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER 49 <<< WORD: "GER‹ AL" FONKS‹YONU E¤er sadece en son ifllemi iptal etmek istiyorsan›z o zaman menüyü açman›za gerek yoktur. Sadece e¤ik ok iflaretine t›klaman›z yeterlidir, son aflama iptal edilir. "Geri Al" tuflunun hemen yan›nda bulunan bu tufl, ona benzer bir flekilde çal›fl›r, ancak geri al›nan ad›mlar› tekrar uygulamaya yarar. T›pk› di¤eri gibi birden fazla ad›m seçmenizi sa¤layan bir alt menüsü bulunur. E¤er yanl›fll›kla fazladan baz› ad›mlar› iptal ettiyseniz, o zaman "Yeniden" tuflunu kullanarak bunlar› tekrar yapabilirsiniz. "Geri Al" tufluna basmak yerine klavyeden CTRL + Z tufl kombinasyonunu da kullanabilirsiniz. Ayr›ca bu tufllar›n bir kopyas› menü seçenekleri çubu¤undaki "Düzen" fl›kk›n›n alt›nda da yer almaktad›r. *< E¤er geri almaya ya da yeniden yapmaya uygun herhangi bir ifllem gerçeklefltirmediyseniz, o zaman ilgili tufllar silik olarak görüntülenecektir. >>> PROJELER ‹PUCU > "Geri Al" ve "Yeniden" fonksiyonlar› Word ile çal›flmay› çok kolaylaflt›r›rlar. Ne var ki yap›lan hatalar› hemen düzeltmeniz gerekir, çünkü bu fonksiyonlar›n haf›zas› k›s›tl›d›r ve uzun bir metin boyunca tüm yap›lanlar› ak›lda tutmalar› mümkün de¤ildir. >>> 50 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● PROJELER >>> INTERNET EXPLORER: SIK KULLANILANLAR INTERNET INTERNET EXPLORER: SIK KULLANILANLAR Internet üzerinde dolafl›rken Internet Explorer uygulamas›n›n "S›k Kullan›lanlar" fonksiyonu ile daha önce ziyaret edilen sitelere çabucak ulaflabilirsiniz. Diyelim ki hergün ziyaret etti¤iniz bir tak›m haber ya da e¤lence siteleri var. Bunlara Internet Explorer ile eriflmek için iki farkl› seçenek mevcut. Öncelikle her defas›nda arad›¤›n›z sayfan›n olabilir, bunun için yeni bir klasör oluflturarak adresin orada tutulmas›n› sa¤layabilirsiniz. Girilen adresler ait olduklar› sayfalar›n adlar›yla görüntülenir, bu da belirli bir adresi bulman›z› kolaylaflt›rmak içindir. tam ve oldukça uzun olabilen adresini yazars›n›, bu da size bir hayli zaman kaybettirir. Ya da do¤rudan "S›k Kullan›lanlar" k›sm›ndan sayfan›n kaydedilmifl adresine t›klayarak h›zla arad›¤›n›za ulafl›rs›n›z. Tabii ki ikinci seçenek çok daha h›zl› olacak, üstelik kazand›¤›n›z zaman uzun vadede telefon faturan›za da yans›yacakt›r. Yeni Adresler Eklemek Internet Explorer adres defterine yeni bir Web sitesi adresi eklemek son derece kolayd›r. Tüm yapman›z gereken öncelikle ekran›n üst k›sm›ndaki araç çubu¤unda bulunan "S›k Kullan›lanlar" tufluna basarak ilgili pencerenin sol tarafta aç›lmas›n› sa¤lamakt›r. Buradan "Ekle" tufluna basarak ilgili diyalog penceresini açars›n›z. Bu penceredeki adres sat›r› içinde o an bulundu¤unuz sitenin adresi girilecektir, e¤er isterseniz kendiniz farkl› bir adres girebilirsiniz. Adresin yaz›lmas›ndan sonra "Tamam" tufluna t›klamak adresin kaydedilmesini sa¤lamaya yetecektir. Farkl› türden siteleri de¤iflik bafll›klar alt›nda toplamak iyi bir fikir Seçili klasör Klasörün ad›n› de¤ifltirir Seçili klasörü siler Ba¤lant› ismi Yeni klasör oluflturur Pencereyi kapat›r Seçili klasöre girer HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 97 <<< INTERNET EXPLORER: SIK KULLANILANLAR Adresleri Düzenlemek Zaman içinde girilen pek çok ‹PUCU farkl› adres yüzünden listeniz karmafl›k bir hal alabilir. Bu duruWeb sitelerinin adreslerini "S›k Kullan›lanlar" listesine eklerken göreceksiniz ki simun önüne geçmek için te adresleri gizlenmekte ve tan›m k›sm›na listenizi düzenleyebiliradlar› girilmektedir. Ne var ki bu adlar her siniz. Bunu yine "S›k zaman için yeterince aç›klay›c› olmayabilirKullan›lanlar" k›sm›nler. Bu yüzden adresleri kaydederken ayn› dan yapacaks›n›z, anzamanda site adlar›n› da arad›¤›n›z› kolaycak bu defa "Düzenle" ca bulman›za yard›mc› olacak bir flekilde seçene¤i yard›m›yla ilde¤ifltirmeniz önerilir. gili diyalog penceresini ekrana getirmelisiniz. Bu diyalog penceresindeki seçenekler farkl› klasörler oluflturabilmenize ve olanlar›n üzerinde de¤ifliklik yapabilmenize imkan tan›rlar. Bu seçeneklerin açt›¤› diyalog pencereleri içinde çal›flmak temel prensipler aç›s›ndan Windows Gezgini’ne çok benzer, bu yüzden bir zorluk çekmeyeceksiniz. *< > >>> Adreslere Tekrar Ulaflmak Internet ba¤lant›s› yap›ld›ktan sonra adreslerini kaydetti¤iniz sitelere eriflebilmek için iki farkl› yerden yola ç›kabilirsiniz. Öncelikle Internet Explorer yaz›l›m›n› çal›flt›rp, buradaki "S›k Kullan›- lanlar" penceresinden istedi¤iniz herhangi bir adrese t›klayabilirsiniz. Bu durumda adrese eriflim ifllemi bafllayacak ve e¤er s›rad›fl› bir durum söz konusu de¤ilse sayfa içeri¤i görüntülenecektir. Bunun d›fl›nda ikinci bir yöntem daha vard›r, bu yöntemde Internet Explorer yaz›l›m›n› ayr›ca çal›flt›rman›za gerek olmayacakt›r. "Bafllat" tuflu menüsüne girdi¤inizde "S›k Kullan›lanlar" adl› bir seçenek bulacaks›n›z. Bu seçene¤in içinde önceden kaydetti¤iniz adreslerin bir kopyas› bulunur. Buradan herhangi bir adrese t›klad›¤›n›zda Internet Explorer uygulamas› otomatik olarak çal›flt›r›lacak ve do¤rudan sayfan›n yüklenmesine geçilecektir. >>> INTERNET Yap›lanlar› onaylar Bu seçenek sayfay› Internet’e ba¤l› de¤ilken de görebilmenizi sa¤lar Yap›lanlar› iptal eder Yeni klasörün nerede oluflturulaca¤›n› belirler Ba¤lant›lar›n depoland›¤› farkl› klasörler Ba¤lant› ad› buradan girilir 98 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET Yeni klasör oluflturur >>> WEB SAYFASI TASARIMI INTERNET WEB SAYFASI TASARIMI Internet üzerindeki tüm bilgiler Web sayfalar› fleklinde saklan›r ve görüntülenirler. fiimdi bu sayfalar›n nas›l haz›rland›¤›na bakaca¤›z. Web sayfalar› Internet üzerinde depolanan verilerin bilgisayar›n›zdaki browser yaz›l›mlar›yla uygun bir biçimde görüntülenebilmesini sa¤larlar. Bu sayfalar üç farkl› yöntemle haz›rlanabilir: 1- HTML programlama dilini kullanarak nispeten basit web sayfalar› tasarlamak mümkündür. Bu dil daha ziyade metin a¤›rl›kl› sayfalar›n düzenlenmesinde kullan›l›r ve kendi bafl›na yetenekleri nispeten k›s›tl›d›r. 2- HTML ile beraber ya da tamamen kendi bafl›na kullan›labilen baz› programlama dillerini kullanarak da sayfa tasarlanabilir. Bu daha karmafl›k bir yöntem olup ö¤renilmesi biraz daha fazla zaman ister, ancak yap›labilecekler daha fazlad›r. 3- Flash teknolojisi kullan›larak multimedya a¤›rl›kl› Web sayfalar› haz›rlamak mümkündür. Bu sayfalar görsel aç›dan genellikle daha zengindirler ve farkl› türden içerikleri bar›nd›rabilirler. Burada serinin ilk k›sm›n› en basit ve s›k kullan›lan yönteme ay›raca¤›z. Tabii ki sayfa tasar›m› için farkl› programlar kullan›labilir, ve bunlardan baz›lar› oldukça yeteneklidir. Ancak hiçbir yaz›l›m tek bafl›na her tasar›m ihtiyac›na cevap veremez ve üstelik ço¤unu kullanmay› ö¤renebilmek için fazladan zaman ay›rman›z gereklidir. çal›flmas›. < < < < < < Notepad üzerinde bir www sayfas› Web sayfas› haz›rlamakta kullan›lan basit bir yaz›l›mla yap›lan çal›flma. WWW SAYFALARINI TASARLAYARAK PARA KAZANMAK Internet’in geliflmesi ve yayg›nlaflmas›yla birlikte Web sayfalar› tasar›m› da daha ciddi bir konu haline gelmektedir. Ço¤u zaman bu sayfalar› haz›rlayacak yeterlilikte personel bulabilmek pek kolay de¤ildir. Siz uygun yaz›l›mlarla yüklenmifl bir bilgisayar, Internet ba¤lant›s› ve biraz da çal›flmayla bu iflten para kazan›r hale gelebilirsiniz. Gerek Flash teknolojisi ve gerek uygun programlama dillerini kullanabilen biri zaman içinde yeterli paray› kazanarak kendi flirketini kurabilir ve çal›flma grubunu geniflletebilir. Özellikle flirketlerin her geçen gün Internet’e gösterdikleri ilginin artt›¤› düflünülürse bu iflin gelece¤inin parlak oldu¤u görülebilir. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 99 <<< INTERNET WEB SAYFASI TASARIMI yaz›l›mdan faydalanmakt›r. Bu tür yaz›l›mlar hiçbir programlama dili bilmeyenler için idealdir, sizi kodlama ile u¤raflt›rmaz, yapt›¤›n›z düzenlemeleri otomatik olarak kod haline dönüfltürürler. Kullan›mlar› kolay olmas›na ra¤men iki dezavantajlar› vard›r, ilk olarak bu tür bir yaz›l›m›n fiyat› oldukça yüksek olabilmektedir. ‹kincisi ise bu tür bir yaz›l›mla tasarlanan sayfalar› farkl› bir yöntemle aç›p düzenleyemezsiniz, her zaman için ayn› yaz›l›m› kullanman›z gerekecektir. < < < HTML ile çal›flmak için NoteTab Pro iyi bir yard›mc› yaz›l›md›r. Nas›l Ö¤renilir? Web sayfalar›n› nas›l tasarlayaca¤›n›z› ilerleyen bölümlerde detayl› olarak görece¤iz. Ancak bunun yan› s›ra Internet üzerinde bu konuyla iliflkin siteleri de dolaflabilir ve bilgi toplayabilirsiniz. Tabii ço¤unlukla buldu¤unuz bilgiler ‹ngilizce olaca¤›ndan bunun faydas› sizin yabanc› dilbilginize kalm›flt›r. Ayr›ca Web sayfas› tasar›m› ile ilgili çeflitli kitaplar edinmeyi de deneyebilirsiniz ve bunlar bir miktar yard›mc› olabilirler. Fakat sorun flu ki bu tür kitaplar genellikle hep zaman›n gerisinden gelirler ve konulara fazla derinlemesine inmezler. < < < Tasar›m Yöntemleri HTML dilini kullanarak metin a¤›rl›kl› sayfalar tasarlamak için Notepad gibi basit bir metin editörü kullanabilirsiniz. Bu ifl için Word uygunde¤ildir, çünkü burada yaz›lan metinler kaydedilirken pek çok ek veri kullan›l›r, bu da çal›flmay› imBurada FrontPage ile yap›lan bir tasar›m kans›z k›lar. çal›flmas› görülüyor. ‹kinci yöntem HTML dilini kullan›rken çal›flman›za kolayl›k sa¤layacak yap›da olan bir yard›mc› yaz›l›m kullanmakt›r. Bu yaz›l›mlar pek çok standart HTML komutunu tek bir tufla basarak yerlefltirmenize imkan tan›rlar. Ayr›ca siz sayfay› haz›rlarken ayn› anda kaynak kodunu da derlerler. Ne var ki bunlar› kullanmaya al›flmak bafll› bafl›na bir problem olabilir, çünkü arabirimleri nispeten karmafl›kt›r. Burada da ayn› çal›flman›n Internet Son yöntem ise MS FrontPage ya da benzeri bir >>> < < < üzerinde nas›l duraca¤› görülüyor. I <INFO > Web sayfalar›n› içeren dosyalar› bilgisayar›n›zda Explorer damgal› simgelerinden tan›yabilirsiniz. Bunun haricinde dosya ekleri de kendine hs olacakt›r. HTML diliyle yaz›lm›fl sayfalar htm ya da html ekli olurlar. Farkl› dillerde haz›rlanm›fl olanlar ise cgi ya da asp ekli olabilirler. >>> 100 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> INTERNET’TE ‹fi DÜNYASI INTERNET INTERNET’TE ‹fi DÜNYASI Para her yerde parad›r, Internet üzerinde de durum de¤iflmez. ‹flte para üzerine birkaç site. Ekonomiyle yak›ndan ilgileniyorsan›z http://economics.about.com/ adresini gezintinizin bafllang›ç adresi yap›n. Burada sadece büyük miktarda teorik bilgi bulmakla kalmayacak, ayn› zamanda önemli kaynaklara ba¤lant›lar oldu¤unu da göreceksiniz. Ekonomi deyince ço¤unun akl›na hisse senedi gelir. http://www.bondsonline.com/ adresinde hisse senetleriyle ilgili grafiklerden dökümlere herfleyi bulabilirsiniz. Ayr›ca ekonomi dünyas›ndan önemli haberleri de burada görebilirsiniz, ne de olsa hemen her fley hisse senetlerini etkileyebilir. Hisse senetleriyle ilgili genel bilgilere pek çok siteden ulaflabilirsiniz. Ne var ki http://www.barrons.com/ adresinde sizi sadece genel bilgiler ve dökümler de¤il, ayn› zamanda genifl yorumlar ve tavsiyelerde beklemektedir. Yat›r›mlar›n›z›n gelece¤iyle ilgili flüphelerinizi burada giderebilirsiniz. Sadece hisse senetleri de¤il de, çok farkl› yat›r›m araçlar› üzerine bilgi ve tavsiye ar›yorsan›z, o zaman size http://www.fool.com/ adresini tavsiye ediyoruz. Burada sadece haberler ve tavsiyeler bulmakla da kalmayacak, ayr›ca forum köflesinde baflka yat›r›mc›larla da tart›flmalar yapma imkan›na kavuflacaks›n›z. E¤er her zaman için dünya piyasalar›nda neler olup bitti¤ini takip ediyor, haberlerin s›cak ve yorumsuz olmas›na önem veriyorsan›z, o zaman http://cnnfn.cnn.com/news/economy/ adresine u¤ramadan geçmeyin. Ekonomi konusunda en s›cak ve tarafs›z haberler CNN damgas› alt›nda toplanm›fl . Diyelim ki flirketinizin flu anki de¤erinin ne oldu¤unu bulmaya çal›fl›yorsunuz. Ya da gelecek dönem yap›lacak harcamalar ve vergileri hesaplamak istiyorsunuz. http://www.kiplinger.com/tools/index/ adresini ziyaret ederek burada ihtiyaç duyaca¤›n›z tüm hesap araçlar›n› bulabilirsiniz. HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET 101 <<< INTERNET INTERNET’TE ‹fi DÜNYASI En renkli borsa analiz siteleri aras›nda yer alan www.borsanaliz.com içerik olarak da bir o kadar zengin. "IMKB’de Bugün" ve "Teknik Analiz" ana bafll›klar› alt›nda s›ras› ile günün yorumu, seans istatisti¤i, kapan›fl fiyatlar›, IMKB100 senetlerin analizleri, al›m sat›m sistemi, teknik analiz yöntemleri, Elliot dalga teorisi, özel formüller bölümleri yer al›yor. Sitenin haberler bölümünden ise Dünya bas›n›nda Türkiye ile ç›kan haberlere, flirket haberlerine, 2000 y›l›nda yap›lan veya yap›lmas› kararlaflt›r›lan sermaye art›r›m› bilgilerine ulaflabiliyorsunuz. Grafiklerin ve yorumlar›n Platodataya ait Euroline program› kullan›larak haz›rland›¤› www.hisse.net sitesinde istenirse bu program› bilgisayar›n›za indirmek de mümkün oluyor. Arac› kurumlar›n raporlar›, seans içi fiyat bilgileri, bültenler, borsa bültenleri, en güncel haberler, IMKB bültenleri ve daha birçok bilginin bulundu¤u sitede ayr›ca borsan›n alt›n kurallar›, finansal formüller, hisse al›m sat›m k›lavuzu, finansal sözlük, piyasa etkileflimlerinin anlat›ld›¤› ve borsa kitaplar›n›n tan›t›ld›¤› bir bölüm de yer al›yor. ‹stanbul Alt›n borsan›n internet sitesine ulaflmak için ise www.iab.gov.tr adresini yazman›z yeterli olacakt›r. Bu sitede yer alan çeflitli bafll›klar alt›nda bulunan piyasalar, K›ymetli Madenler Piyasas›na üyelik, özellikler, ifllem yöntemleri, takas, k›ymetli madenin borsaya ulaflmas›, k›ymetli madenler ödünç piyasas› hakk›nda ö¤renmek istedikleriniz ile kurulufl amac›, vadeli ifllem nedir?, üyelik flartlar›, pozisyonlar, limitler, sözleflme özellikleri, ifllemlerin gerçeklefltirilmesi, takas üyeli¤i ve teslimat gibi bilgileri size sunacakt›r. E¤er hisse senetleri üzerine seçim yaparken hep problem yafl›yorsan›z paran›n doktoru size www.drpara.com adresi üzerinden yard›mc› olacakt›r. Her gün düzenli olarak yenilenen sitede hisse senedi önerilerinin yan› s›ra haftal›k piyasa beklentisi üzerine de yaz›lar bulunuyor. Ana sayfada sitenin geçen haftaki portföyünün getirisi de yüzde cinsinden belirtiliyor. Borsa haberlerini daha güncel ve daha farkl› bir yoldan ulaflmak istiyorsan›z www.datascope.com adresini deneyebilirsiniz. Bu site içinde yer alan ücretsiz da¤›t›lan özel bir program ile web sayfalar›n› kullanmadan do¤rudan borsaya ba¤lan›p en güncel de¤erleri alman›z da mümkün olacakt›r. Ayr›ca sitede haberler Türkçe’nin yan› s›ra ‹ngilizce olarak da yer al›yor. Yat›r›m araflt›rmalar› flirketinin web sayfas› olan www.analiz.com görünüm olarak sade olmas›na ra¤men kullan›c›n›n her istedi¤ini verebiliyor. Temel ve teknik analizler bafll›klar› alt›ndan mali tablolar, dikey, yatay, trend analizleri, grafikler ve fiyat bilgilerine ulafl›labiliyor. Bunun yan›nda sitede bir endeks tahmin yar›flmas› da yap›l›yor. 102 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● INTERNET >>> WINDOWS MEDIA PLAYER NED‹R? MULTIMEDIA VE E⁄LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER NED‹R? Günümüzde bilgisayar ve multimedya kelimeleri hemen her yerde yanyana kullan›l›yor. Windows size ne gibi multimedya imkanlar› sunuyor, birlikte görece¤iz. "Multimedya" kelimesinin önünüze ç›kmayaca¤› bir tek saha bile kalmad›. Art›k monitörlerden Internet’e her alanda ilk an›lan kelime neredeyse budur. Peki nedir multimedya? Basitçe söylemek gerekirse, bu ses ve video demektir. Önceden bilgisayarda bir ses kayd›n› çalmak ya da video görüntüleri izlemek sadece özel donan›m› olan profesyonellerin kalk›flaca¤› bir fleydi. Kaynaklar›n k›s›tl› olmas› bir yana, piyasadaki hemen her firman›n bu ifl için tasarlad›¤› farkl› bir uygulama mevcuttu. E¤er belirli bir firman›n video görüntülerini izlemek isterseniz, o zaman onlar›n gelifltirdi¤i uygulamay› bulup çal›flt›rman›z gerekiyordu. Üstelik her program farkl› bir biçimde çal›flt›¤›ndan, bunlar› ayr› ayr› kullanmay› da ö¤renmeniz flartt›. Günümüzde bu durum bir hayli de¤iflmifltir. Internet’in yay›lmas› ve bilgisayarlar›n daha yetenekli bir hal almas›, çok farkl› yaz›l›mlar›n yavafl yavafl belirli bir çat› alt›nda toplanmas›n› mecbur k›lm›flt›r. Windows iflletim sistemi içinde bulunan Media Player uygulamas› bu türden bir yaz›l›md›r, piyasada kullan›lan belli bafll› tüm ses ve video formatlar›n› okuyabilme kapasitesine sahiptir. ‹ster Internet üzerinden kaydedilmifl, ister CD üzerine bas›lm›fl olsun, Media Player ile çal›flt›r›lamayacak pek az dosya türü vard›r, bunlar da genelde pek yayg›n de¤ildir. I <INFO > Media Player taraf›ndan okunabilen osya türleri: Audio: -wav, snd, au, aiff Midi: Mp3: Stream: -mid, rmi -mp3, m3u -asf, asx Movie: -mpg, mpe, mp2, mp1 Quicktime movie: -mov, qt Real Player sound: -ra, rm, ram, rmm Video: -avi >>> HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE 33 <<< MULTIMEDIA VE E⁄LENCE WINDOWS MEDIA PLAYER NED‹R? Media Player ‹le Dosya Açmak ‹lk ad›mda Media Player uygulamas›n› çal›flt›r›n, bunu genellikle Bafllat menüsü içindeki Programlar seçene¤inin Donat›lar fl›kk›nda bulabilirsiniz. 2- Windows Gezgini benzeri bir pencere aç›lacakt›r, burada farkl› sürücü ve klasörler aras›nda dolaflarak arad›¤›n›z dosyay› bulun. Sol tuflla üzerine t›klay›p seçtikten sonra afla¤›dan Aç (Open) tufluna bas›n. 1- Program›n çal›flma penceresi ekrana geldi¤inde Dosya (File) seçene¤inden Aç (Open) fl›kk›n› seçin. Klavyeden CTRL + O k›sayolunu da kullanabilirsiniz. 4- Son olarak tamam (OK) tufluna basarak tüm seçimleri onaylay›n, film otomatik olarak açl›flt›r›lacakt›r. >>> 3- Aç›lan diyalog penceresinden uygun dosyay› seçip “Aç” tufluna t›klay›n. Video dosyas›n›n ad› Araç paleti Video görüntüsü Durdurma tuflu Oynatma ve dondurma tuflu Video süresi Ses kontrolü 34 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE >>> T HARF‹ SÖZLÜK T: TAB: Bu tufl klavyenin sol taraf›nda yer al›r ve iki farkl› kullan›ma sahiptir. Metin editörü yaz›l›mlar›nda paragraf açma ifline yarar. Windows iflletim sistemi içinde ise, bir diyalog penceresi içindeki çeflitli seçenekler aras›nda dolafl›labilmesine imkan tan›r. Bu ifl esnas›nda Shift ile beraber bas›l›rsa ileri do¤ru de¤il, geri do¤ru hareket sa¤lan›r. TABLET: Kullan›mda t›pk› fare gibi çal›flan bir kumanda ayg›t›d›r. ‹ki temel parçadan oluflur, bir fare pedine benzeyen alt taban ve kaleme benzeyen iflaret ayg›t›. Alt taban bas›nca duyarl› bir yüzeye sahiptir, yüzeyinde özel kalem ile yap›lan tüm hareketler özel bir yaz›l›mla de¤erlendirilerek bilgisayara iletilir. Bu tür ayg›tlar genellikle çizim programlar› ile birlikte kullan›lmak üzere tasarlanm›fllard›r. TONER: Fotokopi makineleri, Laser ve LED yaz›c›lar›nda kullan›lan özel bas›m malzemesine verilen add›r. Toner kapal› plastik kutular içinde bulunur, çünkü son derece ince bir toz formundad›r ve kolayca da¤›labilir. Çeflitli renklerde olabilen toner maddesi elektrostatik yöntemlerle bask› makinesinin tanburu üzerine çekilir ve buradan da ka¤›da aktar›l›r. Daha sonra ka¤›t ›s›t›larak tonerin kal›c› olarak yerleflmesi sa¤lan›r. TRUETYPE: Macintosh ve PC türü bilgisayarlarda kullan›lmak üzere haz›rlanm›fl özel font türüne verilen add›r. TrueType fontlar bitmap yerine vektör tabanl› olarak tasarland›klar›ndan, fontun boyutu de¤ifltirildi¤inde deforme olmaz, böylece özellikle matbaac›l›k ifllerinde mükemmel sonuçlar verirler. TV TUNER KARTI Bilgisayar monitörünü bir televizyon gibi kullanabilmemize imkan tan›mak için tasarlanm›fl bir donan›md›r. Bilgisayara tak›larak gelen yay›n sinyallerini al›r, ifller ve görüntüye dönüfltürür. Sonuç olarak bu tür bir kart sayesinde bilgisayar› ayn› zamanda TV olarak da kullanmak mümkün olur. TAK VE KULLAN Di¤er ad› Plug and Play (PnP) olan bu özelli¤e sahip bilgisayarlar yeni donan›m ö¤eleri bilgisayara tak›ld›¤› zaman kullan›c›n›n herhangi bir kurulum prosedürünü izlemesine gerek kalmadan otomatik olarak tan›y›p ayarlarlar. Tak ve kullan’›n kullan›lmas› ile yeni bir ayg›t›n bilgisayara tak›l›r tak›lmaz kullan›lmas› mümkün olmaktad›r. Bu özellik Macintosh bilgisayarlarda en bafltan beri olmas›- na ra¤men PC kullan›c›lar› bu özelli¤e ancak Windows 95 iflletim sisteminden sonra ulaflabilmifllerdir. Bu özellikten yararlan›labilmesi için bir bilgisayarda ayn› zamanda bir Plug and Play BIOS’un donan›m olarak bulunmas› ve bunu tan›yacak bir iflletim sisteminin de yüklü olmas› gerekir. Eski sistemler için gelifltirilmifl anakartlar›n üzerine tak›lmak için gelifltirilmifl ek kartlar›n kullan›lmas› ile de bu özellik bilgisayarlara kazand›r›labilir. TARAYICI Bilgisayara bilgi girifli için kullan›labilecek bir baflka araç olan ve ‹ngilizce’de Scanner anlam›na gelen bu cihazlar resimleri ve metinleri okuyarak bunlar› bilgisayara aktar›rlar. Özel yaz›l›mlar›n kullan›lmas› ile HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● SÖZLÜK 32 <<< SÖZLÜK T HARF‹ taranacak olan belgeler resim format›nda bilgisayara aktar›labildi¤i gibi özel optik karakter tan›ma teknolojilerinin kullan›lmas› ile metin olarak da bilgisayara aktar›labilir. Böylelikle aktar›lan metin üzerinde sonradan gerekli de¤ifliklikler de kolayl›kla yap›labilmektedir. Ma¤azalarda kullan›lan barkod taray›c›lar›n görevi ise ürünler üzerindeki kodlar› ürün bilgisine çevirmeye yarar. Masaüstü taray›c›lar›n yan›nda el tipi taray›c›lar da bulunmaktad›r. TELNET (TN). Bir çeflit terminal emülatör protokolu olan Telnet’te kullan›c›lar internet üzerindeki bir bilgisayara ba¤lanarak komut sat›r› benzeri bir arabirim ile ona komut gönderebilirler. Bu flekilde her tür veri transferi yapmak mümkündür. Orijinal olarak ilk defa ARPAnet üzerin- TCP/IP Aç›lm›fl hali "Transmission Control Protocol on top of the Internet Protocol" anlam›na gelen bu iletiflim protokolü ilk olarak DARPA taraf›ndan de¤iflik tipteki bilgisayarlar ve bilgisayar a¤lar›n›n kendi aralar›nda rahatl›kla iletiflim kurabilmeleri için gelifltirilmifltir. de kullan›lan Telnet TCP/IP protokolü üzerinde çal›flmaktad›r. TOKEN RING Bilgisayarlar›n daire fleklinde birbirine ba¤land›¤› bir yerel a¤ biçimidir. Burada Token olarak adland›r›lan mesaj bir bilgisayardan di¤erine geçerek dolafl›r. Token bilgisayarlar aras› iletiflimde çak›flmay› önlemek için kullan›l›r. Böylelikle bir bilgisayar ancak Token kendisinde iken veri iletebilir. En yayg›n Token ring tipi IEEE 802.5 standard› içinde tan›mlanm›flt›r. 33 HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR ● TEMP KLASÖRÜ Bilgisayar›n›zda çeflitli yaz›l›mlar ile çal›fl›rken sonradan gerekmeyecek ama o an için gerekli baz› geçici dosyalar oluflturulur. SÖZLÜK Bu dosyalar›n farkl› yerlere da¤›lmas›n› önlemek için ise iflletim sisteminin belirledi¤i bir adet de geçici klasör anlam›na gelen Temp klasörü kullan›l›r. E¤er bu klasörde çeflitli nedenlerden art›k dosyalar kalm›fl ise gönül rahatl›¤› ile temizleyip sabit diskinizden yer kazanabilirsiniz. TROJAN Truva anlam›na da gelen bu küçük program parçac›klar› zarars›z olabilecekleri gibi çok zararl› amaçlar için de kullan›labilirler. Bir virüs olarak tan›mlansalar da virüsler gibi kendi kopyalar›n› ç›kar›p sisteme yay›lmazlar. Ancak yine de sisteme ve verilere çok büyük zarar verebilirler. Bu tür dosyalar›n sisteme girdi¤ini anlamak da oldukça zordur. Zaten bu yüzden de Truva ad›n› almaktad›r. TOOLBAR Yatay ya da dikey olarak çeflitli programlar›n içinde yer alan bu çubuklar üzerlerinde yer alan simgeler ile program içinde yer alan komutlara ulaflma- y› daha da h›zland›r›p çal›flmay› kolaylaflt›r›rlar. Ço¤u programda toolbar’lar serbestçe etrafta hareket ettirilip ya da tamamen ekrandan kald›r›l›p çal›flma alan›nda ferahl›k da sa¤layabilirler. TASKBAR Windows 95 iflletim sisteminden itibaren kullan›lmaya bafllanan bu özellik ekran›n en alt›nda yatay olarak yer al›r ve üzerinde yer alan Bafllat tuflu ve di¤er yard›mc› araçlar ile programlara verilmifl k›sayollar çal›flmay› h›zland›rmay› sa¤larlar. Ayr›ca aç›lan her program için Taskbar’da da aç›lan belirteçlerin kullan›lmas› ile programlar aras›nda kolayl›kla geçifl de yap›labilir. Bu çubuk ekran›n herhangi bir yerine tafl›nabildi¤i gibi istedi¤iniz gibi de boyutland›r›labilir. TSR "Terminate and Stay Resident" kelimelerin k›sa halinden oluflan bu terim eski bir DOS arac›d›r. Bir kete yüklendi¤i zaman haf›zaya yerleflen bu programlar daha önceden ayarlanm›fl bir tufla t›klanmas› ya da fare hareketi gibi herhangi bir hareket karfl›s›nda aktif duruma geçebilirler. Bunlara örnek olarak hesap makineleri ve takvimler verilebilir.