OGRENME STILLERI - Anadolu Üniversitesi

ÖĞRENME STİLİ MODELLERİ
Celal AKDENİZ
Sunu Raporu
EPÖ 614 Öğretme ve Öğrenme Stratejileri
Yrd. Doç. Dr. Meral GÜVEN
Eskişehir
Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
Mart 2007
2
İÇİNDEKİLER
Giriş
1. Öğrenme Stili Tanımlamaları
6
2. Öğrenme Stillerine İlişkin Sınıflandırmalar
9 - 12
3. Öğrenme Stilleri Modelleri
13- 21
3.1. Felder & Silverman Öğrenme Stili Modeli
3.2. Myers & Briggs Öğrenme Tipi Modeli
3.3. Lawrance Öğrenme Tipi Modeli
3.4. Sarasin Öğrenme Stili Modeli
3.5. Vermunt Öğrenme Stili Modeli
3.6. Mc Carthy 4MAT Öğrenme Stili Modeli
3.7. Grasha ve Reihmann Öğrenme Stili Modeli
Sonuç
28
KAYNAKÇA
29- 30
EKLER
EK 1: Öğrenme Stillerine Yönelik Türkiye’de Yapılmış Araştırmalar
EK 2: Dünden Bugüne Öğrenme Stili Modelleri ve Envanterleri
EK 3: Çeşitli Öğrenme Stili Envanterleri
A. Public Learning Style Inventories
A.1. Siboney Learning Group
A.2. Memletic Learning Style Inventory
A.3. Adult Version
A.4. Senior Version
B. Akademic Learning Style Inventories
B.1. Felder&Silverman Learning Style Index
B.2. Myers&Briggs Type Indicator
B.3. Barsch Learning-Style Inventory
B.4. Brain Dominance Inventory
B.5. …
3
Giriş
Öğrenmek ve öğretmek için birçok yol vardır. Herkes öğrenebilir ama herkes
aynı şekilde öğrenmez. Bütün çocuklara uyan bir öğrenme biçimi yoktur.
Herkesin en iyi öğrendiği yolu bulup o yolu açmalı ve orada ilerlemeyi
kolaylaştırmalı.
Her öğrencinin en iyi öğrendiği yol, onun öğrenme stilidir. Bir öğrencinin
algılamasını, çevredeki diğer insanlarla ilişkilerini ve öğrenme çevresindeki
davranışlarına etki eden bilişsel, duyuşsal ve fizyolojik yapısı, onun öğrenme
stilini belirler. Bir öğrencinin öğrenme stilini belirleyerek gerekli düzenlemeleri
yapmak öğrenci başarısını arttırır. Gerekli düzenlemelerin başında her öğrenme
stiline uygun öğretim malzemesi ve öğretim stratejisi hazırlamak gelir. ( Carbo,
1980)
Birkey, (1995) insanların farklı öğrenme ve farklı bilgi işleme sistemlerine sahip
olduğunu, dolayısıyla farklı öğrenme stillerine sahip olduğunu belirtmektedir.
Herkesin farklı düşünme ve öğrenme biçimi vardır. Bunu öğrenmek için öğrenme
olgusundaki işlemlere bakmak gerekir: bilgi kazanmaya, kavramsallaştırmaya
(bilgi işleme), motivasyona (isteklendirme), karar verme stiline, değerlere ve
duygusal tercihlere. Birkey’e göre öğretmen; karşısındaki öğrencilerin farklı
öğrenme stillerine sahip olduğunu bilecek, hatta hangi öğrencinin hangi stille
daha iyi öğrendiğini bilecek ve ona göre ders sunumu yapacak.
(http://www2.nu.edu/nuri/llconf/conf1995/birkey.html)
Öğrenme stillerine ilişkin yapılan çalışmalar ve bu çalışmalardan yola çıkılarak
ortaya konulan sonuçlar birbirine benzer ve farklı nitelikler taşımaktadır. Kimi
4
kuramcılar öğrenme stillerini; öğrenmeye yönelik bireysel yaklaşımlar ve tercihler
olarak ele alırken, kimileri de; gerek bireyin yaşantıları ve öğrenme deneyimleri
gerekse çevresel faktörlerin etkileriyle oluştuğunu belirtmektedirler.
Bir birey öğrenme stili sınıflandırması yapılan bir veya birden fazla alanda güçlü
eğilim gösterebilir. Bir bireyin öğrenme stilini kesin sınırlarla tanımlayacak tek bir
ölçüt yoktur. Kuramcılar stilleri sınıflandırırken belirgin farklılıkları göz önüne
almaya çalışmışlardır.
Güven’in (2004, s.26) Boydak’tan aktardığına göre, öğrenme stili bireyi yaşamının
her anında ve her boyutunda etkilemektedir. Yürürken, yatarken, otururken,
konuşurken, oynarken, yazarken bireyi etkiler ve bu özelliklere göre eylemler
yapılır.
Öğrenme stillerine ilişkin genel kanı; doğuştan getirildiği ve yaşam boyu
saklanıldığı, kolay kolay değiştirilmediğidir. Bunun yanında bireylerin deneyimleri
sonucunda az da olsa, öğrenme stillerine yenilerini ekleyebileceklerini görüyoruz.
Yapılan araştırmalara göre bireylerin öğrenme stilleri zaman içerisinde
değişmektedir. A.B.D yapılan araştırmalardan elde edilen sonuçlardan bazıları
aşağıdaki gibidir: (www.ed.gov/databases/ERIC_Digests/ed341890.html )
•
Çocuklar okula ilk başladıklarında genellikle ebeveyn tarafından motive
edilmişlerdir.
•
Birinci sınıfta çoğunlukla kinestetiklerdir.
•
İşitme yetenekleri ikinci sınıfta gelişmeye başlar.
•
Görsel yetenekler üçüncü sınıfta gelişmeye başlar.
5
•
6 yaş grubu öğrenciler diğerlerine nazaran daha fazla eğitime ihtiyaç
duyarlar.
•
Öğrencilerin % 70’i beş ile on ikinci sınıflar arasında konvansiyonel sınıf
düzenine uyum sağlamakta zorlanmaktadır.
•
Öğrenciler ancak dokuz ile onuncu sınıflarda kendi kendilerini motive
etmeye başlamaktadırlar.
•
Orta öğrencilerin %30’ u; lise öğrencilerinin % 40’ı; yetişkinlerin % 55’i
sabahları öğrenebilmektedir
Güven’in (2004, s. 26) Temel’den aktardığına göre, bireylerin baskın olan bir
öğrenme stilinin yanında bir başka öğrenme stilinin de olduğu görülmektedir. Bu
durum, bir bireyin bir ya da birden çok öğrenme stiline sahip olabildiğini,
bunların kullanma düzeylerinin değişebildiğini göstermektedir.
Öğrenme stilleri bireyin öğrenmesine ilişkin farklı yollara işaret etmektedir.
Öğrenme stillerinin öğrenilmesi bütün öğrencilerin başarısını arttırdığı gibi,
başarısız öğrencilerin başarılarını da artırabilmektedir. Ancak bunun için
öğretimsel
işlemlerin
ve
öğretim
çevresinin
bulgulara
göre
yeniden
düzenlenmesi gerekir.
En az öğrenme stili kadar kişinin en iyi öğrendiği ortamın hazırlanması da
öğrenmeyi etkilemektedir. Sese, ışığa, ısıya ve çevredeki insanlara kadar birçok
etmen öğrenmeyi etkilemektedir. Tek başına mı, küçük veya büyük grupla mı iyi
öğreniyor? Öğretmeni mi yoksa arkadaşı mı tercih ediyor? Yaşıtlarıyla mı yoksa
büyüklerle mi iyi öğreniyor? Günün hangi saatinde en iyi öğreniyor? Hangi
dersler günün hangi saatine konmalı? Zamanla bu tercihlerde farklılıklar olabilir.
6
İnsanlar genellikle dört yoldan bilgi edinirler. Öğrencilerin bu dört tip
öğrenmeden hangisine yatkın olduğu (bilgiyi edinme ve işleme yönünden)
saptanırsa, ona göre öğretim materyali en etkin biçimde hazırlanabilir
(http://www.westga.edu/~jdbutler/ClassNotes/learnstyles.html).
1.
Görsel: Görerek ve okuyarak öğrenmeyi tercih edenler. Kendi kendine
okuyarak öğrenirler, renkli temsil, grafik ve haritaları tercih ederler;
2.
İşitsel: İşiterek, dinleyerek ve tartışarak öğrenmeyi tercih ederler;
3.
Kinestetik: Bazılarının aklında hareket enerjisi daha iyi kalır. Bunlar
öğrenecekleri şeylerle fiziksel temas kurarak, yaparak öğrenirler; Tactile,
kişinin el ile duyumsamasına dayanır. Kinestetik; gezme, pandomim,
dramatize etme ve benzerlerini kapsar.
4.
Sosyal: Bazı öğrenciler de başkalarıyla sosyal etkileşim (interaksiyon)
halinde daha iyi öğrenir
Öğrenme stillerinin eğitim ortamlarında işe koşulduğu örnekler sıklıkla karşımıza
çıkmaktadır. Gerek örgün eğitim ortamlarında gerekse elektronik ve uzaktan
eğitim
ortamlarında
kullanım
örneklerine
rastlanmaktadır.
Örneğin;
“Personalisation and Trails in Self e-Learning Networks” (SELENE) uygulaması,
Avrupa birliğinin e-öğrenme kapsamında yürürlüğe koyduğu bilgisayar destekli
öğrenme modüllerinde kullanılmaktadır.
1. Öğrenme Stili Tanımlamaları
Öğrenme stillerine ilişkin çeşitli tanımlamalar yapılmıştır. Stillere ilişkin model
geliştiren kuramcıların ve öğrenme stilleri ile uğraşan uzanların, öğrenme stiline
ilişkin tanımlamalarından birkaçı aşağıdaki gibidir:
7
Öğrenme stilini, Kolb (1987); Bireyin bilgiyi alma ve işleme sürecinde tercih ettiği
yollar olarak tanımlarken, Honey ve Mumford (1987); Bireyin öğrenme
etkinliklerindeki tercihleri olarak belirtmektedirler. Dunn and Dunn (1988),
öğrenme stilini; öğrencinin yeni ve zor bilgiyi öğrenmeye hazırlanırken,
öğrenirken ve hatırlarken ayrı ve kendilerine özgü yollar kullanması olarak
tanımlamaktadır.
Tony Grasha’ya (1996) göre; öğrenme stili, öğrencinin bilgiyi edinme sürecindeki
yeteneği ve öğrenme deneyimlerini bir araya getirmesidir. Kefe (1990), yapmış
olduğu kapsamlı tanımlamasında öğrenme stillerini; öğrencinin nasıl öğrendiğini,
nasıl algıladığını, öğrenme ortamıyla nasıl etkileşimde bulunduğunu ve bu
çevreye yönelik tepkilerin neler olduğunu belirleyen duyuşsal, bilişsel ve
fizyolojik davranış özellikleri olarak göstermektedir.
Gregorc’a göre, öğrenme stili; ruhun ve kimi zihinsel niteliklerin göstergesi olan
dışsal davranış, özellik ve durumlardır. Öğrenme stillerine ilişkin Gremli (1989);
kişinin öğrenme sürecine başlama, yeni materyal üzerinde dikkatini toplama ve
materyali içselleştirme yoludur, demektedir. Mc Looughlin (1999) ise; Bilginin
edinilmesinde ayrı ve alışılmış bir biçimin uyumu olarak tanımlamaktadır. (Güven,
2004, Tekez, 2004)
2. Öğrenme Stillerine İlişkin Sınıflandırmalar
İlk tanımlandığı tarihten beri birçok öğrenme stili modeli ortaya atılmıştır.
Zamanla sayısı ve çeşitliliği artan öğrenme stilleri kendi aralarında çeşitli
ölçütlerle gruplanmışlardır. Kimi stiller, barındırdıkları değişken sayısıyla, kimileri
de; bilişsel, psikolojik yapıya vurgu yapmalarına göre gruplandırılmışlardır. Kimi
8
araştırmacılar öğrenme stili modellerini bilgiyi işlemesine göre, kimileri de;
zamanla değişip değişmemesine göre gruplandırmaktadırlar.
James
ve
Blank
(1993)
tarafından
öğrenme
stilleri
üç
ana
boyutta
sınıflandırılmıştır. Bunlar; bilişsel, etkili ve psikolojik stillerdir. Bilişsel stiller;
bireysel bilgi işleme süreçleri ile ilgili olup, algılama, düşünme, problem çözme
ve hafıza ile ilgilidir. Etkili stiller; kişilikle ilgili olup, bireyi davranışa yönlendiren,
duygu, dikkat, değerler sistemi ve motivasyonu içerir. Psikolojik stiller; fiziksel
çevre, cinsiyet farklılıkları, bireysel sağlık ve beslenmeyi içerir.
Tablo 1: Bilişsel Sınıflandırmaya Giren Öğrenme Stili Modelleri
Kaynak: Keenoy, 2004
Kevin Keenoy (2004) Gardner, Gregorc, Honey&Mumford, Witkin, Kolb ve
Myers&Briggs’e ait öğrenme stili modellerini, bilişsel öğrenme stili modelleri
olarak gruplamakta ve modellerdeki öğrenme stili tanımlamalarına yer
vermektedir.
9
Brown ve diğerleri (2005) “Taxonomy of learning styles” isimli çalışmalarında
öğrenme
stillerini,
bilgiyi
işleme
süreçlerine
göre
aşağıdaki
gibi
sınıflandırmışlardır;
Şekil 1: bilgiyi işleme sürecine göre öğrenme stilleri
Analitik
/
holistik
Felder – Soloman / bütünsel Dunn&Dunn / bütünsel - analitik
Rayner&Riding / holistik-analitik/CSA
Witkin / bağımlı - bağımsız
Bilgiyi
işleme
stili
sözel
/
görsel
duyusal
/
sezgisel
Felder – Soloman / görsel - sözel
Dunn&Dunn / algısal boyut
Rayner&Riding / sözel – görsel /
Felder – Soloman / duyusal Dunn&Dunn / algısal boyut
__________ Brown (2005, s. 77–90) ‘dan uyarlanmıştır.
Brown (2005) çalışmasında, öğrenme stillerini bilgiyi işleme yönleriyle; analitik /
holistik, sözel / görsel ve duyusal / sezgisel boyutlarında ele almaktadır. Her bir
boyuta ilişkin Brown ve diğerleri (2005) tarafından öngörülen ölçütlerden yola
çıkılarak öğrenme stili modelleri sınıflandırılmaktadır. Ölçütlere göre; Felder &
Soloman ve Dunn & Dunn’a ait öğrenme stili modelleri her üç boyutta da yer
almaktadır.
Bir başka çalışmada öğrenme stilleri öne çıkan ortak özellikleri itibariyle
sınıflandırılmaktadır. Aşağıdaki tabloda koyu yazılanlar, bulunduğu alanda yoğun
çalışmaları bulunan kuramcılara işaret etmektedir.
10
Tablo 2: Öne Çıkan Özelliklerine Göre Öğrenme Stili Modelleri
Kaynak: www.LSRC.ac.uk (Erişim Tarihi, 12.03.2007)
Tabloda öğrenme stili modelleri beş başlık altında gruplandırılmaktadırlar.
Modellerinde öğrenme stillerine ilişkin dörtlü gruplama yapanlar aynı kategoride
değerlendirilmektedir. Bunlardan Dunn&Dunn ve Gregorc’un çalışmaları öne
çıkmaktadır. Modellerinde bilişsel yapıları ön plana çıkaran kuramcılar başka bir
kategoride ele alınmaktadırlar. Bu kategoride de Riding’in çalışmaları öne
çıkmaktadır. Bir başka kategoride, öğrenme stili modelleri kişilik tiplerine ilişkin
getirmiş oldukları tanımlamalara göre gruplanmaktadırlar. Bu grupta da; Apter,
Jackson ve Myers&Briggs ön plana çıkmaktadır.
Öğrenme stillerini değişebilir, esnek olması yönüyle tanımlayan kuramcılar da bir
başka grupta bir araya getirilmektedir. Bu grupta da; Kolb, Honey & Mumford,
Hermann ve Allison & Hayes’in çalışmaları ön plana çıkmaktadır. Öğrenme stili
modellerinde öğrenme kavramlarını ön plana çıkaran kuramcılar da ayrı bir
11
grupta bir araya getirilmişlerdir. Bu grupta da; Vermunt, Stenberg ve
Entwistle’nin modelleri ön plandadır.
Tablo 3: Gregorc, Butler, Dunn&Dunn, Corbo ve Mc Carthy Öğrenme Stili
Tanımlamalarının Karşılaştırılması
Geliştiren
Anthony Gregorc,
Teorisi
Somut sıralı, soyut sıralı,
somut rasgele ve soyut
rasgele
Öğretimsel önemi
Her öğrencinin öğrenme
stilini bilme ve buna
sınıfta yer verme
Katherine Butler
Çevre ilişkileri modeli
(The Mediation Abilities
Model)
Rita Dunn, Kenneth
Dunn, Marie Corbo
Öğrenme stili modeli
Düşünme ve ilişki
kanallarını kullanma
Bilişsel stiller ve beyin
biçimi. 21 stil içine
yerleştiriyor
Her öğrencinin stilini
öğrenmek ve faaliyetleri
buna göre düzenleme
Bernice McCarthy
4 MAT sistem
Beynin güçlü tarafları ve
bilişsel sisteme dayalı.
Algı ve düzenleme
(ordering) tipine göre
hayalci (imaginative),
analitik, sağduyulu
(common sense) ve
dinamik öğreniciler
Sınıfta her öğrenme
tipine uygun öğrencilere
hitap edebilecek bir ders
yapılmalı
Kaynak: Klavas, 1987
Bu tabloda yer alan öğrenme stilleri, öğretimin bireyselleştirilmesini, büyük
gruplarla ziyade, küçük gruplarla öğretim yapılmasını vurguluyor.
Korean Society Of Medical Education, adlı kuruluşun yaptığı bir çalışmada
öğrenme stili kuramcıları getirdikleri tanımlamalara göre farklı gruplara dahil
edilmişlerdir. (http://cogpsy.skku.ac.kr/psychology_ellipsoid/2006/2006–0526)
12
•
Kişilik tabanlı model; Jung, Gregorc
•
Etkinlik tabanlı model; Kolb, Dunn & Dunn
•
Beyin tabanlı model; Herrmann
•
Bilişsel tabanlı model; Felder-Silverman, Riding
Burada anlatılan öğrenme stilleri gruplandırmalarının dışında; Kogan, Holzman
ve Klein, Sternberg ve Grigorenko, Messick ve bunların dışında birçok teorisyen
tarafından yapılmış öğrenme stili modeli gruplamaları bulunmaktadır.
3. Öğrenme Stilleri Modelleri
Literatürde; Dunn ve Dunn, Kolb, Reinert, Jung, Gregorc, Honey ve Mumford ve
Keefe’nin, öğrenme stillerine ilişkin yapmış oldukları sınıflandırmalara ait çok
sayıda kaynağa ulaşılabilmektedir. Bu çalışmada, tanımlamalarına kolaylıyla
ulaşılabilen adı geçen kuramcılar dışında, öğrenme stillerine ilişkin yapılmış
sınıflandırmalar hakkından bilgi verilmek istenmiştir. Bu amaçla çalışmada; Felder
& Silverman Öğrenme Stili Modeli, Myers & Briggs Öğrenme Tipi Modeli,
Lawrance Öğrenme Tipi Modeli, Sarasin Öğrenme Stili Modeli, Vermunt
Öğrenme Stili Modeli, Hermann Başat Beyin Modeli, Mc Carthy 4MAT Öğrenme
Stili Modeli, Grasha ve Reihmann Öğrenme Stili Modeli, Lawrence Öğrenme Tipi
Modeli ve Curry Öğrenme Stili Modeli tanıtılmaktadır.
3.1. Felder & Silverman Öğrenme Stili Modeli
Felder – Silverman öğrenme stili modeline göre öğrenme stilleri; algılayarak ya
da sezerek öğrenenler, görsel ya da sözel öğrenenler, tümevarım ya da
tümdengelimle öğrenenler, aktif ya da yansıtan öğrenenler ve aşamalı yada
bütünsel öğrenenler olarak sınıflandırılmaktadır(Felder, 1995; Tekez, 2004, 1213).
13
Richard Felder (1995), yabancı ve ikinci dil eğitimine ilişkin yapmış olduğu bir
araştırmasında, 5 önemli sorudan yola çıkarak öğrenme stillerini tanımlamaya
çalıştıklarını ifade etmektedir. Bu soruları aşağıdaki gibi sıralamaktadır:
1.
2.
3.
4.
5.
Öğrenciler öncelikle hangi tür bilgilerle öğreniyorlar? Seslerle mi,
fiziksel alıcılar veya otomatik hafızayla mı yoksa fikirler veya
örneklerle mi?
Hangi tür yöntemle alıcı bilgi çok daha etkili olarak anlaşılıyor?
Görsellerle, diyagramlarla grafiklerle mi, yoksa sözlü ve yazılı
ifadelerle mi?
Öğrenciler bilgiyi işleme koymak için neyi tercih ediyorlar?
Öğrenmeye aktif katılım, tartışma, fiziksel aktivite yoluyla mı yoksa
kendi düşüncelerini yoklamakla mı?
Öğrenciler daha fazla öğrenmeyi nasıl gerçekleştiriyorlar? Aşamalı,
küçük adımlarla mantıksal olarak mı yoksa bütünsel, büyük
sıçrayışlarla mı?
Hangi tür bilgi birikimi öğrenciler için daha uygundur?
Tümdengelimsel mi yoksa tümevarımsal mı?
Felder (1995) sınıflandırdığı öğrenme stillerine ilişkin aşağıdaki açıklamaları
yapmaktadır: Görsel öğrenenler, sözcükler ve konuşmalara nazaran resimler,
diyagramlar, tablolar, zaman çizelgesi, filmler, gösterilerden hoşlanırlar ve daha
iyi öğrenirler. Sözel öğrenenler ise; yazılı ve sözel deneyimlerden hoşlanırlar,
bunları görsel sunulara tercih ederler.
Aktif öğrenenler, somut yaşantılarla, deneyimlerle öğrenmeye, öğrenme işine
etkin katılmaya önem verirler. Başkalarıyla çalışarak ve denemeler yaparak iyi
öğrenirler. Yansıtıcı öğrenenler, öğrenme ortamındaki verileri ayrıntılı bir
biçimde analiz etmeye, hakkında düşünmeye ihtiyaç duyarlar, teorik ve kuramsal
çalışmaları yeğlerler.
(http://www2.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ILSpage.html)
14
Aşamalı öğrenenler, verileri belirli aşamalardan geçerek elde etmeye, adım adım
öğrenmeye çalışırlar. Bilgiler arasında bağlar kurmaktan hoşlanırlar. Bütünsel
öğrenenler ise; bilgi üniteleri arasındaki bağlantılardan ziyade bütünü görmeye
çalışırlar. Sistemli düşünme ve büyük adımlar atarak öğrenme tarzını seçerler.
Tümevarımsal öğrenenler, gözlemler, veriler ve ölçüm sonuçları gibi bir bütünün
parçalarından yola çıkarak genellemelere ulaşmaya çalışırlar. Tümdengelimsel
öğrenenler ise; önce genel kavramlara ilişkin bilgiler edinirler ve bu
kavramlardan yola çıkarak ayrıntılara ulaşmaya çalışırlar.
Algılayarak öğrenenler, duyu organları aracılığıyla test edilebilen gerçek bilgilerle
çalışmayı severler. Bilinen yöntemlerle sorun çözme eğilimindedirler. Sezerek
öğrenenler ise; yeniliklerden hoşlanmazlar, ezber yetenekleri zayıftır, dikkatsiz
davranabilirler, fakat anlama ve kavramada hızlıdırlar. (Felder, 1995, s23-27)
3.2. Myers & Briggs Öğrenme Stili Sınıflaması ve MBTI
Isabel Myers ve Katherina Cook Briggs, öğrenme stilleri modelini oluştururken,
Jung’un
psikolojik
tipler
kuramından
etkilenmişlerdir.
Öğrenme
stilleri
modelinde; dışa dönük, içe dönük, duyumsayan, sezgisel, düşünen, hisseden,
muhakeme eden ve algısal olan stil boyutlarından yola çıkarak, 16 adet stil
tanımlaması yapmışlardır. Baskın ve çekinik öğrenme stillerini birincil, ikincil,
üçüncül, dördüncül derecede etkili olmak üzere birbirleri içerisinde gruplamaya
tabi tutmuşlardır. (http://en.wikipedia.org/wiki/myers_briggs_type_indicator.htm)
Myers’in öğrenme stilleri modelinde stillerin özetleri aşağıdaki gibi verilmektedir;
Dışa dönük olanlar; denemeler yapar, kendi dışındakilerle ilgilenir, içe dönük
15
olanlar; kendi duygu ve fikirlerine odaklanır, sessiz ve yaratıcıdırlar, iç uyum
peşindedirler. Duyumsayanlar; pratiktirler, ayrıntıya önem verirler ve gerçekleri
tercih ederler, sezenler; sezgilerine güvenirler, olasılıklar ve anlamlar üzerinde
yoğunlaşırlar ve yaratıcıdırlar. Düşünenler; şüphecidirler, kurallara ve gerçeklere
bağlıdırlar, açık ve kesin amaçları severler, hissedenler; insani ilişkileri göz önüne
alırlar, uyum sağlayıcıdırlar, küçük gruplarla çalışırlar ve ikna kabiliyetleri
güçlüdür. Muhakeme edenler; planlı, zamanlı çalışırlar, aşama aşama ilerlerler,
ayrıntılara ve konuya odaklanırlar, algısal olanlar; uyum sağlayıcıdırlar, hep daha
fazlasına
ulaşma
peşindedirler.
(Tekez,
2004,
Salter,
2003),
(http://www.personalitypathways.com/MBTI_intro.html,http://www.capt.org/mbt
i-assessment/type-descriptions.htm)
Myers&Briggs Type Indicator (Myers & Briggs Tip Belirleyici) kullanılarak, 1986
yılında yapılan 1,5 milyon kişi üzerinde yapılan bir araştırma sonunda;
katılımcıların %70’i dışa dönük, % 30’u içe dönük; %70’i duyumsayan ve %30’u
da sezgisel öğrenen grubuna girmiştir. Ayrıca dikkat çeken bir diğer bulgu da
kadınların %70’i hissedenler, erkeklerin %70’i de düşünenler grubunda yer
almışlardır (Gorenova, 2000, s.11-12’den aktaran, Tekez, 2000, s.19).
Kişilik Tipleri
Myers & Briggs öğrenme stili modeli birçok alana uyarlanabilecek özelliktedir.
Gerek kişilik özellikleri gerekse bireysel tercihler noktasında doyurucu dönütler
verebilmektedir. Örneğin bu modelde kişilik özelliklerini belirlemek amacıyla 4
ölçüt kullanılmaktadır: Dışa dönük – içedönük; duyusal – sezgisel; düşünme –
hissetme; yargılama – algılama
16
Her bir ölçüt belirleyici özellikler taşımaktadır. Dışa dönüklük – içe dönüklük
ölçütü enerji ifadesinin kaynağını ve yönünü temsil eder. Şöyle ki; dışa dönük bir
kişi, enerjinin kaynağını ve yönünü dış dünyada bulup, insanlar ve maddeler
üzerine yoğunlaşırken, içe dönük bir kişi bunları iç kavram ve fikirler dünyasında
bulur. Dışa dönük bireyler, aktivite ve dil üzerinden dış dünyaya bakarlar. Bunlar
sosyal, dışa vurumcu, iletişim becerileri gelişmiş ve düşünceden önce eyleme
geçen tiplerdir. Dışa dönük tiplerin aksine içe dönük tipler; düşünce ve duygular
üzerinden iç dünyaya odaklanırlar. Sessiz ve sakindirler, derin bir konsantrasyon
hali yaşayabilirler ve eylemden önce düşünme gereği duyarlar.
Duyusallık – sezgisellik ölçütü, kişinin bilgiyi algılama yöntemini tanımlar.
Duyumsama özelliği fazla olan kişiler görme, duyma, tatma, dokunma ve
koklama gibi beş duyularını daha fazla kullanırlar. İçgüdüsel yönü ağır basan
kişiler kimi zaman altıncı his diye tanımladığımız, bilinç dışından gelen duyularla
algılama yönü gelişmiş kişilerdir. Duyusal tipler; bilinen gerçekler ve tanıdık
kavramlar üzerinden deneyim sahibi olmaya çalışırlar. Şimdiki zamanı yaşamaya
çalışan bu tipler gerçekçi olmaya, var olan bilgileri kullanmaya eğilimlidirler.
Bunların tersine sezgisel tipler; yeni olasılıkları ve fark seçenekleri de hesaba
katarak yenilik peşinde koşarlar. Şimdiki zamandan çok gelecek zamana
odaklanırlar. İdealist düşünmeye yatkın olup, ilham kaynaklı verileri kullanma
eğilimindedirler. Değişimden hoşlanırlar, bizzat değişimin yaratıcısı olmak
isterler.
Düşünme – hisset ölçütü, kişinin bilgiye ulaşma şeklini gösterir. Düşünme
kategorisindeki kişiler kararlarını mantık çerçevesinde ve objektif olarak alan
insanlardır. Hissetme kategorisindekiler ise kararlarını hislerine dayanarak ve
öznel
olarak
alırlar.
Düşünme
eğilimli
tipler;
mantıksal
ve
nesnel
17
değerlendirmeler üzerinden düşünce odaklı eylemler peşindedirler. Olayları
analiz etmeye, mantıklı eleştiriler getirmeye, gözlem yapmaya, kanıt bulmaya ve
geleceğe ilişkin öngörülerde bulunmaya eğilimlidirler. Hisseden tipler ise; kişisel
değerleri göz önünde bulundurarak his odaklı, öznel, kişisel yargılarda
bulunmaya eğilimlidirler. Kendi hislerine güvenen, değerleri üzerinden kararlar
alan hisseden tipler şimdiki zamana odaklanırlar.
Yargılama – algılama ölçütü, kişinin aldığı bilgileri nasıl zenginleştirdiğini
tanımlar. Yargılama değeri yüksek insanlar, hayatındaki bütün olayları organize
eden ve planlarına kesin bir uygunluk içinde hareket eden insanlardır. Algılama
değeri yüksek insanlar ise, doğaçlamaya eğilimi olan ve alternatifleri kollayan
insanlardır. Yargılayıcı tipler; planlı kararlar alıp, açıkça belli hedeflere yönelirler.
Genellikle katı, değişmez yapıda olurlar ve kontrolcü olma eğilimindedirler.
Algısal tipler ise; zaman içerisinde hayatı keşfedip, değişimlere açık olarak keşifler
yapmaya, anlam arayışı içinde olmaya, kendini olayların akışına bırakmaya,
gerçekleşir soruşturmaya eğilimlidirler. (Myers, 1987)
Öğrenen Tipleri
Myers & Briggs’in tanımladığı her bir kişilik tipi, öğretme öğrenme sürecinde
farklı eğilimlere sahiptirler (Koçak, 2007, s.16). Dışa dönük öğrenciler başkalarına
açıklayarak öğrenirler. Konuyu kendilerine ya da başkalarına açıklamaya
çalışmadan, öğrenip öğrenmediklerini anlayamazlar. Bu tip öğrenciler grupla
çalışmaktan hoşlanırlar. Sınıf içi ve dışı çalışmalarında grup projeleri dışa dönük
öğrenciler için çok uygundur. İçe dönük öğrenciler konuyu bağlayan ve
birleştiren çatılar kurmak isterler. Bir içe dönük için bağlantısız parçalar bilgi
değildir. Onlar içi bilgi, bağlantılı materyaller ve resmin bütününü görmektir.
18
Duyusal öğrenciler düzenli, sıralı, yapılandırılmış sunumlarla daha iyi öğrenirler.
Öğretmenin yapacağı sunumlar için planlı gelmesi gerekmektedir. İç güdüsel
(sezgisel) öğrenciler resmin bütününü görmek zorundadırlar. Bir konuyu
anlamak için çatı oluşturmaları gerekir. İçgüdüsel öğrenciler doğru kavram
haritaları ve karşılaştırma tabloları geliştirebilirler. Bu durum duyusal öğrenciler
için de geçerlidir.
Düşünen öğrenciler ders konu ve hedeflerin açık olmasından hoşlanırlar. Dersin
konusunu ve hedeflerini belirten kelimeler kalıplar açık olmalı, kesinlik
taşımalıdır. Hisseden öğrenciler grup içinde, özellikle ahenkli gruplarda
çalışmaktan hoşlanırlar. Yargılayan öğrencilerin, derste not tutmaları daha etkili
öğrenmelerine yardım eder. Algılayan öğrenciler genellikle verilen bir görevi son
ana kadar ertelerler. Aslında tembel değillerdir. Aksini bilgiyi son ana kadar
araştırırlar. Proje teslimi tarihi belirlemek algılayan öğrencileri hedefte tutar
(Koçak, 2007, s.14-17; Kiersey & Bates, 1984; James & Woodsmall, 1988 ;
http://www.konnections.net/lifecircles/learningstyles.htm)
16 Öğrenme Tipleri
Myers & Briggs tarafından geliştirilen öğrenme stili modeli kişilik tiplerinden yola
çıkarak 16 farklı öğrenme stili sınıflaması yapmaktadır. Aşağıdaki tabloda
görüleceği üzere; Dışa dönük – içedönük, duyusal – sezgisel, düşünen –
hisseden, yargısal – algısal kişilik tipleri, birleşimler oluşturarak 16 öğrenme stilini
meydana getirmektedir.
19
Tablo 4: Myers & Briggs Öğrenme Tipleri
İşaretler: I: içe dönük, S: duyusal, T:
düşünen, J: yargılayan, F: hisseden, N:
sezgisel, E: dışa dönük, P: algılayan
Tabloda INFP öğrenme stili taranmış
durumdadır.
Bu
öğrenme
stili,
içedönük-sezgisel-hisseden-algılayan
öğrenenlere
INFPler,
karşılık
enerjilerini
gelmektedir.
daha
çok
iç
dünyalarına, duygu ve düşüncelerine yöneltirler. İnandıkları, değer verdikleri
fikirlerin bir parçası olma eğilimindedirler. Çok güçlü inançları vardır. Bireyler
arası ilişkilere büyük önem verirler. Eyleme geçmek için yapacakları şeyin
kendileri için anlamlı olmasına ve bir amaca hizmet etmesine önem verirler.
Şekil 3: Myers & Briggs ENFP Öğrenme Tipi Açıklaması
ENFP
Dikkatin
odaklamanın
iki farklı yolu
__________ www.cpp.com’dan uyarlanmıştır.
Dışa dönük
İçedönük
Dış dünyaya, kişilere ve şeylere
İç dünyalarına odaklanırlar, kendi
Aynı şekilde,
tablodaki
diğer
öğrenme
stilleri
de
tanımlanmıştır.
Her bir
birey,
duygu ve düşüncelerine
yönelirler
odaklanmayı tercih ederler
tanımlı 16 öğrenme stilinden birine sahip olmakta ve bu öğrenme stili de 4 farklı
Bilgi
edinmenin
iki farklı yolu
Karar
vermenin iki
farklı yolu
Dış dünyayı
ele almanın
iki farklı yolu
Duyusal
değerlendirmeyi tercih ederler
Sezgisel
İç görüleri kuvvetli olup, olasılıkları göz
önüne alırlar ve geleceğe odaklanırlar
Düşünen
Nesnel, mantıklı kararlar almayı, olayları
analiz etmeyi tercih ederler
Duygusal
Değerlerine önem verirler, dış dünyaya
karşı duyarlıdırlar
kişilik tipinin
birleşiminden
meydana
Beş duyu
organından gelen
verileri gelmektedir.
Myers & Briggs tarafından tanımlanan 16 öğrenme stiline ilişkin açıklamalar
Yargılayanlar
Algılayanlar
şamı
planlı
ve
düzenli,
sürprizsiz
bir
Hata
yapmak istemezler, esnek ve
Ya
aşağıdaki gibidir: (http://www.teamtechnology.co.uk/mb-types/infj.htm)
biçimde yaşamayı tercih ederler
kendiliğinden olmayı tercih ederler
20
ESTP – dışadönük, duyusal, düşünen, algılayan
Sözel iletişime güçlü eğilimleri olan ESTPler, dış dünyaya yönelik eylemleri
severek uygularlar. Kendileri dışındaki dünyaya yönelirler. Problem çözümünde
aktif olmayı ve gerçekleştirilebilir ideallerle uğraşmayı tercih ederler. Hareket
odaklı sorun çözmeyi ve örgütlemiş pratik konuları öğrenmeyi tercih ederler.
INFJ – içedönük, sezgisel, hisseden, yargılayan
İçedönüklük özelliği güçlü olan INFJ’ler, duygu ve düşünce dünyasında
gezinmeyi severler. İnsanlarla ilişkilerinde, duyguları, düşünceleri, değerleri,
tutumları, inançları önemli etkenlerdir. Değer ve inançlarına çok önem verirler.
İnsanlara karşı anlayışlıdırlar.
ENFJ – dışadönük, sezgisel, hisseden, yargılayan
Tıpkı
ESTPlerde
güçlendirmeye
olduğu
çalışırlar.
gibi
dış
Planlı
ve
dünyayla
ilgilidirler.
düzenli
yaşarlar.
Bireysel
Kendi
ilişkileri
değerleri
doğrultusunda bireysel gelişimlerini sürdürmek isterler.
ISTP – içedönük, duyusal, düşünen, algılayan
Enerjilerini daha çok iç dünyalarına, muhtemelen duygu ve düşüncelerine
yöneltirler. Eşyaların nasıl çalıştıklarını öğrenmeye çalışırken, içinde bulundukları
durumu
analiz
etme
eğilimindedirler.
Kompleks
ve
beceri
gerektiren
problemlerin çözümünden hoşlanırlar. Elle tutulabilecek, somut çözümleri olan
sorunlarla uğraşmayı tercih ederler.
ENTJ – dışadönük, sezgisel, düşünen, yargılayan
Enerjilerini daha çok dış dünyaya yönelten ENTJler, hareketi ve sözel iletişimi
severler.
Kurallar
koymaya,
yapısal
organizasyonlar
oluşturmaya,
kendi
yaşantılarını örgütlemeye yatkındırlar. Öz kontrol becerilerini iyi kullanarak,
ulaşılabilir hedefler oluşturmayı ve onları gerçekleştirmek için yeni yollar bulmayı
severler.
ISFP – içedönük, duyusal, hisseden, algılayan
21
Enerjilerini daha çok iç dünyalarına, kendi duygu ve düşüncelerine yöneltirler.
Fikirlere, inançlara ve bunların parçası olmaya önem verirler. Diğer kişilere karşı
duyarlı bir biçimde yaklaşma eğilimindedirler. Kendi deneyimleri ve değer
verdiği insanların düşünceleri onlar için önemlidir.
ENTP – dışadönük, sezgisel, düşünen, algılayan
Enerjilerini daha çok dış dünyaya, eylemlere ve bireyler arası sözel iletişime
yöneltirler. Yaratıcıdırlar. Olayları, olguları farklı açılardan görmeye, yapılmamışı
yapmaya, denenmemişi denemeye yatkındırlar. ENTPler statükoya karşı çıkma
eğilimindedirler.
ISFJ – içedönük, duyusal, hisseden, yargılayan
Enerjilerini daha çok iç dünyalarını, duygu ve düşüncelerine odaklarlar.
Çevrelerinde olan biteni açık ve net bir şekilde anlamak isterler. Bu
özelliklerinden dolayı karşılaştığı duygu ve düşüncelere ilişkin anlam çözümleme
çalışmalarına yatkındırlar. Ciddi, sakin, sabırlı, çevrelerine duyarlı ve sadık bireyler
olma eğilimindedirler.
ESTJ – dışadönük, duyusal, düşünen, yargılayan
Enerjilerini daha çok dış dünyaya, sözel iletişime ve eylemlere yöneltirler.
Organze çalışmayı tercih ederken mantıklı açıklamalar getirme gereksinimi
duyarlar. Şimdiki zamana ve şimdiki zamanda olan olaylara odaklanma
eğilimindedirler. Daha önce çözülmüş, pratik sonuçları olan, mantıklı örgütlü bir
sıra içerisindeki planlı etkinliklerden hoşlanırlar.
INFP – içedönük, sezgisel, hisseden, algılayan
Enerjilerini daha çok iç dünyalarına, duygu ve düşüncelerine yöneltirler.
İnandıkları, değer verdikleri fikirlerin bir parçası olma eğilimindedirler. Çok güçlü
inançları vardır. Bireyler arası ilişkilere büyük önem verirler. Eyleme geçmek için
yapacakları şeyin kendileri için anlamlı olmasına ve bir amaca hizmet etmesine
önem verirler.
22
ESFP – dışadönük, duyusal, hisseden, algılayan
Enerjilerini daha çok dış dünyaya, bireyler arası ilişkilere ve aktif eylemlere
yöneltirler. İşbirlikli çalışmaya yatkındırlar ve yapacakları şeyi bir an önce yapıp
bitirmek eğilimindedirler. Hareketli bir yaşam sürmek ve bu yaşam içerisinde
olabildiğince yaratıcı deneyimler yaşamak isterler. Acil ve hemen çözülmesi
gereken sorunlarla uğraşma eğilimindedirler.
INTJ – içedönük, sezgisel, düşünen, yargılayan
İç dünyalarına, duygu ve düşüncelerine odaklanırlar. Yeni fikirlere ulaşmak için,
kendi iç dünyalarındaki imgelere başvururlar. Olasılıklar ve farklı bakış açılarına
yönelirler. Düşüncelerini uygulamaya geçirmek için planlar yapma, stratejiler
geliştirme eğilimindedirler.
ESFJ – dışadönük, duyusal, hisseden, yargılayan
Dış dünyaya yönelirler, eylemlere ve kişiler arası iletişime önem verirler. İşbirlikli
çalışmaya yatkın olup, takım ruhu oluşturmak, ortak hareket etmek, bireyler arası
uyum
ilişkileri
göstermek
eğilimindedirler.
Kendileri
dışındakı
insanları
cesaretlendirmeye, onlarla ilgilenmeye eğilimlidirler.
INTP – içedönük, sezgisel, düşünen, algılayan
Daha çok iç dünyalarına yönelirler, duygu ve düşünceleri onlar için önemlidir.
Kendi fikirlerini yapılandırmaya, örgütlemeye yatkındırlar. Yeni, kuramsal
açıklamalar peşinde koşma, özgün bilimsel araştırmalar yapma eğilimindedirler.
Karmaşık ve zor sorunlar, yeni durumlar karşısında kalmak onlar için sorun
değildir, bilakis karmaşık problemlerle uğraşmayı tercih ederler.
ENFP – dışadönük sezgisel, hisseden, algılayan
Dış dünyaya odaklanmaya yatkın olan ENFPler, sözel iletişim kurmaya ve aktif
eylemlerin parçası olmaya çalışırlar. Kendi potansiyellerini geliştirmek isterler.
Yeni durumlar karşısında olasılıkları düşünmeye ve yaratıcı çözümler bulmaya
23
yatkındırlar. Yaşantılarının çeşitlilik içermesini isterken, aktif deneyim sahibi olma
eğilimindedirler.
ISTJ – içedönük, duyusal, düşünen, yargılayan
Daha çok iç dünyalarına yönelen ISTJler, duygu ve düşünce dünyalarında
gezinirler. Onlar ulaştıkları bilginin açık ve net olmasını tercih ederler. Öyle
olmaması durumunda, kendi düşünceleri yoluyla ulaştıkları bilgiyi kendileri için
anlamlı kılmak için, karanlık noktaları aydınlatmaya çalışırlar. Amacı olan
eylemlere
girişirler.
Kendi
deneyimlerine
güvenirlerken,
geleceğe
ilişkin
öngörebilecekleri, açık ve net hedefler koymaya çalışırlar.
(http://www.teamtechnology.co.uk/myersbriggs.html)
Myers & Briggs Tip Belirleyici, 16 öğrenen tipini saptamaktadır. Bu öğrenenlere
uygun meslekler aşağıdaki tabloda örneklenmiştir.
Tablo 5: Öğrenme Tipi Meslek İlişkisi
ISITEJ
Müfettiş
ISETIP
Zanaatkar
ESETIP
Girişimci,
orgazatör
ESITEJ
Şef
ISIFEJ
Koruyucu
ISEFIP
Bestekar
ESEFIP
Artist,
Müzisyen
ESIFEJ
Tedarikçi
INIFEJ
INITEJ
Danışman, avukat Lider
INEFIP
Doktor
ENEFIP
Avukat,
savunmacı
ENIFEJ
Öğretmen
INETIP
Mimar
ENETIP
Mucit
ENITEJ
Mareşal
Kaynak: http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Myers-Briggs_Type_Indicator
MBTI – Myers & Briggs Type Indicator
Myers&Briggs Tip Belirleyici; öğrenme stili araçları içerisinde en yaygın kullanım
alanına sahip olandır. Günümüzde, Birleşik Devletler’de mesleki eğilimleri
belirleme amacıyla hemen hemen tüm sektörlerde sıklıkla kullanılmaktadır.
24
Bireylere ve iş sahiplerine birçok yönden tanımlayıcı bilgiler vermesi tercih
edilmesini sağlamaktadır. Günümüzde yaşamın birçok alanında uygulanmak
üzere geliştirilmiş belirleme araçları geliştirilmiştir. Bireysel ve kurumsal kullanım
için geliştirilen ölçme araçları belli bir ücret karşılığında kullanılabilmektedir.
Ekonomik getirisi olması nedeniyle, Myers&Briggs Tip Belirleyicinin birçok çeşidi
bulunmakta ve zaman içerisinde geliştirilmesine devam edilmektedir.
3.3. Lawrance Öğrenme Tipi Modeli
Isabel Myers’in çalışmalarına dayalı olarak Lawrance (1982), Carl Jung’un dört
öğrenme boyutuyla şekillendirdiği 16 farklı öğrenen tipi belirlemiştir. Dışa
dönükten içe dönüğe, bireyin doğal ilgileri; düşünenden hissedene, bireyin
değer ve sorumlulukları; duyguludan sezgiliye, bireyin somut ya da soyut
tercihleri; eleştiriciden algılayıcıya, bireyin çalışma alışkanlıklarından oluşan
öğrenme tipi tanımlamaları yapmıştır (Ağca, 2004, s.34). 4 başlık altında toplanan
tip sınıflamasına ilişkin açıklamalar aşağıdaki gibidir:
Hisseden tipler: diğer insanlarla ve onların duygularıyla çok fazla ilgili olma
eğilimindedirler. İnsanları en olmadık durumlarda bile hoş tutmayı severler.
Uyumu severler ve uyuma ihtiyaç duyarlar. Genelde kararlarının başkaları
tarafından etkilenmesine izin verirler. İnsanlarla iç içedirler ve sempatiktirler.
Düşünen tipler: duygularını rahatlıkla ifade edemezler. İşleri mantıklı bir sıraya
koyar ve analiz ederler. Kişisel olmayan kararlar verme eğilimindedirler. Adil
davranılma konusunda hassastırlar. Katı fikirlidirler.
25
Duygulu tipler: işleri kurulu olduğu şekliyle yapmayı severler ve genellikle
sonuçlara adım adım ulaşırlar. Hassas, titiz işlerde iyi olma ve çalışma süresi
önceden belirlendiğinde daha sabırlı çalışma eğilimindedirler.
Sezgili tipler: yeni problemler çözmekten hoşlanırlar. Sonuçlara oldukça hızlı
ulaşırlar. İyi ya da kötü, ilhamlarına göre hareket ederler. Molalarda bile enerjik
bir şekilde çalışırlar. Karmaşık durumlarda sabırlıdırlar (Karakış, 2006, s.70).
3.4. Sarasin’in Öğrenme Stili Sınıflaması
Jim Sarasin, öğrenme stilleri tanımları içinde genel kabul gören, işitsel, görsel ve
Kinestetik öğrenme stili sınıflamasına açıklamalar getirmektedir. Sarasin’e göre;
işitsel öğrenenler, en iyi işiterek öğrenirlerken, görsel öğrenenler; verileri değişik
biçimlerde gördüğünde en iyi öğrenirler. Dokunsal/Kinestetik öğrenenler ise;
öğrenme sürecinin içinde etkin olmayı, fiziksel etkinlikler yoluyla çalışmayı
severler (Sarasin, 1999).
İşitsel öğrenenler; yansıtıcı, bağımsız, başarı odaklı, bellek odaklı, beceri odaklı ve
yarışmacı özelliklere sahiptirler (www.baker.edu). Bunlar;
•
En iyi işiterek öğrenirler
o Konferanslardan, ses kasetlerinden vs.
•
Kolayca dikkati dağılabilir
o Müzik veya gürültüde
•
Yalnız ve yüksek sesle konuşabilir
•
Sınıf içi tartışmalara katılır
o Düşüncelerini anlatmadan önce zamana gereksinim duyar
•
Dersleri kayıt cihazına kaydeder ve daha sonra dinler
•
Bellek destekleyici araçları kullanılar
26
Görsel öğrenenler; bütüncül, somut, aktif, etkileyici, kavram odaklı ve duyarlı
öğrenenlerdir. Bunlar;
•
Grafiklerden, resimlerden, diyagramlardan hoşlanırlar
•
Sözel öğretimi zor bulurlar
•
Okumaktan hoşlanırlar (genellikle imlası iyi olanlardan)
•
Genellikle organizedirler
•
El yazısı güzeldirler
•
Detaylı notlar alabilirler
Dokunsal / Kinestetik öğrenenler; bağımlı ve bağımsız çalışabilirler, yaratıcıdırlar,
davranışlara göre karar verirler, etkileşime gereksinim duyarlar, doğaya
yönelirler, duyuları güçlüdür ve etkindirler. Bunlar;
•
Fiziksel hareketten hoşlanırlar ve edindikleri bilgiyi uygulamaya koymak
isterler.
•
Daha az anlam içeren metinleri okumak isterler. Aslında okuma dışında
diğer etkinlikler onlar için daha caziptir.
•
Ellerini ustaca kullanabilirler. Tabiri caizse ellerini konuştururlar.
•
Fizikler sorunlar karşısında çok iyi ve anlık tepkiler verebilirler. Beyin ve
vücut eşgüdümleri gayet iyidir.
3.5. Vermunt Öğrenme Stili Sınıflaması
Leiden Üniversitesi akademisyenlerinden Jean D. Vermunt’un öğrenme stillerine
ilişkin hazırladığı modelde; anlam yönlendirmeli, uygulama yönlendirmeli,
yeniden oluşturma yönlendirmeli ve yönlendirmesiz olmak üzere 4 boyut
bulunmaktadır.
27
Vermunt’un öğrenme stillerinin içeriğindeki, mental öğrenme modelleri,
öğrenme alıştırmaları, düzenleme ve işleme stratejileri aşağıdaki tabloda
birbirleriyle olan ilişkileri verilerek gösterilmektedir;
Şekil 3: Vermunt’s model of learning styles (1998)
Mental öğrenme
modelleri
Düzenleme
stratejileri
İşleme
stratejileri
Öğrenme
alıştırmaları
Kaynak: Price and Richardson, 2003
3.6. Mc Carthy 4MAT Öğrenme Stili Modeli
Bernice McCarthy, altı aylık bir çalışma sonunda hazırladığı öğrenme stilleri
modelinin kuramsal temellerini, Hunt (1964), Kolb (1983), Lawrence (1982), Jung
(1976) ve Symon-Byram’ın (1977) yapmış oldukları çalışmalara dayandığını ifade
etmektedir. McCarthy, hazırladığı öğrenme stili modelinde, Kolb öğrenme stili
modelini 4MAT öğrenme sistemi olarak geliştirerek öğrenme stillerinin sağ/sol
beyin yarıküreleri ile ilişkisini ve her bir öğrenme stiline sahip öğrencilerin
öğrenirken cevaplamak istedikleri “niçin, ne, nasıl, ise” sorularının önemini ortaya
koymaya çalışmış ve öğrenme stillerini dört gruba ayırmıştır (McCarthy, 1987, s168’den aktaran, Karakış, 2006).
28
McCarthy (1987), öğrenme stili bağlamında bireyleri imgesel, analitik, sağduyulu
ve dinamik olmak üzere 4 gruba ayırmıştır.
İmgesel öğrenenler; bilgiyi somut yaşantı yoluyla algılar, yansıtıcı gözlem yoluyla
işlerler. İmgesel öğrenenler, problemlerle kişisel olarak ilgilenmek isterler.
Problemin o andaki karmaşıklığına çözüm bulmak için sistematik ve bilimsel
tercih yerine sezgilerine dayanan bir yaklaşımı tercih ederler. Bilgilerin basitten
karmaşığa doğru verilmesini tercih ederlerken, “niçin” sorusuna yanıt ararlar.
Öğrendiklerinin iç yüzünü kavramaya, bu konuda düşünmeye önem verirler.
Uyum içerisinde çalışırlar. İmgesel öğrenenler, yenilikçidirler ve oldukça iyi
denilebilecek hayal güçleri vardır. Fikir alış verişinde bulunabilecekleri gruplarla
verimli çalıştıkları ve kişiler arası görüş alışverişine olanak sağlayan tartışma
yöntemini tercih ederler.
Analitik öğrenenler; bilgiyi soyut kavramsallaştırma yoluyla algılar, yansıtıcı
gözlem yoluyla işlerler. Analitik öğrenenler, karşılaştıkları bilginin doğruluğunu
değerlendirerek, yaşantılar, fikirler yoluyla düşünerek öğrenirler. Sistematik
düşünceye önem verirler ve ayrıntılardan hoşlanırlar. Olayların özünü kavramayı
ve bilgiyi kritik ederek kendi bilgileri ve yeni bilgileri analiz ederler. Anlatım
yönteminin uygulandığı geleneksel sınıflardan hoşlanan analitik öğrenenler, ders
kitaplarının izlendiği öğretim ortamında “ne” sorusuna yanıt ararlar.
Sağduyulu öğrenenler; bilgiyi soyut kavramsallaştırma yoluyla algılar, aktif
yaşantı
yoluyla
işlerler.
Sağduyulu
öğrenenler,
kuram
ve
uygulamayı
bütünleştirirler. Teorileri test ederek öğrenirler. Faydaya ve sonuca ulaşmaya
önem verirler. Problem çözmede iyidirler ve problemleri başkasının değil
29
kendilerinin çözmesini isterler. Deney yaparlar ve yaptıkları deney üzerinde fikir
yürütürler, fikirleri pratiğe dökerler. Öğrenirken “nasıl” sorusuna yanıt ararlar.
Dinamik öğrenenler ise; bilgiyi somut yaşantı yoluyla algılar, aktif yaşantı yoluyla
işlerler. Dinamik öğrenenler, izlemek yerine aktif olarak faaliyette bulunarak
öğrenmeyi tercih ederler. Yeni şeyler konusunda heyecanlı ve değişikliklere karşı
uyumludurlar. Değişikliklerden ve risk almaktan hoşlanırlar. Bu tip öğrenme
stiline sahip olan bireyler için okul can sıkıcıdır. Öğrenirken “ise” sorusuna yanıt
ararlar. (Karakış, 2006, s.69-70)
3.7. Grasha ve Reihmann Öğrenme Stili Modeli
Tony Grasha ve Reihman, lise öğrencilerinin sınıf çevresindeki sosyal ve duyuşsal
bakış açıları yoluyla bireysel öğrenme yaklaşımlarını araştırmışlardır. Araştırmaları
sonucunda üç boyutlu öğrenme stili modelini geliştirmişlerdir. Bu modelde;
katılımcı – kaçınan, işbirlikli – yarışmacı ve bağımlı – bağımsız öğrenenlerin
ayrımından söz edilmektedir (Güven, 2004, Tekez, 2004, Karakış, 2006)
Katılımcı öğrenme stiline sahip bireyler; öğrenmeye isteklidirler ve bilgiyi edinme
yollarında isteyerek ilerlerler, sınıf ortamından hoşlanırlar ve uyum sağlarlar.
Kaçınan öğrenme stiline sahip bireyler ise; öğrenmeye karşı isteksizlik gösterirler,
sınıf ortamından hoşlanmazlar ve öğrenme sürecinde uyumsuzluk gösterirler.
İşbirlikli öğrenme stilindeki bireyler; öğrenme etkinliklerini paylaşmayı tercih
ederler, grup çalışmalarından hoşlanırken, yarışmacı öğrenme stilindekiler, ben
merkezli hareket etme tarzına sahiptirler, grup oyunlarından ve yarışmalarından
hoşlanırlar, rekabet ortamı hazırlayan ve kazanmaya dönük etkinliklere isteyerek
katılırlar.
30
Bağımlı öğrenme stiline sahip bireyler; bir rehberin kılavuzluğunda öğrenmeyi
tercih ederler, öğrenme için destek ve dışsal motivasyona ihtiyaç duyarlar,
öğrenmelerinden sorumlu olmak istemezler ve liderleri izleme eğilimindedirler.
Bağımsız öğrenme stiline sahip bireyler ise; daha çok bireysel çalışmalara
yönelirler, kendi öğrenmelerinden sorumlu olup, özgür düşünebilme yetisine
sahiptirler, karmaşık öğrenme görevlerinin üstesinden gelebilirler.
3.8. Curry Öğrenme Stili Modeli
Curry (1983), öğrenme stilini, merkezden dışa doğru dört boyutu olan “Soğan
Modeli” adını verdiği modelle açıklamaktadır (Ekici, 2001, s.63’ten Aktaran,
Karakış, s. 77). Bu boyutlar; kişilik, bilgiyi işleme, sosyal etkileşim ve öğrenimsel
tercihtir.
Kişilik; Diğer boyutlar arasında merkezi bir konuma sahip ve göreli olarak
değişmez
unsurlardan
oluşan
kişilik
boyutu,
bilgiyi
kazanmada
ve
bütünleştirmede tercih edilen yaklaşımlar üzerinde temel kişilik özelliklerinin
değerlendirildiği boyuttur. Bilgiyi işleme boyutu; bilgiyi özümlemede bireyin
tercih edeceği zihinsel yaklaşımları ifade eder. Sosyal etkileşim boyutunda;
öğrencilerin sınıf içinde nasıl etkileşimde bulunduğu üzerinde durulmaktadır.
Öğrenme stili modelinin dış kabuğunu oluşturan Öğrenimsel tercih boyutu ise;
öğrencinin öğrenme için tercih ettiği çevresel koşulları içerir.
Sadler ve Simith (1996), öğrenme stillerini tanımlamaya dönük olarak Curry’nin
“Soğan Modeli”ni geliştirmişlerdir. Kuramcıların öğrenme stillerine ilişkin
geliştirmiş oldukları “soğan modeli”nde, öğrenme stilleri ve ilişkili oldukları
kavramlar ilişki derecesine göre aşağıdaki biçimde gösterilmektedir:
31
Öğrenme tercihleri
Öğrenme stratejileri
Öğrenme stilleri
Bilişsel stratejiler
Bilişsel stil
Kişilik alanı
___________ Sadler – Smith, 1996, s.186’dan uyarlanmıştır.
32
Sonuç
Eğitim – öğretim ve öğrenme süreci bireyi hedef almaktadır. Bireyi hedef alan
süreçlerin istenilen amaca ulaşabilmesi için bireyin yeterli düzeyde tanınması,
eğitim öğretim programlarının bu tanıma ölçüsünde ele alınması gerekebilir.
En az öğrenme stili kadar kişinin en iyi öğrendiği ortamın hazırlanması da
öğrenmeyi etkilemektedir. Sese, ışığa, ısıya ve çevredeki insanlara kadar birçok
etmen öğrenmeyi etkilemektedir. Tek başına mı, küçük veya büyük grupla mı iyi
öğreniyor? Öğretmeni mi yoksa arkadaşı mı tercih ediyor? Yaşıtlarıyla mı yoksa
büyüklerle mi iyi öğreniyor? Günün hangi saatine, yoksa gece mi iyi öğreniyor?
Hangi dersler günün hangi saatine konmalı? Zamanla öğrenme ortamına ilişkin
bu tercihlerde farklılıklar olabilir.
Her bir birey kendine özgü fiziksel, bilişsel, duygusal ve daha başka özellikleriyle
eğitim öğretim ortamında yer bulmaktadır. Öğretim etkinliklerinden en iyi
verimin alınabilmesi için, bireyin öğrenme özelliklerinin saptanması ve öğrenme
sürecinde bireye özgü özellikleri işe koşacak faaliyetlerin düzenlenmesi
gerekmektedir. Her bir birey kendine özgü öğrenme stillerine sahiptir. Bireye
özgü öğrenme stillerinin gerek birey gerekse eğitimci tarafından saptanması
şüphesiz öğretim etkinliklerinin hazırlanmasında ve uygulanmasında iyi sonuçlar
doğuracaktır. Öğrenme stillerinin öğrenilmesi bütün öğrencilerin başarısını
arttırdığı gibi, başarısız öğrencilerin başarılarını da arttırır. Ancak bunun için
öğretimsel
işlemlerin
ve
öğretim
çevresinin
bulgulara
göre
yeniden
düzenlenmesi gerekir.
Öğretme
öğrenme
sürecinde
öğretmenler
başat
aktörler
arasındadır.
33
Öğrencilerin öğrenme stillerinin saptanmasının yanında öğretmenlerin de
öğretme stilleri dikkate alınmalı mıdır? Ayrıca, acaba öğretmenler kendi
öğrenme stillerine uygun mu öğretiyorlar? Bu konudaki bulgular (sessizlik ve
otoriter
olma
dışında)
aynı
stilde
öğretmediklerini
gösteriyor.
Yapılan
araştırmalarda, öğretmen/öğrenci stili eşlemesi yapıldığında akademik başarının
artıp artmayacağına ilişkin kesin bir bulguya ulaşılamamıştır.
Öğrenme stillerinin birey ve eğitimciler tarafından saptanmasının önemli bir
kazanımı
da,
bireylerin
kendilerini
daha
iyi
tanıyabilmelerine,
gerçekleştirebilmelerine ve öğrenmeyi öğrenme etkinliklerinde bulunmalarına
olanak verebilecek olmasıdır.
34
KAYNAKÇA
Birkey, Richard C., and Joseph J. Rodman. 1995. Adult Learning Styles and
Preference for Technology Programs, National University Research
Institute
Brown, E., Cristea, A., Stewart, C., & Brailsford, T. (2005). Patterns in Authoring of
Adaptive Educational Hypermedia: A Taxonomy of Learning Styles.
Educational Technology & Society, 8 (3), 77-90.
http://www2.nu.edu/nuri/llconf/conf1995/birkey.html
17.03.2007)
(Erişim
Tarihi:
Carbo, M. 1980. An analysis of the relationships between the modality
preferences of kindergarteners and selected reding treatments as they
affect the learning of a basic sight-word vocabulary. Ed.d. dissertation.
St.John’s University
Felder, Richard M., Eunice R. Henriques,1995, Learning And Teaching Styles İn
Foreign And Second Language Education, Foreign Language Annals, 28.
No:1, 1995, Pp.21-31
Güven, Meral, 2004, Öğrenme Stilleri ve Stratejileri Arasındaki İlişki, Anadolu
Üniversitesi Yayınları,
James, W. B., & Blank, W. E. (1993). Review and critique of available learningstyle instruments for adults. New Directions for Adult and Continuing
Education, 59, 47-57.
Peker, Murat, 2003, Kolb Öğrenme Stili Modeli, Milli Eğitim Dergisi, Sayı; 157
Personalisation and Trails in Self e-Learning Networks, Kevin Keenoy, Mark
Levene and Don Peterson, Birkbeck College and Institute of Education,
University of London, 2004
Riding, R. & Rayner, S. (1998). Cognitive Styles and Learning Strategies. London:
David Fulton Publishers Ltd.
35
Salter, Daniel W., Log-Linear Techniques Fort He Analysis Of Categorical Data: A
Demonstration With The Myers-Briggs Type İndicator, Measurement And
Evaluation Counseling And Developing, July 2003, Volume 36
Sarasin, Lynne Celli. (1999) Learning Style Perspectives, Impact in the Classroom.
Madison, WI: Atwood Publishing. (www.baker.edu Erişim Tarihi:
21.03.2007)
Tekez, Sema, 2005, Genel Lise Öğrencilerinin Öğrenme Stilleri, Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi
http://www.creativelearningcentre.com/products.asp?page=TSACOR&sub=pyra
mid (erişim Tarihi: 05.03.2006)
Learning styles and pedagogy in post–16 learning A systematic and critical
review, 2004, Learning and Skills Research Centre, www.LSRC.ac.uk (
Erişim Tarihi: 15.03.2007)
http://www.westga.edu/~jdbutler/ClassNotes/learnstyles.html
(Erişim
Tarihi:
21.02.2006)
http://www.so.cc.va.us/vcca/hart1.htm (Erişim Tarihi: 21.02.2007)
http://www.meb-yayimlar.gov.tr/147/babadogan.htm (Erişim Tarihi: 07.06.2007)
http://www.unc.edu/depts/ncpts/publications/learningstyles.htm ( Erişim Tarihi:
08.03.2007)
www.egitim.aku.edu.tr/kuramsal.htm ( Erişim Tarihi: 23.02.2007)
http://www.cyg.net/~jblackmo/diglib/styl-d.html ( Erişim Tarihi: 23.02.2007)
www.learningstylesresource.com ( Erişim Tarihi: 23.02.2007)
www.ed.gov/databases/ERIC_Digests/ed341890.html ( Erişim Tarihi: 23.02.2007)
http://www.ncsu.edu/felder-public/Learning_Styles.html
http://www.metamath.com//multiple/multiple_choice_questions.cgi
http://www.ldpride.net/learningstyles.MI.htm
http://its.foxvalley.tec.wi.us/iss/curric-assessment/modaliti.htm
http://www.cyg.net/~jblackmo/diglib/styl-a.html
36
www.wavefront.com/~nelson/styles.htm
http://www.personalitypathways.com/MBTI_intro.html
http://www.capt.org/mbti-assessment/type-descriptions.htm
http://www2.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ILSpage.html
http://snow.utoronto.ca/Learn2/mod3/index.html
http://www.howtolearn.com/personal.html
http://keirsey.com/
http://www.womensmedia.com/seminar-learningstyle.html
http://www2.ncsu.edu/unity/lockers/users/f/felder/public/ILSpage.html
http://www.d.umn.edu/student/loon/acad/strat/lrnsty.html
http://capital2.capital.edu/faculty/afields/STYLE.HTM
37
EKLER
EK 1: Öğrenme Stil ve Stratejilerine Yönelik Türkiye’de Yapılmış
Araştırmalar
Öğrenme stil ve stratejileri ile ilgili 2007 yılına kadar yapılmış Yüksek Lisans ve
Doktora düzeyindeki araştırmalar
1. Tuğba KOÇAK, İlköğretim 6. 7. 8. sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri ve
akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Gaziantep ili merkez
ilçeleri örneği) / An Analysis of the relationship between learning styles
and the academicachievement of the 6th 7th 8th grade primary school
students (a case study in greater Gaziantep area). Yüksek Lisans.
Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Eğitim Bilimleri Anabilim
Dalı. 2007. 90 s. Danışman : Y.Doç.Dr.. Elçin Gören Summak. Dil : Türkçe
2. FATİH ÖNDER, Fizik eğitiminde öğrenme stillerine dayalı öğretim
yöntemlerinin öğrenci başarısıüzerindeki etkileri / / The Effectof teaching
methods based on learning styles in the education of physics on student
success. Yüksek Lisans. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Buca Eğitim Fakültesi,Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğtimi
Anabilim Dalı. 2006. 125 s. Danışman : Prof.Dr.. İlhan Sılay. Dil : Türkçe
3. AHMET USTA, İlköğretim fen bilgisi derslerinde öğrenme stillerine dayalı
öğretim etkinliklerinin öğrenci erişi ve tutumlara etkisi / / The Effect of
teaching activities based on learning styles of students on their attitudes
and achievements in primary schools science lectures.. Yüksek Lisans.
Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Fakültesi, Eğitim
Bilimleri / Eğitim Programları ve Öğretimi. 2006. 80 s. Danışman :
Y.Doç.Dr.. Dursun Yağız. Dil : Türkçe
4. ÖZLEM KARAKIŞ, Bazı yükseköğrenim kurumlarında farklı öğrenme
stillerine sahip olan öğrencilerin genel öğrenme stratejilerini kullanma
düzeyleri / / The Usage level of general learning strategies of students'
having different learning styles at some of the higher studies institutions.
Yüksek Lisans. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Eğitim Fakültesi, Eğitim Bil.Böl.Eğitim Programları ve Öğretimi Anabilim
38
Dalı. 2006. 243 s. Danışman : Doç.Dr.. Süleyman Çelenk. Dil : Türkçe
5. RIDVAN KAĞAN AĞCA, Hipermedya ortamlarda öğrenme stillerine dayalı
farklı gezinti yapılarının öğrenci başarısına etkisi / / The Effectsof
navigation structures based upon learning styles on the success of the
student in hypermedia environments. Yüksek Lisans. Gazi Üniversitesi,
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, , Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi.
2006. 89 s. Danışman : Prof.Dr.. Halil İbrahim Yalın. Dil : Türkçe
6. ÖZGE ÖZBEK, Öğrenme stiline uygun olarak düzenlenen öğretim
etkinliklerinin akademik başarı, hatırda tutma düzeyi vetutumlara etkisi / /
The Effects of teaching environment appropriate to learning styles on
academic achievement,retention, and attitudes. Yüksek Lisans. Çanakkale
Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İlköğretim ABD.
2006. 117 s. Danışman : Y.Doç.Dr.. Bülent Güven. Dil : Türkçe
7. MELTEM GÖKDAĞ, Sosyal bilgiler öğretiminde işbirlikli öğrenme,
öğrenme stilleri, akademik başarı ve cinsiyet ilişkileri / / Relations of
cooperative learning, learning styles, academic achievement and gender
in teaching social science. Doktora. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, , Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. 2004. 181 s. Danışman
: Prof.Dr.. Kamile Ün Açıkgöz. Dil : Türkçe
8. ÖZLEM KÖPRÜLÜ, Learning styles of student-teachers in English language
teaching departments in some faculties of educationwith respect to
foreign language learning and teaching / Bazı eğitim fakültelerinin
İngilizce öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin öğrenme stillerinin
yabancı dil öğrenimi ve öğretimi ile ilişkisi. Doktora. Dokuz Eylül
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, , Yabancı Diller Eğitimi Anabilim
Dalı. 2004. 128 s. Danışman : Y.Doç.. Sene Tulpar. Dil : İngilizce
9. BURÇAK YILMAZ, Comparison and contrast of the learning styles of the
prep class students and the teaching styles of the Englishteachers at some
Anatolian high schools / Anadolu liseleri hazırlık sınıflarında okuyan
öğrencilerin öğrenme stilleri ve İngilizce öğretmenlerinin öğretme
stillerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, , . 2004. 201 s. Danışman : Y.Doç.Dr.. Abdullah Ertaş. Dil :
İngilizce
39
10. İSMAİL ERTON, Kişilik, dil, öğrenim ve öğretim arasındaki bağlantılar:Kişilik
özelliklerinin (içedönüklük, dışadönüklük, hem içe hem dışa dönüklük) dil
öğrenim stil ve stratejilerinin gelişimine olan katkısıve bunun üniversite
düzeyinde yabancı dil öğreniminde... / / Relations between personality,
language learning and teaching:The contribution of personality tarits
(introversion,extroversion,ambiversion) to the development of language
learning styles and strategies and their effects on student success in
foreign. Doktora. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, ,
Department of English Language Education. 2004. 287 s. Danışman :
Prof.Dr.. Mehmet Demirezen. Dil : Türkçe
11. MERAL GÜVEN, Öğrenme stilleri ile öğrenme stratejileri arasındaki ilişki / /
The Relationship between learning styles and learning strategies. Doktora.
Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, , Eğitim Bilimleri ( Eğitim
Programlarıve Öğretim) ABD. 2004. 206 s. Danışman : Prof.Dr.. Bekir Özer.
Dil : Türkçe
12. SEMA TEKEZ, Learning styles of the students in general high schools /
Genel lise öğrencilerinin öğrenme stilleri. Yüksek Lisans. Anadolu
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Eğitim Bilimleri (Eğitim Programları
ve Öğretim) ABD. 2004. 74 s. Danışman : Y.Doç.Dr.. Kıymet Selvi. Dil :
İngilizce
13. ŞULE ÖZKAN, The roles of motivational beliefs and learning styles on
tenth grade students' biology achievement / Güdüselinançların ve
öğrenme stillerinin onuncu sınıf öğrencilerinin biyoloji başarısındaki rolü.
Yüksek Lisans. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, , Orta
Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı. 2003. 142 s.
Danışman : Y.Doç.Dr.. Ceren Tekkaya. Dil : İngilizce
14. ASIM ŞAKAR, Exploring the relationships among learning styles,
annotation use and reading comprehension for foreign language reading
in a hypermedia environment / Hipermedya ortamlarında yabancıdilde
okuma bağlamında öğrenme biçimleri, açıklayıcı notların kullanımı ve
okuduğunu anlama arasındaki ilişkilerin araştırılması. Yüksek Lisans.
Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 2003. 157 s. Danışman :
Y.Doç.Dr.. Gülcan Erçetin. Dil : İngilizce
40
15. BERNA ARSLAN, Descriptive study on learning styles of the engineering
students at Metu / ODTÜ müdendislik öğrencilerinin öğrenme stillerine
yönelik betimleyici bir çalışma. Yüksek Lisans. Orta Doğu Teknik
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Eğitim Bilimleri ABD. 2003. 88 s.
Danışman : Prof.Dr.. Meral Aksu. Dil : İngilizce
16. SELİME TABANLIOĞLU, The Relationship between learning styles and
language learning strategies of pre-intermediate EAP students / Orta
düzey öncesi akademik amaçlarla İngilizce öğrenen öğrencilerin öğrenme
stilleri tercihleri ve dil öğrenmestratejileri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans.
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İngiliz Dili
Eğitimi. 2003. 135 s. Danışman : Y.Doç.Dr.. Gölge Seferoğlu. Dil : İngilizce
17. GÜLSÜM AYSUN GÜVEN, Fizik eğitiminde öğretmen adaylarının öğrenme
stillerinin araştırılması/ / An investigation of learning styles for interns in
physics education. Yüksek Lisans. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, , . 2003. 140 s. Danışman : Prof.Dr.. M. Ali Çorlu. Dil : Türkçe
18. SERAY ERSOY, İlköğretim 6, 7, 8. sınıf İngilizce dersindeki başarılarına
göre öğrenme stilleri ve çalışma alışkanlıklarının incelenmesi / / The
Investigation of learning styles and study habits according to the success
in English lessonsof 6, 7 and 8th clas students. Yüksek Lisans. Selçuk
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , Eğitim Bilimleri ABD/Eğitim
Programı ve Öğretimi Bilim Dalı. 2003. 51 s. Danışman : Y.Doç.Dr.. Vicdan
Altınok. Dil : Türkçe
19. ALTAY EREN, Fen, sosyal ve eğitim bilimi alanlarında öğrenim gören
üniversite öğrencilerinin öğrenme biçimleri arasındaki farklılığın
incelenmesi / / Examining the difference of learning styles between the
undergraduate students who study in science, social and educational
science fields. Yüksek Lisans. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, , . 2002. 146 s. Danışman : Doç.Dr.. Emel Ültanır. Dil :
Türkçe
20. İLHAN AKGÜN, Özel İngilizce kurslarına devam eden kursiyerlerin
öğrenme stilleri / / Learning styles of the students in private English
courses. Yüksek Lisans. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , .
2002. 132 s. Danışman : Y.Doç.. Esed Yağcı. Dil : Türkçe
21. ABDULKADİR KABADAYI, Bilişsel öğrenim biçemleri ve öğrenci-merkezli
bir yabancı dil öğretim modeli önerisi / / Cognitive learning stylesand a
41
suggested learner-centred foreign language learning model. Doktora.
Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 2001. 150 s. Danışman :
Y.Doç.Dr.. Ahmet Saban. Dil : Türkçe
22. AHMET KAYINTU, Vocabulary teaching and learning through learning
styles / Öğrenme biçemlerine dayalı kelime öğretimi ve öğrenimi. Yüksek
Lisans. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 2001. 115 s.
Danışman : Y.Doç.Dr.. Şahin Gök. Dil : İngilizce
23. PINAR SÜRAL ÖZER, Türk işletmelerinde örgütsel öğrenme stillerinin
belirlenmesine ilişkin bir araştırma / A Research related to the
determination of organizational learning styles in Turkish companies.
Yüksek Lisans. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , İşletme
ABD. 2001. 316 s. Danışman : Prof.Dr.. Necati Taşkıran. Dil : Türkçe
24. ÖZGEN OZMAN DEMİRBAŞ, The Relation of learning styles and
performance scores of the students in interior architecture education / İç
mimarlık eğitiminde ki öğrencilerin öğrenme biçimleri ile başarı
derecelerinin ilişkisi. Doktora. Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
, . 2001. 122 s. Danışman : Doç.Dr.. Halime Demirkan. Dil : İngilizce
25. AYNUR BARAN, Üniversite öğrencilerinin öğrenme stilleri / çoklu
yetenekleri ile benlik saygıları ve sürekli kaygı düzeyleri arasındaki ilişki / /
The Relations between the learning styles / multiple intelligences of the
university students with self-esteem and anxiety-trait levels. Yüksek Lisans.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 2000. 176 s.
Danışman : Doç.Dr.. Ramazan Abacı. Dil : Türkçe
26. FEYZA DOYRAN, The Effects of perceived teacher non-verbal behaviors
teacher behaviors and preferred learning styles on Englishproficiency
level / Öğrenci algılarına göre genel ve sözcük öğretmen davranışlarının
ve öğrencilerin tercih ettikleri öğrenme stillerinin İngilizce yeterlilik
düzeyine etkiler. Doktora. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, , . 2000. 183 s. Danışman : Prof.Dr.. Fersun Paykoç. Dil : İngilizce
27. DERYA OKTAR ERGÜR, Hacettepe Üniversitesi dört yıllık lisans
programlarındaki öğrenci ve öğretim üyelerinin öğrenme stillerinin
karşılaştırılması/ / Comparison of the learning styles of the lecturers and
the senior students at Hacettepe University. Doktora. Hacettepe
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 1998. 190, s. Danışman : Prof.Dr..
Özcan Demirel. Dil : Türkçe
42
28. İLKAY GİLANLIOĞLU, Enhancing vocabulary learning through instruction
geared to learning styles / Kelime öğreniminin öğrenme biçimlerine
uygun öğretim yoluyla geliştirilmesi. Yüksek Lisans. Orta Doğu Teknik
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 1993. 0139 s. Danışman : Doç.Dr..
Hüsnü Enginarlar. Dil : İngilizce
29. NİLAY BALKAN, An Analysis of the learning styles of EFL learners at the
üniversity of Gaziantep / Gaziantep Üniversitesi'n de İngilizce öğrenen
öğrencilerin öğrenme biçimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans.
GaziantepÜniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, , . 1993. 95, s. Danışman :
Doç.Dr.. Ceyhan Erdal. Dil : İngilizce
30. AYSUN DİZDAR, Learning style preferences of Turkish learners of English
of Turkish Universities and the relation betweenlearning styles and test
performence. Yüksek Lisans. Bilkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
,1993. 50, s. Danışman : Dr.. Tannacito Dan J.. Dil : İngilizce
(www.yok.gov.tr)
43
EK 2: Dünden Bugüne Öğrenme Stili Modelleri ve Envanterleri
Öğrenme stilleri alanında günümüze değin bir hayli tanımlama yapılmıştır. Bu
durum öğrenme stillerine ilişkin kuramsal ve kavramsal karmaşaya yol
açabilmektedir.
Aşağıdaki
tabloda
öğrenme
stillerine
ilişkin
yapılmış
tanımlamalar ve bu tanımlamalar doğrultusunda hazırlanmış ölçme araçları
tarihleri ile birlikte verilmektedir;
ÖĞRENME STİLLERİ TEORİSYENLERİ VE ARAÇLARI
TEORISYEN
ÖLÇME ARACI
TANIMLAYICILAR /
ANAHTAR KELİMELER
TANITIM
TARİHİ
Allinson and
Hayes
Cognitive Style Index (CSI)
initiutive / analytic
1996
Motivational Style Profile
(MSP)
telic/paratelic –
negativism/conformity – autic
mastery/autic sympathy –
alloic mastery/alloic sympathy
– arousal avoidance/arousal
seeking – optimism/pessimism
– arousability – effortfulness
1998
Apter
Bartlett
Betts
Betts Inventory
Biggs
Study Process
Questionnaire
Broverman
sensory modality preferences
imagery
1932
surface/deep achieving
1987
automatisation – restructuring
1960
1909
Cacioppo and
Petty
Need for Cognition Scale
related to field
dependence/independence –
articulative/global
1982
Canfield
Canfield Learning Style
Inventory (CLSI)
conditions – content – modes
– expectancy
1980
Christensen
Lifescripts
(social context but relevant to
cognition) analyser – controller
– supporter – promoter
1980
Conti and
Kolody
Self-Knowledge Inventory
of Lifelong Learning Skills
(SKILLS)
Cooper
Learning Styles ID
metacognition –
metamotivation – memory –
critical thinking – resource
management
visual/verbal – holist/analyst,
environmental preference
1990
1997
44
Curry
‘Onion’ model
Das
Dunn and Dunn
Learning Style
Questionnaire (LSQ)
Learning Styles Inventory
(LSI) Productivity
Environmental Preference
Survey (PEPS)
instructional preference –
information processing style –
cognitive personal style
1983
simultaneous/successive
processing and planning
1988
environmental – emotional –
sociological – physiological
processing
1979 1975
1979 2003
meaning orientation –
reproducing orientation –
achieving orientation – nonacademic orientation – selfconfidence deep approach –
surface approach – strategic
approach – lack of direction –
academic self-confidence –
metacognitive awareness
1979 1995
2000
Building Excellence Survey
(BES)
Entwistle
Approaches to Study
Inventory (ASI) Revised
Approaches to Study
Inventory (RASI)
Approaches and Study
Skills Inventory for
Students (ASSIST)
emotional coping –
behavioural coping – personal
superstitious thinking –
categorical thinking – esoteric
thinking – naïve optimism –
global constructive thinking
active/reflective –
sensing/intuitive –
visual/verbal –
sequential/global
Epstein and
Meier
Constructive Thinking
Inventory (CTI)
Felder and
Silverman
Index of Learning Styles
(ILS)
Friedman and
Stritter
Instructional Preference
Questionnaire
1976
1989
1996
Galbraith and
James
Gardner et al.
perceptual ability
1984
tolerant/intolerant
1959
Gordon
Scale of Imagery Control
imagery
1949
GrashaRiechmann
Student Learning Style
Scales (SLSS)
competitive/collaborative –
independent/dependent –
participant/avoidant
1974
Gregorc
Gregorc Mind Styles
Delineator (MSD)
concrete sequential/abstract
random – abstract
sequential/concrete random
1977
Groner
Cognitive Style Scale
Guilford
heuristic/algorithmic
convergent/divergent thinking
1990
1950
45
HarrisonBranson
Revised Inquiry Mode
Questionnaire
synthesist – idealist –
pragmatist – analyst – realist
1998
Herrmann
Brain Dominance
Instrument (HBDI)
theorist/humanitarian –
organiser/innovator
1995
Hermanussen,
Wierstra, de
Jong and
Thijssen
Questionnaire Practiceoriented Learning (QPL)
immersion – reflection –
conceptualisation –
experimentation – regulation
2000
Hill
Cognitive Style Profile
symbol processing –
modalities of inference –
cultural determinants
1976
Holzman and
Klein
Schematising Test
leveller/sharpener
1954
Honey and
Mumford
Learning Styles
Questionnaire (LSQ)
activist/reflector –
theorist/pragmatist
1982
Hudson
(following Guilford)
diverging/converging
1966
Hunt
Paragraph Completion
Method
need for structure: conforming
– dependent
1978
Jackson
Learning Styles Profiler
(LSP)
initiator – analyst – reasoner –
implementer
2002
Kagan
Matching Familiar Figures
Test
impulsivity/reflexivity –
focus/scan
1965 1967
Kaufmann
The A-E Inventory
assimilator/explorer
1989
Keefe and
Monke (NASSP)
NASSP Learning Style
Profile (explicit attempt at
meta-taxonomy)
physiological – environmental
– cognitive – affective domains
plus information processing
1986
Kirby et al.
Multidimensional verbalvisual LSQ
verbal/visual
1988
Kirton
Kirton AdaptionInnovation inventory (KAI)
adaptor/innovator
1989
Kogan
Sorting styles into types
Kolb
3 types of style: maximal
performance (ability) measures
value directionality
(advantageous) styles valuedifferentiated measures
Learning Style Inventory
accommodating – diverging –
(LSI) Revised Learning Style
converging – assimilating
Inventory (R-LSI) LSI
styles
Version 3
1973
1976 1985
1999
Letteri
Cognitive Style Delineators
analytic/global
1980
Marks
Marks Vividness of Visual
Imagery Questionnaire
imagery
1973
Marton and
Säljö
deep/surface processing
1976
46
Author(s)
Measure
Key terms/descriptors
Date
introduced
McCarthy
4MAT
innovative – analytic –
common-sense – dynamic
1987
McKenney and
Keen
Model of cognitive style
perceptive/receptive –
systematic/intuitive
1974
focus/scan
analytic/non-analytic
conceptualising
Meredith
Messick
1981
1976
Miller
Personality typology:
cognitive, affective,
conative
analyst/holist – emotional
stability/instability – objectivesubjective
1991
Myers-Briggs
Myers-Briggs Type
Indicator (MBTI)
perceiving/judging –
sensing/intuition –
thinking/feeling –
extraversion/introversion
1962
Paivio
Individual Difference
Questionnaire (IDQ)
imagery (dual coding)
1971
serialist/holist
category width (broad/narrow)
goal orientation
(intrinsic/extrinsic) –
expectancy – anxiety –
cognitive strategies (rehearsal,
selection, organisation,
elaboration, metacognition,
surface processing, critical
thinking, original thinking) –
resource management
1976
Pask
Pettigrew
Scale of cognitive style
Pintrich, Smith,
Garcia and
McCeachie
Motivated Strategies for
Learning Questionnaire
Reinert
Edmonds Learning Style
Identification Exercise
(ELSIE)
Renzulli-Smith
Learning Style Inventory
Rezler-Rezmovic
Learning Preference
Inventory
Richardson
Verbaliser Visualiser
Questionnaire (after
Paivio)
verbaliser/visualiser
1977
Riding
Cognitive Styles Analysis
(CSA)
holist/analytic –
verbaliser/imager
1991
Schmeck et al.
Inventory of Learning
Processes
deep processing – shallow
processing – elaborative
processing – serial processing
1977
types of perception: visual –
verbal – aural – emotional
teaching styles and learning
contexts
abstract/concrete –
individual/interpersonal –
teacher structure/student
structure
1958
1991
1976
1978
1981
47
– holistic processing
Sheehan
Shortened Betts Inventory
imagery
1967
Sternberg
Thinking Styles
functions – forms – levels –
scopes – meanings
1998
Tamir-Cohen
Cognitive Preference
Inventory
modes – recall principles –
questioning applications
1980
Torrance
Style of Learning and
Thinking
creative thinking
1990
Vermunt
Inventory of Learning
Styles (ILS)
meaning-directed –
application-directed –
reproduction-directed –
undirected
1996
Walters
Psychological Inventory of
Criminal Thinking Styles
confusion – defensiveness –
mollification – cut-off –
entitlement – power
orientation – sentimentality –
superoptimism – cognitive
indolence – discontinuity
1995
Weinstein,
Zimmerman and
Palmer
Learning and Study
Strategies Inventory
cognitive processing –
motivation – metacognitive
regulation
1988
Whetton and
Cameron
Cognitive Style
Questionnaire (CSQ)
[based on McKenney and
Keen]
gathering:
perceptive/receptive
evaluating: systematic/intuitive
responding: active/reflective
1984
Witkin
Group Embedded Figures
Test (GEFT)
field
dependence/independence
1962
Zimmerman and
Martinez-Pons
Self-Regulated Learning
Interview Schedule (SRLIS)
14 strategies
1986
Wierstra
Kaynak: Learning styles and pedagogy in post–16 learning A systematic and
critical review, 2004, Learning and Skills Research Centre, www.LSRC.ac.uk
( Erişim Tarihi: 15.03.2007)
48
EK 3: ÇEŞİTLİ ÖĞRENME STİLİ ENVANTERLERİ
A. Public Learning Style Inventories
A.1. Siboney Learning Group
A.2. Memletic Learning Style Inventory
A.3. Adult Version
A.4. Senior Version
B. Akademic Learning Style Inventories
B.1. Felder&Silverman Learning Style Index
B.2. Myers&Briggs Type Indicator
B.3. Barsch Learning-Style Inventory
B.4. Brain Dominance Inventory
B.5. …