Bilgisayar Oyunları ve Etkileri
Transkript
Bilgisayar Oyunları ve Etkileri
Bilgisayar Oyunları ve Etkileri DOÇ. DR. VEYSI İŞLER OYUN TEKNOLOJILERI PROGRAM KOORDINATÖRÜ ORTA DOĞU TEKNIK ÜNIVERSITESI KAPSAM Bilgisayar Oyunları Yararlı mı Zararlı mı? Ne Yapmak Gerekir? TANIMLAR Oyun: Katılımcıyı eğlendirmek veya ödüllendirmek amacıyla belirli kurallara göre oynanan fiziksel veya zihinsel yarıĢmadır. Bilgisayar(Video) Oyunu: Eğlence, dinlenme veya kazanmak amacıyla belirli kurallara göre bilgisayarla oynanan zihinsel yarıĢmadır. Ciddi Oyun: Kurumsal veya bireysel eğitim, egzersiz, sağlık, kamu politikası ve stratejik iletiĢimi hedeflerini kullanan belirli kurallara göre bilgisayarla oynanan zihinsel yarıĢmadır. Zyda, M. (Septembe 2005). “From visual simulation to virtual reality to games”. IEEE Computer Space War: Ġlk popüler oyun! ATARĠ SEGA PC OYUNLARI PlayStation 2 Game Boy Advance SP PlayStation Portable Wii PlayStation 3 XBOX 360 En çok satan Konsol ve TaĢınabilir Cihaz Oyunları Xbox 2001 24 milyon Xbox 360 2005 50 milyon Wii 2006 84.64 million Nintendo DS 2004 144.59 milyon PlayStation 2 2000 150 milyon PlayStation 3 2006 50 milyon PlayStation Portable 2004 67.8 milyon OYUN TÜRLERĠ ÇEVİRİMDIŞI (OFFLİNE) ÇEVİRİMİÇİ (ONLİNE) Grand Theft Auto, Test Drive gibi bilgisayarda veya konsolda oynan oyunlar EverQuest, Knightonline gibi geniĢ bant ile oynanan küçük ödemeleri olan oyunlar OYUN OYNAMA ALIġKANLIKLARI ABD’de 6 yaĢ ve üstü ülke nüfüsunun %60’ı oynuyor Evlerin %50’den fazlasında konsol var OYUNLAR YARARLI MI ZARARLI MI? Oyuna/YaĢa/Amaca Bağlı Televizyon/filmler/kitaplar yararlı mı zararlı mı? TaĢıtlar yararlı mı zararlı mı? ZARARLARI: ġĠDDET Oyunlar ve Ģiddet arasında nedensel bir bağlantı var mıdır? Televizyon ve Ģiddet konusundaki tartıĢmaya benziyor. Bazı araĢtırmalar Ģiddet içeren oyunların bu tür oyunları oynayanları daha saldırgan yapabileceğini savunuyor. Bazıları ise oyunların kiĢileri saldırgan yapmadığını, zaten saldırgan olan kiĢilerin bu tür oyunları tercih ettiğini belirtiyor. ZARARLARI: ġĠDDET Bazı oyunlarda etik problemleri tartıĢılıyor. En kanlı ve etik açıdan iddialı bir oyun olarak tanıtıldı. Oynayanlar düĢmanları mümkün olan en sadistik yolla öldürdüklerinde ödüllendiriliyorlar. Bunun için nahoĢluk derecesi sürekli artan seçenekler mevcut. Tüm yapılanlar oyun içerisinde bir kamera varmıĢ gibi üçüncü kiĢi perspektifinden aktarılıyor. ZARARLARI:BAĞIMLILIK Diğer psikolojik bağımlıklıklara benzer bağımlılıklar. Kendini kontrol edememe rahatsızlığı. OLASI NEDENLER AMA: The American Medical Association (2007) Çok oyun oynayanlar gerçek-dünya iliĢkilerden daha ziyade sanal iliĢkiler yürütmekte daha baĢarılılar. BAĞIMLILIK BELĠRTĠLERĠ Sürekli oyun oynama düĢüncesindeler. Oyun oynyarak problemlerden kaçıyorlar. Aynı tatmin için oyun oynama zamanını arttırıyorlar. Final Fantasy XI’den Uyarı (Oyuna girmeden önce gösterilir) BELĠRTĠLERĠ Bu tutumu kontrol etme, durdurma veya bitirme yeteneğinden yoksunlar. Oyun oynamaları engellenince rahatsızlık duyuyorlar. Oyuna ayırdıkları zaman hakkında yalan söylüyorlar. BAĞIMLILIĞIN ETKĠLERĠ Utangaçlık BaĢkalarının hayatlarını kontrol etme inancı ġansın hayatlarına etkisine yükselen inançları YARARLARI: GELĠġĠM El-göz koordinasyonu Problem çözme Çoklu görev Zeka Mantık Uzaysal Strateji YARARLARI: EĞĠTĠM Eğitim Askeri Sağlık UlaĢım Politika ġehir Planlama Uzay Din Afet Yönetimi Mühendislik YARARLARI: SOSYAL ETKĠLEġĠM Bir oyundan istatistikler • • • • 5.000 kayıtlı kullanıcı. 1.200.000 satırlık gerçek zamanlı iletiĢim. 50.000 adet gönderilmiĢ ileti. Gönderilen iletilerin %58’i ve iletiĢimin %55’i kızlara ait. OYUNLARIN ESRB DERECELERĠ ESRB: The Entertainment Software Rating Board 3 yaĢ ve üstü 6 yaĢ ve üstü 10 yaĢ ve üstü 13 yaĢ ve üstü 17 yaĢ ve üstü 18 yaĢ Değerlendirmede ve üstü NE YAPMALI? Çocuğunuzun oynadığı oyunları bilin. YaĢ grubuna göre oyun seçin. Az da olsa birlikte zaman ayırın. Oyundaki olayların fantezi olduğu konusunda konuĢun. NE YAPMALI? Bağımlılık yapabileceğini ve olası zararlarını konuĢun. Ödül amaçlı kullanın. Diğer fiziksel aktivitelerle denge kurmaya çalıĢmasını sağlayın. Oyun oynama zamanına sınırlama getirin. Make Love, not Warcraft GÜVENLĠ VE BĠLĠNÇLĠ ĠNTERNET KULLANMAYI ÖĞRENĠYORUM. BUGÜN NELER ÖĞRENECEĞĠZ? Bilgisayar ve Ġnternet’in eğitim ve eğlence amaçlı kullanımı Sosyal ağlarda, çevrimiçi oyunlarda ve Ġnternet’te iletiĢimde güvenlik KarĢılaĢılabilecek problemler ve bilgisayar güvenliği BĠLGĠSAYAR VE ĠNTERNET’ĠN EĞĠTĠM VE EĞLENCE AMAÇLI KULLANIMI Ġnternet’te eğitim amaçlı neler yapabiliriz? AraĢtırma yapabiliriz. Ödevlerimizi yapabiliriz. Eğitsel oyunlar oynayabiliriz. Eğitsel videolar izleyebiliriz. BĠLGĠSAYAR VE ĠNTERNET’ĠN EĞĠTĠM VE EĞLENCE AMAÇLI KULLANIMI Ġnternet’te bilgiye ulaĢırken nelere dikkat etmeliyiz? Bulduğumuz sitenin kaynağına (üniversite-edu, devlet-gov, ticaricom vb.) bakmalıyız. Kaynaktaki bilgiye eleĢtirel gözle yaklaĢmalıyız. BĠLGĠSAYAR VE ĠNTERNET’ĠN EĞĠTĠM VE EĞLENCE AMAÇLI KULLANIMI Ġnternet’te bilgiye ulaĢırken nelere dikkat etmeliyiz? Bilginin doğruluğunu üç ayrı kaynaktan kontrol etmeliyiz. Ġnternet’ten kullandığımız bilgilerin kaynağını belirtmeliyiz. Sanal dünyada da kaba davranmamaya özen göstermeliyiz. BĠLGĠSAYAR VE ĠNTERNET’ĠN EĞĠTĠM VE EĞLENCE AMAÇLI KULLANIMI Oyun oynarken nelere dikkat etmeliyiz? YaĢımıza uygun oyunları seçmeliyiz. Bilgisayarda oyun oynarken kendimize zaman sınırı koymalıyız. Oyun oynarken belirli zaman aralıklarıyla dinlenmeliyiz. SOSYAL AĞLARDA, ÇEVRĠMĠÇĠ OYUNLARDA VE ĠNTERNET’TE ĠLETĠġĠMDE GÜVENLĠK Sanal ortamda kimlik gizliliğimizi nasıl sağlayabiliriz? KiĢisel bilgilerimizi (isim, yaĢ, resim, Ģifre, kimlik numarası, adres, telefon vb.) paylaĢmamalıyız. SOSYAL AĞLARDA, ÇEVRĠMĠÇĠ OYUNLARDA VE ĠNTERNET’TE ĠLETĠġĠMDE GÜVENLĠK ġifre oluĢtururken nelere dikkat etmeliyiz? Sayı ve sembollerden oluĢan, en az 8 karakter içeren Ģifreler oluĢturmalıyız. KiĢisel bilgilerimizi (isim, soyisim, doğum tarihi vb.) içermeyen Ģifreler kullanmalıyız. SOSYAL AĞLARDA, ÇEVRĠMĠÇĠ OYUNLARDA VE ĠNTERNET’TE ĠLETĠġĠMDE GÜVENLĠK ġifre oluĢtururken nelere dikkat etmeliyiz? ġifrelerimizde tahmin edilebilecek sözcüklerin yer almamasına dikkat etmeliyiz. ġifremizi düzenli olarak değiĢtirmeliyiz. Bütün hesaplarımız, adreslerimiz için aynı Ģifreyi kullanmamalıyız. SOSYAL AĞLARDA, ÇEVRĠMĠÇĠ OYUNLARDA VE ĠNTERNET’TE ĠLETĠġĠMDE GÜVENLĠK Sanal ortamda anlık iletiĢim kurarken nelere dikkat etmeliyiz? Tanımadığımız kiĢilerden gelen belgeleri açmamalıyız. Tanımadığımız insanlarla kiĢisel bilgilerimizi paylaĢmamalıyız. Ortak kullanılan alanlarda Ģifreni hatırla gibi seçenekleri iĢaretlememeliyiz. Sanal ortamda tanıĢtığımız insanlarla yüz yüze görüĢmemeliyiz. SOSYAL AĞLARDA, ÇEVRĠMĠÇĠ OYUNLARDA VE ĠNTERNET’TE ĠLETĠġĠMDE GÜVENLĠK Sanal kabadayı tarafından rahatsız edilirsek ne yapmalıyız? Durumu bir büyüğümüze anlatmalı ve ondan yardım istemeliyiz. Cevap vermemeli ve engellemeliyiz. SOSYAL AĞLARDA, ÇEVRĠMĠÇĠ OYUNLARDA VE ĠNTERNET’TE ĠLETĠġĠMDE GÜVENLĠK Sosyal paylaĢım sitelerini kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? Güvenlik ayarlarını sadece arkadaĢlarımızın görebileceği Ģekilde düzenlemeliyiz. PaylaĢtığımız belgelerin güvenilirliğine dikkat etmeliyiz. KARġILAġILABĠLECEK PROBLEMLER VE BĠLGĠSAYAR GÜVENLĠĞĠ Sağlıklı bir Ģekilde bilgisayar kullanabilmek için nelere dikkat etmeliyiz? Sandalyeye dik ve sırtımızı destekleyecek Ģekilde oturmalıyız. Dizlerimizin ve dirseklerimizin açısının 90 derece olmasına özen göstermeliyiz. KARġILAġILABĠLECEK PROBLEMLER VE BĠLGĠSAYAR GÜVENLĠĞĠ Sağlıklı bir Ģekilde bilgisayar kullanabilmek için nelere dikkat etmeliyiz? Gözlerimizin bilgisayar ekranına paralel ve ekrandan 30-45 cm uzaklıkta olmasına dikkat etmeliyiz. GüneĢ ıĢığının bilgisayar ekranına direk yansımasını önlemeliyiz. Her yarım saatte bir bilgisayar kullanmaya ara vermeliyiz. KARġILAġILABĠLECEK PROBLEMLER VE BĠLGĠSAYAR GÜVENLĠĞĠ Bilgisayarımızı kötü amaçlı yazılımlardan korumak için neler yapmalıyız? Kimden ve ne amaçla geldiğini bilmediğimiz belgeleri açmamalıyız. Bilgisayarımızın güvenlik duvarının açık olduğundan emin olmalıyız. Bilgisayarımıza güncellenmiĢ bir antivirüs yazılımı kurmalıyız. KARġILAġILABĠLECEK PROBLEMLER VE BĠLGĠSAYAR GÜVENLĠĞĠ Siber tuzaklardan nasıl korunabiliriz? Bedava gibi görünen reklam amaçlı sitelerden uzak durmalıyız. Otomatik olarak açılan yarıĢmalara katılmamalıyız. Sitelerin güvenilirliğinden emin olmadan hakkımızda bilgi vermemeliyiz. KARġILAġILABĠLECEK PROBLEMLER VE BĠLGĠSAYAR GÜVENLĠĞĠ Siber tuzaklardan nasıl korunabiliriz? Hesap numarası, Ģifre ve kimlik numarası gibi bilgilerimizi asla Ġnternet üzerinden paylaĢmamalıyız. Siber tuzaklardan birine yakalanırsak durumu güvendiğimiz bir yetiĢkine anlatmalıyız. KAYNAKLAR Rothbaum : Virtual Junkies. February 2004. Internet/Computer Addiction Services. 18 October 2007 <http://ebscohost.com/bsi/delivery?vid=6&hid=117 &sid=d66ad7aa-2643-422c-8596 Wikimedia Foundation, Inc. Wikipedia. Video Game Addiction. May 2001. 18 October 2007 <http://en.wikipedia.org/wiki/Game_addiction#Po ssible_diagnosis Tüzün, H. (2006, Aralık). Bilgisayar oyunlarının yararları ve zararları. i-net-tr'06, XI. Türkiye'de Ġnternet Konferansı'nda sunulan bildiri, Ankara, Türkiye. TeĢekkür ederim.