manisa turizm marka kent stratejik kalkınma planı
Transkript
manisa turizm marka kent stratejik kalkınma planı
MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Projenin Sahibi : T.C. Manisa Valiliği AB Projeler ve Dış İlişkiler Koordinasyon Merkezi Yüklenici Firma : İlgi Reklam Ajans Prodüksiyon Ltd. Şti Ümraniye / İstanbul www.markakent.com 0 216 481 1175 Proje Ekip Lideri : Yrd. Doç. Dr. Metin Çelik Marka Uzmanı Zirve Üniversitesi metin.celik@zirve.edu.tr Mali Destekleyici Kuruluş : Zafer Kalkınma Ajansı 0 274 271 77 61 info@zafer.org.tr “Bu Çalışma Zafer Kalkınma Ajansı’nın desteklediği Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı projesi kapsamında hazırlanmıştır. İçerik ile ilgili sorumluluk İlgi Reklam Ajans Prod. Ltd. Şti’ne aittir ve Zafer Kalkınma Ajansı’nın görüşlerini yansıtmaz.” MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................................................... 2 TABLOLAR LİSTESİ .......................................................................................................................................... 9 ŞEKİLLER LİSTESİ .......................................................................................................................................... 10 ÖNSÖZ................................................................................................................................................................. 15 1. ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ ................................................................................................... 16 1.1. Çalışmanın Amacı ................................................................................................................................. 16 1.2. Çalışmanın Yöntemi .............................................................................................................................. 16 1.3. Raporun Hazırlanmasında Yararlanılan Yöntem ve Teknikler .............................................................. 17 1.3.1. Saha Araştırması, Katılımlı ve Katılımsız Gözlem ........................................................................ 17 1.3.2. Birebir Görüşme Tekniği ............................................................................................................... 18 1.3.3. Literatür Taraması .......................................................................................................................... 20 1.4. Analiz ve Raporlama ............................................................................................................................. 21 2. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ ................................................................................................................... 22 2.1. Coğrafi Konumu .................................................................................................................................... 22 2.2. İklim ...................................................................................................................................................... 23 2.3. Nüfus ve Demografik Yapı .................................................................................................................... 24 2.4. Ulaşım.................................................................................................................................................... 29 2.5. Manisa’nın Ticari Yapısı ....................................................................................................................... 31 2.6. Manisa Sanayisi ..................................................................................................................................... 31 2.7. Madencilik ............................................................................................................................................. 32 2.8. Manisa’nın Biolojik Zenginliği ............................................................................................................. 34 2.8.1. Tabiatı Koruma Alanı .................................................................................................................... 34 2.8.2. Orman İçi Dinlenme Alanları ........................................................................................................ 35 2.8.3. Manisa’nın Orman Varlığı ............................................................................................................. 37 2.8.4. Manisa’nın Çayır Mera Varlığı ...................................................................................................... 39 2.8.5. Manisa’nın Sulak Alanları ............................................................................................................. 40 2.8.6. Manisa’nın Endemik Bitki (Flora) Zenginliği ............................................................................... 42 2.8.7. Manisa’nın Endemik Hayvan (Fauna) Zenginliği .......................................................................... 46 2.8.8. Manisa’da Bulunan Av Hayvanları................................................................................................ 48 3. TURİZM SEKTÖRÜ .................................................................................................................................. 50 3.1. Turizm Kavramı .................................................................................................................................... 50 3.2. Dünya Turizm Pazarı ............................................................................................................................. 50 3.3. Türkiye’nin Dünya Turizmindeki Yeri .................................................................................................. 52 3.4. Türkiye 2023 Turizm Stratejisinde Manisa ........................................................................................... 55 3.5. Türkiye Tanıtım Sitesi www.goturkey.com’da Manisa ......................................................................... 59 3.6. Manisa’da Turizm Sektörü .................................................................................................................... 60 3.6.1. Turist Sayıları ................................................................................................................................ 60 3.6.2. Turistik Altyapı .............................................................................................................................. 66 3.6.2.1. Kültür ve Turizm Bakanlığından Belgeli Tesisler .................................................................. 66 3.6.2.2. Belediyeden Belgeli Tesisler .................................................................................................. 66 3.6.2.3. Manisa’da Bulunan Seyahat Acenteleri ................................................................................. 68 4. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI ................... 69 4.1. 4.2. 4.3. Pazarlama Stratejisinin Belirlenmesi ve Pazarlama Planının Hazırlanması .......................................... 69 Turizmde Hedef Kitlenin Önemi ve “Turizm Döngüsü” ....................................................................... 73 Yıllık Tatillerin Manisa’da Geçirilebilecek Şekilde Konumlanma........................................................ 75 İÇİNDEKİLER 2 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 4.4. Turizm Çeşitlerinin Konseptlere Ayrılarak Pazarlanması ..................................................................... 77 4.4.1. Örnek Turizm Konsepti Safranbolu ....................................................................................................... 78 4.4.2. Örnek Turizm Konsepti : Cumalıkızık ................................................................................................... 79 4.5. Kamu Kesiminde Turizm Pazarlaması Anlayışının Oluşturulması ....................................................... 80 4.6. Özel Sektörün Turizm Pazarlamasına Bakışının Geliştirilmesi ............................................................. 82 4.7. Manisalıların ve STK’ların Geliştirilen Turizm Konseptlerini Sahiplenmesi....................................... 84 4.8. Turizm Marka Değerlerinin Ekonomik Değer Taşıyan Pazarlanabilir Ürünler Haline Getirilmesi ...... 85 5. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ .................................................................................... 87 5.1. Manisa Turizm Konseyi ....................................................................................................................... 87 5.2. Marka Kent Ofisi ................................................................................................................................... 88 5.3. Marka Kent Ofisi Birimleri ................................................................................................................... 89 5.3.1. Propaganda Merkezi ...................................................................................................................... 89 5.3.1.1. Hoş Geldin Merkezi (Welcome Center) ................................................................................. 91 5.3.1.2. Seyahat Acentesi İrtibat Ofisi ................................................................................................ 92 5.3.2. Pazarlama Ofisi .............................................................................................................................. 92 5.3.3. Marka Takımları Merkezi .............................................................................................................. 93 5.3.4. Veri Bankası Merkezi .................................................................................................................... 94 5.4. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı Bütçe ve Kaynakları ......................................... 94 6. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR ......................................... 96 6.1. Manisa Turizminde Temel Turistik Ürün Faaliyetleri ........................................................................... 97 6.2. Turizm Tesislerine Yönelik Eğitimler ve Fiziki Düzenlemeler ........................................................... 103 6.3. İletişim Stratejisi ve İletişim Aşamaları ............................................................................................... 106 6.3.1. Kurumsal Kimlik Oluşturma ........................................................................................................ 108 6.3.2. Manisa’ya Özel Tanıtım Müziği (Jingle) ..................................................................................... 109 6.3.3. Tanıtım Materyallerinin Oluşturulması ve Ortak Reklam Anlayışı ............................................. 109 6.3.3.1. Manisa Tanıtım Materyalleri ................................................................................................ 110 6.3.3.2. Televizyon ve Yazılı Medya Reklamları .............................................................................. 111 6.3.3.3. Yeme – İçme Tesislerinde Reklam Alanları Kullanımı ....................................................... 112 6.3.3.4. Yönlendirme ve Bilgilendirme Tabelaları ............................................................................ 114 6.3.3.5. Dükkan & Mağaza Tabelaları .............................................................................................. 115 6.3.3.6. GPS Koordinatları Bilgilendirme Tabelaları ........................................................................ 116 6.3.3.7. Afiş, Poster ve Takvimler .................................................................................................... 116 6.3.3.8. Turizm Konseptlerine Göre Haritalar................................................................................... 118 6.3.3.9. Manisa’ya Davet Reklamları ve Tanıtım Filmleri ............................................................... 118 6.3.4. Sinema Gösterimlerinde Manisa ................................................................................................. 120 6.3.5. Teknoloji Marketlerinde Manisa .................................................................................................. 120 6.3.6. Kültür ve Turizm Bakanlığının Tanıtımlarında Manisa’nın Kullanılması .................................. 121 6.3.7. Avrupa Seçkin Destinasyonlarda Manisa .................................................................................... 122 6.3.8. Manisa’nın Marka Değerlerinin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine Aday Gösterilmesi . 123 6.3.9. Medya Planlanması ...................................................................................................................... 123 6.3.10. Turist Getiren İşletmeler: “Seyahat Acenteleri” ........................................................................ 124 6.3.11. Sinema ve Dizi Platoları ............................................................................................................ 125 6.3.12. İnteraktif ve Web Tabanlı Tanıtım Faaliyetleri ......................................................................... 128 6.3.12.1. İnternet / Web Siteleri ........................................................................................................ 128 6.3.12.2. İnternet Arama Motorları ................................................................................................... 131 6.3.12.3. Sosyal Medyanın Gücü ...................................................................................................... 132 6.3.12.4. Elektronik Posta Tabanlı Tanıtım ...................................................................................... 134 6.3.12.5. Web Rotalarında Manisa .................................................................................................... 134 6.3.12.6. İnternet Tabanlı Sanal Pazarlama ve Tanıtım Girişimleri .................................................. 135 6.3.12.7. Dijital Kent Tanıtım Sistemi .............................................................................................. 138 6.3.13. Otobüs Şirketlerinin Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı ........................................................... 139 6.3.14. Ürün Paketlerinin Tanıtım Mecrası Olarak Kullanılması .......................................................... 140 6.3.15. Müşteri Memnuniyetinin Tanıtım Mecrasına Dönüştürülmesi .................................................. 141 6.3.16. Manisa Dışı Turizm İrtibat Ofisleri .......................................................................................... 142 6.3.17. Turizm Danışma Hattı ............................................................................................................... 143 6.3.18. Kısa Mesaj Sistemi .................................................................................................................... 144 6.3.19. İç İletişim ................................................................................................................................... 145 İÇİNDEKİLER 3 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI MANİSA MARKA KENT VİZYONU .................................................................................................... 148 7. 7.1. 7.2. Manisa Marka Kent Vizyonu ............................................................................................................... 148 Manisa Marka Kent Turizm Gelişim İlkeleri ....................................................................................... 148 KONSEPTLER TEMELİNDE MARKALAŞMA: SULTANLARIN ŞEHRİ: MANİSA ................... 151 8. 8.1. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti ............................................................................................. 152 8.1.1. Neden Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti .......................................................................... 152 8.1.2. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti Marka Değerleri .......................................................... 154 8.1.3. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Stratejisi ...................................................................................... 157 8.1.4. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konseptinde Hedeflere Doğru .................................................... 158 8.2. Manisa’da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Konsepti ................................................................................. 165 8.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Arkeoloji ve Tarih Turizmi............................................................... 165 8.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Arkeoloji ve Tarih Turizmi ............................................................. 166 8.2.3. Manisa'da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Marka Değerleri ............................................................. 167 8.2.3.2. Kentsel Sitler: ....................................................................................................................... 174 8.2.3.3. Tarihi Sitler: ......................................................................................................................... 174 8.2.4. Manisa'da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Stratejisi .......................................................................... 175 8.2.5. Manisa'da Arkeoloji ve Tarih Turizminde Hedeflere Doğru ....................................................... 175 8.2.5.1. Arkeoloji ve Tarih Turizmi Odaklı Manisa Turu ................................................................. 179 8.3. Lidya’nın Gizemli Toprakları .............................................................................................................. 181 8.3.1. Manisa'da Gizem Turizmi Marka Değerleri ................................................................................ 181 8.3.2. Manisa'da Gizem Turizmi Stratejisi ............................................................................................. 182 8.3.3. Manisa'da Gizem Turizminde Hedeflere Doğru .......................................................................... 182 8.4. Antik Tanrıların Dağı Spil Konsepti .................................................................................................... 184 8.4.1. Antik Tanrıların Dağı Spil Tarih Turizmi Marka Değerleri......................................................... 184 8.4.2. Antik Tanrıların Dağı Spil Tarih Turizminde Hedeflere Doğru .................................................. 185 8.5. Manisa’nın Kültür ve Sanatına Yolculuk Konsepti ............................................................................. 192 8.5.1. Dünya Turizm Sektöründe Kültür ve Sanat Turizmi ................................................................... 194 8.5.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kültür ve Sanat Turizmi ................................................................. 196 8.5.3. Manisa'da Kültür ve Sanat Turizmi Marka Değerleri .................................................................. 199 8.5.4. Manisa'da Kültür ve Sanat Turizmi Stratejisi .............................................................................. 211 8.5.5. Manisa'da Kültür ve Sanat Turizminde Hedeflere Doğru ............................................................ 211 8.5.5.1. Kültür ve Sanatta Markalaşan Kent: Manisa ........................................................................ 212 8.5.5.2. Kardeş şehirler vasıtasıyla Manisa’nın markalaştırılması .................................................... 213 8.5.5.3. Manisa’nın doğal, coğrafi ve kültürel marka değerlerinin bir potada eritilmesi .................. 214 8.5.5.4. Mitolojide Manisa ................................................................................................................ 215 8.5.5.5. Sanatın Beşiği Manisa algısının oluşturulması..................................................................... 216 8.5.5.6. Geleneksel El Sanatlarında Usta Turistler Okulu ................................................................. 217 8.5.5.7. Osmanlı Sanatları “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” Konseptinde ....................................... 218 8.5.5.8. Antik Kent Mirası ................................................................................................................ 219 8.6. Manisa’nın Damak Çatlatan Lezzet Durakları Konsepti ................................................................... 219 8.6.1. 8.6.2. 8.6.3. 8.6.4. 8.6.5. 8.7. Dünya Turizm Sektöründe Gastronomi Turizmi ......................................................................... 220 Türkiye Turizm Sektöründe Gastronomi Turizmi ....................................................................... 221 Manisa'da Gastronomi Turizmi Marka Değerleri ........................................................................ 223 Manisa'da Gastronomi Turizmi Stratejisi .................................................................................... 223 Manisa'da Gastronomi Turizminde Hedeflere Doğru .................................................................. 224 İnanç ve Huzurun Yolu Manisa ............................................................................................................ 231 8.7.1. Dünya Turizm Sektöründe İnanç Turizmi ................................................................................... 231 8.7.2. Türkiye Turizm Sektöründe İnanç Turizmi ................................................................................. 232 8.7.3. Manisa'da İnanç Turizmi Marka Değerleri .................................................................................. 234 8.7.4. Manisa'da İnanç Turizmi Stratejisi .............................................................................................. 235 8.7.5. Manisa'da İnanç Turizminde Hedeflere Doğru ............................................................................ 235 8.7.5.1. Anadolu’nun İnanç Haritasının Yansıması Manisa’da ......................................................... 235 8.7.5.2. Horasan Pirlerinin İzinde İnanç Turizmi Konsepti .............................................................. 235 8.7.5.3. İnanç Turizminin Diğer Turizm Türleri ile Birleştirilmesi .................................................. 238 8.7.5.4. Manisa Tekkelerinde İki Günlük Bir Gezi Programı ........................................................... 240 İÇİNDEKİLER 4 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.7.5.5. 8.7.5.6. 8.7.5.7. 8.8. Manisa Mevlevihanesi Dünya Çapında Bir Çekim Merkezi ................................................ 241 Darkale’de İnanç Turizmi .................................................................................................... 242 Emre Köyü’nde İnanç Turizmi ............................................................................................ 243 Kruvaziyer Turizm Bağlantıları ........................................................................................................... 244 8.8.1. Dünya Turizm Sektöründe Kruvaziyer Turizmi .......................................................................... 244 8.8.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kruvaziyer Turizmi ........................................................................ 245 8.8.3. Kruvaziyer Bağlantısı .................................................................................................................. 245 8.10. Merkez Efendi’nin Şifası ................................................................................................................... 248 8.10.1. Sağlığın Sultanı: Manisa ............................................................................................................ 248 8.10.1.1. Dünya Turizm Sektöründe Sağlık Turizmi ........................................................................ 248 8.10.1.2. Türkiye Turizm Sektöründe Sağlık Turizmi ...................................................................... 249 8.10.1.3. Manisa'da Sağlık Turizmi Marka Değerleri ....................................................................... 249 8.10.1.4. Manisa'da Sağlık Turizmi Stratejisi ................................................................................... 250 8.10.1.5. Manisa'da Sağlık Turizminde Hedeflere Doğru ................................................................. 250 8.10.2. Bitkisel Tedavi Turizminin Sultanı: Manisa .............................................................................. 252 8.10.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Bitkisel Tedavi Turizmi .......................................................... 253 8.10.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Bitkisel Tedavi Turizmi ........................................................ 253 8.10.2.3. Manisa'da Bitkisel Tedavi Turizmi Marka Değerleri ......................................................... 254 8.10.2.4. Manisa Bitkisel Tedavi Turizmi Stratejisi .......................................................................... 258 8.10.2.5. Manisa Bitkisel Tedavi Turizminde Hedeflere Doğru ....................................................... 258 8.10.2.5.1. Manisa Şifalı Bitkiler Kataloğu....................................................................................... 262 8.10.2.5.2. Manisa Botanik Bahçesi’nde “Merkez Efendi Şifalı Bitkiler Bahçesi” .......................... 264 8.10.2.5.3. Diğer tanıtım çalışmaları ................................................................................................. 265 8.10.3. Suyla Gelen Şifa Konsepti ......................................................................................................... 267 8.10.3.1. Dünya Turizm Sektöründe Termal Turizm ........................................................................ 268 8.10.3.2. Türkiye Turizm Sektöründe Termal Turizm ...................................................................... 269 8.10.3.3. Manisa'da Termal Turizm Marka Değerleri ....................................................................... 270 8.10.3.4. Wellness ve SPA ................................................................................................................ 274 8.10.3.4.1. Dünya Turizm Sektöründe Wellness ve SPA Turizmi .................................................... 276 8.10.3.4.2. Türkiye Turizm Sektöründe Wellness ve SPA Turizmi .................................................. 277 8.10.3.4.3. Manisa’da Wellness ve SPA Turizmi Marka Değerleri ................................................. 278 8.10.3.5. Manisa Termal, Wellness ve SPA Turizmleri Stratejisi ..................................................... 279 8.10.3.6. Manisa Termal, Wellness ve SPA Turizmlerinde Hedeflere Doğru .................................. 279 8.10.4. Hirudoterapi ............................................................................................................................... 287 8.10.4.1. Dünya Turizm Sektöründe Hirudoterapi Turizmi .............................................................. 289 8.10.4.2. Türkiye Turizm Sektöründe Hirudoterapi Turizmi ............................................................ 289 8.10.4.3. Bayanların güzellik formülü: Tıbbi Sülük Tedavisi. .......................................................... 290 8.10.4.4. Manisa’da Hirudoterapi Turizmi Marka Değerleri ............................................................ 290 8.10.4.5. Hirudoterapide Hedeflere Doğru ........................................................................................ 291 8.10.5. Çamurla Tedavinin Sultanı Manisa............................................................................................ 293 8.10.5.1. Dünya Turizm Sektöründe Çamur Tedavisi Turizmi ........................................................ 293 8.10.5.2. Türkiye Turizm Sektöründe Çamur Tedavisi Turizmi ...................................................... 294 8.10.5.3. Manisa’da Çamur Tedavisi Turizmi Marka Değerleri ....................................................... 295 8.10.5.4. Çamur Turizminde Hedeflere Doğru ................................................................................. 296 8.10.6. Klimatizm .................................................................................................................................. 297 8.10.6.1. Dünya Turizm Sektöründe Klimatizm Turizmi ................................................................. 298 8.10.6.2. Türkiye Turizm Sektöründe Klimatizm Turizmi ............................................................... 298 8.10.6.3. Manisa’da Klimatizm Turizmi Marka Değerleri ................................................................ 299 8.10.6.4. Manisa’da Klimatizm Turizminde Hedeflere Doğru.......................................................... 300 8.10.7. Yaşlı Turizmi ............................................................................................................................. 302 8.10.7.1. Dünya Turizm Sektöründe Yaşlı Turizmi .......................................................................... 302 8.10.7.2. Türkiye Turizm Sektöründe Yaşlı Turizmi ........................................................................ 302 8.10.7.3. Manisa’da Yaşlı Turizmi Marka Değerleri ........................................................................ 303 8.10.7.4. Yaşlı Turizminde Hedeflere Doğru .................................................................................... 303 8.10.8. Zamanın Etkilerini Durduran Çözüm ve Tedaviler.................................................................... 305 8.10.8.1. Kanın Temizlenmesi – Negatif İyon Etkisi ........................................................................ 305 8.10.8.2. Manyetik Alan Tedavisi ..................................................................................................... 306 8.10.8.3. Taşlar ile Tedavi................................................................................................................. 308 8.10.8.4. Yoga ve Meditasyon .......................................................................................................... 310 İÇİNDEKİLER 5 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.8.5. Zayıflama-Obezite İle Mücadele ........................................................................................ 313 8.10.8.6. Akupunktur ........................................................................................................................ 315 8.10.8.7. Bio-enerji .................................................................................................................................... 318 8.10.8.7. Zamanın Etkilerini Durduran Çözüm ve Tedavilerde (Kanın Temizlenmesi, Manyetik Alan Tedavisi, Taşlar ile Tedavi, Yoga ve Meditasyon, Zayıflama-Obezite İle Mücadele, Akupunktur, Bioenerji Turizmlerinde) Hedeflere Doğru ................................................................................................ 320 8.9. Kırsal Turizm - Ekoturizm................................................................................................................... 325 8.9.1. Dünya Turizm Sektöründe Kırsal Turizm –Ekoturizm ................................................................ 326 8.9.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kırsal Turizm -Ekoturizm .............................................................. 327 8.9.3. Manisa'da Kırsal Turizm -Ekoturizm Marka Değerleri ............................................................... 328 8.9.4. Manisa'da Kırsal Turizm -Ekoturizm Stratejisi............................................................................ 333 8.9.5. Manisa'da Kırsal Turizm -Ekoturizm de Hedeflere Doğru .......................................................... 333 8.9.5.1. Darkale’de Ekolojik Tarım ve Turizm ................................................................................. 336 8.9.5.2. Gerçek Köy Yaşamı Konseptinde Neler Yapılabilir? .......................................................... 337 8.9.5.3. Konseptin Organizasyonu .................................................................................................... 338 8.9.5.4. Eko Turizm ve Kırsal Turizmin Diğer Turizm Türleriyle Birlikte Geliştirilmesi ................ 339 8.9.5.5. Kırsal Turizm ve Eko Turizm Odaklı Manisa Turu ............................................................. 341 8.10. Yayla Turizmi ....................................................................................................................................... 342 8.10.1. Dünya Turizm Sektöründe Yayla Turizmi ................................................................................. 343 8.10.2. Türkiye Turizm Sektöründe Yayla Turizmi ............................................................................... 343 8.10.3. Manisa'da Yayla Turizmi Marka Değerleri ............................................................................... 344 8.10.4. Manisa'da Yayla Turizmi Stratejisi ............................................................................................ 345 8.10.5. Manisa'da Yayla Turizminde Hedeflere Doğru ......................................................................... 346 8.10.5.1. Çok Yönlü Tanıtımla Devam ............................................................................................. 349 8.11. Hasat ve Bağbozumu Turizmi ........................................................................................................... 350 8.11.1. Dünya Turizm Sektöründe Hasat Turizmi ................................................................................. 350 8.11.2. Türkiye Turizm Sektöründe Hasat Turizmi ............................................................................... 351 8.11.3. Manisa'da Hasat ve Bağbozumu Turizmi Marka Değerleri ....................................................... 352 8.11.4. Manisa'da Hasat ve Bağbozumu Turizmi Stratejisi ................................................................... 354 8.11.5. Manisa'da Hasat ve Bağbozumu Turizminde Hedeflere Doğru ................................................. 354 8.12. Doğaya Uyum Manisa Tarzanı Konsepti ........................................................................................... 358 8.12.1. Botanik Turizmi ......................................................................................................................... 359 8.12.1.1. Dünya Turizm Sektöründe Botanik Turizmi ...................................................................... 360 8.12.1.2. Türkiye Turizm Sektöründe Botanik Turizmi .................................................................... 360 8.12.1.3. Manisa'da Botanik Turizmi Marka Değerleri ..................................................................... 362 8.12.1.3.1. Spil Milli Parkı Ve Manisa' Nın Genel Florası ........................................................... 364 8.12.1.4. Manisa'da Botanik Turizmi Stratejisi ................................................................................. 366 8.12.1.5. Manisa'da Botanik Turizminde Hedeflere Doğru............................................................... 366 8.12.1.5.1. MANİSA Botanik Bahçesi ......................................................................................... 366 8.12.1.5.2. Manisa Şifalı Bitkiler Kitabı ...................................................................................... 370 8.12.1.5.3. Bitki Koruma Günü Kutlamaları ................................................................................ 371 8.12.1.5.4. Lidyalıların güzel koku yurdu Manisa ........................................................................ 371 8.12.2. Kuş Gözlemciliği Turizmi ......................................................................................................... 372 8.12.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Kuş Gözlemciliği Turizmi ...................................................... 372 8.12.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kuş Gözlemciliği Turizmi .................................................... 374 8.12.2.3. Manisa'da Kuş Gözlemciliği Turizmi Marka Değerleri ..................................................... 375 8.12.2.4. Manisa'da Kuş Gözlemciliği Turizmi Stratejisi ................................................................. 377 8.12.2.5. Manisa'da Kuş Gözlemciliği Turizminde Hedeflere Doğru ............................................... 377 8.12.3. Binicilik Turizmi........................................................................................................................ 379 8.12.3.1. Dünya Turizm Sektöründe Binicilik Turizmi..................................................................... 379 8.12.3.2. Türkiye Turizm Sektöründe Binicilik Turizmi................................................................... 380 8.12.3.3. Manisa'da Binicilik Turizmi Marka Değerleri ................................................................... 380 8.12.3.4. Manisa'da Binicilik Turizmi Stratejisi................................................................................ 381 8.12.3.5. Manisa'da Binicilik Turizminde Hedeflere Doğru ............................................................. 381 8.12.4. Trekking ve Dağcılık Turizmi ................................................................................................... 383 8.12.4.1. Manisa'da Trekking Turizmi Marka Değerleri ................................................................... 384 8.12.4.2. Manisa'da Trekking Turizmi Stratejisi ............................................................................... 393 8.12.4.3. Manisa'da Trekking Turizminde Hedeflere Doğru............................................................. 393 8.12.5. Kamp- Karavan Turizmi ............................................................................................................ 399 İÇİNDEKİLER 6 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.5.1. Dünya Turizm Sektöründe Kamp-Karavan Turizmi .......................................................... 399 8.12.5.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kamp-Karavan Turizmi ........................................................ 400 8.12.5.3. Manisa'da Kamp-Karavan Turizmi Marka Değerleri ......................................................... 401 8.12.5.4. Manisa'da Kamp-Karavan Turizmi Stratejisi ..................................................................... 402 8.12.5.5. Manisa'da Kamp-Karavan Turizminde Hedeflere Doğru ................................................... 402 8.12.6. Bisiklet Turizmi ......................................................................................................................... 405 8.12.6.1. Dünya Turizm Sektöründe Bisiklet Turizmi ...................................................................... 405 8.12.6.2. Türkiye Turizm Sektöründe Bisiklet Turizmi .................................................................... 406 8.12.6.3. Manisa'da Bisiklet Turizmi Marka Değerleri ..................................................................... 407 8.12.6.4. Manisa'da Bisiklet Turizmi Stratejisi ................................................................................. 407 8.12.6.5. Manisa'da Bisiklet Turizminde Hedeflere Doğru ............................................................... 407 8.12.7. Foto Safari Turizmi .................................................................................................................... 411 8.12.7.1. Dünya Turizm Sektöründe Foto Safari Turizmi ................................................................. 411 8.12.7.2. Türkiye Turizm Sektöründe Foto Safari Turizmi ............................................................... 412 8.12.7.3. Manisa'da Foto Safari Turizmi Marka Değerleri ............................................................... 413 8.12.7.4. Foto Safari Turizmi Stratejisi ............................................................................................. 414 8.12.7.5. Manisa'da Foto Safari Turizminde Hedeflere Doğru ......................................................... 414 8.12.8. Mağara Turizmi ......................................................................................................................... 417 8.12.8.1. Dünya Turizm Sektöründe Mağara Turizmi ...................................................................... 418 8.12.8.2. Türkiye Turizm Sektöründe Mağara Turizmi .................................................................... 419 8.12.8.3. Manisa'da Mağara Turizmi Marka Değerleri ..................................................................... 420 8.12.8.4. Manisa'da Mağara Turizmi Stratejisi ................................................................................. 422 8.12.8.5. Manisa'da Mağara Turizminde Hedeflere Doğru ............................................................... 422 8.13. Gençlik ve Spor Turizmi Konsepti .................................................................................................... 424 8.13.1. Dünya Turizm Sektöründe Gençlik ve Spor Turizmi ................................................................ 425 8.13.2. Türkiye Turizm Sektöründe Gençlik ve Spor Turizmi .............................................................. 428 8.13.3. Manisa'da Gençlik ve Spor Turizmi Marka Değerleri ............................................................... 430 8.13.4. Manisa'da Gençlik ve Spor Turizmi Stratejisi ........................................................................... 433 8.13.5. Manisa'da Gençlik ve Spor Turizminde Hedeflere Doğru ......................................................... 433 8.14. Adrenalin Turizmi Konsepti ............................................................................................................... 438 8.14.1. Oryantiring Turizmi ................................................................................................................... 438 8.14.1.1. Dünya Turizm Sektöründe Oryantiring Turizmi ................................................................ 439 8.14.1.2. Türkiye Turizm Sektöründe Oryantiring Turizmi .............................................................. 439 8.14.1.3. Manisa'da Oryantiring Turizmi Marka Değerleri ............................................................... 440 8.14.1.4. Manisa'da Oryantiring Turizmi Stratejisi ........................................................................... 440 8.14.1.5. Manisa'da Oryantiring Turizminde Hedeflere Doğru......................................................... 440 8.14.2. Jeep Safari Turizmi .................................................................................................................... 442 8.14.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Jeep Safari Turizmi ................................................................. 442 8.14.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Jeep Safari Turizmi ............................................................... 443 8.14.2.3. Manisa'da Jeep Safari Turizmi Marka Değerleri ................................................................ 444 8.14.2.4. Manisa'da Jeep Safari Turizmi Stratejisi ............................................................................ 444 8.14.2.5. Manisa'da Jeep Safari Turizminde Hedeflere Doğru .......................................................... 444 8.14.3. Motokros ve ATV Turizmi ....................................................................................................... 446 8.14.3.1. Dünya Turizm Sektöründe Motokros ve ATV Turizmi ..................................................... 447 8.14.3.2. Türkiye Turizm Sektöründe Motokros ve ATV Turizmi ................................................... 448 8.14.3.3. Manisa'da Motokros Turizmi Marka Değerleri .................................................................. 449 8.14.3.4. Manisa'da Motokros ve ATV Turizmi Stratejisi ................................................................ 450 8.14.3.5. Manisa'da Motokros ve ATV Turizmlerinde Hedeflere Doğru.......................................... 450 8.14.4. Mikrolight- Yamaç Paraşütü ...................................................................................................... 451 8.14.4.1. Dünya Turizm Sektöründe Mikrolight- Yamaç Paraşütü- Turizmi .................................... 452 8.14.4.2. Türkiye Turizm Sektöründe Mikrolight- Yamaç Paraşütü Turizmi ................................... 453 8.14.4.3. Manisa'da Mikrolight- Yamaç Paraşütü Turizmi Marka Değerleri .................................... 454 8.14.4.4. Manisa'da Mikrolight- Yamaç Paraşütü- Paramotor Turizmi Stratejisi ............................. 454 8.14.4.5. Manisa'da Mikrolight- Yamaç Paraşütü Turizminde Hedeflere Doğru .............................. 454 8.15. Avcılık ve Balıkçılık Turizmi ............................................................................................................... 457 8.15.1. 8.15.2. Dünya Turizm Sektöründe Avcılık ve Balıkçılık Turizmi ......................................................... 457 Türkiye Turizm Sektöründe Avcılık ve Balıkçılık Turizmi ....................................................... 458 İÇİNDEKİLER 7 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.15.3. 8.15.4. 8.15.5. 9. Manisa'da Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Marka Değerleri ........................................................ 459 Manisa'da Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Stratejisi .................................................................... 460 Manisa'da Avcılık ve Balıkçılık Turizminde Hedeflere Doğru ................................................. 460 Halkla İlişkiler Çalışmaları ...................................................................................................................... 462 9.1. İnsan Yoğun Mekânlarda Halkla İlişkiler Faaliyetleri ......................................................................... 465 9.2. Medya .................................................................................................................................................. 465 9.3. Halkla İlişkiler Faaliyetlerinde Diğer İlgi Grupları ............................................................................. 467 9.4. İnfo Manisa .......................................................................................................................................... 468 9.5. Manisa’nın Dört Mevsiminin Kayda Geçirilmesi ................................................................................ 469 9.6. Manisa Turizm Datalarının Farklı Turizm Türlerinde Kullanılması ................................................... 470 9.7. Manisa Gönüllüleri .............................................................................................................................. 473 9.7.1. 251 Bin dev Öğrenci .................................................................................................................... 474 9.8. Mobil Tanıtım Çalışmaları .................................................................................................................. 475 9.9. Fuarların Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı ...................................................................................... 476 9.10. Festivallerin Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı ............................................................................... 485 9.11. Spor Organizasyonlarının Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı .......................................................... 489 9.12. İnfo Turlar ............................................................................................................................................ 490 9.12.1. Seyahat Acentelerine Yönelik İnfo Turlar ................................................................................. 491 9.12.2. Turizm Yatırımcılarına Yönelik İnfo Turlar .............................................................................. 493 9.12.3. Kanaat Önderleri ve Gazetecilere Yönelik İnfo Turlar .............................................................. 493 9.12.4. Gazeteciler ve Blog Yazarlarına Yönelik İnfo Turlar ................................................................ 494 9.12.5. Özel Hedef Gruplarına Yönelik İnfo Turlar............................................................................... 494 12. SON SÖZ ..................................................................................................................................................... 495 MANİSA MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI - EYLEM PLANI .................................... 496 KAYNAKÇA ..................................................................................................................................................... 721 İÇİNDEKİLER 8 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1 Manisa ili ve ilçeleri yüzölçümü, nüfus ve nüfus yoğunlukları ............................................................... 25 Tablo 2 Manisa il ve ilçeleri toplam nüfusları ...................................................................................................... 26 Tablo 3. Manisa İl ve İlçeleri Şehir Nüfusları ....................................................................................................... 27 Tablo 4 Manisa İl ve İlçeleri Kırsal Nüfus ............................................................................................................ 28 Tablo 5 Manisa İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu 2011 ............................................................... 28 Tablo 6 2010 Yılı Aylar İtibariyle Anahat Yolcu Taşıma Sonuçları..................................................................... 30 Tablo 7 2010 yılı Manisa İli ve İlçelerinde Orman Ürünleri ................................................................................. 39 Tablo 8 Manisa ve çevresinde en fazla yayılış gösteren familyalar ve içerdikleri takson sayıları ........................ 44 Tablo 9. Spil Dağında Bulunan Endemik Bitkiler ................................................................................................ 45 Tablo 10. Manisa’da Bulunan Av Hayvanları ve Durumları ................................................................................ 49 Tablo 11 Dünya Turizminde İlk On Ülkeye ait Gelirleri (*Milyon dolar cinsinden)* ......................................... 51 Tablo 12 . Dünya Turizminde İlk On Ülkeye ait Turist Geliş Sayıları (Milyon kişi) ........................................... 52 Tablo 13. Yabancı Ziyaretçi ve Ortalama Harcama: 2001-2011........................................................................... 53 Tablo 14. Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Başlıca Ülkelere Göre Sıralaması ....................................... 54 Tablo 15 Manisa’yı ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayıları ........................................................................... 60 Tablo 16. Manisa’yı ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin geceleme sayıları .................................................. 61 Tablo 17 Belediye Belgeli Tesislerde Tesislere Giriş Sayısının İlçelere Göre Dağılımı (2011) ........................... 61 Tablo 18 Bakanlık Belgeli Tesislerde Tesislere Giriş Sayısının İlçelere Göre Dağılımı (2011) ........................... 62 Tablo 19 Belediye Belgeli Tesislerde Geceleme Sayılarının İlçelere Göre Dağılımı (2011) ................................ 62 Tablo 20 Bakanlıktan Belgeli Tesislerde Geceleme Sayılarının İlçelere Göre Dağılımı (2011) ........................... 63 Tablo 21. Belediye Belgeli Tesislerde Ortalama Kalış Süresinin İlçelere Göre Dağılımı (2011) ......................... 63 Tablo 22 Bakanlıktan Belgeli Tesislerde Ortalama Kalış Süresinin İlçelere Göre Dağılımı (2011) ..................... 64 Tablo 23 Belediye Belgeli Tesislerde Doluluk Oranları (2011) ............................................................................ 65 Tablo 24 Bakanlıktan Belgeli Tesislerde Doluluk Oranları (2011)....................................................................... 65 Tablo 25 Bakanlık Belgeli Tesislerin Bölge ve Türkiye'deki Toplamla Karşılaştırılması (2011) ........................ 66 Tablo 26 Türlerine Göre Manisa'da Bulunan Belediye Belgeli Tesisler (2011) ................................................... 67 Tablo 27. İlçeler bazında Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri ......................................................................... 67 Tablo 28. Müze Müdürlüğü ve Bağlı Ören Yerlerinin Ziyaretçi ve Gelir İstatistiği ............................................. 68 Tablo 31 Manisa’da Düzenlenen Yerel Etkinlikler ........................................................................................ 203 Tablo 29 Türkiye’nin Bitki Zenginliğinin Avrupa ile Karşılaştırılması .............................................................. 361 Tablo 30 Manisa ve çevresinde yapılan bu çalışmalar sonucu bölgede en fazla yayılış gösteren familyalar ve içerdikleri takson sayıları .................................................................................................................................... 365 Tablo 1 Manisa Tarımının Türkiye Tarımı İçindeki Yeri 2011 .......................................................................... 353 Tablo 34 Bakanlığımızca 2013 Yılında İştirak Edilecek Turizm Fuarları .......................................................... 477 Tablo 35 Manisa’da Kutlanan Yerel ve Ulusal Nitelikli Kutlamalar .................................................................. 486 TABLOLAR LİSTESİ 9 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1 ................................................................................................................................................................... 23 Şekil 2 Yıllar İtibarı ile Manisa ilinde Nüfus Değişimi ........................................................................................ 26 Şekil 3 ................................................................................................................................................................... 57 Şekil 4. Marka Kent Ofisi Organizasyon Şeması ............................................................................................. 89 Şekil 5 Spil Dağı Rosvet Tepe – Karakoca köyü ................................................................................................ 385 Şekil 6 Manisa Spil Dağı Oduncu Vadisi Yarkesiği-Atalanı Yaylası ................................................................. 385 Şekil 7 Divlittepe’nin uydu fotoğrafı .................................................................................................................. 409 ŞEKİLLER LİSTESİ 10 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa Valisi Halil İbrahim Daşöz’ün yazısı GİRİŞ 11 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI GİRİŞ 12 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yrd. Doç. Dr. Metin Çelik Proje Ekip Lideri Manisa Dünya Turizm Markası Olma Yolunda Manisa zengin tarihi ve kültürel geçmişe sahip, fakat yeterli tanıtımı yapılmadığı için değeri henüz tam manası ile turizm camiası tarafından anlaşılamamış nadide bir il. Dünyanın ilk parasının basıldığı Sardes, Kral mezarlarının yüzlercesinin bir arada bulunduğu Bintepeler, Niobe, 26 bin yıllık insan ayak izleri, Peri Bacaları, İncil’de adı geçen 7 kiliseden 3’ü (Alaşehir, Salihli, Akhisar) ve daha onlarca dünya çapında marka değeri bu il sınırları içinde yer alıyor. Manisa sahip olduğu konum itibari ile de turizm destinasyonlarının ortasında yer alıyor. Milyonlarca turistin geldiği İzmir, Pamukkale, Bergama, Kuşadası gibi destinasyonların geçiş noktasında bulunan Manisa aynı zamanda Ege’nin İstanbul ve Ankara bağlantı yollarına da ev sahipliği yapıyor. Fakat Pamukkale’den Bergama’ya Salihli, Akhisar ve Soma üzerinden giden 500 bin üzerinde turist yeterli ölçüde Manisa’nın değerleri ile temas etmiyor. Kruvaziyer gemileri ile İzmir’e gelen 500 binin üzerindeki insan Manisa’yı tanımadan geri gidiyor. Oysaki Şehzadeler Kenti Manisa’nın gerek bölgeden geçen milyonlarca yerli ve yabancı turiste gerekse sadece Manisa’ya tatile gelecek insanlara sunacağı çok şey var. İşte Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı bu amaca hizmet etmek için hazırlandı. Manisa’nın dünya çapındaki marka değerlerinin nasıl turistlik ürünler haline GİRİŞ 13 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI dönüştürüleceğinin yönetimi ortaya kondu. Nihai turistlere ve seyahat acentelerine nasıl ulaşılacağının yol haritası çıkartıldı. Ve bütün bunların yanında Manisa Marka Değerlerinin oturacağı üst konseptler belirlendi. Bu plana göre artık Kula’ya gelen turistler kendilerini bir “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” içinde görecekler. Şehrin turistlik bölgesine girer iken padişah ve sultan kıyafeti giyecek, Kanuni’nin Cuma Selamlığı’na katılacak, Şehzade Mehmet ile beraber at binecekler. Yarenler ile karşılanıp mehter ile uğurlanacaklar. Ve Manisa’dan ayrılır iken dünyaya 6 yıl hüküm sürmüş bir medeniyetin izlerini üzerlerinde taşıyaraklar. Gelecek Turistler Manisa Merkez ve Kula’da Osmanlıların nasıl bir medeniyet olduğunu öğrenirlerken, Saruhanlı’da Saruhan Beyin kıvrak zekasını, Salihli’de ise Sardes Medeniyetininin gizemli yönünü keşfedecekler. Turistler aynı zamanda Yunus Emre’nin öğretilerinden ders alıp, Şeyh İsa’nın menkıbelerinin günümüzde hala nasıl geçerli olduğunu görecekler. Manisa’nın hem tarihi geçmişini iliklerine kadar hissedecekler hem de kültürel aktiviteler ile zenginleştirilmiş yöresel yemekleri tadabilecekler. Kısacası elinizdeki bu plan hayata geçirildiğinde Manisa’nın tüm turizm marka değerleri turizm konseptlerine uygun hale getirmiş olacak ve ilimiz dünya turizm pastasından hak ettiği değeri alacak. Tabi bu hayata geçirme çalışmaları bir süreç alacaktır. Bu süreç Kamunun, STK’lar ve sektör temsilcileri ile beraber çalışması ile sağlıklı yürüyebilir. Sayın Manisa Valisi Halil İbrahim Daşöz’ün ilçelerde başlattığı Marka Takımları çalışması halihazırda Manisa’da İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından sürdürülen başarılı çalışmalara ivme kazandırmıştır. İnanıyoruz ki, bu süreç raporun sonundaki eylem planının da hayata geçirilmesiyle ile birlikte kitle kitle turistlerin gelmesine dönüşecektir. Bu planın hazırlanması sürecinde bize fikirleri ile destek olan Sayın Manisa Valisi sayın Halil İbrahim Daşöz’e, ilçe kaymakam ve belediye başkalarına, İl Kültür ve Turizm Müdürü sayın Erdinç Karaköse ve ekibine, Manisa Valiliği AB Projeler ve Dış İlişkiler Koordinasyon Merkezi’nden Ural Sevener ve ekibine, turizm ile ilgili STK ve turizm gönüllülerine çok teşekkür ederim. Yrd. Doç. Dr. Metin Çelik Zirve Üniversitesi Marka Kent Uzmanı GİRİŞ 14 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ÖNSÖZ Ticari bir ürünün marka olabilmesi için ürünün tasarımı, üretimi, tanıtımı, pazarlaması ve geri bildirim süreçlerinin çok iyi ve kusursuz düzeyde planlanması gerektiği açıktır. Nasıl ticari bir ürün tasarımdan satış sonrası geri bildirim süreçlerine varıncaya değin ayrıntılı planlama gerektiriyorsa marka olmak iddiasındaki bir destinasyonunda bu iddiasını ancak bütün ilgili süreçleri yürütmek üzere bütün ilgili paydaşları harekete geçirerek yaşama geçirebilir. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı, Manisa’nın markalaşma sürecinde atılacak adımları belirlemek üzere ilgili paydaşların görevlerini ve sorumluluklarını ortaya koyarak bu süreçte izlenecek politika, strateji, eylem planı ve projeleri kısacası yol haritasını belirlemek üzere hazırlanmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde, planın amacı, izlenen yöntem ve teknikler yer almaktadır. Manisa’nın genel bir resminin verildiği sonraki bölümde ise Manisa’nın coğrafi konumu, iklimi, bitki örtüsü, ticari yapısı, sanayi yapısı, madencilik, enerji sektörü, tarım hayvancılık, Manisa’nın doğal ve tarihi değerleri, Manisa’nın korunan alanları ve biyolojik zenginliği ele alınmaktadır. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, turizm kavramı, dünyada ve ülkemizde turizm sektörü ile Türkiye Turizm Stratejisi’nde Manisa’nın konumu ve Manisa’da turizm sektörünün durumu izah edilecektir. Sonraki bölümde de turizmde markalaşma ve pazarlama anlayışının oluşturulmasında izlenmesi gereken süreçler ele alınacaktır. Manisa marka kent yönetim sistemi ise Stratejik Kalkınma Planının beşinci bölümünde ele alınmaktadır. Bu bölümde Manisa marka kent konseyi, marka kent ofisi birimleri ve planın uygulanması sürecinde bütçe ve finansal kaynaklar açıklanacaktır. Stratejik Kalkınma Planının altıncı bölümünde Manisa marka kent vizyonu ve turizm gelişim ilkeleri ortaya konmaktadır. Şifayı bulacağınız Sultanların Şehri: Manisa başlıklı yedinci bölümde turizm gelişimindeki kaldıraçlar olan konseptler ayrıntısı ile izah edilecektir. Sekizinci bölümde Manisa turizminde temel turistik ürün faaliyetlerinin neler olduğu dokuzuncu bölümde ise turizm tesislerine yönelik eğitimler ve düzenlemelerin neler olması gerektiği açıklanacaktır. Son bölümde ise Manisa’nın markalaşma sürecinde izlenecek iletişim, halkla ilişkiler gibi faaliyetlerin nasıl yönetileceği ele alınarak bu süreçte info turların nasıl ve kimler için organize edileceği anlatılacaktır. Markalaşmanın ciddi çaba gerektirdiği ve kamu, özel sektör, üniversite ve toplumun dayanışmasının ve plana desteklerinin şart olduğu bir an olsun unutulmamalıdır. ÖNSÖZ 15 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 1. ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planının amacı, yöntemi ve planın hazırlanması kapsamında izlenen yöntem ve teknikler bu kısımda ele alınacaktır. 1.1. Çalışmanın Amacı Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı, yerel bazda turizm stratejilerinin ve eylem planının Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ve Eylem Planı 2007-2013 çalışmaları dikkate alınarak belirlenmesi amacı ile hazırlanmıştır. Turizm odaklı olarak hazırlanan stratejik kalkınma planı aynı zamanda markalaşma hedefine ulaşmayı teminen tüm paydaşlara il ve ilçeler düzeyinde turizm türleri kapsamında yürütecekleri altyapı, eğitim, tanıtım, pazarlama ve iletişim konularında izlemeleri gereken yol haritasını bir vizyona bağlı olarak ortaya koymuştur. Manisa’daki kamu ve özel sektör olmak üzere tüm turizm paydaşlarının görüşlerinin alınması, detaylı alan çalışmaları, analiz ve raporlama çalışmaları ile hazırlanan bu planın, tüm süreçleri itibariyle turizm sektörüne bir yol haritası olması amaçlanmıştır. Plan, Türkiye Turizm Stratejisi 2023 kapsamında marka kent olarak belirlenen Manisa’nın kuvveden fiile geçirilmesini hedeflemekte, potansiyelin önerilen turizm konseptleri, stratejiler altyapı ve üstyapıya yapılacak yatırımlar ve eylem planı ile hayata geçirilmesini amaçlamaktadır. Plan kapsamında sürdürülebilir turizm yaklaşımı çalışmanın ana ekseni kabul edilerek, vizyondan projelere bu eksen sürekli olarak göz önünde tutulmuştur. Turizmin en önemli varlık sebebi olan doğal, tarihi ve sosyo-kültürel çevrenin bozulmadan kullanılması ve gelecek kuşaklara daha nitelikli olarak aktarılması hedeflenmiştir. Şüphesiz, çalışmanın en önemli amaçlarından biri de turizm konusundaki potansiyel yatırım alanlarının ve konularının mantıksal bir bütünlük ve eylem planı çerçevesinde kurgulanmasıdır. 1.2. Çalışmanın Yöntemi Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nın hazırlanmasında yararlanılan yöntem ve teknikler ile işin fizibilite çalışmalarından raporlanmasına kadar olan tüm iş süreçleri işin şartnamesinde yer alan hükümlere ve ilkelere uygun olarak gerçekleştirilmiştir. ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 16 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 1.3. Raporun Hazırlanmasında Yararlanılan Yöntem ve Teknikler Çalışmanın ana faaliyetleri; Saha Araştırması, Katılımlı ve Katılımsız Gözlem Birebir Görüşme Tekniği Literatür Taraması 1.3.1. Saha Araştırması, Katılımlı ve Katılımsız Gözlem Turizm odaklı hazırlanan Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı yerinde, sahada yapılan gözlemlere dayanmaktadır. Planın hazırlık aşamasında Manisa’nın turizme konu olabilecek her alanı –Kula’dan, çamur banyoları termal alanlara, bintepelerdeki tümülüslerden, camiler, türbeler ve Sart antik kentine- kısacası bir çok noktasına bizzat gidilerek buralarda katılımlı ve katılımsız gözlemlerde bulunulmuştur. Planda veri toplama yöntemi olarak kullanılan gözlem tekniğindeki yaklaşım, incelenen olay, durum, ortam gibi olgular, kimi zaman tesadüfi kimi zaman ise özel olarak belirlenmiş bir andaki durumu gözlenerek, muhataplarına herhangi bir soru sormadan tespit edilmesidir. Dolayısıyla yapılan tespitler, doğal olarak ortaya çıkan durumların oluştukları sırada sistematik olarak incelenmesine dayanmaktadır. Bu teknikte araştırmacının konu hakkında yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olması ayrıca önem taşımaktadır. Hayattaki bir çok olay ve durum göründüğünden çok daha farklı olabilmektedir. Bu nedenle Manisa’da toplanan verinin yansız ve doğru olabilmesi için Yrd. Doç. Dr. Metin Çelik liderliğinde alanında uzman bir ekip görev almıştır. Yapılan gözlem çalışmalarının Manisa’daki gündelik yaşamın tam içinde yer alınarak yapılması, araştırmada toplanan verilerin güçlülüğünü ve güvenilirliğini sağlamıştır. Gözlem çalışmaları literatür taraması ve birebir görüşmelere paralel olarak yürütülmüştür. Gözlem çalışmaları sırasından tespit edilen tüm bulgular sistematik bir şekilde yazılı veya dijital ortamda kaydedilmiş, raporlama çalışmalarında değerlendirilmiştir. Katılımcı olunmayan gözlemle veri toplama tekniğinde araştırmacı kimliğini saklamaz. Araştırmacı, gözleyeceği bireylere kimliğini ve özellikle de ne tür bir araştırma yaptığını, araştırma yapmasının nedenini açıkça belirtir. Bu gözlem şeklinde araştırmacının olaylara bakış açısı daha geniş bir perspektif içinde olur. Manisa’da büyük oranda katılımsız -yani araştırmacının kimliğinin bilindiği- gözlem tekniği kullanılmıştır. Bu tekniğin uygulanmasında konaklama veya yeme-içme tesisi gibi ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 17 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bulunulan ortamlarda görülen eksiklikler veya sorunlar, ilgili idarecilere iletilerek kısa sürede çözüme kavuşturulmalarına katkı sağlanmıştır. Katılımlı Gözlem; Araştırma yapan kişinin kimliğini gizleyerek, toplumun bir üyesi gibi onlarla yani yaşam koşulları içinde araştırdığı kümedeki bireyleri ve onların problemlerini gözleyerek not almasıdır. Saha çalışmalarının bir kısmında katılımlı gözlem tekniği uygulanmıştır. Bu tekniğin en önemli kazanımı çevredeki insanların doğal davranışlarının gözlenebilmesi, dolayısıyla da daha objektif ve güvenilir veri toplanabilmesidir. Bu teknikte araştırmacının kendisi potansiyel bir müşteri durumunda olduğundan dolayı verilen hizmetin kalitesi, personelin tutum ve davranışları, ortamın hijyeni gibi konular doğrudan tespit edilebilmektedir. Elde edilen veriler plan kapsamında değerlendirilmiştir. 1.3.2. Birebir Görüşme Tekniği Manisa’da yapılan alan araştırması kapsamında turizm sektörü ile ilgili kanaat önderleri, kaymakamlar ve belediye başkanları gibi yerel ölçekte karar vericiler, turizm yatırımcıları ve işletmecileri, esnaflar, zenaatkarlar, gazeteciler ve sivil toplum kuruluşu yetkilileri ile birebir görüşmeler yapılmıştır. Saha çalışmaları kapsamında yapılan inceleme ve görüşmelerde; ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 18 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın turizm alanındaki marka değerleri (yerel mutfağı, zenaatları, doğal, coğrafi, tarihi, kültürel, tarımsal, iklimsel vb. zenginlikleri) Turizmin Manisa’daki bugünkü durumu ve sorunları, Manisa’nın turizm potansiyeli ve yatırım alanları çerçevesinde görüşmelerde bulunulmuştur. Görüşmeler sonucunda elde edilen bilgi, belge ve kayıtlar rapor kapsamında değerlendirilmek üzere bilimsel yöntemlerle sınıflandırılmıştır. Bu görüşmelerde kimi zaman gözlem tekniği ile her bir görüşmedeki temel hususlar not altına alınırken kimi zaman ise görüşmeler görsel ve/veya dijital kayıt altına alınmıştır. Bu kayıtlar daha sonra kelime kelime deşifre edilerek çalışma kapsamında numaralandırılan ses kayıt belgeleri oluşturulmuştur. Bu deşifreler çalışmanın ilgili kısımlarında yararlanılan en önemli kaynaklar olmuştur. Kısacası, çalışmanın temel yapısı yerel düzeyde yapılan araştırmalara, kayıtlara bilgi ve belgelere dayandırılmıştır. ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 19 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 1.3.3. Literatür Taraması Mevcut olan kaynak ve belgelerin incelenerek veri toplanmasına literatür taraması denmektedir. Stratejik Kalkınma Planının hazırlık aşamasında yerinde elde edilen broşürlerden kitaplara ve ansiklopedilere kadar ayrıntılı ve sistematik bir literatür/kaynak taraması yapılmıştır. Literatür taraması ile Manisa’nın araştırma probleminin yani markalaşma hedefinin potansiyeli ortaya konulmuş ve Manisa’nın genel durumu, sektörler itibarı ile durumu tarihsel bir perspektif içinde açıklanmıştır1. Stratejik Kalkınma Planı kapsamında yararlanılan kaynaklar kaynakça kısmında belirtilmiştir. Bu çerçevede planın hazırlanması kapsamında yararlanılan temel kaynakların çerçevesi aşağıdaki gibidir. Turizm sektörüne ve ilgili tüm bilim dallarına dair yararlanılabilecek ulusal ve uluslararası alandaki; Uzmanlar, Kütüphaneler/Kitaplıklar, Belgelikler (Arşivler), Ansiklopediler, Kitaplar, Kitapçıklar, Broşürler, Kataloglar, Dergiler, Gazeteler, Makaleler, Resmi yayınlar, Tezler, Konferans Dokümanları, Araştırma Raporları, Elektronik Ortamda Literatür Tarama Yöntemleri (Konu Katalogları, Arama Motorları, Sanal Kütüphaneler, çeşitli resmi veya özel web siteleri vb.), Görsel ve işitsel medya kaynakları (ulusal veya uluslararası film veya video, TV ve radyo programları, ses kayıtları vb.) mümkün ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 20 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olan ölçülerde taranmış ve yararlanılmıştır. Yalnız burada belirtilmesi gereken şöyle bir husus bulunmaktadır. Hazırlanan bu çalışmada yukarıdaki kategorileri bulunan bir çok kitaptaki bilgilerden esinlenilmiş ve stratejiler oluşturulmuştur. Bu sebepten yararlanılan kaynakların hepsi kaynakçada yer almamaktadır. Bunların yanı sıra Kültür ve Turizm Bakanlığı, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Manisa Valiliği, üniversite, çeşitli sivil toplum örgütleri, TÜRSAB, farklı seyahat acenteleri, turizmciler, özel şahısların blog benzeri web siteleri, farklı ilçelerin ticaret odaları, meslek kuruluşları gibi resmi ve özel kişi ve kuruluşların her türlü yazılı kaynakları taranmaya çalışılmıştır. Bu kaynaklardan elde edilen bilgiler gerek saha çalışmasının yürütülmesinde gerekse raporlamada büyük yarar sağlamıştır. 1.4. Analiz ve Raporlama Saha araştırması, birebir görüşme tekniği ve literatür taraması sonucu elde edilen bilgiler, veriler, fotoğraflar ve kayıtlar raporun farklı bölümlerinde değerlendirilmek üzere kategorize edilmiştir. Raporun kurgusu ve genel stratejik yaklaşımın belirlenmesinin ardından saha araştırması, birebir görüşme tekniği ve literatür taraması sonucu elde edilen her çeşit bilgi ve belgenin rafine bir şekilde raporda yer almasına özellikle gayret edilmiştir. Kısacası yapılan her görüşme, okunan ya da incelenene her yayın veya broşür raporun yaklaşımında, cümlelerinde, faaliyet ve proje önerilerinde ve bölümlerinin oluşturulmasında esin kaynağı olmuştur. Raporun oluşturulmasında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Türkiye Turizm Stratejisi 2023, Eylem Planı 2007-2013 referans belge olarak alınmıştır. Bunun dışında, Zafer Kalkınma Ajansı Bölge Planı, farklı iller için hazırlanmış olan Marka Kent Stratejik Kalkınma Planları çalışmada yararlanılan temel kaynaklar arasında yer almaktadır. ÇALIŞMANIN AMACI VE YÖNTEMİ 21 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ Bu bölümde Ege Bölgesi’nde verimli Gediz Ovasında kalan Manisa ilinin coğrafi konumu, iklimi, bitki örtüsü, nüfus ve demografik yapısı, ulaşım bilgileri ve ilçe bilgileri ele alınacaktır. 2.1. Coğrafi Konumu Manisa ili, Türkiye’nin batısında, Ege Bölgesinin, Ege Bölümünde yer almaktadır. İl topraklarının büyük bir bölümü Gediz Havzası içinde, küçük bir bölümü de kuzey batıda Ege (Bakır çay) Havzası içinde bulunmaktadır. Manisa, coğrafi olarak 27 08’ ve 29 05’ doğu boylamları ile 38 04’ ve 39 58’ kuzey enlemleri arasında yer alır. İlin doğusunda en uç noktası Selendi-Kürkçü köyü, Batıda en uç noktası Merkez ilçede Düzlen köyü, Kuzeyde en uç noktası Soma-Türkali köyü, Güneyde en uç noktası Sarıgöl Aşağıkızılçukur köyüdür. İl merkezinin yüksekliği 71 m. olup, Merkezde en yüksek nokta Spil dağı 1513 m. yüksekliğinde, ilin en yüksek noktası Salihli Bozdağlar Kumtepe 2070m. yüksekliğinde, en yüksek ilçe merkezi de Demirci ilçesi 850 m. yüksekliğindedir. İdari yönden, doğudan Uşak ve Kütahya, batıdan İzmir, kuzeyden Balıkesir, güneyden Aydın, güneydoğudan Denizli illeri ile çevrilidir. İlin yüzölçümü 13.810 km2 dir. İlçe sayısı, Merkez ilçe ile beraber 16, Belediye sayısı 74, köy sayısı 779, köy altı yerleşim birimi 493’tür. İlin komşu illere olan uzaklıkları; Aydın 156 km., Balıkesir 137 km., Denizli 206 km., İzmir 36 km., Kütahya 316 km., Uşak 193 km. dir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 22 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Şekil 1 Manisa İl Haritası Manisa adının Yunanistan’da Teselya Bölgesi doğusunda, Magnesia’da yaşayan Magnetlerle ilişkili oldukları sanılmaktadır. Yunan tarihçilerine göre Magnetler Anadolu’ya gelerek, biri Büyük Menderes (Maiandro) diğeri de Gediz (Hermos) kıyısında iki kent kurdular. Gediz kıyısında Sipilos dağının kuzey eteklerinde kurulan kent “Magnesia upo sipilo” adıyla anılmaktadır. Bu ad, Roma döneminde “Magnesia ad Sipylum” oldu. Manisa adı da Magnesia sözcüğünün değişime uğramasıyla bugünkü şeklini almıştır. 2.2. İklim Manisa’da Akdeniz iklimi ile beraber İç Anadolunun karasal iklim özellikleri hakimdir. Ovalar ve ovaları çevreleyen vadilerde karasal nitelikli Akdeniz iklimi görülürken, MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 23 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yüksek dağlık bölgeler ve platolar ile kuzey ve kuzeydoğusundaki dağlar ve platolarda iç anadolunun karasal nitelikli ikliminin etkileri görülür. Manisa ovalarına hâkim olan iklim, Akdeniz kara iklim tipi olarak da adlandırılır. Yaz aylarında sıcaklık yükselirken yağışlar kış aylarında yoğunlaşır. Ovaların çevresindeki dağlar deniz etkisini kesecek kadar yüksek olmadığından ve denize dik konumlarından dolayı denizin etkisi batıdan doğu doğru azalan ölçüde hissedilir. Ovalık kesimlerin ikliminde denize yakınlık nedeniyle yumuşama söz konusudur. Ancak Manisa şehri Manisa dağının etkisi altındadır. Dağın şehre bakan çıplak ve sarp yüzü yazın yanıcı, kışın dondurucu bir etki yapmaktadır. Yaz ayları oldukça sıcak geçer. Manisa merkezde yılda ortalama olarak 162 gün yaz günü olarak tespit edilmiştir. Sıcaklığın sıfırın altına düştüğü yıllık ortalama gün sayısı 26 dır. Yıllık ortalama sıcaklık 17.5º C dir. Batı Anadolu bölgesi, Akdeniz iklim tipinin yağış özelliklerini taşır. Yağışlar genellikle kış aylarında görülürken, yazlar kurak geçer. Yıllık ortalama 82 günü yağışlı geçmektedir. Ortalama yağış miktarı 713.6 kg dır. İl topraklarında yükselti ve yeryüzü şekillerine bağlı olarak iklim şartları değişiklik gösterdiğinden ovalar vadilerde ender görülen kar yağışı dağlık ve yüksek kesimlerde daha fazla gerçekleşmektedir. 2.3. Nüfus ve Demografik Yapı Ülkemizde tarımdaki makineleşme sonucu kırsal iş olanaklarının azalması ve yatırımların ülke çapında dengesiz dağılımı kentlere göç olayını hızlandırmıştır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 24 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa genelinde ülke geneline paralel olarak kırsal kesimden özellikle istihdam verebilen ilçe merkezlerine nüfus akışı meydana gelmektedir. Manisa merkez, son yirmi yıl içerisinde Ege Bölgesinde nüfusu oransal olarak en hızlı artan il merkezi olmuştur. Manisa ili İzmir’in ardından Ege bölgesinde en fazla nüfusa sahip ilimizdir. İlin yüzölçümü Türkiye’nin %1,69’u, nüfusu ise Türkiye’nin %1,79’u kadardır. İl nüfus yoğunluğu (102) olarak Türkiye (97) ortalamasının biraz üzerindedir. Bununla birlikte Selendi (32), Gördes (33) ve Köprübaşı (34) ilçeleri nüfus yoğunluğu en az ilçelerken Turgutlu (305), Merkez (285) ve Salihli (127) ilçeleri nüfusu en yoğun ilçelerdir. Tablo 1 Manisa ili ve ilçeleri yüzölçümü, nüfus ve nüfus yoğunlukları Alan(göl İlçe adı dahil) km² Türkiye Manisa Yüzölçümüne Manisa Nüfus Oranı(%) 783.562,38 nüfusuna oranı (%) Nüfus yoğunluğu (km²ye düşen kişi sayısı)göl hariç 97 74.724.269 13.228,50 1,69 1.340.074 1,79 102 Merkez 1.231,83 9,31 349.236 26,06 285 Ahmetli 297,59 2,25 16.373 1,22 55 Akhisar 1.706,98 12,90 159.650 11,91 94 Alaşehir 1.015,26 7,67 99.110 7,40 98 Demirci 1.473,06 11,14 49.562 3,70 34 Gölmarmara 288,34 2,18 15.749 1,18 57 Gördes 947,44 7,16 30.857 2,30 33 Kırkağaç 549,40 4,15 47.165 3,52 86 Köprübaşı 318,23 2,41 9.907 0,74 34 Kula 918,41 6,94 47.030 3,51 51 1.272,90 9,62 155.446 11,60 127 356,99 2,70 36.366 2,71 103 Manisa - il Salihli Sarıgöl MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 25 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Saruhanlı 839,37 6,35 54.343 4,06 65 Selendi 700,97 5,30 22.648 1,69 32 Soma 838,87 6,34 102.642 7,66 124 Turgutlu 472,86 3,57 143.990 10,74 305 Aşağıda yer alan şekilde Manisa’nın yıllar itibarı ile nüfusu verilmektedir. Buna göre, 2007 yılına kadar Manisa toplam nüfusunun her yıl arttığı bu tarihten sonra yatay bir seyir izlemeye başladığı görülmektedir. 2011 yılında Manisa nüfusu yaklaşık %2,9 oranında azalmış bulunmaktadır. Şekil 2 Yıllar İtibarı ile Manisa ilinde Nüfus Değişimi İlçeler itibarı ile nüfus artış hızları incelendiğinde Turgutlu ilçesinin neredeyse her yıl nüfusunun arttığı diğer tüm ilçelerde ve il toplamında bir düşüş yaşandığı görülmektedir. Tablo 2 Manisa il ve ilçeleri toplam nüfusları İlçe Adı 2007 Nüfus Nüfus Nüfus Artış Hızı Artış Hızı Artış Hızı %0 2008 %0 2009 %0 2010 Manisa 1 319 920 -2,4 1 316 750 11,5 1 331 957 35,1 1 379 484 Merkez 332 346 -8,1 329 675 32,2 340 466 68,3 364 547 Ahmetli 15 830 21,0 16 166 -8,0 16 037 -14,8 15 801 Akhisar 157 161 8,2 158 455 2,5 158 857 -1,5 158 614 Alaşehir 97 541 10,2 98 543 13,2 99 851 56,4 105 644 Demirci 51 958 -27,7 50 539 -0,1 50 533 -1,6 50 454 Gölmarmara 16 087 -4,5 16 014 -1,3 15 993 -9,8 15 837 Gördes 33 171 -20,4 32 500 -13,3 32 070 -22,9 31 345 MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 26 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kırkağaç 50 903 -193,1 41 964 116,5 47 148 329,4 65 542 Köprübaşı 9 851 18,1 10 031 -20,2 9 830 4,2 9 871 48 034 -0,5 48 009 -10,2 47 521 -9,6 47 065 Salihli 155 016 10,7 156 689 -8,7 155 333 3,3 155 841 Sarıgöl 35 893 2,5 35 983 5,4 36 179 1,5 36 234 Saruhanlı 58 205 -1,0 58 149 -27,3 56 584 -21,4 55 386 Selendi 24 355 -19,0 23 896 -4,4 23 791 -28,7 23 117 Soma 97 739 25,3 100 240 7,7 101 011 11,9 102 224 135 830 29,5 139 897 6,1 140 753 8,6 141 962 Kula Turgutlu Kaynak: TÜİK Başkanlığı Şehir nüfusu açısından da karşımıza benzer bir tablo çıkmaktadır. 2011 yılında Turgutlu, Soma, Salihli ve Akhisar ilçelerinin nüfusları az da olsa artarken Köprübaşı ve Alaşehir ilçelerinde dramatik bir nüfus azalması kaydedilmiştir. Tablo 3. Manisa İl ve İlçeleri Şehir Nüfusları Nüfus İlçe Adı 2007 Artış Hızı Nüfus 2008 %0 Artış Hızı Nüfus 2009 %0 Artış Hızı 2010 %0 Manisa 841 059 3,5 843 999 29,0 868 809 61,9 924 267 Merkez 281 890 -10,4 278 967 43,5 291 374 84,2 316 973 Ahmetli 9 517 46,4 9 969 -5,3 9 916 -12,8 9 790 Akhisar 96 393 30,9 99 423 14,7 100 897 12,5 102 167 Alaşehir 45 971 12,4 46 544 29,6 47 942 120,5 54 082 Demirci 18 642 -3,8 18 572 51,3 19 550 30,7 20 160 9 938 -8,2 9 857 -1,7 9 840 -9,2 9 750 Gördes 10 295 52,0 10 845 -3,0 10 812 -32,4 10 467 Kırkağaç 26 006 -219,1 20 889 243,9 26 660 530,0 45 294 Köprübaşı 5 002 71,0 5 370 -16,3 5 283 -5,7 5 253 Kula 23 863 8,9 24 076 6,8 24 241 5,4 24 372 Salihli 96 594 -1,5 96 449 0,6 96 503 8,5 97 323 Sarıgöl 13 045 13,0 13 216 14,3 13 406 10,1 13 542 Saruhanlı 15 151 17,6 15 420 -5,5 15 336 0,9 15 350 6 903 -1,6 6 892 10,0 6 961 -28,3 6 767 70 683 32,6 73 027 15,4 74 158 15,9 75 345 111 166 29,4 114 483 12,6 115 930 14,6 117 632 Gölmarmara Selendi Soma Turgutlu Kaynak: TÜİK Başkanlığı MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 27 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI İlçeler itibarı ile kırsal nüfus artış hızları incelendiğinde neredeyse her ilçenin son yıllarda kırsal nüfus kaybettiği görülmektedir. Tablo 4 Manisa İl ve İlçeleri Kırsal Nüfus İlçe Adı Nüfus Nüfus Nüfus Artış Hızı Artış Hızı Artış Hızı 2007 %0 2008 %0 2009 %0 2010 Manisa 478.861 -12,8 472 751 -20,5 463 148 -17,3 455 217 Merkez 50 456 5,0 50 708 -32,4 49 092 -31,4 47 574 Ahmetli 6 313 -18,5 6 197 -12,3 6 121 -18,1 6 011 Akhisar 60 768 -29,0 59 032 -18,3 57 960 -26,5 56 447 Alaşehir 51 570 8,3 51 999 -1,7 51 909 -6,7 51 562 Demirci 33 316 -41,3 31 967 -31,3 30 983 -22,5 30 294 6 149 1,3 6 157 -0,6 6 153 -10,8 6 087 Gördes 22 876 -54,9 21 655 -18,5 21 258 -18,0 20 878 Kırkağaç 24 897 -166,7 21 075 -28,2 20 488 -11,8 20 248 Köprübaşı 4 849 -39,5 4 661 -24,8 4 547 15,5 4 618 Kula 24 171 -9,9 23 933 -27,7 23 280 -25,5 22 693 Salihli 58 422 30,6 60 240 -23,7 58 830 -5,3 58 518 Sarıgöl 22 848 -3,6 22 767 0,3 22 773 -3,6 22 692 Saruhanlı 43 054 -7,6 42 729 -35,3 41 248 -29,8 40 036 Selendi 17 452 -26,0 17 004 -10,3 16 830 -28,9 16 350 Soma 27 056 5,8 27 213 -13,3 26 853 1,0 26 879 Turgutlu 24 664 30,0 25 414 -23,5 24 823 -20,1 24 330 Gölmarmara Kaynak: TÜİK Başkanlığı Tablo 5 Manisa İlçelere göre il/ilçe merkezi ve belde/köy nüfusu 2011 Toplam İlçe Adı Türkiye İl/ilçe merkezleri Belde/köyler Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın 74 724 37 532 37 191 57 385 28 853 28 532 17 338 8 679 8 659 269 954 315 706 575 131 563 379 184 223 225 Manisa 1 340 074 671 361 668 713 891 084 447 927 443 157 448 990 434 556 Merkez 349 236 175 889 173 347 301 218 151 689 149 529 48 018 24 200 23 818 Ahmetli 16 373 8 143 8 230 9 878 4 891 4 987 6 495 3 252 3 243 Akhisar 159 650 79 280 80 370 104 777 52 133 52 644 54 873 27 147 27 726 Alaşehir 99 110 49 930 49 180 47 722 24 127 23 595 51 388 25 803 25 585 MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 28 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Demirci 49 562 23 744 25 818 20 350 9 474 10 876 29 212 14 270 14 942 Gölmarmara 15 749 7 792 7 957 9 734 4 837 4 897 6 015 2 955 3 060 Gördes 30 857 15 039 15 818 10 411 5 095 5 316 20 446 9 944 10 502 Kırkağaç 47 165 26 844 20 321 27 350 17 050 10 300 19 815 9 794 10 021 Köprübaşı 9 907 4 863 5 044 5 267 2 568 2 699 4 640 2 295 2 345 47 030 23 259 23 771 24 713 12 211 12 502 22 317 11 048 11 269 Salihli 155 446 76 857 78 589 97 810 48 038 49 772 57 636 28 819 28 817 Sarıgöl 36 366 18 080 18 286 13 758 6 754 7 004 22 608 11 326 11 282 Saruhanlı 54 343 26 923 27 420 15 364 7 648 7 716 38 979 19 275 19 704 Selendi 22 648 11 318 11 330 6 609 3 309 3 300 16 039 8 009 8 030 Soma 102 642 51 406 51 236 76 138 38 203 37 935 26 504 13 203 13 301 Turgutlu 143 990 71 994 71 996 119 985 59 900 60 085 24 005 12 094 11 911 Kula 2.4. Ulaşım Manisa ulaşım bakımından ciddi bağlantılara sahiptir. Gerek karayolu, gerek demiryolu açısından Ege bölgesinin Anadolu’ya, Anadolu’nun ise Ege’ye açılan kapısıdır. Manisa, kara ve demiryolu bağlantıları ile ulaşımı sağlamaktadır. Karayolları toplam 1092 km uzunluğunda yol vardır. (İl yolu 512 km, karayolu 580 km). İzmir- İstanbul karayolu, Kum Çayı vadisi boyunca güneybatı-kuzeydoğu istikameti boyunca Manisa yerleşim merkezi ile Kenan Evren Sanayi Sitesi boyunca şehrin kenarından geçer. İzmir-Ankara E 23 Karayolu il sınırları içinden doğu-batı yönünde Turgutlu, Ahmetli, Salihli, Kula ilçelerinden geçer. Ayrıca Alaşehir-Sarıgöl ilçeleri bağlantısı ile Denizli'ye, Salihli-Demirci karayolu ile Kütahya'ya, Akhisar-Bergama, Manisa, Menemen bağlantılarıyla Çanakkale illerine ulaşılmaktadır. İzmir-Manisa arası yaklaşık 40 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 30 dakika kadar sürmektedir. Yapımı başlayan tünel çalışması ile bu mesafe ve ulaşım zamanı azalacaktır. Denizli-Manisa arası yaklaşık 207 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 3 saat 15 dakika kadar sürmektedir. Balıkesir-Manisa arası yaklaşık 141 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 1 saat 45 dakika kadar sürmektedir. Aydın-Manisa arası yaklaşık 138 kilometre(km) mesafede ve araçla yaklaşık 1 saat 30 dakika kadar sürmektedir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 29 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’daki demiryolu ağı ise; İzmir, Balıkesir, Eskişehir ve Ankara güzergahı üzerinde yer almaktadır. Manisa’da demiryolu ağının toplamı 265 km’dir. Tablo 6 2010 Yılı Aylar İtibariyle Anahat Yolcu Taşıma Sonuçları Aylar Yolcu (Adet) Gelir (Tl) Ocak 89.435 402.574,75 Şubat 85.464 361.214,75 Mart 96.061 394.723,00 Nisan 100.261 413.107,75 Mayıs 102.887 420.774,50 Haziran 106.325 458.153,25 Temmuz 104.410 468.067,25 Ağustos 72.226 348.867,00 Eylül 99.055 438.612,25 Ekim 89.394 379.468,25 Kasım 93.715 403.663,00 Aralık 86.250 367.388,75 Manisa ili sınırları dahilinde 2 Gar Müdürlüğü, 4 Gar Şefliği, 19 adet İstasyon bulunmaktadır. Gar ve İstasyonlar; Muradiye İstasyonu, Horozköy İstasyonu, Manisa Gar Müdürlüğü, Karaağaçlı İstasyonu, Saruhanlı İstasyonu, İshakçelebi İstasyonu, Kapaklı İstasyonu, Akhisar Gar Şefliği, Bakır İstasyonu, Kırkağaç İstasyonu, Çobanisa İstasyonu, Turgutlu Gar Şefliği, Urganlı İstasyonu, Ahmetli İstasyonu, Sart İstasyonu, Salihli Gar Şefliği, Yeşilkavak İstasyonu, Kavaklıdere İstasyonu, Piyadeler İstasyonu, Alaşehir Gar Şefliği, Soma Gar Müdürlüğü, Akhisar İstasyonu, Karaoğlanlı İstasyonu, Süleymanlı İstasyonu, Emiralem İstasyonu olmak üzere 25 noktadır. İlerleyen bölümlerde bu istasyonların turizmde markalaşma süreçlerinde nasıl yer alacağı anlatılacaktır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 30 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2.5. Manisa’nın Ticari Yapısı Ticaret sektörü ülke ekonomisinin sanayi sektöründen sonra ikinci ağırlıklı sektörüdür. Ege Bölgesi ekonomisinin en önemli ve ağırlıklı sektörlerinden birisi de ticaret sektörü olup, bağlı olarak bölge illerinin ekonomilerinde de bu özellik benzer bir şekilde görülmektedir. Financial Times tarafından Manisa 2004 yılında Avrupa’da Geleceğin En Uygun Yatırım Kenti seçilmiştir. Bu durum Manisa sanayisi ve ticareti için göz kamaştırıcı umutlar vaat etmektedir. Manisa, karayolu ve demiryolu bağlantıları ile sanayi, ticaret ve turizm şehri olan İzmir ili ile birleşmiş derecede yakın bulunması ticaret potansiyelinin gelişmesini sağlamıştır. Bu yakınlık aynı zamanda diğer bölge illerine ulaşımı da kolaylaştırdığı gibi ihracat açısından çok büyük avantajlar da sağlamıştır. Ticaret sektörü Manisa il ekonomisi içinde üçüncü ağırlıklı ana ağırlıklı sektör konumundadır. Manisa’nın sahip olduğu tarım ve hayvancılık potansiyeli, madencilik potansiyeli ve sanayi üretim yapısı mevcut ticari hayatın gelişmesinde ve canlılığında önemli bir yer tutmaktadır. Manisa’da ticaret sektörü % 15,2 pay almaktadır. Ticaret sektörü içinde ise toptan ve perakende ticaret % 91 pay ile ağırlıklı alt sektör olmaktadır. Manisa’nın ulusal boyutta bir çok markası vardır. Vestel, Keskinoğlu, Köfteci Ramiz gibi. Bu markaların Manisa’nın turizmde markalaşmasında nasıl rol oynayacakları ilerleyen bölümlerde izah edilecektir. 2.6. Manisa Sanayisi Manisa, ekonomisi ağırlıklı olarak sanayi, tarım ve ticaret sektörlerine dayalı olup, sanayileşme düzeyi yüksek olan bir ildir. Manisa’da küçük, orta ve büyük ölçekli sanayi tesisleri bulunmaktadır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 31 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Vestel gibi Türkiye sanayisinin lokomotif şirketlerinden biri Manisa’dadır. Palamut Meşesi ve Valeks Dünyada sadece Salihli’de bulunan iki adet fabrikada üretilmektedir. Türkiye’de az sayıda bulunan basınçlı kaplar sanayi İstanbul ve Bursa’dan sonra Manisa merkez ve Salihli’de üretim yapmaktadır. Bunların yanında diğer ticaret konusu olan tarımsal ürünler içinde çekirdeksiz kuru üzüm ilk sırada yer almakta daha sonra ise zeytin ve diğer taze sebze, meyve ve hububat gibi diğer tarım ürünleri ile Soma ilçesinde üretimi yapılarak satılan kömür il ticareti içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Sanayinin sürekli gelişme trendinde olması Manisa’ya yarı mamul ve mamul mal giriş çıkışını artırarak mevcut ticaret hacminin genişlemesini de sağlamaktadır. Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla, %5 ile Kütahya, takip etmektedir. (ww.manisatso.org.tr erişim tarihi:15.12.2012) 2.7. Madencilik Manisa ili sınırları dahilinde bulunan metalik madenler; Altın, Gümüş, Kurşun, Bakır, Çinko, Demir ve Antimuan dır. Altın: Salihli Sart bölgesinde ortalama 96 mg/m3 altın tenörlü 30 milyon ton plaser altın yatağı mevcuttur.Altınla birlikte aynı plaser zon içerisinde titan, zirkon ve kuvars çakılları da bulunmaktadır. Yapılan teknolojik çalışmalar altınla birlikte titan, zirkon, kuvarsın da ekonomik değerde olduğunu ortaya çıkarmıştır. Saha ruhsatı etibanka aittir. Halen özel sektör rodövansla işletme yapmaktadır. Titan: Manisa bölgesinde yapılan titan aramalarında Gördes, Salihli, Eşme bölgelerinde titan madeni oluşumları tespit edilmiştir. Yapılan etüdler sonunda, Gördes-Benlieli yöresinde MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 32 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ortalama %1 TİO2 tenörlü 1 milyon ton, Gördes ve Demirci'de %0.5 TİO2 tenörlü 8 milyon ton, Salihli-Sart bölgesinde %1 tenörlü 30 milyon ton titan oluşumları bulunmuştur. Kömür: Soma havzasında yapılan jeolojik ve teknolojik çalışmalar sonunda 800 milyon ton görünür + muhtemel linyit kömürü rezervi tespit edilmiştir. Soma bölgesinde, özellikle Evciler, Kozluören, Cinge yörelerinde T.K.İ. ve özel sektör işletmeleri mevcuttur. Gördes Çıtak yörelerinde ekonomik boyutlarda linyit oluşumları bulunmaktadır. Jeotermal: Alaşehir-Sarıkız Kaplıcaları, Turgutlu-Urganlı Suları, Salihli Çamur Hamamları, Salihli-Kurşunlu, Kula-Acısu Madensuyu, Kula-Selendi Eymir, Soma-Menteşe, Demirci Belediyesi Hisar, Borlu yörelerinde yapılan çalışmalarda jeotermal rezervleri tespit edilmiştir. Halen kaplıca niteliğinde yararlanılan bu bölgelerde derin sondajlar yapıldığında (1000 m. Üzerinde) yüksek sıcaklıkta yataklar bulunabileceği saptanmıştır. Feldspat: Demirci-Gördes bölgelerinde birçok feldspat yatağı mevcuttur. Bunların birçoğu işletilmektedir. Türkiye'deki seramik fabrikalarının potasyum feldspat ihtiyacının yaklaşık %90 ı bu bölgeden karşılanmaktadır. Zeolit : Gördes, Demirci, Selendi bölgelerinde geniş yayılım gösteren zeolitli tüfler tespit edilmiştir. Gördes, Kıranköy, Kuşluk köy, Kayacık yörelerindeki zeolitlerin bir kısmı işletilmektedir. Toplam rezerv 20 milyon ton civarında tespit edilmiştir. Zeolit en çok tarım, hayvan yemi ve çimento katkı maddesi olarak, atıksuların arıtılmasında kullanılmaktadır. Gördes bölgesinde yapılan zeolit işletmesi tavuk yemi olarak satılmaktadır. Uranyum: Köprübaşı yöresinde yapılan etüdlerde %0.05 U308 tenörlü uranyum yatağı bulunmuştur. Bu cevher Köprübaşı'nda kurulan pilot tesislerde zenginleştirme işlemi ile %50 tenörlü "Sarı Pasta" elde dilmiştir. Mermer: Saruhanlı, Nuriye civarındaki kireç taşları mermer olarak işletilebilir özelliktedir. Akhisar, Sırtköy, Süleyman köy civarında ekonomik değerde mermer yatakları mevcuttur. Gölmarmara, Değnekler, Kayaaltı civarında kahverengi mermerler ekonomik değerdedir. Demirci-Tokmaklı yöresinde oniks mermerler ekonomik değerdedir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 33 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kireçtaşı : Manisa civarında, büyük rezervler gösteren birçok kireçtaşı oluşumları mevcuttur. Özellikle Gürle, Emlakdere, Spil dağı yörelerinde çimento hammaddesi ve kireç yapımı için uygun bir çok kireçtaşı yatakları mevcuttur. Manisa ili sınırları içinde bulunan diğer madenler ise; Asbest, Bakır-Kurşun-Çinko, Civa, Çimento Hammaddeleri, Fosfat (P), Kaolen (Kao), Manganez ( Mn ), Manyezit (Mag), Saruhanlı-Heybeli Sahası, Nikel (Ni), Pirofolit (Prf), Tuğla-Kiremit:2 2.8. Manisa’nın Biolojik Zenginliği Manisa’nın il sınırları içinde yer alan yükselti farkları, dağlar, yaylalar, vadiler, mağaralar, ormanlar kısacası coğrafi açıdan farklılıklar Manisa’nın biyolojik açıdan epey zengin olmasına neden olmuştur. Bu kısımda, ilde yer alan orman, çayır-mera, sulak alan, bitki-hayvan zenginliği ve av hayvanları zenginliği ele alınacaktır. 2.8.1. Tabiatı Koruma Alanı Tabiatı Koruma Alanları; Bilimsel ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye düşmüş veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların meydana getirdiği seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup, sadece bilim ve eğitim amaçları ile kullanılmak üzere ayrılmış tabiat parçalarıdır. Türkiye genelinde toplam 35 adet Tabiat Koruma Alanı vardır. Manisa’da, Alaşehir İlçesinde; Karaçam Gen Kaynakları Koruma Ormanı bulunmaktadır. Orman gen kaynakları; orman ağaç türleri içindeki ve türleri arasındaki mevcut irsel karakterlerin ekonomik, sosyal ve bilimsel değerlerinin tümünün bir arada anlaşılmasıdır. Orman gen kaynaklarının korunmasında amaç; gerek tür içindeki, gerekse türler arasındaki genetik çeşitliliği en yüksek seviyede tutmak ve gerektiğinde bu çeşitlilikten yararlanmaktır. Yok olacak bir orman gen kaynağının yerine yenisini getirmek bu gün için olanaksızdır. Karaçam; 250-1400 m. rakımlarında yayılış gösteren, 30-40 m. boy, 200 cm. çap yapabilen, 850 yıl doğal ömrü olan asli orman ağacımızdır. Şeneriana, Murat Dağlarının 2 Türk Standartları Enstitüsü Manisa Mahalli Temsilciliği, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 34 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI güney yamaçlarında fertler halinde bulunmakta, sadece Alaşehir'de aşağıdaki özelliklerde meşcere halinde bulunmaktadır. 2.8.2. Orman İçi Dinlenme Alanları Süreyya Orman İçi Dinlenme Yeri: Süreyya Orman İçi Dinlenme Yeri, Manisa Merkez ilçede, 1978 yılında 5 ha' lık alana kurulmuştur. Manisa-İzmir karayolu üzerinde, Manisa' ya 9 İzmir' e ise 22 km mesafededir. Dinlenme yerinde Gazino-Restaurant şeklinde kullanılabilen 1 adet büfe, yağmur korunağı, 1 adet 2x2 li wc, 1 adet 3x3 wc, çoçuk oyuncak grupları, 100 adet piknik masası bulunmaktadır. Dinlenme yerinin Manisa-İzmir yolu üzerinde bulunması, Manisa'ya yakınlığı nedeniyle kullanımında fazlaca yoğunluk mevcut olup, zeminde örtü kalmamış, tamamen toprak meydana çıkmıştır. Bilhassa büfeler çevresinde yoğun kullanım alanının çevre düzenlemesi yapılması gerekmektedir. Toprak sertleşmesinin (plantasyon olarak getirilmiş) etkileri, fıstık çamlığı alanına bile yansımış, ağaçlar cılız hale gelmiştir. Yağışlı ve soğuk havalar haricinde Cumartesi-Pazar günleri çok yoğun, hafta içi ise 80-100 araç/gün yoğunluğunda kullanımı vardır. Dinlenme yerinin çevresi Devlet Ormanıdır. Yol, su, elektrik mevcut olup, elektrik Orman İşletme Müdürlüğü'ne ait trafodan temin edilmektedir. Mevlevihane Orman içi Dinlenme Yeri: Mevlevihane Orman içi Dinlenme Yeri, Manisa'nın merkezinde 3 km uzaklıkta, Spil Dağı eteklerindedir. 1973 yılında 16 ha'lık alana kurulmuştur. Şehir bitişiğinde olup, yoğun kullanıma sahiptir. Günlük kullanım 100 araç/gün'den aşağı düşmemektedir. 1 adet altıgen ikiz büfe, 2x2 wc, çocuk oyun grupları ve 50 adet piknik masası mevcuttur. Bunların yanı sıra Mevlevihane'den orman içinde yapılan kısa bir yürüyüşle de ulaşılabilen Trap alanında Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü'ne ait Poligon ve Trap sahası ile kır gazinosu bulunmaktadır. Kocamurtuluk Orman İçi Dinlenme Yeri: Manisa' nın Gördes ilçesinde 1978 yılında 10 ha'lık bir alana kurulmuştur. Yol, su ve elektrik tesisleri, otopark mevcut, Belediye mücavir alanı içerisindedir. Yaz aylarında yoğun kullanımı vardır. Şehir merkezine bitişik olması, kış aylarının güzel-güneşli günlerinde de kullanılmasını sağlar. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 35 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Çınarlıçeşme Orman İçi Dinlenme Yeri: Manisa merkezinde olup, 1978 yılında 7 ha'lık alana kurulmuştur. Çınarlıçeşme, Manisa Merkez ilçe, Muradiye-Osmancalı-Şakran yolu üzerinde, Manisa' ya 20 km uzaklıktadır. Yağmur korunağı, wc 'si mevcuttur. Sevişler Barajı Orman İçi Dinlenme Yeri : Soma Savaştepe karayolundan sapılarak Sevişler köyü batısında kurulmuş bulunan Sevişler sulama barajı dolgusu kenarına 1987 yılında 30 ha'lık bir alana, baraj göletini görebilen uygun bir yere kurulmuştur. 1 adet bekçi evi, giriş kapısı, futbol sahası, çocuk oyun üniteleri mevcuttur. Olta balıkçılığı için potansiyel mevcuttur. Mayıs-Ekim arası yoğun ziyaretçileri olup, diğer aylarda münferittir. Güldürdek Orman İçi Dinlenme Yeri : Demirci-Söğütçük köyü yolu üzerinde 1981 yılında kurulmuştur. Demirci' ye 22 km mesafede, 14 km asfalt kaplama, 8 km stabilize yoldur. Söğütçük köyüne 5 km, Söğütçük-Simav-Sındırgı asfaltına 8 km uzaklıktadır. Demirci Dağı silsilesinin kuzeye bakan yamacına, karaçam ormanlarının içine kurulmuştur. Çok geniş içme suyu imkanlarına ve alabalık yetiştiriciliği için yeterli kalite ve miktarda suya sahip olup, yapişlet-devret projesi uygulama imkanı mevcuttur. Piknik alanında futbol, basketbol, voleybol, sahaları düzenlenmiş, Mayıs-Ekim ayları arası Cumartesi-Pazar günlerinde yoğun kullanımı mevcuttur. Yılın diğer ayları ve hafta içi günlerinde ise münferit ziyaretçileri vardır. Başalan Çayırı Orman İçi Dinlenme Yeri: Demirci-Simav yolu yakınında, Demirci' ye 10 km mesafede, 9 km asfalt, 1 km stabilize yolla ulaşılmaktadır. Başalan Çayırında da genişletme çalışmaları yapılmalı, Kükürt Kayası Tepesine yürüyüş patikaları düzenlenmelidir. Musaca Çamlığı Orman İçi Dinlenme Yeri: Akhisar-Sındırgı karayolu üzerinde, 15. km'de Orman İşletme Müdürlüğü, Karaköy orman dışı deposunu yakınına, 1993 yılında MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 36 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kurulmuştur. Akhisar ilçe nüfusunun 80.000 civarında olması, denize mesafesi nedeniyle yörede orman piknik yapılması, rağbetin artmasına sebep olmaktadır. 2.8.3. Manisa’nın Orman Varlığı Yeşil alanlardaki 3-5 derecelik düşük sıcaklık, şehirlerin yüksek ısıdaki havası ile karşılıklı etkileşirler. Isınan şehir havası yükseldikçe onun yerini daha düşük sıcaklıktaki ormanın temiz havası doldurur. Rüzgar hareketi ile 15 derecelik bir ısı farkı ve 0.07 milibar basınç farkı ile; 12 km/saat hızında bir rüzgar meydana gelir. Bu hızdaki bir rüzgar ise büyük bir şehrin havasını bir saatte yenileyebilir. Ormanların, havada gaz ve katı olarak bulunan kirleticileri azaltıcı, radyoaktiviteyi önleyici etkileri büyük önem taşımaktadır. Örneğin yapraklı ağaçlar (kayın), 1.0 hektarda 68 ton toz tutabilmekte iken, 1.0 hektar ladin ormanı ancak 32 ton toz tutabilmektedir. Ayrıca yapılmış olan bir tespite göre 25 m boy ve 15 m tepe çapına sahip, 100 yaşındaki tamamen serbest yetişmiş bir kayın ağacı; yılda 800 evin CO2' ini bağlayarak, oksijene çevirir. Bitkiler ortamın rutubetini arttırır ayrıca su havzalarının su miktarını ve kalitesini arttırmaktadır. Manisa içerisindeki mevcut ormanlarda her yıl üretilen değişik orman ürünlerinin üretilmesi ve değerlendirilmesiyle yöre halkına iş alanı ve geçim kaynağı sağlanmaktadır. Bu tespitlere göre; bitkilerin ve özellikle ormanların, bütün tüketici faktörlere rağmen, atmosferdeki oksijen varlığının ve diğer unsurları ile insan hayatının bu yönde garantisi oldukları kabul edilmelidir. Ormanların en önemli yararlarından biride erozyon önleyici etkileridir. Yapılan araştırmalar neticesinde Ülkemizin her yıl erozyon sonucu Kıbrıs Adası büyüklüğünde verimli toprağını kaybettiği belirlenmiştir, bu durum ormanların önemini ortaya koymaktadır. Manisa ilinde son 50 yılda toplam 8.027 ha' lık erozyon önleme çalışması yapılmıştır. Manisa ilindeki ormanlar, daha çok sarp ve dağlık bir topografya üzerinde yayılış göstermektedir. Makro iklim bakımından kısmen Akdeniz, kısmen de Karasal iklim tipine girmektedir. Doğu ve batı istikametindeki dağlar nedeniyle hava kütleleri iç kısımları yeteri kadar etkisi altına alamadığından, il içerisinde yer yer önemli mevzii farklılıklar gösteren iklim değişikliklerine rastlanmaktadır. Yıllık ortalama yağış miktarı 450-1060 mm arasında değişmekte olup bu nedenlerle batıdan içeriye doğru gidildikçe toprak, iklim ve topografyanın değişmesi nedeniyle bitki türleride değişmektedir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 37 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa İlinde, Manisa, Akhisar, Gördes, Demirci Orman İşletme Müdürlüklerinin bünyelerinde toplam ormanlık saha 500.578 hektardır. Son 50 yılda 43 bin hektar ağaçlandırma ve 8 bin hektar erozyon çalışması yapılarak, Manisa’da 51 bin hektarlık saha ormanlık alanlarımıza ilave edilerek 646 bin hektarlık orman varlığına Manisa sınırları dahilinde erişilmiştir. Bu ormanlık sahanın ormansız 650 bin hektar sahaya oranlarsak yaklaşık % 50 oranında ormanlık alan var demektir. Bu da Türkiye ortalaması olan % 26’nın üzerindedir. Amenajman plan verilerine göre; ormanlık alanlar 497.129.00 ha olup, bu alanların 210.544.00 ha’lık kısmı verimli, 286.585.00 ha’lık kısmı ise gayri verimli alanlardan oluşmaktadır. Manisa il sınırları içerisinde ormancılık çalışmaları; Manisa, Akhisar, Gördes ve Demirci Orman İşletme Müdürlükleri tarafından yapılmaktadır. İl sınırları içerisindeki ormanlarda yayılış gösteren başlıca ağaç türleri; kızılçam, karaçam, yapraklılardan meşe ve son yıllarda yapılan ağaçlandırmalarla dikilen fıstık çamı, münferit ve az miktarda çınar, söğüt, kestane, ardıç, karaağaç, kızılağaç, ahlat, kocayemiş, ıhlamur, zeytin (yabani), defne, menengiç vs bulunmaktadır. Bunlar alanları itibarı ile 350 bin hektar yapraklı, 296 bin hektar iğnelidir. İl içerisindeki ormanların toplamı 497.129 hektardır. Bunun hemen hemen tamamı devlet ormanıdır. Tescil edilmiş özel orman miktarı 110.4 hektardır. Orman Bölge Müdürlüğü'nün Manisa ili dahilinde kalan orman alanlarının büyük bölümü genel olarak bozuk niteliktedir. Manisa ili dahilindeki genel saha 1.335.269 ha olup, bunun 497129 ha'ı normal ve büyük sahalar dahil olmak üzere orman alanı, 838.140 ha' ı ormansız alandır. Ağaç türü olarak, iğnelilerden Kızılçam, Karaçam, Asli türler başta gelmekte olup yapraklı tür olarak Meşe baltalığı ve diğer maki formasyonu teşkil etmektedir. İl sınırları içerisindeki Devlet Ormanlarından üretilip kullanıma sunulan belli başlı orman ürünleri aşağıdaki gibidir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 38 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tablo 7 2010 yılı Manisa İli ve İlçelerinde Orman Ürünleri KULLANIM YERİ Endüstriyel Tomruk İL MANİSA AKHİSAR DEMİRCİ GÖRDES TOPLAMI (TON) 120.571 134.341 31.366 57.061 343.339 12.063 26.794 18.425 14.123 71.405 252 568 1.366 Tel Direk 546 Maden Direk 734 2.858 1.148 2.734 7.474 Sanayi 7.783 31.258 2.132 4.891 46.064 Kağıtlık 34.246 25.401 9.409 12.360 81.416 Lif-Yonga 86.930 48.031 23.047 22.385 180.393 Yakacak 50.456 16.401 10.990 18.788 96.635 2.8.4. Manisa’nın Çayır Mera Varlığı Taban suyu yüksek olan ya da yılın belirli dönemlerinde su kapsamı yükselen veya kolaylıkla sulanabilme imkanı bulunan, genellikle düz olan, kendine özgü bitkilerin oluşturduğu ve biçmeye elverişli, sürekli ve canlı bir bitki örtüsünü kapsayan arazi tipine çayır denilmektedir. Yurdumuzda oldukça geniş bir alan kaplayan çayır ve meralar, sadece hayvanlarımıza yeşil ve kuru ot sağlayan yem alanları değildir. Çayır ve meraların toprak ve su muhafazası, su toplama havzası, pınar ve memba sularına kaynak olması, tabii fauna ve av hayvanlarına barınak olması, büyük şehir ve endüstri merkezlerinin kirlettiği havayı temizlemesi, halkımıza önemli bir rekreasyon alanı sağlaması ve yeşil örtüsü ile çevreyi güzelleştirmesi gibi hayati derecede önemli başka fonksiyonları da vardır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 39 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bir veya birkaç köye veya beldeye, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen, öteden beri bu amaçla kullanılan arazilere Mera denilmektedir. Meralar exentif ve yükseklik, topografya, toprak, iklim ve vejetasyon bakımlarından büyük değişikliklerle son derece çeşitlidir. Bir alan ekseriye ekolojik tabiatı ve ekonomik durumu dolayısıyla meradır veya sulama imkanının olmayışı o alanın tarla ziraatına elverişli olmasını önler. Mera otsu ve çalı vejetasyonu taşıyan sürülmemiş alanlardır. Mera kompleksi sadece toprak ve vejetasyonu değil, aynı zamanda bunlarla beraber bulunan atmosfer, su ve hayvan hayatını da içerisine alır. Meraların çoğunluğu yerli bitkilerle kaplıdır. Manisa ili, 1.381.000 ha. yüzölçümü ile Türkiye'nin büyük illeri arasında yer alır. il topraklarının % 33' ünde tarımsal üretim yapılmaktadır. Bu alan 456.429 ha’dır. Doğal çayır, mera alanlarının genişliği 71.944 ha olup oranı % 5 tir. Manisa’da işletmeler tarafından tescili yapılmış çayır ve mera alanları bulunmamaktadır. 2.8.5. Manisa’nın Sulak Alanları Doğal ve yapay, devamlı veya geçici, suları durgun ve akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde 6 m' yi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyerleri kapsayan alanlar sulak alanlar olarak tanımlanır. Türkiye sulak alanlar bakımından Rusya ve Bağımsız Devletler Topluluğu hariç Avrupa ve Orta Doğunun en zengin sulak alanlarına sahiptir. Ülkemizde toplam alanı 1 milyon hektarı aşan 250 kadar sulak alan mevcuttur. Bunlardan 63 kadarı uluslararası nitelikte öneme sahip sulak alandır. Ülkemizde ki sulak alanlar konum itibari ile her hangi bir ülkedekinden çok daha fazla önem taşımaktadır. Bunun nedeni Türkiye'nin Avrupa, Asya ve Afrika kıtaları arasındaki kuş göç yolları üzerinde bulunmasından kaynaklanmaktadır. Manisa dahilinde "sulak alan" ilan edilmiş alan bulunmamaktadır. Bununla birlikte, aşağıda yer alan göl, gölet ve baraj gölleri sulak alan özelliği göstermektedir. (Manisa İl Çevre Durum Raporu, 2010) Gölmarmara Gölü : Manisa'nın doğusunda, Gölmarmara İlçesi sınırları içinde yer almaktadır. İl merkezine 63 km uzaklıktadır. Tabii olarak Gördes çayı ile beslenmektedir. Zengin yaban hayatı mevcut olup, sazan balıkçılığı yapılmaktadır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 40 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa ilinin tek doğal gölüdür. Adını verdiği Gölmarmara ilçesi yerleşim merkezi yakınında, Salihli ilçesine 14 km uzaklıktadır. Göle, Akhisar yada Salihli üzerinden veya Halitpaşa-Gölmarmara yoluyla ulaşmak mümkündür. Bir tektonik çöküntü alanının sularla dolması sonucunda oluşmuştur. Gölün denizden yüksekliği 74 m olup, yüzölçümü 11.9 km2 ve maksimum derinliği 3-4 m' dir. Etrafı sulak, çayırlar ve sazlıklarla kaplıdır. Kuzeyde, güneyde ve batıda gölü çevreleyen kanallarda da bitki örtüsü sık ve zengindir. Kuş çeşitliliğine imkan veren zengin bir doğal çevre oluşmuştur. Ancak, tarım yapılan bu yörede avcılıkta hayli yaygındır. Yörede kuluçkaya yatan kuşlar; tepeli batağan, kuğu, angıt, pastaş, dalagan, uzunbacak, yılan kartalı, kızılbacak, mahmuzlu kız kuşudur. Gülen sumrununda yörede kuluçkaya yatma ihtimali fazladır. Yine tepeli kutanın da bu yörede kuluçkaya yattığı tahmin edilmekte ise de bu kesinlik kazanmamıştır. Göl ve çevresi kışın, su kuşları için önemli bir bölgedir. Tutan, karaboyunlu batağan, karabatak, çamurcum, bozdalagan, sakar meke yöredeki önemli örneklerdir. Deniz kartalı da kışı bu yörede geçirmektedir. Sulama amacıyla kullanılan göl son yıllarda yaşanan kuraklıktan olumsuz etkilenmiş, çevresindeki doğal denge ve yaban hayatı zarar görmüştür. Maksimum göl hacmi 336.000.000 m3 tür. Gölün su stoğunu arttırmak amacıyla DSİ MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 41 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI tarafından " Marmara Gölü Besleme İletim Tesisi ve Pompaj İstasyonu" adıyla yeni bir proje uygulanmaktadır. Demirköprü Barajı: Köprübaşı ilçesi sınırları içindedir. Köprübaşı, Demirci, Salihli ilçeleri sınırlarında, İl merkezine 105 km, Salihli'ye 30 km kadar uzaklıktadır. Gediz nehri ve kolundan Demirci çayı üzerinde kurulu bulunmaktadır. Enerji ve sulama amaçlı bir suni gölettir. Sevişler Barajı: Soma ilçesi, Sevişler, Ürizler, Naldöken köyleri arasında Bakırçayı'nın kolu üzerinde kurulu bulunmaktadır. Sulama ve Soma Termik Santral su ihtiyacını temin amaçlı kurulmuştur. Balık üretimi yapılmakta, ördek, karameke gibi su kuşlarını barındırmaktadır. Afşar Barajı : Sarıgöl ve Alaşehir ilçeleri arasında, Gediz nehrinin Derbent çayı üzerinde kurulmuştur. Sulama amaçlıdır. Sülüklü Göl: Çeşmebaşı köyü hudutlarında bulunmaktadır. 5 dekar civarında, tabii göl olup, içerisinde sülük yaşamaktadır. Yöre ahalisi tarafından bu sülükler şifa olarak kullanılmaktadır. 2.8.6. Manisa’nın Endemik Bitki (Flora) Zenginliği Manisa, bulunduğu coğrafyanın özelliklerinden dolayı, batı-doğu doğrultusunda toprak, jeolojik, morfolojik yapı ve iklim durumu itibariyle farklılıklar gösterir. Bu farklılık bitki örtüsünde de değişiklikler meydana getirir. Batı-doğu yönündeki bu bitki örtüsü farklılaşması düzenli ve kesindir. Kademelenme biçiminde değildir. Dağ kütlelerinin deniz etkisini kesmesi, yer yer Akdeniz iklimi ve Karasal iklim, bitki türlerinin iç içe bulunmasına yol açmaktadır. Yükseltiye bağlı olarak ova bitkileri, makiler, kuraklığa dayanıklı ve sürekli yeşil kalabilen Akdeniz bitkileri ve ormanlar şeklinde bir yayılma göze çarpar. Ormanlar genelde 1000 m. üzerindeki yüksekliklerde topluluklar halinde bulunur. Palamut, Meşe, Kızılçam, Karaçam yaygın orman bitkileridir. Ormanlarda az miktarda Ahlat, Karaağaç, Çınar ve Ardıç' ada rastlanır. İlde sık görülen maki bitki türleri ise; geniş yapraklı taş ıhlamuru, mastık, kocayemiş, funda, ladin, zeytin ve az miktarda defne, kuşkonmaz ve üvezdir. Yağış MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 42 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI rejiminin etkileri, ormanlardaki insan tahribatı, erozyon nedenleriyle ormanlık alanlarda bitki örtüsünün fakirleşmesi göze çarpmaktadır. Manisa ili genelindeki bitki örtüsünün sık rastlanan başlıca türleri şunlardır; Karaçam, Kızılçam, Ardıç, Kavak, Söğüt, Ceviz, Kestane, Gürgen, Meşe, Palamut, Karaağaç, Dut, Defne, Çınar, Kaya armudu, Taşayvası, Orman çileği, Yabanielma,Vişne, Ahlat, Böğürtlen, Üvez, Geven, Erguvan, Korunga, Yonca, Katır Tırnağı, Üçgül, Beyaz tırfıl, Sütleğen, Somak, Hatmi, Menengeç, Ebegümeci, Ilgın, Çiğdem, Ladin, Mersin, Sarmaşık, Sandal, Turp, Meyankökü, Gelincik, Yüksükotu, Sığırkuyruğu, Hindiba, Isırgan, Kuzukulağı, Labada, Horozibiği, Menekşe gibi bitkilerdir. Son yıllarda, yüksek kesimlerdeki doğal bitki örtüsünü olumlu anlamda etkilemek ve ekonomik fayda sağlamak amacıyla, delice - zeytin aşılaması, menengeç - antep fıstığı aşılaması, ceviz, kestane, fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır. Spil Dağı, flora bakımından oldukça zengindir. İzmir Orman Başmüdürlüğü' nün talebi üzerine Ege Üniversitesi Botanik Kürsüsünün tayin ettiği bir araştırma heyetinin tespitine göre dünyanın başka yerinde bulunmayan endemik bitki türlerine sahip olduğu dikkati çeker. Bu heyetin raporuna göre, 600 m.' ye kadar kızılçam, daha yukarıya doğru karaçam hâkimdir. Saçlı meşe bu iki tür arasında karışık olarak bulunur. Spil Dağı'nın gül şeklindeki laleleri dikkati çeker. Osmanlı İmparatorluğuna bir devir açan Lale Devri lalelerinin Spil Dağı' ndan götürüldüğü iddia edilmektedir. Zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Türkiye'de floristik araştırmalar 18. Yüzyılın başlarından itibaren başlamış ve sürekli yeni türler ortaya çıkarken, bilinen türler içinde yeni yayılış alanları tespit edilmiştir. Çalışmalar sonucunda P.H. Davis tarafından hazırlanan "Flora of Turkey and East Aegean Islands" adlı 10 ciltlik eser iyi bir kaynak olmuştur (DAVIS 1967, 1988). Manisa ili bu eserde B1 karesinde yer almaktadır. Bu eserin hazırlanması sırasında Manisa ilinin değişik bölgelerinden bitki toplanmış ve kayıt verilmiştir. Ancak bu eserin hazırlanması sırasında sadece belli yörelerden bitki toplandığı düşünülürse Manisa ilinin tamamını içeren ayrıntılı bir araştırma bulunmamaktadır. Bu düşünceden hareketle Türk Botanikçileri tarafından son yıllarda bu bölgedeki florayı incelemek amacıyla çeşitli floristik çalışmalar yapılmıştır. Bu düşünceden hareketle Manisa ilinin florasıyla ilgili detaylı bilgi elde etmek için yapılan bu çalışmaların tek tek incelenmesinin daha doğru olacağı kanatindeyiz. Yapılmış olan floristik çalışmalara bakacak olursak; Duman (1988) Manisa Dağı (Spil Dağı) Milli Parkının Flora ve Vejetasyonu üzerinde bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmaya göre; bölgede 81 familyaya ait 593 takson tespit edilmiştir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 43 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI En fazla tür içeren familyalar; Compositae (79), Legüminosae (72), Labiatae (43). Bunları Cruciferae, Caryophyllaceae ve Gramineae takip eder. Bölgede yapılan Fitososyolojik çalışmalar sonucunda şu birlikler tespit edilmiştir; 1. Maki vejetasyonunda Quercus coccifera birliği 2. Akdeniz orman vejetasyonunda Pinus brutia birliği- Pinus nigra subsp. pallasiana birliği 3. Akdeniz orman-Akdeniz dağ stebi geçiş vejetasyonunda Vicia cracca subsp. stenophylla birliği - Paeonia peregrina birliği Juniperus sabina birliği Tablo 8 Manisa ve çevresinde en fazla yayılış gösteren familyalar ve içerdikleri takson sayıları FAMİLYA SPIL Akçakertik YUNT D. D.1917m. Tepe (Demirci) (1075m.) KAMPÜS GÜRLEKÖYÜ Fabaceae 72 51 57 37 34 Asteraceae 79 41 55 34 44 Poaceae 32 25 41 24 27 Lamiaceae 43 27 15 20 17 Apiaceae 31 11 19 15 10 Brassicaceae 41 17 20 14 18 Rosaceae 24 17 12 11 13 Bölgedeki bu birliklerden Paeonia peregrina ve Juniperus sabina ülkemizde ilk olarak tanımlanmıştır. Tanımlanan birlikler Quercus pubescentis sınıfına ve Querco-Cedretalia libani ordosuna girmektedir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 44 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da yetişen endemik bitki türlerinden en tanınmışı Anemone bilanda yani Manisa Lalesi'dir. En yoğun olduğu alan Spil Dağı Milli Parkıdır. Milli Park sınırları içerisinde ki diğer endemik bitki türleri ise şunlardır; Origonum sp. (Mercan köşk) Gentiona lutea (Kuşat otu) Paeonia mascula (Şakayık) Galanthus sp. (Kardelen) Centaurea cyanus (Peygamber çiçeği) Matricaria chamomilla (Alman papatyası) Anemone coronaria (Taşlı kır lalesi) Lilium candidum (Beyaz zambak) Cyclomen sp. (Sıklemen) Tablo 9. Spil Dağında Bulunan Endemik Bitkiler Tür Adı: Acantholimon acerosum var. Familya Adı: Çiçeklenme Zamanı: Plumbaginaceae 6-8. ay Amelanchier parviflora var. parviflora Rosaceae 5.-7. ay Asperula lilaciflora ssp. lilaciflora Rubiaceae 6.-7. ay Asperula nitida ssp. hirtella Rubiaceae 7. ay Asperula tenuifolia ssp. pruinosa Rubiaceae 6.-8. ay Galium brevifolium ssp. brevifolium Rubiaceae 2.-7. ay Galium penduliflorum Rubiaceae 5.-7. ay Chaenorhium litorale ssp. pterosporum Scrophulariaceae 7.-9. ay Scrophulariaceae 4.-7. ay Scrophulariaceae 5.-7. ay Dianthus lydius Caryophyllaceae 6-7. ay Silene anatolica Caryophyllaceae 7. ay Silene sipylea Caryophyllaceae 8. ay Silene urvillei Caryophyllaceae 5. ay Euphorbia cardiophylla Euphorbiaceae 3.-6. ay Astragalus angustiflorus ssp. anatolicus Fabaceae 5.-6. ay Astragalus condensatus Fabaceae 5.-7. ay Astragalus ptiloides var. cariensis Fabaceae 6.-7. ay Astragalus ptiloides var. ptiloides Fabaceae 6.-7. ay Marrubium rotundifolium Lamiaceae 5.-7. ay Origanum sipyleum Lamiaceae 6.-8. ay Satureja parnassica ssp. sipylea Lamiaceae 9. ay Brachystachyum Scrophularia libanotioa ssp. libanotica var. Mesogitana Verbascum cheiranthifolium var. asperulum MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 45 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Sideritis sipylea Lamiaceae 5.-8. ay Stachys tmolea Lamiaceae 5.-8. ay Lamiaceae 5.-8. ay Thymus zygioides var. lycaonicus Lamiaceae 4.-6.ay Limonium tmoleum Linaceae 5.-6. ay Thymus sipyleus ssp. sipyleus var. sipyleus MONOKOTİLLER Carex divulsa ssp. coriogyne Cyperaceae Crocus olivieri ssp. balansae Iridaceae 1-3. ay AUium pictistamineum Liliaceae 5.-6. ay AUium reuterianum Liliaceae 7.- 8. ay Hyacinthella lineata Liliaceae 3.-5. ay Bromus sipyleus Poaceae 6.-8. ay Ventenata subnervis Poaceae 4.-5. ay 2.8.7. Manisa’nın Endemik Hayvan (Fauna) Zenginliği Ülkemizin bulunduğu coğrafik konum nedeni ile değişik ekolojik faktörlerin bir arada olması çok çeşitli hayvan türlerinin Anadolu’da barınmasına imkan vermiştir. Baran ve Atatür (1998)' e göre Avrupa' da yaşayan 150 memeli türünden 120'si ülkemizde yaşamaktadır, yine ülkemiz kuş göç yolları üzerinde bulunması itibarı ile 70 kuşun kışladığı, 426 kuş türünün barındığı çok zengin kuş popülasyonuna da sahiptir. Anadolu kurbağa ve kertenkeleler yönünden de çok zengin bir faunaya sahiptir. Baran ve Atatür (1998)' Türkiye herpetofaunası isimli kitabında 122 kurbağa ve sürüngen türünü renkli resimlerle tanıtarak Türkiye herpetofaunasına büyük katkıda bulunmuşlardır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 46 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Ege bölgesinde bulunan Manisa, Batı Anadolu’ya ait fauna elemanlarını bünyesinde barındırmaktadır. Spil Dağı'nda halen bol miktarda; kurt, çakal, domuz ve tilki vardır. Aynı zamanda sansar, porsuk, sincap, kirpi ve gelincik gibi hayvanlara rastlanır. Yırtıcı kuşlardan doğan, atmaca, kartal ve akbabalar ötücü kuşlardan ise çok çeşitli türleri mevcuttur. Avcıların anlattığına göre yakın zamana kadar bu bölgede sülün, çil keklik, ayı, karaca ve dağ keçisine rastlandığı halde bugün, bu hayvanların nesilleri tükenmek üzeredir. Anadolu, birçok canlının geçmişte ve bugün yayılışını önleyen, coğrafik açıdan önemi olan dağ silsilelerinden oluşmuş birçok doğal bariyere sahiptir. Bu bariyerler sadece Türkiye'deki canlıların çeşitlenmesini sağlamamış, kıtalar arasında da biyolojik bileşim bakımından önemli farkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Anadolu'nun flora ve fauna bakımından tür zenginliği de bu nedene dayanmaktadır. Birçok canlı grubunun evrimsel olarak farklılaşması bu bariyerlerin etkisiyle gerçekleşmiştir. Özellikle buzul dönemlerinde ve buzul sonrası dönemlerde, bu bariyerler, geçişleri büyük ölçüde önlediği için, popülasyon farklılaşmalarına ya da yayılışların sınırlanmasına neden olmuştur. Ülkemizin fauna/hayvan varlığı envanteri henüz tamamen bitirilmiş değildir. Özellikle omurgasız hayvanlar (böcekler, yumuşakçalar vs.) üzerindeki çalışmalar oldukça azdır. Omurgalı hayvanlar ise sayıca daha az olduklarından ve daha çok dikkat çektiklerinden daha iyi bilinmekte ve tanınmaktadır. Özellikle kuş ve yabani hayvanlar faunası tamamen bilinmekle birlikte yöresel olarak tam araştırılmış değildir. Manisa ili, coğrafi büyüklüğü, toprak yapısı, iklim ve bitki örtüsünün elverişliliği nedeniyle, oldukça çeşitli ve zengin bir yabanıl hayvan varlığına sahiptir. Spil Dağı Milli Parkında bulunan "Yılkı Atları" yörenin endemikleridir. Bunun haricinde endemik olmamakla beraber Türkiye genelinde nadir yörelerde yetişen "Karaca" bulunmaktadır. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 47 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Başta doğu ve kuzeydeki dağlar ve platolar olmak üzere, ilin yüksek kesimlerinde seyrek olarak geyik ve karacaya rastlanmaktadır. Karaca; Manisa’nın 4 bölgesinde bulunmaktadır. Merkez İlçe, Sarıçam, Bahadır, Çakmaklı köyleri çevresi. Akhisar İlçesi, Arabacıbozköy, Evkavtepe, Beyce, Yatağan, Kırkağaç, Soma, Eynez köyleri ile Bergama ilçesine sarkan ormanlık alanda. Soma İlçesi, Şifa Dağı ( Deniş, Evciler, Beyce, Göktaş, Yağcılı, Tabanlar yöreleri.) Demirci İlçesi, Söğütçük Köyü (Hoşçalar, Kargınşıhlar, İrişler, ve Çamköy) ormanları Yukarıda adı geçen bölgelerde çok sayıda olmakla beraber sayıları gün geçtikçe artmaktadır. Aynı yörelerde daha sık olarak domuz, tilki, çakal, sincap, kirpi, tavşan gibi yaban hayvanları bulunur. İlde kanatlı hayvanlar olarak; atmaca, şahin, akbaba, doğan, kerkenez, turaç, kara ve gri ağaçkakan, kaya kırlangıcı, ev kırlangıcı, üveyik, yaban güvercini, kaya güvercini, puhu, arı kuşu, dağ bülbülü, kuzgun, sığırcık, çulluk, keklik, leylek türleri bulunmaktadır. Nehirler ile Marmara Gölü ve baraj havzalarında mevsimine göre yaban tavuğu, ördek ve yaban kazlarına rastlanmaktadır. Marmara Gölü su alanı, sulak çayırları, sazlıkları ile su kuşları için önemli bir kışlak ve kuluçka yeridir. Kutan, Karaboyunlu Batağan, Karabatak, Çamurcum, Bozdalağan, Sakar Meke, Yılan Kartalı, Kızıl Bacak, Mahmuzlu Kızkuşu, Kuğu, Angıt türleri yılın önemli bölümünü bu alanda geçirirler.Yine ilin göl ve barajlarında sazan, aynalı sazan, yılan balığı, tatlı su levreği, yayın gibi balık türleri bulunmakta ve avlanmaktadır. İldeki zengin yabanıl yaşam, kontrolsüz ve bilinçsiz avlanma ve kullanılan tarım ilaçları nedeniyle büyük zarar görmekte, türü tükenen kimi hayvanlar nedeniyle doğal denge bozulmaktadır. 2.8.8. Manisa’da Bulunan Av Hayvanları Manisa Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Başmühendisliğine bağlı üretme istasyonu mevcut değildir. Manisa İlinde mevcut av türleri ve durumları aşağıdaki listede gösterilmektedir. MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 48 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tablo 10. Manisa’da Bulunan Av Hayvanları ve Durumları Adı Bulunduğu Yerler Mevcut Durumu Tilki Tüm dağlık, ovalık arazilerde Çok sayıda Tavşan Tüm dağlık, ovalık arazilerde Az sayıda Domuz Tüm dağlık, ovalık arazilerde Çok sayıda Keklik Tüm dağlık, ovalık arazilerde Az sayıda Sansar Tüm dağlık, ovalık arazilerde Az sayıda Kurt Alaşehir, Demirci, Selendi İlçelerinde Az sayıda Çakal Tüm dağlık arazide Az sayıda Karaca Turgutlu, Akhisar, Soma, Kırkağaç Demirci İlçelerinde Az sayıda Çulluk Tüm dağlık, ovalık arazilerde Az sayıda Üveyik Tüm dağlık, ovalık arazilerde (Göçmen) Az sayıda Tahtalı Tüm dağlık, ovalık arazilerde (Göçmen) Az sayıda Porsuk Tüm dağlık, ovalık arazilerde Az sayıda Ördek Tüm sulak alanlarda (Göçmen) Az sayıda Kaz Tüm sulak alanlarda (Göçmen) Az sayıda MANİSA’YA GENEL BAKIŞ 49 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 3. TURİZM SEKTÖRÜ Bu bölüm kapsamında turizm sektörünün dünyadaki, Türkiye’deki ve Manisa’daki konumu genelden özele doğru ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. İlk kısımda, turizm kavramı ve sektör olarak turizm ele alınırken, ikinci kısımda dünyada, turizm sektörünün gelişimi, üçüncü kısımda ise Türkiye turizm sektörü incelenecektir. Son kısımda ise Manisa’da turizm sektörü ele alınacaktır. 3.1. Turizm Kavramı Turizm; sosyal, kültürel ve doğal çevreyle sürekli etkileşim içinde olan, ülke ekonomilerindeki önemi süratle artan dinamik bir sektördür. Kişi başına düşen gelirin, refah düzeyinin artması, ulaşım ve haberleşme teknolojisindeki hız, keşfedilmeyeni keşfetme tutkusu, turizmin gelişimine ve farklılaşmasına önemli katkı sağlamaktadır. Turizmin; döviz sağlayan, yeni istihdam alanları meydana getiren, sosyal ve kültürel hayatı etkileyen, siyasal bakımdan önemli toplumsal-insancıl fonksiyonların gerçekleştirilmesini kolaylaştıran nitelik kazanması, ülkelerin dikkatinin turizm üzerinde yoğunlaşmasını sağlamıştır. Özellikle gelişmekte olan ülkeler, karşılaştıkları ekonomik sorunların ve darboğazların aşılması için turizmin meydana getirdiği dinamizmden azami ölçüde faydalanmaya çalışmaktadır. 3.2. Dünya Turizm Pazarı TURİZM SEKTÖRÜ 50 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dünya Turizm Örgütü (WTO) verilerine göre, dünyadaki her üç turistten biri AB vatandaşıdır. Ancak, son yıllarda AB ve ABD'nin turizm pastasından aldığı paylar giderek azalmakta, başta Çin olmak üzere Güneydoğu Asya ve Pasifik ülkeleri, turistik açıdan yükselen cazibe merkezleri haline gelmektedir. Dünya Turizm Örgütü, 2010 yılında 1 milyar turistin uluslararası seyahate çıktığını ve 2020 yılında ise 1,5 milyar turistin uluslararası geziye katılacağını öngörmektedir. 1950 yılında uluslararası düzeyde seyahat eden kişi sayısının dünyada 25 milyon olduğu düşünülürse 60 yılda yaşanan artışın boyutu daha iyi kavranabilir. Dünya turizm sektörünün küresel yapısını belirleyen en önemli aktörler tur operatörleridir. Gerek çok uluslu şirketlerin zincir işletmelerinin, gerekse gelişmiş ülkelerin tur operatörlerinin sektör üzerindeki belirleyici ağırlıkları, turizm gelirlerinin büyük bir kısmının bu işletmelerde toplanmasına yol açmaktadır. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere dünyada turizmden en çok gelir elde eden ülkeler yine gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdir. Buradan da anlaşılacağı üzere gelişmişliğin temel ölçütlerinden olan sanayileşme turizmin gelişmesine engel değil, aksine gerekli yatırımların gerçekleştirilmesinde ekonomik destektir. Önemli olan bir yörenin değerlerini tam olarak tespit edebilmek ve orayı doğru stratejilerle turizm merkezi haline dönüştürebilmektir. Bu da ticari zekâ ve kabiliyet ile doğru orantılıdır. Tablo 11 Dünya Turizminde İlk On Ülkeye ait Gelirleri (*Milyon dolar cinsinden)* Sıra Ülkeler 2000 2009 2010 2011 1 A.B.D. 82,9 94,2 103,5 116,3 2 İspanya 30,0 53,2 52,5 59,9 3 Fransa 33,0 49,5 46,6 53,8 4 Ç.H.C. 16,2 39,7 45,8 48,5 5 İtalya 27,5 40,2 38,8 43 6 Almanya 18,7 34,6 34,7 38,8 7 Birleşik Krallık 21,9 30,1 32,4 35,9 8 Avustralya 9,3 25,4 29,6 31,4 TURİZM SEKTÖRÜ 51 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 9 Macao (Ç.H.C.) 3,2 18,1 27,8 27,2 10 Hong Kong (Ç.H.C.) 5,9 16,4 22,2 26,3 11 Türkiye 7,6 21,3 20,8 23 Dünya Geneli 475 852 926 1200 *Kaynak: Dünya Turizm Örgütü(World Tourism Barometer Volume 10 January 2012), 3.3. 3 Türkiye’nin Dünya Turizmindeki Yeri Gelişmekte olan birçok ülke açısından turizmin en önemli yönü, ekonomik yararlılığını diğer sektörlere nazaran daha kısa sürede gösterebilmesidir. Bir turizm yatırımının getiri sağlamadan önceki hazırlık dönemi, diğer sektörlerdeki yatırımlara oranla çok daha kısadır. Turizm, başarılı bir tanıtım kampanyasından bir ya da iki yıl sonra, büyük gereksinim duyulan döviz gelirini sağlayabilen, gelir ve istihdam artışı oluşturabilen bir sektördür. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınmalarını gerçekleştirmede karşılaştıkları en büyük sorun olan döviz darboğazının aşılmasında, turizm sayesinde elde edilen dövizler bir çıkış yolu olabilmektedir Tablo 12 . Dünya Turizminde İlk On Ülkeye ait Turist Geliş Sayıları (Milyon kişi) Sıra Ülkeler 2000 2009 2010 2011* 1 Fransa 77,2 76,8 77,1 - 2 A.B.D. 51,2 55,0 59,8 - 3 Çin 31,2 50,9 55,7 - 4 İspanya 46,4 52,2 52,7 56,9 5 İtalya 41,2 43,2 43,6 - 6 Birleşik Krallık 23,2 28,2 28,3 - 7 Türkiye 9,6 25,5 27,0 31.3 8 Almanya 19,0 24,2 26,9 - 9 Malezya 10,2 23,6 24,6 - 10 Meksika 20,6 21,5 22,3 - Dünya Geneli 674 882 939 980 Kaynak: Dünya Turizm Örgütü, 2012 En fazla turist alan ve yukarıdaki listede ülkemizin önünde yeralan ilk altı ülke değerlendirildiğinde, bu ülkelerden Fransa, İspanya ve İtalya dışında kalan üçünün dünya 3 http//:dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom12_04_july_excerpt_0.pdf, erişim tarihi: 29.08.2012 TURİZM SEKTÖRÜ 52 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ticaret, sanayi ve eğitim sektöründe önde gelen ülkeler olduğu görülmektedir. Fransa, İspanya ve İtalya’nınsa genelde kitle turizmi doğrultusunda turist aldıkları belirtilmelidir. Uygarlıkların beşiği kabul edilen, çok zengin bir kültürel ve tarihi mirasa sahip olan Türkiye, eşsiz doğal güzellikleriyle birlikte değerlendirildiğinde, turizm potansiyeli bakımından dünyanın en önemli ülkelerinden biri durumundadır. Özellikle dünyada iki büyük dinin üç milyar civarındaki mensubunu ilgilendiren tarihsel olayların cereyan ettiği bir ülke konumundadır. Türkiye, Hristiyanlığın inanç çekim merkezlerine sahip bir ülkedir. Hz. İsa’nın öğretilerini yaymaya çalıştığı, ilk kiliselerin kurulduğu ve Hristiyanlık tarihinin en önemli olaylarının yaşandığı yerdir. Türkiye’nin bu zenginlikleri paha biçilmezdir. Hristiyanlığın doğduğu yer Filistin ise de geliştiği, serpildiği yer Anadolu’dur. Anadolu’da Türklerin kendi dini olan İslamiyet’e ait eserlerin yanı sıra, çok sayıda kilise, sinagog ve diğer ibadethaneler vardır. Bu eserler, Türkiye’nin rekabet gücünü arttırmakta ve diğer ülkelerden daha avantajlı duruma getirmektedir. Son on yıl içinde Türkiye turizmde elde ettiği geliri iki katın üzerine çıkarırken ziyaretçi sayısı 2,5 kat artmıştır. Tablo 13. Yabancı Ziyaretçi ve Ortalama Harcama: 2001-2011 TURİZM GELİRİ ZİYARETÇİ ORT. Değişim (Bin $) SAYISI HARC. ($) % 2001 7 386 246 11 276 532 655 . 2002 9 009 677 12 921 981 697 6,4 2003 9 676 623 13 701 418 706 1,3 2004 12 124 059 17 202 996 705 -0,1 2005 13 929 300 20 522 621 679 -3,7 2006 12 556 829 19 275 948 651 -4,1 2007 13 989 952 23 017 081 608 -6,6 YILLAR TURİZM SEKTÖRÜ 53 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2008 16 801 618 26 431 124 636 4,6 2009 15 853 074 27 347 977 580 -8,8 2010 15 577 357 28 510 852 546 -9,1 2011* 17 798 294 31 324 528 568 10.4 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 1980’lerden beri turizm sektöründe izlenen rasyonel politikalar sonucu Türkiye tüm dünyada turizm sektöründe aranan bir destinasyon olmuştur. Bölgesel düzeyde Akdeniz çanağında bulunan İtalya, İspanya, Yunanistan ve Mısır gibi ülkeler son yıllardaki ekonomik ve siyasi kriz sonucu turizm sektöründe hem gelir kayıpları hem de ziyaretçi kayıpları yaşamışlardır. Bununla birlikte Türkiye’nin de ziyaretçi sayısı artarken elde ettiği gelirde kayba uğraması veya aynı oranda artmaması bakanlık dâhil tüm sektörün dikkatle incelediği bir konu olmuştur. Aşağıda yer alan tablodan da görüleceği üzere Türkiye’nin coğrafi konumu, sahip olduğu inanç turizmi zenginliği ve pazara kaliteli ürün sunabilme imkânları, Türkiye’nin turist profilini belirleyen temel etmenlerdir. Aşağıda yer alan tablo incelendiğinde ülkemize gelen turistlerin yarısı yani her gelen iki turistten biri başta Almanya, İngiltere, Bulgaristan ve Hollanda gibi AB ülkelerinden gelmekteyken dört turistten birisi ise BDT ülkelerinden gelmektedir. Tablo 14. Türkiye’ye Gelen Yabancı Ziyaretçilerin Başlıca Ülkelere Göre Sıralaması 2009 2010 (%) Değişim Almanya 4 488 350 4 385 263 -2,30 İngiltere 2 426 749 2 673 605 10,17 Hollanda 1 127 150 1 073 064 -4,80 Fransa 932 809 928 376 -0,48 Belçika 592 078 543 003 -8,29 İtalya 634 886 671 060 5,70 Avusturya 548 117 500 321 -8,72 İspanya 376 215 321 325 -14,59 Yunanistan 616 489 670 297 8,73 İskandinav Ülkeleri 1 098 637 1 204 325 9,17 Bulgaristan 1 406 604 1 433 970 1,95 366 698 355 144 -3,15 14 051 895 14 209 364 1,12 Romanya AB Toplamı TURİZM SEKTÖRÜ 54 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2 694 733 3 107 043 15,30 574 700 568 227 -1,13 5 480 640 6 075 484 10,85 ABD 667 159 642 768 -3,66 Japonya 147 641 195 404 32,35 1 383 261 1 885 097 36,28 311 582 109 559 -64,84 27 077 114 28 632 204 5,74 Rusya Fed. Ukrayna BDT Toplamı İran İsrail Toplam Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi tarafından yayınlanan raporda Türkiye'nin önde gelen rakiplerinden olan İspanya, Yunanistan, İtalya ve Mısır turizminin küçüldüğü ifade edilmiş, bu küçülme İspanya turizminde %4,9, Yunanistan’da %1,8, İtalya’da %5,5 ve Mısır için ise %2,8 oranında gerçekleşmiştir. Buna karşın, Türk turizminde yüzde 1,3 oranında büyüme olmuştur. Dünya Turizm Örgütü ise, Madrid’de gerçekleştirdiği basın toplantısında Türkiye'nin küresel ekonomik krize rağmen turist sayısının en iyi artış gösterdiği ülkeler arasında olduğunu açıklamıştır. Ayrıca 2011 yılında patlak veren Kuzey Afrika ve Orta Doğu ve Arap Yarımadasındaki ülkelerde görülen iç karışıklıklar başta Arap turistler ve tatilini bu yörelerde geçirmeyi düşünen tüm dünyadaki turist potansiyelinin ilgisini bölgeye yakın oluşu da göz önünde tutularak Türkiye’ye yönlendirmesine sebep olmuştur. Türkiye, hâlihazırda dünya turizmine yön veren ilk 10 ülke arasındadır. Ülkemiz Türkiye Turizm Stratejisi -2023 vizyonunda ortaya konan ilk 5 ülke arasına girme hedefine ulaşabilmek amacıyla birçok iddialı adımlar atmaktadır4. 3.4. Türkiye 2023 Turizm Stratejisinde Manisa Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Turizm Stratejisi 2023’te vizyon; “Sürdürülebilir turizm yaklaşımının benimsenerek istihdamın artırılmasında ve bölgesel gelişmede turizmin öncü bir sektör konumuna ulaştırılması ve Türkiye'nin 2023 yılına kadar, uluslararası pazarda turist sayısı ve turizm geliri bakımından ilk beş ülke arasında önemli bir varış noktası ve uluslararası bir marka haline getirilmesinin sağlanmasıdır.” olarak tanımlanmıştır. Vizyon İlkeler aşağıda verilmektedir; 4 http://www.euractiv.com.tr/yazici-sayfasi/link-dossier/turk-turizminin-ekonomik-krizden-daha-azetkilenmesinin-nedenleri-000105 TURİZM SEKTÖRÜ 55 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bölgeler arasındaki gelişme farklıklarının giderilerek sürdürülebilir kalkınma hedefine katkıda bulunulması, Turizmde rekabetin ucuz ürün yerine markalaşan turizm bölgeleri oluşturularak sağlanması, Var olan turizm bölgelerinin sürdürülebilirlik perspektifi içinde yeniden ele alınarak planlanması ve kaliteli yaşanabilir çevreler oluşturulması, Turizm gelişiminin hükümetlerin sosyo-ekonomik hedeflerini desteklemesi, Turizmin gelişiminin sürdürülebilir çevre politikaları ile desteklenmesi, Uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi, Sektörel gelişme politikaları ve hedeflerinin genel ulusal gelişme politikaları ve hedefleri ile uyumlu olması, Küresel eğilim taleplerinin izlenmesi ve buna yönelik planlama ve uygulamalar yapılması, Turizmin varış noktası odaklı ve çok fonksiyonlu olarak geliştirilmesi, Turizmde ürünün çeşitlendirilerek sezonun bütün bir yıla yayılması, Sürdürülebilir turizmin tanıtılarak eko-turizm, kırsal turizm ve agro-turizm konularında kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarının bilinçlendirilmesi, Yurtiçi ve yurtdışı tanıtım ve pazarlamanın etkin kılınması, Yöreye özgü farklı turizm türlerinin birbirine entegrasyonunu sağlayarak çok çeşitli turizm imkânlarını sağlık, eğitim vb. farklı sektörel kullanımlarla bir arada sunulabilen alternatif turizm odaklı (sağlık ve termal, golf, kış sporları, doğa turizmi vb.) turizm kentlerinin oluşturulması, Turist profili odaklı turizm ürünü oluşturulması, Nitelikli turist sayısının ve turizm gelirlerinin artırılması, Turizmin geri kalmış bölgeler ve özellikle dezavantajlı grupların sosyo-ekonomik konumlarının güçlendirilmesinde bir araç olarak kullanılması, Turizmle ilgili altyapı ve ulaşım yatırımlarında özel sektörün etkinliğinin özendirilerek kamunun yükünün hafifletilmesi, Turizm sektöründeki karar verme süreçlerinde merkezi-yerel-sivil aktörlerin beraber çalışmasının ve iş birliği içinde olmasının sağlandığı yönetişim mekanizmalarının işler kılınması, Turizm planlamasının bütüncül planlama yaklaşımı ile merkezi-yerel yönetimlerin eşgüdümü sağlanarak, yönetsel organizasyonun ve finans olanaklarının birlikte ele alınması, TURİZM SEKTÖRÜ 56 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turizm eğitimi ile işgücü kalitesinin artırılması ve sektörde sertifikasyon sisteminin etkin bir şekilde uygulanması, Turizmin yoğunlaştığı yerlerde ortaya çıkan altyapı ve çevre sorunlarının yerel yönetimlerin ve özel sektörün de katkılarıyla çözümlenmesi, Yöresel mimari değerlerin korunarak turizm hizmetine sunulduğu sıra dışı konaklama ünitelerinin desteklenmesi olarak belirlenmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı (2007-2013) içerisinde yer alan ‘Kentsel Ölçekte Markalaşma Stratejisi’ kapsamında kültürel ve doğal değerlere sahip kentlerimizin markalaştırılarak, yerli ve yabancı turistler için çekim noktası haline getirilmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda, kültürel ve tarihi geçmiş kıstas alınarak Kültür Turizmi Geliştirilecek 15 Marka Kent seçilmiştir. Bu iller; Adıyaman, Amasya, Bursa, Edirne, Gaziantep, Hatay, Kars, Konya, Kütahya, Manisa, Mardin, Nevşehir, Sivas, Şanlıurfa ve Trabzon’dur.5 Aşağıda verilen Türkiye Turizm Stratejisi 2023 kavramsal yaklaşımı haritasından da görüleceği üzere Manisa, Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı’nda Manisa Marka Kent olarak konumlandırılmıştır. Ayrıca Manisa Ankara İzmir arasında ana ulaşım aksında bulunduğundan dolayı turizm gelişim aksında da ilin konumunun altı çizilmiştir. Şekil 3 Türkiye Turizm 2023 Haritası Turizm Stratejisi Eylem Planı (2007-2013) ile Eylem Planı (2007-2013) çalışmasında şehir markalaşmasını sağlamak üzere Kentsel Ölçekte Markalaşma en önemli stratejilerden biri olarak sunulmaktadır. 5 Türkiye Turizm Stratejisi 2023, Kültür ve Turizm Bakanlığı 2007 TURİZM SEKTÖRÜ 57 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Markalaşma yolu ile zengin, kültürel ve doğal değerlere sahip kentlerimizin turistler için bir çekim noktası haline getirilmesi öngörülmektedir. Kültür turizmi açısından markalaştırılması düşünülen illerde, Türkiye Turizm Stratejisi Eylem Planı (2007-2013) kapsamında; uluslararası standartlarda şehir müzeleri kurulması, tarihi, kültürel ve mimari özelliği olan yapıların ve ören yerlerinin restorasyonunun yapılması, sokakların sağlıklaştırılması ulaşım sistemi ile ilgili düzenlemelerin yapılması, kongre turizmine yönelik tesis ve aktivitelerin canlandırılması, sanat köyleri kurulması gibi kültürel aks düzenlemelerinin yapılması, kent merkezinde turizm danışma bürolarının açılması, yerel idare ve ilgili kuruluşlar ile işbirliği yapılarak altyapı ve üstyapı eksikliklerinin tamamlanması gibi fiziksel ve sosyal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi hedeflenmektedir. Markalaşma stratejisi farklı sektörlerin, profesyonel grupların, üniversitelerin ve sivil toplum örgütlerinin katılımıyla gerçekleştirilecek uzun soluklu ve geniş kapsamlı bir çalışmadır. Markalaşma amacı ile gerçekleştirilecek projelerin başarıyla uygulanması, marka kentlerin içinde yer aldığı bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmesine hızlandırıcı bir etki sağlayacak ve bu kentlerde; dünyanın ve ülkemizin dört bir yanından gelecek ziyaretçilerle kültür alışverişi sağlanacak ve böylece sosyal ve ekonomik olarak kentsel yaşamın kalitesi olumlu yönde farklılaşarak yaşam kalitesinde belirgin bir iyileşme görülecektir. Marka kültür kentlerinin yaşama geçmesiyle, her şehirde binlerce kişilik istihdamın ve turizm alanlarında yatırımların gerçekleşmesi öngörülmektedir. Manisa’nın markalaşma sürecinin asıl aktörü bu işi başaracak olan kamu yöneticileri, girişimciler, sivil toplumun değerli temsilcileridir. Kısacası Manisa’lılardır. Turizm çeşitlerinden, kültür turizmi son yıllarda ülkemizde ve dünyada öncelikle tercih edilmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı da tarihi, kültürel, doğal ve kendine özgü farklı yapısı bulunan kentlerde ‘Marka Kültür Turizmi’ çalışmalarını başlatmıştır. Marka Kültür Turizmi çalışmaları ile büyük bir kültür turizm potansiyeline sahip olan Manisa İli, ulusal ve uluslararası anlamda Marka Kent olma vizyonu ortaya koymuştur. Manisa kültür turizmi açısından binlerce yıllık geçmişi ile ilklerin şehridir. İlk paranın basıldığı Manisa, termal turizm açısından da önemli turizm potansiyeline sahip kentlerimizin TURİZM SEKTÖRÜ 58 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI başında gelmektedir. ‘Marka Kültür Turizmi’ projesi ile marka olmada büyük adımlar atmış olan Manisa’yı ulusal ve uluslararası anlamda ‘Marka Kent’ konumuna taşıma aynı zamanda Kültür ve Turizm Bakanlığının da Stratejik Planında yer almaktadır. 3.5. Türkiye Tanıtım Sitesi www.goturkey.com’da Manisa Ülkemizin tanıtımı ve pazarlanması için kurulan goturkey.com sitesinde önemli ana destinasyonlar arasında belirtilmeyen Manisa genişletilmiş listede de yer almamaktadır. Bu listede Ağrı, Diyarbakır, Mardin gibi iller Hisarönü gibi küçük beldeler yer alırken Manisa’nın bu listede yer almaması üzerinde düşünülmesi ve bu konuda gerekli adımların atılması gereken bir konudur. TURİZM SEKTÖRÜ 59 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 3.6. Manisa’da Turizm Sektörü Bu kısımda Manisa’ya gelen yerli ve yabancı turist sayıları ile konaklama altyapısı ele alınacaktır. 3.6.1. Turist Sayıları Manisa'ya gelen turist sayısı, Ege Bölgesine gelen turist sayısının %7,4’ünü oluşturmaktadır. 2011 yılında Manisa’ya yaklaşık 14.000 yabancı ve yaklaşık 300 bin yerli turist gelmiştir. Bu rakam bölgeden geçen turist sayısı dikkate alındığında çok düşük bir rakamdır. Kesin rakamlarlara ulaşmak mümkün olmasada Pamukkale’den Bergama yönüne gitmek için Manisa içinden 500 bin turistin geçtiği tahmin edilmektedir. Bu turistlerin Manisa’da konaklama yapmaları ve Manisa’nın turizm değerlerini ziyaret etmeleri hazırlanan bu planın en önemli amaçlarındandır. Ege bölgesinde konaklama yapan turist sayılarında yabancı turist çoğunluğu varken, termal kaynaklar nedeni ile Manisa için yerli turist çoğunluğu söz konusudur. Kalış süreleri ile doğru orantılı olarak, tur gruplarının ziyaret ettikleri yerler: Manisa Müzesi, Sultan ve Muradiye Külliyeleri, Niobe, Kybele, Sart Ören Yeri ile sınırlı kalmakta, münferit turistler ise; özel bir geliş nedenleri yoksa, Merkez İlçe ve yakın civarda mevcut tarihi ve doğal güzelliklerin hemen hepsini görmek istemektedirler. Manisa Merkez ve İlçelerinde yapılan festival, şenlik ve benzeri faaliyetlerin dış turizm açısından fazla bir fonksiyonu yoktur. Bunların içinde 455 yıllık geçmişi ile geleneksel Manisa Mesir Şenlikleri ve son bir kaç yıldır Sart Ören Yerinde kutlanan Sart Hıdırellez Şenlikleri en fazla ilgi görenleridir. Tablo 15 Manisa’yı ziyaret eden yerli ve yabancı turist sayıları MUZE ÖREN YERLİ Y AB A N C I YERİ T U R İS T T U R İS T 6 1 .4 7 3 1 3 7 .7 5 2 1 0 .7 6 8 T O P L AM 2 0 9 .9 9 3 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı TURİZM SEKTÖRÜ 60 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tablo 16. Manisa’yı ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin geceleme sayıları YILI 2010 GECELEME TOPLAM YERLİ Y AB A N C I GECELEME 1 9 9 .2 2 6 2 4 .9 6 1 2 1 1 .7 7 2 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tablo 17 Belediye Belgeli Tesislerde Tesislere Giriş Sayısının İlçelere Göre Dağılımı (2011) TESİSE GİRİŞ SAYISI İLÇELER YABANCI YERLİ TOPLAM Merkez 119 13 865 13 984 Akhisar 60 14 480 14 540 Alaşehir 66 18 147 18 213 Demirci 12 23 750 23 762 Gölmarmara 5 761 5 761 Gördes 8 640 8 640 Kırkağaç 30 13 323 13 353 Köprübaşı 4 14 936 14 940 5 235 5 235 Kula Salihli 127 36 766 36 893 Sarıgöl 52 2 123 2 175 7 804 811 1 642 1 642 17 462 17 462 Saruhanlı Selendi Soma Turgutlu 12 18 798 18 810 Toplam 489 195 732 196 221 GENEL TOPLAM 6 846 474 15 565 115 22 411 589 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yerli ve yabancı turistler açısından belediye belgeli tesislere giriş sayıları incelendiğinde Manisa’yı 2011 yılında çok az sayıda (489 kişi) yabancının belediye belgeli tesislerde konaklayarak ziyaret ettiği ortaya çıkmaktadır. Yabancıların en fazla Salihli, Manisa Merkez, Alaşehir ve Akhisar’a yöneldikleri görülmektedir. Yerli turistler açısından ise tesise giriş sayısı incelendiğinde Salihli, Demirci, Turgutlu, Alaşehir ve Soma’nın en fazla ziyaret edildiği alanlar olarak görülmektedir. TURİZM SEKTÖRÜ 61 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tablo 18 Bakanlık Belgeli Tesislerde Tesislere Giriş Sayısının İlçelere Göre Dağılımı (2011) TESİSE GELİŞ SAYISI İLÇELER YERLİ YABANCI TOPLAM Merkez 7 289 50 718 58 007 Akhisar 1 540 25 464 27 004 Alaşehir 70 12 560 12 630 257 7 433 7 690 1 385 21 333 22 718 Sarıgöl 43 166 209 Toplam 10 584 117 674 128 258 19 264 058 14 350 129 33 614 187 Kula Salihli GENEL TOPLAM Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yerli ve yabancı turistler açısından Bakanlık belgeli tesislere giriş sayıları incelendiğinde Manisa’yı 2011 yılında 10.584 yabancının ziyaret ettiği ve bu tesislerde konakladıkları ortaya çıkmaktadır. Yabancıların en fazla Manisa Merkez, Salihli ve Akhisar’a yöneldikleri görülmektedir. Yerli turistler açısından ise tesise giriş sayısı incelendiğinde Manisa Merkez, Akhisar, Salihli ve Alaşehir’in en fazla ziyaret edildiği alanlar olarak görülmektedir. Tablo 19 Belediye Belgeli Tesislerde Geceleme Sayılarının İlçelere Göre Dağılımı (2011) GECELEME İLÇELER YABANCI YERLİ TOPLAM Merkez 746 31 361 32 107 Akhisar 207 27 126 27 333 Alaşehir 299 42 095 42 394 Demirci 12 23 750 23 762 Gölmarmara 5 761 5 761 Gördes 8 640 8 640 Kırkağaç 76 20 615 20 691 Köprübaşı 4 15 809 15 813 5 642 5 642 Kula Salihli 337 75 146 75 483 Sarıgöl 194 2 870 3 064 7 2 116 2 123 1 848 1 848 17 666 17 666 Saruhanlı Selendi Soma TURİZM SEKTÖRÜ 62 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turgutlu Toplam GENEL TOPLAM 12 42 077 42 089 1 894 322 522 324 416 22 662 247 27 066 987 49 729 234 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tablo 20 Bakanlıktan Belgeli Tesislerde Geceleme Sayılarının İlçelere Göre Dağılımı (2011) GECELEME İLÇELER YABANCI YERLİ TOPLAM Merkez 19 274 91 680 110 954 Akhisar 3 963 30 899 34 862 Alaşehir 322 12 560 12 882 Kula 673 8 687 9 360 2 182 32 814 34 996 Sarıgöl 886 3 690 4 576 Toplam 27 300 180 330 207 630 Salihli GENEL TOPLAM 78 888 865 27 616 616 106 505 481 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Belediye belgeli tesislerde ortalama kalış süreleri yabancılar açısından incelendiğinde yabancıların Türkiye ortalamasının üzerinde Manisa’da kaldıkları yerli ziyaretçilerin ise Türkiye ortalamasına yakın düzeylerde kalış yaptıkları ortaya çıkmaktadır. Tablo 21. Belediye Belgeli Tesislerde Ortalama Kalış Süresinin İlçelere Göre Dağılımı (2011) ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ İLÇELE TOPLAM Merkez 6,3 2,3 2,3 Akhisar 3,5 1,9 1,9 Alaşehir 4,5 2,3 2,3 Demirci 1,0 1,0 1,0 Gölmarmara - 1,0 1,0 Gördes - 1,0 1,0 Kırkağaç 2,5 1,5 1,5 Köprübaşı 1,0 1,1 1,1 - 1,1 1,1 2,7 2,0 2,0 Kula Salihli TURİZM SEKTÖRÜ YERLİ YABANCI 63 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Sarıgöl 3,7 1,4 1,4 Saruhanlı 1,0 2,6 2,6 Selendi - 1,1 1,1 Soma - 1,0 1,0 Turgutlu 1,0 2,2 2,2 Toplam 3,9 1,6 1,7 GENEL TOPLAM 3,3 1,7 2,2 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Bakanlık belgeli tesislerde ortalama kalış süreleri yabancılar açısından incelendiğinde yabancıların ve yerlilerin Türkiye ortalamasının altında Manisa’da kaldıkları ortaya çıkmaktadır. Tablo 22 Bakanlıktan Belgeli Tesislerde Ortalama Kalış Süresinin İlçelere Göre Dağılımı (2011) ORTALAMA KALIŞ SÜRESİ İLÇELER YABANCI YERLİ TOPLAM Merkez 2,6 1,8 1,9 Akhisar 2,6 1,2 1,3 Alaşehir 4,6 1,0 1,0 Kula 2,6 1,2 1,2 Salihli 1,6 1,5 1,5 Sarıgöl 20,6 22,2 21,9 Toplam 2,6 1,5 1,6 GENEL TOPLAM 4,1 1,9 3,2 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı TURİZM SEKTÖRÜ 64 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa'daki dış turizm hareketlerini, organize turlarla ya da münferiden gelen, çoğunluğu Avrupalı turistler oluşturmaktadır. Mevcut tesislerin, yatak kapasitesi sınırlı olması nedeniyle, organize tur gruplarının konaklama taleplerinin tümüne cevap verilememekte, bu nedenle programında ya da güzergahında Manisa bulunan turların ancak bir kısmı ilde konaklama yapabilmektedir. Bunların konaklama süreleri 1-2 gün arasında değişmektedir. Önemli bir kısmını yazar, araştırmacı ve tez hazırlayan öğrencilerin oluşturduğu münferit turistlerin kalış süreleri ise, tur gruplarına oranla daha uzundur. Tablo 23 Belediye Belgeli Tesislerde Doluluk Oranları (2011) DOLULUK ORANI(%) İLÇELER YABANCI YERLİ TOPLAM Merkez 0,41 17,36 17,77 Akhisar 0,17 22,80 22,97 Alaşehir 0,15 21,28 21,43 Demirci 0,02 37,18 37,20 Gölmarmara - 39,46 39,46 Gördes - 39,45 39,45 Kırkağaç 0,10 25,91 26,00 Köprübaşı 0,01 34,93 34,94 - 10,44 10,44 Salihli 0,12 26,43 26,55 Sarıgöl 1,27 18,72 19,99 Saruhanlı 0,05 16,10 16,16 Selendi - 21,10 21,10 Soma - 19,92 19,92 Turgutlu 0,01 26,44 26,45 Toplam 0,14 23,96 24,10 15,45 18,46 Kula GENEL TOPLAM 33,91 Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tablo 24 Bakanlıktan Belgeli Tesislerde Doluluk Oranları (2011) DOLULUK ORANI(%) İLÇELER TURİZM SEKTÖRÜ YABANCI YERLİ TOPLAM Merkez 8,79 41,79 50,58 Akhisar 5,78 45,03 50,80 Alaşehir 0,92 35,84 36,76 65 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula 1,83 23,56 25,39 Salihli 1,40 21,10 22,51 Sarıgöl 17,29 72,01 89,31 Toplam 5,24 34,65 39,89 38,12 13,34 51,46 GENEL TOPLAM Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 3.6.2. Turistik Altyapı Bu kısımda Manisa’da bulunan ve turistik altyapıyı oluşturan konaklama tesisleri hakkında bilgiler yer almaktadır. 3.6.2.1. Kültür ve Turizm Bakanlığından Belgeli Tesisler Aşağıda yer alan tablodan da görüleceği üzere Manisa’da 4’ü Turizm Yatırım Belgeli 14’ü ise Turizm İşletme Belgeli olmak üzere 18 Bakanlık Belgeli tesis bulunmaktadır. Aşağıda yer alan rakamlar Manisa’nın sanayi, tarım ve ticaret alanındaki gücünün turizm sektöründe ortaya çıkmadığını bize göstermektedir. Tablo 25 Bakanlık Belgeli Tesislerin Bölge ve Türkiye'deki Toplamla Karşılaştırılması (2011) TURİZM YATIRIMI BELGELİ TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ TESİS ODA YATAK TESİS ODA YATAK SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI SAYISI 4 292 690 14 719 1 622 Ege 259 35 753 82 427 645 68 688 145 922 Türkiye 877 114771 252 984 2 647 299 621 629 465 Manisa Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı 3.6.2.2. Belediyeden Belgeli Tesisler Manisa’da belediye belgeli konaklama tesis sayısı 47, toplam yatak sayısı 911 ve toplam yatak sayısı ise 2018’dir. Bu verilerde Manisa’nın turizm potansiyelinin konaklama TURİZM SEKTÖRÜ 66 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kapasitesine tam yansımadığı ve konaklama alanında yatırımlara ihtiyaç duyulacağını bize göstermektedir. Tablo 26 Türlerine Göre Manisa'da Bulunan Belediye Belgeli Tesisler (2011) TESİS ODA YATAK SAYISI SAYISI SAYISI Otel 47 991 2 018 Motel 1 6 12 Pansiyon 1 6 22 Kaplıca 5 253 740 54 1 256 2 792 7 033 173 632 395 671 İL TOPLAMI TÜRKİYE Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Tablo 27. İlçeler bazında Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri MERKEZ 8 155 327 8 155 327 AKHİSAR 8 166 324 8 166 324 ALAŞEHİR 8 191 357 8 191 357 DEMİRCİ 4 75 221 2 35 61 GÖLMARMARA 1 14 40 1 14 40 GÖRDES 1 30 60 1 30 60 KIRKAĞAÇ 4 57 129 3 53 114 KULA 2 76 148 1 40 SALİHLİ 4 180 443 3 SARIGÖL 2 25 69 SELENDİ 2 9 SOMA 4 TURGUTLU 6 TOPLAM Oda Sayısı Yatak Sayısı KAPLICA Tesis Sayısı Yatak Sayısı KAMPİNG Oda Sayısı Yatak Sayısı Oda Sayısı Tesis Sayısı Yatak Sayısı Oda Sayısı KÖYÜ Tesis Sayısı TATİL PANSİYON Tesis Sayısı Yatak Sayısı Oda Sayısı MOTEL Tesis Sayısı Oda Sayısı Tesis Sayısı OTEL Yatak Sayısı Oda Sayısı Tesis Sayısı TOPLAM Yatak Sayısı İLÇE ADI 2 40 160 76 1 36 94 173 1 86 270 2 25 69 37 2 9 37 89 180 4 89 180 214 447 5 107 213 54 1281 2782 48 1008 2031 TURİZM SEKTÖRÜ 1 4 15 72 1 107 234 1 4 15 5 269 736 67 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tablo 28. Müze Müdürlüğü ve Bağlı Ören Yerlerinin Ziyaretçi ve Gelir İstatistiği ZİYARETÇİ GELİR SAYISI TOPLAMI Manisa Müzesi 3.045 2.817 Sart Gymnasıum 22.021 58.750 Sart Artemis 17.551 65.000 St. JEAN(PHİLADELPHİA) 8.907 26.100 Akhisar Tepe Mezarlığı 8.122 23.856 59.646 176.523 Ziyaret Yeri Aigai Ören Yeri Genel Toplam 3.6.2.3. Manisa’da Bulunan Seyahat Acenteleri Manisa’da TÜRSAB’a kayıtlı 8 adet seyahat acentesi bulunmaktadır. Fakat Manisa Bölgesi gerek İzmir’e gerekse Denizli ve Aydın gibi milyonlarca turist ağırlayan bir coğrafyaya komşu olduğu için yüzlerce seyahat acentesinin ve rehberin interlandı içindedir. Bu sebepten Manisa, özellikle İzmir’de yerleşik olan seyahat acentelerinin birebir pazarı durumundadır. TURİZM SEKTÖRÜ 68 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 4. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI Bu bölüm Manisa Stratejik Kalkınma Planının mantıksal çerçevesinin belirlenmesi ve yaklaşımının ortaya konması bakımından önemlidir. Planın daha sonraki bölümlerinde ortaya konan konsept yaklaşımlarında, altyapı, üstyapı, eğitim, iletişim, pr-halkla ilişkiler kısımlarında uygulanması öngörülen proje ve faaliyetlerin nasıl, hangi araçlar ve hangi birimlerin gözetiminde, hangi birimlerin sorumluğunda belirlendiğini bu bölümde ortaya konan yaklaşımlar ve mekanizmalar açıklığa kavuşturmaktadır. 4.1. Pazarlama Stratejisinin Belirlenmesi ve Pazarlama Planının Hazırlanması Yoğun rekabet şartlarında turizm destinasyonları, devamlılıkları için içinde bulunulan döneme göre o dönemin şartlarına uygun yönetim strateji, yöntem ve teknikleri uygulama mücadelesi içerisine girerler. Bu mücadelede ticari bir ürün gibi destinasyonun devamlılığında önemli olan, onların ziyaretçilere, turistlere ve acentelere sunduğu imkanlar, fırsatlar ve turistlere yönelik izledikleri politikalardır. Buna ilave olarak, destinasyonların dışarıdan gelen ziyaretçilere sunduğu ürünlerin, ziyaretçilerin beklentilerini karşılaması destinasyonun faaliyetlerini sürdürmesinde hayati öneme sahiptir. Çünkü beklentiyi karşılamayan bir ürünün/destinasyonun satın alınması demek, destinasyon ile turist arasında baş gösteren/gösterebilecek çatışmalara neden olabilecek, hatta o turistin bir daha o destinasyonu tercih etmemesine neden olacaktır. Örneğin son yıllarda Türkiye’nin ortadoğu pazarından aldığı turist sayısında çok ciddi bir artış söz konusudur. Gerek Türkiye imajının eskiye nazaran daha fazla yükselmesi gerekse Türk dizilerinin oluşturduğu fenomen kişiler Arap ülkelerinden gelen turist sayısının çok artmasına sebep oldu. Fakat Arap turistin kaldığı otelinden yediği yemeğe kadar Avrupalı turistten farklı olduğunu gören turizmciler otel odalarını ve menülerini değiştirdiler. İstanbul’da bir çok otel oda metrekarelerini 25 m2 den 50 m2 ye çıkardı. Menülerde “helal” sertifikalı ürünler tercih edilmeye başlandı. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 69 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu gibi trend ve durumlara ayak uyduramayan turizmci ve destinasyonları oldukça büyük ekonomik kayıplar beklemektedir. Bu kapsamda, turizm sektöründe başarılı olmak isteyen destinasyonlar, turistleri memnun etmekle kalmayıp, rakipleriyle karşılaştırma yapmak suretiyle memnuniyette onların daima bir adım önünde olmaya yönelik politikalar ve uygulamaları izlemek durumundadırlar. Bu çerçevede, öncelikle markayı yalnızca bir tanıtım ve pazarlama konusu olarak değil, stratejinin de bir parçası olarak görmek, hangi hedefe ulaşılmak isteniyorsa, o kapsamda tanıtımı-pazarlamayı yaparak markalaşmayı konumlandırmak gerekmektedir. Bugün turizmin en karlı müşterilerini taşıyan kruvaziyerlerin Türkiye’deki en önemli durak noktasını İzmir oluşturmaktadır. İzmir’e gelen turistler Efes’e gitmek için 100 km yol gitmektedirler. Oysaki yine yabancı inanç turistleri için çok önemli kutsal mekanlar olan Salihli İzmir’e 97 km, Akhisar 91 km ve Alaşehir 136‘dir. Avrupa Kruvaziyer Konseyi’nin organizasyonlarını yapan Ashcroft Associates firması tarafından yayınlanan sektörün önemli dergilerinden Cruise Insight, İzmir’i, dünyadaki en önemli 50 transit yolcu limanı arasında 42’nci sırada gösterdi. İzmir Ticaret Odası Yönetim TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 70 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş, 20 Aralık itibariyle Alsancak Limanı’na yapılan 286 seferle kente 508 bin kruvaziyer yolcusu geldiğini, Çeşme ve Dikili limanlarına gelen 48 gemiyle birlikte, İzmir’in bu yıl 334 seferle 517 bin turist ağırladığını ve geçen yıl İzmir’e 272 seferle 504 bin kruvaziyer yolcusu gelmesine karşın, bu sene sefer sayısında 15 gemilik artış olduğunu 22 Aralık 2012 tarihinde yaptığı röportajda belirtti. (www.hurriyet.com.tr Erişim Tarihi: 24.12.2012) Bugün denize kıyısı olmayan Amasya’da kruvaziyer turizmi başlamıştır. İzmir’e her yıl artan bir sayı ile 500 binin üzerinde kruvaziyer turisti gelmektedir. Manisa gibi dünya çapında turizm değerleri olan bir il bu potansiyele sadece 40 km uzaklıktadır. İşte bu noktada pazarlama stratejisi ve planının önemi ortaya çıkmaktadır. Nasıl ki bir ürün pazarlanır iken avantajlı yönleri bulunup hedef kitlenin beğenisine sunuluyor ise aynı şekilde Manisa’da kruvaziyer kitlesi gibi, Pamukkale’den Bergama’ya giden 500 binin üzerindeki turist potansiyeli gibi avantajlı yönlerini maddi değere dönüştürmeyi bilmelidir. Bu noktada denize kıyısı olmadığı halde Amasya’nın kruvaziyer turistlerini Samsun’dan alarak Amasya’ya getirmesi önemli bir turizm pazarlaması başarı öyküsüdür. Manisa’nın marka kent olarak konumlandırılması için kavramsal stratejik bir yaklaşıma ihtiyacı vardır. Bu kavramsal yaklaşımda da birtakım ilkelere dikkat etmek gerekir. Bunlardan ilki, Mevlana’nın söylediği gibi: ‘Ya göründüğün gibi ol yada olduğun gibi görün’ düsturudur. Yani Manisa’nın kendinde olmayan değerleri tanıtması, pazarlaması değil kendi öz değerlerini ön plana çıkarak bir pazarlama anlayışına sahip olması gerekmektedir. Bu noktada, başka bir kimlik Manisa’nın üzerine giydirmeye çalışılır ise başarılı olunamaz. Öyleyse Manisa markasını gerçekten var olan birtakım değerlerin üzerine inşa etmemiz gerekiyor. İkincisi, Manisa gerçekten çok zengin değerlere sahip bir destinasyondur. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 71 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Termal kaynakları, şifalı bitkileri, doğa, kültür ve tarih turizmi fırsatları çok çeşitlidir. Manisa’nın her yönünü tanıtmak ve pazarlamak mümkün değildir. Bunlar arasında seçim yapıp, odaklanılmalıdır. Bu seçimi yaparken de, Manisa için katma değer meydana getirme potansiyeline sahip olanlar seçilmelidir. Üçüncü önemli nokta ise; seçilen stratejiler ve politikalar Manisa’yı kolaylıkla benzer destinasyonlardan farklı kılacak özelliklere sahip olmalıdır. Bu nedenle henüz başkaları tarafından sahiplenilmemiş bir konuda odaklanarak Manisa’yı özellikle de dünyanın önde gelen insanları için yaşanılacak, öğrenilecek ve gezilecek bir destinasyon olarak konumlandırmak gerekmektedir. Bu noktada, şifa konseptinin üzerinde önemle durulmalıdır. “Sağlığıma Manisa’da kavuştum”, “Huzuru Manisa’da buldum” gibi basit fakat kolay anlaşılabilir sloganların kullanılması da Manisa’nın bir odak tema çerçevesinde pazarlanmasına katkıda bulunacaktır. Bir diğer örnekte de “Şehzadeler Şehri” Türkiye’de Amasya ve Trabzon’unda iddiasıdır. Manisa bu sloganı kullanır iken diğer şehirlerden daha fazla şehzade barındırdığını iddia edebilir ve haklı olduğunu ispat edebilir. Ama yine de hedef kitle nezdinde bir kavram kargaşasına kurban gidecektir. Oysaki “Sultanlar Şehri” gibi farklı bir konseptle kendini konumlandırması Manisa’yı diğer rakipleri karşısında bir anda ön plana çıkaracaktır. Pazarlamanın konusunun belirlenmesinin ardından Manisa’ya gelecek hedef kitle üzerinde özenle çalışmak ve onları belirlemek gerekmektedir. Turizmde pazarlama çalışmaları planlanırken, hedef kitle analizi araştırmalarından elde edilen verilere göre, pazar bölümlendirmesine (segmentasyon) gidilerek, taktiksel adımlar bu bölümlere göre atılmalıdır. Bu noktada, Manisa destinasyonu temel alındığında turizm türleri dikkate alınarak hedef kitlenin belirlenmesinde üzerinde durulması gereken kriterler aşağıda verilmektedir. 6 Coğrafi Bölümlendirme: Bu kriterde destinasyon coğrafi olarak bölümlere ayrılır. Dağlar, ovalar, nehirler, havzalar, ilçe, köy sınırları, şehir merkezleri, kırsal alanlar, v.b. Bu şekilde belirlenen her bir bölüm için hedef kitleler ve bunlara yönelik olarak politikalar belirlenir. Dağcılık için genelde hareket etme sorunu olmayan gençlere göre düzenlemeler yapılması gerekirken şehirlerde yaşlı nüfusa dönük olarak parklar, dinlenme alanları engelliler için erişim olanaklarının da dikkate alınması gerekir. 6 Orhan ARSLAN: Turizmde Niş Pazarlama Stratejileri ve Uygulamaları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006, s.16 TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 72 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Demografik Bölümlendirme: Bu kriterde ise ele alınan destinasyon; demografik yapıya dönük analizlere uygun olarak değerlendirilir. Yaş, cinsiyet, meslek, gelir, eğitim millet, din, medeni durum v.b değişkenlere göre bölümlendirilir. Psikografik Bölümlendirme: Destinasyon özelinde beklenen turist profilinin önceden analiz edilmesine yönelik fırsatlar sunar. Turistlerin sosyo-psikolojik kişilikleri, sosyal sınıfları, yaşam tarzı gibi değişkenlerin dikkate alınarak yapıldığı bölümlendirmedir. Manisa’nın termal alanlarında Avrupa pazarına dönük bir tanıtım ve pazarlama kampanyası yürütüldüğünde tesislerin içi ve dışında bireyselliğin ve privacy’nin korunması ve buna yönelik düzenlemeler yapılması önemlidir. Benzer şekilde Amerikalılar geniş alanları tercih ederken Japonların banyoda tercihlerinin duş değil küvet olduğu unutulmamalıdır. 4.2. Turizmde Hedef Kitlenin Önemi ve “Turizm Döngüsü” Yukarıda da vurgulandığı gibi bir destinasyonun tanıtım ve pazarlamasında en önemli kısım destinasyonun her noktasının bilinmesi buna yönelik analizler yapılması ve bundan sonra geliştirilen politikalar ve stratejilere paralel olarak hedef kitleler üzerinde yoğunlaşılmasıdır. Salihli de bulunan Sart antik kenti, Bintepeler veya tarihi ve arkeolojik değerlerin daha çok kültür turizmi meraklısı Japonlar ve elli yaş üzeri Amerikalı ve Avrupalı turistlere hitap edeceği açıktır. Dolayısı ile turizm döngüsü çerçevesinde önemli halkalardan birini oluşturan “hedef kitle”nin önemi göz ardı edilmemelidir. Turizm odaklı marka takımlarının öncelikli hedefi, “her turizm konsepti için ve her özel hedef kitle için turizm döngüsü”nü hayata geçirmektir. Hedef kitleye yönelik yapılacak pazarlama stratejilerinin yapılandırılması, hedef kitlenin sosyal, ekonomik ve demografik özelliklerinin ortaya konması ile mümkün olabilir. Turistik ürün ya da hizmetin sunulacağı hedef kitleye ait bilgilerin derinliği, onları destinasyona çekme yönünde hazırlanacak iletişim faaliyetlerinin planlanmasında büyük faydalar sağlayacaktır. Turizm pazarlamasının öncelikli amaçlarından biri, Manisa’nın ekonomik kalkınmasında turizm gelirlerini arttırmak olduğu unutulmamalıdır. Bu nedenle amacın Manisa’ya olan talebi artırmak ve gelen turistlerin daha fazla konaklamasını sağlamak olduğu unutulmamalıdır. Hedef kitle analizlerinin destinasyonun doğal, kültürel, tarihi ve turistik özellikleri dikkate alınarak yapılması gerekmektedir. Bu analizin ardından propaganda, pazarlama stratejileri ve iletişim dilinin belirlenmesi aşaması gelmektedir. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 73 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa'nin sahip olduğu turizm çeşitliliği göz önüne alındığında, birbirinden farklı hedef kitle gruplarının bazı bölgelerde birbirleri ile karşılaşmaları ve ortak altyapı ve tesisleri kullanmaları sözkonusu olabilecektir. Örneğin kültür turizmi için gelenlerin bir kısmının aynı zamanda Salihli’de bulunan termal otellerde konaklamaları iki ayrı hedef kitlenin bir arada bulunmasına neden olabilecektir. Bunun gibi Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti çerçevesinde Manisa şehir merkezine gelen ve burada cami, han, çarşı, bedesten, çeşme v.b. tarihi yapıları gezmek isteyen gruplarla şifa turizmi veya sağlık turizm için gelen grupların ortak turizm altyapısını kullanmaları, aynı konaklama ve yeme içme tesislerinden yararlanmaları sözkonusu olabilecektir. Bu durum aslında turizm sektörünün en önemli hedefi olan barışın kurumsallaşması ve uygarlıkların birbirini tanımasına da hizmet edecektir. Tüm bu sürecin yönetilmesine ve turistin çıkış noktasına vardıktan sonra çevresine memnuniyetini bildirecek kadar destinasyonda mutlu olmasına “Turizm Döngüsü” denmektedir. Hedef kitleye destinasyondan beklentilerini kaliteli bir şekilde sunmak, bir hayalin – elle tutulmayan bir deneyimin- pazarlandığı turizm endüstrisinin en önemli noktalarından biridir. Bu nedenle hedef kitlenin istek ve beklentilerini bilmek oldukça önemlidir. Kısaca turizm döngüsü; destinasyona geliş, turistik bölgelerde rehberlik hizmetleri, turistik ürün alışverişi, yeme-içme, eğlence, konaklama ve destinasyondan ayrılma olarak ifade edilen bu sistematiğin, turistlerin istek ve beklentilerine göre şekillendirilmesi ile en üst seviyede bir turist memnuniyeti elde edilmesidir. Bu açıdan düşünüldüğünde, bir turistin Manisa’ya geldiği andan itibaren temas ettiği her türlü hizmetin güvenilir biçimde yüksek standartta sunulması çok önemlidir. Turistin Manisa sınırları içine adımını attıktan sonra ayrılana kadar geçen sürede tüm aktivitelerinin aynı hassasiyette planlanması gerekir. Bu tüm Manisa’nın her yerinin düzenli olması gerektiği anlamına gelmemektedir. Turistler ya ellerindeki broşür ve haritalara göre yada rehberler eşliğinde Manisa’yı gezeceklerdir. İşte bu noktada hazırlanacak gezi materyallerinde sadece hijyenik ve düzenli mekanlara turistleri yönlendirmek yeterlidir. Zaten yabancı bir kişi yönlendirme haricinde kendi insiyatifi ile gezmek istemeyecektir. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 74 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 4.3. Yıllık Tatillerin Manisa’da Geçirilebilecek Şekilde Konumlanma (Bu başlıkta yer alan yöntem, Kalkınma Planı’nın en önemli yaklaşımlarından birini izah etmektedir.) Ülkemiz, son on yıldır turizmde dünyada birinci lige çıkarak gerek turizm sayısı gerekse gelirde ilk on ülke arasına girmeyi başarmıştır. Türkiye, tesislerinin yeniliği, hizmet kalitesi açısından Akdeniz çanağında bulunan rakiplerine hayli fark atmış durumdadır. Bununla birlikte, turizmin 3s denilen şekilde (deniz, kum, güneş) kıyılarda odaklanması ve Türkiye’nin bunu da kitle turizmi ve her şey dahil pazarlama biçimiyle yapması turist başı elde edilen turizm gelirlerinde istenilen noktalara ulaşmamıza engel olmakta yukarıda da değinildiği üzere turist sayımız artarken gelirimiz aynı şekilde artmamakta hatta gelir göreli bir şekilde düşmektedir. Bir diğer olumsuz tarafı ise turizmden elde edilen gelirin kıyılar özelinde belli bir coğrafyaya sıkışması ve sadece kıyı turizmine odaklanılmasıdır. Kıyı turizminde rekabette Türkiye’nin en önemli avantajı ise her şey dahil politikası çerçevesinde ucuz fiyat sunmasıdır. Günün birinde Türkiye turizm pazarında ucuz fiyatı veremeyecek bir duruma geldiğinde Akdeniz çanağında 3s turizmi sunan bir ülke daha düşük fiyat garanti ettiğinde Türkiye’de turizm sektörü hepten bitmek ile karşı karşıya kalacaktır. Dolayısı ile Türkiye yürüttüğü bu irrasyonel politikayı bir an önce terk ederek rakiplerine göre benzersiz konumda olduğu, termal, kültür ve doğa turizmi gibi alanlarda turizm yatırımlarını çeşitlendirmeli turizmi 12 aya ve tüm yurdun sathına yaymaya gayret göstermelidir. Türkiye Turizm Stratejisi -2023 paralelinde hazırlanan Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı turizmi çeşitlendirmek ve tüm yurda yaymak hedefine uygun olarak hazırlanmıştır. Bu minvalde, TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 75 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI konseptler geliştirmiş, bu minvalde turizm çeşitleri bazında stratejiler ve hedefler belirlemiştir. Akdeniz çanağı dışında yer alan bölgelerde turizmin en önemli sorunu kısa süreli konaklama bazense günü birlik ziyaretlerdir. Bu durum yerel bazda turizm ekonomisinin oluşamamasına ya da cılız kalmasına neden olmaktadır. Manisa turizm rakamları incelendiğinde gerek Turizm Bakanlığı belgeli konaklama tesislerinde (3,2) gerekse Belediye Belgeli konaklama tesislerinde ortalama kalış süresi (2,2) Antalya ve İstanbul’la karşılaştırılamayacak düzeydedir. Bu durumu aşmak için yapılması gereken Manisa’da turizm çeşitliliği alanında planda öngörülen altyapı ve üstyapı yatırımlarının tamamlanmasıdır. Kısacası yerli ve yabancı turistlerin Manisa’da uzun süreli tatil yapılabileceğine ikna edilmesi ve buna yönelik altyapının ciddi bir şekilde öngörülen süreler ve biçimlerde tamamlanması Manisa’yı turizm sektöründe ortalama kalış süresinde hak ettiği üst noktalara taşıyacak ve turizm sektörünü de güçlendirecektir. Tüm bu gelişmeler de, Manisa bazında yerel bir turizm ekonomisinin oluşmasına neden olarak turizm gelirinin ülkemizde daha dengeli bir şekilde paylaşılmasını sağlayacaktır. Planda öngörüldüğü şekliyle özellikle doğa, tarih, kültür, termal, bitkisel tedavi gibi alanlarda her bir konseptin Manisa’nın uzun süreli konaklama paketleri ile birlikte pazarlanması gerekmektedir. Sözgelimi termal tesislere gelen ziyaretçilerin en az 15-20 gün bu tedaviyi almaları gerekmektedir. Fakat bu sürede onları en azından günde bir kez Manisa’nın farklı bir değerini gösterme şeklinde düzenlenecek tur programı ile Manisa’da uzun süre konaklanabileceğine ikna etmek gerekmektedir. Benzer şekilde UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesine giren Mesir Macunu Festivali için dışarıdan gelen ziyaretçiler bu ziyareti en az 7-10 gün süre için yapmalı bu süre içinde Spil Dağı Milli Parkı, Niobe, Kybele, Mevlevihane, şehir içindeki tarihi eserler, Kula’daki jeopark, peri bacaları, Kula evleri, Hristiyanlık için önemli olan üç tarihi kilise, Bintepeler, Sart, Thyateria, Aigai ören yerlerini görmeli, Manisa’nın eşsiz yerel mutfağı ile tatmalıdır. Planda hemen hemen her konsept altında uzun süreli konaklamanın nasıl gerçekleştirilebileceğini gösteren uzun süreli konaklama içeren tur programları önerilmiştir. Bu plan kapsamında öngörülen yaklaşım takip edildiğinde konaklama sektöründe bulunan turizm yatırımcıları her mevsim kesintisiz para kazanabileceği için her sezon kalitesinden ödün vermeyecek aynı personeli çalıştırmaya devam edecektir. Kısacası oluşturulan istihdam ve yerel turizm ekonomisi ile nihayetinde kazanan Manisa olacaktır. Yerli turistler açısından da Manisa yıllık tatilin geçirilebileceği şekilde çok rahatlıkla fonksiyonlaştırılabilir. Bir aile önce bir gün Darkale köyünü ziyaret edip yöresel aktiviteleri TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 76 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI katılır, diğer gün Menteşe kaplıcalarında konaklar. Hem termalden faydalanır hem de doğa yürüyüşleri gerçekleştirir. Sonraki gün Akhisar’da Katmer ile başlayan kahvaltı keyfinden sonra tarihi mekanları gezer ve Gölmarmara üzerinden Tekelioğlu’na gelir. Tekelioğlu’nda konaklayan aile hem yöresel aktivitelere katılıp hasat turizmi gerçekleştirir hem de Gölmarmara’da balık tutma aktivitesi yapar. Sonraki gün Salihli’nin tarihi eserlerini gezen turist akşamında Kula’ya gelir. Kula’da Yaren Ekibi ile karşılanan konuklar enfes yöresel yemekleri yine yöresel kına gecesi eğlenceleri ile birlikte yerler. Diğer gün Muhteşem Osmanlı Kenti Kula’da köy kahvaltısı ile güne başladıktan sonra Osmanlı kıyafetleri içinde yeniçerileri seyrederler, şehzadelerin günlük yaşantısına şahit olurlar. Erkekler at binerler iken, bayanlar Ebru öğreniler. Çocuklar ise şehzadelerin oynadıkları oyunlar ile günü geçirirler. Sonraki iki günü de Manisa Merkez ve Spil Dağında geçirecek olan aileler bir haftalarını Manisa’da dolu dolu yaşayabilirler. 4.4. Turizm Çeşitlerinin Konseptlere Ayrılarak Pazarlanması Turizm sektörü tüm dünyada öncelikle destinasyon ve fiyat özelinde rekabetin olduğu bir sektördür. Bu noktada turistler öncelikle kafalarında destinasyonu veya turizm türünü tespit etmekte daha sonra da fiyat üzerinden nihai kararını vermektedirler. Örneğin İngiliz bir tüketici deniz tatilini hedeflemesinin ardından fiyatları karşılaştırarak nihai kararını vermektedir. Dünya Miras Listesi çerçevesinde ülkeleri gezen Japon turist Türkiye’ye gelmeyi karar verdiğinde tatil paket fiyatlarını ve tur programlarını karşılaştırarak son kararını vermektedir. Bu çerçevede turizm sektöründe bir destinasyonun turizm pazarına hangi zenginlikler ve markalarla çıktığı onun turizm gelirini, turist profilini ve turizmin sezonluk mu yoksa yıllık mı olduğunu belirlemektedir. Bu çerçevede, Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nda Manisa için bir çok konsept öngörülmüştür. Her bir konsept başlıbaşına bir tatil paketi olup bazı konseptlerin altında da uzun süreli konaklamayı sağlayacak öneri tur programları yerleştirilmiştir. Böylece, termal turizm için gelen turist Manisa’ya 10 gün süre ile geldiğinde bu konsept bazında kür tedavisi alırken Manisa’da otantik köy kahvaltısı, odun köftesi, Manisa kebabı gibi gastronomi değerlerini tadarken Spil’den Sart’a yani doğadan arkeoloji ve tarihe uzanan anlamlı bir yolculuğa çıkacaktır. Benzer şekilde Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konsepti çerçevesinde Manisa’ya gelen konukların da Manisa Merkez, Kula, Alaşehir, Sart, Gölmarmara ve Akhisar’da bulunan ve olmazsa olmaz şeklinde mutlaka görülmesi gereken yerlerine uzun süreli konaklama içeren programlarla görmeleri sağlanacaktır. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 77 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Konseptlerin her birinin akılda kalıcı bir marka değer ve sloganla müşterilere sunulması gerekmektedir. Şifanın Sultanı, Termalin Sultanı, Damak Çatlatan Lezzet Durakları Manisa’da gibi. Konsept yaklaşımının Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı çerçevesinde iletişim, tanıtım, PR ve pazarlama adımlarının da birlikte alınması ile Manisa tüm dünyada termalden doğaya, kültürden inanca 10’u aşkın alanda markalaşacaktır. Raporun daha sonraki bölümlerinde konseptler tek tek ele alınarak her bir konsept çerçevesinde Manisa’nın konumu, genel stratejisi ve bu stratejiye ulaşmak için yapılması gerekenler verilmiştir. Aşağıda destinasyon bazında konsept olmayı başarmış Safranbolu ve Cumalıkızık örnekleri yer almaktadır. 4.4.1. Örnek Turizm Konsepti Safranbolu UNESCO Dünya Miras Listesinde yer alan 11 değerimizden biride Safranbolu’dur. 1994 yılında listeye giren Safranbolu bozulmamış kentsel dokusu, sosyal yapısı ve çevresiyle turistlere tarihi ortaçağ Türk kentini vaat etmektedir. Bu vaat sonucunda dünyada ve ülkemizde kültür turizmi pazarında bir marka haline gelen Karabük'ün Safranbolu ilçesinde 2011 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 27 oranından artışla 204 bin 28 yerli ve yabancı turist konaklama yaptı. Konaklama yapmadan gelen turist sayısının ise 1,5 milyonu aştığı düşünülmektedir. 1975 yılında Safranbolu'da başlayan korumacılık bilinci ile Osmanlı döneminden kalma tarihi konaklar restore edildi ve 1999 yılından itibaren ilçede turizm hareketi başladı. İlçede büyük oranda Uzak Doğu turistleri ön planda yer almaktadır. 2010 yılına kadar Safranbolu'yu ziyaret eden turistlerin başında Japonlar gelmekteyken 2010 ve 2011 yılında Tayvan'lı turistler atılım yaparak birinci olmuşlardır7. 7 http://www.sabah.com.tr/Turizm/2012/01/06/safranboluda-turist-bereketi TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 78 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 4.4.2. Örnek Turizm Konsepti : Cumalıkızık Osmanlı sivil mimarisinin en güzel örneklerini oluşturan ve içlerinde hala yaşamların sürdürülebildiği evlerin olduğu, özgün yapısıyla günümüze kadar bir açık hava müzesi gibi ulaşabilmiş, tarihi-doğal-kültürel değerleri ile koruma altına alınan, UNESCO dünya tarihi miras listesine aday olan Cumalıkızık Türkiye’nin ve dünyanın önemli bir kültür mirasıdır. Yaklaşık 10 hektarlık bir alanda kurulmuş olan Cumalıkızık Köyü’nde bulunan 270 dolayındaki evin %60’ında halen oturulmaktadır. Tescilli yapı sayısı 133’dür. Bunlardan ikisi anıtsal yapı (cami ve hamam), 128’ i de sivil mimarlık örneği yapıdır. Ayrıca köy meydanında tescili yapılmış iki anıtsal çınar ve caminin doğusunda çeşme vardır. Cumalıkızık’ta köyün geçmişine ışık tutan, köyde yaşayan halk tarafından bağışlanan XVIII., XIX. ve XX. yüzyıla ait çeşitli eşyaların sergilendiği, 1992 yılında açılan Etnografya Müzesi bulunmaktadır. Köyün tarihsel dokusu ve yapıları, 1980’de Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 12730 sayılı kararı ile koruma altına alınarak her türlü yapılaşma izne bağlanmıştır. Ertesi yıl “Kentsel ve Doğal Sit Alanı” olarak belirlenmiştir. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 79 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Cumalıkızık burada çekilen dizilerle ünlenerek pansiyon bazında konaklama imkanları gelişmiştir. Günümüzde binlerce yerli ve yabancı turistin akınına uğrayan bu Osmanlı Köyü dünya çapında haklı bir üne kavuşmuştur (Gürer). 4.5. Kamu Kesiminde Turizm Pazarlaması Anlayışının Oluşturulması Turizm günümüzde kamu sektörü tarafından yönlendirilen ama özel sektör tarafından yürütülen bir sektör konumundadır. Kamu, turizm sektöründe üst ölçekli planlama, denetim, altyapı, tanıtım, eğitim, teşvik, v.b. politikalar ve stratejileri geliştirir. Bu alanlarda projeler uygular. Bu çerçevede, Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planında öngörülen stratejilerin, politikaların ve projelerin hayata geçirilmesi için yerel düzeyde başta Valilik, Kültür Turizm İl Müdürlüğü, Kaymakamlıklar, Belediyeler ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi gibi kamu sektörü aktörlerince bilinmesi ve desteklenmesi gerektiği açıktır. Kamu sektörünün bu belgenin uygulanmasında vazgeçilmez birer paydaş oldukları unutulmamalıdır. Çalışma kapsamında verilen Marka Kent Eylem Planında bu durum açıkça ortaya konmuştur. Dolayısıyla, tüm kamu kurumları nezdinde ortak bir duruşun ve algının belirlenmesi raporda ortaya konan vizyon, hedef, konseptler ve projelerin farkında olunması ve bunlara kamu kurumlarınca destek olunması Manisa’nın markalaşmasını sağlayacak en önemli etmen olduğu unutulmamalıdır. Manisa Valisi Halil İbrahim Daşöz’ün talimatları ile ilçelerde kurulan Marka Takımları bu amaçla çalışmalarına başlamış durumdadırlar. Özellikle Akhisar Marka Takımı mutat toplantılar yaparak ilçenin marka değerlerini ortaya çıkarmakta ve şehir dışında tanıtım aktivitelerine katılmaktadırlar. Benzer şekilde raporda ortaya konan vizyon, hedef, konseptler ve projelerin merkezi düzeyde faaliyet gösteren kamu kurumları (Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, YÖK, v.b.) tarafından da bilinmesi ve sahip çıkılması raporda öngörülen TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 80 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI projelerin uygulanması açısından önemlidir. Marka Kent Stratejik Kalkınma Planında öngörülen vizyona ancak bu şekilde ulaşılabileceği bilinmelidir. Marka Kent Ofisi tarafından, kamu kesiminde yer alan ve turizmle ilgili olan paydaşlara ortak bir algı ve anlayış oluşturulabilmesi için aşağıdaki eğitimlerin verilmesinde yarar bulunmaktadır. Yapılacak eğitim çalışmalarının Marka Kent Stratejik Kalkınma Planına hakim, bölgeyi bilen, turizm pazarlaması çalışmalarında tecrübeli profesyonelleri tarafından verilmesi önemlidir. Bu eğitimlerde; 1. Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı vizyonu, ilkeleri, turizm gelişme konseptleri 2. Manisa’nın Markalaşma Sürecinde Kullanılacak Yöntemler 3. Marka Kent Eylem Planı 4. Manisa Marka Kent Yönetim Sistemi 5. Turizmde tanıtım ve pazarlama 6. Marka Kent tanıtım ve pazarlama stratejileri 7. Turizm Davranışı Eğitimi 8. Destinasyon/ürün/tesis markalaşması 9. Turizmde temizlik, dürüstlük ve iletişimin önemi Eğitim programları ortalama 1 hafta sürecek şekilde planlanabilir ve eğitim sonrasındaki uygulamalar Marka Kent Ofisi tarafından takip edilebilir. Eğitim çalışmaları yanında, çeşitli ortak projeler de geliştirilmesi ve birden çok turizm konseptinin birleştirilerek pazarlanması sağlanabilir. Pazarlama konusunun dışında, doğrudan turizmle ilgili çalışan kamu personeline detaylı turizm eğitimleri de verilebilir. Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nde görevli enformasyon memurlarından, il ve ilçe zabıta memurlarına kadar, halkla iç içe ve bilgi dağıtım noktası olarak görülebilecek her kamu çalışanına yönelik, detaylı bir Turizm Değerleri Eğitimi verilmesinde fayda vardır. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 81 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kısacası, Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nda önerilen konsept yaklaşımları ve bu konseptlerin hedef kitleye göre şekillendirilmesi ve pazarlanması için tüm kamu kurumları çalışanlarında turizm pazarlamasına yönelik ortak bir anlayış oluşturulmasında yarar görülmektedir. 4.6. Özel Sektörün Turizm Pazarlamasına Bakışının Geliştirilmesi Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı kapsamında öngörülen turizm hamlesinin başlatılması, Manisa’da topyekûn bir turizm kalkınmasından bahsedilebilmesi için, turizm sektöründe veya turizm sektörü ile ilgili hizmet veren (konaklama, yeme-içme, ulaşım, v.b.) her türlü işletmenin bu kalkınma hamlesinin bir paydaşı haline gelmesi önemlidir. Bir destinasyonun turizm sektöründe toplam kaliteyi sağlamasında en önemli unsurlar şunlardır: i) destinasyona kolay ulaşım, ii) destinasyonun güvenilir olması, iii) destinasyonun temiz olması, iv) tesislerin temiz ve söz verilen şekilde olması, v) çalışanların temiz, güvenilir ve eğitimli olmaları şeklinde özetlenebilir. Bu ilkelerin turizmle ilgili işletmelerde çalışan turizm profesyonelleri tarafından büyük ölçüde özümsemesi, Manisa’nın turizm alanında bu planda belirlenen daha büyük hedefleri yakalayabilmesini kolaylaştırabilir. Örneğin, saha çalışmaları sürecinde Manisa Merkez’deki belediye işletmeli bir otelin “asker gününde” fiyatları 2 katına çıkardığı gözlemlenmiştir. Bu tarz günübirlik fırsatçı uygulamalar ile karşılaşacak turistlerin veya seyahat acentelerinin zihinlerindeki Manisa algısı çok olumsuz olacaktır. Özel sektör özelinde eğitim organizasyonlarının yapılmasına yönelik iş ve işlemler Marka Kent Ofisi tarafından yapılabilir. Manisa’nın marka kent hüviyeti kazanması için bir bütün olarak tanıtım/pazarlama anlayışının geliştirilmesinin önemli olduğu unutulmamalıdır. Bu eğitimler turizm profesyonelleri, dernekler, üniversite veya Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanları veya danışmanları tarafından sağlanabilir. Bu eğitimlerin finansmanında Zafer Kalkınma Ajansı veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan destek alınabilir. Marka Kent Ofisi marifetiyle seyahat acenteleri ile işbirliklerine gidilmesi, ulusal ve uluslararası pazarlama kanallarına girilmesi, internet tabanlı pazarlama sistemine dâhil TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 82 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olunması noktasında turistik işletmelere yönlendiricilik desteği verebilir. Bu sistemlerin bir bütün olarak turizm profesyonellerine aktarılması ise eğitimler yolu ile olabilir. Turizm profesyonellerinin farklı pazarlama alanlarında eğitilmesi ve eğitimler sonunda yapılacak beyin fırtınaları ile Manisa‘da yeni pazarlama türlerinin uygulamaya geçmesi söz konusu olabilecektir. Özel sektörün bir çok yönde kurdukları güç birlikleri bugün bir çok il ve ilçede nerede ise her sektörde hayata geçmiştir. Bu sistem dahilinde yatırım maliyeti yerel bir yatırımcıyı aşan fakat ciddi yatırım potansiyeli bulunan alanlarda bazen ticaret ve sanayi odalarının girişimleri bazen de birkaç yatırımcının bir araya gelmesi ile gelecek vaat eden sektörler ve alanlarda yatırım yapılabilmektedir. Salihli’de kurulan Lidya Sardes Termal Otel bu birlikteliğe güzel bir örnektir. Bu hareketlerin temel hedefi aşağıda özetlenmektedir. KOBİ’lerin işbirliği-güçbirliği anlayışında bir araya gelerek “Ortak Sorunlara Ortak Çözümler” üretilmesi, KOBİ’lerin tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü zayıflığı, finansman başta olmak üzere tek başlarına çözümünde zorlandıkları birçok soruna çözüm bulunması, KOBİ’lerin bir araya gelerek kapasite ve rekabet gücü yüksek işletmelere dönüşmesi, Ölçek ekonomisinden yararlanılarak kaynak tasarrufu sağlanması, KOBİ’ler arasında ortaklık ve işbirliği kültürünün geliştirilmesi. Günümüzde, Adana, Antalya, Mersin, İzmir ve Tarsus’ta bu tip güç birliği girişimlerinin kurularak gelecek vaat eden alanlarda yatırım yaptıkları görülmektedir. Salihli’de Lidya Sardes Termal Otel’de birden çok ortakla bir dayanışma ile kurulmuş ve bugüne ulaşmış bulunmaktadır. Unutulmamalıdır ki, bir kentin marka olabilmesi için marka değerlerini altyapı ve üstyapı olarak geliştirdikten sonra sürekli tanıtım yapması mecburidir. Hedef kitle olan seyahat acentelerinin ve potansiyel turistlerin her fırsatta karşısına çıkılmalıdır. Örneğin Akhisar İlçesi Kasım 2012 tarihinde İstanbul’da 250 seyahat acentesine kendisini tanıtan 5 destinasyondan biri olmuştur. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 83 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu süreçte destinasyonun aralıksız tanıtımının ve pazarlanmasının yapılmasında büyük yarar bulunmaktadır. Unutulmamalıdır ki, en ünlü destinasyonlar olan Paris, Londra, New York sürekli tanıtım yapmakta ve sürekli olarak kendini pazarda görünür kılmaktadır. Şüphesiz, bilinmeyen, görünmeyen bir ürünün alıcısı olmaz. Bugün New York’la ilgili çekilen binlerce film bir çok turistin oraya gidiş nedenini oluşturmaktadır. 4.7. Manisalıların ve STK’ların Geliştirilen Turizm Konseptlerini Sahiplenmesi Marka Kent Stratejik Kalkınma Planına Manisa’da kamu ve özel sektörden daha fazla halkın ve halkın kurduğu sivil toplum kuruluşlarının destek olması önemlidir. Marka Kent Stratejik Kalkınma Planının geniş kitleler tarafından bilinmesi ve ona destek olunması planın başarı ve uygulama şansını artıracağı açıktır. Bu amaçla, plan hakkında STK’lar özelinde bazen sokak sokak tanıtım toplantıları ve eğitim seminerleri düzenlenmeli ve Manisa’lıların planda öngörülen yaklaşımları benimsemeleri ve destek olmaları sağlanmalıdır. Doğrudan turizm alanında olmayan bir esnafın dükkânında Manisa turizm marka değerlerini sergilemesi ve bunlar hakkında bilgi sahibi olması bile bir algı haritası oluşturmaya katkı sağlayabilir. Manisa turizminin markalaşmasında kullanılacak ortak dilin tüm sektörlerde ve yerel halkta kullanılması, markalaşma sürecinde oldukça önemlidir. Bu çerçevede 251 Bin Dev Öğrenci projesi de algının oluşmasında yardımcı olacak en önemli dinamiklerden biri olabilir. Okullarda öğrencilere verilecek eğitimler ile onbinlerce turizm elçisi Manisa’yı tüm dünyaya duyurabilir. Unutulmamalıdır ki, çocuk ve genç yaşlarda turizm bilinci ve sevgisi ile yetişmek ileriki yaşlarda öz değerlerden taviz vermeksizin sürekli olarak memleketinin daha çok kazanmasına gayret etmesine neden olur. Kısacası, “Memleketini en çok seven onun için en TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 84 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI çok çalışandır” düsturu bir kez daha hayata geçecektir. 251 Bin Dev Öğrenci arasından ileri yaşlarda binlerce rahmetli Talat Zurnacı gibi girişimciler, binlerce, esnaf, binlerce bürokrat, pansiyon, restoran sahibi çıkacaktır. Bu nedenle, Manisa’nın değerlerinin ve turizm potansiyelinin ve tabii ki bu planın Manisa’daki öğrencilere aktarılması uzun vadede Manisa’yı bölgesinde ve ülkemizde bir yıldız haline getirecektir. 4.8. Turizm Marka Değerlerinin Ekonomik Değer Taşıyan Pazarlanabilir Ürünler Haline Getirilmesi Sürdürülebilir turizmin temel hedefi yerel ekonomiye ve yerel istihdama katkı sağlamaktır. Eğer bu katkı sağlanamıyorsa turizmin sürdürülebilirliğinde de sorunlar yaşanıyor demektir. Destinasyon bazında turizm marka değerlerinin ticari bir ürüne dönüşmesi tanıtımı ve pazarlanması başlı başına bir süreç olduğu gibi turizmde kullanılacak bir ürünün de turistik bir ürüne dönüşmesi tanıtımı ve pazarlanması başlı başına bir süreçtir. Sözgelimi Merkez Efendi günümüzde yalnızca tarih sayfalarında ve Mesir Macunu Festivalinde anılırken “Merkez Efendi’nin Şifası”nın bir turizm konsepti olarak kullanılması onun Manisa ile birlikte anılmasına ve markalaşmasına neden olacaktır. Kısacası bir turizm ürünü haline gelecektir. Benzer şekilde Kula’da üretilen keçenin veya leblebinin de turistik bir obje olması istendiğinde onun daha küçük ölçekte, ambalajlı ve hediye türünde markalaştırılarak üretilmesi gerektiği açıktır. Manisa’nın ünlü Mesir Macununu yıl boyu bulmak mümkündür. Bunun yanı sıra Yunt Dağı, Kula, Gördes ve Demirci halıları ile ün yapmış Manisa'da, geleneksel el dokuması halılar, altın ve gümüş takılar, pamuklu iç ve dış giyim eşyaları ziyaretçiler tarafından büyük ilgi gören eşyalardır. Ayrıca bakır, gümüş, pirinç, tahta oyma gibi hediyelik eşyalar ve Manisa bezi, bürümcük giysiler ile çeşitli oyalar satın alınabilir. Manisa’nın marka değerlerinin turistik bir obje haline getirilmesi konusunda el sanatları, pazarlama ve kendi işini kendin kur TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 85 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI gibi eğitimler verilebilir. Bu eğitimler de Zafer Kalkınma Ajansı veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteği alınabilir. Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Hediyelik Eşyada Manisa Markası” projesi bu amacı güden Türkiye’nin bugüne kadar gerçekleştirdiği en kapsamlı projedir. Bu proje içerisinde Manisa’nın turistlik değer ifade eden yüzlerce eseri dizaynları da yapılarak ürün formatına sokulmuştur. Manisa’da yetiştirilen tarımsal ürünler de, üzerinde önemle durulması gereken marka değerleridir. Bu ürünlerden kuru üzüm hali hazırda ticari (sofralık) birer ürün olarak değerlendirilmektedir. Hediyelik veya turistik bir ürün olarak hala geliştirilmemiştir. Oysaki bu eşsiz marka değerlerinin birer turistik ürün olarak konumlandırılması da söz konusu olabilir. Bu mantıktan yola çıkan Akhisar Marka Takımı, Akhisar Belediyesinin öncülüğünde zeytin şekeri üretmiştir. Zeytin’e çok farklı bir form katan girişimci bir firma, kamunun da desteği ile ilçe turizmine ve ekonomisine çok faydalı bir ürün ortaya çıkarmıştır. TURİZMDE MARKALAŞMA ve PAZARLAMA ANLAYIŞININ OLUŞTURULMASI 86 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 5. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ Bu bölümde Manisa’nın turizmde marka kent olma süreçlerinin yönetimi ve bu süreci yönetecek birimler açıklanacaktır. Marka Kent Yönetim Sistemi bünyesinde oluşturulacak birimlerin başında Manisa Turizm Konseyi gelmektedir. Bunun dışında Marka Kent Ofisi ve ofis birimleri ile Marka Takımları da aşağıda ele alınacak başlıklar arasındadır. 5.1. Manisa Turizm Konseyi Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yılını hedefleyen ve 2023 turizm perspektifini ortaya koyan Türkiye Turizm Stratejisi 2023 belgesinde kentlerin markalaşma yolunda bir yönetim sistemine sahip olmaları gerekliliği ortaya konmuştur. Bu yönetimi sağlamanın en önemli birimlerinin ise ulusal, il ve nokta düzeyinde kurulacak Turizm Konseyleri olduğu belirtilmiştir. Turizm Konseylerinin kamu, özel sektör, üniversite ve STK’ların temsilcilerince yönetişim ilkesi çerçevesinde oluşturulması özenle belirlenen bir ilke olarak 2023 planında belirtilmektedir. Manisa Marka Kent Yönetim Sisteminin oluşumunda da üst ölçekli politikalar ile uyumlu bir yapı ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda Manisa’da kurulacak Manisa Turizm Konseyi; politika uygulama, değerlendirme ve yönlendirme organı olarak görev yapacaktır. Manisa Valiliği’nin himaye ve başkanlığındaki Manisa Turizm Konseyi marka çalışmaları konusunda icracı birim olarak Marka Kent Ofisi’ni kullanacaktır. İlerleyen bölümde Marka Kent Ofisinin teşekkülünden de bahsedilecektir. Turizm Konseyi’nde yer alacak diğer birimler ise Manisa Belediye Başkanlığı, Sanayi ve Ticaret Odası Başkanlığı, Ticaret Borsası, İlçe Belediye Başkanlıkları ve Kaymakamlıklardır. İl Genel Meclisi ise yatırım ve altyapı faaliyetlerini yürüten kurum olarak Turizm Konseyi’nin asli üyeleri arasında yer alacaktır. Yukarıda bahsedilen kurum ve kuruluşların yanı sıra turizm sektörünün temsilcileri olarak değerlendirilen seyahat acentesi, konaklama işletmecileri, turizm rehberleri ve katkısı olacağı düşünülen sivil toplum kuruluşlarından temsilciler Turizm Konseyi’ne üye olarak dâhil edilebilir. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 87 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 5.2. Marka Kent Ofisi Manisa Turizm Konseyi çalışmalarını ve gündemini belirlemek, Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nın uygulanması çalışmalarını yürütmek üzere Marka Kent Ofisi kurulacaktır. Manisa Marka Kent Ofisinin fiziki bir çalışma mekânı, profesyonel bir yönetimi ve alt marka takımlarının oluşturulması önemlidir. Bu marka takımları her bir turizm konseptinde öngörülen proje ve faaliyetlerin uygulanması gerekli koordinasyon çalışmalarının yapılması, ve Manisa’nın turizm konseptleri bazında bir dünya destinasyonu olması için çalışmalarını çok yönlü bir şekilde gerçekleştirecektir. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı kapsamında belirlenen eylem planlarını uygulayacak gerektiğinde revizyona gidilmesini teklif edecektir. Turizm alanında markalaşmak isteyen tüm işletme sahiplerinin ve yerel yönetimlerin, gerekli bilgileri alabilecekleri merkez olarak konumlandırılacak olan Marka Kent Ofisi, markalaşmanın yanı sıra iletişim ve pazarlama süreçleri hakkında başvuranları da yönlendirecektir. Marka Kent Ofisi, rapor kapsamında yer alan doğa turizmi, sağlık/şifa turizmi, kültür turizmi gibi tüm konseptler için benzer hizmetler üretecek, markalaşma sürecini en alt düzeyden başlayarak yönlendirecektir. Marka Kent Ofisinin hizmet verdiği binada, markalaşma çalışmaları için kullanılmak üzere geniş, bir toplantı salonu bulunmasında yarar görülmektedir. Bu mekân aynı zamanda Manisa’nın marka değerleriyle donatılabilir. Manisa’nın turizm alanında markalaşmasına ilişkin her türlü evrak, fotoğraf, video, bilimsel çalışma ve diğer benzeri bilgiler bir arada ve belirli bir kategori sistemi içerisinde yer alabilir. Böylelikle Manisa’nın markalaşma sürecinin arşivi, hafızası, fiziki adresi Marka Kent Ofisi olarak konumlandırılabilir. Ayrıca merkezde sabit duracak ekip propaganda ve pazarlama çalışmalarını da yürütecektir. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 88 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Şekil 4. Marka Kent Ofisi Organizasyon Şeması Manisa Marka Kent Ofisi Propaganda Pazarlama Marka Takımları Merkezi Ofisi Merkezi Welcome Center Hoş Geldin Merkezi Merkezi 5.3. Veri Bankası Merkezi Seyahat Acentesi İrtibat Ofisi Marka Kent Ofisi Birimleri Bu bölümde Marka Kent Ofisi’nde farklı işlevler taşıyan birimlerin görevleri, görevlerin ifasında izlenecek yol ve diğer açıklamalar yer almaktadır. Ofis’in birim yapısı, süreç içerisinde ihtiyaçlara göre Turizm Konseyi tarafından yeniden yapılandırılabilecek şekildedir. Gelişen süreçte turizmin çeşitlenmesi ve ortaya çıkacak ihtiyaçlara yönelik yeni birimler kurulması veya birimler arası birleştirmeler yapılması mümkündür. 5.3.1. Propaganda Merkezi Propaganda Merkezi, Manisa’nın tanıtımı ve imajı konusunda görev yapması için oluşturulacaktır. Çalışmalarını çeşitlendirirken veya projeler üretirken Manisa algısının doğru konumlandırmasına da özen gösterecektir. Propaganda Merkezi, turizm çeşitlerine özel ne tür satılabilir ürünler geliştirilebileceğini, tüm turizm konseptlerinin dijital ve sosyal medyada nasıl yer alabileceğini, gerek Manisa turizm sektörü içerisinde gerekse ülke geneli turizm sektörü bağlamında ele alacaktır. Bu çerçevede gerektiğinde kullanılmak üzere Manisa tanıtım materyallerinin hazırlanması ve arşivlenmesi bu merkezin görevleri arasında olacaktır. Manisa doğal yaşam belgeseli,-Manisa’da Arkeoloji ve Kültür, Merkez Efendi’nin Şifası, Muhteşem Osmanlı’da Yaşam, Lidya’nın Gizemli Toprakları, Kurtuluş Savaşında Manisa Ruhu, Manisa’nın MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 89 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Lezzetleri, Manisa’da İnanç Turizmi gibi farklı konseptlere dair tanıtımlar hazırlanacaktır. Bu tanıtımlar ayrı ayrı olabildiği gibi birbirleriyle ilişkili olarak da sunulabilir. Yılın aynı zamanlarında yapılabilecek aktiviteler bir arada tanıtılacak böylece turistler uzun süreli konaklamaya yönlendirilecektir. Her bir turizm konseptine dair el broşürleri, tanıtım kitapçıkları, ilanlar, billboard afişleri vb çalışmalar bu merkezden yürütülecektir. Turizm sektörüne ilişkin çalışmaların yer aldığı gazete, dergi, web siteleri, turizm ve doğa derneklerinin dergileri, üniversite yayınları, gibi her türlü mecraya Manisa turizmini tanıtan/anlatan yazılar yazılacaktır. Yayınlar sürekli takip edilerek ilgili kişi veya kurumlarla iletişim halinde olunacaktır. Manisa turizm türlerinin kişisel bloglarda, forumlarda konu edilmeleri için çeşitli dosyalar hazırlanacak ve paylaşımlarda bulunulacaktır. Facebook, Twitter gibi sosyal paylaşım sitelerinde ilgili tanıtım çalışmaları takip edilecektir. Propaganda Merkezi’nde turizm firmaları yönlendirilecek, gelen potansiyel yatırımcılara kılavuzluk edilerek yatırım alanları konusunda bilgi verilecektir. Yatırımcıları yönlendiren temel bilgiler, broşürler ve akış şemaları ilgililere verilecektir. Pansiyonculuk konusunda hazırlanacak kısa tanıtım filminde, bu alandaki yurtiçi ve yurtdışı başarı öyküleri ve yol haritaları da ilgililere sunulacaktır. Bunun gibi örnekler farklı turizm konseptleri için düzenlenecektir. Manisa’da propaganda hizmetlerinin 3 kişilik bir ekip tarafından gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Turizmin çeşitlenmesi ve gelişen süreçte yeni ihtiyaçların ortaya çıkması ile ekibin genişletilmesi söz konusu olabilecektir. Propaganda Merkezi ekibinin görev dağılımı şu şekilde olacaktır; Turizm Geliştirme ve Projelendirme Sorumlusu: Yukarıda bahsedilen çerçevede, turizmde paket programların nasıl oluşturulabileceği, Manisa ’da turizmin nasıl geliştirileceğine dair çalışacak, aynı zamanda Manisa’nın dışarıdaki yüzü olacaktır. Manisa’nın tanıtımlarını yaparken Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi ulusal veya uluslararası resmi kurumlarla, İstanbul’daki seyahat acenteleriyle, yurt dışındaki seyahat acenteleriyle vb. irtibat halinde olacaktır. Dijital ve Sosyal Medya Pazarlama Sorumlusu: Merkezin bilgisayar ve web tabanlı işlerinden sorumlu olacaktır. Çalışmaların facebook, twitter gibi sosyal medya mecralardan hızlı bir şekilde duyurulmasını sağlayacaktır. E-mailing ve veri bankası çalışmalarından da sorumlu olacaktır. Turizm Profesyonelleri Sorumlusu: Manisa’da turizm paydaşlarıyla, profesyonelleriyle sürekli bir arada ve iletişim halinde olacaktır. Sürekli sahada MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 90 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI çalışarak, paydaşların sorunlarını ve ihtiyaçlarını tespit edilmesi ve çözümler aranmasına çalışacaktır. Turizm paydaşları ile Manisa Marka Kent Ofisi arasında bir tür köprü vazifesi görecektir. 5.3.1.1. Hoş Geldin Merkezi (Welcome Center) Manisa’da İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından şehir merkezinde Hoşgeldin Merkezi kurulmuştur. Türkiye’ye örnek teşkil edecek olan bu merkezin aşağıdaki gibi fonksiyonlaştırılmasında fayda vardır. Propaganda Merkezine bağlı olarak çalışacak Hoş Geldin Merkezi, grup halinde ya da münferit olarak gelen turistlerin Manisa’da nereleri gezebileceği, hangi konseptler çerçevesinde ne tür aktiviteleri yapabileceği, bu aktiviteler için gerekli ekipmanları nereden nasıl temin edebileceği, konaklama alternatifleri, yeme-içme konusunda hangi restoran ve kafelerin ne tür özelliklere sahip olduğu gibi birçok konuda bilgi alabileceği bir mekân olarak tanımlanabilir. Hoş Geldin Merkezinde Manisa’nın tüm turizm marka değerlerinin konseptler halinde sunulması esastır. Merkezin bir data toplama alanı olarak da kullanılabilmesini teminen, merkezi ziyaret eden kişilerin kayıtları alınacak ve turizm anketleri uygulanabilecektir. Merkezin içerisinde simülasyon teknolojisiyle hizmet veren bir oda, duvarlarında gelen turistlerin ve seyahat acentelerinin Manisa’nın turizm çeşitlerini hissedebilecekleri şekilde hazırlanmış görselleri yer alacaktır. Turistlere bölgeye dair avantajlı teklifler, rehber hizmetleri, haritalar, navigasyon cihazları, tanıtım broşürleri gibi imkânlar sunulabileektir. Tüm turizm tesislerine dair rezervasyon ve satın alma işlemleri için gerekli teknik donanım bu tesiste bulunacaktır. Manisa’da yer alan turizm işletmeleri de bu merkezde birer görevli bulundurabilecek, tercih eden turistlerle doğrudan iletişime geçebileceklerdir. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 91 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da ana bir Hoş Geldin Merkezi’nin yanı sıra Manisa ilçelerinde de “Yerel Hoş Geldin Merkezleri” kurulabilir. Bu merkezler; turizm aktivitelerinin, konaklama imkânlarının, yiyecek içecek mekânlarının bir arada bulunduğu noktalar olabilir. Merkezlerde nitelikli halkla ilişkiler uzmanlarının çalışması ve doğru bilgilendirme yapılması önemlidir. 5.3.1.2. Seyahat Acentesi İrtibat Ofisi Propaganda Merkezi altında faaliyet gösterecek bu ofis seyahat acenteleri ve tur operatörleri ile sürekli olarak ilişkide bulunacak ve seyahat acentelerini real time bilgilendirmeye tabi tutacaktır. Ofis aynı zamanda seyahat acenteleri ve tur operatörlerine yönelik hazırlanan infoturların düzenlenmesinden ve bunların basınla paylaşılmasından da sorumlu olacaktır. Türkiye’de ve dünyada Manisa turizm konseptlerine uygun olarak turizm faaliyetlerine aracılık eden tüm seyahat acentelerinin bilgileri bu ofiste toplanacaktır. Örneğin doğa merkezli turizm marka takımının organize ettiği bir trekking turu, bu ofis tarafından Türkiye’deki ve dünyadaki tüm trekking acentelerine duyurulacaktır. 5.3.2. Pazarlama Ofisi Pazarlama ofisi, Manisa marka değerlerinin, doğrudan satış tekniklerinin geliştirilmesi ve nihai satış prosedürlerinin konumlandırılacaktır. oluşturulması konularında görevli birim olarak Pazarlama Ofisi’nin bu görevi yerine getirirken birlikte çalışacağı birimlerin başında Veri Bankası Merkezi gelmektedir. Veri Bankası Merkezi tarafından toplanarak sınıflandırılan bilgiler, pazarlama ofisi çalışanları tarafından pazarlama planlarında ve iletişim mecralarında kullanılacaktır. Pazarlama ofisi sürekli olarak Manisa’nın turizm konseptlerine dair, hedef kitle analizlerine göre plan ve projeler hazırlayacaktır. İlçelerdeki çeşitli aktiviteleri turizm alternatifleriyle birleştirerek tur paketleri haline getirecektir. Manisa seyahat acentelerinin hazırlanan tur paketlerini müşterilerine sunmalarını teşvik edecektir. Pazarlama ofisi; kurumsal işletmelerin insan kaynakları yöneticileri, sivil toplum kuruluşları, üniversite kulüpleri, okul aile birlikleri ve daha birçok potansiyel turist grupları ile irtibat sağlayacaktır. Bu hedef gruplara özel duyurularda bulunmak, hedef gruplara özel tur paketleri hazırlamak Pazarlama ofisi’nin görevlerindendir. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 92 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turizm paydaşları arasındaki ortak iş yapma kültürü oluşturulması konusunda Propaganda Merkezi ve Pazarlama Ofisi birlikte çalışacaklardır. Örneğin konaklama işletmecileri, restoran işletmecileri ve doğa merkezli turizm konusunda çalışan seyahat acenteleri ortak çalışma zemininde buluşturulacaktır. Manisa turizmi yılın sadece belli aylarında yüksek turist talebi ile karşılaşmaktadır. Turizm faaliyetlerini 12 aya yaymak üzere Pazarlama Ofisi tarafından çeşitli kampanyalar organize edilecektir. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nda öngörülen trekking güzergahlarında tematik yürüyüşler düzenlenebilir. Böylece bir süre sonra turistlerin ve acentelerin “Bu ay Manisa ’da neler var, hangi kampanyalar yapılıyor” gibi bir merak içinde olması sağlanabilir. 5.3.3. Marka Takımları Merkezi Marka Takımları Merkezi Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nda öngörülen konseptler ve geliştirilmesi öngörülen turizm türleri ve alanlar özelinde çalışmalar yapacak ve gönüllülerden oluşturulacak bir merkez olarak görev yapacaktır. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nın en can alıcı yanı Marka Takımlarının gönüllülere bırakılması olacaktır. Böylece marka takımları Gündem 21 çerçevesinde kurulan sivil inisiyatifler gibi birer sivil toplum kuruluşu gibi çalışarak öngörülen konseptlerin gelişmesi için gayret göstereceklerdir. Marka takımları faaliyet yürütülen alanlarda; her türlü araştırma, gözlem, bilgi edinme, taktik adımların uygulanmasında düzenleyici rol üstlenebilecek olan yetkin kişilerden oluşacaktır. Bu ekipler; Manisa geneline hitap ederek il genelinde gerekli yerlerle irtibatı sağlayacak, çeşitli konseptler altında düzenlenebilecek iç toplantıları gerçekleştirecek ve diğer ilçelerin/şehirlerin markalaşma çalışmalarını incelemek için benchmarking toplantılarına katılarak bilgi ve görüş alışverişi yapacaktır. Aynı zamanda; gelecek uygulama adımlarının atılmasında da destek işlevi görerek sürecin ilgili sektör ve alt katmanlarda, doğru ve yaygın şekilde anlaşılması ve desteklenmesi açılarından işlevler üstlenecektir. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 93 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 5.3.4. Veri Bankası Merkezi Marka Kent Ofisi’nin turizm konseptlerinin markalaştırılması aşamasında ve Manisa ’ya dair bilgiye ihtiyacı olan herkese hizmet verilecek bir “Veri Bankası Merkezi” oluşturulacaktır. Merkezde, kapsamı olabildiğince geniş tutulacak envanter verilerinin yanı sıra hedef kitlelere göre kategorize edilmiş turist iletişim bilgileri, hedef kitle analizleri ve diğer bilgiler depolanacaktır. Bu verilerin toplanması ve devamlı suretle güncellenmesi sağlanacaktır. Manisa ’da var olan değerlerin tespit ve envanter aşamasının sağlıklı bir şekilde yürütülmesi önemlidir. Bu açıdan farklı alt veri tabanlarından oluşacak bir “Turizm Paydaşları Veri Tabanı”nın hayata geçirilmesinde fayda vardır. Veri tabanında; kamu, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, kişiler ve kurumlar, üst başlıklar olmak üzere Manisa turizm sektörüyle ilgisi olan her kesimin bilgilerine yer verilecektir. Örneğin sağlık turizmi için Manisa’ya gelen bir turiste Manisa Turizm Paydaşları Veri Tabanında yer alan bilgilere dayanılarak sağlık turizm alanları ve sarf malzemesi satan işletmelerin adresleri, araç kiralama işletmelerine ait bilgiler, hangi hizmetleri nerede alabileceğine dair bilgiler (yemek, WC, ulaşım altyapısı vb.) sunulacaktır. Veri Tabanı sayesinde kenti ziyaret eden turistlerin memnuniyetinin artırılması sağlanacaktır. Veri Tabanı sisteminin esas amacı, iletişimin en üst düzeyde ve tüm kanallardan sağlanabildiği bir sistemin oluşturulmasıdır. Veri tabanı, zamanla oluşacak ihtiyaçlara göre marka takımları tarafından yeniden düzenlenebilecektir. 5.4. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı Bütçe ve Kaynakları Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı’nın uygulanması ve planda öngörülen konseptlere dayalı yatırımların hayata geçirilmesi, altyapı, eğitim, tanıtım, pazarlama ve iletişim alanlarında yürütülecek proje ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde belirli bir bütçeye ihtiyaç duyulacaktır. Bu bütçenin oluşturulmasında, genel yönetimden yerel yönetimlere, bütçe aktarımları gerçekleştirilebileceği gibi, Zafer Kalkınma Ajansı ve AB fonlarına sunulacak projeler aracılığı ile de öngörülen proje ve faaliyetlerin gerçekleştirilmesi mümkündür. Ayrıca daha önce farklı alanlarda değerlendirilen küçük bütçeli faaliyetlerin, belirli bir strateji içerisinde bir arada değerlendirilmesi ile de bütçelerin aynı hedefe yönelik MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 94 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kullanılması sağlanabilir. Bu çerçevede hali hazırda yararlanılabilecek kaynaklara aşağıda yer verilmiştir. Bu liste, marka takımları tarafından süreç içerisinde çoğaltılabilir. Zafer Kalkınma Ajansından alınacak Teknik Destekler ile eğitim ve danışmanlık ihtiyaçlarının karşılanması, Zafer Kalkınma Ajansından alınacak Mali Destek ve Doğrudan Faaliyet Desteği ile alt strateji ve planlamaların oluşturulması, IPARD Proje desteği ile kırsal turizm projelerinin desteklenmesi, İŞKUR ve Üniversite ile işbirliği içinde eğitim programlarının gerçekleştirilmesi, İl Özel İdaresi aracılığı ile tanıtım materyallerinin hazırlanması, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tanıtım materyallerin çoğaltılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restorasyon ve sokak sağlıklaştırmalarının yapılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın katılım sağladığı uluslararası turizm fuarlarında Manisa’nın da yer alması, İl Özel İdaresi ile Manisa merkez ve ilçe belediyeleri tarafından altyapı ve üstyapı çalışmalarının yapılması, Zafer Kalkınma Ajansı Mali Destekleri ile belirlenen önceliklerin hayata geçirilmesi, Manisa Ticaret ve Sanayi Odası ve Zafer Kalkınma Ajansı ile fuarlara katılımın sağlanması, Zafer Kalkınma Ajansı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı ile yatırımcı ve turizm profesyonellerine info gezilerin yaptırılması, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan kırsal turizmin geliştirilmesinde kullanılmak üzere kırsal kalkınma teşvikleri alınması, AB ve KOSGEB Hibe Programlarına uygun başvuruların yapılması. MANİSA MARKA KENT YÖNETİM SİSTEMİ 95 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR Manisa, ülkemizin tarihi açıdan önemli destinasyonları arasındadır. Verimli topraklar üzerine kurulan Manisa binlerce yıl önemini korumuş Lidyalılardan Romalılara, Selçuklulardan Osmanlıya önemli bir merkez olagelmiştir. Manisa günümüzde de yaşayan ve yaşatılması gereken bir coğrafyadır. Manisa şifa, doğa ve kültür ekseninde Osmanlı tarihi mirası ile pazarlanması gereken bir destinasyondur. Manisa’nın sahip olduğu bu avantajın turizmde markalaşma yolunda kullanılması açısından turiste verilecek mesajın önemi büyüktür. Bu nedenle turiste sunulacak ürün ya da hizmet ne kadar eşsiz olursa olsun, asıl önemli olan turisti Manisa’ya çekebilecek bir mesaj bulmak ve hedef kitlenin algısına hitap ederek bu mesajları ulaştırmaktır. İletişim stratejisinin başarısı ürün ya da hizmetin satın alınması yönünde müşteriyi harekete geçirmesi ile ölçülmektedir. Dünyada yaklaşık yılda bir milyar kişi seyahat etmektedir. Turizm hareketliliğinde binlerce varış noktası yani destinasyon bulunmaktadır. Bununla birlikte, bu destinasyonlar söz konusu bir milyarlık turist grubunu kendi bölgesine çok çeşitli biçimlerde davet etmektedirler. Bu davetlerde çok çeşitli mecralar kullanılarak hedef kitle etkilenmeye çalışılmaktadır. Bu etkileme/etkilenme süreci aynı zamanda bir pazarlama sürecidir. Bu süreç boyunca bölgenin, ülkenin ve en son varış noktasının tanıtımı ve pazarlanması rol oynamaktadır. Bu süreç boyunca tatilini geçirecek olan müşteri/hedef kitle, aynı anda seyahat acentesi, havayolu, sigorta, banka, telekomünikasyon, ulaşım, gıda, temizlik ve daha binlerce farklı endüstriden davet mesajları almaktadırlar. Bu mesaj çeşitliliği içerisinde bir destinasyonun hedef kitlesine ulaşması ve onu kendi bölgesine çekebilmesi tanıtımı ve pazarlamayı ne kadar etkin kullanması ile ilgilidir. Bu pazarlama ve iletişim sürecinin yönetimi aşamasında yatırımcıların, işletmecilerin, destinasyon yöneticilerinin ve halkın belirlenen stratejiyi özümsemesi ve sahip çıkması önemlidir. Markalaşma sürecinde iletişim yönetiminin ardından özenle ele alınması gereken diğer konu halkla ilişkiler faaliyetleridir. Bu kısımda sözkonusu faaliyetlerin neler olduğu ve nasıl planlanması ve organize edilmesi üzerinde durulacaktır. Markalaşma sürecinde kullanılacak bir diğer önemli yöntem ise info turlardır. Info turlar, bir destinasyonun geniş kitlelere tanıtılması aşamasında faydalanılan en etkili MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 96 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yöntemler arasındadır. Bu yöntemle varış noktasını en etkili tanıtacak alanında uzman kişilere ulaşılması hedeflenmektedir. İnfo turların planlanması da destinasyonun iletişimi ve pazarlanmasında olmazsa olmaz koşullardan biridir. Üçüncü alt bölümde info turlarda öncelikli olan gruplar tek tek ele alınarak nelere dikkat edilmesi gerektiği vurgulanacaktır. 6.1. Manisa Turizminde Temel Turistik Ürün Faaliyetleri Destinasyon planlamasında ve ünikliğinin ortaya çıkarılmasında en önemli nokta kurumsal kimliğin sürekli olarak her objede üründe bulundurulması gerekliliğidir. Kurumsal kimliği pekiştiren ve onu uzak coğrafyalara taşıyan bir unsurda hediyelik eşyalardır. Turistler gittikleri her yerden ucuz ve o destinasyonu betimleyen bazen işlevsel (açacak, anahtarlık, zarf açacağı, v.b.), bazen süs (biblo v.b.) bazense komik ucuz hediyelik eşya alma eğilimindedirler. Bu hediyelik eşyanın destinasyon imajına zarar vermemesi aksine onun iddiasını ve marka değerini güçlendiren tarzda olmasına özen gösterilmelidir. Turistik hediyelik eşyaların tasarımı ve üretim kalitesi destinasyonlara olumlu bir imaj yükleyebilmektedir. Manisa’da İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Manisa genelinde çok kapsamlı bir tarama yapmış ve ilçe ilçe sanat türlerini ve icra eden ustaları ortaya çıkarmıştır. Müdürlük aynı zamanda hediyelik eşya üretiminde dizaynlarda oraya koyarak yerel girişimcilerin önünü açmıştır. Aşağıda, turistik ürünlerin üretimi ve tasarımları hakkında önerilere yer verilmektedir. Manisa’da; hemen hemen her turizm bölgesinde rastlanabilen ithal ve plastik turistik ürünlerin yerine, yerel atölyelerde üretilen yerel istihdama ve üretime katkıda bulunan yöresel ürünlerin, turistik ürün olarak kullanılması teşvik edilebilir. Kula’daki özürlü vatandaşlar tarafından yapılan ağaç çocuk oyuncakları hem bir istihdam oluşturmakta hem de çocuklu ailelere yönelik hediyelik birer meta olmaktadır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 97 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Halk Eğitim Merkezleri ve Celal Bayar Üniversitesi’nin öncülüğü ile plastik ya da alçı gibi dayanıksız malzemeler kullanılarak yapılmış turistik ürünlerin yerine, şık tasarımlı, dayanıklı ve kolay taşınabilir hediyelik eşya formları üzerinde çalışılabilir. Sart harabelerine gelen kültür turistleri için; t-shirt, kupa, anahtarlık vb. ürünlerin üzerine Lidya uygarlığının simgeleri ya da kahramanları işlenebilir. Ayrıca Lidya uygarlığı ile özdeşleştirilen para gibi, borsa gibi unsurlar da bu objelerin üzerine konulabilir. Lidya kültürüne ait olan arkeolojik bulgular temelinde hediyelik eşya formları üretilebilir. Örneğin Lidya Bardağı gibi “Tantalos İşkencesi”, “Pelops’un Kararı”, “Kybele” ve “Niobe’nin Dramı” efsanelerinin tanıtım mecralarında kullanılabilmesini teminen, bu betimlemelerin turistik ürünler üzerinde de yer alması sağlanabilir. Buzdolabı magnetlerinden, yağlı boya tablolara ve vazolara kadar birçok üründe bu betimlemelere yer verilebilir. Tantalis, Sart ve Bintepeler mevkiinden çıkan arkeolojik kazılardan çıkan eserlerin turistik ürün halini alması için özellikle Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyeleri ve öğrencilerinin destekleri ile yeni ürün çalışmaları yapılabilir. Örneğin Bintepe Tümülüslerinden, Aigai kazılarında belli objeler bulunmuştur. Bu tarihi objelerin replikası yapılarak günümüz çocuklarının oynayabileceği turistik ürünler oluşturulabilir. Lidya dönemi kahramanlarına ait biblolar da turistik ürün olarak üretilebilir. Gördes, Kula ve Yuntdağı’nda yapılan halı dokumacılığının teşvik edilebilmesi için kamu kurumları tarafından verilecek plaketlerin minyatür halı formunda tasarlanması yoluna gidilebilir. Devlet güvencesinde ilk para basılması konusunda dünyadaki ilk örnek Sart antik kentidir. Bu paranın replikası yapılarak turistik obje olarak sunulabilir. Akhisar’da MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 98 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bulunan Thyateira’da ise üzerinde “coin” yazılı paralar bulunmuştur. Bölgesel bir marka değeri olarak bu paraların hediyelik eşya formunun üretilmesinde yarar vardır. Osmanlılar zamanında Şehzade Sancağı olan Manisa’da eğitim gören şehzadelerin birer bibloları turistik hediye amaçlı olarak üreilebilir. Manisa’da hala yaşayan keçeciliğin üniversitelerin moda ve stilistlik bölümleri ile işbirliği içerisinde, farklı alanlarda kullanımlarının sağlanması yoluyla, modern hayata katılmasına yönelik çalışmalar yapılabilir. Keçeden üretilecek ürünler birer turistik ürün değeri kazanabilirler. Kula’da bulunan ve hala yaşayan bakırcılık, demircilik, semercilik, v.b. zanaatlerin turistik anlamda bir ürüne dönüşebilmesi ve bu zenaatlerin genç kuşaklar tarafından sahiplenilmesi amacıyla kurslar düzenlenmeli ve ürünlerin hediyelik eşya formuna dönüştürülmesi için çalışmalar yapılabilir. Salihli ilçesi Gökeyüp köyünde üretilen çömlekçiliğin değişik formlarda akademi, Zafer Kalkınma Ajansı ve Manisa Valiliğinin destekleri ile turistik ürüne dönüştürülmesi çalışmaları yapılabilir. Manisa’da takı tasarımı bölümünün tamamen hayata geçmesi ile üniversite bünyesinde turistik ürün olarak takı tasarımı konusu geliştirilebilir. Bu atölye ayrıca turistlerin tezgâh başında kendi toprak eşyalarını üretebileceği bir tesis olarak konumlandırılabilir. Akhisar’da minyatür kağnı ve at arabası üretimi hediyelik eşya unsurları ön plana çıkarılabilir. İlçeye geçmişte adını veren “Thyateira” antik kenti bulguları hediyelik eşya formunda turistlere sunulabilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 99 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turizmle doğrudan ya da dolaylı olarak bağlantılı olan iş kollarında çalışan personelin eğitimi, sunulan hizmetin kalitesinin artırılması noktasında önem taşımaktadır. Bu tesislerde çalışan personele yönelik iletişim, kişisel gelişim ve işbaşı eğitimleri verilebilir. Kamu kurumlarının eğitim olanakları kullanılarak ilgi duyan kişilere Halk Eğitim Merkezleri aracılığı ile turistik ürün tasarımı ve üretimi eğitimleri verilebilir. Kamu kurumları, bu çalışmalar neticesinde özel sektörün üretim alanlarında yönlendirme çalışmasında bulunabilir. Kooperatifçilik temelli bir örgütlenme ile yöresel değerlerin turistik ürün olarak değerlendirilmesi söz konusu olabilir. Aşağıda bu başlıklar çerçevesinde ortaya konulan önerilere yer verilmiştir. Tarihte ilklerin uygarlığı olan Lidya uygarlığına ait hediyelik eşya formlarının tasarlanmasına öncelik verilebilir. Orijinal detaylara yer verilmiş arkeolojik replikalar, Kybele figürleri, önemli tarihsel ve mitolojik kahramanlarla ilgili küçük biblo gibi turistik eşya formlarının ortaya konulabilmesi için Güzel Sanatlar Fakültesi’nde ya da Halk Eğitim Merkezi’nde atölye ve eğitim çalışmaları yapılabilir. Osmanlı döneminde önemli bir şehzade sancağı olan Manisa’da eğitim gören şehzadeleri ve Osmanlı dönemini betimleyen eserler küçültülmüş maketler halinde turistlere yönelik olarak oluşturulabilir. Bu konuda Halk Eğitim Merkezi bünyesinde maket yapımı eğitimleri düzenlenebilir. Manisa’nın alışveriş alanı olarak kabul edilen Yeni Han, Kurşunlu Han ve Rum Mehmet Paşa Bedesteninde yer alan işletmelerde çalışan personele yönelik olarak, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi koordinasyonunda yabancı dil eğitimleri düzenlenebilir. İlçe Belediye Başkanlıkları ve İŞKUR ortaklığında, özellikle kadınlara yönelik geleneksel el sanatları meslek edindirme kursları düzenlenebilir. Bu kurslarda edinilecek mesleki bilgilerin, birer turistik ürüne dönüşmesi sağlanabilir. Manisa’da ev hanımları tarafından yapılan elişi turistik ürünlerin çeşitlendirilmesi ve günlük kullanıma uygun ürünler üretilmesi için Manisa Celal Bayar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ve üniversitelerin moda tasarım bölümleri ile işbirliği içerisinde eğitimler düzenlenebilir. Kültür ve Turizm Bakanlığının ülkemizdeki 16 kişilik “Yaşayan İnsan Hazineleri” listesi içerisinde Kula’da yaşayan Aşık Halil Yıldız da yer almaktadır. Halen bu MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 100 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI sanatını icra eden Aşık Halil Yıldız 1933 Kula doğumludur. Aşıklık geleneği Kültür ve Turizm Bakanlığı destekli bir kurs ile gelecek kuşaklara öğretilebilir. Kursiyerlerin orta ve uzun vadede aşıklık geleneğine katkıda bulunabilecekleri unutulmamalıdır. Yunt Dağı’nda yaşayan yöresel el sanatları ürünlerinin yapıldığı köylerdeki tezgâhların sürekliliğinin sağlanması adına kooperatifçilik yönünde çalışmalar yapılarak üretilen ürünlerin turistik ürün olarak değerlendirilmesi söz konusu olabilir. Hali hazırda satışı gerçekleştirilen turistik ürünlerin dağıtım noktalarının belirli bir standarda getirilmesi ile “ürün kalitesi–dağıtım noktasının ulaşılabilirliği” dengesi kurulabilir, turistlerin kolaylıkla ulaşabileceği yeni satış noktaları oluşturulabilir. Aynı zamanda yukarıda söz edilen çeşitli kurs ve eğitimler sonucunda ortaya çıkarılacak turistik ürünler için de satış noktaları düzenlenebilir. Aşağıda, bu konuya ilişkin önerilere yer verilmiştir. Manisa genelinde üretilen ve Manisa’da marka değeri olan el sanatları, meyve ve sebzeler, süt ürünleri, salça ve diğer tüm Manisa değerlerinin ambalajlı bir şekilde turistlere sunulabilmesi için Manisa merkezin yanı sıra, Spil Dağı Milli Parkı ve Sart antik kenti yakınlarında turistik ürün satış noktası oluşturulabilir. Ankara güzergahında yer alan Kula – Turgutlu hattı üzerinde yaz aylarında yoğun turist akışı yaşanmaktadır. Bu güzergâh üzerinde bulunan dinlenme tesisleri ve yol üstü meyve tezgâhlarında bir standardizasyon çalışması yapılarak, Manisa marka değerlerinin tüketici zihninde belirli bir imaja sahip olması sağlanabilir. Manisa genelinde her ilçenin kendine has yöresel ürünleri bulunmaktadır. Özellikle kadın girişimcilerin destekleneceği bir yöresel ürün satış noktası oluşturulması konusunda AB hibe fonlarına başvurular yapılması söz konusu olabilir. Her ilçede merkezi bir noktada oluşturulacak bu yöresel ürün pazarlarında, kadın üreticilerin ürettikleri yöresel ürünleri pazarlamalarına olanak sağlanabilir. Kuru üzüm, zeytin ve zeytinyağı, Manisa’nın en önemli tarısal-ticari-turistik ürünleri arasında yer almaktadır. Ankara güzergahı üzerinde bu ürünlerin belli bir MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 101 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI standardizasyon çerçevesinde satış işleri gerçekleştirilebilir. Turist gruplarının bire bir üzüm hasadında, zeytinyağı üretiminde deneyim sağlaması ile ilgili düzenlemeler yapılabilir. Turistik ürün satış noktalarında sadece bu ürünlerin satışının ötesine geçilerek yenilikçi (zeytinyağlı sabun ve zeytin sütü gibi) ürünlerin tanıtımı ve satışı da gerçekleştirilebilir. Hatta bu alanda farklı ürün gruplarının (Cam, seramik, el dokuması vb. Manisa el sanatları) hediyelik eşya olarak tanıtımı ve satışı da söz konusu olabilir. Özellikle iç turizm açısından düşünüldüğünde yiyecek maddelerinin önemli bir turistik ürün olarak kabul edildiği görülmektedir. Birçok şehrimiz, sahip olduğu lezzetlerle zihinlerde yer etmiştir. İç turistlerin, gerçekleştirdikleri şehir seyahatlerinde şehrin lezzet unsurlarını turistik ürün olarak satın aldıkları görülmektedir. Manisa’nın sahip olduğu gıda temelli turistik ürünlere ilişkin önerilere ise aşağıda yer verilmektedir. Yıllık üretim kapasitesi yaklaşık 250 bin ton olan kuru üzümün % 90’a yakın kısmı Manisa’da yetiştirilmektedir. Üzümün bakımı, toplanması ve işlenmiş ürün haline gelmesi aşamaları bir turistik gezi konusu olabilir. Benzer şekilde Salihli kirazı çok önemli bir üretim kapasitesine sahiptir. Kirazın bakımı, toplanması ve nakli aşamaları bir turistik gezi konusu olabilir. Manisa’nın ünlü mesir macununun, klasik sunum tekniklerinin dışına çıkılarak ambalajlanması ve bu ürünün farklı bir kıvamla turistik ürün haline getirilmesi mümkündür. Madlen çikolata kalınlığında üretilecek mesir macunları teker teker ambalajlanarak ikramlık ve hediyelik olarak kullanılabilir. Özellikle bayram ziyaretlerinde mesir ikramları ile karşılaşan kişiler, mesirin ikramlık formuna ilgi duyabilir. Mesir üreticilerine bu konuda yönlendirme ve pazarlama seminerleri verilebilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 102 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın sahip olduğu yerel mutfak da önemli bir gastronomi değeridir. Akıtma, pekmez peltesi, pişi, saç pidesi, pestil, kaçamak, katmer ve Manisa kebabı gibi ürünlerin standardize edilerek aynı lezzette üretilmesi için çaba gösterilebilir. Yerel mutfak ürünlerinin turistik ürün olarak il dışına gönderilebilmesi çalışmaları da yapılabilir. İsteyen turistlerin beraberinde bu ürünleri götürebilmelerini sağlamak üzere, Manisa Celel Bayar Üniversitesi Gıda Mühendisliği bölümünün katkıları ile yemek mutfak ürünlerinin bir turistik ürün haline dönüştürülmesine yönelik çalışmalar yapılabilir. Ankara-İzmir yolu üzerinde, Kula Belediyesi tarafından yapılan hoş geldiniz tanıtımları çoğaltılarak, bir mesaj bütünlüğü içerisinde, “Kula’nın lezzetlerini tattınız mı?” benzeri tanıtım billboardları hazırlanabilir. Kula’da geleneksel olarak üretilen leblebinin ufak paketlerde turistik ambalajlarla üretilmesi sağlanabilir. Yerel ürünler arge çalışması ile daha cazip yenilebilecek ürünlere dönüştürülebilir. Örneğin, Akhisar’da üretilen zeytinden zeytin şekeri imal edilmiştir. Bu gibi ürünlerin adedi arttırılabilir. 6.2. Turizm Tesislerine Yönelik Eğitimler ve Fiziki Düzenlemeler Günümüzde müşteri memnuniyetinin oluşturulması aşamasında en önemli nokta güvendir. Müşteri aldığı üründe karşılaştığı herhangi bir sorunda garanti güvencesi aldığında onun için diğer konular önemsiz olmaktadır. Manisa’da müşteri memnuniyetinin günümüzde en önemli yanı olan ürüne garanti verme konusunun işlenmesi ve bunun üzerinden üretimin pazarlanması kısa ve orta vadede başarıyı getirecektir. Ayrıca gıda üretiminde hijyene son derece önem verilmeli, gerekirse üretim yerleri resimler veya online çekimlerle müşterilere gösterilmelidir. Ayrıca müşterilerden de fikir alınarak müşteri memnuniyeti için kalite standartları geliştirilebilir. Bu standartlar; Belediye Başkanlığı, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü vb. kurumların temsilcilerinden oluşan bir komisyon marifetiyle yapılabilir. Standartları karşılayan turizm işletmelerine yerel ölçekte “kalite sertifikası” verilerek işletmeler teşvik edilebilir. Böylelikle kalite belgesine yönelik bir talep oluşturulması sağlanabilecektir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 103 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da yer alan turizm tesisleri, bünyelerinde çeşitli eğitim seviyelerine haiz kişiler çalıştırmaktadır. Personel değişim hızı yüksek iş kollarından biri olan turizm sektöründe çalışan personelin tümünün turizm eğitimi almadığı ön kabulünden hareketle aşağıda bazı eğitim programlarından örnekler verilmiştir. Bu durum, çalışan kişilerin mutlak eğitim ihtiyacı içerisinde olduğunu belirtmemekle birlikte, konu ile ilgili olarak kamu kurumlarında ücretsiz olarak verilen eğitim imkânlarını ortaya koyması açısından önemlidir. Eğitimle ilgili düzenlemeler aşağıdadır. Manisa genelinde turiste doğrudan ya da dolaylı olarak hizmet sunan meslek sahiplerine yönelik mesleki yabancı dil eğitimleri verilebilir. Bu konuda Kültür ve Turizm Bakanlığının eğitim programlarından ücretsiz bir şekilde faydalanılabilir. Kalkınma Ajansının proje desteğinden veya Kültür ve Turizm Bakanlığının, turiste doğrudan ya da dolaylı olarak hizmet sunan tesislerde çalışan personele yönelik olarak düzenlediği iletişim eğitimlerinden faydalanılabilir. Kalkınma Ajansının proje desteğinden veya konaklama ve yeme-içme tesislerinde çalışan personelin eğitimi için, Kültür ve Turizm Bakanlığının ücretsiz işbaşı eğitimlerinden (kat hizmetleri, ön büro, yiyecek üretimi, servis) faydalanılabilir. Ev pansiyonculuğu için fiziksel açıdan uygun evlere sahip Kula’da Kalkınma Ajansının proje desteğinden veya Kültür ve Turizm Bakanlığının ücretsiz olarak düzenlediği ev pansiyonculuğu eğitimleri verilebilir. Çeşitli kamu kurumlarına ait atıl durumdaki taşınmazların, belirli protokoller çerçevesinde diğer kamu kurumlarına devri ve bu devir sonrasında çeşitli fonksiyonlarla turizm sektöründe hizmet vermesi söz konusu olabilir. Bu konuda marka takımlarının tüm Manisa genelini araştırması neticesinde turizm alanında kullanılabilecek yeni tesislerin bulunması mümkündür. Manisa’da gönüllü ve profesyonel rehber eğitimi kursları düzenlenebilir. Ulaşım sektöründe rol alan seyahat firmaları, taksi, minübüs esnafının turizm konusunda eğitilmeleri sağlanabilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 104 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turizm sektöründe çalışan personele turistik ürün oluşturma ve pazarlamaya dönük eğitimler verilebilir. İlkokul öğrencilerine kentlilik bilinci eğitimi verilebilir. Hediyelik eşya tasarımı kursları artırılabilir. Yöresel el sanatları kursları zenginleştirilebilir. Yöresel el sanatları envanteri oluşturulabilir. Turizm sektöründe çalışan personele sosyal davranışlar konusunda eğitim almaları sağlanabilir. Turizm işletme sahip ve yöneticilerine yöneticilik eğitimi verilebilir. Kullanmakta olduğu evin birkaç odasında pansiyonculuk yapacaklara ev pansiyonculuğu eğitimi verilebilir. Hizmet sektörünün tüm aktörleri özel eğitime tabi tutulabilir. Turizm sektörüne yönelik hijyen konulu eğitim programına devam edilebilir. Yaygın turizm ve fiyat istikrarı eğitim programının düzenlenebilir. Yabancı dil eğitim programı düzenlenerek yeni turist rehberlerinin yetiştirilmesi sağlanabilir. Yetişkin ve öğrencilere verilecek kültür varlıklarımızla ilgili bilinçlendirme eğitimi verilebilir. 251 Bin Dev Öğrenci turizm gönüllüsüne dönüştürülebilir. Şehrin markalaşması sürecinde halkın sahip olduğu değerler konusunda bilinçlenmesi ve bütünleşik bir markalaşma çalışması için düzenlenerek sokak toplantıları düzenlenebilir. Altyapıyla ilgili düzenlemeler aşağıdadır. Manisa Merkez, Kula, Sart Antik Kenti, Bintepeler mevkii, Kula Jeopark Alanı, ile diğer kültürel alanlarda bisiklet güzergahları belirlenebilir. Bintepelerin ören yeri çevre düzenleme projesinin yapılması, ziyaretçi güvenliğinin sağlanması ve Bintepelere görsel efektler eklenerek bilgilendirme/tanıtım panolarının yapılması mümkündür. Manisa müzesi, hanlar, tarihi camiler, çeşmeler, hamamlar ve sebillerin restorasyonlarının tamamlanarak turizme kazandırılabilir. Manisa Sarayı bir cazibe merkezi ve müze olarak yeniden inşa edilebilir. Orman alanlarında, Marmaragölü ve baraj göllerinde kamp ve karavanlar için düzenlemeler yapılması sağlanabilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 105 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula şehir merkezi ve jeopark alanları, Sart Antik kenti ve Bintepeler mevki ile, Yamanlar Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar, Demirci Dağları, Çal Dağında, Soma’da Darkale, Gördes’de Köseler Köyü, Salihli’de Tekelioğlu gibi köylerde yürüyüş parkurları ve dinlenme yerleri oluşturulabilir. Spil Dağı’nda futbol takımlarının kamp yapmasına yönelik tesisler kurulabilir. Osmanlı Mezar Taşları Müzesi kurulabilir. Tarımda ilk makineleşen bölgelerden biri olan ve tarım sektörüne dayalı kalkınma gösteren Manisa’da bir tarım müzesi kurulabilir. İlk sanayileşen alanlar arasında sayılan Manisa’da bir sanayi müzesi kurulabilir. Manisa’dan çıkan en önemli uygarlıklardan biri olan Lidya için Lidya Kültürü Müzesi ve Araştırma Merkezinin kurulabilir. Yeşil Alan ve umumi wc’lerin artırılabilir. Şehir Merkezide bulunan binaların dış yüzey güzelleştirilmesinin yapılması ve binalara Manisa’ya has bir karakter taşıyacak duvar, çatı veya yapısal özellik katacak binalarda ortaya çıkan çirkin görüntüler giderilebilir. Manisa’ya ait mimari özelliklerin tespit edilerek Manisa’ya ait bir mimarı yapı tipinin yeni yapılan binalarda da uygulanmasının teşvik edilmesi ve bu amaçla belli alanların belirlenmesi sağlanabilir. 6.3. İletişim Stratejisi ve İletişim Aşamaları Manisa Merkez Efendi’den gelen şifası, termal alanları, eşsiz doğası ve tarihsel ve arkeolojik alanları kısacası kültürel birikimi ile eşsiz bir ildir. Ancak Manisa’nın sahip olduğu bu değerler tanıtılmasında sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunları aşmak ve ilin sahip olduğu kültürel ve doğal zenginlikler, bitkisel tedavi ve termal alanlar gibi konularda da ülkenin ilk akla gelen destinasyonu olmasına yönelik akılcı ve pratik iletişim ve pazarlama çalışmalarının yürütülmesinde yarar bulunmaktadır. Akılcı ve pratik iletişim ve pazarlama çalışmalarının hedef kitlesinin belirlenmesi ve bu hedef kitleye dönük olarak ne gibi iletişim stratejileri ve araçlarının kullanılacağı bu bölümün konusudur. Bu noktada, iletişim stratejileri ve araçlarının stratejik planının genel yaklaşımı ile uyumlu olması gerekmektedir. Markalaşma ve tanıtım stratejisinde başarının temeli, markalaşma idealine ilin bütün aktörlerinin inanmış olmasıdır. Kendilerini bu süreçte MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 106 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI markalaşmanın bir neferi olarak görmeleri gerekmektedir. Bu bütünleşme ve idealin arkasında yer alma şüphesiz kısa, orta ve uzun vadede başarıyı da Manisa’ya getirecektir. Manisa’nın etkili analizinin ardından Manisa’nın tarih, şifa, doğa, gastronomi, termal ve kültür turizmi gibi ayrıntıları önceki bölümlerde verilmiş konspetlerde markalaşabileceği ortaya çıkmıştır. Bu noktada, Lidya Uygarlığı, Merkez Efendi’nin Şifası, Muhteşem Osmanlı’da Yaşam, Manisa Tarzanı ve Termal Alanlar Manisa’nın temel marka değerleri arasında yer almaktadır. Bu marka değerlerinin belirlenmesinin ardından her birine özgü paket turların oluşturulması ve diğer değerlerle bütünleştirilmesi gerekmektedir. Bu aşamanın ardından ise tanıtım faaliyetlerinin planlanması aşaması gelmektedir. Tanıtım faaliyetlerinin koordinasyon içerisinde yürütülmesi amacıyla her ilçede ve önemli her noktada bir tanıtım ağı kurulmasında yarar bulunmaktadır. Bu ağ, merkezde internet üzerinden planlama yapan ve organizasyon yapan bir ağ şeklinde organize edilebilir. Ağ sayesinde turizmle ilgili bulunan kamu, özel, üniversite ve STK’ların koordinasyonu sağlanarak turist anketleri, ihtiyaç analizi anketleri, yatırımcı, girişimci ve çalışanların eğilimleri, ihtiyaçları analiz edilerek Manisa’nın turizmdeki kapasitesi ve potansiyeli değerlendirilerek ileriye doğru daha güçlü adımlar atması sağlanabilir. Bu ağ sayesinde Spil Dağı’na botanik turizmi için gelen turistlerin Tantalis antik kenti harabelerini, Kybele anıtını veya bölgede yer alan diğer turistik alanları görmeleri koordine edilebilir. Manisa iletişim materyallerinin de yukarıda belirlenmiş olan genel konseptlere göre şekillendirilmesi gerekmektedir. Her bir turizm konsepti için tanıtım kitabı, prestij kitabı, kataloglar, broşürler, haritalar ve afişler hazırlanabilir. İletişim faaliyetleri ile yöreye gelen turistlere sunulacak hizmetin kalitesi artacağı gibi böylece başarılı bir turizm döngüsü de sağlanmış olacaktır. Bu çerçevede, tanıtım ve dağıtım noktası arasında güçlü bir ilişki de kurulmuş olacaktır. Örneğin, Spil Dağı şifalı bitkilerinin faydaları ile ilgili bir tanıtımda Spil Dağında yetişen o şifalı bitkilerin satış noktalarında şık bir ambalaj içerisinde satışa hazır olması da önemli bir husustur. Kısacası, tanıtılan ürünlerin turistik ürün haline getirilerek reyonda hediyelik olarak sunulmaları gerekmektedir. Aksi takdirde başarılı tanıtım yapılabilir fakat hiç satış yapılamaması veya düşük satış paradoksuna düşülmesi söz konusu olabilir. Bu durum ise turistik değerlerin gelir olarak kullanılmamasına ve bölge ekonomisine katkıda bulunmamasına neden olur. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 107 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.1. Kurumsal Kimlik Oluşturma Manisa 2007 yılında kabul edilen Türkiye Turizm Stratejisi-2023 çalışmasında Kültür Turizmi alanında belirlenen 15 marka kentten biridir. Bununla birlikte bugüne kadar Manisa’nın kurumsal kimliğinin oluşturulması anlamında ciddi bir adım atılmadığı görülmektedir. Turizmde Marka Kent konumlandırmasının sağlanması yolunda en önemli adımlardan birisi de kurumsal kimliğin oluşturulmasıdır. Belli bir simge, logo, slogan veya marka değeri turistin zihninde destinasyonun algısına neden oluyorsa destinasyon kurumsal kimlik algısını başarıyla yönetmiş demektir. Bu kapsamda, Paris, Eiffel Kulesi ile; Sydney, Opera Binası ile; Kahire ise Mısır Piramitleri ile akla gelmektedir. Manisa, bu noktada kentin simgesini ve logosunu seçmek durumundadır. Kurumsal kimliğin katılımcı bir süreç sonunda belirlenmesi kurumsal kimliğe yerel halkın sahip çıkması açısından önemlidir. Bu konunun ilgili kurumlar ve halk tarafından tartışılması önemlidir. Çünkü bir kent, kendini ne ile özdeşleştiriyorsa o nokta üzerine stratejilerini kurmalıdır. Manisa’nın markalaşmasına ve marka kimliğinin oluşturulmasına yönelik imaj çalışmaları kapsamında; Logo’nun oluşturulması, Sloganın oluşturulması, Logo-type ve Logo‘nun iletişim mecralarına uygulanması, Mevcut tanıtım materyalinin yeni kurumsal kimlik uyarınca düzenlenmesi, Duyulduğunda Manisa’yı hatırlatan onunla özdeşleşen bir ezgi, özgün bir melodinin oluşturulması, (yörenin kendi geçmişinden bile çıkarılabilecek bu müzik Manisa’nın markalaşma sürecine katkıda bulunabilecektir.) Manisa için bir kültürel kimlik oluşturulması. Trabzon deyince horon ya da hamsi, Aydın dendiğinde Efe, Kayseri için ise pastırma akla geliyorsa bunun zihinlerde olumlu bir karşılığı bulunmalı. Elbette Manisa deyince akla ilk gelen Mesir Macunudur. Fakat bunun geniş kitleler üzerindeki algısını şu an tespit etmek zordur. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 108 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu yüzden bu semboller ya da değerler yeniden ve bilinçli bir şekilde üretilebilir. Sadece bir olgunun üzerinde durmaktan ziyade Manisa’yı temsil edebilecek nitelikte bir liste hazırlanmalı ve bunun katılımcı arama toplantıları ile tespit edilmesi yoluna gidilmelidir. Bu sürecin ardından, seçilecek simge üzerinden logo ve kurumsal kimlik materyallerinin tasarlanması sürecine geçilmelidir. Manisa ve çevresinde OSB içinde veya tarım alanlarında üretilen ki her ürün üzerinde kurumsal kimlik hissedilmelidir. Bununla birlikte mevcut olan tanıtım materyallerinin, hızla yeni kurumsal kimlik çerçevesinde düzenlenmesi bölgenin algısının oluşmasına olumlu katkıda bulunacaktır. Ana logo belirlenmesinin ardından her turizm çeşidi ve ilçeler için alt logolar dizayn edilecektir. 6.3.2. Manisa’ya Özel Tanıtım Müziği (Jingle) Manisa’nın binlerce yıllık kültürel birikimi, mitolojik önemi, Osmanlı tarihindeki ve Cumhuriyet dönemindeki önemine binaen, bu zenginliği notalarında yansıtacak özgün bir reklam müziğinin yapılması Manisa’nın algısının geniş kitleler üzerinde oluşturulmasında önemlidir. Yeni bir beste ve müzik üretimi söz konusu olabileceği gibi, Manisa türkülerinden de faydalanılarak özel bir tanıtım müziği/ jingle üretilebilir. Bu özel tanıtım müziği/ jingle Manisa’da kamu, özel, üniversite ve STK’larda telefon bekleme müziği olabileceği gibi aynı zamanda Manisa’nın okullarında zil olarak da kullanlılabilir. 6.3.3. Tanıtım Materyallerinin Oluşturulması ve Ortak Reklam Anlayışı Bugüne kadar, Manisa tanıtımı için başta Valilik olmak üzere, Belediye Başkanlığı, ilçe belediyeleri, Ticaret ve Sanayi Odası ve diğer sivil toplum kuruluşları tarafından birçok tanıtım materyali hazırlanmıştır. İlerleyen dönemlerde tasarlanacak Manisa tanıtım malzemelerinin, kurumsal kimlik temelinde tüm ilgili tarafların işbirliğinde ve görüşü alınarak hazırlanması, kurumsal kimliğin gelişmesinde ve geniş kitleler çevresinde tutunmasına neden olacaktır. Manisa’nın tanıtım mecrasında kullanılabilecek ürünlerin belirlenmesinden önce sahada araştırma yapılması ve bu araştırmanın sonuçlarının kurumsal kimlik gözetilerek MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 109 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI senaryoların oluşturulması gerekir. Bu senaryolar, yazılı, görsel materyaller ile tanıtım filmleri için de bir yol haritası niteliği taşıyacaktır. Bu noktada her bir kurumun tanıtım materyali oluşturulmasına yönelik bütçeleri birleştirilerek bir ölçek ekonomisi oluşturulacak tanıtıma ayrılan para daha rasyonel ve etkin bir şekilde kullanılabilecektir. 6.3.3.1. Manisa Tanıtım Materyalleri Manisa tanıtım materyallerinin oluşturulması aşamasında ilin doğa, kültür ve sağlık alanındaki çeşitliliğinin ön planda tutulması önemlidir. Hazırlanacak tanıtım kitleri hedef kitle grupları gözetilerek oluşturulmalıdır. Her bir turizm çeşitliliği özelinde hedef kitle öncelikleri de mutlaka belirlenmeli ve bu belirlemenin ardından kaynak planlamasına ve ardından tanıtım materyalleri oluşturulmasına gidilmelidir. Örneğin, kültür turizminde birinci önceliğin yabancı turistler, ikinci öncelin ise medya ve gazeteciler olarak belirlenmesinin ardından buna yönelik kaynak ayrılması ve tanıtım materyallerinin oluşturulmasına gidilebilir. Ayrıca özellikle gönüllü turizm elçileri ve gönüllü dev öğrencilerin eğitimi açısından, Manisa turizm marka değerlerinin yer aldığı eğitim materyallerinin de oluşturulması gerekir. Manisa için oluşturulacak tanıtım materyallerinin bir kısmı aşağıda sıralanmıştır; Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Merkez Efendi’nin Şifası Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Suyla Gelen Şifa Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Kurtuluş Savaşında Manisa Ruhu Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Manisa Arkeoloji ve Tarih Turizmi Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Lidya’nın Gizemli Toprakları Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Manisa’nın Lezzetleri Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Manisa’da İnanç Turizmi Konsepti/Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Manisa İmaj Filmi / VIP Katalog / Klasik Katalog Manisa Turizm Potansiyeli Filmi / Kataloğu / Broşürü / Kiti Homeros’un Manisa’sı Kataloğu / Broşürü / Kiti Manisa’nın Kuşları Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Manisa’nın Şifalı Bitkileri Kataloğu / Broşürü / Kiti / Web Sitesi Manisa’da Yaşayan Kültürler Belgeseli Flyer ve Turizm Çeşitlerine Göre Harcıalem El İlanları MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 110 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI İndirim Kupon Broşürleri Manisa’da Doğa Sporları Turizmi Potansiyeli Filmi / Broşürü / Web Sitesi Manisa’da Yatırım Potansiyeli Filmi / VIP Kataloğu / Web Sitesi Manisa Film Platoları Filmi / Kataloğu / Broşürü / Web Sitesi Manisa’da Hafta Sonu Ne Yapılır Filmi ve TV Programları Manisa’da Gençlik Turizmi Filmi / Kataloğu / Broşürü / Web Sitesi Manisa’da Kırsal Turizm İmkânları Filmi / Broşürü / Web Sitesi Profesyonel Seyahat Acenteleri Filmi / Kataloğu / Broşürü / Kiti Seyahat Acentelerinin Gösterebileceği Videolar Manisa Tur Güzergâhları Filmi / Kataloğu / Broşürü / Kiti Manisa’da Konsept Bazlı İlgili Tur Otobüsleri İçin Güzergâhların Filmleri Oryantiring Turizmi Filmi / Kataloğu / Broşürü Motor / Motokros / Bisiklet Turizmi Filmi / Kataloğu / Broşürü Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Filmi / Kataloğu / Broşürü / Web Sitesi Karavan-Kamping Turizmi Filmi / Kataloğu / Broşürü Destinasyon Filmleri / Broşürleri Motivasyon Programları Filmi / Broşürü Turist Rehberleri Eğitim Filmi / Kitabı Pansiyonculuk Eğitim Filmi / Kitabı Sosyal Davranışlar ve Turist Ağırlama Filmi / Kitabı Halk İçin Temel İngilizce / Arapça / Almanca Eğitim Filmi / Kitabı Esnaflar İçin Temel İngilizce Eğitim Filmi / Kitabı Hijyen Eğitim Filmi / Kitabı Öğrenci Filmleri Turizm Elçisi Olma Filmi Genel Turizm Web Sitesi ve Sosyal Medya Siteleri 6.3.3.2. Televizyon ve Yazılı Medya Reklamları Gerek turizm değerlerinin tanıtımında gerekse Manisa’da üretilen tüm ürün ve hizmetlerde kurumsal kimlik çerçevesinde belirlenen simge, logo ve amblemlerin kullanılması Manisa’nın Marka Kent imajının pekişmesine neden olacaktır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 111 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turizm değerlerinin tanıtımında veya genel olarak destinasyonun tanıtımında yazılı ve görsel materyaller önemli iletişim mecraları olarak kabul edilmektedir. İnternette youtube, facebook, v.b. gibi ortamlar için hazırlanan hazır videolar, TV için hazırlanan videolar, yazılı, görsel ve işitsel medya reklamları ve tanıtım için hazırlanan basın kitleri önemli unsurlar arasındadır. Manisa için tasarlanan reklam tasarımları ve sonrasında bastırılan reklam afişlerinin tasarım aşamasında kurumsal kimlik ihmal edilmeden turizm konseptlerinin göz önünde tutulmalıdır. Bu doğrultuda Manisa’nın marka değerleri çerçevesinde belirlenen turizm konseptlerinin ayrı ayrı çalışılması nihai hedefe doğru götürecek doğru bir seçim ve yönelim olacaktır. Yazılı medyada kullanılacak afişlerde Manisa’nın sahip olduğu marka değerleri mümkün olduğu kadar detaylı anlatılabilir. Nitekim yazılı medya mecralarının asıl amacı bilgi vermektir. Her bir turizm konsepti için en az 5 reklam tasarımı yapmak gereklidir. Bir dergiye, gazeteye reklam verileceğinde elde olan bu malzemeden kullanmak hem zaman hem maliyet açısından faydalı olacaktır. Televizyon reklamlarında ve hazırlanacak kısa tanıtımlarda (vtr) ise her bir konseptin insan zihninde bir iz bırakmasına çalışılmalıdır. 6.3.3.3. Yeme – İçme Tesislerinde Reklam Alanları Kullanımı Manisa önemli bir yol güzergahıdır. Doğu-batı yönünde İzmir’e doğru D-300 karayolu üzerinde bulunan Manisa ili kuzeyden-güneye de Balıkesir - Denizli üzerinde önemli bir bağlantı noktasıdır. Gerek İstanbul-İzmir gerekse Ankara-İzmir yolları üzerinde olan Manisa aslında hergün onbinlerce aracın geçiş güzergahıdır. Bu nedenle yol güzergahlarında bir çok restoran yer almaktadır. Bu restoranlarda Akhisar Köftesi, Manisa Kebabı, Salihli Odun köfte gibi Türkiye’ye mal olmuş damat tadları servis edilmektedir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 112 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu restoranların çoğu yemek sunumu esnasında yemek servis altlığı kullanmaktadır. Doğrudan turistik işletmeler olarak görülebilen yeme-içme tesislerinde kullanılan, bu tanıtım mecrasının Manisa’nın tanıtımına hizmet etmesi amacı ile kullanılması söz konusu olabilir. Gerek masalar üzerinde bulunan cam tabakanın altına yerleştirilecek büyük haritalar, gerekse yemek servisi için kullanılan, kâğıt yemek servis altlıkları birer turizm değerleri tanıtım mecrası olarak kullanılabilir ve turistik harekete dönüşebilecek bir bilgilendirme zemini oluşturulabilir. Bu noktada kurumsal kimliğin pekiştirilmesin marka değerini ve marka kenti de pekiştireceği unutulmamalıdır. Bu mecrada kullanılan materyaller üzerinde pratik krokiler ve kısa bilgilerin kullanılması turistlerin ilgileri ve algılarının yönlendirilmesinde daha etkili rol oynayacaktır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 113 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.3.4. Yönlendirme ve Bilgilendirme Tabelaları Gerek turistlik mekanlar gerekse tarihi yapıların yönlerini tarif eden tabelalar sadece kırmızı bir plakadan ibaret olmamalıdır. Örneğin, Artemis Tanpınağı tabelasında hem fotoğraf hem de slogan yer almalıdır. Gruplar dışında seyahat edenler dışında kalan turistlerin bir destinasyondaki en büyük yardımcıları yönlendirme ve bilgilendirme tabelalarıdır. Bu nedenle tabelaların turistte algının oluşmasında etkili olduğu belirtilmelidir. Bu nedenle, tabelaların turistik değerlerin tanıtımında ilk algıyı şekillendirmek gibi bir önemi vardır. Görsel açıdan kuvvetli yeterli sayıda ve bilgi aktarma noktasında yeterli içeriğe sahip bir tabela ağı, turistin zihninde turizm merkezi imajını güçlendirecektir. Bu nedenle, Manisa genelinde yer alan doğa, kültür ve termal gibi tematik turizm alanlarında, belirli bir standartta üretilmiş, yeterli sayıda ve zengin içerikte tabelalar oluşturulması turizm hareketliliğinden azami pay alınmasında önemlidir. Karayollarının kenarında yer alan tabelalar klasik düzende sadece yönlendirilen yerin adını ve kalan kilometreyi göstermektedir. Ancak Manisa’ya turistleri yönlendirmek transit geçenlerin Manisa’da daha fazla vakit geçirmesini mümkünse konaklamasını sağlamak için yönlendirme tabelalarının ilginç bir şekilde tasarlanması gerekektedir. “Aradığınız Şifaya 5 MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 114 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dakikanız Kaldı”, “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam”, “Merkez Efendi’nin Şifası” yönlendirme tabelalarında kullanılabilecek bazı örneklerdir. Yönlendirme ve kilometre tabelalarında kalan kilometre bilgisinin yanı sıra yöreyi ve turizm türünü tanıtan başta logolar olmak üzere fotoğrafların ve piktogramların yer alması da yararlıdır.8 Kalan kilometre bilgisinden çok yöreye ulaşmanın kaç dakikada aldığını belirtmek de ayrı bir yönlendirme tekniği olarak kullanılabilir. Manisa genelinde yapılacak bir çalışma ile yönlendirme ve bilgilendirme tabelalarında bir standardın oluşturulması sağlanmalıdır. Özellikle, doğa, kültür, şifa ve termal açılardan turistik çekim noktalarını gösteren tabelalar üzerinde yönlendirilen yerde bulunan sosyal donatı listesi (yeme-içme, WC, banklar vs.), yüksek çözünürlüklü bir resim ve kısa bir tanıtım yazısı ile insanların o yöne yönlenmesine yardımcı bilgilerdir. Bunların sözkonusu levhalarda yer alması mutlaka sağlanmalıdır. Yönlendirme ve bilgilendirme tabelalarında yabancı dil kullanımı da önemlidir. Böylece bölgeden geçen yabancı turistlerin de bölgeye yönlendirilmesi sağlanabilecektir. 6.3.3.5. Dükkan & Mağaza Tabelaları Kurumsal kimlik ögelerinin belirlenmesinin ardından bu ögelerin Manisa’nın farklı noktalarında ve farklı amaçlarla kullanılması marka kent imajını güçlendirecektir. Bu alanlardan biri de şüphesiz yerleşim merkezleri ve yol üzerlerinde bulunan dükkan veya mağaza tabelalarıdır. Bu tabelaların da belli bir standartta, kalitede ve görsellikte olması önemlidir. Özellikle turizm işletmelerinin, marka ofisinin yönlendirmesi ve kendi aralarında belirleyecekleri bir sistemle, görsel tanıtım levhalarında bir düzen kurmaları imaj bütünlüğü 8 Piktogram ya da piktograf bir eşyayı, bir objeyi, bir yeri, bir işleyişi, bir kavramı resmetme yoluyla temsil eden semboldür. Bu sembollere dayalı yazı sistemine "piktografi" denir. Piktografi; temsili ve grafiksel çizimler şeklinde kullanılan bir anlatım biçimidir. http://tr.wikipedia.org/wiki/Piktogram MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 115 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yaratacaktır. Bu levhalarda Manisa’nın kurumsal kimlik logosunun, renklerinin bulunması ile Manisa markası daha güçlü bir şekilde algılanacaktır. 6.3.3.6. GPS Koordinatları Bilgilendirme Tabelaları Doğa sporları olan trekking, tırmanma-dağcılık, eko-turizm, kuş gözlemciliği, avcılıkbalıkçılık, bisiklet, karavan, motokros, binicilik, oryantiring, foto-safari, yayla turizmi, botanik turizmi ve mağara turizmi gibi turizm türlerinde doğa tutkunlarının önemli endişelerinden biri de kaybolma ihtimalleridir. Bu endişeyi en aza indirmek için bu tür turizmin yapılacağı alanlara GPS koordinatlarının üzerinde yer aldığı bilgilendirme tabelalarının konması faydalıdır. Böylece özellikle zorluk seviyesi yüksek doğa turizmi türlerinde bu güzergahlar üzerinde turistlerin kaybolma korkusu en aza indirilerek doğayla baş başa kalma arzuları karşılanabilir. Bu tabelalar üzerinde aynı zamanda bulunulan noktanın yakınlarında yer alan flora, fauna zenginliği, kültürel zenginliklere ait kısa bilgiler de yer alabilir. 6.3.3.7. Afiş, Poster ve Takvimler Afiş ve posterler çoğu ev ve işyeri dekorasyonunda bazen dış mekanda da kullanılabilen sanatsal çalışmalardır. Sanatsal düzeyde hazırlanan bir poster ya da afiş, belki de çoğu insanın gördüğü bir manzarayı, çok farklı bir gözle görüp deklanşöre basıldığında ortaya çıkmaktadır. Bu afişlerin elde edilmesi için geleneksel ödüllü fotoğraf yarışmaları düzenlenebilir. Bu durum kendi içinde de bir turizm aktivitesi oluşturacaktır. Bu resimlerden alınan afiş ve posterler yurtiçi ve yurtdışında tanıtım amacı ile kullanılabilecektir. Bu afiş ve posterlerin Manisa’nın turizm değerlerinin dört mevsimdeki halini göstermesi uygun MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 116 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olacaktır. Yüksek çözünürlükte hazırlanması gereken bu afiş ve posterlerin alınacağı veri bankasındaki resimler takvim, broşür ve ekran koruyucu resmi olarak da kullanılabilir. Karadenizlilerin duvarlarında yer alan Uzungöl ve Ayder Yaylası fotoğrafları Ülkemizde, masa üstü ve duvar takvimleri özellikle ofis ortamlarında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Manisa tanıtımlarında takvim kullanımı konusunda ise her bir aya, ilgili mevsimde yapılabilecek turizm türleri ile ilgili tematik resimler yerleştirilebilir. Yaz mevsiminde mesir macunu şenlik fotoğrafları gibi gastronomi değerlerine ait imajlar kullanılabilir. Takvimlerde fotoğrafların yanında Manisa’ya ilişkin bilgilerin/ mesajların verilmesinde fayda vardır. “Şimdi Mesir Macunu Şenlikleri”, “Şimdi Salihli Kirazı Zamanı”, ya da “Şimdi Manisa’da Bağbozumu/Pekmez Zamanı”gibi sloganlara yer verilerek insanlar Manisa’ya davet edilebilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 117 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.3.8. Turizm Konseptlerine Göre Haritalar Manisa ’da önerilen her turizm konseptine uygun il, ilçe ve lokal ölçekte kroki şeklinde rahatlıkla okunabilir ve anlaşılabilir harita çalışmasının yapılmasında fayda vardır. Doğa turizmi özelinde hazırlanacak bu haritaların, yön ve parkur planlarının da verilmesinde yarar vardır. Bu haritalarda, doğa tutkunlarının ihtiyaç duyabilecekleri doğal alanlarla ilgili temel bilgiler, her türlü ulaşım bilgisi, sosyal donatı alanları ve yerleşim alanları bilgilerine de yer verilmelidir. Turizm haritalarında genelde tüm ilin karayolları haritalarının üzerlerine marka değerleri serpiştirilir. Fakat haritadaki detaylardan marka değerlerine fazla yer kalmaz. Oysaki gelen turistin tüm ili gezmesine imkan yoktur. Bu sebepten Manisa’ya inanç turizmi merkezli gelen bir turiste Alaşehir’de St. Jean, Kula’da Yunus Emre, Sart’ta Sinagog, Akhisar’da Ulu Cami ve ihtiyaç olacak sosyal donatılar gösterilmelidir. Haritaların turistler tarafından kolayca anlaşılabilmesi, taşınması ve okunabilmesi için fonksiyonel bir şekilde tasarlanması önemlidir. Bu haritalar, dijital ortamda da kullanıma sunularak, zamanla Manisa ’daki yeme içme, konaklama tesislerine, yemek servis altlıklarına vb. yaygınlaştırılabilir. Bu sayede, bir turistin farklı zamanlarda da diğer turizm türlerine katılması sağlanabilir. 6.3.3.9. Manisa’ya Davet Reklamları ve Tanıtım Filmleri Günümüz insanı ürün pazarında yönlendirilen bir obje konumundadır. Reklamını görmediği algısının oluşmadığı ürünlere yönelmemekte ve onlara itibar etmemektedir. Bu durum birer turizm ürünü olan destinasyonlar için de öyledir. Manisa hakkında algısı / bilgisi olmayan bilgisayarında bir resim dahi bulunmayan fakat tatil fikri olan yerli ya da yabancı ziyaretçinin Manisa’ya gele ihtimali zor azdır. Bu nedenle kısa öz ve hedef kitleye uygun olarak hazırlanacak davet reklamları ve tanım filmleri hedef kitlede Manisa algısı oluşmasında büyük bir rol oynar. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 118 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu nedenle, Manisa’yı tanıtan ve ziyaretçileri Manisa’ya davet eden tematik reklam filmlerinin ve tanıtım filmlerinin çekilmesi ve bunların hazır bir havuzda tutulması çok önemlidir. Bu raporda belirlenen marka değerleri, özgün bir anlatım ve animasyon destekli bir prodüksiyon ile tanıtım filmleri haline getirilebilir. Bu tanıtım filmlerinin yüksek çözünürlüklü ve canlı bir tempoyu yansıtacak karelerle dolu bir yapım olması yararlıdır. Hazırlanacak reklam fimleri içinde yeralan slogan, müzik ve seslenmeler de oldukça önemlidir. Çünkü içeriği okutan ya da izleten başlıktır. Örneğin prodüksiyonlarda Şifa Turizminin tanıtımında, “Merkez Efendi’nin Şifası”, Sart antik kenti çevresinde düzenlenen doğa turizmi etkinliklerinde “Lidyanın Gizemli Toprakları” veya Manisa’nın tanıtımında “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” gibi davetkâr ifadeler kullanılabilir. Yukarıdaki reklam afişinde tek karede 4 farklı turizm çeşidi ve bu çeşitlerden alınan mutluluk gösterilmektedir. Aynı mantıkta Akhisar’daki Ulu Camii’de 3 kutsal dine hizmet etmiş dünya çapında eşsiz bir eserdir. Bu caminin de aynı kreatif yaklaşım ile 3 bin yıldır ayakta durduğu gösterilebilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 119 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.4. Sinema Gösterimlerinde Manisa Medya planlamasında önemli bir unsurun kaynak ve zaman planlama olduğu unutulmamalıdır. Sinema salonlarında film öncesinde görülen reklamlar bu anlamda en etkili tanıtım mecraları arasında bulunmaktadır. Sinema salonları için hazırlanan reklam filmlerinin hedef kitlesinin çocuk ve gençler olması gerektiği unutulmamalıdır. Örneğin İzmir’deki sinemalarda “Haftasonu Tatlı bir Spil Kaçamağı” yada “ Şehzade Mehmet Sizi Kula’ya Davet Ediyor” reklam filmleri gösterilebilir. İzmir’liler ailece Kula’ya gelebilirler, yolda Salihli odun köftesini yiyebilir, Kula’da at binebilir, Akşemsettin’in Şehzade Mehmet’i nasıl yetiştirdiğini görebilir. (ayrıntılar Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti bölümünde) 6.3.5. Teknoloji Marketlerinde Manisa Büyük kentlerdeki alışveriş merkezleri tanıtım ekranlarında, teknoloji marketlerinde, metro istasyonları, otobüs ve tren garları ile otobüslerin içinde Manisa tanıtım filmleri gösterilebilir. Tanıtım filmleri için de HD kayıt özellikli profesyonel kamera çekimleri ile Manisa marka değerlerinin profesyonel düzeyde kayıt altına alınması önemlidir. 15-40 yaş arası nüfusun yoğun bir şekilde ilgi gösterdiği teknoloji mağazalarındasatışta olan LCD, LED, Plazma, Neo-Plazma, 3D televizyonları sürekli çeşitli görseller ve filmler göstermektedir. Bu alan için hazırlanacak spot Manisa filmleri Manisa’nın tanınırlığına şüphesiz önemli katkılar sunacaktır. Son yıllarda tüm dünyada teknoloji marketlerde 3D teknolojisini insanlara yakından tanıtmak üzere platformlar oluşturulmaktadır. Bu çerçevede, Manisa’nın marka değerlerinin HD ve 3D olarak çekimlerinin yapılarak DVD ya da Blu-Ray formatında bu satış noktalarına ulaştırılması önemlidir. Böylelikle tüm Türkiye’de, teknoloji marketlerinde yer alan teşhir ürünleri, birer Manisa tanıtım mecrası olarak kullanılabilecektir. Manisa bu konuda oldukça avantajlıdır. Türkiye’nin ve hatta Avrupa’nın en iyi teknoloji markalarından biri olan Vestel Manisa’dadır. Vestel kendi 3 boyutlu cihaz demolarını Sipil’de yada Kula’da çekebilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 120 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Vestel’in aynı zamanda havaalanlarının bir çoğunda da mini showroomları vardır. Buralarda da gösterilecek filmlerde Manisa tercih edilebilir. 6.3.6. Kültür ve Turizm Bakanlığının Tanıtımlarında Manisa’nın Kullanılması Ulusal düzeyde turizmin yönetimi, pazarlanması ve tanıtımından sorumlu bulunan Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yurtdışı tanıtım birimleri olan müşavirlikler ve ataşelikler vasıtasıyla yürüttüğü uluslararası reklam faaliyetleri oldukça başarılıdır. Bakanlık outdoor reklamları, fuarlar veya kent panoları tanıtımında her yıl çeşitli ödüller almaktadır. Türkiye tanıtımlarında Kapadokya, İstanbul, Belek ve Pamukkale gibi destinasyonları kullanılmaktadır. Önümüzdeki yıllarda Manisa’nın da tekil düzeyde marka konseptleri MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 121 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI çerçevesinde uluslararası alanda tanıtılması için gerekli çalışmaların yapılmasında fayda vardır 6.3.7. Avrupa Seçkin Destinasyonlarda Manisa Avrupa Birliği adaylık sürecinde olan Türkiye, AB’nin birçok kültürel ve sosyal programında faydalanıcı olarak yer almaktadır. Bu projelerden biri de Avrupa Seçkin Destinasyonlar Projesi (EDEN - European Destination of Excellence)’dir. Bir yarışma formunda yürütülen EDEN projesinde ödüle layık görülen destinasyon, bir yıl boyunca Avrupa Birliği’nin turizm argümanları içerisinde gündemde kalmaktadır. Ayrıca düzenlenen ödül geceleri aracılığıyla Avrupa Komisyonu’nda stant tahsisi, Uluslararası EDEN Ağı’na katılım, Avrupa Komisyonu web sayfası ve Komisyon Bülteni’nde sayfa tahsisi gibi araçlarla tanıtım olanakları sağlanmaktadır. Her yıl değişen yarışma kriterleri ve kapsama alanı Kültür ve Turizm Bakanlığının web sayfasındaki ilgili bölümlerinden ya da http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/tourism/eden/ adresinden öğrenilebilir. 2013 yılı teması açıklandığında bu temaya ilişkin Manisa başvurusunun hazırlanarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na iletilmesinde fayda vardır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 122 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.8. Manisa’nın Marka Değerlerinin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine Aday Gösterilmesi Bugün dünyada çok önemli bir tanıtım mecrası da UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’dir. Dünya’da özellikle bu listeyi temel alarak seyahat eden milyonlarca turist bulunmaktadır. Manisa’nın tarihi ve arkeolojik değerlerinin de bu listeye girmesi için Valilik ve Belediye Başkanlığı işbirliği ile gerekli çalışmaların yapılması profesyonel bir başvuru dosyansının hazırlanması önemlidir. Dünya Kültür Mirası Listesi’nde ülkemizden Divriği Ulu Cami ve Darülşifası gibi tekil ünik eserlerin yanı sıra Tarihi Yarımada ve Kapadokya gibi alanların bulunduğu göz ardı edilmemelidir. Bu noktada Hitit, Frig ve Lidya krallarının bulunduğu Bintepeler, Sart antik kenti, Kula evleri ve Sipil Dağı alan düzeyinde Ağlayan Kaya (Niobe) ve Sultan Cami ise tekil düzeyde adaylık için dosyası hazırlanabilecek değerler arasındadır. Bu konuda Manisa Valiliği’nin çabaları ile Mesir Macunu Festivali İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne alınmıştır. 6.3.9. Medya Planlanması Yazılı ve görsel medyada Manisa’nın marka değerlerinin tanıtım ve pazarlaması önemlidir. Buna yönelik olarak bir hazırlık yapılması ve marka değerlerine ilişkin tematik kısa tanıtım filmlerinin hazırlanmasında fayda vardır. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam, Merkez Efendi’nin Şifası, Suyla Gelen Şifa, Kurtuluş Savaşında Manisa Ruhu, Manisa’da Arkeoloji ve Tarih Turizmi, Lidya’nın Gizemli Toprakları Konsepti, Manisa’nın Lezzetleri, Manisa’da İnanç Turizmi, Spil Dağı gibi tematik konularda kısa filmler hazırlanarak mümkün olduğunca çok kanala ve yapımcıya gönderilmelidir. Bu yapımlarda dikkat edilmesi gereken en önemli MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 123 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI nokta, hazırlanmasından, pazarlanmasına ve satışına kadar geçen sürecin kusursuz işletilmesidir. Yukarıda da vurgulandığı gibi bu reklam ve tanıtım filmlerinin filmlerin her bir konsept ve alt konsept için ayrı ayrı geliştirilmesinde yarar bulunmaktadır. Kula’da kültür turizmi, Salihli’de arkeoloji ve sağlık turizmi, Manisa’da şifa ve tarih turizmi gibi alanlarda çekilecek reklam filmleri ile bu alanların tanınırlılığı artırılabilir. Merkez Efendi’nin Şifası belgeselinde geçmiş yıllardaki mesir festivali etkinliklerinden derlenen videolar da kullanılarak servis edilebilir. Yazılı ve görsel medya ile ilişkilerin bir basın bülteninden ibaret olmaması, gönderilecek materyallerin zenginleştirilmesi önemlidir. Günümüzde servis edilecek videoların kargolarla iletilmesinden ziyade, Youtube ve benzeri video paylaşım sitelerine yüklenmesi, linkinin e-posta yolu ile duyurulması, daha hızlı ve maliyeti düşük bir yöntem olarak kabul görmektedir. 6.3.10. Turist Getiren İşletmeler: “Seyahat Acenteleri” Turistleri yönlendiren ve destinasyon tercihlerinde onlara yardımcı olan turizm profesyonellerine de eğitim ve bilgilendirilme amaçlı broşürler, leafletler ve filmler hazırlanmalıdır. Seyahat acenteleri ülkemizde 1618 sayılı Kanuna göre kurulan ve bu kanunla turistik hareketliliğin koordinasyonundan sorumlu olan meslek kolunu ifade etmektedir. Profesyonellere mevcut potansiyeli tanıtmak ve profesyonellerin deneyimleri, birikimleri ve müşteri kitlelerinin Manisa’ya aktarmasını sağlamak için hazırlanacak medya tanıtım malzemelerinin daha zengin bir içerikle hazırlanması ve servis edilmesi gerekmektedir. Çünkü sözkonusu firmalar alanlarında uzman olduklarından dolayı daha ayrıntıda bilgiye ve yönlendirmeye ihtiyaç duyarlar. Profesyonellere yönelik MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR olarak hazırlanan bu 124 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bilgilendirmelerde daha çok tematik marka değerlerinin yanı sıra modern konaklama mekânları ve hizmet kalitesi ön plana çıkarılabilir. Konferans salonları, özgün ve popüler satış merkezleri, araç kiralama merkezleri, toplu yemeklerin organize edilebileceği hizmet alanları vb. mekânlarda çekimlerin yapılmasında fayda vardır. Profesyonel için Lidya Sardes otelin sadece termal otel olması bilgisi yeterli değildir. Otelde kaç oda bulunduğu, toplantı salon kapasitesi, sinevizyon imkanı olup olmadığı gibi detaylar seyahat acentesinin aradığı anekdotlardır. Bu çalışmalar sonucunda seyahat acenteleri müşterilerine doyurucu bir destinasyon tanıtımı yapabilir. Aynı zamanda da kendi tecrübeleri ve yönlendirmeleri ile destinasyonun daha geniş bir perspektifte pazarlanmasını sağlanabilir. 6.3.11. Sinema ve Dizi Platoları Filmlerin ve televizyon dizilerinin teşvik ettiği turizm hareketlilikleri gün geçtikçe daha fazla ilgi uyandıran bir konu haline gelmektedir. Bununla beraber, gerek turist sayısı gerekse de turizm gelirleri açısından sağlaması muhtemel katkılara rağmen, turizm organizasyonlarının pek çoğunun konuya olan ilgisinin yeterli olduğunu söylemek mümkün değildir. Filmlerin ve televizyon dizilerinin potansiyel etkilerinin bilimsel araştırmalarla tam olarak açıklanmamış olması, bu durumun nedeni olarak ifade edilebilir. Bu gün, orta büyüklükte bütçeye sahip olan bir film, sinema, VCD, DVD ve TV aracılığı ile yüz milyondan fazla tüketiciye ulaşabilmektedir. Televizyon dizileri de aynı şekilde büyük bir izleyici kitlesine ulaşarak, turizm merkezlerinin çekiciliğini kayda değer biçimde artırabilmektedir. TV dizilerinin ve filmlerin ilgi uyandıran, dikkati çeken bir başka faydası; film ve dizi yıldızları ülkelerine döndükten sonra ortaya çıkabilir. İnsanların televizyon dizilerini, filmleri izledikten sonra, bölgeyi, ülkeyi, şehri ziyaret etmeleri filmler ve diziler tarafından teşvik edilmiş turizm hareketliliği olarak adlandırılmaktadır. Görsel iletişim araçları neyin moda, ilgi çekici ve dikkate değer olduğuna ilişkin olarak bireylerin algılamalarını etkileyebilmektedir. Filmler ve televizyon dizilerindeki oyuncuların davranışları, canlandırdıkları karakterlerin özellikleri ve filmlerin ve dizilerin konuları (romantizm, şiddet, komedi vd.) seyredenlerin beğendiği özelliklerle paralellik oluşturduğunda, seyredenler kendilerini dizi-film kahramanlarının yerine koymakta ve onlarla kendilerini özdeşleştirmektedirler. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 125 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Filmlerin ve TV dizilerinin destinasyona yönelik turizm talebini olumlu nasıl olumlu yönde etkilediğine dair uluslar arası örnek vermekte yarar vardır. “Cesur Yürek” filminin ardından Wallace Anıtına giden ziyaretçi sayısı %300, “Er Ryan’ı Kurtarmak” adlı filmden sonra ise Normandiya kıyılarında giden turist %50 artmıştır. Televizyonlar, artık sadece dünya’da olup bitenlerle ilgili bilgi vermekle kalmamakta, boş zamanları değerlendirirken insanlar için önemli birer alternatif haline gelen spor, evden alış-veriş, yabancı dil, inanç ve seyahat programları ile de önem kazanmaktadır. Televizyon dizileri de, turizm sezonunun uzaması, talebin mevsimsellik özelliğinin ortaya çıkaracağı olumsuz etkilerinin azaltılması, istihdama katkı sağlanması ve ekonomik hareketliliklerin teşvik edilmesi vb. gibi, filmlerin destinasyonda yarattığı olumlu etkilere benzer etkiler ortaya koymaktadırlar. Ülkemizde son yıllarda Mardin’de, Kapadokya’da ve tabii ki İstanbul’da çekilen birçok dizi bu bölgeye olan yerli ve yabancı bir çok turistin gelmesine neden olmaktadır. Benzer şekilde Yaşayan Osmanlı, Kula Evleri, Lidya Uygarlığı veya Manisa Tarzanı gibi konuları işleyen filmlerda Manisa’nın bir film platosu olarak kullanılması önemlidir. Dizi filmler de Türkiye’nin Orta Doğu ve Balkan coğrafyasında çok etkili olduğu ispatlanmıştır. “Asmalı Konak” dizisinin Kapadokya’yı, “Kınalı Kar” dizisinin Cumalıkızık’ı ve “Sıla” dizisinin Mardin-Midyat’ı ülke gündemine taşıdığı söylenebilir. Benzer şekilde içeriği çok zayıf olmasına rağmen Muhteşem Yüzyıl İstanbul Topkapı’ya olan ilgiyi artırmıştır. Bu dizilerin yayımı boyunca bölgede hem turist sayısı hem de turistik ürün çeşitliliği artmıştır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 126 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın ve çevresinin sahip olduğu değerlerin yeni konseptlere göre belgelendirilmesinin yanı sıra, özel ve nadir mekânların filmlerde ve dizilerde kullanılması sağlanmalıdır. Kula tam bir doğal plato olma özelliğine sahiptir. TRT Osmanlı dönem filmi çekebilmek için Kocaeli Sekapark’ta büyük bir Osmanlı kasabası oluşturmuştur. Oysaki Kula’nın bugünkü durumu istenilen görselliği sağlamaktadır. Bunun için öncelikle film yapımcılarının Manisa’ya ilgilerinin artması, alana hâkim olmaları gerekmektedir. Yapımcılara ve yönetmenlere yönelik info turlar düzenlenerek ücretsiz konaklama, rehberlik ve lojistik destek imkânları sunulabilir. Gelen ekiplerin organize olmalarına yardımcı olunarak, yerelde sorun yaşanmamaları sağlanabilir. Sinema MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 127 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI filmi ve dizi prodüksiyonlarının Manisa’ya çekilebilmesi için yapımcıları cezp edecek (teknik ekibin konaklama hizmetlerinde indirimli fiyatlar, reklam karşılığı lojistik hizmetler verilmesi gibi) teşvik mekanizmaları oluşturulabilir. Bu organizasyonlar, ayrı bir ekip tarafından ayrı bir bütçeye sahip marka takımlarınca üstlenilebilir. Benzer şekilde, müzik prodüksiyon şirketleri ile irtibata geçilerek müzik kliplerinin Manisa’da çekmelerine yönelik bilgilendirmeler ve tanıtımlar yapılabilir. Söz konusu sanatçıların basın ve halkla ilişkiler faaliyetlerini yöneten ajanslara ve menajerlerine, Manisa’nın sahip olduğu marka değerleri, doğal güzellikler ve kültürel detaylar, yüksek çözünürlüklü fotoğraf ve kaliteli tanıtım filmleri eşliğinde sunulabilir. 6.3.12. İnteraktif ve Web Tabanlı Tanıtım Faaliyetleri Günümüzde internet seyahatin ve konaklamanın birebir olarak karar verildiği tanıtım ve satış işleminin gerçekleştirildiği bir mecra olmuştur. Bu mecranın Manisa özelinde nasıl kullanılabileceği aşağıda ayrıntıları ile ele alınacaktır. 6.3.12.1. İnternet / Web Siteleri Bir ürünün varlığı eğer o ürün ilgilisine ulaşmıyorsa pek bir şey ifade etmez. Manisa’da organize edilecek turizm hamlesinin mümkün olduğunca çok platformdan ya da iletişim kanalından kitlelere ulaştırılması önemlidir. Turizmle ilgili yaşanan gelişmeleri, bir turizm destinasyonunda gerçekleştirilen mevsimsel aktiviteleri real time haberlerle tanıtmak için internet eşsiz olanaklar sunmaktadır. Manisa’yı bir çok turizm segmentinde farklı hedef kitlelere uluslar arası, ulusal ve yerel pazara sunmada internetten profesyonel düzeyde yararlanmak gerekir. Manisa’ya özgü profesyonel düzeyde hazırlanacak www.manisaxx.com.tr ve benzeri internet sitelerinde, Manisa’ya ait tüm tanıtım materyallerini, haber bültenlerini, afişleri, posterleri kullanmak mümkün olacaktır. Manisa turizminin genel tanıtımını yapan bu sitenin yanı sıra her bir turizm türüne özel internet siteleri de hazırlanabilir. Manisa’ da hazırlanan her bir turizm konseptine uygun özel ve standart düzeyde web sitelerinin hazırlanması önemlidir. Bu sayede giderek spesifik bir hal alan müşteri-turist tercihlerine hitap edebilecek alanların oluşturulması sağlanabilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 128 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Gastronomi unsurlarına dikkat eden bir turist grubuna yönelik olarak Manisa Kebabı, Akhisar Köftesi gibi yemeklerden de oluşan gastronomi turizmi sayfası oluşturulabilir. Şifa turizmi ile ilgili web sitesinde bitkisel tedavi, sülüklü göl ve termal turizm vurgulanırken Manisa’da kültür turizmi başlığı altında faaliyet gösterecek web sitesinde Muhteşem Osmanlı’da Yaşam: Manisa, Bintepeler, Lidya’nın Gizemli Toprakları, Sart Harabeleri, Manisa Osmanlı Sarayı gibi değerlerin tanıtımı yapılabilir. Bu sitelerde söz konusu turizm türlerinin coğrafi bazda dağılımının yanında, konaklama kapasitesi, ulaşım-altyapısı, yemeiçme tesisleri gibi konularda da tatmin edici bilgilerin verilmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki tarih için gezen turistlerin bir çoğu Sipil’e çıkmayacak, Yamaç paraşütü sevenler de Alaşehir’e gitmeyecektir. Bunun dışında örneğin doğa turizminde outdoor etkinliği yapan bölgedeki firmalar, oteller, araç kiralama şirketleri, turizm ve doğa dernekleri, rehberler bu sitenin çatısı altında buluşarak, gerektiğinde sanal ortamda koordine olabilmelidirler. Bu web sitelerine aynı zamanda dijital koleksiyon, indeks gözüyle de bakılması gerekir. Manisa’ya dair haritalar, turizm konseptleri, güzergâhlar, tarihteki konumu içeriğe eklenebilir. Web sitelerinin, blog ve sosyal paylaşım platformları aracılıkları ile tanıtımını yapmak gerekmektedir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 129 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu web sitelerinin hedefinin Manisa’daki turizm çeşitlerini ve turizm etkinliklerini görmeyene göstermek, duymayana duyurmak olmalıdır. Etkin reklamlarla, Muhteşem Osmanlı’da Yaşam, Lidya’nın Gizemli Toprakları, mitolojik öyküler, gastronomi turizmi anlatılmalıdır. Öyle ki resimler, bannerlar ve anlatımlar, izleyende “görmeliyim, “yaşamalıyım”, “tatmalıyım” duygusu uyandırmalıdır. Kuş gözlemciliği anlatılırken, kuş sesleri kaydedilmeli siteye eklenmelidir. Siteyi ziyaret eden “Spil Dağı’na gitmeliyim ve bu Anemon’u gözümle görmeliyim” heyecanını duymalıdır. Bir diğer konuda Manisa’da Özel Günler temalı modern konseptlere özgü web sitelerinin oluşturulmasıdır. Bu sitede, anemonun ne zaman ortaya çıktığı, bağbozumunun, zeytin hasadının veya ilkyaz çiçeklerinin ne zaman açtığı, kazı alanlarında ilk kazı çalışmasının ne zaman başladığı bilgileri real time olarak da duyurulmalıdır. Ayrıca, Manisa’da mevsimin o dönemine ait kısa sanal geziler de konabilir. Manzarası ve romantizmiyle öne çıkan konaklama tesisleri lanse edilebilir. Kültür araştırmacılarının desteğiyle, Manisa’nın mitolojik öyküleri, masalları ve efsaneleri özel günlerle bağlantılı olarak aktarılabilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 130 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa için fark oluşturacak bir diğer web sitesi ise sanal mağaza olabilir. Bu sanal mağazada Manisa’ya ait mesir macunu, tıbbi ve aromatik bitkiler, Kula leblebisi, Sultan kuru üzümü v.b. Manisa’ya ait özel hediyelik ürünleri bir çatıda toplayacak web sitesi Manisa’nın ürünlerine yurtiçi ve yurtdışından erişimi kolaylaştırabilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sanal mağazası9 mantığında hazırlanacak web sitesi, grafik tasarımıyla Manisa’nın ürünlerinin markalaşmasına şüphesiz katkıda bulunacaktır. Bu web sitelerinden biri de Manisa’ya yatırımcı çekmek yatırımları yönlendirmek amacıyla kullanılabilir. Sitede Manisa’ya termal turizm, doğa turizmi, kırsal turizm, kültür turizm alanlarında nerelerde yatırım yapılabileceğinin yanı sıra sanayi, tarım ve hizmetler alanları ile ilgili hukuki süreçler yer alabilir. 6.3.12.2. İnternet Arama Motorları Manisa’nın mevcuttaki www.manisakulturturizm.gov.tr web sitesinin hedefi pagerank artırmak değildir. Turizm sektörünü pazarıyla buluşturmaktır. Önemli olan bu web sitesini kaç kişinin tıkladığından ziyade meraklısına, ilgilisine ulaşıp ulaşmadığıdır. Bu bakımdan arama motorlarına kayıt ekstra önem kazanmaktadır. Sitelerin içeriği, dizinler halinde belirlenerek, site ağacı oluşturulabilir. İçeriğin özgün olması ve özgün kelimelerle(Manisa’ya ait) motora kaydedilmesi web sitesinin değerini artıracaktır. Bu işleme arama motoru optimizasyonu ismi verilir. Arama motoruna “köfte” kelimesi yazıldığında ilk sıralarda Akhisar, Salihli çıkmalı, “cami” yazıldığında Hatuniye camii, “Kahve” yazıldığında Cilveli Kahve çıkmalıdır. 9 http://www.ges.gov.tr/tr/cok-satan-urunler MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 131 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Günümüzde insanlar web sitesinin tam adresini bilse bile, doğrudan adres çubuğuna yazmak yerine, ana sayfa olarak kullandıkları Google üzerinden istedikleri web sitesine ulaşmayı tercih etmektedirler. Dolayısıyla arama motorlarına daha önce detaylandırılan konsept ile anahtar kelimelerle kaydolmak önemlidir. Manisa’nın internet dünyasının bilgileri içinde kaybolmaması için site ağacının çıkarılması, anahtar kelimeler belirlenerek arama optimizasyonunun gerçekleşmesi ile bu alanda önemli bir rekabet üstünlüğü elde edilebilir. Ayrı ayrı her bir site ve alt sayfalarına kod olarak web sitesi tanıtım bilgilerinin girilmesi faydalı olacaktır. Google arama motoru internetin kilit anahtarı gibidir. Google arama motoru üzerinden verilen “Google Adwords” reklamları, hedef kitlenin özellikleri ve lokasyonlarına göre planlama yapılabilen bir mecradır. Bu mecra, gelişmiş özellikleriyle ekonomik bütçelerle reklam kampanyaları düzenlemeye olanak vermektedir. Google’da aynı zamanda önceden belirlenen anahtar kelimelerle, hedef kitlenin bulunduğu bölgeye göre de reklam vermek mümkündür. Örneğin Alaşehir’in eski adı Philadelphia’dır. Amerika Birleşik Devletlerinde de Philadelphia adında bir şehir bulunmaktadır. Philadelphia Amerika’nın bağımsızlık bildirgesinin de yazıldığı çok önemli bir şehirdir. Bu şehirden internete giren kullanıcılara yönelik bir reklam kampanyası düzenlenebilir. Kampanyada “ Şehrinize adını veren toprakları görmek istemez misiniz” denilebilir. Böylece çok düşük bütçelere Amerikalılara ulaşılabilinir. Bununla birlikte, turizm konseptlerine göre de reklamlar verilebilir. 6.3.12.3. Sosyal Medyanın Gücü Sosyal ağlar, bireyleri internet üzerinde toplum yaşamı içinde kendilerini tanımlayarak, aynı kültürel seviyesinde rahatlıkla anlaşabilecekleri insanlara internet iletişim metotları ile iletişime geçmek için ve aynı zamanda normal sosyal yaşamda yapılan çeşitli jestleri simgeleyen sembolik hareketleri göstererek insanların meydana getirdiği sanal ortamdaki sosyal iletişim kurmaya yarayan ağlara "sosyal ağlar" denilmektedir. Sosyal ağların yararları: İstediğiniz zaman bilgiye ulaşabilirsiniz. Seyahat edeceğiniz yer, konaklama yapacağınız tesisler veya seyahat edeceğiniz firmalar hakkında anında deneyimlerinizi paylaşabilirsiniz. Eski arkadaşlarımızı bulabileceğiniz gibi yeni arkadaşlıklar da edinebilirsiniz. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 132 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Gruplar kurabilir ve de çeşitli düşünceler ortaya koyabilirsiniz. Günümüzde sosyal ağlar giderek yayılmakta ve kullanımı bireyler, toplumlar için gerekli hale gelmektedir. Facebook sosyal ağların başında gelen siteler arasındadır. Sosyal ağlar son yılların en önemli iletişim aracı haline gelmiştir. Youth Insight Gençlik Araştırma şirketinin Türkiye’deki lise ve üniversite öğrencileri üzerine yaptığı araştırma sonuçlarına göre;10 Türkiye, genel kullanım açısından dünyadaki dördüncü büyük Facebook nüfusuna sahiptir. Şu an Türkiye’de 30.5 milyon Facebook kullanıcısı vardır. Bu kullanıcıların yüzde 53’ü 13-24 yaş aralığındadır. Ortalama bir Facebook kullanıcısının 415 arkadaşı vardır ve 1 milyon kişiye ulaşmanın yolu sadece 2500 kişiye ulaşmaktan geçmektedir. Üniversitelilerin %73’ü her gün en az bir kere facebook’a bakmakta, twitter hesabı olanlar ise haftada en az dört kere hesaplarına giriş yapmaktadır. Bu durum ülkemizin nüfusunu oluşturan kişilerin büyük kısmının sosyal medya üzerinden haberleri almakta ve birbirleri ile bu iletişimde olduklarını bize göstermektedir. Sosyal ağlarda açılacak Manisa sayfası üzerinden etkinliklerin paylaşılması ve bunların takvimlenmesi, en iyi fotoğraf gibi oylamalar, Manisa’nın çevresinde oluşacak sanal ağı daha da zenginleştirebilecektir. Facebook, Twitter, G+, Foursquare, Linkedin ve turizm sektörü açısından “tripadvisor” ve instagram gibi sosyal medyada yer alan siteler turizm sektörünü uyandırmak ve geliştirmek açısından oldukça önemlidir. Bu sitelerde; mesaj sayısı, tweet ve retweet sayısı, arkadaş sayısı, yorum, fotoğraf eklenmesi, beğeniler gibi kriterler bir arada değerlendirilerek destinasyona olan ilgi yönlendirilebilmektedir. 10 http://www.halklailiskiler.com/youth-insighttan-sosyal-medya-arastirmasi.html MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 133 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.12.4. Elektronik Posta Tabanlı Tanıtım Elektronik posta adreslerine bırakılan tanıtım mailleri yoluyla yapılan bilgilendirme ve satış stratejisine e-mailing adı verilmektedir. Yukarıda farklı bölümlerde de önerildiği gibi, internet üzerinden yapılan tanıtımların bir yolu da yukarıda e-mail listesi oluşturarak, kişilerekurumlara elektronik posta üzerinden ulaşarak Manisa’daki etkinlikler ve fırsatlar konusunda bilgilendirmektir. Manisa’nın etkili bir mail tanıtımı için Manisa’daki kamu-özel sektör üniversite ve STK’ların e-mail veri bankalarından yararlanılabilir. Turizm sektörü özelinde de oteller, yeme-içme tesisleri, spor ve doğa kulüpleri, dernekler, seyahat acenteleri ve çeşitli işletmeler ile Manisa dışındaki hemşeri derneklerle ilişki kurulmalıdır. Bu adreslere Manisa’nın turizm bakımından tanıtımı ile ilgili güncel ve tatmin edici bilgilerinin aktarılması gerekir. Güncel olmayan ve çok genel bilgiler sonucunda bir süre sonra sistem çalışmaz hale gelebileceği gibi gönderilen postaların spam olarak değerlendirilmesi riski sözkonusu olabilecektir. Bu noktada, aktivitelerin zamanından bir miktar önce duyurmaya da özen gösterilmelidir. Kısacası, il ve ilçeler düzeyinde önemli turizm aktiviteleri hakkında ilgililerin tam zamanında bilgilendirilmesi e-posta ağının güvenilirliğini sağlayacaktır. E-mailing sistemi ile örneğin, “Mesir Macunu Şenlikleri”, “Bağbozumu Günleri”, v.b. gibi faaliyetler, takviminden önce duyurulabilir. 6.3.12.5. Web Rotalarında Manisa Yahoo ve Google gibi büyük bir internet yayın ağlarının Maps & Earth hizmetlerinde, doğa turizmine yönelik bisiklet, trekking v.b. alanları gösteren parkurlar ve önemli noktalar yer almaktadır. Bu araçlara bakıldığında Manisa’da iyi düzenlenmiş sportif turizm alanlarının MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 134 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olduğunu gösteren tanıtımlar yayınlanabilir. Doğa, kültür, termal, kırsal, inanç ve tarih turizmi alanları güzergâhları, GPS kayıtları ve resimleri Maps’e, Earth’e eklenebilir. Ayrıca, www.wikiloc.com adlı internet sitesi, dünya üzerinde doğa merkezli turizm türlerinin yapılabileceği noktalara ait GPS koordinatlarını kullanıcılara sunmaktadır. Söz konusu site kullanılarak Sipil’de yürüyüş, bisiklet, moto-safari, tırmanma, off road, daha birçok turizm aktivitesine ait ayrı ayrı rotalar bulmak mümkündür. GPS temelli bu çalışma, marka takımının yönlendirmesi ile kolaylıkla yapılabilecek ve ciddi oranda etki meydana getirebilecek bir tanıtım faaliyetidir. Manisa doğa, kırsal ve kültür turizm alanları özelinde hazırlanacak rotaların GPS kayıtları ve resimleri söz konusu internet sitelerine yüklenebilir. 6.3.12.6. İnternet Tabanlı Sanal Pazarlama ve Tanıtım Girişimleri Günümüzde internet tabanlı promosyonlar, turizm tesisleri tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. İnternet üzerinde oluşturulan ve üyeliğe dayalı fırsat şirketleri bu alanda MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 135 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI önemli bir pazar payına ulaşmıştır. Her gün yenilenen günün fırsatı konsepti ile ürün ve hizmetler büyük oranda indirimlerle satışa sunulmaktadır. İnternet ortamında ya da cep telefonu uygulamaları ile Manisa’daki konaklama ve yeme içme tesislerinden promosyonlar verilerek Manisa’nın tanıtımı ve cazibesine katkıda bulunulabilir. Limitli bir zaman içerisinde satışa sunulan promosyonlu ürünler sayesinde birçok küçük turizm işletmesi kendini ulusal boyutta tanıtma fırsatı bulmuştur. Manisa turizm paydaşları bir araya gelerek, Manisa’ya özgü şehir fırsatı sitesi oluşturabilir. Marka takımları bu sürecin planlı bir şekilde yürütülmesi noktasında sorumluluk üstlenebilir. Manisa turizminin daha iyi tanıtılabilmesi için, tanıtım ve turizm altyapı alanlarında proje sahibi olanların, projelerini doğrudan Valiliğe ulaştırabilmeleri adına, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün internet adresinde “Manisa turizmi için bir projem var” linki oluşturulabilir. Müdürlük personeli tarafından aylık olarak derlenecek bu başvuruların değerlendirilmesi sonucunda, geliştirilebilecek olan projelerin, Zafer Kalkınma Ajansı başta olmak üzere ilgili hibe fonlarına sunumu gerçekleştirilebilir. Bu konuda Manisa Valiliği AB Projeler ve Dış İlişkiler Koordinasyon Merkezi ile birlikte çalışmalar yürütülebilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 136 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Günümüzde çoğu kurumsal işletme, akıllı telefonlar için uygulama üretmek suretiyle bu telefon kullanıcılarına özel hizmetler sunmaktadır. Manisa turizminin geliştirilmesi noktasında akıllı telefon uygulamaları üretilebilir. Bu uygulamalar sayesinde Manisa’nın konaklama ve yeme içme şirketleri bilgileri verilerek Manisa’nin marka değerleri ile ilgili bilgilere yer verilebilir. Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün “Sanal Gerçeklik Projesi” kapsamında Manisa’nın doğal zenginliklerinin, antik kentlerin, Osmanlı kültürel değerleri ve somut kültür varlıklarının 360 derece panoramik çekimleri yapılmaktadır. www.manisafx.com sitesinden halihazırda gösterimler yapılmaktadır. Bu sitenin yada içinde 360 derece çekimlerinde yer aldığı farklı bir turizm sitesinin aynı zamanda ilde gerçekleşecek her türlü sosyal ve sanatsal faaliyetlerin tanıtımının yapıldığı diğer web sitelerinin bilgilerinin verildiği bir tanıtım mecrası olarak işlev görmesinde fayda vardır. Büyük ölçekli haritalar ile birlikte GPS koordinatları, Google Maps bağlantılı “nereler gezilmeli, nerede ne yenir, nerede kalınır” gibi çok bağlantılı bir destinasyon, planlama sitesi olarak kullanılabilir. İnternet sitesinde yer alacak “Manisa’yı Tanıtalım” başlıklı bir forum sayfası aracılığı ile Manisa hakkında bilgi almak isteyen kişilerin iletişime geçebileceği interaktif bir alan oluşturulabilir. Karşılaştırma, detaylı inceleme ve filtreleme gibi avantajlar sunan internet mecrası, turizm sektörünün tanıtımı ve pazarlamasında etkin bir şekilde eşsiz avantajlar sunmaktadır. Analiz şirketi IPK International’ın yayınladığı rapora göre, Avrupa genelinde ilk kez 2011 yılında internet üzerinden seyahat satışı oranı tüm satışların yarısına ulaşmıştır.11 Manisa’da turizmin gelişimi odaklı web siteleri hazırlanacağı gibi etkinlik odaklı yerel web siteleri de hazırlanabilir. Erişilebilirlik ve tanıtım mecrası olarak görülen internetin, bir reklam ve satış 11http://www.turizmguncel.com/haber/online-satislar-avrupada-yuzde-55i-buldu-almanya- klasikten-vazgecmedi-h9736.html MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 137 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI mecrası olarak uzmanlarca planlanması ve uygulanması söz konusu olabilir. Özellikle sosyal medya ve bloglar, mal ve hizmet pazarlamasında kullanılan özel marketler halini almıştır. Günümüzde internet odaklı tanıtım teknikleri kullanılarak, hedef destinasyon odaklı tanıtım faaliyetleri yürütmek mümkündür. Bu kapsamda, internet üzerinden dünyada ülke ve şehir bazında pazarlama, rezervasyon ve satış yapmak mümkündür. visitlondon.com, parisinfo.com, goturkey.com bu alanda verilecek örnekler arasındadır. 6.3.12.7. Manisa’ya Dijital Kent Tanıtım Sistemi gelecek turistleri dijital platform üzerinden bilgilendirecek ve yönlendirecek sanal bir kent tanıtım portalı kurulmalıdır. Bu portal genel olarak “Dijital Kent Tanıtım Sistemi” olarak adlandırılmaktadır. Dijital Kent Tanıtım Sisteminde talep edenler hem videofon hem de 3G sistemi ile otel rezervasyonu yaptırabilirler. Ülkenin veya dünyanın herhangi bir yerinden Manisa’ya doğru yola çıkan biri dijital platformdan Manisa’nın otel, transfer ve yeme-içme fiyatlarını öğrenebilir. Güzergâh üzerinde özellikle benzin istasyonları ve dinlenme tesislerine konacak olan kiosklar, önemli bir tanıtım aracı olabilir. Kamuya açık kalabalık noktalarda bu kiosklardan bağlanılabilmeli ve alışveriş noktaları, “Manisa Tanıtım Noktası” adı altında bir tanıtım yaparak özel bir yere sahip olabilirler. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 138 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu noktalarda Manisa’da yer alan otel bilgileri, etkinlik takvimi ve daha birçok turistik hizmetin sunumunun yanı sıra, otel rezervasyonu gibi özellikler de bu kiosklar üzerinde bulunabilecektir. Kiosklarda dâhili hoparlör ve toplu ulaşım araçlarında kablolu kulaklıklarla tanıtım filmlerine ilişkin sesli yönlendirmeler de dinlenebilir. Sistem üzerinde otel rezervasyonlarının yapılabilmesi amacıyla videolu görüşme ve 3G sistemi kullanılabilir. Böylece ülkenin veya dünyanın herhangi bir yerinden Manisa’ya gelmek isteyen bir turistin dijital platformdan Manisa’nın otel, yeme-içme ve transfer fiyatlarını öğrenebilmesi ve rezervasyon yapabilmesi fırsatı sağlanabilir. 6.3.13. Otobüs Şirketlerinin Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı Ülkemizde taşımacılığa ilişkin bazı istatistikler incelendiğinde, karayolunun sahip olduğu üstünlüğü görmek mümkündür. Ülkemizde; yolcu taşımacılığının %92,5’i karayolları ile yapılmaktadır.12 Manisa’da ise bu oran şehirde havaalanı olmadığı için daha yüksektir. Manisa’ya gelen ziyaretçiler otobüsler vasıtası ile gelmektedir. Bu nedenle otobüslerin dış alanı, koltuk başlıkları, servis takımları, koltuk arkaları tanıtım fırsatı olarak değerlendirilebilir. Manisa’nın turizm imkânlarının ve tesislerin tanıtılabileceği örnek tur programları koltuk arkalarına yerleştirilebilir. Otobüslerde son yıllarda genele hitap eden TV’ler olduğu gibi hemen her koltukta TV, akıllı bilgisayarlar bulunmaktadır. Bu ekranlara Manisa turizm marka değerlerini aktaran belgesel nitelikli tanıtım filmleri eklenebilir. 12 http://www.tof.org.tr/makaleler.php?makaleno=37 MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 139 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da hizmet veren şirketlere ait mobil araçlar, şehir içi otobüsler de Manisa’nın turizmde marka olmasına destek verebilir. Bu alanda en yaygın örnek otobüs firmalarının araç giydirme faaliyetidir. Manisa’ya turist ve yolcu taşıyan seyahat firmalarına ait otobüslerde hem araç giydirme hem de otobüs içi bazı reklam mecraları kullanılabilir. Şehir içindeki otobüsler ve minibüsler de araç giydirme ve afiş mecrası olarak kullanılabilir. Böylece şehir içi ulaşımı devamlı kullanan Manisalıların turizm bilincinin gelişmesi, marka turizm değerleri algılarının pekişmesi sağlanarak marka kent olma yolundaki ortak akla ve çabaya katıda bulunulacaktır. Manisa’da tarihi eserlerin yanına kısa mesafeye yayın yapan televizyon ve radyo yayını vericileri yerleştirilebilir. Bu sayede tarihi eserin yanına gelen bir kişi, araç veya otobüs radyosunu açtığında yada televizyonunu açtığında oradaki eser ile ilgili sesli yada görüntülü bilgi alabilir. 6.3.14. Ürün Paketlerinin Tanıtım Mecrası Olarak Kullanılması Manisa günümüzde sanayisi hızla gelişen ve bu gelişime uygunluğu sayesinde de Financial Times tarafından Avrupa’nın yatırıma en elverişli bölgesi olarak seçilmiş bir ildir. İl aynı zamanda üzüm, tütün ve zeytinde önemli bir üretim payına sahip ve bu sayede tarımsal üretimde Türkiye’de ilk üçte yer almaktadır. Palamut Meşesi ve Valeks Dünyada sadece Salihli’de bulunan iki adet fabrikada üretilmektedir. Türkiye’de az sayıda bulunan basınçlı kaplar sanayi İstanbul ve Bursa’dan sonra Manisa merkez ve Salihli’de üretim yapmaktadır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 140 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Sanayisinin gelişmiş olmasına bağlı olarak ilde üretilen her türden sanayi ürünlerinin ticari hayat içerisinde yeri tartışılmaz. Bunun yanında diğer ticaret konusu olan tarımsal ürünler içinde çekirdeksiz kuru üzüm ilk sırada yer almakta daha sonra ise zeytin ve diğer taze sebze, meyve ve hububat gibi diğer tarım ürünleri ile Soma ilçesinde üretimi yapılarak satılan kömür il ticareti içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Sanayinin sürekli gelişme trendinde olması Manisa’ya yarı mamül ve mamül mal giriş çıkışını artırarak mevcut ticaret hacminin genişlemesini de sağlamaktadır. Özellikle sanayi ürünlerinin ambalajları önemli bir tanıtım mecrasıdır. Örneğin ticari ürünler üzerinde yer alan “Made in…” etiketi kişiye elinde bulundurduğu ürün hakkında belirgin bir imaj sunabilir. “Made in Germany” etiketli bir ürün, “Made in China” etiketine sahip bir ürüne karşı algısal olarak bir üstünlük sağlamaktadır. Ambalajların ürün tanıtımında kullanılmasına ilişkin olarak, Manisa’da üretilen ürünlerin üzerinde Manisa Marka değerlerinin tanıtım resimleri basılabilir. Bu resimlerin kurumsal kimlik imajı ile birlikte düşünülerek tasarlanması ve bulunması önemlidir. Bu anlamda ülkemizde boğaz köprüsü resmi İstanbul ile Zeugma ise Gaziantep ile tam anlamı ile örtüşmüştür. Yine Manisa OSB’de üretim yapan ve tüm ülkede dağıtım noktalarına sahip şirketlerine ait dağıtım araçları ve ürün ambalajları Manisa Marka Değerleri ile donatılabilir. Yine Vestel’in fırın ve diğer mutfak ürünlerinin yanında Manisa Yemek Tarifleri broşürü dağıtılabilir. 6.3.15. Müşteri Memnuniyetinin Tanıtım Mecrasına Dönüştürülmesi Turizm sektöründe arkadaş tavsiyesi destinasyon seçiminde önemli bir etmendir. Eulogio Bordas’ın yaptığı bir araştırmada, “Arkadaş Tavsiyesi”nin turizm destinasyonu seçimine etkisi %35 olarak ölçülmüştür. Aynı araştırmada “Seyahat Acentesinin Tavsiyesi”nin %25 oranında etkili olduğu görülmektedir. “Tur Operatörlerinin Katalogları” ise tatil müşterisinin %19’unu etkilemektedir. “Basında Çıkan Haberler ve Raporlar” toplam MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 141 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI %13’lük pay alırken “Reklam Faaliyetleri”nden etkilenerek tatil destinasyonu seçimine karar verenlerin oranı %4 seviyesindedir.13 Günümüzde bir çok forum, blog, sosyal paylaşım sitelerinde interaktif olarak değerlendirmeler ve fikir alışverişi yapılarak destinasyon seçimi gerçekleştirilmektedir. Bu noktada şüphesiz en önemli adres “tripadvisor”dır. Bu adreste yıldızlama, beğenme ve yorum paylaşma gibi birçok interaktif etkinlik bulunmaktadır. Bu sayede, seyahat öncesi kararlar daha sağlıklı bir şekilde diğer deneyimler ışığında verilmektedir. Böylece, tatil seçimi arifesindeki kişi, bilmediği bir destinasyonu seçmektense daha önce o destinasyonu deneyimleyip olumlu referans olan arkadaşlarının tavsiyesine uymaktadır. Manisa’da müşteri memnuniyetinin en üst seviyede tesis edilmesi sonucu, bu bölgede aldığı hizmetten memnun ayrılan turistlerin yakın çevrelerine, Manisa ile ilgili olumlu yorumlar yapması ve yönlendirmelerde bulunması söz konusu olabilir. Bu nedenle yeni bir turistin bölgeye kazandırılması için çalışmalar yapılmasının yanı sıra, gelen turistin Manisa’dan memnun bir şekilde ayrılmasına da azami önem verilmelidir. 6.3.16. Manisa Dışı Turizm İrtibat Ofisleri Manisa coğrafi olarak ülkemizin batısında yer almakta yolların bağlantı noktasında bulunmaktadır. İzmir, Denizli, Aydın, Uşak gibi kentlere yakınlığı söz konusudur. Özellikle İzmir ve Bursa’da birer irtibat ofisinin kurulması, zamanla bu ofislerin İstanbul ve Ankara gibi Büyükşehirlerde de yaygınlaştırılması söz konusu olabilir. Bu ofisler sabit bir ofis şeklinde olabileceği gibi kiosklar veya illeri gezen mobil bir araç şeklinde de tasarlanabilir. Kentin tanıtımının ve bilinirliğinin artırılmasını ana amaç edinen bu ofislerin yönlendirmeleri Marka Ofisi’nden gerçekleşecektir. Bu irtibat ofislerinin zamanla büyütülmesi ve turizm dışındaki alanlarda da branşlaşmaya giderek, Manisa ürün ve hizmetleri hakkında bir bilgilendirme noktası halini alması sağlanabilir. Günümüzde hemen her büyük otelin ve grubun İstanbul’da danışma ofisleri vardır. Manisa’nın da benzer bir anlayışla ileriki süreçte Beyoğlu veya Şişli mevkiinde satış ofisi oluşturması faydalı olabilir. Bu ofiste Manisa ve turizm tesisleri konusunda yetkin birkaç 13 Eulogio BORDAS, The 7 Myths of Tourism Marketing, New Paradigms For City Tourism Management, WTO Forum, İstanbul, 1-3 July 2005 MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 142 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kişinin istihdam edilerek turizm tesislerinin yeme-içme, konaklama gibi hizmetleri satışa sunulabilir. Geçiş sürecinde, yaklaşık bir yıl, mevcut bir satış ofisiyle anlaşılabilir. Burada Manisa’daki turizm tesislerinde sunulan hizmetlerin satışlarının yapılabilmesi için, turizm paydaşları bir araya getirilerek gerekli altyapının kurulması sağlanabilir. Gerekirse online olarak geliştirilecek sistemlerle turizm merkezleri ile bağlantılar da kurulabilir. Ofis çalışmalarının oturması ile ildeki büyük şirketlere yönelik kurumsal propaganda çalışmaları da yürütülebilir. 6.3.17. Turizm Danışma Hattı Modern yeme-içme işletmelerinin, konaklama tesislerinin veya turistik ürünlerin satış sonrası müşterilerinin değerlendirilmelerinden hareketle varsa ticari kusurların en aza indirmeleri ve böylece müşteri memnuniyetini maksimize etmeye çalışmaları beklenen bir durumdur. Bunun yerel ölçekte değerlendirilmesi varsa yanlışlıkların bertaraf edilmesi destinasyonun uzun süreli olarak yaşatılması açısından önemlidir. Manisa’da yapılan tüm iletişim çalışmalarında, turistlere sürekli yönlendirmeler yapılsa dahi, 24 saat kesintisiz hizmet verecek bir turizm danışma hattının kurulması önemli bir husustur. Manisa’yı ziyaret eden turistlerin günün her saati bu hizmeti kullanabilmesini sağlamak üzere, gece on ikiden sabah sekize kadar danışma hattı farklı cep telefonlarına da yönlendirilebilir. Bu uygulamadaki amaç turistlerin zihninde Manisa ziyaretleri boyunca 7 gün 24 saat kendileri ile birebir ilgilenecek bir turizm altyapısının onlara sunuluyor olmasıdır. Bu durum turistin kendini güvende hissetmesini sağlayacaktır. Manisa Turizm Danışma Hattı’nın operasyon merkezi de Manisa Hoş Geldin Merkezi’nde yer almalı, gelen her türlü geri bildirim, şikayet ve yardım başlıkları bu merkezden ilgili kamu ve özel sektör kurumlarına yönlendirilmelidir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 143 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6.3.18. Kısa Mesaj Sistemi Günümüz teknolojisi, özellikle cep telefonu teknolojisi, pazarlama dünyasına inanılmaz yenilikler ve hedef kitleye ulaşma yolları getirmiştir. Bu teknolojik yenilerden bir tanesi de destinasyon çevresinde bulunan mobil cihaz kullanıcılarına servis sağlayıcılar üzerinden mesaj gönderilebilmesidir. Manisa sınırları içerisinde olan potansiyel turistlere SMS gönderilmesi için bir servis sağlayıcı ile anlaşılabilir. Manisa’da potansiyeli olan turizm çeşitlerinin başarı ile uygulandığı mekanlarda da SMS kampanyası yapılabilir. Örneğin, yaz aylarında İzmir’de Çeşme, Foça gibi sahillerde, baz istasyon bazlı sms kampanyaları düzenlenerek Manisa’nın marka değerlerine davet mesajları atılabilir. Benzer şekilde, kısa mesaj sistemiyle gelen müşterilere onay koduyla, Manisa’da bulunan konaklama ve yeme-içme sektöründe yeralan firmalar tarafından belirli oranlarda indirim yapılablir. Örneğin otobüs ile Manisa’dan geçen yolculara SMS gönderilmesi için, yol üzerindeki baz istasyonu sahibi GSM firmaları ile anlaşılabilir. O bölgeden geçen bütün abonelere otomatik mesaj gönderilebilir. “Manisa’da neler kaçırdığınızın farkında değilsiniz, Şu anda Manisa’dan geçmeyip misafirimiz olsaydınız nefis odunda köfte veya dünyanın en lezzetli/çeşitli sebze yemeklerinden yiyebilirdiniz” gibi kısa mesajlar iletilebilir. İstanbul’dan İzmir’e giden yolcular Akhisar’dan sabah geçerken “Akhisar’ın meşhur katmerini yemeden geçmeyin” mesajı atılır iken, öğleden sonra geçenlere köfte ve diğer leziz ev yemeklerinin SMS’i atılabilir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 144 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI SMS kampanyalarının bilboard ve il/ilçe içindeki afişler ile desteklenmesinde fayda vardır. Hem tanıtım hem de doğrudan turist çekmeye yönelik yapılacak bu organizasyonların sekretaryası Marka Kent Ofisi ve Propaganda Merkezi tarafından eşgüdüm içinde yürütülebilir. 6.3.19. İç İletişim Turizmde gözden kaçırılmaması gereken en önemli nokta mevcut turizm değerlerinin yerli halk tarafından da kullanılması ve farkında olunmasıdır. Bir destinasyonun bütün müşterilerini dışarıdan bekleme gibi bir beklentisi asla olmamalıdır. Bu nedenle, Manisa’nın bütün marka değerlerini öncelikle Manisa’lıların kullanımlarına açmak bu şekilde planlama yapmak en doğru bir harekettir. En az dış hedef kitle kadar önemli olan iç hedef kitle – Manisa’da yaşayanlar ve Manisalılar - “İç İletişim Sürecini” oluşturmaktadır. İç iletişim stratejilerinde dikkat edilmesi gereken husus, Manisa’nın turizm alanındaki stratejik hedefleri doğrultusunda bir iletişim planının hazırlanmasıdır. Kurumsal iletişim ve halkla ilişkiler alanında yerel halkın desteğini sağlamaya yönelik adımlar atılmalıdır. Algı yönetimi metotlarının kullanımı ile Manisa‘ya turist olarak gelecek dış hedef kitlenin yanı sıra iç hedef kitleye de ulaşılabilir. Bintepelerde 2013 yılında ziyarete açılacak tümülüsün ilk ziyaretçileri Manisalılar olmalıdır. Manisa’nın turizmde marka değerlerinin ve önündeki gelişim fırsatlarının bizzat yerel halk tarafından anlaşılması ve sahiplenilmesi gerekmektedir. Bu bilinç gelişimi ve iç iletişim süreçleri Marka Ofisi tarafından planlanacak bir süreçtir. Bu süreç boyunca iç iletişimin önemli bileşenlerinden biri ihtiyaç analizi anketleridir. Bu anketlerde Manisa halkına turizm potansiyeline ne kadar inandıkları, bu konuda sahip oldukları marka değerlerini ne kadar bildikleri, yapılacak aktivitelerde yer alma istekleri gibi sorular sorulabilir. Yapılan anketlerin belirli sürelerde tekrarlanması ve ölçümlemelerin yapılması hem ürün geliştirme hem de altyapı ve üstyapı eksikliklerinin saptanması, tanıtma ve pazarlama faaliyetlerinin planlanması açısından oldukça önemlidir. Bu tür bilimsel araştırmaların yapılmasında profesyonel ve akademik katkı alınabilir. Yerel ölçekte Manisa’da bulunan seyahat acenteleri, konaklama ve yeme içme firmaları iç iletişim sürecinde hedef kitle arasındadır. Ulusal ölçekte ise Manisa dışında yer MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 145 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI alan turizm acenteleri ve operatörlerinin bölgeye çekilmesi sağlanmalı e-posta sistemi ile devamlı olarak süreç hakkında bilgilendirilmelidir. Özellikle yeni açılan destinasyonlar hızlı bir şekilde Manisalılara duyurulmalıdır. Örneğin Darkale Eko Turizm köyündeki aktiviteleri önce Manisalılar test etmelidir. 6.3.20. 251.000 Dev Öğrenci Kampanyasının Turizm Sektöründe Kullanılması 251 Bin Dev Öğrenci projesi de Manisa’da turizm algısının oluşmasında yardımcı olacak en önemli dinamiklerden biri olabilir. Okullarda öğrencilere verilecek eğitimler ile onbinlerce turizm elçisi Manisa’yı tüm dünyaya duyurabilir. 251.000 Dev Öğrenci Projesi proje arkadaşlığı temelinde bir barış ve kardeşlik projesidir. Proje sayesinde Manisa’nın kültür hayatı zenginleşirken öğrencilerin sosyal, kültürel konularda farkındalıkları artırılarak birbirleriyle kaynaşmaları sağlanacaktır (http://www.251bindevogrenci.org/projeKitap2.pdf). Projenin amaçları kısaca, proje kitapçığında aşağıdaki şekilde özetlenmektedir. Öğrenci merkezli, proje tabanlı ve demokrasi odaklı eğitim anlayışı içinde; Öğrencilerin sosyalleşmesi ve ekip çalışması becerilerini geliştirmek, Öğrencilerin kültür düzeyini artırmak, Öğrencilerin proje üretme uygulama ve analiz yeteneklerini geliştirmek, Manisa’ya ve ilçelerine dev eserler kazandırmak, Manisa’da dev bir öğrenci kitaplığının oluşmasına katkıda bulunmak, Öğrencilerin farkındalıklarının artmasına katkı sağlamak, Manisa’nın tanıtım ve markalaşmasına katkıda bulunmak, Kültürel yaşamı zenginleştirmek, Öğrencilerin spor ve sağlıklı yaşam konularında bilinçlenmelerini sağlamak, 251.000 Dev Öğrencinin Manisa’da dev bir marka değer olmasını sağlamaktır. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 146 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Amasya’da yürütülen 90.000 Dev Öğrenci Kampanyası çerçevesinde fonda toplanan kaynak Amasya’nın ulusal TV ve basında tanıtımın ve reklamında da kullanılmıştır. Kısacası etkinlik direkt olarak Amasya’nın kültür ve turizminin tanıtımına destek olmuştur. Manisa’da proje kapsamında bugüne kadar kitap satışı ve yılbaşı kart satışı gibi etkinlikler gerçekleştirilmiştir. Unutulmamalıdır ki, çocuk ve genç yaşlarda turizm bilinci ve sevgisi ile yetişmek ileriki yaşlarda yurttaşlarımızın öz değerlerinden taviz vermeksizin sürekli olarak memleketinin daha çok kazanmasına gayret etmesine neden olur. Kısacası, “Memleketini en çok seven onun için en çok çalışandır” düsturu bir kez daha hayata geçecektir. 251 Bin Dev Öğrenci arasından ileri yaşlarda binlerce rahmetli Talat Zurnacı gibi girişimciler, binlerce, esnaf, binlerce bürokrat, pansiyon, restoran sahibi çıkacaktır. Bu nedenle, Manisa’nın değerlerinin ve turizm potansiyelinin ve tabii ki bu planın Manisa’daki öğrencilere aktarılması uzun vadede Manisa’yı bölgesinde ve ülkemizde bir yıldız haline getirecektir. MARKALAŞMA SÜRECİNDE KULLANILACAK TAKTİK ADIMLAR 147 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 7. MANİSA MARKA KENT VİZYONU Bu bölümde Türkiye Turizm Stratejisi 2023 çalışmasında marka kent olarak belirlenen Manisa ilinin 2023 yılı vizyonu ve turizm gelişim ilkeleri verilecektir. 7.1. Manisa Marka Kent Vizyonu 2023 yılında bir milyon turist sayısı ve elli bin yatak kapasitesi ile, kültür, tarih ve şifa turizmlerinde lider, şehirlerin sultanı: Manisa 7.2. Manisa Marka Kent Turizm Gelişim İlkeleri Manisa’da turizm gelişiminin sürdürülebilir çevre politikaları ile desteklenmesi, Manisa il sathında turizmde ürünün çeşitlendirilerek sezonun bütün bir yıla yayılması, Turizmin özel sektör tarafından sürdürülen kamu tarafından yönlendirilen ve yol gösterilen ekonomik bir faaliyet olarak kabul edilmesi, Turizmle ilgili altyapı ve ulaşım yatırımlarında özel sektörün etkinliğinin özendirilerek altyapı yatırımlarında kamunun yükünün hafifletilmesi, Turizmin varış noktası odaklı ve çok fonksiyonlu olarak geliştirilmesi, Turizmde gelişmenin taraflar(kamu, özel sektör, yerel yönetimler, STK'lar) arasındaki yakın ilişki ve işbirliğinin iyi yönetişim ve etkin toplum katılımı çerçevesinde kurulmasına bağlılığının kabulü, Turizmin Manisa’nın geri kalmış bölgeleri ve özellikle dezavantajlı gruplarının sosyoekonomik konumlarının güçlendirilmesinde bir araç olarak kullanılması, Turizm gelişiminin yerel yönetimlerin ekonomik, sosyal ve çevresel hedeflerini desteklemesi, Manisa’da doğal, tarihi, kültürel değerlerin koruma-kullanma dengesi içinde sürdürülebilir turizmin araçları olarak kullanılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 148 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da turizmde rekabetin ucuz ürün yerine markalaşan turizm bölgeleri oluşturularak sağlanması, Manisa ekonomisi içinde turizmin önemli bir sektör haline getirilmesi, Nitelikli turist sayısının ve turizm gelirlerinin artırılması, Manisa’da varolan turizm bölgelerinin sürdürülebilirlik perspektifi içinde yeniden ele alınarak planlaması ve kaliteli yaşanabilir çevreler oluşturulması, Manisa’da sürdürülebilir turizmin tanıtılarak eko-turizm, kırsal turizm ve agro-turizm konularında kamu, özel ve sivil toplum kuruluşlarının bilinçlendirilmesi, Manisa’da Turizm hareketlerinde merkezi-yerel-sivil aktörlerin beraber çalışmasının ve işbirliği içinde olmasının sağlanması, Uluslararası işbirliğinin ve fon kaynakları ile ilişkilerin güçlendirilmesi, Manisa’da turizm planlamasının bütüncül planlama yaklaşımı ile merkezi-yerel eşgüdüm sağlanarak, yönetsel organizasyonun ve finans olanaklarının işbirliği ile ele alınması, Manisa’da il genelinde turist profili odaklı turizm ürünü oluşturulması, Kültürel ve yöresel mimari değerleri kullanan alternatif, sıra dışı konaklama ünitelerinin Manisa’da desteklenmesi, Yöreye özgü farklı turizm türlerinin birbirine entegrasyonunu sağlayarak çok çeşitli turizm imkanlarını sağlık, eğitim, v.b. farklı sektörel kullanımlarla bir arada sunulabilen alternatif turizm odaklı (sağlık ve termal, golf, doğa turizmi vb.) turizm kentlerinin oluşturulması, Manisa’nın ilçeleri ile birlikte –özellikle Kula- Osmanlı medeniyetinin yaşatılacağı bir müze kent biçiminde planlanması, Manisa’nın suyla gelen şifa özelliğinin güçlendirilmesi için termal kaynakların rasyonel kullanımının teşvik edilmesi, Kurtuluş Savaşında Manisa Ruhunun yaşatılması için kültürel yolların düzenlenmesi, Merkez Efendinin Şifası konsepti çerçevesinde bitkisel tedavi ürünleri ve yöntemlerinde Manisa’nın markalaşmasının desteklenmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 149 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Lidya’nın Gizemli Topraklarında arkeoloji ve tarih tutkunlarını bölgeye çekecek çevre düzenleme, trekking güzergahları ve müzelerin açılması, Manisa’nın yerel mutfağının turizmin hizmetine sunulması için geleneksel yemek hazırlama ve sunumlarının standart hale getirilmesi, Manisa’nın inanç turizminde de marka olması için bu değerler özelinde restorasyon ve restitüsyon çalışmalarının yapılarak bu değerlerin turizmin hizmetine sunulması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 150 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8. KONSEPTLER TEMELİNDE MARKALAŞMA: SULTANLARIN ŞEHRİ: MANİSA Turizm sektöründe destinasyonların bilinirliliği onların turizm pazarında belli konseptler çerçevesinde tanıtım ve pazarlanmasına dayanmaktadır. Bu sürecin sonunda konseptlere bağlı olarak destinasyonların bir veya birden fazla konsept çerçevesinde algıları oluşur. Bu süreç tamamı ile bilinçli pazarlama ve iletişim yöntemleri ile yönlendirilen bir süreçtir. Dünya turizm pazarında bugün Paris “Işık Şehri”, “Louvre Müzesi”, “Aşk Şehri” , “Eiffel” v.b. konseptlerle tanınırken, Karlovy Vary termal değerleri, Londra Buckingham Sarayı, Big Ben, Parlamento Binası ile tanınmaktadır. Paris ve Milano sanat ve moda ile öne çıkarken, İtalya tarih ve kültür çerçevesinde tanıtım stratejilerini oluşturmaktadır. Manisa için de yapılması gereken marka değerlerinin bir kısmının özel konseptler altında birleştirilmesidir. Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı kapsamında, iletişim, tanıtım, pazarlama ve müşterilerde tutunum algısı oluşturmak üzere konseptler demeti oluşturulmuştur. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti Merkezefendi Şifa Konsepti Doğaya Uyumda Manisa Tarzanı Konsepti Kurtuluş Savaşında Manisa Ruhu Konsepti Antik Tanrıların Dağı Spil Konsepti Manisa’da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Konsepti Lidyanın Gizemli Toprakları Konsepti Manisa’nın Damak Çatlatan Lezzet Durakları Konsepti İnanç ve Huzurun Yolu Manisa Konsepti Manisa’nın Kültürüne Yolculuk Konsepti Manisa’da Adranalin Konsepti Gençlik ve Spor Turizmi Konsepti Yukarıda verilen konseptler demeti Manisa’nın marka değerleri çerçevesinde belirlenmiştir. Turizm marka MANİSA MARKA KENT VİZYONU değerlerinde genelden özele her bir turizm türü 151 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI değerlendirilirken dünyadaki, ülkemizdeki durum ile Manisa’nın konsepti ele alınmıştır. Daha sonra da her bir konsept için turizm gelişim stratejisi ve yapılması gereken faaliyet başlıkları tek tek verilmiştir. Bu konseptlerin altında ilgili turizm çeşitleri serpiştirilmiştir. Plan kapsamında önerilen konseptler bu bölüm kapsamında tek tek ele alınacaktır. 8.1. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti Bu kısımda Manisa için yeni bir marka değeri olan Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti ele alınacaktır. Yalnız unutulmaması gerekir ki; hazırlanan bu plan Manisa’ya markalaşma perspektifinden bakan bir çalışmadır. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti gibi spesifik bir konuda ayrıntılı çalışma yapacak uzman bir ekip oluşturularak ve mimari çizimleri ile birlikte bir proje ortaya çıkarılabilir. 8.1.1. Neden Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti Osmanlı İmparatorluğu 1299–1920 yılları arasında üç kıtada hüküm sürmüş ve sadece dönemine değil tüm insanlık tarihine damgasını vurmuş muhteşem bir medeniyettir. Osmanlıların Anadolu’da, Balkanlardan Kuzey Afrika’ya, Arap Yarımadasından Kafkaslara kadar olan bölgelerde kültürel izlerini görmek mümkündür. Özellikle bu izler dini yapılar (camiler, medreseler), ticari yapılar (hanlar, hamamlar, bedestenler, çarşılar), sivil yapılar (çeşmeler, konaklar) ve askeri yapılar (kaleler, tahkimatlar) özelinde kendini göstermektedir. Bu izlerin en fazla yoğunlaştığı alanlar başkent İstanbul’un yanı sıra Sancak Merkezleridir. Bugün Muhteşem Osmanlı’da Yaşam turizmi denilen bir turizm türü olmasa da tarih meraklıları Osmanlı zamanında savaşlara konu olan alanları, önemli dini ve askeri binaları ziyaret etmekte ve bu bölgelere çeşitli turlar da düzenlenmektedir. Bu noktada İstanbul’da Topkapı Sarayı, Sultanahmet ve tarihi yarımada turları buna örnek gösterilebilir. Hatta sadece Türkiye’de değil, Bosna’da, Balkanlar ve Kafkasya’da da gerçekleşen turizmin bir çoğunda Osmanlı eserleri gezilmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 152 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dünya’da da başta Avrupa olmak üzere Japonya dahil bir çok ülkede Osmanlı İmparatorluğu merak konusudur. Türkiye’ye gelen turistler Bursa’yı, Edirne’yi ve İstanbul’u ilgiyle gezmektedirler. Ege ve Akdeniz Bölgesine gelen turistler de Antalya’ya Kuşadası’na, Bergama’ya geldiklerinde çoğunlukla Roma, Antik Yunan ve Helen uygarlıklarının izleri ve kalıntıları görmektedirler. Oysa Türkiye sadece bunlardan ibaret değildir. En az bin yıllık özgün bir tarihimiz ve birikimimiz bu topraklarda mevcuttur. Bunun en zirvesinde de Osmanlı kültür ve medeniyeti yer almaktadır. Roma ve Hıristiyanlık kültüründen ziyade Türk ve İslam kültürünü merak edenlerin Ege’de ve Akdeniz’de ziyaret edebilecekleri toplu bir mekan bulunmamaktadır. Bu merakı görsel olarak karşılayabileceği tek yer Manisa’dır. Manisa kendi döneminde dünya siyasetine yön vermiş, dengeleri değiştirmiş Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman gibi dünya çapında tanınmış ve dirayetli Osmanlı hükümdarlarının şehzadelik yaptıkları yerdir. Osmanlı Devleti geleceğin hükümdarlarının yetişmesi için Manisa’ya döneminin en önemli siyaset, musiki ve edebiyat hocaları yönlendirerek Manisa’nın kültürel ve sosyal alandaki kalitesini yükseltmiştir. Onun için Manisa’ya sadece şehzadelerin yaşadığı bir yer olarak bakmak mantıklı değildir. Şehzadeleri yetiştirecek nitelikte nice alim ve müderris de Manisa’da yaşamıştır. Manisa’daki tüm Osmanlı soyut ve somut marka değerleri bir araya toplanarak Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konseptiyle ilişkilendirildiğinde Manisa, dünyada tek olabilecek bir turizm destinasyonuna dönüşecektir. Bu sayede yüzbinlerce turist sadece Manisa’yı görmek için gelebilecektir. Aşağıda bu konsepti hayata geçirmek üzere önerilere yer verilmiştir. Ancak yukarıda da belirtildiği gibi bu ve diğer konseptlerin ayrı bir bilimsel ekip tarafından daha kapsamlı bir fizibilitesinin çıkarılması gerekmektedir. Aşağıda konseptin çerçevesini çizecek önerilere yer verilmiştir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 153 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.1.2. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti Marka Değerleri Manisa’da Osmanlı hâkimiyeti ilk kez 1390’da Yıldırım Bayezid’le başladı. 1415’te Çelebi Mehmed’in Saruhan Bey’i bertaraf etmesiyle Saruhanoğulları topraklarında Osmanlı hakimiyeti yeniden kuruldu. Manisa’da sancakbeyliği yapan ilk şehzadeler, Yıldırım Bayezid’in oğulları Ertuğrul ve Süleyman olmakla beraber, şehrin şehzadeler diyarı oluşu Sultan II. Murad devrinde başlamıştır. Osmanlı hakimiyetine geçen yerlerde devlet otoritesinin yerleşmesi için, ilhak edilip sancak haline getirilen eski beyliklerin merkezlerine çoğu defa şehzadeler tayin edilirdi. Saruhan sancağının merkezi olan Manisa, diğer sancaklardan farklı olarak, İstanbul’a daha yakın olduğu için, şehzadelerin sancağa çıkarıldığı dönem boyunca önemini korudu. “Saruhan Tahtı” denilen Manisa, özellikle “ Ulu Şehzade”ler (veliaht şehzade) için saltanat eğitiminin verildiği bir şehirdi. Saruhan tahtına oturan ilk şehzade Ertuğrul (13901392), son şehzade Sultan III. Mehmed’dir (1584-1595). 1. Saruhan tahtına oturan ilk Şehzade Ertuğrul (1390-1392) 2. Sultan II. Murad, 3. Şehzade Alâeddin (1437), 4. On iki yaşındaki Şehzade II. Mehmed, Burada “Saray-ı Amire” olarak anılan bir saray inşa ettirdi ki, bu saray daha sonra buraya gelen şehzadelerin ikametgahı oldu. 5. Fatih’in ortanca oğlu Şehzade Mustafa 6. Şehzade Abdullah 7. Şehzade Şehinşah, 8. Şehzade Korkut, 9. Şehzade Alemşah 10. Şehzade Mahmud 11. Şehzade Korkut 12. Yavuz Sultan Selim, 13. Kanuni Sultan Süleyman 14. Kanuni Sultan Süleyman’ın büyük oğlu Şehzade Mustafa 15. Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Şehzade Mehmed, 16. Şehzade Selim 17. 1546’da Manisa da doğan Şehzade Murad, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 154 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 18. Son Şehzade II.Murad’ın oğlu Şehzade Mehmet’tir. 1595’te tahta çıkmasının ardından bir kez daha Manisa’ya Sancak Beyi olarak Şehzade atanmamıştır. Osmanlılar döneminde Şehzade Sancağı olan Manisa birçok Osmanlı eseri barındırmaktadır. İstanbul, Edirne ve Bursa’dan sonra Osmanlılar tarafından Anadolu’da en çok imar edilen Manisa, Osmanlı mimarisinin en zengin örneklerini taşıyan dördüncü şehirdir14. Manisa’nın Osmanlılar zamanındaki önemli konumu ve muazzam tarihi eser ve kültürel birikimi Manisa’yı, Edirne ve Bursa gibi bir konuma yerleştirmektedir. Yunan işgali sırasında maalesef birçok tarihi eser yakılıp yıkılmıştır. Zamanımıza ulaşanlarından önemlileri şunlardır: Hâtuniye Külliyesi: Sultan İkinci Bâyezid’in hanımı Hüsnü Şah Hâtun 1490’da yaptırmıştır. Külliye; câmi, sıbyan mektebi, Kurşunlu Han, medrese ve hamamdan meydana gelmiştir. Medresesi yıkılmıştır. Kurşunlu Han gördüğü tâmirler yüzünden, orijinal yapısını kaybetmiştir. Minâresinin gövdesi zikzaklı burmalarla bezenmiştir. Geometrik oymalarla süslü minberi orijinaldir. Külliye ilk dönem Osmanlı mîmârîsinin en güzel örneklerindendir. Câminin yanındaki türbe 1881’de ölen Sadrazam Rüştü Paşa’ya âittir. Sultan Külliyesi: Yavuz Sultan Selim Hanın Hanımı Ayşe Hafsa Sultan yaptırmıştır. Külliye; câmi, sıbyan mektebi, sultan hamamı, Dârüşşifâ, medreseden meydana gelmiştir. Mesir macunu bu külliyede bulunan câmiden halka atıldığı için Mesir Câmii adı ile de bilinir. Câminin mihrab ve minberi Osmanlı sanatının üstün yapılarındandır. Dış medrese yıkılmış olup, iç medrese günümüzde müftülük olarak kullanılmaktadır. Dârüşşifa kısmı ise günümüzde sağlık müzesidir. 14 www.cografya.gen.tr/tr/manisa/turizm.html MANİSA MARKA KENT VİZYONU 155 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Murâdiye Külliyesi: 1582-1585 seneleri arasında yapılmış olup Mîmar Sinan’ın eseridir. Külliye; câmi, medrese, imârethâne, sıbyan mektebinden meydana gelmektedir. Sıbyan mektebi yıkılmıştır. Külliyeyi Sultan Üçüncü Murâd Han yaptırmıştır. Câmisi Manisa’daki Osmanlı devri câmilerinin en değerlisidir. Kesme taştan yapılan câminin sağ ve solunda iki ince minâre bulunmaktadır. Giriş kapısı ağaç oymacılığının bir şâheseridir. Sütun kapı, duvar ve kubbede yer alan oymalı mermerler, çiçek motifli ve âyet-i kerîmelerle süslü çiniler ve diğer çeşitli süslemelerle Türk süsleme sanatının en güzel örneklerindendir. Medresesi, Etnografya Müzesi; imârethâne kısmı ise Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmaktadır. Sultan İkinci Abdülhamid Han zamanında külliye esaslı bir şekilde tâmir edilmiştir. Ulu Câmi: Manisa’nın en eski câmisidir. Saruhan Beyin torunu İshak Bey tarafından 1366’da yaptırılmıştır. 14 sütun üzerine üç yönde revakla çevrilmiştir. Sütunlarının bâzıları Bizans kilisesine âittir. Câminin yanında bir medrese vardır. Medrese kapısı yanında tek şerefeli kilim desesini andıran ve yeşil, mavi, sarı ve mor renkli çini tuğlalarla süslü kısa gövdeli minâresi vardır. Minber abanoz ağacından yapılmış olup, âyet-i kerîme yazılarıyla süslüdür. Minber Türk ağaç oymacılığının güzel örneklerinden olup, Manisa Etnografya Müzesindedir. Medrese, Bizans kilise harâbeleri üzerine yapılmıştır. Boyu 36,55 m, eni 32,55 metredir. Çeşnigir Câmii: Çeşnigir Sinan Bey tarafından 1474’te yaptırılmıştır. Mihrabı geometrik oymalarla bezelidir. Yanında Karamanoğullarının yaptırdığı kitaplık bulunmaktadır. İvaz Paşa Câmii: İvaz Paşa bin Abdülmümin tarafından 1488’de Mutlu Mahallesinde yaptırılmıştır. Yanında medrese odaları vardır. Ağaç minberinin oymaları Türk el sanatının en ince görüntülerini sergiler. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 156 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yıldırım Câmii: Yıldırım Bâyezîd Han, Alaşehir ilçesini aldığı zaman yaptırmıştır. Ankara Savaşı çıkınca kubbeleri tamamlanamamıştır. Daha sonra yanına bir minâre ve üzerine ahşap çatı yaptırılmıştır. Şeyh Sinan Câmii: Alaşehir ilçesinde Şeyh Sinan bin Mahmûd Faik tarafından 1465’te yaptırılmıştır. Selçuklu mîmârî tarzındadır. Câminin yanında bir zâviye ve Şeyh Sinan’ın türbesi vardır. Kula Evleri: On sekiz ve on dokuzuncu asır yapısı olan bu evler Osmanlı mîmârîsinin özelliklerini taşır. Türk gelenek ve çevre şartlarına uygun olarak yaptırılmıştır. Evlerin tavan ve kapı oymaları çok güzeldir. Târihî eser olarak koruma altına alınan Kula evlerinden Beyoğlu evi, Büyük Göldeliler ve Küçük Göldeliler evi en önemlileridir. Manisa Merkez ve ilçelerde Osmanlı dönemi daha bir çok cami, külliye ve tarihi obje vardır. Ayrıntılı olarak bu bilgilere Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün web sitesi ve tanıtım materyallerinden ulaşılabilir. Ayrıca İl Merkezi ve ilçelerdeki diğer Osmanlı öncesi yapılmış eserler de – Akhisar’daki Ulu Camii gibi- bu konsept çerçevesinde fonksiyonlaştırılabilir. 8.1.3. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Stratejisi “Manisa’nın dünyada Osmanlı’yı tanımak isteyenlerin tercih edeceği öncelikle mekan haline getirmek” MANİSA MARKA KENT VİZYONU 157 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.1.4. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konseptinde Hedeflere Doğru Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konseptinin yaşatılabileceği 2 alternetif ortaya bulunmaktadır: Birincisi: Manisa sarayı araştırılarak (Saray-Amire) aynı bölgede veya daha uygun bir alanda kültür merkezi ve yaşayan müze olarak hizmet verecek bir Osmanlı Sarayı binasının inşa edilmesi. Bu binada Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti konseptinin yaşatılması, İkincisi: Manisa Kula İlçesinin tarihi evlerinin bulunduğu bölgenin Osmanlı Konseptinde yeniden düzenlenmesi, Aşağıda her iki alternatif için de öneriler bulunmaktadır. Bu alternatiflere karar verecek mecra kamu yöneticileridir. Birinci opsiyonu aynı zamanda girişimci bir turizmci de gerçekleştirebilir. Manisa’nın Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti çerçevesinde rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti konsepti için; Osmanlı tarihi uzmanı, sanat tarihçisi, mimar ve turizmcilerin yoğunlukta olduğu bir marka takımının teşkil edilmesi, Manisa merkezde ve Kula’da araç ve yayaları bir kültür hattı ekseninde birleştiren aksların oluşturulması ve buna yönelik şehir planlarının hazırlanması, Manisa’nın “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti” envanter ve kataloğunun çıkarılması, Manisa’nın “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti” konseptinin turizme katkıda bulunması için markalaştırılması, “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti” konsepti turizmi için gerekli olan rehberlik mekanizması hakkında esnafa, öğrencilere ve gönüllülere eğitim verilmesi, Bir kısmı hali hazırda ışıklandırılan Sultan Cami, Muradiye ve Hatuniye Külliyeleri, Çeşnigir Cami, Ulu Cami, İvaz Paşa Cami başta olmak üzere Manisa merkez ve ilçelerde bulunan Osmanlı eserlerinin ışıklandırarak eserlerin gece görülmesi gereken değerler haline getirilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 158 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa merkez, Kula, Akhisar, Alaşehir ve Gölmarmara’da bulunan cami, han, hamam, bedesten, çeşme, v.b. Osmanlı eserlerine özgü yönlendirme ve bilgilendirme tabelaları oluşturmak, Manisa merkez ve ilçelerde konaklama tesislerinde çalışanların Osmanlı teması çerçevesinde giydirilmesi (bu tesislerde çalışanlar, tesis ve işletmelerdeki tüm personelin (garsonlar, servis yapanlar, resepsiyondakiler vb.) tamamen Osmanlı kıyafetleri giymelerinin sağlanması, Manisa merkez ve ilçelerde konaklama tesislerinde Osmanlı teması çerçevesinde konaklama ve yeme içme programlarının tanıtımı ve pazarlanması, konaklama tesislerinin Osmanlı dönemindeki gibi dekore edilmesi, Manisa merkez ve ilçelerde konaklama tesislerinde odaların ve salonların Osmanlı teması çerçevesinde adlandırılması, Örneğin Kral Odasına Kanuni Odası, Suit Odalara Şehzade Odası ve diğer odalara Sultan odaları denmesi gibi, Manisa’da Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kent Müzesinin açılması, Manisa Merkez, Kula, Akhisar, Alaşehir ve Soma gibi tarihi ve turistik alanlarda yemek menülerinde Şehzade Kahvaltısı, Sultan Kahvaltısı, gibi özel yemek programlarının markaların oluşturulması, Köfteci Ramiz gibi Manisa marka restoranlarda Osmanlı temalı menüler eklenmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 159 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Gerek Kula’daki evlerde gerekse diğer konaklama mekanlarında Kula Yaren ekipleri ile hem karşılama yapılması hem de akşam eğlencelerinin tertip edilmesi, Soma Darkale Köyünün Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Köyü Olarak Restorasyonu ve Tanıtımı, Darkale Köyünde otantik Muhteşem Osmanlı’da Yaşam: Şehzade Kahvaltısı sunumu hazırlanması, Darkale Köyündeki halkın Turist grupları geldiğinde Osmanlı dönemindeki gibi kıyafetler ile dolaşması, Manisa merkez, Kula, Soma-Darkale’de geleneksel Türk yaşantısını temel alan folklorik özelliklerin yarenlik, kız isteme, mani atışması, v.b. geleneklerin turistlere profesyonel olarak sunulması, Şehir planı revize edilerek Osmanlı temasının öne çıkarılması, şehir mobilyalarının, döşemelerin ve aydınlatmanın Osmanlı teması çerçevesinde tasarlanması, Şehzade Mustafa Parkı, Kanuni Meydanı gibi Manisa Merkez’deki ve Kula’daki parklara, meydanlara Osmanlı temalı isimlerin verilmesi, Manisa genelindeki hamamların işletmecilik yönünden Osmanlı konseptine uyarlanması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 160 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turistlerin de rahat kullanabileceği, maliyeti düşük Osmanlı dönemi kıyafetleri yapılması, geleneksel kıyafetler sanat tarihçilerinin ve tasarımcıların eli ile yeniden tasarlanması ve kiralanarak giyilebilir ve anı fotoğrafı çekilebilir hale getirilmesi, Kula’da Marka Takımı tarafından belirlenecek konulara göre evler ve konakların fonksiyonlaştırılması, (hangi evde müzik ve musiki, hangi evde şehzade eğitimi, hangi konakta Osmanlı eğlencelerin yapılacağının belirlenmesi ve bu alanların özel konseptlere göre dizayn edilmesi), Mesir Saçım törenlerinde olduğu gibi Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti konseptini tamamlayacak teatral etkinliklerin oluşturulması, Mesir Derneği ve Üniversite ile ortaklaşa tiyatro bölümü ya da kulübü ile Osmanlı Konsepti için özellikle Cuma-Cumartesi-Pazar günleri için özel canlandırmalar yapılması, Örneğin: Saat 12’de elçi kabulü, Kanuni Sultan Süleyman’ın Cuma Selamlığına çıkarak halkı selamlaması, Pazar günleri mehter gösterisinin yapılması, v.b. Dünya’dan Osmanlı Şehzadelerinin nasıl eğitim aldığını görmek için Manisa’ya gelinmesinin sağlanması. Bu amaçla eğitim ve eğitimcilerin markalaştırılması, Manisa’nın şehzade eğitiminde öne çıkarılması ve çevre düzenlemesinin yapılması, Osmanlı Yaşam Kenti konsepti marka takımı üniversite tarih bölümü ile işbirliği yaparak bir Şehzadenin günlük yaşamını, nasıl eğitim aldığını, hangi oyunları MANİSA MARKA KENT VİZYONU 161 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI oynadığı vb. bilimsel bir bakış açısı ile belirleyerek ve bu eğitimi kısa sürelerde verebilen turistlik merkezlerin açılması, Bu merkezlerde eğitim alanlara sertifika verilmesi, Sertifikalı eğitim programlarında, kadınlar, çocuklar ve gençlere becerilerine göre farklı programların planlanması, Manisa’da ve Kula’da eski evlerin/konakların bir kısmının yaşayan geleneksel sanat evleri olarak organize edilmesi, Ebru konağı, Hat Konağı, Tezhip Konağı v.b. Sanat müziği faaliyetlerinin yerli ve yabancı turistlere hitap edecek şekilde geliştirilmesi, Hat, Ebru ve Tezhip konusunda ünlü marka değerleri kişilerin de markalaştırılması, hat ve tezhip meraklılarının ilgisini çekecek sertifikalı kurslar düzenlenmesi, Kula’da yerli ve yabancı turistler için geleneksel sanatları birkaç gün gibi kısa sürede veren sertifikalı kurs programlarının açılması, Bu kurslara katılanlara Tezhip Ustası, Ebru Ustası, Ahşap Oyma Ustası, Hat Ustası, gibi sembolik fakat hatıra niteliğinde Türkçe ve İngilizce sertifikalar verilmesi, Manisa şehir merkezinde, Bursa ve Amasya illerindeki olduğu gibi Manisa’da yaşamış şehzadeler hakkında bilgiler alınan bir Şehzadeler Müzesinin açılması, Yılın belli dönemlerinde, Manisa’da Osmanlı savaş sanatı oyunlarında Manisa’da geleneksel olarak oynanan cirit oyunu ve at yarışlarının canlandırılmasının sağlanması, binicilik ve cirit konusunda oyunlar düzenleyen Selendi ve Kula’nın turizm bakış açısı ile teşvik edilmesi, Manisa Merkez ve Kula’da Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konsepti çerçevesinde Cuma ve Cumartesi akşamları özellikle akşamları Osmanlı usulü düğün merasimleri, kına gecelerinin gerçekleştirilmesi, gündüz saatlerinde de kız isteme ve gelin alma törenlerinin profesyonel olarak turistler için organize edilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 162 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Osmanlı konseptini ifade eden logo, slogan gibi kurumsal kimlik öğelerin hazırlanması, Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti Konseptinin uluslararası boyutta tanıtılması, Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti’nin duyurulması amacıyla tanıtım malzemelerinin hazırlanması, (Basın Kiti, Tanıtım Filmleri, Broşür, Katalog ve Flyerlar vb.) Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kenti konseptinin gerek turizmcilerin gerekse halkın zihninde canlanabilmesi için simülasyonların hazırlanması, Tarihi kliplerin masraflarına destek olunarak ilk etapta Manisa’da kliplerin çekilmesinin sağlanması, Muhteşem Osmanlı’da Yaşam temalı kapsamlı bir web portalı hazırlanması, (Portal aynı zamanda Osmanlı hakkında bilgi alınabilecek bir data merkezi niteliğini de taşıyacaktır. ) Bölgede çocukların eğlenerek öğrenecekleri etkinlik araştırmasının ve tanıtımının yapılması, Sultan Yaylası ve Kırkağaç’ta şehzade kamplarının kurulması, Bölgede sürekli olarak yapılacak sanat, müzik, tiyatro gibi etkinliklerin tasarlanması ve hayata geçirilmesi, bu amaçla marka takımının haricinde bir etkinlik ekibinin kurulması, tur operatörü ve seyahat acentelerinin beklentilerine göre yeni etkinliklerin organize edilmesi, Tüm dünyada Osmanlı üzerinde yapılan ve yapılacak araştırmaların merkezinin Manisa olmasının sağlanacağı bir merkez kurulması, bu merkezde alanında uzman akademisyen ve araştırmacıların sadece araştırma yapması değil aynı zamanda dünyadaki Osmanlı meraklılarına data sağlayarak yeni araştırmalara öncülük yapmasının planlanması, Özellikle Kula’da pansiyonculuğun teşvik edilmesi gerekirse ilk etapta kaymakamlık ve Belediye tarafından işletmelerin ayakta tutulması ve Kula’nın “Osmanlı Kentinde Konakladım” biçiminde tanıtımı ve pazarlanması, Kula’da arastada geleneksel el sanatı yapan keçeci, bakırcı, demirci, semerci, saraç vb. zanaatkarların işlerini yapmalarına engel olmadan turistler tarafından izlenmeleri ve bu deneyimi yaşamalarına olanak sağlanması tanıtım ve pazarlama açısından önemli bir girişimdir. Bu çerçevede Avanos’ta ve Göreme’de turistlerin çömlek yapımları bu konuda güzel örneklerdendir. Böylece bu deneyimi yapan yerli ya da yabancı ziyaretçi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 163 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bakır işlemesinin veya bir oyuncağın yapım sürecine girerek unutulmaz bir deneyim yaşayacaktır. Sultan Yaylası, Kula, Atalanı Yaylası, Saruhanlı ve Kırkağaç İzci Kampında Şehzade Otağı, Padişah Otağı adı altında çeşitli düzenlemelerde bulunarak burada cirit, ata binme yağlı güreş gibi geleneksel sporların yapılabileceği gençlere yönelik Osmanlı temalı izci kampları tertip edilmesi, Osmanlı temalı şehzade bibloları, sultan bibloları, savaş aletleri bibloları gibi hediyelik eşyalar yapılması ve bunların Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Manisa adı altında pazarlanması, Kula’da Taptuk Emre Türbesi’nin Manisa turlarında mutlaka uğranılacak bir konuma getirilmesi ve burada turist gruplarına otantik kahvaltı ve köy yemekleri yiyebilecekleri bir mekanın düzenlenmesi, UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne 2012 yılında Mesir Macunu Festivali’nin alınması Manisa için büyük bir kazanımdır. Bu festivalin önümüzdeki yıllarda daha farklı Osmanlı dönemi sultan ve şehzade kıyafetleri bolca kullanılarak organize edilerek yurtdışında da tanıtımının yapılarak tıpkı İspanya’da halkın boğaların önünde koştuğu San Fermin Festivali gibi canlı ve uluslararası bir konuma getirilmesinin sağlanması, Dünya’da bir eşi bulunmayacak Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Kentinin Türkiye’nin yurtdışındaki reklamlarında tanıtımının sağlanması, Bayramlar ve özel günlerde Hafsa Sultanın ve Merkez Efendi’nin temsili olarak mesir dağıtacağı organizasyonlar düzenlenmesi, Mesir saçım organizasyonunun aynı zamanda tur otobüslerinin de satın alabileceği bir günlük gösteri haline dönüştürülmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 164 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.2. Manisa’da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Konsepti Toplumların geçmişine ışık tutan arkeoloji birçok bilim dallarıyla ortak çalışmalar yapmaktadır. Kelime olarak arkeoloji arkhaios= eski, logos=bilim kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. Bu kavramın geniş kapsamlı bir tanımı yapılacak olursa, “Kazı ve yüzey araştırmalarıyla insanlık tarihini başlangıcından itibaren insan ve yaşadığı ortama ilişkin olarak, ele geçen her türlü maddi ve manevi bulgu, olgu ve kalıntıyı tümevarım ve tümdengelim yöntemlerle ve inter disipliner bir yaklaşımla inceleyip sentezleyerek, bugün yaşam süreçlerini tamamlamış olan topluluk ya da toplumların uygarlık tarihlerinin içinde yaşadıkları ortam ve bu ortam ile ilişkilerini gün ışığına koyarak yeniden tasarımını yapan bir bilim dalı” olarak tanımlanmaktadır (Yalçınkaya, 2006). Türk bilim insanlarının arkeoloji yaklaşımları genelde Kıta Avrupa ekolü ile uyumlu olduğu için Kıta Avrupa ekolü içinde kabul edilmektedir. Arkeoloji ve tarih turizmi ise insanlık tarihi açısından önemli yerlere yapılan ziyaretleri kapsamaktadır. 8.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Arkeoloji ve Tarih Turizmi Tüm dünyada arkeoloji ve tarih turizminde hemen ilk akla gelen yerler Dünya Kültür Miras Alanlarıdır. Uluslararası önem taşıyan ve bu nedenle takdire ve korunmaya değer doğal oluşumlara, anıtlara ve sitlere “Dünya Mirası” statüsü tanınmaktadır. Sözleşmeyi kabul eden üye devletlerin UNESCO’ya başvurusuyla başlayan ve Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) ve Uluslararası Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) uzmanlarının başvuruları değerlendirmesi sonunda tamamlanan bir işlem dizisinden sonra aday varlıklar Dünya Miras Komitesinin kararı doğrultusunda bu statüyü kazanmaktadır. 2011 yılı sonu itibariyle Dünya genelinde UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kayıtlı 936 kültürel ve doğal varlık bulunmakta olup bunların 725 tanesi kültürel, 183 tanesi doğal, 28 tanesi ise karma (kültürel/doğal) varlıktır. Her yıl gerçekleşen Dünya Miras Komitesi toplantıları ile bu sayı artmaktadır. Detaylı bilgilere Dünya Miras Merkezi’nin resmi web sitesi olan http://whc.unesco.org/en/list adresinden ulaşılabilmektedir. Dünya kültür mirası olmasa da, önemli savaşlara sahne olan alanlar, ören yerleri, höyükler, tümülüsler, kaleler, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 165 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI mabetler, sivil mimarlık eserleri ve kalıntıların bulunduğu alanlar arkeoloji ve tarih turizmi çerçevesinde ziyaret edilen başlıca alanlardır. Uluslararası önem taşıyan ve bu nedenle takdire ve korunmaya değer doğal oluşumlara, anıtlara ve sitlere “Dünya Mirası” statüsü tanınmaktadır. Sözleşmeyi kabul eden üye devletlerin UNESCO’ya başvurusuyla başlayan ve Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) ve Uluslararası Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) uzmanlarının başvuruları değerlendirmesi sonunda tamamlanan bir işlem dizisinden sonra aday varlıklar Dünya Miras Komitesinin kararı doğrultusunda bu statüyü kazanmaktadır. 2011 yılı sonu itibariyle Dünya genelinde UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kayıtlı 936 kültürel ve doğal varlık bulunmakta olup bunların 725 tanesi kültürel, 183 tanesi doğal, 28 tanesi ise karma (kültürel/doğal) varlıktır. Her yıl gerçekleşen Dünya Miras Komitesi toplantıları ile bu sayı artmaktadır. Detaylı bilgilere Dünya Miras Merkezi’nin resmi web sitesi olan http://whc.unesco.org/en/list adresinden ulaşılabilmektedir. UNESCO’nun dünya çapında, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası, Dünya Belleği ve MAB adı altında üç farklı listesi daha bulunmaktadır. Bu listelerde her yıl yapılan üst düzey toplantılarda yeni teklifler sonucu sürekli olarak artmaktadır. (http://www.unesco.org.tr/?page=15:64:1:turkce) 8.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Arkeoloji ve Tarih Turizmi Ülkemizin, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün sorumluluğu altında yürüttüğü çalışmalar neticesinde bugüne kadar UNESCO Dünya Miras Listesi’ne 11 adet varlığımızın alınması sağlanmıştır. Bu varlıklardan; İstanbul'un Tarihi Alanları Safranbolu Şehri (Karabük) Hattuşaş (Boğazköy) - Hitit Başkenti (Çorum) Nemrut Dağı (Adıyaman - Kahta) Xanthos-Letoon (Antalya - Muğla) Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) Truva Antik Kenti (Çanakkale) Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 166 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) kültürel olarak; Pamukkale-Hierapolis (Denizli) Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) hem kültürel, hem doğal miras olarak listeye alınmıştır UNESCO’nun dünya çapında, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesinde ülkemizden 10 değer bulunmaktadır. 2012 yılı Aralık ayında yapılan toplantıda Mesir Macunu Festivali de bu listeye girmeye hak kazanmıştır. 8.2.3. Manisa'da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Marka Değerleri Antik Dönemde Lydia bölgesinin batı sınırını oluşturan ve "Magnesia ad Sipylum" olarak isimlendirilen günümüz Manisa'sı, Gediz vadisini batıdan doğuya kucaklayan Bozdağların kuzeybatı ucunda, ayrı bir kitle halinde yükselen Spil dağının kuzey batı eteğinde kurulmuştur. Manisa (Magnesia)’nın Sipylum ve daha önceleri Tantalis olduğunu öğrendiğimiz adı, mitolojide Tanrı Zeus ile Plouto'nun oğlu olarak kabul edilen Sipylos Dağı'nda hüküm süren Lydia Kralı Tantalos ile ilişki kurmamızı gerektirmektedir. Bugünkü Manisa'nın 7 km doğusunda, Sipylos'un kuzey yamacında, pekçok kalıntı vardır. Bunlar arasında kaya mezarları, tümülüsler, batı yüzeyindeki Kybele Yontusu, Yarıkkayanın çevresindeki iskan izleri, araştırmacıların açıklamalarıyla paralellik gösteren tespitlerdir. M.Ö. 3 bine ait Manisa'nın kuzey ve kuzey doğusundaki iskan yerlerinde bulunan Batı Anadolu'ya özgü kırmızı, cilalı çanak çömlekler bulunmuştur. M.Ö. 2 bine ait ise seramik buluntular, yazılı belgelere rastlanmıştır. Homeros'un yaşadığı devirde Maionlar adı verilen MANİSA MARKA KENT VİZYONU 167 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bir kavmin yaşadığı bilinen bölgeye antik dönemlerde Lydia adı verilmekteydi. Lydia'lıların bu bölgeye hangi tarihte geldikleri (Akdeniz, 2011) kesin olarak bilinmiyor ama bazı bilimadamları onların bu bölgeye Tunç Çağı sonunda (M.Ö. 1200 civarında) yani Friglerle aynı dönemde geldiklerini düşünmektedirler . Mitolojiye göre Lydia'lılara adını veren Lydos adında bir kahramandır ve bu kahraman aynı zamanda Lydia Devleti'nin kurucusudur. Lydia'lıların başkenti Sardes’tir. Sardes kentinin ve çevresindeki bazı küçük yerleşim merkezlerinin nekropollerinde yapılan kazılarda elde edilen buluntular, Lydia halkının Bronz çağında Anadolu'nun çok önemli yerleşimleri olan Karataş, Sema Höyük, Aphrodisias, Yortan, Babaköy ve Troia ile ilişkileri olduğunu gösterir. Lydia halkının yaşam belirtilerini günümüzde de görebiliriz. Lydia ev modelleri Sardes kazı bahçesinde eski örneklerine uygun olarak inşa ettirilerek sergilenmektedir. Yine Lydia'lıların oluşturdukları Krali nekrapol bugün Salihli-Gölmarmara arasında Bintepeler olarak bilinen sahadadır. Manisa Bizanslıların elinde ve sağlam surlarla çevriliydi. Moğol istilası sebebiyle Türkmen Boyları Batı Anadolu'da tek tek bağımsız beylikler kurmaya başladılar. Saruhan Bey, Salihli ve Alaşehir civarında (1300) Saruhanoğulları Beyliğini kurdu. Osmanlı hakimiyetini tekrar kuran Çelebi Mehmet, 1410'da Manisa'yı 2. aldı. "Saruhan Tahtı" denilen Manisa, özellikle "Ulu Şehzade" (Veliaht Şehzade) nin saltanat stajı yaptığı kenttir (Başoğlan, 2010). Böylece Manisa 16. YY sonlarına kadar, "Şehzadeler Şehri" olarak ün kazandı. Şehzadelerin taht mücadeleleri (Özden, 2011), gelmeleri, ayrılmaları ve özellikle de padişah olarak başkente gidişleri, Manisa için önemli olaylar olduğu gibi burasının sanki 2. bir başkent olarak görünmesini de sağladı. Yukarıda verilen kısa tarihten de görüleceği üzere Manisa binlerce yıllık bir geçmişe ve kültürel birikime sahip bulunmaktadır. Aşağıda arkeoloji ve tarih turizminde gezilebilecek MANİSA MARKA KENT VİZYONU 168 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da bulunan arkeolojik, kentsel ve tarihi sit alanlarının bir kısmı verilmektedir. Daha ayrıntılı bir liste için Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne başvurulabilir. 8.2.3.1. Arkeolojik Sitler Arkeolojik sitler, antik bir yerleşkenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu ve korunması gereken yerlerdir. Manisa’da bu kapsama giren yerler aşağıda verilmiştir. Merkez İlçe Manisa Kalesi (Magnesia, Sandıkkale): Bizans Döneminde inşa edilmiştir. Manisa Merkez İlçenin güneyinde Spil Dağı'nın kuzey yamaçlarındaki Sandıkkale adıyla anılan tepe üzerinde bulunan kaleye, kent merkezinden itibaren otomobil ile yaklaşık 2 km lik bir asfalt yol veya yaklaşık 15-20 dk.lık bir tırmanışla ulaşmak mümkündür. Ayrıca antik Magnesia ad Sipylum Kenti'nin yerleşim alanı da bu civardadır. Tepe doğal ve arkeolojık sit alanıdır. Kybele Kaya Kabartması: Kentin güney doğusunda , Manisa-Turgutlu yolu üzerinde , Akpınar Mevkiinde, Sipylos Dağı'nın eteklerinde, Hititler tarafından kayaya oyulmak suretiyle yapılmış, ana tanrıça Kybele'ye ait kaya rölyefidir. Kente 7 km. uzaklıkta olan kaya kabartmasına otomobille ya da Manisa Otogarından kalkan Turgutlu, Salihli otobüsleriyle ulaşmak mümkündür. Aigai Antik Kenti: Manisa Merkez ilçeye bağlı, Köseler Köyünün yaklaşık 4-5 km. güneyinde kurulmuş ve tarihi M.Ö. 8-7 y.y. lara kadar uzanan bir kenttir. Kentte HellenistikRoma dönemine ait yapı kalıntıları mevcuttur. Yoğurtçu Kalesi: Manisa Merkez ilçeye bağlı Uzunburun Köyü sınırları içindedir. Burada dış sur ve iç kaleden oluşan ve halkın Yoğurtçu kalesi olarak adlandırdığı yapı komplexi, Geç Roma yada Bizans Döneminde inşa edilmiş olmalıdır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 169 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Geç Roma Yerleşmesi: Manisa, Merkez, Uzunburun Köyü (Mersintepe) sınırları içindeki Geç Roma Dönemi yerleşmesidir. Fatih Sarayı: Merkez,Fatih Park alanı ve civarı, III. derece arkeolojik sit olarak tescil edilmiştir. Arkeolojik Sit : Merkez Tilki Süleymaniye köyü sınırları içindedir. Salihli İlçesi Bintepe Nekropol Alanı: Ahmetli, Salihli ve Gölmarmara ilçelerinin sınırları dahilinde, geniş bir alana yayılmış olan bölgede, Lydia Kralları ve ailelerinin anıt mezarları bulunmaktadır. Eski Balıkhane Nekropolü ve Ahlatlıtepecik Yerleşimi: Salihli ilçesi,Tekelioğlu köyü sınırları içindeki Prehistorik dönem yerleşimi ve mezarlık alanıdır. Çakallar Tepesi: Salihli ilçesi Sindelli köyü sınırları içindedir. Yaklaşık 25.000 yıl öncesine ait insan topluluklarının varlığını kanıtlayan fosil insan ayak izlerinin bulunduğu alandır. Sardes Ören Yeri: Sart kasabası sınırları içindedir. Tarihi M.Ö.3 bine kadar inen ve Lydia, Hellenistik, Roma, Bizans dönemlerinde iskan edilmiş olan antik Sardes kentinin kalıntılarının bulunduğu alandır. Hacıoğlan Nekropolü: Sart kasabası sınırlarında yer alan Hellenistik dönem nekropolüdür. Roma Dönemi Nekropol Alanı: Beylikli köyü, Gölyeri mevkiindedir. Yapı Kalıntıları ve Mezarlar: Kabazlı Köyü, Kaysan mevkiindedir. Kula İlçesi: Mağazadamları Mevkii: Hamidiye köyü, palankaya mahallesi sınırları içinde Roma dönemine ait yerleşim ve nekropolis alanı. Kentsel Sit: İlçe merkezinde, 270 konut ve 11 dükkandan oluşan yapı grubunun, sivil mimarlık örneği olarak tescilini içeren Kentsel Sit olgusu mevcuttur. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 170 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Karadivlittepe – Kuladivlittepe: Sandal köyü sınırları içindeki bu sönmüş volkanik dağlar, lav akıntı sahaları ile birlikte Doğal Sit alanı olarak tescil edilmişlerdir. Doğal Oluşumlar: Yurtbaşı köyü sınırları dahilindeki volkanik arazi, rüzgar etkisiyle peri bacalarını andıran bir görünüm almıştır. Bu saha Doğal Sit alanı olarak tescil edilmiştir. Akhisar İlçesi: Tepe Mezarlığı Ören Yeri: İlçe merkezindeki antik Thyateira Kentinin Roma ve Bizans dönemine ait yapı kalıntılarının bulunduğu alan. Antik Yapı Kalıntıları: Paşa mah. Ali Şefik Ortaokulu bahçesindedir. Akropolis: İlçe merkezinde şu anda üzerinde Akhisar Devlet Hastanesinin bulunduğu antik Thyateira kentinin akropolisi olan saha. Oda Mezar: Akhisar, Hacıishak mahallesi. Seyit Ahmet Mezarlığı: Akhisar, Seyit Ahmet Mahallesinde Roma dönemine ait buluntuların ele geçirildiği Geç Roma Dönemi Nekropolü. Telli Kavak Nekropolü: Erdelli köyü sınırları içindeki Prehistorik dönem nekropol alanıdır. Kaletepe: Ovaköy sınırları dahilinde, Akhisar-Sındırgı yolu üzerinde bulunan Geç Roma Kalesidir. Hierakome Antik Kenti: Akhisar ilçesi, Sazoba köyünün yaklaşık 1,5 km kadar güneyindeki Kumtepe olarak anılan mevkide antik kentin yerleşim ve nekropol alanı mevcuttur. Höyük: Mecidiye kasabası sınırları içindeki Prehistorik yerleşim sahasıdır. Üyecek Höyük: Erdelli köyü sınırları içindeki Prehistorik yerleşim sahasıdır. Mermer İdol Atölyesi: Kulaksızlar köyü sınırları içinde bulunan ve Prehistorik dönemlerde kullanılmış olduğu saptanan mermer idol atölyelerinin bulunduğu saha. Apollonis Antik Kenti: Mecidiye köyünün 2 km kadar kuzeyinde, antik Apollanis kentinin kalıntılarının bulunduğu saha. Nekropol Sahası: Kayalıoğlu kasabası, Karayuntdağ mevkii. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 171 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Nekropol Sahası: Furunlu köyü, Heybelitepe mevkii. Gördes İlçesi: Iulia Gordos Antik Kenti: Eski Gördes mevkiinde antik Iuia Gordos kentinin bulunduğu alan. Eski Gördes Mezarlığı: Eski Gördes mevkiindedir. Antik Yerleşim Yeri ve Kaya Mezarları: Oğulduruk köyü sınırları içinde bulunmaktadır. Kharakıpolıs Antik Kenti: Karayakup köyü, Kaletepe mevkii. Soma ilçesi: Arastepe: Darkale köyü sınırları dahilindeki antik yerleşim kalıntılarının bulunduğu alan. Keltepe Kale: Deniş köyü sınırları içinde antik kalıntıların bulunduğu saha. Üyücek Tepe Höyüğü: Soma ilçesi, Yağcılı çayı üzerinden ayrılan bir tali yol ile ulaşılmaktadır. Tepe üzerinde, Geç Dönem kaba seramıklerın yanında, kalkholit ve Erken Bronz Çağı seramikleri de bulunmaktadır. Selendi İlçesi: Roma Nekropolü: Mıdıklı köyü sınırları dahilinde bulunan ve Roma döneminde kullanılmış olan nekropol. Alaşehir İlçesi Toptepe: Hellenistik dönemde kurulmuş olan antik Philadelphia kentinin kalıntılarının bulunduğu alan. Sur Kalıntıları: Antik kentin etrafını kuşatan ve Bizans döneminde inşa edilmiş olan surlara ait kalıntılar. Gavurtepe Höyüğü: Yöredeki Prehistorik yerleşim merkezinin bulunduğu alan. St. Jean Kilisesi: Bizans döneminde yapılmış olan kilisenin, sadece üç adet payesi günümüze kadar gelebilmiştir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 172 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Nekropol Alanı: Esentepe mahallesi. ve Kiriştepe ile Devlengeç deresi arasında kalan alan. Sarıgöl İlçesi: Kaklık Nekropolisi: Dindarlı köyü sınırları içindedir. Roma döneminde kullanılmış bir nekropol alanıdır. Turgutlu İlçesi: Asartepe: Urganlı bucağı sınırları dahilinde yer alan prehiztorik yerleşim merkezidir. Saruhanlı İlçesi: Aluştepe Nekropol Alanı: Nuriye Kasabası sınırları dahilindedir. Baykuştepe Höyüğü: Koldere kasabası sınırlarındadır. Bintepeler Sit Alanı: Bintepeler sit alanının bir bölümü, Büyükbelen Kasabası sınırları dahilindedir. Kırkağaç İlçesi: Stratonikeia Antik Kenti: Siledik köyü sınırları dahilindedir. Abidintepe Tümülüsü: Bakır kasabası, Harta mevkii. Eski Mezarlık: Alifakı köyü, Azizkuyusu mevkii. Eski Mezarlık: Bakır kasabası sınırları dahilinedir. Gubaktepe, Aktaşkaya, Ortakaya, Tilkıtepe, Tabantepe, Aztepe: Karakurt Baraj alanı ve çevresinde yer almaktadır. Kaya Mezarları: Zeytintepe ve Karamantepe de bulunmaktadır. Kilise: İnderesi doğusundaki doğal oyuntu içindedir. Savunma Yapısı: Çaltıcak Baraj Gölünün maksimum su seviyesi dışında kalacak İnderesi batısındadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 173 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Demirci İlçesi: Kaya Sığınakları: Çataloluk köyü, Sarıtaş mevkii (Delikliyar mevkii) Saittai Antik Kenti: İcikler köyü sınırları içindedir. Mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan, bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla değeri olan kültürel ve tabii elemanlarının (yapılar, bahçeler, bitki örtüleri yerleşim dokuları, duvarlar v.b.) birlikte bulundukları alanlardır. Manisa’da tescil edilmiş kentsel sit alanları mevcuttur. 8.2.3.2. Kentsel Sitler: Manisa Kentsel Sit Alanı: Hatuniye Camii, Kurşunlu Han, Yeni Han, Bedesten, Cumhuriyet Hamamı, Yeni Alaca Hamam ve Eski Garaj alanının içinde bulunduğu ve genelde bit pazarı olarak bilinen saha Ticaret Kentsel Sit olarak tescil edilmiştir. Hatuniye Külliyesi Sultan II. Beyazıt'ın eşi Şehzade Şehinşah'ın annesi olan Hüsn-i Şah Hatun tarafından 1490 yılında yaptırılmıştır. Külliye bir cami ile bu camiyi çevreleyen imaret hane ve sübyan mektebinden meydana gelmiştir. Külliyeye gelir sağlamak amacıyla 1497 yılında Kurşunlu Han inşa edilmiştir. Külliyenin imaret ve medrese bölümü yanıp yıkıldığı için günümüze ulaşmamıştır. Hatuniye Camii enine dikdörtgen bir plana sahiptir ve caminin üstü merkezde sekizgen bir tanbur üzerine oturtulan yüksek ve büyük bir kubbe ile bunun iki yanına yerleştirilen ikişer küçük kubbeyle örtülmüştür. 1497'de inşa edilen Kurşunlu Han iki katlıdır ve açık avlulu kareye yakın dikdörtgen planlıdır. Taç kapısı (ana kapı) batı cephesindedir. Yapının üst örtüsü orjinalinde kurşun olup sonradan kiremit çatı ile kapatılmıştır. Ancak son onarımda kurşuna çok benzeyen galvanizli saç kaplama kullanılmıştır. Kula Kentsel Sit Alanı: Kula İlçe merkezinde, 270 konut ve 11 dükkandan oluşan yapı grubunun, sivil mimarlık örneği olarak tescilini içeren Kentsel Sit olgusu mevcuttur. Soma – Darkale Kentsel Sit Alanı: Osmanlı Dönemi Anadolu Türk mimarisi özelliklerine sahip, sivil ve dini yapıların oluşturduğu özgün yerleşim dokusunun korunması amacıyla, söz konusu köy yerleşimi, Kentsel Sit Alanı olarak tescil edilmiştir. 8.2.3.3. Tarihi Sitler: MANİSA MARKA KENT VİZYONU 174 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tarihi sitler, önemli tarih olaylarını geçtiği ve bu nedenle korunması gereken yerlerdir. Manisa İl sınırları içerisinde aşağıda yer alan üç tarihi şehitlik bulunmaktadır. Garnizon Şehitliği (Merkez İlçede), Kula Şehitliği, Salihli 5 Eylül Şehitliğidir. Bunlara ek olarak ilçelerde birçok tarihi sit bulunmaktadır 8.2.4. Manisa'da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Stratejisi Manisa’nın Sart harabelerinin ve Bintepe Tümülüslerinin UNESCO Dünya Miras Listesine alınması 8.2.5. Manisa'da Arkeoloji ve Tarih Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın arkeoloji ve tarih turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Manisa’nın arkeolojik eserler ve tarihi alanlara elverişli alanları envanteri ve katalogunun çıkarılması, Lidyalıların dokuma, ayakkabı ve kadın süs eşyası modellerinin bulunarak bunların birer süs eşyası ve ticari ürün olarak üretilmesi “Baccaris” adında Lidyalılar zamanında kullanıldığı ortaya çıkan markanın yerel ticari ürünlerde kullanılması, İncil’de adı geçen Jezebel adlı kadın isminin de şarap gibi markalarda kullanılması, Bölgede bulunan arkeoloji tarih konusunda uzman olan kişiler bir araya getirilerek marka takımı oluşturulması, Tarih turizminde potansiyel araştırmasının yapılması, bu araştırmanın yapılmasının ardından bölgenin potansiyeli ve geliştirilebilecek alanların ortaya konması, Akhisar’da ve Salihli’de bulunan paraların hediyelik eşya olarak basılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 175 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI İncil’de adı geçen ilk yedi kiliseden üçünün Akhisar, Sart ve Alaşehir’de bulunması nedeniyle bu olgunun tanıtımlarda güçlü bir şekilde kullanılması, Akhisar Gökçeler köyünde bulunan altın buzağı figürünün Manisa’nın simgelerinden biri olarak kullanılması, Turizm odaklı ortak bir tarih kitabının hazırlanması, Manisa’da Lidya Savaş Baltası LABRİS figürünün tişörtler, şapkalar, anahtarlıklar, v.b. gibi hediyelik eşyalarda kullanılması, Bölgede bulunan arkeolojik eserler ve tarihi alanlar öyküleri ile birlikte sunularak Manisa’nın ciddi bir çekim merkezi haline getirilmesi, Arkeolojik eserler ve tarihi alanların marka değerlerini bir turizm acentesinin satabilmesi için bunlarla ilgili anekdotların çıkarılması, burada geçen efsaneler (“Tantalos İşkencesi”, “Pelops’un Seçimi”, Niobe’nin Sonsuz Hüznü”, “Kybele”, “Spil’in Zirvesinde Zeus Hikayeleri”, v.b.), ilgi çekici yerlerin belirlenmesi, resimli kitap haline getirilerek seyahat acentelerine dağıtılması, Akhisar Akçaalan civarında cilalı taş döneminden kalma yerleşim yerlerinin turizme kazandırılmasının sağlanması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 176 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Arkeolojik eserler ve tarihi alanların marka değerlerinin yanında web sitesinde Manisa bilgileri açık kaynak olarak verilerek, sitede rehberler için ayrı bölüm verilmesi, Halen İngiltere’de tarihi Akhisar’ın adı olan Thyateria kilisesi ekümenik bir kilisedir. 300.000 üyesi olan bu Kilise’de Akhisar’ın tanıtımının yapılarak bölgede inanç turizminin geliştirilmesi, Tarihi dönemlerle ilgili broşür ve haritaların hazırlanması, Turizm alanında kullanılacak mekanların modern aydınlatma teknikleri ile aydınlatılması, Anemon Arkeoloji ve Etnografi Müzesi çalışmalarının iki yıl içinde tamamlanması, Üniversite ve ilgili kuruluşların iş birliği ile yeni kazı alanları oluşturularak tümülüs ve höyüklerin Anadolu’nun Piramitleri markası ile turizme kazandırılmasının sağlanması. 2013 yılında ziyarete açılması planlanan tümülüsün sayılarının arttırılması, Akhisar’da bulunan havranın da tanıtımlarda kullanılması, Bilimsel kazılardan elde edilen etkinliklerin her yıl PR aktivitesi olarak meraklıların maillerine gönderilmesi, hedef kitlenin ilgisinin canlı tutulması, Anadolu’da Sart’ta bulunan en eski sinagogun Manisa ve yöresinin tanıtımında güçlü bir şekilde kullanılması, Tarihi Roma Yolundaki eserlerin restore edilerek turizme kazandırılması, bu alanlarda çevre düzenleme projeleri hazırlanması, Akhisar’ın Gladyatör mezarları ile tanıtımının yapılması ve bu çerçevede Akhisar’da tüm dünyadan belli fiziksel özelliklere sahip insanları üyeliğe kabul eden Gladyatörler Derneği veya Grubunun kurulması, Örneğin boyu 1,80 metre ve 90 kilonun üzerinde olanlar gibi. Akhisar’da Thyateria ve Salihli Sart yakınlarında gladyatör gösterim merkezleri kurulması, burada turistlere gladyatör giysileri ve şapkalarının verilerek onların gladyatör deneyimi yaşamalarını sağlamak, bu çerçevede çok kısa süreli kurslarla yerli yabancı ziyaretçilere anı amaçlı Gladyatör sertifikaları sunmak, Marka Takımının ve müze yetkililerinin tarihsel alanlar ve güzergahlar üzerinde belirleyeceği turizmde kullanılabilecek tarihi eserlerin bir zaman takvimi içerisinde restore edilmesi, Lidya uygarlığı ile ilgili olayların geçtiği alanlarda, Örneğin, Krois, Gyges, veya Aigai hakkında güçlü anlatımlar ve sunumlar yapılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 177 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın arkeolojik eserler ve tarihi alanları için elverişli alanları özelinde çevre düzenleme projeleri yapılması (güvenlik önlemleri alınmalı ve yönlendirmebilgilendirme levhaları konulmalı), Bu tarihi alanlar hakkında arkeoloji tutkunlarına farklı güzergahları ve yöresel özellikleri gösteren mola noktaları ve tur güzergahlarını gösteren haritaların sunulması, Arkeoloji amaçlı olarak seçilen alanların yakınlarında yer alan mağara, şelale, ilginç ağaç ve kaya oluşumu, sportif alanlar, kamping alanları vb. çekicilikler için çevre düzenlemeleri yapılması, başta ulaşım olmak üzere gerekli altyapıların tamamlanması, Salihli –Sindeler Köyü civarında bulunan fosil ayak izlerinin bulunduğu alanda “İnsanlığın İzinde” adlı ulusal düzeyde geleneksel bir yürüyüş etkinliği düzenlenmesi, Arkeolojik eserler ve tarihi alanlar için gelen turistlerin geldikleri zaman ihtiyaç duydukları otopark, su, elektrik ve tuvalet gibi sosyal ihtiyaçlarının karşılanması, Akhisar Merkezde arkeolojik sit alanının karşısında 7D sinema salonu bulunmaktadır. Akhisar’ın eski dönemlerini gösteren filmler hazırlanıp bu sinemalarda gösterilmesi ile eski dönemin ziyaretçilerin zihninde canlandırılması, Eski dönemleri yansıtan “Zamanda Yolculuk” projelerinin gerçekleştirilmesi, Sardes’teki Sit alanında gladyatör gösterilerinin yapılması, İncil’de adı geçen 3 kilisedeki dönemsel aktivitelerin o dönemin kıyafetlerini giyen oyuncular tarafından belli bir bedel karşılığında gelen gruplara yönelik hayata geçirilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 178 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Başta Aigai olmak üzere Lidya dönemi ve öncesi antik kentlerin simülasyonlarını ve minyatürlerini yaparak açık ve kapalı müzelerde teşhir edilmesi, Manisa’da Saruhan Beyliği döneminin ayrıntılı araştırılarak bu dönemin eserleri, yöneticileri ve yönetim biçimi ile ilgili basit bilimsel bir eser hazırlanarak bunun katalog, broşür, takvim gibi belge ve görsellere dönüştürülmesi Saruhan Beyliği dönemi eserlerinin “Saruhan Turu” adı altında toplanması ve pazarlanması, Saruhanlılar zamanında ve akıllı bir fikirle Manisa’nın Bizanslılardan bir Kadir Gecesinde alınması hatırasının yaşatılması için geniş kitlelerin katıldığı sembolik Manisa’nın fethi yürüyüşlerinin fenerlerle düzenlenmesi, 8.2.5.1. Arkeoloji ve Tarih Turizmi Odaklı Manisa Turu Manisa’da bir haftasını geçirmek üzere gelen yerli ve yabancı ziyaretçiler için tarih ve arkeoloji ekseninde geliştirilen 6 gece ve 7 günü kapsayan öneri tur programı aşağıda verilmektedir. 1. Gün – Manisa’da Otele giriş Mesir Macunu Saçım Töreni Şehir Turu Esnaf Lokantasında Yemek Hafsa Sultan Hamamı Manisa Kebabı 2. Gün MANİSA MARKA KENT VİZYONU 179 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Salihli’ye hareket Adala’da otantik kahvaltı Sart Antik Kenti, Salihli Odun köftesi ile öğle yemeği Bintepeler ziyareti Kula’da akşam yemeği Kula’da konaklama 3. Gün – Kula’da otantik köy kahvaltısı Peri bacaları ve jeopark alanınında trekking Alaşehir’de öğle yemeği Toptepe eski Philadelphia kenti yerleşim yeri, St. Jean Kilisesi, Sur Kalıntıları, Roma Nekrapol Alanı ve Gavurtepe Höyüğü gezileri Alaşehir’de – akşam yemeği – konaklama 4. Gün Tesis’te kahvaltı Akhisar’a hareket Akhisar’da Kelle Paça yemeği Ulu Cami, Thyateria, Hierakome ve Apollonis antik kentlerinin yerinde incelenmesi Akhisar köftesi/pidesi akşam yemeği Akhisar’da konaklama 6. Gün Akhisar’da katmer ile kahvaltı Manisa’ya hareket Spil Dağı Milli Parkı’nın Tantalis harabelerinin gezilmesi Ayvacık Köyü’nde öğle yemeği Niobe, Kybele ve Mevlevihane ziyaretleri Manisa’da akşam yemeği ve konaklama MANİSA MARKA KENT VİZYONU 180 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.3. Lidya’nın Gizemli Toprakları Turizmin 12 aya yayılması stratejisi açısından da katkı sağlayabilecek bir turizm çeşidi olan gizem turizmi, gizeme ve doğaüstü olaylara ilginin gün geçtikçe arttığı ve son zamanlarda dünyada adını iyice duyuran, bir ekstrem turizm veya korku turizmi olarak yeni bir trenddir. Gizem Turizmi olarak nitelendirilen, fenomen ve mistik olaylara ilginin artmasına bağlı olarak, çevrede yaşanan fenomen olay ve gizemli ortamların varlığının insanda meydana getirdiği ruh halinin ve heyecanın turizm amaçlı kullanımıdır. Bu anlamda zengin tarihi geçmiş ve çeşitli coğrafi zenginlikler Manisa’da kullanılabilecek öğelerdir. Bölge bu turizm tutkunları için Türkiye’de ilk niteliğinde bir destinasyon olabilir. Mitolojik öykülerde adı geçen birçok konuya ev sahipliği yapan Spil Dağı Milli Parkı gizem ve merak turizmi açısından keşfedilmesi gereken yerlerdir. Benzer şekilde, Bintepeler de bulunan yüzlerce tümülüs, Sart antik kenti ve şifa olarak mesir macunun da kullanılan birçok bitki, Lidya Kral Yolu keşfedilmesi gereken alanlardır. 8.3.1. Manisa'da Gizem Turizmi Marka Değerleri Antik çağlardan beri Sypylos adıyla bilinen dağın kuzey eteklerinde kurulup gelişen Manisa (Magnesia Ad Sipylus) kenti, yaşamını günümüze dek kesintisiz sürdürebilmiş yerleşim yerlerinden biridir. Lydia’lıların Manisa yöresine hangi tarihlerde geldikleri kesin olarak bilinmiyor ama bazı bilim adamları onların bu bölgeye Tunç Çağı sonunda (M.Ö. 1200 civarında) yani Friglerle aynı dönemde geldiklerini düşünmektedirler. Mitolojiye göre Lydia’lılara adını veren Lydos adında bir kahramandır ve bu kahraman aynı zamanda Lydia Devleti’nin kurucusudur. Lydia’lıların başkentidir. Sardes kentinin ve çevresindeki bazı küçük yerleşim merkezlerinin nekropollerinde yapılan kazılarda elde edilen buluntular, Lydia halkının bronz çağında Anadolu’nun çok önemli yerleşimleri olan Karataş, Sema Höyük, Aphrodisias, Yortan, Babaköy ve Troia ile ilişkileri olduğunu gösterir. Bu döneme ait en önemli eser Sardes Örenyeri’ndeki Artemis Tapınağı’dır. Lidya uygarlığı adeta bir ilkler uygarlığıdır. Şöyle ki, tarihte ilk parayı bulan ve devlet güvencesinde basan, ilk olarak ayakkabıyı kullanan ve mitolojik öykülere konu eden, kadın süslemeleri ünlü bir uygarlıktır. Lidya uygarlığı yalnız bunlarla değil tarihte o güne kadar MANİSA MARKA KENT VİZYONU 181 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI görülmeyen mühendislik harikası kanallar ve yollar yapan ve bunda matematiksel işaretler kullanan bir uygarlıktır. Lidya uygarlığının çok kültürlü yapısı bugün bile bizlere örnek olacak türdendir. Medeniyetleri kaynaştırmış ve ortaya bugünkü Amerika gibi kozmopolit bir devlet ortaya çıkmıştır. Lidya’da Yahudiler, Hıristiyanlar, çok tanrılı pagan inançları ve kent tanrıları kültürü yüzlerce yıl bir arada yaşamıştır. Buna en iyi kanıt şüphesiz Sart antik kentinde bulunan kilise, sinagog yapıları ile Artemis tapınağıdır. Antik çağda ve mitolojide tarihte Sypylos olarak bilinen bugün Spil şeklinde anılan Manisa’nın yanındaki dağ Olympos dağından sonra gelmekteydi. 8.3.2. Manisa'da Gizem Turizmi Stratejisi Manisa’nın “Lidya’nın Gizemli Toprakları” adı altında marka değerlerinin tespit edilerek tanıtımda kullanılması, 8.3.3. Manisa'da Gizem Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın, Lidya uygarlığı açısından sahip olduğu arkeolojik ve kültürel mirası değerlendirildiğinde ortaya çıkan rekabet üstünlüğünün, temel tanıtım faaliyetlerine konu edilmesi önemlidir. Bu rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Sart antik kentinde, Bintepeler’de ve Spil Dağında, Lidya uygarlığı konulu tematik trekking ve bisiklet gibi tur güzergahlarının belirlenmesi, Lidya Uygarlığı temalı puzzellar, boyama kitapları ve oyunlar bulunarak bunların tanıtım amaçlı olarak kullanılması, Lidya uygarlığı ile ilgili olayların geçtiği alanlarda, Örneğin, Midas, Tantalos, Pelops, Niobe, Krois, Gyges, veya Aigai hakkında güçlü anlatımlar, belgeseller, simülasyonlar ve sunumlar yapılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 182 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Midas’ın yıkandığı yer olarak bilinen –çamur kaplıcalarının altı- yerlerin çevre düzenlemelerinin yapılması, Profesyonel turist rehberlerinin Lidya uygarlığı alanında uzmanlaşmasına yönelik eğitim seminerleri verilmesi, kaynak eğitim materyalleri hazırlanması, Bölgeler arası geçiş güzergâhlarının belirlenmesi ile Sart antik kenti ve Bintepeler alanının antik dönemdeki ihtişamının canlandırılması, Bu mekanların “Zamana Yolculuk” konsepti çerçevesinde tiyatral biçimde çanlandırılması. Salihli’de Sart antik kenti yakınında Lidya Uygarlığı Müzesinin açılması, Sart’ta bulunan Artemis Tapınağı’nın turizm anlamında değerlendirilebilmesi için, Manisa Celal Bayar Üniversitesi ile işbirliğiyle, dünyada önemli astrologların bir araya getirildiği bir organizasyon düzenlenmesi, Akhisar’da bulunan kehanet taşının tanıtımlarda kullanılması ve iyi muhafaza edilerek her gelen turistin kehanet taşının etrafında tuttuğu dileğin gerçekleştiği şeklinde promosyon yapılması, Lidya’nın en önemli kralları olan Krois ve Gyges hakkında görsel ve yazılı tanıtıcı materyaller hazırlanması ve bunların Lidya Uygarlığı tanıtımlarında kullanılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 183 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yahudiliğin en eski mabetlerinin bulunduğu Sart ve Philadephia antik kentlerinin ve Lidya Krallığının uluslararası tanıtımda kullanılması, Tarihi, milattan önce yedi yüzlü yıllara kadar uzanan Sart antik kentinde kazı çalışmalarına yurtdışı ve yurtiçinden güçlü sponsorlar bulunması, böylece kazı araştırmalarının hızlandırılması, Lidya’nın yazıtları ve öykülerinin çocuklar ve turistlere yönelik olarak bir AB projesi ile hazırlanması, Lidya Kral Yolu’nda bir turizm yolu olarak çevre düzenleme projesi hazırlanması, Yaşayan Lidya adı altında Sart antik kentinde simülasyonlar ve çeşitli etkinliklerde bulunulması, Spil’deki harabelerin Atlantis kentine ait olduğuna inanan bilim adamlarının tezleri işlenerek Manisa’nın tanıtımında kullanılması, Lidya Kültürü Araştırma Enstitüsü kurulması, Bintepeler ve Sart antik kentinde Lidya Uygarlığı Film platosunun ulusal ve uluslararası film stüdyolarını bölgeye davet edilerek kurulmasının sağlanması, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere, Manisa’nın Lidya dönemi değerlerinin ilgili çeşitli oyunlar, sergiler ve yarışmalar çerçevesinde öğretilmesi, Başta Aigai olmak üzere Lidya dönemi ve öncesi antik kentlerdeki yaşamın öğrencilerce canlandırılması çalışmalarının yapılması, Çift taraflı Lidya savaş baltası olan Labris’in hediyelik eşyalar üzerinde kullanılması, 8.4. Antik Tanrıların Dağı Spil Konsepti Homeros’un ünlü tarih kitabı İlyada’da Spil Dağı en önemli yörelerden biridir. Batı uygarlığında önemli bir yere sahip Homeros’un efsanevi kitabı İlyada çerçevesinde yapılacak tanıtımlarla Manisa tarih turizminde şüphesiz hak ettiği yere ulaşacaktır. 8.4.1. Antik Tanrıların Dağı Spil Tarih Turizmi Marka Değerleri Görkemli Spil Dağı, Niobe Kayası ve çevresi, Kybele Yontusu, Homeros’un destanlarında anlattığı Tantalos, çocukları Niobe ve Pelops, benzerlerine çok az kentin sahip olduğu, Manisa’nın kıskanılacak zenginliğidir. İzmirli ozan Homeros’un İlyada’sında Spil’in adı çok sık geçer. Spil’de yaşananlar uzun uzun anlatılır. Tantalis kentinin kralı Tantolos, Tantolos’un taşa dönüştürülen kızı MANİSA MARKA KENT VİZYONU 184 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Niobe, denizleri aşıp, çıktığı adaya adı verilen Pelops’un Spil’de yaşadıkları anlatılır. Ölümlü Tantolos, ölümsüzler sofrasının değişmeyen konuğudur Spil’in doruklarında. Ölümlü Tantalos, ölümsüzlük ister tanrılardan. Ölümsüzler, bir ölümlünün ölümsüzlük istemesine bozulurlar. Bozulurlar da, Spil’in doruklarında bir kuyuda ölümsüzlüğe tutsak ederler Tantalos’u. İçine atıldığı kuyunun dibinde su vardır, eğilip içemez, kuyunun ağzından içeri meyveler sarkar uzanıp alamaz. Çektiği işkence, varlık içinde yokluğu yaşayanların işkencesidir. Bu işkencenin adına “Tantalos İşkencesi” denir. Efsaneye göre Tantalos’un kızı Niobe’de sonsuz bir azapla Spil’in eteğinde sonsuza kadar çekeceği üzüntü ile kayaya dönüşmüştür. Daha sonra kayanın adı halk arasında “ağlayan kaya” olarak adlandırılacaktır. Kültür taşınması devam etmektedir. Bir farkla Niobe’nin adı yok olmuş ama efsaneye göre çektiği acı ve taşlaşması unutulmamıştır. Tantalos’un oğlu ve Niobe’nin kardeşi Pelops da antik tanrılara kurban edilmiş fakat daha sonra Zeus ona tekrar hayat vermiştir. Hatta gökyüzünde bir süre onlara hizmet etmiştir. Tüm bu anlatılar geçmişte zengin bir kent devleti olan ve Spil Dağı’nın eteklerinde kurulan Tantalis’te geçmiş ve Homeros tarafından İlyada destanında anlatılmıştır. Kısacası, mitolojiye göre Spil’e hükmeden Tantalis’in ölümlü soyluları Tanrılarla görüşmüş ve hatta onlarla yarışmışlar, onlarla aynı masaya oturmuşlar, onları kimi zaman kandırmaya çalışmışlar ve sonsuz cezalandırılmaya tabii tutulmuşlardır. Bu gün Tantalos’un bulunduğu suyun Yamanlar Dağı’ndaki Karagöl olduğuna inanılmaktadır. Kısacası Spil Dağı’nın her yanı antik öykülerin mekânlarıdır. 8.4.2. Antik Tanrıların Dağı Spil Tarih Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın Spil Dağı ve mitolojideki benzersiz konumunun Manisa’yı turizm alanında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Spil Dağında doğa merkezli turizm ürünlerinin oluşturulmasında İlyada Destanı’ndan faydalanılabilir. Destanda geçen, Tantalis kenti ve mekanlar için özel tur programları organize edilebilir, Destanda adı geçen bitkiler ve hayvanların ayrı bir tur programı şeklinde programlanması sağlanabilir, Spil Dağı, mitolojide oldukça önemli bir bölgedir. Spil Dağı hakkında yüzyıllar boyu önce dilden dile sonra kitaplar aracılığıyla bütün insanlığa, mitolojik hikâyeler MANİSA MARKA KENT VİZYONU 185 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI anlatılmıştır. Spil Dağları eteklerinde ya da şehir merkezinde, kaynağını mitolojiden alan heykel bahçeleri ve anıt alanları düzenlenerek, tiyatral gösterilerin yapılabileceği mekânlar oluşturulabilir. Destanda adı geçen mekanlara (Tantalis Harabeleri, Ağlayan Kaya, Karagöl, v.b.) yönelik çevre düzenleme projeleri hazırlanması ile bu alanlar için yönlendirmebilgilendirme levhaları konması önemlidir. Genellikle Truva ile özdeşleşen İlyada Destanı’nın mekanlarından birinin de Manisa olduğu vurgulanabilir. Spil Dağı, Tantalos, Pelops, Niobe ve Kybele için Ödüllü, Roman, Öykü, Kısa film ve fotoğraf yarışmaları düzenlenebilir. Homeros’un dizelerinde geçen lotus, çiğdem ve sümbül çiçekleri Spil Dağı’nda bir arada bulunmaktadır. “Homeros’un çiçeklerine yolculuk” şeklinde bir trekking güzergahı oluşturularak bu bölgenin etkin bir tanıtımı gerçekleştirilebilir. Spil Dağı’nda İlyada Destanı’nda yer alan çiçeklerin isteyen turistler tarafından bizzat dikiminin gerçekleştirilebildiği ve tüm dünya insanlarının emeği ile oluşmuş bir “Homeros Bahçesi” kurulması sağlanabilir. “Spil Dağı’na Hoş Geldin Merkezi kurulması ile bu merkeze gelen turistlere endemik, tıbbi ve aromatik bitkilerin gözlemlenebileceği koordinatlar, trekking güzergahları ve zorluk dereceleri hakkında yazılı ve görsel bilgiler verilebilir. Hediyelik eşya satışı gerçekleştirilebilir. Hoş geldin merkezinde Spil Dağı ve çevresinde görülen kuş türleri, göç zamanları ve kuş gözlem istasyonlarının koordinatlarının da sunulması sağlanabilir. Spil Dağı ve çevresinde yer alan mesire yeri doğal aktivitelerin ve spor türlerinin yapılabileceği rekreasyon alanı olarak yeniden planlanarak çevre düzeni projeleri ile turizmde daha etkili bir şekilde kullanılması önerilmektedir. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün Spil Dağı Milli Parkı bulunan tanıtım ve yönlendirme tabelalarının farklı dillerde de hazırlamasında fayda vardır. Özellikle yurtdışında bilinirlik düzeyi çok yüksek olan İlyada destanına ilişkin bilgilendirmelerin yabancı dillerde aktarılması gerekmektedir. Karagöl mevkiinde bulunan ve Tantalos’un ebedi cezalandırıldığı gölet, hem doğa yürüyüşleri hem de rekreasyon amacıyla kullanılabilir. Spil Dağı’nın şifalı bitkileri adı altında bir park ve serada bu bitkilerin sunumunun yapıldığı botanik müzesi kurulabilir. Türkiye’de 11.017 bitki türü bulunmaktadır. Bunlardan 3.711’i ülkemize özgüdür. Spil Dağı’nda yetiştiği bilinen bitki türlerine ilişkin bilgilerin, bu alanda faaliyet gösteren MANİSA MARKA KENT VİZYONU 186 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI seyahat acenteleri, uluslararası botanik turizmi gruplarına ait sosyal medya ortamları ve akademik yayınlarda yer alması için çalışmalar yapılabilir. Turist gruplarına sunulacak bilgilerin güncel ve doğrulanabilir nitelikte olması önemlidir. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Ziraat Mühendisliği bölümünde, özellikle Spil Dağı’ndaki botanik zenginlik konusunda güncel envanteri oluşturmak adına bir çalışma yapılmalı, bu çalışma “Homeros’un diyarındaki çiçekler” sloganı ile botanik turizmi tanıtımlarında kullanılabilir. Spil Dağı ve civarında bulunan anıt ağaçların saptanması ve tescillenmesi ile yörede gezilebilecek noktaların artırılması, dolayısı ile turistlerin Manisa’da geçirdikleri sürenin uzatılması sağlanabilir. Sanatsal bir ürün ortaya çıkarmak için sanatçıların sık sık doğa ile baş başa sakin ortamlar aradığı bilinmektedir. Doğa ile baş başa, sessiz ve sakin bir ortamda ressamlar, şairler ve şarkı sözü yazarları ve benzeri sanat gruplarından sanatçıların bir sanat kampı çerçevesinde Manisa’da/Spil Dağı’nda ağırlanması için yöre köyleri bu organizasyon kapsamında değerlendirilebilir. Spil Dağı florası, faunası, arkeolojik kalıntıları, mitolojik öyküleri çerçevesinde foto safari, bisiklet, turları düzenlenmesi gerekmektedir. Bu turların gezi programlarının mailing listeleri ile acentelere ulaştırılması önemlidir. Spil Dağı Milli Parkı’nın ekolojisini canlandıracak projeler yürütülmesi, doğaya zarar vermeyecek turizm faaliyetleri, uygun tarım çalışmaları v.b. Bu bağlamda ekolojik bir master planının hazırlanması, yürürlüğe konması, uygulanması ve işleyen bir milli park yönetiminin faaliyete geçirilerek, bitki ve hayvanların son sığınma yerlerinin korunma çalışmalarının başlatılması gibi konularda Valilik, Belediye Başkanlığı, Üniversite ve sivil toplum kuruluşlarının işbirliği içinde çalışmaları gerekmektedir. Spil Dağı ekolojisi, mitolojisi ve diğer değerleri ile ilgili hediyelik eşya ürünleri tasarım yarışmaları düzenlenebilir. Bu tasarımların üretime geçmesi ile şehir girişçıkışında, Milli Park’ta, turistik noktalarda satışı teşvik edilebilir. Her ürünün bir satış sloganına ihtiyaç duyması gibi, Spil Dağı’nın da bir slogana ihtiyacı vardır. Özellikle iletişim fakültesi öğrencileri arasında ya da sosyal medya üzerinde, doğa merkezli turizm türlerinin her birinde kullanılmak üzere, farklı sloganlar oluşturulması için yarışmalar düzenlenebilir. Arıcılık, İlyada Destanı’nda da yer alan önemli bir konudur. İlyada Destanı’nda bal, aynı zamanda şifa kaynağı olarak yaraların iyileştirilmesinde de kullanılmaktadır. Bu özellik tanıtım etiketlerinde de kullanılabilir. Manisa’nın özellikle Menteşe ve Yunt MANİSA MARKA KENT VİZYONU 187 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bölgelerinde bol miktarda üretimi gerçekleştirilen balın Homeros’un destanı ile bağlantısı kurulabilir. Bu özelliği ile Manisa Balının “Homeros’un Şifalı Balı” sloganı ile diğer bölgelerde üretilen ballardan farklılaşması sağlanabilir ve önemli bir ekonomik girdi sağlanabilir. Antik dönemin en önemli tatlandırıcı malzemesi olarak balın ön plana çıkarılabilmesi için “ballı kek ve süt”ten oluşan bir menü, tur programlarının atıştırmalığı olarak kullanılabilir. Bu durum, Manisa turlarını diğer turistik bölge turlarından farklılaştırma yolunda önemli bir unsur olarak kullanılabilir. Spil Dağı’nda “Homeros’un Kuşları”nın konsept olarak geliştirilmesi, bölgedeki kuş gözlemciliği potansiyeline vurgu yapılmasını sağlayabilir. Spil Dağı’na ilişkin efsaneler ve Manisa’nın kayıp şehir Atlantis olabileceğine dair çalışmalar turizm alanında değerlendirilebilir. Efsaneler turizm alanında tanıtımın en büyük destekçileri durumundadır. Özellikle Atlantis efsanesi üzerinde durularak Manisa’nın uluslararası alanda tanıtımı gerçekleştirilebilir. M.Ö 360 yıllarında Platon, "Kritias ve Atlantis" kitabında günümüzden 11.000 yıl önce var olduğu kabul edilen efsanevi bir ülkeyi ve bu ülkenin başkenti Atlantis sitesini anlatmaktadır. Kitapta, iç içe halka surlarla çevrelenen ve üç limanı olan bu büyük kent parlak bir uygarlık merkezi olan ve sanat eserleri göz kamaştırıcı olan Atlantis’te Akropolün ortasındaki Kleio ve Poseidon'a adanmış tapınağın dışı tamamen gümüş kaplı ve anahtarları altından yapılıp içi ve dış çevresi altın heykellerle süslenmiş olduğu anlatılmıştır. Büyük bir depremle yok olan Atlantis’le ilgili efsaneler eski Mısır'dan Yunanistan'a geçmiş ve yankılarını günümüze kadar korumuştur. Ülkelerinin turizm potansiyelini arttırmak isteyen devletler ve kuruluşlar Atlantis'in toprakları üzerinde bulunduğunu kanıtlamak için arkeolojik izleri araştırmışlar ya da araştırmalara destek sağlamışlardır. Böylece Akdeniz’de, Tera ve Girit adasından; Pasifik Okyanusunda Bahama Adalarına kadar uzanan farklı coğrafyalarda Atlantis'in yer aldığını MANİSA MARKA KENT VİZYONU 188 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ispatlamaya çalışan görüşler doğmuştur. Yukarıda da açıklandığı üzere bu durum tamamen geniş halk kitleleri tarafından bilinen efsanelerin tanıtım amacıyla kullanılması ve bu yolla turizmden elde edilen gelirin artırılması esasına dayanmaktadır. İngiliz arkeolog Peter James "The Sunken Kingdom" adlı kitabında, Atlantis’in kurulucu olan Atlas'tan itibaren Atlantis krallarının soyağacını Atlas, Tantalos, Niobe, Genç Tantlaslar ve Pelops olarak belirlemiştir. Kral Tantolos'un Manisa Dağı (Spil) üzerinde, Yarık Kaya mevkiinde kurduğu ve adını verdiği Tantalis kentine de dayanarak Atlantis'in Manisa'da Spil Dağı’nda bulunduğu tezini savunmuştur. Bazı buluntuları günümüze kadar korunabilen Tantalis kentinin büyük bir fay yangı (Yarık Kaya) yakınında kurulmuş olması Atlantis efsanesi ile uyum sağlamaktadır, ilk çağın önemli yazarlarından Pausanios'in "Tantalos'un mezarının Spil Dağı’nda bulunduğunu ve kendisinin bir mezar gördüğünü" belirtmesi de bu tezi doğrulayabilecek diğer bir kanıttır. Peter James'in Atlantis'in Manisa'da bulunduğunu savunması Avrupa'da ve dünyada arkeoloji çevrelerinde büyük ilgi uyandırması üzerine İngiliz BBC Televizyon ekibi Manisa'ya gelmiş ve hazırladığı belgeseli tüm dünyaya yayınlamıştır. Ancak uluslararası düzeyde büyük merak uyandıran, büyük yayıncı kuruluşların bile araştırma ve belgesel çekimi için geldiği Manisa bu efsaneyi turizm alanında yeterince kullanamamaktadır.15 Atlantis ile ilgili uluslararası bilimsel arkeoloji sempozyumları düzenlenerek bu konunun devamlı olarak tartışılması sağlanabilir. 15 Ertan Yurderi, http://www.derki.com/gezikolik/item/1591-efsaneler-sehri-manisa MANİSA MARKA KENT VİZYONU 189 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Film yapım şirketleri ile görüşmeler yapılarak Manisa’da bir Atlantis filmi yapılmasına yönelik çalışmalar yapılabilir. Film yapımcılarına lojistik destek verilerek Manisa’nın bir plato olarak kullanılması teşvik edilebilir. Spil Dağı efsaneleri ve Manisa’nın tarihi öneme haiz unsurları dünyaca ünlü Demirci el ve makine halıları, Yunt Dağı halıları16 üzerine işlenebilir. Antik, Yörük, Milas, Uşak, Yağcıbedir, Kars el halıları olarak da adlandırılan ve Demirci’de üretilen bu halılar özellikle yabancı turistler için önemli bir turistik ürün alternatifi oluşturmaya adaydır. Ayrıca bu halılardan çanta, torba ve heybe türü hediyelik eşyalar da üretilerek turistlerin günlük hayatında kullanabilecekleri fonksiyonel ürünlerin oluşturulması da mümkündür. El sanatlarından; hediyelik çan, bakır işleri, gümüş takıları gibi ürünlerde modern çizgilerle işlenecek “Antik Tanrıların Dağı: Spil” konsepti özgün turistik ürün alanında önemli bir açığı kapatacaktır. Dünya üzerinde bazı şehirlerin adının Troya’dan ve Homeros’un İlyada’sından esinlenerek konduğu bilinmektedir. Fransa’nın başkenti ve dünyanın en meşhur şehirlerinden biri olan Paris; Amerika Birleşik Devletleri’nin çeşitli eyaletlerinde yer alan “City of Troy - Alabama”17, “City of Troy - New York”18, “City of Troy – Michigan”19, “City of Troy – Ohio”20 ve “Troy – Idaho”21 bu şehirlerden bazılarıdır. Aynı şekilde Manisa’da yer alan Antik kent Philedelphia ismi Amerika Birleşik Devletleri’nde Pennsylvania eyaletinde yer alan Philedelphia şehrine verilmiştir. Amerika Birleşik Devletlerinin en yüksek nüfusa sahip 5. şehri olan Philedelphia, oldukça önemli bir ekonomik ve kültürel merkez konumundadır. Bu önemli şehirde yaşayan kişilere yönelik olarak “Yaşadığınız Şehrin İsmi Nereden Geliyor? 16 Manisa Turizm Rehberi http://www.troyal.gov/ 18 http://troyny.gov/Home.aspx 19 http://troymi.gov/ 20 http://www.troyohio.gov/ 21 http://www.troyidaho.net/ 17 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 190 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Keşfetmeye hazır olun!” şeklinde sloganlaştırılabilecek bir tanıtım projesi başlatılabilir. Amerikalı seyahat acenteleri bu konuda proje ortağı haline getirilebilir. Bu konuda, Philedelphia ile birlikte ismi Troy olan ve yukarıda anılan şehirler birleştirilerek Çanakkale, İzmir ve Manisa’yı içine alan bir Batı Anadolu turu organize edilebilir. Bölgenin dünya çapında değerini vurgulamak ve tanıtımını yapmak üzere “Dünya Antik Medeniyetler Fuarı” ismiyle bir fuar organizasyonu yapılabilir. Gediz Irmağı kıyısında Manisa’nın Salihli ilçesine bağlı Sindel köyü sınırları içinde 1969 yılında MTA tarafından eşine ender rastlanan İlk İnsan Ayak İzleri gün ışığına çıkarılmıştır. Ayak İzleri, Kula merkezli bir yanardağın çıkardığı tüflerin içinde yer almaktadır. Bırakılan izlerin üstü 5–100 m yüksekliğinde bazalt curuf ile kaplıdır. İlk İnsan Ayak İzleri termoluminesans (ısı yoluyla uyarılmış ışıma) yöntemiyle tarihlendirilerek (5 bin yıl hata payı ile) 26.000 yıl öncesine ait olduğu saptanmıştır. Bu izlerden 50 tanesi halen MTA Tabiat Tarihi Müzesi’nde sergilenmektedir. Bir MANİSA MARKA KENT VİZYONU 191 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI örneği de Manisa Müzesi’nde bulunmaktadır.22 “İlk insanın ayak izleri” adı verilen bu fosil ayak izlerinden dünyada Fransa, İtalya ve Macaristan’da üç örneği daha vardır. 23 Ancak onlarda sadece bir insanın ayak izi bulunurken Divlittepe’de bir erkek, bir kadın, bir çocuk ve tavşan veya köpek olduğu tahmin edilen hayvan ayak izleri de vardır.24 Dünyanın en önemli doğa müzesi olmaya aday olan bu bölgenin tanıtımı için “Dünya Antik Medeniyetler Fuarı” kullanılabilir. Fuar kapsamında düzenlenecek bilimsel toplantılarda ise konuya ilişkin uluslararası yayınların ele alınması sağlanabilir. 8.5. Manisa’nın Kültür ve Sanatına Yolculuk Konsepti Kültür turizmine yönelik tanımlar genel olarak kültür tanımı ekseninde gelişmekte ve anlam kazanmaktadır. Kültür turizminin kapsamı, kültürel faaliyetlere ve kültür sanayine ilişkin tanımlamalara bağlı olarak genişlemekte veya daralabilmektedir. Dünya turizm örgütünün sınırlı kültür turizmi tanımı, insanların şehir turları, sanat gezileri, festival ve diğer kültürel etkinlik ziyaretleri, tarihi eser gezileri gibi kültürel motivasyonlarla yaptıkları hareketleri bu çerçevede değerlendirmektedir. Kültür turizmi insanoğlunun geçmişten bugüne kadar biriktirdiği mekânların, geleneklerin, sanat formlarının, kutlamaların, deneyimlerin tümünün turizm olgusu içinde sunumudur. Kültür turizmi için gelen insanlar aslında modern yaşam değil bölgenin insanlarını, geçmişte uygarlıkların katman katman oluşturduğu mekanları, bu mekanların üzerinde oluşturulan yaşam biçimlerini, gelenekleri görenekleri deneyim etmeye gelirler. 22 Manisa Rehberi 2012, s. 126 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.81 24 SATURDER Salihli ve Çevresi Tur Seçenekleri Çalışması, S. 6 ve 23 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 192 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kültür turizmini oluşturan esas ‘kültürel miras’tır. Günümüzde kültürel miras kavramı giderek, sanat dışı faaliyet alanları da dahil olmak üzere, yeni varlık ve faaliyet kategorilerini de kapsayacak şekilde genişlemiştir. UNESCO, kültürel mirası, her türlü tarihi anıt ile geleneksel ve popüler kültürü ya da halk kültürünü ve sanat dışı faaliyetleri da kucaklayan somut ve somut olmayan kültürel miras olmak üzere çeşitlendirmiştir. Bunlar arasında sözlü gelenek, töreler, diller, müzik, halk oyunları, törenler, festivaller, geleneksel tıp ve eczacılık, mutfak ve yemek gelenekleri, endüstriyel miras gibi kültürel öğeler ile kültürel miras alanları, tarihi kentler, kültürel peyzajlar, taşınır kültürel miras, aletler ve yaşam alanları gibi, kültürün maddi yanlarıyla ilişkili her türlü kültür öğesi sayılabilir. Kültür turizminin ayrılmaz bir parçası da tarih turizmidir. Tarih bilimi diğer bilim dallarından farklı olarak birçok insanın günlük yaşamının içerisindedir ve ilgi alanındadır. Bu ilgi her geçen gün artmaktadır. Bu ilgiye bağlı olarak bu insanların tarih konusundaki amatör ya da profesyonel uğraşısı turizm sektörünün ilgi alanına girmiş ve tarih turizmi oluşmuştur. İnsanların tarihi bir mekan yada olaya ilişkin bilgi edinmek, hissetmek, anmak gibi duygularla bir yerden başka bir yere seyahat etmeleri ve ilgili mekanda konaklamaları, harcamalarda bulunmaları tarih turizmini oluşturmaktadır. El sanatı ürünleriyle fabrikasyon ürünler arasındaki nitelik farkı kitle turizmi ile kültür turizmi arasındakine benzemektedir. Az sayıda fabrika aynı üründen milyonlarcasını kısa sürede imal edebiliyor. Tur operatörleri ve seyahat acentaları da milyonlarca gezgini benzer biçimde tatile göndermektedir. Kitle turizmi olarak adlandırılan bu yaklaşım ucuz ve türdeş ürünleri (güneş, plaj, otel) sunmayı hedefler ve karı ençoklamaya odaklanır. Bireysel farklılıklarını göz ardı eden bu anlayışa tepki olarak özel ilgi turizmi adı altında daha küçük gezgin topluluklarına hitap eden yeni seyahat tipleri ortaya çıkmaktadır. Kültür turizmi kavramı bu gelişmelerin ışığında yükselmiştir. Kültürel öğelerin turistik ürün tasarımında kullanımı özgünlük ve kalite sağlamakta ve turistlerin ziyaret deneyimini zenginleştirmektedir. Hediyelik eşya alışverişi turistlerin başlıca harcama alanlarından biridir ve bu harcamalarda kültürel bağlamı olan el sanatları başlı başına bir çekicilik olarak turizmde önem taşımaktadır. (Öter, 2010) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 193 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.5.1. Dünya Turizm Sektöründe Kültür ve Sanat Turizmi Son elli yılda uluslararası düzeyde turizm pazarında ağırlıklı olarak gelişen üç turizm türü vardır: Bunlardan ilki “kitle turizmi”, ikincisi hızla büyümekte olan sanata, kültürel mirasa ve kültürel aktivitelere özel ilgisi olan turiste hitab eden “kültür turizmi”, üçüncüsü ise doğal yaşamla iç içe olmak isteyen turistlerin tercih ettiği eko-turizmdir. Bu üç turizm türünün kombinasyonu teknoloji, servis ve kaliteli hizmet ile desteklendiğinde destinasyonların tüm yıl boyunca dolu olması ve turistlerin daha eğlenceli bir tatil geçireceği şüphesizdir. Kültür turizmi seyahat sanayinin en hızlı gelişen sektörüdür ve bu turizm için gelen turist, diğer turistlerden günde 62 dolar, her ziyarette 200 dolar fazla harcama yapmaktadır. Ayrıca kültür turizmi için gelenler ziyaretleri esnasında birden fazla destinsayonu ziyaret etmektedirler ve bu turizm türünü seçenlerin büyük bir kısmı yüksek gelir seviyesindendir. Kültür turizmi sektörü başlangıçta çok yatırım isteyen ancak zamanla diğer turizm türlerinden çok daha fazla getirisi olan bir türdür. Günümüzde turizm harcamalarında kültür odaklı turistik faaliyetlerin artış eğiliminde olduğu görülmektedir. Örneğin Avrupa Komisyonu tarafından yürütülen bir araştırma, AB genelindeki turizm varış noktalarının %30’unun, sahip olduğu kültürel miras nedeniyle tercih edildiğini göstermektedir. (Bellini vd, 2007) Eğer sözkonusu tercih nedenlerine kültürel etkinlikler ve festivaller eklenecek olursa, bu oranın %50 seviyesine yükseleceği tahmin edilmektedir. (Klein, 2001) Europa Nostra (2006) adlı kültürel miras odaklı girişim, Avrupa’daki turistik aktivitelerin %50’sinin kültürel mirasa yönelik gezi ve ziyaretlerden kaynaklandığını iddia etmektedir. Kültür turizminin bir alt bileşeni olan tarih turizminin tüm dünyada meraklısı çok olmasına rağmen tek başına bu turizm türü için hareket eden turist kitlesi azdır. Tarih boyunca MANİSA MARKA KENT VİZYONU 194 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yaşanan savaşlara sahne olan meydanlar, barış anlaşması yapılan saraylar veya mekânlar, bir idamın yapıldığı alan, toplama kampları v.b. alanlar bu turizmin yapıldığı mekânlar arasındadır. Bununla birlikte, bu turizm türü diğer turizm türlerini bütünler niteliktedir. Örneğin, kitle turizmine, kültür turizmine, kırsal turizme veya doğa turizmine katılan ziyaretçiler belli bir zaman diliminde de bu turizme vakit ayırmaktadırlar. Bu nedenle, yalnızca bu alana özgü bir turizm geliri çok fazla değildir. Turistlerin yapmış oldukları alışverişlerin ekonomiye doğrudan ve dolaylı, gerçek ve parasal yönlü etkileri bulunmaktadır. Turistik alışverişler sonucunda ülkeye bırakılan dövizin ülke ekonomisine doğrudan katkısı ulaştırma, konaklama gibi kalemlere yapılan harcamalara göre daha yüksektir, çünkü ülke içinde tüketilen gıda, günlük kullanım ürünleri ve satın alınan hediyelik eşyalarda yerli olma niteliği yüksektir. Zaten turistlerin bir amacı da yerel olanı, ülke ve bölgenin özgün kültürünü tanımaktır. Turistlere hediyelik eşya satışı gizli bir ihracat özelliğini da taşımaktadır. El sanatları bu bakımdan turistlerin alışverişlerine sıkça konu olmaktadırlar. Turistler gittikleri ülkelerde genel olarak üç tür ürün satın almaktadır; kullanım amaçlı (işlevsel) ürünler (ör; radyo, çanta vb.), anı (hatıra) veya hediyelik eşyalar (dekoratif objeler, cam biblo, takılar vb.) ve bunların ikisinin karışımı olan ürünler (ör; belli bir bölgenin özelliğini yansıtan işlevsel ve anı amaçlarına hizmet edebilecek ürünler (özel üretim bir çakı, Hereke halısı vb.). Hediyelik eşya satışı çok önemli miktarlara ulaşabilmektedir. Örneğin; Hong Kong’un turizm gelirlerinin yarısı hediyelik eşyaların satısından sağlanmaktadır. (Heung 1998: 383-386). Turizmin perakende ticarete etkisinin güçlü olduğu ve bazı turistlerin sadece alışveriş yapmak için seyahat ettikleri görülmektedir. Böylece turistik alışveriş gelir kapısı olmanın yanında başlı başına çekim gücüne de dönüşebilmektedir. Hong Kong örneğinde alışverişlerin turistin gezi bütçesi içindeki payı % 60’lara kadar çıkabilmektedir. El sanatları ürünlerine olan talep ise 1976’dan 1995’e dek sürekli artmış, turist harcamaları içindeki payı % 3,2 ile % 7,3 arasında değişmiştir. 2005’te Türkiye’ye gelen yabancı ziyaretçilerin % 7,77’si salt alışveriş, % 9.56’sı salt kültür amacıyla geldiğini beyan etmiştir (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009). El sanatları ürünlerinin pazarlanması çok büyük yatırımlar gerektirmemesi nedeniyle ekonomik sonuçları kısa sürede görülebilir. 1998’de Dünya Bankası ve yerel sivil toplum örgütlerinin işbirliğiyle Tunus, Lübnan ve Fas el sanatı ürünlerinin Internet üzerinden satışını hedefleyen bir proje (Souk Virtuel) başarıyla başlatılmıştır. El sanatlarının kırsal kesimlerde işsizlik sorununu çözümleyici yönü de bulunmaktadır. Hindistan’ın Lucknow kasabasında 1984’te kurulan bir el sanatçıları kooperatifi sadece bayanları çatısı altında toplamıştır. Kooperatif sayesinde daha önce MANİSA MARKA KENT VİZYONU 195 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI tüccarlara mahkûm olan ve düşük ücretlerle el sanatı yapan kadınlar ekonomik yönden özgürleşmişler ve kendi ürünlerini kendileri pazarlar hale gelmişlerdir. Kooperatifin başarısı nedeniyle üye sayısı hızla artmış ve 1996’da 5000 kişiye ulaşmıştır. El sanatı ürünlerini satmanın ötesinde kooperatif kanalıyla kadınların sağlık, eğitim, temizlik gibi konulardaki gereksinimlerine de katkı sağlanmıştır (Matarasso 2001: 3-10). 8.5.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kültür ve Sanat Turizmi Ülkemizin kültür miras konusunda zenginliği tartışılamaz. Topraklarımızda pek çok uygarlık ve kültür yaşamış ve yeni kuşaklara paha biçilmez değerde bir miras bırakmıştır. Ancak henüz koruma bilincinin oturmaması ve koruma projelerinin yüksek maliyet gerektirmesi sebebiyle kültür varlıklarımız ciddi tehdit altındadırlar. Sit alanları her ne kadar koruma statüsüne alınmış yerler olsa da gerçek anlamda korunamamaktadır. Yeni yapılaşmalar tarihi doku ile uyumsuz gelişmekte ve tarihi dokuyu bozmaktadır. Kültürel miras, bir üretim faaliyeti olarak ekonomik bir öneme sahiptir. Ülkemizde böylesine kültür değerlerinin varlığı, önemli bir kalkınma fırsatı meydana getirmektedir. Bu değerlerin varlığı, bölgede turizm yoluyla genel kalkınmayı artırma stratejisinin önemli bir dayanağı olabilir. Kültürel mirasın geliştirilmesi konusunda ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde çeşitli idareler kadar kar amacı güden ve gütmeyen özel sektör kuruluşlarının da harekete geçirilmesi gerekmektedir; bu da yenilikçi ve pazara dönük bir plan ile sağlam ve etkili bir yönetim çerçevesinde mümkün olabilecektir. Ülkemizde özellikle Kapadokya, Lidya, Antik Yunan, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlılardan kalan merkezler ile Cumhuriyetimiz açısından Çanakkale savaşlarının yapıldığı Gelibolu ve civarı, Başkomutanlık Meydan muharebesinin yapıldığı Afyon, Sakarya savaşının yapıldığı Polatlı ve civarı önemli kültür turizmi alanları arasında yer almaktadır. Manisa kültüründe ve tanıtımında önemli bir yeri olan Mesir Macunu her yıl Mart ayının üçüncü haftasında yapılan şenliklerle kutlanmaktadır. 2012 yılının Aralık ayında yapılan UNESCO toplantısı ile Mesir Macunu Festivali dünyada “İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası” listesine girmeye hak kazanmıştır. Bu Manisa için ciddi bir kazançtır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 196 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Türkiye’de turistik alışverişe konu olan el sanatları çoğunlukla geleneksel ve dekoratif niteliklidir. Örneğin; halı dokumacılığı, kuyumculuk, seramikçilik, çömlekçilik, taş süslemeciliği, ağaç oymacılığı, ebru, hat, minyatür, tezhip sanatları gibi. El sanatı turizm endüstrisi ile yoğun etkileşime girmekte ve turistlerin alışverişlerinde özel bir yer tutmaktadır. Turistlerin özgünlük arayışı içinde el sanatçılarının üretimlerine yönelmelerinde fayda vardır. Türkiye gibi turizm endüstrisi büyüyen ülkelerde bu turizm türü büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Turizm merkezlerinde el sanatları ürünlerinin (özgün veya taklit) yoğun olarak satıldığı görülmektedir. Ancak, sanayileşen toplumlarda el sanatçılarının sayılarının gittikçe azalması ve bazı geleneksel mesleklerin ve becerilerin unutulmaya, yok olmaya yüz tutması kültür mirası içinde önemli yer tutan el sanatlarının geleceği açısından risk taşımaktadır. El sanatıyla genellikle hobi olarak veya ek gelir kapısı olarak ilgilenilmektedir. Sadece el sanatıyla geçimini sağlayan ustaların çoğu yaşlı, düşük eğitimli ve iş değiştiremeyecek konumdadırlar. Bunların yanında yoğun bir el sanatı sevgisi taşıyan ve zorluklarına rağmen geçimini bu işle sağlayanlar bulunduğu gibi, geçim kaygısı olmayan yüksek gelirli kişilerin de zevk amacıyla ve kültürel etkinlik olarak el sanatıyla ilgilendikleri görülmektedir. Bu son değinilen el sanatçıları için eserlerini satmaktan çok anlayanlara göstermek, tanıtmak daha önemlidir. Bazı el sanatçılarının ise Türk kültürünü yaşatma ödevini herhangi bir resmi talep olmadan kendiliğinden benimsedikleri ve bu doğrultuda ulusal kültür mirasına katkıda bulundukları görülmektedir. Antalya'nın Kaş ilçesine bağlı Çukurbağ Köyü'nde bulunan 'Eflatun Ekolojik Tarım ve Sanat Çiftliği', konuklarına tatil içinde sanat, yoga ve ekolojik tarım öğrenme olanağı sunuyor. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 197 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kaş'a 10 dakika uzaklıktaki Çukurbağ Köyü Düdenağzı Vadisi'nde 450 metre yükseklikte kurulan EflatunKamp; sanat, spor ve kültürün iç içe sunulduğu bir tatil imkanı sunuyor. Bu kampa tatile gelenler, yoga ve spor ile güne başlıyor. Tatilciler sebze ihtiyaçlarını ise bahçelerde organik yetiştirilen ürünlerden karşılıyor. Kampta, sanatsal faaliyetler de yürütülüyor. Resim, ebru sanatına yönelik çalışmalardan arta kalan zamanlarda, bölgedeki tarihi mekanlara yürüyüş düzenleniyor. Kültürel yürüyüşler genellikle Simena, Kekova, Kynaei, Fellos, Leton, Patara gibi antik kentlere yapılıyor. Kamp etkinliklerine, Kaş'tan gelen yabancı turistler de günübirlik katılabiliyor. Amerika'dan gelen Dina Bucalocostantis, burada organik tarımla uğraştığını belirterek, "Sanat ve sporla doğal bir ortamda tatil yapıyorum. Tatil için mükemmel bir yer" dedi. Avustralya'dan gelen Kendra Sutherland, organik tarım ve sağlıklı yaşamla ilgilendiğini söyleyerek, "Bunun için buradayım. Burada beni cezbeden bu oldu" dedi. İspanyol James Nunn, bu kampın birçok alternatifi bir arada barındırdığını aktarırken, "Organik tarım, yoga, sanat ve sporla birlikte, doğal bir ortamda farklı etkinlikler var. Bunun için burada tatil yapıyorum" diye konuştu. Kampın sahibi ressam Aydın Çukurova, Eflatun Kamp'ın yoga, organik tarım, kültür yürüyüşleri ve sanatı içinde barındıran, doğal ortam içinde sertifikalı bir yer olduğunu aktardı. Çukurova, "İnsanlar buraya kendi ölçeğinde, köy ortamında sanat, organik tarım, yoga öğrenmeye ve kültür yürüyüşleriyle yöreyi tanımaya geliyor. Tatillerini de alternatif olarak değerlendirmiş oluyorlar" dedi. (http://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/86%20pdf/15.pdf) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 198 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.5.3. Manisa'da Kültür ve Sanat Turizmi Marka Değerleri Manisa’nın binlerce yıllık tarihi, zengin bir kültüre sahip olmasına neden olmaktadır. Bu durum Manisa’nın sosyal hayatına, törenlerine, düğünlerine, özel günlere, mutfağına, kıyafetlerine, el sanatlarına ve folkloruna yansımaktadır. Manisa; Hitit, Frigya, Lidya, Pers, Makedonya (İskender), Bergama, Roma ve Bizanslılardan sonra 1076'da Selçuklu Türkleri tarafından fethedilmiş, bu bölgeye Türkmen boyları yerleştirilmiş, Hıristiyanlar Ege adalarına çekilerek Ege bölgesi gibi Manisa da Türkleşmiş ve bu bölgede 1076'dan bu yana Türk-İslâm kültürü yerleşmiş ve kökleşmiştir. Türklerden önceki kültürler unutulmuş sâdece şehir, saray ve heykel kalıntıları kalmıştır. Manisa bölgesinde sâdece Türk-İslâm kültürü hâkimdir. Zaman içinde yaşam koşullarında meydana gelen değişiklikler geleneklerde de kendini göstermektedir. Ancak küçük yerleşim birimlerinde, eski gelenek ve göreneklerin birçoğu hala yaşatılmaktadır. Geleneksel ritüeller daha çok kız isteme, söz kesme, nişan, düğün, hastalık, adak adama ve asker uğurlama gibi olaylarda yoğun bir biçimde görülür. Düğünler, düğün sahiplerinin sosyal ve ekonomik durumlarına, yaşadıkları yöreye göre farklılıklar gösterir. Düğün gelenekleri özellikle kentsel kesimde eskiye oranla daha sadeleşmiş görünmektedir. Manisa Merkezde kaybolmaya yüz tutmuş eski düğün gelenekleri kısaca şöyledir: Erkek tarafı kızın evine görücü gönderir. Kız görücüler tarafından beğenildiği takdirde, birkaç gün sonra erkeğin yakınlarından birkaç kişi, kız evine giderek kızı ister. Kız evinin büyükleri birkaç gün düşünme süresi ister. Kızın babası, babası yoksa evin büyüğü, bu evliliği uygun gördüğü takdirde, düşünme süresi sonunda tekrar gelen erkeğin ailesine süslü bohça ya da şase içinde kravat, çorap v.b. hediyelerle birlikte bir mendil verilir ki buna söz mendili denilir. Mendil verildikten sonra, oğlan evine söz şerbeti denilen şerbet ikram edilir ve nişan günü kararlaştırılır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 199 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Nişan gününden önce, kıza alınan çeşitli armağanlar nişan selesi adı verilen süslenmiş seleler içine konularak kız evine gönderilir. Bu seleler bir süre muhafaza edilerek tebrik etmeye gelenlerin görmesi sağlanır. Nişan için tespit edilen tarihte, erkek evi akraba ve yakınlarını toplayarak kız evine giderler, kendi aralarında eğlenerek nişan yüzüklerini takarlar. Nişanlılık süresi içine tekabül eden dini bayramlarda kız evi damada, oğlan evi geline giyecek türünden hediyeler alır, kurban bayramında ise kız evine gönderilen hediyelere süslenmiş bir koç ilave edilir. Eski düğünler çarşamba, perşembe, cuma veya cuma, cumartesi, pazar olmak üzere üç gün sürerdi. Düğünden önce oğlan evi, kızın çeyizlerini almak üzere araba gönderir, kızın arkadaşları veya kardeşleri çeyiz sandıklarının üzerine oturur ve oğlan evi bahşiş vermeden kalkmazlardı. Çeyiz, kızın gelin gideceği eve serilerek, isteyen bayanların evi ziyaret ederek çeyizi görmesi sağlanır, buna çeyiz bakma denir. Gelin gitmeden önce gelin hamamı ve düğünden önceki akşam kına gecesi yapılır. Kına gecesinde kadınlar kendi aralarında eğlenir ve kızın ellerine kına yakılır. Düğün günü oğlan evi gelini almaya geldiğinde, gelin evden çıkmadan önce babası, maddi gücüne göre kızın beline altın, gümüş ya da kırmızı kurdeleden bir kuşak takar, gelin at veya otomobil ile baba evinden alınarak, geze geze damadın evine götürülür. Damadın evine gelindiğinde, gelin içeri girerken başına buğday, leblebi, şeker veya para serpilir, orada bulunanlar tarafından toplanan buğday, para ya da şeker bereket getirmesi için muhafaza edilir. Gelin damat evinde yüzü kapalı oturur, akşam yemeğinden önce, damat gelinin duvağını açarak yüz görümlüğü adıyla anılan bir takı takardı. Yemekten sonra damat arkadaşlarıyla yatsı namazına camiye gider, namazdan çıktıktan sonra ellerinde yanan mumlarla eve dönülür ve damat sırtı yumruklanarak eve bırakılırdı. Yöresel Yemekler: Manisa yöresi, uygun iklim koşulları, ekilebilir alanların genişliği ve verimliliği nedeniyle, kimi yerlerde yılda birkaç ürün alınabilen, bağ ve bahçe tarımının yaygın olduğu bir ilimizdir. Sebze ve meyve çeşitliliğinin yanı sıra, malzemeleri çok taze kullanabilme imkanı da yöre mutfağının önemli bir özelliğini oluşturmaktadır. Bu unsurların yanı sıra, tarihi geçmişi ve aldığı göçlerin de Manisa mutfağına etkileri olmuş, farklı yemek kültürlerinin karışımı yöre mutfağına zenginlik katmıştır. Türk mutfağında yer alan belli başlı çeşitlerin hemen hepsi yöre mutfağında yer almakla birlikte, Manisa Kebabı, Ekmek Dolması, Nohutlu Mantı ve Kırkağaç Köftesi gibi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 200 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yöreye özgü geniş bir mutfak kültürü mevcuttur. Gastronomi turizmi ile ilgili bölümde Manisa’nın özgün yemek kültürüne ilişkin geniş bilgi literatüründen söz edilmektedir. Manisa, tarihinden gelen köklü gelenek ve kültür hayatının hala yaşatılan bölümüyle zengin bir mirası barındırmakla beraber, modern çağın kültür ve sanat hayatına yön verecek proje ve aktivitelerden de geri durmamaktadır. Özellikle son yıllarda Manisa Belediyesi’nin yapmış olduğu yoğun çalışmalarla birlikte, Manisa’nın kültürel etkinliklerde de etkili bir kent haline gelmesi sağlanmıştır. Manisa’nın kültür ve sanat etkinlikleri çerçevesinde İzmir’e akan nüfusun, kent içerisinde kalarak geliştirilen mevcut faaliyetleri değerlendirmesi yolunda öncelikle Manisa Kültür Merkezi yenilenerek kamu hizmetine sunulmuştur. Baştan aşağı yenilenen Kültür Merkezi bünyesinde oluşturulan Lale Salonu, Lale Fuaye ve Vip Salonlarında farklı kültürel ve sanatsal etkinlikler gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Tiyatro, konser, film gösterimi, konferans gibi etkinlikler burada takip edilebilir. Sanatsal faaliyetlerin takip edilebileceği bir başka mecra Belediye Şehir Tiyatroları’dır. Burada her ay düzenli olarak oynanan oyunlarla birlikte, ünlü tiyatrocuların oyunlarının da sergilenmesi yönünde çalışmalar yürütülmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 201 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kültür ve sanat etkinliklerinin beşiği olarak konumlandırılmaya çalışılan Manisa’daki önemli bir diğer gelişme, son iki yıldır düzenlenerek geleneksel hale getirilmeye çalışılan Altın Üzüm Kısa Film Festivali’dir. Bu festival ile birlikte hem genç yeteneklere imkan tanınarak sanatçılara destek olunmaya çalışılmakta hem de ünlü yönetmen ve sanatçılar şehirde ağırlanarak kamuoyunun dikkati buraya çekilmektedir. Günümüzün sınırsız dünyasında kurulan iletişim ağıyla, farklı ülke ve şehirlerle ortak projeler kurulabilmekte, kültürlerin paylaşımı sağlanmakta ve gerçekleştirilen farklı etkinliklerle bir sinerji yaratılmaya çalışılmaktadır. Özellikle şehirler ve belediyeler arasında kurulan bu tarz birliktelikler, geniş çaplı insan iletişimlerini sağlayarak dünya barışına katkıda bulunmaktadırlar. Bu yolda Manisa büyük adımlar atmış ve dünyanın farklı coğrafyalarından kendine kardeş şehir ve belediyeler edinmiştir. Manisa’nın kardeş şehirleri; Üsküp, Makedonya Prijedor, Bosnahersek Ingolstadt, Almanya Güzelyurt, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yiwu, Çin’dir. Dünyanın farklı coğrafyalarıyla kurulan bu ortaklıklar, Manisa’nın kültürel zenginliğini arttıracak ve destekleyecek bir ortam oluşturmasını sağlar. Bu zenginliğin değerlendirilmesi ve Manisa’nın tüm bu şehirler arasında ortak ve kurucu bir misyon oluşturması önemlidir. UNESCO’nun dünya çapında, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesinde ülkemizden 10 değer bulunmaktadır. 2012 yılı Aralık ayında yapılan toplantıda Mesir Macunu Festivali de bu listeye girmeye hak kazanmıştır. Yılda bir kez toplanan Somut Olmayan Kültürel Miras Hükümetlerarası Komitesi daha önceki toplantılarında Türkiye’nin sunduğu 9 mirası İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesine almıştı. Buna göre, 2008 yılında İstanbul’da yapılan 3. Hükümetlerarası Komite toplantısında Meddahlık Geleneği ve Sema Törenleri, 2009 yılında Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkenti Abu Dhabi’de yapılan 4. Hükümetlerarası Komite Toplantısında Aşıklık Geleneği, Karagöz ve Nevruz, 2010 yılında Kenya’nın başkenti Nairobi’de yapılan 5. Hükümetlerarası Komite toplantısında Geleneksel Sohbet Toplantıları (Yaren, Barana, Sıra Geceleri) , Kırkpınar Yağlı Güreşleri ve Alevi Bektaşi Ritüeli Semah, Endonezya’nın Bali adasında 2011 yılında yapılan 6. Hükümetlerarası Komite Toplantısında ise Tören Keşkeği İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listeye alınmıştı. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 202 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Köklü tarihiyle göz dolduran Manisa, kökü oldukça eskiye dayanan ulusal ve yerel şenlik ve festivalleriyle de kültür gündeminde esaslı bir yer teşkil etmektedir. Yukarıda da bahsedildiği gibi özellikle tarihi mesir macunu şenliklerinin UNESCO’nun listesine girmiş olması bu duruma en güzel örnektir. Hemen hemen Manisa’nın tüm ilçelerine özgü gerçekleştirilen şenlik ve festivallerin isim, yer ve tarih bilgisi aşağıdaki tabloda mevcuttur: Tablo 29 Manisa’da Düzenlenen Yerel Etkinlikler ETKİNLİK ADI Geleneksel Manisa Mesir Şenlikleri YERİ VE NİTELİĞİ TARİHİ Manisa- Ulusal Mart Ayının 3. Haftası Manisa Yerel 6-7-8 Eylül Manisa Hıdırellez Kültür-Bahar Bayramı Manisa –Yerel 6 Mayıs Manisa Ahilik Kültür Haftası Manisa- Yerel Ekim Ayı İçi Sancaklı Bozköy Kiraz Şenlikleri Sancaklı Bozköy- Yerel Haziran Ayı Ahmetli İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Ahmetli- Ulusal 6- Eylül Akhisar İlçesinin Kurtuluş Kutlamaları Akhisar – Ulusal 6- Eylül Akhisar Çağlak Festivali Akhisar – Ulusal Nisan Ayının Son Haftası Alaşehir Üzüm Şenliği Alaşehir – Yerel 4-5 Eylül Alaşehir’in Kurtuluşu ve Üzüm Festivali Alaşehir – Yerel 5 Eylül Gördes İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Gördes –Ulusal 5- Eylül Demirci İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Demirci – Yerel 30-Ağustos Demirci Asker Uğurlama Töreni Demirci – Yerel Demirci – Yerel Gölmarmara İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Gölmaramara – Ulusal 6- Eylül Gölmarmara Kavun –Karpuz Festivali Gölmaramara – Ulusal Temmuzun Son Haftası Gölmarmara Hıdırellez Gölmarmara – Ulusal Mayıs Sonu Kırkağaç İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Kırkağaç – Ulusal 12- Eylül Kırkağaç Çam Mesiresi Kırkağaç – Ulusal 1-11 Mayıs Köprübaşı Kültür Şenliği Köprübaşı – Yerel 19 Mayıs Kula İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Kula – Ulusal 4- Eylül Saruhanlı – Ulusal 6-7-8 Eylül Saruhanlı – Ulusal 7- Eylül Saruhanlı –Yeni Osmaniye Kültür Şenliği Saruhanlı – Yerel Kafkas Şenliği Büyükbelen Trap ve Skit Yarışları Saruhanlı –Ulusal 18-19 Mayıs Salihli Tiyatro Şöleni Salihli – Ulusal 15-20 Kasım 8 Eylül Manisa’nın Düşman İşgalinden Kurtuluşu ve Bağbozumu Şenlikleri Hacırahmanlı Bağbozumu Kültür, Sanat Turizm Festivali Saruhanlı İlçesi Kurtuluş Kutlamaları ve Bağbozumu Şenlikleri MANİSA MARKA KENT VİZYONU 203 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Salihli Nevruz ve Mesire Şenlikleri Salihli – Yerel 21 Mart Salihli 25. Şiir İkindileri Salihli – Yerel 14 Nisan Taytan Üzüm Şenliği Salihli Taytan – Yerel 14-15 Ağustos Durasallı Nevruz ve Mesire Şenlikleri Salihli Durasallı – Ulusal 21- Mart Sart Hıdrellez Şenlikleri Salihli Sart – Ulusal 6- Mayıs Sarıgöl İlçesi Kurtuluş ve Üzüm Şenlikleri Sarıgöl – Ulusal 4- Eylül Adala Şeftali ve Kültür Şenliği Salihli Adala – Ulusal Temmuzun 2.Haftası Selendi İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Selendi – Ulusal 3- Eylül Soma İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Soma – Ulusal 13- Eylül Kara Elmaskültür ve Sanat Festivali Soma – Yerel 28 Mayıs 6 Eylül Kurtuluş ve Kültür Sanat Şenliği Urganlı Yerel 6 Eylül Turgutlu Hıdırellez Şenlikleri Turgutlu – Yerel 6 Mayıs Turgutlu İlçesi Kurtuluş Kutlamaları Turgutlu – Ulusal 7- Eylül Manisa’nın bir diğer önemli marka değeri mitolojik söylenceleridir. Manisa yöresi söylencelerinin pek çoğu antik döneme ilişkindir. Sipylos Dağı eteğinde kurulmuş olan Tantalis Kenti ile Kral Tantalos arasında bir bağ kurulmaktadır. Tantalos söylencesini bize aktaran İzmirli Homeros olmuştur. “Tantalos İşkencesi” mitologyanın en acıklı öykülerinden biridir. Onun kızı Niobe ile tanrıça Leto’nun çekişmesi, Apollon ile Artemis’in Niobenin çocuklarını öldürmeleri anlatılır. Sonraki dönemlerde yaratılan efsaneler de önemli yer tutar. Taptuk Emre, “Dur Hasan Hoca” söylencesi, Saruhanoğulları dönemine uzanır. Sarıbad Hamamı söylencesi, Sarıkız efsanesi, Yılan Hisarı’ndaki canavar efsanesi ve diğerleri, yörede söylencenin çeşitliliğini ve zenginliğini gösterir. Yerel dilde söylenen masallar Türk edebiyatının ürünleri arasında yerini almıştır25. Bu söylenceler Manisa’nın markalaşma sürecinde kültürden tarihe, doğadan şifaya kadar farklı türlerdeki turizm türlerinde değerlendirilebilirler. 25 Manisa Rehberi 2012, Manisa Valiliği Kültür Tanıtım Yayını, syf.184 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 204 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa il merkezi ve ilçelerde hala yaşamaya çalışan el sanatları geleneksel el sanatları bulunmaktadır. Kula’daki arastada ya da Salihlide bugün hala kalaycıları, keçecileri semercileri görmek mümkünken Salihli’de geleneksel toprak kap (güveç) yapımı hala sürdürülmektedir. Günümüzde turistlerin en çok hoşlandığı noktalardan biri de geleneksel sanatın ve el işlerinin içine girme aktivitesidir. Kapadokya’da Avanos’ta çömlek yapımına katılan turistler bu aktivitelerden olağanüstü zevk alarak bu performansı fotoğraflayarak ömür boyu unutamayacağı bir deneyime sahip olmaktadır. Manisa’ya gelen turistlerin de aşağıda yer alan geleneksel el sanatlarının icrasına katılmalarının sağlanması hem Manisa turizmine hem de o turistlerin yaşamlarına çok şey katacaktır. Manisa’da yer alan el sanatlarının belirginleri hakkındaki kısa bilgiler şu şekilde özetlenebilir. HALI DOKUMACILIĞI: Manisa yöresinde 13. yüzyılda yerleşmeye başlayan Yörük ve Türkmen Boyları, yerleşik düzene geçtikten sonra da gelenek ve göreneklerini koruyarak el sanatlarından en önemlisi olan halı ve kilim dokumacılığını sürdürmüşlerdir. Özellikle 17. ve 18. yüzyıldan bu yana ülkenin önemli dokuma merkezleri olarak Kula, Gördes, Demirci ve Yunt Dağı köyleri ön plana çıkmışlardır. Taban halıları kadar seccadeleri de ünlü olan bu beldelerden bir kısmında hala dokumacılık sürdürülmektedir. Gelişen teknolojiyle birlikte halıcılık geri planda kalarak, motif, renkler ve kalite anlamında yozlaşmaya başlamış olsa da, burada hala geleneksel biçimde işlerini yürüten ustalar, UNESCO’nun tanımıyla “İnsan Hazineleri” varlıklarını korumaktadırlar. GÖRDES HALILARI: Osmanlı Sarayı’na dokunan halı ve özellikle seccadeleriyle öne çıkan Gördes, 17. ve 18. yüzyılda Batı Anadolu’nun en önemli halıcılık merkezlerinden biri olmuştur. Türklerin halı dokumacılığında kullandığı ‘çift düğüm’ denilen ilmek tipi, dünya literatürüne ‘Gördes Düğümü’ olarak geçmiştir. Daha çok seccadeleri ile ün kazanan Gördes halıcılığının en belirgin özelliği mihrap kemeridir. Ters (V) şeklinde ve basamaklı olan mihraplarla, at nalı şeklinde olan mihrap kemerleri Gördes seccadelerinin geleneksel MANİSA MARKA KENT VİZYONU 205 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI şemasıdır. Desenlerine göre adlandırılan Gördes halılarından bazılarının isimleri şöyledir; Sütunlu Gördes, Tarıklı Gördes ve Avizeli Gördes. Doğal boyalarla renklendirilen Gördes halılarında temel renk, koyu kırmızı, mavi, deve tüyü ve kremdir. 1908 yılında İzmir’de İngiliz sermayedarlarının kurduğu İngiliz halı kampanyası ( The Oriental Carpet Manifacturers Lmt) 1934 yılına kadar içerisinde Gördes ve Kula’nın da bulunduğu Batı Anadolu’da halı dokutturup batı ülkelerine ihraç etmiştir. Bu dönemde Gördes halıları da yozlaşmaya uğramış, geleneksel motifler yerini çiçekli desenlere bırakmıştır (Hediyelik Eşyada Manisa Markası Projesi). KULA HALILARI: Gördes halılarıyla aynı dönemde ün kazanan Kula halıları, Gördes halılarıyla benzerlik göstermektedir. Gördes gibi Kula’nın seccadeleri de ünlüdür. Çözgü, atkı ve ilmeklerinde yün kullanılmış olan Kula halılarına doğal boyaların sağlamış olduğu kalıcı ve uyumlu renk zarafeti eşlik eder. Ana renk sarı ve mavinin tonlarıdır. İlmeklerde Gördes düğümü kullanılmış olmasına rağmen düğüm sıklığı Gördes halılarına göre daha gevşektir. Desenlerine göre adlandırılan Kula halılarından bazıları Çubuklu Kula, Manzaralı Kula, Kömürcü Kula gibi isimler alır. Ancak Kula halılarının geleneksel modellerinden biri olan "Kömürcü Kula" olarak adlandırılan halılarda renk yelpazesi yerini sadece siyah, koyu lacivert ve kırmızı renklere bırakmıştır. YUNT DAĞI HALILARI: Kula ve Gördes halılarından farklı olarak Yunt Dağı Halıları, Asya’dan Anadolu’ya göçte Oğuz boylarının beraberinde getirdiği geleneksel Türk desen şemasını günümüze kadar koruyabilmiştir(Hediyelik Eşyada Manisa Markası Projesi). Yuntdağı bölgesinde yer alan bölgelerde genellikle, Örsel, Örencik, Belen, Siyekli, Pelitalan, Süngüllü, Karahüseyinli, Kozaklar'da halı dokumacılığı ekonomik değeri olan bir el sanatı olarak devam etmektedir. Hayvancılığın önemli geçim kaynağı olduğu Yuntdağı yaylasındaki köylüler kendi koyunlarının yünleri ile halı dokumuş, kendi dağlarının otları ile halı iplerini boyamışlardır. Genel olarak 26x33 düğüm sıklığında olan Yuntdağ halılarında ana renkler MANİSA MARKA KENT VİZYONU 206 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI koyu kırmızı, koyu mavi ve deve tüyü renktedir. Atkı ve çözgü ipleri yün olan halıların baş ve son uçları gevşek olarak şekillendikten sonra uzunca bırakılan saçaklar saç örgüsü şeklinde örülür. MANİSA BEZİ DOKUMACILIĞI: Manisa bezi özellikle Osmanlı zamanında tercih edilen ve kullanılan bir üründür. Osmanlı donanması için yelken bezi ve tente bezi olarak başvurulan Manisa bezi, o dönemde oldukça ünlüdür. Anadolu’da da farklı kullanım alanlarında tercih edildiğini görürüz. Astarlık, alaca, tülbent, makrame, yastık ve gömleklik olarak kullanılmıştır. En gözde ürün ise ‘Manisa Alacası’dır. Son zamanlarda yeniden ele alınan Manisa bezi, yerli halk tarafından üretilmektedir. Dokunan Manisa bezlerinden masa örtüsü, şal, elbise, hac kıyafeti ve gömlek üretilmektedir. Aynı zamanda bu üretim aşamasının Manisa yerlileri için bir istihdam alanı olarak tasarlanmasını sağlamıştır (http://www.milligazete.com.tr/haber/osmanli-sarayi-nda-kullanilan-manisa-bezi-yenidenhayat-buldu-235045.htm). KİLİM DOKUMACILIĞI: Kilimler, geleneksel Türk yaşamında ev döşemesinin önemli unsurlarından biridir. Gelin çeyizinde ve erkek evinin temel unsuru olarak, koruma ve bereket büyüsü motifli kilimler tercih edilmektedir. Yer yaygısı olarak kullanımının dışında heybe, zahire çuvalı ve bebek salıncağı gibi farklı kullanım alanları mevcuttur. Kilim dokumacılığının cicim, sumak ve zili gibi teknikleri mevcuttur. Manisa’da ticari amaçlı yoğun olarak kilim dokunan yerler Manisa Merkez, Yunt Dağı Köyleri, Sarıgöl ilçesi Güneydamları ve Şeyhdavutlar Köyleri ile Selendi ilçesi Karakozan, Eskin, Kazıklı, Dumanlar, Kürkçü, Karabeyler, Zıraman, Kınık, Mıdıklı, Yukarı Güllüce, Aşağı Güllüce, Karaselendi, Avlaşa, Çinan ve Kabaklar köyleridir. Selendi’nin Tavaklar Köyü’nde bir kooperatif mevcuttur. Yurt dışına ihraç edilen ürünlerde geleneksel motiflerle birlikte, modern renk ve modellere de yer verilmektedir. TEKSTİL İŞLERİ: Özellikle çiçek desenlerinin dokunmasıyla ortaya çıkan, geleneksel Türk evini ve giysisini süsleyen, eskilerin deyimiyle “el emeği, göz nuru” ürünlerdir. Kaftanlar, bindallılar, cepkenler, yatak takımları, divan yastıkları, perdeler ve bohça nakışları gibi işlerle döşenen evler, çiçek bahçesini andıran rengârenk bir edaya büründürülürler. Eski zamanlarda gelinlik kızların bolca nakış yaparak hüner ve marifetlerini sergiledikleri bir alandır. Maraş işi, Çin iğnesi, ciğer deldi gibi desenlerine özgü isimlerle adlandırılırlar. Dikiş makinelerinin üretilerek artmasıyla kaybolmaya yüz tutmuş tekstil işleri, Manisa’da hala kadınlar arasında sürdürülmeye çalışılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 207 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI KEÇECİLİK: Koyun yetiştiriciliği ile birlikte ortaya çıkan keçecilik, dokumacılıktan daha eski bir geçmişe sahiptir. Keçecilik, göçebe yaşama özgü bir ürün olarak ortaya çıkıp gelişmiştir. Keçe yapımı, Asya'dan bu yana göçebe yaşamın bir mirası olarak takip edildiğinde, yakın zamana kadar yaygı, kepenek ve koşum takımlarının parçaları olarak günlük hayatın vazgeçilmez unsuru iken giderek geçmişe gömülmeye yüz tutmuştur. Manisa, Kula, Alaşehir ve Demirci'deki keçe atölyelerinden tamamına yakını kapanmış ve bu meslek terk edilmiştir. Ancak Akhisar'da bir atölye ile Kula'daki birkaç atölye hediyelik eşya ve turizm pazarına yönelerek varlığını sürdürebilmiştir. OYALAR: Oya, Türkiye’ye has zarif el sanatı örneklerinden biridir. Anadolu Türkçesi dışında hiçbir batı ve doğu dilinde bu deyime rastlanmaz. Oya sadece dilde değil, geleneksel kullanım ağı içerisinde de biricik olma özelliğine sahiptir. Çeyiz sergilerinde gelinin becerilerini sergilediği bir ürün olmakla beraber, spesifik olarak seçilen renk ve motiflerle genç kızlar ve kadınların dile dökemedikleri hislerinin ifade aracı olarak da kullanılmaktadır. Mutluluk, özlem, kırgınlık gibi duygular oyalar aracılığıyla ifade edilebilir. Örneğin genç kız aşıksa mor sümbüllü yazmayı, nişanlı ise pembe sümbüllü yazmayı takardı. Nergis çiçeği umutsuzluğu, badem çiçeği aşkı ifade ederdi. Her ne kadar modern çağda bu anlamlar yitirilmeye yüz tutsa da, oyalar kadınlar tarafından işlenip kullanılmaya devam edilmektedir. Oya, yapılış tekniğine göre isimlendirilir. Manisa’da kullanılan çeşitleri şöyle ifade edebiliriz; İğne oyaları, tığ oyaları, mekik oyaları, firkete oyaları, koza oyaları, yün/çaput oyaları, mum oyaları, boncuk oyaları, Manisa oyaları. DEMİRCİLİK: Türklerin göçebe olduğu dönemlerde koşum takımları ve tarım aletleri gibi ihtiyaçlar demirciler tarafından üretilirdi. Günümüzde çivi, kapı menteşeleri ve kilitler demirciler tarafından üretilen el emeği estetik yapılı ürünlerdir. 18 ve 19. yüzyıllarda yapılan MANİSA MARKA KENT VİZYONU 208 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula evlerinde bu emek ürünlerine bolca rastlamak mümkündür. Günümüzde Kula çarşısının bir sokağı hala ‘Demirciler Arastası’ adını taşımakta ve sayıları azalmış olsa da demirciler hala burada çalışmaktadır. BAKIRCILIK: İlk çağlardan beri varlığını koruyan bakır, son zamanlarda saltanatını mutfaklarda ve dekorasyon eşyası olarak sürdürmektedir. Bakırın bu evrimi bakırcılığı olumsuz etkilemiş, unutulmaya yüz tutmasına sebep olmuştur. Ancak tarihi boyunca bakırcılığa rastlanan Kula’da, halen devam etmektedir. Kula ilçe merkezinde konumlanmış olan bakırcılar, gelişen teknolojiye rağmen varlıklarını hediyelik ve süs eşyası olarak kullanılacak bakır kaplar üreterek sürdürmektedirler. KALAYCILIK: Bakırcılıkla paralel yürüyen bir meslek olarak kalaycılık, hediyelik eşyaların bakırdan üretilmesiyle yeniden gündeme gelebilecektir. Günümüzde Manisa’da bu mesleği sürdüren Kula, Akhisar ve Akşehir’de olmak üzere sadece 3 kişi mevcuttur. KUYUMCULUK: Manisa’da kuyumculuk yok olmaya yüz tutmuş el sanatlarından birisidir. Lidyalıların altın rafinerisi kurarak adeta kuyumculuğun bir meslek olarak temelini attıkları Manisa’da, kuyumculuk şu zamanlarda gümüş ve altın takı yapıp satan birkaç kişinin varlığıyla yaşatılmaktadır. TENEKECİLİK: Akhisar ve Kula’da iki dükkân tarafından sürdürülen tenekecilik de Manisa’da unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarındandır. Çatıları çerçeveleyen yağmur oluklarını yaparak sürdürülmeye çalışılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 209 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ÇANCILIK: Çancılık Manisa’da babadan oğula geçen bir meslek olarak hala sürdürülmektedir. Özellikle eski Türk evi mimarisinde kullanılan çanlar, şimdilerde yurt içi ve dışına pazarlanmaktadır. DEBBAĞLIK: Debbağlık yani tabaklık mesleğinin tarihi Selçuklu Devleti’ne kadar uzanmaktadır. 17. ve 18. yüzyıllarda debbağlık Manisa’da önemli bir iş kolu olarak ortaya çıkmıştır. Salihli ve Kula eski debbağlık merkezleridir. Manisa’da bu meslek hala sürdürülmektedir. Gelişen teknolojinin de desteğiyle Kula’da 70’e yakın işletme bu mesleği modern vizyonda sürdürmektedir. SARAÇLIK: Eskiden koşum takımları, eyerler, avcıların fişeklikleri ve silah kılıflarının yapımı gibi geniş alanı işgal eden saraçlık, şimdilerde unutulmaya yüz tutmuş nadide el sanatlarından biridir. Manisa’da sadece 8 atölye aracılığıyla varlığı sürdürülmektedir. SEMERCİLİK: Taşımacılığın motorlu araçlarla yapılması, eşek ve atlara yapılan semerlerin tarihe karışmasına sebep olmuştur. Dolayısıyla semercilikte unutulmaya yüz tutmuştur. Manisa’da semercilik sipariş üzerine üretilen ve turistik açıdan minyatür biçimde üretilen semerler aracılığıyla sürdürülmeye çalışılmaktadır. AHŞAP OYMACILIĞI: Özellikle Kula’da 18 ve 19. yüzyıllarda yapılan ahşap evler aracılığıyla varlığına rastlanan ahşap oymacılığı, günümüzde Kula Belediyesi’nin açtığı kurslarla yaşatılmaya çalışılmaktadır. Ayrıca Manisa Merkez’deki Yeni Han’da bulunan bir atölye oymacılık yapmaktadır. Hayvan figürleri, bastonlar, oymalı çerçeveler ve enstrümanlar yapılan atölyede oymacılık, geçmişe göre daha dar bir alanda hizmet vermektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 210 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI YAYLI AT ARABASI YAPIMI: Akhisar ilçesi 20. yüzyıl başlarında yaylı at arabası yapımında ustalaşmış atölyeleri ve bu arabaları renk renk desenler, manzara resimleri ile süsleyen sanatkârları ile ün yapmıştır. Günümüzün değişen yaşam düzeninde bu arabaları üreten atölyeler, günün şartlarına uyarak aslının tamamen aynı fakat daha küçük ölçülerde arabalar yaparak hayatta kalabilmişlerdir. Akhisar'ın minyatür arabaları bugün nostalji arayanlar için çok sevilen bahçe yada iç mekan süsleri olarak kullanılmaktadır. SERAMİK (GÜVEÇ YAPIMI): Salihli ilçesine bağlı olarak Gökeyüp beldesinin en önemli ekonomik etkinliği tamamen kadınlar tarafından yer tezgâhlarında üretilen güveçlerdir. Hala kadınlar tarafından üretiliyor olması önemlidir. Çünkü kalkeolotik çağın sonlarına kadar seramik kaplar kadınlar tarafından elde üretiliyordu. Bu çağın sonlarında çömlekçi çarkının bulunmasıyla birlikte atölye boyutuna geçilmiş ve bu sanat erkekler tarafından icra edilir olmuştur. Erkeklerin yakındaki ocaklardan kazıp getirdikleri kil ve mikalı şist karıştırılıp, yoğrulup kadınların hünerli parmaklarında güveç olarak şekillendikten sonra erkeklerin evlerinin önlerinde yaktıkları ateşlerde, açıkta pişirilmektedir. Bugün Kula seramik ustalarının son temsilcisi, saksılar, testiler ve güveçler üretmeye devam eden Nail Kahraman’dır (Hediyelik Eşyada Manisa Markası Projesi). 8.5.4. Manisa'da Kültür ve Sanat Turizmi Stratejisi Manisa’nın yerel halk kültürünün ve el sanatlarının sözlü tarih geleneği ile derlenmesi ve halk kültüründen ve yaşayan el sanatlarından bütün yönleriyle turizmde yararlanılması için çalışmalar yapılması, 8.5.5. Manisa'da Kültür ve Sanat Turizminde Hedeflere Doğru Manisa kültür ve sanat turizmleri açısından oldukça zengindir. Osmanlı şehzadelerinin burada yaşaması, Yunan kültürüne ait kalıntılarla birlikte efsanevi mitlerin beşiği olması, geleneksel el sanatları ve müziğin hala yaşaması bu zenginliğin göstergeleridir. Tüm bu kaynaklar değerlendirilerek kültür ve sanat turizmi farklı konseptlerle ilişkilendirilerek üretilecek markalaşma stratejilerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: MANİSA MARKA KENT VİZYONU 211 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.5.5.1. Kültür ve Sanatta Markalaşan Kent: Manisa Kültür turizmi envanterinin ve katalogunun hazırlanması, Manisa’da kültür turizmine elverişli tarihi mekanların her biri özelinde çevre düzenleme projesi yapılması, Kültür turizmi amaçlı olarak seçilen alanlarda güzergah üzerinde yer alan mağara, şelale, ilginç ağaç ve kaya oluşumu, sportif alanlar, kamping alanları vb. çekicilikler için çevre düzenlemeleri yapılması, başta ulaşım olmak üzere gerekli altyapıların tamamlanması, Manisa’da düzenlenen yerel, ulusal ve uluslararası organizasyonların marka takımları aracılığı ile tanıtımlarının sağlanması, TRT veya benzeri televizyon kanallarında uzun soluklu bölgenin kültür turizmi değerlerini anlatan belgesellerin hazırlanması, Ankara- İzmir ana yol güzergâhı üzerindeki Alaşehir, Salihli, Turgutlu ve Manisa ile İstanbul Bursa İzmir ana yol güzergâhı üzerindeki Soma, Kırkağaç, Akhisar, Saruhanlı ve Manisa’da bulunan dinlenme alanlarının mescitlerinde ya da bölge etrafındaki diğer yerlerde, kültür turizmi ile ilgili takvimler ve posterlerin reklam amacı ile kullanılması, Kula’da evlere pansiyonculuk fonksiyonu getirmek için başta eğitim olmak üzere gereken ihtiyaçların saptanması, Manisa Kültür Merkezi’nin kültür ve sanat etkinlikleri çerçevesinde değerlendirilmesi, farklı şehirlerden sanatçı ve tiyatro oyunlarının davet edilerek buranın aktif bir kültür merkezi haline getirilmesi, Başlangıç olarak insanların Kültür Merkezi’ne çekilmesini sağlamak için, her ay farklı bir oyunun ücretsiz oynanmasının sağlanması, Manisa’nın İzmir’e olan yakınlığı düşünülerek İzmir’den insanların buraya gelmesini kolaylaştıracak imkânların belirlenmesi ve insanların Kültür Merkezi’ndeki aktiviteleri takip etmelerinin sağlanması, Altın Üzüm Kısa Film Festivali’ne Kibariye ve Demet Evgar gibi Manisalı ünlü sanatçı ve yönetmenler davet edilerek, kamuoyunun dikkatinin buraya çekilmesi, Manisa’da hala yaşayan yerel festivallerin uzun yıllar daha sürmesi için çeşitli tedbirler alınması ve yerel ihtiyaç programlarının saptanması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 212 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Babasının Manisalı olduğunu söyleyen dünyaca ünlü sanatçı Yasmin Levy, hemen hemen her yıl Türkiye’de konser turneleri düzenlemektedir. Bu bilgiden hareketle düzenlenecek bir Yasmin Levy konseri, Manisa’yı gündeme taşıyacaktır. 2013’te vizyona girmesi planlanan Onur Ünlü yönetmenliğinde çekilen ‘Sen Aydınlatırsın Geceyi’ adlı sinema filmi, Manisa’nın Akhisar ilçesinde çekilmiştir. Başrolünde Demet Evgar da oynamaktadır. Bu filmin galasının ve tanıtımlarının Manisa’da yapılmasının sağlanması, 8.5.5.2. Kardeş şehirler vasıtasıyla Manisa’nın markalaştırılması Kardeş şehirlerle geliştirilecek ortak projelerle Manisa’nın farklı coğrafyaların buluşma noktası olmasının sağlanması ve birleştirici bir misyon yüklenmesi, Manisa’da gerçekleştirilen Mesir Şenlikleri ve Ahilik Haftası gibi kutlamalara kardeş şehirlerin davet edilmesi, kültürel etkileşimin sağlanması ve kültürümüze ait değerlerin dünyada tanınmasının sağlanması, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda kardeş şehirlerdeki çocukların Manisa’ya davet edilerek ortak bir programla kutlanması, bu programın geleneksel hale getirilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 213 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’ya davet edilecek kardeş şehirlere özgü seyahat ve konaklama kampanyaları oluşturularak buraya gelmelerinin kolaylaştırılması, Manisa’nın Alaşehir ilçesinin eski adı Philadelphia’dır. Amerika Birleşik Devletleri’nde aynı isimle bulunan günümüz kenti ise, Amerika’nın bağımsızlık bildirgesinin yazıldığı, tıpkı Alaşehir gibi tarihi misyona sahip bir kenttir. Bu tarihi ortaklıktan hareket edilerek Amerika’daki Philadelphia kenti ile de kardeş şehir olunması yolunda adımlar atılması, Atılacak adımlar çerçevesinde Manisa’ya davet edilecek kişiler için uygun kampanyalar üretilmesi ve bunun duyurulması, 8.5.5.3. Manisa’nın doğal, coğrafi ve kültürel marka değerlerinin bir potada eritilmesi Özellikle Atalanı, Yunt Dağı, Selendi ve Kula’da binicilik ve cirit sporlarının geliştirilmesi, Akhisar’da bir zeytin işleme ve zeytinciliği anlatan bir “zeytin müzesi” kurulması, Kula’nın geleneksel evlerinde kullanılan volkanik taşın yörede inşaatlarda kullanılmasının sağlanması, Kula’nın tanıtımında kullanılan yaren grubunun çoğaltılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 214 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula’da evlerde yapılan armut turşusu, soda şişesi salçası, şeftali reçeli gibi ticari olmayan ürünlerin ticarileşmesi için bayanlara müteşebbislik ve kendi işini kendin yap eğitimleri verilmesi, Kula evlerinin minyatür versiyonlarının üretilmesi ve bunların hediyelik eşya olarak satışa sunulması, Bu mekanların girişinde kabul noktaları oluşturulması ve buralarda ziyaretçilere farklı güzergahları ve yöresel özellikleri gösteren mola noktaları ve tur güzergahlarını gösteren haritaların sunulması, Akhisar’da üretilen zeytin şekerinin ticari bir marka haline getirilerek hediyelik olarak üretilmesinin sağlanması, Şeyh İsa’nın yolunu gözleyenler yaklaşık 500 yıldır bir araya gelerek anılarını tazelemektedirler. Bu çerçevede Akhisar’da yapılan Çağlak Festivalinin tanıtımının tüm yurtta düzenlenmesi, Selendi ve Kula’da cirit ve ata binme konusunda sertifikalı eğitimler verilmesi, Hediyelik eşyada Baccaris ve antik kent adlarının kullanımının sağlanması, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere, Manisa’nın kültür turizmiyle ilgili değerlerinin çeşitli oyunlar, sergiler ve yarışmalar çerçevesinde öğretilmesi, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında kültür turizmine konu turizm etkinliklerinin öğrencilerce gerçekleştirilerek onların enerjilerini ve üretimlerini turizme ve tarihe kanalize etmelerini sağlamak, 8.5.5.4. Mitolojide Manisa Tantalos söylencesi senaryolaştırılarak bir tragedya yazılabilir. Yazılacak bu tragedya şehrin kalıntıları arasında kurulacak bir sahnede turistler için canlandırılabilir. Böylece mitoloji canlandırılarak şehrin akılda kalıcılığı ve cazibesi arttırılabilir, Homeros'un aktarımı broşür haline getirilerek oraya gelen turistlere sunulabilir, bu broşürün farklı dillerde basılması, Söylencelerin revize edilerek birer masal halinde yazılması ve bunların bir kitap halinde “Büyüklere Masallar” konsepti içerisinde sunulması, Her bir söylencenin anlatıldığı broşürlerin basılması, 'Muhteşem Osmanlı'da Yaşam konsepti çerçevesinde 'Dur Hasan Hoca' söylencesinin canlandırılması (bu söylencelerin tragedyalara paralel biçimde tiyatrolaştırılması dikkat çekebilir), MANİSA MARKA KENT VİZYONU 215 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tiyatro geceleri düzenlenerek hafta içerisinde bir gecenin 'antik kentin mirası gecesi', bir gecenin 'Yaşayan Osmanlı gecesi' bir diğer gecenin 'Efsaneler ve Büyüklere Masallar Gecesi' olarak planlanarak sunulması ve o gece söz konusu konseptin atmosferinin oluşturularak sunulması, “Sarıkız”, “Tabtuk Emre” gibi şahsiyetlere ait söylencelerin Şifa turizmi, inanç turizmi kapsamındaki etkinliklerde değerlendirilmesi, 8.5.5.5. Sanatın Beşiği Manisa algısının oluşturulması Sanat turizmine yönelik marka değerlerinin envanter çalışmalarının yapılması önemlidir. Elde edilen veriler doğrultusunda sanat turizminin Manisa genelinde nasıl değerlendirileceğine ilişkin stratejiler yürütülmesi, Sanat turizmi açısından geniş bir yelpazeye hitap eden zengin kaynaklara sahip Manisa’da, özellikle bu kaynakların yoğun olarak toplandığı Kula, Salihli, Akhisar, Soma, Merkez ve Alaşehir gibi ilçelerin sanat turizminin beşiği olarak konumlandırılması, bu çerçevede taşıdığı özellikler kapsamında köylerin de dahil edilmesi, seçilen köylerin birer sanat evleri biçiminde yapılandırılması, Genel olarak turizmin özel olarak da sanat turizminin gelişmesi için seyahat acenteleri ile iş birliğine gidilmesi, seyahat acentelerinin bölgeye sanat turları düzenlemeleri için info turlar düzenlenmesi, bölgenin sanat turizmini anlatan ve marka değerlerini tanıtan kitapçık ve broşürler basılarak bunların seyahat acentelerine ulaştırılması, Yurt dışından insanların Manisa’ya gelmesini sağlamak için tanıtımların uluslararası mecrada yer almasının sağlaması, hazırlanacak broşür, kitapçık ve mini belgesellerin yurt dışındaki seyahat acentelerine gönderilmesi, tanıtımla birlikte bölgeye düzenlenecek turları kolaylaştırmak için ulaşım ve konaklama gibi konularda gerekli tüm bilgiler sağlanması, Sanat turizminin değerini arttıracak şeylerden biri de, sanatsal malzemenin sadece seyirlik bir ürün olarak sergilenmesi değil mevcut sanatın inceliklerinin anlatılmasıdır. Örneğin bir Mimar Sinan şaheseri olan Muradiye Külliyesi’nin giriş kapısı ağaç oymacılığının en güzel örneklerinden biridir. Sütun kapı, duvar ve kubbede yer alan oymalı mermerler, çiçek motifli ve ayet-i kerimelerle süslü çiniler ve diğer çeşitli süslemelerle Türk süsleme sanatının inceliklerinin sergilendiği bir yapıdır. Tüm bu incelikler, özel animasyonlar hazırlanarak, plazmalar veya kiosklar aracılığıyla tanıtılmalıdır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 216 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.5.5.6. Geleneksel El Sanatlarında Usta Turistler Okulu Manisa’nın geleneksel sanatları kentin farklı yerlerinde açılacak “Geleneksel El Sanatlarında Usta Turistler Okulu”nun şubelerinde turistlere özel konseptlerde sunulabilir. Okulun merkezi bilhassa “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” konseptinde yer alması, Kula’da bulunan demirci, bakırcı, keçeci, saraç, semerci, el dokumacılığı, boyamacılık, halıcılık gibi zanaatların haftanın belli günlerinde gösterilmesi ve deneyim kazanma imkanının turistlere sunulması, hatta verilecek birkaç saatlik kursların ardından ziyaretçilere sembolik ve anı niteliğinde “ustalık belgesi” sunulması, Kula evlerinde hat, tezhip ve ebru gibi geleneksel sanatlara ilişkin sertifikalı eğitimlerin verilmesi, eğitimlerin çeşitli sürelerde kurs programları çerçevesinde tasarlanması, eğitimlerin ana hedefinde işin tekniğinin öğretilmesi olması ve sembolik sertifikalar verilmesi, Gördes ve Kırkağaç’a giden turistleri halı/kilim tezgahının başına geçirerek onlara halı ve kilim tekniği konusunda bilgi verilmesi ve deneyim kazandırarak turistlere Halı / Kilim Sertifikası verilmesi, Gökeyüp beldesinde üretilen toprak kapların ve güveçlerin üretim sürecine yerli ve yabancı ziyaretçilerin de gitmelerinin ve deneyim yaşamalarının sağlanması, Gördes ve Kırkağaç’ta halı ve kilim yapım atölyelerinin ziyaret edilmesi ve üretim sürecinin deneyimlenmesinin sağlanması, Manisa bezi dokumacılığı yapılan atölye ve kursların turistlerce gezilip, bu sürecin deneyimlenmesinin sağlanması amacıyla 1 haftalık hızlandırılmış eğitimler düzenlenmesi ve kurslar sonunda ürettikleri ürünlerin sergilenmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 217 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kursiyerlere isimlerinin işlendiği Manisa bezlerinin hediye edilmesi, Manisa’ya özgü oya, iğne oyası, firkete oyası gibi el sanatlarına yönelik turistlerin bu süreci gözlemleyebileceği mekanların oluşturulması, bu el sanatlarının birer hediyelik eşya olarak satışa sunulması, Ahşap Oymacılığı başlı başına bir sanat dalı olarak ele alınarak bu daldaki modern örnekleri sergileyen Yeni Han’daki atölyenin gezdirilmesi, buradaki etnografik müzenin de geziye dahil edilmesi, denemek isterlerse turistlerin oymacılığı kısmen de olsa tatmalarının sağlanması ve buradaki hediyelik eşyaların satışa sunulması, Akhisar’da at arabası yapım atölyesi yakınına küçük etnografik bir müze açılması, Yöresel sanatların yaşatılması için halk eğitim merkezleri ve meslek liselerinde özel kurslar ve eğitimler düzenlenmesi, Yaşayan el sanatlarının yerinde görülmesi için özel turlar düzenlenmesi, 8.5.5.7. Osmanlı Sanatları “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” Konseptinde Manisa hem Osmanlı şehzadelerinin kenti hem de Yunan kültürünün hala yaşadığı antik kentin mirasçısıdır. Farklı kültürel özellikleri bünyesinde barındıran kent, farklı sanat aktivitelerine ev sahipliği yapabilecek niteliktedir. “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” konsepti çerçevesinde üretilecek stratejiler kapsamında tasarlanacak köy evleri, konsept çerçevesinde döşenerek, Osmanlı müziğinin icra edildiği ve turistlerce dinlenebileceği yaşayan bir sanat evi haline getirilebilir. Geleneksel sanatların ve yaşam biçiminin devam ettiği köylerden olan Darkale’nin Osmanlı Mirası konsepti çerçevesinde düzenlenmesi, Yerel zanaatların halen sürdürüldüğü alanlarda, turistlere yönelik yerel kıyafetler ile üretim araç ve gereci sunularak fotoğraf çekmeleri ve üretim deneyimini yaşamalarının sağlanması, Spil Dağı eteklerinde bulunan Mevlevihaneye götürülen turistlere sema töreni ve nasıl yapıldığı konusunda bilgiler verilmesi, Mevlevihane’de yerli ve yabancı turistlere fotoğraf için Mevlevi kıyafetleri giydirilmesi, sema deneyimi yaşamaları sağlanarak Mevlevi Sertifikasının sunulması, Manisa’da bulunan Celal Bayar Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi’nden, burada sanat turizminin geliştirilmesine yönelik faydalanılması, fakülte bünyesindeki müzik ve el sanatları bölümüyle, Manisa’da gerçekleştirilmesi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 218 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI planlanan müzik aktiviteleri ve turistlere yönelik el sanatlarına ilişkin kurs ve gösterilerde iş birliğinin yapılması, Sanat turizminin geliştirilmesine yönelik aktivite ve stratejilerle ilgili olarak, üniversitenin Güzel Sanatlar Bölümü’nden danışmanlık talep edilmesi, “Geleneksel El Sanatlarında Usta Turistler Okulu” başlığı altında ele alınan tüm uygulamaların “Muhteşem Osmanlı’da Yaşam” Konseptinde de değerlendirilmesi. 8.5.5.8. Antik Kent Mirası Tragedyalarıyla ünlü Yunan kültürünü yansıtmak, yaşatmak ve turistlerin ilgisini çekmek için, Artemis Tapınağı’nda bir sahne kurularak amatör tiyatro gruplarıyla tragedyalar sergilenebilir. Salihli’de bulunan Gymnasium, konser, film gösterimi, tiyatro ve tragedyaların sahnelenmesi için oldukça elverişlidir. Sözü edilen sanatsal aktivitelerin burada düzenlenerek, tarihin ve kültürün sanatla birleştirilerek sunulması, Akhisar’da gladyatör eğitim merkezi kurulması, Salihli, Akhisar ve Alaşehir’de gladyatör gösterilerinin düzenlenmesi, Çift taraflı balta olan Labris’in Manisa’da üretilen el sanatları üzerinde kullanımının sağlanması, 8.6. Manisa’nın Damak Çatlatan Lezzet Durakları Konsepti Dünya üzerinde değişik kültürlerle birlikte kültürlerin en önemli bileşenlerinden birisi olan mutfak kültürü ve lezzetlerini tanımaya yönelik olarak gerçekleştirilen turizm türü gastronomi turizmi olarak adlandırılmaktadır. Tanımından da anlaşılacağı üzere bu turizm türünde en önemli belirleyici unsur yeme içme ve mutfak kültürüdür. Dolayısıyla dünya üzerinde bu konuda potansiyel sahibi olan ülkeler aynı zamanda mutfak kültürü zengin olan ülkelerdir. İtalya, Fransa, Türkiye, Kuzey Afrika ve başta Çin olmak üzere diğer uzak doğu ülkeleri bu konuda öne çıkan bölgelerdir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 219 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Gastronomi turizminde esas amaç yeme ve içme üzerine kuruludur. (Hall ve Sharpes, 2003) Gastronomi turizmi, yiyecek-içecek tatmak ve bu konuda deneyim ve şarap evlerini ziyaret etmek olarak tanımlanabilir. Yemek turizmi, aynı zamanda, yeme ve içmenin dışında, kimlik, kültür, üretim, tüketim ve giderek önem kazanan sürdürülebilirlik konularıyla ilişkilidir. (Hall ve Mitchell, 2000) 8.6.1. Dünya Turizm Sektöründe Gastronomi Turizmi Dünyada gastronomi turizminde Akdeniz havzası, Uzakdoğu, Kuzey Afrika bölgeleri gibi öne çıkan bazı bölgeler vardır. Akdeniz Havzası’nda İtalya, Fransa, İspanya ve Yunanistan gibi ülkeler, doğuya doğru gidildikçe Hindistan, Çin ve Japonya sahip oldukları değişik damak tatlarıyla gastronomi turizminde öne çıkan ülkelerdir. Bazı örnekler sunmak gerekirse İtalya, turizm tanıtım politikasını yaparken sadece kültürel mirasını değil, aynı zamanda mutfağında yer alan “pasta” dediği makarnayı, farklı çeşitlendirmelerle hazırladıkları pizzayı pazarlamaktadır. Toscana Bölgesi şarap sayesinde dünyanın en tanınmış bölgelerinden biri haline gelmiştir. Yine Fransa’da Bordeaux, Bourgogne şaraplarıyla meşhur olan bölgelerdir. Şarap Fransa ile anılır olmuştur. Şaraba ait her şey Fransa ile özdeşleştirilmiştir. Her millet kendi mutfak sanatının üstünlüğünü duymak ve duyurmak istemektedir. İspanyol mutfağı dendiğinde de aklımıza “Paella“ gelmektedir. Valensiya Yöresinin bu çok meşhur yemeği neredeyse İspanyol mutfağına damgasını vurmuştur. Ayrıca günün belli saatlerinde atıştırılan “tapas” adlı meze ve kanepeleri çok bilinmektedir (www.gurmeguide.com.,28.03.2009). Yine milyonlarca Kuzey Avrupalı turist Truf mantarını, Floransa usulü et yemeklerini ve Lucca’nın zeytinyağını tatmak için İtalya’nın Toscana bölgesini ziyaret etmektedir. Özel ilgi turları olarak devam eden gastronomik seyahatler özellikle gazete ve dergilerin yemek yazarları, mutfak gastronomi konusunda seçilmiş kurum ve kuruluşlar, araştırmacılar, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 220 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI araştırmacı yazarlar, gurmeler tercih edilmekte seyahat etmeyen insanlarda ülkelerin yöresel mutfakları konusunda merak uyandırmaktadırlar. Böylece gastronomiye yönelik seyahatler turizmde de farklılık oluşturmaktadır (Küçükaltan, 2009). 8.6.2. Türkiye Turizm Sektöründe Gastronomi Turizmi Türkiye’de gastronominin gelişmesi ve özellikle ihtisaslaşması esasen turizm sektörü ile bir paralellik göstermiştir. Türkiye’de turizmin altyapı anlamında atılım yaptığı 1980’li yıllardan hemen sonra turizmin ayrılmaz bileşeni olan mutfak, eğlence kültürü 1990’lı yıllarda gelişmeye başlamıştır. Türkiye’de ilk marka ve zincir restoranlar bu tarihlerde ortaya çıkmıştır. Türk mutfağı dünya mutfakları arasında ilk üç sırada yer almasına rağmen ne tek başına gastronomi turizmi yeterli olarak vurgulanmış ne de tamamlayıcı ve destekleyici bir turizm atraksiyonu olarak etkin şekilde kullanılabilmiştir. Bu konuda iki kıta arasında kurulu bulunması, bitki örtüsü çeşitliliği ve üç tarafının denizlerle çevrili olmasının yanında zengin bir tarihi derinliğinin ve bir imparatorluk geçmişinin olması sebebi ile geniş ve özgün bir mutfak kültürüne sahip olmasına rağmen, bu kültür üzerine yeterince akademik araştırma yapılmamakta ve turizm tanıtım ve organizasyonlarında bu özellik yeterince kullanılmamaktadır. Türkiye’de de kendi içerisinde gastronomi turizminde tekdüze ve bir bölgeye dayalı olarak bu turizm türü gelişmektedir. Güneydoğu Anadolu gastronomi turizminde Türkiye’de ilk akla gelen bölgedir. Oysa Türkiye pazarlanabilecek çok geniş bir yerel mutfağa sahiptir. Türk mutfağı için verilen bilgiler, farklı yiyecek ve içecek çeşitlerini sıralamayı içermektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 221 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu bilgiler, yerel ve küresel bağı sağlamaktan ve tanıdıklık ve yabancılığı uzlaştırmaktan uzaktır. Bu durum, Türk mutfağına yabancı olan birisi için, yemekleri tanımasını zorlaştırmaktadır. Dünya ülkelerinde turizm kazancının yüzde 30 gibi büyük bir bölümünü oluşturan gastronomi turizmi Türkiye’de de gelişmeyi beklemektedir. Bütün dünyada gastronomik aktiviteler giderek önem kazanırken Türkiye’de bu konunun önemi henüz yeterince anlaşılabilmiş değildir. Dünya mutfaklarının hepsinden daha zengin olan Türkiye’de gastronomi turizminin gelişmesi için yeni adımlar atılmaya başlanmıştır. Ancak hala yeterli seviyede değildir. Dünyada pazarlanmasında Destinasyonlara turizmle ilgili “gastronominin” ait gastronomik gelişmeler önemli incelendiğinde, bir unsurların turistik destinasyonların role sahip olduğu görülmektedir. yoğun olarak kullanıldığı pazarlama faaliyetlerinde, turistlere sunulan bu yeni ürüne olan talep ve gastronomik turizm faaliyetlerinden elde edilen gelir çok ciddi sayısal verilerle kanıtlanmaktadır. Gastronomi, Türkiye’de de birçok destinasyona değer katacaktır. Dünyanın en zengin mutfakları arasında yer alan Osmanlı ve Türk mutfağı, doğru bir konumlandırma ve yaratılacak çekici bir imajla, destinasyonların markalaşmasına büyük katkılar sağlayacaktır. Avrupa’da “iyi yemek yemeğe” gösterilen ilgi son yıllarda bir akıma dönüşmüş, gelir seviyesi yüksek entelektüel turistlerin katıldığı “gurme turları” ya da “gastronomi turları” en çok satan turizm ürünlerinden biri olmuştur. “İyi bir yemek, etnik bir mutfak keşfi ya da iyi bir şarap” için İtalya’ya ya da Fransa’ya turlar düzenleyen gruplar, ülkemiz gastronomi turizminin gelişmesi için de önemli örneklerdir. Örneğin Barcelona, her yıl düzenlediği yiyecek-içecek aktiviteleri ile turizm gelirlerinin önemli bir bölümünü gastronomiden elde etmiştir. Türkiye’de de gastronomi son yılların en popüler konularından birisidir. Türkiye’nin pazar payının ve turizm gelirlerinin, üst gelir grubu turistlerin payının, kişi başı harcamanın ve kalış sürelerinin arttırılmasında, mevsimselliğin azaltılarak turizm talebinin 12 aya yayılmasında “gastronomi turizmi” büyük katkılar sağlayabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 222 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.6.3. Manisa'da Gastronomi Turizmi Marka Değerleri Manisa yöresi, uygun iklim koşulları, ekilebilir alanların genişliği ve verimliliği nedeniyle, kimi yerlerde yılda birkaç ürün alınabilen, bağ ve bahçe tarımının yaygın olduğu bir ilimizdir. Sebze ve meyve çeşitliliğinin yanı sıra, malzemeleri çok taze kullanabilme imkânı da yöre mutfağının önemli bir özelliğini oluşturmaktadır. Bu unsurların yanı sıra, tarihi geçmişi ve aldığı göçlerin de Manisa mutfağına etkileri olmuş, farklı yemek kültürlerinin karışımı yöre mutfağına zenginlik katmıştır. Türk mutfağında yer alan belli başlı çeşitlerin hemen hepsi yöre mutfağında olduğu gibi oldukça orijinal bazı yemekler de burada yapılmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıda verilmektedir. Manisa kebabı, odun köftesi, simit ekmeği, ekmek dolması, nohutlu mantı, börülce tarator, Alaşehir kapaması, şevket-i bostan, yaprak sarması, yalancı sarma – Akhisar, kapama – Alaşehir, Demirci kebabı – Demirci, Şura – gördes, sinkonta, mantar tatlısı, höşmerim, Kula güveci, kabaklı pide, su böreği-Kula, Kula şekerli pidesi, Kula leblebisi, fırında sebzeli Manisa köftesi, biberli cacık, susamlı aşure, dörek aşı, kıstırma, kuru fasulye piyazı, kıymalı canfes böreği, cilveli kahve, sirkeli havuç, eşek helvası salatası, Kırkağaç köftesi, kapama – Kırkağaç, odun köftesi – Salihli, enginar dolması – Sarıgöl, börülce tarator – Saruhanlı, peynir tatlısı – Selendi, çığırtma – Soma, ekmek dolması –Turgutlu, tava köftesi- Turgutlu, su muhallebisi. 8.6.4. Manisa'da Gastronomi Turizmi Stratejisi Manisa’nın yerel lezzetlerini turizmde destekleyici unsur olmaktan çıkarıp, uluslararası gastronomi turlarının başlatılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 223 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.6.5. Manisa'da Gastronomi Turizminde Hedeflere Doğru Gastronomi turizminin tüm turistlere hitap eden bir turizm türü olması titizlikle üzerinde durulması gerekliliğini getirmektedir. Manisa’nın gastronomi turizmi konusundaki rekabet üstünlüğüne ve Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Manisa, tarih boyunca Anadolu’da kurulmuş olan medeniyetlerin nerdeyse tümüne ev sahipliği yapmıştır. Bu zengin altyapı mutfak kültürünün farklı yemek kültürleriyle kaynaşmasını sağlamış ortaya tatlısından, et yemeklerine, yeşilliğinden hamur işlerine leziz bir menü çıkmıştır. Yemeklerle oluşturulacak konseptler Manisa’nın öncelikle gastronomi turizminde ve tüm turizm türlerinde markalaşmasına destek olacaktır. Manisa yemeklerinin markalaştırılması için özel bir planlama yapılabilir. Gastronomi turizmi için çalışacak bir marka takımı oluşturulabilir. Marka takımı, Manisa’ya özgü yemeklerden en leziz ve yörenin özelliklerini yansıtan birden fazla çeşit seçip tanıtımları bu yemekler üzerinden yapabilir. Türk Mutfağında yer alan belli başlı çeşitlerin hemen hemen hepsi Manisa’ya has bir üslupla ortaya konmaktadır. Yöreye özgü orijinal yemeklerin yanı sıra özgün yorumlanan klasik yemekler de Manisa farkıyla sunulabilir. Örneğin kuzu kapama, “Manisa’nın Kuzu Kapaması” gibi bir sunumla menüye konulabilir. Tahıl sebze ve meyvelerle birlikte yöreye özgü çeşitli bitkiler Manisa mutfağının temelini oluşturur. Bunun yanı sıra et süt, yumurta da ana besin kaynakları arasındadır. Ayrıca göl ve deniz ürünlerinin de yöre mutfağında önemli bir yeri vardır. Yenilebilir bitki çeşitliliği bakımından oldukça zengin olan ve farklı salatalarla zenginleşen Manisa’nın yöre mutfağı, marka takımlarınca araştırılabilir, turistik bir gastronomi merkezi için altyapı hazırlıklarına başlanabilir. Yemeklerle ilgili bir envanter çalışması yapılması yapılacak en ciddi adımlardan biri olabilir. Bu envanter çalışması ile bölge mutfağına has yemeklerin, salataların, tatlıların tariflerinin olduğu bir yemek kitabı hazırlanabilir. Yemek kitabının yanında bir web sitesi hazırlanabilir. Manisa’nın değişik otlar katılarak hazırlanan salataları, şifa yönleriyle bu sitede anlatılabilir. Manisa mutfağında kullanılan hem şifalı hem de lezzetli bitkilerin yararlarından söz edilebilir. Yemeklerin miktarlarıyla birlikte tarifleri sitede yer alabilir. Arama motorlarında başka bir yemek tarifi aranırken Manisa mutfağının tanınma ihtimali doğmuş olur. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 224 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Hem Zeytinyağlı Hem Köklü bir Menü Manisa mutfağını farklı kılan, beslenmede zeytinyağlıların ön planda olmasıdır. Ebegümeci, arapsaçı, kazayağı, şevket-i bostan, ıstirofiga, radika, gelincik, hardal, turp otu malatra, hindibağı, laleotu (kapurcak), ısırgan videsi gibi yaban ortamda yetişen bitkiler zeytinyağlı ve etli yemeklerde yaygın olarak kullanılan malzemelerdir. Hindibağı ve Istirofiga otları yöreye özgü salatalarda; laleotu ya da kapurcak ise genellikle etli pide yapımında kullanılır. Ege ve İç Batı Anadolu'ya özgü haşhaşlı ekmek-pide çeşitleri Manisa’da da yapılmaktadır. Ekmek ve pide çeşitleri gibi yöresel ürünler sertifikalandırılabilir. İşletmelerin tezgâhlarında yöresel ürünleri öne çıkarması tavsiye edilebilir. Anadolu’nun birçok yöresinde olduğu gibi, erişte, salça, tarhana, reçel, sebze ve meyve kurutma da bu gün daha çok Manisa’nın kırsalında devam eden bir gelenektir. Ayrıca düğün, kına gecesi, mevlit, çeyiz veya hıdrellez gibi özel yemekler yapılır. Düğün yemekleri ve kış hazırlıkları konsepti adı altında turistlere yönelik kurslar açılabilir. Bir günlük verilen kurslar sonunda yapılan reçelleri, erişteleri, tarhanaları yanına almak turistlerin hoşuna gidecektir. Kültürler gibi yemek ve pişirme usulleri de modern dünyanın çarkları arasında erimektedir. Bu bakımdan marka takımları spesifik olarak yemek kültürünün aktarımı için kurslar düzenleyebilir, yemeklerin yeni kuşaklara aktarımına destek olabilirler. Bu kurslar İşkur ile işbirliğiyle düzenlenip, turizm alanında istihdama yardımcı olabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 225 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Sağlıklı, Özgün Pratik Köfte Çeşitleri Dünya Markası Olabilir mi? Salihli’nin odun köftesi Manisa’da tescillenen ilk yemeklerden biridir. Akhisar Köftesi de Ege bölgesinde tanınan bilinen bir yemektir. Ege Bölgesinde çok iyi tanınan Akhisar Köftesi “Köfteci Ramiz” adıyla Türkiye’nin en yaygın kurumsal köfteci markası olmuştur. Köfteci Ramiz’in kurucuları bir üniversite bünyesinde bir “Köfte Akademisi” bölümü kurulmasına öncülük yapacaklarını belirtmişlerdir. Bu konuda akademik çalışmaların başlamasında fayda vardır. İsveç köftesi, ana vatanından binlerce km uzak ülkelerde pratik sunumu ve doyurucu özelliğiyle tanınmış fazlaca tüketilen bir besin olmuştur. Bunun gibi Manisa’nın köfteleri de Manisa’ya gelen veya geçen turistler için tercih edilir hale getirilmesi için çalışılabilir. Alışveriş merkezlerinde, dinlenme tesislerinde işletmeleri Manisa markasıyla köfte satmaya yönlendirmek mümkün olabilir. İstanbul ve Ankara İzmir yolları üzerinde bulunan Manisa, yolculuk yapan milyonlarca insanın yemek için konaklayacağı bir yer olabilir. Yol kenarlarına yapılacak özendirici tabelalar ile yemek için duraklayanlara aynı zamanda diğer turizm türlerindeki imkânlar tanıtılabilir. Salihli ve Akhisar girişinde yer alacak tanıtım tabelalarında Salihli Odun Köftesi gibi tanımlarla gastronomi marka değerleri ön plana çıkarılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 226 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Köfte kadar tercih edilme potansiyeli olan bir diğer tür de Manisa kebabıdır. Marka takımları, işletmelere ana yemek olarak köfte veya kebabın olduğu, tatlısı, salatası Manisa’ya özgü olan fakat hazırlanması pratik olan bir menü hazırlayıp verebilir. Hijyene ve yöresel kodların korunmasına dikkat edilmesi için, marka takımlarınca konaklama, yeme-içme tesisleri ile acentelere hijyen eğitimi verilebilir. Manisa kebabı ve Manisa köfteleri, yöresel kıyafetler giymiş aşçılarca tarif edilerek videoya çekilebilir. Hazır bir tanıtım materyali olan video TV’lerin gündüz programlarına yollanabilir. Kula Leblebisi En az Çorum ve Tavşanlı leblebisi kadar kaliteli olan Kula Leblebisi için marka takımları özel bir tanıtım çalışması ve markalaştırma yapabilir. Manisa’nın ziyafet kültürü, sıra gecesi benzeri etkinliklerle yaşatılabilir. Bu amaçla Manisa’nın bağ evleri fonksiyonlaştırılabilir. Manisa’yı gezen turistler için akşam bağ evlerine rezervasyon yaptırılabilir. Düğün ambiyansları, kına gecesi organizasyonları, yemeklerin organizasyonlarıyla birleştirilerek bir mizansen hazırlanabilir. Vejetaryen Menü Bir Turizm Aktivitesine Dönüştürülebilir Manisa’da yenilebilir bitki türleriyle yapılan yemek ve salatalardan Manisa’ya özgü bir vejetaryen menüsü oluşturulabilir. Bitkisel çeşitlilik şifalı yönleri öne çıkarılarak tanıtılabilir. Vejetaryen yemeklerin markalaşma süreçlerinde yer alması ve diğer turizm türleriyle değerlendirilmesi faydalı olabilir. Et yememek batı dünyasında ve ülkemizde bir kesim arasında giderek yaygınlaşan bir seçenek oluşturmaktadır. Bu bakımdan leziz bitki yemekleri ile bir alternatif oluşturulabilir. Menüler, turistik işletmelerin tanıtıldığı broşürlerde yer alabilir. Menülerin MANİSA MARKA KENT VİZYONU 227 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI içeriği yabancı turistler göz önüne alınarak İngilizce hazırlanabilir. Manisa’ya özgü tatlarla hazırlanan bir vejetaryen menü Manisa’nın markalaşmasına katkı sunabilir. Tabiat dostu vejetaryen turistler için Spil Dağı merkezli bir tur programı hazırlanabilir. Spil dağında bir köy evinde konaklayan turistler, köylülerden seçilecek bir rehberle birlikte ve yöreye özgü yenilebilir otları toplayabilirler. Bu sırada foto safari ve trekking yapılmış olur. Toplanan bu bitkiler, köy pansiyonun mutfağında Manisa’ya özgü biçimde pişirilip yenebilir. Bir anlamda deneysel mutfak aktivitesi olarak tanımlanacak turun tanıtımında Manisa mutfağının temelinde Lidya, Roma ve Osmanlı yemek kültürünün olduğu vurgulanabilir. Spil dağı, doğa merkezli turizm türleri bakımından zengin bir destinasyondur. Gastronomi turizmi ile zenginleştirilerek trekking, foto safari, botanik turizmi gibi turlar daha çekici hale getirilebilir. Eko turizme açılan köylerde kooperatif kurulabilir. Bu kooperatifler aracılığı ile köy kadınlarının yaptığı reçel, marmelat, şurup gibi ürünler turistik satış noktalarında ve büyük şehirlerdeki yöresel ürün satış mağazalarında satışa sunulabilir. Soma Belediyesi’nin en üst katında Somalı ev kadınları yemek yapmaktadır. Burası bir nevi gastronomi turizmi merkezi olarak düzenlenebilir. Cumartesi ya da pazar köy kahvaltısı ve bir gece konaklamalı program teklifleri hazırlanabilir. Bu hazır programlara öncelikle Somalı kadınların ürettikleri yöresel tatların sunumu ile başlanabilir. Turlar, cumartesi akşamı gelip Soma’da konaklayıp pazar sabahı kahvaltı alıp yola devam edebilirler. Programın tanıtımı “lezzetli ve eğlenceli bir hafta sonu için Soma’ya gelin” sloganıyla yapılabilir. Manisa’da kahvaltı veya gastronomi ile ilgili oluşturulacak konseptlerin; hizmetlerdeki kalite standartları, tanıtım & iletişim çalışmaları, diğer turizm aktivitelerindeki yeri gibi birçok alt bileşenle birlikte planlanması gerekmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 228 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Osmanlı Mutfağından Günümüze Su Muhallebisi ve Üzüm Tatlıları Bir devirde Osmanlı saray sofralarının önemli bir tatlısı su muhallebisi, Ali Ünsal’ın el arabasıyla satılmaktadır. Bir anlamda tarihi bir tadı yapabilen lezzet ustası Ali Ünsal gibi ustalar marka takımlarınca araştırılıp desteklenebilir. Gül kokulu pembe bir şerbetle süslenen su muhallebisi konseptleştirilerek markalaştırılabilir. Manisa’da yapılacak kültür turlarında ara öğünde su muhallebisi sunulabilir. Manisa’nın Su Muhallebisi ismi ile Türkiye geneline yayılması sağlanabilir. Bu markalaşma sürecini olumlu etkileyecek bir adım olacaktır. Manisa mutfağında yer alan tatlı besinlerin çoğu üzüm kaynaklıdır. Pekmez, lokum, şıra, günbalı, tava balı, ekşi bulama, şerbet, hoşaf üzümden yapılan ürünlerin başında gelmektedir. Ayrıca üzüm ve çeşitli meyvelerden "ak reçel", şerbet, hoşaf ya da komposto yapılarak soğuk içecek olarak da kullanılır. Turistik hizmet veren işletmelerde bu tatlıların mutlaka Manisa vurgusuyla menülere eklenmesi gerekmektedir. Salihli kirazı, Manisa’nın bir başka gastronomi marka değeri olabilecek potansiyele sahiptir. Kirazın sadece bir meyve olarak sunulmasının yanı sıra farklı gastronomi ürünleri içinde kullanılması, Kirazlı dondurma, kirazlı pasta, kiraz suyu, kirazlı buz (ice-slush) gibi ürünlerle turistlerin her mevsim Salihli kirazını deneyimleyebilmeleri sağlanabilir. Önemli yemek gurmeleri ve yemek dergileri editörlerinin katılımıyla konusu sadece Salihli kirazı olan bir festival düzenlenebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 229 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tarihi 26 bin yıllık olduğu düşünülen Adala, İzmir-Ankara yolu üzerinde yer almaktadır. Yeşil doğası ve suları ile eşsiz bir manzara sunmaktadır. Fosil ayak izleri, Kız Köprüsü, Suuçtu Şelalesi ve piknik alanı ile bütünleşik turizm konseptine uygun bir mekândır. Adala Köprüsü’nün hemen yanında bulunan restoranlarda alabalık yapılmaktadır. Alabalık yöre yemekleri ile menü haline getirilebilir. Tabiatın içinde su kenarındaki bu yeme-içme tesisleri için yurt içi ve yurt dışına yönelik iletişim çalışmaları yapılabilir. Burada “Tarihi Alabalık Manisa’da yenir” algısı oluşturulabilir. Özellikle çevredeki fosil ayak izleri ve balıklarla bu konsept geliştirilebilir. Kent merkezlerinde ızgara, kebap, fast food gibi yemekler yiyen uzun yol turistleri, hem tat hem de değişiklik bakımından tencere yemeği tercih edebilir. Marka takımlarınca, yeme içme tesislerine bu tip farklı tercihlerle ilgili bilgi veren eğitim seminerleri düzenlenebilir. Gastronomi Turizmi Etkinlikleri Manisa’da gastronomi turizminin gelişmesi ve tanıtılmasında üniversiteler ile yürütülecek akademik çalışmaların ciddi desteği olabilir. Örneğin lisans ve yüksek lisans tezlerinde Manisa’nın gastronomi turizmi potansiyelleri araştırma konusu olabilir. Marka takımları, akademisyenleri, öğrencileri ve yöre halkını buluşturarak, araştırmaya sevk edecek çalışmalar yürütebilirler. Manisa’ya akademik ve idari toplantılar, sanat atölyeleri, kongre, fuar, seminer ve paneller için gelen konuklara yöresel ikramlar yapılabilir. 3-4-5 yıldızlı otellerin menülerine yöresel yemeklerden en azından birkaçının Manisa’ya özgü isimlerle yer alması için iletişim çalışması yapılabilir. Gastronomi alanında uluslararası yapılan eğitim-öğretim turları marka takımlarınca araştırılıp Manisa’ya davet edilebilir. Ziyaretler marka takımlarınca haber yapılıp ulusal ve yerel basına servis edilebilir. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2011 yılında düzenlediği “Geleneksel Türk Mutfağı Kampanyası” kapsamında marka takımları Manisa mutfağı ve işletmeleri ile ilgili çalışmalar yapabilir. Manisa’nın genelinde olmakla beraber özellikle Akhisar’da Köy Hayırları çok yaygındır. Genellikle yaz aylarında yapılan köy hayırlarının turizm sitelerinde ve MANİSA MARKA KENT VİZYONU 230 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI facebook gibi sosyal sitelerde duyurulması sayesinde bu geleneksel adet turizmin hizmetine sunulabilir. 8.7. İnanç ve Huzurun Yolu Manisa Turizm pazarında geliştirilebilecek çeşitli alternatif ürünlerden biri de inanca dayalı turizm faaliyetlerinin organizasyonudur. İnanç turizmi olarak adlandırılan bu alternatif turizm ürünü (Timoty ve Olsen, 2006:1) doğrudan doğruya herhangi bir ülke destinasyonunun sahip olduğu kültürel ve dinsel miras ile yakından ilişkilidir. Diğer bir ifade ile inanç turizmine konu edilebilecek kaynaklara sahip olmak inanç turizmi için bir yandan temel zemini oluşturmaktadır. İnsanların dini inançlarını gerçekleştirmek amacıyla önemli çekim merkezlerine yaptıkları ziyaretlerin turizm olgusu içinde değerlendirilmesine “inanç turizmi” denilmektedir. İnanç turizmi kültür turizminin bir alt birimi olarak görünse de “ibadet amaçlı” ziyaretler olması sebebiyle diğer turizm türlerinden farklıdır. Amaç kişilerin dini köklerini aramak için yaptıkları arkeolojik bir araştırma ve ibadettir. Bununla birlikte bu ziyaretler esnasında dolaylı bir kültürlenme söz konusu olduğundan “inanç turizmi” kavramı “kültür turizmi” kavramını belli bir noktada yakalamaktadır. 8.7.1. Dünya Turizm Sektöründe İnanç Turizmi Dünyada inanç merkezlerine göz atacak olursak özellikle Hıristiyanlık, Yahudilik ve İslam’ın kutsal mekanları birbirine çok yakındır. Kudüs, Mekke bunlardan ilk akla gelenlerdir. Kutsal kitaplarda tasvir edilen olaylar ve mekânlar birbiriyle çok yakın ilişkilidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 231 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu bağlantıda Anadolu’nun önemi büyüktür. İlkçağ medeniyetlerinin Anadolu’da gelişmesi, Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde Havarilerin, Ortaçağ’da ise Musevilerin bulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu Anadolu’ya sığınmış olmaları, İslamiyet’e ait eserlerin yanı sıra çok sayıda kilise, sinagog ve diğer eserlerin Anadolu’da yer almasına neden olmuştur. İnanç turizmi faaliyetlerinin, ortak inanç paydasında buluşan çok sayıda insanı ilgilendirmesi, bu alanda ortaya çıkabilecek turistik hareketliliğin boyutunu ve dolayısıyla ekonomik potansiyelini ortaya koymaktadır. İnsanların inançlarının gereği olarak gördükleri hac gibi seyahatlere katılmaları ya da kutsal mekânlara ilişkin kültürel merak, dinlerin kutsal merkezlerinin bulunduğu turistik destinasyonlarda yoğun bir turistik hareketliliğin yaşanmasına neden olabilmektedir. Dünya Turizm Örgütü (DTÖ) tahminlerine göre dünya genelinde her yıl 300 milyon turist inanç merkezli olarak seyahat etmektedir. Bu seyahatler ile oluşan pazarın ekonomik büyüklüğü ise 18 milyar $ olarak hesaplanmaktadır (Wright, 2007:1) Bu istatistikler, inanç turizminin alternatif bir turistik ürün olarak, ülke destinasyonları için gelir potansiyeli bağlamında taşıdığı önemi açıkça ortaya koymaktadır. Buna ek olarak , Dünya Turizm Örgütü (DTÖ), inanç turizminin de içerisinde bulunduğu niş pazarlarda turistik hareketlerin 2020 yılına kadar %20 artacağını öngörmektedir (Mckelvie, 205:69). 8.7.2. Türkiye Turizm Sektöründe İnanç Turizmi Türkiye, coğrafi konumu itibariyle eski dünya kıtaları olan Asya, Avrupa ve Afrika arasında doğal bir köprü gibidir. Bu nedenledir ki tarihin ilk devirlerinden beri kıtalar arası insan ilişkileri Anadolu topraklarında olmuştur. Uygarlık geçmişinin çok eski oluşunun yanı sıra yaşamış olan kavimlerin çeşitliliği de Türkiye’nin arkeolojik ve kültürel zenginliklerini benzersiz kılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 232 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Her ne kadar İsa Peygamber Filistin’de doğmuş ve orada ölmüşse de Havarileri Anadolu topraklarına sığınmış, Hz. İsa’nın öğretilerini yaymaya çalışmış, ilk kiliseler bu topraklarda kurulmuş ve Hıristiyanlık tarihinin en önemli olayları bu topraklarda yaşanmıştır. Hıristiyanlığın doğduğu yer Filistin ise geliştiği, serpildiği yer Anadolu’dur. Anadolu coğrafyasının en önemli kesimleri Antakya’dan başlayan Tarsus’a, Demre’ye, Yalvaç’a, Pamukkale’ye, Efes’e, İznik’e ulaşan güzergah önemli bir dini inanç güzergahı olmuştur. Anadolu aynı zamanda birçok peygamberin yaşadığı ve hatta doğduğu coğrafyadır. Sadece Şanlurfa’da onlarca peygamberin hayatı geçmiştir. Hz. İbrahim Aleyhisselam doğmuş, Hz. Yakup, Hz. Şuayp, Hz. Eyüp, Hz. Yusuf gibi birçok peygamber hayatlarının büyük bir kısmını Urfa’da geçirmişlerdir. İslami dönemin de birçok veli zatının naaşlarını bağrında barındıran Anadolu Hz. Mevlana, Hacı Bayram Veli, Yunus Emre gibi önemli İslam bilginlerini de dünyaya tanıtmış ve milyonlarca yabancı turistin gelmesine vesile olmuştur. Milletimizin İslami anlayışı paralelinde derin saygı ve hoşgörü içerisinde günümüze kadar ulaşan bu kişilerin eserleri, Türkiye’nin rekabet gücünü arttırmakta ve diğer ülkelerden daha avantajlı hale getirmektedir. Ancak Türkiye elindeki özellikli ürün avantajına rağmen inanç turizmi faaliyetlerini destinasyonun önemli bir hareketliliği haline getirememiştir. İnanç turizminin küresel turizm pazarına sunulabilecek bir ürün olarak ele alınması, 1995 yılında inanç turizmi projesi ile gündeme gelmiştir. (Tunç ve Saç, 1998). İlerleyen süreçte yabancı tur operatörleri, basın mensupları ve din adamlarına yönelik inanç turizmi tanıtım turları düzenlenmiştir. Bununla birlikte Türkiye destinasyonunda inanç turizminin başlıca bir ürün olarak ele alınması henüz çok yenidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 233 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.7.3. Manisa'da İnanç Turizmi Marka Değerleri Manisa tarih boyunca üç büyük dinin bir arada yaşadığı tarihi bir yer olagelmiştir. İncil'in vahiy bölümünde adı geçen, Hıristiyanlığın batıya doğru yayılmasında önemli katkıları olan ve Yedi Kiliseler adıyla anılan, Ege Bölgesi'ndeki yedi kiliseden üç tanesi Sardes Kilisesi, Akhisar da Thyateira Kilisesi ve Alaşehir'de Philadelphia Kilisesi Manisa ili sınırları içindedir. Bu üç kilise ve Museviliğe ait en eski ibadethanelerden biri olan Sardes Sinagogu ile Manisa merkezdeki Ulu Camii, Sultan Camii ve Muradiye Camii, Haki Baba, 7 Kızlar, Karaca Ahmet ve Tabduk Emre Türbesi gibi türbeler inanç turizmi kapsamında ziyaret edilen eserlerdir. Sardes; Ege Bölgesinde Efes'ten sonra gelen büyük ve önemli antik yerleşimlerden biridir. Sadece Türkiye içinde değil, dünya inanç turizminde önemli pay alması gereken Manisa, ne yazık ki bu özellikleri açısından yeterince tanıtılmamış ve turizm potansiyeli olarak değerlendirilememiştir. Manisa Merkez ve İlçelerindeki İnanç Turizmi Marka Değerlerinin ayrıntılı listesi Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden tedarik edilebilir. Yiğitbaş Ahmet Şemsettin Marmaravi (1435-1504) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 234 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.7.4. Manisa'da İnanç Turizmi Stratejisi Manisa’nın inanç turizminde semavi dinlerin buluşma noktası olarak tanıtımı ve pazarlanması, 8.7.5. Manisa'da İnanç Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın inanç turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilerin bir kısmına aşağıda yer verilmektedir. 8.7.5.1. Anadolu’nun İnanç Haritasının Yansıması Manisa’da İnanç turizmi, kültür ve tarih turizmi ile ortak değerleri paylaşan bir turizm türüdür. Manisa’da, inanç turizmi kapsamında; Müslümanlık, Hıristiyanlık ve Yahudiliğe ait önemli ziyaret merkezleri bulunmaktadır. Manisa’nın inanç turizmine elverişli tarihi mekanlarında çevreye en az zararı vermek için çeşitli düzenlemeler yapılmalı ve turizme hazır hale getirilmelidir. M.S. 53-56 tarihlerinde aziz Pavlus Batı Anadolu'ya gelmiş, Hıristiyanlığın yayılması için çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmalar sonucunda Ege Bölgesi’ndeki kurulan yedi kiliseden üçü olan Sardes, Thyateira ve Philadelphia Manisa ili sınırları içindedir. Bu bilgi turizm bakımından çok kıymetlidir. Bu çerçevede Manisa kiliseleri marka takımları tarafından basın medya ve turizm sektörü yanında Avrupa ve Amerika'daki kilise birliklerine, tanıtılmalıdır. Kiliselerin mimari, tarihsel ve dini yönü detaylı araştırmalarla ortaya konmalı ve mekanların resimleriyle süslenecek broşürler ve tanıtım kitleri hazırlanmalıdır. Hristiyan dünyasına turizm hizmeti veren acentelerine özel bir tur programı hazırlanabilir. 8.7.5.2. Horasan Pirlerinin İzinde İnanç Turizmi Konsepti Manisa’da tarih turizmi ve inanç turizmi doğru politikalarla sentezlenerek ve bir bütün halinde turistlere sunulabilir. Bu bakımdan inanç turizmi envanterinin ve kataloğunun hazırlanması iyi bir başlangıç olabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 235 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI İnanç turizmi kapsamında ziyaret edilebilecek Revak Sultan, Yedi Kızlar Türbesi(Gülgün Hatun), Şeyh İsa, Ayn Ali, Şeyh Terzi Ahmed Efendi, çeşitli yayınlarla tanıtılabilir. Özellikle temsili şahsiyetleri tanıtan sempozyum ve anma günleri yapılabilir. Sempozyumda Manisa’nın diğer turizm türlerine dair tanıtımlar yapılabilir. Akhisar’da ilmin ve bilgeliğin temsilcisi olarak kabul edilen Şeyh İsa’nın manevi şahsiyeti etrafında Çağlak festivali isimli törenler düzenlenmektedir. Festival esnasında gerçekleştirilen oyunlar, etkinlikler, ziyafetler, özellikle kırsal turizm ve kültür turizmine ilgi duyan turistlere cazip gelebilir. Bu bakımdan marka takımları, Şeyh İsa ve Çağlak Festivalini ulusal çapta tanıtılabilir. Şeyh İsa ve Çağlak Festivali isimli Facebook ve Twiter sayfaları açılıp, yıl boyunca güncelleme yapılabilir. Festivale ilgi uyandırılabilir. Festival aynı zamanda Manisa’daki diğer turizm türlerinin tanıtımı için iyi etkili bir zemin olabilir. Fatih döneminde Bosna’ya yerleşip, irşad faaliyetlerinde bulunan Ayvaz Dede Akhisarlıdır ve adına yüzyıllardır törenler yapılmaktadır. Törenler bugün başta Türkiye olmak üzere birçok bölgeden turisti ve basın kuruluşunu bölgeye çekmektedir. Ayvaz Dedeyle ilgili birden fazla belgesel çekilmiştir. Ayvaz Dede’nin dervişlik yolculuğuna Akhisar’dan başlaması Akhisar için bir marka değeri taşımaktadır. İlgili tanıtımlarda Ayvaz Dede’nin tanınırlığından istifade edilmelidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 236 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Marka takımları, manevi arayışta turistler için Ayvaz Dedenin İzinde isimli bir tur programı hazırlayabilirler. 15. Yüzyılda Anadolu’dan Balkanlar’a köprü kuran Horasan erenlerinden olan Ayvaz Dede’nin hikmetli yolculuğunu kapsayan tur programı Akhisar’da başlayıp, Bosna’da sonlanabilir. Özellikle Manisa ve yakındaki İzmir Denizli gibi tur şirketlerine bu paket program pazarlanabilir. Akhisar’dan başlayan turda, tarihi pagan devre uzanan Ulu camii, Thyateria Antik Kenti ve Kilisesi, Musevi mezarlığı ziyaretleri bulunmalıdır. Manisa’dan İzmir’e hareketle ardından Bosna’ya uçakla geçilebilir. Grubun başındaki rehber, Horasan Erenlerinin gayesini, hedefini, Akhisar’ın pagan devrinden Museviliğe ve Hristiyanlığa uzanan tarihinin manevi şahsiyetler üzerindeki etkisini anlatabilir. Böyle bir tur programı bir ya da iki kere yapılsa dahi basına tanıtılmalıdır. Manisa’dan Bosna’ya uzanan rota, basından ilgi görecek dolaylı bir şekilde ilgiyi Manisa’ya çekecektir. Manisa’da makamı olan bir diğer Horasan Ereni de Karaca Ahmet’tir. Karaca Ahmet Anadolu Selçuklu Devleti`nin dağılış döneminde Hristiyan misyonerlerin Ege Bölgesi`ndeki propagandalarına karşı Hacı Bektaşi Veli ve Alp Erenler ile birlikte Manisa-Akhisar dolaylarında tebliğ çalışmalarında bulunmuştur. Bu bilgiyi göz önünde bulundurarak Manisa’da Horasan erenlerini, pirlerini kapsayan bir tur programına Karaca Ahmet Sultan dahil edilebilir. Rehberlerin Hristiyan ve Müslüman devre ait efsane ve menkıbeleri aktarmaları turistlerin bölgeyi heyecanla gezmelerine neden olabilir. Turistlere, inanç turizmi ve kültür turizmi kapsamında turlar paket halinde sunulabilir. Turistin bölgede daha fazla zaman harcamasına yönelik bu çalışmalar sonucunda gezi programının uzaması ve konaklamanın gerçekleşmesi hedeflenmelidir. Tüm Anadolu coğrafyasında tanınan Sarıkız’ın efsanesine Manisa’da rastlanılmaktadır. Anadolu’nun birçok yerinde makamı bulunan Yunus Emre’nin şeyhi Taptuk Emre’nin Kula’da bir makamı bulunmaktadır. Yörede her iki manevi kahramana dair efsane ve menkıbelerin anlatılması hem inanç hem de kültür turizmi bakımından bir marka değeridir. Türkiye’de faaliyet gösteren Yunus Emre Dernekleriyle inanç turizmi noktasında koordineli çalışılabilir. Yukarıda sözü geçen efsaneler levhalarla anlatılabilir. Gece görünebilmesi için ışıklarla peyzaj yapılabilir. Manisa merkezden itibaren yönlendirici tanıtım levhaları konulabilir. “Taptuk Emre’nin Köyüne Gider” veya “Sarıkız’ın Suya Dönüştüğü MANİSA MARKA KENT VİZYONU 237 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Pınara gider” gibi. Böylece kente başka turizm aktiviteleri için gelen turistler inanç turizmine yönlendirebilir. Özellikle Pamukkale’den Bergama’ya uzanan ve yılda 500 binden fazla turistin geçtiği yol üzerinde, dinlenme alanlarında, mescitlerinde ya da bölge etrafındaki diğer yerlerde, manevi şahsiyetlerle ilgili takvimler ve posterlerin reklam amacı ile kullanılabilir. 8.7.5.3. İnanç Turizminin Diğer Turizm Türleri ile Birleştirilmesi İncil de adı geçen yedi kilisenin yedisinin de Türkiye toprakları içinde olduğu düşünülmektedir. Alaşehir’de bulunan Philadelpheia Kilisesi de bunlardan biridir. M.S. 40 yıllarında Hıristiyanlığın yaygınlaşması ile birlikte Pavlus'un müritlerinin toplandığı bir yer olduğu yönünde emareler bulunmaktadır. Philadelpheia Kilisesi, Pavlus döneminde kurulmuştur. Alaşehir, barındırdığı tarihi miras birlikte düşünüldüğünde birden fazla turizm türünün birliktelik içinde ele alınabileceği bir destinasyondur. Tarih turizmi ve inanç turizmi başta yöresel yemeklerinin zenginliği sebebiyle gastronomi turizmi gibi turizm türleri ile birlikte ele alınabilir. Philadelpheia Kilisesinde Hıristiyanlığın izini süren turiste levhalarla Kurşunlu Han, antik şehir tanıtılabilir. Kırsal turizm merkezlerine, konaklama imkanlarına özendirici broşürler verilebilir. Kilisenin hemen yakınında Alaşehir’e özgü yöresel tatlar, Oğmaç çorbası, Sura, Kabakaşı, ısırganlı pide, saraylı sarması satışa sunulabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, yemeklerin yöresel yöntemlerle pişirilmesi ve takdimidir. Böylece turist, Manisa kültürüne dokunabilir, yöre halkı doğrudan gelir elde edebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 238 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bununla birlikte Museviliğe ait en eski ibadethanelerden biri olan Sardes Sinagogu bir başka cazibe merkezi oluşturmaktadır. Hıristiyan turistlere hem kiliseler hem sinagog kalıntıları hem de Camii'leri kapsayan bir tur programı hazırlanabilir. Akhisar'daki Ulu camii birçok özelliğiyle nadide bir eseridir. Ve araştırmaların gösterdiğine göre bu mabed ilk olarak bir Yahudi mabedi olarak insa edilmiştir. Bunun delili olarak da Yahudi mimarların taşlarda bıraktıkları izler kabul edilmektedir. Bu izlerden başlanarak Ulu camii için özel bir tanıtım konsepti hazırlanabilir. Ulu camiini bir dönem mabed olarak kabul eden bir diğer zümrede hristiyanlardır. Buradan hareketle üç dinin mabedi sloganıyla tanıtım çalısmaları yapılabilir. Basın mensuplarının desteğiyle dünya çapında bir vizyon hazırlanabilir. Üç dinin mabedi konsepti ingilizcenin yani sıra İspanyolca. İtalyanca ve İbranice hazırlanabilir. Batı dünyası 21.yy’da doğu tıbbına ve halk hekimliği uygulamalarına ilgi duymaya başlamıştır. Seyahat hareketine katılan turistlerin bir kısmı gittikleri yerlerden şifa vereceğine düşündükleri karışımları, taşları uygulamaları satın almaktadır. Kilise için Alaşehir’e gelen turistlere, yöresel yemeklerin yanı sıra Alaşehir’e has halk hekimliği uygulamalarından Tarhana Yakısı, kül bastı, su nanesi vs… satılabilir. Türkiye’de Hristiyanlara ait olan inanç merkezlerinin çevresinde halkın turizm ile kurduğu ilişkiyi genellikle ekonomik tabanlı olarak düşünmesi için kitle eğitimlerinin verilmesi gerekmektedir. Başta Hz Peygamberin ardından Anadolu’nun manevi mimarları, Yunus’un, Hacı Bektaş-ı Veli’nin, Mevlana’nın başka din mensuplarına hoşgörüsü anlatılabilir. Eğitimler turizm eğitimleri kapsamında düzenlenmelidir. Eğitimlerde Anadolu halkının hoşgörüsü ve misafirperverliği öne çıkarılmalıdır. Eğitimler sistematik olarak esnafa, turizm sektörü çalışanlarına ve gönüllü rehberlere verilebilir. Manisa’da önemli inanç turizmi merkezlerinin ilçelerde olması doğa turizmi olanaklarının kullanılmasına, pazarlanmasına destek olabilir. Örneğin turistlerden fiziksel gücü yerinde olanlara bisikletle kiliseleri veya türbeleri gezmeleri önerilebilir. Bu sıralarda yaban hayatı gözlemleme, fotoğraflama, yöre halkı ile birebir temasta bulunma gibi imkânlar sunulmuş olur. Turistlere bu bisiklet turunda kırsalda gönüllü rehberler eşlik edebilir. Manisa’da Hristiyanlar için önemli dini merkez ve yapıların listesi çıkarılabilir. Bu liste etrafında marka takımlarınca belirlenecek bir tur planı, diğer turizm türleri alternatifleriyle birleştirilerek acentelere sunulabilir. Uluslararası fuarlarda tanıtılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 239 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Gizem, inanç turizmi içinde olmazsa olmaz motivasyonlardan biridir. Manisa’da başta Bintepeler, Niobe (Ağlayan Kaya)ve Spil için çeşitli ilişkiler kurularak gizemli söylenceler oluşturulmuştur. Bu gizem beslenmeli, marka takımları inanç turizmi kapsamında gizemli söylenceleri bir halk edebiyatı uzmanı danışmanlığında toparlamalı ve yayınlamalıdır. Yayının minvali gizem turizmini beseleyecek türde olmalıdır. Takvimler ve imsakiyelere manevi şahsiyetleri tanıtan materyaller eklenebilir, İnanç Turizmi marka değerleri ile ilgili kitapçıklar, kataloglar, ansiklopedik bilgilerin yer aldığı basılı yayınlar hazırlanabilir. 8.7.5.4. Manisa Tekkelerinde İki Günlük Bir Gezi Programı Manisa Mevlevihanesi, Vak Vak Tekkesi, Kabak Tekkesi, Seyyid Hoca Tekkesi 26 ve günümüze ulaşmayan tekkelerin mevkilerini kapsayan bir tekke turu programı hazırlanabilir. Manisa’da günümüze gelemeyen tekke ve dergâhlar Ahi Hüseyin, Seydi Baba, Şeyh İlyas, Güreşçiler Tekkesi, Karaköy’deki Falcızade Tekkesi, Şeyh Abdi Zaviyesi ile Yarhasanlar Mahallesi’ndeki Yar Hasan Dede Tekkesi, Ali Hüseyin Zaviyesi, Dere Hamam Mahallesi’nde Barak Zaviyesi, Eyne Ali Mahallesi’nde Eyne Ali Baba Zaviyesi, Haki Baba zaviyesin yeri ayrıca bir tur programı oluşturabilecek potansiyele sahiptir. Tekkeler, Anadolu’nun tarihinde, kültürel bakımdan büyük önem taşımaktadır. Tekkelerde ibadetin yanı sıra, binlerce yıla uzanan bir kültür aktarımı gerçekleştirilmektedir. Örneğin Anadolu’da Âşık edebiyatı ve Âşıklık geleneği tekkelerde teşekkül etmiştir. Bu bakımdan marka takımlarınca yönlendirilecek bir sanat tarihi uzmanı veya İslami edebiyat uzmanı eşliğinde Tekke kültürü, felsefesi, 26 İslam Ansiklopedisi(2003), cilt 27, s.585-586. Ankara. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 240 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI edebiyata, sanata ve siyasete etkisi anlatılarak, günümüze ulaşmayan tekkelerin yerleri gezilebilir. Bu gezi turistlere hem gizem hem de keşif duygusunu tattırabilir. 8.7.5.5. Manisa Mevlevihanesi Dünya Çapında Bir Çekim Merkezi Spil Dağı eteklerinde bulunan Mevlevihane, kitabesinden öğrenildiğine göre; Saruhan Bey’in torunu İshak Çelebi tarafından 1368-1369 yıllarında yaptırılmıştır. Alanından çok önemli bir uzman Barihüda Tanrıkorur’un incelemelerine göre Manisa Mevlevihanesi büyük restorasyon hatalarına rağmen orijinalliğine koruyan en eski Mevlevi âsitanesidir.27 Bu orijinallik dünya çapında bir şöhrete sahip Mevlevilik açısından bir marka değeri taşımaktadır. Gerek Mevlevi gerekse Mevleviliğe ilgili turistlere etkili bir tanıtım yapılmalıdır. Tanıtımlarda, Türk mimarisinin en eski tasarım şeması olan Orta Asya ve Horasan bölgesinden sivil mimaride uygulanan “evhankah” tipi kullanıldığı vurgulanabilir. Marka takımları Manisa Mevlevihanesi ismiyle Facebook ve Twiter sayfaları açıp, resim ve özellikleriyle ilgili bilgiler paylaşabilirler. Marka takımları koordinesiyle, dünyaca ünlü Mevlevi uzmanları, takipçileri ve mistizmle ilgili araştırma yapan gezginlerin katılacağı bir sempozyum düzenlenip, Mevlevihanenin orijinalliği akademik sahada tartışılabilir. Sempozyum bildirileri basılıp turistik satış ünitelerinde ve saygın kitapçılarda satışa sunulabilir. Modern gezginlerin bir kısmı derviş meşreplidir. Bir nevi geçmişteki pirlerin izinde deneyim yaşamak istemektedirler. Bu bakımdan Mevlevihane ve tekkelerin yakınlarında konaklama imkânları oluşturulabilir. 27 Manisa’da çeşitli noktalarda, Mevlevi Tatlısı ve macunu satılabilir. İslam Ansiklopedisi(2003), cilt 28, s.1-2. Ankara. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 241 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI İzmir’e gelen kruvaziyer turistlerinden Mevleviliği merak edenlerin Manisa’ya çekilmesi mümkün olabilir. Türkiye’de inanç turizmi odaklı çalışan tur şirketlerine, derneklerine ve yazarlarına Manisa’nın inanç turizmi envanterinin yer aldığı tanıtım materyali gönderilebilir. İnanç turizminde yönlendirme gücü olan kurum ve kişilere info tur organize edilebilir. Manevi hassasiyetleri ve mistizm merakı olan çiftler için inanç turizmi ve evlilikbalayı turizmi birleştirilebilir. Manisa’da doğayla baş başa manevi izleri tanıma fırsatları verilen paketler sunulabilir. Marka takımları tarafından belirlenen güzergâh ve tur planı içine alınan kilise, manastır ve kalıntıları çevresinde Manisa’yla özdeşleşen yerel ürünler, etnografik değeri olan hediyelik eşyalar, halk tıbbı uygulamaları, Mevlevi besinleri satışa sunulabilir. İnanç ve kültür turizminde özgünlük unsurunun belirlenmesi ve belirtilmesi eseri diğerleri arasında tercih edilebilir yapabilir. Örneğin Manisa’da bazı hazirelerde eski mezar taşları bulunmaktadır. Bunlardan mezarlık tepeliklerinde naturistik dekor içinde camii tasvirleri olan mezar taşları Manisa’ya has bir karakteri yansıtmaktadır. Bu bakımdan arkeolog, sanat tarihçileri, şarkiyatçılar ve araştırmacılara yaptırılacak bir info turla eserlerin özgün yönleri ortaya çıkarılabilir ve bir yayınla kültür dünyasıyla paylaşılabilir. 8.7.5.6. Darkale’de İnanç Turizmi Dünyada ana akım turizm hareketi, bütünleşik turizm anlayışında ilerlemektedir. Turist, bir destinasyona sadece bir eseri görmeye ya da tek yönlü bir aktivite yapmaya değil kısa zamanda birçok farklı eser görmeyi, değişik lezzetler tatmayı, renkli kültürlerle temas etmeyi MANİSA MARKA KENT VİZYONU istemektedir. Konaklama tercihini de beklentileri 242 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI doğrultusunda konseptli işletmelerde yapabilmektedir. Örneğin Darkale’ye Minareli Camii’nin Bizans malzemelerinden devşirilmiş minaresini görmeye gelen bir turist, Darkale’nin sivil mimari özelliklerine, yöresel lezzetlerine, sosyal dokusuna yönlendirilebilir. Konaklama yapması özendirilebilir. Bir güne sivil mimari gezisi programı yapılırken bir diğer güne, Darkale etrafında trekking ve fotoğraf çekme turu yapılabilir. Menteşe kaplıcalarına yönlendirilebilir. Bu bakımdan ivedilikle Darkale’de köy pansiyonculuğu başlatılmalı, kültürel hayatın çekiciliği konaklama yapacak turistlere aktarılmalıdır. 8.7.5.7. Emre Köyü’nde İnanç Turizmi Emre Köyü’nde bulunan Taptuk Emre Türbesi ve Yunus Emre’ye ait olduğuna inanılan kabir her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Ayrıca burada bulunan ve duvarlarında resimler bulunan Carullah bin Süleyman Camii de bir çok ziyaretçi ağırlamaktadır. Emre Köyü Kula’da bulunan Sandal ve Kara Divlit Yanardağları, Volkanik oluşumlar, peri bacaları, Kula evleri, Sart harabeleri ve Emir Kaplıcalarına çok yakın bir konumdadır. Tüm bu noktalar ve Emre Köyü’nün potansiyeli dikkate alındığında burada ivedilikle köy konaklama mekanları oluşturulmalı, kültürel hayatın çekiciliği konaklama yapacak turistlere aktarılmalıdır. Ayrıca trekking, bisiklet ve foto safari için güzergahlar belirlenmelidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 243 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.8. Kruvaziyer Turizm Bağlantıları Kruvaziyer turizmi “deniz yoluyla çeşitli limanlara uğrayarak keyif amaçlı seyahat” olarak tanımlanmaktadır. Kruvaziyerler yüzen oteller özelliğinde olup, otellerin sağladığı tüm imkânları misafirlerine sağlamaktadırlar.28 Bir güzergâh dâhilinde yol alan lüks gemilerin, belirlenen liman şehirlerine demirlemesi ile şehrin tarihi ve turistik merkezleri gezilmektedir. Gece ise limanlar arasında yolculuk yapılmakta ve gemi içinde çeşitli animasyonlarla tatil keyfi çeşitlendirilmektedir. 8.8.1. Dünya Turizm Sektöründe Kruvaziyer Turizmi Lüks gemilerle yapılan turizm türüne kruvaziyer turizmi denilmektedir. Kruvaziyer turizminin dünyadaki geçmişi 1800’li yılların ortalarına kadar uzanmaktadır. Bu tarihlerde ABD ve Avrupa arasında zengin kişileri taşıma amaçlı gemiler çalışmaktaydı. 1900’lü yıllardan itibaren kruvaziyer seyahatler artmaya başlamıştır. Havacılık sektörünün gelişmesi kruvaziyer turizmde durgunluğa sebep olmuşsa da asıl gelişme 1960’lı yıllardan itibaren yeniden önem kazanmaya başlamış ve bugünkü popülaritesine kavuşmuştur. 2. Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında yolcu gemileri yeniden eski popülaritesini yakalamıştır. Bu dönemde ABD’nin United States transatlantiği (1952 yılında hizmete girmişti) ve İngilizlerin ünlü Queen Elizabeth II transatlantiği (1967) en ünlü transatlantikler oldular. Kruvaziyer turizminde en önemli gezi yerleri başında Karayipler, Bahamalar, Akdeniz, Norveç Fiyortları ve İngiliz Adaları gelmektedir. Dünyada cruise gemileriyle seyahat eden insanların yaklaşık yüzde 70'ini Amerikalılar oluşturmaktadır. Avrupa'da ise İngiltere ve Almanya birer milyon yolcu ile öne çıkmaktadırlar. Kruvaziyer denilen lüks gemilerle yapılan ve üst gelir grubuna mensup kişilere hitap eden kruvaziyer turizmi her yıl yüzde 10 civarında büyüme kaydetmektedir. Dünya çapında 15 milyon kişinin seyahat ettiği lüks gemilerle yapılan bu turizm türü yaklaşık 30 milyar dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır. 28 Dowling, 2006’dan aktaran Eda Atılgan İNAN, Serkan AKINCI, Aslıhan KIYMALIOĞLU, M. Savaş AKYÜREK: Kruvaziyer Turizminde Turistlerin Tavsiye Niyetlerinde Destinasyon İmajının Etkisi, Ege Akademik Bakış Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 3, Temmuz 2011, s: 488 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 244 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.8.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kruvaziyer Turizmi Türkiye, lüks gemilerle yapılan ve üst gelir grubuna hitap eden kurvaziyer turizmi açısından Akdeniz ülkeleri arasında İspanya, İtalya ve Yunanistan'ın ardından 4. sırada yer almaktadır. Ülkemizi kruvaziyer turizmi açısından değerlendirirsek, şu başlıklar altında toplamamız mümkündür: 1. Ülkemiz insanlarının kruvaziyer gemilerini turistik gezi amaçlı kullanması açısından. 2. Ülkemizin sahip olduğu kruvaziyer gemilerle dünya kruvaziyer turizmi pastasından pay alması açısından. 3. Üç yanı denizlerle çevrili ülkemizin kruvaziyer gemilerin uğrak limanı olarak bu pastadan pay alması açısından. Görünen odur ki ilk iki seçenekte –özellikle de ikincisinde- durum çok ümitli değil. Çünkü son kruvaziyer gemilerimizden M/V Akdeniz’in emekli olmasından; genç kruvaziyer gemimiz M/V Karadeniz’in ise özelleştirme adı altında Türk bayrağından çıkmasından sonra elimizde hiç kruvaziyer tipi gemimiz kalmamıştır. Dolayısı ile elimizde sadece üçüncü seçeneğimiz bulunmaktadır. 8.8.3. Kruvaziyer Bağlantısı Kruvaziyer turizminde Türkiye’deki en önemli duraklardan biri İzmir diğeri ise Aydın-Kuşadası’dır. Manisa, her iki limana da oldukça yakın bir konumda bulunmaktadır. Tek mesele kruvaziyer turistlerin tur programlarına Manisa’daki tarihi, doğal, kültürel ve arkeolojik değerlerin alınıp alınmaması ile ilgilidir. Bu noktada; Manisa’nın dünyadaki en eski üç havradan birine ev sahipliği yapması, İncil’de geçen yedi kiliseden üçünün Manisa’da bulunması, Dünyada paranın ilk olarak kullanıldığı medeniyete ev sahipliği yapması Yaşayan ve yaşanılası Osmanlı mekânlarına sahip olması gibi özelliklerle şehzade sancağı olan önemli bir şehir olması, Zengin mutfağı, Yerel el sanatları, Mitolojik öykülere ev sahipliği yapması gibi hususların ön plana çıkarıldığı bir sunum ile kruvaziyer turizmi yapan acenteler ile görüşmeler yapılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 245 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kruvaziyer turizmde önemli olan bir diğer husus ise inilen liman ile çevrede gezilebilecek marka değerlerinin birbiri ile uyumlu olmasıdır. İzmir ve Kuşadası’na kruvaziyer gemiler ile gelen turistlerin gezdiği alanların başında Meryem Ana Evi bulunmaktadır. Hıristiyan inancına göre oldukça önemli olan Meryem Ana Evi ile Manisa’da bulunan ve Hıristiyanlar için önemli olan kiliselerin (Sardes, Thyateira ve Philadelphia) yer aldığı antik kentler birlikte ele alınabilir. Manisa’nın önündeki en güzel örnek, Efes Antik kenti gibi ülkenin en önemli antik kentlerinden birinin kruvaziyer turistlerini çekmesidir. İzmir ile Efes Antik kenti arasındaki 100 km’lik mesafe bu turistler tarafından kat edilmektedir. Bu nedenle, inanç turistleri için çok önemli kutsal mekânlar olan Salihli’nin İzmir’e 97 km, Akhisar’ın 91 km ve Alaşehir’in 136 km’lik mesafeleri turizm yatırımcılarını ve yöneticileri korkutmamalıdır. Kruvaziyer turistlerinin yoğun bir ilgi gösterdiği Efes ile Manisa’daki Sardes Antik kentinde yer alan Artemis Tapınağı, Roma Dönemine ait hamam, gynasium kompleksi ve bazilikal planlı synagog; Philadelphia Antik kentinde yer alan kazılarda kısmen ortaya çıkarılmış Roma Dönemi Tiyatrosu, 6.yy.'da Bazilikal planlı St.Jean Kilisesi'nin üç adet payesi; Thyateira ve Aigai Antik kent alanları birlikte ele alınabilir. Bu sayede birlikte destinasyon modeli ile İzmir ve Manisa illerinin turizm alanında entegrasyonu sağlanabilir. Dünyanın en önemli 42. transit yolcu limanı olarak gösterilen İzmir Limanı ile birlikte Çeşme ve Dikili limanlarına gelen toplam kruvaziyer turist sayısı 500 binin üzerindedir.29 Bahsedilen entegrasyonun sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi ile hem bu turistlerin ülkemizde kalış günleri artırılabilir hem de Manisa’ya fazladan 500 bin turistin giriş yapması sağlanabilir. Bu çerçevede kruvaziyer tur operatörlerine Manisa’da info turlar düzenlenmesi en akıllı çözüm olarak görülmektedir. İzmir ve Kuşadası’na gelen kruvaziyer şirketlerinin Efes, Bergama, Pamukkale gibi programlarına konaklamalı eklenecek Manisa turları ile kruvaziyer turistler bölge ekonomisine, konaklama ve yeme-içme tesislerine olumlu katkılarda 29 www.hurriyet.com.tr Erişim Tarihi: 24.12.2012 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 246 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bulunabileceklerdir. Bu noktada, daha önce de değinildiği gibi denize kıyısı olmayan Amasya’nın Samsun bağlantılı olarak kruvaziyer turistleri Amasya’ya çekmesi güçlü, anlamlı ve Manisa için örnek bir başarı öyküsüdür. İlk bakışta, denize kıyısı olmayan Amasya ile “Kruvaziyer Turizmi”nin bir araya gelmesi hayalleri zorlasada, 2 yıl öncesinden bunun mümkün olabileceği öngörülmüştü. Samsun limanının, turizm potansiyeli en yüksek hinterlandı konumundaki Amasya, sahip olduğu kültürel birikim ve tarihi doku ile Samsun limanına uğrayan kruvaziyer yolcuları için güçlü bir çekim etkisi yaratarak, bu yolcular için turistik bir destinasyon olmasına dayanan bu öngörü, 2 yıllık yoğun çalışmalar ve temaslar neticesinde 2012 yılında öngörüden çıkıp realiteye dönüşmüştür. 2012 yılı itibari ile Amasya’nın turizm çeşitliliği içinde “Kruvaziyer Turizmi”nin de yer aldığı, Amasya’yı ziyaret eden kruvaziyer yolcuları ile kanıtlanmıştır. Orantur tarafından düzenlenen ve 11’cisi olan M/S Hamburg Bahama Nassau Bayraklı Yolcu Gemisi ile Türkiye’ye gelen Alman turistler Samsun İline indikten sonra hiçbir yere uğramadan kara yoluyla Amasya’mıza geldiler. Bu yıl Transbalkan, Yeni Yüzler ve Tura Seyahat Acentaları ile İlimize 11 gemi geldi ve bu sayı yılsonuna kadar 17’ye ulaşacaktır. (http://www.amasyakulturturizm.gov.tr/belge/1-100711/kruvaziyer-turizmi-veamasya.html) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 247 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10. Merkez Efendi’nin Şifası Manisa binlerce yıldır şifanın merkezi olarak insanlığa hizmet vermiştir. Geleneksel tıp dönemlerinden Osmanlı’ya Osmanlı’dan günümüze değişmeyen bu özelliği şüphesiz Manisa’nın bir marka değeridir. Bu bölümde, Manisa’nın şifa alanındaki bütün değerleri potansiyelleri, stratejileri ve hedefleri ile birlikte ele alınacaktır. 8.10.1. Sağlığın Sultanı: Manisa Dünyanın birçok ülkesinde medikal tedavi ihtiyacından hareketle yapılan seyahatlerin sağlık turizminin önemli bir boyutunu oluşturduğu ve bu trendin hızlı bir gelişim sürecinde olduğu görülmektedir. Sağlık turizm kapsamında insanlar kendi ülkelerinden veya başka ülkelerden tıbbın birçok dalından sağlık hizmeti satın almak üzere medikal sağlık merkezlerine seyahat etmektedirler. Zaman, kalite, maliyet gibi bir çok faktörün etkisiyle yapılan medikal tedavi amaçlı seyahatler sağlık turizminin önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Sağlık turizm merkezleri sağlık ve turizm işletmeciliği birikimlerinin bir çatı altında uygulanmasını gerektirmekte ve büyük yatırımlarla gerçekleşebilmektedir. Otelcilikte olduğu gibi son yıllarda markalaşan sağlık turizm merkezlerinin hastaneler zincirleri oluşturdukları görülmektedir. 8.10.1.1. Dünya Turizm Sektöründe Sağlık Turizmi Sağlık turizmin, dünyada hızla gelişen küreselleşme sürecinde, hem sağlık hem de turizm sektörü açısından yükselen bir trend ve gelişen bir alan olduğu görülmektedir. Günümüzde sağlık turizmi konusunda vizyon ortaya koyan, açılım yakalayan, markalaşan, önemli mesafe alan ülkeler bulunmaktadır. Bunlardan Hindistan, Küba, Kosta Rika, Macaristan, Belçika gibi ülkeler sağlık turizmi alanında stratejik bir vizyon ortaya koymuş ve mesafe kat etmişlerdir. Hindistan bu pazarda en dikkat çekici ülkelerin başında gelmektedir. Hindistan’da göz tedavisi için gelen hasta sayısında bir önceki yıla oranla %300’lük bir artış kaydedilmiştir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 248 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Lazerli göz cerrahisi Avrupa ülkelerine göre oranla 1/7 fiyatına yapılmaktadır. Hindistan’ın 2012 yılında sadece tedavi amaçlı yurtdışından beklediği hastalardan elde edeceği gelirin yaklaşık 2 milyar dolar olacağı tahmin edilmektedir. Kosta Rika ve Küba tüp bebek ve kısırlık tedavisinde ve göz cerrahisinde marka olma yolundadır. Macaristan diş tedavisinde, estetik cerrahi ve obezite tedavisinde ise Belçika önde gelen ülkeler arasında sayılmaktadır. 8.10.1.2. Türkiye Turizm Sektöründe Sağlık Turizmi Giderek büyüyen bir alt sektör konumundaki medikal turizmin oluşmasın için gereken unsurların çeşitliliği ve kalitesi açısından ülkemiz son derece zengin kaynak potansiyeline sahiptir. Sağlık turizmini oluşturan ve yukarıda belirtmeye çalıştığımız unsurlardan biri olan medikal alanında ülkemizde son yıllarda özel sektörde büyük yatırımların gerçekleştiği görülmektedir. Dünyanın farklı ülkelerinden çok sayıda hasta tedavi için ülkemizdeki özel sağlık kuruluşlarını tercih etmektedir. Altyapı ve donanımların yüksek kalitesi ile dünyaca ünlü Türk doktorları tarafından modern yöntemlerle gerçekleştirilen tıbbi operasyonlar Avrupa ve ABD’ye oranla ülkemizde çok daha ucuza mal olmaktadır. Örneğin, ABD’de tüp bebek tedavisi 15-16 bin dolar iken Türkiye’de 2500-3000 dolara yapılmaktadır. Lasik operasyonlar AB ülkelerinde 4000 ile 8000 Euro arasında değişirken Türkiye’de 600 Euro bedelle gerçekleştirilmektedir. Açık kalp ameliyatı Avrupa ülkelerinde 25000 Euro iken Türkiye’de A sınıfı hastanelerde 10000 dolara yapılmaktadır. (Soydan, 2006) Medikal merkezlerin yüksek kalitesi, hekimler ve diğer sağlık personelinin deneyim ve başarıları, cazip fiyatlar, doğal tarihi ve kültürel zenginlikler, termal kaynak potansiyeli, kaliteli turizm işletmeciliği ve Türk konukseverliği, Türkiye’nin genel tedavi turizmi konusunda rekabet üstünlüğü sağladığı unsurlar olarak sıralanmaktadır. (Yıldırım ve Altunkaya, 2006) 8.10.1.3. Manisa'da Sağlık Turizmi Marka Değerleri MANİSA MARKA KENT VİZYONU 249 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa öteden beri güzel havası ve Spil Dağı ile şifanın arandığı bir merkez olmuştur. Darüşşifaların bulunduğu Manisa’da, Merkez Efendi ile tamamen doğal hammaddeler ile üretilen mesir macunu Manisa’nın bu alandaki markalarından biridir. Benzer şekilde, Türkiye Cumhuriyeti’nin tek ruhsat verdiği ilaç Şevketi Bostan bitkisi ilacıdır ve Manisa’da 1931 yılında ruhsat verilmiştir. Lityazol Cemil adıyla 1932 yılından 1995 yılına kadar binlerce milyonlarca insana şifa kaynağı olmuştur. Termal, içmeler ve sülük tedavisi de Manisa’da tarihsel bir geçmişe sahip tedavi turizmi alanlarıdır. İzmir’e yakınlığı ve mevcut sanayi, tarım ve ticaret altyapısı düşünüldüğünde Manisa’nın medikal turizminde markalaşması önünde hiçbir engel bulunmadığı rahatlıkla söylenebilir. Manisa’da Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi başta olmak üzere Merkez, Demirci, Kırkağaç, Salihli, Selendi, Akhisar, Sarıgöl, Soma, Alaşehir, Saruhanlı, Turgutlu, Gördes ve Kula’da 14’ü devlet hastanesi olan toplam 37 sağlık kuruluşu bulunmaktadır. Bunlardan 17 tanesi özel kuruluştur. İldeki özel hastaneler; Özel Grandmedical Hospital(Merkez), Özel Sekiz Eylül Hastanesi(Merkez), Özel Manisa Hastanesi (Merkez), Özel Egeumut Hastanesi (Turgutlu), Universal Manisa Hastanesi(Merkez), Özel Vatan Hastanesi (Merkez), Universal Hospital (Merkez), Özel Salihli Can Hastanesi, Özel Salihli Hastanesi, Özel Medigüven Hastanesi (Salihli), Lidyacan Diyaliz Merkezi(Salihli), Salihli Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Özel Doğuş Hastanesi (Akhisar), Özel Akhisar Hastanesi, Akhisar Ticaret ve Sanayi Odası Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Alaşehircan Diyaliz Merkezi, Egegöz Göz Hastanesi (Merkez), Özel Soma Vefa Hastanesi (Soma)’dir. 8.10.1.4. Manisa'da Sağlık Turizmi Stratejisi Manisa’nın sağlık turizminde Ege bölgesinde ve Türkiye’de önemli bir merkez haline gelmesi 8.10.1.5. Manisa'da Sağlık Turizminde Hedeflere Doğru MANİSA MARKA KENT VİZYONU 250 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın Sağlık Turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Sağlık turizminin bölgeye gelmesi için sağlık tesislerinin teşvik edilmesi sağlanabilir. Manisa’nın şifa verici yönünü tamamen ön plana çıkarabilmek için hastane ve benzeri dinamiklerin geliştirilmesi ve uluslararası boyutlara taşınabilir. Geleneksel tıp alanında yapılacak etkinlikler de uluslararası doğal ilaç ve şifalı otlar sempozyum ve kongre etkinliklerinin organizasyonu sağlanabilir. Marmara Gölü kenarında ve Spil Dağı’nda sağlık turizme de hizmet edecek terapi ormanı kurulabilir. Manisa’da kurulacak terapi ormanına, huzur bulurken zayıflama ya da kozmik merkezlerde sağlık bulma amaçlı gelenleri çekmek için tanıtım kampanyaları yapılabilir. Sağlıklı yaşam koçluğu denilen tedavinin ön plana çıktığı yoga yapıldığı ve insanların kendilerini psikolojik olarak rahatlamayla aynı zamanda tedavi ettikleri ve tamamlayıcı tıp ya da geleneksel tıpta ileri ülkelerden Çin, Japonya, Güney Kore’ye yönelik tanıtım kampanyaları yapılabilir. Sağlıklı yaşam koçluğunun Spil Dağı, Gölmarmara Gölü, Salihli ve Soma’da (Menteşe Kaplıcaları civarı) geliştirilebilir. Manisa’nın bir an önce şifa turizmi ve bitkisel turizm ve kozmik yaşam gibi konularda basılı eserlerinin ortaya konulması, bu eserlerde marka değeri olan Merkez Efendi’nin de kullanılarak değerlendirilmesi sağlanabilir. “Wellness” sektöründe Manisa’nın potansiyelini pratiğe geçirmek üzere Ar-Ge faaliyetleri yürütülebilir. Üst başlığının ya da konseptinin “Şifa” olduğu, şifalı bitkilerin de yetiştirildiği bir botanik bahçesinin kurulması, bahçenin aynı zamanda, konunun uzmanı doktorların gözetiminde bitkilerin özelliklerinin anlatıldığı tanıtıcı yazılar ve bilgilendirici programları da sağlama konusunda danışmanlık hizmetinin de verilebildiği, bir araştırma merkezi fonksiyonun da olması sağlanabilir. İçeriğinde sülükle tedavi gibi yararı ispatlanmış geleneksel yöntemlerin, doğal beslenme biçimlerinin, doğal yollarla vücut temizliği ve zindeliğin sağlanması gibi olguların yer aldığı videolar hazırlanabilir. Doğal besinler ve şifalı bitkiler üzerine TV’lere yönelik belgeseller hazırlanması, bu belgesel programlarında Şifa’nın sadece bitkileriyle değil, termaliyle havasıyla suyuyla kısaca tüm alt başlıklarıyla bölge özelinde izi sürülebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 251 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yaşlı turizmi için kentsel mobilyalar, altyapı, yürüme yolları, yaya geçitlerinin sesli olması gibi yaşlılara kolaylık sağlayacak imkanlar geliştirilebilir. Yaşlı turizmi ile ilgili sağlık ve ambulans hizmetleri, acil ve yoğun bakım ünitelerinin varlığı sağlanabilir. Yaşlı turizmine yönelik rakımı yüksek olmayan kolay ulaşılabilecek mutedil iklime sahip alanların seçilmesi ve buraların yaşlı turizmi açısından geliştirilmesi için çevre düzenleme projeleri hazırlanabilir. Bölgede bulunan yaşlılar çok huzurlu ve rahat yaşamaktadırlar. Bu kapsamda, bölgede açılacak huzurevleri ve bakımevleri için öncelikle bazı teşvikler verilmesi, daha sonra da bu tesislere ilgiyi artırmak için info turlar düzenlenebilir. Özellikle Avrupa’daki sigorta şirketleri ile temasa geçilerek bölgede Gölmarmara Gölü kenarı, Spil Dağı, Ayvacık Köyü, Yaykır Köyü, Darkale Köyü ve Atalan Yaylasına yakın olan alanların yaşlı turizminin geliştirilmesi için teşvik edilebilir. Manisa merkezi, Salihli, Akhisar ve Soma ilçeleri hem tarihi bir dokuya sahip olup güzel bir zaman geçirme söz konusudur, aynı zamanda geriatri ve gastronomi noktasında çok güzel marka değerleri ve zevkle yaşanabilir bir ortamı vardır. Bu çerçevede turizm çeşitlerinde karma paketler oluşturulup gelen turistlerin memnuniyetinin artırılması sağlanabilir. Gördes ve Kırkağaç gibi nüfus baskısı az doğası büyük ölçüde bozulmamış yerlerde sağlık için sanatoryum gibi konaklama ve tedavinin birleştiği bütünleştiği özel tesislerin kurulmasının teşvik edilmesi, bu tür tesislere uygun kamu arazilerinin tahsis edilmesi sağlanabilir. 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere Manisa’nın sağlık turizmi potansiyeli anlatılarak Manisa’nın bu alandaki geleneksel ününün gelecek kuşaklara aktarılması sağlanabilir. 8.10.2. Bitkisel Tedavi Turizminin Sultanı: Manisa Fitoterapi bitkilerle tedavi anlamına gelmektedir. Terim ilk olarak Fransız hekim Henri Lenclerc (1870–1953) tarafından La Presce Medical adlı tıp dergisinde kullanılmıştır. Hastalıkları tedavi etmek için insanoğlu çok eski çağlardan beri bitkilerden fayda ummuş ve karşılığını da fazlasıyla almıştır. Günümüzde fitoterapi eczacılığın Farmakognozi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 252 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ana bilim dalı altında ele alınır. Geçmişteki fitoterapi uygulamaları ile günümüz arasında en büyük fark artık bitkilerin bütünüyle değil özellikle faydalı olan parçasının tedavi amacıyla kullanılmasıdır. Örneğin eskiden bir bitkinin uçucu yağından faydalanmak için onun çayı yapılıp içilirken şimdi o bitkideki uçucu yağ ekstre edilerek tek başına kullanılmaktadır. Bu da bitkinin diğer faydasız ancak yan etkileri olan bölümlerinden hastayı uzak tutmaktadır. Günümüzde fitoterapinin en çok geliştiği ülke Almanya’dır. 8.10.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Bitkisel Tedavi Turizmi Fitoterapi bugün artık birçok ülkede gelişmekte olan bir bilim dalı haline gelmeye başlamıştır. Bu özelliği ile sağlık turizminin bir alt dalı olabilecek potansiyele sahiptir. Başta ABD, Batı ülkeleri, Japonya ve İsrail’de doğal tedaviye dönülmüştür. Almanya’da eczanelerde satılan ilaçların % 80’i ve Türkiye de ise % 1′i bitkiseldir. Zaman içinde tüm dünyada büyük bir ilgi odağı haline gelen bitkisel ilaçlarla yapılan tedaviler, Amerika ve Avrupa’nın birçok şehrinde doktorlar nezaretinde açılan büyük tedavi merkezlerine dönüşmüştür. Örneğin, İsviçre’de 10.000 doktorun çalıştığı, bitkisel tedavilerin uygulandığı klinik bu konuya örnek gösterilecek önemli bir yerdir. İngiltere’de, Moskova’da aynı formda merkezlerin çalışmalarını yürüttüğü bilinmektedir. 21.yüzyıl, bitkisel tedavilerin dünyadaki açılımını netleştirmiştir. Ve bu konuyla ilgili çalışmalar her geçen gün daha da resmiyet kazanarak gelişmektedir. İngiliz bitkisel tıp birliği bilimsel komitesi Avrupa’daki Herbal Academi ve Kolejler Doğal Tedavi Enstitüleri bu konunun önemini yayınladıkları, ana yayın organları ve eğitimlerle ortaya koymaya çalışmaktadır. 8.10.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Bitkisel Tedavi Turizmi Günlük gazeteler incelendiğinde ve özellikle gündüz yayın kuşağındaki televizyonlar izlenildiğinde geleneksel tıbbın aslında ne kadar büyük bir kabullenme oranının olduğu rahatlıkla gözlemlenebilir. Gün geçmiyor ki, bir bitkisel tedavi uzmanı televizyonlarda konuşmasın, ya da günlük bir gazete köşesini ayırmasın. Halkın bu denli gündeminde olan Fitoterapi maalesef henüz yeterince önem verilen bir bilim dalı değildir. Oysa Fitoterapi’nin en çok geliştiği Almanya’nın bitki örtüsünün Türkiye ile kıyaslandığında oldukça az bir çeşitliliğe sahip olduğu görülür. Fitoterapinin ana unsurunun doğal bitkiler olduğu MANİSA MARKA KENT VİZYONU 253 kiler MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI düşünülürse bitki örtüsü çeşitliliğinin bu bilim dalı için ne kadar önemli olduğu ortadadır. Bu gerçeklik bütün açıklığı ile ortada iken, Avrupa’nın en zengin bitki örtüsü çeşitliliğine sahip ülkesi olarak Türkiye’nin Fitoterapi konusunda bugün bulunduğu konum, sosyal ve ekonomik açıdan ülkemiz adına üzüntü vericidir. Sağlık ve kültür turizminin diğer kolları ile birlikte düşünüldüğünde fitoterapinin ülkemiz adına ciddi bir potansiyelinin olduğu ortadadır. 8.10.2.3. Manisa'da Bitkisel Tedavi Turizmi Marka Değerleri Manisa’da yüzlerce yıldır geleneksel tıp adı altında uygulanan çok çeşitli tedavi usullerinin bugün de geniş bir sahada yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Manisa termal açıdan da oldukça zengindir. Nerede ise her ilçede bir termal kaynak, ılıca veya içmece bulmak mümkündür. Manisa’da özellikle Spil Dağı’nda 70’i şifa verici özelliğe sahip 120 çeşit endemik bitki bulunmaktadır. Bunların arasında en ünlüsü kuşkusuz Manisa lalesidir. Manisa lalesi, Anemone türlerine (ranunculaceae) verilen genel bir addır30. İ.Ö. 5. Yüzyılda Batı Anadolu’da hüküm süren Karya Devleti’nin oluşturduğu medeniyetin en belirgin özelliği bitkisel tedavi idi. Karya Medeniyeti’nin bu özelliği, onlardan sonra aynı topraklarda hüküm süren Persler, Roma, Bizans, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlı’ya intikal eder. Karya Devleti’nin oluşturduğu zengin medeniyet, onların, ‘KOCA KARYA’ olarak anılmasını sağlamıştır. Karya’lılardan intikal eden bitkisel ilaçlara, “Koca Karya İlacı denilmekte iken, bu ifade “Koca Karı İlacına” dönüşerek günümüze kadar ulaşmıştır. Koca Karya Medeniyeti’nin bitkisel ilaç yapımındaki zenginliğinin altında, yaşadıkları Ege Bölgesi’nin sahip olduğu endemik bitki zenginliğinde aramak gerekir31. Avrupa’da çok kullanılan depresyon ilacı, Latince adı Hyperium Perforatum olan sarı kantaron bitkisinden elde edilmektedir. Sarı kantaron, yara iyileştirici özelliği nedeniyle Osmanlı ordusunda, kılıç yaralarının tedavisinde kullanıldığından bir adı da kılıç otu olup Salihli’deki Kılıç Yaylası, adını üstünde bolca yetişen bu bitkiden almaktadır. Türkiye’de ilk orijinal ve doğal yollarla patent alan ilaç Manisa’dan çıkmıştır. Şevketi Bostan bitkisinden elde edilen ilaç binlerce yıldır yöre insanı tarafından şifa amaçlı kullanılmaktadır. Benzer şekilde, Merkez Efendi’nin tedavi amacı ile kazandırdığı mesir macunu Manisa’nın orijinal değerleri ve bitkisel tedavileri arasında yer almaktadır. Manisa Rehberi 2012, Manisa Valiliği Kültür Tanıtım Yayını, syf.132 Pala, M.,2012, Manisa İçin Yenilikçi Fikirler – Amele Kentinden Refah Kentine, Manisa Düşünce Birliği Yayını 30 31 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 254 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa şifalı bitkiler açısından oldukça zengindir. Tarih boyunca bu zenginliği birçok efsaneye ve söylenceye kaynaklık etmiştir. Özellikle Spil Dağı yüzlerce şifalı ota ev sahipliği yapmaktadır. Fakat bu zenginlik hakkında bütüncül bilimsel bir katalog çalışması yapılmamıştır. Manisa içinde Sefer Yasemin gibi Türkiye çapında dağıtım yapan firmalar bulunmasına karşın Manisa, bu zenginlikten ticari anlamda yeterince yararlanamamaktadır. Sefer Yasemin’in yanı sıra Manisa’da bitkisel ürünler konusunda ticari anlamda faaliyette bulunan irili ufaklı şirketler bulunmaktadır. Ege Lokman olarak anılan Mehmet Emin Güngör’ün oğlu Şevki Güngör, 1990’dan beri faaliyet gösteren Nurs Lokman Hekim, Yeşil Deva markasıyla 2007 yılında Ege Üniversitesi ve Celal Bayar Üniversitesi öğretim üyelerinin de aralarında bulunduğu bir kadro tarafından kurulan Deva Ticaret, Dr Mesir markasıyla üretim yapan ELTA İthalat İhracat Limited Şirketi bunlardan bazılarıdır. Bu tür kuruluşlar Manisa’nın markalaşmasında değerlendirilebilecek önemli marka değerleridir. Burada önemli olan husus işbirliği yapılacak işletmelerin çalışmalarında bilimsel etik kuralların temel alınmış olmasıdır. Bilimsel düzeyde detaylı araştırmalardan sonra mesir macunu gibi yöreye özgü ticari ürünlerin geliştirilmesi bölgenin bu alanda da markalaşmasına katkıda bulunabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 255 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Merkez Efendi 16. yüzyılın ilk yarısında yaşayan ünlü bir tıp ve din adamıdır. Kanuni’nin annesi Hafsa Sultan’ın hastalığı döneminde Manisa’da 41 çeşit baharattan hazırladığı mesir macunu hastalığa şifa olunca 473 yıldır kutlanılan geleneksel mesir macunu şenliklerinin düzenlenmesine vesile olmuştur. Hoş ve lezzetli kokusu olan mesir macunu, halk arasında iştah açıcı, kan dolaşımını düzenleyici, yorgunluğu giderici, hormonları çalıştırıcı özellikleriyle talep görmektedir. MERKEZ EFENDİNİN HAYATI (1460-1552) Ailesinin Selçuklu Germiyanoğulları’nın bir koluna bağlı olduğu tahmin edilmektedir. 32 Denizli'de ilk öğrenimini babası Hafız Mustafa Efendinin yanında tamamladı. 1493'te İstanbul'a dönerek tasavvuf eğitimini tamamladı. I. Süleyman'ın (Kanuni) annesi Ayşe Hafsa Sultan'ın Manisa'da yaptırdığı imaretin yanındaki zaviyeye şeyh oldu. Burada, yalnız şeyhliği, eğiitim-öğretim etkinlikleri ile değil, aynı zamanda hekimliği ile de ünlendi. "Mesir" denilen macunu ilk o yaptı ve Nevruz günü halka macun dağıtma geleneğini başlattı.33 Sünbül Sinan Efendi'nin ölümü üzerine İstanbul'a dönerek onun yerine şeyh oldu. Bir gün, günümüzde kendi adını taşıyan Silivrikapı ve Topkapı arasındaki semtte gezinirken, söylendiğine göre, yeraltından bir su sesi duydu. Toprağı kazdırdığında karşısında içi su dolu bir havuz çıktı. Burada bir cami ile bir hamam yaptırdı. Damat Çelebi Lütfi Paşa'nın eşi Şah Sultan bu camiye vakıflar tahsis ettiği gibi Merkez Efendi adına başka camilerde yaptırdı. Merkez Efendi’nin vefatından sonra kabrinin üzerine, yine Şah Sultan tarafından yaptırıldığı sanılan türbenin ilk yapıldığı zamanki halinde kalamadığı, II. Mahmut döneminde duvar hizaları aynen korunarak yeniden yapıldığı biliniyor 34. Merkez Efendi'nin türbesi ve yanındaki kuyu eskiden olduğu gibi günümüzde de dilekte bulunulmak için halkın ziyaret ettiği bir yerdir. İyi bir Kuran yorumcusu olduğu söylenilen Merkez Efendi'nin yazılı bir yapıtına rastlanmamıştır. Eskiden sadece Sultan Camii’nin kubbe ve minarelerinden saçılmak için üretilen mesir macunu günümüzde her gün üretim yapmakta ve bu kazanç Manisa halkına daha iyi hizmet verebilmek ve Manisa mesir macununun tanıtımı için yine Manisalılara dönmektedir. Sultan Camii kubbe ve minarelerinden saçılmak için üretilen geleneksel yöntemlerle Anatolya ticaret tarafından üretilen mesir macunu 15 bayan tarafından üstün hijyen koşullarıyla birlikte hiçbir teknolojik alet kullanmadan tamamen el emeği ile hazırlanmaktadır. Manisa mesir macunu terkibinde kullanılan 41 çeşit baharata sadık kalınarak hazırlanan bu macun, halk arasındaki manevi değerinin sebebi olarak her yıl bir öncekinden daha coşkulu ve heyecanlı festivallerle kutlanmaktadır. 32 http://www.bayar.edu.tr/manisa/mesir.php http://www.bayar.edu.tr/manisa/mesir.php 34 http://www.zeytinburnu.com.tr/Sayfa/292/tarihi-yerler/merkez-efendi-turbesi.aspx 33 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 256 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Her yıl Mart ayının üçüncü haftası Manisa'da toplanan on binlerce insan, gökyüzüne açılan on binlerce el, dünyadaki en güzel kardeşlik ve barış fotoğrafıdır. Özellikle mesir macununun kaynağı olan Spil Dağı Milli Parkında bitkileri tanıtıcı levhalar, görseller ve yürüyüş parkurları düzenlemesinin de yapılması önemli görünmektedir. MESİR MACUNUNUN BİLEŞENLERİ Mesir macunu 41 değişik baharattan oluşmaktadır. Bu baharatlardan bazılarına örnek verelim; ANASON: İştah açıcı ve karminatif olarak kullanılır. Karminatif etki barsaklardaki fermantasyona engel olmasından ileri gelir. HİNDİSTAN CEVİZİ ve BEŞBASE: Kaynatılmış suyu mide ağrılarına iyi gelir. Etkisi bileşimdeki uçucu yağlardan ileri gelir. ÇİVİT: Halk arasında kabakulak ve pnömonide iyi gelir. Bebeklerin ağız mukozasındaki ağrılı yaraların tedavisinde kullanılır. ÇÖPÇİNİ: Kökünün kaynatılmış suyu ekzemede kullanılır. Bileşimindeki tanenden dolayı astrenjan etkisi vardır. ÇÖREK OTU: Gaz söktürücü olarak kullanılır. DARFÜLFÜL: Bedeni ısıtıcı ve öksürük kesici olarak kullanılır HARDAL TOHUMU: İştah açıcı ve mideyi yatıştırıcı olarak toz halinde kullanılır. Cilt hastalıklarında iltihabı ve ağrı giderici etkisi vardır. HAVLİCAN: Öksürük kesici ve ağız kokusu giderici olarak kullanılır. Sindirimi kolaylaştırır, gazı dağıtır, balgamı giderir. HİYARŞENBE: Mushil olarak kullanılmaktadır. Bileşiminde antrekion türevi vardır. KAKULE: Lezzet verici , gaz söktürücü, iştah açıcı olarak kullanılır. KARABİBER: Öksürük kesici, uyarıcı ve baharat olarak kullanılmaktadır. KARANFİL: Ağız kokusu giderici, diş çürüklerinde ve ağrılarında kullanılır. Bileşimindeki karanfil esansı antiseptik ve ağrı gidericidir. KEBABE: İdrar ve solunum yolları antiseptiği olarak kullanılır. KİMYON: Baharat, gaz söktürücü, iştah açıcı ve terletici olarak kullanılır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 257 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Mesir macunun asıl kullanımında bulunan baharat çeşitlerinin bir kısmının doğa da artık bulunmuyor olması nedeni ile mevcut baharatlar ile bu işlem yürütülmektedir. İşte kullanılan diğer baharat çeşitleri; Yenibahar, Zencefil, Galanya, Krem tartar, Kişniş, Havlıcan, Anason, Sakız, Safran, Tarçın, Udülkahr, Hardal, Misrafi, İksir, Meyan Kökü, Kalemi barit, Tiryak, Sarı helile, Kara helile, Raziyane, Zerdecub MESİR MACUNUNUN TIBBİ DEĞERİ Yukarıda bazılarını saydığımız bazı bitkilerin farmakolojik özellikleri göz önünde bulundurularak macunu iştah açıcı, gaz giderici, barsak paristalizmi arttırıcı, idrar yaptırıcı, uyarıcı ve afrodizyak etkileri taşır. Eski hekimlerin düşüncelerine göre insanların kışın kuru gıda aldıklarından kanları koyulaşır, pislenir, iç organları çalışma düzenini kaybeder. Bu nedenle insanların sıvı dengesini ayarlamak gerekir. İlkbaharda yeşil, taze bol gıda ortaya çıkınca o devrin insanları kan aldırmak, lavmanla barsakları boşaltmak, divretiklerle bol idrar yaptırmak sureti ile vücudun dengesini kendilerine göre ayarlarlardı. Bu işe gecenin ve gündüzün eşit olduğu nevruz gününde başlamak gerekirdi. Hipokrattan beri gelen ve hekimlerce kabul edilen dört unsur teorisinin bir neticesidir. MESİR MACUNUNUN FAYDALARI İştah açıcı; gaz giderici, kuvvet verici, idrar yaptırıcı, yorgunluk giderici, hormonları hareket ettirici etkileri vardır. Bunların yanı sıra zehirli hayvan sokmalarına karşın bir etkisi de mevcuttur. Halk arasındaki bazı inanışlardan alıntılar vererek yazımıza nokta koyalım. Bu macundan kim yerse yesin o yıl boyunca hiçbir zehirli hayvan sokmaz. Nevruz günü ağır hastalar bile yese iyi olur. Macunu yiyen gelinlik çağındaki genç kızlar o yıl içerisinde evlenirler. Macunu yiyen o sene boyunca bütün hastalıklardan korunur. Cinsi kuvveti arttırdığına inanılır. Çocuğu olmayanlar alırsa arzuları gerçek olacağına inanırlar. Çocuk hastalıklarına iyi gelir. 8.10.2.4. Manisa Bitkisel Tedavi Turizmi Stratejisi Manisa’nın bitkisel tedavide mesir macunu gibi geleneksel marka değerlerini artırması ve bu alanda markalaşmanın sağlanması, 8.10.2.5. Manisa Bitkisel Tedavi Turizminde Hedeflere Doğru MANİSA MARKA KENT VİZYONU 258 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dünyanın birçok ülkesinde medikal tedavi ihtiyacından hareketle yapılan seyahatlerin sağlık turizminin önemli bir boyutunu oluşturduğu ve bu trendin hızlı bir gelişim sürecinde olduğu görülmektedir. Sağlık turizm merkezleri sağlık ve turizm işletmeciliği birikimlerinin bir çatı altında uygulanmasını gerektirmekte ve büyük yatırımlarla gerçekleşebilmektedir. Otelcilikte olduğu gibi son yıllarda markalaşan medikal turizm merkezlerinin hastaneler zincirleri oluşturdukları görülmektedir. Manisa öteden beri güzel havası ve Spil Dağı ile şifanın arandığı bir merkez olmuştur. Darüşşifaların bulunduğu Manisa’da, Merkez Efendi ile tamamen doğal hammaddeler ile üretilen mesir macunu Manisa’nın bu alandaki markalarından biridir. Benzer şekilde, Türkiye Cumhuriyeti’nin tek ruhsat verdiği ilaç Şevketi Bostan bitkisi ilacıdır. Bu ilaca Manisa’da 1931 yılında ruhsat verilmiştir. Lityazol Cemil diye 1932 yılından 1995 yılına kadar binlerce insana şifa kaynağı olmuştur35. Termal, içmeler ve sülük tedavisi de Manisa’da tarihsel bir geçmişe sahip tedavi turizmi alanlarıdır. İzmir’e yakınlığı ve mevcut sanayi, tarım ve ticaret altyapısı düşünüldüğünde Manisa’nın sağlık turizminde markalaşması önünde hiçbir engel bulunmadığı rahatlıkla söylenebilir. Manisa’nın çeşitli alanlardaki kanaat önderlerinin bir araya gelerek oluşturduğu “Manisa Düşünce Birliği Topluluğu”nun Ocak 2012’de yayımladıkları kitap kapsamında da Manisa’nın önemli marka değerlerine yer verilmekte ve Manisa’yı markalaştıracak 15 projeden bahsedilmektedir. Bu 15 projenin 11 tanesi Şifanın Sultanı: Manisa konseptinde değerlendirilebilir projelerdendir. Aşağıda yer alan projeler birbirleriyle ilintili bir biçimde geliştirilebilir niteliktedir. Bununla birlikte Marka Kent ekibinin yaptığı çalışmalar sonucu belirlediği önerilerle de paralel kapsamdadır. Bu bakımdan önerilerin kurulacak Şifa Marka takımları tarafından ele alınarak belirli bir plan dâhilinde uygulanması önemlidir. Başta Mustafa Pala’nın hazırladığı bu öneriler aşağıdaki gibidir: 1. Manisa Mesir Kültürel Tıp Merkezi Projesi 2. Lale, Aroma Bitki Üretimi ve Endüstrisi Projesi 3. Mesir Şifalı Bitki Üretimi ve İlaç Sanayi Projesi 4. Modern Tıp ve Kültürel Tıbbın Uyumlulaştırılması Projesi 5. Hafsa Sultan Tıp Müzesi 6. Mesir Şifa Çarşısı 7. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırma Merkezi 35 http://www.greenilac.com/pdf/lityazolcemil.pdf MANİSA MARKA KENT VİZYONU 259 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8. Kültürel Tıp uygulamaları Araştırma Merkezi 9. Mesir Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Vadisi 10. Mesir Organik Tarım Projesi 11. Spil Sağlıklı Doğal Hayat Projesi 12. Niobe Antik Kültür Kentleri Projesi 13. Şehzadeler Şehri Osmanlı Sarayı Projesi 14. Tarzan Aile Ormanı Projesi 15. Kültür Köyleri Projesi Manisa’nın bitkisel tedavide rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Manisa’nın bitkisel tedavide markalaşmasını ve yol haritasını belirlemek üzere Merkez Efendi şifa marka takımı kurulması ve il genelindeki tüm çalışmaların bu takımda yer alan ekipçe yönlendirilmesi, Bitkisel tedavide markalaşma çalışmaları şifa turizminin diğer türleriyle birlikte ele alınması ve ortak hizmetler geliştirilmesi. Örneğin termal turizm kapsamında gelen turistlere yönelik özel tanıtımlar yapılması, termalin şifa özelliğine uygun olarak şifalı otlardan elde edilen bitkisel ilaçların da tanıtılması, birer şifa köyü haline getirilen termal merkezlerde konunun uzmanları nezaretinde danışmanlıklar verilmesi, ürünlerin satılması, Belgesel filmler insanların hem zihinsel etkinliklerini, hem de duygusal etkinliklerini harekete geçirmeyi amaçladıklarından dolayı markalaşma sürecinde etkili olan mecralardan biridir. Yüzlerce yıla mal olmuş “Merkez Efendiden Gelen Şifa” belgeselinin çekilerek farklı çevrelere yönelik yapılacak tanıtımlarda gösterilmesi, Dârüşşifa, İslâm ve Türk Dünyasında pratiğe ve gözleme dayalı sağlık bilgileri veren, hastaları tedavi eden sağlık ve eğitim kurumlarına verilen adlardan biridir. "Dârüşşifa", bileşik bir ad olup, Arapça Dâr (Ev, yer, mahal) ve Şifa (hastalıklardan kurtulma, iyileşme ve dinlenme hali) sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşmuştur. Bu gün kullandığımız hastanenin karşılığı olup, şifa, sağlık evi demektir. Bu kuruluşlara örnek olarak Osmanlı zamanında yapılmış 1399'da Bursa'da Yıldırım Bayezid, 1470'de İstanbul'da Fatih Sultan Mehmet, 1488'de Edirne'de Sultan II. Bayezid, 1550'de İstanbul'da Haseki Hürrem Sultan, 1556'da Süleymaniye, 1583'de Üsküdar'da Nurbânu Valide Sultan, 1591'de Manisa'da Yavuz Sultan Selimin eşi ve Kanuni Sultan Süleyman'ın annesi Hafsa Sultan ve son olarak 1617 yılında İstanbul'da MANİSA MARKA KENT VİZYONU 260 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Sultan II.Ahmet tarafından kurulan ve değişik adlarla anılan dârüşşifalar bu tür hizmet yapılarının en ünlülerindendir36. Bu kurumlar içerisinde Sultan II. Bayezid Külliyesi Dârüşşifası, yeni adıyla; Trakya Üniversitesi Edirne Sağlık Müzesi, yüzyıllar önce ruh hastalarının su ve müzik sesiyle tedavi edildiği bir hayır kurumudur. Edirne II. Bayezid Külliyesi, 2004 yılında "Avrupa'nın En İyi Müzesi" seçilerek, Edirne adını Avrupa'ya duyurmuştur. Bu yaklaşımdan hareketle Merkez Efendi müzesinin açılması ve bu müzenin bir bölümünün Osmanlı dönemindeki tedavi usullerinin de anlatıldığı bir tür “Merkez Efendi Darüşşifa Mektebi” haline getirilmesi. Bu çalışma Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konsepti içerisinde değerlendirilerek konunun uzmanları eşliğinde geliştirilebilir. Bu noktada hali hazırda Manisa’da çalışmalarını yürüten Sefer Yasemin veya Ege Lokman gibi kişi ve kurumlardan destek alınabileceği gibi Mesir Macunu Festivaline sıklıkla iştirak eden Maranki’den de destek istenebilir. “Merkez Efendi Darüşşifa Mektebi” kapsamında teorik ve uygulamalı eğitimler verilmesi, bu çerçevede kısa ve uzun süreli programlar hazırlanması, üniversite ile işbirliği haline eğitimlerin içeriğine göre sertifikalar verilmesi, Eğitimlere uzaktan gelen kişiler için konaklamalı, diğer turizm çeşitlerini de içine alan uygun fiyatlı alternatifler oluşturulması, kongre, seminer gibi dışa dönük çalışmalarda özellikle bu organizasyonların tanıtılması, Mektep bünyesinde hazırlanan bitkisel karışımların özel hazırlanmış ambalajlarda satışa sunulması, Merkez Efendi Darüşşifa Mektebi’nin oluşturulmasında bilimsel altlık oluşturulması için Alaşehir Meslek Yüksek Okulu Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Programı kapsamında Celal Bayar Üniversitesi ile işbirliği yapılması, Mektep bünyesinde oluşturulacak kütüphanede üniversitenin laboratuar ve alan çalışmalarıyla elde ettiği bilgilerin paylaşılması, Merkez Efendi şifasının tanıtımı için Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi ve ilgili meslek yüksek okulları ile işbirliği yapılarak seminer ve paneller düzenlenmesi, Şifa turizminden nasıl ekonomik yarar sağlanacağını anlatan üniversite destekli bir çalışma yapılması, Manisa’da alternatif-doğal tıp, tıbbi ve aromatik bitkiler temalı uluslararası sağlık fuarının her yıl düzenlenmesi, 36 http://www.edirneden.com/goster.php?id=581 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 261 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI “Merkez Efendi Şifası” adının gıdada ve baharatta markalaştırılması, Mesirin yenilikçi bir bakış açısıyla birçok gıda ürünüyle üretimin yapılması ve markalaştırılması (mesirli bisküvi, mesirli ekmek, mesir lokumu, mesirli kurabiye, mesir şekerleri (akide şekeri, horoz şekeri), mesir reçeli, mesir hapları, mesirli revani, mesirli baklava) Bu ürünlerin tamamı markalaştırılarak Manisa’yı temsilen hediyelik formlarda hazırlanabilir ayrıca bu ürünler gastronomi turizmi kapsamında da değerlendirilebilir, Merkez Efendi’den Gelen Şifa markasıyla Manisa’nın farklı marka değerlerinin pazarlanması, Örneğin İlyada Destanı’nda da yer alan arıcılık ve bal yaraların iyileştirilmesinde kullanılmaktadır. Menteşe ve Yunt bölgelerinde bol miktarda üretilen balın Homeros’un destanı ile ilgisi vurgulanabilir. “Homeros’un Şifalı Balı” sloganı ile pazarlanacak Manisa balına yönelik bir farkındalık oluşturulabilir. Bu özellik tanıtım etiketlerinde de kullanılabilir. Dünya genelinde yükselen bir trend olan bitkisel tedavi yöntemleri, insanların satın alma alışkanlıklarını da bu yöne dönüştürmektedir. Farklı turizm çeşitlerine yönelik yapılacak pazarlama çalışmalarında genel geçer durumdaki bitkisel ilaçlar pazarlanabilir. Örneğin kilise için Alaşehir’e gelen turistlere, Alaşehir’e has halk hekimliği uygulamalarından tarhana yakısı, kül bastı, su nanesi gibi ürünler pazarlanabilir. Kılıç yaylasında bol miktarda yetişen sarı kantaron bitkisinin hem tedavi edici hem de tarihteki yerinden hareketle çeşitli çalışmalar yapılabilir. Halen Avrupa’da depresyon ilacı yapımında yaygın olarak kullanılan bitkinin tanıtımlarında bu bilgilere yer verilmesi, adını verdiği Kılıç Yaylası’nda konaklamalı, şifa konseptli turlar hazırlanması ilgi çekici olabilir. Tur kapsamında sarı kantoron toplama etkinliği düzenlenerek bitkinin şifalı yönleri anlatılabilir, -kurulacak- Merkez Efendi Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırma Merkezinde bitkiden geliştirilen ilaçlar ihtiyaca göre satışa sunulabilir. 8.10.2.5.1. Manisa Şifalı Bitkiler Kataloğu MANİSA MARKA KENT VİZYONU 262 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu öneri botanik turizminde de farklı bir açıdan ele alınmaktadır. Manisa’da yetişen şifalı bitkilerin bilimsel düzeyde envanterinin hazırlanması, Manisa’da yetişen şifalı bitkilerin bilimsel düzeyde zengin görsellerle bir kitap ve kataloğunun hazırlanması, Kitapta mesir macununa katılan bitkilerin ayrı bir başlık altında sunulması, ayrıca halk tıbbında kullanılan diğer bitkilere de faydaları ve uygulanma biçimlerine göre yer verilmesi, Bu çalışmaların kaliteli baskılarla çoğaltılarak prestij yayınlar arasında yer almalarının sağlanması, Manisa’yla ilgili tüm fuar, kongre ve toplantılarda katoloğun dağıtılması, kitabın ise satışa sunulması, Manisa’da şifalı bitkilerin markalaşması için isim tescilleri, marka ya da patentlerin alınması, Şenliklerde mesir ile ilgili etkinliklerin bir kısmı yılda birkaç kere tekrarlanabilir. Ya da turist grupları için ücret karşılığında haftanın belirli günlerinde yapılabilir. Tıpkı haftanın belli günleri gösteri yapan mehter takımı gibi mini bir Mesir Karma Töreni gerçekleştirilebilir. Kapadokya’da, Avanos’ta çömlek ya da testi yapımı turistler tarafından seyredilmektedir. İsteyene uygulama imkânı da verilmektedir. Mesir ayrı bir uzmanlık olduğundan böyle olmasa da belirli tarihlerde dev bir kazanın etrafında yavaş yavaş katılan içeriği ile ilgi çekici ve otantik bir atmosfer kurgulanabilir. Etkinliklerde “Hafsa Sultanın Şifası”, “Merkez Efendi’den Gelen Şifa” ve “Kanuni’nin Beğendiği Tıbbi İlaç: Mesir Macunu” gibi temaların işlenmesi, Manisa Mesir Festivali kapsamının hali hazırdaki kültür, sanat ve spor gibi etkinliklerinin yanı sıra bitkisel tedavi yöntemlerini merkez alan bir yapıya dönüştürülmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 263 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Etkinliklerde her sene yapılan canlandırmaları biraz daha revize ederek şenliklerin müsamere ve piyes havasından çıkarılması, Zamanla oluşturulacak algı ile geleneksel tıp yöntemleri dendiğinde akla ilk Merkez Efendi’nin ve Manisa’nın gelmesinin sağlanması, bilimsel ve kültürel zemini oluşturulmuş bir “Merkez Efendi’den Gelen Şifa” şenliklerine zamanla geçiş yapılması, Bu çerçevede Zeytinburnu Merkezefendi Geleneksel Tıp Festivali ve Denizli Merkez Efendi Geleneksel Tıp Günleri gibi etkinliklerle işbirliğine gidilerek bu etkinliklerde de Merkez Efendi’nin en önemli ürünlerinden biri olan Mesir Macunun terkibinde yer alan bitkilerin Manisa kaynaklı olduğunun vurgulanması, Bu süreçte Manisa’nın fark oluşturabilmesi için gerekirse şifa konusu ile ilgili uluslararası enstitü veya araştırma merkezleriyle işbirliği ortaklıklarının tesis edilmesi, 8.10.2.5.2. Manisa Botanik Bahçesi’nde “Merkez Efendi Şifalı Bitkiler Bahçesi” Manisa’da yetişen şifalı bitkilerin görülebileceği sera şeklinde bir botanik müzenin şehir merkezinde hizmete açılması, Bahçede konusunda uzman akademisyenlerin yer alması, Türkiye genelinde bu işle uğraştığı bilinen bilimsel ve etik değerlere bağlı İbrahim Saraçoğlu gibi kişilerin bahçeye davet edilmesi, kendilerine gerekirse ücretsiz yer tahsis edilmesi, çalışmalarda danışmanlıklarının alınması, İstanbul’da Zeytinburnu Belediyesi, Ankara’da Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği tarafından uzman hocaların verdiği sertifikalı bitki ve ağaç MANİSA MARKA KENT VİZYONU 264 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI okullarının /kurslarının şifalı bitkiler çerçevesinde Manisa’da da benzerlerinin sürdürülebilir bir şekilde düzenlenmesi, Bahçede yetiştirilen şifalı bitkilerin Merkez Efendi Darüşşifa Mektebi’nde değerlendirilmesi, ortak çalışmalarla Manisa Düşünce Birliği’nin de önerdiği Manisa Mesir Kültürel Tıp Merkezi Projesi, Lale, Aroma Bitki Üretimi ve Endüstrisi Projesi, Mesir Şifalı Bitki Üretimi ve İlaç Sanayi Projesi, Modern Tıp ve Kültürel Tıbbın Uyumlulaştırılması Projesi, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Araştırma Merkezi, Kültürel Tıp uygulamaları Araştırma Merkezi, Mesir Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Vadisi gibi etkinliklerin bu iki kuruluş tarafından temellendirilmesi, zamanla araştırma merkezlerinin ve üretilen ürünlerin endüstrileştirilmesinin gerçekleştirilmesi, Bunlar gibi çalışmalar için ulusal ve uluslararası mali kaynakların araştırılması, hazırlık yapılarak fonlara başvurulması, Bahçedeki ürünlerin organik tarıma göre yetiştirilmesi, bu konuda da bilgilendirmeler yapılması, Bahçede mesir yapımında kullanılan bitkilerin ayrı bir bölümde yetiştirilmesi, bilgilendirici broşür, katalog gibi tanıtıcı materyaller hazırlanması, bitkilerin özelliklerine göre seralar oluşturulması, Bahçede ayrıca restoran ve satış merkezleri açılması, buralarda bahçede yetiştirilen organik bitkilerle yapılmış yöresel yemeklerin sunulması, Merkez Efendi Şifalı Bitkiler Bahçesi bünyesinde farklı hedef kitlelere yönelik programlar geliştirilebilir. Örneğin bitki araştırma gezileri kapsamında öğrencilere ve yetişkinlere yönelik “Spil dağı şifalı bitkiler toplama etkinliği” düzenlenebilir. Bu gezilerde bitkilerin tanınması sağlandığı gibi faydalarından da bahsedilebilir. Geziler aynı zamanda doğada foto safari turizmi kapsamında değerlendirilerek farklı bilgilendirmeler veya etkinlikler de oluşturulabilir, 8.10.2.5.3. Diğer tanıtım çalışmaları Manisa’da bulunan termal tesisler ve diğer konaklama tesislerinde Merkez Efendi Şifa Kür Programları’nın tanıtımı ve uygulanması, Manisa’da bulunan termal tesisler ve diğer konaklama tesislerinde mesir macunu özelinde menüler hazırlanması, mesirli tatlılar, mesirle hazırlanan soslar, mesir baharatlarının karıştırıldığı özel yemekler ve menüler hazırlanması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 265 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI “Şifayı Manisa’da Bulun” sloganı gibi zihinlerde yer edecek ifadelerle tanıtım kampanyaları yapılması, Ana yollar üzerinde “Sağlık bir adım ötede, Şifa bir adım ötede”, gibi sloganlarla billboardlar reklam amacıyla Manisa’nın şifasının tanıtılması. Bu amaçla profesyonel bir reklam firması ile irtibata geçilmesi, Mesir şenlikleri için gelen misafirlerin merkez dışında Kula, Salihli, Akhisar ve Soma’da konaklamalarının sağlanarak turizmin Manisa’nın her sathına yayılmasına ve her turizm türünün gelişmesine yardımcı olunması, Basın, reklam ve tanıtımın yapılması için en kolay yoldur. Özellikle gündüz kuşağında yayınlanan kadın programlarında, her gün mutlaka bitkilerle ilgili bir tedavi, kür gibi önerilerde bulunulmaktadır. Bu programlar Manisa’nın bitkisel zenginliğinin tanıtılabileceği uygun platformlardır. Manisa’nın florasına hâkim kişiler, bu platformlar aracılığıyla Manisa’nın marka değerlerinin tanıtılmasına katkı sağlayabilirler. Ayrıca ulusal TV kanallarında yayınlanacak standartta şifa turizminin alt konseptleri ile ilgili hazır videolar hazırlanarak, TV programlarına şifa turizmi hakkında sunulması, Bölge içerisinde eko-turizm, kırsal, turizm, yayla turizmi ile sağlık ve şifa turizmini buluşturacak ‘Sağlıklı Yaşam Köyleri’ odaklı çalışmalar yürütülmesi, bu çalışmalarda Ayvacık Köyü, Darkale, Menteş Köyü, Yaykır köyü gibi köylerin seçilmesi, Spil Dağı’nda ormanın, şifa konsepti için fonksiyonlaştırılması, Manisa’da şifa konusunu anlatan broşürler, ilanlar, billboardların hazırlanması ve şifa temalı organizasyonlarla şifanın sürekli Manisa’da gündemde tutulması, İzmir ve Ankara istikametinden geçen yolculara billboardlar, afişler ve çeşitli outdoor gösterimleriyle Manisa’nın sağlık turizmi açısından ne kadar avantajlı olduğu mesajının iletilmesi, Şifalı termal sular, şifalı bitkiler, çamur tedavisi, sülük tedavisi, klimatizm gibi turizm türleri sonucu edinilen Manisa’daki deneyimlerin, görsel, işitsel ve çeşitli kısa filmler ve sunumlarla internet üzerinden paylaşımının sağlanması, bu sunumlarda yaşanmış hikâyelerin ve gerçek kişilerin deneyimlerinin aktarılmasının sağlanması, Marka ofisinde kurulacak veri tabanı ile birlikte elektronik ortamda bir iletişim sisteminin (mail listesi) kurulması, Dünya Sağlık Kongrelerinde veya fuarlarında bölge standı açılması ya da özel sektörün açmaya teşvik edilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 266 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yol kenarlarında aktar mantığında hem bilgilendirme amaçlı, hem de tedavi edici yerel ofislerin açılması, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere, Manisa’nın tıbbi ve endemik bitkilerinin çeşitli oyunlar, sergiler ve yarışmalar çerçevesinde tanıtılması, Manisa’nın bu alandaki geleneksel ününün gelecek kuşaklara aktarılması, Sefer Yasemin gibi alanında öncü ve mesiri ve Manisa’nın baharatlarını değişik ürünlerde ticari marka haline getiren girişimcilere fuarlara katılım gibi çeşitli teşviklerde bulunulması, Bitkisel tedavi veya Mesir Şenlikleri için gelen turistlerin en az bir hafta bölgede konaklamalarını sağlayacak “Sağlıklı Yaşam Turları” organize edilmesi, bu turlar kapsamında Manisa’ya özgü sağlıklı, yerel ve otantik besinlerin tüketiminin sağlanması ve doğa turizmine odaklanan farklı turizm alanlarının da tur kapsamında tanıtılması ve pazarlanması, Bitkisel tedavide Merkez Efendi markası için seyahat acentelerine, sağlık köşeleri bulunan medya mensuplarına, prodüktörlere ve özellikle TV ve radyolarda şifa/sağlık konularında programlar yapan yapımcılara yönelik info turlar düzenlenmesi, İnternet ortamının hazırlanacak farklı web siteleri ve sosyal medya paylaşımlarıyla aktif olarak değerlendirilmesi, En az 3 dilde hazırlanacak platformlarda Merkez Efendi Şifa Mektebi ve Şifalı Bitkiler Bahçesi bünyesinde gerçekleştirilen tüm etkinliklerin duyurulması, insanların danışabilecekleri forum benzeri ortamlar oluşturulması, marka takımı içerisinden bu tür propaganda çalışmalarının belirli bir plan dâhilinde yürütülmesi. 8.10.3. Suyla Gelen Şifa Konsepti Yapılan arkeolojik çalışmalara göre, termal sular yaklaşık on bin yıldan fazla süredir birçok topluluk tarafından kaplıca amaçlı tedavi için kullanılmaktadır. Mineralize termal suların ve bunlara ait çamurların, banyo, içme, solunum yolu ile kullanılması, ayrıca iklim kürü, fizik tedavi, rehabilitasyon, mekanoterapi, beden eğitimi, masaj, psikoterapi, diyet gibi yan tedavilerle birleştirilmesi ile oluşturulan kür uygulamalarının uzman hekim denetiminde yapıldığı sağlık tesislerine kaplıca denilmektedir. Madensuyunun yeryüzüne çıktığı kaynağa kaynarca, madensularından yararlanmak üzere kaynarcaların çevresinde kurulan tesislere de genel olarak kaplıca ya da ılıca MANİSA MARKA KENT VİZYONU 267 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI denmektedir. Kaplıca sularından banyo ve içme kürleriyle yararlanılmaktadır. İçme kürü olarak yararlanılan kaplıcalara içmece de denilmektedir. Kaplıca teriminin kökeni kaynarcanın üzerine hamam yapılması nedeniyle türetilen "kaplı ılıca" terimidir. 8.10.3.1. Dünya Turizm Sektöründe Termal Turizm Gelişmiş ülkelerdeki eğitim ve refah seviyesinin yüksek olmasına paralel olarak sağlık hizmetleri sunumu da yüksek maliyetli olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde yaşlanan nüfusun sağlık ihtiyaçları ve sağlık giderlerinin payı her geçen gün artmaktadır. Sosyal güvenlik maliyetlerinin artan giderleri sosyal güvenlik kurumlarını zorlamaktadır. Bu sıkıntıları aşmak için, gelişmiş ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumları ve özel sigorta kurumlarının kaliteli tıbbi hizmet sunan ve yakında yer alan ülkelerle paket anlaşmalar yaparak sağlık hizmetlerini düşük maliyetli alma çabaları görülmektedir. Dolayısıyla Türkiye’nin temel pazarı olduğu Avrupa’da sağlık turizmi diye nitelenebilecek bir turizm türü hemen hemen yoktur. Bu ülkeler dış ülkelere sağlık amaçlı hasta gönden ülkeler konumundadırlar. Termal turizm amaçlı olarak Almanya ve Macaristan’a 10 Milyon kişi, Rusya’ya 8 Milyon kişi, Fransa’ya yaklaşık 700 Bin, İsviçre’ye 800 Bin ve İSPAnya’ya 400 Bin kişi gitmektedir. 126 Milyon nüfuslu Japonya’nın sadece Beppu şehrine 12-13 Milyon kişi termal turizm amaçlı olarak gelmektedir. Günümüzde de, tüm kıtalarda, daha çok Güney, Orta ve Doğu Avrupa, Asya (Orta Doğu, Japonya, Çin, Türkî Cumhuriyetler) ve Güney Amerika (Arjantin, Meksika, Kolombiya) ve Kuzey Afrika (Fas, Tunus) ülkelerinde yaygınlığını korumaktadır. Ancak, ülkemizin de içinde bulunduğu bir çok ülkede kaplıca tedavisinin geleneksel ve ampirik niteliği pek değişmezken, Almanya, Fransa, İtalya, Japonya, İsrail gibi ülkelerde kaplıca tedavisi yüksek bir kalite standardına ulaşmıştır. Das Leuze Kaplıca ve Rekreasyon Tesislerini (Stuttgart/Almanya) yaz aylarında günde 8000 kişi ziyaret etmektedir. Bu rakam, yıllık ortalama 3000 kişi/gün olmaktadır. Japonya’da 1500 adet kaplıcada 100 milyon kişi termal turizm yapmaktadır. Beppu'da 1000 litre/saniye jeotermal su termal turizm amaçlı kullanılmaktadır. Amerika'da yaklaşık 10.000 yıldır kullanılan, Kızılderili kültüründen gelen termal turizm amaçlı 210 adet kaplıca vardır. Bu kaplıcalardan yılda 4,5 Milyon kişi yararlanmaktadır. (http://www.jeotermaldernegi.org.tr/termal%20i.htm) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 268 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Çek Cumhuriyeti ve Slovakya’da 60 tedavi edici termal merkez bulunmakta olup senede 500.000’e yakın hastaya tedavi hizmetleri verilmektedir. Ayrıca, Fransa’da 104, İSPAnya’da 128 adet ve İtalya’da ise 360 civarında termal tesis bulunmaktadır. Rusya’da çok sayıda kür merkezi bulunmakta olduğu ve yılda 8 milyon turistin geldiği belirtilmektedir. 8.10.3.2. Türkiye Turizm Sektöründe Termal Turizm Son yıllarda, ülkemizin de gelişmiş ülkelerdeki nitelikli sağlık hizmetleriyle rekabet edebilecek düzeyde sağlık hizmetleri sunmasından dolayı ülkemize dünyanın dört bir yanından tedavi amacıyla turistler gelmektedir. Özellikle 1990'lı yıllar sonrasında ülkemizde kamu sağlık hizmetlerine ilaveten özel sektörün de sağlık hizmetlerine ciddi yatırımlar yaptığı görülmüştür. Bu gelişmeler sonucunda, Avrupa standartlarıyla yarışabilecek düzeyde özellikle büyük illerde özel sağlık kuruluşları artmaya başlamıştır. Yapım ve işletme bakımından yüksek maliyetleri olan söz konusu sağlık tesislerinin yurtdışı pazarlara açılması bu maliyetlerin azaltılması açısından giderek zorunlu bir durum almaktadır. Ayrıca, Türkiye'nin coğrafi konumu ve sağlık sektöründeki yetişmiş ve eğitimli insan gücü sağlık turizminde önemli avantajları arasındadır. Türkiye'de sağlık turizmine konu olan tesislerden termal kaynak işletmelerinin önemli bir bölümünün işletmesi İl Özel İdareleri tarafından yapılmaktadır. Kaplıca, ılıca olarak faaliyet gösteren bu işletmelerin çoğu nitelikli hizmet verememektedir. Bu gereksinimden hareketle, devletçe sağlık tesisi yatırımlarının teşvik edildiği görülmektedir. Türkiye jeotermal kaynak zenginliği ve potansiyeli açısından dünyada ilk yedi ülke arasında yer almakta olup, Avrupa’da çeşitlilik ve içerik bakımından birinci sıradadır. Ülkemizin termal suları, hem debi ve sıcaklıkları hem de çeşitli fiziksel ve kimyasal özellikleri ile Avrupa’daki termal sulardan daha üstün nitelikler taşımaktadır. Türkiye'de sağlık turizm tesislerini incelediğimizde, alt ve üst yapı tesislerinin sınırlı olmasına karşın: Yalova, Gönen, Bolu, Balçova, Sandıklı, Pamukkale, Harlek, Sivas-Çermik ve Erzurum-Pasinler gibi kaplıca merkezlerinde yılın altı ayı yer bulmak olanaklı değildir. Bazı kaplıcaların çevresinde ise çadırlarda konaklayan sağlık turizminden yararlanmaya çalışan insanlar olduğu görülmektedir. Gerekli potansiyele sahip olan ülkemizde, sağlık turizminin geliştirilmesi için yapılan çalışmaların ivme kazanması gerekliliği kaçınılmazdır. Güzelleşmek ve daha sağlıklı olmak, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 269 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI stresten uzaklaşmak, bedeni ve zihni dinlendirmek için kaplıcaların kullanımı tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmaktadır. Türkiye'de, 240 adet kaplıcadan yılda 10 Milyon kişi birçok hastalığın tedavisinde, rehabilitasyon ve dinlenme (tatil) amaçlı olarak faydalanmaktadır. T.C. Başbakanlık DPT 9. Kalkınma Raporu Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Enerji Hammaddeleri Alt Komisyonu’na bağlı olarak Türkiye Jeotermal Derneğinin koordinasyonu ile hazırlanmış olan Jeotermal Çalışma Grubu Raporu’na göre Türkiye’nin termal turizm hedefleri ve buna göre beklenen ekonomik katkı şöyledir: 402 MWt olan termal turizm kullanımının 1100 MWt’a ulaşması, Termal turizm (kaplıca) yatak kapasitesinin 250.000 yatağa çıkarılması, 10.000 kişi civarında olan yabancı termal turist sayısının Avrupa Birliğine girilmesi durumunda 250.000 kişiye çıkarılması, Şu anda 10 milyon kişi olan iç termal turist (kaplıcada) sayısının 15 milyon kişiye çıkarılması hedeflenmektedir. Yani Termal Turizmde hedef 250.000 yabancı ve 15 Milyon yerli termal turiste ulaşmaktır. Buna göre beklenen ekonomik katkı; Yerli termal turist 10 Milyon kişi x 1000 USD = 10 Milyar USD (Termal tedavi süresi 15 gün olarak alınmıştır) 5 Milyon kişi x 400 USD = 2 Milyar USD (Termal tedavi süresi 3 gün, hafta sonu vb) Toplam 12 Milyar USD Yabancı termal turist 250.000 kişi x 2500 USD = 625 Milyon USD (Termal tedavi süresi 15 gün olarak alınmıştır) Bu hedeflere ulaşılması durumunda, termal turizm sektörü ülkemize yılda toplam 12 Milyar 625 Milyon USD ek ekonomik katkı sağlamış olacaktır. 8.10.3.3. Manisa'da Termal Turizm Marka Değerleri MANİSA MARKA KENT VİZYONU 270 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın termal kaynaklar konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Manisa; Kurşunlu, Sart, Urganlı, Emir, Saraycık, Hisar, Menteşe kaplıcaları ve Alaşehir, Salihli, Kula maden suları ile şifalı sular bakımından zengin bir ildir. Yörede bulunan su kaynakları, yeterli tesisi olsun ya da olmasın, yöre halkı tarafından asırlardır bilinen ve kullanılan kaynaklardır. Bazılarının yakınlarında bulunan hamam kalıntılarından, bunların antik dönemden beri kullanıldığı anlaşılmaktadır37. Manisa’da Sağlık ve Termal Turizmi Geliştirme çalışmalarına başlanmış, önemli 6 kaplıca kaynağından 4’ü olan Turgutlu Urganlı, Demirci Hisar, Kula Emir ve Soma Menteşe kaplıcaları alanı Termal Turizm Merkezi olarak ilan edilmiş, Salihli Kurşunlu Kaplıcalarının Manisa’nın en önemli termal turizm potansiyeli ve doğal, kültürel mirasına sahip olması nedeniyle Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi ve Termal Turizm Merkezi ilan edilmesi çalışmaları tamamlanmak üzeredir. Son yıllarda mevcut kaynakların yanı sıra, Alaşehir ilçesi Kemaliye ve Dereköy (Kavaklıdere) yerleşim merkezlerinde yapılan sondajlarda termal sulara rastlanmış olup bu alanlarda termal suları değerlendirmek üzere tesis yapım projelendirme çalışmaları mevcut bazı kaplıcalarda da mevcut tesislerin kalitesinin yükseltilmesine ve kapasitenin arttırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülmektedir. Manisa’da Alaşehir-Sarıkız Kaplıcaları, Turgutlu-Urganlı Suları, Salihli Çamur Hamamları, Salihli-Kurşunlu, Kula-Acısu Madensuyu, Kula-Selendi Eymir, Soma-Menteşe, Demirci Belediyesi Hisar, Borlu yörelerinde yapılan çalışmalarda jeotermal rezervleri tespit edilmiştir. Halen kaplıca niteliğinde yararlanılan bu bölgelerde 1000 metre derinliğinde sondajlar yapıldığında yüksek sıcaklıkta yataklar bulunabileceği saptanmıştır. Bununla birlikte bu alanlarda nitelikli termal turizm yatırımları, termal odaklı ikinci konutlar, devre mülkler ve termal aqua-park yatırımları geliştirilebilir. Manisa’nın güçlü ulaşım bağlantıları ile tarım, sanayi ve ticaret hayatındaki üstünlüğü termal turizmin bu bölgede gelişebileceğinin en güçlü kanıtı olmaktadır. Kurşunlu Kaplıcaları (Salihli) Manisa iline 65 km, Salihli ilçesine 5 km mesafede bulunan Kurşunlu Kaplıcaları’na, Salihli’ye varmadan, İzmir-Ankara yolundan güneye doğru dönen 2 km’lik bir yolla 37 Manisa Rehberi 2012, Manisa Valiliği Kültür Tanıtım Yayını, syf.154 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 271 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ulaşılmaktadır. Kurşunlu Çayı vadisi içinde yer alan tesisler konumu, yeşil dokusu ve manzarası nedeniyle, kaplıca özelliğinin yanı sıra piknik ve günübirlik kullanım amacıyla da rağbet görmektedir. Ülkemizin birinci derecede önemli ve öncelikli termal sularından olan Kurşunlu Kaplıcaları’nın romatizma, cilt ve kadın hastalıkları, solunum yolu hastalıkları, sinirsel hastalıklar ile ameliyat sonrası, eklem ve kireçlenme rahatsızlıklarına olumlu etkileri vardır. Banyo ve içme kürü olarak yararlanılan kalsiyum sülfatlı, bikarbonatlı, sülfatlı ve hidrojen sülfürlü suların ph değeri 5.8, çıkış sıcaklıkları ise 52- 96 º C dir. Salihli Belediyesince işletilmekte olan, iki, üç ve beş yataklı olmak üzere üç tip ev seçeneği bulunan tesis, toplam 86 ev 270 yatak kapasiteli olup, restoran, kafeterya, çay bahçesi, fırın, bakkal, kasap ve manav gibi imkânları mevcuttur. Görevli doktor, fizyoterapist ve sağlık memurunun da bulunduğu tesiste, konaklama imkanı olmayanların da yararlanabileceği iki kapalı havuz, 8 jakuzili banyo ve iki sauna yer almaktadır. Onar günlük devreler halinde hizmete sunulan evlerden, 1 oda 1 banyo olanlar 2 kişilik, 1 oda 1 salon 1 banyo olanlar 3 kişilik, 2 oda 1 salon 1 banyo olanlar 5 kişilik olarak düzenlenmiştir. Tüm bu evlerde birer küvet ve küvetlere kadar el değmeden gelen termal su bulunmaktadır. Sart Kaplıcaları (Salihli) Bozdağ eteklerinde, Salihli ilçesine bağlı Çamurhamamı köyü sınırları içinde yer alan Sart Kaplıcaları ya da halk arasındaki adıyla “Çamur Hamamları”, Salihli’ye 11 km, Manisa’ya ise 68 km uzaklıktadır. Kalsiyum, sodyum bikarbonat ve sülfür içeren suyun sıcaklığı 52 ºC, debisi ise 3 lt/sn dir. Romatizma, nevralji, cilt ve kadın hastalıklarında yararlanılan kaplıcada, toplam 150 yatak kapasiteli, 75 banyolu oda bulunmaktadır. Bu kaplıca orman bitişiğinde ve Sart harabelerine çok yakın konumda olduğundan dolayı hem kültür turizmi hem de doğa turizmi amacıyla gelen turların konaklayabilecekleri ve şifa bulacakları bir kapasite sunmaktadır. Urganlı Kaplıcaları (Turgutlu) Manisa’ya 54 km, Turgutlu’ya 17 km uzaklıkta bulunan tesislere, İzmir-Ankara karayolundan sapılan Urganlı yolu üzerinden ulaşılmaktadır. Turgutlu, Ahmetli ve Urganlı Belediyeleri ile Turgutlu Ticaret ve Sanayi Odasının da ortak olduğu TURKAP A.Ş. tarafından işletilen, ikinci derecede önemli ve öncelikli kaplıca merkezlerinden olan Urganlı MANİSA MARKA KENT VİZYONU 272 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kaplıcaları’nın bikarbonatlı, sodyumlu ve karbondioksitli sularından banyo olarak romatizma, kırık-çıkık, kireçlenme, siyatik, egzama, hemoroit, cilt ve kadın hastalıkları, içmece olarak da mide, böbrek ve barsak hastalıklarında yararlanılmaktadır. Çeşitli kaynaklardan yüzeye ulaşan suların ph değeri 6.3-6.7, sıcaklıkları ise 50-78 º C arasında değişmektedir. Açık bir havuzu olan tesiste 35’i tefrişsiz, 6’sı suit, 120 oda, 186 yatak mevcut iken, ilave edilen 16 daire ile yatak sayısı 234’e ulaşmıştır. Emir Kaplıcaları (Kula) Kula’ya 19 km, Kula-Selendi yoluna 3 km uzaklıkta bulunan Şehitlioğlu köyü sınırları içinde bulunan kaplıcanın il merkezine uzaklığı 137 km’dir. Tesis civarında bulunan tarihi hamam kalıntılarından, asırlardır yararlanılan bir kaynak olduğu anlaşılmaktadır. Bir ana kaynak ile bu kaynağın kaçaklarının oluşturduğu iki küçük kaynaktan yüzeye ulaşan suların sıcaklığı 58-59 ºC, debisi ise 2,5-5 lt/sn arasında değişmektedir. Termomineral özellik gösteren kaynaklar banyo olarak romatizma, siyatik, kırık-çıkık, cilt ve kadın hastalıklarında kullanılmakta, içme olarak da sindirim sistemi ve karaciğer üzerindeki olumlu etkisinden yararlanılmaktadır. Sıra odalar şeklinde ve tamamı banyolu olmak üzere 15’i tefrişli, 21’i boş, 36 odalı bir tesis hizmet vermektedir. Saraycık Kaplıcaları (Demirci) Köprübaşı-Demirci yolu üzerinden ulaşılan, Demirci ilçesine bağlı Saraycık köyü sınırları içinde bulunan kaplıca, Demirci’ye 40 km, il merkezine 124 km mesafededir. Kaynak yakınındaki Geç Roma dönemine ait hamam kalıntılarından çok eski bir kaynak olduğu anlaşılmaktadır. Sıcaklığı 45-54 ºC, debisi ise 15-30 lt/sn olan sulardan romatizma, siyatik, kireçlenme, cilt ve kadın hastalıklarında banyo olarak yararlanılmaktadır. 60 yatak kapasiteli, 20 banyolu odası bulunmaktadır. Hisar Kaplıcaları (Demirci) Demirci’ye 4 km, il merkezine 165 km uzaklıkta bulunan Hisar Kaplıcaları’nda üç ayrı kaynaktan çıkan, sıcaklıkları 37-48 ºC, debileri ise 11-17 lt/sn arasında değişen sular banyo ve içme kürü olarak kullanılmakta, banyo olarak romatizma ve metabolizma hastalıklarında, içme kürü olarak da mide ve barsak hastalıklarında yararlanılmaktadır. Demirci Belediyesince işletilmekte olan kaplıcada iki kapalı havuz ve 7 özel banyo bulunmaktadır. Günübirlik kullanım imkanı da bulunan tesiste, apart üniteler dışında iki havuz, bir sauna ve yedi özel banyo da hizmet vermektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 273 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Menteşe Kaplıcaları (Soma) Soma ilçesi Menteşe köyü yakınındaki kaplıca, Soma’ya 30 km, Manisa’ya 118 km uzaklıktadır. Romatizma, siyatik, nevralji ve kadın hastalıklarında banyo olarak kullanılan suyun sıcaklığı 85 ºC‘yi bulmaktadır. Bu şifalı kaplıca güneş lekelerinin yok edilmesine iyi gelmekte ve neredeyse dünyanın her yerinden güneş lekelerinin yok edilmesi için hastalar sağlık amacıyla gelmektedirler. Sarıkız Ilıcası (Alaşehir) Alaşehir ilçe merkezinin güneydoğusunda, Sarıkız madensuyu yakınında bulunan suyun sıcaklığı 26 ºC, debisi ise 4 lt/sn’dir. Romatizma, cilt ve sinir hastalıkları ile zihin ve beden yorgunluklarında kullanılmaktadır. Günübirlik kullanıma yönelik dört havuzu ve bir gazinosu mevcuttur. Ilıcak Kaplıcası (Merkez) Manisa’nın 9 km. kuzey doğusunda bulunan Ilıcak Kaplıcası başta böbrek olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara iyi gelmektedir. 8.10.3.4. Wellness ve SPA Wellness kelimesinin Türkçe'de tam bir karşılığı olmamasına rağmen, genel kabul olarak "iyi olma hali" olarak tercüme edilebilir. Kısaca, sağlıklı ve dengelenmiş bir yaşam tarzı olarak tanımlanabilir. Herhangi bir sağlık şikayetine sahip olmamak, yaşamından bütünüyle mutlu olma duygusu, sevecenliği yakalayabilmek anlamındadır. Bedensel, zihinsel ve ruhsal sağlığa, stresten uzak yüksek bir yaşam kalitesine ulaşmak wellness felsefesinde ve yaşam biçiminde temel hedeftir. Bugün tüm dünyada konuşulan bir kavram olan "Wellness" insanı bütün olarak kabul ederek; zihni, ilişkileri ve beden sağlığını birbiriyle uyumlu hale getirmek ve dengelemek üzerine kurulu bir felsefedir. Su ile gelen sağlık anlamını veren "SPA" ise Latince ‘’Salus Per Aquam’’ teriminin baş harflerinden oluşmaktadır. Türkçesi ise "Sağlık", "Aqua", "Su"’dur. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 274 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu terim genel anlamda sağlık, zindelik, estetik, güzellik ve iyileşmeyi suyun iyileştirici gücüyle kazanmayı ifade etmektedir. Roma döneminden bu yana termal ve deniz suyunun ağırlıklı olarak kullanıldığı vücut bakımı ve tedaviler için kullanılmaktadır. Çeşitli masaj ve yağlarla yapılan SPA kültürü 3000 yıllık bir geçmişe dayandığı bilinmektedir. Uluslararası SPA Birliğinin yapmış olduğu sınıflama ve tanımlar aşağıda verilmiştir. Temel olarak wellness ve SPA’nın turizm sektörü ile olan ilişkisi de bu tanımlarda ortaya çıkmaktadır. SPA ve Wellness artık sağlık turizminin temel itici güçlerinden birisi haline gelirken diğer yandan diğer turizm türlerinin konaklama esnasında tamamlayıcısı haline gelmektedir. 1. Kulüp SPA: Fitness gibi sağlık hizmetlerini sunan kulüplerdir. Ayrıca günlük kullanıma dayalı SPA hizmetleri de vermektedirler. 2. Yolcu Gemisi-Cruise SPA: Bir yolcu gemisinde verilen wellness hizmetleri yanında SPA menüsü de bulunan kulüpler olup profesyonel tedaviler, kişisel egzersiz ve terapi programları sunulmaktadır. 3. Günlük SPA (Day SPA): En yaygın SPA türü olup günlük SPA hizmetleri sunulmaktadır. 4. Ziyaret/Tatil Destinasyon SPA: Fiziksel sağlık ve eğitim amaçlı profesyonelce yönetilen hizmet programları ile yerinde konaklama yapılması yoluyla sağlığın iyileştirilmesine yönelik hizmetler sunulmaktadır. 5. Sağlık/Medikal/Tıbbi SPA: Geniş kapsamlı sağlık ve wellness bakımlarını, geleneksel SPA hizmetleri ile birlikte alternatif ve modern tedavi hizmetlerinin verildiği merkez olup sağlık personeli tarafından verilen uygulamaları da kapsar. 6. Termal/Mineral/Kaplıca SPA: Kaynağından alınarak kullanılan doğal mineral, termal veya deniz suyu ile yapılan wellness - SPA hizmetlerini ve hidroterapi uygulamalarını kapsar. 7. Tatil/Dinlenme Yeri/Otel/Resort SPA: Bir tatil yeri veya otel içinde yerleşik şekilde profesyonelce yönetilen SPA hizmetlerinin, sağlık ve iyileştirme ünitelerinde MANİSA MARKA KENT VİZYONU 275 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI SPA mutfağı menü seçeneklerinin günlük veya daha uzun süreli sunulması olup wellness ve fitness hizmetlerinin de sunulmasını kapsar. 8.10.3.4.1. Dünya Turizm Sektöründe Wellness ve SPA Turizmi Geçmişi 20 yıl önceye dayanan SPA pazarının büyüklüğü 20 milyar dolar, sağlık turizminden elde edilen gelir ise 100 milyar doları aşmış bulunmaktadır. ABD’nin günümüzde SPA cirosu 15 milyar dolardır. ABD’de SPA lokasyonu 9632 ve çalışan kişi sayısı 300.000’dir. Avrupa’da 3 milyar dolara ulaşan SPA & Wellness pazarında, son yıllarda çok hızlı talep artışı görülmektedir. Büyüyen bu pazara Hırvatistan, Bulgaristan ve Romanya’da dahil olmaktadır. Büyük ilgi gören Uzakdoğu’da bulunan SPA otellerinin yıllık cirosu ise 3 milyar dolardır. SPA turizminde en büyük destinasyon 17 milyon ziyaretçi ve 105 milyon geceleme ile Almanya'dır. Sonra sırasıyla İngiltere, Avusturya ve Fransa gelmektedir. SPA turizminde ortalama kalış süresi diğer turizm türlerine kıyasla daha uzun olmaktadır. Almanya’da ortalama 6 gece, Fransa’da 17 gece, Çekoslovakya’da 18 gecedir. Oysa kültür turu ağırlıklı bu ülkelerde ortalama konaklama süresi 3–5 gündür. SPA sayısı bakımından İtalya 300 SPA ile Avrupa’da birinci, sonra Almanya 260 SPA ile ikinci, İSPAnya 128 SPA, sonra İsviçre, Avusturya ve 100’ün üzerinde SPA ile Türkiye gelmektedir. Uluslararası SPA Birliği’nin tüm dünyada 1200 üyesi arasında yapılan araştırmaya göre, SPA'ların cirosunda büyük artışlar kaydedilmiştir. 1/3 nün ağırlıklı masaj ve cilt bakımı yaptıran erkeklerin oluşturduğu SPA ziyaretçilerinin büyük çoğunluğu 31 – 54 yaş grubu olmakla birlikte 20 – 30 yaş grubunda da son yıllarda artış izlenmektedir. SPA turizminde trendin istikrarlı bir şekilde yükseldiği bir ülkede gerçekleşen gecelemelerin %15'in üzerinde olduğu gözlemlenmektedir. 12 ay boyunca ilgi gören Almanya’daki SPA tesisleri özellikle sağlık güzellik alanında %25 talep artış sağlamaktadırlar. Almanya’da SPA & Wellness harcamalarının toplam tatil harcamaları içindeki payı %11 olarak belirlenmiştir. SPA alanında faaliyet gösteren kulüplerin sayısı hızla artmakta ve sektör kurumsallaşmaktadır. Dünya’da en iyi SPA’lar Almanya, Fransa, İSPAnya, Avusturya, Slovenya ve Slovakya’da yer almaktadır. (http://www.turizmgazetesi.com/articles/article.aspx?id=40304) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 276 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.3.4.2. Türkiye Turizm Sektöründe Wellness ve SPA Turizmi Türkiye’de sağlık turizmi denince ilk akla termal turizm gelse de, dünyada termal turizm, SPA olarak adlandırılan daha detaylı bir turizm türünün bir parçası olarak görülmektedir. Ülkemizi ziyaret eden yabancıların ortalama gecelemeleri 4–5 gün, ortalama ziyaretçi gelirimiz 650–700 dolar iken, SPA için ülkemize gelen yabancıların ortalama gecelemesi 10 gün, ortalama harcamaları ise 1400–1500 dolardır. SPA turizminden ülkemize 250.000 kadar yabancı turist gelmektedir. Türkiye’de SPA otelleri, kaplıcalar ve hastaneler olarak yıllık ciro hedefi 6–7 milyar dolardır. Türkiye’de yabancı ziyaretçilere hizmet verebilecek nitelikte en az bir termal havuzu bulunan 20.000’e yakın Turizm Bakanlığı ve Belediye belgeli yatak kapasitesi bulunmaktadır. Bu kapasitenin 9000’i 4 ve 5 yıldızlı tesislerden oluşmaktadır. SPA aktiviteleri ile gelişmiş pazarlara yönelik gerçek yatak kapasitesi ise 7000 civarındadır. Ülkemizde son yıllarda SPA-Wellness-Thalasso-Medikal ve Termal SPA hizmeti veren otel ve tesis yatırımları hızla artmakta olduğundan bugün 250.000 civarında olan SPA ziyaretçi sayısı yakın bir gelecekte 1 milyona ulaşacaktır. Avrupa’da milyonlarca hastaya hizmet veren sigorta şirketlerinin sağlık poliçelerini karşılama kararı bu hedefe ulaşmada çok büyük etken olacaktır. İskandinav ülkelerini takiben Alman ve Hollandalı sigorta şirketlerinin de SPA tatilleri için Türkiye’ye gelen hastaların masraflarını karşılama kararı alması sevindirici bir gelişmedir. Türkiye’deki SPA merkezlerinin Avrupa’dakilere göre çok daha ucuz olması nedeniyle talep artmaktadır. SPA lar sadece yabancı ziyaretçiler için değil, yerliler için de son yıllarda büyük rağbet görmektedir. Türkiye’de şu an 400’e yakın SPA&welness hizmeti veren işletme bulunmaktadır. Bunun 220 si 5 yıldızlı oteller olup, bu oteller çoğunlukla kıyı şeridindedir. 3 yıldızlı otellerde bile artık SPA&Wellness önem arz etmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 277 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI SPA&Wellness ürününe artan talep, yatırımlara da yansımaktadır. Son dönemde Hazine Müsteşarlığına sunulan turizm yatırımlarında SPA & Wellness biriminin ihmal edilmediği görülmektedir. İşletmede bulunan tesisler de bünyelerindeki sauna veya SPA merkezlerini genişletmekte veya yoksa bir yerleri yıkarak ilave etmektedirler. Türkiye’de SPA’ları tercih edenler yüksek gelir düzeyindeki kişilerdir. Bunların arasında üst düzey yöneticiler ağırlıktadır. Turistik tesislerimizde gerçekleşen proje aşamasında veya sonradan ilave SPA yatırımları ile Avrupa’nın en önemli terapilerinden aroma kabinlerine kadar ünlü markalar ülkemize getirilmiştir. Böylece bir tarafta tatil yapılırken, diğer taraftan deneyimli uzmanlar gözetiminde sağlık ve güzellik gereksinimleri karşılanmakta, fiziksel – ruhsal ve zihinsel tazelik sağlanmaktadır. Bu gelişmeye paralel olarak, Uzakdoğu ve Avrupa’nın büyük SPA merkezlerinin Türkiye’ye yatırım planları artmaktadır. Türkiye’de iyi yetişmiş bir SPA elemanının aylık kazancı 1500 – 2000 avro kadardır. (http://www.turizmgazetesi.com/articles/article.aspx?id=40304) 8.10.3.4.3. Manisa’da Wellness ve SPA Turizmi Marka Değerleri Manisa’da bulunan termal kaynaklar, içmeler, şifalı otlar, mesir macunu, sülük tedavisi gibi alternatif tıp yaklaşımları Manisa’nın wellness ve SPA turizminde gelişme potansiyeli olduğunu bize göstermektedir. Bununla birlikte mevcut tesisler çerçevesinde Manisa’nın bu işin daha başında olduğu belirtilmelidir. Manisa’da bulunan konaklama altyapısının özellikle termal konaklama altyapısının ve yeni yatırımların wellness ve SPA turizmi merkez alınarak geliştirilmesi Manisa’nın bu alanda markalaşmasına da hizmet edecektir. Manisa’da SPA olanakları çok çeşitli yaygın olmamakla birlikte kısmen Manisa Anemon Otel’de ve Kurşunlu Yolu üzerindeki Hotel Lidya Sardes Thermal & SPA’da bulunmaktadır. Lidya Otelcilik A.Ş. ‘ ye ait HOTEL LİDYA SARDES Thermal & SPA Nisan 2008 tarihinde açılmıştır. HOTEL LİDYA SARDES Thermal & SPA; Antik Sardes kentine ve Kurşunlu Kaplıcaları’na açılan konumuyla huzurlu ortamı, çam ormanlarıyla çevrili doğal güzellikleri, muhteşem antik Lidya tarihi, zengin termal kaynakları ve misafirlerine evlerindeki konforu yaşatan konsepti ile kişiye özel termal dinlenme merkezidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 278 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.3.5. Manisa Termal, Wellness ve SPA Turizmleri Stratejisi Manisa’nın ülkemizde ve bölgesinde termal, Wellness ve SPA Turizmlerinde en önemli destinasyonlardan biri olması 8.10.3.6. Manisa Termal, Wellness ve SPA Turizmlerinde Hedeflere Doğru Manisa’nın termal kaynaklar konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Manisa’nın termal tedavide markalaşmasını ve yol haritasını belirlemek üzere Şifalı Sular Marka Takımı oluşturulabilir. Yörede tanınan şifalı su kaynaklarında bulunan termal suların özellikle yurtdışındaki akredite laboratuarlarda analiz ettirilerek sonuçların, hem marka tescili hem de yurtdışı tanıtım süreçlerinde değerlendirilmesi yabancı turistler için çekici olabilir, “Şifayı Manisa’da Bulun” konseptiyle hazırlanacak tanıtım amaçlı tüm broşürlerde termal tesis ve termal su varlığı ile bilinen yörelere ağırlık verilebilir Kaplıcaların sadece yaşlılar için değil her yaştaki insanlara şifa kaynağı olduğu yolunda gençler ve orta yaşlılara da dönük tanıtıcı kampanyalar düzenlenmesi, bu tanıtımlarda bilimsel olarak tavsiye edilen altı aylık veya yıllık periyotlarla hazırlanmış tur paketleri sunulabilir. Farklı yaş gruplarına yönelik yapılacak tanıtımlarda şifa turizmini merkeze alan aynı zamanda trekking, yayla turizmi, at biniciliği, kuş gözlemciliği, paintball, yamaç MANİSA MARKA KENT VİZYONU 279 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI paraşütü, bisiklet gibi doğa turizmlerini de kapsayan alternatif turlar sunulması sağlanabilir. Özelde termal turizmin genelde ise şifa turizmi marka değerlerinin kongre, fuar ve incentive (çalışma toplantıları) turizmleri ile ele alınması için iş ve akademik çevrelere yönelik özel tanıtımlar yapılması, özellikle kongre ve fuar turizminde öncelikli bir konumda olan ve hızla gelişen İzmir’deki toplantılarda ve çevrelerindeki billboardlarda, broşürlerde yakın mesafedeki Manisa alternatif olarak tanıtılabilir. Manisa’daki termal tesislere ulaşımda kullanılan yolların iyileştirilmesi ve belirli noktalardan itibaren konseptte belirlenmiş sloganların yer aldığı yönlendirme tabelalarının yerleştirilmesi sağlanabilir. Kurşunlu, Sart, Urganlı, Emir, Saraycık, Hisar, Menteşe Kaplıcalarının şifa özellikleri ve kür sürelerini açıklayan görsel ve yazılı belgeler üretilmesi, bu belgelerde yaşanmış hikayelere ve insanlara özellikle yer verilebilir (küfeyle getirdiler -yürüyerek çıktım, ciltteki bütün lekelerim kayboldu, v.b.) Manisa genelinde yer alan termal kaynakların sadece kaplıca suyu olarak değil antianging özellikli birer güzellik merkezleri olarak lanse edilmesi markalaşma süreci için de katkı sağlayabilir. Örneğin Soma Menteşe kaplıcalarında kaynak suyunun biriktiği yerdeki oluşan çamurun yüze sürülmesiyle elde edilen etkiler bilimsel raporlarla ortaya konarak, tanıtım çalışmalarında değerlendirilebilir. Saha çalışmalarındaki görüşmelerin birinde elini akrep sokmuş bir kadının elinin Menteşe kaplıcalarında kısa sürede tedavi olduğu, bir diğerinin yüzündeki lekelerin kaybolduğu anlatılmaktadır. Bu tür hikâyeler özellikle radyo, TV gibi mecralardaki dolaylı tanıtım çalışmalarında detaylıca anlatılabilir, hazırlanan bilimsel raporlar programda paylaşılabilir. Böylece hem bilimsel altlık oluşturulup hem de akılda kalıcılı örneklere yer verilebilir. Kaynakların tanıtılmasında çıkış hikâyelerinin kullanılması da akılda kalıcılığı sağlayabilir. Örneğin Alaşehir’deki Ilıca Manisa’nın mitolojik efsanelerinden “Sarıkız”, değerlendirilerek tanıtılabilir. Efsaneye göre Sarıkız, topuklarına kadar dökülen altın sarısı saçlara sahip, Alaşehir’in Türkler tarafından kuşatılmaya başlandığı yıllarda çevreye yerleştirilen Türk oymaklarından birine mensup, çok güzel ve yardımsever bir Türk kızıdır. Türklerin Alaşehir’i her kuşatmasında savaş alanına koşup, elinde testisiyle askerlere su dağıtmış, yaralıların yarasını sarmış, onlara ilaç bulmuştur… Sarıkız, bir düşman okuyla göğsünden vurularak şehit olmuştur. Sarıkız’ın şehit düştüğü yerden fışkıran su ırmak olmuş bağları sulamış, şifa olmuş MANİSA MARKA KENT VİZYONU 280 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI acıları dindirmiştir. Bu efsane, Alaşehir’e yeraltından verilen hediyenin, mucizevi maden suyunun da adını koymuştur38. Yapılacak film, broşür, katalog gibi tanıtımlarda “Sarıkız Alaşehir’de binlerce yıldır şifa dağıtıyor!” gibi sloganların yer alması, farklı platformlarda ilgililerin bu efsaneyi anlatması Manisa’nın akılda kalıcılığını arttırabilir. Manisa dâhilindeki Kurşunlu, Sart, Urganlı, Emir, Saraycık, Hisar, Menteşe Kaplıcalarında bulunan mevcut termal tesislerin Türkiye ve dünya pazarındaki yeri ve kapasitesinin etüt edilmesi, elde edilen raporların özellikle uluslar arası tanıtımlarda, fuarlarda paylaşılabilir. Her yaştan insana hitap edebilmek için kaplıcaların bir takım çekiciliklerle ve uygun peyzajla sunumları yapılabilir. Yayla turizmi, tarih turizmi, kültür turizmi kapsamındaki konaklamalarda tanıtımların, yöresel yemekler, bitkisel tedavi, şifalı sularla kür uygulamaları gibi sağlık veya şifa konseptleri üzerine kurulabilir. Manisa’daki termal turizm potansiyeline sahip Kurşunlu, Sart, Urganlı, Emir, Saraycık, Hisar, Menteşe Kaplıcaları gibi her bir alanın termal ve kültür temalı bölgesel varış noktası olarak geliştirilmesi, termal ve kültür turizmi kapasitesinin alternatif turizm türleri ile bütünleşmesi sağlanabilir. Kaplıcalarda ne şekilde kürler olacağı, kaç gün gerekli olduğu, hangi hastalıkların tedavisi için kullanıldığı ve kaplıcalardan yararlanma biçimleri ile ilgili tanıtım filmi çekilebilir. Jeotermal kaynakların bulunduğu bölgeler dikkate alınarak etaplamalar şeklinde tüm kaynakların değerlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması sağlanabilir. Kültür ve Turizm Bakanlığınca bugüne kadar ilan edilen termal turizm merkezlerine ilişkin imar planları ve revizyon imar planlama çalışmalarının tamamlanması sağlanabilir. İmar planlarında otel+kür merkezi+kür parkı entegrasyonunun iyi kurulması ve yatırım alanları termal su potansiyeline göre belirlenebilir. Kaplıca kültürünün SPA kültürü ile bileştirilmesi önemli gelişim alanları açabilir. Bu çerçevede kaplıcalarda hamam kültürü ve SPA merkezlerinin kurulmasına yönelik özel sektöre bazı teşvikler sunularak yeni yatırımların ekonomik açıdan güçlü ve dünyadaki benzerleri ile rekabet edebilecek şekilde yapılması sağlanabilir, 38 Manisa Rehberi 2012, Manisa Valiliği Kültür Tanıtım Yayını, syf.187 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 281 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu çerçevede kaplıcalarda bulunan mevcut termal tesislerin bir kompleks şeklinde planlanması; otel ve kür merkezleri etrafında yeşil alanlar, koşu ve gezi parkurları,(aquapark gibi su oyunları v.b.) eğlence mekanları düzenlenerek çevresel niteliklerinin yükseltilmesi kalıcılığı arttırabilir, Kaplıcalarda bulunan mevcut termal tesislerin mimarilerinin tarihsel ve yerel dokuya (Osmanlı, Selçuklu ve Roma mimarisi gibi) uygun şekilde yapılması, (bu sayede özellikle dış turizm talebini arttırıcı görünüm kazandırılması görsel açıdan iyi olacaktır.) Termal suyun konutlarda, konut devre mülklerinde ve konut kooperatiflerinde ferdi olarak kullanımı yerine ortak (kür merkezi v.b.) mekânlarda kullanımı özendirilebilir. Kurşunlu, Sart, Urganlı, Emir, Saraycık, Hisar, Menteşe kaplıcalarının her birinin ilişkide olduğu turizm türleri ve alanlar belirlenerek bu şekilde pazarlanması gerekmektedir. Örneğin Kula ve Salihli’de termal tesislerde konaklayanlar arkeoloji ve kültür turizmi ile ilişkilendirilirken Menteşe kaplıcalarında kalanlar kırsal turizm, doğa turizmi ve gastronomi turizmi türleri ile ilişkilendirilebilir. Bu çerçevede Soma Belediyesi’nin üst katında yer alan Somalı ev kadınlarının yemek yaptığı mekân, kaplıcaya gelen kişilerin boş vakitlerinde yöresel yemek yapımını gördükleri, öğrendikleri bir ortam olarak değerlendirilebilir. Ayrıca butik tarzda bir randevu sistemiyle sipariş alınan yemekler burada pişirilerek sunulabilir. Böylece yöre halkının doğrudan gelir elde etmesi sağlanabilir. Soma-Menteşe 1000 rakımlı bir alanda bulunduğundan burası kışın kar almaktadır. Buraya konaklama tesislerine bağlı olarak yapılacak açık termal havuzlara termal müşteriler kışın ortasında sıcak suda yüzerlerken aynı zamanda çevrelerindeki karın keyfini çıkarabileceklerdir. Tanıtımlarda hazırlanacak internet sitelerinde, sosyal paylaşım ağlarında termallerden günlük haberler aktarılarak gündem oluşturmaları sağlanabilir, örneğin o günkü havanın sıcaklığı, tesislerin durumu, o güne özel küçük kür programları ve faydaları hakkında bilgiler, tesise gelen önemli kişiler gibi bilgilerle güncellemeler yapılabilir. Sağlıklı yaşam koçluğu son dönemde bazı bilim adamlarının televizyon kanallarında yaptıkları programlar sayesinde ülkemizin gündemine girmiştir. Avrupa ve Amerika’da bir trend olan sağlıklı yaşam koçluğu ve sağlıklı yaşam klinikleri bitkisel yöntemlerin kullanıldığı terapileri içermektedir. Bu tür merkezlerde muayene ücretleri 350-400 TL bitkisel ilaç kitleri ise 3 bin lira kadar tutabilmektedir. Manisa’nın yüksek oksijen potansiyeli, yetişen şifalı bitkileri ve şifalı suları bu amaca uygun bir şekilde MANİSA MARKA KENT VİZYONU 282 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kullanılabilir. Bu kapsamda Celal Bayar Üniversitesi önderliğinde bir sağlıklı yaşam sempozyumu düzenlenebilir. Salihli’ye bağlı Kurşunlu kaplıcaları, hem şifalı suları hem de eşsiz tabii alanı ile diğer termaller gibi sağlıklı yaşam koçluğu için kullanılabilecek bir potansiyele sahiptir. İyi sunulan hizmetler, SPA uygulamalarının genişletilmesi, şifalı taşlar ve bitkilerle çeşitli kürler uygulanması ile Manisa’da termal turizm alanında müşteri skalasını genişletebilir. Kurşunlu’da SPA hizmeti alan turist, bir akşam ağızda eriyen odun köftesinin tadına bakabilir, bir gün Sart harabelerini gezebilir, bir başka gün Bozdağ’da tırmanıp doğanın derinliklerine dalabilir, bir yandan bedeni şifa bulurken bir yandan doğanın sundukları ile ruhu huzur bulabilir. Bölge gerek şelale oluşturan su kaynakları dereleri, gerekse el değmemiş doğal arazileri nedeniyle negatif iyon etkisi ile kanın temizlenmesi etkisine de sahiptir. Bu bakımdan da kaplıcanın tanıtılmasında fayda vardır. Kurşunlu kaplıcaları kış mevsiminde de doğayla baş başa sakin, sessiz bir ortam arayan turistlere yönelik de pazarlanabilir. Kış aylarında sıcak banyolarında şifa bulan turistler oluşturulacak özel beslenme programları ve doğa yürüyüşleri düzenlenebilir. “Kurşunlu’da 10 günde hem bedenini hem ruhunuz dinlensin” sloganıyla tüm mevsimlerde satışlar yapılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 283 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Urganlı kaplıcaları meşhur seyyah ve tarihçi Evliya Çelebi'nin 1600'lü yılların sonlarında kaleme aldığı "Seyahatname" adlı eserinde yer almaktadır. Bu yıllarda Turgutlu'ya ve Urganlı Kaplıcalarına uğramış olan Evliya Çelebi Kaplıcalarımız için; Bir latif suyu vardır, Niceleri gelip burada şifa bulurlar, suyu insan vücuduna cila verir." diyerek buranın kıymetini yüzyıllar önce tarihinin sayfalarına kaydettirmiştir39. Kaplıcaların yeterli tanıtımları yapılmadan kıymetlerinin bilinmesi beklenemez. Gerek kendi internet sitelerinde gerekse belediyenin sitelerinde tesisteki günlük yaşama, kaplıcanın çevresindeki alternatif turizm olanaklarına kapsamlı yer verilebilir. Öte yandan Urganlı kaplıcaları Manisa’da kendi adına internet sitesi olan nadir kaplıcalardan biridir. Bu imkan değerlendirilerek sağlıklı yaşam merkezi yaklaşımıyla internet siteleri başta olmak üzere tanıtım çalışmalarının tekrar gözden geçirilmesi faydalı olacaktır. Kula Emir kaplıcaları Manisa’nın tarihi kaplıcalarından biridir. 19 yy’da Kula’yı ziyaret eden Ch. Texier Küçük Asya Tarihi adlı eserinde Emir hamamların’dan şu şekilde bahsetmektedir; Hermes (Gediz) nehrinin 5 km uzağında ve 59 C sıcaklıkta Emir hamamları adı verilen Romalılardan kalma bir yer vardır. Bu yerde eski dönemlere ait harabeler göze çarpmaktadır. Bu yer şehir olmaktan ziyade dini merkez ve tıbbın birlikte yürütüldüğü, hastaları tedavi etmek için papazların iki işi birden gördükleri, Romalılar döneminde hem dini ziyaret ve tedavi merkezidir. Su kaynağının bulunduğu yerin çevresi, harçsız konmuş antik döneme ait büyük taşlarla çevrilidir. Büyük bir kısmı şiddetli yer sarsıntılarında yıkılarak toprak altında kalmıştır. Güney kısmında, dağ eteğinde antik oymalı kabartmalar vardır. Bu kabartmalarda 1,5 metre yükseklikteki kayalara işlenmiş, Romalılar ve Hititler 39 http://www.urganlikaplicalari.com/hakkimizda.php MANİSA MARKA KENT VİZYONU 284 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI serpuşunu giymiş ve arkasında mabude işareti olan hilal konmuş bir çerçeve tasvir edilmiştir40. Benzer bir şekilde 1901 yılında Kula’ya gelen coğrafyacı PHİLİPSON’ın da bölgeye dair kayda alınmış izlenimleri vardır. Yabancı araştırmacıların ilgisini çeken bu yöre özellikle tarih turizmine de meraklı kitlelere yönelik olarak tanıtılabilir. Turistlere Kula’nın tarihi evleri gezdirilebilir, yörenin kültürel özellikleri ve yöresel yemekleri eşliğinde sunulabilir. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konseptinin Kula’daki tarihi evleri merkez alarak uygulaması durumunda kaplıcalara yönelik çok çeşitli faaliyetler geliştirilebilir. Osmanlı ve Roma kültürlerinin bir arada sergilendiği bir ambiyansta sağlıklı yaşam konsepti hayata geçirilebilir. Yaşam koçluğu alanı olarak planlanacak kaplıca tesislerinin özellikle detoks, sağlıklı yaşam ve zayıflama amaçları içinde kullanılması yönünde tanıtımı yapılabilir. İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük kentlerde bulunan sağlık yaşam koçları, detoks merkezleri ve güzellik merkezleri ile iletişime geçilip kaynakların özellikleri ve çevrelerindeki potansiyelleri tanıtılabilir. Benzer bir anlayış Demirci Saray Kaplıcaları’nda da geliştirilebilir. Helenistik Roma döneminden kalma antik saray hamamı kalıntılarının olduğu kaplıca alanı 1. derece arkeolojik sit alanı içerisindedir. Bir diğer önemli özelliği ise Kaplıca bölgesinde bulunan Volkanik Kildir. Kil, 3 milyon yıl öncesi meydana gelen volkanik aktivitelerle oluşmuş ve Lidya döneminden günümüze kadar asırlar boyunca insanlar tarafından sağlık ve temizlik ürünü olarak kullanılmıştır. Lidya Kralı Allyates tarafından tarihteki ilk SPA merkezi kilin çıktığı alanda bugün Sidas ismi ile bilinen Saittai antik kentinde kurulmuştur. Bugün halen sağlam olarak ayakta duran bu yapı 40 http://www.kula.bel.tr/pages/emir-kaplicalari.html MANİSA MARKA KENT VİZYONU 285 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI saraycık kaplıcaları olarak anılmakta ve faaliyetlerini sürdürmektedir. Lidya devletinin yıkılmasıyla Perslerin kullanımına geçen kil, asıl ününü Roma döneminde Kleopatra’nın sarayda güzellik sırrı olarak kullanmasıyla elde etmiştir ve tarih boyunca önemini hiç yitirmemiştir41. Merkezin bu tarihi geçmişi nedeniyle “Saray Kaplıcalarında Kleopatra’nın Güzellik Sırrını Öğrenin!” gibi sloganlarla tanıtımlar yapılabilir. Tarih turizmine ilgi duyan farklı kesimlere özel tur programları hazırlanabilir. Bu süreçte gelen kişilerin özelliklerine ve meraklarına göre kaplıcadaki 10 günlük zamanlarını dolduracak tur programlarının önceden hazır olması kaplıcanın çekiciliğini arttırabilir. Kaplıcalarda tur programları dahilinde uzmanlar tarafından hazırlanmış sağlıklı yaşam seminerleri verilebilir. Seminerlerde beslenme, Manisa’nın şifalı bitkileri, sağlıklı yöresel yemekler, bitkilerden basit ilaçlar yapılması gibi konular bulunabilir. Saray kaplıcalarına yönelik uygulamalar Demirci ilçesinin bir diğer termali olan Hisar kaplıcalarıyla işbirliği halinde gerçekleştirilebilir. Böylece turistlere sunulan imkanlar çeşitlendirilebilir. Merkeze bağlı Ilıcak Kaplıcası yeri nedeniyle birçok avantaja sahip olabilir. Merkezdeki tarihi yapılar ve farklı turizm aktiviteleri bu kaplıcaya gelenlere, merkeze gelenlere de bu kaplıcadaki şifa bulabilecekleri hastalıklar tanıtılabilir. Manisa kaplıcalarından şifa bulanların sayısı azımsanmayacak derecededir fakat bu deneyimlerin aktarımı için bir zemin oluşmamıştır. Bu bakımdan tesislere, izlenimlerin yazılabileceği bir defter konulabilir. Web sitesine, gelenlerin kanaatlerini yazacağı bir sayfa açılabilir. Gerekirse deftere yazılan görüşler ve deneyimler web ortamına marka takımlarınca taşınabilir. 41 http://www.saraycikkaplicalari.com/ MANİSA MARKA KENT VİZYONU 286 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.4. Hirudoterapi Hirudoterapi özellikle, 18. yüzyılın sonuna doğru ve 19. yüzyılın yarısına doğru yaygın olarak uygulanmıştır. Ancak o zaman doktorlar sülüklerin tıpta kullanılmalarına çok önem vermişlerdir. Doktorlar birçok hastalıklarda sülükleri kullanmış ve 200 hastalığı iyileştirmişlerdir. Kontrol edilemeyen sülük kullanımı, Hirudoterapi' ye kuşkuyla bakılmasına sebep olmuş ve çok sayıda doktor, bu tedavi şeklini reddetmiştir. Bugün tıbbî sülüklerle yapılan tedaviye ilginin artması, bu tedavi şekline güveni ve doğal tedaviye dönüşü göstermektedir. Hirudoterapi'ye övgü değildir, sadece insan sağlığı yönünde tedbirli ve mantıklı bir davranışın işaretidir. Hirudoterapi'nin tedavi edici etkisi çeşitli etkiler gösterir. Organların işleyiş biçimi, refleks sistemi ve biyolojik etkileri bunlardan bazılarıdır. Sülükleri genellikle hastanın derisinde refleks hareketi meydana getiren noktalara uygulanır. Sülükler ısırdığı noktadaki mekanizmayı harekete geçirir ve kan akışının sağlanmasında oldukça başarılıdır. İkinci olarak, daha sonra sülüğün ısırdığı bölgede bir süre kan akışı meydana gelir. Ve üçüncü olarak kan emilirken, içinde 100'den fazla enzimin bulunduğu salyasını yumuşak bir hareketle insan vücuduna salgılar, vücudun içinde birikip atılamayan sıvıları çeker, insan organizmasını düzenler. Mikro cerrahide ve plastik cerrahide tedavi edilecek bölgede küçük bir ısırıkla işe koyulan bu küçük omurgasız hayvan, kanı emerken salgıladığı enzimler sayesinde vücudun kan dolaşımını sağlar. Tıbbî Sülüğün Salyası şu maddeleri içerir: Hirudin Destabilase Hirustasin Bdellins Hyaluronidase Tryptase inhibitor Eglins Factor Xa inhibitor Complement inhibitors Carboxypeptidase A inhibitors MANİSA MARKA KENT VİZYONU 287 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Histaminelike substances Acetylcholine Anesthetics subsctance Ayrıca sülüğün salyası, bakterilere karşı koyucu "antibakteriyel" özelliğe sahiptir. Aeromonas hydrophila: Sülüğün bağırsağında "Aeromonas hydrophila" bakterisi bulunmakta ve sülüğün aldığı kanı hazımlaştırmaktadır. Bu bakterinin bünyesinin zayıf kişilerde alerji yaptığı görülmektedir. Böyle bir alerji ile karşılaşırlarsa doktorunuza danışmanızı öneririz. Hirudoterapi'nin birçok hastalığın tedavisinde etkili olduğu kanıtlanmıştır. Hirudoterapi'nin 5-10 seans arasında, 5-12 arası sülük tedavisi uygulandığı ve iyi sonuçlar alındığı klinik bilgilerle kaydedilmiştir. Sülük kullanımı için en iyi mevsim ilkbahar, ikincisi sonbahardır. Tıbbî sülüğün kullanıldığı bazı alanlar: Kardiyoloji Pnömoloji Gastroenteroloji Endokrinoloji Jinekoloji Üroloji Göz İmmünoloji ve Diğerleri Tıbbî Sülüğün insan organizmasındaki temel etkileri: Kanın pıhtılaşmasını önler. Pıhtıların çözülmesini sağlar. Hipoksi'yi düzenler. Kandaki oksijen miktarını arttırır. Düşük tansiyon (normale çevirir.) Yüksek tansiyon düzenler. İltihaplı yaraların tedavi sürecini hızlandırır. Damarlardaki kan dolaşımını düzenler. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 288 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yağların eritilmesini sağlar. Nabız, sinir ve kasları düzenler. Genel refleksi düzenler. Damar duvarlarını düzenler. Antibakteriyel koruyucudur. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Ağrı kesici özelliğe sahiptir. 8.10.4.1. Dünya Turizm Sektöründe Hirudoterapi Turizmi Her derde deva sülükler, başta Amerika, Almanya ve Rusya olmak üzere, yaygın olarak kullanılıyor. Bugün sülük tedavisi yapan Almanya'da 300'ü aşkın Hirudoterapi Kliniği vardır. Sülüğün anavatanı Türkiye olmasına rağmen sadece Avrupa, yılda 100 milyon, Çin ise 500milyon sülük kullanmaktadır. Amerika'da sülük tedavisi uygulayan hekimlerin kurduğu derneğin 1000'den fazla üyesi vardır ve 2004'te Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi (FDA) sülük tedavisini akredite etmiş ve Avrupa'daki gibi eczanelerde satılmasına izin vermiştir. Şu anda başta Almanya, Fransa, İngiltere olmak üzere tüm Avrupa’da, Amerika ve Rusya’da hekimler tarafından kullanılmaktadır. Eczanelerde sülüğün tanesi 11Euro’ya satılmaktadır. 8.10.4.2. Türkiye Turizm Sektöründe Hirudoterapi Turizmi Tıbbi Sülük tedavisi ( Hirudoterapi) dünyada ve ülkemizde eski popülaritesini tekrar yakalamasının sebebi insanlığın tekrar doğal tedavilere yönelmesidir. Uzun bir zaman Tıbbi Sülük tedavisi unutulmuştur. Ama günümüzde yapılan araştırmalar ve uygulamaların sonuçları ortadır. 24 Mayıs 2007 tarihide Sağlık Bakanlığı Tıbbi Sülük tedavisi (Hirudoterapi) tamamlayıcı tedavi olarak sadece yataklı hastanelerde kullanılmasına onay vermiştir. Bazı firmalar tarafından sülükler tane başına dahi satılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 289 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.4.3. Bayanların güzellik formülü: Tıbbi Sülük Tedavisi. Rus güzellik uzmanlarının sıklıkla uyguladıkları yöntemlerden biri de ameliyatsız kozmetik diye bilinen doğal tedavi ile güzelleşmede sülükleri kullanmalarıdır. Çok eski ve hızla yarar gösteren bu yöntem uzun yılların tecrübeleriyle ortaya çıkmıştır. Sülüklerin ısırdığı zaman bıraktıkları yara izlerinden korkulmamalıdır, yaralar 7 ila 10 gün arasında kaybolur. Sülüğün gençleştirme etkisi ve insan derisindeki kan akışının hızlanması ile 4 - 6 hafta arasında gerçekleşir. Ünlü Hollywood yıldızı Demi Moore cilt bakımında sülük tedavisi yaptırdığını belirtmiştir. Türkiye’de de sanatçı Petek Dinçöz mütemadiyen sülük tedavisi olduğunu vurgulamaktadır. 8.10.4.4. Manisa’da Hirudoterapi Turizmi Marka Değerleri Manisa sülükle tedavide ve geleneksel tıpta yüzlerce yıldır haklı bir üne sahiptir. Tüm Anadolu’da sülük tedavisi denilince de akla gelen yerlerden biri olmaktadır. Bununla birlikte bu tedavide hijyenin ve denetimin ön planda tutulması zorunluluğu bulunmaktadır. Bunlara dikkat edildiği sürece Manisa’nın sülükle tedavideki haklı ünü devam edecektir. Dr Suat MANİSA MARKA KENT VİZYONU 290 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Arusan yalnız Manisa’da değil tüm Türkiye’de hatta dünyada alternatif tıpta özellikle sülük tedavisinde çığır açmış uzman kişilerden biridir. Bu marka değerini kaybetmeden Manisa’nın bu alandaki marka değerini de geliştirmesi gerekmektedir. Arusan’ın kliniğinde hirudoterapiden ozon terapisine, akupunkturdan detoksa, fitoterapiden (bitkilerle tedavi) hacamata kadar birçok geleneksel tıp yöntemleri ile tedaviler yapılmaktadır. Şekil 5 Dr. Suat Arusan Hirudoterapi alanında değerlendirilecek bir diğer marka değeri de Sülüklü Göl’dür. Spil Milli Park'ın doğusunda 600 m yükseklikte bulunan ve sülük dolu olduğu için "Sülüklü Göl" olarak adlandırılan göl, Manisa'dan Spil Dağı'nın zirvesine giderken Yangın Gözetleme tabelasını geçtikten sonra yolun sol kenarında bulunur. Yoldan geçerken çok rahat görülebilir. Göl yüzölçümü bakımından çok büyük değildir. Spil Dağı'ndaki hayvanların su kaynağı sayılır ve ayrıca Spil Dağı'nda serbestçe dolaşan yılkı atları da buradan su içmektedir. 8.10.4.5. Hirudoterapide Hedeflere Doğru Şifa konsepti çerçevesindeki tüm çalışmaların alanında uzman kişilerce yapılmasına önem verilmesi gerekmektedir. Özellikle sülük tedavisi gibi terapilerin uzman MANİSA MARKA KENT VİZYONU 291 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI doktorlar nezaretinde gerçekleştirilmesi, uygulanma süreleri ve ortamlarının hijyenlerine dikkat edilmesi hasta çekilebilmesi ve memnuniyeti için önemli faktörlerdir. Sağlıklı yaşam köyleri olma potansiyeline sahip Ayvacık köyü, Kurşunlu ve Menteşe kaplıcaları gibi destinasyonlarda oluşturulacak özel mekanlarda sülük tedavisi planlanarak merkezdeki hizmet çeşitliliği arttırılabilir. Bir yandan romatizmal rahatsızlıkları tedavi edilen hastaların sülük tedavisi ile kanla ilgili değerleri de iyileştirilebilir. Medikal turizm çerçevesinde açılmış veya açılacak özel hastanelerde bu hizmetleri veren bölümler oluşturulabilir. Bunun için baştan görüşülerek planlamalara dahil edilebilir. Uluslararası Sağlık Sempozyumları içeriği itibariyle, Manisa’da oluşturulacak şifa konseptinin bütününe yönelik tanıtım faaliyetleri için uygun bir ortamdır. Bu durum değerlendirilerek geleneksel tıp yöntemleri konularındaki sempozyumlara katılarak çekilecek tanıtım filmlerinin gösterilmesi, mümkünse Merkez Efendi’nin Şifası, Suyla Gelen Şifa gibi konseptlerde çalışan akademisyenlerin bilimsel çalışmalarının sunulması gibi ortamlar oluşturulabilir. Bu konuda hizmet veren merkezlerin açılması sonrasında görüntülerde sülükle tedavi, hacamat (kirli kanın tahliyesiyle tedavi), akupunktur gibi geleneksel yöntemlerin faydaları, tedavi gören kişilerin olumlu tecrübelerini anlattıkları hazır videolar hazırlanabilir. Şifa turizmi ile ilgili marka takımının oluşturulması sayesinde bu amaç kurumsallaştırılabilir. Sülüklü göl diğer doğa turizmleriyle birlikte değerlendirilebilecek önemli bir destinasyondur. Kamu kesiminin de desteği ile o bölgede kurulacak bir sağlıklı yaşam merkezi sülük tedavisinde de çok etkili olabilir. Doğayla iç içe bir ortamda klimatizm, negatif iyon etkisi gibi aynı anda birden çok tedavi türünün kendiliğinden uygulandığı bu bölge, şifa bulan hastaları ile kendiliğinden tanınabilir. Sülüklügöl çevresinde birçok trekking parkurları söz konusudur. Sülük tedavisine katılan hastaların bu yürüyüşlerle de günlük egzersizleri yapmaları sağlanabilir. Örneğin; Kurşunlu-Sülüklügöl, MANİSA MARKA KENT VİZYONU Sülüklügöl-Karaçukur-Açöldüren-Kayadibi, 292 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Y.Çabanisa-Çeşmebaşı- Sülüklügöl-Hamalın Kırı, Sancaklı Kayadibi-GebeolukAyvacık-Sülüklügöl, Sülüklügöl-Nurkadın, Yarımmağara-Eriklik-Nurkadın- Sülüklügöl bu rotalardan bir kaçıdır. Göle en yakın kaplıcalar Merkez Ilıcak kaplıcaları ile Turgutlu Urganlı kaplıcalarıdır. Bu kaplıcalarla göl arasında kurulacak doğayla uyumlu entegre sağlıklı yaşam merkezlerinde sülükle tedavi hizmetleri verilmesi ilgi çekici olabilir. Özellikle başlangıçta termal kaynaklara gelen müşterilere yönelik yapılacak tanıtımlar kısa sürede bu turizm türünde geri dönüşleri sağlayabilir. Dr. Suat Arusan hali hazırda TRT1’de yayınlanan İyi Fikir programının sağlık köşesinde yer almaktadır. Manisa’da geçmişte yaşanmış hoş olmayan tecrübeleri söz konusudur. Bu yaşanmışlıkları bir yana koyarak Manisa’da yeni baştan oluşturulacak bir merkezde kendisinden danışmanlık alınabilir. Tanıtımlarda özellikle internet ortamlarından diğer şifa turizmleriyle birlikte yararlanılabilir. 8.10.5. Çamurla Tedavinin Sultanı Manisa Peloid (şifalı çamur) Uygulamaları banyolar şeklinde (tam, yarım veya kol-bacak banyoları) ya da daha çok paketler şeklinde kullanılır. Çamur tedavisi genel ya da lokal uygulama şeklinde yapılabilir. Uygulama hasta açken ve sabah saatlerinde yapılmalıdır. Paket tarzında uygulama en sık kullanılan yöntemdir. Paketler vücudun belirli bölgelerine uygulanırlar. Çamur tedavisinde çamurun 3 temel etkisi (termik, kimyasal ve hormonal) kullanılarak hastaların romatizmal, kadın ve deri hastalıkları tedavi edilmektedir. İçerdiği mineral bolluğu genelde bulunduğu bölgenin jeolojisi ile ilgilidir. Bu belirleyici durum çamur tedavisi yapılan yerlerin genellikle termal turizm merkezlerinin bulunduğu bölgelerde oluşmaları sonucunu doğurmuştur. Sülük tedavisinde ünlü Dr. Suat Arusan gibi ünlülerin bilimsel düzeyde yaptıkları tedavinin teşvik edilmesi ve hatta tanımının yapılması sağlanırken izinsiz ve tıp eğitimi almamış kişilerin bu alanda çalışma yapmasının önüne geçilmesi sağlanmalıdır. 8.10.5.1. Dünya Turizm Sektöründe Çamur Tedavisi Turizmi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 293 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dünyada da çamur tedavisi termal turizm içerisinde değerlendirilmektedir. Kaplıcaların sağlık ve tedavi amaçlı kullanım geçmişi bin yıllara kadar uzanan ve halen süren bir gelenektir. Aslında, bu gelenek hemen hemen tüm uygarlıklarda var olmuştur. Günümüzde de, tüm kıtalarda, daha çok Güney, Orta ve Doğu Avrupa, Asya (Orta Doğu, Japonya, Çin, Türki Cumhuriyetler) ve Güney Amerika (Arjantin, Meksika, Kolombiya) ve Kuzey Afrika (Fas, Tunus) ülkelerinde yaygınlığını korumaktadır. Ancak, ülkemizin de içinde bulunduğu bir çok ülkede kaplıca tedavisinin geleneksel ve ampirik niteliği pek değişmezken, Almanya, Fransa, İtalya, Japonya, İsrail gibi ülkelerde kaplıca tedavisi yüksek bir kalite standardına ulaşmıştır. 8.10.5.2. Türkiye Turizm Sektöründe Çamur Tedavisi Turizmi Türkiye’de şifalı çamur tedavisi (Peloid) termal tedavi uygulamaları ile birlikte uygulanan bir yöntemdir. Sağlık turizmi içerisinde insanların diğer ülkelerden farklı olarak hastalık üzerine değil kendi isteklerine bağlı olarak gittikleri termal merkezlerde çamur banyosu da kullanmaktadırlar. Çamur banyoları, kaplıca veya ılıca çevresinde toprağın da bazı özellikler ihtiva etmesiyle birlikte, ya bulunduğu bölgeden çıkan, ya da kaynaktan gelen suyla karışarak çamur şeklini alan, özelliğine göre lokal ya da tamamen sürülmek veya içerisine yatmak, oturmak, girmek suretiyle yapılan tedavi şeklidir. Genellikle fizik tedavi, kırık-çıkık, deri rahatsızlıkları ve basur gibi rahatsızlıklar için tavsiye edilmektedir. Çamurla tedavi aynı zamanda eğlenceli ortamda sunmaktadır. Örneğin Köyceğiz’de bulunan çamur banyosu dünyaca ünlü bir konuma ulaşmıştır. Bu sulardan Gelgirme Kaplıcası, 1990'lı yıllarda yeniden düzenlenmiş ve "Güzellik Çamuru" olarak ünlenmiştir. Çamur banyosu, günümüzde eğlence kaynağı haline gelmiştir. Burada 2 noktadan sıcak su çıkmaktadır. Bunlardan biri çamur banyosu halindedir. Saniyede 20 litre debisi olan diğer su küçük bir havuz halindedir. Çamura bulanan insanlar, canlı birer heykel haline gelip birbirlerinin fotoğraflarını çekerek eğlenmektedirler. Sürülen çamur, yaklaşık 45 dakika bekletilmektedir. Kuruyan çamur, deriyi germekte ve gözenekleri temizlemektedir. Duşlarda çamur temizlendikten sonra diğer kaplıca havuzuna girilmektedir. Burada 30 dakika kalmanın yararlı olduğu söylenmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 294 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Köyceğiz ilçesi sınırları içerisindeki özel düzenlenmiş çamur banyosu alanları, yılda 200 bine ulaşan ziyaretçi sayısıyla alternatif turizm sektörünün gözde mekanı oldu. Bölgede, kayaların arasından çıkan ve klorür, sodyum, hidrojensülfür, florür ve radyoaktif radon gazı içeren 39 derece sıcaklıktaki kükürtlü sularla oluşturulan çamur banyolarını her gün yaklaşık olarak 3 bin turist ziyaret ediyor. Geçmişte yöre halkına şifa dağıtan, özellikle romatizma, siyatik ve cilt hastalıkları şikâyetleri olanların çadır kurup günlerce kür uyguladığı çamur banyoları, günümüzde turistlere eğlence amaçlı hizmet veriyor. Özel tekne turları ile Dalyandaki çamur banyosu tesislerine gelenler 3 milyon lira giriş ücreti ödüyor. Çamur banyosunun yapıldığı havuza girerek vücutlarını çamurla kaplayan turistler, daha sonra bir süre güneşte bekleyerek çamurun üzerlerinde kurumasını sağlıyor. Çamurları temizlemek için alınan duşun ardından son durak ise 30 dakika kalınması önerilen kaplıca havuzu oluyor. Çamur banyosunun ziyaretçi sayısının her yıl daha da artmasının en önemli etkenlerinden biri de bölgeyi yatları ile ziyaret eden ünlü isimler. İngiltere Kraliçesinin kardeşi Prenses Margareth, Prenses Anne, basın imparatoru Robert Maxwell, İspanya Prensi Felipe de Carlos ile eşi Prenses Alexia, sinema oyuncuları Dustin Hoffman ve Jack Nicholson, şarkıcılar Sting ve David Bowie ile UEFA Eski Başkanı Lennart Johansson, bölgenin çamuruna bulanmış simalardan sadece birkaçı. 8.10.5.3. Manisa’da Çamur Tedavisi Turizmi Marka Değerleri Hali hazırda Manisa’da bilinen anlamda çamur terapileri uygulanmamaktadır. Ancak çeşitli kaplıcalarda halk tarafından termal suyun biriktiği yerde oluşan çamurlar bu amaçla kullanılmaktadır. Bu bakımdan değerlendirilebilecek marka değerleri ve gelişim stratejilerine hedeflere doğru başlığında yer verilmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 295 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.5.4. Çamur Turizminde Hedeflere Doğru Manisa Salihli’de bulunan kaplıcalar ve Sart antik şehrindeki kaplıcasında geleneksel olarak çamurun kullanıldığı bilinmektedir. Salihli Çamurhamamları köyünde şelale ya da halkın kazan dediği bir alanın turizme açılması gerekmektedir. Burası aynı zamanda Herodot’un anlattığı Midas’ın dokunduğum altın olsun hikâyesindeki büyüsünden kurtulduğu antik Paktalos nehrinde yıkandığı yer olarak anılmaktadır. Nehir Lidya dilinde dik yamaçtan çıkan su anlamını taşıyor. Bu alanda Köyceğiz kenarındaki gibi mitolojik öykülerin gücü, tanıtımı ve desteği ile yıkanma ve çamur banyosu bölgenin tanınırlılığına da ciddi katkıda bulunacaktır. Manisa Çamurhamamları köyünün bütüncül bir şekilde ele alınarak burada bir şifa termal kasabası kurulması bölgenin kalkınmasına olumlu katkılarda bulunacaktır. Diğer termal kaynaklarda da bilimsel araştırmalara bağlı olarak çamur ve kil tedavisi desteği sağlanabilir. Böylece tedavi ve konaklama hem daha eğlenceli hem de daha şifalı bir konsepte dönüştürülebilir. Soma Menteşe Kaplıcalarında çamur bulunmasa da burada iptidai şartlarda gelen kullanıcılar çamurla tedaviye yönelmekte ve bu tedavinin bayanların menstruasyon döngüsüne, açık yaralara ve güneş lekelerine iyi geldiği belirtilmektedir. Örneğin buraya yapılan ziyarette bir amcanın güneş lekelerinin bulunduğu yüzüne sürdüğü çamurla mucizevî bir şekilde tedavi olduğu ve güneş lekelerinden iz kalmadığı anlatılmaktadır. Bu ve bunlar gibi yaşanmış anıların biriktirildiği anı defterleri oluşturulabilir, şifa kaynağı Manisa konsepti çerçevesinde turizmin tanıtılma sürecinde dış dünyayla paylaşılabilir. Özellikle gündüz kuşağında yer alan sağlık programlarında gerekirse bu tecrübeyi yaşayan kişilerinde konuk edildiği programlar çok etkili olabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 296 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Menteşe kaplıcalarının bileşenlerine dair yapılacak bilimsel bir araştırma ile buranın faydalarının tescillenmesi ve kamuoyuna aktarılması çamur terapinin geliştirilmesi için iyi bir başlangıç olabilir. Menteşe kaplıcalarına dair bilgi paylaşımından sonra buranın kapsamlı bir merkez olarak tasarlanması ve tanıtılması mümkün olabilir. Bu konuda Manisa’da değerlendirilebilecek bir diğer marka değeri ise Demirci Saray Kaplıcalarında bulunan Volkanik kildir. Termal turizmde de bahsedildiği gibi sırasıyla Lidyalılar, Persler ve Romalılar tarafından kullanılan kilin bilinirliği Roma döneminde Kleopatra’nın kullanmasıyla artmıştır. Bu tarihi değerin çamur tedavisinin geliştirilmesinde kullanılması önemlidir. Bu merkezlerde çamurun termal turizmle birleştirilmesi günümüz tedavi uygulamalarını daha mümkün kılmaktadır. Bu sebeple Manisa’da termal kaynaklara sahip merkezler birer sağlıklı yaşam merkezi olarak kurgulanabilir ve eldeki termal kaynaklardan çamur elde edilerek kullanıma sunulabilir. Termal su ile çamurun birleştirilmesinden meydana getirilen bir terapi türü olarak çamurla terapi (balneoterapi), termal köylerde uygulanacak temel kür olabilir. Egzersizlerden önce bir hazırlık terapisi şeklinde sunulabilir. Uygulanışı şöyle tarif edilebilir: Termal suyun çıktığı kaynaktan alınıp termal su ile çamur karıştırılarak hazırlanır. Tedavi amacıyla tam, yarım veya ekstremite (kol - bacak) paketleri şeklinde tatbik edilir. 15-20 dakika süreyle 39-40 derece sıcaklıkta ve günde bir kez uygulanır. Sıcaklık 50 dereceye kadar çıkabilir. Uygulama sıklığı günde bir seferdir. Bu uygulama ile vücuttaki statik elektrik ve toksinler atılır. Vücudun iyon dengesi sağlanır, vücutta sıkılaşma meydana gelir, kırışık oluşumu gecikir. Sıcağın etkisiyle eklem ve kas ağrıları azalır kan dolaşımının artmasıyla sinir sistemi hastalıkları geriler. Çamur tedavisi egzersiz için en iyi hazırlayıcıdır. Bütün romatizmal hastalıkların tedavisinde kullanılabilir. 8.10.6. Klimatizm Bir bölgenin fiziki şartları, iklim, tabiat şartları, bitki örtüsü, havadaki oksijen durumu, tabiat güzellikleri, rüzgar, nem, hava basıncı, ışık, ısı, güneşin radyasyon derecesi, beslenme gibi etmenlerin yanı sıra temiz havanın kuruluğu, gece-gündüz ısısının birbirine yakın oluşu MANİSA MARKA KENT VİZYONU 297 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ve gürültüden uzak olunması, ruhsal etmenler gibi özelliklerinin; iklim tedavisi yoluyla çeşitli hastalıkları tedavi ettiği bilinmektedir. Dünya Turizm Sektöründe Klimatizm Turizmi 8.10.6.1. Bol ışıklı ve kuru havalı yerlerin verem hastalığına karşı çok iyi geldiği bilinir, gene ılık ve güneşli geçen Akdeniz bölgesi verem hastalığının her çeşidine karşı tavsiye edilir. Bir iklim tedavisinde, iklimin tek başına iyileştirici olamayacağını da belirtmek yerinde olur. Uzun süreli açık hava tedavisine ilave olarak, topluca dinlenme, güneş banyosu, güneş tedavisi, yürüyüş, deniz banyosu, su tedavisi, yemek rejimi gibi unsurların ve nihayet yaşama tarzına ilişkin eğlence, beden hareketleri ve insani ilişkiler gibi sosyal şartların tedaviyi tamamladığı söylenir. 8.10.6.2. Türkiye Turizm Sektöründe Klimatizm Turizmi Bir bölgenin fiziki şartları, iklim, tabiat şartları, bitki örtüsü, havadaki oksijen durumu, tabiat güzellikleri, rüzgar, nem, hava basıncı, ışık, ısı, güneşin radyasyon derecesi, beslenme gibi etmenlerin yanı sıra temiz havanın kuruluğu, gece-gündüz ısısının birbirine yakın oluşu ve gürültüden uzak olunması, ruhsal etmenler gibi özelliklerinin; iklim tedavisi yoluyla çeşitli hastalıkları tedavi ettiği bilinmektedir. Türkiye’nin bu özelliklere sahip yerlerle çok zengin olduğu görülür. Ancak, sadece tedavide bu güzelliklerin yanı sıra beslenmenin kontrollü olması gerektiği bilinmektedir. İklim tedavisi yapılan yerler pek çoktur. Buralar durumlarına göre, her türlü müzmin hastalık, gelişme bozukluğu çekenlerin ve mikroplu hastalıklar ile akciğer hastalıkları için tedavi ortamına sahiptir. Şekil 6 Oylat Kaplıcaları termal ile iklim tedavisinin buluştuğu bir alanda yer almaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 298 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Türkiye’nin Kaz Dağları, Toroslar, Amanoslar, Kaçkarlar, Spil Dağı gibi yüksek alanlarında bulunan yerleşmelerin iklim tedavisi yönünden haklı ünleri bulunmaktadır. Ancak, sadece tedavide bu güzelliklerin yanı sıra beslenmenin kontrollü olması gerektiği bilinmektedir. İklim tedavisi yapılan yerler pek çoktur. Buralar durumlarına göre, her türlü müzmin hastalık, gelişme bozukluğu çekenlerin ve mikroplu hastalıklar ile akciğer hastalıkları için tedavi ortamına sahiptir. Sağlıklı iklim ortamında bulunmayı ifade etmektedir. Klimatik kaynaklar; dağlar, mağaralar gibi. yerlerdir. Bir başka deyişle dağ istasyonundaki açık havanın sağlık üzerindeki şifa verici etkisinden yararlanmak için uygulanan bir tedavi sistemi ve sağlıklı iklimde yapılan temiz hava kürüdür. 8.10.6.3. Manisa’da Klimatizm Turizmi Marka Değerleri Yukarıda verilen klimatizm açıklamaları dikkate alındığında Manisa klimatizm açısından eşsiz fırsatlara sahiptir. Özellikle Spil Dağı, Yunt Dağı, Sultan Yaylası ve Atalan Yaylası ile termal alanlar klimatizm tedavisinin uygulanabileceği potansiyel alanlardır. Manisa’da yılın neredeyse 320 günü güneşi görmek mümkündür. Kışın sıcaklık sadece ortalama 20 gün gibi sıfırın altına düşmektedir. Tüm bu veriler Manisa’nın klimatizmle tedavideki üstün yanlarını bize göstermektedir. Şekil 7 Spil Dağı eteklerinde bulunan pansiyon Bu özelliğini kendi yaşadığı deneyimle keşfeden Nursel Şimşek Spil Dağı eteklerinde yer alan Ayvacık Köyü’nde açtığı pansiyonla burada konaklayanlara şifa dağıtmaktadır. Açtığı pansiyonla birçok kez ulusal ve yerel basında haber olmuştur. Bu tip pansiyonların Spil Dağı başta olmak üzere, orman ve termalin birleştiği Menteşe Kaplıcaları, Çamur Hamamları, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 299 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Salihli’de Sart antik kenti yakınları, Yaykır ve Darkale Köylerinde açılması için özel eğitimler ve teşvikler verilmesi uyuyan bir devin uyanmasına ve yerel bir gelir kapısının açılmasına neden olacaktır. 8.10.6.4. Manisa’da Klimatizm Turizminde Hedeflere Doğru Klimatizm turizmi kapsamı gereği farklı turizm türlerinin bir arada değerlendirilebildiği bir turizmdir. Örneğin 10 günlüğüne temiz havasını solumak amacıyla belirli bir destinasyona gelmiş olan turistin, o süre zarfında doğa yürüyüşleri yapma, gerçek köy yaşam tecrübesi edinme, kaplıcalardan yararlanma, avlanma gibi farklı aktiviteler yapması mümkündür. Bu nedenle klimatizm alanında yapılacak tanıtımlar tüm turizm aktivitelerine yönelik zengin bir içerikle hazırlanabilir. Manisa merkeze bağlı Ayvacık köyü klimatizm turizmi bakımından çok önemli bir marka değeridir. Köyde 18 yıl önce kansere karşı şifa bulduğunu ifade eden ve orada halen yaşamakta olan Nursel Hanım, kırsal/eko turizmin bir uygulayıcısı konumundadır. Hanımağa pansiyonu adını verdiği evinde turist ağırlayan Nursel hanım, gelen misafirlere kendi yetiştirdiği ürünlerden köy kahvaltısı ve akşam yemekleri sunmaktadır. Kendisi gibi gelen birçok hastanın Ayvacık köyünde iyileştiğini ve doktorlarını şaşırttıklarını belirten Nursel hanım gelen konukları ağırlamak için daha geniş bir eve geçerek pansiyonculuğa başlamıştır. Manisa Valisinden başlayarak birçok önemli bürokrat ve medya mensuplarını ağırlamıştır. Nursel hanımın öncülüğünde köydeki eko turizm uygulamaları geliştirilebilir. Köy Merkez Efendi’nin Şifası Konsepti çerçevesinde yaşam koçluğu hizmetleri verilen bir sağlıklı yaşam köyü olarak konumlandırılabilir. Köydeki uygulamalar geliştirilerek gelen misafirlerin tam anlamıyla köy yaşamını tecrübe etmesi, bahçede çalışması, meyve sebze toplaması ve köy yemekleri pişirmesi sağlanabilir. Sağlıklı yaşam köyünde bitkilerin yetiştirilmesinden günlük beslenme programlarına, spor aktivitelerine kadar bir çok konu ele alınarak eğitimler düzenlenebilir. Köyde kalınan süreye ve mevsime uygun detoks programları oluşturulabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 300 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Köyde eko turizm uygulamaları yapan ev sayısı arttırılabilir, köylülere bu kapsamda uygulamalı eğitimler verilerek bilinçli bir gelişim sağlanabilir. Köy Spil Dağı’nın yamaçlarına kurulmuş olması nedeniyle doğa yürüyüşleri için uygun parkurlara sahiptir. Sancaklı Kayadibi, Gebeoluk, Ayvacık ve Sülüklü göl parkuru halen en çok yürünen misafirlere sunulabilecek rotalardan biridir. Köyden dağın zirvesine yürüyüş yaklaşık 45 dakika ile 1 saat arasında değişmektedir. Gerek Ayvacık gerekse diğer potansiyel destinasyonlara odaklı tanıtım çalışmaları yürütülebilir. Başta köydeki imkanlara dair tüm bilgileri içeren ve rezervasyon yapmaya uygun bir web sitesi planlanabilir. Sağlıklı yaşama dair ipuçları verilebilir. Köy sınırları içinde yer alan Nurkadın Mağarası da turistlerin gezi noktalarından biri olabilir. Ayvacık köyünün yanı sıra Tekelioğlu ve Darkale köyleri, Kula merkez de hem klimatizm hem de eko turizm uygulamaları bakımından önemli unsurlardır. Jeep safari – offroad tutkunlarına yönelik yapılacak tanıtımlarda yine Ayvacık köyünü de kapsayan “Manisa merkez – Yarıkkaya – Şirinköy – Kuyu mezarlar – Sancaklı Çeşmebaşı – Sülüklü Göl – Eşkıya Yatağı – Keşiş Mağaraları – Sancaklı Kayadibi Köyü – Sancaklı Uzun Çınar – Ayvacık – Paşa İni - Dededağı Beşpınar sokuğu Atalanı – Spil Dağı Zirvesi” güzergahı tanıtılabilir. Manisa’nın Alaşehir ilçesi sınırlarında Orman Bakanlığınca koruma altına alınan 109 hektarlık alanda karaçamın bir türü yetişir. Bu tür ülkemize özgü, endemiktir. Oksijen bakımından zengin bir atmosfer oluşturan çam ağaçlarının çevresi de beyaz orkideler ve diğer bitkilerle çevrili durumdadır. Hem klimatizm hem de botanik turizmi ve foto safari kapsamında değerlendirilebilecek bu alan tanıtımlarda yer alması gereken önemli bir destinasyondur. Klimatizm bakımından önemli diğer unsurlar da Manisa’nın yaylalarıdır. Yükseklere çıkıldıkça oksijen bakımından zengin bir atmosfer oluştuğu bilinmektedir. Bu bakımdan tarihi değeri de olan Merkezde Sultan (Kiraz) ve Salihli Kılıç Yaylaları, Atalanı Yaylası, Keçiliköy Manastır Yaylası ile Turgutlu Ovacık Yaylası değerlendirilebilecek potansiyel yaylalardır. Bu merkezlerde oluşturulacak ev pansiyonculuğu tarzındaki konaklama imkânları turizmin hızlı bir şekilde gelişmesini sağlayabilir. Bu noktada yayla turizmi bölümünde de belirtildiği gibi Serenti adı verilen yapıların planlanması farklılık oluşturabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 301 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kozak Yaylası’ndan hasat turizmi çerçevesinde Kozak üzümü toplama etkinlikleri yapılabilir, Gerek köylerde gerekse yaylalarda at biniciliği ve ATV etkinlikleri düzenlenebilir. Celal Bayar Üniversitesi ile işbirliği yapılarak belirli destinasyonlarda havadaki oksijene ve diğer elementlere dair ölçümler yapılması ve faydalarının bilimsel olarak ortaya konması tanıtımlarda etkili olabilir. Klimatizmin sağlık yaşam koçluğu çerçevesinde ele alınarak farklı hastalıklarına şifa arayan herkese yönelik tanıtımlar yapılması, ulusal ve uluslar arası seminer, toplantı gibi ortamlarda Manisa’dan bahsedilmesi önemli katkı sağlayabilir. 8.10.7. Yaşlı Turizmi Geriatri yaşlı bireylerin sağlığının korunması gelişebilecek hastalıkların önlenmesi, yaşlanan toplumun fonksiyonel yaşam şekillerine kavuşturularak aktivitelerini sürdürmesi erken tanı ve çok yönlü değerlendirmelerle tedavisini hedefleyen bir bilim dalıdır. Geriatric özel bakım gören yaşlı insanların sağlık yönünden bakımları ile ilgili faaliyetleri ifade etmek için kullanılmaktadır. (Consise Oxford English Dictionary, 2006). Kavram hedef kitlesi ile üçüncü yaş turizmi ile benzerlikler göstermektedir. Ancak geriatri sadece sağlık ve sağlığı koruma odaklı bir yaklaşıma sahip olduğu için üçüncü yaş turizminden farklılaşmaktadır. 8.10.7.1. Dünya Turizm Sektöründe Yaşlı Turizmi Beklenen yaşam süresinin uzaması ve doğum hızının azalması ile dünya nüfusu bir önceki elli yıla göre daha hızlı yaşlanmıştır. Yaşlı bireylerin sayısı 1998 de 580 milyon iken, 2050 yılında 1,97 milyara ulaşacağı hesaplanmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerde yaşlı nüfusun artışı daha fazla olmaktadır. 60 yaş ve üzerindeki nüfusun 1998-2050 yılları arasında 9 kattan fazla artacağı düşünülmektedir. (Kutsal, 2007) Dünya genelinde hızla artan geriatric turizm hareketleri sağlık turizmi açısından önemli bir potansiyel olarak görülmektedir. Geriatric hastalar olarak ifade edilen 65 yaşının üzerindeki insanlar için Almanya’da 20 milyar dolar civarında bir sağlık harcaması olduğu, Fransa ve İngiltere’de yıllık 13 milyar dolar civarında sağlık hizmetlerinin maliyetleri olduğu bilinmektedir. (Çömez, 2006) 8.10.7.2. Türkiye Turizm Sektöründe Yaşlı Turizmi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 302 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Türkiye’de ortalama yaşam süresi 1950’lerde 48 iken günümüzde 72’ye çıkmıştır. Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 65 yaş ve üzeri yaklaşık 4 milyon kişi bulunmaktadır. (Dilek, 2006) Ülkemizde geriatri konusunun önemi son yıllarda yeni fark edilmeye başlanmıştır. Ancak Tıp Fakültelerinin geriatri konusuna daha fazla önem vermeye başlamaları ve geriatri derneği kurmaları, mart ayı içindeki ulusal yaşlılar haftası ve 1 ekimdeki uluslar arası yaşlılar günü etkinlikleri kapsamında düzenlenen sempozyum ve çeşitli faaliyetler geriatri konusunun ön plana çıkmaya başladığını göstermektedir. Ülkemize yıllık 1,5 milyon civarında üçüncü yaş turizmi grubu geldiği ve bu kişilerin sağlık turizmi ve kutsal yerlere yönelik kültürel ziyaretlerde bulundukları belirtilmektedir. (Tufan, 2005) Geriatri turizmi; özellikle Avrupa ülkelerinin yaşlı nüfusunun büyüklüğü, geriatric ve üçüncü yaş turist potansiyeli ile ülkemize yakınlığı gibi avantajlar başta olmak üzere sayılabilecek birçok nedenden dolayı ülkemiz açısından değerlendirilebilecek cazip bir potansiyel alan olarak görülmektedir. 8.10.7.3. Manisa’da Yaşlı Turizmi Marka Değerleri Manisa’da ilk aşamada düşük rakımlı, az rüzgârlı ve ılıman iklime sahip yerler yaşlı turizmi için aranan mekanlar haline getirilmelidir. Manisa gastronomi alanında yaşlılara sebze ve zeytinyağlı ağırlıklı bir mutfağın yanı sıra bir çok değişik kültüre ait yemek imkanı da sunmaktadır. Spil Dağı Milli Parkı, Orman içi dinlenme alanları yaşlı turizmi için değerlendirilebilecek potansiyeller arasındadır. Yaşlı turizmi yukarıda da vurgulandığı gibi rakımı yüksek olmayan, ılıman iklime sahip alanlarda öncelikle geliştirilmelidir. Bu kapsamda, Bölgede Manisa Merkez, Salihli ve Akhisar ön plana çıkmaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerde hızlı bir yaşlanma sözkonusudur. Antalya konaklama kapasitesi bakımından bu alanda ön planda olmasına rağmen çok sıcak olması en büyük dezavantajdır. Bu nedenle, Manisa’nın ılıman ve serin havası ile yaşlı turizmi için büyük potansiyele sahiptir. Özellikle denizden rakımı çok yüksek olmayan düzlük alanlar yaşlı turizmi için bir merkez olarak kullanılabilir. 8.10.7.4. Yaşlı Turizminde Hedeflere Doğru MANİSA MARKA KENT VİZYONU 303 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yaşlı turizminin gelişebilmesi için öncelikli olarak yapılması gereken çevre düzenlemeleridir. Özel sektör ve kamu iş birliği ile gerçekleştirilecek bu düzenlemeler, kaldırım yüksekliklerinin ayarlanması, otellerde asansör bulundurulmaya özen gösterilmesi, köy pansiyonlarında merdivenlerin uygun aralıklarda düzenlenmesi ve tırabzanların konması, yürüyüş yollarının yaşlılara uygun düzenlenmesi gibi faaliyetleri içermektedir. Yapılan bu düzenlemelerin duyurulması yaşlı turistlerin ve tedavi görmek isteyenlerin dikkatinin Manisa’ya çekilmesini sağlayabilir. Yaşlılar için düzenlenmiş mekan ve turların tanıtımlarının yapılması için, bu mekanların görsel ve mini videolarla desteklenmesi gerekmektedir. Basılacak broşür ve tanıtım kitapçıkları hem ülkemizde hem de yurt dışında gerekli tanıtımın yapılmasına odaklanabilir. Yaşlılar için düzenlenecek turlarda sağlıklı beslenme, yürüyüş, açık havada yapılacak egzersizler gibi ayrıntılı programlar hazırlanmalı, organik tarım ürünlerinin tüketilmesi sağlanabilir. Özellikle yaşlılar tarafından tercih edilen termal turizm ağının yaşlı turizmi ile kombine edilerek sunulması, termal turizm aktivitelerinin yaşlılar için hazırlanan tur programlarına serpiştirilmesi burayı daha da çekici kılabilir. Yaşlılar için bitki yetiştirme ve bahçeden, tarladan tarım ürünleri toplamak hem nostaljik sayılan hem de bir uğraşı alanı oluşturan zevkli egzersizler şeklinde planlanabilir. Marmara Gölü’nde balık tutma ve mücavir alanda yapılacak yürüyüş ve egzersizler sonrasında organik ürünlerle yenilecek bir yemek gibi, mini turlar hafta sonu şehir dışına kaçan yaşlılara hitap edecek şekilde tasarlanabilir. Ormanın içerisinde kurulmuş olan Spilos Otel bu kapsamda değerlendirilerek, yaşlı turizminin ana ayaklarından biri olarak kurgulanabilir. Yaz-kış oksijenin bol olduğu bir mevkide yer alması, otel içerisinde sunulacak olan sağlıklı beslenme etkinlikleri, yaşa/kişiye göre planlanmış spor ve SPA-Welness hizmetleri ile otelin yaşlı turizminde odak noktası olması sağlanabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 304 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.8. Zamanın Etkilerini Durduran Çözüm ve Tedaviler Son yıllarda zamanın etkilerini en aza indirmeye yönelik ve insanın genç görünmesini sağlayan birçok tedavi çözümleri ve yöntemleri geliştirilmiştir. Bu bölüm kapsamında bu çözümler ele alınacak her bölümden sonra Manisa’nın potansiyeli konusundaki olgulara da değinilecektir. 8.10.8.1. Kanın Temizlenmesi – Negatif İyon Etkisi Kan temizleme terimi aslında toksin atımı yani detoks manasına gelmektedir. Halk arasında yaygın olarak kullanılan kan temizlenmesi, kandaki zararlı zehirler, toksin içeren maddeler ve de serbest radikaller adı verilen damar tıkayıcı yağ moleküllerinden, kanın bir tür filtreden geçirilmesi olarak anlaşılabilir. Kan temizlenmesinde şifalı yiyecek ve içeceklerle bitkisel tedavi yöntemleri kullanıldığı gibi kana dışarıdan oksijen ve ozon verilmesi gibi tekniklerde kullanılmaktadır. Ayrıca geleneksel olarak sülük tedavisi ve hacamat da kanın temizlenmesinde kullanılmaktadır. Kanın temizlenmesi için uygulanacak bir diğer tedavi yöntemi negatif iyon etkisidir. Hem doğal hem de zararsız bir tedavi yöntemi olan negatif iyon etkisi, havadaki pozitif iyonların çokluğu ve negatif iyonların azlığından kaynaklanan rahatsız edici durumların tedavisinde kullanılır. Havada fazlaca bulunan pozitif hava iyonları, bilim adamlarına göre aktif iyonlardır. Bu iyonlar vücuttaki serotonin maddesini arttırmaktadır. Yüksek seviyede serotonin maddesi ise; migrene, kalp çarpıntısına, yüksek kan basıncına, bronşite, astım atağına, sancılara karşı aşırı duyarlılığa ve yoğun saldırganlığa sebebiyet vermektedir. Negatif iyonların bulunduğu ortamlar tam tersine iyi bir neticeye götürmekle birlikte, söz konusu hormonun seviyesini azaltmaktadır. Negatif iyonlar, bizim soluduğumuz, kokusu ve tadı olmayan moleküllerdir. Doğada şelale, dağ, deniz kenarı ve ormanlarda yüksek miktarda bulunur. İnsanların kendilerini yenilenmiş hissetmelerine, daha enerjik olmalarına yol açar ve bu da stresi, depresyonu azaltır. Manisa daha önce de değinildiği gibi gerek klimatizmde marka olacak potansiyeli gerekse sülük tedavisinden ozon ve oksijene alternatif tedavi yaklaşımlarında Türkiye’de adı MANİSA MARKA KENT VİZYONU 305 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ilk beş alan içinde geçen ilimizdir. Geleneksel tedavide mesir macunundan dar-ü şifalarına marka değeri taşıyan Manisa günümüzde alternatif tedavilerde de ön plana çıkmaktadır. Manisa sahip olduğu doğal güzellikler ile negatif iyonun yoğun olarak yayıldığı bir mekandır. Dağları, akarsuları ve ormanları ile negatif iyonların oluşumu için gerekli tüm koşullar sağlanmaktadır. Bu doğal imkanlar korunarak Şifanın Sultanı Manisa konsepti içerisinde hak ettiği yeri alması sağlanmalıdır. Doğada Negatif İyon Yoğunluğu Şelale Eteklerinde 50.000 (-) iyon cm3 Dağlarda 8.000 (-) iyon cm3 Deniz Kıyılarında 4.000 (-) iyon cm3 Ormanlarda 3.000 (-) iyon cm3 Şehir Dışında 1.200 (-) iyon cm3 Şehir İçinde 200 (-) iyon cm3 Konutlarda 20 (-) iyon cm3 Otomobillerde 14 (-) iyon cm3 8.10.8.2. Manyetik Alan Tedavisi Mıknatıslar bin yıllardır tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Magnet (mıknatıs) terimi adını Manisa'dan (Magnesia) alır. Antik bir Grek medeniyeti olan Magnetler, metalleri kendine çeken değişik bir "taş" keşfettiklerinde buna yaşadıkları toprakların adını vermişlerdir. Magnetoterapi, doğal ve hassas bir tedavi şekli olan manyetik alan etkileşimine dayanan yani girişimsel olmayan fiziksel bir tedavi metodudur. Bu doğal metot aynı anda birçok hastalığın tedavisinde başarılı bir şekilde kullanılmaktadır. Tedavide oldukça geniş bir uygulama alanı olması, kolay uygulanabilirliği, doğal bir metot oluşu ve yan etkisi olmaması, magnetoterapiyi oldukça önemli kılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 306 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manyetik alan kaybı insan organizmasında strese bağlı sorunları artırır. Baş ağrısı, Kronik Yorgunluk Sendromu (CFS), eklem kireçlenmeleri, alerjiler, kas ağrıları ve kramplar da manyetik alan eksikliğine bağlı sorunlar gibi gözükmektedir. Amerika ve Rusya'nın yaptığı araştırmalar göstermiştir ki; astronotlarda ortaya çıkan osteoporoz (kemik erimesi), uzay boşluğunda vücudun manyetik alandan mahrum kalmasına bağlıdır42. Yer kabuğunun doğal bir manyetizması vardır. Bu manyetizma hücre zarında madde alışverişini mümkün kılar, böylece atık maddeler ve toksinler uzaklaştırılır, besin maddeleri, oksijen ve gerekli mineraller hücre içine alınır. Uzayda manyetik alan “sıfır” olduğu için hayatla bağdaşmayan bu durumun düzeltilmesi için böyle bir sisteme ihtiyaç duyulmuştur. İlk olarak uzaya gönderilen astronotlar üzerinde kullanılmıştır. Daha sonra 200.000 insan üzerinde yapılan klinik deneyler sonucunda tıpta rutin kullanıma sunulmuştur. Günümüzde bu sistem insanların sağlığı için kullanılmaktadır, çünkü doğal manyetik alan sanayileşme ve ileri teknoloji nedeniyle elektromanyetik kirlenme artmıştır ve şehirleşme nedeniyle insanın toprakla ilişkisi nerdeyse tamamen kesilmiştir. Bu durum stres, panik atak, uyku bozuklukları, kronik yorgunluk benzeri etkiler yanı sıra kanser, kalp-hipertansiyon gibi ölümcül hastalıkların artmasına ve daha genç yaşlarda görülmeye başlamasına neden olmaktadır. Laboratuar deneyler ve klinik deneyimler pulsatil manyetik alanın vücutta şu etkilere sahip olduğunu göstermiştir ; hücre zarlarında madde alış verişi ve hücre zarının fonksiyonlarının düzenlenmesi, 42 http://www.cannabist.net/manyetik-tedavi-magnet MANİSA MARKA KENT VİZYONU 307 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI damarlar üzerine etki ederek dolaşımın düzenlenmesi, antienflamatuar ( iltihap önleyici ) etki, SPAzmolitik ( SPAzm çözücü ) etki analjezik ( ağrı kesici ) etki hormonal ve enzimatik süreçleri düzenleyici etki. Yara iyileşmesinin hızlandırılması Manyetik alan tedavisi bu etki mekanizmalarının bir sonucu olarak günlük yaşamda zindelik, bedensel faaliyetlerde aktivite artışı, entellektüel kapasitede artış, konsantrasyon yeteneğinin artışı, unutkanlığın giderilmesi, uyku düzeninin sağlanması ile insan vücudunun biyoritminin düzenlenmesini sağlar. Ancak bu etkilerin görülebilmesi için kullanılan sistemin bazı özelliklere sahip olması gerekir. En önemlisi Manyetik Alan etkisinin pulsatil yani belli frekanslarda titreşimli olması gerekmektedir. Vücudumuzda her organın frekans aralıkları farklıdır, yani tedavi etmek istediğimiz tabloya göre farklı frekanslar kullanılması gerekir. Piyasada pazarlanan manyetik yataklar, bilezikler vs. bu özelliklerden tamamen yoksun olduklarından tıbbi bir tedavi işlevleri kesinlikle yoktur. Manisa’nın klimatizm özelliği termal kaynakları, geleneksel ve alternatif tıp yaklaşımlarındaki haklı ününde manyetik tedavinin de bir tedavi biçimi olarak tanıtılmasında ve uygulanmasında Manisa’nın bu alanda markalaşmasına olumlu katkısı olacaktır. 8.10.8.3. Taşlar ile Tedavi Sağlıklı ve dengeli beslenmiş olmak için, mineralleri de yeter miktarda almamız gerekmektedir. Taşlar minerallerden oluşurlar ve bizim için hayati önemi olan mineralleri bize saf halleriyle sunarlar. Taşların içinde sıkı sıkıya yapılanmış olmalarına rağmen, çözülmeleri mümkün ve bize taş suyu veya taş tozu halinde gerekli mineralleri sağlarlar. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 308 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Taşlarla tedavi, herhangi bir ağrı kesici tablet gibi, bir defalık uygulama ile etkisini göstermez. Taşlarla başarılı bir tedavi yapabilmek için sabır, bilgi ve deneyim gereklidir. Ama buna karşılık böyle bir tedavinin hiçbir yan etkisi de yoktur. Alternatif tedavi yöntemlerine duyulan ilginin her geçen gün arttığı günümüzde doğal taşlar, bir çok fiziksel rahatsızlığa iyi geldiği gibi, spritüel alanda da açılımlara destek verdikleri için ilk sıraları işgal etmektedirler. Doğal taşlar, milyonlarca yılda meydana gelirler ve bünyelerinde topladıkları enerji yüklemesiyle de birçok hastalığın ilacıdırlar. Diğer yandan, bu meziyetlerinin yanı sıra bitki ve aromatik ürünlerle de pozitif bir işbirliğine girerek, inanılması güç bedensel iyileştirmelerden tutun, ruhsal anlamda açılımlara kadar bir çok işlevi de yerine getirirler. Alternatif tedavide yeni ufukların açılmasına neden olan bu taşlar, tıbbi yöntemlerin etkisiz kaldığı noktalarda devreye girerek, sağlamış oldukları yararlarla bilim dünyasını da hayretler içinde bırakmaktadırlar. Bu, büyük bir bilgi birikimi ve yüzlerce deneye dayanan bir tecrübenin ürünü olarak, konunun uzmanları tarafından yapılan bir uygulama olmalıdır ve de taşların yanı sıra, diğer doğal ürünlerin de nerede ve ne zaman kullanılacağı çok iyi bilinmelidir. Bu taşların harici olarak kullanılması gerekir, kesinlikle dahili olarak kullanılmamalıdır. Korkuları yok eden agat, alerjiyi rahatlatıp göz hastalıklarına iyi gelen ametist, grip gibi rahatsızlıkları bitiren obsidyen, uykularda güzel düşler görülmesine neden olan sarı topaz, damar hastalıklarının ilacı jasper, kalp çarpıntılarını azaltan olivin, guatr hastalığının baş düşmanı, alerji ve nefes darlığının da ilacı kehribar, bedendeki gazları giderip, kalbe de iyi gelen akik, mide rahatsızlıkları ve böbreklere birebir olan sitrin, iktidarsızlığın çaresi yakut, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 309 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI uykusuzluğu gideren dişi kuvars, düzgün konuşma becerisi sağlayan kalsedon ve hayvanlarınızın nazara gelmesini engelleyen ayrıca sakinliklerini sağlayan turkuvaz, alternatif tıbbın birkaç örneğinden sadece bazılarıdır. Şifa süreci, yoğun ve dengesiz enerjiyi uzaklaştırmak ve enerjiyi dengeleyerek yüksek titreşim düzeylerine çıkarmaktır. Birkaç taş aynı anda kullanıldığında, etkileri çoğalabilir. Ancak bu durumda taşların birbirleriyle uyum içinde olmaları gerekir. Taşları tedavi amaçlı kullanmak ve fayda elde etmek için değişik metotlar vardır. Manisa’da özellikle nitelikli konaklama tesisleri ile termal tesislerde taşlarla tedavi kürleri uygulanabilecek potansiyele sahiptir. Bu amaçla doğal taşlarla tedavi konusunda hayli başarılı olan Uzakdoğu ülkelerinden getirilecek uzman personelle bu konudaki çalışmalar desteklenebilir. Manisa’da bulunan doğal ortamın taşlarla tedavi yöntemi ile buluşturulması oldukça mümkündür. Bu konuya yoğun ilgi gösteren kişilere, gerekli bilgi ve hizmetin sunulabilmesi için özellikle nitelikli konaklama tesisleri ile termal tesislerde taşlarla tedavi kürleri uygulanabilecek potansiyele sahiptir. Şehrin farklı yerlerinde bulunan oteller bu konuda faydalanılacak mecralardan biridir. Bu amaçla doğal taşlarla tedavi konusunda hayli başarılı olan Uzakdoğu ülkelerinden getirilecek uzman personelle bu konudaki çalışmalar desteklenebilir. 8.10.8.4. Yoga ve Meditasyon Yoga; kendini, evreni ve böylelikle tüm var oluşu anlamanın yoludur. Böylece insan ruhu da evren ile birleşerek, bitmez tükenmez bir mutluluk içinde yaşar. Yoga’nın kelime anlamı da; “bir olmak”; tam “bir”lik halidir. Yoga'nın ilk adımı, kişinin tüm günlük aktivitelerini tam bilinç içinde yapmasını temin etmektir. Ne yaparsak yapalım onu tam bir konsantrasyon içinde ve yaptığımız ile bütünleşerek yapmamız yoganın tam kendisidir. Kişi kendisini tanımaya önce kendi bedeni ile başlar. Bu nedenle Hatha Yoga pozları varlığı, kendisini anlamak yolunda önce fiziksel sonra zihinsel ve nihayet ruhsal planlarda MANİSA MARKA KENT VİZYONU 310 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI uyarır. Böylece uygulayıcı önce gerçek varlığını tanır. Kendisini iyi tanıması, onun tüm evren ile mükemmel bir uyuma girmesinde temel adımdır. Bedendeki esnek ve sakın o1uş hali zihne de yansır; bu da varlığın gerçeğine dönmesidir. Yoga yaşlıları gençleştirir. Bu, kişinin tüm güçlerini kontrol ettigi sonsuz gençlik gizidir. Yoga bir dinsel öğreti değildir. Her inanç sahibi için, sağlıklı bir yaşam için temel anahtardır. Bu anahtar her cinste, her yaşta, her beden tipindeki insan için geçerlidir. Yoga, holistik yaşamın her yönü ile tadıldığı bir bilimdir. Viyana Üniversitesinde yürütülen bir çalışmada Sahaja Yoga Meditasyonunun sağlıklı yetişkin bireyler üzerinde kalıcı ve sürekli kaygıyı gidermede, yararlı ve etkileri olduğu görülmüştür. 37 kişilik 8 hafta boyunca Sahaja Yoga Meditasyonu yapan bir grup, 32 kişilik müdahale edilmeyen bir grup ve 32 kişilik de Mozartın müziği dinletilen bir grupla karşılaştırılmış, meditasyon yapan grupta, diğer kontrol gruplarına göre kalıcı ve sürekli kaygı seviyesinde belirgin bir azalma görülmüştür. İnsanoğlu seçme yasasına tabi bir ruh varlığı olduğuna göre tüm bilgileri incelemeli ve bunların içinden kendisine en uygun yolu araştırarak bulabilmelidir. Meditasyon tüm felsefi akımlarda kullanılır, dinlerdeki bazı çalışmaların meditasyon olduğu bir gerçektir. Meditasyon kişisel bir ruhsal gelişim çalışması olduğuna göre tesir ve faydaları kişiye göre değişir ancak bu, meditasyon üzerine bazı genellemeler yapılmasını engellemez. Meditasyon, duyulardan kaynaklanan düşüncelerin artık söz konusu olmadığı bir bilinç MANİSA MARKA KENT VİZYONU 311 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI durumudur. Bu halde zihin, bir amaca yönelik olarak sürekli bir akım meydana gelir. Böyle bir durumda zihinde tek bir dalga bulunmaktadır. Meditasyon devamlı bir şekilde akan ilahi bir bilgi selidir. Düşünce tek bir cihete yönelir. Tüm dünyasal düşünceler, ilahi düşünce ile ilahi güç ile ve O'nun yüce ihtişamı ile yıkanır. Meditasyon, düşüncenin konsantrasyon konusunda doğru ve düzenli akışıdır; konsantrasyonun hemen arkasından ortaya çıkan haldir, yogik skalada yedinci dereceye ulaşmadır. Meditasyon, insanı ebedi mutluluğa ulaştıran tek araçtır.Bu ebedi mutluluk tam anlamı ile özgürlük halidir ki; bu hale ulaşan varlık için artık şüphe, kuruntu ve dünyasal dertler ortadan kalkmıştır.Bu duruma ulaşmış kişinin karması ile tüm bağları tek, tek kopar. Hint, Tibet, Çin kaynaklarındaki kadim belgelerden edinilen bilgilere göre meditasyon doğuda binlerce yıldır uygulanmaktadır. Doğu da bu kadar eski bir geçmişe sahip olan meditasyonla batı, kitlesel olarak 60'larda tanıştı, fakat teknik önceden de biliniyordu. 13 yüzyılda Fransiskan ve Dominikan rahiplerin uyguladığı, aralarında uzun esler verilen ve 'Lectio Divina' denilen İncil okuma tekniği de bir tür meditasyondu. Ama protestan devrimi, Katolik Kilisesi'nin kuralları ve matbaanın keşfiyle yöntem unutuldu. Neredeyse binlerce çeşit meditasyon yönteminden bahsetmek mümkündür, ancak genel ve yoğun olarak uygulanan meditasyon şekilleri şunlardır; Dinsel meditasyon, dua, tesbih, zikir, namaz, tefekkür. Belli bir objeye konsantre olunarak yapılan meditasyon. Belli bir mantranın tekrarı ile uygulanan meditasyon. Ses, müzik, tını meditasyonu Raja Yoga meditasyonu Laya yoga meditasyonu Yantra (Ezoterik diagramlar) ile yapılan meditasyon. Çakra konsantrasyonuna dayanan meditasyon. Tantrik (Maithuna) meditasyonu. Mandala meditasyon. Daha sayısız tekniği eklemek mümkündür. Meditasyonun Yararları: Araştırmacılar, meditasyonun, olumlu düşünceyle ilgili olduğu belirlenen beynin sol ön kısmının aktivitesini arttırdığını gözlemlemiştir. Meditasyonun MANİSA MARKA KENT VİZYONU 312 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bağışıklık sistemini de olumlu yönde etkilediğini belirten araştırmacılar, meditasyon yapan kişilerin antikor sayısının, diğerlerine göre çok daha yüksek olduğunun ortaya çıktığını kaydetmişlerdir. Meditasyonun, beyin fonksiyonlarına ve bağışıklık sistemine olumlu etki ettiği belirtilmiştir. Psychosomatic Medicine dergisinde yayınlanan makaleye göre, ABD’deki Wisconsin Üniver-sitesinde görevli bilim adamı Richard Davidson ve ekibi, 41 kişi üzerinde araştırma yapmış ve katılımcıların 25’ine 8 hafta süreyle konsantrasyon meditasyonu uygulatılmıştır. Meditasyon yapan gruptan, değerlendirme yapmadan o anki duygu ve düşüncelerine yoğunlaşmaları istenmiştir. 16 kişilik diğer gruba ise meditasyon yaptırılmamıştır. Bilim adamları, araştırma sonunda katılımcıların beyinlerinin ön kısmındaki aktiviteyi incelediklerinde, daha önce yapılan araştırmalarda, beynin sol ön kısmının olumlu düşünceyle ilgili olduğunun ortaya çıktığını hatırlatan bilim adamları, meditasyon yapan kişilerde, bu bölgenin aktivitesinin daha yoğun olduğunu gözlemlemişlerdir. Manisa’daki Spil Dağı Milli Parkı, dağlar, yaylalar, termal alanlar ve orman içi dinlenme tesisleri ile Marmara Gölü ve baraj gölleri çevresi ile bu civarda bulunan konaklama tesisleri yoga ve meditasyona uygun potansiyel alanlardır. Ancak hali hazırda bu alanlarda hizmet veren bilinen merkezler yoktur. Özellikle büyük şehirlerde yaygın olan bu aktiviteler, işlevleri itibariyle doğaya yakın olmak, doğayla iç içe olmak önemli bir unsurdur. Dolayısıyla şehir merkezlerinden doğal ortamlara doğru yapılan seyahatler oldukça yaygındır. Bu potansiyel Manisa’nın doğal kaynakları açısından değerlendirilebilir. 8.10.8.5. Zayıflama-Obezite İle Mücadele Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız MANİSA MARKA KENT VİZYONU 313 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır. Bilindiği üzere beslenme; anne karnında başlayarak yaşamın sonlandığı ana kadar devam eden yaşamın vazgeçilmez bir ihtiyacıdır. Günlük yaşamda bireylerin (gebe, emzikli, bebek, okul çocuğu, genç, yaşlı, işçi, sporcu, kalp-damar, şeker, yüksek tansiyon hastalığı, solunum yolu bozuklukları vb.) yaşa, cinsiyete, yaptığı işe, genetik ve fizyolojik özelliklerine ve hastalık durumuna göre değişen günlük enerjiye ihtiyacı vardır. Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için, alınan enerji ile harcanan enerjinin dengede tutulması gerekmektedir. Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %2025'ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkeklerde %25, kadınlarda ise %30'un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır. Günlük alınan enerjinin harcanan enerjiden fazla olması durumunda, harcanamayan enerji vücutta yağ olarak depolanmakta ve obezite oluşumuna neden olmaktadır. Buna paralel olarak, günümüz teknolojisindeki gelişmeler, yaşamı kolaylaştırmakla birlikte, günlük hareketleri önemli ölçüde sınırlamıştır. Anlaşılacağı üzere obezite; besinlerle alınan enerjinin (kalori) harcanan enerjiden fazla olması ve fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması (%20 veya daha fazla) sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da obezite, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 314 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bireyin sağlığının, yaşam kalitesinin ve fiziksel görünümünün değişmesine neden olan obezlik ile mücadele günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki en büyük sorunlardan biridir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın öncülüğünde resmi olarak obezite ile mücadeleye start verilmiştir. Obezite il mücadelede aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekir. Sabah tartılıp ölçülen kilo boyun karesine bölündüğünde çıkan sonuç 25'in üstündeyse kilo fazlası, 30'un üstündeyse de obezite var demektir, dikkat edilmesi gerekir. Kilo verebilmek için günde 10 bin adım atılmalıdır. Vücut kitle indeksi yüksekse tüketilenden daha az kalori alınmalıdır, tıka basa yenilmemelidir. Piyasada dolaşan bir dolu diyet ve egzersiz önerisi var. Bu diyetler konusunda dikkatli olunmalıdır. Tam buğday unundan yapılan ekmek tüketilmelidir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığından ruhsatlı ürünler ilaç olarak algılanmamalıdır. Obezite özellikle yağlı ve sağlıksız yiyeceklerin sürekli tüketilmesinden kaynaklanmaktadır. Bu tarz yiyeceklerin daha az üretildiği mutfaklar, daha sağlıklı mutfaklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayçiçeği ve zeytinyağları ile yapılan yemekleriyle meşhur olan Ege Bölgesi ve doğal olarak Manisa, bu anlamda muazzam bir zenginlik olarak karşımıza çıkmaktadır. Manisa’da gerçekleştirilen organik tarım da bölgenin sağlıklı yemek üretimini destekler niteliktedir. Özellikle obezitede çiğ beslenmenin önemi göz ardı edilemez. Ancak organik olmayan ürünlerin çiğ tüketiminin de sağlığa bir faydası olmayacaktır. Bu sebeple, Manisa’da üretilen organik tarım ürünlerinin bu anlamda geniş bir faydasının olacağının göz ardı edilemez. Manisa’nın iklimi, doğal, kültürel ve termal altyapısı obezite ile mücadelede Ege Bölgesinde bir merkez olarak ortaya çıkabileceğini bize göstermektedir. Bunun için il genelinde doğru planlama ile doğru adımların atılması gerekmektedir. 8.10.8.6. Akupunktur MANİSA MARKA KENT VİZYONU 315 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Akupunktur, birçok hastalığın tedavisinde kullanılan, oldukça etkili, bilimsel bir tedavi yöntemidir. Tarihte ilk olarak Uygur Türkleri tarafından keşfedilmiş olan "akupunktur", asırlar boyunca yaşanan yakın ilişki neticesinde Çinliler tarafından öğrenilmiş, zaman içerisinde benimsenerek geliştirilmiş ve bugünkü seviyesine getirilmiştir. Uygur Türklerinin eski başkenti olan Turfan'da yapılan kazılarda, insan vücudu üzerindeki akupunktur noktalarını gösteren ve açıklamalar yer alan antik eserler ortaya çıkarılmıştır. Yine Çin'in Sang –Jian'daki kazılarda bulunan taş oymalı resimlerden de anlaşılan ilk akupunktur uygulaması yapanların Uygur Türkleri olduğudur. Ayrıca Doğu Türkistan'ın Hoten ve Cimsar bölgelerinde yapılan kazılarda kemik iğneler bulunmuştur ki bunlar "Taş Devri" ne ait oldukları bilinmektedir. Bütün bunlar bize göstermektedir ki, tarihin ilk devirlerinden itibaren uygulanmakta olan "akupunktur yöntemi" Çin'lilerin yaklaşık 5.000 yıl önce bu bilgileri Uygur Türklerinden öğrenmeleri, geliştirmeleri ve daha sonra yazılı metinlere geçirmeleri sonucunda dünyaya yayılmış ve tanıtılmıştır. Geleneksel Çin tıbbında, en zengin uygulamaya ve kuramsal birikime, Han hanedanı döneminde rastlanmaktadır. Geleneksel Çin tıbbının kaynağı, Çin'in Sarı Nehir bölgesidir. Çok eskiden kendi sistemini kuran geleneksel Çin Tıbbı, uzun gelişme sürecinde birçok ünlü hekim, çeşitli önemli eserler yazmıştır. Üç bin yıl önceki dönemlere ait kazılarda ortaya çıkarılan belgelerde, Çin'deki sağlık sistemi ve hastalık tarifleri, gözlem, koklama, dinleme, elle muayene, ilaç, akupunktur ve ameliyat gibi yöntemlerle hastalık teşhisleri ve tedavisi anlatılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 316 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Weijin Kuzey-Güney hanedanı (220-589) ve Suitang 5 hanedanı (581-960) arasında, nabza bakma tekniklerinde büyük gelişme kaydedilmiş, Jin hanedanı döneminde, Hekim Wang Shuhe tarafından yazılan, "Nabız Durumları" adlı kitapta, 24 nabız durumu yer almıştır. Gerçekte temeli Türk kültürüne ve geleneklerine dayanan bu halk tıbbı, günümüz modern tıbbı karşısında, özellikle 20. yy da geri bıraktırılmıştır. Kanımızca modern tıp, sanayi devrimiyle birlikte gelişmesine farklı bir yöne çevirirken, köklerinden kendisini ayırmıştır. Bunun sonucu olarak günümüz tıbbı, insanı sadece makine gibi tamir edilmesi gereken bir nesne olarak algılamaya başlamıştır. Modern görüntüleme ve tedavi yöntemleri de dahil olmak üzere bütün modern Tıbbi teknik gelişimler, hekimi sanatsal tıp yaklaşımından uzaklaştırarak bu sürece ivme vermektedir. 5000 yıldan uzun bir süredir Çinli doktorlar, vücuttaki işlevsel bozuklukları belirlemek için nabız teşhisine güvenmişlerdir. Bugün dahi Çin tıbbında nabız okuma yeteneği en önemli teşhis aracı olarak yerini korumaktadır. Ne yazıktır ki, Doğu tıbbını uygulayan Batılıların ancak çok azı bu sanatta gerçekten yetkinleşmiştir. Bu doğal tıbbi tedavilerin doğu terminolojisinde anlamları alt başlıklar halinde incelenebilir. Bunların arasında başlıca yer tutan, Akupunktur aslında Latin terminolojide "akus; iğne, punctus; batırmak" anlamına gelmektedir. Aslında bunun tam Çince karşılığı "zhen- jiu- ology" olup zhen; akupunktur, jiu; moksibasyon, ology; bilim anlamına gelmektedir. Burada akupunktur; kuru iğne batırmak, moksibasyon (Moksa ısıtan özel tütsü) ise bedende ısı oluşturan tüm yöntemlerin bir arada kullanılmasıdır. İşte bu yöntemler sırasıyla akupunktur, sağlıklı ve dengeli beslenme, psikoterapi, fitoterapi, aromaterapi, tıbbi masaj ve tüm ekolleri (orta Avrupa, İsveç tekniği, manuel lenfatik drenaj , klasik masaj ve spor masajı, bağ doku masajı, shiatsu,tuina vb), manuel tedavi, osteopati, şiropraksi, balneoterapi (banyo ve kaplıca tedavileri), müzikle tedavi (Türk müziği makamlarının sağlık üzerine etkileri), etnik dans çalışmaları, bedensel bütünlüğü sağlayan nefes-duruş-hareketle başlayan ardından zihinsel ve ruhsal bütünlüğü tamamlayan inanç ve kültürlere göre farklı konseptler (yoga, namaz, meditasyon , dua vb), enerji temelli tedavi metodları ( tai chi, chi gong vb) sayılabilir. Almanya, A.B.D, Fransa ve İngiltere gibi tıpta çok ileri gitmiş ülkelerde, akupunktur ve diğer doğal tedavi yöntemleri uygulanmakta olup, bu yöntemleri uygulayan tedavi merkezleri, üniversiteler ve vakıflar tarafından desteklenmekte ve teşvik edilmektedir. Amerika'da sağlık sigorta şirketleri, akupunktur tedavisini sigorta kapsamı içine almış MANİSA MARKA KENT VİZYONU 317 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bulunmaktadır. Ülkemizde halen akupunktur tartışması sürerken, dünyanın birçok yerinde bu ilim, araştırmalar, çalışmalar ve teşviklerle ilerlemesini sürdürmektedir. Manisa’da bulunan Akuterapi kliniği bu konuda hizmet veren bir kliniktir. Alanında uzman Dr. Timur Yıldırım’ın çalıştığı klinikte, akuterapi uygulamaları, diyet önerileri, spor takvimi çıkarma gibi konularda yardımcı olunmaktadır. Şehirde bu alanda çalıştığı bilinen birkaç uzman doktor bulmak mümkündür. Bu kişilerle süreçte işbirliği yapılarak Manisa’nın markalaşma süreçlerinde bilimsel yaklaşım sergilenmelidir. 8.10.8.7. Bio-enerji Bioenerji insan vücudunda ve canlı türlerinde var olan doğal bir enerjidir. Yaratılıştan bütün evrene ve canlılara akan hayattır. Bioenerji, vücudu bir bütün olarak ele alıp rahatsızlıkların şifasında kullanılır. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi bir bakıma vücudun enerjisine akort ve balans ayarı yapılmasıdır. Yaşadığımız ortamda; yüksek performans, motivasyon, konsantrasyon, yaşam sevinci ve tam sağlık için, bioenerji dengemizin mükemmel olması gerekmektedir. Sinir sistemimiz, doğadaki enerji dengesine uyum gösterecek şekilde programlanmış olduğundan, dengenin bozulmaması için irademizin dışında reaksiyonlar gösterebilmektedir. Ne yazık ki, yaşadığımız ortam (hava kirliliği, hormonlu gıdalar, zararlı elektromanyetik dalgalar, ozon tabakasının delinmesi vs.) yaşam tarzımız (aşırı stres, dengesiz beslenme, spor yapamama) ve öfke, korku, üzüntü gibi duyguları içimizde bastırmamız, enerji dengemizi ciddi şekilde bozabilmektedir. Bu aşamada; bedenimizin dili olan ağrı, uykusuzluk, çarpıntı, terleme, daralma, sinirlilik, yorgunluk, isteksizlik, iktidarsızlık gibi şikayetler belirmeye başlar. Meydana gelen bu rahatsızlıkların ana nedeni, vücudumuzdaki bioenerji dengesinin bozulmasıdır. Bioenerji Seansının Genel Faydaları : 1- Bağışıklık sistemini güçlendirir 2- Vücuttaki kan dolaşımını hızlandırır 3- Metobolizmayı hızlandırır 4- Kronik yorgunluğu ortadan kaldırır 5- Ruhsal durumu düzenler 6- Her türlü ağrılarda etkilidir MANİSA MARKA KENT VİZYONU 318 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bionerji seansı sonucunda çeşitli ağrılar, kronik yorgunluk sendromu, multiple skleroz (MS), epilepsi, eklem / mafsal rahatsızlığı, beyin felci, kalp, damar tıkanıklığı, kanser, prostat, diyabet, kısmi felç, depresyon, pankreas, böbrek, bel ve boyun fıtığı, romatizma, kireçlenme, tümör, kas güçsüzlüğü, denge bozukluğu bu frekansların gerektiği gibi uygulanması sonucunda iyileştiği bildirilen rahatsızlıklar arasında yer almakta ama bunlarla da sınırlı kalmamaktadır. Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Japonya, Rusya Federasyonu, Azerbaycan, bazı Arap ülkeleri, Batı Avrupa Devletleri ve bilhassa İngiltere’ de bioenerji tıbbı geniş çapta hizmete girmiştir. Üniversitelerde, tıp fakültelerinde (bioenerji kürsülerinde), enstitülerde bioenerji eğitimi verilmektedir. Ayrıca dünyanın tüm uygar ülkelerinde de bioenerji tıbbına karşı ilgi artmakta, bioenerji tıbbı giderek daha iyi tanınmakta, hastalıklarla mücadelede etkin şekilde uygulanmaktadır. Artık ABD’ de ünlü cerrahlar programa koydukları çok ağır ve kritik ameliyatlardan önce, hastalarının en az bir hafta bioenerji seansı almalarını sağlamakta; böylece yapılacak olan operasyonun güçlendirilmiş bir vücutla cereyan etmesini ve başarının garantilenmesini temin etmek yoluna gitmektedirler. Amerika Birleşik Devletlerinde, toplumun %40'ı alternatif tıp'a (bioenerji uygulamasına) başvurmaktadır. Bu alanda harcanılan para 34 milyar dolardır. Bu yatırımın dışında kalan sağlık kuruluşları, yeni üniteler oluşturarak, hastalarına alternatif tıp yöntemlerini sunmaktadır. Türkiye'de de 02.11.2011 tarihli 28103 sayılı resmi gazetede yayınlanan kanun hükmünde kararname ile tamamlayıcı alternatif tıp uygulamaları (BIOENERJİ) KHK/663/8. madde Ğ fıkrası ile Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık hizmetlerine dahil edilmiş. Bu konudaki çalışmalar başlamıştır. Artık kirlian fotoğraf tekniği ve laboratuar incelemelerinde insan enerjisini, çakraları, aurayı ve hastalıklı organları tespit edilebilmektedir. Sadece 2 dakikalık bir seans sonrası kişinin aurasındaki değişim şaşırtıcı derecede olumludur ve birçok doktorda hastalarına bioenerji uygulamaktadır. Bioenerji Şifası Nasıl Uygulanır : Bioenerji şifası senans olarak yapılır. Kişi bioenerji masasına yatırılır el değmeden seans yapılır. Bioenerji seansının kişilere hiç bir zararı yoktur. Alet, cihaz, şua ve ilaç kullanılmadan uygulanır. Bioenerjist bedenin 30 cm uzağından el değmeden; avuç içlerinden kişinin vücuduna pozitif enerjiyi pompalar enerji bu bölgeden içeri MANİSA MARKA KENT VİZYONU 319 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI girer dağılır ve vücuttan dışarı negatif enerjinin atılımı sağlanır. Böylece vücut, tabii ve sağlıklı sistemini yeniden kurabilmektedir. Henüz ülkemizde fazla bilinmeyen bioenerji, ağrısız, sızısız bir tedavi olarak Manisa’da tanıtılması ve geliştirilmesi gereken bir yöntemdir. Manisa’nın ormanlık alanları göz önüne alındığında, bu tedavinin uygulanması için elverişli ortamların kurulabileceği görülmektedir. Uzman personel ve tanıtım desteği ile Manisa’da bioenerji bir marka değeri haline getirilebilir. 8.10.8.7. Zamanın Etkilerini Durduran Çözüm ve Tedavilerde (Kanın Temizlenmesi, Manyetik Alan Tedavisi, Taşlar ile Tedavi, Yoga ve Meditasyon, Zayıflama-Obezite İle Mücadele, Akupunktur, Bio-enerji Turizmlerinde) Hedeflere Doğru Manisa zamanın etkilerini durduran çözüm ve tedavilerde hızlı gelişen alternatif tıp sürecine henüz adapte olmuş değildir. Bu anlamda hizmet verecek kapsamlı bir merkez ya da merkezlerin olmayışı dikkat çekmektedir. Bölgede bulunan otel ve dinlenme tesislerinin de bu konuda bir girişimi henüz bulunmamaktadır. Ancak doğası ve doğa merkezli marka değerleri itibariyle Manisa bu turizm türlerinde hizmet vermeye oldukça elverişli bir ortama sahiptir. Bu kapsamda yapılacak çalışmalar ve propaganda süreciyle, turistlerin ve turizm yatırımcılarının dikkatleri Manisa’ya çekilmeli, teşvikler sağlanmalıdır. Ülkemizde bu alanda önemli bir boşluk bulunmaktadır. Hali hazır çeşitli bölgelerde uygulamalar yapılmaktaysa da il olarak bu konuda markalaşmanın henüz oluşmaması Manisa için değerlendirilmesi gereken önemli bir bilgidir. Bu konuda geliştirilecek öneri ve stratejileri şöyle sıralayabiliriz: Yaz mevsiminde Pamukkale’den Bergama’ya giden turistlerin potansiyelinden yararlanılabilir. Bu kapsamda yılda en az 500 bin turistin geçtiği Bergama Pamukkale yolunda şifa köylerinde yönlendirecek bilgilendirici tabelalar, diğer turizm türlerini ve tur güzergâhlarını gösteren haritalar, broşürler sunulabilir. Turistler, Manisa’nın farklı bölgelerinde 10 gün kalmak suretiyle kanlarının yenileneceği sağlıklarına kavuşacakları konusunda bilgilendirilebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 320 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın doğa şartları ve doğal zenginlikleri bu tedavilerin yapılması için oldukça elverişlidir. Doğayla iç içe mekânlar geniş ve ferah bir yaşam alanı sağlamaktadır. Manisa’da bu konudaki eksiklik, bu yaşam alanında bir sağlık merkezi oluşturulmasıyla değerlendirilebilir. Ayvacık köyü bu kapsamda değerlendirilebilecek nadide köylerden biridir. Daha önce kanser olup buraya gelen ve tedavi olan kişilerin varlığı bilinmektedir. Aynı zamanda eko turizmle iç içe olan köyün tedavi edici havasının özellikleri belirlenerek, özellikle buraya özgü bir sağlık köyünün oluşturulması ilgi çekici olabilir. Negatif iyon etkisi tamamen doğal bir tedavi yöntemi olup, alternatif tedavi türlerinin gündeme gelmesiyle canlanmış bir alandır. Bu yöntemin tanıtılması, Manisa’ya başka turizm aktiviteleri için gelen turistlerin ilgisinin çekilmesi sağlanabilir. Bu konuda hazırlanacak broşürler ve tanıtım kitapçıkları önemli materyallerdir. Zengin bir orman varlığına sahip olan Manisa, negatif iyon etkisi tedavisi için oldukça elverişli yerlere sahiptir. İl içerisindeki ormanların toplamı 497.129 hektardır. Bu zenginlik tanıtım kitapçıklarında ayrıntılı biçimde yerini almalıdır. Orman içi dinlenme tesislerinin varlığı da, tedavi yolunda ormanların kullanılmasını çekici kılmaktadır. Özellikle Spil Dağı ve Yunt Dağı hem yeşillik oranı hem de dağ havası ile negatif iyon etkisi tedavisinde yoğun olarak başvurulacak doğal ortamlardandır. Bu yerlerde spesifik tedavi alanlarının oluşturulması gerekmektedir. Negatif iyon etkisinin ev ve iş yeri gibi kapalı mekânlarda oluşturulmasını sağlayan Himalaya tuzundan yapılan lambaların tanıtımının ve satışının yapılması sağlanmalıdır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 321 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa, Spil Dağı’nın manyetik çekimi altında bulunan bir mıknatıs kenttir. Bu dağ bilindiği kadarıyla dünyanın en büyük mıknatısıdır43. Uçakların bu dağ üzerinden geçmemesi ve otomobillerinde buradan geçerken kaza riskine karşı yavaşlamaları44 gibi bilgilerden hareketle, Spil Dağı’nın manyetik alanının bilgisinin netleştirilerek, bir tanıtım kitapçığı halinde yayımlanması önemlidir. Buranın manyetik alanının bilgisinin bölge halkı ve yetkili kurumlarca paylaşılmalı ve bir marka değeri olarak bu imkândan faydalanılabilir. Spil Dağı’nın manyetik alanının sınırlarının belirlenerek, bu çerçevede bir tedavi merkezinin burada konumlandırılması sağlanabilir. Yabancı turistlerin buraya ilgisinin çekilmesi için, özellikle Youtube, Facebook ve Twitter gibi sosyal paylaşım sitelerinde buranın özelliklerine dair çekilmiş mini videolar yüklenerek paylaşılabilir. Manisa’da taşlarla tedavi konusunda bilinen bir merkez bulunmamaktadır. Dolayısıyla öncelikle taşlarla tedavi uygulayabilecek özellikle Uzakdoğu ülkelerinden getirilecek uzman kişilerle, bu konudaki bilgi ve donanım eksikliği giderilebilir. Taşların tedavi edici gücü, nasıl uygulandığı ve Manisa’da nerelerde taşla tedavi uygulanabileceğinin bilgisini içeren broşür ve tanıtım kitapçıklarının basılması gerekmektedir. Manisa’da bulunan oteller bu konuda bilgilendirilmeli, otel bünyesinde hazırlanacak özel odalarda taşla tedavi yöntemlerinin uygulanmasına başlanabilir. Niobe Otel, Anemon Otel gibi büyük çaplı otellerin bu konuda değerlendirilmesi önemlidir. Orman içi konaklama tesisleri de içerisinde bulundukları doğal ortam ve huzur ile taşlarla tedavi yöntemini mümkün kılan başka bir alandır. Şehir merkezine yakın ancak sessizliği ve yeşilliği ile göz dolduran tesislerin seçilerek, bu konuda uzman kişilerle tedaviye başlamaları, şehrin başka bir cazibe merkezi oluşturması anlamına gelecektir. Özellikle termal kaynaklarla birlikte sunulabilecek şifalı taşlar için özel programlar geliştirilebilir. Her bir tesiste bu konuda bir uzman bulundurulabilir, şifalı taşların kullanımı hakkında bilgiler verilebilir, tesislerde özel kürler uygulanabilir, turistlerin hastalıklarına özel satışlar yapılabilir, Yoga ve meditasyon gibi terapilerin kökeninin doğu dinlerinden geldiği düşünüldüğünden, genellikle kamuoyunda bu terapilerin uygulanmasına yönelik 43 44 http://arsiv.indigodergisi.com/arsiv/turker128.htm Manisa için yenilikçi fikirler, s.24. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 322 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olumsuz bir yargıyla yaklaşılması muhtemeldir. Bu tarz bir ön yargının önlenmesi için, bu aktivitelerin bir dini inanış olarak değil, kişinin kendisine odaklanarak psikolojik destek unsuru olarak başvurulabileceğine dair bilgi aktarımı yapılabilir. Yoga ve meditasyonun tanıtımı yapılırken bu bilginin işlenmesine özen gösterilebilir. Yoga ve meditasyon ile ilgili bilgi aktarımı için, bu konuda bilgili kişilerden destek alınarak Manisa’nın belli bölgelerinde tanıtım toplantı ve konferansları düzenlenebilir. Yoga ve meditasyonun yapılabilmesi için dağlık, ormanlık, sakin alanların tercih edilmesi gerekmektedir. Bu anlamda zengin kaynakları olan Manisa’nın envanter çalışmasıyla kaynaklarının belirlenmesi atılacak ilk adımlardandır. Büyükşehirlerden doğal ortamlara akan nüfusun Manisa’ya yönlendirilmesi için, sadece hafta sonlarını kapsayan iki günlük yürüyüş, yoga ve meditasyon turları düzenlenebilir. Bu kapsamda kente davet edilecek ünlü kişiler de, şehrin odak merkezi olmasına katkıda bulunabilir. Spil Dağı eteklerinde bulunan Mevlevihane Orman içi dinlenme yeri şehre yakın bir alanda bulunmasından dolayı yoğun olarak tercih edilen mekânlardandır. Oluşturulacak turlar kapsamında Spil Dağı’na yapılacak bir gezi içerisinde buraya gelinerek yoga veya meditasyon terapilerinin tecrübe edilmesi sağlanabilir. Sevişler köyünün batısında kurulmuş olan Sevişler Barajı Orman içi dinlenme yeri bu anlamda değerlendirilecek bir başka mekândır. Baraj manzarasına sahip olan dinlenme yerinde aynı zamanda olta balıkçılığının yapılması da mümkündür. Bu imkanların bir araya getirilerek oluşturulacağı bit tur güzergahının buradan geçmesi, buranın turistlerin uğrak mekanı haline gelmesini sağlayacaktır. Marmara Gölü kuş çeşitliliği ile ornitoloji turizmine hizmet ederken, gölün sakin aurası ile kuşların cıvıltısının oluşturduğu bu doğayla barışık ortam, tam bir meditasyon merkezi olarak tasarlanabilir. Gölün kenarında kurulacak mini meditasyon çadırlarıyla hem farklı bir atmosfer yaratılmış olur, hem de doğayla kucak kucağa, toprağa ayak basarak bir meditasyon yapılması sağlanır. Demirci, doğal dengenin korunmasını sağlayan orman varlıkları yönünden oldukça zengindir. İlçede ormanlık saha 65.157 hektar ile yüzölçümünün %52,9’unu oluşturmaktadır. Demirci’de üç ayrı yerde orman içi dinlenme alanı bulunmaktadır. Söz konusu alanlar Başalan, Güldürdek ve Sığırova'dır. Yöre halkının piknik alanı olarak faydalandığı Başalan, Güldürdek ve Sığırova doğal manzara ve zenginliği, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 323 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI soğuk su kaynakları ve temiz havasıyla yoga ve meditasyon terapilerine son derece elverişli bir ortam olarak değerlendirilebilir.45 Manisa’da yetiştirilen organik tarım ürünlerinin envanter çalışmasının yapılarak, sertifikasyon süreçlerinin tamamlanması ve turizmde aktif olarak başvurulacak ürünler haline getirilmesi gerekmektedir. Organik tarım ürünlerinin Manisa’da bulunan otel, işletme, dinlenme tesisi ve özellikle köy pansiyonlarında kullanımının anlatılması, teşvik edilmesi ve desteklenmesi önemlidir. Şehir genelinde hazırlanıp sunulacak bir sağlıklı mutfak konsepti, Manisa’da adım atılacak her restoranı, tesisi ve işletmeyi güvenli kılacaktır. Manisa’nın sağlıklı yemeklerinin bir listesi oluşturularak bunların tariflerinin yazılı olduğu Manisa’ya özgü bir yemek kitabı çıkarılabilir. Sözü edilen otel ve dinlenme tesislerinin doğayla iç içe yapıları göz önüne alınarak, zayıflamak ve obeziteden kurtulmak isteyenler için ayrı ayrı hazırlanacak tur programlarının oluşturulması gerekmektedir. Bu programlarda hem düzenli bir diyet programı çıkarılmalı hem de yürüyüş, yoga ve meditasyon gibi spor aktiviteleri ve doğal tedavi yöntemleri de uygulanabilir. Akupunktur ve bioenerji gibi alternatif tedavi çeşitlerinin Manisa’da yoğun olarak uygulamaya koyulması gerekmektedir. Bu konuda uzman kişilerden destek alınarak yola çıkılması gerekmektedir. Örneğin Manisa’da Akuterapi alanında çalışan Dr. Timur Yıldırım bu konuda başvurulacak uzmanlardan biridir. Akupunkturun tam olarak tanınması, kamuoyunun iğnelere olan korkusunun giderilmesi ve bu iğnelerin ne işe yaradığına dair bilgilerin bir broşürle anlatılması önemlidir. Yine bioenerji konusundaki ilgisizliğin giderilmesi için mini tanıtım kitapçıklarının basılması ve hatta bioenerji tedavinin uygulandığı mini tanıtım seanslarının düzenlenmesi gerekmektedir. Manisa ormanlarının eteğine kurulmuş olan Spilos Otel, Manisa’da uygulanması planlanan terapi yöntemleri, bioenerji ve akupunktur gibi tedaviler için oldukça uygundur. Buranın doğal havası, çeşitli tedavi yöntemleriyle hazırlanacak turlar kapsamında satışa sunulabilir. Fizyoterapi ve bioenerji konularında uzman olan Elmas Maranki ve Prof. Dr. Ahmet Maranki başvurulacak uzman isimlerdendir. Ahmet Maranki bioenerjinin tanıtımı 45 http://egitim.bayar.edu.tr/index.php/yerel MANİSA MARKA KENT VİZYONU 324 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI hakkında bir konferans vermek için Manisa’ya davet edilebilir. Bu konferansa davet edilecek otel, işletme ve dinlenme tesislerinin sahipleri ve çalışanlarının da bu konuda bilgilendirilmesi ve işletmelerinde bu tedavi türüne yer vermeye özendirilmeleri anlamlı olabilir. İnternet günümüzde çok kullanılan bilgilenme kaynaklarından biridir. Turistler ve acenteler çeşitli destinasyonlar ve turizm türlerini internet üzerinden araştırmaktadırlar. Bu nedenle sıklıkla bilgi girişleri yapılan internet sitelerinin kurulması gerekmektedir. Sağlıklı yaşam köylerinde konaklama için online rezervasyon seçenekleri sunulabilir. Tek bir siteden farklı sağlıklı yaşam köylerine linkler verilebilir, arama motorlarına kayıtlar yapılabilir. 8.9. Kırsal Turizm - Ekoturizm Ekoturizm kavramı sürdürülebilirlik tartışmaları ile gündeme gelip popüler olmuştur. Ekoturizm, doğaseverler ve çevre duyarlılığı olan turistlerin hareketlerinden daha geniş ve kapsamlı bir konudur. Eko-turizm doğa ile iç içe olan bir turizm anlayışıdır. (Orams, 1995). Uluslararası Ekoturizm Topluluğu (The International Ecotourism Society-TIES) eko turizmi çevreyi koruyan yerel halkın refahını gözeten doğal alanlara karşı duyarlı seyahat olarak tanımlanmaktadır. Ekoturizm zamanla daha da belirginleşen yeni tip turistin beklentileri, deniz-kumgüneş üçgeninden uzak doğa ile iç içe abartılı olmayan tesislerde iyi bir oda, iyi hizmet ve bunların başında bozulmamış doğa ve temiz bir çevrede aktif bir tatil olarak özetlenebilir. Sürdürülebilir turizmin alt bileşenlerinden birisi olan ekoturizmin bileşenleri ise aşağıdaki gibi tanımlanmaktadır. Biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunulması, Yerel halkın refahının gözetilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 325 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turistlerin ve yerel halkın bilinçlendirilmesinin sağlanması, Küçük ölçekli kuruluş/firmalar tarafından küçük turist gruplarına hizmet verilmesi, Turistlerin ve yerel halkın turizm endüstrisi hakkında sorumlu hareket etmesinin sağlanması, Geri dönüşü olmayan kaynakların en düşük düzeyde tüketilmesi, Turizm yönetimine yerel düzeyde katılımın önemsenmesi, iş fırsatlarının ve mülkiyetin yerel halk lehinde gelişmesinin gözetilmesi. Ekoturizm hareketinin olumlu çevresel ve sosyal etkisi olsa da iyi organize edilmediği takdirde kitle turizmi kadar çevresel tahribata sebebiyet verebilmektedir. Bunun nedeni ekoturizm destinasyonlarının hassas ekosistemler olması ve bu bölgelerde yapılacak herhangi bir turizm hareketinin doğal kaynakların (biyolojik çeşitliliğin, fauna habitatlarının) yok edilmesi, hatta çevresel kirliğin yaratılmasına sebebiyet verebilmesidir. Bazı ekoturizm uygulamalarının ekosistemlere minimum negatif etki yaptığı, yerel halka alternatif geçim fırsatları sağladığı gözlenmiştir. Ekoturizm, ekolojik olarak hassas alanların korunmasını ve bu alanlara yakın yerlerde yaşayan halkın sosyal-ekonomik açıdan gelişmesini sağlamaktadır. 8.9.1. Dünya Turizm Sektöründe Kırsal Turizm –Ekoturizm 1990’lı yıllar sonrasında ekoturizm ve sürdürülebilirlik kavramı benimsenmiştir. Turizmde geleneksel destinasyonlardan (deniz-kum-güneş) uzaklaşma görülmekte ve turist profili değişmektedir. Bu yeni profilde ekoturist olarak adlandırılan kitlenin, 35 ve 54 yaş grubunda, yüksek eğitimli, ortanın üzerinde geliri olan, doğa, kültür ve gastronomiye ilgi duyan kişiler olduğu yapılan istatistiklerde ortaya konmuştur. Ekoturizm pazarının giderek büyüdüğü 90’lı yıllarda, 43 milyon Amerikalının ekoturizm faaliyetine katıldığı, Yunanistan’a gelen 3 milyon İngiliz turistin %19’unun ekoturist olduğu, Fransa’da yılda 15 milyon kişinin trekking yaptığı belirlenmiş, ayrıca Avrupa ülkelerinin pek çoğunun ülke turizmi için ayırdıkları payın önemli bir kısmının bu amaca yönelik harcandığı yapılan araştırmalarda ortaya çıkmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Barack Obama’nın eşi Michelle Obama’da dünya liderlerinin eşlerini bir organik tarım çiftliğinde ağırlamıştır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 326 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Avrupa Ekolojik ve Tarımsal Turizm Merkezi (European Centre for Ecological and Agricultural Tourism-ECEAT) Avrupa’nın kırsal alanlarında küçük ölçekli, doğaya dayalı turizmin sürdürülebilir şekilde geliştirilmesini sağlamak üzere faaliyetlerine 1993 yılında başlamıştır. Avrupa’nın birçok ülkesi ECEAT’a üye iken Türkiye’den de ECEAT’a üye olmak için bekleyen örgütler bulunmaktadır. 8.9.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kırsal Turizm -Ekoturizm Ülkemizin eşsiz sahilleri, çeşitli uygarlıklardan kalan paha biçilmez kültür hazineleri, dünyanın çok az ülkesinde bulunan doğa güzellikleri ve iklim farklılıkları ile büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Türkiye, dağları, yaylaları, mağaraları, akarsuları, gölleri, termal kaynakları ile turizmde çok geniş bir yelpaze oluşturmaktadır. Türkiye yeryüzü şekilleri, iklim ve buna bağlı olarak bitki örtüsü ve hayvan varlığı açısından dikkat çekici bir ülkedir. Kıtalararası ve iklimler arası geçiş bölgesinde olması sebebi ile ülkemiz şu an için Avrupa’nın türler açısından en zengin ülkesidir. Bu durum Türkiye’nin floristik (bitki Örtüsü) zenginliğinin Avrupa florası ile karşılaştırıldığında açıkça ortaya çıkar. Avrupa’nın tamamında tür sayısı 12.000 civarında iken Türkiye’de bu sayı 9.000 civarındadır. Bu zenginliğin turizm amaçlı değerlendirilmesi ve zengin flora potansiyelini tanıtmak, dolayısıyla talebi çeşitlendirmek, yatırımcı ve işletmecilerin dikkatini yeni turizm türlerine çekmek için çalışmalar sürdürülmelidir. Ülkemizde Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin yürüttüğü Ekolojik Çiftliklerde Tarım Turizm Takas Programı TATUTA aracılığı ile sürdürülen ekolojik çiftlik ziyaretleri, Kaz Dağlarındaki uygulamalar, Çomakdağ Köyü, Safranbolu- Türkmen Köyü, Akçakoca-Dadalı Köyü, Cumalıkızık Köyü, Nallıhan- Beydili-Karasu-Akdere köyleri, Giresun İnece ve Şeyhli köyleri ekoturizm kapsamında yürütülen önemli örneklerdir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 327 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.9.3. Manisa'da Kırsal Turizm -Ekoturizm Marka Değerleri Doğaya en az zararı vererek, mümkün olduğu kadar doğal kaynakları koruyup, doğal kaynakların uzun süre kullanımını hedef alan kırsal-eko turizm, son yıllarda Türkiye’de ve dünyada oldukça fazla gündeme gelip uygulanmaya başlamıştır. Kırsal-eko turizm, insanın hem doğasını koruması hem de bu korunmuş doğadan ürettiği organik ürünlerle sağlıklı beslendiği bir ortamı mümkün kılar. Doğal yaşamın ve sağlıklı beslenmenin bu kadar gündeme gelmesi, el değmemiş mekan ve kentlerin değerini arttırmıştır. Bu perspektifle bakıldığında Manisa, doğal yaşamın sürdürülebileceği el değmemiş mekanlarıyla değerlendirilebilecek zengin bir kaynaktır. Manisa’da Spil Dağı ve Yunt Dağı çevresindeki köyler, Ayvacık, Tekelioğlu, Darkale ve Kula gibi köy ve ilçeler eko turizme hitap edecek geniş bir zemin sunmaktadır. Manisa’nın kırsal-eko turizme ait marka değerlerini oluşturan bu köy ve ilçeleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: Spil Dağı: Merkez ilçenin hemen güneyinde yer alan, ünlü Manisa lalelerinin doğal olarak yetiştiği Spil Dağı Milli Parkında, yüzü aşkın endemik bitki, 70 kadar da şifalı bitki MANİSA MARKA KENT VİZYONU 328 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI mevcuttur. Sümbül, çiğdem, siklamen, glayöl, menekşe, papatya ve gelincik gibi çiçekli bitkilerin bulunduğu Spil Dağı’nın en ünlü bitkisi, küçük orman açıklıklarında ve dere tabanlarının düzlüklerinde kümeler halinde yetişen lalelerdir. Spil ya da Manisa Lalesi adıyla anılan bu laleler, Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Manisa’nın şehzadeler tarafından yönetildiği yıllarda, İstanbul’a götürülerek İmparatorluk tarihinde bir döneme adını vermiştir. Yaban hayatı bakımından da oldukça zengin olan milli parkta tavşan, tilki, kurt, çakal, domuz, sansar, porsuk, kirpi ve sincap gibi hayvanlar sıklıkla, kınalı ve çil keklik ise daha nadir bulunan hayvanlardır. Ötücü kuşların hemen birçok türü ile yırtıcı kuşlardan doğan, atmaca ve kartal da bulunmaktadır. Ayrıca geyik koruma ve üretme sahasında geyiklere ve Muradiye Keklik Üretme İstasyonu’nda üretilerek, korunabilen alanlara salınmış sülünlere rastlamak da mümkündür. Spil Dağı üzerinde birçok küçük farklı bölgeyi barındırır. Bu bölgeleri Spil’in zirvesine çıkarken görmek mümkündür. Manisa’dan Spil Dağı’na çıkarken yol üzerindeki bazı önemli bölgeler şunlardır: Ağlayan Kaya (Niobe), Manisa Tarzanı, Seyir Terası, Sultan Yaylası (Kiraz Yaylası), Turgutalp Köyü, Yangın Gözetleme Kulesi, Sülüklü Göl ve At Alanı. Spil Dağı At Alanı mevkiinde, yılkıya bırakılmış atlara rastlamak mümkündür. Bir atı yılkıya bırakmak, atların mevsimlik olarak veya ihtiyarlamaları nedeniyle dinlenmeye ve kendi hallerine bırakılması anlamına gelmektedir. At Alanı mevkiinde aynı zamanda ziyaretçilerin kendi çadır ve karavanlarıyla kamp yapmaları mümkündür. Antik çağdan beri bağcılık yapılan yörede, yetiştirilen ürünlerin başında üzüm gelmektedir. Manisa yöresi çekirdeksiz üzüm yetiştiriciliği konusunda, gerek kalite ve gerekse rekolte bakımından dünyanın sayılı bağcılık merkezlerinden biridir. Temmuz ayının ikinci yarısından itibaren MANİSA MARKA KENT VİZYONU 329 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yenilecek olgunluğa erişen üzümün hasadı eylül ayı ortalarına kadar sürer. Çok geniş bir alana yayılan bağlar, eko turizmi bakımından değerlendirilmeyi bekleyen bir potansiyel oluşturmaktadır. Manisa Tarzanı, resmî kayıtlara göre Ahmeddin Carlak ya da kendi ifadesi ile Ahmet Bedevi (d. 1899 - 1963). Kurtuluş Savaşı'nda savaştığı için İstiklal Madalyası sahibidir. Hayatını Manisa’yı tüm Türkiye’ye örnek olacak şekilde ağaçlandırmaya adamış ve yaşadığı süre boyunca binlerce ağaç dikmiştir. Spil Dağı'nda yaşayan ve Manisa sokaklarında üzerinde sadece şort ile dolaşan Ahmeddin Carlak'a halk 1934 yapımı Tarzan filmi Manisa sinemalarında gösterime girdikten sonra yaşamını bu filmle özdeşleştirerek Manisa Tarzanı adını takmıştır. 1963 yılında hayatını kaybedince Manisa halkınca bir efsaneye dönüştürülmüş, ilde heykeli dikilmiştir. Her yıl ölüm yıldönümü olan 31 Mayıs gününde Manisa'da hatırası için törenler düzenlenir. Manisa Tarzanı eko-turizm için bir marka değer olup sürdürülebilir yaşam için örnek alınacak bir kişidir. Bu nedenle Manisa’nın eko turizm alanında ön plana çıkması için Manisa Tarzanı marka değerini etkin bir şekilde işlemesi Manisa’nın yararına olacaktır. İzmir’de milyonlarca insan doğada yetişmiştir. İzmir metropolüne çok yakın olan Manisa’nın hafta sonu tatilleri veya kısa süreli doğaya kaçış tatilleri konusunda en doğru adres olduğu tanıtımı yapılarak bölgenin orman, su ve toprak varlığının doğayla kucaklaşmak isteyenlere sunduğu olanaklar iyi bir şekilde anlatılmalı ve doğaseverlerin ağaç dikme gibi birebir deneyimleyebileceği olanaklar da sunulmalıdır. Yunt Dağı: Yunt Dağı bölgesi ve mücavir alandaki ilçeler eko turizmin geliştirilebileceği potansiyel alanlardan bir diğeridir. Yunt Dağı yamacından 61 köy ve 2 belde bulunmaktadır. Geçimleri kaynakları orman, tarım ve hayvancılıktır. Özellikle kadınların yürüttüğü el sanatları ve Yunt Dağı’na özgü halı dokumaları ise, geleneksel yaşantının sürdüğüne işarettir. Yunt Dağı Projesi’yle “Dağlık Yerleşimlerde Katılımcılığın Geliştirilmesi ve SosyoEkonomik Refahın İyileştirilmesi” kapsamında geliştirilecek Yunt Dağı köyleri ve çevresi, eko-turizme daha da elverişli hale gelecektir (http://www2.ormansu.gov.tr/COB/YuntdagiProjesi.aspx?sflang=tr). Marmara Gölü: Etrafı sulak çayırlar ve sazlıklarla kaplı olan Gölmarmara ilçesindeki Marmara Gölü de kuş çeşitliliğine imkan veren doğal bir çevre oluşturmakta ve birçok kuş türünü barındırmaktadır. Bu özelliği ile ornitoloji meraklılarını cezbedebilecek bir alan teşkil etmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 330 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Darkale (Tarhala): Eski adı Tarhala olan Darkale’nin ismi Selçuklu döneminde değiştirilmiştir. Salname-i Osmani’den ulaşılan bu bilgiyle Darkale’nin tarihi kökenleri olan eski bir yerleşim yeri olduğunu söylemek mümkündür. Manisa'ya 94 km Soma merkeze 2 km mesafede bulunan Darkale köyünde 46 eko turizm çalışmaları başlatılmıştır. Darkale köyü OPET’in Türkiye çapında yürüttüğü “örnek köyler” projesi kapsamındadır. Köyde ve çevresinde bulunan tarihi, kültürel ve doğal miras turizm açısından bir çekicilik oluşturmaktadır. Darkale köyünde özgün ve eklektik yöresel yemek çeşitleri yapılmaktadır. Çevresi çam ormanlarıyla kaplı olan Darkale’nin sırtını yasladığı Asartepe ve Tuzlutepe’nin dik kayaları, dağcıları ve kaya tırmanıcılarını buraya davet eder niteliktedir. Çevresinde bulunan sayısız yürüyüş ve bisiklet parkurları doğa sporu meraklılarını Darkale’ye çekmekte önemli bir unsurdur. Darkale’nin çevresi çok çeşitli bitki ve flora zenginliğine sahiptir. Orkideler, süsenler, ters laleler, hercai menekşeler ve sayısız türde çiçekler mevcuttur. Köyün kadınları tarafından yapımı hala sürdürülen geleneksel nar ekşisi, Darkale’nin özgün değerlerinden biridir. Köy içerisinde tamamen doğal koşullarda organik olarak yetiştirilen narlardan toplanılarak yapılan nar ekşilerinin önce taneleri çıkartılır. Sonrasında suyu sıkılarak kaynatılan narlardan, Darkale’ye özgü nar ekşisi elde edilir. Ayvacık Köyü: Manisa merkezine 26 km uzaklıkta olan köy, 93 harbi sırasında Anadolu’ya göç eden Müslüman Bulgarlar (pomaklar) tarafından kurulmuştur. Akdeniz iklimi görülen köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Doğayla iç içe olan köyün en önemli özelliği temiz havasıdır. Özellikle kanser hastalarının yoğun ilgi gösterdiği köyün, organik ürünlerle beslenmesi de hastalıklara iyi gelen bir diğer yönüdür. 46 http://www.tarhala.com/darkale-tarhala-trakhoula/ MANİSA MARKA KENT VİZYONU 331 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tekelioğlu Köyü: Manisa’nın Salihli ilçesine bağlı olan köyün Salihli’ye uzaklığı 20 km’dir. Antik Lidya’nın başkenti olan Sart kalıntıları, yakınında Artemis tapınağı (Salihli’den 9 km) gibi çok sayıda tarihi ve doğal zenginliği barındırıyor. Yörenin geçim kaynağı bağcılık, meyvecilik, hayvancılık ve pamuktur. Bu temel ürünlerin yanında, susam, bakliyat, tahıl gibi çeşitli ürünlerin dönüşümlü olarak ekildiği, kapari gibi doğadan toplanan bazı bitkileri içeren ekolojik tarım yönteminin Türkiye’de, köyün neredeyse tamamı tarafından benimsendiği ilk örneklerden biri Tekelioğlu Köyüdür. Bu açıdan Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile DSİ arasında bir protokol ile düzenlenen kullanma ve içme suyu havzalarının çevresindeki tarım arazilerinde ekolojik tarım yapmanın yararlarının gözlenebileceği bir örnek oluştumaktadır. Kula: Etrafı tepelerle çevrili olan Kula’nın volkanik bir arazi üzerine kurulmuş olması, verimli topraklarının sebebidir. Akdeniz ve Karasal iklimin birlikte hakim olduğu bölgede bitki örtüsü farklılık göstermektedir. İlçede maki bitki türleri zeytini kocayemiş, ladin ve az miktarda defne ve kuşkonmaz türleridir. Yoğun ormanlık alan mevcut olan Kula’nın orman bitkileri palamut, meşe, kızılçam ve karaçamdır. Sadece Kula’da 35,86haorman alanı mevcuttur. Verimliliğin temel kaynağı Gediz Nehri’dir. Nehir, Kula’nın 12 km kuzeyinden geçer. Kula’nın merkezine doğru Gediz nehrine karışan irili ufaklı birçok dere mevcuttur. Yeşilin ve mavinin geniş bir alanda kucaklaştığı Kula, verimli topraklarıyla organik tarımın ve sağlık turizminin göbeği olmaya adaydır. Gördes ilçesindeki Manastır Yaylası’da eko-turizmin geliştirilebileceği potansiyel alanlardan biridir. Ayrıca bunlara ek olarak Turgutalp, Sultan Yaylası, Osmanlıca, Ortaköy, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 332 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Türkmen, Gülbahçe, Pazarköy, Gökeyüp, İncesu, Ercekler de ekoturizm bakımından önemli marka değerleridir. Eko turizmin yapılacağı yörelerde belli senaryolar çerçevesinde, ana tur güzergahları, varış noktaları, ara istasyon ve alt istasyon noktaları belirlenerek planlama çalışmaları yapılabilir. Bütün bu planlama, eylem planları ile desteklenerek zamana ve bütçeye göre denetlenebilen izlenebilen hale getirilebilir. Eko-turizm ve kırsal turizmde büyük otellerden ziyade köylülerin evlerini açmaları daha önemlidir. Bu çerçevede, köylülere ev pansiyonculuğu eğitimi verilerek onların evlerini pansiyonculuk anlamında turistlere açması konaklama altyapısının gelişimine ve yerel ekonomiye destek olacaktır. Yalnız kırsal turizm destekleri verilmeden önce de yerel halka kırsal turizm getirilerinin iyi anlatılması ve halkın motive edilmesi gerekir. Yoksa yerel halkın tepkisi ile karşılaşılması mümkündür. Son yıllarda kırsal alanlarda yaşayan insanlarda ciddi bir gelir kaybı oluşmuştur. Bu amaçla, kırsal turizm özelikle Manisa kırsalında desteklenerek yerel ekonomik gelişmeye ve gelir artışında ciddi bir alternatif olarak ortaya konulabilir. 8.9.4. Manisa'da Kırsal Turizm -Ekoturizm Stratejisi Manisa’da Spil Dağı Milli Parkı’nın ekoturizmde markalaştırılması, 8.9.5. Manisa'da Kırsal Turizm -Ekoturizm de Hedeflere Doğru Manisa’da faaliyet gösteren Kırsal Turizm Derneği bulunmaktadır. Türkiye çapında kırsal turizm geliştirme çalışmaları yapan dernek Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile beraber 5 yıldır Manisa’da kırsal turizmi geliştirmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 333 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın eko-turizm ve kırsal turizm konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Marka takımlarının bölgede eko turizmin yapılabileceği mekanların detaylı çalışmasını yapması, Manisa’nın kırsal-eko turizme ilişkin marka değerlerinin tespit edilerek, gerekli envanter çalışmalarının yapılması, Envanter çalışmasından sonra kırsal-eko turizme ait alt konseptlerin oluşturulması, bu konseptler ile ilgili broşür ve kataloglar hazırlanması ve özellikle dijital ortamın kullanılması, Ulusal ve yerel düzeyde ilgili doğa dernekleriyle irtibata geçilerek Manisa’nın kırsal turizm-eko turizm potansiyelinin tanıtımının yapılması, Kanser hastası olduğu için Ayvacık Köyü’ne zaman zaman gelip şifa bularak, daha sonra buraya yerleşerek hayatını sürdüren Nursel Karaosmanoğlu Şimşek’in hikayesi yerli halk için bir örnek teşkil edebilir. Ayvacık Köyü’ne yerleştikten sonra evini turizme açarak eko turizm yapmaya başlayan Şimşek, adeta kendi markasını oluşturmaya başlamıştır (http://www.manisahaberleri.com/haber/2311/bu-koyde- kansere-gecit-yok.aspx). Aktif olarak eko turizmin yapıldığı Tekelioğlu ve Ayvacık köylerinin ihtiyaç analizlerinin yapılması ve alt yapı hizmetlerinin geliştirilmesi, Spil Dağı ve Ayvacık Köyü’nün temiz havasının ön plana çıkarılması ve buna uygun konseptler oluşturularak turların düzenlenmesi, Eko turizmin yapılabilmesi için potansiyel taşıyan Kula, Yunt Dağı ve köyleri, Spil Dağı ve köyleri ile Manastır Yaylası’nda gerekli envanter ve alt yapı çalışmalarının yürütülmesi, alt yapı hizmetlerinin geliştirilmesi, Söz konusu köylerde eko turizmin geliştirilmesine yönelik yerel halkın eğitilmesi, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 334 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Spil Dağı Milli Parkı, Baraj Gölleri, Atalan Yaylası, Gölmarmara ve orman içi dinlenme tesislerinin doğa turizmi dağıtım noktaları olarak belirlenmesi, Eko turizm yapılan bölgelerde üretimin ekolojik olduğuna dair gerekli başvuru ve sertifikasyonların tamamlanarak ürünlerin güvenilirliğinin sağlanması, Manisa Tarzanının hayatı ve yaşam felsefesinin zengin görsellerle katalog haline getirilmesi, Manisa Tarzanı ve doğa turizmi ile ilgili bir web sitesinin hazırlanması, Manisa Tarzanı ile ilgili hediyelik eşyaların tasarlanması ve satılması, Otellerin faydalanabileceği, internet üzerinden şifre ile girilen bir database sistemi kurulması, örneğin: Otelde yer açığı olan bir firma yer bilgilerini görebildiği gibi şiir dinletisi duyurusu, güreş müsabakası, yayla turları gibi etkinliklerin öğrenileceği, güzel bir database sistemi olan bir web sitesinin kurulması, Gerek Manisa merkezdeki gerekse Salihli, Akhisar ve Soma gibi doğaya daha yakın alanlardaki konaklama ve yeme içme tesislerinin çalışanlarının eko turizm hakkında eğitilmesi, nerelerde trekking parkurları olduğu, nerelerde neler yapılabileceği gibi bilgileri asgari olarak bilmelerinin sağlanması, Eko turizm yapılan köylerin temiz hava ve doğal şartlarının spor turizmiyle kombine edilerek sunulması ve buna uygun turların oluşturulması, Doğa Sporu sevenlerin aynı yere bir daha gelmeleri için teçhizatlarını depolama imkanları sağlanması, Doğa Sporları yapan meşhur insanların bölgeye davet edilmesi, Doğa sporu yapan grupların ağları kullanılarak newsletterlar ile bilgilendirme yapılması, Doğa dernekleri, sporcular ve diğer STK’ların güçlendirilmesi ve üyelerini Manisa’ya davet etmelerinin sağlanması, Doğa merkezli turizm türlerinin her birinin ayrı ayrı planlamalarının yapılması, Doğa merkezli turizm türlerinin her birinin ayrı ayrı broşürlerinin, kataloglarının oluşturulması, haritaları çizilerek web sitelerine konulması, Yerel halkın, turistik ürün, hediyelik eşya yapımı, servis, kalite ve işletmelerin yönetimi ve pansiyonculuk konusunda eğitilmesi, Alana girişte kabul noktaları oluşturulması ve buralarda ziyaretçilere farklı güzergahları ve yöresel özellikleri gösteren mola noktaları ve tur güzergahlarını gösteren haritaların sunulması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 335 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Eko-turizm için kullanılacak alanlarda, çeşme, wc, barınak, mesafe ve yön levhalarının tamamlanması, dağ yürüyüşü rotalarının Küresel Yer Belirleme Sistemi (GPS) ile uydulara tanıtılması, yeni taşıt yolu açılmaması, Eko turizmin yapılacağı yörelerde belli senaryolar çerçevesinde, ana tur güzergahları, varış noktaları, ara istasyon ve alt istasyon noktaları belirlenerek planlama çalışmaları yapılması, Manisa’daki ekolojik dengenin sergilenebilmesi için Spil Dağı ve Atalan Yaylası’nın canlı bir botanik müze haline getirilmesi, Manisa’nın lalesi, kirazı, kendine has üzüm çeşitleri gibi botanik değerlerinin ekolojik turizme katkıda bulunması için markalaştırılması, 8.9.5.1. Darkale’de Ekolojik Tarım ve Turizm Darkale Köyü yakınlarında bulunan Menteşe Kaplıcaları’nın eko turizm kapsamında değerlendirilerek, turistlerin tercih edebileceği seçenekler içerisinde sunulması, Darkale Köyü şehir merkezine çok uzak olmayıp ulaşım açısından kolay bir güzergah üzerinde bulunmaktadır. Darkale’nin bu şartları geliştirilerek köy pansiyonculuğu için gerekli araştırmalar tamamlanarak uygun evlerin bu yönde dönüştürülmesi, Manzaralı evlerin köy pansiyonculuğunda değerlendirilmesi ve bu evlere öncelik verilmesi, Köy pansiyonculuğu yapılan evler diğer turizm aktiviteleri için bir alternatif sayılarak tanıtımlarının yapılmasının sağlanması, Köy pansiyonculuğu yapan evlerin Manisa’nın kültürüne ve tarihine ait donelerle dekore edilmesi, Organik tarım adı altında birçok ürün satılmakta, birçok yer kendine marka yaratmaya çalışmaktadır. Bu sebeple Darkale’de üretilen ürünlerin gerçekten organik olduğuna dair sertifikasyon başvuru ve işlemlerinin tamamlanması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 336 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Mevcut durumda Darkale ismiyle bir web sayfası olmakla beraber, burayı destekleyecek bir Facebook, Twitter ve İnstagram hesabı açılabilir. Bu hesaplar Darkale resimleri, organik tarım ürünleri ve buna dair sürecin işlendiği videolar aracılığıyla aktif tutulabilir. Darkale’de geleneksel olarak yapımı sürdürülen Nar Ekşisi’nin toplanma ve yapım aşamasının kaydedildiği videolar sosyal paylaşım ağları üzerinden paylaşılarak ilgi odaklarının oluşturulması, Yine Darkale’ye özgü yapılan dondurmanın yeniden canlandırılarak yapılmasının teşvik edilmesi, bu sürecinde hem fotoğraf kareleri hem de videolar aracılığıyla sosyal paylaşım sitelerinden paylaşılması, Darkale’ye özgü üretilen nar ekşisi ve dondurmanın markalaştırılarak bir pazar oluşturmasının sağlanması, 8.9.5.2. Gerçek Köy Yaşamı Konseptinde Neler Yapılabilir? “Gerçek Köy Yaşam Tecrübesi” eko turizmin temel parçasını oluşturmaktadır. Doğal yaşamın nasıl olduğunun tecrübe edilmesi turistlerin unutulmaz anılarla dönmelerini sağlayacaktır. Geleneksel kıyafetlerle ve kendi topladıkları ürünlerle beslendikleri bir ortam, bu atmosferin fotoğraflanarak turistlere verilmesi, bambaşka bir dünyanın kapılarının turistlere açılmasını sağlayacaktır. Köylünün turizm sürecine aktif olarak katılması turiste geleneksel köy hayatını tatma fırsatı sunacağı gibi, köylünün ekonomik anlamda kalkınmasına destek olacaktır. Bir köy evinde kalacak olan turistin, tıpkı o evde yaşayan köylüler gibi erken kalkıp, tavukların yumurtalarını alması, tarlaya gidip nar toplaması gibi günlük aktivitelere iştirak etmelerinin sağlanması, Köy evlerinde yöresel kıyafetlerin bulundurulmasına özen gösterilmeli, tercih eden turistlere bu kıyafetlerden sunularak günlük işleri rahat bir şekilde yapmalarını sağlarken, doğal ortama uyum sağlamalarına destek olunması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 337 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’da yetiştirilen doğal ürünlerle yapılan reçellerin ‘Manisa Reçelleri’ adı altında turistik ürünler olarak satışının sağlanması, Köy pansiyonlarında turistlerce üretimi yapılacak olan reçel, marmelat, ekmek, turşu gibi yöresel ürünlerin turistlerce satın alınabilmesinin sağlanması ve şehir merkezlerinde kurulacak olan yöresel ürün satış noktalarında satışının sağlanması, Eko turizm çalışmalarıyla geliştirilecek alt yapı hizmetleriyle birlikte, bu doğal ortamın film ve reklam ajanslarına tanıtımının yapılması, konsepte uygun katalog çekimlerinin burada yapılmasının sağlanması, Köy evlerinde kalan turistler için bölgenin çekici kılınması önemlidir. Gündüz doğal yaşamı deneyimleyen turistlerin akşamlarının da eğlenceli geçmesinin sağlanması gerekmektedir. Bu doğrultuda yöreye özgü giysi ve müziklerle gerçekleştirilecek bölge danslarının sergileneceği akşam eğlenceleri düzenlenmelidir. Yaz akşamlarında sahilde ateş başında gerçekleştirilen doğal ortamlara paralel bir eğlence anlayışıyla hareket edilebilir. Akşam eğlencelerine bölgenin geleneklerinden olan kına geceleri de dahil edilebilir. Mizansen biçiminde tasarlanacak bir kına gecesi, turistler için ilginç bir deneyim olacaktır. Spil Dağı oldukça farklı beldeleri barındıran bir güzergaha sahiptir. Bu güzergahın bir tur kapsamında sunulması, dağın zirvesindeki kamp alanının konaklama yeri olarak planlanarak doğayla iç içeliğin sürdürülmesi gibi hobi turlarının düzenlenmesi, 8.9.5.3. Konseptin Organizasyonu Eko turizmin tanınması ve buralara turlar düzenlenmesi için seyahat acentelerinin info turlar kapsamında bölgeye davet edilmesi, Kadınlar hem tarla hem de ev işlerinde oldukça aktif bir rol üstlenmektedirler. Bu rolün eko turizmin tanıtılması ve sürdürülmesinde de desteklenmesi önemlidir. Sürecin sürdürülebilmesi için aktif kadınların eğitilmesi ve eko turizmde birer öncü olmalarının sağlanması, Yerel halkın planlama sürecine dahil edilerek bu konuda ilgi ve isteklerinin arttırılması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 338 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Köy pansiyonculuğunun turizm şartlarına uygun biçimde sürdürülmesi için yerli halkın bazı konularda eğitilmesi gerekmektedir. Bu çerçevede marka tarafından ele alınabilecek eğitim konuları şöyle ifade edilebilir: Genel turizm bilgisi, Pansiyonculuk eğitimleri, Evin pansiyonculuğa uygun hale getirilmesine ilişkin eğitimler (turistler özel nevresim takımlarının konması, odalara çöp kovası, şifonyer gibi eşyaların yerleştirilmesi) Mutfak eğitimleri, Hijyen eğitimleri (mutfak, banyo, tuvalet ve yatak odalarında sağlanması gereken hijyen ve genel hijyen kuralları), Turistlerle iletişim kurma teknikleri, Turistlere sunulabilecek gelenek ve göreneklerin sunulma biçimi (kıyafetler, kına eğlencesi vb. ), Eko turizm faaliyetlerinin belirlenmesi (süt sağma, nar toplama, kümesten yumurta toplama, oya yapımı vb.), Yöresel ürünlerin belirlenmesi ve satışa sunulması, Eko turizmde rehberlerin eğitimi. Eko turizm son yıllarda gündeme gelen bir turizm türüdür. Dolayısıyla eko turizmi geliştirmeyi amaçlayan sivil toplum örgütlerinin sayısı oldukça azdır. Bu eksiklikten yararlanarak söz konusu sivil toplum örgütlerinin Manisa’da kurulmasının teşvik edilmesi, Bu alanda Manisa’da aktif olan Nedim Zurnacı öncülüğündeki Kırsal Turizm Derneği’nin bir kaynak olarak başvurulup, bu kaynakla iş birliği kurulması, Eko turizm konusundaki eksikliklerin sivil toplum ve kamu işbirlikleriyle en aza indirilmeye çalışılması, Eko turizmin aktif bir biçimde gerçekleştirilebilmesi için kamu kurumlarıyla iş birliklerinin kurulması ve ortak projeler yürütülmesi, 8.9.5.4. Eko Turizm ve Kırsal Turizmin Diğer Turizm Türleriyle Birlikte Geliştirilmesi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 339 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Spil Dağı güzergahı eko turizmin diğer turizm türleriyle kombine edilerek sunulabileceği en verimli alanlardan biridir. Spil Dağı’nda bulunan yılkı atlarıyla yapılacak doğa gezileri ilginç olabilir. Spil Dağı’nın eteklerinden başlatılacak bir tırmanış planı ile, dağ üzerindeki farklı yerleşim yerlerine uğrayarak sürdürülecek birkaç günlük tırmanış turu planlanabilir. Tur sonunda zirvede kamp kurularak doğa yürüyüşleri yapılabilir. Kuş gözlemciliğine elverişli olan Marmara Gölü, Tekelioğlu’nda yürütülen eko turizmle ortak bir program içerisinde kurgulanabilir. Yazın yoğun sezonlarda ya da festival zamanlarından oteller dolduğunda köy pansiyonlarından yararlanılabilir. Salihli’de bulunan Attalos At Çiftliği eko turizm yapılan köylerdeki çocuklar için alternatif bir aktivite olarak değerlendirilebilir. Eko turizmde turistin doğal yaşamı tecrübe etmesi için hasat zamanları önemlidir. Hasat zamanları önceden belirlenerek bu zamanlarda uygulanacak kampanyalar ve yapılacak ön duyurularla turistlerin buraya çekilmesinin sağlanması, Av turizmi ve köy pansiyonculuğu birleştirilerek oluşturulacak turizm paketleri ilgi çekici olabilir. Turistin köy pansiyonunda konaklayabileceği, doğal ürünlerle kahvaltı edip, Spil Dağı’nda yürüyüş yapabileceği ve burada izin verilen yabani hayvanların avına çıkabileceği bir program hazırlanabilir. Sultan Yaylası’ndaki mevcut sosyal tesisler revize edilerek, köylülerin hediyelik eşya ve yöresel ürünlerini satabilecekleri stantların kurulmasının sağlanması, Sultan Yaylası’nın turizme elverişli ortamının geliştirilerek aktif bir şekilde kullanılabilir hale getirilmesi, Bu çerçevede Sultan Yaylası’nda da evlerin pansiyon olarak işletilmesine yönelik çalışmaların sürdürülmesi, Eko turizmi geliştirmek için kamu ve özel sektör iş birliğine gidilebilir. Devlete ait toprakların, eko turizme odaklanarak yapılandırılması şartıyla özel sektörler tarafından kiralanması sağlanabilir. Kamu-özel sektör iş birliğine paralel olarak, işletmeler ve kalkınma örgütleri arasında bir iletişim ağı kurulabilir. Bu kapsamda Ekoturizm Topluluğu (TIES) ve ECEAT gibi etkili paydaşlarla iletişim kurulabilir. Halihazırda Manisa’da çalışma yürüten Buğday ve Doğa Dernekleri ile farklı projeler çerçevesinde iş birlikleri kurulabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 340 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Marka takımları dünya eko turizm destinasyonlarının bir anlamda veri tabanı olan ttp://www.ecotourdirectory.com/ ve http://www.responsibletravel.com/ adreslerine, Manisa’da eko turizm yapan köylerin bilgilerini yükleyerek, buraları tanıtabilir ve tur satışı yapabilir. Doğa turizmi için uygulanacak stratejilerin eko-kırsal turizm içinde ortak planlar dahilinde uygulanması, Manisa’ya foto safari ve tabiat çekimleri için gelen turistlerin eko turizm yapılan köylere yönlendirilmesi, 8.9.5.5. Kırsal Turizm ve Eko Turizm Odaklı Manisa Turu Manisa’ya kırsal ve eko turizm için gelen bir ziyaretçi için hazırlanan örnek tur programı aşağıda verilmektedir. o 1. Gün Manisa –Ayvacık Köyü Pansiyona giriş Niobe, Kybele, Mevlevihane ziyaretleri Manisa Kebabı öğle yemeği Spil Dağı Milli Parkı Ziyareti Ayvacık’ta – konaklama o 2. Gün – Soma-Darkale pansiyona giriş Otantik öğle yemeği Köy evleri ve Darkale köyü civarında yürüyüş Akşam yemeği Teatral nitelikte geleneksel köy oyunları o 3. Gün Darkale’de kahvaltı Gördes’te halı ve kilim atölyelerinin gezilmesi - alışveriş Köseler köyünde otantik öğle yemeği Köseler Köyünde konaklama o 4. Gün – Kula’da otantik köy kahvaltısı MANİSA MARKA KENT VİZYONU 341 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula evlerinin gezilmesi Kula’da şekerli pide öğle yemeği Emre Köyü’ne hareket Taptuk Emre Türbesi ve Yunus Emre kabir ziyareti Akşam yemeği-Emre Köyü Konaklama o 5. Gün Emre Köyü otantik köy kahvaltısı Salihli Tekelioğlu Köyüne hareket Köyde otantik öğle yemeği Köy ve çevresinin gezilmesi, Salihli Termal Tesiste konaklama o 6. Gün Tesis’te kahvaltı Tesisten ayrılma 8.10. Yayla Turizmi Hayvancılıkla uğraşanların yazı geçirmek için çıktığı çayırlarla kaplı yüksek düzlüklere verilen genel ad yayladır. Yayla turizmi ise yazın sıcak havalarda şehrin kalabalığından ve sıcağından kaçmak üzere yapılan turizm türüdür. Hayvancılıkla uğraşanların yıl içinde iklim ve bitki örtüsündeki değişikliklere bağlı mevsimlik göç hareketlerine ise yaylacılık denmektedir. Fiziki olarak yayla kelimesi, dağ tepelerindeki düzlüklere verilen isimden gelmektedir. Yazın alçak kesimlere göre daha serin olan ve genellikle eşsiz doğal güzellikler sunan yaylaların bir bölümünden günümüzde dinlenme ve eğlenme amacıyla sayfiye yeri olarak yararlanılmaktadır. Türkiye’deki yüksek yaylaların çoğu kışın nüfustan yoksundur ama yüksekliği az ve iklim koşulları yıl boyunca yaşamaya elverişli olanlar sürekli yerleşim yeri haline gelmiştir. İnsanların bulundukları yerden ayrılarak yaylalara gitmeleri ve orada konaklayarak tüm ihtiyaçlarını temin etmeleri turizm hareketini oluşturmaktadır. Ayrıca yayla etkinlikleri, yayla kültürü ve bozulmamış doğada yaşamak diğer insanların ilgisini çekmiş ve yaşama MANİSA MARKA KENT VİZYONU 342 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI tarzına katılmalarını sağlamıştır. Sonuç olarak da bu turizm hareketi Yayla Turizmi şeklinde bir turizm çeşidini meydana getirmiştir. 8.10.1. Dünya Turizm Sektöründe Yayla Turizmi Dünya’da hem turist profilindeki hem de tüketim kalıplarındaki değişiklikler, doğal, kültürel çevrenin koruma-kullanma dengesi içinde kullanımını öngören ”Yayla Turizmi”nin önemini arttırmıştır. Yaylalar üzerinde barındırdığı çok çeşitli otsu ve odunsu bitki örtüsü, uzun bir tarih süresince oluşmuş kendine özgü malzeme ve mimarisi, kaynak suları, temiz havası ve sessizliği ile oldukça çekici ortamlardır. UNEP tarafından verilen bilgiye göre dağlar uluslararası turizm endüstrisinin yüzde 15-20’sine ev sahipliği yapmakta ve yılda 70–90 milyar dolar arası turizm girdisi sağlamaktadır. (http://www.tursab.org.tr/dosya/1017/ may04yayla_1017_1683015.pdf) 8.10.2. Türkiye Turizm Sektöründe Yayla Turizmi Türkiye coğrafi olanakları sebebi ile birçok yaylaya sahiptir. Bu yaylaların en çok yoğunlaştığı bölgeler ise Doğu Karadeniz bölgesi olarak bilinir. Bölge Türkiye Turizm Stratejisi’nde Yayla Turizmi Koridoru olarak belirlenmiştir. Bölge, aynı zamanda yaylalarla özdeşleşmiş festival ve şenlikler sebebi ile oldukça yoğun bir turizm potansiyelini içerisinde barındırmaktadır. Önceden yaylalar sadece görsel ve sağlıklı çevresi açısından ilgi çeken alanlar iken son yıllarda bu şenlik ve festivaller başlı başına yaylaları birer turist çekim odak noktası haline getirmiştir. Yayla şenlikleri özellikle iç turizme yönelik gerçekleştirilen, hiçbir duyuru, teşvik veya zorlama yapılmadan 15-20 bin kişinin bir araya geldiği çok önemli kültürel ve rekreasyonel faaliyetlerdir. Yaylalarımız çok çeşitli rekreasyonel kullanıma olanak tanırlar. Başta her tarafı kesintisiz saran engin yeşili ve üzerinde bulunan orman ve alpin vegetasyonuna ait çok çeşitli bitki örtüsü ile olağan üstü kırsal peyzaj örnekleridir. Manzara seyri gibi pasif ve doğada gezinti, inceleme gibi aktif rekreasyona elverişli mekanlardır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 343 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kültür ve Turizm Bakanlığınca, 1990 yılında çok sayıda yaylaya ve yayla geleneğine sahip olan Doğu Karadeniz Bölgesinde yayla turizminin potansiyelini araştırma ve tespit etme çalışmalarına başlanmıştır. Daha sonraki aşamada; Bolu, Çankırı, Kastamonu, Çorum, Karabük, Bartın, Zonguldak, Sinop, Samsun, Amasya, Tokat, Erzincan, Ankara, Konya, Isparta, Muğla, Antalya, İçel, Adana, Gaziantep, Hatay, Karaman, Niğde ve Kayseri illerinde yayla turizmi potansiyel belirleme çalışmaları yapılmıştır. 8.10.3. Manisa'da Yayla Turizmi Marka Değerleri Manisa ili yayla turizmi açısından büyük bir potansiyelle öne çıkan ilimizdir. İlde bulunan ve yayla turizmi geliştirilebilecek önemli yaylalar hakkında bilgiler aşağıda verilmektedir. Sultan (Kiraz ) Yaylası (MANİSA-MERKEZ) : Manisa’nın güneybatısında, Spil Dağı’na çıkarken sağa ayrılan bir yolla ulaşılan yayla, Manisa’ya 14 km mesafededir. Kiraz bahçeleri, çam ağaçları, soğuk suyu ve serin havası ile kente yakın piknik yapılabilecek alanlardan biridir. Yazları hayli sıcak geçen bölgede, Osmanlı Döneminde kentte hüküm süren şehzadeler ile yakınlarının yılın bir kısmını burada geçirmeleri nedeniyle “Sultan Yaylası” adıyla anılmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 344 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Atalanı Yaylası: Manisa’dan 24 km, İzmir-Ankara karayolunun 36. km’sindeki Sütçüler kavşağından ise 17 km’lik bir yolla ulaşılmaktadır. İçme suyu, aydınlanma, tuvalet, piknik ve oyun alanları ile iki adet kır gazinosunun bulunduğu Atalanı’nda, ziyaretçilerin kendi çadır ve karavanlarıyla kamp yapmaları mümkündür. Atalanı için üretilen 1/1000 ölçekli turistik amaçlı imar planında ise sektöre hizmet vermek amacıyla restoranlar ve otellere yer verilmiş olup, ancak fiili olarak gerçekleşmemiştir. Bundan başka Manisa Keçiliköy Manastır Yaylası ile Turgutlu Ovacık Yaylası, yayla turizminin gelişebileceği potansiyel alanlardır. 8.10.4. Manisa'da Yayla Turizmi Stratejisi Manisa’nın yaylalarının korunarak turizme kazandırılmasının sağlanması, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 345 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.10.5. Manisa'da Yayla Turizminde Hedeflere Doğru Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca hazırlatılan “Türkiye Turizm Stratejisi 2023”’ün 2007–2013 eylem planında yayla turizmi, öncelikli olarak geliştirilmesi planlanan bir alternatif turizm türü olarak belirtilmiştir. Manisa’nın yayla turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Manisa’ya herhangi bir turizm türü için veya iş için gelen kişiler yaylaları görmeye hatta konaklamaya yönlendirilebilir. Bu bakımdan Sultan (Kiraz ) Yaylası, Atalanı Yaylası, Manisa Keçiliköy Manastır Yaylası ile Turgutlu Ovacık Yaylası bir destinasyon olarak kabul edilip, doğayla uyumlu olmak kaydıyla, konaklama merkezleri olarak planlanabilir. Yaylalar için turistlerin doğal doku içinde kalabilecekleri en uygun biçim, ev pansiyonlarıdır. Marka Kent ekibinin söz konusu yaylalarda yapacağı bir çalışma ile doğal dokuya uyumlu köyler ve yerleşim birimleri tespit edilebilir. Serenti isimli yörede kiler olarak kullanılan yapıların ev pansiyonuna dönüştürülmesi çekicilik oluşturabilir. Batı dünyasında depresyon ilacı olarak kullanılan Latince adı Hyperium Perforatum olan madde sarı kantaron bitkisinden elde edilmektedir. Sarı kantaron, yara iyileştirici özelliği nedeniyle Osmanlı Devrinde Manisa’da, kılıç yaralarının tedavisinde kullanılırmış. Bir adı da kılıç otu olun bitki Salihli’deki Kılıç Yaylası’nda bol miktarda yetişmektedir. Kılıç Yaylası ismini bu bitkiden almaktadır. Konaklamalı yayla turizmi konsepti içinde yapılacak bir tur programında, bir gün sarı kantoron bitkisi toplama aktivitesi eklenebilir. Egzotik bir trekking konsepti kurulabilir. Manisa’nın çeşitli noktalarına trekking parkurlarının GPS’li haritaları, en iyi fotoğraf çekim yerlerini gösteren planlar yerleştirilebilir. Planın hazırlık sürecinde sahada yapılan incelemelerde, birçok turizm türünün uygulama alanı olabilecek Kozak Yaylası’nda Kozak üzümü yetiştiriciliği yapıldığı tespit edilmiştir. Yayla bağcılığı olarak adlandırılan üretim, turizm için bir marka değeri taşımaktadır. Tadı çok güzel olan üzüme ve yaylaya bir marka değeri kazandırmak için işe tabelalandırmadan başlamak gerekmektedir. Akhisar’dan başlayarak Soma’dan Menteşe’ye kadar üzümün resmi konulabilir. Manisa’nın çeşitli yerlerine “Kozak üzümünün yetiştiği Kozak Yaylasına gider” veya “yayla bağcılığına gider” gibi tabelalar asılabilir, yönlendirmeler yapılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 346 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yaylaların güzergâhları üzerinde yer alan Arapini, Atvadi, Nene Kadın gibi mağaraları, sportif alanları, kamping alanları çevre düzenlemeleri yapılarak, ulaşım için gerekli altyapı çalışmalarının tamamlanması gerekmektedir. Yaylalara giden yolların tamamı turizm faaliyetleri bakımından incelenerek elden geçirilebilir. Atlı doğa yürüyüşleri için uygun olan Atalanı Yaylası ve Sultan Yaylası’nda, çocuklar için Midilli kiralanabilir. Profesyonel biniciler için Atçılık ve Binicilik kulüplerinden alınacak desteklerle bir marka takımı oluşturulup profesyonel bir at ile gezi programı hazırlanabilir. Yaylalarda yöre insanının turistik ürün, hediyelik eşya, yöresel yiyecekleri satabileceği satış noktaları inşa edilebilir. Mevcut pazar yerlerine, yapılacak düzenlemelerle, turistik bir hüviyet kazandırılabilir. Yaylalar ve yaylalara yakın köylerde oluşturulacak satış yerlerinde dikkat edilecek husus yerel dokuya uyumlu ürünler ve hijyenik bir sunum sağlamak olmalıdır. Yaylalarda turizm çeşitlendirmesi yapılabilir. Örneğin Manastır Yaylası avlak alanı olarak kullanılabilir. Fakat bu noktada dikkat edilmesi gereken husus turizmden elde edilecek gelir kalemleridir. Av turizmi iyi bir planlama ile oldukça gelir getiren türlerin başında gelmektedir. Av turizmi faaliyetine katılan turistler genelde üst gelir sınıfına mensup kişilerdir. Bu kişiler, Manastır Yaylası’nda konaklama yapmaya yönlendirilebilirse yöre halkına iyi bir katkı sağlanmış olur. Bu bakımdan yörede hizmet verecek kişilerin servis, kalite ve yöresel yapıyı korumaları noktasında alacakları eğitimlerin planlanması gerekmektedir. İlerleyen dönemde marka takımlarının belirlediği bir konseptteki eğitimler turizmin sürekliliğine katkıda bulunacak, konaklama sürelerini uzatacaktır. Yöre halkından birinin evini nasıl pansiyon haline getirebileceği ve işletebileceği konusunda broşür, yayın, poster ve kısa filmler hazırlanarak kırsal kesim ikna edilebilir. Ardından gönüllü girişimcilere yönelik eğitimler başlatılabilir. Osmanlı Şehzadelerinin ve Sultanlarının havasına suyuna rağbet ettiği Sultan (Kiraz) Yaylası, Uzunca Yaylalar da ATV ile çevre gezisi düzenlenebilir. Off road, motormotokros türleri için marka takımları bir inceleme yapabilir. Birçok turizm türünün bir arada yapılabilmesine imkân sağlaması bakımından yaylalarda ve çevresinde konaklamayı artırmak gerekmektedir. Marka takımlarının planlaması ile özellikle tarihi bir şöhrete sahip Sultan Yaylası’nda ev pansiyonculuğuna hız verilebilir MANİSA MARKA KENT VİZYONU 347 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’ya 62 km, Turgutlu’ya 31 km kadar mesafede bulunan Ovacık Yaylası, Turgutlu İlçesi’ne bağlı Kuşlar köyü yakınındadır. Hafta sonu bir gün trekking turu yapılıp, gece evlerde konaklayıp gerçek köy yaşamının tadına varılabilir. Yaz mevsimine getirilecek faaliyetlerde akşamları kına gecesi gibi folklorik eğlenceler düzenlenebilir. Birbirine entegre bir turizm anlayışıyla yayla turizmiyle birlikte, ekokırsal turizm faaliyetleri gerçekleştirilebilir. Ovacık Yaylası merkezli hazır bir tur paketi hazırlanabilir. Asartepe Höyüğü, Höyüğü, Alahıdır Höyüğü, Gavurtepe Höyüğü, Şeytan Tepe Höyüğü, Gavur Tepe, Kuşaklı Tepe, Keserli Tepe, Hilmi Tepe, Mersinli Tepe ve daha bir çok höyük gezilip, yöreye has ekmek dolması ve tava köftesi yenilebilir. Konaklama Ovacık Yaylası’nda gerçekleştirilebilir. Ovacık Yaylası’nda konaklayanlar hem doğa turizmi faaliyetlerine katılıp hem de tarihe yolculuk yapabilirler. Manisa, birçok turizm türünü aynı zaman diliminde yapmaya uygun bir destinasyondur. Yaz aylarında Pamukkale’den Bergama’ya giden turistler, akşamları yaylada konaklayabilir. Yaylaların oksijen dolu havasıyla yenilenebilir. Yılda en az 500 bin turistin geçtiği Bergama Pamukkale yolunda yaylalara yönlendirecek kabul noktaları oluşturulabilir ve buralarda ziyaretçilere farklı güzergâhları ve turizm türlerini ve tur güzergâhlarını gösteren haritalar, broşürler sunulabilir. Turistler, yaylada 10 gün kalmak suretiyle kanlarının yenileneceği, sıhhat bulacakları konusunda bilgilendirilebilir. Arap dünyasıyla son yıllarda gelişen iyi ilişkiler sonucu, Türkiye’ye gelen turist sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Arap turistlere hizmet veren acentelere yaylalarda konaklama imkânları, yaylalarda gerçekleştirilen turizm türleri konusunda tanıtım yapılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 348 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Yaylalar nisan-mayıs aylarında çeşit çeşit çiçeklerle donanmaktadır. Güzel bir manzaraya sahip yaylalarda foto-safari düzenlenebilir. Bir anlamda doğa yürüyüşü olan foto safarinin tanıtımı için gezi dergilerinin doğa fotoğrafçıları davet edilebilir. 8.10.5.1. Çok Yönlü Tanıtımla Devam Yaylalarda aile boyu turizm konsepti kurmak mümkündür. Yaylalarda köy evi pansiyonunda konaklayacak aile sabah köy evinin bahçesinden elleriyle topladıkları biber ve domatesle kahvaltı yapacak, Sultan Yaylası’nda şehzadeler gibi doğa yürüyüşü yapacak, köylülerle beraber kış hazırlığı yapacak, yılkı atları arasında bisikletle tur yapılacak gibi bir çok faaliyet bu konsept içinde yer alabilir. Yaylaların tanıtım çalışmaları aile konsepti üzerinden yapılabilir. Manisa Yaylaları veya tek tek Sultan Yaylası, Kılıç Yaylası ismiyle Facebook ve Twitter hesabı açılıp, yaylaların resimleri ve turizm potansiyelleri ile ilgili tanıtımlar yayınlanabilir. Sosyal ağlarda yukarıda izah ettiğimiz tur programı gerekirse ücretleriyle yer alabilir. Bu konuda marka takımları ile süreç yürütülebilir. Sultan Yaylası gibi spesifik özellik taşıyan destinasyonlarla ilgili tanıtımlar, İngilizce dışında Fince, Çince, Japonca hatta İspanyolca dilinde olabilir. İç ve dış turizmde en çok kullanılan bilgilenme kaynağı internettir. Gerek turistler gerekse acenteler, destinasyonlar ve turizm türleri hakkında araştırma yapmak için interneti kullanırlar. Bu bakımdan sık güncellenen resmi internet sitelerinin kurulması gerekmektedir. Yaylalarda konaklama için online rezervasyon seçeneği sunulabilir. Yandex, Google gibi arama motorlarına doğru kelimelerle kayıt olunması gerekmektedir. Marka Takımlarının belirleyeceği tek bir isimle veya Manisa Yaylaları gibi kapsayıcı bir isimle resmi internet sitesi kurulması planlanabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 349 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.11. Hasat ve Bağbozumu Turizmi Modern toplumlarda alışveriş, sadece insanların fizyolojik ihtiyaçlarını gidermeye yönelik olmaktan çıkmıştır. Yaşam tarzlarının ve kişiliklerin şekillenmesinde alışveriş önemli roller oynamaya başlamıştır. Bazı araştırmalarda, araştırmacılar alışveriş olgusunu tanımlarken, hissi, inançlar ve psikolojik kavramlar kullanma yoluna gitmişlerdir. Bu açıdan bakıldığında alışveriş, günümüz insanı için fizyoloji ötesi faydalar sağlamaktadır47. Toprağa ve doğaya hasret olan modern insan, alışveriş isteğini üretim süreçlerine katılmak suretiyle renklendirmek istemektedir. Bu iki ihtiyacın birleşmesinden hasat turizmi teşekkül etmiştir. Tarımsal ürünlerin hasadına katılmak, toprak işleme ve doğa ile iç içe olmaya hasat-doğal alışveriş turizmi denilebilir. Turistler, ekolojik tarım üretiminin çeşitli aşamalarını oluşturan ve mevsime bağlı olarak değişen ekim-dikim, çapalama, hasat gibi etkinliklere katılıp, hem bilgilenme hem de psikolojik rahatlama sağlamaktadırlar. Kırsal ve eko turizm türleriyle iç içe olan doğal alışveriş turizmi, tarım toprakları geniş olan ülkemizde son yıllarda ilgi görmektedir. Hasat turizmi, şehirden kaçıp kendine doğada bir yaşam alanı oluşturmak isteyen, bununla birlikte ekolojik tarıma ilgi duyanlar için önemli bir turizm seçeneği olarak görünmektedir. Manisa, yeni gelişen doğa turizmi türleri alanında da önemli avantajlara sahiptir. Örneğin zeytin, üzüm, pamuk, ayçiçeği gibi ürünlerin en önemli üretim merkezlerinden biri olması nedeniyle Manisa’da hasat ve bağbozumu turizmi yapılabilir. Ayrıca organik üretim yapan köylerde ekolojik ürün temelli turizm aktiviteleri ve çiftlik turizmi yaygınlaştırılabilir. 8.11.1. Dünya Turizm Sektöründe Hasat Turizmi Dünya pazarında başını Amerika'nın çektiği üzüm ve bağ hasadı turizmi büyük ilgi görmektedir. Kaliforniya’daki Napa Vadisi, ziyaretçilerine gündüz hasat süreçlerini, akşam kent eğlencelerini yaşatırken, büyük bir alışveriş cirosu elde etmektedir. Kanada'nın en batısındaki eyalet Britanya Kolombiyası ya da İngiliz Kolombiyası kayısı, elma, kiraz, armut, erik ve şeftalinin hasat dönemlerinde dünyanın dört bir tarafından 47 Özdamar, M. (2011). Şanlıurfa’da Kültür Turizmi: Şanlıurfa’ya Kültür Turizmi Kapsamında Seyahat Acenteleri ile Gelen Yerli Turistlerin Profilini ve Anlık Satın Alma Davranışlarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma . Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 350 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ziyaretçi çekmektedir.48 Meyvelerin çiçek açma dönemleri ve hasat dönemlerinde ayrı ayrı tur organize eden seyahat şirketleri dünyaca tanınmaktadır. Porto Rico'da, kahve hasadıyla ilgili festivaller düzenlenmekte, el sanatlarından, canlı halk müziğine çeşitli gösteriler düzenlenmekte ve bölgeye has tipik ve doğal gıdalar satışa sunulmaktadır. 49 WWOOF (Organik Çiftliklerde Dünya Çapında Fırsatlar) Organik çiftliklerde gönüllü çalışacakları organize eden bir örgüttür. Çiftlikleri, dinlenmek ve keşfetmek için doğal bir ortam olarak sunan örgüt, her hafta bir tam gün ya da 6 saat çalışma karşılığında, oda ve yemek teklif etmektedir. Katılımcıları hem ekolojik tarıma dâhil etmede hem de doğal ürünleri satmaktadır50. Bu çiftlikler, gelişmiş ülkelerde satış mağazası kurarak ağını zenginleştirmiştir. 8.11.2. Türkiye Turizm Sektöründe Hasat Turizmi Hasat turizmini de içine alan doğal alışveriş turizmi, Türkiye'de yeni bir tür olmasına rağmen, turistlerden büyük ilgi görmektedir. Seyahat acenteleri tur türlerine “hasat” turizmini ekleyerek, İznik, Ayvalık, Edremit, Kaz Dağları’nda Adatepe, Ahmetçe köyü, Zeytinbağı, Assos ve Manisa'ya “Zeytin Hasat Turları” düzenlemektedir. Bununla birlikte doğa dernekleri, sivil gastronomi atölyeleri de programlarını hem hasat merkezli turlar hem de bölge tanıtım turlarıyla zenginleştirmektedirler. Ayvalık Belediyesi bu yıl yedincisini düzenlediği “Zeytin Hasat Günleri”ni son baharda bir festival kapsamında ele almakta ve turistlere hasat deneyimi yaşatmaktadır. Ayvalık Belediyesi’nin düzenlediği bu etkinliğe özel tur şirketleri organizasyon yapmaktadır(Yıldırım, 2011). 51 48 http://www.tourismkelowna.com/do/orchards-gardens-markets/blossom-harvest http://travelandsports.com/maricao-puerto-rico-mar.php 50 http://goeurope.about.com/od/specialtytravelandtours/a/wine_harvests.htm 51 http://www.turizmhabercisi.com/zeytin-hasat-turu-icin-geri-sayim.html 49 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 351 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turlar genelde, hafta sonu yapılmakta ve hasat bölgesini panaromik gezdirmektedir. Daha sonra normal turlardan farklı olarak, ürün hasadının ve işlenmesinin inceliklerini anlatmakta, birkaç günlüğüne de olsa turistin köy hayatının bir parçası olmasını amaçlamaktadır. Zeytin hasadının yanı sıra Düzce İli Akçakoca İlçesi Dadalı Köyü’nde dağ çileği toplama, dut pekmezi yapımı günleri ve yarışmaları düzenlenmektedir. Isparta'da ise henüz Türkiye'de yeterince ilgi görmeyen ama Japonya'dan bile turistleri çeken Gül hasadı yapılmaktadır. Kapadokya52 ve Ege bölgesi kıyı kesimleri çeşitli turizm faaliyetleri ile birlikte bağ bozumu ile gündeme gelmektedir. Yurt içi ve yurt dışından ilgi gören bağ bozumu, hasadın ardından yapılan satışlar ile de dikkati çekmektedir. 8.11.3. Manisa'da Hasat ve Bağbozumu Turizmi Marka Değerleri Ülkemizde henüz emekleme döneminde olsa da ekoturizm girişimleri umulandan daha fazla ilgi görmektedir. Eko-turizmin önemli bileşenlerinden biri de turistlerin kırsal alanda tarımsal ürünlerin toplanmasında aktif rol oynamalarıdır. Seyahat acenteleri son zamanlarda tur listelerine “Hasat” turlarını da eklemeye başlamıştır. İznik, Ayvalık, Edremit Kaz Dağları’ndaki Adatepe, Ahmetçe köyü, Zeytinbağı, Çanakkale Assos ile Manisa civarındaki zeytinliklere yapılan “Zeytin Hasat Turları”na katılım artmıştır. Seyahat acentelerinin yanı sıra, doğa dernekleri, gastronomi atölyelerince de düzenlenen hasat turları, bölgelerin tanıtımına yeni bir perspektif getirirken, yerel ekonomiye de süreklilik anlamında katkı sağlamaktadır. 52 http://www.tourexpi.com/tr-tr/news.html~nid=48141 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 352 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa bir sanayi ili olmasının yanında, geniş bitkisel ve hayvansal ürün yelpazesi ile Türkiye tarımında çok önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de üretimi yapılan önemli kültür bitkilerinden kuru ve yaş üzüm, zeytin, pamuk, tütün, kiraz ve hububatlar en önemli ürünlerdir. Günümüzde Manisa ile özdeşleşmiş bazı ürünlerin başında çekirdeksiz kuru üzüm, tütün ve zeytin gelmektedir. Manisa’da 1.229.000 dekar ekim alanı ile en fazla ekimi yapılan ürün olan buğdayın üretim değeri 214.815.000 TL olmasına rağmen, 1.184.536.160 TL üretim değeri ile sultani çekirdeksiz üzüm 1. sırayı almaktadır. Manisa İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünün yayınladığı verilere göre, Manisa’da en büyük tarım arazisine sahip olan ilçe 827.435 dekarla Akhisar ilçesidir. Bu ilçeyi 607.100 dekarlık tarım alanı ile Salihli izlemektedir. Üretilen belli başlı ürünlerin Türkiye genelindeki payı ise aşağıdaki tabloda verilmektedir.53 Tablo 30 Manisa Tarımının Türkiye Tarımı İçindeki Yeri 2011 Türkiye Üretimi Manisa Üretimi 2011 (TON) 2011 (TON) 1.126.308 985.456 87,49 55.000 27.737 50,43 2.268.967 350.738 15,46 12.854.686.000 1.823.136.920 14,18 Tavuk Eti 1.613.309 205.041 12,71 Zeytin 1.750.000 211.451 12,08 Mısır (Dane) 4.200.000 404.938 9,64 438.550 39.302 8,96 11.003.433 808.822 7,35 1.647.988 103.792 6,3 15.015.838 513.224 3,42 Karpuz 3.864.489 107.950 2,79 Buğday 21.800.000 358.025 1,64 7.600.000 86.814 1,14 Ürün Türü Kurutmalık Üzüm Tütün Sofralık Üzüm Yumurta ( Adet ) Kiraz Domates Kavun Süt ( İnek+Koyun+Keçi) Arpa Oranı % Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere üzüm üretimi konusunda Manisa’nın belirgin bir rekabet üstünlüğü bulunmaktadır. Üzüm bağlarının aynı zamanda bir turizm ürünü olarak kullanılması anlamına gelen bağbozumu turlarında bu rekabet üstünlüğü kullanılabilir. 53 http://www.manisatarim.gov.tr/docs/istatistikler.asp MANİSA MARKA KENT VİZYONU 353 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2011 yılı sonu itibarıyla Manisa’dan 199.169 ton kuru üzüm, 184.965 ton sofralık üzüm ihracatı yapılmıştır. Bunun yanında Manisa’dan 35.261 ton kiraz, 35.183 ton domates, 18.128 ton kanatlı eti ve ürünü olmak üzere toplam 584.589 ton muhtelif gıda, konserve ve bitkisel ürünler ihraç edilmiştir. Bu yönüyle Manisa tarımsal ürün ihracatında önemli bir yer işgal etmektedir. Tarımsal ürün ihracatının yaklaşık olarak %30’unu çekirdeksiz kuru üzüm, %30’unu sebze meyve, % 26’sını sofralık üzüm, % 4’ünü et ve et ürünleri, %10’unu ise diğer tarımsal ürünler (bitkisel yağ, alkollü-alkolsüz içecek, unlu mamuller, yumurta ) oluşturmaktadır. 2004 yılında 303.857,7 ton olarak gerçekleşen ilin toplam tarımsal ürün ihracatı 2011 yılında 584.589 tona yükselmiştir. Manisa’da tarımsal ürünlerde verimlilik kadar, sürdürülebilirlik ve doğaya zarar vermeden kalıntısız üretim tarzı da önem arz etmektedir. Türkiye’de organik üretim yapan çiftçilerin yaklaşık olarak % 10’u Manisa’da bulunmaktadır. 2010 yılında ilde 1.064 çiftçimiz 54. 691 dekar alanda 26.461 ton tarım ürününü organik olarak üretmiştir. 8.11.4. Manisa'da Hasat ve Bağbozumu Turizmi Stratejisi Manisa’da bağbozumu ve zeytin toplamanın yanı sıra ekolojik ürünlerin tanıtımının yapılarak markalaştırılması 8.11.5. Manisa'da Hasat ve Bağbozumu Turizminde Hedeflere Doğru Manisa, özellikle Gediz Ovası başta olmak üzere coğrafi sınırları içinde yer alan hemen hemen her metrekaresinden bereket fışkıran bir araziye sahiptir. Bu topraklar MANİSA MARKA KENT VİZYONU 354 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI üzerinde üretilen üzüm ve zeytin gibi katma değeri yüksek ürünlerin turizm alanında da değerlendirilmesi gerekmektedir. Manisa, zeytin, üzüm pamuk ve kiraz üretiminde gerek bölgesinde gerekse Türkiye’de önemli bir konumdadır. Bu nedenle bu ürünlerin hasadında ve bağbozumunda turistlerin Manisa’da unutamayacakları anılar yaşamaları mümkündür. Örneğin, zeytin hasat turlarına katılanlar, zeytin toplarken, zeytin hakkında bilgilendirilebilir. İyi zeytin veya zeytinyağı nasıl anlaşılır, zeytin ağacı nasıl budanır, tuzlama zeytinle salamuranın farkı nedir, zeytinyağı hangi yemeklerde nasıl kullanılır, zeytinyağı hakkında yanlış bilinenler nelerdir gibi pek çok sorunun yanıtını öğrenebilir. Hasat turizmi için gelecek turistler bölgelerdeki butik otellerde, üreticilerin çiftliklerinde, köylülerin evlerinde konaklayarak, yörenin kültürü ve yaşamı hakkında da bilgi edinmesi sağlanabilir. Yöresel yemekler sunularak çevredeki gezilecek görülecek tarihi ve doğal güzellikler bisiklet, ATV araçları ve jeeplerle dolaştırılabilir. Manisa’da öncelikle üzüm hasadının ve zeytin toplamacılığının bizatihi kendisinin bir turizm ürünü olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ürün toplama turları özellikle Almanya pazarında büyük ilgi gören çiftlik turizminin (agro-turizm) bir alt başlığı olarak alınabilir. Manisa özellikle üzüm konusunda rakamsal olarak büyük çapta üretim gerçekleştirmektedir. Ancak niceliksel üstünlük her zaman bir marka değeri oluşturmayabilir. Bu nedenle Manisa’nın nicelik anlamdaki bu üstünlüğünü turizm altyapısının da geliştirilmesi suretiyle agro-turizm alanına taşıması söz konusu olabilecektir. Bağ sahiplerine verilebilecek eğitim seminerleri ile bağbozumlarının nasıl bir turizm aktivitesine dönüştürüldüğü anlatılabilir. Özellikle Fransa ve İspanya’daki bağbozumu turları hakkında bilgiler verilerek görsellerle desteklenebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 355 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Türkiye’nin toplam kiraz üretimi içinde Manisa’nın nicelik olarak çok büyük bir payı olmamasına rağmen özellikle Salihli kirazı dünya çapında marka değeri yakalamış bir üründür. Salihli’deki kiraz bahçelerinde haziran ve temmuz aylarında hasat turizmi etkinlikleri yapılabilir. Ayrıca Menteşe bölgesinde Yayladalı köyünde kiraz toplama etkinlikleri ile kaplıca turizmi birleştirilebilir. Oldukça güzel bir doğaya sahip olan köyde eko turizm aktiviteleri ile kaplıca ve hasat turizmi faaliyetleri birleştirilebilir.54 Manisa’nın bir diğer önemli tarım ürünü olan zeytinin de hasat turizmi kapsamında değerlendirilmesi söz konusudur. Özellikle zeytinin toplanması ve zeytinyağı haline getirilmesinin hikâyesine bizzat şahit olmak isteyen turistler için zeytinin yolculuğu bir tur programı haline dönüştürülebilir. Akhisar’da bulunan Selçikli Eski Sıkma Zeytinyağı tesisi Akhisar’da zeytin hasadı turizmi faaliyetlerinin odak noktası haline getirilebilir.55 54 2012 yılı deşifreleri s. 20 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.62 55 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 356 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Zeytin üretiminin yoğunlaştığı Manisa Merkez, Kırkağaç ve Soma ilçelerinde de zeytin hasadına yönelik turizm aktiviteleri uygulanabilir. Soma’da organik tarım üretimi için geleneksel tohumların kullanılıyor olması tanıtımlarda vurgulanabilir.56 Tekelioğlu köyü ise tamamen ekolojik üretim yapılan arazilere sahiptir. Soma ve Tekelioğlu köy ürünlerinin yerinde toplanması ve çiftliklerde dalından organik ürün tüketilmesine ilişkin olarak internet ortamında örgütlenmiş ekolojik üretim-tüketim odaklı gruplara bilgilendirme mailleri atılabilir. Soma’da para kullanılmadan yapılan tohum takasları turistler açısından ilgi çekici bir hale dönüştürülebilir. Bu noktada turistlerin de dâhil olduğu alışverişler mizansen olarak sergilenebilir.57 Ekolojik ve otantik ürünler üzerine yapılabilecek bir diğer etkinlik ise Akşehir’in Yaykır köyündeki eski değirmenin kullanılmasıdır. Dondurmacı ustalarının kaliteli salep öğütmek için kullandığı bu değirmen suyla soğuduğu için salebi yakmadan ve eritmeden öğütebilmektedir. Yaklaşık 300 yıllık olan ve öncesinde Rum azınlık tarafından işletilmiş olan değirmen otantik ortamı ve geleneksel üretim tarzı nedeniyle hasat turizmine ilgi gösteren organik ürün tüketen gruplara sunulabilir. Orman içinde ve dere kenarı kıyısında yer alması ise bu etkinliğin trekking ile birleştirilebileceğini de göstermektedir.58 Zeytin bahçelerinde zeytin ağacı aşılamasının öğretilmesi, zeytin hasadı yapılması ve benzeri çiftlik faaliyetlerinin yapılabileceği pilot bölgelerden birisi de Saruhanlı’ya bağlı Seyitoba köyü olarak belirlenebilir. Zeytin fidanı yetiştiriciliği ile ön plana çıkan ve zeytinciliğin önemli bir geçim kaynağı olduğu köy, 130 haneli bir orman köyüdür.59 250 m rakımı olan ve yemyeşil bir bitki örtüsüne sahip olan bu köyde çiftlik turizmi ve zeytin hasadına ilişkin turizm aktiviteleri yapılabilir. Bunun için köylülere bir eğitim programı düzenlenebilir. Bu noktada bir diğer önemli husus ise hem zeytinin hem de üzümün turistik ürün olarak da değerlendirilmesidir. Kuru üzüm, zeytin ezmesi, zeytinyağı, zeytin sabunu ve bununla ilgili daha birçok ürün turistik ürün olarak değerlendirilerek tur 56 2012 yılı deşifreleri s. 14 2012 yılı deşifreleri s. 14 58 2012 yılı deşifreleri s.85 59 Zeki BOYRAZ, Bülent GÜNER, M. Dursun ÇİTÇİ, Türkiye’nin Zeytin Ağacı Varlığı ve Zeytin Fidanı Üreticiliğine Bir Örnek Olarak Seyitoba Köyü (Saruhanlı, Manisa), http://www.dieweltdertuerken.de/ZfWT_/journals/1/articles/143/submission/review/143-552-7-RV.doc 57 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 357 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI katılımcılarının beğenisine sunulabilir. Bu tür turistik ürünlerin şehirlerin marka değerlerine yaptığı katkı oldukça yüksektir. Ayrıca bu ürünlerin şehrin turistik noktalarında ve yol güzergahlarında belirli bir sunum kalitesi ile satışa sunulması gerekmektedir. Mevsiminde Salihli kirazı, Kırkağaç kavunu, üzüm ve zeytin ürünlerinin yanı sıra özel pişirme tekniği ile yüzyıllardır aynı yöntemle üretilen Gökeyüp çömlekleri ve güveç kapları 60 ile Manisa’nın belki de en önemli marka değeri olan mesir macunu da bu noktalarda turistlerle buluşturulabilir.61 Manisa’nın eski sakinleri olan ve tarihteki ilk parayı kullanan Sardes’lilerin marka değerinden faydalanmak üzere söz konusu hediyelik eşya alışverişlerinde sembolik olarak Lidya parası kullanımı söz konusu olabilir. Zeytinyağı ya da kuru üzüm paketleri üzerinde bu paralara ilişkin görsellerin kullanımı ya da sembolik bir para üstü olarak ürünlerin yanında verilmesi hem turistler açısından ilgi çekici bir anı, hem de turistlerin yanında taşıyabileceği bir tanıtım malzemesi halini alabilir. 8.12. Doğaya Uyum Manisa Tarzanı Konsepti Manisa ve yöresi alternatif turizm olarak da adlandırılan ve deniz-kum-güneş (3S) turizminden çok daha karlı ve daha az maliyetli turizm türleri açısından çok zengindir. Bu kısımda Manisa’da potansiyeli bulunan alternatif turizm türlerinden doğa merkezli turizm türleri ayrıntısı ile ele alınacaktır. 60 Salihli Turizm Envanteri, SATURDER Çetin Güngör, “Manisa Turizm Şehri Olur Mu?”, http://www.manisadenge.com/manisa-turizm-sehri-olur-mumakale,276.html 61 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 358 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa ve doğa kelimelerinin yer aldığı bir cümlede asıl adı Ahmeddin Carlak olan “Manisa Tarzanı”nın yer almaması olanaksızdır. 1899 yılında doğmuş ve 31 Mayıs 1963’de Manisa’da yaşamını yitirmiş olan Manisa Tarzanı, asker olarak katıldığı Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği yararlılıklardan ötürü kırmızı şeritli İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Manisa’ya gitmiş ve Topkale adıyla anılan dağda bir kulübede yaşamaya başlamıştır. Saçını ve sakalını hiç kesmeden üstünde yalnızca bir şortla dolaşan Ahmeddin, bu görünümü ve doğal koşullara uyumlu biçimde yaşaması nedeniyle Tarzan ya da Manisa Tarzan’ı olarak anılmaya başlamıştır. Daha sonra Manisa Belediyesi’nin kadrosuna alınan Ahmeddin, kentteki doğal yaşamın korunup canlandırılmasında önemli katkıda bulunmuştur. Kendisi bugün Türkiye’nin ilk “çevre korumacısı” olarak da anılmaktadır. Yaşamının sonuna kadar kentteki ağaçların ve çiçeklerin bakımını sürdürmüştür. Aynı zamanda dağcılık da yapmış olan Manisa Tarzanı, üyesi olduğu Manisa Dağcılık Kulübü ekipleri ile birlikte Ağrı ve Cilo dağlarına, Aladağlar’ın Demirkazık doruğuna tırmanmıştır.62 Manisa’nın doğa turizmi alanındaki ürünlerini Manisa Tarzanı’nın şahsında marka değeri haline getirmeye yönelik tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. 8.12.1. Botanik Turizmi Botanik turizmi olarak da bilinen flora turizmi doğa turizminin içerisinde yer alan ama turist açısından özel ilgi gerektiren, bitki türlerinin görülmesini ve incelenmesini amaçlayan turizm türüdür. (http://www.rehberium.org) Bu turizm çeşidi, günübirlik geziler, doğa yürüyüşleri ve piknikler ile başlayıp, doğayı tanımak, gördüğü bitkileri incelemek, 62 Ertan Yurderi, http://www.derki.com/gezikolik/item/1591-efsaneler-sehri-manisa MANİSA MARKA KENT VİZYONU 359 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yeşilin içerisine karışarak doğadan alacağı bir numune bitkiyi kendi yaşam mekânlarına katmayı kapsamaktadır.(Bulu Eraslan, 2007: 117) 8.12.1.1. Dünya Turizm Sektöründe Botanik Turizmi İngiltere'nin toplam bitki sayısı 2.000 dir (Türkiye’de 9.000). Akdeniz ülkelerinden İspanya ile Eski Yugoslavya'nın 500'er adet endemik bitkiye sahip olduğu bilinmektedir. Toplam bitki sayısı bazında Bulgaristan'ın 3.650, Yunanistan'ın 5.000, Kıbrıs'ın 2.000, Suriye-Lübnan'ın 3.500 Irak'ın 4.000, İran'ın 8.000, Fransa'nın 4.500, Almanya'nın 2.500, İtalya'nın 5.600, İspanya'nın 5.000, Romanya'nın 3.400, İngiltere'nin 2.000, Macaristan'ın 2.214, İzlanda'nın 377, Norveç'in 1715 adet bitkiye sahip oldukları bilinmektedir. Görüldüğü üzere dünyada en çok bitki alanlarının kesişim bölgesinde yer alan ülkemizin çeşitliliği çok yüksek orandadır. 8.12.1.2. Türkiye Turizm Sektöründe Botanik Turizmi Çeşitli coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın getirdiği iklim çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması, Anadolu Yarımadası'nı dünyada benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahip kılmıştır. Avrupa'nın tamamında var olan bitki sayısı toplam 12.000 adet iken bu sayı ülkemizde 9.000 adettir. Türkiye bitki çeşitliliği açısından ise Avrupa’nın önündedir. Zira dünyada sadece belli bir bölgede yetişen veya anavatanı belli bir bölge olan (endemik) bitkiler açısından Türkiye MANİSA MARKA KENT VİZYONU 360 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Avrupa'dan üstün olmanın da ötesinde dünyanın birkaç bölgesinden biridir. Avrupa'nın endemik bitki sayısı toplam 2.750 adet iken bu sayı Türkiye’de 3.000 adettir. Sadece Antalya’daki endemik bitki sayısı 600'dür. Türkiye haricinde Avrupa'nın en çok endemik bitkisine sahip ülkesi Yunanistan 800 endemik bitkiye sahiptir. Rakip ülke olan İtalya'nın endemik bitki sayısı 712'dir. Japonya'nın endemik bitki sayısı 2.000 ABD'nin 4.036 İsviçre'nin ise 1'dir. Dikkat edileceği üzere ülkemizin vilayetleri Avrupa ülkeleri ile karşılaştırılabilmekte ancak Avrupa kıtası toplamda Türkiye'den daha fakir kalmaktadır. Tablo 31 Türkiye’nin Bitki Zenginliğinin Avrupa ile Karşılaştırılması FAMİLYA CİNS TÜR Avrupa 203 1541 12 000 Türkiye 163 1225 9 000 Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında Anadolu'nun bitkiler için bir sığınak olmasıdır. Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa ülkesinde olmayan bir şekilde 3 farklı bitki alanının kesişme noktasında yer almaktadır.Bu bitki alanları Akdeniz Bitki Alanı (Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), AvrupaSibirya Bitki Alanı (Karadeniz ve Marmara bölgesini kapsamaktadır), İran-Turan Bitki Alanı (İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesini kapsamaktadır.)dır. Türkiye’nin bu potansiyeli ne tek başına ne de diğer turizm türleri ile ilişkilendirilmek suretiyle yeterince kullanılamamaktadır. Alternatif turizm türlerinin içerisinde yer alan ve dünya turizm pazarına sunulması halinde ülke ekonomisi için büyük getirisi olacağı düşünülen botanik turizmi için ülkemizde MANİSA MARKA KENT VİZYONU 361 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI henüz hazır tur programlarının bulunmayışı, uzman kişilerin yetiştirilmeyişi ve fauna dünyasına ilişkin yeterli derecede Türkçe kaynağın bulunmayışı botanik turizminin önünde büyük bir engel teşkil etmektedir. Türkiye, dünyada en fazla botanik değerlere sahip ülkelerden birisi olmasına rağmen, bu kaynaklara ilişkin dökümanlar açısından da kötü bir performans çizmektedir.(Bulu Eraslan, 2007: 117) 8.12.1.3. Manisa'da Botanik Turizmi Marka Değerleri Manisa’da Marmara Gölü çevresi, Spil Dağı, Yunt Dağı ve Spil Dağı Milli Parkı zengin florası ile bitki inceleme açısından önemli bölgelerdir. Ege Bölgesinin bu bölümünde topoğrafya şartları değişiklikler gösterir. Alt bölgelerde ova bitkileri, yukarı bölgelere doğru makiler ve alpin bitkileri görülmektedir. Manisa'da yaz kuraklığının tipik olarak yaşandığı Akdeniz iklimi ve maki üyeleri hâkim durumundadır. Bunlar arasında da az miktarda otsu ve yumrulu bitkiler bulunmaktadır. Botanik açıdan kuraklığa dayanıklı, genellikle sert yapraklı ve her dem yeşil çalı ve alçak boylu ağaçların oluşturduğu odunsu bitki topluluğu olan makinin başlıca üyeleri sandal, kocayemiş, mersin, keçiboynuzu, kermes meşesi, pırnal meşesi ve defnedir. Özellikle büyük kuraklığın yaşandığı yaz aylarında yeşil kalan hemen hemen hiçbir otsu bitkiye rastlamak mümkün değildir. Manisa’da yetişen endemik bitki; Manisa lalesidir. En yoğun olduğu alan Spil Dağı, Milli Parkıdır. Flora açısından çok zengin olan Milli Parkta hâkim ağaç türleri Kızılçam, Karaçam ve Saçlı Meşedir (600 m yüksekliğe kadar kızılçam, daha yukarılarda ise karaçam) ayrıca kavak, ceviz, kestane, söğüt, çınar gibi diğer ağaç türleri de vardır. Alt flora ağaççıklarından Meşe türleri, sürüngen ardıç, ladin, ardıç, funda, defne ve mersin, otsu bitkilerden geven, buğdaygiller, çayır otları, eğrelti otları, sütleğen ve ballıbabagiller hâkimdir. Milli Park florasını yaklaşık olarak 600 kadar bitki türü oluşturmaktadır. Hemen her mevsim çiçek açan MANİSA MARKA KENT VİZYONU 362 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI çeşitli bitkilerle rengarenk bir görünüm arz eden Manisa Dağı’nda; oğul otu, böğürtlen, katır tırnağı, peygamber çiçeği, kekik, adaçayı, sümbül, çiğdem, sıklamen, yabani karanfil, glayör, menekşe, gelincik, papatya, yaban gülü ve lale türleri doğal olarak bulunur. Ayrıca yapılan bilimsel çalışmalar ile Milli Park sınırları içerisinde 100'ü aşkın endemik bitki türü olduğu tespit edilmiştir. Mevcut bitki türlerinden 70 kadarı şifalı bitkiler kapsamında mütalaa edilen türlerdir. Doğal olarak yetişen ünlü Manisa laleleri, dere tabanlarındaki düzlüklerle, küçük orman açıklıklarında kümeler halinde görülmektedir. Milli park sınırları içerisinde tespit edilmiş belli başlı endemik bitki türleri şöyledir; Origonum sp. (Mercan köşk) Gentiona lutea (Kuşat otu) Paeonia mascula (Şakayık) Galanthus sp. (Kardelen) Centaurea cyanus (Peygamber çiçeği) Matricaria chamomilla (Alman papatyası) Anemone coronaria (Taşlı kır lalesi) Lilium candidum (Beyaz zambak) Cyclomen sp. (Sıklemen) Astragalusptiledes Boiss - (Geven) Astragalus flavescens Boiss (Geven) Amarachus sipyleus K. (Yabani mercan köşk) Bromus spyleeus Boiss - (Sarı püskül otu) Dianthus erinaceus Boiss - (Yabani karanfil) İl, bulunduğu coğrafyanın özelliklerinden dolayı, batı-doğu doğrultusunda toprak, jeolojik, morfolojik yapı ve iklim durumu itibariyle farklılıklar gösterir. Bu farklılık bitki örtüsünde de değişiklikler yaratır. Batı-doğu yönündeki bu bitki örtüsü farklılaşması düzenli ve kesindir. Kademelenme biçiminde değildir. Dağ kütlelerinin deniz etkisini kesmesi, yer yer Akdeniz iklimi ve Karasal iklim, bitki türlerinin iç içe bulunmasına yol açmaktadır. Yükseltiye bağlı olarak ova bitkileri, makiler, kuraklığa dayanıklı ve sürekli yeşil kalabilen Akdeniz bitkileri ve ormanlar şeklinde bir yayılma göze çarpar. Ormanlar genelde 1000 m. üzerindeki yüksekliklerde topluluklar halinde bulunur. Palamut, meşe, kızılçam, karaçam yaygın orman bitkileridir. Ormanlarda az miktarda ahlat, karaağaç, çınar ve ardıca da rastlanır. İlde sık görülen maki bitki türleri ise; geniş yapraklı taş ıhlamuru, mastık, kocayemiş, funda, ladin, zeytin ve az miktarda defne, kuşkonmaz ve üvezdir. Tarımın hızla gelişmesi, kullanılan ilaç ve gübreler nedeniyle ova kesimlerindeki doğal bitki örtüsü ortadan MANİSA MARKA KENT VİZYONU 363 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kalkmıştır. Yağış rejiminin etkileri, ormanlardaki insan tahribatı, erozyon nedenleriyle ormanlık alanlarda bitki örtüsünün fakirleşmesi göze çarpmaktadır. Manisa ili genelindeki bitki örtüsünün sık rastlanan başlıca türleri şunlardır; Karaçam, kızılçam, ardıç, kavak, söğüt, ceviz, kestane, gürgen, meşe, palamut, karaağaç, dut, defne, çınar, kaya armudu, taş ayvası, orman çileği, yabani elma, vişne, ahlat, böğürtlen, üvez, geven, erguvan, korunga, yonca, katır tırnağı, üçgül, beyaz tırfıl, sütleğen, somak, hatmi, menengeç, ebegümeci, ılgın, çiğdem, ladin, mersin, sarmaşık, sandal, turp, meyankökü, gelincik, yüksükotu, sığırkuyruğu, hindiba, ısırgan, kuzukulağı, labada, horozibiği, menekşe gibi bitkilerdir. Son yıllarda, yüksek kesimlerdeki doğal bitki örtüsünü olumlu anlamda etkilemek ve ekonomik fayda sağlamak amacıyla, delice - zeytin aşılaması, menengeç - antep fıstığı aşılaması, ceviz, kestane, fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır. Spil Dağı, flora bakımından oldukça zengindir. İzmir Orman Başmüdürlüğünün talebi üzerine Ege Üniversitesi Botanik Kürsüsünün tayin ettiği bir araştırma heyetinin tespitine göre dünyanın başka yerinde bulunmayan endemik bitki türlerine sahip olduğu dikkati çeker. Bu heyetin raporuna göre, 600 m.' ye kadar kızılçam, daha yukarıya doğru karaçam hâkimdir. Saçlı meşe bu iki tür arasında karışık olarak bulunur. Spil Dağı' nın gül şeklindeki laleleri dikkati çeker. Osmanlı İmparatorluğuna bir devir açan Lale Devri lalelerinin Spil Dağı' ndan götürüldüğü iddia edilmektedir. 8.12.1.3.1. Spil Milli Parkı Ve Manisa' Nın Genel Florası Zengin bir bitki örtüsüne sahip olan Türkiye' de floristik araştırmalar 18. Yüzyılın başlarından itibaren başlamış ve sürekli yeni türler ortaya çıkarken, bilinen türler içinde yeni yayılış alanları tespit edilmiştir. Çalışmalar sonucunda P.H. Davis tarafından hazırlanan "Flora of Turkey and East Aegean Islands" adlı 10 ciltlik eser iyi bir kaynak olmuştur (DAVİS 1967, 1988 ). Manisa ili bu eserde B1 karesinde yer almaktadır. Bu eserin hazırlanması sırasında Manisa ilinin değişik bölgelerinden bitki toplanmış ve kaydı verilmiştir. Ancak bu eserin hazırlanması sırasında sadece belli lokalitelerden bitki toplandığı düşünülürse Manisa ilinin tamamını içeren ayrıntılı bir araştırma bulunmamaktadır. Bu düşünceden hareketle Türk botanikçileri tarafından son yıllarda bu bölgedeki florayı incelemek amacıyla çeşitli floristik çalışmalar yapılmıştır. Bu düşünceden hareketle Manisa ilinin florasıyla ilgili detaylı bilgi elde etmek için yapılan bu çalışmaların tek tek incelenmesinin daha doğru olacağı kanaatindeyiz. Yapılmış olan floristik çalışmalara bakacak olursak; MANİSA MARKA KENT VİZYONU 364 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Duman (1988) Manisa Dağı (Spil Dağı) Milli Parkının Flora ve Vejetasyonu üzerinde bir çalışma yapmıştır. Bu çalışmaya göre; bölgede 81 familyaya ait 593 takson tespit edilmiştir. En fazla tür içeren familyalar; Compositae (79), Legüminosae (72), Labiatae (43). Bunları Cruciferae, Caryophyllaceae ve Gramineae takip eder. Bölgede yapılan Fitososyolojik çalışmalar sonucunda şu birlikler tespit edilmiştir; Maki vejetasyonunda Quercus coccifera birliği Akdeniz orman vejetasyonunda Pinus brutia birliği Pinus nigra subsp. pallasiana birliği Akdeniz orman-Akdeniz dağ stebi geçiş vejetasyonunda Vicia cracca subsp. stenophylla birliği Paeonia peregrina birliği Juniperus sabina birliği Tablo 32 Manisa ve çevresinde yapılan bu çalışmalar sonucu bölgede en fazla yayılış gösteren familyalar ve içerdikleri takson sayıları FAMİLYA SPIL D.1917m. Akçakertik Tepe (Demirci) YUNT D. (1075m.) KAMPÜS GÜRLEKÖYÜ Fabaceae 72 51 57 37 34 Asteraceae 79 41 55 34 44 Poaceae 32 25 41 24 27 Lamiaceae 43 27 15 20 17 Apiaceae 31 11 19 15 10 Brassicaceae 41 17 20 14 18 Rosaceae 24 17 12 11 13 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 365 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bir takson oldukça yüksek bir risk altında ve yakın gelecekte yok olma tehlikesi altında ancak henüz CR grubunda değilse EN grubuna konur. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı incelendiğinde bu listede Manisa ilinde yayılış gösteren ve tehlikede olan türler şunlardır; Alkanna areolata var. sublaevis Arenaria sipylea Centaurea sipylea Sedum samium, Hesperis balansae subsp. balansae Erodium somanum Bromus sipyleus Chinodoxa luciliae Verbascum luciliae. Bu türlere ek olarak kırmızı listede adı geçip de Manisa iline kaydı verilmeyen tehlikede olan türler ise; Minuartia sipylea Astragalus depressus L. Haplophyllum megalanthum Helichyrysum plicatum Tragopogon subcaulis 8.12.1.4. Manisa'da Botanik Turizmi Stratejisi Spil Dağı Milli Parkı’nın botanik turizmi için özel çevre düzenlemelerinin yapılarak tanıtılması ve pazarlanması, 8.12.1.5. Manisa'da Botanik Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın botanik turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. 8.12.1.5.1. MANİSA Botanik Bahçesi Manisa, Sarıgöl ilçesinde 50 ağaç türünü gelecek kuşaklara tanıtmak için belediye tarafından “Botanik Bahçesi”nin kurulması ile başlatılan çalışmaların sonucu verimli bir şekilde alınmaya devam etmektedir. Sarıgöl Belediyesine ait sekiz dekarlık boş alanın değerlendirilmesi ve gelecek kuşaklara bilinmeyen ağaç türlerinin tanıtılması amacıyla hazırlanan botanik bahçesinde çalışmalar neticesinde çam, kamelya, bambu, amber, tarçın, helezonik söğüt, Japon kavağı, karayemiş, kaymak ağacı, sikus, sekoya, çumak, abelya, bataklık selvisi, gladiçya, Japon ayvası, katalpa, huş, sığla ve nandina türü ağaçları yetiştirilmektedir. BGCI (Uluslararası Botanik Bahçeleri Koruma Kurumu), hem turizm faaliyetleri hem de bitkileri koruma maksadıyla Botanik Bahçelerine çok temel tavsiyelerde MANİSA MARKA KENT VİZYONU 366 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bulunmaktadır. Bu çerçevede; Manisa’da Botanik Bahçesinin örgütsel yapısı içinde şu bölümlerin olması faydalı olabilir. Bağımsız bir araştırma enstitüsü, Kar amacı gütmeyen dernek-vakıf. Bir departman yapısı içinde ise; Ziyaretçi Hizmetleri ve Eğitimi Bölümü, Bahçe ve Bahçe Bitkileri Bölümü, Koruma ve Bilim Dalı, Yönetim ve Kurumsal Hizmetler Bölümü olmalıdır. Bahçenin gelir ayağında muhtemel kaynaklar şöyledir: Tüm harici kaynaklardan olasılıkla gelir; Üretilen öz-gelir; Giriş ücretleri (varsa); Sponsorluklar; Araştırma ücretleri; Ticari faaliyetler (perakende satış, kiralamalar, özel etkinlikler, satış, vb.) Harcama kalemleri ise: Bahçe kurma maliyeti ile birlikte Ücret ve maaşlar Bakım giderleri Diğer işletme maliyetleri Amortisman Diğer giderler Botanik Bahçesi için Anadolu’ya özgü veya değişik milletlere ait mimari stiller ve temalar belirlenebilir. Örneğin Osmanlı bahçesi adlı bir bölümde Tarihi Kula evleri, Osmanlı sivil mimari örneği temasında bir düzenleme ve bitki çeşitliliği olabilir. Osmanlı imparatorluğunun bir devrine adını veren ve Avrupa ülkelerine götürülen Manisa kalelerine ait karakteristik bir peyzaj yapılabilir. Bölgede çam, ardıç, kavak, kızılağaç, karaağaç, meşe ağaçlarının yanı sıra yapılan bilimsel araştırmalarda 20’den fazla endemik bitki türünün bulunduğu tespit edilmiştir. Bu endemik bitkiler uluslararası bahçeler bölümünde, iklime uygun bitkiler olarak yetiştirilebilir. Bahçe MANİSA MARKA KENT VİZYONU 367 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI içine kafeler, restoranlar planlanabilir ve bunların tematik bölümlere yakın olmasına özen gösterilebilir. Botanik Bahçesi’nde bir gönüllü hizmet programı geliştirilebilir. Erken yaşta doğa koruma bilinci oluşturmak amacıyla çocuklara ve gençlere yönelik eğitim çalışmaları yapılabilir. Gençlik turizmi kapsamında üniversiteli gençler ders, kurs, seminer, atölye çalışmalarıyla bireye ve gruplara yönelik her türlü etkinliğe gönüllü ev sahipliği yapabilir, bahçede çalıştırılabilir. Bu çalışmalar gönüllülerin gelişimine katkıda bulunacak faaliyetleri kapsayabilir. Bitkilerin ve ağaçların dikim ve bakımları, hasat uygulamaları gibi faaliyetler bunlardan bazıları olabilir. Bahçenin ve Manisa’nın botanik turizmi değerlerinin markalaşması göz önünde bulundurularak mesir macunu yapımında gerekli bitkilerinin tanıtımını yapan bir kitapçık hazırlanabilir. Örneğin Spil ve Yunt dağındaki bitkilerin görsel fotoğrafları eşliğinde Spil ve Yunt dağı hem tanıtılmış hem de estetik-ucuz bir hediye kitap üretilmiş olur. Veya Alaşehir, Ahmetli, Saruhanlı, Salihli, Hermessos Ovası civarındaki bitkisel zenginliği görsel şenliği kapsayan afiş ve posterler yapılabilir. Meyve sebze bahçeleri kurarak bölgeye ait ürünler organik olarak yetiştirmek. Ayrıca organik ürünler kullanarak, tipik Eğe ve Türk Mutfağını sağlıklı biçimde sunulabilir. Misafirlerin mutfağa her aşamada katkıda bulunabilmelerine olanak tanınabilir. Hobi amaçlı ya da profesyonel bitki ve çiçek yetiştirme eğitimi başlatılabilir. Mesir macunu yapımında kullanılan Şifalı bitkileri tanıma ve yetiştirme uygulamaları gerçekleştirilebilir. Bahçe içinde bir satış merkezi kurulabilir. Bitki, çiçek ve fidan satışı yanı sıra mesir macunları hediyelik formlarda üretilebilir. Ziyaretçilerin ve yörenin kullanımına açık Türkçe ve İngilizce olmak üzere botanikbitki bilim, çiçekli bitkiler, etno-botanik, botanik bahçeleri, ağaçlar ve çalılar, floralar, bahçe mimarisi, tarım ve bitkilendirme tasarımı gibi konuları kapsayan materyallerin bulunduğu botanik ağırlıklı kaynak ve edebî eserlerden oluşan özel bir araştırma MANİSA MARKA KENT VİZYONU 368 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kütüphane oluşturularak bölgeye ait ticari ürünler dünyaya ve gelecek nesillere tanıtılmış olur. Seyir noktaları ve terasları botanik bahçe planlamasına dâhil edilebilir. Manisa ve çevresinin endemik bitkileri belirlendikten sonra bir tasarım yarışması düzenlenebilir. Yarışma çerçevesinde bahçenin ve Manisa’nın tanıtımına katkı sağlandığı gibi ulusal dikkati Manisa botanik değerlerine çekmek mümkün olabilir. Manisa’ya özgü laleler takı olarak tasarlanıp satışa sunulabilir. Bahçenin jeo morfolojik yapısı dağcılık, trekking ve atıcılık sporlarına uygunluğu sebebiyle halkın kamp ve günübirlik rekreasyon ihtiyaçları karşılanabilir. Bahçe ve arboreta turları düzenlenebilir. Bu turların rehberli olması ve bitkilerin dünyasına bilgi anlamında bir kapı aralaması önemlidir. Bahçenin haritası yapılarak bu turlarda ziyaretçilere verilebilir. Haritada turistik değeri olan endemik bitkilerin yeri gösterilebilir. Başta Manisa ve çevre şehirlerdeki ilk ve orta öğretim kurumlarına bu turlar teklif edilebilir. Turizmin çeşitlendirilmesi ve 12 aya yayılması çerçevesinde, eko-turizm ve organik tarım yoluyla sürdürülebilir bir yaşam örneği oluşturulabilir. Antik çağdan bu yana bağcılık yapılan bu bölgede Manisa florasının Türkiye’ye sunduğu sultanların üzümü için yapılan bağ bozumu şenlikleri ile hasat turizmi birleştirilerek bir tur programı düzenlenebilir. Tur programı içinde birçok ailenin yaptığı tarhana, salça, konserve ve reçel gibi kış hazırlıklarının çoğu bu bağlardan elde edilen doğal ürünler alışverişi yer alabilir. Çevre araştırma gezileri kapsamında özellikle okul öğrencilerinin katılacağı Spil dağında şifalı bitkiler toplama etkinliği düzenlenebilir. Çok amaçlı doğa gezilerinin yanı sıra foto-botanik gezileri, fotoğraf kursları gezileri, doğada yaşam becerileri ve yön bulma gezileri gerçekleştirilebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 369 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Ege bahçesini oluşturmak ve sürekli gelişimini sağlamak, yörenin bitki envanterini oluşturmak ve bilimsel araştırmalar yapmak üzere bitki laboratuarı kurulabilir. Manisa Botanik bahçesinin bir bölümü, aralarında akademisyenlerin de bulunduğu bir ekip yönetiminde “Merkez Efendi Şifalı Bitkiler Bahçesi” olarak düzenlenebilir. Denetimli yetiştirilen bitkilerin tıbbi faydaları belirlenip, yönergelerle birlikte satışa sunulabilir. Burada uzmanların tamamlayıcı bilgi vermesi önemlidir. Bu konsepti bu bölümde uygulanabilir hale getirip şifalı bitkilerin hem tanıtımı hem satışı yapılırsa Türkiyeli botanik tutkunlarının yanı sıra Avrupalı botanikçilerin de bölgeye yoğun ilgi göstermeleri mümkün olabilir. Marka değerleri bölümünde bahsedilen ve modern tıpta depresyon ilacı olarak kullanılan Latince adı Hyperium Perforatum olan sarı kantaron bitkisini toplama turları yapılabilir. 8.12.1.5.2. Manisa Şifalı Bitkiler Kitabı Kitap çalışmaları, markalaşmada temel adımlardan biridir. Prestij çalışması olarak bir bitki envanteri kitabı yayınlanabilir. Manisa’ya özgü endemik bitkiler başta olmak üzere, çiçekler, ağaçlar, üzüm bağları mümkün olduğunca resimleriyle birlikte kitapta yer alabilir. Bilim adamlarınca hazırlanması gereken kitap, büyük boy tasarlanarak kuşe kağıda basılırsa etki gücü daha yüksek olabilir. Kitap, Botanik Bahçesi satış mağazasında, Manisa Müzesi satış mağazasında ve büyük kitapçılarda satışa sunulabilir. Kitap isabetli bir tanıtım materyali olacaktır. Bu tarz bir çalışma şifalı bitkiler kitap konsepti olarak da yapılabilir. Mesir macununa katılan bitkilerden, halk tıbbında kullanılan bitkilere, geniş yelpazede bir şifa kitabı konsepti oluşturulabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 370 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.1.5.3. Bitki Koruma Günü Kutlamaları Gelişmiş ülkelerde kutlanan 18 Mayıs Bitki Koruma Günü, Manisa’da botanik turizmi kapsamında kutlanabilir. Bitki günü kutlamaları çerçevesinde, öncelikle okullara ve basın mensuplarına, Spil dağı, Yunt Dağı, Boz Dağı’nda yer alan birkaç renkte açan Manisa laleleri, beyaz dağ orkideleri, güzel kokulu dağ çiğdemleri ve dağ reyhanları gösterilebilir. Bitki Koruma Günü vesilesiyle Manisa mesir macunu yapımında kullanılan Manisa’da yetişen endemik bitkileri yakından tanıma fırsatı sunulabilir. Kültürel mirasın devamı için ulusal basın davet edilip, bitki yapısı gösterilebilir. Bir doğa yürüyüşü çerçevesinde kısa mesafelerle katılımcılara bitki örtüsünün yanı sıra tarih, mitoloji ve flora bakımından çok zengin bir dağ olan Spil ile özdeşleşmiş yılkı atlarını da yakından görme imkânı bularak daha zengin bir tanıtım yapılabilir. 8.12.1.5.4. Lidyalıların güzel koku yurdu Manisa Biyolojik zenginlik alanı olan ve ismini Kibele tanrıçasından alan Spil dağı dışında endemik bitki rezerv alanı olan Buzdağı’nda yetişen güzel kokulu bitkilerden Lidyalılar parfümler ve merhemler elde etmişlerdir. İlkçağlarda Ana Tanrıçanın kokusu olarak bilinen endemik çiğdemlerin safranların, Sard antik kent yakınlarında yetişen hoş kokulu dağ reyhanlarını günümüzde olduğu gibi insanlığın tarihi boyunca toplumların dikkatini çekmiştir. Fiziksel görünüm, doğal peyzaj ve yörenin antik tarihine tanıklık etmesi bakımından güzel kokulu endemik bitkilerin bir değeri vardır. Bulunduğu yere ayrıcalık katan bu canlı miras, hem botanik hem de "Eko-Turizm" için önemli bir marka değerine sahiptir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 371 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa’nın Alaşehir ilçesine bağlı 109 hektarlık alanda bir karaçam türü yetişir. Bu karaçam türü dünyada sadece Türkiye’de yetişmektedir. Bu ağacın yetiştiği alan Orman Bakanlığı tarafından koruma altına alınmıştır. Oksijen kaynağı çam ağaçlarının koyu yeşil görüntüsü altında yetişen beyaz orkideler doğasever turistler için görsel bir şölen sergilemektedir. Botanik turizmi kapsamında orkide toplama ve fotoğraflama turu yapılabilir. 8.12.2. Kuş Gözlemciliği Turizmi Kuş gözlemciliği, doğayı kuşların dünyasından tanımayı sağlayan bir turizm faaliyetidir. Kuş gözlemciliği turizmi, kuşların dünyasını tanımak için yapılan seyahattir. Kuş gözlemciliği, bulunulan coğrafyanın endemik (o bölgeye özgü) ve genel kuşlarının o coğrafyada hangi farklılıkları oluşturduğu ve o farkların kuşlar üzerindeki etkilerini de inceleyen bir alt daldır. Kuş gözlemciliği, kuşlara ve doğaya merak duyan herkese açık bir hobidir. Kuş gözlemcileri kuşları izlemek için sık sık kuş gözlem gezilerine çıkar ve gördüklerini diğer gözlemcilerle paylaşırlar. Sayıları her gün artan kuş gözlemcileri kuşları izleyerek ve kayıtlarını Doğa Derneği'yle paylaşarak doğanın korunmasına katkı verirler. Kuş gözlem; kuşların doğal ortamlarında incelenmesi, tanımlanması ve sayımıdır. Kuş gözlemciler farklı doğa alanlarını ziyaret ederek kuş araştırma ve doğa koruma çalışmaları için veri sağlarlar. Kuşların davranışları, renkleri ve yaşam alanlarının çeşitliliği insanları kuş gözleme çeken en önemli sebeplerdir. Kuş gözlemine başlamak için belli bir yaş ve meslek sınırı yoktur. 8.12.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Kuş Gözlemciliği Turizmi Kuşlar insanoğlunun, uçmak hevesi ve gökyüzü merakı nedeniyle hep imrenme ve hayranlık duygusuyla baktığı bir hayvan olmuştur. Bu sebeple dünyada çok uzun göç yollarını kat etmelerine rağmen izlemek ve anlamak için peşinden en çok gidilen hayvan kuşlardır. Bu sebepledir ki dünyada kuş gözlem turizmi ciddi bir paya sahiptir. Örneğin İngiltere'nin Rutland kentinde 21-23 Ağustos 2009 tarihleri arasında gerçekleşen ve yaklaşık 20 bin kişinin katıldığı dünyanın en büyük uluslararası kuş gözlem ve kuş turizmi etkinliği olan ve 21.si gerçekleşen İngiltere Kuş Gözlem Fuarı'nda, 61 ülkeden 350'den fazla stant açılmıştır. Doğa MANİSA MARKA KENT VİZYONU 372 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI koruma dernekleri temsilcileri, turizm bakanlığı görevlileri, kuş gözlem turizmi şirketleri, dürbün, teleskop ve diğer arazi malzemesi satıcıları, kuş fotoğraf, kitap ve belgesel üreticileri gibi, kuş gözlem turizminin her boyutunu kapsayan kurum ve kuruluşların temsil edildiği bu fuara, dünyanın her kıtasından kuş gözlemcileri, ornitologlar (kuş bilimciler), çevre dernekleri, turizm temsilcileri, kuş rehberleri ve kuş gözlem tur şirketleri katılmıştır. ABD’de doğa hobileri konusunda ulusal ölçekte yapılan en son anketin tahminlerine göre (NSRE), 16 yaş üzerinde olan 69 milyon insan ya da diğer bir deyişle Amerika’nın 16 yaş üzeri nüfusunun üçte biri anketten önceki 12 ay içinde kuş gözlemlemiş, tanımlamış ya da fotoğraflamıştır; bu sayı anketten önceki 12 ay içinde balığa gidenler ya da doğa yürüyüşü yapanlar kadar büyük bir sayıdır Kuş gözlemciliğini oluşturan NSRE standartları çok geniş kapsamlı olmasına rağmen, ABD kuş gözlemcilerinin %28’i, ya da yaklaşık 19,3 milyon insan, yılda 50 günden fazla kuş gözlediklerini belirtmişlerdir. 1983’ten beri, ABD’de kuş gözlemcilerinin sayısı %332 oranında artarak ülke içinde en hızlı gelişen doğa aktivitesi olmuştur (Cordell & Herbert 2002). Kuş gözlemcileri genelde, iyi eğitimli ve yüksek gelirli insanlardır. Amerika’da bir kuş gözlemcisinin ortalama yıllık geliri 50.000 $’ın üzerindedir ve gözlemcilerin üçte biri en az üniversite mezunudur (Cordell & Herbert 2002). Yüksek doğa bilinci taşımaları ve kuşlar için önemli miktarlarda para harcamaları, kuş gözlemcilerini ideal eko-turistler yapmaktadır. ABD’de 800.000’in üzerinde insana iş imkânı sağlayan kuş gözlemciliği ile ilgili harcamaların yıllık 23 milyar doların üzerinde olduğu tahmin edilmektedir. Tahmini 17.7 milyon üzerinde kuş gözlemcisi, kuş gözlemek için evlerinden en az 1 mil (1.6 km) uzağa gitmişler ve kullandıkları ekipman hariç sadece gezi masrafı olarak 7.6 milyar dolar para harcamışlardır. ABD’de beş büyük kuş gözlem alanının ekonomik etkisi 2.4 milyon dolardan 40 milyon dolara kadar değişmektedir. Munn Güneydoğu Peru’da çok turist çeken macaw MANİSA MARKA KENT VİZYONU 373 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI papağanlarından ortalama bir bireyin, turistlerden yılda 750-4700 dolar, ömür boyu da 225.000-165.000 dolar arası bir para kazandığı tahmin edilmektedir. Kellert’e göre, 300.000 Amerikalı, kuş gözlemciliğine gönülden bağlıdır. Bu gönül vermiş grup, uluslararası kuş gözlem turu katılımcılarının çekirdek grubunu oluşturmaktadır. 1994 yılında Amerikan Kuşçuluk Kurumunun yaptığı üye anketine göre kuş gözlemciliğine gönül vermiş bu kişilerin %49’u kuş gözlemek için yurt dışına seyahat etmekte ve ve %32’si organize kuş turlarına katılmaktadır. Tüm dünyada kuş gözlem turizmi yapan en az 127 şirket bulunmaktadır. Dünyada kuş gözlem turizmi yapan en büyük 6 şirketin (yılda en az 150 kuş gözlem turu organize eden) az gelişmiş ülkelere yaptıkları ortalama bir tura, kişi başına 4000 dolardan fazla veren 12 kuş gözlemcisinin katıldığı dikkate alındığında, uluslararası kuş gözlemciliğin ekonomik etkisinin farkına daha iyi varılabilir. (http://www.stanford.edu/~cagan/TurkceKusculuk.pdf) Kuş gözlemcileri sık sık turist sezonu dışındaki zamanlarda ya da hiçbir diğer turistik çekiciliği olmayan bölgeleri ziyaret etmektedirler. Tipik turizm mal ve hizmetlerinin satılmasıyla ülke ekonomisine katkılarının yanında, bağımsız kuş gözlemcileri ve kuş gözlem turları, Kenya ve Güney Afrika gibi düşük gelirli ülkelerde bile, bazen günde 150 dolar gibi ücretler ödeyerek, yerel doğa rehberleri tutmaktadırlar. 1999’da, Kosta Rika turizm enstitüsü (ICT), o yıl için olan 1 milyar dolarlık turizm gelirinin %41’inin kuş gözlemciliğinden geldiğini hesaplamıştır. 8.12.2.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kuş Gözlemciliği Turizmi Türkiye'deki toplam kuş türlerinin sayısı Avrupa'nın tamamında bulunan kuş türleri kadardır. Ülkemizin kuşlar açısından zengin olmasının en önemli nedenleri, zengin sulak alanlara sahip olması ve kuşların ana göç yolları üzerinde bulunmasıdır. Türkiye'de kuş gözlemciliği son yıllarda dünyadaki gelişmelere paralel olarak hızla yayılmaktadır. Avrupa’daki kuş sayısını Anadolu ile kıyaslamak mümkün değildir. Türkiye’de son 50 yıl kayıtlarına göre tanımlanmış 502 kuş türü bulunmaktadır. Bunların 436’sı çok düzenli olarak görülmektedir. Türkiye bu konudaki yüksek potansiyeline rağmen 2005 yılına kadar Türkiye çıkışlı bir kuş gözlem turu gerçekleştirilmemiştir. İlk tur Kars yöresinde gerçekleştirilmiştir. Kuş MANİSA MARKA KENT VİZYONU 374 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI gözlemi için gelen turistlerin ekonomik seviyesinin yüksekliği düşünülerek, Türkiye’nin bu konudaki potansiyelinin gerçek anlamda geliştirilmesi için çözüm aranması gerekmektedir. Türkiye’de kuş gözlemciliği son yıllarda hızla yayılmaktadır. Bu turizm çeşidi geliştirilirken yerel potansiyeller değerlendirilerek ve bu destinasyonlar için özel projelerin geliştirilmesi gerekmektedir. Özel uzmanlık isteyen kuş gözlemciliği ülkemizin turizm faaliyetlerinin tüm yıla yayılmasına ve atıl kaynakların kullanılmasına imkan sağlayacak büyük bir potansiyele sahiptir. Turizm sektöründe küreselleşmenin getirdiği yoğun rekabet ortamında, günümüz büyük işletmelerinin daha da büyüyeceği, orta büyüklükteki işletmelerin yok olacağı ve küçük işletmelerin de ancak niş pazarlarda varlıklarını sürdürebilecekleri yapılan tahminler arasındadır. Günümüz rekabet şartlarında yapılmayanı yapmak, belirli bir potansiyele sahip fakat henüz girilmemiş olan pazarlara girmek küçük işletmelerin ayakta kalabilmeleri açısından önemli bir stratejidir. Bu tür pazar kesimlerindeki turistler, fiyatlara karşı duyarlı olmayan, gelir seviyeleri yüksek, kaliteli turist diye tanımladığımız turist segmentini oluşturmaktadır. (Küçükaslan. 2007) 8.12.2.3. Manisa'da Kuş Gözlemciliği Turizmi Marka Değerleri Etrafı sulak çayırlar ve sazlıklarla kaplı olan Gölmarmara ilçesindeki Marmara Gölü kuş çeşitliliğine imkân veren doğal bir çevre oluşturmakta ve birçok kuş türünü barındırmaktadır. Bu özelliği ile ornitoloji meraklılarını çekebilecek bir alandır. Akhisar veya Salihli üzerinden, ya da Saruhanlı’ya bağlı Halit Paşa kasabası üzerinden ulaşılabilen Marmara Gölü, Manisa’ya 63 km mesafededir. 3400 hektarlık bir alanı kaplayan MANİSA MARKA KENT VİZYONU 375 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI göl, denizden 74 m yükseklikte ve 3–4 m derinliğindedir. Etrafı sulak çayırlar ve sazlıklarla kaplı olan gölü kuzey, güney ve batı yönlerinde çevreleyen kanallarda da görülen sık ve zengin bitki örtüsü, kuş çeşitliliğine imkân veren zengin bir doğal çevre oluşturmaktadır. Kuş türleri bakımından hayli zengin olan göl ve çevresi, su kuşları için önemli bir bölgedir. Kuğu, angıt, tepeli, karaboyunlu batağan, karabatak, çamurcun, bozdalağan, sakarmeke ve deniz kartalı yöredeki önemli örneklerdendir. Göl çevresinde kamp veya piknik yapmak ve oltayla balık avlamak mümkündür. Marmara Gölü’nde görülen kuşlar ve popülasyon sayıları ise şu şekildedir: Küçük balaban (30 çift), alaca balıkçıl (200 çift), pasbaş patka (15 çift), mahmuzlu kızkuşu (10 çift) bıyıklı sumru (100 çift), küçük karabatak (maks.100), tepeli pelikan (maks. 73), büyük ak balıkçıl (maks. 428), angıt (maks. 860), dikkuyruk (maks. 120) kılıçgaga (maks. 1402) toplam sukuşu (maks 45.278).63 Ornitoloji meraklılarınca kuş alanı olarak tespit edilmiş olan Marmara Gölü, henüz koruma kararı bulunmayan bir alandır. Ekolojik dengesi büyük ölçüde bozulmuş olan göl, Gediz Nehri’nden besleme kanalları ile takviye yapılarak, su seviyesi bakımından eski haline kavuşturulup, koruma altına alınması halinde, ornitoloji turizminin yanı sıra, doğaya yönelik su avcılığı ve atlı doğa turizmi gibi türlerin gelişmesine de elverişli bir zemin oluşturabilecektir. Demirci Baraj Gölü’nde ise sakallı akbaba (1 çift), kara akbaba (2 çift) ve kaya kartalı (2 çift) üremektedir.64 63 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.39 64 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.39 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 376 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.2.4. Manisa'da Kuş Gözlemciliği Turizmi Stratejisi Gölmarmara Gölü ve Baraj Göllerinde kuş gözlemciliği için özel çevre düzenlemelerinin yapılarak Manisa’da kuş gözlemciliğinin önemli bir turizm türü haline gelmesinin sağlanması. 8.12.2.5. Manisa'da Kuş Gözlemciliği Turizminde Hedeflere Doğru Bu bölümde Manisa’nın kuş gözlemciliği turizmi konusundaki üstünlüklerine ve marka değerlerine ilişkin tespit ve değerlendirmelere yer verilecektir. Manisa’da gözlemlenebilen kuşlar ve göç yollarına ilişkin envanter ve haritalama çalışmaları tamamlanarak ve bu veriler seyahat acenteleri, internet siteleri ve üniversite gezi gruplarına ulaştırılabilir. Yılın hangi döneminde hangi türlerin gözlemlenebileceğine dair çalışmaların yapılması ile tur programlarının tanıtımlarında gerçek zamanlı bilgilendirmeler yapılabilir. Konaklama ve bazı büyük yeme – içme tesislerinde Manisa’da gözlemlenebilen kuş türlerine ilişkin afiş çalışmaları yapılabilir. Bu sayede kuş gözlemciliğine ilgi duyan bir kişi çok farklı amaçlarla Manisa’da bulunuyorken de Manisa’nın bu potansiyeli ile tanıştırılabilir. Manisa’da nehirler ile Marmara Gölü ve baraj havzalarında mevsimine göre yaban tavuğu, ördek ve yaban kazlarına rastlanmaktadır. Marmara Gölü su alanı, sulak çayırları, sazlıkları ile su kuşları için önemli bir kışlak ve kuluçka yeridir. Kutan, Karaboyunlu Batağan, Karabatak, Çamurcum, Bozdalağan, Sakar Meke, Yılan Kartalı, Kızıl Bacak, Mahmuzlu Kızkuşu, Kuğu, Angıt türleri yılın önemli bölümünü bu alanda geçirmektedir.65 İşte bu zengin kuş popülâsyonunu gözlemlemek üzere Marmara gölü kenarında günlük ihtiyaçların da karşılanabileceği kuş gözlem istasyonu örneklerinin yerleştirilmesinde fayda vardır. Salihli’ye bağlı olan Tekelioğlu köyü Marmara Gölü (Gölmarmara Gölü) kıyısında yer almaktadır. Gördes çayı ve yeraltı sularıyla beslenen rezervuara dönüştürülmüş bir tatlı su gölü olan ve batı istikametinde kuşların önemli bir uğrak noktası olan Marmara 65 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.23 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 377 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Gölü’nün kuş gözlemciliği açısından kullanılması önerilmektedir. Tekelioğlu köyünün bir diğer özelliği ise tamamen ekolojik üretim yapılan arazilere sahip olmasıdır. Kuş gözlemciliği ile eko turizm arazındaki güçlü bağ düşünüldüğünde bu köyün önemli bir kuş gözlemciliği ve eko turizm destinasyonu olabileceği düşünülmektedir. Bunu sağlamak için internet ortamında örgütlenmiş ekolojik üretim-tüketim odaklı gruplara yönelik bilgilendirme mailleri atılabilir. Üzerinde “Yılan Kartalı acaba bugün size görünecek mi?” gibi ilgi çekici sloganlarla desteklenen ve Marmara gölünde kuşlar görseli bulunan yol kenarı tabelaları Marmara Gölü’ne doğru dönülen ana yol kavşağına yerleştirilebilir. Marmara Gölü’nün korunması gereken sulak alanlar arasına alınması için gerekli başvurular yapılarak bölgenin korunması ve turizmde kullanılması sağlanabilir. Cep telefonu operatörleri ile yapılacak bir anlaşma ile her yıl yaklaşık 500 bin kişinin geçtiği Bergama – Pamukkale güzergâhı üzerinde bulunan Tekelioğlu köyünden geçmekte olan kişilere organik ürünleri, kuş gözlemciliği ve Bintepeler’i tanıtıcı bilgilendirme SMS’leri gönderilebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 378 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.3. Binicilik Turizmi Binicilik kısaca ata binme becerisi olarak tanımlanabilir. Biniciliğin tarihi çok eski zamanlara kadar uzanır. Binicilik tarihine damgasını vuranlar, belki de savaşlarda önemli rol oynayan, süvari de denen atlı askerlerdir. İlk süvari birliklerini İÖ 2600'de Çinlilerin kurdukları bilinmektedir. Günümüzde askeri amaçlı binicilik gerilerken, spor amaçlı binicilik önem kazanmıştır. Binicilikte başlıca iki biçim vardır: İngiliz ve Batı biniciliği. İngiliz biniciliği spor amacıyla yapılan biniciliktir. Batı biniciliği ise Amerika kıtalarında kovboy denen sığır çobanlarına özgü biniciliktir. 8.12.3.1. Dünya Turizm Sektöründe Binicilik Turizmi Binicilik özellikle İngiltere, Fransa ve Almanya gibi at yarışlarının geleneksel olarak geliştiği Avrupa ülkelerinin yanı sıra Hindistan, Rusya, ABD ve Latin Amerika ülkelerinde de yaygındır. Binicilik bu alanda ihtisaslaşmış kulüpler ve alanlarda yapılmaktadır. Atların bakımı ve yetiştirilmesi çok masraflı ve ihtisaslaşmış personel gerektirdiğinden üst gelir grubunun yöneldiği bir spor alanıdır. Özellikle binicilik alanında yapılan uluslararası yarışlar çok prestijli ve oldukça gelir getiren organizasyonlardır. Binicilik Kulübü Başkanı Yavuz Erkanlı bir söyleşisinde at biniciliği alanında olimpiyatlara katılan Fransa ve İngiltere’nin bu konudaki ilgisini Türkiye ile kıyaslayarak açıklamaktadır. Erkan söyleşisinde “yaklaşık nüfusu 70 milyon olan Türkiye'de 450 lisanslı binici mevcut, bunun yarısı zaten biniciliği bırakmış veya vefat etmiş, aktif binici 150’yi geçmez iken 68 milyon nüfuslu Fransa'da lisanslı binici sayısı 602 bin 548, İngiltere'de nüfus MANİSA MARKA KENT VİZYONU 379 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 50 milyon civarı lisanslı binici sayısı 401 bin 915’dir. Ayrıca 46 milyon kayıtlı ders verilmiş.” demektedir66. 8.12.3.2. Türkiye Turizm Sektöründe Binicilik Turizmi Turizmin çeşitliliği içinde yer alan atlı doğa yürüyüşleri, tarihi ve doğal güzelliklerin bulunduğu yörelerimizde düzenlenen, günübirlik veya birkaç günlük gezi programları ile yapılmaktadır. Ata binmek, bir başka canlı ile yapılabilen ender sporlardan biridir. Bu yürüyüşler kapsamında at üretim çiftlikleri ziyaret edilerek buralardaki açık ve kapalı manejler veya doğa içindeki güzergâhlar kullanılmaktadır. (T.C. Kültür ve turizm Bakanlığı, 2006:53) Örneğin, Kapadokya bölgesi, Antalya, Side, Manavgat, Kastamonu, Fethiye ve Marmaris bu tür turizm faaliyetine ev sahipliği yapmaktadır. Atlı doğa yürüyüşü spor turizmi, özelleştirilmiş ve nitelikli talepleri karşılamaktadır. Bu bağlamda ülkemizde bu turizm türünün katma değeri de yüksek olmaktadır. Bu spor ülkemizde “Türkiye Binicilik Federasyonu” altında federasyonlaşmıştır. Cumhurbaşkanlığı Binicilik Kupası olmak üzere birçok ulusal yarışma düzenlenmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de binicilik sporu farklı branşlarda uygulanmakta olup, bazı dönemlerde bu sporda söz sahibi ülkeler ile rekabet etmeye çalışılmaktadır. Ülkemizde daha geniş kitleler tarafından yapılmakta olan bazı spor dalları ile kıyaslandığında binicilik sporu, nispeten daha az il gören bir durumdadır. Türkiye’de geçmişte büyük öneme sahip olan at biniciliğinin turizm eli ile yaygınlaşması, hem turizm sektörünün hem de binicilik sporunun gelişmesine destek olmaktadır. Günümüzde at binme imkânlarının olduğu tesislerin sayıları giderek artmaktadır. 8.12.3.3. Manisa'da Binicilik Turizmi Marka Değerleri Manisa genelinde binicilik için uygun alanlar bulmak mümkündür. Ancak bölge içerisinde Salihli ve Manisa şehir merkezi bu spor dalında öne çıkan alanlardır. Salihli’de bulunan Salihli Attalos At Çiftliği binicilik meraklılarının eğlenerek binicilik öğrendiği adreslerden biridir. 66 Bilecik Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı, 2012 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 380 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Ayrıca Spil Dağı Milli Parkında bulunan “Yılkı Atları” yörenin endemikleridir.67 Özellikle doğada özgür bir şekilde dolaşmaları ve özgürlük hissini kuvvetli bir şekilde iletebilen ikonografik özellikleri nedeni ile Manisa’nın binicilik turizmine artı değer katma özelliğine sahip olan Yılkı Atları tanıtım materyallerinde kullanılabilir. 8.12.3.4. Manisa'da Binicilik Turizmi Stratejisi Manisa’nın Yaşayan Osmanlı konsepti çerçevesinde binicilikte markalaştırılması, 8.12.3.5. Manisa'da Binicilik Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın binicilik alanındaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Salihli’de Adala beldesi, İncirlidere mevkiinde yer alan Attalos At Çiftliği’nde eğitmen gözetiminde at biniş dersleri alınarak, at gezisi yapabilme imkânı mevcuttur. Bu çiftliğin sunduğu imkânlar ile Manisa’nın sahip olduğu diğer turizm değerleri arasında bir birliktelik sağlanması gerekmektedir. Mevcut hali ile günübirlik bir tesis olarak kullanılan çiftlik, özellikle eko turizm ve doğa turizmi alanındaki diğer marka değerleri ile birlikte değerlendirildiğinde Manisa’da konaklanacak gün sayısının artırılmasına da katkıda bulunacaktır. Örneğin Yaşayan Osmanlı konseptinde bu çiftlikten yararlanılabilir. 67 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.22 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 381 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Özellikle Sardes ve Bintepeler arasında yer alan bölgede binicilik turları, atla gezinti turları düzenlenmesinde fayda görülmektedir. Bu bölgede “Lidya Kral Yolu” şeklinde kurgulanacak güzergâh üzerinde atlı gezinti turları organize edilebilir. Likya yolu gibi önemli trekking güzergahına benzer bir şekilde antik eserleri temel olarak alan bir yol at üzerinde gezilebilir. Güzergâhın tanıtımı için Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konseptinin tüm tanıtıcı faaliyetleri kullanılabilir. Böylelikle Manisa’nın Antik çağlardan Osmanlılara oradan da günümüze bir bağlantısı kurulabilir. Soma ilçesinde Ata sporu olan cirit oyunun takımı kurulmuştur. Ayrıca Kula Belediyesi de cirit turnuvaları düzenlemektedir. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam konseptinin Kula ve Darkale etaplarında cirit gösterileri yapılabilir. Fotoğraf sanatçıları tarafından çekilecek doğada özgürce dolaşan “Yılkı Atları”na ilişkin fotoğraflar, Manisa’da binicilik turizminin tanıtım materyallerinde kullanılabilir. Binicilik turizmi özellikle trekking, dağcılık ve yamaç paraşütü gibi diğer doğa temelli turizm türleri ile birlikte tanıtılarak, özgürlüğü temel alan bir sloganla pazarlanabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 382 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Trekking ve dağcılık turizmi başlığı altında verilen bütün doğa yürüyüşü alanlarında atlı yürüyüş seçenekleri oluşturulabilir. Bu sayede iki turizm türünün aynı bölgeyi kullanarak turist profilini çeşitlendirmesi sağlanabilir. 8.12.4. Trekking ve Dağcılık Turizmi Trekking; doğada, bir noktadan diğer bir noktaya varmak amaçlı yapılan, genelde hafif tempolu sportif yürüyüşlerdir. Esasen bir dağcılık stili olan trekking teknik olarak kamp kurularak yapılan dağ yürüyüşleri olarak tanımlanmaktadır. Trekking, İngilizce trek kelimesi ve -ing ekinden üretilmiş bir kelimedir. Türkçede kullanımı yaygın olmakla beraber, bu kelime yerine doğa yürüyüşü kavramı da kullanılır. Trekking her mevsimde yapılabilir; ancak hava ve ortam şartlarına, uzunluğuna ve zorluk derecesine göre gerekli hazırlıklar yapılmalıdır. Trekking parkurları birkaç saat sürebileceği gibi birkaç hafta hatta ay da sürebilir. Başlangıçta doğasever insanların, doğal güzellikleri yaşamak ve doğada bulunmak amaçlı gerçekleştirdikleri kişisel veya arkadaş çevresi etkinlikleri olarak başlayan trekking, günümüzde alternatif turizm çatısı altında giderek ekonomik boyut kazanmış ve büyümüştür. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 383 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bugün trekking, genelde şehrin stresinden kurtulmak isteyenlerin, hafta sonu günübirlik şehre yakın parkurlarda ya da yabancı ülkelerde 2–3 haftalık turlar şeklinde, profesyonel bir rehber eşliğinde gerçekleştirdikleri bir spor durumundadır. Doğa yürüyüşlerinin insanın vücut ve ruh sağlığı üzerinde çok olumlu etkileri olduğu uzmanlarca kabul edilmektedir. Yüksek kondisyon veya teknik istemiyor oluşu, sakatlanma gibi risklerin çok düşük seviyelerde seyretmesi, maliyetinin az olması gibi nedenlerle kitlelerin en yoğun ilgi gösterdiği doğa sporudur. Dağcılık ise dağlarda yürüyüş ve kamp kurmanın yanı sıra tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur. 18. – 19. yüzyılda İngiliz ve Fransızlar başta olmak üzere, Avrupalıların boş zamanlarını değerlendirme ve hayatlarının rutinlerini yeni maceralarla süsleme arayışı neticesinde bir spor sayılmaya başlanan dağcılık, 20.yüzyılın başında diğer ulusların da ilgisini çekmeyi başarmıştır. Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mümkün olmuştur. İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yöntemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine özgü disiplini ve ilkeleri olan bir spor haline dönüşen dağcılık, birçok doğa sporunun da önünü açmıştır. 8.12.4.1. Manisa'da Trekking Turizmi Marka Değerleri Manisa, Ege Bölgesi içerisinde trekking turizmi açısından en elverişli şehirlerden biridir. Şehir, taşıdığı zengin yeryüzü şekilleri ile birçok göl, akarsu ve dağa ev sahipliği yapmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 384 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa ili içerisinde halihazırda Spil Dağı, Marmara Gölü, Demirköprü ve Sevişler baraj göllerinin çevresi trekking amacı ile kullanılmaktadır. Spil Dağı’nın mevcut rotaları şu şekildedir: Şekil 8 Spil Dağı Rosvet Tepe – Karakoca köyü Şekil 9 Manisa Spil Dağı Oduncu Vadisi Yarkesiği-Atalanı Yaylası Bunların yanı sıra, Kula şehir merkezi ve jeopark alanları, Sart Antik kenti ve Bintepeler mevki ile Yamanlar Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar, Demirci Dağları, Çal Dağı da potansiyel trekking alanları arasında sayılabilir. İlin güney sınırında yer alan Bozdağlar da dağcılık ve trekking için uygun bir alan teşkil etmekte, gerek arazi özellikleri, gerekse de kar kalış süreleri ve kalınlığı bakımından kışın kayak sporuna yazın trekkinge elverişli görünmektedir. Bozdağ’da her yıl şubat ayında Dağcılık Şenlikleri yapılmaktadır. Beldeye gelen Dağcılık Kulübü üyeleri bu tarihler arasında kamp yaparak zirve yürüyüşü gerçekleştirmektedirler.68 68 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.74 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 385 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa; makroklima Akdeniz iklim şartları altındadır. İlin kuzeydoğusu Akdeniz iklimi ile karasal iklimin geçiş noktasında yer alır. Yıllık sıcaklık ortalaması 16.8 °C olup en sıcak ay olan temmuz ortalaması 34.4 °C ve en soğuk ay olan ocak ayı ortalaması 3.0 °C dir.69 Bu iklim koşulları Manisa’da 12 ay boyunca trekking ve dağcılık turizmi yapılabilmesine olanak sağlamaktadır. Spil Dağında 1250 m. yükseklikteki Atalanı Yaylası Milli Parkın gelişim bölgesi olarak planlanmıştır. Burada günübirlik kullanım amacıyla kamp alanı, piknik tesisleri, spor, oyun alanları, iki tane kır gazinosu, iki restoran ile 124 yatak kapasiteli dağ evleri personeliyle hizmet vermektedir. Manisa kent merkezinden 1250 m. yükseklikteki Atalanı Yaylası’na 24 km. tutan asfalt yolla çıkılabilmektedir. Bu koşullar, özellikle doğa ile baş başa geçirilecek bir hafta sonu için gerekli bütün unsurların burada olduğunu göstermektedir. Atalanı Yaylası, çevresinde yer alan tarihi yapılar ile birlikte bir trekking güzergahı olarak değerlendirilmektedir. Spil Dağı etrafında trekking rotalarına dahil edilebilecek alanlar ise şöyle sıralanabilir:70 Niobe (Ağlayan Kaya): Tantalos’un kızı olan Niobe Manisa’da doğmuş, yine efsaneye göre tanrıça Leto ile birlikte çocuklukları bu yörede geçmiştir. Daha sonra Thebai Kralı Amphion ile evlenen Niobe’nin, yedi kız yedi erkek olmak üzere ondört çocuğu olur. Çocukluk arkadaşı ve Zeos’un eşi Leto’nun ise Apollon ve Artemis olmak üzere iki çocuğu vardır. Her fırsatta çocukları ile gururlanan Niobe’nin kendisinin çok çocuğu olduğunu, Leto’nun ise sadece iki çocuğu olduğunu söylemesi tanrıça Leto’yu öfkelendirir. Çocuklarından Niobe’yi cezalandırmayı ister. Niobe’nin bütün çocukları Artemis ve Apollon’un okları tarafından öldürülürler. Niobe, çocuklarının cesetleri başında günlerce ağlar. Sonunda tanrı Zeus, Niobe’nin haline acır ve ızdırabına son vermek için onu Spil Dağı eteklerinde taş haline getirir. Karaköy semti Çaybaşı Mevkii’nde kadın başı şeklinde bu kayanın göz çukuru şeklindeki girintilerinden yakın zamana kadar sızan su damlaları Niobe’nin gözyaşları olarak yorumlanır ve halk arasında “Ağlayan Kaya” adıyla anılır. Yakından bakıldığında doğal bir kaya oluşumu, batı yönünde biraz uzaklaşılarak bakıldığında ise kadın başı şeklinde görülen bu kaya en çok ziyaret edilen yerlerden biridir. 69 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.13 70 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.40-43 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 386 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kybele Kaya Anıtı: Değişik kültürlerde Kubaba, Marienna, Hepat, Artemis, Venüs gibi farklı adlarla anılan ve yeryüzündeki bütün canlıların anası olduğuna inanılan bereket tanrıçası Kybele’nin kaya kabartması, Manisa’ya 7 km uzaklıktaki Akpınar Mevkii’ndedir. M.Ö. 13.yy’a tarihlenen kabartmanın, Hitit ordularının yöreye yaptığı bir sefer sırasında yapıldığı düşünülmektedir. Spil Dağı kuzeydoğu eteklerine oyularak yapılmış olan rölyefte ana tanrıça, Gediz Ovası’na doğru bakan ve iki yanında birer aslan bulunan, oturmuş kadın şeklinde tasvir edilmiştir. Büyük ölçüde yıpranmış olduğundan yanlarındaki aslan figürleri seçilememektedir. Halk arasında “Papaz Kayası” adıyla da anılan rölyefin üst tarafında, muhtemelen Kybele rahiplerine ait olan kaya odaları bulunmaktadır. Manisa Kalesi: Manisa’nın hemen güneyindeki Spil Dağı’nın kuzey yamaçlarında kalıntıları görülen kale dış kale ve iç kale olmak üzere iki bölümden meydana gelmiştir. Yapım tarihi bilinmemekle beraber 13.yy başlarına tarihlenebilir. Kale Bizans Mimarisinin genel özelliği olan tuğla hatıllı moloz taş örgü tekniği ile yapılmıştır. Dış Kale; 4,5 km olan 13 kule ile tahkim edilen dış kalenin yedi kapısından ikisine ait kalıntılara ulaşılmıştır. İç kale; beşgen bir MANİSA MARKA KENT VİZYONU 387 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI alana sahip olduğu için “Sandık Kale” olarak adlandırılmıştır. Surları Yedikule ile tahkim edilmiştir. Giriş güney yönünde yer alan dar bir kapıdan sağlanmıştır. Evliye Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde bulunduğundan söz ettiği otuz ev, ambarlar, iki sarnıç ve camiden günümüze ancak sarnıç kalıntıları ulaşmıştır. Mevlevihane: Spil Dağı’nın kuzey eteklerinde 1369 yılında İshak Çelebi tarafından yaptırılmış olan Mevlevihane, projesi Mimar Emet Bin Osman’a ait bir tekkedir. Ortadaki kubbeli semahanenin güneyine sivri tonozlu geniş bir ana eyvan eklenip tekkenin mescit kısmı oluşturulmuştur. Giriş eyvanında iki katlı bir düzen uygulanmış ve üst kat musiki icra yeri olarak kullanılmıştır. Yapılışından bu yana birçok onarım geçirmiş ve bu onarımlar sırasında özelliklerini önemli ölçüde yitirmiştir. Milli Parkın doğusunda 600 metre yükseklikte bulunan ve içi tamamen sülüklerle dolu olan "Sülüklü Göl" kalker bazı erimesi ile meydana gelmiş bir dolin gölüdür. Yine suların MANİSA MARKA KENT VİZYONU 388 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kalker katmanlarının altını eritip oymaları ile çok sayıda inler oluşmuş olup bunların en büyüğü "Paşaini"dir.71 Türkmen Şelalesi (ya da Suuçtu Şelalesi) ile Yoğurtçu Kalesi de trekking güzergahları içerisinde değerlendirilebilecek diğer çekim unsurlarıdır. Manisa Merkeze 20 km kadar uzaklıkta, Uzunburun Köyü yakınlarındadır. Gediz Vadisi’ne hâkim bir konumda bulunan kalenin 12.yy sonları veya 13.yy başlarında yapılmış olması muhtemeldir. Kuzey cephesi sarp kayalık üzerine oturmuş olan karemsi planlı iç kale doğu, batı ve güney yönlerinde bir dış surla çevrilmiş ve dış sur belirli aralıklarla kulelerle tahkim edilmiştir. Güney cephede belirgin olan dış surun doğu ve batı bölümleri yıkılmıştır. Kuzey’den bakıldığında oldukça sağlam ve etkileyici bir görünüme sahip olan iç kaledeki mekânların büyük bir kısmı yıkık durumdadır. Yunt Dağları köylerinden olan Türkmen köyü yakınlarında bulunan şelale ise iki ayrı şelalenin bulunduğu bir alandan oluşmakta olup büyük olanı yaklaşık 36 m den dökülmektedir.72 71 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.49 72 Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 389 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa Mesir Tabiat Parkı, yürüyüş rotalarında yer alması gereken bir diğer doğa alanıdır. Parkta, mesir yapımında kullanılan anason, çivid, çörek otu, hardal, havlican, kalanga, karabiber, kimyon, kişniş, teke mersini, meyan, günlük, portakal, rezene, zencefil, zerdeçal, yeni bahar, sakız gibi bitkiler de yetiştirilmektedir.73 Dağcılık turizmi açısından bakıldığında ise Manisa’nın önemli bir potansiyele sahip olduğu görülebilir. Manisa’nın doğal sınırlarının önemli bir kısmını dağlar oluşturmaktadır. Bu dağların ana çatısı III. zamanın sonlarındaki tektonik hareketlerle oluşmuştur. İl alanı II. zamanın başlarında yavaş yavaş alçalmaya başlamıştır. Bu alçalma sırasında ve sonrasında, çok şiddetli yer hareketleri sonucu oluşan kırılmalarla, doğu-batı yönünde uzanan dağlar kabararak şekillenmiştir. Dağlar ilin doğu kesiminde daha düzenli, batısında ise genellikle tek kütleler biçiminde yükselmektedir. Doğu kesimindeki dağlar Kula-Gördes Platosu üzerinde alçalarak ovaya inerken, güney kesimindeki dağlar dik yamaçlarla ovadan ayrılmaktadır. Batı Anadolu Dağları’nın bir bölümünü oluşturan bu dağların başlıcaları şunlardır: Spil Dağı: Doğu-batı doğrultusunda uzanan Spil Dağı (Manisa Dağı), 1513 m. yüksekliğindedir. Jeolojik ve jeomorfolojik yapıdaki kalker kayalar, kanyon vadiler, dolin gölleri, lapyalar, mağaralar, zengin bitki örtüsü, yaban hayatı ortamı ile mitolojik öykülere konu olan taşınmaz kültür varlıklarını bünyesinde bulundurmaktadır. Bu özellikleri göz önüne alınarak “milli park” ilan edilmiş ve 22 Nisan 1968 tarihinde hizmete açılmıştır. Spil Dağı Milli Parkı, 1995 yılında Atalanı Yaylası’nın bir bölümü “turizm merkezi” kurulması için ayrılmıştır. Milli parkın doğusunda 600 metre yükseklikte bulunan Sülüklü Göl kalkerlerin erimesiyle oluşmuştur. Derinliği 1–2 metreyi geçmeyen gölün çapı 100 metredir. Flora bakımından son derece zenginlik gösteren dağda kızılçam, karaçam, saçlı meşe karışık olarak 73 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.59 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 390 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bulunur. Burada alt floranın ağaçcıklarından meşe türleri, sürüngen ardıç, laden, funda, defne, mersin göze çarpmaktadır. Otsu bitkilerden geven, buğdaygiller, çayırotları ballıbabagiller, sütleğen, eğrelti otları görülmektedir. Sümbül, çiğdem, siklamen, yabani karanfil, glayöl, menekşe, papatya, gelincik, yaban gülü, böğürtlen hemen her mevsim açan türler arasındadır.74 Yamanlar Dağı: Yamanlar Dağı’nın düşük yükseltili doğu kısımları Manisa ili sınırları içindedir. Bu kısımlar büyük ölçüde orman ile kaplıdır. Yunt Dağı: İzmir-Manisa il sınırını oluşturan Yunt Dağı, Bakırçay ve Gediz vadileri arasında yükselen bir kütledir. Oldukça düzenli ve yumuşak geçişli tepelerle yükselen dağın, bazı kesimleri taşlık, bazı kesimleri ise zengin doğal örtü ile kaplıdır. Demirci Dağları: Manisa ilinin Kütahya ve Balıkesir illeriyle sınırı durumundadır. Dağ sırasının en yüksek doruğunu, Demirci ile Simav arasında 1800 m. yüksekliğindeki Ziyaret Tepe oluşturmaktadır. Demirci Dağları ve uzantılarını oluşturan kütlenin etekleri, Manisa 74 Manisa Rehberi 2012, s.130 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 391 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ilinin doğu ve kuzeydoğusunu kaplayan geniş bir plato durumundadır. Buralar aynı zamanda ilin en iyi ormanlarıyla kaplıdır. Çal Dağı: Gediz Nehri, Kumçayı ve Gölmarmara üçgeninde yükselen Çal Dağı, Demirci Dağları’nın kolları durumunda olan, Çomaklı Dağı ve Dibek Dağı’nın güneybatı uzantısıdır. Dağ ortasında oluşmuş bir çöküntü koridoru ile ikiye ayrılmaktadır. Batı kesimi daha geniş ve yüksek bir kütledir. Dağın en yüksek zirvesi batı kısmında yer alan 1034 m. yüksekliğindeki Aysekizi Tepe’dir. Uysal Dağı: Uysal Dağı, Alaşehir Çayı’na paralel olarak uzanan, pek yüksek ve düzenli olmayan bir yükseltidir. Alaşehir’in güneyinde yer alan bu dağın en yüksek yeri 1135 m.’ dir. İlin güney sınırında yer alan Bozdağlar da dağcılık ve trekking için uygun bir alan teşkil etmekte, gerek arazi özellikleri, gerekse de kar kalış süreleri ve kalınlığı bakımından kayak sporuna elverişli görünmektedir. Bozdağlar’ın Manisa ili sınırları içinde kalan Allahtan Karlık (2075 m) ve Kumpınar (2070 m) Tepeleri civarı kayak sporu açısından araştırılması gereken alanlardır. İzmir-Manisa yolu üzerinde bulunan Karakoca bölgesinde kaya tırmanışları yapılabilmektedir. 75 Ayrıca dağcıların ve kanyoning tırmanıcılarının ilgisini çeken Akpınar – Yarıkkaya’nın efsaneye göre Kayıp ATLANTİS’lilerin geçidi ve kilit noktası olduğu da ifade edilmiştir. Amerikalı Arkeolog ve araştırmacı Peter James in bu iddiası yine yunanlı Arkeolog Nikkos KOKKİNOS tarafından da desteklenmektedir.76 75 76 Arif Bakkaloğlu ses kaydı, s.4 Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 392 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.4.2. Manisa'da Trekking Turizmi Stratejisi Manisa’da en az 10 uluslararası seviyede trekking alanı ve dağ tırmanış rotası belirlenerek alt yapı çalışmalarının tamamlanıp pazarlanması. 8.12.4.3. Manisa'da Trekking Turizminde Hedeflere Doğru Sardes’lilerin yetiştirdikleri 128 ayrı çiçekten çıkardıkları yağlarla yaptıkları dünyanın ilk parfümeri ürünleri sayabileceğimiz esans ve kokuları kendilerine özgü yapıdaki “Lydion” kaplarla ihraç ettikleri bilinmektedir. Parfümeri ürünlerini, pamuk ve koyunyünlerini kök boyalarla boyayarak ilk renkli kumaşları, Sapho’nun şiirlerine esin kaynağı olacak kadar ünlü battaniyeleri, tüm Akdeniz ülkelerine ihraç ettikleri ketenden ördükleri balık ağları ve İran saraylarını süsleyen halıları ile ilk tekstil sektörünü oluşturdukları da söylenebilir. Bu kadar üreten bir ulusun ürünlerini uzak ülkelere ulaştırılması amacıyla Gyges döneminde eski Hitit ve Frig koloni yolları birleştirilerek dünyanın ilk uzun ticaret yolunu -Sardes’den, Gordion ve Hattuşaş’tan geçerek Ninevah’a kadar olan “Altın Yolu”nu- açmışlardır. Daha sonrasında Persler bu yolu İran’a kadar uzatmış ve adını Kral Yolu olarak değiştirmiştir.77Bu önemli tarihi bilgiler ışığında hali hazırda GPS ve tabelalama işlemleri tamamlanmış olan “Frig yolu” ve “Hitit Yolu” yürüyüş parkurları ile Manisa sınırları içerisinde kalan Altın Yolu’nun devamı birleştirilebilir. Böylelikle Sardes’ten başlayarak Philadelphia, Sidas ve Silandos Antik kentleri boyunca devam ederek Frig Vadisi Yürüyüş yolu ile birleşen güzergâh, Gordion-Ankara ile Alacahöyük – Çorum Hattuşaş arasındaki kültür yolu ile birleştirilebilir. Anadolu’nun iç kesimlerinde de turizm hareketliliği sağlama potansiyeli olan “Altın Yolu” dünya üzerinde önemli kültür yolları arasında yerini alabilir. Bu yolun tescili ve ilanı için UNESCO, ICOMOS, ICOMOS-CIIC, Avrupa Konseyi, Avrupa Kültür Yolları Enstitüsü ve Güneydoğu Avrupa Kültür Koridorları gibi kurum ve oluşumlar nezdinde çalışmalar yapılabilir. Tüm Sardes Ovasını görebilen, sarp ve ulaşılması güç olan Saray/Kale (Akropolis), kenti birçok saldırıdan kurtarmıştır. Teraslar halinde yükselen tepede Arkaik döneme ait kalıntılara rastlanmaktadır. Sardes’in en yüksek yeri olan Saray/Kale’ye çıkmak için iki seçenek vardır. Birinci seçenek Artemis Tapınağı doğusundaki dere boyudur. Patika yollarla, tarla kenarlarını hafif bir meyille takip ederek yaklaşık bir saat sonra 77 Salihli Turizm Envanteri, SATURDER MANİSA MARKA KENT VİZYONU 393 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI tepeye ulaşılabilmektedir. İkinci seçenek ise Piramit Mezarın sağ tarafından tepedeki Türk Bayrağı ve sur kalıntıları hedef alınarak, daha düzgün ama daha dik patikalardan bir önceki seçenekten daha kısa sürede çıkılabilen bir güzergâhtır ki bu yol tırmanma için daha uygundur. Bu güzergâhta aynı zamanda Kurtuluş Savaşı sırasında tek başına savunma yapan, görülebilmektedir. şehit 78 olduğu yerde gömülü Nazmi Efe’nin mezarı da Kale/Saray, güneyde Bozdağ (Tmolos), kuzeyde geniş Gediz (Hermos) ovasına doğru bakmakla birlikte, özellikle akşam güneş batışı çok görkemlidir. Çevre yamaçlarda çeşitli tünel girişleri de bulunan bu güzergahlar Sardes’e gelen arkeoloji meraklılarına sunulabilecek kısa trekking rotaları olarak belirlenebilir. Güneşin batışını izlemek, Kale/Saray’a çıkılmasını teşvik edici bir unsur olarak kullanılabilir. Demirci, doğal dengenin korunmasını sağlayan orman varlıkları yönünden oldukça zengindir. İlçede ormanlık saha 65.157 hektar ile yüzölçümünün % 52,9’unu oluşturmaktadır. Demirci’de üç ayrı yerde orman içi dinlenme alanı bulunmaktadır. Söz konusu alanlar Başalan, Güldürdek ve Sığırova'dır. Başalan 10 km uzaklıkta, Güldürdek 20 km uzaklıkta, Sığırova ise 25 km uzaklıkta bulunmaktadır. Yöre halkının piknik alanı olarak faydalandığı Başalan, Güldürdek ve Sığırova doğal manzara ve zenginliği, soğuk su kaynakları ve temiz havasıyla iç turizmden yeterince pay alması gereken orman içi dinlenme alanlarıdır.79 Ayrıca Hisar Kaplıcaları bünyesinde oluşturulan yürüyüş parkuru da yukarıda adı geçen orman içi dinlenme alanlarına bir alternatif olarak kullanılabilir. Trekking için uygun olan diğer alanlar arasında eko – turizm köyleri gelmektedir. Ayvacık, Beşpınar, Darkale, Tekelioğlu, Turgutalp, Sultanyaylası, Osmanlıca, Ortaköy, Türkmen, Gülbahçe, Pazarköy, Gökeyüp, İncesu ve Ercekler yerleşimleri bu alanda kullanılabilir. Özellikle bozulmamış doğa ve köy yaşamını deneyimlemek 78 79 Salihli Turizm Envanteri, SATURDER http://egitim.bayar.edu.tr/index.php/yerel MANİSA MARKA KENT VİZYONU 394 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI isteyen turistler için kısa çevre yürüyüşleri şeklinde yapılabilecek trekking turları ile bölgede eko turizmine çarpan etkisi yaratılabilir. Yayla alanları da trekking güzergahları arasına alınabilir. Spil Dağı yol üzerinde, Manisa’nın güneybatısında, kent merkezine 14 km. uzaklıktaki Sultan Yaylası, Spil Milli Parkı’nın asıl gelişme alanı Atalanı Yaylası, Keçiliköy Manastır Yaylası ve Turgutlu Ovacık Yaylası trekking rotalarının hazırlanabileceği bölgelerdir. Bu bölgelerde rotaların hazırlanmasının ardından bu rotaların wikiloc gibi internet sitelerine girilmesi bölgenin çok daha hızlı bir şekilde hedef kitle ile buluşturulmasını sağlayacaktır. Marka değerleri arasında sayılan Spil Dağı eteklerindeki doğal oluşumlar, kaleler ve Mevlevihane gibi çekim merkezlerini bir arada değerlendiren trekking rotaları oluşturulabilir. Bu rotalara Sülüklü Göl ve Paşaini mağaralarının da eklenmesi ile zenginleştirilmesi sağlanabilir. Karakoca mevkiinde ve Akpınar – Yarıkkaya’da yapılan kaya tırmanışlarının daha organize bir şekilde yapılması gerekmektedir.80 Bunu sağlamak üzere Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği yetkilendirilebilir. Bu bölgede gerekli güvenlik 80 Ali Haydar ÖZLÜ deşifreleri MANİSA MARKA KENT VİZYONU 395 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI önlemleri ve günübirlik ihtiyaçların giderilebileceği alanların oluşturulması sonrasında geniş çaplı kaya tırmanışı etkinlikleri gerçekleştirilebilir. Üniversitelerin tırmanış kulüpleri ve izci grupları bu alanda kaya tırmanışı gerçekleştirebilir. Spil Dağı üzerinde bulunan Çaybaşı Vadisi’nde kurulacak bir platform vasıtasıyla Manisa’da bungee-jumping faaliyetleri yapılabilir.81 Özellikle genç turist gruplarının ilgisini çeken bu aktivite ile Manisa’nın bir adrenalin merkezi olduğu imajı yaratılabilir. Yamaç Paraşütü ve motokros turları gibi etkinlikler ile birleştirilerek bu alanda Manisa’nın sahip olduğu marka değerleri daha iyi tanıtılabilir. Spil Dağı’nda 2 Yıldan beri Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği’nin (MADOST) önderliğinde Manisalı ve Manisa dışından gelen gruplarların katılımı ile “Manisa Dağcılık Şenliği yapılmaktadır. 2013 yılında gerçekleştirilecek şenliğin Valilik ve Üniversite işbirliğinde, sponsor kurumların da desteği ile Manisa’nın turizm aktivitelerini daha iyi tanıtan bir organizasyona dönüşmesi sağlanabilir.82 Adala kanyonu, trekking güzergahı olarak belirlenmesi gereken bir diğer marka değeridir. Manisa / Salihli-Simav karayolunun üstünde bulunan Demirköprü Barajı'nın hemen altındaki Adala Kanyonu, çevresindeki geniş ormanlık alanı, tarihi Kızköprüsü ve Adala Şelalesi ile açık hava eğitim ve eğlenceleri için son derece uygun bir yapıdadır. Özel bir eğitim danışmanlığı firması, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi ile birlikte gerçekleştirdiği ve 2003 yılında İletişim Fakültesi tarafından yayınlanan "Bir İletişim Modeli Olarak Oyun" başlıklı araştırmasında bu güzergâhı, bir uygulama parkuru olarak kullanmıştır.83 Daha önceki örneğin üzerinden gelişim sağlamak adına, söz konusu araştırmanın detaylarına ulaşılmasıyla, kurum içi iletişim ve takım 81 Ali Haydar ÖZLÜ deşifreleri Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği 83 http://ibexesgroup.blogcu.com/parkurlarimizdan-manisa-salihli-adala-kanyonu/9948764 82 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 396 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI çalışmasına yönelik şirket için eğitimlerde bu güzergâhın kullanılması söz konusu olabilir. Manisa Mesir Tabiat Parkı, mesir macunun yapımında kullanılan baharat türlerinin yetiştirildiği bir park olarak Manisa turizminde oldukça önemli bir pay alması gereken mekânlar arasında yer almaktadır.84 Şehre gelen turistlerin en çok karşılaşacağı ve duyacağı şey olan mesir macununun içinde neler olduğunu gözleriyle görmek isteyecek olan turistler için çekici olan park, yürüyüş parkuru olarak değerlendirilebilir. Parkın içinde oluşturulacak küçük bir atölyede parkta yer alan bitki ve baharatların turistler tarafından bizzat karıştırılarak, kendi mesir macunlarını üretmeleri sağlanabilir. Bu sayede hem mesir macununun içindeki bitkilerin doğal halini görmek, hem de bu bitkilerden kendi elleriyle mesir macunu yapmak turistler açısından farklı bir deneyim olabilir. Dünyada bir eşi daha olmayan ve Manisa Alaşehir Bahadır köyünde yetişen “Ebe Karaçam” olarak isimlendirilen ağaç, özellikle botanik turizmi için önemli olmasının yanı sıra trekking tutkunları için de bir çekim unsurudur. Dipten dallanan ve küre biçiminde yükselen yapısı nedeniyle ilginç bulunan bu ağaç, park ve bahçelerde, dekoratif ağaç olarak kullanılmaktadır.85 Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından koruma altına alınan ağaçlara trekking tanıtım materyallerinde yer verilmesi Manisa’nın sahip olduğu zengin flora ve bitki örtüsünü daha güçlü bir şekilde vurgulayabilir. Aigai’nin karşısındaki sırtlarda Kuştepe Sırtlarının altında keçi başlı bir ağaç bulunmaktadır. Bu anıt ağacın korunması ve etrafının düzenlenmesi ile Manisa 84 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.59 85 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.64 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 397 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI turizmine bu bağlamda bir alternatif sunulabilir. Aigai’nin sembolünün keçi olması da söz konusu ağacı daha ilginç hale getirmektedir. Bu bağlantının kurulması ile ortaya çıkarılabilecek bir efsane ile Aigai’nin popülaritesi artırılabilir.86 Benzer şekilde, Manisa’nın flora zenginliği de trekking turlarının farklılaştırılmasında kullanılabilir. Soma’nın Yağcılar köyünde 1430 yaşında ve 2000 yaşında ağaçlar bulunmaktadır. Bu ağaçların biri Hz. İsa, biri Hz. Muhammed ağacı olarak lanse edilebilir. Spil Dağı’nda limon sarısı ve beyaz renklerde lale bulunabilmektedir. Botanik atlaslarında yer almayan çiçekler bulunabilmektedir. Aynı şekilde Spil Dağı’nda bonzai çamı bulunmaktadır. Normal koşullarda tabii olarak bulunmayan bu ağaç, yarısı bonzai yarısı normal ağaç olarak Manisa’da tabii olarak bulunmaktadır. Çamın boyu 1 metreyi geçmemesine rağmen 300 yıllık olduğu saptanmıştır. Bu unsurlar da tanıtım materyallerinde kullanılarak, Manisa’nın trekking rotaları meraklıları için olmazsa olmaz pozisyonuna getirilebilir.87 Özellikle orman içi trekking rotalarında üstü kapatılmış, etrafında konaklanabilecek alanları (kamp alanları) olan yağmur barınaklarının oluşturulması gerekmektedir. Trekking parkurları üzerinde suya yakın noktalarda aynı zamanda ocak olarak kullanılabilecek olan -ateşin gelişi güzel her yerde yakılmasını engellemek içinmevcut yağmur barınaklarının etrafında kısa kamplama sağlayacak yerler oluşturulabilir. Örneğin Türkmen Şelalesi yolunda bu alanda pilot bir uygulama gerçekleştirilebilir. Bu sayede Manisa’nın trekking turizminde gerekli en ince ayrıntının bile düşünüldüğü bir altyapı oluşturulabilir.88 Menteşe kaplıcaları çevresinde dere yatağı boyunca, aşağılarda çınar ve meşe ağaçları biraz daha tepeye çıkıldığında ise kızıl çam ormanları ile kaplı olan ve yaklaşık 4-4.5 km civarında uzunluğu bulunan yürüyüş yolu Menteşe kaplıcalarında yapılan sağlık turizmi için bir aktivite olarak sunulabilir.89 Yağcıllı köyünde Bakırçayı’nın kollarından bir tanesi olan Yağcıllı Deresi’nin çıktığı yer mesire yeri olarak düzenlenmiştir, Suçıktı olarak da adlandırılmaktadır. Soma’da birçok insanın serinlemeye ya da piknik yapmaya gittiği bir bölge olan Suçıktı ve Yağcıllı dere boyu ile bölgede bulunan yaklaşık 5–6 bin metrekare alan içerisinde oluşmuş peri bacaları trekking güzergahı olarak değerlendirilebilir.90 86 Ali Haydar ÖZLÜ deşifresi s.3 2012 yılı deşifreleri s.3 88 Ali Haydar ÖZLÜ deşifresi s.1-2 89 2012 yılı deşifreleri s.21 90 2012 yılı Deşifreleri s.17 87 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 398 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula ilçesi trekking turizmi açısından en önemli destinasyonlardan biri olmaya adaydır. Divlittepe, İlk insanın ayak izleri, peri bacaları ve volkanik tüf oluşumları, Söğüt Çayı ve çevresindeki sıcak – soğuk su alanları, lav gölü olarak da adlandırılan volkanik örtü, saklı kent, Tabduk ve Yunus Emre Türbeleri ve tabii ki Kula evleri ve sit alanları birlikte ele alınarak bir trekking rotası oluşturulabilir.91 Manisa’da oluşturulacak trekking rotaları sadece yürünecek alanların belirlenmesinden ibaret olmamalıdır. Bu rotalarda görülecek çekiciliklerin yanı sıra rotanın yılın hangi zamanı için uygun olduğu, rota üzerinde mola verilebilecek yerler, çevredeki su kaynakları, temel ihtiyaçların giderilebileceği noktalar ve ortalama yürüyüş süresi gibi bilgilerin de derlenmesi gerekmektedir. Tüm bu bilgiler ile birlikte rotaların Google maps, Google earth ve wikiloc gibi internet adreslerine işaretlenmesi de önem taşımaktadır. 8.12.5. Kamp- Karavan Turizmi Çadır ve karavan turizmi doğa turizminin ayrılmaz bir parçasıdır. Kendine özgü araç ve ekipmanlarla tamamen doğal yapının kontrollü kullanımına özen gösteren ve bireysel tercihleri ön plana çıkan bir turizm türüdür. Karavan, dış etkenlerden korunaklı bir biçimde içinde uzun süre yaşanabilecek, içi kamp yapmaya uygun gereçlerle donatılmış römork veya araçlardır. Karavan, çekme karavan ve motokaravan olmak üzere ikiye ayrılır. Motorlu bir araç tarafından çekilenlere çekme karavan, kendi motor gücüyle hareket edenlerine ise motokaravan denmektedir. Çekme karavanlar uzun süreli konaklamalarda konfor sağlamakla birlikte, hareket kabiliyeti ve pratiklik bakımından motokaravanla farklı kullanım amaçlarına hizmet etmekte olup, her ikisinin de artı ve eksileri vardır. Yurt dışında, özellikle Amerika'da motokaravanlar büyüklüklerine ve sağladıkları konfora göre farklı sınıflandırılmaktadır. Karavanlar istenilen yerde konaklama özgürlüğü tanımakta ve bisiklet, motosiklet, kayık gibi yardımcı ulaşım araçları ise kamp çevresinin keşfini ve alışverişi kolaylaştırmaktadırlar. 8.12.5.1. 91 Dünya Turizm Sektöründe Kamp-Karavan Turizmi 2012 yılı deşifreleri s.65 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 399 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Son ekonomik kriz karavanı Amerikalıların, özellikle de emeklilerin hayatına etkin şekilde sokmuştur. Artık birçok Amerikalı, evlerinin içinde yolculuk eden insanlar haline gelmiştir. Yapılan araştırmalar ülkedeki karavan parkı sayısının son iki yıl içinde yüzde 14 arttığını göstermektedir. Karavanla yolculuk, Amerika'da olduğu gibi Avrupa'da da oldukça yaygındır. Özellikle Almanya'daki karavan kulüplerinin üye sayısı milyonu aşmaktadır. Artık karavan Avrupalılar için de yavaş yavaş mantıklı ve vazgeçilmez bir hayat tarzı haline gelmektedir. 8.12.5.2. Türkiye Turizm Sektöründe Kamp-Karavan Turizmi Ülkemizde karavancılık yok denecek kadar azdır. Bunda en önemli engel, karavanlara uygulanan çok yüksek vergilerdir. Hâlbuki Türkiye, karavan turizmi için dünyanın en elverişli ülkelerinden biri konumundadır. Türkiye’de karavan kullanılmadığı gibi, yurt dışındaki karavanlı turistleri de buraya çekmek için herhangi bir gayret gösterilmemektedir. Hâlbuki bu tür yolculuk yapan turistler gerçek para bırakan ve gerçek anlamda turizmin sosyal ve barışçıl yönünü ortaya çıkaran konuklardır. Yemek için, benzin için, elektrik için, kamp yeri için, günlük gereksinimleri için hep para harcamaktadırlar. Türkiye’nin doğal güzelliklerinin, tarihi ve kültürel zenginliklerinin fazlalığının yanı sıra Asya ve Avrupa arasında geçiş bölgesi olması bu turizm türü için ülkemize eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığına göre Türkiye’de beş bölgeye yayılmış yaklaşık 300 adet kamping alanı bulunmaktadır. tercihi 6. sıradayken, bu tercih 2008’de 5. sıraya yükselmiştir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 400 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.5.3. Manisa'da Kamp-Karavan Turizmi Marka Değerleri Manisa dinlenmek, doğadan yararlanmak isteyen herkese hitap edebilecek özelliklere sahiptir. Örneğin, Spil Dağı Milli Parkı kamp kurmak için düzenlenmiştir. Manisa’da Orman Bölge Müdürlüğü kontrolündeki kampingler şu şekilde sıralanabilir: Spi Dağı Milli Parkı Manisa - Merkez Süreyya Orman İçi Dinlenme Yeri Manisa - Merkez Mevlevihane Orman içi Dinlenme Yeri: Manisa - Merkez Çınarlıçeşme Orman İçi Dinlenme Yeri: Manisa – Merkez Musaca Çamlığı Orman İçi Dinlenme Yeri Manisa – Akhisar Güldürdek Orman İçi Dinlenme Yeri Manisa – Demirci Başalan Çayırı Orman İçi Dinlenme Yeri: Manisa – Demirci Kocamurtuluk Orman İçi Dinlenme Yeri: Manisa – Gördes Sevişler Barajı Orman İçi Dinlenme Yeri Manisa – Soma Manisa’da diğer kamp alanları ise aşağıda verilmektedir. Akpınar Manisa – Merkez Çağlak Deresi Manisa – Akhisar Süleymanlı Çamlığı Manisa – Akhisar Marmara Gölü Manisa – Gölmarmara Akpınar Manisa – Gölmarmara Kırkağaç Çamlığı Manisa – Kırkağaç Demirköprü Barajı Manisa – Salihli Ovacık Yaylası Manisa – Turgutlu Manisa’da 4222 izci, 97 Yavru Kurt Ünitesi, 69 İzci Ünitesi, 42 Ergin İzci Ünitesi bulunmaktadır. Türkiye İzcilerinin 100. yılı etkinliği Manisa-Kırkağaç Gençlik ve İzcilik Tesislerinde gerçekleştirilmiştir. Manisa’da Spil Dağı Milli Parkı’nda, Atalanı ve Manastır Yaylaları ile Gölmarmara, Sevişler ve Demirköprü Barajları ile Orman İçi Günübirlik Dinlenme Tesislerinde izci kampları kurmak mümkün görünmektedir MANİSA MARKA KENT VİZYONU 401 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.5.4. Manisa'da Kamp-Karavan Turizmi Stratejisi Manisa’da bulunan kamp-karavan turizmi için uygun alanların bakımlarının ve gerekli çevre düzenlemelerinin yapılması ve bu alanların bölgesel düzeyde tanıtımlarının yapılması. 8.12.5.5. Manisa'da Kamp-Karavan Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın kamp ve karavan turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün oluşturulması için öncelikle kamp ve karavan turizmi için gelen turistlerin geldikleri zaman ihtiyaç duydukları otopark, su, elektrik ve tuvalet gibi sosyal ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli altyapının hazırlanması gerekmektedir. Özellikle karavan turizmi açısından önemli olan bir diğer nokta da destinasyonların ana arterlere yakınlığıdır. Türkiye’nin en büyük şehri olan İstanbul’u ve ülkenin başkenti Ankara’yı, Egenin en büyük ve ülkenin 3. büyük şehri olan İzmir’e bağlayan yollar Manisa’dan geçmektedir. Akhisar İzmir-İstanbul yolu üzerinde iken, Salihli İzmir-Ankara yolu üzerinde bulunmaktadır. Bu büyükşehirler arasındaki turist akışı içerisinde karavan turistleri de bulunmaktadır. İşte bu noktada söz konusu karavan turistlerinin Manisa’nın turistik değerlerini keşfetmelerini sağlamak önemlidir. Söz konusu ilçelerde yol üzerinde bilgilendirme ve yönlendirme tabelaları konularak, karavan parkları oluşturulabilir. Böylelikle gerek Salihli ve Akhisar’daki gerekse tüm Manisa genelindeki turizm çekim merkezlerine bu bağlantı noktası üzerinden dağıtım gerçekleştirilebilir. Sağlık turizminin Manisa’daki önemli merkezlerinden olan Salihli Kurşunlu, Urganlı (Turgutlu), Sart (Salihli), Alaşehir Ilıcası, Saraycık (Demirci), Emirhanları (Kula) gibi kaplıca ve içmeler günübirlik kullanıma uygundur.92 Özellikle karavan kullanıcılarının bu tesislerden günübirlik olarak faydalanabilmesi için tanıtımlar yapılabilir. Şüphesiz bu bölgelerdeki konaklama tesislerinin kullanılması önemlidir ancak karavan gibi bir 92 Aysun Tokmakoğlu, Yükselen Şehir Manisa, CBÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:7, Sayı:2, 2009, s.177 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 402 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI araçla devamlı hareket halinde olan ve kalacak yerlerini beraberinde taşıyan turist gruplarının sırf bu nedenle kapsam dışı bırakılmaması gerekmektedir. Karavan turizmi için Salihli özelinde de bir güzergâh oluşturulabilir. Sardes, Bintepeler (Anadolu Piramitleri), Kız Köprüsü, Adala Atatürk Evi, Tapduk ve Yunus Emre Türbesi Divlit Yanardağı, Fosil Ayak İzleri, Bozdağ, Türkmen (su uçtu) şelalesi ve Adala Kanyonu bir güzergâh olarak alınabilir. Doğa ve tarihi bir araya getiren bu güzergah atlı gezi ve trekking için yorucu olsa da karavan, motokros ve jeep safari için rahat ve turistler için doyurucu bir içerik sunmaktadır.93 Salihli’nin yanı sıra Kula’da tek başına bir destinasyon özelliği taşıdığı gibi, Salihli ile birlikte de ele alınabilir. Kula'da toplam üç adet kilise olmakla birlikte 20 tanesi tarihi toplam 33 tane cami bulunmaktadır. Meryem Ana ve Hagios Stefonos Kiliseleri özelliklidir. Ayrıca Emre Köyü'nde Yunus Emre'nin mezarının bulunduğuna inanılmaktadır. Bu çerçevede inanç merkezleri ekseninde şekillenen bir karavan turizmi Kula’da gerçekleştirilebilir. Kula’da keçecilik, halıcılık, ayakkabıcılık, testicilik, demircilik, bakırcılık, kalaycılık, semercilik, saraçlık, yorgancılık, dericilik, dokumacılık, leblebicilik ve helvacılık olmak üzere 14 adet el sanatı ürünü bulunmaktadır.94 Bu alandaki zenginliğin de turistik ürün oluşturulması yönünde geliştirilmesi ile Kula’da bir turizm hareketliliği sağlanabilir. Gündüz Kula’daki peri bacaları, mağaralar, inanç turizmi alanları, Kula evleri ve volkanik oluşumların karavanla gezilmesinden sonra Kula Yarenleri ile gece sohbetlerine katılmak, turistler için cazip olabilir. Yün battaniyeleri, leblebisi ile ünlü olan Kula’da turistik eşya olarak bu ürünlerin kullanılması söz konusu olabilir. Soma ilçesine bağlı Darkale köyü, Osmanlı mimari yapısını muhafaza etmiş, turizm altyapısını geliştirme adına çeşitli projelerin yürütüldüğü bir köydür. Darkale 19. yüzyıl sivil mimarlık örneği set üzerine yapılmış manzaralı evleri, dar sokakları ve Kırk Oluklu Cami, Minareli Cami, Bedesteni, Hamamı ile görülmeye değer yerlerden biridir.95 Özellikle karavan gruplarının Çanakkale Truva – Bergama – İzmir ve Efes’i içine alan kültür turlarına bu köyün de dâhil edilmesine yönelik projeler hayata geçirilebilir. Yöreye özgü çene çarpan çorbası, yufka ıslama, gaygana, saraylı tatlısı, 93 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.68-76 94 Kula Belediyesi Beşibiryerde Turizm Projesi 95 Manisa Rehberi 2012, s.103 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 403 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI tarhana, ebirman (kızılcık marmeladı)96 ve soma kurabiyesi gibi gastronomi unsurlarını da ön plana çıkarmak bölgenin talep edilebilirliğini artırabilir. Darkale’nin önemli bir turistik destinasyon olan Bergama’ya 40 kilometrelik bir mesafede yer alması ve yollarının asfalt kaplama olması bu bölgenin turizm talebini artırıcı özellikler arasında sayılabilir. İzmir İstanbul yolu üzerinde yer alan Akhisar’dan Soma yönüne gidilen kavşakta Darkale’yi tanıtan ve yönlendirici tabelalar yerleştirilebilir. Kamp turizmi alanında ise Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı İzcilik Federasyonu ile işbirliği içerisinde marka değerleri olarak sıralanan kamp alanlarında uluslararası “çalışma kampı” projeleri yürütülebilir. Bu projelerde uluslararası gençlik gruplarının birlikte sanatsal üretimler gerçekleştirmesi söz konusudur. Bu sayede kültürler arası diyalog ortamının gelişmesi amaçlanmaktadır. Avrupa Birliği ve Ulusal Ajansın konu ile ilgili proje teklif çağrıları değerlendirilerek söz konusu kamp alanlarında uluslararası çalışma kampları düzenlenebilir. Ahmetli’de yer alan Dereköy Kelebek Vadisi’nde çadırlı kamp alanı oluşturulabilir. Bu sayede Ahmetli bölgesinde yer alan Değirmen ve Osmanlıdan kalma köprü birer turizm çekim noktası haline getirilebilir. Ahmetli Regülâtörü çevresi ile birlikte ele alındığında Ahmetli’nin de turizmden pay alması sağlanabilir.97 Kırkağaç Gençlik Kampı’nda yapılacak küçük çaplı yatırımlarla, tesisin ülkedeki en çok talep gören gençlik kampı olması sağlanabilir. Bunun için tesiste bir macera ve adrenalin parkuru oluşturulabilir. Tesise dev trambolin, ters bungee-jumping, yapay kaya tırmanışı platformu gibi ekipmanlar eklenerek tesis yeni turizm trendleri ile uyumlu hale getirilebilir. 96 http://www.darkale.org/sayfalar/stratejikplan.htm Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.62 97 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 404 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.6. Bisiklet Turizmi İnsan gücünü işe çeviren, pedal veya benzeri bir mekanizma ile çalışan iki tekerlekli motorsuz taşıt aracı ile özel pistte, yolda veya açık arazide ferdi ve takım halinde yapılan spor dalı bisiklet sporu turizmi olarak nitelendirilmektedir. Bisiklet turizmi yeni yaygınlaşmaya başlayan bir turizm türüdür. Bütün dünyada hızla yayılan doğa turizmi anlayışına paralel olarak ülkemizde de bisiklet turları son yıllarda seyahat acenteleri tarafından doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda düzenlenmektedir. En eski motorsuz ulaşım araçlarından biri olan bisiklet performans geliştirmenin yanı sıra doğayı keşfetmenin verdiği zevkle bütünleşmiştir. Doğanın daha derinlerine yol olmayan yerlerine gidilebilmesi, her yerden rahatlıkla geçebilmesi, gerekirse elinize alıp taşınabilecek kadar hafif olması ile kısa sürede çok yer gezilebilmesi, aynı zamanda sürat yapıp kötü arazi koşulları ile de mücadele edebilmenin verdiği macera duygusu ile yaygın bir spor olmuştur. 8.12.6.1. Dünya Turizm Sektöründe Bisiklet Turizmi Günümüzde bisiklet kullanımı gerek Avrupa ülkelerinde gerekse Çin başta olmak üzere Asya ülkelerinde oldukça yaygındır. Buna paralel olarak gelişen bisiklet turizminin, dünya turizm sektöründeki potansiyeli de önemsenmelidir. Günlük hayatlarında ulaşımda bisikleti, yani bir anlamda sağlıklı yolu tercih edenler, tatillerinde de spor içeren doğa turizmi (bisiklet turizmi) türlerini tercih etme yoluna gitmektedirler. Amsterdam’da günlük 120.000 bisiklet için park yeri kapasitesi bulunmaktadır ve toplamda 1 milyonu bulan bisiklet olduğu tahmin edilmektedir. Hollanda’da 15.000 km bisiklet yolu vardır. Dünyada en fazla izlenen spor olaylarından biri Fransa Bisiklet Turu’dur. Dünyada 52 ülkenin bisiklet turizm merkezleri mevcuttur. Belçika’da bisikletle işe ve okula gidip gelenlere kilometre başına 0,50 Avro ulaşım iade parası ödenmektedir. İngiltere gibi yağışlı bir ülkede yapılan yeni yollar ile 2006 yılında bisiklet yollarının toplamı 10.000 mili bulmuştur. Dünyada bisiklet turizmi kapsamında, Himalayalar bisikletle gezilebilmekte98, Kenya’da bisiklet safari99 gibi çok çarpıcı organizasyonlar yapılmaktadır. Dünya’da bir çok ünlü de tatillerinde bisiklet kullanmaktadır. Gazeteci Acun Ilıca’nın Angelina Jolie ile yaptığı röportajda Angelina, eşi Brad Pitt’in Türkiye’ye gelmek istediğini 98 99 http://www.bikehimalayas.com/ http://www.magicalafrica.net/Kenya-walking-and-cycling-safaris.htm MANİSA MARKA KENT VİZYONU 405 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI belirtmiş, sebep olarak da Türkiye’de çok güzel bisiklet parkurları olduğunu öğrendiklerini söylemiştir. 8.12.6.2. Türkiye Turizm Sektöründe Bisiklet Turizmi Ülkemizde bisiklet kullanımı 1800’lerin son yıllarında başlamıştır. Fenerbahçe Spor Kulübü, 1912’de bir bisiklet şubesi kurarak bu sporun gelişmesine öncülük etmiştir. Sonraki yıllarda da ülkemizde birçok ulusal ve uluslar arası yarışlar düzenlenmiştir. Türk Dağ Bisikleti tarihi ise 1997'de ilki yapılan Uluslararası Alanya Dağ Bisikleti Kupası ile başlamıştır. 2007 Avrupa Dağ Bisikleti Şampiyonası'na Ürgüp'te ev sahipliği yapmıştır. Günümüzde özellikle dernekler, üniversiteler ve bazı özel kuruluşların düzenlediği organizasyon ve festivallerle bisiklet turizmi kültürü yavaş yavaş yerleşmektedir. Turizm acenteleri Turizm Bakanlığı’yla koordineli bir şekilde bisiklet güzergâhlarını planlamaktadır. Dünya pazarındaki yeri bir hayli geniş olan bisiklet kullanımı ve turizmi ülkemizde henüz hak ettiği yere gelememiş olsa da yavaş yavaş yaygınlaşmaya devam etmektedir. Sektörde faaliyet gösteren turizmcilere göre sıradan bir bisiklet gezicisi günlük 16 Avro harcarken, tura çıkanlar günde ortalama 53 Avro harcama yapmaktadır. Seyahat başına ise bu rakam 353 Avro’ya yükselmektedir. Toplamda pazar payının 2,8 milyar Avro olduğu öngörülmektedir. Çevko Yönetim Kurulu üyesi ve EuroVelo Türkiye Ulusal Koordinatörü Feridun Ekmekçi’nin, bisiklet turizminin Türkiye için önemini anlatırken verdiği rakamlar çok çarpıcıdır; “Türkiye, bisikletlilerin yüzde 10'unu Türkiye'ye çekmesi durumunda çok ciddi bir turizm girdisi elde edecek. 4 yılda bu rakam milyar Avroyu bulacaktır. EuroVelo’nun rakamlarına göre ise 2020 yılına kadar bisiklet turizminin dünya ekonomisi üzerinde 54 milyar Avro dolaylı etkisinin olacağı ifade ediliyor.”100 100 http://www.yeniasir.com.tr/Sarmasik/2011/12/07/bisikletli-turizmle-mugla-para-basacak MANİSA MARKA KENT VİZYONU 406 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.6.3. Manisa'da Bisiklet Turizmi Marka Değerleri Manisa taşıdığı zengin yeryüzü şekilleri olanakları ile birçok göl, akarsu ve dağa ev sahipliği yapmaktadır. Spil Dağı Milli Parkı ve Marmara Gölü özellikle bisikletçilik açısından başlı başına birer çekim noktasıdır. Hâlihazırda Marmara Gölü, Demirköprü ve Sevişler Baraj Gölleri çevresinde bisiklet turları düzenlenmektedir. Bunun yanında şehir merkezi, Kula, Sart Antik Kenti ve Bintepeler mevki, Kula Jeopark Alanı ile diğer kültürel değerler mantıklı tur güzergâh seçimleriyle bisiklet turizmi açısından kullanılabilecek potansiyeller olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu potansiyelinden dolayıdır ki Türkiye Bisiklet Federasyonunca yıllardır Spil Dağı ve Manisa Kent Ormanında Uluslararası Manisa Dağ Bisiklet Yarışması ve ulusal düzeyde bisiklet yarışları organize edilmektedir. Bisiklet sporu anlamında Manisa ilini bölgedeki diğer illerden ayıran temel farklılık özellikle dağ bisikletçiliği için uygun olmasıdır. Spil Dağı Milli Parkı çevresi ile yaylalar arasında bulunan orman yolları dağ bisikleti turları açısından önemli potansiyele sahiptir. Bisiklet turları sadece açık doğada ya da dağlarda yapılmamaktadır. Kent içi çekim unsurlarının bir arada görülebilmesi ve birbiri ile fazla uzaklığı bulunmayan bağlantılı merkezlerin belirli bir tur mantığı çerçevesinde gezilmesi için de bisikletler kullanılabilmektedir. Manisa merkezde bulunan Ulu Camii, Sultan Camii ve Muradiye Camii Mevlevihane ve diğer inanç turizmi kapsamında ziyaret edilen eserler bir arada bisiklet turu kapsamında gezilebilir. Aynı şekilde Kula’nın sahip olduğu kentsel miras öğeleri bisiklet turizminin öznesi haline getirilebilir. 8.12.6.4. Manisa'da Bisiklet Turizmi Stratejisi Manisa’daki turizm ürünlerinin daha yakından keşfedilebilmesi için bisikleti bir araç olarak kullanarak, özellikle genç turist profilinin Manisa’ya çekilmesi. 8.12.6.5. Manisa'da Bisiklet Turizminde Hedeflere Doğru Bünyesinde birçok tarihi ve doğal güzelliği bulunduran Manisa’da bisikletle gidilebilecek rotaların çıkarılmasının birinci öncelik olması gerekmektedir. Özellikle MANİSA MARKA KENT VİZYONU 407 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI mola noktaları ve dinlenme alanları belirlenmiş güzergâhlar bisiklet sporuna gönül verenler ve bisikletle Manisa’yı keşfe çıkanlar için oldukça önemlidir. Bu güzergâhların belirlenmesinin ardından yapılacak iş ise her bir güzergâh özelinde çevre düzenleme projelerinin hazırlanması gerekli güvenlik önlemlerinin alınarak yönlendirme ve bilgilendirme levhalarının yerleştirilmesidir. Daha sonra söz konusu güzergâhlar gerek internet ortamında gerekse basılı halde turistlerin kullanımına açılabilir. Bunun için öncelikli olarak belirlenecek bir güzergâhta ilk çalışmanın yapılması, bu örnek üzerinden diğer güzergâhlara geçilmesi düşünülebilir. Bisiklet sürmenin güç kullanımı gerektirmesi ve efor harcatması nedeniyle güzergahların kısa tutulmasında fayda görülmektedir. Örneğin Bintepeler ile Sardes Antik kenti arasında bir kültür turu yapılabilir. Yaklaşık 20 kilometrelik bu parkur istenildiği takdirde Marmara Gölü/Kemerdamları ve Demirköprü Baraj Gölü’nü de içine alacak şekilde genişletilerek doğa ve kültür turu haline getirilebilir. Salihli ilçesinin kuzeybatısındaki küçük Marmara Gölü'nün güney kıyısında yer alan ve Bintepeler olarak bilinen mezar tümülüsleri Anadolu'da bulunmuş en büyük tümülüslerdir. Antik çağın tarihçisi Heredotos en büyüğünün 355 metre çapında, daire çevresi 1115 metre ve yüksekliği de 69 metre ölçülerindeki Alyattes Mezarı olduğunu belirtmektedir. Tarihi açıdan büyük önemi haiz Sardes Antik kenti ile birlikte düşünüldüğünde bu iki merkezin birlikte ele alınmasında yarar olduğu görülmektedir. Aradaki yaklaşık 20 kilometrelik mesafenin bisikletle alınabilir olması bu alanda bisiklet turizminin geliştirilebileceğini göstermektedir.101 Divlittepe olarak da adlandırılan Kula volkanizması ise bu güzergâha eklenebilecek bir diğer turizm değeridir. Volkanik faaliyetler, tektonik hareketler, akarsu ve atmosfer olaylarının etkileşimi ile oluşmuş bu masalsı güzellikler, bisikletlerle rahatça ulaşımın sağlanabildiği bir konumda yer almaktadır.102 Özellikle günümüzden 26 bin yıl önce yaşamış insanların ayak izlerini103 takip etmek isteyen maceracı ruhlu turistler için bulunmaz bir değer olan Divlittepe, bisiklet turları için ön plana çıkarılabilir bir değer olarak görülebilir. Kula Beşibiryerde Turizm Etkinlikleri kapsamında düzenlenen “Pedallar Divitte Dönüyor” bisiklet yarışması geleneksel hale getirilebilir. 101 http://www.salihliegitim.com/kultur-ve-turizm/bintepeler http://tr.wikipedia.org/wiki/Divlit_Yanarda%C4%9F%C4%B1 103 Salihli Turizm Envanteri Çalışması, SATURDER 102 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 408 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Şekil 10 Divlittepe’nin uydu fotoğrafı Türkiye Bisiklet Federasyonunca yıllardır Spil Dağı ve Manisa Kent Ormanında Uluslararası Manisa Dağ Bisiklet Yarışması ve ulusal düzeyde Bisiklet Yarışları organize edilmektedir. Bu organizasyonun daha da genişletilebilmesi için Türkiye Oryantiring Federasyonu ile işbirliği içerisinde yönlendirme ve hedef bulmaya yönelik biathlon düzenlenebilir. Bu sayede hem bisiklet hem de oryantiring tutkunlarının Manisa’ya çekilmesi sağlanabilir. “Demirci’de Bir Hafta Sonu” şeklinde kurgulanacak bir konsept içerisinde Başalan Yaylası’nda dağ bisikleti güzergahları kullanılarak oluşturulacak bir tur programı, cumartesi kurulan ve yerel üreticilerin tamamen organik olarak ürettiği ürünlerin satışa sunulduğu Demirci pazarı ile zenginleştirilebilir. Bisiklet parkuru üzerinde yorulan ve acıkan turistler için meşhur Demirci kebabı, keşkeği ve güveci yemek alternatifi olarak sunulabilir.104 Dede Dağı Beşpınar bölgesiyle beraber, Çorçor Kulesi de denilen İzmir Yolu kenarındaki yangın kulesi ile Karakoca arasında bulunan stabilize yollar bisiklet rotası 104 http://egitim.bayar.edu.tr/index.php/yerel MANİSA MARKA KENT VİZYONU 409 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olarak belirlenebilir. Bu rotanın wikiloc internet sitesine işaretlenmesi ile dünya üzerinden bir çok bisikletçinin bu güzergâhı deneyimlemesi sağlanabilir.105 Menteşe yolu üzerindeki Pirahmet köyü ve sonrasındaki Kozak Yaylası özellikle badem ağaçları ile bezenmiş bitki örtüsü ile dağ bisikleti rotası olarak belirlenebilir. Kozak üzümü olarak da bilinen üzümün bağbozumu zamanlarında çiftlik turizmi ile bisiklet turizmi birleştirilebilir. Bu bölge ve Menteşe kaplıcası çevresindeki 4 kilometrelik yürüyüş parkuru Menteşe kaplıcalarında kalan kişiler için dağ bisikleti bir etkinlik olarak sunulabilir.106 Kruvaziyer turizmi aracılığı ile Manisa’ya gelecek olan potansiyel turistlerin şehri daha yakından tanıyabilmeleri için şehir içinde yer alan turizm çekim merkezleri arasında bir bisiklet güzergâhı oluşturulabilir. Kısa süre içerisinde birçok doğal ve tarihi çekim noktasını gezme fırsatı vererek turistlerin beklentileri karşılanabilir. Manisa’da yer alan Ulu Camii, Sultan Camii, Muradiye Camii, İvaz Paşa Camii, Hatuniye Camii, Çeşnigir Camii ve diğer bütün tarihi camileri ile Sultanlar Türbesi, Saruhan Bey Türbesi, Yedi Kızlar Türbesi ve Revak Sultan Türbesi’ni ve Mevlevihane’yi içine alan inanç turizmi temelli bir bisiklet turu güzergahı oluşturulabilir. Kurtuluş savaşında Yunan ordusu geri çekilirken tüm batı Anadolu’yu yakmıştır. Ancak Kula bu vahşi yangınlardan kurtulan ender ilçelerden biridir. Eski Kula’nın sit alanı içinde kalan bu bölgesinde, plan, kuruluş, ahşap, alçı ve kalem işi süslemeleriyle Osmanlı sanatının başarılı örneklerine sahiptir. Ayrıca Yedinci Cumhurbaşkanı Kenan Evren’in doğduğu ev de müzeleştirilerek ziyarete açılmıştır. 19. yy. yapı tipiyle eski Kula evleri, Osmanlı kent dokusunu yaşatmaktadır. Ahilik döneminden kalan arastalar ve dar sokakları ile minyatür bir kent konumunda olan Kula’nın sit alanı bisiklet turları ile rahatlıkla gezilebilir. İlçede bir bisiklet kiralama noktası oluşturularak hem ilçe içi hem de yakın coğrafyanın bisikletle gezdirilmesi sağlanabilir.107 Bisiklet turları için deniz bağlantısını kurmak, turların tercih edilebilirliğini arttırmaktadır. Tur boyunca pedal çevirerek terleyen bisiklet sürücüleri molalarda denize girerek dinlenmektedirler. Bu nedenle Soma Darkale ile İzmir-Bergama arasında bir bisiklet 105 Ali Haydar ÖZLÜ deşifresi s.2 2012 yılı deşiflreleri s. 19 107 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.80 106 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 410 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI rotası belirlenerek doğa, kentsel mimari, arkeoloji ve deniz turizmi açısından önemli alanlar bisiklet turizmi çevresinde ilişkilendirilebilir. 8.12.7. Foto Safari Turizmi Foto safari, her yaş ve meslek grubundaki fotoğraf gönüllülerinin becerilerini geliştirip, daha bilinçli fotoğraf çekmeleri amacı ile düzenlenen fotoğraf gezileridir. Foto safari, hem ticari faaliyetleri olan, hem de hiçbir ticari kaygı taşımayan hizmetler zinciridir. Fotoğrafçılık işlevsel uygulamaları nedeniyle bir zanaat olduğu gibi, estetik yönüyle bir sanat olarak kabul edilir108. Doğa fotoğrafçılığı, günümüzde ilgi gören fotoğrafçılık alanlarından birisidir. Doğa fotoğrafçılığı bu ilgi alanında bilimsel, belgesel ve estetik yönlerinden önemli işlevlere sahiptir. Doğa fotoğrafçılığı çekilen görüntüye veya çekim yapılan yere göre çeşitlenmektedir. Bunlar; peyzaj (manzara) fotoğrafçılığı, yabani hayvan fotoğrafçılığı (kuş, kelebek, memeli hayvan vb.), yabani çiçek fotoğrafçılığı, orman ve ağaç fotoğrafçılığı, dağ fotoğrafçılığı, durgun ve hareketli sular fotoğrafçılığı, mağara fotoğrafçılığı, sualtı fotoğrafçılığıdır 109. 8.12.7.1. Dünya Turizm Sektöründe Foto Safari Turizmi Foto safari turizmi dünyada olduğu gibi ülkemizde de yoğun ilgi görmektedir. Foto Safari turizm açısından önemli bir potansiyeldir. Özellikle Güney Afrika, Kenya ve Tanzanya gibi vahşi hayatın halen yaşandığı yerlere tüm dünyadan fotoğraf sanatçıları her türlü kötü koşulları göze alarak ve hatta çok fazla paralar ödeyerek katılmaktadırlar. Bu potansiyeli fırsata dönüştürmek için gerekli alt yapıyı hazırlayarak markalaşmayı hedeflemek ve daha sonrada pazarlama faaliyetlerine önem vermek gerekmektedir. Oldukça maliyetli olan bu tür seyahatler özellikle gelir düzeyi yüksek kişiler tarafından tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra gelir düzeyi düşük olsalar dahi bu konuya meraklı gençler gerekirse satın aldıkları ikinci el makineler ve kendi oluşturdukları gruplarla düşük maliyetli turlar da düzenlemektedirler. Özellikle doğal hayatın yaşandığı yerlerde doğayı gözlemek ve fotoğraf çekimi yapmak 108 109 http://tr.wikipedia.org/wiki/Foto%C4%9Fraf%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k (İzlenme tarihi: 18.10.2011) http://www.fsk.org.tr/www/tr/Icerik.ASP?ID=619 (İzlenme tarihi: 18.10.2011) MANİSA MARKA KENT VİZYONU 411 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI amacıyla kilometrelerce mesafe kat ederek seyahat eden turistler, istedikleri görüntüyü yakalayabilmek için bölgede günlerce kalmayı dahi göze alabilmektedir. 8.12.7.2. Türkiye Turizm Sektöründe Foto Safari Turizmi Türkiye, el değmemiş pek çok doğal güzellikleri, flora ve fauna zenginliği, kültürü, folkloru, müziği, yaşam şekli, yemekleri ve insanı ile foto safari için oldukça elverişli bir ülkedir. Ülkemizde doğa fotoğrafçılığı turizmi genellikle grup organizasyonları eşliğinde yapılmaktadır. Özellikle Karadeniz Bölgesi ve özelinde de Giresun, tüm bu özellikleri aynı anda bünyesinde barındıran nadir bölgelerdendir. Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) tarafından aylık olarak yayınlanan dergide yer alan Foto-safari başlıklı dosyada, Türkiye'nin bu konuda ne kadar şanslı bir ülke olduğu ortaya konmaktadır. Foto safarilerde sokak satıcıları, insan portreleri, yöresel özellik taşıyan folklorik konular, el sanatları ilgi çekmektedir. Klasik konularda, örneğin evler, konaklar ve yalılar, objektiflere sığdırılması zor da olsa, en çok ilgi duyulan konular arasında yer almaktadır. Bir tür ''çekim platformu'' niteliği taşıyan yöreler ise, Safranbolu, Yörük Köyü, Taraklı, Göynük, Mudurnu, Bursa, Cumalıkızık, Mudanya, Afyonkarahisar, Şanlıurfa, Hatay, Mardin Evleri, Ayvalık Cunda Adası, Ankara, Antalya Kaleiçi Evleri, İstanbul Boğazı'ndaki yalılar ve köşkler olarak sıralanmaktadır110. 110 http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=-250448 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 412 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.7.3. Manisa'da Foto Safari Turizmi Marka Değerleri Manisa Lalesine ve bir çok endemik bitki ve hayvana (özellikle yılkı atları) ev sahipliği yapan Spil Dağı Milli Parkı Manisa’da foto safari için öne çıkan bir alandır. Bununla birlikte Kula’daki sivil mimari eserler, Sart Antik Kenti ve Manisa merkezde yer alan Osmanlı eserleri Manisa’da foto-safari için gözde mekanlar arasındadır. Burgaz mevkiinde Gediz Nehri’nin üst kısmında ısı değişiklikleri, yağmur, rüzgar ve erozyon etkisiyle oluşmuş, peri bacaları görünümlü doğal oluşumlar görülmektedir. Gediz Vadisi içinde, pastel tonlarda görkemli bir peyzaj oluşturan peri bacalarına Kula - Ankara yolu üzerinde bulunan Gediz Köprüsünden sapılan bir yolla ulaşılmaktadır. İlçeye uzaklığı 18 km’dir. Kula yöresinde volkanik etkinlikler dördüncü zamanın başlarına kadar sürmüş ve genç volkanlar oluşmuştur. Sönmüş küçük volkanların bulunduğu bu alanda, çeşitli dönemlerde püskürmeler olmuş ve lav akıntıları çevreye yayılmıştır. Bu özelliğinden tarihte Kula ve çevresine Yanık Ülke (Katakekaumene) denilmiştir. İzmir - Ankara yolu üzerinden de izlenebilen volkanik tepelerin en büyükleri Sandal ve Kara Divlit’tir. Bu volkanik oluşumlar ve peri bacaları özellikle foto safari için Manisa’nın en önemli marka değerini oluşturmaktadır. Fotoğraf çekimi için belki de Manisa’nın en özel yerlerinden birisi de Küpyar’dır. Asırlarca yağmur sularının aşındırdığı adeta dantelâ gibi işlediği bu harika oluşumlar Turgutlu Kurudere köyü yakınlarında bulunmaktadır. Hayalet görünümünden dolayı Manisalı doğa severler tarafından “Hayalet Vadisi” olarak adlandırılan bölge foto safari turlarının yanı sıra trekking ve motokros turları için de dikkat çekici özelliklere sahiptir.111 111 Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 413 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Niobe Doğal Anıtı ve Kybele Kaya Kabartmaları fotoğraf çekimleri açısından değerlendirilebilecek marka değerleri arasında yer almaktadır. Bölge zengin doğal ve kültürel varlığı ile her mevsimde 12 ay fotoğraf çekilmesi için uygundur. Bu konudaki temel ihtiyaç bölgenin tanıtımı ve bu amaçla çalışan acentelere belli miktarlarda teşvik verilmesidir. Manisa’da ayrıca Türkiye genelinde nadir yörelerde yetişen “Karaca” bulunmaktadır. 8.12.7.4. Foto Safari Turizmi Stratejisi Manisa’nın foto-safari için uygun alanlarının tanıtılarak markalaştırılması (Bu tanıtımlarda, siz hiç Spil Dağında güneşin doğuşunun fotoğrafını çektiniz mi?, Siz hiç Marmara Gölü’nden güneşin batışına şahit oldunuz mu? gibi sloganlar kullanılabilir.) 8.12.7.5. Manisa'da Foto Safari Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın foto safari alanındaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Başta doğu ve kuzeydeki dağlar ve platolar olmak üzere, ilin yüksek kesimlerinde seyrek olarak karacaya rastlanmaktadır. Karaca; ilin 4 bölgesinde bulunmaktadır: 1- Merkez ilçe, Sarıçam, Bahadır, Çakmaklı köyleri çevresi. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 414 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2- Akhisar ilçesi, Arabacıbozköy, Evkavtepe, Beyce, Yatağan, Kırkağaç, Soma, Eynez köyleri ile Bergama ilçesine sarkan ormanlık alanda. 3- Soma ilçesi, Şifa dağı ( Deniş, Evciler, Beyce, Göktaş, Yağcılı, Tabanlar yöreleri.) 4- Demirci ilçesi, Söğütçük köyü (Hoşçalar, Kargınşıhlar, İrişler ve Çamköy) ormanları. Yukarıda adı geçen bölgelerde çok sayıda olmakla beraber karacaların sayıları gün geçtikçe artmaktadır. Aynı yörelerde daha sık olarak domuz, tilki, çakal, sincap, kirpi, tavşan gibi yaban hayvanları bulunmaktadır. Bu doğal hayat zenginliği jeep safari ile doğada yapılacak gezilerde turistler için ilgi çekici fotoğraf kareleri yakalama heyecanını beraberinde getirmektedir. Türkiye’de nadir görülen karacaların doğal yaşam alanlarında fotoğraflanabileceği nadir yerlerden olan Manisa bu özelliğini doğa turizmi tanıtımlarında vurgulayabilir. Spil Dağı, Sardes Antik Kenti ve Anadolu Piramitleri olarak da adlandırılan Bintepeler’de tematik foto safariler düzenlenebilir. Sadece Manisa’da görülebilen özelliklerin bir araya getirildiği fotoğraflarla ile “Manisa’nın hazineleri” başlıklı bir fotoğraf sergisi oluşturulabilir. Bu serginin turizm anlamında önemli çıkış noktalarında (İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa vb.) gezdirilmesi ile bu bölgelerden Manisa’ya turist çekilmesi sağlanabilir. Foto safari tutkunlarına farklı güzergâhları ve yöresel özellikleri gösteren mola noktaları ve tur güzergâhlarını gösteren haritalar sunulabilir. Sadece Manisa’da ve Spil Dağı’nın yükseklerinde kendiliğinden yetişen “Manisa Lalesi” fotoğraf tutkunları için ilgi çekici bir turistik çekicilik olarak değerlendirilebilir. Mart–nisan aylarında çiçeklenen ve genelde koyu mavi renkte olan Manisa lalesinin açık mavi, beyaz ve pembe çiçekli olanları da bulunmaktadır. İşte bu güzel ve endemik çiçeklere ilişkin fotoğraf turları düzenlenebilir. Ankara, İzmir ve İstanbul gibi büyük şehirlerde yer alan fotoğraf kulüpleri ile üniversitelerde bulunan fotoğraf kulüpleri bu etkinliklere davet edilebilir. Manisa lalesinin yanı sıra doğal ortamlarında özgürce dolaşan yılkı atları da fotoğraf sanatçıları için ilgi çekici unsurlar olarak ön plana çıkarılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 415 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kula Beşibiryerde Turizm Etkinlikleri kapsamında düzenlenen “Gözün Gördüğü Kula” fotoğraf yarışması, foto safari etkinlikleri ile birleştirilerek geleneksel hale getirilebilir. 25 metre yükseklikten, Adala kanyonunun başlangıcına dökülen “Türkmen-Su Uçtu” şelalesi doğal bir fotoğraf stüdyosu kadar özeldir.112 Şelalenin devamında volkanik kanyonun su ile birleşmesi ve çeşitli bitkilerin harmanlanmasıyla ortaya çıkan görüntüler fotoğraf tutkunları için büyük bir cazibeyi ifade etmektedir. Bölgenin foto safari turları ile tanıtılması amacıyla yüksek kaliteli fotoğrafların fotoğraf sanatçıları tarafından çekilmesi ve bu fotoğrafların İzmir Ankara ve İzmir İstanbul karayolları başta olmak üzere tüm yol üstü tesislerinde sergilenmesinin sağlanması önemlidir. Özellikle Manisa odun köftesi ile ünlü yol üstü dinlenme tesisi ve lokantalarında Manisa’ya ait bu fotoğrafların afişe edilmesi bölgenin marka değerlerinin tanıtılması ve bilinirliğinin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Kula’da peri bacalarının yer aldığı Burgaz Volkanit bölgesi foto safari gruplarının hali hazırda kullandıkları bir destinasyondur. Peri bacaları en altta yaşlı çökelleri ve onların üzerinde ilk patlamanın ürünü bazaltların yer aldığı bir alandır. Açılan vadinin her iki tarafında yer alan yaşlı çökeller yağmursuyu ve rüzgarın etkisi ile olağan üstü şekiller oluşturmuştur.113 Bölgenin Kapadokya ile uluslararası alanda birlikte tanıtım faaliyetleri yapması mümkündür. Her iki bölgede de fotoğraf çekimleri için dünyaca ünlü fotoğraf sanatçılarının ağırlanması ile oluşacak peri bacaları albümü yurt dışında “Türkiye Peri Bacaları” olarak sergilenebilir. Böylelikle benzer turistik çekim öğelerine sahip her iki destinasyonun da uluslararası alanda güçlerini birleştirerek daha etkili bir tanıtım faaliyeti yürütmeleri sağlanabilir. Burada güdülen amaç, Kula peri 112 113 Salihli Turizm Envanteri, SATURDER http://www.kula.bel.tr/pages/peri-bacalari.html MANİSA MARKA KENT VİZYONU 416 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI bacalarının çok daha geniş bir kitleye duyurulması ve Kapadokya’nın marka değeri ile birleştirilerek bilinirliğinin artırılmasıdır. Kula’daki peri bacaları ve volkanik oluşumların tanıtım ve pazarlama faaliyetleri kapsamında yapılan fotoğraf ve afiş oluşturulması çalışmalarında, Turgutlu / Kurudere köyü yakınlarında bulunan Küpyar da eklenebilir. Böylelikle Manisa’da birbiri ile benzeyen şekillerde oluşmuş ve aynı hedef kitleye hitap eden çekim merkezlerinin birlikte ele alınması sağlanabilir. Merkez ilçe, Sarıçam, Bahadır, Çakmaklı köyleri çevresi, Akhisar Arabacıbozköy, Evkavtepe, Beyce, Yatağan, Kırkağaç, Soma, Eynez köyleri ile Bergama ilçesine sarkan ormanlık alanı, Soma ilçesi, Şifa dağı ( Deniş, Evciler, Beyce, Göktaş, Yağcılı, Tabanlar yöreleri.) ve Demirci ilçesi, Söğütçük köyü (Hoşçalar, Kargınşıhlar, İrişler, ve Çamköy) mevkilerinde görülebilen karaca ve diğer yabani hayvan toplulukları için jeep safari turları düzenlenebilir. Bu gezilerde özellikle fotoğraf çekimi ve yabani hayatın yakından tanıtılması unsurları ön plana çıkarılabilir. Menemen üzerinden ulaşılan Dumanlıdağ mevkiinden bir taraftan Aliağa Körfezi bir taraftan İzmir Körfezi izlenebilmektedir. Bu alanda fotoğraf çekimlerinin yapılabileceği göz önüne alınarak foto safari turlarına bu bölgenin de dâhil edilmesi gerekmektedir.114 8.12.8. Mağara Turizmi Erimeye uygun kayaların, belirli faktörlere bağlı olarak, bir dizi fiziko-kimyasal süreçlerle eritilerek aşındırılmaları veya işlenebilir kayaların insanlar tarafından değişik amaçlarla oyulmaları sonucu oluşan yeraltı boşlukları olan mağaralar; tarih öncesi 114 Ali Haydar ÖZLÜ deşifresi s.5 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 417 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI dönemlerde yaşam alanı olarak gündeme gelmiş, daha sonraları sportif etkinliklerle ve alternatif turizm dalı olarak gündemdeki yerini sürekli olarak korumuştur. Mağaraların, Kültür ve Turizm Bakanlığınca turizm amaçlı değerlendirilebilmeleri amacıyla, sahip oldukları doğal ve kültürel değerleri ile birlikte birtakım başka özelliklere de sahip olması gerekmektedir. Bunlar; Mağaraların ön etüdünün Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünce yapılarak turizm amaçlı kullanıma elverişli olduğunun belirlenmesi, Turizmin yoğun olduğu yerleşme merkezlerine yakın olması, Günübirlik ulaşımın kolay ve rahat sağlanabilmesi (Yerleşim merkezlerine azami uzaklık iki saat olmalı). İlginç morfolojik oluşumlara ve kültürel değerlere sahip olması Mağaranın büyük-küçük herkesin ziyaretini rahat yapabileceği mekanlara sahip olmasıdır. 8.12.8.1. Dünya Turizm Sektöründe Mağara Turizmi Mağara Turizmi’nin dünyada ilk öncüleri Amerika ve Avrupa ülkeleri olmuştur. İlk başta oldukça yetersiz ekipmanlarla mağaraların keşfi biçiminde başlanan yolculuklar mağaraların zaman içerisinde taşıdıkları etkileyici ve farklı atmosfer sebebi ile turizme açılmalarını sağlamıştır. Yapısı gereği daha çok karstik sahalarda görülen mağaralar özellikle Güney Avrupa’da Alp Dağları silsilesi üzerinde ve özellikle Slovenya bölgesinde yoğunlaşmaktadır. Örneğin, dünyanın en büyük mağarasına (Škocjan Mağarası) ev sahipliği yapan Slovenya her yıl ortalama 90.000 turisti bu mağara sayesinde ülkesine çekebilmektedir. Bu sayının yaklaşık %40’ı yabancı turist olup kişi başı ücret yabancılar için 9 euro, çocuklar için 6 eurodur. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 418 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.8.2. Türkiye Turizm Sektöründe Mağara Turizmi Jeolojik yapısı nedeni ile Türkiye’de çok sayıda mağara bulunmaktadır. Büyük bölümü Güney Anadolu’da yoğunlaşan mağaralar, ülkenin değişik yerlerine de serpilmiştir. Türkiye’nin 2/5’i mağara gelişimine uygun eriyebilir kayalardan meydana gelmiştir. Belirgin dağ kuşakları şeklinde uzanan bu kayalar üzerinde 40.000 den fazla mağaranın bulunabileceği sanılmaktadır. Bu mağaralardan ancak 1200 tanesinin incelenebildiği Türkiye, mağara yoğunluğu açısından Avrupa ülkeleri arasında ilk sıralarda yer almakta ve “mağara cenneti ülke” olarak tanımlanmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığınca bu güne kadar 13 adet mağara turizmin hizmetine sunulmuştur. Ancak ülkemizde turizm amaçlı ziyaret edilebilen mağara sayısı daha fazladır. Mağara oluşumları bakımından önemli bir jeolojik-jeomorfolojik nitelik olan karstlaşma (karstik alanlar) ülkemizde Batı ve Orta Toros Dağlarında (Muğla, Antalya, Isparta, Burdur, Konya, Karaman, İçel ve Adana ) yer almaktadır. Türkiye'nin en uzun ( Beyşehir Gölü batısındaki Pınarözü Mağarası, 16 km) ve en derin mağaraları (Anamur'un kuzeyinde Çukurpınar Düdeni, 1880m) bu dağ kuşağı üzerindedir. Ülkemizde mağara araştırmaları 1964 yılında kurulan Mağara Araştırma Derneği (MAD) tarafından başlatılmıştır. Daha sonra ilk üniversite kulübü olan 1973 yılında Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü ( BÜMAK ) kurulmuştur. 1979 yılında MTA Jeoloji Etütleri Dairesi bünyesinde kurulan Karst ve Mağara Araştırmaları Birimi, bugün mağara araştırmalarının büyük bir bölümünü gerçekleştirmektedir. Günümüze kadar tüm yerli ve yabancı mağaracı gruplarının inceleyerek belgelendirdiği mağara sayısı 800'dür. 1950'li yıllarda dünyada mağara turizmi olayının yaygınlık kazanmasına bağlı olarak ülkemizde de bu konuda etkileşim olmuş ve 1966 yılında ilk örnek olarak Burdur İnsuyu Mağarası turizme açılmıştır. Daha sonra Alanya'daki Damlataş, Silifke'deki Cennet-Cehennem ve Narlıkuyu (Dilek) Mağarası, Anamur'daki Köşekbükü, Tarsus'taki Eshab-ı Kehf (Yediuyurlar), Antalya'daki Karain ve İstanbul'daki Yarımburgaz, Harput'taki Buzluk, Tokat'taki İndere (Ballıca) Mağaraları turizme açılmıştır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 419 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.12.8.3. Manisa'da Mağara Turizmi Marka Değerleri Manisa’da Spil Dağı Milli Parkı içinde Nurkadın mevkiinde daha önceleri insanlar tarafından da kullanılan geçmişte yerleşim görmüş birçok mağara bulunmaktadır. Buraya ait bazı buluntular Manisa Müzesi'nde sergilenmektedir.115 Bu mağaraların düzenlenmesi ve turizme kazandırılması ile Manisa turizmi çeşitlenecek ve daha iyi bir noktaya ulaşacaktır. Manisa’nın doğal envanterlerinin çıkartılması çalışmaları kapsamında tespit edilmiş olan Kula Börtlüce Mağarası MTA tarafından incelenmiş ve tescil işlemleri için gerekli çalışmalara başlanmıştır. Aynı bölge içersinde tespit edilen, aynı özelliklerdeki ikinci mağaranın da incelenmesi sonucunda Kula’da mağara turizminin de gelişmesi sağlanabilecektir. Henüz teknik inceleme raporu çıkmayan mağaraların gözlemsel olarak ikincil bir mağara olduğu ve yer altı suları tarafından aşındırılmış karbonatlı kayaçlardan oluşmuş olduğu tespit edilmiştir. Yapılan teknik incelemelerde Börtlüce mağarasının oldukça geniş ve önemli mağara figürlerine rastlandığı tespit edilmiştir. Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri (TAY) Projesi, dünya kültür emanetlerinin önemli bir parçası olan Türkiye kültür varlıklarının bulgularının, kronolojik bir envanterinin çıkartılması ve bu bilginin uluslararası platformda paylaşılması amacına yönelik olarak tasarlanmıştır. En azından 400.000 yıl eskiye uzanan kültürel verileri barındıran Anadolu ve Trakya toprakları üzerinde, 1800'lerin ilk yarısından başlayan araştırmaların sonuçları ile çağdaş yüzey araştırmaları ve kazıların bilgileri dağınık ve çoğunlukla ulaşılamaz durumdadır. Birçok yerleşmenin yeri bilinmemekte, birçoğu da tahribatın/yapılaşmanın kurbanı olmuş ya da olmaktadır. Bu tahribata karşı ve bu emanetleri korumaya yönelik öncelikle yapılabilecek en önemli çalışma, kültürel verilerin merkezi bir yapı içinde 115 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.49 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 420 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI toplanması ve derlenmesidir. İlk kez bu projeyle, Türkiye arkeolojik yerleşmeleri, höyükler, tümülüsler, anıtlar, mezarlıklar, ören yerleri, yerleşme yerleşme, höyük höyük, tümülüs tümülüs belgelenmektedir. 1993 yılında çalışmalarına başlayan TAY Projesi, özgünlüğü, boyutu ve kültürel emanetlerin belgelenmesine yaklaşımı açısından, türünün ilk ve şimdilik tek örneğidir. Bu proje kapsamında Manisa’da ele alınmış olan mağaralar ise şunlardır: Arapini, At Vadi 1, At Vadi 2, At Vadi 3, At Vadi 4, Güvercin Kuyusu, Karadal, Örümcek Yatağı, Rüzgârlı ve Yarık mağaraları.116 Manisa’da mağaralar içerisinde (TAY Project) projesi adı altında tescillenen örnekler den birisi de Nurkadın mağarasıdır. Nurkadın Boğazı mevkiinde yer alan aynı adla anılan mağara Ayvacık sınırları içerisindedir. Yaklaşık 1000 m. yüksekliktedir. Resmi olarak 1992 yılında tescillenmiştir. 1998 yılında ise ana salon ve koridor net çalışılarak haritalandırması yapılmıştır.117 Delikli Yar Bölgesi de TAY Projesi içinde yer almaktadır. Delikli Yar bölgesi, Manisa İlinin sınırları içinde, kent merkezine 141 km uzaklıkta bulunmaktadır. İnsanların binlerce yıl 116 117 http://tayproject.org/trhome.html Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 421 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI önce, bu bölgede dağların ve blok kayaların içine evler ve barınaklar yaptıkları görülmektedir. Salihli ilçesi, Köprübaşı beldesinden 24 km sonra, Borluya 17” km uzaklıkta Demirci’ye giden karayolunun solunda, tarihi yerleşim yerlerinin izleri görülebilmektedir. Sarımtırak renkteki dağın dik yamaçlarına ve dağın içine oyulmuş dikdörtgen şeklindeki oyuklar yer almaktadır. Delikliyar’ın içinde farklı ebatlarda odalar bulunmaktadır. Hazine arayıcılarının tahrip ettiği odalardan birisi tamamen yarasalar ile doludur.118 8.12.8.4. Manisa'da Mağara Turizmi Stratejisi Manisa’da bulunan mağaraların tescil işlemlerinin tamamlanarak turizme kazandırılması 8.12.8.5. Manisa'da Mağara Turizminde Hedeflere Doğru Kula’da tespit edilen Börtlüce mağaralarının belirli sistem dâhilinde, bilimsel yöntemlerle incelenerek, bölge koşullarında kullanım alanları tespit edilmesi, mağara araştırmalarının yapılması gerekmektedir. MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Karst ve Mağara Araştırmaları Birimi tarafından ilgili teknik incelemeleri yapılan Börtlüce mağarasının teknik raporu hazırlandıktan sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescil işlemleri yapılarak, mağaranın koruma altına alınması, yapılacak altyapı ve aydınlatma yatırımları ile birlikte turizme kazandırılabilir.119 TAY projesi kapsamında değerlendirilen mağaraların (Arapini, At Vadi 1, At Vadi 2, At Vadi 3, At Vadi 4, Güvercin Kuyusu, Karadal, Örümcek Yatağı, Rüzgârlı ve Yarık mağaraları) öncelikle MTA tarafından tescillenmesi için gerekli başvuruların yapılması gerekmektedir. Manisa’da mağaralar içerisinde (TAY Project) projesi adı altında tescillenen örnekler den birisi olan Nurkadın mağarasıdır. Definecilerin ve bilinçsiz ziyaretçilerin tahribatına uğrayan mağarada sarkıt ve dikitler kırılmış durumdadır. Öncelikle bu mağaralarda koruma önlemlerinin nasıl alınabileceğine dair yerel yönetimler arası bir koordinasyonun sağlanması gerekmektedir. 118 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.93 119 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.82 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 422 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Delikliyar mağaralarının turizme kazandırılması için öncelikle MTA tarafından teknik incelemelerin yapılması gerekmektedir. Yarasa popülasyonu da olan mağara bu yönüyle de değerlendirilebilir. Özellikle turizmin olumsuz bir etki yaratmaması hususu dikkate alınarak bu mağaraların da meraklı turist grupları için bir alternatif olarak sunulması olasıdır. Dünyada aydınlatılmış ve girişleri düzenlenmiş mağaralardan ziyade bu şekilde doğal ortamları bozulmamış mağaralara olan ilgi her geçen gün artmaktadır. Bu doğal oluşumun bozulması önlenerek ve bu haliyle dünya mağaracılığına sunulabilir. Manisa’daki bir diğer önemli mağara ise Salihli Sart üzerinden ulaşılan Subatan Yaylası’ndaki Subatan mağarasıdır. Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği tarafından incelemesi yapılan mağaranın MTA tarafından resmi olarak incelenmesi ve teknik raporlarının hazırlanması gerekmektedir.120 Yoğurtçu Mağarası ve Yoğurtçu Akkayalar da mağara turizminde kullanılabilir diğer alanlar olarak ön plana çıkmaktadır. Uzunburun köyü yakınlarında bulunan mağaraların çevresinde sıcak ve soğuk suların aynı bölgede yer aldığı alanlar, mağaralarda fosiller yer almaktadır. Bu alanın özellikle trekking ve dağ bisikleti turları ile entegre edilerek turizm pazarına sunulması düşünülebilir. 120 Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 423 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.13. Gençlik ve Spor Turizmi Konsepti Genel turizm tanımlarından hareketle, spor turizmi, spora ilgi duyan kişilerle, aktif olarak spor yapan kişi, grup ya da takımlar ile bunların idarecileri ve seyircilerinin turizme katılmalarından doğan olaylar ve ilişkiler bütünü şeklinde tanımlanmaktadır. Gençlik turizmi, 15–24 yaş grupları arasındaki bireylerin anne, baba ve diğer aile yakınları olmaksızın turizme katılmalarıdır. Bir başka tanımlamaya göre de; gençlerin spor, eğlence, sosyal ve kültürel etkinliklere katılmak amacıyla yapmış oldukları seyahatlerdir. Yapılan araştırmalar, gençlerin turistik hareketlere katılma düzeyinin diğer yaşlardan daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bunun nedenleri ise; gençlerin psikolojik yapıları gereği harekete, maceraya ve değişime daha açık bir kişiliğe sahip olmaları, aile bağları ve sorumluluklarının az olması, konaklama yerlerinin seçiminde çok titiz davranmamaları ve fazla konfor aramamalarıdır. Gençlerin seyahat etmeleri, kişiliklerini geliştirmelerinde, yeni yerleri ve yaşamları öğrenmelerinde ve sosyal ilişkilerini artırmada en etkin yollardan biridir. Turizm ise seyahat etmeyi ve seyahat ederken öğrenmeyi sağlayan etkinliktir. Bu nedenlerle gençler için güvenilir, temiz ve uygun fiyatlı dinlence ve eğlence imkânları meydana getirilerek onların turizme katılımlarının teşvik edilmesi, kamu ve özel her sorumlu tarafın görevidir. Dünya üzerinde kabul görmüş otoritelerce, çeşitli sporları yapan, spora ilgi duyan ve sporla ilişkisi bulunan kişilerin; sportif karşılaşmalara olimpiyatlara ve benzeri olaylara bizzat MANİSA MARKA KENT VİZYONU 424 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI katılmak veya bunları izlemek amacıyla oluşturdukları turizm hareketi spor turizmi olarak adlandırılmaktadır. Spor turizmi; Dünya genelinde spor bilincinin yaygınlaşması ve sporun yaşamın vazgeçilmezleri içinde yer alması, Elit düzeyde spor yapan sporcuların antrenman ve eğitim faaliyetleri ile ilgili yaptıkları seyahatlerin çoğalması, Sanayileşme ile oluşan yoğun ve stresli yaşam şeklinin insanları hobilerine yönelik alternatif rekreasyonel spor etkinliklerine yönlendirmesi, Turistik seyahatlere katılanların giderek daha aktif hareketli tatil ürünlerini tercih etmesi, Uluslararası spor organizasyonları ve bu organizasyonlara katılanların sayılarının her geçen gün hızlı bir şekilde artması, Turizm endüstrisinde sporun pazarlanabilen bir ürün olarak hızlı bir gelişim göstermesine neden olmuştur. 121 Spor turizmi için spor altyapısı yapılmış tesisler önem arz etmektedir. Bu altyapı sporun branşına göre değişiklikler gösterebilmektedir. 8.13.1. Dünya Turizm Sektöründe Gençlik ve Spor Turizmi Sporu bir hobi olarak gören sıradan bireysel tüketicinin eğilimlerinin yanında, sporun gittikçe gelişen ve büyüyen bir sektör olarak profesyonel aktiviteler nedeni ile ortaya çıkan bir seyahat pazarı olduğu kuşku götürmez bir gerçektir. Dünyanın önde gelen turizm ve spor örgütleri dünya turizm gelirinin yüzde 32'sinin spor turizminden kaynaklandığı görüşünde uzlaşmaktadırlar. Bu rakam, spor turizminin dünya turizm endüstrisindeki payının ne kadar büyük olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda spor etkinlikleri ekonomik ve kentsel rejenerasyonda oldukça önemli bir katalizör vazifesi görmektedir. Uluslararası alanda düzenlenen spor organizasyonlarının sayısı ve bu organizasyonlara iştirak eden sporcu sayısı ve profesyonel sporcuların antrenman ve eğitim faaliyetleri için yaptıkları seyahatler her geçen gün büyük bir hızla artmakta ve küreselleşmektedir. Bu da 121 Prof. Dr. Sami Mentugay, Turizm Sektöründe Sporun Önemi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 425 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olağanüstü fırsatlarla dolu bir pazarı turizm ve seyahat ürünü olarak sektörün önüne getirmektedir. Spor turizminden elde edilen gelirler sadece o spor organizasyonunun getireceği gelirler olarak düşünülmemelidir. Dünyanın pek çok kenti ya da ülkesi, uluslararası spor organizasyonlarını ülkesine çekerken, o spor olayının doğrudan getirisinin üzerinde yatırımlar yapmışlardır. Spor turizminde esas gelir o organizasyon için gelen turistin yapacağı harcamalardır. Dünya'da spor turizmi ile anılan şehirlerin başında Seul, Sydney, Lozan gibi yerler bulunmaktadır. 1988 Olimpiyatları'na ev sahipliği yapan Seul'a o yıl gelen turist sayısı yüzde 10,4 oranında artmıştır. Ayrıca Güney Kore endüstri malları ihracatı bir önceki yıla oranla %28.3lük artış göstererek 60.67 milyar dolara ulaşmıştır. 1986 yılında 2,321 dolar olan kişi başına düşen milli gelir, 1988'de 3,728 dolara; yine 1986 yılında 953 milyon dolar olan gayrisafi milli hâsılatı, 1988 yılında 1 milyar 561 milyon dolara yükselmiştir. Olimpiyat Oyunları organize etmek için dört kez aday olup kaybetmesine rağmen yılmayan ve beşinci kez aday olan Barcelona 1992 Olimpiyat Oyunlarını almıştır. İspanya'nın Barcelona kenti 1991 yılının ortalarına gelindiğinde Avrupa'daki en gelişmiş ve yaşanabilir kentler arasında sekizinci sıraya yükselmiştir. Ayrıca Olimpiyat Oyunları süreci ve bu süreçten sonra 326,301 kişilik ek istihdam olanağı ortaya çıkmış ve bu da ülkede işsizlik oranının büyük bir düşüş göstermesini sağlamıştır. 2000 yılında Sydney Olimpiyatları'na ev sahipliği yapan Avustralya'ya da o yıl gelen turist sayısında yüzde 10'a yakın bir artış kaydedilmiştir. Ayrıca 1994 – 2004 yılları arasında Avustralya'nın gayri safi milli hasılatına 7.3 milyar Avustralya doları eklenmiş ve oyunlar 150,000 kişilik ek iş istihdamını beraberinde getirmiştir. Avustralya'nın Perth kenti 1 yıl içinde 20 adet uluslararası spor organizasyonuna sahne olmayı başaran nadir kentlerden biri olarak tarihe geçmiştir. ABD'nin Lake Placid kenti iki kez Dünya Kış Olimpiyatı'na ev sahipliği yapmıştır; kent hala, girişindeki büyük bir pankartla bu özelliğini gelenlere yansıtmaktadır. Olimpiyatların başkenti olarak kendini tanıtan Lozan, Uluslararası Olimpiyat Komitesi'ne ev sahipliği yapmakta ve spor turizmi açısından çok önemli bir cazibe merkezi konumundaki Modern Olimpiyat Müzesi'ni bünyesinde barındırmaktadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 426 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI U.S Forest Service’nin Amerika’nın kış turizm merkezi Aspen’de, yaz turizm merkezi Virginia’da yaptığı araştırmalara göre spor ve rekreasyonel faaliyetlerinden dolayı bölgelere yapılan faaliyetler %4 artarken, kalış süreleri de %15 artmıştır. Marriot International tarafından yapılan anket sonuçlarına göre ise geleneksel 3S ve çevre gezilerinin turizmde etkinliklerini devam ettireceğini ancak ankete katılanların %22 sinin konaklama yerlerinde veya programlarda fiziksel aktivite ve spor olanaklarının tercih nedeni olduğu sonucunu belirtilmiştir. Günümüzde dünya turizm gelirleri içinde spor turizminin payı %32 dir. İzmir Ticaret Odasının 2009 Temmuz Ar&Ge bülteninde Spor Turizmi Uluslar arası Konseyi’nin (STIC) araştırmasına göre sportif faaliyetlerin 182 milyar dolarlık bir endüstri haline geldiği belirtilmektedir. Aynı kaynakta belirtilen araştırmaya göre spor etkinlikleri yılda 47 milyon geceleme yapılmasına neden olmakta ve konaklayan spor turistinin otel giriş ücreti ve diğer ihtiyaçları için günlük 180 dolar harcadığını ortaya koymaktadır. Büyük bir ekonomik getirisi olan Futbol Kampları Turizmi de bölgede yoğun bir şekilde yapılmaktadır. Fakat maalesef bu üstün özellik de günden güne Antalya’ya kaptırılmaktadır. Örneğin, Gerede’deki tesislere bir dönemler 1. Lig takımları kampa gelir iken, şu anda 2 ve. 3. lig takımları ağırlanmaktadır. Oysaki bölgemizin hava koşulları spor takımları için çok uygundur. Mesela Topuk Yaylasında Fenerbahçe spor kulübü büyük bir kamp ve antrenman sahası kurmaktadır. Futbol ve diğer sporların kamplarının bölgemizden uzaklaşmaması için bugünden tedbirler almak gerekmektedir. Yalova Termal’in, Akçakoca’nın başına gelenlerin spor kampları turizmine de gelmemesi gerekmektedir. Dünya Gençlik, Öğrenci ve Eğitim Seyahatleri Konfederasyonu ve Dünya Turizm Örgütünün son raporuna göre; gençlik turizmi tüm uluslararası seyahatlerin yüzde 20’sini oluşturmakta ve gençler turizm sektörünün en hızlı gelişen kesimini temsil etmektedir. Aynı rapora göre genç turistlerin seyahat harcamalarının son dönemde yüzde 40 oranında arttığı ve sonucunda genç turistlerin yüzde 80’inin evlerine diğer kültürler konusunda daha fazla hoşgörü kazanmış olarak döndüğü anlaşılmıştır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 427 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Günümüz genç gezginler sıradan turistlerden daha uzun süre konaklamada ve daha fazla harcama yapmaktadırlar. 2002 yılından bu yana gezi başı ortalama harcama miktarı yüzde 40 artış göstererek 2007 yılında 1,915 euro’ya yükselmiştir. Ayrıca yeni nesilde gençlik turizmi pazarı 30 yaş üstüne de taşmakta ve bu özelliği ile gençlik turizmi çok önemli bir potansiyeli içerisinde barındırmaktadır. Gençlerin yüzde 70"i, dil öğrenmek, gönüllülük, yurt dışında çalışma gibi belirli bir amaçla seyahat etmekte seyahat sonucunda yüzde 80"i ülkelerine diğer kültürlere karşı daha fazla hoşgörü kazanmış olarak dönmektedir. Dünya turizm yetkililerinden yüzde 60’ı gençlik ve öğrenci turizmini kendi sektörlerinin geleceği açısından “önemli veya çok önemli” olarak değerlendirmektedirler. Bu nedenle artan sayıda ülke gençlik turizmini spor, macera gibi yeni turizm çeşitleri ile geliştirmeye çalışmaktadırlar. Halen en popüler gençlik turizmi destinasyonları Avusturya, Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa olarak görülmektedir. 8.13.2. Türkiye Turizm Sektöründe Gençlik ve Spor Turizmi Ülkemizin spor turizmine müsait tesisleri özellikle Antalya Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır. Ege Bölgesi’ndeki profesyonel takımların fazlalığı ve bu takımlar için hazırlık kampı yeri ihtiyacı dikkate alındığında, bölge doğal olarak ulaşım kolaylığı, yakınlığı, ikliminin yumuşaklığı gibi avantajlarıyla gelecekte iyi bir alternatif oluşturabilecek potansiyele sahiptir. Mevcut spor tesislerinin kalitesinin ve yeterliliğinin geliştirilmesi, yeni yapılacak konaklama tesislerine spor komplekslerinin de planlanması, iyi bir pazarlama, tanıtım programıyla sadece Ege Bölgesi değil, yurdumuzun tüm bölgeleri ve hatta yurt dışındaki spor takımlarının da dikkatleri çekilecek ve dış turizm faaliyetleri için ilk adımlar da böylece atılmış olacaktır. Son yıllarda turizmle ilişkisi gittikçe artan sportif aktiviteler, Türkiye'nin turizmde gelişme potansiyeli olan alanlardan biri olarak ortaya çıkmakta ve uygun değerlendirilebilirse ülkemiz turizmi açısından önemli bir kaynak olarak ele alınmaktadır. Ülkemiz gerek sosyal, kültürel ve tarihi altyapısıyla ve gerekse de genç nüfusun dinamizmi ile spor turizmi açısından son derece önemli bir potansiyele sahiptir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 428 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Ülkemizi ziyaret eden turistlerin sayısı 70’li yılların başında 1 milyonun altında iken 2011 verilerine göre 31,5 milyonun üstüne çıkmıştır. 2009 verilerinde ise bu rakam 27 milyonu bulmuştur. Ancak Devlet İstatistik Enstitüsünün (DİE) 2001 yılında yaptığı yabancı ziyaretçiler anketine göre sportif aktiviteler /ilişkiler çerçevesinde ülkemize gelen yabancı turistlerin toplam turistler içindeki oranı yüzde 1.28 olarak görülürken, 2008 yılındaki verilere baktığımızda ise bu oran yüzde 1,5 olarak görülmektedir. Bu durum spor turizmi bakımından yeterli potansiyelimizin olmasına rağmen gerek pazarlamada, gerekse yetişmiş eleman temininde ve spor amaçlı gelen turistlere alt yapıda verilmesi gereken lojistik destek anlamındaki eksikliklerimizi ortaya koymaktadır. (Prof. Dr. Sami Mentugay, Turizm Sektöründe Sporun Önemi, Powerpoint Sunum) Spor turizmi için spor altyapısı tamamlanmış tesisler büyük önem arz etmektedir. Bu altyapı sporun branşına göre değişiklikler gösterebilmekte ve buna bağlı olarak kapasiteleri ile izleyici potansiyelleri de değişiklikler arz etmektedir. Bu bağlamda bölgelerinde sportif turizm olanakları ile turizmi geliştirme potansiyelini gören Antalya, Erzurum, Erzincan gibi bazı illerimiz kendilerini spor turizmi ile özdeşleştirme çabasında büyük başarılar kaydetmişlerdir. Ayrıca Ankara, Bursa, Çanakkale, Eskişehir, İzmir, Gaziantep, Muğla ve Samsun illerimiz de sahip oldukları altyapı ve bulundurdukları potansiyel ile spor turizmi açısından ön plana çıkan şehirlerdir. Türkiye’de gençlik turizmi iç ve dış turizm olarak iki boyutta ele alınabilir. Gençlik turizmi pazarında büyük çoğunluğu ağırlıklı olarak resmi kurumlarca sunulan kamp olanakları neticesinde oluşan iç turizm oluşturmaktadır. Gençlik Turizmi imkânları sağlayan Kurum ve Kuruluşlardan Bazıları şunlardır: Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm Eğitim Merkezleri (TUREM) Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu (YURT-KUR) Uluslararası Kamplar Başbakanlık Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Merkez Gençlik Kampları Çevre ve Orman Bakanlığı Orman içi Dinlenme Yerleri Özel Tesisler Ülkemiz içinde herhangi bir nedenle seyahat eden gençlerimiz ile yabancı ülkelerden gelen yabancı gençler, belirtilen MANİSA MARKA KENT VİZYONU koşulları taşımak kaydıyla bu tesislerden 429 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yararlanabilmektedirler. Ancak ülkemiz hala yabancı genç turistler vasıtasıyla oluşan turizm pazarından gerekli payı alamamaktadır. Bunun en büyük nedeni ülkemizde yabancı ülkelerdeki kadar yaygın hostel ağının bulunmamasıdır. Hosteller tüm dünyada seyahat eden gençlerin ağırlıklı olarak tercih ettikleri konaklama mekânlarıdır. İkinci en büyük problem ise ülkemizin yabancı ülkelerde güvenlik konusunda taşıdığı kötü imajıdır. Yabancı ülke gençlerinin birçoğu tarafından ülkemiz hala güvenle gezilebilecek bir ülke olarak görülmemektedir. 8.13.3. Manisa'da Gençlik ve Spor Turizmi Marka Değerleri Manisa ili barındırdığı doğal güzellikler ve taşıdığı kültürel değerlerden ötürü şu an için gençlerin kamp aktiviteleri için kullandıkları ve bu konuda birçok potansiyeli bünyesinde barındıran bir şehrimizdir. Örneğin, Spil Dağı Milli Parkı, yaylalar ve orman içi dinlenme tesisleri gençlik turizminde ön plana çıkan alanlar arasındadır. Spil Dağı'nın kuzeyinde yer alan Sultan Yaylası (Kiraz Yaylası) gözde yaylalardan biridir. 1200 metre yüksekliğindeki Atalanı Yaylası’nda ise Spil Milli Park Başmühendisliğinin yönetimindeki kamp alanında gerek mevcut dağ evlerinden kiralamak suretiyle, gerekse de ziyaretçilerin kendi karavan ve çadırlarını kullanmak suretiyle konaklamaları mümkündür. Bundan başka Manisa Keçiliköy Manastır Yaylası ile Turgutlu Ovacık Yaylası, yayla turizminin gelişebileceği potansiyel alanlardır. Manisa’da gençlik ve spor turizmi kapsamında kullanılabilecek alanlar aşağıda verilmektedir. Bu alanlar özellikle piknik alanları arasında seçilmiştir. Günübirlik kullanım için gerekli altyapının olduğu bu bölgelerde özellikle gençlerin doğa temelli spor imkânlarını kullanabilmesinde bu altyapı imkânları oldukça önemlidir. Dağ bisikleti, motokros, trekking, oryantiring ve paintball gibi gençlik ve spor aktiviteleri için Manisa’da hiçbir altyapı yatırımı yapılmadan kullanılabilecek alanlar şu şekilde sıralanabilir. Sultan (Kiraz ) Yaylası (Manisa-Merkez): Manisa’nın güneybatısında, Spil Dağı’na çıkarken sağa ayrılan bir yolla ulaşılan yayla, Manisa’ya 14 km mesafededir. Kiraz bahçeleri, çam ağaçları, soğuk suyu ve serin havası ile kente yakın piknik yapılabilecek alanlardan biridir. Yazları hayli sıcak geçen bölgede, Osmanlı döneminde kentte hüküm süren şehzadeler ile yakınlarının yılın bir kısmını burada geçirmeleri nedeniyle “Sultan Yaylası” adıyla anılmaktadır. Süreyya Ormaniçi Dinlenme Yeri (Manisa-Merkez): Manisa-İzmir karayolu üzerinde, Manisa’ya 8 km, İzmir’e 22 km uzaklıktadır. Restorant, büfe, piknik ve oyun alanlarının yer MANİSA MARKA KENT VİZYONU 430 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI aldığı, toplam 5 hektarlık bir alan üzerine kurulu, günübirlik kullanıma yönelik bir yerdir. Ulaşım kolaylığı ve yol üzeri oluşu nedeniyle, bahar ve yaz ayları yoğun olmak üzere, yıl boyu kullanılan bir rekreasyon alanıdır. Akpınar (Manisa-Merkez): Manisa- Turgutlu yolu üzerinde, Manisa’ya 7 km uzaklıktadır. Spil Dağı eteklerinde, yolun kenarında yer alan Akpınar, kente yakınlığı nedeni ile geçmişte rağbet gören mesire alanlarından biridir. Az yukarıda, Spil Dağı’nın Gediz Ovası’na bakan kuzey eteklerinde Kybele bereket tanrıçasının rölyefi bulunmaktadır. Şu anda Manisa Belediyesi’nin su kaynakları ve koruma alanı konumundadır. Çınarlı Çeşme (Manisa-Merkez): Manisa Merkez ilçeye bağlı Osmancalı yolu üzerindedir. Manisa’ya 26 km uzaklıkta bulunan piknik yerinde orman örtüsünün yanı sıra içme suyu ve tuvalet mevcuttur. Çağlak Deresi (Akhisar): Manisa’ya 56 km kadar mesafede, Akhisar İlçesi’nin kuzeydoğusundaki Kargın köyü yakınlarındadır. Çağlak Deresi’nin geçtiği çam ve zeytin ağaçlarıyla kaplı mesire yerinde, her yıl mayıs ayının ilk ya da ikinci haftasında, yerel nitelikteki Çağlak Festivali gerçekleştirilmektedir. Süleymanlı Çamlığı (Akhisar): Akhisar- Kırkağaç karayolunun 12. km’sinde Süleymanlı Kasabası yakınlarında, zengin orman örtüsüne sahip, içme suyu ve tuvaleti olan bir piknik alanıdır. Güldürdek (Demirci): Demirci’ye 22 km uzaklıkta, Söğütçük Köyü yolu üzerindedir. Karaçam ormanı içinde bulunan piknik alanında, 2 beton, 4 toprak gölet, kır gazinosu, oyun alanları, banklar, içme suyu ve tuvalet mevcuttur. Marmara Gölü (Gölmarmara): Akhisar veya Salihli üzerinden, ya da Saruhanlı’ya bağlı Halit Paşa Kasabası üzerinden ulaşılabilen Marmara Gölü, Manisa’ya 63 km mesafededir. 3400 hektarlık bir alanı kaplayan göl, denizden 74 m yükseklikte ve 3-4 m derinliğindedir. Etrafı sulak çayırlar ve sazlıklarla kaplı olan gölü kuzey, güney ve batı yönlerinde çevreleyen kanallarda da görülen sık ve zengin bitki örtüsü, kuş çeşitliliğine imkan veren zengin bir doğal çevre oluşturmaktadır. Kuş türleri bakımından hayli zengin olan göl ve çevresi, su kuşları için önemli bir bölgedir. Kuğu, angıt, tepeli, karaboyunlu batağan, karabatak, çamurcun, bozdalağan, sakarmeke ve deniz kartalı yöredeki önemli örneklerdendir. Göl çevresinde kamp MANİSA MARKA KENT VİZYONU 431 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI veya piknik yapmak ve oltayla balık avlamak mümkündür. Ayrıca motorsuz araçlarla su sporları da yapılabilen bir alandır. Akpınar (Gölmarmara): İlçe merkezinin 4 km kadar doğusunda bulunan mesire yeri, Marmara Gölü’ne karışan Akpınar kaynağıdır. Doğal güzelliğe sahip sakin bir dinlenme alanıdır. Kocamurtluk (Gördes): Akhisar-Gördes karayolu üzerinde, Gördes’e 1.5 km uzaklıkta, Kocamurtluk Muhafaza Ormanı içindeki piknik yerinde banklar, ocaklar, içme suyu ve tuvalet mevcuttur. Kırkağaç Çamlığı (Kırkağaç): Kırkağaç-Soma yolu üzerinde, Kırkağaç’a 4 km, il merkezine 83 km uzaklıkta, içme suyu, tuvaleti, piknik bankları bulunan, çam ağaçlarıyla kaplı, orman içi dinlenme alanlarından biridir. Demirköprü Barajı (Salihli) :Manisa merkeze 105 km uzaklıktaki Demirköprü Barajı’nda çalışanların lojmanlarının bulunduğu, çamlık ve bahçelik bir alandır. Bir gazinonun da bulunduğu baraj çevresinde piknik yapılabilmektedir. Baraj gölü su sporları açısından uygundur. Sevişler Barajı (Soma) : Soma – Savaştepe yolundan sapılarak ulaşılan Sevişler Barajı, Soma Termik Santral ünitelerinin su ihtiyacının karşılanması ve Bakırçay’ın yol açtığı taşkınları önlenmesi amacıyla yapılmış ve 1981 yılında tamamlanmıştır. Baraj gölü kenarı piknik ve balık avcılığı için uygun bir ortam oluşturmaktadır. Su sporlarının yapılabileceği alanlar arasında sayılabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 432 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Ovacık Yaylası (Turgutlu): Manisa’ya 62 km, Turgutlu’ya 31 km kadar mesafede bulunan Ovacık Yaylası, Turgutlu İlçesi’ne bağlı Kuşlar köyü yakınındadır. Ormanlık alan içinde geniş bir düzlüğün yer aldığı piknik alanında lokanta, içme suyu ve WC mevcuttur. Tüm bunların yanı sıra spora 2005 yılında kazandırılan ve ilk ciddi uluslararası spor sınavından Dünya Üniversite Spor Olimpiyatları’na yüzme dalında ev sahipliği yaparak başarıyla çıkan “Özel İdare Olimpik Yüzme Havuzu” alanında bölgenin ve ülkemizin en modern spor tesisidir.122 Yaz ve kış turizmine açık olan Bozdağ’daki kayak merkezi ise 1998 yılında hizmete açılmıştır. Tesis tatil günleri 15 bin üzerindeki ziyaretçiye hizmet vermektedir. Tesiste 3 adet kayak alanı bulunmakta profesyonel ve amatör kayakçılara hitap etmektedir. Tesis içerisinde 60 yataklı otel, restoran, kafeterya, izleme balkonları bulunmaktadır. Kış aylarında özellikle kayak ve snowboard sporları bu alanda yapılabilmektedir. 8.13.4. Manisa'da Gençlik ve Spor Turizmi Stratejisi Özellikle doğa sporlarında Manisa’nın markalaştırılması için gerekli düzenlemelerin yapılarak tanıtım kampanyaları yapılması, 8.13.5. Manisa'da Gençlik ve Spor Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın gençlik ve spor turizmi konusundaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. 122 Manisa Rehberi, 2012, s.19 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 433 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Spor turizmi geliştirme ve eğitim faaliyetleri için Manisa’da Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ve Federasyonlarla birlikte hangi ilçede hangi sporun geliştirilebileceğine ilişkin bilimsel çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu sayede bölgelerde spor özellikleri üzerinden turizm uyguları adapte edilebilir. 2012 Yılında Manisa Tenis ve Dağcılık Kulübü tesislerinde 8. Dünya Kadınlar Bocce Şampiyonası gerçekleştirildi. Türkiye Bocce Bowling ve Dart Federasyonu ile Manisa Valiliğinin beraber gerçekleştirdiği organizasyon Manisa’da Uluslararası Spor Organizasyonlarının yapılabileceğini göstermiştir. Universiad gibi organizasyon hazırlıkları bölgeye ciddi bir yatırımın yönlendirilmesine de neden olmaktadır. Mesela, Erzurum’a Universiad için yaklaşık bir milyar TL yatırım yapılmıştır. Manisa’da da bu tip uluslararası organizasyonların alınması için ekipler kurularak ve girişimlerde bulunulabilir. Aynı zamanda mevcut mekânların da sosyal donatı ve konaklama özelliklerinin geliştirilmesi gerekmektedir. Örneğin, Salihli’de kanyonda kürek takımlarının ve sporcuların ihtiyaçlarını görebilecekleri sosyal tesislere ve modern depolara ihtiyaçları vardır. Spil Dağı Milli Parkı ile ilde bulunan orman içi dinlenme tesisleri spor turizminin geliştirilebileceği potansiyel alanlardır. Bu alanlarda, birçok federasyonun sporcularla yaz ve kış aylarında kamp yapmaları sağlanabilir. Mikrolight ve yamaç paraşütü gibi sporların genel hedef kitlesini oluşturan üniversitelilere yönelik tanıtım çalışmaları yapılabilir. Türkiye’nin en büyük üniversitelerinden ikisine sahip olan (Dokuz Eylül ve Ege Üniversiteleri) İzmir’de “Manisa’da Extreme Spor Günleri” adı altında etkinlikler düzenlenebilir. Çeşitli konserlerle de desteklenecek bu etkinliklerde Manisa’nın gençlik ve spor turizmi MANİSA MARKA KENT VİZYONU 434 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olanakları tanıtılabilir. Bu konuda belirgin bir algı oluşturulduğunda ise İzmir’den Manisa’ya öğrenci gruplarına yönelik adrenalin turları düzenlenebilir. Spil Evler bölgesinde sporcu kamp merkezleri ve futbol idman sahaları oluşturularak özellikle futbol takımlarının yaz kamplarını burada yapmaları sağlanabilir.123 Manisa’ya gelen öğrenci gruplarının yanlarında Manisa’ya özgü bir tanıtım nesnesi götürebilmelerini teminen, “hatıra parası” uygulaması hayata geçirilebilir. Tarihteki ilk parayı kullanan Sardes’liler tarafından kullanılmış olması da bu durumu stereotip olarak güçlendirmektedir. Güncel olarak kullanılan bir paranın kullanılabildiği sistemde turistler büyük bir silindire sahip olan mekanik bir makineyi kullanmaktadır. Atılan madeni parayı yüksek ağırlığı ile ezerek üzerindeki yazıları görünmez hale getiren silindir, bir tam tur dönüşünün sonunda baskı kalıbındaki motifi inceltilen paraya basabilmektedir. Bu sayede örneğin güncel olarak kullanılan 50 kuruşluk bir madeni para, silindir sisteminden geçirildikten sonra bir Lidya parasına dönüştürülebilecektir. Mekanik olarak çalıştırılabilen bu sistem herhangi bir işletme maliyeti oluşturmadığı gibi istenilen baskı kalıbının hazırlanması suretiyle Manisa’ya ait tüm marka değerlerini para üzerine basabilmektedir. Manisa’nın geleneksel yapısının gençlere aktarılabilmesini teminen Darkale’de gençlere yönelik tur programları düzenlenebilir. Osmanlı dönemi mimari yapısı ve bozulmamış sosyal yapısı ile Darkale gençlerin Türk gelenek ve göreneklerini yaşayarak öğrenebileceği bir alan olarak konumlandırılabilir. Kiraz Bayramı gibi eski eğlencelerin modern yorumlamaları gerçekleştirilebilir. Köy çevresindeki trekking güzergahları, bisiklet ve motokros rotaları gençlik ve spor turizmi unsurlarının birleştirilmesinde kullanılabilir. Spor haberleri ve yayınları üzerine odaklanmış olan TRT Spor ve NTV Spor kanallarında Manisa’da yapılabilecek spor temelli turizm aktivitelerinin anlatıldığı yapımlar hazırlanması sağlanabilir. Manisa müzesinde yaklaşık 15 adet bulunan gladyatör mezar taşları, bölgede gladyatör dövüşleri yapıldığını göstermektedir. Günümüzde kılıçlarla insanların birbirine meydan okuması imkânsız olduğu için bu meydan okumayı paintball aktivitesine dönüştürmek mümkün olabilir. Özellikle gençler arasında oldukça yaygın olan paintball oyunu, Manisa’da gladyatör imgesi ile markalaştırılabilir. Bu sayede 123 Arif Bakkaloğlu ses kaydı. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 435 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI oluşturulan orman içi ya da yapay paintball alanları gençlik ve spor turizmi aktivitelerini çeşitlendirebilir.124 Özel İdare olimpik yüzme havuzunun ulusal ve uluslararası yüzme yarışmalarına ev sahipliği yapması sağlanabilir. Bu vesileyle Manisa’ya gelecek olan yarışmacılar, beraberindeki heyetler ve taraftarlar önemli bir potansiyel oluşturabilir. Bu doğrultuda öncelikle liseler arası ve üniversiteler arası olmak üzere okullar arası yüzme müsabakalarının Manisa’da düzenlenmesine ilişkin olarak Milli Eğitim Bakanlığı ve Gençlik ve Spor Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunulabilir. Gençlik turizmi alanında daha büyük bir organizasyonla Manisa’nın adını duyurmak adına Akhisar Belediyesi tarafından organize edilen “Akhisar Çağlak Festivali ve Zeytin Şenlikleri” detaylandırılarak genişletilebilir. Özellikle sponsorluk desteğinin sağlanması ile üniversite bahar şenlikleri bu dönemde düzenlenerek daha büyük bir gençlik organizasyonu yapılabilir. Kırkağaç’ta bulunan izcilik kampı özellikle Soma ve çevresindeki doğa turizmi etkinliklerinin konaklama alanı olarak kullanılabilir. Bu sayede hem izci gruplarına hem de gençlik merkezlerinden gelecek gruplara Manisa’nın doğal güzelliklerini yakından tanıma fırsatı tanınmış olacaktır.125 Bozdağ’da bulunan kayak merkezi Ege’nin Uludağ’ı olarak bilinmektedir. Özellikle İzmir gibi büyük bir öğrenci nüfusuna sahip şehre yakınlığı nedeni ile Bozdağ’ın kış aylarında gençlik turizminden büyük bir pay almasına yönelik çalışmalar yapılabilir. Bu kapsamda üniversitelerde bahar aylarında yapılan “bahar şenlikleri” benzeri bir organizasyona imza atılabilir. İzmir, Manisa ve çevre illerde yer alan üniversitelere yönelik olarak yapılacak tanıtımlar çerçevesinde Bozdağ’da sadece üniversite öğrencilerinin katılabildiği bir “kış şenliği” düzenlenebilir. Kayak, snowboard yarışları, mangal partileri, konserler ve daha birçok etkinlik ile zenginleştirilecek bu şenlik üniversitelerin ikinci yarıyıla başladığı hafta sonu düzenlenebilir. Bu sayede yarıyıl tatili sonrasında tekrar derslere başlayacak olan öğrenciler için motive edici ve rahatlatıcı bir program hazırlanabilir. Bu döneme alternatif olarak ilk dönem final sınavları sonrası bu etkinliğin düzenlenmesi söz konusu olabilir. Yabancı ülkelerde “After Exam Party – Sınav sonrası partisi” olarak düzenlenen benzer etkinlikler 124 125 2012 yılı deşifreleri s.93 2012 yılı deşifreleri s.31 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 436 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI olduğu bilinmektedir. Yoğun geçen bir sınav haftasını bitirmenin getirdiği rahatlığı ifade eden bu tür organizasyonlar üniversite öğrencileri tarafından ilgi görmektedir. Genç yaştaki turistler tarafından yoğun bir ilgi ile karşılaşan rafting sporu da Manisa’nın turizm değerleri arasında sayılabilir. Adala Kanyonunda yapılabilen bu spor türünün Manisa’da yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği ve Celal Bayar Üniversitesi öğrenci gruplarının ortak çalışmalar yapması söz konusu olabilir. Rafting konusunda ele alınması gereken bir diğer bölge ise Selendi Çayıdır. Çevrede Gediz nehrine en çok su taşıyan akarsu durumunda olan çayda yaz mevsiminde hemen hemen yok denecek kadar kaybolan su, kış aylarında ve özellikle bahar başlangıcında kar sularının erimesi ile yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Ayrıca Selendi çay yatağının her iki yanında dik bir yüzey oluşturan kayalıklar üzerinde ana kayanın içine oyularak yapılmış olan Kaya Mezar ve Tapınağı korunması gerekli kültür varlığı olarak tescili yapılmış değerlerdir.126 Selendi çayının yanı sıra Çıkrıkçı köyü güneyinde kalan Karaca Ali Kanyonu’nun127 da Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği ve Celal Bayar Üniversitesi ortaklığında yapılacak çalışmalar kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. 126 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.89 127 Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 437 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.14. Adrenalin Turizmi Konsepti Manisa’da yapılabilecek doğa temelli turizm türlerinden bazıları ise daha çok macera ruhu ve heyecan içermektedir. Bu bölüm altında motorlu kara taşıtları ve hava araçları ile yapılabilecek turizm türlerinin yanı sıra vahşi doğayı en özgün hali ile görüntüleyen foto safari turizmi ele alınmıştır. Bu başlık altında ele alınan rotalar ve bölgeler trekking ve bisiklet turizmi alanları ile de entegre halde düşünülmelidir. 8.14.1. Oryantiring Turizmi İngilizcede orienteering olarak adlandırılan bu yön bulma sporu, harita ve pusula kullanarak, özel bir topografya haritasında işaretlenmiş bir dizi kontrol noktasını bulmak amacı ile yapılmaktadır. Navigasyon bilgisi olarak da adlandırılabilecek doğada yön bulma, klasik anlamı ile pusula ve harita kullanarak doğada gidilecek yere ulaşabilmeyi içermektedir. Harita yardımıyla yön bulmayı içeren, zamana karşı yapılan bir spordur. Farklı arazi koşullarında yapılabilse de, genellikle ormanlık arazide yapılması tercih edilmektedir. Çoğu ülkede federasyonlar halinde örgütlenmiştir ve belirli kurallar çerçevesinde gerçekleştirilmektedir. Oryantiring’de sporcular kendilerine verilen yarışma bölgesinin haritasında belirtilmiş hedeflere (kontrol noktaları) sırasıyla ve en kısa sürede ulaşmaya çalışırlar. Kontrol noktalarında turuncu-beyaz bayraklar bulunur. Yarışmacılar bayrağın yanındaki zımbayı ellerindeki fişe (kontrol kartı) basarak kontrol noktasına ulaştıklarını kanıtlarlar. Bazı yarışmalarda zımba ve kontrol kartı yerine elektronik bir sistem de kullanılmaktadır. İki hedef arasında hangi yolu izleyeceğine yarışmacı kendi karar verir. Amaç hedefleri en kısa sürede tamamlamaktır. Tüm hedeflere ulaşamayanlar genellikle diskalifiye edilir. Yarışmacıların birbirini izlememesi için genellikle birkaç dakika arayla çıkış verilir. Yarışmacılar parkur boyunca karşılaşsalar dahi birbirlerini izlemeleri yasaktır. Bu spor sadece yürüyerek değil MANİSA MARKA KENT VİZYONU 438 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI kayak, dağ bisikleti gibi araçlarla da yapılmaktadır. Ülkemizde ve dünyada bir federasyon şeklinde örgütlenmesini tamamlamış bir spor dalı olup dünya şampiyonaları düzenlenmektedir. 8.14.1.1. Dünya Turizm Sektöründe Oryantiring Turizmi Oryantiring yarışmaları, turizm merkezlerinin tanıtımına büyük katkı sağlamaktadır. Özellikle doğa merkezi turizm türleriyle etkileşimi olan oryantiringde dünya çapında popüler parkurlar bulunmaktadır. İskandinav kökenli bir spor olan Oryantiring Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra zamanla çeşitlenmeye ve İskandinav ülkelerinden Avrupa’ya daha sonra da dünyaya yayılmaya başlamıştır. Artarak düzenlenen ulusal ve uluslararası yarışmalar neticesinde 1961 yılında “Uluslararası Oryantiring Federasyonu (IOF)” kurulmuştur. IOF, Bulgaristan, Çekoslovakya, Danimarka, Almanya, Finlandiya, Macaristan, Norveç, İsveç ve İsviçre’den oluşan 10 kurucu üye ile Kopenhag’da kurulmuştur. 20’nci yüzyılın başlarında sadece İskandinav sporu olarak bilinen Oryantiring gerek harita gerek pusula gerekse parkur planlama ve yarışma organizasyonundaki gelişmeler sayesinde 2009 yılına gelindiğinde 70 üyeli bir dünya sporu haline gelmiştir. 8.14.1.2. Türkiye Turizm Sektöründe Oryantiring Turizmi Türkiye'de oryantiring, 1970'lerden beri Silahlı Kuvvetlere bağlı kurumlar ve diğer kamu kurumları bünyesinde yapılmaktadır. İstanbul ve Ankara'da 1999'da halka açık oryantiring grupları kurulmuş ve faaliyete başlamıştır. Zaman içerisinde geçirilen evreler sonucunda 2007 yılında özerk bir Oryantiring Federasyonu kurulmuştur. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 439 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Ülkemizdeki en önemli oryantiring faaliyeti, uluslararası katılıma sahne olan İstanbul 5 Gün yarışmalarıdır. Mevcut durumda, başta Ankara olmak üzere, birçok şehrimizde büyük oryantiring yarışmaları düzenlenmektedir. Türkiye’de oryantiringin, doğal, tarihsel, kültürel ve görsel kaynaklı zenginliği, iklim çeşitliliği bakımından önemli bir potansiyeli vardır. Oryantiringin Türkiye açısından bir başka önemi, rekreasyonel ve turizm organizasyonlarında kolay ve etkin uygulanabilmesidir. Ancak ülkemizde oryantiringin gerek spor gerekse turizm faaliyeti olarak, hakem, çalıştırıcı gibi teknik elemanlar bakımından eksikliği mevcuttur. Bu etkinlik için özel nitelikli haritaların yeterli sayıda olmayışı, harita çiziminde gereken zaman, personel gibi olanakların kısıtlı oluşu ve tur organizatörlerinin yeteri kadar ilgi göstermeyişi oryantiringin gelişmesi için sıkıntılar oluşturmaktadır. 8.14.1.3. Manisa'da Oryantiring Turizmi Marka Değerleri Manisa merkez ilçe sınırlarında yer alan Spil Dağı Milli Parkı ve Marmara Gölü oryantiring turizmi açısından çok elverişli bir konumdadır. Sultan Yaylası vahşi doğa- temiz hava-panoramik manzarasıyla Kulu’da yanan kayaların oluşturduğu özgün jeomorfolojik şekiller ile Akpınar, Çağlak Deresi, Süleymanlı Çamlığı, Kırkağaç Çamlığı, Ovacık Yaylası, Demirköprü ve Sevişler Barajları Manisa İlinde oryantiring sporu yapmaya elverişli yerlerdir. 8.14.1.4. Manisa'da Oryantiring Turizmi Stratejisi Manisa’nın oryantiring sporunda ele alınabilecek bölgelerinin bisiklet, motokros ve dağcılık faaliyetleri ile birlikte ele alınarak markalaştırılması 8.14.1.5. Manisa'da Oryantiring Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın oryantiring alanındaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Demirci ilçesinde yer alan Başalan ve Güldürdek Milli Parkları oryantiring için elverişli alanlar barındırmaktadır. Bu doğal alanların yanı sıra, Reisler ve İrezler Camii MANİSA MARKA KENT VİZYONU 440 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ve Türbeleri, Tarihi Yakup Çelebi ve Hacı Hasan Camileri ve Tarihi Şeyh İlahi Yukarı Kıran Kütüphanesi’ni de içerecek şekilde oryantiring ve kültür hazinelerinin keşfi şeklinde organizasyonlar düzenlenebilir. Hisar Kaplıcaları Termal Tesisi ve çevredeki apart oteller ise bu organizasyonun konaklama yönünü karşılayacaktır.128 Manisa’da Osmanlılar Dönemi’ne ait 26 cami, üç medrese, bir darüşifa, altı hamam, iki kütüphane, dört sübyan mektebi, iki han, bir bedesten, iki mescit, iki tekke, dört adet türbe olduğu saptanmıştır. Bunların büyük bölümü halen mevcut olup herkesin ilgisini çeken büyük eserlerdir.129 Bu eserler özelinde düzenlenecek ödüllü bir oryantiring yarışması ile hem Osmanlı Tarihi bilincine vurgu yapılabilir, hem de bu eserler bir turizm ürünü haline getirilebilir. Söz konusu eserlerin çevresine yerleştirilecek flama ya da tarihi objelerin bulunması, her bulunan objenin bir diğer esere yönlendiren şifreler içermesi gibi macera unsurlarını gözeten bir oryantiring- yön bulma yarışması ile ulusal düzeyde ses getiren bir etkinliğe imza atılabilir. Antik kent kültürünün çocuk yaşlarda öğretilmesini temin etmek amacıyla ilköğrenim çağındaki çocuklara yönelik olarak antik bir kent içerisinde yön – hedef bulmaya dayalı bir oryantiring yarışması düzenlenebilir. Bu etkinlik için Sardes antik kenti kullanılabilir. Lydia Dönemi altın arıtma ve işleme atölyeleri, Lidya Altarı, Artemis Tapınağı, Akropol, Roma Hamamı, Sinagog, Piramit Mezar ve Gymnasium’un130 çeşitli yerlerine yerleştirilen bilmece ve şifreler çocuklar tarafından bulunarak diğer bir hedefe yönlendirilmesi sağlanabilir. Bu bilmecelerde hedef yapıya ilişkin bilgiler yer almalıdır. Bu sayede çocukların oyun oynarken aynı zamanda spor yapması ve antik çağlarda kullanılan yapıların fonksiyonlarını daha kolay öğrenmeleri sağlanabilir. Menteşe kaplıcaları çevresinde yaklaşık 4–4,5 kilometre civarında çok güzel bir yürüyüş parkuru bulunmaktadır. Dere yatağı boyunca, aşağılarda çınar ve meşe ağaçları biraz daha tepeye çıkıldığında ise kızılçam ormanları ile kaplı bir bölgedir. Menteşe kaplıcalarına dinlenme amaçlı gelen misafirlerin gün içerisinde vakit geçirmelerini sağlamak ve tatillerine renk katmak üzere bu bölgede oryantiring etkinlikleri düzenlenebilir.131 Kula yakınlarında saklı kent olarak adlandırılan bölgede bazalt kayaları arasına oyulmuş yerleşim alanları oryantiring aktiviteleri için kullanılabilir132 128 http://egitim.bayar.edu.tr/index.php/yerel Aysun Tokamakoğlu, Yükselen Şehir Manisa, CBÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı:2, 2009, s.177 130 Salihli Turizm Envanteri, SATURDER 131 2012 yılı deşifreleri s.21 132 2012 yılı deşifreleri s.65 129 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 441 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.14.2. Jeep Safari Turizmi 4x4 arazi araçları ile genellikle arazi koşulları zorlu ve doğal güzellikleri yüksek bölgelerde yapılan keşif ve macera amaçlı düzenlenen turizm aktivitesine jeep- safari denilmektedir. Jeep Safari, off road turizmi olarak da bilinmektedir. Genel itibarı ile macera düşkünü ve outdoor sporlara yatkın adrenalin seven turistler jeep safariye ilgi göstermektedir. 4x4 arazi araçları kullanılarak özellikle dokusu bozulmamış, engebeli arazilerde doğa ile mücadele ederek yapılan jeep safaride çamur, çukur, kötü hava koşulları gibi engeller destinasyona artı değerler katmaktadır. Jeep Safari genel olarak engebeli araziler için düşünülse de birbiri ile arasındaki mesafenin uzun olduğu rotalarda ulaşım aracı olarak da değerlendirilebilir. Örneğin Manisa genelindeki antik kentler bu kapsamda bir güzergâh olarak ele alındığında bu antik kentler arsındaki ulaşım jeep ve arazi araçları ile gerçekleştirilebilir. Jeep Safari genel olarak sosyo-ekonomik seviyesi yüksek kişiler tarafından tercih edilmektedir. Bu nedenle katma değeri yüksek bir turizm türüdür. Özellikle her mevsim ve her türlü hava koşulunda yapılabilir olması, turizm açısından değerini arttırmaktadır. Profil olarak heyecan yaşamayı ve keşfetmeyi seven turistlerin ilgi gösterdiği Jeep Safari turizmi ile hem maddi gelir sağlanmakta hem de yöredeki yerel halkın hayatına renk katılmaktadır. 8.14.2.1. Dünya Turizm Sektöründe Jeep Safari Turizmi Dünyada Jeep Safari, Kenya, Tanzanya, Uganda, Güney Afrika, Zambiya, Namibya gibi vahşi hayatın devam ettiği ülkelerde popülerdir. Güney Afrika'ya Avrupa ve Amerika başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinden milyonlarca turist gitmektedir. Güney Afrika, vahşi hayatı satarak para kazanmaktadır. Ülke, turist sayısına oranla safari turizminden iyi düzeyde gelir elde etmektedir. Afrika’da safari turizmi oldukça pahalı bir türdür. Ayrıca, Afrika ülkeleri maskeler, çeşitli Zulu eşyaları gibi hediyeliklerin satışından da büyük bir gelir elde etmektedir. Bunlardan en ilginci ise fil dışkısının bile satılmasıdır133. Örneğin 2009 133 http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=13607 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 442 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yılında 750.000 turist çekmeyi başaran Tanzanya’nın dünyaca bilinen en ünlü Milli Parkı olan Serengeti’de bir turist günlük ortalama 500 dolar harcamaktadır. Bir diğer örnek de Hollanda’dan verilebilir. Hollanda yüz ölçüm olarak Konya büyüklüğünde bir ülke olmasına rağmen, dünya örnekliğinde turizm trendlerini takip ederek her yıl milyonlarca dolar kazanmaktadır. Hollanda da yapılan safari park Afrika’daki orijinal safari deneyimini neredeyse birebir yaşatmaktadır. Bol yağmur alan ve son derece yeşil olan ülke de sahra çölü birebir oluşturulmuştur. Araçla safariye çıkıldığında ortada dolaşan vahşi hayvanlar, suni göl üzerinde tekne ile gezilirken adacıklarda yaşayan gergedanlar, filler, zürafalar, deve kuşları izlenebilmektedir. 8.14.2.2. Ülkemizde Türkiye Turizm Sektöründe Jeep Safari Turizmi jeep-safari kendi başına off-road organizasyonları çerçevesinde kullanılırken genelde turizm sektörü içerisinde ana turizm aktivitesini destekleyen yardımcı bir aktivite olarak kullanılmaktadır. Jeep safari ülkemizde en çok Antalya, Muğla ve Kapadokya bölgesinde yapılmaktadır. Dikkat edilecek olursa jeep safari yapılan iller aynı zamanda ülkemizde en fazla turist alan ve konaklama kapasitesi bulunan yörelerdir. Önümüzdeki dönemlerde Manisa’nın başarılı tanıtımı ve konaklama kapasitesinin artışı sonrasında jeep safari ve araç kiralamanın da artacağı söylenebilir. Bu anlamda bölgedeki her il jeep safari için keşfedilmemiş birçok alan içermektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 443 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.14.2.3. Manisa'da Jeep Safari Turizmi Marka Değerleri Manisa’da her ilçede jeep-safari için elverişli alanlar mevcut olmakla birlikte, Spil Dağı, Yamanlar Dağı, Yunt Dağı, Bozdağlar, Çal Dağı, Demirci Dağları ve Uysal Dağı jeep safari için eşsiz potansiyele sahip alanlardır. Manisa’da aktif olarak kullanılan off-road / jeep safari parkuru ise Manisa merkezden 51 Km. uzaklıktaki Değnekler köyünden başlayarak Kayaaltı köyü üzerinden Gölmarmara’ya ulaşan rotadır.134 TRT Belgesel kanalında yayınlanan ve jeep safari – offroad tutkunlarının müdavimi olduğu “Zor Yollar” belgeseli ülkemizdeki jeep safari offroad güzergâhlarını tanıtmaktadır. Söz konusu yapımın Manisa’da takip ettiği güzergah ise şu şekildedir: Manisa merkez – Yarıkkaya – Şirinköy – Kuyu mezarlar – Sancaklı Çeşmebaşı – Sülüklü Göl – Eşkıya Yatağı – Keşiş Mağaraları – Sancaklı Kayadibi Köyü – Sancaklı Uzun Çınar – Ayvacık – Paşa İni Dededağı Beşpınar sokuğu - Atalanı – Spil Dağı Zirvesi. 8.14.2.4. Manisa'da Jeep Safari Turizmi Stratejisi Manisa’nın jeep-safari için elverişli alanlarının turizmde markalaştırılması için gerekli tanıtım ve pazarlama çalışmalarının yürütülmesi. 8.14.2.5. Manisa'da Jeep Safari Turizminde Hedeflere Doğru Manisa’nın jeep-safari alanındaki rekabet üstünlüğünün Manisa’yı turizm anlamında daha ileri noktalara taşıyabilmesine ilişkin tespit ve önerilere aşağıda yer verilmektedir. Wikiloc sitesinde off road parkurları olarak geçen ve aşağıda sıralanan parkurların uluslararası standartlara kavuşturularak jeep safari ve off road turizminde kullanılması için Türkiye Otomobil federasyonu ile işbirliği yapılmalıdır. 134 Manisa Doğa Sporları Topluluğu Kulübü Derneği MANİSA MARKA KENT VİZYONU 444 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Spil Dağı – Sülüklü Göl - Dededağı parkuru Demirköprü baraj gölü parkuru Değnekler – Kayaaltı – Gölmarmara parkuru Türkmen Köyü Şelaleleri parkuru Spil Dağı - Çörçör Kule – Yakaköy - Çiçekli Parkuru Lidyalılar döneminde açılmış olan Sardes – Hattuşa arasındaki “Altın Yolu” bir jeep safari turu olarak düzenlenebilir. Manisa’nın doğusuna doğru olan antik kentler takip edilerek Frig Vadisi ile buluşacak olan yol, Gordion üzerinden Hattuşa’ya bağlanabilir. Konaklamalı bir şekilde organize edilecek böylesi bir tur ile Manisa’nın iç Anadolu ile turizm anlamında bir ortaklığı da başlatılabilir. Jeep safari özellikle dağlık ve vahşi bir coğrafyayı temel ürünü olarak almaktadır. Bu nedenle özellikle Soma, Demirci ve Gördes gibi dağlık araziye sahip olan bölgelerde jeep safari güzergâhları belirlenebilir. Böylelikle dağ ve orman köyleri ağırlıklı bir yapıya sahip olan bu bölgelerde turizm temelli kalkınmaya da destek verilmiş olacaktır. Uzaklık nedeni ile bakir kalmış olan dağ ve orman köyleri turistlere özledikleri –bozulmamış doğa- ürününü sunmaktadır. Kruvaziyer gemiler ile İzmir’e inecek olan turistlerin Manisa’ya çekilmesi noktasında alternatifleri artırmak ve doyurucu bir tur programı sunmak için jeep safari turları düzenlenebilir. Özellikle Spil Dağı etekleri ve Yunt Dağları bu amaçla kullanılabilir. Off-road kulübü aracılığı ile yapılabilecek olan bu etkinlikler yeşil doğada barbekü partileri ile daha da keyifli hale getirilebilir. Jeep Safari alanına gönül vermiş kişiler kendi içinde organize olmakta, turlar düzenlemektedirler. Bu tür grupların internet üzerinden haberleştiği göz önünde bulundurulursa bu siteler, dernekler ve kulüplerle irtibat halinde bulunulması son derece önemlidir. Söz konusu bağlantılar Manisa Doğa Sporları Kulübü Derneği aracılığı ile gerçekleştirilebilir. Salihli ile Bozdağlar arasında bulunan off road güzergâhı, jeep safari rotası olarak belirlenerek gelenekselleştirilen bir jeep safari etkinliğinin adresi haline getirilebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 445 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.14.3. Motokros ve ATV Turizmi Motokros, yol dışındaki kapalı güzergâhlarda, özel parkurlarda yapılan bir motosiklet sporudur. "Motocross" ismi ise "Motorcycle" ve "Cross Country" sözcüklerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Spor genellikle engebeli arazilerde, çamur pistlerde yapılmaktadır. Bu spor aynı zamanda BMX sporunun da atası sayılır. MX1 ve MX2 olmak üzere iki farklı düzeyde yarışmaları yapılmaktadır. Zorluğu nedeniyle oldukça ilgi çeken ve seyretmesi en heyecan verici spor dallarından biridir. Motosiklet tutkunları tarafından bir araya gelmek eğlenmek aynı kültürü paylaşmak amacıyla düzenlenen konaklamalı kamping, festival veya günübirlik seyahatlerle oluşan turizm türünü motor turizmi olarak adlandırabiliriz. Bu turizm türünde temel belirleyici, bir hobi veya yaşam tarzı olarak adlandırabileceğimiz motosiklettir. Kullanıcıları genel olarak özgürlüğüne düşkün, doğayla barışık kişiler olup gelir seviyeleri orta ve üst seviyede seyretmektedir. ATV iki ve dört tekerlekli, üstü açık, küçük arazi aracıdır. Açılımı olan “All Terrain Vehicle” her yol koşulunun aracı manasına gelir. ATV ile çölde, karda, çamurda ve düz yollarda safari turları yapılabilmektedir.İlk bakıldığında küçük ebatlı gözüken ATV arazide çok keyifli bir sürüş sunar. Sürücü için oturma yeri, direksiyon sistemi tıpkı motosiklette olduğu gibidir. Vitesler otomatiktir. Yani ATV’ler ile dört tekerlek üstünde motosiklet sürüş keyfini yaşamak mümkündür. Bu araçlarda 50 cc ile 500 cc arasında değişen hacimlerde motorlar kullanılmıştır. Küçük hacimlerde yeterli gücü elde edebilmek için yakıt olarak benzin tercih edilmiştir. Bu değerler arasında 7-35 hp güç üretebilen motor seçenekleri mevcuttur. Dört zamanlı motor ve MANİSA MARKA KENT VİZYONU 446 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI elektronik yakıt enjeksiyonu performansını arttırmaktadır. Motorlar, genellikle elektronik ateşlemeyle çalışmaktadır. Bazı modeller, elektrikli marş ile çalışırken, bazılarında marş pedalı kullanılmıştır. Her iki motorun bulunduğu modeller de üretilmiştir.[1] ATV’lerde bulunan hava basınçlı lastiklerde et kalınlığı fazla iken, dolgu maddeli lastiklerde dayanıklı malzeme kullanılmıştır. Güç aktarımında "şaft" veya "zincir" tercih edilmiştir. Şaftlı modellerde sarsıntı daha fazla hissedilirken, zincirli modellerde ise kopma riski bulunmaktadır. Arka frenlerde genelde kampana kullanılmıştır ancak ön frenlerde kampana ya da disk fren, modellerde farklılık göstermektedir. Vites olarak, kolay kullanım amacıyla otomatik şanzıman tercih edilmiştir. 8.14.3.1. Dünya Turizm Sektöründe Motokros ve ATV Turizmi 1950'lerde İngiltere'de büyük ilgi toplamaya başlayan pist yarışları, 1980'lerde futboldan sonra en fazla seyirci toplayan spor olmuştur. Motor hacmi 500 cm3'ü aşmayan motosikletlerin yarıştığı bu yarışlarda fren kullanılmamaktadır. Bu dalda 1931'de başlayan bireysel dünya şampiyonası 1949'da resmen tanınmıştır. Motokros yarışları genellikle çamurlu, engebeli açık alanlarda yapılmaktadır. İlki İngiltere'de Camberley'de yapılan bu yarış, II. Dünya Savaşı'ndan sonra hızla Avrupa'ya yayılmıştır. Belçika, İngiltere, Fransa ve Hollanda takımlarının katıldığı Uluslararası Motokros Yarışması ilk kez 1947'de yapılmıştır. Günümüzde 250 cm3 ve 500 cm3 gruplarında motokros dünya şampiyonaları düzenlenmektedir. Motokros ABD'de de çok yaygındır. ATV turizmi son yıllarda artan bir değer olarak kendini göstermektedir. Özellikle doğal güzelliği ile ön plana çıkan turizm beldeleri, gelen turiste macera dolu anlar yaşayacağı bu tür alternatifler sunmaktadır. Motosiklet keyfi yaşamak isteyip tehlikesini göze alamayan tatilciler ATV araçları ile bu keyfi birebir yaşayabilmektedir. Japonya’da tamamen ihtiyacın ürünü olarak üretilen ve ilk üretildiğinde üç tekerlekli olan ATV, daha sonraları gerek ulaşım gerekse sportif amaçlarla kullanılmıştır. Sadece ABD’de 2007 yılında 1,11 milyon motosiklet satışı yapılmışken ATV satışı 759 bin olmuştur. Yapılan araştırmalar ATV satışlarının ve ATV’ye bağlı spor, turizm vb. her türlü aktivitenin hem dünyada hem de Türkiye’de her geçen gün artacağını göstermektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 447 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.14.3.2. Türkiye Turizm Sektöründe Motokros ve ATV Turizmi Harley Türkiye Distribütörü ve MOTED Başkanı Ferruh Tanay ülkemizde Harley Davidson tutkunları ile birlikte motor tutkusunu geliştirerek turizm türü haline getirmeye başlamış bir kişidir. Kendisi Avrupa'da bu tür organizasyonlardan ciddi turizm geliri elde edildiğini motosiklet festivallerinde motor tutkunu hobi sahibi insanların deşarj olmasının sağlandığını, para harcandığını ve yöreye ciddi katkıda bulunulduğunu belirtmiştir. Motosiklet turizmini geliştirdiğimiz takdirde, yurt dışından çok sayıda motorcunun ülkemize akın edeceğini belirttikten sonra yurt dışından gelen bir Harleyci’nin bin dolar harcadığını, bin motorcu geldiğinde ülkemize bir milyon dolar kazanabileceğini belirtmiştir. Emrah Soyuer HOG (Harley Owners Group) Türkiye Başkanı ise "Avrupa'da turizm gelirinin tamamını motosiklet turizminden sağlayan bölgeler olduğunu, belediyelerin yoğun turizm sezonu başlamadan motosiklet festivali gibi organizasyonların sponsorluğunu üstlendiklerini, 1000 motosikletle başlayan etkinliklerin 15 yıl sonra 55 bin motosikletlinin katıldığı festivale dönüştüğünü ve bu festivallerin bölgeye getirisinin 5 milyon doları bulduğunu” belirtmiştir.( (http://www.motohaber.com) Ülkemizde çeşitli gruplarca değişik yerlerde motosiklet festivalleri düzenlenmektedir. Örneğin ülkemizde Antalya Manavgat yöresinde de her sene uluslararası Manavgat Motosiklet Festivali düzenlenmektedir. Ayrıca Gürcistan’ın Batum şehrinde de aynı şekilde uluslararası motosiklet festivali düzenlenmekte ve bu organizasyondan Artvin ili de oldukça fazla gelir elde etmektedir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 448 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Harley Sahipleri Grubu tarafından daha önce iki kez İstanbul Park Orman'da düzenlenen "Harley Motosiklet Festivali" bu yıl haziran ayında Balıkesir Ayvalık'ta yapılmıştır. Festivale İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Yunanistan, Bulgaristan ve Almanya'dan yaklaşık 750 motosikletle 1000 motor tutkunu katılmıştır. Türkiye’de motokros sporuyla ilgi olarak düzenlenen en büyük organizasyon Türkiye Motokros Şampiyonası’dır. Ülkemizde hız ve adrenalin sporlarının popülerleşmesiyle birlikte Motokros sporuna olan ilgi her geçen gün artmaktadır. Bunun en önemli göstergesi Dünya Motokros Şampiyonası’nın geçen sene ülkemizde İstanbul Hezarfen Havaalanı’nda düzenlenmiş olmasıdır. Ülkemizin yeryüzü şekilleri ve iklim çeşitliliği, doğa turizmine yatkın olması her türlü doğa koşullarında hareket kabiliyeti olan ATV motoru müdavimlerine kaliteli bir sürüş keyfi sumaktadır. Normal araçlarla ulaşılması güç yerlere gidilmesini kolaylaştırması, gördüğü ilginin giderek artmasına neden olmaktadır. Bu bağlamda foto safari gibi yörelerin gizli kalmış güzelliklerini merak eden tatilcilere ATV ile yapılan geziler eşsiz deneyimler ve keşif keyfi sunmaktadır. 8.14.3.3. Manisa'da Motokros Turizmi Marka Değerleri Manisa’da yeryüzü şekillerinin çeşitliliği itibari ile her ilçe motorsiklet ve ATV’nin turizm organizasyonlarında kullanılabileceği potansiyele sahip bulunmaktadır. Çok dar bir alanda yapılabilen motokros ve ATV sporu hiçbir özgün altyapıya gerek duymamakta olup her ilde motokros sporu için elverişli alanlar mevcuttur. Ancak bugün itibari ile Manisa ilinin diğer illere nazaran Ege bölgesi içerisinde bu spor dalı ile ilgili olarak öne çıktığı görülmektedir. Manisa ili içerisinde potansiyel motokros ve ATV parkurları mevcuttur. Bu parkurlar şu şekilde sıralanabilir; 1 Nolu Nokta: Spil Dağı Milli Parkı-Sultan Yaylası 2 Nolu Nokta: Atalan Yaylası-Yunt Dağı 3 Nolu Nokta: Turgutlu-Ovacık Yaylası. 4 Nolu Nokta: Akhisar-Marmara Gölü. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 449 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.14.3.4. Manisa'da Motokros ve ATV Turizmi Stratejisi Manisa’da, motokros ve ATV araçları için özel parkurların belirlenerek buraların markalaştırılması 8.14.3.5. Manisa'da Motokros ve ATV Turizmlerinde Hedeflere Doğru Motosikletler ile uzun mesafelerin kat edilmesi mümkündür. Bu nedenle Manisa’da belirli turizm türleri odaklı il geneli tur rotaları belirlenebilir. Örneğin Thyateira, Philadelphia, Sardes, Aigai Antik Kenti, Tepe Mezarlığı Ören Yeri (Akhisar), Saittai (Sidas) Antik Kenti (Demirci), Julia Gordos (Gördes), Sinagog, Artemis Mabedi, Niobe Ağlayan Kayası gibi arkeoloji turizminin temel noktalarını içeren bir motokros tur güzergâhı oluşturulabilir. Arkeoloji turizmi ile ilgili olan turistler gerek kendilerinin kullandığı gerekse yolcu olarak kat ettikleri bu tur güzergâhında hem kültürü hem de doğayı yakından görme fırsatını yakalayabilirler. Özellikle internet üzerinden yaptıkları organizasyonlarla çeşitli kültür gezileri yapan motosiklet tutkunlarına bu güzergâhların bilgilendirme mailleri ulaştırılabilir. Marka takımları tarafından hazırlanacak bu güzergâhlar, söz konusu internet gruplarına gönderilebilir. Kula’da yer alan volkanik oluşumlar ve peri bacalarının macera ruhlu turistler tarafından keşfedilmesi için “Yanık Ülke Katakekaumene’nin İzinde” sloganı ile pazarlanabilecek bir motokros turu düzenlenebilir. Kula bölgesinin uluslararası alanda tanıtımı için volkanik oluşumlar ve peri bacalarının çevresindeki yollarda bir motokros şampiyonası düzenlenebilir. Fonda görünecek volkanik oluşumlar sayesinde etkili bir tanıtım gerçekleştirilebilir. Akhisar – Marmara Gölü arasında Divlittepe, ilk insanın ayak izleri fosili ve Sardes Antik kenti gibi çekim merkezleri çerçevesinde bir motokros ve ATV rotası oluşturulabilir. Atalan Yaylası-Yunt Dağı ve Turgutlu-Ovacık Yaylası arasındaki engebeli arazilerde motokros rotası oluşturulması için off road kulüpleri ve yerel yönetimlerin işbirliği sonuç alınmasını kolaylaştırabilir. Sahaya hâkim olan ve bizzat bu sporu icra eden kişiler ile resmi görevli olan kişilerin birlikte hareket etmeleri gerekmektedir. Kruvaziyer turizmi bağlantısı ile Manisa’ya getirilecek potansiyel turistlerin Manisa’nın eşsiz doğasını yakından görebilmelerini teminen Spil Dağı Milli Parkı – MANİSA MARKA KENT VİZYONU 450 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Sultan Yaylası bölgelerine kısa sürede ulaşımı sağlayabilecek motokros turları düzenlenebilir. Menteşe kaplıcaları çevresinde yer alan yürüyüş yollarına paralel uzanan patikalarda ATV araçları ile doğada gezinti yapılabilir. Kaplıca tesisleri bünyesinde oluşturulacak bir ATV kiralama ünitesi ile doğa yürüyüşleri yapamayacak kişiler kaplıca çevresini bu şekilde keşfedebilir. 8.14.4. Mikrolight- Yamaç Paraşütü Mikrolight, kendi imkanlarıyla uçmak isteyen maceracı kişilerin girişimiyle ilk olarak 1970’lerde Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Yelken kanatlarla önceleri serbest olarak uçulan deltakanat uçaklara daha sonra motorun takılmasıyla motorize edilmiş uçuş aracı elde edilmiştir. Bu araç küçük, hafif ve taşınabilir olması sebebi ile “Mikrolight” olarak adlandırılmıştır. Dünyada ve ülkemizde henüz gelişimi yeni bir spor dalıdır. Yamaç paraşütü ise basit bir hava aracıdır. Ancak diğer hava araçlarında olduğu gibi özenli ve karmaşık tasarlamaların sonucunda oluşmuştur. İplerin uzunluğundaki küçük farklılıklar yada kumaşın kesimindeki ufak bir ölçü farklılığı, sonuçta çok iyi yada çok kütü bir kanat ortaya çıkarabilir. Yüksek bir dağdan uygun rüzgâr ile birlikte aşağıya doğru süzülen yamaç paraşütü kullanıcıları, hem gökyüzünde uçmanın hem de mükemmel bir manzara izlemenin keyfini bir arada yaşamaktadır. Dünya’da ve Türkiye’de her geçen gün artan bir taleple karşılaşan bu turizm türü ile karadan gezilebilen alanların gökyüzünden görülmesi mümkün olmaktadır. Özellikle mikrolight uçuşları ile gökyüzünden farklı açılardan fotoğraf çekilmesi son dönemde oldukça MANİSA MARKA KENT VİZYONU 451 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI yaygınlaşmıştır. Yamaç paraşütü ise özellikle Fethiye Ölüdeniz-Babadağ ile Türkiye gündemine girmiş bir turizm türüdür. 8.14.4.1. Dünya Turizm Sektöründe Mikrolight- Yamaç Paraşütü- Turizmi Mikrolight ve paramotor, kendi imkânlarıyla uçmak isteyen maceracı kişilerin girişimiyle ilk olarak 1970’lerde Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Yelken kanatlarla önceleri serbest olarak uçulan delta-kanat uçaklara daha sonra motorun takılmasıyla motorize edilmiş uçuş aracı elde edilmiştir. Bu araç küçük, hafif ve taşınabilir olması sebebi ile “Mikrolight” olarak adlandırılmıştır. Dünyada ve ülkemizde henüz gelişimi yeni bir spor dalıdır. 1980’li yıllarda özellikle Avrupa'nın dağlık arazilerinin bol olduğu ülkelerde, yamaç paraşütçüleri düzenli olarak dağlardan ve tepelerden uçmaya başladılar. İlk olarak 1980’de Fransa ve İsviçre Alp’lerindeki bir grup dağcı, yelken kanat pilotlarına özenerek dik yamaçlardan koşarak kalkış yapmayı başardılar. Böylece yamaç paraşütçülüğü dalında ilk uçuşlar gerçekleşmiş oldu. Giderek yaygınlaşan yamaç paraşütü günümüzde Antarktika dışındaki bütün kıtalarda, dağlarda rengârenk görüntüler oluşturmaya devam etmektedir. Bugün yamaç paraşütçülüğü en ucuz ve hafif hava aracıdır. Ayrıca doğayla iç içe olmasından dolayı geniş kitleler tarafından tutulup sevilmekte ve dünya turizm pazarında giderek değerlenen bir ürün olmaktadır. Günümüzde Fransız Alplerinde günübirlik ve paket yamaç paraşütü turları düzenlenmektedir. Tecrübeli ya da tecrübesiz tüm paraşüt severlerin katılabileceği bu turların; Konaklama hariç 1 haftalık fiyatı mevsimine ve turun niteliğine göre(atlama irtifası, atlama sayısı vv) 500’le 1500 Euro arasında değişmektedir135. Ayrıca yine aynı bölgede tecrübesiz paraşütçüler için verilen kursun fiyatının haftalık 750 Euro gibi bir rakama denk gelmesi, 135 www.maison-jaune.com, Erişim Tarihi: 18.10.2012 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 452 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI konaklama ve ek harcamalarla yamaç paraşütü turizmini yatırım için cezbedici hale getirmektedir. Türkiye Turizm Sektöründe Mikrolight- Yamaç Paraşütü Turizmi 8.14.4.2. Türkiye’de yamaçtan koşarak ilk kalkış ve uçuş denemeleri 1985’te serbest atlayış paraşütleri ile yapılmıştır. 1988’den itibaren yamaç paraşütleri sınırlı bir kitle tarafından bireysel olarak kullanılmış ve 90’lı yıllarda bu spor üniversite kulüplerinin öncülüğünde gelişerek yayılmaya başlamıştır. Günümüzde ise daha çok üniversite havacılık kulüpleri, özel kulüpler ve THK eğitimleri yamaç paraşütü sporuna kaynaklık etmektedirler. Türkiye’de sportif çalışmaların yanında turistik atlayışlar da yamaç paraşütünde önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde başlıca yamaç paraşütünün yapıldığı merkezler; Fethiye’de Ölüdeniz – Babadağ, Denizli’de Pamukkale, Ankara’da Gölbaşı, Isparta Eğirdir, Kayseri Ali Dağı ve Eskişehir’de Türk Hava Kurumu’nun da tesislerinin bulunduğu İnönü ilçesidir. Türkiye için bu yamaç paraşütü merkezlerinin hepsi ayrı ayrı öneme sahip olsa da özellikle Fethiye Ölüdeniz’deki Babadağ yamaç paraşütünün turistik bir ürün olarak ne kadar önemli olabileceğinin göstergesidir. Yılın 6 ayı kullanılabilen pistleri sayesinde sadece bahar sezonunda 20.000’in üzerinde atlayışa ev sahipliği yapan Babadağ’ın sene sonuna kadar 60.000 rakama ulaşması beklenmektedir. Planlanan yeni pist ve çevre düzenlemesinin de yapımıyla bu rakamın önümüzdeki yıllarda 200.000’in üzerine çıkarılması amaçlanmaktadır136. Fethiye ve Ölüdeniz’in zaten önemli bir turizm merkezi olması Babadağ’daki yamaç paraşütü sayısını da etkilemektedir. Bütünleşik bir turizm politikasının ürünü olarak karşımıza çıkan Babadağ yamaç paraşütü merkezi aynı zamanda bölgede yepyeni bir iş sahası yaratmakta ve turizm gelirlerine de ciddi bir fayda da sağlamaktadır. Tecrübeli bir pilotla beraber yapılan tandem atlayış; her ne kadar mesafe ve yüksekliğe göre değişse de, ortalama 100 Euro gibi bir fiyata sahiptir. 60.000 atlayışta bu birim fiyatı 14 Milyon Euro gibi bir toplama ulaşmaktadır. Bu rakam ayrıca çalışan uzman paraşütçüsünden, turizm acentesine, ulaşımı sağlayan yerli halkına kadar bölgedeki birçok kişi için iyi gelirli bir işi de temsil etmektedir. Mikrolight ve paramotor Türkiye’de ticari ve turistik etkinlikler için çok sınırlı bir şekilde kullanılabilmektedir. Pilot lisansının hala Türk Hava Kurumu tarafından verilmesi 136 http://ekonomi.haberturk.com/turizm/haber/761387-babadagda-12-ay-ucus-hedefi , Erişim Tarihi: 20.10.2012 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 453 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI sektörün hızını kesmektedir. Ayrıca paramatorun yalnızca tek kişilik olması sportif ürün niteliğini turizme baskın hale getirmektedir. Yine de Türkiye’de mikrolight ve paramotor gösteri ve kısıtlı da olsa turistik bir ürün olarak pazarlanmaktadır. 8.14.4.3. Manisa'da Mikrolight- Yamaç Paraşütü Turizmi Marka Değerleri Yüksekliği 1517 m’ye varan, Spil Dağı kuzey yamaçlarının, çeşitli yüksekliklerde yamaç paraşütüne imkân veren bir yapısı vardır. Bu özelliği ile her seviyeden sporcu için, yamaç paraşütüne uygun bir alan oluşturmaktadır. Hâkim rüzgarın kuzeydoğu olduğu bölgede yeni başlayanlar için ideal olan Kırtık Mevkii 170 m yüksekliktedir. Biraz yukarısında, uçuş için düzenlenmiş bir alana sahip 300 m yüksekliğinde bir yer daha bulunmaktadır. Sultan Yaylası yolu üzerinde de, yol kenarında Manisa Valiliği’nce tesviye edilmiş 400 m yüksekliğinde bir alan mevcuttur. 750 m yükseklikteki Seyirtepe ve 1250 m yükseklikteki Karlık Mevkii’nden de iniş alternatifli olmak üzere, şehir manzaralı uçuşlar gerçekleştirilebilmektedir. 1517 m yükseklikteki Yangın Kulesi alanından da Manisa ve Turgutlu istikametine daha uzun uçuşlar yapılabilmektedir. Manisa merkez ilçeye çok yakın bir şekilde inşa edilen ve tamamlanmak üzere olan Manisa Havaalanı mikrolight tutkunları için Türkiye’deki önemli bir adres olmaya adaydır ve bölge aynı zamanda Mikrolight Eğitim Merkezi olarak da kullanılacaktır. Manisa’da Spil Dağı Karlık Tepesi, Sultan Yaylası başta olmak üzere diğer dağlar yamaç paraşütü ve mikrolight için uygun olan bazı alanlar arasında sayılabilir. Bozdağ da Yamaç Paraşütü için uygun coğrafi koşullara sahiptir. Yamaç paraşütü tutkunları özellikle bahar ve yaz aylarında beldeye yoğun ilgi göstermektedirler. 8.14.4.4. Manisa'da Mikrolight- Yamaç Paraşütü- Paramotor Turizmi Stratejisi Manisa’nın yamaç paraşütü ve mikrolight turizmi alanında tanıtımının yapılarak markalaştırılması 8.14.4.5. Manisa'da Mikrolight- Yamaç Paraşütü Turizminde Hedeflere Doğru MANİSA MARKA KENT VİZYONU 454 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa Valiliği; Karlık, Bülbül, Seyir, Kırtık 1, Kırtık 2 ve Kırtık 3 tepelerine ulaşımın rahat bir şekilde yapılabilmesini teminen yol çalışmalarını tamamlamış ve bu bölgelere ulaşımı kolaylaştırmıştır. 1400 rakıma sahip noktaya sadece 30 dakikada ulaşılabilmesi bu sporun yapıldığı diğer destinasyonlar göz önüne alındığında dikkat çekmektedir. Ancak atlama istasyonlarının diğer altyapı eksikliklerinin de giderilmesi gerekmektedir. Bunun için su ve tuvalet ihtiyacının giderilebileceği tesislerin yapılması gerekmektedir. Güvenlik önlemleri alınarak yönlendirme-bilgilendirme levhaları konulabilir.137 170, 220, 300, 400, 750 ve bin 400 metre yükseklikte toplam altı uçuş yeri bulunan Spil Dağı bu özelliği sayesinde yeni başlayanlar için rakımı düşük tepeler sunarken, bu sporu profesyonel olarak yapan kişilere de yüksek rakım alternatifleri sunabilmektedir. Özellikle yamaç paraşütü ve spor turizmi üzerine odaklanmış seyahat acenteleri ile bu bilgilerin paylaşılması önemlidir. Manisa Spil Dağı’ndan gerçekleşen yamaç paraşütü uçuşlarının sona erdiği indirme noktalarının da şehir içinde yer alması etkinlik sonrası konaklama alanlarına dönüş ve diğer işlemleri hızlandırmaktadır. Tanıtımlarda bu hususa vurgu yapılması ile çoğu destinasyonda olan şehre uzaklık konusunun Manisa’da söz konusu olmadığı belirginleştirilebilir. Manisa’nın yamaç paraşütü ve mikrolight turizmi için elverişli alanları envanteri ve katalogunun çıkarılması ile macera ve adrenalin turizmi noktasında önemli fuarlarda bu alanların tanıtımı yapılabilir. Hali hazırda düzenlenmekte olan Manisa Uluslararası Havacılık Festivali’nin bilinirliğini artırmak ve katılımcı sayısını yükseltmek için adrenaline önem veren 137 http://www.zaman.com.tr/newsDetail_getNewsById.action?newsId=786438 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 455 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI markaların sponsorluğu sağlanabilir. Bu alanda belki de ilk akla gelen enerji içeceği markaları ile sponsorluk görüşmeleri yapılarak, festivali daha çekici kılacak gösteri ve rekor denemeleri üzerine çalışılabilir. İzmir gibi çok önemli bir nüfusa sahip şehre yakınlığı kullanmak durumunda olan Manisa, özellikle yamaç paraşütü alanında İzmir’in ilk tercihi olabilmelidir. Bunun için başta yamaç paraşütü olmak üzere tüm adrenaline dayalı outdoor sporların Manisa’da yapılabileceğine dair tanıtımların İzmir ilinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Yamaç paraşütü için iniş yerinin korunması şartıyla, Manisa merkezde hava sporları aktivitesi alanı ile Tekerler köyü eski mera arazisi olan 100 dönüm arazi hava sporlarına kazandırıldığında, bu alanlar 400 metrelik pisti ile hafif 2 kişilik sportif amaçlı uçakların kalkış ve inişinde kullanılabilir. Özellikle İzmir’den 45 dakikada bu alana ulaşacak potansiyel turistler hava sporları ile buluşturulabilir. Bu tesislerde havacılık eğitimleri verilmesi ile havacılık alanına olan ilgi artırılabilir.138 Demirci – Türkmen Tepesi yamaç paraşütü için alternatif bir güzergâh olarak kullanılabilir. Bölgedeki Hisar Kaplıcaları termal tesisleri ve su parkı yamaç paraşütünün yorgunluğunu atmak isteyenler için bir dinlenme ve konaklama unsuru olarak ön plana çıkarılabilir. Genel itibarı ile yabancı turistlerin sadece yamaç paraşütü yapmak üzere Manisa’ya gelmesini beklemek doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Bu nedenle Manisa’nın yamaç paraşütü potansiyeli, özellikle Çeşme ve Alaçatı rüzgâr sörfü ile bağlantılandırılabilir. Bu sayede adrenaline bağlı macera arayan yabancı turistlerin aynı gün içerisinde hem denizde rüzgâr sörfü yapabilmesi hem de yaklaşık 1400 metreden yamaç paraşütü yapabilmesi sağlanabilir. 138 Arif Bakkaloğlu Ses Kaydı MANİSA MARKA KENT VİZYONU 456 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.15. Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Avcılık insanoğlunun çok eski çağlardan beri yaptığı ve sürekli geliştirdiği bir uğraştır. Eski çağlarda avcılık, tamamen beslenme ve doğal ihtiyaçlarını karşılamak için yapılırken günümüzde doğal ihtiyacın yanında spor olarak da tanımlanmaya başlamıştır. Türk Dil Kurumuna göre avcılık, avcı olma durumu veya işi olarak tanımlanmaktadır. Avcılık, yerkürenin her tarafında, her meslekten insanın tutkuyla yaptığı çalışma dışı zamanlara ilişkin bir etkinliktir.139 Bir başka tanıma göre ise avcılık günümüzde rekreasyon, doğayla bütünleşme, psikolojik direnç, bilgi edinme, topluluksal dayanışma, kültür ve ahlak içeriği önceki dönemlere göre çok daha gelişmiş bir etkinliktir.140 Bir başka ifade ile avcılık, bütün dünyada doğanın önemli bir unsurunu oluşturan, serbest yaşayan tüm hayvanların bilinçli korunması, çevre ile yaban hayvanlarının sayısal varlıkları arasında gerekli olan dengenin bilinçli şekilde sağlanabilmesi ve mümkün olduğu kadar çok sayıda yaban hayvanı çeşitlerinden sürekli yararlanabilme olanağı şeklinde tanımlanmaktadır.141 Balıkçılık ise turizm alanında daha çok sportif olta balıkçılığı anlamında değerlendirilmektedir. Balık tutmayı bir zevk olarak gören ve bu sayede kendilerini iyi hisseden kişiler, farklı bölgelerde farklı balık türlerini yakalamak üzere seyahat etmektedirler. İşte bu insanlara yönelik turizm faaliyeti sportif olta balıkçılığı turizmi olarak adlandırılabilir. 8.15.1. Dünya Turizm Sektöründe Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Yirminci yüzyılın son çeyreğine kadar beyaz adamın safari adı altında Afrika, Asya ve Latin Amerika'da yaban hayvanlarını trofeleri, dişleri ve değerli kürkleri için sürüler halinde katletmelerini hesaba katmazsak, av turizminin ortaya çıkması 1960'lı yılların başlarına rastlamaktadır. Günümüzde Almanya, Avusturya, Danimarka, Doğu Avrupa ülkelerinden Çekoslovakya, Romanya; Yugoslavya, Polonya, Bulgaristan ve Sovyetler Birliği ile Batı Avrupa'da İspanya ayrıca birçok Afrika ülkesi av turizmi aracılığıyla küçümsenmeyecek 139 Iğırcık, 2001 Geray, 1999 141 Ege, 1996 140 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 457 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ölçülerde döviz elde etmektedirler. Nitekim bazı ülkeler ekonomilerindeki büyük açıkları av turizmi gelirleri ile kapatmaktadırlar. Örneğin, Amerika`da avcılar yetişkin nüfusun %10`unu oluşturmaktadır. Nitekim 1996 yılında 14 Milyon avcı avlanma etkinliği için 21 Milyar $ harcamışlardır. Amerika`da her avcı yıllık ortalama 1500 $ harcama yapmaktadır. Avcılar bu rakamın 23 $`ını arazi kiralaması, 13 $`ını rehber ücreti, 806 $’ını ekipman, 378 $`ını yiyecek, konaklama ve ulaşım masrafları olarak harcamaktadırlar. Yaban koyunu için yerli avcılardan 425 $, yabancı avcılardan 550 $; geyik için yerli avcılardan 150 $, yabancı avcılardan 200 $; dağ keçisi için yerli avcılardan 300 $, yabancı avcılardan 400 $ av katılım bedeli alınmaktadır. 8.15.2. Türkiye Turizm Sektöründe Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Türkiye, av ve yaban hayvanı kaynaklarının gerek tür çeşitliliği gerekse habitatında barındırabileceği miktar bakımından oldukça önemli bir potansiyele sahip bulunmaktadır. Ancak bu potansiyel günümüze kadar yürütülen çalışmalarda verimli bir şekilde kullanılamamıştır. Türkiye'de av hayvanlarının yaşama alanı olarak kullanılabilecek yaklaşık 70 milyon hektar genişliğinde bir potansiyel alan mevcuttur. Bu potansiyel avlak alanları iklim, toprak, fauna ve flora gibi özellikler bakımından çeşitli ekosistemlere bölünmüşlerdir. Her ekosistem kendine özel yaban hayvanı türlerini bünyesinde barındırmaktadır. YHÜİ, nesli azalan veya yok olma tehlikesi altında bulunan yaban hayvanı türlerinin üretimi amacıyla, türün özelliğine uygun olarak oluşturulan üretim merkezleridir. Avrupalı doğal kaynak yöneticileri AYH üzerindeki baskıyı azaltmak ve yaban hayvanlarının yetiştirilmesini sağlamak amacıyla YHÜİ`ni ilk kez bir çözüm yolu olarak uygulamaya geçirmişlerdir. Türkiye`de 1958 yılında kurulmasına başlanan YHÜİ`nın sayısı günümüzde 40`a ulaşmıştır. Bu sahalarda üretimi yapılan yaban hayvanı türleri; Geyik, Alageyik, Karaca, Yaban Koyunu, Yaban Keçisi, Çengel Boynuzlu Dağ Keçisi, Ceylan, Sülün, Turaç, Kelaynak, Toy, Keklik, Çil`dir. Türkiye`ye 1991–2001 yılları arasında, toplam 4999 yabancı avcı, bir AGSA aracılığı ile avlanma izni almak için MPG`ne başvuruda bulunmuştur. Sayısı bilinmemekle birlikte, başvuruda bulunan yabancı avcıların büyük bir çoğunluğu Türkiye`de avlanmıştır. Av döneminde ortalama 500 yabancı avcı ile 160 yerli avcıya avlanma izni verilmiştir. Yabancı avcılardan 143.929 $, yerli avcılardan 1.340.131.000 TL ortalama av dönemi geliri MANİSA MARKA KENT VİZYONU 458 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI sağlanmıştır. Köy tüzel kişiliğine ortalama av dönemi geliri olarak 17.396.244.000 TL aktarılmıştır. 8.15.3. Manisa'da Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Marka Değerleri Manisa; coğrafi büyüklüğü, toprak yapısı, iklim ve bitki örtüsünün elverişliliği sebebiyle, çeşitli yabani hayvan varlığına sahiptir. Başta doğu ve kuzeydeki dağlar, platolar olmak üzere, ilin yüksek kesimlerinde seyrek olarak geyik ve karacaya rastlanmaktadır. Aynı yörelerde daha sık olarak domuz, tilki, çakal, sincap, kirpi, boz ayı, tavşan gibi yaban hayvanları da bulumaktadır. Manisa’da kanatlı hayvanlar olarak; atmaca, şahin, yaban güvercini, sığırcık, çulluk, tahtalı ve çil keklik, leylek, yaban kazı ve yaban örneği türleri bulunmaktadır.142 Manisa’daki en önemli baraj göllerinin başında Demirköprü Baraj Gölü gelmektedir. Salihli’ye 25 km, il merkezine 105 km uzaklıktaki baraj çevresinde piknik yapılabilmektedir. Baraj gölü, olta balıkçılığına elverişlidir. Soma Sevişler Baraj Gölü ise bir diğer önemli su alanıdır. Olta balıkçılığı açısından önemli bir potansiyel olan baraj gölünün kıyısı piknik yapma olanaklarına sahiptir. 142 Manisa İli Master Planı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IV. Bölge Müdürlüğü, Manisa Şube Müdürlüğü, 2012, s.23 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 459 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8.15.4. Manisa'da Avcılık ve Balıkçılık Turizmi Stratejisi Manisa’nın av ve balıkçılık turizmi marka değerlerinin belirlenerek niş turizm türleri olarak tanıtımının yapılması. 8.15.5. Manisa'da Avcılık ve Balıkçılık Turizminde Hedeflere Doğru Manisa genelinde kara avcılığı alanında sınırları belirlenmiş olan av sahalarının belirlenmesi oldukça önemlidir. Çünkü av turizmi sadece Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından tescillenmiş av sahalarında belirli ücretlerin ödenmesi koşulu ile kontrollü olarak yapılan bir turizm türüdür. Av sahalarının belirlenmesinin ardından kara avcılığı açısından bu bölgelerde avlanabilecek türler ve yaklaşık popülasyon sayıları belirlenebilir. Yukarıda bahsedilen çalışmaların tamamlanmasının ardından özellikle yurtdışına yönelik av turizmi pazarlaması yapan seyahat acentelerine Manisa’nın av turizmi potansiyeline ilişkin bilgiler mail olarak iletilerek, info turlar gerçekleştirilebilir. Av turizmi sahalarının yakınlarında bulunan köylerde av turizminin ne olup, ne olmadığı yönünde detaylı bir eğitim verilebilir. Zira yerel destek alınmadan yapılan her türlü faaliyet akim kalacaktır. Bu bilgilendirmelerde av turizmi alanında gelecek turistlerin kılavuzluğunun nasıl yapılabileceğine dair bilgiler paylaşılabilir. Demir Köprü Barajı’nda olta balıkçılığı ile levrek, sazan ve yayın balığı avlanması mümkündür. Ayrıca Akçakertik mevkiinde av sezonu açıldığında, domuz sürek avı, tavşan ve keklik avı yapılabilmektedir. Bu bölgedeki av turizmi potansiyelinin termal tesisler ile entegre hale getirilerek pazarlanmasında fayda görülmektedir.143 Marmara Gölü (Gölmarmara Gölü) tatlı su balıkları açısından zengin bir bölge olarak özellikle Tekelioğlu köyü bağlantılı olarak- sportif olta balıkçılığı alanında değerlendirilebilir. Hangi dönemde hangi balığın avlanabileceğine dair bilgilendirme mailleri internet ortamındaki balıkçılık sitelerinde paylaşılabilir. Kula yakınlarında oldukça fazla jeotermal çıkış kaynakları bulunmaktadır. Söğüt Çayı civarında çıkan kaynağın bir tarafı soğuk bir tarafı sıcak sudur. Soğuk su tarafında balık tutulabiliyorken sıcak su tarafında suyun dinlendirici etkisi hissedilmektedir. 143 http://egitim.bayar.edu.tr/index.php/yerel MANİSA MARKA KENT VİZYONU 460 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dünya üzerinde benzerine az rastlanır bu bölgenin özellikle seyahat acentelerine tanıtılması gerekmektedir. 144 Kula Beşibiryerde Turizm Etkinlikleri kapsamında düzenlenen “Trapa Yarışması” atıcılık sporunun Manisa’da yapılabileceğini göstermesi açısından önemli bir etkinlik olmuştur. Avcılar Derneği sorumluluğunda düzenlenen etkinliğin ilerleyen yıllarda geliştirilmesi sağlanabilir. Bunun yanı sıra özellikle Gördes, Kula, Soma ve Demirci ilçelerinde av müsabakaları düzenlenebilir. Ulusal ve uluslararası avcılık derneklerinin örgütlenmesi ile av tutkusu diğer doğa temelli turizm türleri ile birleştirilen bir turizm etkinliği haline getirilebilir. Menteşe kaplıcaları çevresinde tavşan, keklik ve çok sayıda yaban domuzu bulunmaktadır. İl Orman ve Su İşleri Müdürlüğünün bölgede bir avlak sahası oluşturması ve özellikle domuz avına yönelik izinlerin alınması gerekmektedir. Bu sayede özellikle yaban domuzu avı için yurt dışından gruplar getirilebilir. Menteşe kaplıcalarının da konaklama alanı olarak planlanması ile özellikle bu bölgenin turizm potansiyeli artırılabilir. Ayrıca menteşe kaplıcalarının çevresinde bulunan sulak alanlarda da sportif olta balıkçılığı yapılabilir.145 Manisa’da özel avlak sahaları oluşturularak bu bölgelerde izinli avcılık faaliyetleri yürütülebilir. Örneğin Manastır Yaylası bu amaca hizmet etmek üzere tasarlanabilir. Av turizmi yapan seyahat acenteleri ile görüşmeler yapılarak bölgede üremesi açısından sorun olmayacak türlerin öncelikle yapay yollarla çoğaltılması sağlanabilir. Daha sonra doğal yaşam alanı olarak geliştirilecek bu bölgede kontrollü ve izlenebilir avcılık faaliyetleri yapılarak av turizminin gelir getirici özelliğinden yöre halkının faydalanması sağlanabilir.146 144 2012 yılı deşifreleri s. 65 2012 yılı deşifreleri s. 25 146 Ali Haydar Özlü Deşifresi s. 5 145 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 461 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 9. Halkla İlişkiler Çalışmaları Herhangi bir turizm ürününün, bir konaklama işletmesinin rekabet ortamında başarı sağlayabilmesi açısından geniş tüketici kitleler arasında yaygın olarak benimsenmesi ve tutunması son derece büyük bir öneme sahiptir. Turizmde belirli bir ürünü yaygın olarak benimsetme ve tutundurma çabaları içinde tanıtma ve halkla ilişkilerin büyük yeri ve önemi bulunmaktadır. Bu önem diğer endüstri dallarında olduğundan çok daha fazladır. Turizm alanındaki tanıtıcı çabalarda öncelikle tarafsızlık ve dürüstlük imajı yerleştirerek ve kamuoyu aydınlatıcı ve bilgi kılıcı bir ifade tarzı kullanılmalıdır. Halkla ilişkiler; bir kuruluşun veya işletmenin çevresi ile olan ilişkilerini düzenlemek ve geliştirmek amacıyla yaptığı tanıtım çalışmalarından ortaya çıkar. Bu özelliğini turizm açısından ele aldığımızda, kamu yönetimleri de toplumun özelliklerini, yapısını, gelenek ve göreneklerini diğer toplumlara tanıtmak zorundadırlar. Amaç; ülkeye veya turistik işletmeye karşı çevrenin sempati ve desteğini kazanmak, bunu olumlu bir imaj oluşturarak devam ettirmektir. Turizm verilerinin dış ülkelerde tanıtılması alanında bugüne kadar denenmiş en etkili tekniklerden birinin halkla ilişkiler olduğu bilinmektedir. Halkla ilişkilerin her alanda büyük önemi ve etkisi olmakla birlikte, özellikle turizm alanında tanıtılacak ve pazarlanacak, sonuçta ekonomik bir menfaat sağlanacak olan turizm ürününün alışkanlıkları, gelenekleri, kültür düzeyleri, mensup oldukları dini ırkları birbirinden çok farklı olan kişilere hitap etmesi, halkla ilişkileri turizm alanında daha da önemli bir faaliyet haline getirir. Turistik tanıtımda halkla ilişkilerin etkinliğini arttırıcı etkenler aşağıdaki gibidir: Turistik ürünün farklı tüketici gruplarının eğilimleri, zevkleri, istekleri önceden saptanmalı, Turistik ürünün uluslararası piyasada çok çeşitli tüketici gruplara hitap etmesi nedeniyle, halkla ilişkilerin bu farklı tüketici gruplarıyla ilişkiler kuracak şekilde yürütülmesi gereklidir. Halkla ilişkilerin, diyalog kuracak toplumun niteliklerine göre belirlenmesi zorunluluğu vardır. Halkla ilişkilerin en önemli hedefi duymayı ve duyurmayı sağlamayı gerçekleştirmesidir. Halkla ilişkiler programlarının uygulanmasına yardımcı olan gazeteler, seyahat acenteleri gibi kuruluşlar mali ve teknik bakımdan desteklenmelidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 462 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tanıtmanın amacı, tüketim toplumlarının değişik kesimlerinde tanımı yapılan bölgeye, ülkeye ve ürüne karşı bir sempati, yakınlık ve benimseme duygusu oluşturmaktır. Bu aşamada önem kazanan bir unsurda tanıtımda hedef alınacak pazarların belirlenmesinde öncelikle bu pazarların analiz edilmesi ve iyi tanınmasının gerekliliğidir. Hedef kitlelerin eğilimleri, zevkleri ve tatilden beklentileri bilinirse ancak halkla ilişkiler çalışmalarıyla potansiyel turistin ilgisini çekmek mümkün olabilir. Örneğin Akhisar’daki oteller japon müşteriyi hedeflerler ise otel odalarında muhakkak küvet bulundurmak zorundadırlar. Salihli’deki termal oteller Arapların gelmesini istiyorlar ise muhakkak odaları en az 50m2 olmak zorundadır. Görüldüğü gibi halkla ilişkiler, öncelikle etkilemek istediği kitlenin nasıl bir iklimden hoşlandığını, tatilini, araştırmayla mı, güneşlenerek mi, kültürü tanımakla mı veya nasıl geçirmek istediğini en çok neden etkilendiğini kısaca hedef kitle hakkındaki bütün özellikleri öğrenmek durumundadır. Edindiği belirleyici bilgiler ışığında tanıtım çalışmalarını yürütmelidir. Bu tür bilgilerin edinilmesinde bilinen tüm bilimsel metotların yanı sıra halkla ilişkiler koordinatörü hedef kitlenin ait olduğu toplumları sürekli takip etmek ve bu toplumlara sürekli bir iletişimi sağlamak durumundadır. Toplumların birbirinden çok farklı özellikler taşıdıkları bilinmektedir. Farklı toplumların değişik istek ve beklentilerine cevap verebilmek için halkla ilişkiler çalışmalarında etkilemek istenilen toplumun ilgi alanına uygun ve anlayacağı bir tarz ile farklı kampanyalar düzenlemelidir. Halkla ilişkilerin en önemli ilkelerinden birisini teşkil eden “duymak ve duyurmak ” ilkesi, özellikle turizm alanında önem taşımaktadır. Bu açıdan halkla ilişkiler basın – yayın kuruluşlarıyla daima samimi ve sürekli geliştirici ilişkiler kurmak zorundadır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 463 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Turizm sektöründe halkla ilişkilerin görevlerini kısaca özetlemek gerekirse; Tanıtmayı ilgilendiren halk kesimlerinin tutumları konusunda bilgi toplamak, Ekonomik sosyal ve siyasi düşüncelerindeki değişimleri incelemek, değerlendirmek, Bir kamuoyu paketi biçiminde tanıtma yöntemine sunmak, Değişimlere göre yeni halkla ilişkiler politikaları ve stratejileri geliştirmek, Tanıtma yönetiminin halk kesimiyle daha iyi ilişki kurmasını sağlayacak önerilerde bulunmak, Kamuoyu araştırmaları yürütmek, Halkla ilişkiler plan ve programlarını hazırlamak, Yararlanılacak iletişim araçlarını seçmek tanıtmada her türlü halkla ilişkiler çabalarını düzenlemek ve denetlemek olarak sıralayabiliriz. Turistik tanıtma söz konusu olduğunda halkla ilişkilerin hitap edeceği gruplar şunlardır: Kitle : Tatil geçirme amacıyla gelenlerden; avcılar, dağcılar, balıkçılar, kayak sporu yapanlar, ata binenler gibi özel merakı olanlardan ve değişik meslek gruplarına mensup iş adamlarından oluşabilir. Özel Gruplar : Turizm ile ilgili seyahat acentası, ulaştırma şirketleri, dini teşekküller, öğrenci dernekleri, meslek oda ve teşekkülleri olabilir. Özel Kişiler : Kamuoyunu etkileyebilecek güçte olan parti ve hükümet başkanları, din adamları, gazeteciler, yazarlar, ses sanatçıları, tanınmış sporcular ve benzeri kişilerdir. Sonuç olarak denilmelidir ki; Turizm sektörü büyük ölçüde kar amacıyla turistik mal ve hizmet üreten, pazarlayan, sonuçta katma değer yaratan turistik teşebbüslerden oluşmaktadır. Turistler, turizm sektörü özelinde bir firmanın güvenilir, finansal açıdan sağlam ve iyi şekilde yönetildiğine de ikna olmalıdırlar. Güvenilirlik engeli ise ancak halkla ilişkiler aracılığıyla aşılabilir. Bunu yaparken de daha çok medyadan yararlanılır.147 Çok çeşitli alanlarda yürütülen halkla ilişkiler faaliyetlerinin belirli bir bütçesi olması gerekir. Örneğin Büyükşehirler de yer alan bir alışveriş merkezinde Manisa’nın tanıtımı için açılan bilgilendirme ve tanıtım standı, halkla ilişkiler faaliyeti olarak görülebilir. Bu alanın kiralanması için kullanılacak bütçe, herhangi bir ulusal yayın kuruluşundaki reklamın saniye ücretinin altında olacaktır. 147 Jordon Goldman, Public Relations in the Marketing Mix, Illinois, NTC Business Books, 1992, s. XI-XVIII MANİSA MARKA KENT VİZYONU 464 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa Marka Kent Ofisi, halkla ilişkiler faaliyetlerinin planlanması ve uygulanmasından sorumlu olacaktır. Stratejik iletişim hedeflerine ulaşılması yönünde, belirlenen hedef kitlelere özel halkla ilişkiler faaliyetleri yürütülecektir. Ancak Manisa’da halkla ilişkiler faaliyetlerini yürütecek personel seçimi, iletişim stratejileri hakkında personelin bilgilendirilmesi, eğitimi ve çalışma alanının oluşturulması gibi aşamaların yerine getirilmesine kadar geçen süreçte bir halkla ilişkiler firmasından hizmet alınmasında fayda vardır. 9.1. İnsan Yoğun Mekânlarda Halkla İlişkiler Faaliyetleri Manisa’nın turizm anlamında en önemli dönemleri Mesir Macunu Şenlikleri haftasıdır. Bu tarihlerden onbeşer gün önce özellikle büyük kentlerde yapılacak billboard tanıtımları ile Manisa’nın ziyaretçi sayısı artırılabilir. İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir illerinde yer alan alışveriş merkezlerinde stant kiralama uygulamaları ile halkla ilişkiler faaliyetleri yürütülebilir. Bahar aylarında ise özellikle sokak stantları tercih edilebilir. İstanbul’da Taksim, Ortaköy, Kadıköy ve Bostancı; Ankara’da Kızılay ve Bahçelievler 7. Cadde, İzmir’de Kordon ve Karşıyaka, Bursa’da Heykel ve Ulu Camii civarı gibi kalabalık ve canlı şehir odaklarında açılacak stantlarla Manisa tanıtımları gerçekleştirilebilir. 9.2. Medya Turizm işletmeleri tarafından yürütülen tutundurma çabalarının amacı, işletmenin satışlarını artırmak, aracı kuruluşların dikkatini çekmek, tüketicileri turistik üründen ve/veya işletmeden haberdar etmek, imaj oluşturmak/ korumak, potansiyel talep meydana getirmek/ devamlılığını sağlamak, sektöre karşı genel ilgiyi artırmak, işletmenin saygınlığını yükseltmek ve toplumun eğitimine katkı sağlamak gibi konuları içermektedir. Manisa Turizm işletmeleri açısından tutundurma faaliyetlerinin her geçen gün artan önemi, medya ile ilişkileri giderek daha öne çıkarmaktadır. Turizm işletmeleri, tutundurma çabalarını bir bütün olarak ele almalı ve uygulamalıdır. Rekabet şartlarının giderek ağırlaştığı günümüz turizm sektöründe, turizm işletmelerinin tutundurma faaliyetlerine ve medyayla ilişkilerine vereceği önem başarıyı da beraberinde getirmektedir. Ulusal haber gazeteleri, etkili bir iletişim aracı olarak kabul edildiği için, yüksek tirajlı gazetelerde Manisa’nın marka değerleri ile ilgili haberlerin çıkarılması önemlidir. Bu noktada MANİSA MARKA KENT VİZYONU 465 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI gazetelerin haber servislerine, Manisa’da gerçekleşen ve gerçekleşecek etkinlikler hakkında düzenli haber bültenleri gönderilmesi gerekir. Manisa Marka Kent Ofisi ve Propaganda Merkezi tarafından görsel medya mecrasında yine haber ve duyuruların yer almasını sağlayacak bültenlerin gönderilmesinin yanı sıra, özel program yapımcıları da devamlı olarak bilgilendirilebilir. Özellikle belgesel, yöresel kültür araştırmaları programları, gastronomi programları ve kentlerin sahip olduğu zenginliklerin tanıtıldığı programlarda Manisa’nın konu edilmesi sağlanabilir. Ulusal televizyonlarda gündüz yayın kuşağında yer alan yemek tarifleri programlarında Manisa mutfağına ve yöresel tatlarına yer verilebilir. İnternet ortamında yer alan gezi ve yöresel tanıtım siteleri, gezi ve araştırma dergileri de bu kapsamda değerlendirilebilir. Bu alanlarda Manisa’nın konu edilmesi için Marka Kent Ofisi tarafından hedef kitle analizi yapılarak pazarlama planı çerçevesinde faaliyetler gerçekleştirilebilir. Ulusal medyanın yanı sıra iç iletişim süreçlerinin de sağlıklı bir şekilde ilerlemesini temin etmek üzere yerel medyanın da kullanılması önemlidir. Kamuoyunun bilgilendirmesi ve algı yönetimi yerel basın üzerinden yapılabilir. Bu noktada Marka Kent Ofisi faaliyetlerinin yerel gazete ve televizyonlarda haber yapılması sağlanabilir. Bu sayede Manisalılar marka kent süreçlerinde atılan her bir adımdan haberdar olacaktır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 466 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 9.3. Halkla İlişkiler Faaliyetlerinde Diğer İlgi Grupları Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı, Manisa’da bulunan kamu, özel sektör akademi ve STK’lar tarafından sahiplenilmesi gereken bir yol haritası ortak bir aklın ürünüdür. Bu noktada, her bir grubun planı sahiplenmesi adına özel iletişim stratejilerinin geliştirilmesi önemlidir. Manisa Celal Bayar Üniversitesi derin bir birikime sahip öğretim kadrosu, ulusal ve uluslararası yayın potansiyeli, çağdaş eğitim tesisleri ve öğrencileri ile Manisa için önemli bir değerdir. Bu değerin turizmde markalaşma noktasında değerlendirilmesi büyük bir gücün harekete geçirilmesi ile eş anlamlıdır. Ayrıca kongre ve sempozyumlar düzenlenerek, her bir turizm konsepti kapsamında spesifik bir paylaşım alanı oluşturulabilir. Seçilen turizm türünün ülkemizde ve dünyadaki en önemli uzmanları Manisa’da bir araya getirilebilir. Çalışma toplantıları ve proje üretimi toplantılarında Manisa turizminin geliştirilmesi ve derinleştirilmesine yönelik akademik yayınlar ve projeler ortaya konulabilir. Manisa Celal Bayar Üniversitesince çalışmalarında Manisa marka yürütülen yüksek lisans ve doktora tez değerlerinin derinlemesine araştırılması ve fonksiyonlaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılabilir. Özellikle benzer marka değerlerini uluslararası alanda başarıya taşınmış destinasyonların faaliyetlerinin araştırılması ve bu faaliyetlerin Manisa’ya uyarlanması noktasında bilimsel çalışmalar kullanılabilir. Bu aşamada Celal Bayar Üniversitesinde Turizm Bölümünün olmayışı bir dezavantajdır. Bu dezavantaj diğer fakültelerin teşvik edilmesi ile aşılmalıdır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 467 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bölgeye gelen misafir öğretim üyeleri ve çeşitli toplantılar vesilesiyle gelen akademisyenlere Manisa’nın turizm konseptlerine ilişkin bilgilendirme kitleri hediye edilebilir. Akademisyenlerin, kendilerine sunulacak Manisa’yı anlatan hediyelik eşyaları, odalarında ve evlerinde sergilemeleri ile dolaylı bir tanıtım çalışması gerçekleştirilebilir. Ayrıca üniversite öğrencileri; dağcılık, oryantiring, trekking kulüpleri vasıtasıyla Manisa turizm değerlerini diğer üniversitelerde bulunan öğrenci gruplarına tanıtabilir. 9.4. İnfo Manisa Internet tabanlı Manisa data merkezi ve info Manisa önemli bir kaynak olarak üzerinde durulmalıdır. Bu girişimler web tabanlı tanıtımın ve pazarlamanın da önemli bir yanıdır. Şüphesiz bu girişimler Manisa’nın tanıtımı için çok yararlıdır. Manisa data merkezi ve info Manisa’da yazılı ve görsel kitler ile görsel ve hareketli tanıtım dosyaları bulunmalıdır. Şu anda Manisa Merkezde oluşturulan hoşgeldin merkezinin bir odasının data merkezi olması planlanmaktadır. Ayrıca Manisa ile ilgili ilçeler ve marka değerleri bazında çok geniş bir literatürün veri bankası ile info Manisa’da bulunmasında yarar vardır. Akademik araştırmalar ve saha araştırmacıları için gerekli olan kaynaklara da merkezde yer verilebilir. TV yapımcıları, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 468 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI prodüktörler, gazeteciler ve seyahat acenteleri için bu site bir bilgi deposu olarak hizmet verebilir. Ayrıca büyük illerde ve çeşitli merkezlerde açılacak lokal tanıtım ofislerinde de hazır görsel materyaller ilgililere sunulabilir. Böylece Manisa ile ilgili haber yapma oranının arttığı görülecektir. Örneğin Manisa Celal Bayar Üniversitesindeki bir öğrenci de, İstanbul’daki bir öğrenci de, Amerika’daki bir akademisyen de Manisa hakkında aradığı bilgiler için bu sitelere başvurabilir. Böylece bu siteler, Manisa hakkında aranan tüm bilgiler için, bir yıl sonra -tıpkı dünyada sözlü kullanımında çok yaygın olan wikipedia gibi- tek başvuru kaynağı haline gelebilir. Böyle bir çalışmanın yapılması Manisa’nın tanıtımı açısından önemlidir. 9.5. Manisa’nın Dört Mevsiminin Kayda Geçirilmesi Info Manisa ve diğer tüm yazılı-görsel medya tanıtım materyalleri içerisinde yer alacak görseller, yüksek çözünürlükte ve özgün fotoğraflardan oluşturulmalıdır. Bu aşamada Manisa’nın turizm değerlerine ilişkin fotoğrafların elde edilmesinde yarışmalar düzenlenebileceği gibi fotoğraf sanatçıları, fotoğraf kulüpleri ve öğrencilere çeşitli siparişlerde verilebilir. Manisa’yı bir turizm destinasyonu olarak algılatabilmek için Manisa turizm fotoğraflarının sürekli olarak hedef kitlelere ulaştırılmasında fayda vardır. Turizm konseptlerine göre de yılın her mevsiminde fotoğraflama yapılması konusunda çalışmalar yapılmalıdır. Şu anda halihazırda Manisa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü fotoğraflama yaptırmaktadır. Bu çalışmalara kastlı/oyunculu çekimler de dahil edilmelidir. Bu çalışmaların “365 Gün Manisa’ya” anlayışıyla devam etmesi sağlanabilir. Örneğin anemonların ve lalelerin çıktığı zamanlarda çekilmiş birbirinden renkli Manisa çiçekleri fotoğrafları, kuş göçlerinin gözlendiği aylarda çekilmiş kuş fotoğrafları ve bitkilerin çiçeklenme zamanlarına ait fotoğraflar yılın her zamanını anlatan karelere dönüştürülebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 469 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Bu çekimlerin her yıl yenilenmesi ile zaman içerisinde oluşacak fotoğraf arşivinin internet ortamında paylaşılması da söz konusu olabilir. 9.6. Manisa Turizm Datalarının Farklı Turizm Türlerinde Kullanılması Manisa ve çevresinin bölgelerarası geçiş özelliği, yörenin değerlerine de yansımış; yazılı, sözlü, maddi ve manevi kültür unsurlarının şekillenmesinde etkili olmuştur. Yöresel yemekler, içecekler, bölgede yetiştirilen sebze ve meyveler, yöresel kıyafetler, el sanatları ürünleri, camiler ve tarihi yerler gibi unsurlar somut kültür değerlerini oluşturmaktadır. Kız istemeden kına gecelerine, düğünlere, asker yollamadan köy şenliklerine, Akhisar köy hayırlarından panayırlara, deve güreşlerinden yağlı güreşlere, gerçek hayat hikâyelerinden efsanelere kadar diğer sözlü uygulamalar ve ritüeller ise somut olmayan kültür değerleri olarak değerlendirilmektedir. Kültür, tarih, arkeoloji, doğa turizmi türleri ile inanç ve sağlık turizmi konseptlerinin Manisa folklorundan esinlenen bilgilere ihtiyacı vardır. Yapılacak bir envanter çalışması Manisa’nın kültür resmini ortaya çıkaracaktır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 470 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Doğa merkezli turizm türleri konseptinin geliştirilmesi, Manisa’da yetişen tüm bitki varlığı ve yaşayan hayvan türlerinin araştırılıp ortaya çıkarılmasına bağlı olarak derinleştirilebilir. Manisa’nın genelinde ve özelde Spil Dağı’ndaki endemik, tıbbi ve aromatik bitki varlığı veri tabanına işlenebilir. Merkez Efendi’nin Şifası konsepti çerçevesinde Manisa’nın şifalı ve aromatik bitkilerinin listesinin çıkarılması büyük önem taşımaktadır. Aynı zamanda botanik turizmi de bölgedeki bitki varlığının envanter bilgilerine göre şekillendirilebilir. Suyla Gelen Şifa konsepti çerçevesinde her bir termal alanın şifa özelliği ve suyun muhteviyatı veri tabanına işlenebilir. Özellikle doğa turizmi kapsamındaki etkinliklerde meyve ve sebzelerin ekim, yetişme ve hasat zamanları kayda geçirilerek seyahat acenteleri başta olmak üzere tüm paydaşlara iletilebilir. Organik tarımın yaygınlaşması ile ekim-dikim-hasat zamanlarında etkinlikler düzenlenebilir. Örneğin “Salihli/Akhisar Bağ Bozumu Şenlikleri”, “Salihli’de Kiraz Toplama Zamanı”, gibi sloganlarla turistlerin bölgeye çekilmesi sağlanabilir. Yılın belirli zamanlarında Manisa’da yaşanan özel doğa olayları ve önemli doğa alanları belirlenerek bir konsept altında sunulabilir. Böylece yerli ve yabancı birçok turistin ve akademisyenin ilgisi Manisa’ya çekilebilir. Çalışma, bir sivil toplum kuruluşu ile yapılabileceği gibi Manisa Celal Bayar Üniversitesinin ilgili akademik birimleri ile de gerçekleştirilebilir. Bir kaç örnek vermek gerekir ise; Kuş göçleri, Endemik, tıbbi ve aromatik bitkilerin yetişme zamanları, Çiçeklerin açma zamanları, Spil Dağı Milli Parkında anemonların çiçek açma ve yetişme zamanları, Ormanlardaki ağaçların çiçeklenme zamanları, Gün doğumu ve batımının en güzel göründüğü zaman ve mekânlar, MANİSA MARKA KENT VİZYONU 471 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Dolunayın en güzel izlendiği zaman ve mekânlar, Balık avlama mevsimi, Avlanma mevsimi, Çağlak festivali, Mesir Macunu Festivali zamanı gibi Manisa için önemli gün ve haftalar belirlenerek, bu dönemler özel turlar hazırlanabilmesine ilişkin bir envanter çalışması yapılabilir. Milli bayramlar, dini bayramlar, tüm resmi tatiller, dünya genelinde kutlanan sevgililer günü, anneler günü, babalar günü, yaşlılar haftası, engelliler haftası gibi önemli tarihlerin tümü kayıt altına alınabilir. Bu bilgilere dayanılarak marka takımlarının iletişim ve faaliyet etkinliklerini planlamaları gerekir. Sonraki süreçte turizm paydaşlarının geniş katılımlarıyla bu günlere özel etkinlikler düzenlenebilir. Manisa’da halen düzenlenmekte olan festival, spor müsabakaları ve kutlama programları gibi etkinliklerin bir takvim çerçevesinde düzenlenmesi ve birbiri ile çakışmasının önlenmesi önemlidir. Birbiri ile bağlantılı olabilecek etkinliklerin aynı dönemlerde birlikte düzenlenmesi ile hedef kitlenin genişletilmesi, bütçelerin ortak kullanımı ile ölçek ekonomisi oluşturulabilmesi de söz konusudur. Bu tür etkinlikler marka takımları tarafından kaydedilerek, tüm turizm paydaşlarına iletilebilir. Anket çalışmalarından sağlanan datalar vasıtasıyla hedef kitlede yer alan kişilerin doğum günleri, evlilik yıldönümleri gibi bilgileri derlenebilir. Bu tarihlerden birer ay öncesinde, özel günler turizmi kapsamındaki Manisa turları, bu kişilere teklif edilebilir. Spor aktivitelerinden ilgili oldukları branşlar seçilerek, Manisa’da düzenlenecek bir spor etkinliği öncesi o branşa ilgisi olduğunu belirten turist grubuna duyuru yapılarak, davetiye gönderilebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 472 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 9.7. Manisa Gönüllüleri Dünyanın ya da Türkiye’nin herhangi bir yerinde, farklı mevki ve konumdaki hemşeriler o şehrin gönüllüleri olarak tanımlanır. Tıpkı bunun gibi Manisalı olup dünyanın ya da Türkiye’nin çeşitli bölgelerine dağılmış kişiler Manisa gönüllülerini oluşturmaktadır. Manisa gönüllüleri Manisa turizminin gelişmesinde en önemli ve stratejik araçlardan biridir. Fikir alış verişinin sağlanması, tanıtımın verimli olması açısından önemlidir. Bunun için ilin kanaat önderleri arasından seçilecek Manisa gönüllüleri listesi oluşturulabilir. Halihazırda Manisa Valisi Halil İbrahim Daşöz’ün talimatları ile il merkezinde ve ilçelerde akil adamlardan komisyonlar ve takımlar oluşturulmuştur. Manisa gönüllüleri sistemi Manisa’nın ilçe, mahalle ve köylerinde oluşturulmasının yanı sıra, il sınırları dışındaki Manisalıların sürece dâhil edilmesi ile Türkiye ve dünyada da kurulabilir.Manisa dışında yaşayan Manisalılar doğru organize edilirse, yurtiçinde ve yurt dışında, Manisa’nın reklamını yaparak markalaşmasına katkıda bulunabilirler. Yapılacak çalışmalarda Manisa’yla bağı nispeten zayıf olan Manisalılarla da iletişime geçilerek, memleketlerini tanımayanların çocuklarını Manisa’ya ziyaretçi olarak göndermeleri teşvik edilebilir. Bu teşvik için çeşitli aktiviteler düzenlenebilir. Örneğin; yurtiçi ve yurtdışı seyahatler düzenlenmesi, internet ortamında bloglar, forumlar oluşturulması, farklı şehirlerde yapılacak Manisa Tanıtım Günlerinde o şehirdeki Manisalıların aktif yer almalarının sağlanması bahsedilen aktiviteler arasındadır. Bu aktivitelere Manisa gönüllerinin etkin olarak katılımı sağlanabilir. Şehir dışındaki Manisalıların organize edilmelerinde hemşeri dernekleri ve dernek federasyonları etkin olarak değerlendirilebilir. Gerek yüz yüze ziyaretler gerekse telefonla MANİSA MARKA KENT VİZYONU 473 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI arayarak tüm derneklerle iletişime geçilebilir. Bu dernekler üzerinden edinilecek iletişim bilgileri ile güçlü bir veri tabanı oluşturulabilir. Üye veya dernek bilgilerini mümkün olduğu kadar internet ortamında da güçlendirmek gerekir. Facebook, Twitter gibi sosyal paylaşım ağları üzerinden Manisa’daki tüm aktivitelerin veri tabanındaki üyelere duyurulması sağlanabilir. Genel itibariyle insanların bulundukları mekânı yörelerinin resimleriyle süsledikleri görülmektedir. Bu malzemeler ayrıca ücretsiz reklam aracı işlevini görmektedir. Bu nedenle Manisa’nın eşsiz manzaralı yerlerinin fotoğraflarının basılarak dağıtılması tanıtımı olumlu etkileyebilir. Özellikle yine Manisa gönüllülerinin bu resimleri bulundukları mekânda kullanmaları yörenin reklamı açısından iyi olabilir. Daha önce de belirtildiği gibi Trabzon Uzungöl ve Rize Ayder Yaylalarının bilinirlikleri bu şekilde artmıştır. Manisalıların yanı sıra büyük şehirlerdeki turizm profesyonelleri de Manisa Gönüllüsü olabilir. Böylece sektörle doğrudan ilişkili olan bir kitlenin, yapacakları projelerde Manisa’yı öncelemeleri, çevreleriyle olan iletişimlerinde Manisa’yı ön plana çıkarmaları mümkün olabilir. TÜRSAB’ın BYK başkanlarının içerisinde Manisa’lı bir kişinin bulunmasının yanında Fayda Seyahat Acentesinin sahibesi Aydan Kaçar’da Akhisar’lıdır. 9.7.1. 251 Bin dev Öğrenci Üniversite öğrenciler de Manisa Gönüllüleri olarak kabul edilebilir. Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nde öğrenim gören öğrenciler büyük bir potansiyeli ifade etmektedir. Ülkenin farklı illerinden gelen öğrencilerin üniversite öğrenimlerinin sonunda yaşadıkları şehirlere döndüklerinde Manisa’yı bir turistik destinasyon olarak tanıtmalarına yönelik MANİSA MARKA KENT VİZYONU 474 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI çalışmalar yapılabilir. Bu kapsamda öncelikle üniversite öğrencilerinin Manisa’yı özümseyebilmesi için çeşitli geziler düzenlenmelidir. 9.8. Mobil Tanıtım Çalışmaları Manisa’nın tanıtımı için gezici araçlar tesis edilebilir. Bu araçlar ile farklı yerlerde mobilize turlar, etkinlikler, sergiler gerçekleştirilebilir. Bu araçlar büyük şehirlerde kent meydanlarında da kalabilirler. Bunun dışında yurtdışına dahi turlar düzenlenebilir. Bu turlar ile verilecek olan eğitim, eğlence, söyleşi, sergi etkinlikleri, tanıtıma ve markalaşmaya büyük katkıda bulunacaktır. Gezici ekip çalışmalarında hemşerilerden destek alınması çok faydalı olabilir. Gidilen yerlerdeki Manisalılar hemşeri dernekleri bir tür seyahat acentesi olarak konumlandırılabilir. Derneklerle iletişimin verimli olması için öncesinde hemşeri dernekleri ile irtibata geçilebilir. Gezici araçla yapılacak tanıtım çalışmalarında Çanakkale’nin tır ile yaptığı ve Çanakkale Savaşlarının anlatıldığı çalışma örnek alınabilir. Manisa’nın görülmesi gereken yerleri bir tanıtım çalışması çerçevesinde hazırlanacak filmler ve diğer tanıtım materyalleriyle gösterilebilir. Hemşeri dernekleri ile yapılacak ortak bir çalışma ile gezici araç tanıtım ekibinin gittikleri yerlerde Manisalılar tarafından karşılanması, konaklatılması, gezdirilmesi sağlanabilir. Böylece yapılacak çalışmalarda yeme- içme, konaklama gibi ihtiyaçların bir kısmı yöre insanlarının sponsorluğunda olabilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 475 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Mobil araçlar hareketli bir müze ve Manisa tanıtım merkezi olarak görev yapmalıdır. Çeşitli yarışma ve etkinlikler düzenlenerek Manisa’ya ait promosyon ve tanıtım materyalleri dağıtılabilir. Mobil tanıtım ekibinde yer alan personelin diğer tüm turizm enformasyon ve iletişim faaliyetlerindeki kadar Manisa’yı tanıyor olmaları önemlidir. Bu etkinliklerle Manisa’yı talep edebilecek potansiyel turistlere ulaşılması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, oksijen diyarı Spil Dağı ile ilgili mobil tanıtım aracı, Arap turistlerin bol miktarda bulunduğu İstanbul, Bursa, Yalova ve Hatay gibi illerde tanıtım faaliyetlerini sürdürebilir. Osmanlı kültür mirasları, Osmanlı Sarayı, Lidya, Kula evleri ve Sart antik kenti gibi konular işelenebilir. Akhisar’da mobil olarak 7D sinema gösterisi yapan bir araç bulunmaktadır. İlk aşamada bu araç fonksiyonlaştırılabilir. Akhisar’ın eski dönemlerini anlatan özel filmler yapılarak gösteriler sunulabilir. 9.9. Fuarların Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı Turizm ihtisas fuarları, destinasyon yönetimleri ile seyahat acentelerini, tur operatörlerini ve sektöre doğrudan katkı sağlayan tedarikçileri bir araya toplayan kapsamlı tanıtım mecralarıdır. Bu nedenle Manisa’nın hem yurt içinde hem de yurtdışında düzenlenen turizm ihtisas fuarlarında yer alması önemlidir. Fuarlarda, yabancı dil bilen ve Manisa turizm marka değerlerine tamamen hâkim profesyonellerin stantlarda yer almasında yarar vardır. Bu ihtisas fuarlarında, konunun uzmanlarının teknik desteği ile katılımcılarla çok daha kolay iletişime geçilebilir. Standartların dizaynı, organizasyonun sunum şekli ve basınla ilişkiler gibi tüm boyutlarıyla planlanmış bir fuar organizasyonu ile ancak başarıya ulaşılabilir. Aynı zamanda çok boyutlu pazarlama, iletişim destek çalışmalarıyla markalaşma ve pazarlama hedeflerine daha hızlı ulaşmak mümkün olabilecektir. Fuara katılmadan önce Manisa’nın tüm tur programlarının hazır olması gerekmektedir. EMITT ve Travel Turkey gibi ulusal turizm fuarlarında, Manisa ilindeki tüm turizm paydaşları toplu olarak yer alınması Manisa’nın marka bütünlüğünün sağlanması açısından önemlidir. Manisa 2010 yılında katıldığı EMITT turizm fuarında 800 stand arasından “En İyi Stand” ödülü almıştır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 476 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Kültür ve Turizm Bakanlığı 2013 yılında, 65 ülkede, 7’si alanında en büyük fuarlar olmak üzere toplam 165 turizm ihtisas fuarına iştirak edecektir. Söz konusu fuarlara katılımın Bakanlığa toplam maliyeti yaklaşık olarak 20 milyon ABD dolarının üzerindedir. Uluslararası turizm ihtisas fuarları arasında ön sıralarda yer alan Tokyo, Moskova, Berlin ve Dubai gibi fuarlarda bölgenin tanıtımı ve pazarlanması için, Kültür ve Turizm Bakanlığına stant başvurusu yapılabilir. Manisa 2011 yılında Berlin’deki fuara katılmış ve çok başarılı bir tanıtım çalışması yürütmüştür. Uluslararası turizm fuarlarının yanı sıra, ülke içinde düzenlenen fuar ve tanıtım günlerine katılım da oldukça önemlidir. Ankara’da yer alan Atatürk Kültür Merkezi’nde ve İstanbul’un çeşitli yerlerinde illerin düzenlediği “Tanıtım Günleri” organizasyonları başarı ile sürdürülmektedir. Manisa’nın folklorundan, müziğine, yemek kültüründen yerel ürünlerine kadar birçok alanda tanıtımlarının gerçekleştirilebileceği bu tür tanıtım günü organizasyonları yapılabilir. Tablo 33 Bakanlığımızca 2013 Yılında İştirak Edilecek Turizm Fuarları Kamu/Özel Sektör İşbirliği Çerçevesinde İştirak Edilecek Büyük Fuarlar NO FUARIN ADI ÜLKE ADI ŞEHİR ADI FUAR TARİHİ 08 - 13 OCAK 1 UTRECH TURİZM FUARI HOLLANDA UTRECH 2 FİTUR TURİZM FUARI İSPANYA MADRİD 3 BIT MİLANO T.F. İTALYA MİLANO ALMANYA BERLİN 06 - 10 MART 2013 RUSYA MOSKOVA 20 - 23 MART 2013 4 5 ITB BERLİN TURİZM FUARI MITT MOSKOVA MANİSA MARKA KENT VİZYONU MÜŞAVİR. / ATAŞELİK Lahey K.ve 2013 T.Müşavirliği 30 OCAK - 3 Madrid K.ve ŞUBAT 2013 T.Müşavirliği 14 - 17 ŞUBAT 2013 Roma K.ve T.Müşavirliği Berlin K.ve T. Müşavirliği Moskova K.ve T.Müşavirliği 477 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 6 7 ARABIAN TARVEL MARKET WORLD TRAVEL MARKET B.A.E. DUBAİ İNGİLTERE LONDRA 06 - 09 MAYIS Dubai K.ve T.Müşavirliği 2013 5 - 08 KASIM 2013 Londra K.ve T.Müşavirliği KAMU / ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ ÇERÇEVESİNDE İŞTİRAK EDİLECEK DİĞER FUARLAR 1 FERIENMESSE WIEN VİYANA TUR.FUARI AVUSTURYA VİYANA A.B.D. LOS ANGELES ALMANYA STUTTGART HİNDİSTAN Y.DELHİ LOS ANGELES 2 TRAV.ADVEN.SHOW (SEY.MACE.F.) 3 4 CMT STUTTGART TURİZM FUARI GÜNEY ASYA SEY. VE TUR.FUARI "SATTE" 5 MATKA TURİZM FUARI FİNLANDİYA HELSİNKİ 6 CENEVRE TURİZM FUARI İSVİÇRE CENEVRE DANİMARKA KOPENHAG LÜKSEMBURG LÜKSEMBURG A.B.D. NEW YORK ALMANYA DÜSSELDORF ALMANYA DÜSSELDORF HİNDİSTAN MUMBAI SLOVAKYA BRATISLAVA 14 ANVERS TURİZM FUARI BELÇİKA ANVERS 15 LUZERN TURİZM FUARI İSVİÇRE LUZERN 16 DRESDEN TURİZM FUARI ALMANYA DRESDEN 7 8 9 10 11 FERIE İ BELLATURİZM FUARI LÜKSEMBURG TURİZM FUARI NEW YORK TIMES TRAVEL SHOW DÜSSELDORF YATÇILIK FUARI DÜSSELDORF DALIŞ FUARI 12 SATTE MUMBAI 13 SLOVAKYA TURİZM FUARI 17 DUBLİN HOLIDAY WORLD İRLANDA MANİSA MARKA KENT VİZYONU DUBLİN 10 -13 OCAK Viyana K.ve 2013 T.Müşavirliği 12 -13 OCAK Los Angeles K.ve 2013 T.Ataşeliği 12 - 20 OCAK 2013 Frankfurt K.Ataşeliği 16-18 OCAK Yeni Delhi K.ve 2013 T.Müşavir. 17 - 20 OCAK Helsinki K.ve 2013 T.Müşavirliği 18 - 20 OCAK 2013 Zürih K.ve T.Ataşeliği 18 - 20 OCAK Kopenhag K.ve 2013 T.Müşavirliği 18 - 20 OCAK Brüksel K.ve 2013 T.Müşavirliği 18-20 OCAK New York K.ve 2013 T.Ataşeliği 19 -27 OCAK 2013 19 -27 OCAK 2013 Frankfurt K.Ataşeliği Frankfurt K.Ataşeliği 21-22 OCAK Yeni Delhi K.ve 2013 T.Müşavirliği 24 -27 OCAK Viyana K.ve 2013 T.Müşavirliği 24 - 28 OCAK Brüksel K.ve 2013 T.Müşavirliği 25 - 27 OCAK 2013 Zürih K.ve T.Ataşeliği 25-27 OCAK Berlin K.ve T. 2013 Müşavirliği 25 - 27 OCAK Londra K.ve 478 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2013 T.Müşavirliği SHOW 18 BRÜKSEL TURİZM FUARI 19 20 İRAN TOURİSM HOTEL & SHOW ZÜRİH EXPO TURİZM FUARI 21 ITM VARŞOVA FUARI 22 23 REİSEZEİT HANNOVER TURİZM FUARI MULHOUSE TURİZM VE ŞARAP FUARI 24 HAMBURG TURİZM FUARI 25 HOLIDAY WORLD TURİZM FUARI-PRAG BELÇİKA BRÜKSEL İRAN MEŞHED İSVİÇRE ZÜRİH POLONYA VARŞOVA ALMANYA HANNOVER FRANSA MULHOUSE ALMANYA HAMBURG ÇEK CUM. PRAG 5.İRAN 26 HOTEL,TRAVEL&TOURISM İRAN TAHRAN EXHİBİTION 27 ST.GALLEN TURİZM FUARI İSVİÇRE ST.GALLEN 28 BALTTOUR TURİZM FUARI LETONYA RIGA 29 TOULOUSE MAHANA FRANSA TOULOUSE NORVEÇ OSLO HİNDİSTAN MUMBAI BULGARİSTAN SOFYA 33 MAHANA LYON FUARI FRANSA LYON 34 TOUREST TURİZM FUARI ESTONYA TALLIN 35 FREE MÜNİH FUARI ALMANYA MÜNİH 30 FUARI REISELIV U.ARASI SEYAHAT FUARI TEK DÜNYA 31 SEY.PAZ.(Oneworld Travel Market-OTM) 32 INT. TOURİST EXHIBITION HOLIDAY&SPA EXPO MANİSA MARKA KENT VİZYONU 31 OCK-4 ŞB Brüksel K.ve 2013 T.Müşavirliği 31 OCK-3 Tahran K.ve ŞUB.2013 T.Müşavirliği 31 OCK-3 ŞB 2013 Zürih K.ve T.Ataşeliği 24-26 OCAK Varşova K.ve 2013 T.Müşavirliği 01 - 03 ŞUBAT Berlin K.ve T. 2013 Müşavirliği 01 - 03 ŞUBAT Paris K.ve 2013 T.Müşavirliği 06 - 10 ŞUBAT Berlin K.ve T. 2013 Müşavirliği 07 -10 ŞUBAT Viyana K.ve 2013 T.Müşavirliği 07-10 ŞUBAT Tahran K.ve 2013 T.Müşavirliği 08 - 10 ŞUBAT 2013 Zürih K.ve T.Ataşeliği 08 - 10 ŞUBAT Helsinki K.ve 2013 T.Müşavirliği 08 - 10 ŞUBAT Paris K.ve 2013 T.Müşavirliği 08-10 ŞUBAT Stockholm K.ve T. 2013 Müşavirliği 08-10 ŞUBAT Yeni Delhi K.ve 2013 T.Müşavirliği 16-18 ŞUBAT Sofya K. ve T. 2013 Müşavirliği 15 - 17 ŞUBAT Paris K.ve 2013 T.Müşavirliği 15 - 17 ŞUBAT Helsinki K.ve 2013 T.Müşavirliği 20-24 ŞUBAT 2013 Frankfurt K.Ataşeliği 479 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 36 ULUSLARARASI BELGRAD TURİZM FUARI 37 BASEL TURİZM FUARI 38 39 40 FERIE FOR ALLE TURİZM FUARI VIVATTOUR TURİZM FUARI BTL LİZBON TURİZM FUARI 41 UTAZAS TURİZM FUARI SIRBİSTAN BELGRAD İSVİÇRE BASEL DANİMARKA HERNING LİTVANYA VILNIUS PORTEKİZ LIZBON MACARİSTAN BUDAPEŞTE ÇİN GUANZHOU A.B.D. MİAMİ ROMANYA BÜKREŞ İNGİLTERE LONDRA ALMANYA MAİNZ RUSYA MOSKOVA FRANSA PARİS İSVEÇ GÖTEBOURG FRANSA PARİS B.A.E ABU DABİ UKRAYNA KİEV GITF - GUANZHOU 42 ULUSLARARASI TUR.FUARI 43 44 MIAMİ SEA TRADE FUARI MİAMİ / FLORİDA TTR TORURİSM FAİR OF ROMANİA FUARI 45 CONFEX LONDON 46 47 RHEİNLAND PFALZ MAİNZ TURİZM FUARI ULUSLARARASI MOSKOVA TUR. FUARI 48 PARIS MAP FUARI TOUR GÖTEBOURG 49 U.ARASI SEY. VE TUR. FUARI 50 PARİS GOLF FUARI 51 52 THE GULF INCENTIVE BUSINESS (GIBTM) UKRAYNA U.ARASI TUR.VE SEY.FUARI 21-24 ŞUBAT Belgrad K.ve 2013 T.Müşavirliği 22 - 24 ŞUBAT 2013 22 - 24 ŞUBAT 2013 Zürih K.ve T.Ataşeliği Kopenhag K.ve T.Müş. 22-24 ŞUBAT Helsinki K.ve 2013 T.Müşavirliği 27 ŞB-3 MAR Madrid K.ve 2013 T.Müşavirliği 28 ŞB-3 MAR Viyana K.ve 2013 T.Müşavirliği 07-09 MART Pekin K.ve 2013 T.Müşavirliği 11-14 MART New York K.ve 2013 T.Ataşeliği 15-18 MART Sofya K. ve T. 2013 Müşavirliği 19-21 MART Londra K.ve 2013 T.Müşavirliği 16-18 MART 2013 16-19 MART 2013 Frankfurt K.Ataşeliği Moskova K.ve T.Müş. 21-24 MART Paris K.ve 2013 T.Müşavirliği 21-24 MART Stockholm K.ve T. 2013 Müş. 22-24 MART Paris K.ve 2013 T.Müşavirliği 25 - 27 MART Dubai K.ve 2013 T.Müşavirliği 27 - 29 MART Kiev K.ve 2013 T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve 53 MATTA SEYAHAT FUARI-1 MALEZYA KUALA LUMPUR MART 2013 54 SARAYBOSNA TURİZM SARAYBOSNA MART 2013 Saraybosna K.ve T. MANİSA MARKA KENT VİZYONU BOSNAHERSEK T.Müş. 480 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Müşavirliği FUARI AZERBEYCAN 04 - 06 NİSAN Bakü K.ve AZERBEYCAN BAKÜ 56 ASTA IDE B.A.E DUBAİ 57 BMT AKDENİZ TUR.BOR. İTALYA NAPOLİ ÇİN PEKİN MOLDOVA KİŞİNEV ÇİN ŞANGHAY KAZAKİSTAN ALMATI 62 RİYAD TRAVEL S.ARABİSTAN RİYAD 63 ÜSKÜP TRAVEL MARKET MAKEDONYA ÜSKÜP KIRGIZİSTAN BİŞKEK NİSAN 2013 İSPANYA BARCELONA NİSAN 2013 POLONYA GDANSK NİSAN 2013 BELARUS MINSK NİSAN 2013 Moskova K.ve T.Müş. GÜRCİSTAN TİFLİS NİSAN 2013 55 ULUS.TUR.VE SEY. F. (AITF) COTTM-CHINA 58 OUTBOURD TRAV.TOUR.MARKET 59 60 61 64 65 66 67 68 69 70 18. MOLDOVA U.ARARASI TURİZM İHTİSAS FUARI SHANGHAİ WORLD EXPO EXHİ&CONVER.(IT&CM) KAZAKİSTAN U.ARASI TUR.FUARI (KITF) BİŞKEK U.ARASI TURİZM FUARI(BİTF 6) SITC BARSELONA TURİZM FUARI GTT GDANSK TURİZM FUARI LEISURE MINSK/BELARUS CUM. EXPO GEORGIA TURİZM FUARI 6. ULUSLAR. TUR. VE SPOR FUARI DÜNYA SEYAHAT FUARI (WTF) 71 IMEX FRANKFURT 72 BITE PEKİN ULUSLARARASI MANİSA MARKA KENT VİZYONU TÜRKMENİSTAN AŞKABAT ÇİN ŞANGHAY ALMANYA FRANFKFURT ÇİN PEKİN 2013 T.Müşavirliği 04-07 NİSAN New York K.ve 2013 T.Ataşeliği 05 - 07 NİSAN Roma K.ve 2013 T.Müşavirliği 09 -11 NİSAN Pekin K.ve 2013 T.Müşavirliği 11 - 14 NİSAN Kiev K.ve 2013 T.Müşavirliği 17 - 19 NİSAN Pekin K.ve 2013 T.Müşavirliği 24 - 26 NİSAN Astana K.ve 2013 T.Müşavirliği 23 - 26 NİSAN Riyad K.ve 2013 T.Müşavirliği 25-27 NİSAN Üsküp K. ve T. 2013 Müşavirliği Bişkek K.ve T.Müşavirliği Madrid K.ve T.Müşavirliği Varşova K.ve T.Müşavirliği Bakü K.ve T.Müşavirliği MAYIS 2013 Aşkabat K.ve T.Müş. 16 - 19 MAYIS Pekin K.ve 2013 T.Müşavirliği 21-23 MAYIS 2013 Frankfurt K.Ataşeliğii 14-16 Pekin K.ve HAZİR.2013 T.Müşavirliği 481 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI TUR.FUARI ITE HONGKONG TURİZM 14-17 Pekin K.ve ÇİN HONKONG ALMANYA KİEL İRAN TAHRAN G.KORE SEUL İRAN ŞİRAZ KIRGIZİSTAN BİŞKEK A.B.D. LAS VEGAS JAPONYA TOKYO EYLÜL 2013 MALEZYA KUALA LUMPUR EYLÜL 2013 FRANSA PARİS EYLÜL 2013 RUSYA MOSKOVA EYLÜL 2013 Moskova K.ve T.Müş. 84 IMEX AMERİCA A.B.D. LAS VEGAS 85 ABAV TURİZM FUARI İSPANYA RİO DE JANERİO İTALYA RİMİNİ EKİM 2013 87 TOUR SALON POZNAN POLONYA POZNAN EKİM 2013 88 ITB ASYA SİNGAPUR SİNGAPUR EKİM 2013 UKRAYNA KİEV EKİM 2013 ÖZBEKİSTAN TAŞKENT EKİM 2013 İTALYA GENOVA EKİM 2013 73 74 75 76 77 FUARI KİELER WOCHE YATÇILIK FUARI PERSIA TRAVEL MARKET FESTİVALİ KORE DÜNYA SEYAHAT FUARI 8. INTERNATIONAL TOURİSM EXHİBİTİON 78 EL SANATLARI FUARI 79 80 81 ASTA THE TRADE SHOW FUARI JATA DÜNYA SEYAHAT FUARI MATTA SEYAHAT FUARI2 82 TOP RESA FUARI 83 86 89 90 LEISURE 2013 MOSKOVA TURİZM FUARI TTG RİMİNİ TURİZM FUARI 20.TRAVEL MARKET UKRAINE TAŞKENT ULUSLARARASI TURİZM FUARI 91 GENOVA YATÇILIK F. MANİSA MARKA KENT VİZYONU HAZİR.2013 T.Müşavirliği 22 -30 Berlin K.ve T. HAZİR.2013 Müşavirliği 26-28 Tahran K.ve HAZİR.2013 T.Müşavirliği HAZİRAN 2013 Tokyo K.ve T.Müşavirliği 4-7 TEMMUZ Tahran K.ve 2013 T.Müşavirliği TEM- Bişkek K.ve AĞUS.2013 T.Müşavirliği 11-13 EYLÜL New York K.ve 2013 T.Ataşeliği Tokyo K.ve T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve T. Müş. Paris K.ve T.Müşavirliği 15 - 17 EKİM Los Angeles K.ve 2013 T.Ataş. 23 - 25 EKİM Madrid K.ve 2013 T.Müşavirliği Roma K.ve T.Müşavirliği Varşova K.ve T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve T. Müş. Kiev K.ve T.Müşavirliği Taşkent K.ve T.Müşavirliği Roma K.ve T.Müşavirliği 482 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ST.PETERSBURG RUSYA ST.PETERSBURG EKİM 2013 Moskova K.ve T.Müş. BELARUS MINSK EKİM 2013 Moskova K.ve T.Müş. ALMANYA HAMBURG ALMANYA ERFURT ÇİN ŞANGHAY ALMANYA KÖLN ROMANYA BÜKREŞ ALMANYA LEIPZİG YUNANİSTAN SELANİK 101 EIBTM TURİZM FUARI İSPANYA BARSELONA 102 ILTM CANNES FUARI FRANSA CANNES ARALIK 2013 103 PARIS DENIZCILIK FUARI FRANSA PARİS ARALIK 2013 SLOVENYA LUBLYANA ENDONEZYA KUALA LUMPUR OCAK 2013 MALEZYA KUALA LUMPUR ŞUBAT 2013 A.B.D. LOS ANGELES HOLLANDA AMSTERDAM İNGİLTERE LONDRA KANADA OTTAWA 92 93 ULUS.SEY.VE TUR.FUARI TOURBUSINESS MINSK FUARI HAMBURG 94 ULUSLARARASI BOT FUARI 95 ERFURT KARAVAN FUARI 96 CITTM ÇİN U.RARASI TURİZM FUARI 97 REISEMESSE KÖLN 98 99 100 1 2 3 4 5 6 7 TTR ROMANİAN TOURİSM FAİR FUARI LEİPZİG TURİZM ve KARAVAN FUARI PHİLOXENİA U.ARASI TURİZM FUARI ALPE ADRİA TOURİSM AND LEISURE SHOW ENDONEZYA HAC VE UMRE FUARI SELANGOR MATTA İSLAMİ SEY.F.(Hac-Umre) LOS ANGELES TİME TRAVEL SHOW BİSİKLET ve YÜRÜYÜŞ FUARI DESTINATIONS LONDON THE TRAVEL AND VACATION SHOW MANİSA MARKA KENT VİZYONU 26 EK-3 KAS 2013 31 EK-3 KAS.2013 Berlin Kül. Müşavirliği Berlin Kül. Müşavirliği EKİM-KASIM Pekin K.ve 2013 T.Müşavirliği 1 KASIM 2013 Frankfurt K.Ataşeliği 15 - 18 KASIM Sofya K. ve T. 2013 Müşavirliği 20 - 24 KASIM 2013 Berlin Kül. Müşavirliği 23 - 25 KASIM Sofya K. ve T. 2013 Müşavirliği 3-5 ARALIK Madrid K.ve 2013 T.Müşavirliği Paris K.ve T.Müşavirliği Paris K.ve T.Müşavirliği 24-27 OCAK Belgrad K.ve 2013 T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve T. Müş. Kuala Lumpur K.ve T. Müş. 22 - 24 ŞUBAT Los Angeles K.ve 2013 T.Ataş. 09 - 10 ŞUBAT Lahey K.ve 2013 T.Müşavirliği 31 OC-3 ŞUB Londra K.ve 2013 T.Müşavirliği 09-10 MART Washington K.ve T. 2013 Müş. 483 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 8 THE TRAVEL AND 09-10 MART Washington K.ve T. A.B.D. WASHINGTON UKRAYNA KIRIM 10 ÇİN GOLF SHOW 2013 ÇİN PEKİN 11 SİDNEY SEYEHAT FUARI AVUSTRALYA SİDNEY MART 2013 UKRAYNA KİEV MART 2013 ENDONEZYA JAKARTA NİSAN 2013 ÖZBEKİSTAN TAŞKENT NİSAN 2013 ARNAVUTLUK ÜSKÜP GÜRCİSTAN BATUM KANADA MONTREAL İSPANYA BİLBAO MAYIS 2013 UKRAYNA ODESA MAYIS 2013 BOSNA HERSEK TUZLA MAYIS 2013 Saraybona K.ve T. Müş. SİNGAPUR NATAS EYLÜL 2013 HOLLANDA UTRECH KAZAKİSTAN ASTANA 9 12 13 14 15 ADVENTURE SHOW 22.ULUSLARARASI KIRIM TURİZM FUARI 10. ULUSLARARASI TUR. FORUMU/ KİEV ENDONEZYA ASTİNDO SEYAHAT FUARI TAŞKENT ULUSLARARASI TATİL FUARI ARNAVUTLUK TURİZM FUOR 16 EXPO BATUM 17 18 19 20 INT. TOURISM AND TRAVEL SHOW EXPOVACACIONES TURİZM F. 11.ODESA ULUSLARARASI TURİZM FUARI LUKAVAC TURİZM FUARI - LIST 21 NATAS SEYAHAT FUARI 22 50 PLUS BEURS (50 YAŞ ÜZERİ FUARI) 23 ASTANA LEISURE 2013 24 25 AARP (AMERİCAN RETİRE PEOPLE) 11.ULUS.TURİZM FORUM UTF 2013 2013 MART 2013 KİEV YILINDA BAKANLIĞIMIZCA ÜLKEDE; 7 BÜYÜK, Kiev K.ve T.Müşavirliği 22 - 24 MART Pekin K.ve 2013 T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve T.Müş. Kiev K.ve T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve T. Müş. Taşkent K.ve T.Müşavirliği 25-27 NİSAN Üsküp K.ve 2013 T.Müşavirliği MAYIS 2013 EKİM 2013 Bakü K.ve T.Müşavirliği Washington K.ve T. Müş. Madrid K.ve T.Müşavirliği Kiev K.ve T.Müşavirliği Kuala Lumpur K.ve T. Müş. 10 - 14 EYLÜL Lahey K.ve 2013 T.Müşavirliği EYLÜL 2013 EYLÜL 2013 ABD UKRAYNA 2013 Müş. EKİM 2013 Astana K.ve T.Müşavirliği Washington K.ve T. Müş. Kiev K.ve T.Müşavirliği 103 KAMU ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ ÇERÇEVESİNDE VE 25 YURTDIŞI TEMSİLCİLİĞİMİZ ARACILIĞIYLA TOPLAM 135 TURİZM İHTİSAS FUARINA İŞTİRAK OLUNACAKTIR. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 484 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI K.T.M : Kültür ve Tanıtma Müşavirliği K.T.A : Kültür ve Tanıtma Ataşeliği K.M. : Kültür Müşavirliği K.A. : Kültür Ataşeliği 9.10. Festivallerin Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı Turizm destinasyonunun geniş halk kitlelerine tanıtılması ve yöresel bağların kuvvetlendirilmesi konusunda festival ve şenliklerin önemi büyüktür. Bu tür etkinlikler vesilesiyle uluslararası alanda haberlere konu olan destinasyonun, marka bilinirliği ve turistik ürün çeşitliliği artırılabilmektedir. Düzenlenen organizasyonların turizm pazarlamasına ve iletişim stratejilerine uyumlandırılması önemlidir. Mevcut festival ve şenliklerin de marka takımları tarafından turizm pazarlaması ve iletişim stratejilerine adapte edilmesi söz konusu olabilir. Bu organizasyonların her birinin markalaşma sürecinde nasıl değerlendirileceği ayrıca incelenmelidir. Her bir turizm konseptine ilişkin festival ve şenlik formatlarının oluşturulmasında fayda vardır. Bu faaliyetlerin, festivalin düzenlendiği ilçe ya da beldeye ekonomik bir girdi sağlamasının yanı sıra, tanıtım açısından da büyük katkılar sağlayacağı öngörülmektedir. Fakat maalesef Manisa’daki festivallerin kamunun sırtında bir mali yük olduğu gözlemlenmiştir, oysaki dünyada festivali olan yerler maddi olarak çok iyi girdi sağlamaktadırlar. Manisa’da yapılan en ünlü festival her yıl Mart ayının üçüncü haftası düzenlenen Uluslar arası Mesir Macunu festivalidir. Türkiye’nin ve hatta dünyanın en eski festivallerinden biri de Akhisar’daki Çağlak festivalidir. Mesir festivalinin bu yıl 473.sü, Çağlak festivalinin ise 554.üsü kutlanacaktır. Bu festivallerin yöreye katkılarının nasıl olacağının uluslararası festivaller incelenerek ortaya konması gerekmektedir. Manisa’da düzenlenen ve aşağıda verilen diğer festivallerin de turizmle bağlantılarının güçlü bir şekilde sağlanması önemlidir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 485 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Tablo 34 Manisa’da Kutlanan Yerel ve Ulusal Nitelikli Kutlamalar ETKİNLİK ADI TARİHİ DÜZENLEYEN KURULUŞ ETKİNLİĞİN KONUSU VE AMACI 21 Mart'ta Nevruz'la özdeşleşen Mesir, İnsana ve GELENEKSEL MANİSA MESİR Mart Ayının ŞENLİKLERİ 3. Haftası doğa ilişkisini yaşamın sevincine dönüştüren Manisa Belediyesi köklü bir gelenektir. Mesir Ş enliklerinde Anadolu'nun çeşitli yörelerinden gelen insanlar, Manisa'da bayram sevincini birlikte yaşatmak. 8 EYLÜL MANİSA'NIN DÜŞMAN İŞGALİNDEN KURTULUŞU VE Kurtuluş Bayramı ve Bağbozumu Şenliklerini, 6-7-8 EYLÜL Manisa Belediyesi BAĞBOZUMU ŞENLİKLERİ MANİSA HIDIRELLEZ KULTÜR-BAHAR BAYRAMI 6 MAYIS EKİM AYI HAFTASI İÇİ SANCAKLI BOZKÖY KİRAZ HAZİRAN Sancaklı Bozköy ŞENLİKLERİ AYI Belediyesi 6- EYLÜL Ahmetli Belediyesi 6- EYLÜL Akhisar Belediyesi KUTLAMALARI AKHİSAR İLÇESİNİN KURTULUŞ KUTLAMALARI yöresel birlik ve bütünlüğü paylaşmak, üzüm üreticisini teşvik etmek MANİSA AHİLİK KÜLTÜR AHMETLİ İLÇESİ KURTULUŞ Manisa halkı birlikte coşku içinde kutlayarak, İlçenin Düşman İşgalinden Kurtuluş yıldönümü. Milli ruhun geliştirilmesi İlçenin Düşman İşgalinden Kurtuluş yıldönümü. Milli ruhun geliştirilmesi Akhisarlı'lı Taşkınoğullarından Mecdüddin-I İsa'nın Anadolu'daki Çeşitli yerleri AKHİSAR ÇAĞLAK FESTİVALİ Nisan Ayının Son Haftası ziyaretlerinden sonra Akhisar'ın Akhisar Belediyesi kuzeydoğusundaki Ç ağlak Deresi civarına ziyareti ve burada 17 gün kalmış olması, şenliklerle kutlanarak gelenek haline dönüşmesini sağlamıştır. Üreticiyi teşvik etmek 4-5 Eylül tarihleri ALAŞEHİR ÜZÜM ŞENLİĞİ 4-5 EYLÜL Alaşehir Belediyesi arasında kutlanması ve 5 Eylül Alaşehir düşman işgalinden kurtuluş yıldönümü kutlamalarıyla bütünleşmesi, günün anlam ve önemini vurgulamak. DEMİRCİ ASKER UĞURLAMA Her Yıl Asker TÖRENİ Sevkine Göre GÖLMARMARA İLÇESİ 6- EYLÜL MANİSA MARKA KENT VİZYONU 9 yıldır kutlanıyor. GÖLMARAMAR Gölmarmaranın Kurtuluş Etkinlikleri. 486 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI A BELEDİYESİ KURTULUŞ KUTLAMALARI KAVUN Temmuz Ayının Son KARPUZ FESTİVALİ GÖLMARMARA Haftası GÖLMARMARA HIDIRELLEZ GÖLMARAMAR Kavun - Karpuz yetiştiriciliğini özendirmek. A BELEDİYESİ MAYIS SONU KIRKAĞAÇ İLÇESİ KURTULUŞ KUTLAMALARI KIRKAĞAÇ ÇAM MESİRESİ 12- EYLÜL 1-11 MAYIS KIRKAĞAÇ BELEDİYESİ KIRKAĞAÇ KUTLAMALARI 4- EYLÜL 6-7-8 EYLÜL SANAT TURİZM FESTİVALİ 7- EYLÜL VE BAĞBOZUMU ŞENLİKLERİ SARUHANLI -YENİ 1994 den beri kutlanıyor. KULA BELEDİYESİ HACIRAHMANL yurdumuza ve dünya ülkelerine tanıtımını I BELEDİYESİ SARUHANLI BELEDİYESİ: KAFKAS YARIŞLARI 18-19 MAYIS BÜYÜKBELEN BELEDİYESİ SALİHLİ SALİHLİ TİYATRO ŞÖLENİ yapmak, kuru üzüm ve yetiştiriciliğini çağdaş Üzüm ürününün ve ilçenin tanıtılması 2001 yılından beri kutlanıyor. OSMANİYE KÜLTÜR ŞENLİĞİ ŞENLİĞİ BÜYÜKBELEN TRAP VE SKİT İlçenin düşman işgalinden kurtuluş etkinlikleri. yenilikleri sunarak ileri düzeye çıkarmaktır SARUHANLI İLÇESİ KURTULUŞ KUTLAMALARI Eğlence , Dinlence , Mesire. Manisa Yöresine has olan kuru üzümün HACIRAHMANLI BAĞBOZUMU KÜLTÜR, etkinliklerle kutlanması. BELEDİYESİ KÖPRÜBAŞI KÜLTÜR ŞENLİĞİ 19 MAYIS KULA İLÇESİ KURTULUŞ İlçenin düşman işgalinden kurtuluşunun çeşitli 15-20 KASIM BELEDİYESİ Yarışma. Yurt içinden çeşitli tiyatro grupları, davet edilerek öğrencilere ve halka ücretsiz gösterilmektedir. Halka tiyatroyu sevdirmek ve tiyatro seyretme alışkanlığı kazandırmaktır. SALİHLİ NEVRUZ VE MESİRE ŞENLİKLERİ SALİHLİ 25. ŞİİR İKİNDİLERİ TAYTAN ÜZÜM ŞENLİĞİ DURASALLI NEVRUZ VE MESİRE ŞENLİKLERİ 21 MART 14 NİSAN SALİHLİ BELEDİYESİ Salihli Belediyesi Her yıl kutlanır. Her yıl kutlanır. 14-15 AĞUSTOS 21- MART MANİSA MARKA KENT VİZYONU Kaybolmakta olan geleneksel kültür Salihli Belediyesi değerlerimizi hayatımızın bir parçası haline 487 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI getirerek cankandırmak ve yaşatmak, Durasallı Kasabasını tanıtmak Kaybolmakta olan geleneksel kültür SART HIDRELLEZ ŞENLİKLERİ 6- Mayıs değerlerimizi hayatımızın bir parçası haline Salihli Belediyesi getirerek canlandırmak ve yaşatmak, Sart Kasabasını tanıtmak İlçenin Kurtuluşunun canlandırılması ve Ege'nin SARIGÖL İLÇESİ KURTULUŞ VE ÜZÜM ŞENLİKLERİ 4- EYLÜL sembolü olan "Sutaniye" üzümünün verim ve Sarıgöl Belediyesi kalitesini arttırmak, üretimi teşvik etmek için en güzel üzüm yetiştiricisinin seçilmesi. ADALA ŞEFTALİ VE KÜLTÜR ŞENLİĞİ SELENDİ İLÇESİ KURTULUŞ KUTLAMALARI SOMA İLÇESİ KURTULUŞ KUTLAMALARI KARA ELMASKÜLTÜR VE SANAT FESTİVALİ 6 EYLÜL KURTULUŞ VE KÜLTÜR SANAT ŞENLİĞİ TURGUTLU HIDIRELLEZ ŞENLİKLERİ TURGUTLU İLÇESİ KURTULUŞ KUTLAMALARI Temmuz Ayının Adala ve çevre halkı arasında sosyal, kültürel ve Adala Belediyesi üretiminin geliştirilmesini sağlamak, kimsesiz ve 2.Haftası 3- EYLÜL toplumsal dayanışmayı pekiştirmek, şeftali yoksul çocukları sünnet ettirmek. İlçenin düşman işgalinden kurtuluşunun Selendi Belediyesi kutlamaları. Soma İlçesinin düşman işgalinden kurtuluşu 13- EYLÜL Soma Belediyesi nedeniyle yerli ve yabancı konukların sunduğu konser ve kutlamalar. 28 MAYIS Soma Belediyesi 2 yıldır kutlanıyor. 6 EYLÜL 2001 yılından beri kutlanıyor. 6 MAYIS 5 yıldır kutlanıyor. 7- EYLÜL MANİSA MARKA KENT VİZYONU Turgutlu Turgutlu İlçesinin düşman işgalinden Belediyesi kurtuluşunun çeşitli etkinliklerle kutlanması. 488 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 9.11. Spor Organizasyonlarının Tanıtım Mecrası Olarak Kullanımı Çeşitli alanlarda gerçekleştirilen uluslararası olimpiyatlar veya müsabakalar, şehirleri ve ülkeleri dünya gündemine taşımakta önemli birer araçtır. Şehrin bu etkinliklerle hem tanınırlılığı artmakta hem de bu organizasyonlar nedeniyle şehre yüzbinlerce sporsever gelmektedir. Günümüzde en büyük spor etkinliği olarak kabul edilen olimpiyat oyunlarının ülke ve şehre sağlayacağı ekonomik katkının yanında başka faydaları da olmaktadır: Örneğin 2011’de Erzurum’da yapılan kış olimpiyatları hem 600 milyon değerinde devlet yatırımlarının bölgeye kaymasını sağlamış hem de Erzurum’u uluslararası platformda tanıtmıştır. Söz konusu yatırımlar bölgede sürekli bir turizm etkinliği oluşturmuş, yapılış amacı olan organizasyonun sona ermesinden sonra da kullanılarak turizme hizmet etmeye devam etmiştir. Erzurum atlama kuleleri 19-26 Şubat 2012 tarihleri arasında, FIS Kuzey Disiplini Gençler ve 23 Yaş Altı Dünya Kayak Şampiyonası’na ev sahipliği yapmıştır. 37 ülkeden 338 sporcu, ülkelerin yöneticileri ve antrenörlerinin katıldığı bu spor organizasyonu ile kentin etkili bir tanıtımı da gerçekleştirilmiştir.148 2013 yılında Mersin’de gerçekleşecek Yaz Olimpiyatları, Mersin ve çevresi için umut vaat etmektedir. Kentin çeşitli oyunlara ev sahipliği yapma potansiyelini değerlendirmek için öncelikle güçlü bir stratejik çalışma yürütülmesi gerekliliği ortadadır. 30 bine yaklaşan öğrenci sayısı ile Manisa Celal Bayar Üniversitesinin Manisa’da büyük bir spor organizasyonu düzenlenmesinde öncü bir rol oynayacağı görülmektedir. Bu gibi organizasyonlar, Marka Ofisi tarafından kurulacak özel bir ekip tarafından takip edilmeli ve sonuç alana kadar lobi çalışmalarına devam edilmelidir. 148 http://erzurum.gsb.gov.tr/Sayfalar/HaberDetaylari.aspx?HaberID=228 MANİSA MARKA KENT VİZYONU 489 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 2012 Yılında Manisa Tenis ve Dağcılık Kulübü tesislerinde 8. Dünya Kadınlar Bocce Şampiyonası gerçekleştirildi. Bununla birlikte Manisa, çeşitli spor dallarındaki müsabakalara da ev sahipliği yapabilir. Coğrafi şartlarının uygunluğu nedeniyle, birçok doğa sporu federasyonu ile iletişim kurularak ulusal müsabakalarını Manisa’da yapmaları için uygun koşullar sağlanabilir. Başarıyla gerçekleştirilecek ulusal müsabakalar uluslararası oyunların da Manisa’ya getirilmesini kolaylaştıracaktır. Örneğin Türkiye Oryantiring Federasyonu, Avcılık ve Atıcılık Federasyonu, Paintball Federasyonu, Dağcılık Federasyonu, Bisiklet Federasyonu, İzcilik Federasyonu, Okul Sporları Federasyonu gibi doğa merkezli sporlara yönelik müsabakaların Manisa’da yapılması önemlidir. Özellikle Oryantiring Federasyonunun ulusal müsabakalarını Manisa’da organize etmesi ve bu müsabakalara Manisa’lı hemşerilerin de davet edilmesi sağlanabilir. Türkiye Bocce Bowling ve Dart Federasyonu ile Manisa Valiliğinin beraber gerçekleştirdiği organizasyon Manisa’da Uluslararası Spor Organizasyonlarının yapılabileceğini göstermiştir. 9.12. İnfo Turlar Kanat önderlerini hedefleyerek bir bölgenin ya da değerin görünmesi ve tanıtılması amacıyla tanıtım/promosyon amaçlı yapılan ve katılımcıların davetli oldukları organizasyonlara info-tur adı verilmektedir. Doğal olarak info tura katılan katılımcıların bu gezilerin ardından bölgeye veya işletmeye katkı sağlamaları beklentisi bulunur. Bu amaçla Manisa’daki marka değerlerinin tanıtımı için gazeteciler, seyahat acenteleri, turizm yatırımcıları, turizmde kanaat önderleri ve turizm profesyonellerinin Manisa’ya davet edilerek MANİSA MARKA KENT VİZYONU 490 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Manisa turizm potansiyeli hakkında bilgilendirilmelerini teminen info turlar (bilgilendirme gezileri) düzenlenmesinde fayda vardır. Bu bilgilendirme turları, oluşturulan turizm konseptlerinin tanıtımı olarak da gerçekleştirilebilir. Örneğin bahsi geçen hedef kitle temsilcilerinin yer aldığı gruplar Lidya Uygarlığının Gizemli Toprakları Konsepti çerçevesinde belirlenen trekking güzergahına katılım sağlayarak yeni geliştirilen güzergahları deneyimle yaşama şansı da elde etmiş olurlar. 9.12.1. Seyahat Acentelerine Yönelik İnfo Turlar “Seyahat acenteleri; kar amacıyla turistlere ulaştırma, konaklama, gezi, spor ve eğlence sağlayan, onlara turizmle ilgili bilgiler veren, bu konuya ilişkin tüm hizmetleri gören ve turizm ekonomisine ve genellikle ödemeler dengesine katkıda bulunan ticari kuruluşlardır.” Günümüzde teknolojinin hemen her sektörde ağırlıklı olarak kullanımı hem işletim kolaylığı hem de zamandan tasarruf ile birlikte karlılığı da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle turizm sektörü de teknolojiye ayak uydurma çabası içindedir. Bugünün koşullarında seyahat acenteleri de geleceğe dönük iş planlarını bilişim teknolojilerindeki gelişmeleri hesaba katarak yapmak zorundalar, iletişim teknolojileri seyahat endüstrisinde temelli dönüşümlere yol açmaktadır. İnternet üzerinden seyahat satışları büyük hızla artmakta, mahallî ve fiziki pazar kavramı yavaş yavaş tarihe karışırken tüm dünya tek bir pazar haline gelmektedir. Algıda seçicilik ve algının yönetimi günümüzün en önemli kavramları arasındadır. Destinasyonların algısı diri tutulmadığı, yeterince tanıtıma yatırım yapılmadığı zaman destinasyon da reklamı olmayan ve satışı giderek azalan bir ürüne dönüşmektedir. Bundan kaçınmak ve algıyı güçlü ve diri tutmak için Manisa’ya marka değerleri çerçevesinde ihtisaslaşmış seyahat acenteleri info turlar çerçevesinde davet edilebilir. Çünkü, kongre ve incentive turizmine odaklanmış bir seyahat acentesi ülkedeki tüm kongre ve toplantı pazarına hitap etmekteyken, doğa yürüyüşlerine odaklanmış bir seyahat acentesi doğa sporları ve trekking güzergahlarına karşı daha hassas bir algı seviyesine sahiptir. Seyahat acentelerinin bu kapsamda detaylı bir gruplaması yapılarak, hangi turizm türü için hangi seyahat acentesi ile irtibata geçilmesi konusunda bir sınıflandırma yapılabilir. Sonrasında doğa merkezli turizm seyahat acentelerine ya da kültür arkeoloji turları konusunda uzmanlaşmış acentelere ayrı ayrı bilgilendirme turları düzenlenebilir. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 491 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI Seyahat acenteleriyle yapılacak görüşmeler öncesinde pazarlama planı yapılmasına yönelik hazırlıkların yapılmasında fayda görülmektedir. Acenteler; İstanbul ve Ankara Seyahat Acenteleri ve Tur Operatörleri Avrupa Seyahat Acenteleri ve Tur Operatörleri Uzakdoğu ve Rusya Seyahat Acenteleri, Arap Seyahat Acenteleri Tur Operatörleri, olmak üzere lokasyonlarına göre de 4 gruba ayrıştırılabilir. Marka takımları tarafından turizm konseptlerine ve hedef kitlelere göre hazırlanacak paket turlar ve kampanyalar, acentelerin de fikri ve görüşü üzerine şekillenerek hazır tur paketleri olarak piyasaya sunulabilir. Bu noktada sınıflandırması yapılan turizm acentelerinin lokasyonu önemlidir. Arap Seyahat Acentelerine Doğa merkezli Turizm Türleri, Gastronomi Turizmi ve Sağlık/Şifa turizmi konseptleri ön plana çıkarılırken, Avrupa Seyahat Acentelerine arkeoloji turizmi ve eko-kırsal turizm gibi konseptlerin ön plana çıkarılması söz konusu olabilir. Yabancı tur operatörleri de dönem dönem ülkemize gelip turizmciler ile buluşmaktadırlar. Örneğin, Mayıs 2012’de 200’ün üzerinde Arap seyahat acentesi Ankara’da Turizm Fuarı’na katıldılar. Gerek kaplıcaları, gerekse doğası ile Arap turistlere yönelik birçok marka değeri olan Manisa’nın bu tür fuarlarda yer alması oldukça önemlidir. Tur rehberleri de bir diğer önemli mecradır. Özellikle İzmir ve Egedeki rehberler ile iyi ilişkiler kurulmalı ve Manisa’ya info gezi yaptırılmalıdır. Akhisar, Aralık ayında İzmir’den 50’ye yakın rehberi ilçesine davet etmiş ve info gezi yaptırmıştır. MANİSA MARKA KENT VİZYONU 492 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 9.12.2. Turizm Yatırımcılarına Yönelik İnfo Turlar Halihazırda Manisa sağlık, termal başta olmak üzere kültür ve doğa turizmi ikincil düzeyde olan belirli bir turizm yatırımcısı profiline sahiptir. Ancak ilin sahip olduğu turizm potansiyeli değerlendirildiğinde yatırım miktarının Manisa’nın kapasitesinin çok altında olduğu ortaya çıkmaktadır. Manisa turizm değerlerinin potansiyel turizm yatırımcılarına aktarılabilmesi için, marka takımları vasıtasıyla bilgilendirme turları yapılması önemlidir. Bu bilgilendirme turlarında turizm konseptlerine ve hatta sunulan hizmetlere göre özel sunum dosyaları hazırlanabilir. Her bir turizm konsepti için, potansiyel yatırımcılarla görüşmeden önce fizibilite çalışması yapılarak, genel olarak ilgili turizm konseptinde, özel olarak da Manisa’ya yatırım yapmanın avantajları ortaya konulabilir. Turizm ile ilgili yapılan pazar araştırmalarından elde edilen sonuçlar, turistlere yönelik uygulanacak anketlerden elde edilen veriler ve yerel halkın ne tür bir turizm işletmesi beklediğine yönelik araştırmalar teşvik edici belgeler olarak yatırımcılara verilebilir. Manisa’da sağlık/şifa turizminin geliştirilmesinde önemli rol oynayabilecek Sağlıklı Yaşam Merkezlerinin açılması için Ahmet Maranki, Ender Saraç gibi isimler davet edilerek info geziler düzenlenebilir. Bu gezilerde Manisa’nın sahip olduğu şifa ve sağlık altyapısının ve şu anki turizm potansiyelinin, şifa turizminin gelişimini nasıl olumlu etkileyebileceği ortaya konulabilir. Manisa turizm konaklama yatırımlarının artırılması için, sektörün çatı kuruluşu olan TÜROFED ve TYD yetkilileri, seyahat acenteleri için TÜRSAB yönetimi, orta ve uzun vadede özel hastane yatırımları için YASED yöneticileri bilgilendirme turları kapsamında değerlendirilebilir. Bilgilendirme turlarının planlanması aşamasında lokasyon kriterinin de göz önünde bulundurulması önemlidir. İstanbul ve Ankara merkezli turizm yatırımcıları, Avrupalı turizm yatırımcıları, Rus turizm yatırımcıları, Arap turizm yatırımcıları olmak üzere her dört grup için ayrı planlamalar, hazırlıklar yapılabilir. 9.12.3. Kanaat Önderleri ve Gazetecilere Yönelik İnfo Turlar Kanaat önderleri, bulundukları konum, aldıkları eğitim, yaptıkları meslekler gibi nedenlerle başka insanlar üzerinde kişisel etkinlikleri olan kişiler olarak kabul edilmektedir. Meslek duayenleri olarak da adlandırılabilecek bu kişiler, turizm yatırımlarının yönlendirilmesi, kamusal desteğin artırılması gibi alanlarda önemli görevler yürütebilir. Eski Turizm Bakanları, turizm sivil toplum ve meslek kuruluşlarının mevcut ve eski başkanları MANİSA MARKA KENT VİZYONU 493 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI turizm alanında kanaat önderleri olarak belirlenebilir. Bu kişilere yönelik info geziler düzenlenmesi sonucu, Manisa turizm potansiyelinin çarpan etkisiyle turizm dünyasına sirayeti hedeflenerek, paket turlar ve kampanyalar tanıtılabilir. 9.12.4. Gazeteciler ve Blog Yazarlarına Yönelik İnfo Turlar Gazeteciler, toplumun dikkatle takip ettiği kişiler sıralamasında ilk sıralarda yer almaktadır. Gittikleri ve gördükleri yerler hakkında yazdıkları olumlu yazılarla takipçilerini bu destinasyonlara yönlendirebilme gücü bulunan yazar ve gazeteciler, bilgilendirme turu programlarının ayrı bir hedef kitlesi durumundadır. Gazetecilerin yanı sıra internet ortamının getirdiği bağımsız yazı kültürünün temsilcileri bloggerlar da bu hedef kitleye dâhil edilebilir. Bu tür blog yazarları gezdikleri, gördükleri yerler, hatta yedikleri yemekler hakkında özel bloglarında görüşlerini paylaşmaktadır. Özellikle gastronomi turizmi konseptinde gazeteci ve blog yazarlarının kullanılmasında yarar görülmektedir. Çoğu takipçi, bu kişilerin denedikleri mekânlara göre yazdıkları yorumları incelemekte ve dışarıda yemek tercihlerini buna göre belirlemektedir. Örneğin Pegasus Havayolları Çok Gezenler Kulübü adındaki bloggerlara ve arkadaş çevresine sponsor olup dünyayı gezdirmektedir. 9.12.5. Özel Hedef Gruplarına Yönelik İnfo Turlar Özellikle geniş öğrenci kitlesine sahip olan İstanbul ve Ankara’daki özel kolej ve özel dershanelerden okul/dersane müdürleri veya rehberlik öğretmenlerine, üniversite gezi gruplarına, öğrenci derneklerine, üniversite kulüplerine, sendikalara, ticaret ve sanayi odaları yetkililerine, zincir hastanelere, spor kulüpleri yetkililerine (motosiklet, bisiklet, golf vb) ve meslek birlikleri gibi geniş MANİSA MARKA KENT VİZYONU kitlelere yönelik info geziler düzenlenebilir. 494 MANİSA TURİZM MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI 12. SON SÖZ Manisa’nın turizm potansiyelini ve marka kent olma yolunda neler yapılabileceğini ortaya koyan Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı kapsamında; genelden özele yapılacaklar ve takip edilmesi gereken yol haritası ortaya konmuştur. Çalışma kapsamında öncelikle Manisa’daki turizm potansiyelleri çıkarılmış ve bunun ardından da her bir turizm türüne yönelik strateji, değerlendirme, geliştirme, eğitim ve iletişim faaliyetlerinin neler olacağı belirtilmiştir. Görüldüğü üzere elinizde bulunan Manisa Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı klasik bir anlayışta hazırlanmamıştır. Planda, sadece stratejiler çıkarılıp bırakılmamış aynı zamanda taktikler de verilerek tam bir Markalaşma Yol Haritası oluşturulmuştur. Bu etaptan sonra artık Manisa’nın kamu, özel sektör, akademi ve STK’lar olarak bir araya gelmesi ve tek bir amaç doğrultusunda hareket etmesi gerekmektedir. Bu plan, bu amacı yönetebilecek bir klavuzdur. Tek temennimiz Turizmde Marka Olmak isteyen bir il yada ilçenin planı baştan aşağı okuması ve kendisine hitap eden turizm şeklini belirledikten sonra önerileri dikkate alarak harekete geçmesidir. Elbette bu rapor markalaşma problemini tamamen çözen sihirli bir çubuk değildir. Markalaşma bir hedef değil hedefe yönelen ve yıllara yayılan bir yolculuktur. Manisa Turizm Marka Kent Stratejik Kalkınma Planı bu yolculuğun yol haritasıdır. Bu yolculuk, ancak plan kapsamında öngörülen stratejilerin ve projelerin yerine getirilmesi ile başarılıya ulaşacaktır. KONSEPTLER TEMELİNDE MARKALAŞMA 495 MANİSA MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI - EYLEM PLANI 1. Turizm Gelişim Konseptleri 1.1. Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti 1.2. Manisa’da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Konsepti 1.3. Lidyanın Gizemli Toprakları Konsepti 1.4. Antik Tanrıların Dağı Spil Konsepti 1.5. Manisa’nın Kültürüne Yolculuk Konsepti 1.6. Manisa’nın Damak Çatlatan Lezzet Durakları Konsepti 1.7. İnanç ve Huzurun Yolu Manisa Konsepti 1.8. Kruvaziyer Turizm Bağlantları Konsepti 1.9. Merkez Efendi’nin Şifası 1.9.1. Bitkisel Tedavi Turizminin Sultanı 1.9.2. Sağlığın Sutanı 1.9.3. Suyla Gelen Şifa 1.9.4. Wellness ve Spa 1.9.5. Yaşlı Turizmi 1.9.6. Hirudoterapi 1.9.7. Çamur Tedavisi 1.9.8. Klimatizm 1.10. Kırsal Turizm –EkoTurizm Konsepti 1.11. Yayla Turizmi 1.12. Hasat ve Bağbozumu Turizmi 1.13. Doğaya Uyumda Manisa Tarzanı Konsepti 1.13.1. Botanik Turizmi 1.13.2. Kuş Gözlemciliği Turizmi 1.13.3. Binicilik Turizmi 496 1.13.4. Trekking ve Dağcılık Turizmi 1.13.5. Kamp ve Karavan Turizmi 1.13.6. Bisiklet Turizmi 1.13.7. Foto Safari Turizmi 1.13.8. Mağara Turizmi 1.14. Gençlik ve Spor Turizmi Konsepti 1.15. Adrenalin Turizmi Konsepti 1.15.1. Oryantiring Turizmi 1.15.2. Jeep Safari Turizmi 1.15.3. Motokros ve ATV Turizmi 1.15.4. Mikroligh ve Yamaç Paraşütü Turizmi 1.16. Avcılık ve Balıkçılık Turizmi 2. Turizmde Markalaşma İçin Yapılması Gerekenler 2.1. İletişim Faaliyetleri 2.2. İletişim Platformları 2.3. PR Halkla İlişkiler 2.4. Manisa’nın Marka Kent Olma Süreci 3. Altyapı Eylem Planı 4. Üstyapı Eylem Planı 4.1. Kültür Varlıklarının Değerlendirilmesi 4.2. Tanıtım 4.3. Eğitim 497 MANİSA MARKA KENT STRATEJİK KALKINMA PLANI ÇERÇEVESİNDE OLUŞTURULAN EYLEM PLANI 1. Turizm Gelişim Konseptleri 1. No Muhteşem Osmanlı’da Yaşam Konsepti Proje Adı 1 Manisa Şehrinin Merkezinde Yayalara Yönelik Düzenlemeler 2 Envanter ve katalog hazırlanması 3 Markalaştırma Açıklama Manisa merkezde araç ve yayaları bir kültür hattı ekseninde birleştiren aksların oluşturulması ve buna yönelik şehir planlarının hazırlanması, Manisa’nın “Muhteşem Osmanlı Yaşam” envanter ve katalogunun çıkarılması, Manisa’nın “Muhteşem Osmanlı Yaşam” konseptinin turizme katkıda bulunması için markalaştırılması, Sorumlu ve İlgili Kuruluşlar Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Belediyeler Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Süresi 2 yıl 1 yıl Süresiz 498 4 Eğitim Verilmesi 5 Yazılı ve görsel materyal hazırlanması 6 Osmanlı anıt eserlerinin ışıklandırılması 7 Osmanlı anıt eserlerine point konması 8 Osmanlı temalı özel günler düzenlenmesi “Muhteşem Osmanlı Yaşam” konsepti turizmi için gerekli olan rehberlik mekanizması hakkında esnafa, öğrencilere ve gönüllülere eğitim verilmesi, “Muhteşem Osmanlı Yaşam” konsepti konusunda yazılı ve görsel materyal hazırlanması, Sultan Cami, Muradiye ve Hatuniye Külliyeleri, Çeşnigir Cami, Ulu Cami, İvaz Paşa Cami başta olmak üzere Manisa merkez ve ilçelerde bulunan Osmanlı eserlerinin ışıklandırarak eserlerin gece görülmesi gereken değerler haline getirilmesi, Manisa merkez ve ilçelerde bulunan Osmanlı eserleri üzerinde point oluşturmak, Özellikle Manisa merkezde bulunan hamamların Şehzadeler Günü, Sultanlar Günü gibi Osmanlı temalı özel şenlikler ve günler tertiplemesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri STK’lar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, 2 yıl 2 yıl Süresiz 2 yıl Süresiz 499 9 İl genelinde Osmanlı eserlerine yönlendirici ve bilgilendirici tabelalar konması 10 Konaklama tesislerinde personelin Osmanlı temalı giydirilmesi 11 Konaklama tesislerinde mekanların Osmanlı temalı düzenlenmesi Manisa merkez, Kula, Akhisar, Alaşehir ve Gölmarmara’da bulunan cami, han, hamam, bedesten, çeşme, v.b. Osmanlı eserlerine özgü yönlendirme ve bilgilendirme tabelaları oluşturmak, Manisa merkez ve ilçelerde konaklama tesislerinde çalışanların Osmanlı teması çerçevesinde giydirilmesi (bu tesislerde çalışanlar, tesis ve işletmelerdeki tüm personelin (garsonlar, servis yapanlar, resepsiyondakiler vb.) tamamen Osmanlı kıyafetleri giymelerinin sağlanması, Manisa merkez ve ilçelerde konaklama tesislerinde Osmanlı teması çerçevesinde konaklama ve yeme içme programlarının tanıtımı ve pazarlanması, (konaklama tesislerinin Osmanlı dönemindeki gibi dekore edilmesi ve konaklama paketlerinin Kanuni Tatili, Hürrem Tatili, Hazfa Sultan Tatili, Yavuz Sultan Selim Tatili biçiminde pazarlanması,) Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar 2 yıl 1 yıl 1 yıl 500 12 Konaklama tesislerinde mekanların Osmanlı temalı adlandırılması 13 Muhteşem Osmanlı Yaşam temalı marka takımı oluşturulması 14 Saray-ı Amire’nin inşası 15 Kent müzesinin açılması Manisa merkez ve ilçelerde konaklama tesislerinde odaların ve salonların Osmanlı teması çerçevesinde adlandırılması, Örneğin Kral Odasına Kanuni Odası, Suit Odalara Şehzade Odası ve diğer odalara Sultan odaları denmesi gibi), Muhteşem Osmanlı Yaşam konsepti için; Osmanlı tarihi uzmanı, sanat tarihçisi, mimar ve turizmcilerin yoğunlukta olduğu bir marka takımı teşkil edilmesi, Manisa sarayı araştırılarak (Saray-Amire) aynı bölgede veya daha uygun bir alanda kültür merkezi ve müze olarak hizmet verecek bir Osmanlı Sarayı binasının inşa edilmesi. Bu binada Muhteşem Osmanlı Yaşam konseptinin yaşatılması, Manisa’da Muhteşem Osmanlı Yaşam Kent Müzesinin açılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Kaymakamlıklar Belediyeler Ticaret ve Sanayi Odaları Meslek Odaları STK’lar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, 1 yıl 6 ay 5 yıl 2 yıl 501 16 Manisa’nın Osmanlı temalı markalaştırılması 17 Darkale’nin restorasyonu 18 Darkale’de otantik köy kahvaltısı 19 Manisa’da yeme içme tesislerinde menülerin Osmanlı temalı adlandırılması 20 Geleneklerin profesyonel biçimde turistlere sunumu Manisa’nın Osmanlı dönemini günümüz modern dünyasında somut ve soyut değerleri ile en fazla yansıtan yer olması cihetiyle Dünyada Osmanlı’yı görmek isteyen turistlerin gelmesi gereken bir yer olarak markalaştırılmasının sağlanması, Darkale Köyünün Muhteşem Osmanlı Yaşam Köyü Olarak Restorasyonu ve Tanıtımı, Darkale Köyünde otantik Muhteşem Osmanlı Yaşam: Şehzade Kahvaltısı sunumu hazırlanması, Manisa Merkez, Kula, Salihli, Akhisar, Alaşehir ve Soma gibi tarihi ve turistik alanlarda Şehzade Kahvaltısı, Sultan Kahvaltısı, Hürrem Kahvaltısı, gibi özel yemek programlarının markaların oluşturulması, Manisa merkez, Kula, Soma-Darkale’de geleneksel Türk yaşantısını temel alan folklorik özelliklerin yarenlik, kız isteme, mani atışması, v.b. geleneklerin turistlere profesyonel olarak sunulması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Valiliği, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Valiliği, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Süresiz 5 yıl 1 yıl 6 ay Süresiz 502 Şehir planı revize edilerek Osmanlı temasının öne çıkarılması, şehir mobilyalarının, döşemelerin ve aydınlatmanın Osmanlı teması çerçevesinde tasarlanması, 21 Şehir planının Osmanlı teması çerçevesinde revizyonu 22 Parklara, meydanlara Osmanlı teması çerçevesinde isim verilmesi 23 Turistlerin Osmanlı teması çerçevesinde giydirilmesi Turistlerin de rahat kullanabileceği, maliyeti düşük Osmanlı dönemi kıyafetleri yapılması, geleneksel kıyafetler sanat tarihçilerinin ve tasarımcıların eli ile yeniden tasarlanması ve kiralanarak giyilebilir ve anı fotoğrafı çekilebilir hale getirilmesi, 24 Konakların Osmanlı teması çerçevesinde işlevlendirilmesi Kula’da Marka Takımı tarafından belirlenecek konulara göre evler ve konakların fonksiyonlaştırılması, (hangi evde müzik ve musiki, hangi evde şehzade eğitimi, hangi konakta Osmanlı eğlencelerin yapılacağının belirlenmesi ve bu alanların özel konseptlere göre dizayn edilmesi), 25 Hamamların Osmanlı teması çerçevesinde düzenlenmesi Şehzade Mustafa Parkı, Kanuni Meydanı gibi Manisa’daki parklara, meydanlara Osmanlı temalı isimler verilmesi, Manisa genelindeki hamamların işletmecilik yönünden Osmanlı konseptine uyarlanması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları 2 yıl 1 yıl 6 ay 2 yıl 1 yıl 503 26 27 Osmanlı teması çerçevesinde teatral etkinlikler düzenlenmesi Şehzade eğitiminin markalaştırılması 28 Şehzade eğitiminin markalaştırılması 29 Şehzade eğitiminin sertifikalandırılması Muhteşem Osmanlı Yaşam konseptini tamamlayacak teatral etkinliklerin oluşturulması, Üniversite ile ortaklaşa tiyatro bölümü ya da kulübü ile Osmanlı Konsepti için özellikle Cuma-Cumartesi-Pazar günleri için özel canlandırmalar yapılması, Örneğin: Saat 12’de elçi kabulü, Kanuni Sultan Süleyman’ın Cuma Selamlığına çıkarak halkı selamlaması, Pazar günleri mehter gösterisinin yapılması, v.b. Dünya’dan Osmanlı Şehzadelerinin nasıl eğitim aldığını görmek için Manisa’ya gelinmesinin sağlanması. Bu amaçla eğitim ve eğitimcilerin markalaştırılması, Manisa’nın şehzade eğitiminde öne çıkarılması ve çevre düzenlemesinin yapılması, Osmanlı Yaşam Kenti konsepti marka takımı üniversite tarih bölümü ile işbirliği yaparak bir Şehzadenin günlük yaşamını, nasıl eğitim aldığını, hangi oyunları oynadığı vb. bilimsel bir bakış açısı ile belirleyerek ve bu eğitimi kısa sürelerde verebilen turistlik merkezlerin açılması, Şehzade Eğitim Merkezlerinde eğitim alanlara sertifika verilmesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Ticaret ve Sanayi Odaları Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, 1 yıl Süresiz Süresiz Süresiz 504 30 Şehzade eğitiminde farklı programların düzenlenmesi 31 Konakların sanat evlerine dönüştürülmesi 32 Sanat müziğinin yaşatılması 33 Osmanlı sanatı kursları düzenlenmesi Sertifikalı eğitim programlarında, kadınlar, çocuklar ve gençlere becerilerine göre farklı programların planlanması, Manisa’da ve Kula’da eski evlerin/konakların bir kısmının yaşayan geleneksel sanat evleri olarak organize edilmesi, Ebru konağı, Hat Konağı, Tezhip Konağı v.b. Sanat müziği faaliyetlerinin yerli ve yabancı turistlere hitap edecek şekilde geliştirilesi, Hat, Ebru ve Tezhip konusunda ünlü marka değerleri kişilerin de markalaştırılması, hat ve tezhip meraklılarının ilgisini çekecek sertifikalı kurslar düzenlenmesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Ticaret ve Sanayi Odaları Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Vakıflar Genel Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Ticaret ve Sanayi Odaları Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Halk Eğitim Merkezleri Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Süresiz 2 yıl 1 yıl 1 yıl 505 Kula’da yerli ve yabancı turistler için geleneksel sanatları birkaç gün gibi kısa sürede veren sertifikalı kurs programlarının açılması, Bu kurslara katılanlara Tezhip Ustası, Ebru Ustası, Ahşap Oyma Ustası, Hat Ustası, gibi sembolik fakat hatıra niteliğinde Türkçe ve İngilizce sertifikalar verilmesi, 34 Osmanlı sanatı kurslarının sertifikalandırılması 35 Şehzadeler müzesi açılması Manisa şehir merkezinde Bursa ve Amasya illerindeki gibi eğitim alan şehzadeler hakkında bilgiler alınan bir Şehzadeler Müzesinin açılması, 36 Geleneksel bincilik ve ciritin teşvik edilmesi Yılın belli dönemlerinde, Manisa’da Osmanlı savaş sanatı oyunlarında Manisa’da geleneksel olarak oynanan cirit oyunu ve at yarışlarının canlandırılmasının sağlanması, binicilik ve cirit konusunda oyunlar düzenleyen Selendi ve Kula’nın turizm bakış açısı ile teşvik edilmesi, 37 Geleneksel adetlerin yerli ve yabancı ziyaretçiler için sunumu Manisa Merkez ve Kula’da Muhteşem Osmanlı Yaşam konsepti çerçevesinde Cuma ve Cumartesi akşamları özellikle akşamları düğün merasimleri, kına gecelerinin gerçekleştirilmesi, gündüz saatlerinde de kız isteme ve gelin alma törenlerinin profesyonel olarak turistler için organize edilmesi, 38 Osmanlı temalı logo ve sloganlar bulunması Osmanlı konseptini ifade eden logo, slogan gibi kurumsal kimlik öğelerin hazırlanması, Halk Eğitim Merkezleri Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Turizm İşletmeleri Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Süresiz 2 yıl Süresiz Süresiz 1 yıl 506 39 Manisa’nın Osmanlı teması ise tanıtımı 40 Basın kiti oluşturulması 41 Simülasyonlar hazırlanması 42 Tarihi klipler hazırlanması 43 Web portalı hazırlanması Muhteşem Osmanlı Yaşam Konseptinin uluslararası boyutta tanıtılması, Muhteşem Osmanlı Yaşam’nin duyurulması amacıyla tanıtım malzemelerinin hazırlanması, (Basın Kiti, Tanıtım Filmleri, Broşür, Katalog ve Flyerlar vb.) Muhteşem Osmanlı Yaşam konseptinin gerek turizmcilerin gerekse halkın zihninde canlanabilmesi için simülasyonların hazırlanması, Tarihi kliplerin masrafları ödenerek ilk etapta Manisa’da kliplerin çekilmesinin sağlanması, Muhteşem Osmanlı Yaşam temalı kapsamlı bir web portalı hazırlanması, (Portal aynı zamanda Osmanlı hakkında bilgi alınabilecek bir data merkezi niteliğini de taşıyacaktır. ) Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Süresiz 6 ay 6 ay 2 yıl 6 ay 507 Bölgede çocukların eğlenerek öğrenecekleri etkinlik araştırmasının ve tanıtımının yapılması, 44 Çocuklara yönelik etkinlikler düzenlenmesi 45 Şehzade kampları kurulması 46 Tur operatörleri ve acentelere yönelik etkinlikler düzenlenmesi Bölgede sürekli olarak yapılacak sanat, müzik, tiyatro gibi etkinliklerin tasarlanması ve hayata geçirilmesi, bu amaçla marka takımının haricinde bir etkinlik ekibinin kurulması, tur operatörü ve seyahat acentelerinin beklentilerine göre yeni yeni etkinliklerin organize edilmesi, 47 Emre Köyünün düzenlenmesi Kula’da Taptuk Emre Türbesi’nin Manisa turlarında mutlaka uğranılacak bir konuma getirilmesi ve burada turist gruplarına otantik kahvaltı ve köy yemekleri yiyebilecekleri bir mekanın düzenlenmesi, 48 Manisa’nın Osmanlı araştırmalarında markalaştırılması Sultan Yaylası ve Kırkağaç’ta şehzade kampları kurulması, Tüm dünyada Osmanlı üzerinde yapılan ve yapılacak araştırmaların merkezinin Manisa olmasının sağlanacağı bir merkez kurulması, bu merkezde alanında uzman akademisyen ve araştırmacıların sadece araştırma yapması değil aynı zamanda dünyadaki Osmanlı meraklılarına data sağlayarak yeni araştırmalara öncülük yapmasının planlanması, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Valiliği, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Valiliği, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Diyanet İşleri Başkanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü Yerel ve Ulusal Medya 1 yıl 1 yıl Süresiz 6 ay Süresiz 508 49 50 Kula’da pansiyonculuğun teşvik edilmesi Kula’da geleneksel sanatların turistlerin deneyimlemelerine imkan verilmesi 51 Osmanlı temalı izci kampları kurulması 52 Osmanlı temalı hediyelik eşyalar üretilmesi Özellikle Kula’da pansiyonculuğun teşvik edilmesi gerekirse ilk etapta kaymakamlık ve Belediye tarafından işletmelerin ayakta turulması ve Kula’nın “Huzurun Kenti” biçiminde tanıtımı ve pazarlanması, Kula’da arastada geleneksel el sanatı yapan keçeci, bakırcı, demirci, semerci, saraç vb. zanaatkarların işlerini yapmalarına engel olmadan turistler tarafından izlenmeleri ve bu deneyimi yaşamalarına olanak sağlanması tanıtım ve pazarlama açısından önemli bir girişimdir. Bu çerçevede Avanos’ta ve Göreme’de turistlerin çömlek yapımları bu konuda güzel örneklerdendir. Böylece bu deneyimi yapan yerli ya da yabancı ziyaretçi bakır işlemesinin veya bir oyuncağın yapım sürecine girerek unutulmaz bir deneyim yaşayacaktır. Sultan Yaylası, Kula, Atalanı Yaylası, Saruhanlı ve Kırkağaç İzci Kampında Şehzade Otağı, Padişah Otağı adı altında çeşitli düzenlemelerde bulunarak burada cirit, ata binme yağlı güreş gibi geleneksel sporların yapılabileceği gençlere yönelik Osmanlı temalı izci kampları tertip edilmesi, Osmanlı temalı şehzade bibloları, sultan bibloları, savaş aletleri bibloları gibi hediyelik eşyalar yapılması ve bunların Muhteşem Osmanlı Yaşam Manisa adı altında pazarlanması, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Kula Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Kula Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Zafer Kalkınma Ajansı, Halk Eğitim Merkezleri Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Üniversite Belediyeler Kaymakamlıklar 6 ay 1 yıl 1 yıl 6 ay 509 53 Mesir Macunu Festivali’nin Reorganizasyonu 54 Manisa’nın yurtdışında tanıtımı 55 Mesir için özel günler düzenlenmesi 56 251.000 Dev Öğrencinin Osmanlı temalı yarışması UNESCO’nun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne 2012 yılında Mesir Macunu Festivali’nin alınması Manisa için büyük bir kazanımdır. Bu festivalin önümüzdeki yıllarda daha farklı Osmanlı dönemi sultan ve şehzade kıyafetleri bolca kullanılarak organize edilerek yurtdışında da tanıtımının yapılarak tıpkı İspanya’da halkın boğaların önünde koştuğu San Fermin Festivali gibi canlı ve uluslararası bir konuma getirilmesinin sağlanması, Dünya’da bir eşi bulunmayacak Muhteşem Osmanlı Yaşamının Türkiye’nin yurtdışındaki reklamlarında tanıtımının sağlanması, Bayramlar ve özel günlerde Hafsa Sultanın ve Hürrem Sultanın temsili olarak mesir dağıtacağı organizasyonlar düzenlenmesi, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere, Manisa’nın tarihsel ve kültürel değerlerinin çeşitli oyunlar, sergiler ve yarışmalar çerçevesinde öğretilmesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Meslek Odaları STK’lar Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar 1 yıl Süresiz 1 yıl 6 ay 510 251.000 Dev Öğrencinin Osmanlı temalı etkinlikleri 57 2. No 58 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında Muhteşem Osmanlı Yaşam Konsepti ile ilgili turizm etkinliklerinin öğrencilerce gerçekleştirilerek onların enerjilerini ve üretimlerini turizme ve tarihe kanalize etmelerini sağlamak, Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar 6 ay Sorumlu ve İlgili Kuruluşlar Süresi Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları 1 yıl Manisa’da Arkeoloji ve Tarih Turizmi Konsepti Proje Adı Arkeolojik eser ve tarihi yerler envanter ve katalogunun hazırlanması Açıklama Manisa’nın arkeolojik eserler ve tarihi alanlara elverişli alanları envanteri ve katalogunun çıkarılması, 511 59 Baccaris’in markalaştırılması 60 Arkeolojik eser ve tarihi yerler marka takımı oluşturulması 61 Potansiyel araştırması yapılması 62 Lidya dönemi paralarının hediyelik eşya olarak basımı Lidyalıların dokuma, ayakkabı ve kadın süs eşyası modellerinin bulunarak bunların birer süs eşyası ve ticari ürün olarak üretilmesi “Baccaris” adında Lidyalılar zamanında kullanıldığı ortaya çıkan markanın yerel ticari ürünlerde kullanılması, Bölgede bulunan arkeoloji tarih konusunda uzman olan kişiler bir araya getirilerek marka takımı oluşturulması, Tarih turizminde potansiyel araştırmasının yapılması, bu araştırmanın yapılmasının ardından bölgenin potansiyeli ve geliştirilebilecek alanların ortaya konması, Akhisar’da ve Salihli’de bulunan paraların hediyelik eşya olarak basılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Belediyeler Kaymakamlıklar Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Ticaret ve Sanayi Odaları Süresiz 6 ay 1 yıl 6 ay 512 63 Hıristiyanlığın Kökeni Manisa’da 64 Altın buzağının markalaştırılması 65 66 Turizm odaklı bir tarih kitabı Labris’in markalaştırılması İncil’de adı geçen ilk yedi kiliseden üçünün Akhisar, Sart ve Alaşehir’de bulunması nedeniyle bu olgunun tanıtımlarda güçlü bir şekilde kullanılması, Akhisar Gökçeler köyünde bulunan altın buzağı figürünün Manisa’nın simgelerinden biri olarak kullanılması, Turizm odaklı ortak bir tarih kitabının hazırlanması, Manisa’da Lidya Savaş Baltası LABRİS figürünün tişörtler, şapkalar, anahtarlıklar, v.b. gibi hediyelik eşyalarda kullanılması, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 1 yıl 2 yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, 1 yıl Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 2 yıl 513 67 Manisa’nın çekim merkezi haline gelmesi 68 Arkeolojik eserlerin Manisa tanıtımında kullanılması 69 70 Akçaalanın turizme kazandırılması Mitolojik öykülerin markalaştırılması Bölgede bulunan arkeolojik eserler ve tarihi alanlar öyküleri ile birlikte sunularak Manisa’nın ciddi bir çekim merkezi haline getirilmesi, Bölgede bulunan arkeolojik eserler ve tarihi alanlar taranarak bunların özellikli olanlarının ön plana çıkarılması ve Manisa’nın tanıtımında kullanılması, Akhisar Akçaalan civarında cilalı taş döneminden kalma yerleşim yerlerinin turizme kazandırılmasının sağlanması, Arkeolojik eserler ve tarihi alanların marka değerlerini bir turizm acentesinin satabilmesi için bunlarla ilgili anekdotların çıkarılması, burada geçen efsaneler (“Tantalos İşkencesi”, “Pelops’un Seçimi”, Niobe’nin Sonsuz Hüznü”, “Kybele”, “Spil’in Zirvesinde Zeus Hikayeleri”, v.b.), ilgi çekici yerlerin belirlenmesi, resimli kitap haline getirilerek seyahat acentelerine dağıtılması, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Süresiz Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Süresiz Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, 1 yıl Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 1 yıl 514 71 Arkeolojik eserlerin markalaştırılması Arkeolojik eserler ve tarihi alanların marka değerlerinin yanında web sitesinde Manisa bilgileri açık kaynak olarak verilerek, sitede rehberler için ayrı bölüm verilmesi, 72 Thyateria’nın markalaştırılması Halen İngiltere’de tarihi Akhisar’ın adı olan Thyateria kilisesi ekümenik bir kilisedir. 300.000 üyesi olan bu Kilise’de Akhisar’ın tanıtımının yapılarak bölgede inanç turizminin geliştirilmesi, 73 Broşür ve haritalar hazırlanması 74 Tarihi yerlerin aydınlatılması Tarihi dönemlerle ilgili broşür ve haritaların hazırlanması, Turizm alanında kullanılacak mekanların modern aydınlatma teknikleri ile aydınlatılması, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Akhisar Belediyesi Akhisar Kaymakamlığı Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, 6 ay 1 yıl 6 ay 2 yıl 515 75 Anemon Arkeoloji ve Etnografi Müzesinin tamamlanması 76 Bintepelerin turizme kazandırılması 77 Akhisar’da turizmin geliştirilmesi 78 Arkeolojik bulguların paylaşılması Anemon Arkeoloji ve Etnografi Müzesi çalışmalarının iki yıl içinde tamamlanması, Üniversite ve ilgili kuruluşların iş birliği ile yeni kazı alanları oluşturularak höyüklerin Anadolu’nun Piramitleri markası ile turizme kazandırılmasının sağlanması, Akhisar’da bulunan havranın da tanıtımlarda kullanılması, Bilimsel kazılardan elde edilen etkinliklerin her yıl PR aktivitesi olarak meraklıların maillerine gönderilmesi, hedef kitlenin ilgisinin canlı tutulması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Akhisar Belediyesi Akhisar Kaymakamlığı Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 2 yıl Süresiz Süresiz 1 yıl 516 79 80 81 82 Sart’ta bulunan sinagogun tanıtımlarda kullanılması Roma Yolu Gladyatörlerin Akhisar’ın tanıtımında kullanılması Gladyatör gösteri merkezleri Anadolu’da Sart’ta bulunan en eski sinagogun Manisa ve yöresinin tanıtımında güçlü bir şekilde kullanılması, Tarihi Roma Yolundaki eserlerin restore edilerek turizme kazandırılması, bu alanlarda çevre düzenleme projeleri hazırlanması, Akhisar’ın Gladyatör mezarları ile tanıtımının yapılması ve bu çerçevede Akhisar’da tüm dünyadan belli fiziksel özelliklere sahip insanları üyeliğe kabul eden Gladyatörler Derneği veya Grubunun kurulması, Örneğin boyu 1,80 metre ve 90 kilonun üzerinde olanlar gibi. Akhisar’da Thyateria ve Salihli Sart yakınlarında gladyatör gösterim merkezleri kurulması, burada turistlere gladyatör giysileri ve şapkalarının verilerek onların gladyatör deneyimi yaşamalarını sağlamak, bu çerçevede çok kısa süreli kurslarla yerli yabancı ziyaretçilere anı amaçlı Gladyatör sertifikaları sunmak, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Salihli Belediyesi Salihli Kaymakamlığı Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 1 yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, 5 yıl Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Akhisar Belediyesi Akhisar Kaymakamlığı Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Akhisar ve Salihli Belediyesi Akhisar ve Salihli Kaymakamlığı Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 1 yıl 1 yıl 517 83 Tarihi eserlerin restorasyonu 84 Lidya’nın ünlü krallarının tanıtımda kullanılması 85 Arkeolojik alanlarda çevre düzenleme projeleri 86 Arkeolojik alanlar özelinde tur haritaları hazırlanması Marka Takımının ve müze yetkililerinin tarihsel alanlar ve güzergahlar üzerinde belirleyeceği turizmde kullanılabilecek tarihi eserlerin bir zaman takvimi içerisinde restore edilmesi, Lidya uygarlığı ile ilgili olayların geçtiği alanlarda, Örneğin, Krois, Gyges, veya Aigai hakkında güçlü anlatımlar ve sunumlar yapılması, Manisa’nın arkeolojik eserler ve tarihi alanları için elverişli alanları özelinde çevre düzenleme projeleri yapılması (güvenlik önlemleri alınmalı ve yönlendirme-bilgilendirme levhaları konulmalı), Bu alanlar hakkında arkeoloji tutkunlarına farklı güzergahları ve yöresel özellikleri gösteren mola noktaları ve tur güzergahlarını gösteren haritaların sunulması, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Belediyeler Kaymakamlıklar Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları 2 yıl 6 ay 5 yıl 6 ay 518 87 Arkeolojik alanların çevresi ile birlikte tanıtımı ve düzenlenmesi 88 İnsanlığın ayak izi 89 Arkeolojik eserlerin çevresinin düzenlenmesi 90 251.000 Dev Öğrenci projesi kapsamında Arkeoloji ile ilgili yarışmalar düzenlenmesi 91 Antik Kent minyatürleri Arkeoloji amaçlı olarak seçilen alanların yakınlarında yer alan mağara, şelale, ilginç ağaç ve kaya oluşumu, sportif alanlar, kamping alanları vb. çekicilikler için çevre düzenlemeleri yapılması, başta ulaşım olmak üzere gerekli altyapıların tamamlanması, Salihli –Sindeler Köyü civarında bulunan fosil ayak izlerinin bulunduğu alanda “İnsanlığın İzinde” adlı ulusal düzeyde geleneksel bir yürüyüş etkinliği düzenlenmesi, Arkeolojik eserler ve tarihi alanlar için gelen turistlerin geldikleri zaman ihtiyaç duydukları otopark, su, elektrik ve tuvalet gibi sosyal ihtiyaçlarının karşılanması, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere, Manisa’nın arkeoloji ve tarih turizmiyle ilgili değerlerinin çeşitli oyunlar, sergiler ve yarışmalar çerçevesinde öğretilmesi, Başta Aigai olmak üzere Lidya dönemi ve öncesi antik kentlerin simülasyonlarını ve minyatürlerini yaparak açık ve kapalı müzelerde teşhir edilmesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Turizm İşletmeleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Ticaret ve Sanayi Odaları Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Ticaret ve Sanayi Odaları 2 yıl 1 yıl 2 yıl 6 ay 1 yıl 519 92 251.000 Dev Öğrenci projesi kapsamında Arkeoloji ile ilgili etkinlikler düzenlenmesi 93 Saruhan Beyliğinin tanıtımı 94 Saruhan Turu organize edilmesi 95 Saruhanoğulları’nın Manisa’yı fethinin kutlanması 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında arkeoloji ve tarih turizmine konu turizm etkinliklerinin öğrencilerce gerçekleştirilerek onların enerjilerini ve üretimlerini turizme ve tarihe kanalize etmelerini sağlamak, Manisa’da Saruhan Beyliği döneminin ayrıntılı araştırılarak bu dönemin eserleri, yöneticileri ve yönetim biçimi ile ilgili basit bilimsel bir eser hazırlanarak bunun katalog, broşür, takvim gibi belge ve görsellere dönüştürülmesi Saruhan Beyliği dönemi eserlerinin “Saruhan Turu” adı altında toplanması ve pazarlanması, Saruhanlılar zamanında ve akıllı bir fikirle Manisa’nın Bizanslılardan bir Kadir Gecesinde alınması hatırasının yaşatılması için geniş kitlelerin katıldığı sembolik Manisa’nın fethi yürüyüşlerinin fenerlerle düzenlenmesi, Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Saruhan Belediyesi Saruhan Kaymkamlığı Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Saruhan Belediyesi Saruhan Kaymkamlığı Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Zafer Kalkınma Ajansı, Saruhan Belediyesi Saruhan Kaymkamlığı Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Ticaret ve Sanayi Odaları 6 ay 1 yıl 6 ay 1 yıl 520 3. No Lidyanın Gizemli Toprakları Konsepti Proje Adı 96 Sart ören yerinde tur güzergahları belirlenmesi 97 Lidya uygarlığının çocuklara tanıtılması 98 Lidya kralları, mitolojik öyküleri ve ören yerlerinin tanıtımda kullanılması 99 Rehberlere Lidya Uygarlığı eğitimi Açıklama Sart antik kentinde, Bintpeler’de ve Spil Dağında, Lidya uygarlığı konulu tematik trekking ve bisiklet gibi kültürel tur güzergahlarının belirlenmesi, Lidya Uygarlığı temalı puzzellar, boyama kitapları ve oyunlar bulunarak bunların tanıtım amaçlı olarak kullanılması Lidya uygarlığı ile ilgili olayların geçtiği alanlarda, Örneğin, Midas, Tantalos, Pelops, Niobe, Krois, Gyges, veya Aigai hakkında güçlü anlatımlar, belgeseller, simülasyonlar ve sunumlar yapılması, Profesyonel turist rehberlerinin Lidya uygarlığı alanında uzmanlaşmasına yönelik eğitim seminerleri verilmesi, kaynak eğitim materyalleri hazırlanması, Sorumlu ve İlgili Kuruluşlar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları İl Milli Eğitim Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı Süresi 6 ay 6 ay 1 yıl 1 yıl 521 100 Lidya Uygarlığının canlandırılması 101 Lidya Uygarlığı Müzesi 102 Artemis Tapınağının turizmde değerlendirilmesi 103 104 Kehanet taşının turizmde değerlendirilmesi Krois ve Gyges’in tanıtımı Bölgeler arası geçiş güzergâhlarının belirlenmesi ile Sart antik kenti ve Bintepeler alanının antik dönemdeki ihtişamının canlandırılması, Salihli’de Sart antik kenti yakınında Lidya Uygarlığı Müzesinin açılması, Sart’ta bulunan Artemis Tapınağı’nın turizm anlamında değerlendirilebilmesi için, Manisa Celal Bayar Üniversitesi ile işbirliğiyle, dünyada önemli astrologların bir araya getirildiği bir organizasyon düzenlenmesi, Akhisar’da bulunan kehanet taşının tanıtımlarda kullanılması ve iyi muhafaza edilerek her gelen turistin kehanet taşının etrafında tuttuğu dileğin gerçekleştiği şeklinde promosyon yapılması, Lidya’nın en önemli kralları olan Krois ve Gyges hakkında görsel ve yazılı tanıtıcı materyaller hazırlanması ve bunların Lidya Uygarlığı tanıtımlarında kullanılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm Dernekleri Kültür ve Turizm Bakanlığı Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm Dernekleri Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları 2 yıl 5 yıl 1 yıl 1 yıl 6 ay 522 105 Sart ve Philadelphia’nın İncil’in Tevrat’ın İzinde adlı proje ile tanıtımı 106 Sart’ta bilimsel kazıların hızlandırılması 107 Lidya Uygarlığı öykülerinin çocuklara tanıtımı 108 Kral Yolunun turizmde değerlendirilmesi 109 Yaşayan Lidya Uygarlığı Yahudiliğin en eski mabetlerinin bulunduğu Sart ve Philadephia antik kentlerinin ve Lidya Krallığının uluslararası tanıtımda kullanılması, Tarihi, milattan önce yedi yüzlü yıllara kadar uzanan Sart antik kentinde kazı çalışmalarına yurtdışı ve yurtiçinden güçlü sponsorlar bulunması, böylece kazı aştırmalarının hızlandırılması, Lidya’nın yazıtları ve öykülerinin çocuklar ve turistlere yönelik olarak bir AB projesi ile hazırlanması, Lidya Kral Yolu’nda bir turizm yolu olarak çevre düzenleme projesi hazırlanması, Yaşayan Lidya adı altında Sart antik kentinde simülasyonlar ve çeşitli etkinliklerde bulunulması, Kültür ve Turizm Bakanlığı Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Turizm Dernekleri 2 yıl Kültür ve Turizm Bakanlığı Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, 2 yıl İl Milli Eğitim Müdürlüğü Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları 6 ay 2 yıl 1 yıl 523 110 Atlantis’in İzinde 111 Lidya Uygarlığı Araştırma Enstitüsü 112 Lidya Uygarlığı Film Platosu 113 251.000 Dev Öğrenci projesi kapsamında Lidya Uygarlığı ile ilgili etkinlikler düzenlenmesi Spil’deki harabelerin Atlantis kentine ait olduğuna inanan bilim adamlarının tezleri işlenerek Manisa’nın tanıtımında kullanılması, Lidya Kültürü Araştırma Enstitüsü kurulması, Bintepeler ve Sart antik kentinde Lidya Uygarlığı Film platosunun ulusal ve uluslararası film stüdyolarını bölgeye davet edilerek kurulmasının sağlanması, 251.000 Dev Öğrenci Projesi kapsamında öğrencilere, Manisa’nın Lidya dönemi değerlerinin ilgili çeşitli oyunlar, sergiler ve yarışmalar çerçevesinde öğretilmesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Gençlik ve Spor Bakanlığı Milli Eğitim Bakanlığı Yerel ve Ulusal Medya Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Ticaret ve Sanayi Odaları Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar 2 yıl 2 yıl 3 yıl 6 ay 524 114 Lidya’nın öğrencilerce canlandırılması 115 Labris’in hediyelik eşyada kullanılması 4. No 116 Başta Aigai olmak üzere Lidya dönemi ve öncesi antik kentlerdeki yaşamın öğrencilerce canlandırılması çalışmalarının yapılması, Çift taraflı Lidya savaş baltası olan Labris’in hediyelik eşyalar üzerinde kullanılması, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Celal Bayar Üniversitesi Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Zafer Kalkınma Ajansı, Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Ticaret ve Sanayi Odaları 6 ay 1 yıl Antik Tanrıların Dağı Spil Konsepti Proje Adı Mitolojik öykülere konu alanlara özel turlar düzenlenmesi Açıklama Spil Dağında doğa merkezli turizm ürünlerinin oluşturulmasında İlyada Destanı’ndan faydalanılabilir. Destanda geçen, Tantalis kenti ve mekanlar için özel tur programları organize edilmesi, Sorumlu ve İlgili Kuruluşlar Süresi Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar 6 ay 525 117 Mitolojik öykülere konu bitki ve hayvanlara yönelik özel turlar düzenlenmesi 118 Mitolojik öykülere konu alanlara yönlendirme bilgilendirme levhaları konulması 119 Mitoloji temalı yarışmalar düzenlenmesi 120 Homeros temalı yürüyüş güzergahları belirlenmesi Destanda adı geçen bitkiler ve hayvanların ayrı bir tur programı şeklinde programlanması, Destanda adı geçen mekanlara (Tantalis Harabeleri, Ağlayan Kaya, Karagöl, v.b.) yönelik çevre düzenleme projeleri hazırlanması, bu alanlar için yönlendirme-bilgilendirme levhaları konması, Spil Dağı, Tantalos, Pelops, Niobe ve Kybele için Ödüllü, Roman, Öykü, Kısa film ve fotoğraf yarışmaları düzenlenmesi, Homeros’un dizelerinde geçen lotus, çiğdem ve sümbül çiçekleri Spil Dağı’nda bir arada bulunmaktadır. “Homeros’un çiçeklerine yolculuk” şeklinde bir trekking güzergahı oluşturulması, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Celal Bayar Üniversitesi Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Belediyeler Kaymakamlıklar Milli Eğitim Bakanlığı Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Belediyeler Kaymakamlıklar 6 ay 2 yıl 1 yıl 6 ay 526 121 Homeros bahçesi kurulması Spil Dağı’nda İlyada Destanı’nda yer alan çiçeklerin isteyen turistler tarafından bizzat dikiminin gerçekleştirilebildiği ve tüm dünya insanlarının emeği ile oluşmuş bir “Homeros Bahçesi” kurulması, “Spil Dağı’na Hoş Geldin Merkezi kurulması, bu merkezde gelen turistlere endemik, tıbbi ve aromatik bitkilerin gözlemlenebileceği koordinatlar, trekking güzergahları ve zorluk dereceleri hakkında yazılı ve görsel bilgi verilmesi ve satış yapılması, 122 Spil Dağı’nda Hoş Geldin Merkezi açılması 123 Spil Dağı’nda Hoş Geldin Merkezi’nde ornitolojik bilgiler verilmesi 124 Spil Dağı’nın rekreasyon amacıyla düzenlenmesi Spil Dağı ve çevresinde yer alan mesire yeri doğal aktivitelerin ve spor türlerinin yapılabileceği rekreasyon alanı olarak yeniden planlanarak çevre düzeni projeleri ile turizmde daha etkili bir şekilde kullanılması, 125 Spil Dağı’na levha yerleştirilmesi Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün Spil Dağı Milli Parkı bulunan tanıtım ve yönlendirme tabelalarının farklı dillerde de hazırlamasında fayda vardır. Aynı merkezde Spil Dağı ve çevresinde görülen kuş türleri, göç zamanları ve kuş gözlem istasyonlarının koordinatlarının sunulması, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Belediyeler Kaymakamlıklar Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi 22 yıl 2 yıl 2 yıl 1 yıl 1 yıl 527 126 Varlık İçinde Yokluk Çeken Tantalos’a Yolculuk 127 Spil Dağı’nda sera kurulması 128 Spil Dağı’na özgü bitkilerin ve özelliklerinin paylaşılması 129 Spil Dağı’na özgü bitkilerin ve özelliklerinin güncel envanterinin çıkarılması Karagöl mevkiinde bulunan ve Tantalos’un ebedi cezalandırıldığı gölet, hem doğa yürüyüşleri hem de rekreasyon amacıyla kullanılabilir. Manisa şehir merkezinde Spil Dağı’nın şifalı bitkileri adı altında bir park ve serada bu bitkilerin sunumunun yapıldığı botanik müzesi kurulması, Türkiye’de 11.017 bitki türü bulunmaktadır. Bunlardan 3.711’i ülkemize özgüdür. Spil Dağı’nda yetiştiği bilinen bitki türlerine ilişkin bilgilerin, bu alanda faaliyet gösteren seyahat acenteleri, uluslararası botanik turizmi gruplarına ait sosyal medya ortamları ve akademik yayınlarda yer alması için çalışmalar yapılması, Turist gruplarına sunulacak bilgilerin güncel ve doğrulanabilir nitelikte olması önemlidir. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Ziraat Mühendisliği bölümünde, özellikle Spil Dağı’ndaki botanik zenginlik konusunda güncel envanteri oluşturmak adına bir çalışma yapılması, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri 6 ay 2 yıl 6 ay 1 yıl 528 130 Spil Dağı’nda anıt ağaçların tesbiti 131 Sanat turları organizasyonu 132 Spil Dağı’na tematik turlar düzenlenmesi 133 Mailing List 134 Master Plan hazırlanması Spil Dağı ve civarında bulunan anıt ağaçların saptanması ve tescillenmesi, Sanatsal bir ürün ortaya çıkarmak için sanatçıların sık sık doğa ile baş başa sakin ortamlar aradığı bilinmektedir. Doğa ile baş başa, sessiz ve sakin bir ortamda ressamlar, şairler ve şarkı sözü yazarları ve benzeri sanat gruplarından sanatçıların bir sanat kampı çerçevesinde Manisa’da/Spil Dağı’nda ağırlanması yöre köyleri bu organizasyon kapsamında değerlendirilebilir. Spil Dağı florası, faunası, arkeolojik kalıntıları, mitolojik öyküleri çerçevesinde foto safari, bisiklet, turları düzenlenmesi, Bu turların gezi programlarının mailing listeleri ile bilgilendirilmesi, Spil Dağı Milli Parkı’nın ekolojisini canlandıracak projeler yürütülmesi, doğaya zarar vermeyecek turizm faaliyetleri, uygun tarım çalışmaları v.b. Bu bağlamda ekolojik bir master planının hazırlanması, yürürlüğe konması, uygulanması ve işleyen bir milli park yönetiminin faaliyete geçirilerek, bitki ve hayvanların son sığınma yerlerinin korunma çalışmalarının başlatılması, Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü Zafer Kalkınma Ajansı, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü, Manisa Valiliği, Manisa Büyükşehir Belediyesi, Celal Bayar Üniversitesi Yerel ve Ulusal Medya Turizm Dernekleri 1 yıl 6 ay 6 ay 1 yıl 2 yıl 529 135 Spil Dağı’na özgü hediyelik eşyalar 136 Spil Dağı’na özgü slogan bulunması 137 Homeros’un Kuşlarının bir alt konsept olarak geliştirilmesi 138 251.000 Dev Öğrenci ile Spil Dağı ile ilgili yarışmalar düzenlenmesi Spil Dağı ekolojisi, mitolojisi ve diğer değerleri ile ilgili hediyelik eşya ürünleri tasarım yarışmaları düzenlenmesi ve bunların şehir giriş-çıkışında, Milli Park’ta, turistik noktalarda satışının t