Sanayi ve Çevre - İş Makinaları Mühendisleri Birliği
Transkript
Sanayi ve Çevre - İş Makinaları Mühendisleri Birliği
İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERGİSİ 4 İş Makinaları Mühendisleri Birliği Derneği yayın organıdır. Üç ayda bir yayınlanır. 6 ISSN 1306-6943 12 2014 Mayıs Sayı: 46 İMMB Adına Sahibi Duran KARAÇAY 18 Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Bayramali KÖSA Yayın Komisyonu Duran KARAÇAY Mustafa SİLPAĞAR Bayramali KÖSA Murtaza BURGAZ Halil OLKAN Halide RASİM Selami ÇALIŞKAN Faik SOYLU Turgay KARGIN Tuğba DEMİRBAĞ Gülderen ÖÇMEN Yazışma Adresi Uzayçağı Caddesi No: 62/7 Ostim / ANKARA Tel: 0.312 385 78 94 • Faks: 0.312 385 78 95 www.ismakinaları.org.tr e-posta: bilgi@ismakinalari.org.tr Grup-e-posta: ismakinalari@yahoogroups.com Grup e-posta üyelik adresi: ismakinalari-subscribe@yahoogroups.com Tasarım ve Baskı Bizim Grup Basımevi Mithatpaşa Cad. 62/11 Kızılay / ANKARA Tel: 0.312 418 18 03 - 0.312 418 10 89 Faks: 0.312 418 10 69 e-posta: bizimgrupajans@gmail.com www.bizimgrup.com.tr Grafik Tasarım Hasan ERKAN 28 34 44 52 58 ÖNSÖZ Bitüm Paketlenmesinin Yol Yapım Firmalarına Yaptığı Muazzam Katkılar Makina Temizliği ve Hararet Oluşumları Hidrolik Bağlantı Elemanları Çeşitleri ve Sızdırmazlık Yöntemleri İnvertörlü (Değişken Devirli) Hava Kompresörleri Sanayi ve Çevre İsraf ve Tasarruf Üzerine Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Yazmaya Hazır mısın? Reklam İndeksi ALPEM (Arka Kapak İçi Karşısı) ANADOLU ELEKTRİK 47 ANADOLU FLYGT 15 ANİŞMAK (Önsöz Karşısı) ANKOMAK55 ARUSDER67 BP CASTROL 73 60 Bal Peteğindeki ve Kuşlardaki 62 İşyerlerinde Acil Durumlar EURO SOLAR Hakkında Yönetmelik EXXON MOBİL (Arka Kapak İçi) 68 Kırsal Kalkınmaya Yönelik Bir HAKMAK49 Matematik Sırları DAS OTOMOTİV (Ön Kapak İçi) ECE31 ECE32 70 72 74 78 Eğitim Modeli: Köy Enstitüleri 7 Nisan Dünya Sağlık Günü Eğlence Zamanı... Nostalji: Asfalt Plentleri Etkinlikler Sektör Haberleri ve Eğitimler 59 GÜRİŞ41 HBC RADİOMATİC 71 HİDROMEK (İçindekiler Karşısı) HPKON51 İMMB HİDROLİK 65 İMMB OPR. İLANI 57 KALARA HİDROLİK 87 KASTAŞ09 KOMATSU11 ÖZBEKOĞLU25 ÖZÇELİKLER43 PETLAS17 Grafik Asistanı PİMMAKSAN23 Burak ÖNEN PMS39 Yayının Türü: Yerel Basım Tarihi: 13 Mayıs 2014 Bu dergi üyelerine ilgili kurum ve kuruluşlara ücretsiz olarak dağıtılır. Yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir. Yayınlanan yazılara ücret ödenmez. Yayınlanmayan yazılar geri iade edilmez. SANDVIK (Ön Kapak İçi Karşısı) SEMIX31 TEKNO ASFALT 21 TEKNO VİNÇ 37 TETA27 TİTAN MAKİNA (Arka Kapak) Önsöz Önsöz Duran KARAÇAY İMMB Yönetim Kurulu Başkanı Değerli okurlar Ülkemizde yerel yönetimlerle ilgili bir seçim dönemi bitti, Cumhurbaşkanlığı seçimleri konuşulmaya başlandı. Bu dönemde 19 Nisan 2014 tarihinde İMMB 9. Genel Kurulu başarılı bir şekilde yapıldı. Bizlere destek olan çalışanlarımıza, üyelerimize, sektör temsilcilerimize şükranlarımızı ve teşekkürlerimizi sunarız. Genel kurulumuzda önümüzdeki iki yıllık dönem için aynı kadro ile tekrar görevlendirilen mevcut yönetim kurulu, yine üyelerimizin ve sektörümüzün desteği ile yeni döneminde başarılı olacağından emin olarak göreve başladı. Bu dönem ilk olarak da uzun dönemdir üzerinde çalıştığımız İMMB- İŞ Hizmet içi Eğitim Merkezi’nin Yenimahalle İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından denetimlerinin yapıldığını ve yakın zamanda onaylanmasını beklediğimizin haberini üyelerimiz ve sektör temsilcileri ile paylaşıyoruz. Bu kurumla ülkemizin her noktasında İMMB gücü ölçüsünde sektör çalışanlarının hizmet içi eğitiminde fark yaratmaya çalışılacaktır. Bizler bu eğitimlerin ilk bakışta az da olsa toplamda bakıldığında ekonomimizin ve sektörümüzün tasarruf, verimlilik ve kalite konusunda küçümsenemeyecek faydaları olduğunun farkındayız. Tüm amacımız bu farkındalığın ülkemizin tamamına yayılmasında model olacak çalışmalar ortaya koymak. İMMB Nedir? İMMB; İş makinaları konusunda uzmanlaşmış makina mühendisleri tarafıdan 1998 yılı Ağustos ayında kuruldu. Farklı sektörlerden (inşaat firmaları, maden firmaları, iş makinası üreticileri, iş makinası temsilcileri ve servisler) gelen profesyonellerin ortak amaçla toplandığı bir dernektir. İMMB’nin Amacı Nedir? İMMB’nin amacı; çoğunluğu ithal ürünler olan iş makinalarının tanınmasını, ulusal servetimiz olan bu üretim makinalarının iyi işletilmesini ve ekonomik ömürlerinin verimli bir şekilde sürdürülmesini sağlamaktır. Amacımız; verimliliği sağlayacak bilgi kaynaklarına en kısa sürede ulaşmak, bu kaynaklara ihtiyaç duyacak nitelikli insan potansiyelinin güç birliğini oluşturmaktır. Bu bilgilerin teknik alt kadrolara ulaştırılmasıyla da en yaygın şekilde paylaşımını sağlamaktır. İMMB; Üyelerine her yıl düzenli seminerler vermek suretiyle, üyelerinin bilgi düzeyinin yükseltilmesini sağlamaktadır. Bu seminerler aynı zamanda sektördeki insanların bir araya gelerek tanışmalarını sağlamaktadır ki bu da gelişimi ivmelendirmektedir. İMMB’nin internet ortamındaki grup mailinde üyeler ihtiyaçlarını gruba duyurmak suretiyle yardımlaşmayı sürdürmektedir. Derneğin her üç ayda yayınladığı İMMB dergisi ilgili kurumlar, şirketler ve bireylere ücretsiz olarak gönderilmektedir. Ülkemizdeki işsizlik oranı resmi rakamlara göre % 9-10 civarında, ancak, bu oranın içinde gençlerde işsizlik oranı %19 civarında yani, her beş gençten birisi işsiz. Meslek lisesi ve yüksek öğretim mezunlarında işsizlik oranı % 10,3-10.5 civarında. Dünyada genel olarak işsizlik ortalaması %6 civarında . Bu oranlar bize gösteriyor ki, öncelikle istihdam yaratılması gerekiyor. İstihdam için yatırım gerekli. Geçen yıl yapılan yatırımların yaklaşık %40’ı sanayi yatırımları. Bu yatırımlar, genelde küçük ve orta ölçekli yatırımlar, daha çok da ithal ürüne dayalı imalat ve üretim yatırımları. Bu nedenle de gereken istihdamı yaratamıyor. Hizmet sektörü özellikle büyük şehirlerde ve turizm bölgelerinde daha fazla istihdam yaratmaktadır. Özellikle imalat ve makina sektör yatırımları bizim için önemli. Sektör yatırımlarında ithal girdiyi azaltılmanın yolları bulunmalı. Bu sektörlerde çalışacakların eğitimli olmalarının yanında sürekli becerilerini geliştirici eğitimlere ihtiyaç var, bu yöndeki çalışmalar da desteklenmeli. 21-25 Mayıs tarihleri arasında İstanbul’da gerçekleşecek ANKOMAK 2014 İş Makinaları,Yapı Elemanları ve İnşaat Teknolojisi Fuarı’nın sektör katılımcılarına ve ziyaretçilerine başarılar dileriz. Saygılarımla. Bitüm Paketlenmesinin Yol Yapım Firmalarına Yaptığı Muazzam Katkılar Ömer OKUR / Ar-Ge Müdürü / Okur Makina Günümüz dünyasında; gelişen koşullar nedeniyle daha fazla bitüme ihtiyaç var. Ayrıca her bir noktaya, her an ve uygun fiyatıyla bitüm tedariki isteniyor. Bitüm, çok önemli bir yapı malzemesidir. Dünyanın her yerinde, her koşullarda ve uygulamalarında kullanılır. Ama bazen istenilen bitüm, istenilen miktar ve fiyatta tedarik edilemez. Şu günlerde; bitüm üretimi ve pazarlanması öyle kolay görünmemektedir. Çünkü; sezonluk tüketim şartları kışın kuzey yarım küredeki üretimi durduruyor. Talep yükselmesinde ise de cevap veremiyor. Çok uzak bölgelere ekonomik olarak transfer etmek çok zahmetli olması, yeterli depolama ve ilave tesis bulundurulamaması uluslar arası lojistik kaynaklarının yetersiz olması başlıca sorunları teşkil eder. Son yıllarda bitümü katı hale getirip paketleyip depolama ve transfer etme çok cazip hale geldi. Böylece dünyanın her yerine, istenildiği zaman istenildiği miktarda transfer edilebilir. Dünyanın dört bir yerinde yol yapım ihalesi alan Türk firmaları, bitüm tedarikini bölge rafinerilerinden sağlayamıyorlar. Bu sorunu aşmak için farklı arayışlara giriyorlar. Ya bitümün istenilen özellikte olmaması ya da maliyetlerin çok fazla olması, en kötüsü ise verilen termin sürelerinde teslim edilememesidir. Bütün bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için, işin en başında kararları doğru almak gerekmektedir. Hazır paketlenmiş ya da varillerde bulunan bitümlerin hızlı bir şekilde şantiyeye transfer edilmesi sağlanmalıdır. 6 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Bitüm bilindiği üzere sıvı ve katı halde transfer edilir. Sıvı halde taşıma gemileri ve karayolu tankerleri ile transfer edilir. Sıcaklık çok önemli ve depolama tesislerinin ısıtma, yeterli pompalama ve depolama kabiliyetinin olması gerekmektedir. Kesinlikle bitüm sıcaklığı 150°C’den az olmamalıdır. Bu da gösteriyor ki çok büyük bir yatırım gerekmektedir. Bu teknolojik kazanım Türk müteahhitlerin elini güçlendiriyor ve gereksinimi olan bitümün en uygun koşullarda tedarikini sağlıyor. Şimdi sizlere daha teknik bilgiler vermeye çalışalım. Daha az hacimli transferler için variller kullanılmaya başlandı. Bunun da varil maliyetleri ve eritme için yapılan işçilikler, atık varillerin sorunu meşakkatli bir işlemi içinde barındırması yol firmalarını ciddi ciddi düşündürüyordu. Son yıllarda bitümün big bag torbalarda paketlenmesi gündeme geldi ve çalışmalara başlandı. Bitümün belirli bir sıcaklıkta torbalara doldurulması ve soğutma işlemlerinin gerçekleştirilmesi ile yeni bir çığır açıldı. Maksimum 1 tonluk big bag torbalardaki katı haldeki bitüm çok kolay bir şekilde depolanabiliyor. Ayrıca forkliftler ile konteynırlara çok kolay yüklenebiliyor. Böylece uluslar arası taşımacılık kurallarına uygun ve ucuz bir işlem gerçekleştiriliyor. İşte bu teknoloji ile artık Türk mühendis ve işçilerinin katkıları ile dünyanın her yerine bu tesis kuruluyor. Tesisin asıl yerleşim yeri; rafineri bitüm depolama tankları yanında olmalıdır. Tesis hakkında kısaca şöyle bilgilendirebiliriz; Soğutma ünitesi, servis ünitesi, dozajlama ünitesi ve paketleme. Paketlenen bitüm big bag torbalarda şantiyelere gönderilir. İstenildiği zaman big bag eritme tesisinde servis hale getirilerek depolanır ve kullanım için hazır hale getirilir. Arta kalan big bag torba geri dönüşüm olarak SMA (Taş Mastik Asfalt) uygulamalarında veya diğer kimyasal proseslerde tekrar değerlendirilebilir. Daha önceleri yalnızca gelişmiş ülkelerde olan bu teknolojik proses artık Türkiye’de yapılmaktadır. 7 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ a. Big Bag Bitüm Nedir? b. Big Bag Bitüm Sistemi Nasıl Çalışır? • BİG BAG BİTÜM, Bitümün visko elastik akış özelliklerinden yararlanılarak katı hale getirilip, 1 ton ağırlığında özel taşıma çuvallarlına alınıp transport şartlarına uygun halde paketleme işlemidir. 1. Doldurma • İç astarında eriyebilen polietilen plastik film bulunmaktadır. • Dış çuval ise polipropilen plastik imal edilmiştir. • Doldurma işlemi başlamadan, kolayca dolması için bir körük yardımı ile iç astar hava ile şişirilir. Stoktaki bitüm 105°C ye kadar soğutularak big bag torbalarına doldurulur. • Ana bitüm pompasının doldurma sıcaklığı ile iç astar filminin erime sıcaklığı devamlı olarak kontrollü olarak izlenir. • Doldurma işlemi olmadan operatör sızıntı gözlemi yapar. • Bitümün sıcaklığı 105°C düştüğünde operatör manüel olarak 50kg dolum yapar ve otomatik doluma verir. Ağırlık 1000kg ye ulaştığında otomatik olarak işlemi bitirir. • Operatör parti etiketlemesi yapar. • Ortalama bir big bag dolumu 12 dakikadır. İki dolum istasyonu bulunduğundan kapasite 10t/h ye ulaşır. • Düşük bitüm sıcaklığı nedeniyle gaz çıkışı olmaz. • Sistem otomatik kontrollü olduğundan sonuç mükemmeldir. • 7 personel ve toplam 1000 m2 alana ihtiyaç vardır. 8 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ • Bölgesel, yerel ulaşım yol kamyon üzerinde ekonomik olarak yapılabilir • (Ölü sezonda, kış sezonu, vb,) fazla bitüm dış pazarlara ihraç edilebilir. • Küçük veya büyük tonajda Bitüm ,herhangi bir geleneksel araçla ısıtma olmadan her yere taşınabilir. 4. Eritme Big Bag Bitüm , şantiyelerde özel tasarlanmış eritme fırınlarında eritilir. • Big Bag Bitüm kullanım yerlerinde eritilerek hemen kullanılabilir. Ve tüm tesislere eklenebilirler. • Iç astar film torba bitüm ile birlikte eritilir • Dış torba geri dönüşüm inşaat malzemesi olarak kullanılabilir. • Doldurulan Big bag Bitüm vinç tarafından torba askılarından kaldırılarak güvenli bir şekilde fırına yerleştirir. Teknik Özellikler- Bıg Bag Dolum Boyutlar 12000 X 10000 mm Giriş sıcaklığıI (min/max) 120/180°C Bitüm kapasitesi 15 ton/h Basınç bitüm pompası 15 kw Soğutma Kapasitesi 600.000 kcal/h Elektrik gücü 180 kw 2. Depolama Big Bag Bitüm uzun zaman her ortamda depolanabilir. • Doldurulan Big Bag Bitüm, bir katı formu ulaşıncaya kadar çevre ile soğutmalı bir depolama alanına aktarılır. Teknik Özellikler-Bıg Bag Eritme Boyutlar 3800x6000 X 6810 mm Tank Kapasitesi 33.000 L • Big Bag Bitüm ısıtma olmadan (açık) bulunan herhangi bir yerde saklanabilir Sıcaklık 150°C Eritme kapasitesi 5000kg/h • Bitüm penetrasyon değerlerine göre, uygun bir şekilde sınıflandırılır. Vinç Kapasite 2500 kg Elektrik Gücü 20kw • Depolama alanı az 4000 m2 olmalıdır • En az 2 forklift gerekmektedir. 5. Sistem Elemanları • Kızgın Yağ Kazanı 3. Transport Big Bag Bitüm dünyanın her yerine ve her zaman transfer edilebilirler. • Uzun mesafeli taşımalar için Big Bag Bitüm torbaları standart 20 ft konteynır içine yüklenebilir. • İki kat istifleyerek konteynır hacmi tam olarak kullanmak mümkündür. 10 • Isı Eşanjörü • Yağ Soğutucu • Karıştırıcı Tank • Paketleme Ünitesi • Kontrol Kabini Daha fazla bilgi için Ömer Okur 'la görüşebilirsiniz. (info@okurmakina.com.tr) İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Makina Temizliği ve Hararet Oluşumları İş makinalarının kullanımında önem atfedilen konulardan biri makine temizliğidir. Operatör el kitaplarında öngörülen makina temizliğinin detaylarına ve dikkat edilmesi gereken noktalara önem verilir. Makine temizliğinin ihmali makina işleyişine ve iş emniyetinin kötü yönde etkilenmesine sebep olacaktır. İş makinasının kullanımında işleyişten dolayı makinanın kirlenmesi ve kirliliğin sürekliliği, bazı problemlerin görülebilmesini geciktirir ve akabinde ciddi sorunlar ortaya çıkarır. Mustafa SİLPAĞAR / Makina Yüksek Mühendisi/ Limak İnşaat, Sanayi ve Tic. A.Ş Paletli iş makinalarında yürüyüş esnasında pabuçlarla taşınan toprak motor mahallinde ve şasi üzerinde birikmelere sebep olur. Bu birikmelere yağ ve çevreden gelen yaprak, saman gibi uçucu maddelerinde eklenmesi ile motor karterini çevrelerler ve radyatörün alt kısımlarını örterler. Bu örtmelerin neticesinde soğutma işlevini bozar ve ciddi arızalar meydana gelir. Geçmişte makina işletmeciliğinde her bir makine için yağcı istihdamı yapılırdı. Bu yağcılar yemek 12 aralarında makina yürüyüş sistemindeki ve çalışma aksamlarındaki (kova-bıçak gibi ) çamur veya toprak birikintilerini temizler ve gresle yağlanması gereken noktaların bakım işlemlerini gerçekleştirirlerdi, yağ ve filtre değişim safhasında operatörle birlikte tamir grubuna yardımcı olurdu. Günümüzde firmalar artan istihdam maliyetlerinden tasarruf etmek için makinanın planlı bakım kapsamındaki filtre ve yağ değişimlerini ağırlıklı olarak tamir grubuna, greslemeyi İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ ise operatörün kendisine bırakılması neticesinde olumsuz gelişmeler artmaya başlamıştır. Tamir grubunun artan iş kapsamı ile bazı noktaları ihmal etmeleri ve operatörlerinde inşaat grubu tarafından bakım ve temizlikleri ihmal edilmesi bahasına imalatı artırmak için baskı altında tutulması nedeni ile arıza sıklığı ve maliyetleri artmaktadır. Yazı kapsamında örnekleme yapacağımız görseller bir dozerden temin edilmiştir. Bu yanlışlıklar bütün iş makinalarında görülebilir. Özetle soğuk veya mutedil sıcaklıların olduğu mevsimlerde makinalarda hararet şikayeti söz konusu ise radyatörlerin dış yüzeylerinde gerek motor tarafından gerekse makinanın dış yüzeylerinden kirlenmesi, davlumbazların vazife görememeleri ve soğutma fan tahriklerinde problemlerin olması söz konusu olabilir. Aşağıda gösterilecek olan bir dozerin alt zırhındaki biriken malzemeler ve temizlik sonrasına ait fotoğraflar gösterilmektedir. Dozerlerin motor aksamını korumak için teşkil edilen zırh olarak tamircilerce adlandırılan alt muhafazalar makine büyüklüğüne göre 2 veya daha fazla parçadan oluşur. Bu parçalar alttan gelebilecek darbelerin etkisi azaltmak için kalın saçlardan yapıldıkları için tabiatı ila ağır parçalardır, arazide bu parçaların sökülüp takılması hayli sıkıntılı bir iştir. Bu nedenle makinanın kirlenme durumu göz önüne alınarak en azından 1000 saatlik bakımda atölyeye çekilerek bakım ve diğer tamirlerinin yapılması önemlidir. 13 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Dozerin atölyeye çekildikten sonra bu alt muhafazaların sökülme ve takılmasını kolaylaştırmak için garaj krikosu veya tamircilerce timsah krikoya ilave edilen basit bir düzenekle üstesinden gelinebilir. Motorlarda soğutmanın asli yükünü motor soğutma suyunun taşımasının yanı sıra motor yağının da soğutmaya yardımcı olduğu bilinir. Piston ve silindir gömleğinde, eksantrik mili, turbo, süpab mekanizmasındaki ısıyı alan yağlama yağı, motor yağ soğutucusu ve motor yağ haznesinde (karterde) soğutulur. Karteri çevreleyen bir birikintinin mevcudiyetinde ise motor yağlama yağından çevreye olan ısı iletimi azalacaktır. Yağlama yağının sıcaklığının artması sebebi ile motor soğutma suyunun sistemden uzaklaştırması gereken ısı fazlalaşacaktır. Radyatörün sürekli yüksek hararette çalışması petek ile kazanların birleşim yerlerinde sızıntılara sebebiyet verebilir. Sürekli yüksek ısı transferi ihtiyacında, radyatördeki soğutma performansının önemini fazlalaştıracaktır. Çok aşırı sıcak hava şartının dışında makinada bir hararet olgusu var ise öncelikle su seviyesi, radyatörün, soğutma fanının, davlumbazların, termostatın, tahrik kayışlarının durumu gözden geçirilmelidir. Radyatörlerin kanatçıklarında kapanma var mıdır, özellikle kontrol edilmelidir. Radyatörde soğutmayı bozan unsurlardan 14 birisi kanatçıkların eğilerek hava akımını engellemeleridir. Yapılan işin mahiyeti gereği özellikle tünel veya yer altı madenciliğinde ortamda bulunan toz, çimento, beton püskürtme uygulaması gibi çalışmalar neticesinde, kullanılan bu malzemeler radyatör yüzeylerinde birikerek soğutma faaliyetine mani olur. Özellikle beton püskürtme faaliyetinde bulunulan çalışma mahallindeki makinalar iş bitiminde hemen temizlenmelidir. Takip eden resimde bir ıslak beton püskürtme makinasında bulunan yardımcı aksam jenaratördeki kirlilikler gösterilmektedir. Yakıt ikmalinde taşan mazot, ortamdan gelen çimento tozları, bakım esnasında dökülen yağlar birikerek yakıt tankının üzerinde bir çamur tabakası hasıl etmişlerdir. Motor üzerinde biriken çimentolarda bir kirlilik ve sonrasında arıza sebebidir. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Bir başka hararet nedeni ise davlumbazın şekil hasarına uğrayarak geniş aralıklar bırakmasıdır. Aşağıdaki resimde fan ile davlumbaz arasındaki mesafe, dizayn olarak ta fazla bırakılmıştır. Bu nedenle hava akımı bozulur. Şantiyelerde bazen arızalı fanın yerine uydurulan fanlar gerek çap gerekse hava basma yönünün ters olması da bir hararet sebebidir. Takip eden resimde bir jeneratör de basma yönünde olması gereken soğutma fanı yerine emme yönünde olan fan takılmıştır. Radyatörden çıkan sıcak hava, radyatör kenarındaki sızdırmazlık bozulmuş ise geri ye doğru bir yönlenme gösterebilir, bu da sıcak havanın radyatöre tekrar yönlenmesi demektir ki neticesinde motorda soğutma zayıflar. 16 Temizliğe itina edilmesi ve ihmal edilmemesini belirtirken, dikkat edilmesi de önemlidir. Yüksek basınçlı yıkama makinaları ile temizlik yapılırken dikkatli olunmalıdır. Alternatörlerin, elektrik motorlarının içine girecek su onların kısa devre yaparak yanmasına sebep olabilir. Yine emniyet müşirlerinde kısa devreye sebep olarak makinanın çalışmasında problemler meydana getirebilir. Yüksek basınçlı su ile radyatör temizliğine girişildiğinde radyatör peteğindeki kanatçıklar eğilerek soğutmaya mani olurlar. Aşağıdaki resimde fan çapı dışında kalan bütün kanatçıklar basınçlı yıkama tesiri ile yatmışlardır. İş makinalarında bakım için makine üzerinde yakıt, motor yağı, hidrolik yağı, gres yağı vs. yağlar depolanmamalıdır. Bunlar olası bir yangın nedenidirler. Bazı işletmelerde iş makinasının bulunulan şantiyeye uzak olması durumunda makine üzerinde veya operatör mahallinde yağ, temizlik bezi, yakıt depolanması bir risk oluşmasına sebep olmaktadır. Dikkat edilmemesi ve operatörün makine içinde sigara içme alışkanlığında olması yangın tehlikesi meydana getirir. Bir diğer yangın riski de operatörlerin müzik dinlemek için iş makinasının elektrik sistemine uygun olmayan usullerle müdahalede bulunması neticesindedir. Operatör mahalline çamurlu ayakkabılar ile girilmesi ve operatör mahallinde bunların birikmesi yüksek elektronik kontrol ve kumanda sistemlerinde arızalara sebebiyet verir. Kabin havalandırmasının düzgün yapılması, havalandırma filtresinin uygun aralıklarla değiştirilmesi operatörler de tozdan kaynaklanan rahatsızlıkları azaltacak ve toz ile polenlerden oluşacak alerjilerin önüne geçilecektir. Temiz ve sıkıntısız çalışmalar dileği ile. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Hidrolik Bağlantı Elemanları Çeşitleri ve Sızdırmazlık Yöntemleri Ahmet İpek / İzmir Şube Yöneticisi/ HİDROPAKS 18 Hidrolik sistemlerde kullanılan bir kaç farklı çeşit bağlantı elemanı bulunmaktadır. Çoğu zaman kullanıcılar hangi bağlantı tipinin hangi alanda daha iyi performans sağlayacağını bilmeden kullanmakta ve bu sebeple zaman zaman sızdırma problemleri yaşamaktadır. Bu çalışmamızda hidrolik sistemlerde kullanılan tüm bağlantı tiplerini, bu bağlantıların yapılarını ve performanslarını inceleyerek sistemimizde hangi bağlantı tipini kullanarak en iyi sızdırmazlığın nasıl sağlanacağını göreceğiz. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Resim.1 JIC Bağlantı Tipi Dünya da kullanılan 4 farklı bağlantı standardı bulunmaktadır. Bu standartları Amerika, İngiltere, Almanya ve Japonya belirlemiştir. Türkiye olarak bu alanda bizim bir standardımız olmadığı için yukarıda bahsetmiş olduğum 4 ülkenin standardını da kullanmaktayız. Bu çalışmamızda bahsetmiş olduğumuz 4 farklı standardı teker teker inceleyerek hangi bağlantı tipinin bizim standardımız için uygun olacağını belirlemek mümkün olacaktır. Dünyada teknoloji büyük bir hızla ilerlemekte, her konuda olduğu gibi bağlantı elemanları ve sızdırmazlık yöntemlerinde de bir çok yeni teknolojiler geliştirilmiştir. Tüm bağlantı tiplerini inceledikten sonra yeni teknolojilerden de bahsedeceğiz. 1. Bağlantı Elemanı Nedir? Çeşitleri Nelerdir? Bağlantı elemanları direk uyumluluk olmaksızın blok girişleri ve iki ve/veya daha fazla çıkışlı hatların birleştirilmesine yönelik kullanılan ara parçalardır. Bağlantı elemanları konfigürasyon tipine bağlı olarak ürün grupları halinde sınıflandırılabilir. *JIC Amerikan standardı *ORFS Japon standardı *BSP İngiliz standardı *METRİK Alman standardı Resim.2 JIC Bağlantı Çeşitleri 19 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Resim.3 BSP Bağlantı Tipi 1.1 SAE J514, 37° FLARE - JIC Bu bağlantı tipi hidrolik devrelerde çok yaygındır. Hem erkek hem de dişi 37° konik yuvaya sahiptir ve düz dişler geçtiğinde sızdırmazlık gerçekleşir. Bağlantı dişler aracılığı ile mekanik olarak sağlanır. Bu bağlantı tipi Amerikan Standardıdır ve Amerika’da yaygın olarak kullanılmaktadır. Boru bağlantılarında oldukça yaygın kullanılmaktadır. 1.2 British Standard Pipe - BSP (BSPP Paralel - ISO228-PT & BSPT- ISO7-PT) BSP tip bağlantı elemanlarında iki tip Standard vardır: BSPP ve BSPT BSPP’de diş paraleldir ve erkek 30° konik havşaya sahiptir ve bu 30° konik havşa üzerinde BSPP dişisinin üzerine oturur. BSPT’de erkek diş koniktir ve genellikle bir bloğa takılır. Sızdırmazlık diş bitimi ile gerçekleşir bu nedenle mon- Resim.4 BSP Bağlantı Tipi Çeşitleri 20 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Resim.5 ORFS Bağlantı Tipi taj sırasında teflon bant veya sızdırmazlık sıvısı kullanılmalıdır. Bazı ölçülerde BSPP/BSPT ve Amerikan bağlantıları NPSM/NPT arasında benzerlik vardır. BSPP ve BSPT İngilliz Standardı r ve İngiltere’de yaygın olarak kullanılmaktadır. 1.3 SAE J1453, O-RİNG FACE SEAL - ORFS Bu bağlantı tipi hidrolik devre uygulamalarında güvenilir sızdırma kontrolünü sağlayan Standartlardan biridir ve yüksek basınçlarda çalışmak için tasarlanmıştır. Erkekte düz diş ve alında o-ring vardır, dişide düz diş ve o-ringsiz düz alın vardır. Sızdırmazlık erkekteki o-ringin, dişinin düz alnına bastırılması ile sağlanır. Bu tip uygulamalarda çalışma sıcaklığı da göz önüne alınarak NBR veya VİTON, 90 Shore o-ring tercih edilmelidir. Resim.7 METRİK Bağlantı Tipi 1.4 DIN 2353 METRİK Erkek 24° konik yüzeye sahiptir ve dişi kısımda bulunan aynı açı ile mekanik olarak sızdırmazlık sağlanmaktadır. Alman bağlantı tipi olan Metrik bağlantılar en yaygın kullanılan bağlantı tiptir. Farklı tip standartlarla uyumlu kon- Resim.6 ORFS Bağlantı Tipi Çeşitleri 22 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Resim.8 METRİK Bağlantı Tipi Çeşitleri figürasyonları oldukça zengindir. Bu nedenle diğer bağlantı tiplerine göre daha yaygın kullanılır. Boru uygulamalarında montaj kolaylığı sayesinde bir çok uygulamada tercih edilmektedir. (Yüksüklü tip montajlarda) 2. Paksform - Boru Üzerine Form Vererek Yapılan Bağlantı Şekli Bu bağlantı tipinde Çelik Çekme Boru üzerine form makinesi ile yüksük kullanmadan yapılan form ile sızdırmazlık sağlanır. Bu tip bağlantı en GÜVENİLİR bağlantı şeklidir. Sızdırmazlık en iyi şekilde sağlanır. Hangi Uygulama İçin Kullanmalıyım ? PaksForm Tüm boru fitting sistemleri Tarım, Alternatif Enerji, İnşaat, Üretim, Mobil, Offshore & Marine, Petrol & Gaz, Ulaşım ve Sanayi kesimleri de dahil olmak üzere en zorlu uygulamaların ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmıştır. Sistem veya proje için en uygun bağlantı şekli birçok uygulamada değişmektedir; servis montaj erişimi, gerekli basınç dayanımı, kullanılacak sıvı tipi, dış mekanik gerilmeler ve çalışma ortamıdır. Ayrıca, hizmet montaj ve operasyonel ortamda nihai bir değerlendirmeye ihtiyacı vardır. Resim.9 PaksForm Bağlantı Tipi 24 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Resim.9 PaksForm Uygulama Makinesi Montaj Tekniği Yüksüklü sistemde montaj uygulaması tamamen operatöre bağlı olmaktadır. Yüksüğün az sıkılması durumunda yüksük fırlayacak, çok sıkılması durumunda yüksük çatlayacaktır, her iki faktörde de kaçaklar ve sızıntılar meydana gelecektir. PaksForm sisteminde ise tamamen operatörden bağımsız olarak montaj tamamlanır böylece tüm imalatlar standart olarak maksimum sızdırmazlık sağlayacak şekilde gerçekleşir. Basınç Dayanım Faktörü L Serisi 500 Bar S Serisi 800 Bar Tüm PaksForm bağlantıları için basınç dayanım grafiğini aşağıda bulabilirsiniz. Kompanent Faktörü Dünya standartlarına uygun DIN Tüm PaksForm ürünleri özel parça kullanılmaksızın DIN standartlarına uygun tasarlanmıştır. Böylelikle yedek parça konusunda özel üretim gereksinimi olmayacaktır. 3. Sonuçlar Hidrolik sistemler her geçen gün geliştirilmekte ve ürün çeşitleri artmaktadır. Tüm ürünlerde olduğu gibi hidrolik sistemlerde de enerji verimliliği için ürünler geliştirilmektedir. Rekabet şartlarının ağır olduğu bu dönemde bu tip yenilikleri takip eden ve ürettiği makinalarda veya sistemlerde kullanan firmaların daima bir adım önde olacağından şüphe yoktur. Grafik.1 PaksForm Basınç Dayanım Faktörü 26 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ ) i l r i v e D n e k ş i ğ e D ( İnvertörlü Hava Kompresörleri Murat ALİŞİROĞLU / KALARA PNÖMATİK-HİDROLİK İnvertörlü Kompresör Nedir ? Bu kompresörler frekans kontrollü, sanayi dilinde sürücülü veya değişken devirli diye adlandırılan hava kompresörleridir. Genelde vidalı hava kompresörlerine uygulanan bu sistem sayesinde, uzun vadede elektrik tasarrufu sağlanır. İnvertörlü Kompresör Ne Fayda Sağlar? Çok basit anlatımla 90 kw'lık bir vidalı hava kompresörünün yaklaşık 16, 5 m3/dak hava debisi bulunmaktadır. Tüketilen hava miktarını 8 m3/dak olarak düşünürsek; böyle bir durumda kompresörünüz invertörlü ise; invertör sayesinde sürekli olarak ayarlanan basınçta (genelde 7 bar) tutacak şekilde kompresörün elektrik motorunun devrini ve tüketmiş olduğu elektriği 8 m3/dak ihtiyacına göre düşürecektir. Dolayısıyla uzun vadede ciddi bir elektrik tasarrufu söz konusudur. %35 lere varan elektrik tasarrufu sağlanmaktadır. 28 Kompresörde Uygulama Nasıl Yapılır Nelere Dikkat Etmek Gerekir? İnvertör (frekans kontrol cihazı) kompresörün elektrik panosuna yerleştirilir. Bu invertör, kompresörün elektronik sensörlerinden gelen bilgilere göre motorun çalışma gücünü ve devrini otomatik olarak kontrol eder. Bu şekilde hareket eden bir kompresörün kayış-kasnaklı olması motor devrindeki değişikliğin vidaya iletilmesinde sıkıntı doğuracağından burda sanayicimizin invertörlü kompresör seçiminde kompresörün direk akuple olmasına dikkat etmesi tavsiye edilir. invertörlü kompresörlerde motor devri ile vida grubu erkek rotor devrinin aynı olması en yüksek verimi sağlar. Yeni nesil invertörlerde iki değer arasında yani minimum ve maksimum motor devirleri arasında sonsuz ayar yapılabilmektedir. Bu bağlamda doğal olarak kompresörün one to one drive olması en yüksek verimliliğe ulaşmamızı sağlayacaktır. Bu nedenle eğer en doğru invertörlü kompresöre sahip olmak istiyorsanız sonradan yapılma veya kayış kasnaklı sistemi değil, en baştan invertörlü olarak dizayn edilmiş direk akuble modelleri tercih etmelisiniz. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İnvertörlü kompresörler; işletmenin ne kadar hava ihtiyacı var ise o kadarlık bir elektrik tüketerek hava ihtiyacınızı karşılayacaktır. Uzun vadede elektrik maliyetinde büyük avantaj sağlayan bu kompresörün dezavantajı ise invertör ünitesinden dolayı maliyetlerinin yüksek olmasıdır. Tam Olarak İnvertörlü Kompresör Ne İşe Yarar? Çok açık ifade ile invertörlü kompresörler; işletmenin ne kadar hava ihtiyacı var ise o kadarlık bir elektrik tüketerek hava ihtiyacınızı karşılayacaktır. Uzun vadede elektrik maliyetinde büyük avantaj sağlayan bu kompresörün dezavantajı ise invertör ünitesinden dolayı maliyetlerinin yüksek olmasıdır. İnvertör gerek yağ enjekteli gerekse yağsız vidalı kompresörlerde değişken hava ihtiyaçlarını karşılar. İnvertör kompresörlerde basıncı sabit tutmak için tercih edilen güncel bir kontrol mekanizmasıdır. İnvertörlü Kompresör Alımında Nelere Dikkat Etmek Gerekiyor? İnvertörlü kompresörlerde dikkat edilmesi gereken ve uygulamada yanlış yapılan hususları şöyle sıralayabiliriz. Maalesef yanlış makine seçiminden dolayı invertörlü kompresörlerin çoğunun işletmede %80-100 kapasite ile çalışıyor olması, öncelikle kompresör satışında sorumlu arkadaşların ticari kaygılardan ve invertör fiyat farkından dolayı fiyat-doğru makine arasına sıkışması, rakibe üstünlük sağlama çabası adı altında firmalara gereğinden daha düşük kw'ta kompresör satıp fiyat avantajı yakalama çabası en büyük yanlıştır. Bazen de bu arkadaşların işletmeye yanlış kompresör vermemek adına yüksek Kw’lı kompresörleri yatırımcıya doğru kompresör gibi satması ve kompresörlerin sürekli olarak en düşük kw’da çalışmasıyla motorun kendini soğutamaması, kompresörün ticari ömrü için ciddi bir darbedir. İnvertörlü kompresörlerden sürekli olarak minumum düzeyde hava çekilmesi, motorun kendini soğutamamasına, dolayısıyla motor sargılarının kavrulmasına ve deformesine sebep olur. Bazı durumlarda ise invertörlü kompresör %100 yükte çalışıp %5 lik invertör kayıpları sebebiyle geleneksel yani normal invertörsüz kompresörden daha fazla enerji sarfiyatı- na sebep olabilmektedir. İnvertörlü kompresörü siz %80100 kullanıyorsanız (binlerce firma gezdiğim için bizzat gördüğüm sıkıntıdır bu) invertörden yararlanamıyorsunuz demektir. İnvertörlü kompresör alımında bu hususa dikkat etmek gerekir. Sonuç olarak firmalar şayet vardiyalı sistem ile çalışıyorsa ve gün içerisinde hava kullanımında kısmi yük değişimleri oluyorsa invertörlü kompresörler işletmelerinde enerji sarfiyatını düşürür. Ancak böyle durumlarda invertörlü kompresörler yatırımcıya kazanç sağlayabilir. İnvertörlü Kompresör Her İşletmeye Gereklimidir, Gereksiz Yere İnvertörlü Kompresör Kullanılması Söz Konusu Olabilirmi ? Hayır her işletme için invertörlü kompresör gerekli değildir. Değişken hava değeri olmayan firmalar için bu ciddi araştırma gerektiren bir yatırımdır. Maalesef bazı kompresör firmaları işletmelerde bulunan geleneksel vidalı kompresörleri değiştirme ve yerine invertörlü kompresör satma adına tasvip edilmeyen bazı yollar denemişlerdir. Örneğin işletmelerde bulunan geleneksel vidalı kompresörlerde ölçümler yapıp özellikle firmalarda sorunsuz çalışan yerli kompresörlerin kapasite değerlerini düşük çıkartıp, kendi invertörlü kompresörlerinin kapasite değerlerini yüksek çıkartarak firmaya avantaj sağlıyor gibi gözükmektedir. Bu şekilde firmalara sattıkları düşük kw'lı kompresörler nedeniyle işletmelede tam yükte çalışan bir çok gereksiz invertörlü kompresör mevcuttur. Artık tıpkı jenaratörde olduğu gibi kompresör üretiminde de çok ciddi, tüm standart belgelerine sahip ISO1217 Annex C ek 3'e göre kompresör kapasite değeri verebilen, kaliteli üretim yapan yerli firmalar bulunmaktadır. Hatta Avrupada, Rusyada, Ortadoğuda pazar liderliğine oynayan Türk malı kompresör markalarımız mevcuttur. Öyleki dünyada oil free (yağsız) vidalı kompresör üretimi yapan sayılı ülkelerden biriyiz artık. 29 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Geleneksel Kayış Kasnaklı Sistem Bir Kompresör Sonradan İnvertörlüye Çevrilebilir mi ? Bu şekilde sanayimizde maalesef iki taraf adına kazanç sağlama adı altında sonradan yapılmış bir çok invertörlü kompresör gördüm. Burda harcanan her kuruş milli servettir. Bir kompresörü sonradan invertörlüye çevirmek ve ondan uzun vadede randuman almak imkansıza yakındır. Doğru olan geleneksel vidalı komresörleri sonradan invertörlüyo çevirmek değildir. İnvertörlü kompresörler sonradan değil ilk tasarım aşamasından itibaren tasarlanmalıdır. Bu kompresörlerde kullanılacak rulmanlardan motora kadar her komponent ona göre dizayn edilmelidir. Sonuçta invertör tüm kompresörü kontrolünde tutan, motor devirlerini ayarlayan yeri geldiğinde yükselten, yeri geldiğinde minumum düzeye çeken bir cihazdır. Burda oluşacak balansın belli frekans değerlerinde atlattırılması ancak sıfırdan invertörü kompresör dizaynı ile mümkündür. Sonradan yapılan invertörlü kompresörlerde bu titreşimler özellikle bazı frekans değerlerinde ciddi şekilde kendini göstermektedir. Belli bir süre sonrada maalesef sanayicimiz düzgün çalışan kompresöründen de olmaktadır. Sanayicimiz İnvertörlü Kompresör Seçiminde Neyi Ön Planda Tutmalı? İthal uygulamalarda yani yabancı menşeili kompresör üreticilerinden bazıları neredeyse beş yıllık bir elektrik kazancını, invertör farkından dolayı eskiyen bir teknoloji olmasına karşın ürünlerine yansıtmaktadır. Özellikle son on yıldır yerli kompresör üreticileri invertörlü uygulamalarda ciddi başarılara imza attıkları gibi yurt dışı bir çok makro projelerde artık Türk malı invertörlü kompresörleri de görebilmekteyiz. Sanayicilerimizin yerli üretime destek vermesi, bu bağlamda ülkemizde yapılan yerli imalat hava kompresörlerine özellikle vidalı, invertörlü ve oil free (yağsız) kompresörleri destekleyerek bir yerde dünyanın en pahalı enerjisi olan basınçlı havanın üretilmesi konusunuda yüksek teknolojinin ülkemizde de kullanılmasına destek 30 olmaları beklenmektedir. Son yıllarda yatırımcıların kompresör seçiminde yerli sanayiden yana tavır alması bu sektörde yeni yatırımcıların sahaya girmesinde buna istinaden en yeni teknolojilerin ülkemize girmesini sağlamıştır. Artık yerli imalat kompresörler gerek Türkiye'de gerekse yurt dışında bir çok pazarda dünyaca tanınan yabancı menşeli firmalarla kıyasıya rekabet etmektedir. Yerli üreticiye bu anlamda destek vermek aynı kapasitede hava üreten ve kompanenentleri bile nerdeyse aynı marka olan yabancı menşeili kompresörlere en az 2 kat daha fazla para vermemek gerektiğini ortaya çıkartmıştır. Gönül rahatlığı ile söyleyebilirimki yerli kompresörde kullanılan vida ve invertörler zaten dünyaca bilinen markalara ait kalite belgeleri ve yıllık üretim kapasiteleri belli olan komponentlerdir. Değişken Devirli (İnvertörlü) Kompresörlerin Geleneksel Kompresörlere Göre Farklılıkları: • İnvertörlü kompresörler boşta çalışmaz (böylece ortalama %25-35 enerji tasarrufu yapılır) • İnvertörlü kompresörlerde kompresör motoru ve invertör beraberce çalıştığı için elektrik sistemi problemsiz çalışır. İnvertör sayesinde sonsuz dur-kalk (start-stop) yaptırabilir. Bu arada demeraj aşırı akım yüklerine sebep olmaz • İnvertörlü kompresörde bulunan şok bobini ve EMC filtresi standarttır. • Kompresör motoru devir aralığı %25-%100 aralığında değişken bir yapıda seçilmiştir standart değildir. • Kompresörler herhangi bir ∆p aralığında değil talep edilen net basınç değeri set edilerek çalışır. Bu sayede ∆p sebebiyle alınan %1 lik ekstra enerji yükünden tasarruf yapılır. (İstenilen set değeri üzeri her 1 bar ekstra yük ort. %1 Fazladan enerji harcanmasına neden olur) ∆ P = Basınç Farkı İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Sanayi ve Çevre Gökhan KAN / Çevre Mühendisi/ KALARA PNÖMATİK HİDROLİK İnsanlık tarihinin yönünü değiştiren birçok önemli gelişme vardır. Bunlardan biri de Sanayi Devrimi’dir. 1700’lü yıllarda başlayan Sanayi Devrimi’nden sonra makine kullanımı tüm dünyada giderek yaygınlaştı. Demir ve çelik kullanımı arttı. Buhar, elektrik, petrol gibi yeni enerji kaynakları devreye girdi. Tarımsal üretimi hızlandıran makineler yapıldı. Fabrikalar kurulmaya başlandı. Çeşitli ulaşım ve iletişim araçları geliştirildi. Günlük yaşantımızla ilgili pek çok gereksinimimizi sanayi etkinlikleri sayesinde karşılayabiliyoruz. Ancak bu etkinlikler sırasında oluşan atıklar çevre kirliliğine ve önemli sağlık sorunlarına neden oluyor. Oysa çevre dostu teknolojiler kullanılarak sanayi etkinliklerinin zararlarını azaltmak mümkündür. Örneğin, yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak kirliliğin ortaya çıkması önlenebilir ya da kirliliği azaltacak yeni teknolojiler geliştirilebilir. Sanayi etkinlikleri hangi çevre sorunlarına yol açar? Hava kirliliği, toprak kirliliği, atık üretimi, aşırı su tüketimi, küresel ısınma, ozon tabakasının incelmesi, asit yağmurları, geniş alanların kullanımı vb. 34 Atıksu sorunu: Pek çok değişik sektörü barındıran Organize Sanayi Bölgelerinden çıkan atık sular verildikleri dere, nehir v.s gibi alıcı ortamları kısa sürede kirletmekte ve bu suların geçtiği yerlerdeki tarım alanlarının zarar görmesine neden olmaktadır. Bu nedenle organize sanayi bölgelerinde yapılacak araştırmanın ardından sektör türüne göre ön arıtma ve nihai ortak arıtma ile bu zararların önlenmesi mümkündür. Ancak her bir tesisin uygulayacağı tesisi içi önlemler ve ön arıtma gibi tekil çözümler ve ortak arıtma için bulunacak çözümler ekonomik olmalıdır. İşletme ve ilk yatırım giderlerine katılım payları, fabrikaların ön incelemesinden sonra arıtmaya gönderecekleri atık su miktarı ve o tesis için belirlenecek kirlilik yükü üzerinden alınmalıdır. Ayrıca ortak arıtmaya kabul kriterleri tespit edilmelidir. Bu belirlemede ortak arıtmaya gelmesi halinde arıtma sistemini bozacak kirleticiler dışında kalan tüm kirleticilerin ortak arıtmaya alınması üzerinde durulmalıdır. Hava kirliliği sorunu: Organize sanayi bölgelerinde bulunan tesislerde proses ısı ihtiyacı ve ısınma gibi ihtiyaçların karşılanması için yakma sistemleri kullanılmaktadır. Bu işlemlerde çoğunluk- İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Katı atık sorunu: Organize Sanayi Bölgelerinde çok çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren işletmeler yer aldığından dolayı atık türleri de farklılık göstermektedir. Genel olarak bu atıklar evsel nitelikli atıkların dışında kaplama ve metal işleme atıkları, reaktif atıklar, tekstil atıkları, boyalar, reçineler, atık yağlar, kirlenmiş kaplar, organik kimyasallar v.b olarak sıralanabilir. Bu atıklar çevreye ve insan sağlığına olan etkileri nedeniyle tehlikeli atık olarak nitelendirilebilmekte ve ayrı olarak bertaraf edilmesi gerekmektedir. Katı atık kontrolünde izlenecek yöntemin belirlenmesinde aşağıdaki konular izlenebilir; • Faaliyet gösteren firmaların atık özellikleri belirlenmelidir. • Hammaddelerin girişinden ürün olarak ortaya çıkıncaya kadar aşamalar izlenmeli ve gereksiz atık oluşumu önlenmelidir. la kömür, fueloil ve doğalgaz gibi fosil yakıtlar kullanılmaktadır. Bu yakıtların yakılması neticesinde atmosfere kirletici gaz emisyonları atılmaktadır. Bu kirletici maddeler mevcut yakma sistemlerinin eski veya yeni olmasına ve iyi işletilip işletilmemesine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Yakıtlardan ve proseslerden ortaya çıkan kirleticilerin çevreye ve insan sağlığına zarar vermemesi için Organize Sanayi Bölgeleri yönetimince Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği uyarınca ve belirlenen esaslar çerçevesinde 2 senede bir Akredite olan kuruluşlar tarafından gerekli ölçümlerin yaptırılarak, işletmelerin denetimleri yapılmalıdır. İdare yönetiminin gerek görmesi halinde fabrikalar yakıt değişimi, kazanların değiştirilmesi, ısı yalıtımı, bakım yapılması v.b konularda tedbirler almalıdır. • Toplanan atıkların gerektiğinde depolanabileceği, atıklarını 50 kg kadar kendi araçlarıyla getirebileceği yerler oluşturulmalıdır. Özellikle tehlikeli atıkların depolanabileceği güvenli alanlar oluşturulmalıdır. • İşletmeler, Atık bertarafı ve diğer konularda uzmanlaşmış, Çevre konularında yeterlilik belgesi almış, Çevre Danışmanlık Hizmetleri veren kuruluşlardan yardım alabilirler. Gürültü sorunu: Organize sanayi bölgelerinden kaynaklanan gürültü genelde işletmelerde kullanılan makinalardan kaynaklanmaktadır. Ancak, her bir tesisten çıkan gürültü genellikle kendi sınırları içinde kalmakta, tüm organize sanayi bölgeleri düşünüldüğünde ise uğultu şeklinde kendini göstermektedir. 35 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Sonuç: Planlı kalkınmanın bir gereği olarak geliştirilmiş olan Organize Sanayi Bölgeleri ülkemizde sanayileşmenin çevreye vereceği en az zarara indirebilmek açısından en uygun modeldir. Bu avantajı kullanarak herbir Organize Sanayi Bölgeleri için bir çevre yönetim sistemi ve atık minimizasyon sistemleri geliştirilmelidir. Bu sistem içerisinde Organize Sanayi Bölgeleri’ nin hangi safhada hangi tedbirleri alması gerektiği gibi hususlar ayrıntılı olarak ele alınmalı ve sistem dinamik olmalı, heryıl gözden geçirilerek fabrikalarda ve Organize Sanayi Bölgeleri genelinde meydana gelen değişiklikler kaydedilmelidir. Organize Sanayi Bölgeleri idareleri özellikle kuracakları çevre yönetim sistemine fabrikaların katılımını sağlamalı ve hazırlanacak program uygulanabilir ve çoğunluk tarafından kabul edilmiş olmalıdır. Birbirinden bağımsız çevresel faaliyetler sorunların çözümü için yeterli olmamaktadır. Gerek faaliyetleri kapsayacak sonuçları ölçümleyecek insanları sistemin içine çekecek ve sürekli gelişimi amaçlayacak bir yönetim modeline ihtiyaç vardır. Devlet kurumlarının işletmelerin çevre yönetim uygulamalarına teşvik sağlayabilmek için kurumsal ve hukuki yapıyı gözden geçirmeleri gerekmektedir. Organize Sanayi Bölgeleri yönetimleri kendi sorumlulukları altında faaliyet gösteren tesisler için Çevre Yönetim Sistemi uygulamalarına geçmeli ve genel olarak şirketlerde ve özellikle KOBİ’lerde çevre duyarlılığını desteklemelidir. Öte yandan şirketler çevresel faaliyetlerle ilgili düşünce biçimini değiştirmeli ve çevrenin iş dünyasının gelişmesinde önemli bir faktör olduğunu benimsemelidir. Kaynak: MERKAT, Bu maddedeki idari para cezalarının 1.1.2014 tarihinden itibaren uygulanması ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 29.1.2014 tarihli ve 28897 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 2014/1 sayılı 2872 sayılı Çevre Kanunu Uyarınca Verilecek İdari Para Cezaları, İdarî nitelikteki cezalar şunlardır: a. Ek 4 üncü madde uyarınca emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt sahiplerine 500 Türk Lirası, yönetmeliklerle belirlenen standartlara aykırı emisyona sebep olan motorlu taşıt sahiplerine 1.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. b.Hava kirliliği yönünden önemli etkileri nedeniyle kurulması ve işletilmesi yönetmelikle izne tâbi tutulan tesisleri, yetkili makamlardan izin almadan kuran ve işleten veya iznin iptal edilmesine rağmen kurmaya ve işletmeye devam eden veya bu tesislerde izin almaksızın sonradan değişiklik yapan veya yetkili makamların gerekli gördükleri değişiklikleri tanınan sürede yapmayanlara 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu tesislerde emisyon miktarları yönetmelikle belirlenen sınırları aşıyorsa 48.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. İzne tâbi tesisleri, aldıkları izin belgesinde veya yönetmeliklerde öngörülen önlemleri almadan veya yönetmeliklerde belirlenen emisyon standartlarına ve sınırlamalarına aykırı olarak işletenlere 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. c. Hava kirliliği yönünden kurulması ve işletilmesi izne tâbi olmayan tesislerin işletilmesi sırasında yönetmelikle belirlenen standartlara aykırı emisyona neden olanlara 6.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu Kanunun ek 9 uncu maddesine aykırı davrananlara 2.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu bendin birinci paragrafında öngörülen fiilin konutlarla ilgili olarak işlenmesi halinde verilecek ceza toplu veya ferdî ısıtılan konutlarda her bağımsız bölüm için 300 Türk Lirasıdır. Bu cezai sorumluluk toplu ısıtılan konutlarda yöneticiye, ferdî ısıtılan konutlarda ise konutu kullanana aittir. d. Hava kirliliği yönünden özel önem taşıyan bölgelerde veya kirliliğin ciddi boyutlara ulaştığı zamanlarda ve yerlerde veya kritik meteorolojik şartlarda yönetmeliklerle öngörülen önlemleri almayan, yasaklara aykırı davranan ya da mahallî çevre kurullarınca bu konuda alınan kararlara uymayanlara bu maddenin (b) ve (c) bentlerinde öngörülen cezalar bir kat artırılarak verilir. Bu fiilin konutlarla ilgili olarak işlenmesi halinde cezai sorumluluk bu maddenin (c) bendinin üçüncü paragrafına göre tespit edilir. 36 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ e. Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan inşaata başlayan ya da faaliyete geçenlere yapılan proje bedelinin yüzde ikisi oranında idarî para cezası verilir. Cezaya konu olan durumlarda yatırımcı faaliyet alanını eski hale getirmekle yükümlüdür. Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara, her bir ihlal için 10.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. f. 11 inci maddeye göre kurulması zorunlu olan atık alım, ön arıtma, arıtma veya bertaraf tesislerini kurmayanlar ile kurup da çalıştırmayanlara 60.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. g. 12 nci maddede öngörülen bildirim ve bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 6.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. h. Bu Kanunun 14 üncü maddesine göre çıkarılan yönetmelikle belirlenen önlemleri almayan veya standartlara aykırı şekilde gürültü ve titreşime neden olanlara, konutlar için 400 Türk Lirası, ulaşım araçları için 1.200 Türk Lirası, işyerleri ve atölyeler için 4.000 Türk Lirası, fabrika, şantiye ve eğlence gürültüsü için 12.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. ı. Bu Kanunda öngörülen yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerde ve yargılama yetkisine tâbi olan deniz yetki alanlarında ve bunlarla bağlantılı sularda, tabiî veya sunî göller ve baraj gölleri ile akarsularda; 1. Petrol ve petrol türevleri (ham petrol, akaryakıt, sin- 38 tine, slaç, slop, rafine ürün, yağlı atık vb.) tahliyesi veya deşarjı yapan tankerlerden, bin (dahil) gros tona kadar olanlar için gros ton başına 40 Türk Lirası, bin ilâ beşbin (dahil) gros ton arasında olanlara, bu miktar ve ilave her gros ton başına 10 Türk Lirası, beşbin gros tondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her gros ton başına 100 Kuruş, 2. Kirli balast tahliyesi yapan tankerlerden bin (dahil) gros tona kadar olanlar için gros ton başına 30 Türk Lirası, bin ilâ beşbin (dahil) gros ton arasında olanlara bu miktar ve ilave her gros ton başına 6 Türk Lirası, beşbin gros tondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her gros ton başına 100 Kuruş, 3. Petrol türevleri (sintine, slaç, slop, akaryakıt, yağlı atık vb.) veya kirli balast tahliyesi yapan gemi ve diğer deniz vasıtalarından bin gros tona kadar olanlar için gros ton başına 20 Türk Lirası, bin ilâ beşbin (dahil) gros ton arasında olanlara bu miktar ve ilave her gros ton başına 4 Türk Lirası, beşbin gros tondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her gros ton başına 100 Kuruş, 4. Katı atık bırakan veya evsel atıksu deşarjı yapan tanker, gemi ve diğer deniz araçlarından bin (dahil) gros tona kadar olanlar için gros ton başına 10 Türk Lirası, bin ilâ beşbin (dahil) gros ton arasında olanlara bu miktar ve ilave her gros ton başına 2 Türk Lirası, beşbin gros tondan fazla olanlara ise, yukarıdaki miktarlar ve ilave her gros ton başına 40 Kuruş, idarî para cezası verilir. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Tehlikeli madde ve atıkların deşarjı durumunda uygulanacak idarî para cezaları, petrol ve türevleri kategorisi esas alınarak on katı verilir. Kirliliğin oluşmasını müteakip gemi veya deniz aracının kendi imkânları ile neden olduğu kirliliği giderdiğinin tespit edilmesi durumunda, idarî para cezası 1/3 oranında uygulanır. Cezanın derhal ve defaten ödenmemesi veya bu hususta yeterli teminat gösterilmemesi halinde, gemiler ve götürülebilen diğer deniz vasıtaları en yakın liman yetkilisine teslim edilerek seyrüseferden ve faaliyetten men edilir. Banka teminat mektubu veya geminin bağlı olduğu kulüp sigortacısı tarafından düzenlenecek teminat mektubu teminat olarak kabul edilir. Yabancı devlet egemenliği altındaki sularda bu devletlerin mevzuatının Türk bayraklı gemiler tarafından ihlali durumunda, ilgili devletin ceza uygulamaması ve Türkiye'nin cezalandırmasını talep etmesi durumunda bu Kanun hükümleri uygulanır. Bu bendin birinci paragrafı dışında, bu Kanun ve bu Kanun uyarınca çıkarılan yönetmeliklere aykırı olarak ülkenin egemenlik alanındaki denizlere ve yargılama yetkisine tâbi olan deniz yetki alanlarına, içme ve kullanma suyu sağlama amacına yönelik olmayan sulara atık boşaltanlara 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yukarıda öngörülen fiilin konutlarla ilgili olarak işlenmesi halinde her konut ve bağımsız bölüm için 600 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, diğer konutlarda ise yöneticiye aittir. i. Bu Kanunun ek 8 inci maddesi uyarınca yürürlüğe konulan yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara 1.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. j. Kanunda ve yönetmelikte öngörülen yasaklara veya standartlara aykırı olarak veya önlemleri almadan atıkları toprağa verenlere 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu fiilin konutlarla ilgili olarak işlenmesi halinde her konut ve bağımsız bölüm için 600 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, diğer konutlarda ise yöneticiye aittir. k. Bu Kanunun 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen hususlara aykırı olarak biyolojik çeşitliliği tahrip edenlere, (d) bendi uyarınca ilan edilen Özel Çevre Koruma Bölgeleri için tespit edilen koruma ve kullanma esaslarına aykırı davrananlara ve (e) bendinin ikinci paragrafı uyarınca sulak alanlar için yönetmelikle belirlenen koruma ve kullanım usûl ve esaslarına aykırı davrananlar ile (f) bendinde belirlenen esaslara ve yasaklamalara aykırı davrananlara 20.000 Türk Lirası, (e) bendinin birinci paragrafına aykırı davrananlara 100.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. (1) l. Bu Kanunun ek 1 inci maddesinin (c) bendine aykırı olarak anız yakanlara her dekar için 20 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Anız yakma fiilinin orman ve sulak alanlara bitişik yerler ile meskûn mahallerde işlenmesi durumunda ceza beş kat artırılır. Bu Kanunun ek 1 inci maddesinin (d) bendi uyarınca tespit edilen esaslara aykırı olarak ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerden ve kazasına tâbi olan deniz yetki alanlarından, akarsular ve göller ile tarım alanlarından belirlenen esaslara aykırı olarak kum, çakıl ve benzeri maddeleri alanlara metreküp başına 120 Türk Lirası idarî para cezası verilir. m.Bu Kanunun ek 2 nci maddesinde öngörülen çevre yönetim birimini kurmayanlara 6.000 Türk Lirası, çevre görevlisi bulundurmayanlara ya da Bakanlıkça yetkilendirilmiş firmalardan hizmet almayanlara 4.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. n.Bu Kanunun 9 uncu maddesi uyarınca belirlenen koruma esaslarına aykırı olarak içme ve kullanma suyu koruma alanlarına, kaynağın kendisine ve bu kaynağı besleyen yerüstü ve yeraltı sularına, sulama ve drenaj kanallarına atık boşaltanlara 48.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu fiilin konutlarla ilgili olarak işlenmesi halinde her konut ve bağımsız bölüm için 1.200 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezai sorumluluk, müstakil konutlarda konutu kullanana, diğer konutlarda ise yöneticiye aittir. Bu alanlarda Kanuna ve yönetmeliklere aykırı olarak yapılan yapılar 3194 sayılı İmar Kanununda belirlenen esaslara göre yıktırılır. 40 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ o.Bu Kanunun 11 inci maddesinde öngörülen acil durum plânlarını yönetmelikle belirlenen usûl ve esaslara uygun olarak hazırlamayan ve bu plânların uygulanması için gerekli tedbirleri almayan, ekip ve ekipmanları bulundurmayanlar ile yerel, bölgesel ve ulusal acil durum plânlarına uymayanlara 12.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. p.Bu Kanunun 13 üncü maddesinde öngörülen malî sorumluluk sigortasını yaptırmayanlara 24.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. r. Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. s. Umuma açık yerlerde her ne şekilde olursa olsun çevreyi kirletenlere 100 Türk Lirası idarî para cezası verilir. t. Tehlikeli atıkların her ne şekilde olursa olsun ülkeye girişini sağlayanlara ayrı ayrı 2.000.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. u.Tehlikeli atıkları ilgili mercilere ön bildirimde bulunmadan ihraç eden veya transit geçişini yapanlara 2.000.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. 42 v.Bu Kanunda ve ilgili yönetmeliklerde öngörülen yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak tehlikeli atıkları toplayan, ayıran, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, yeniden kullanan, taşıyan, ambalajlayan, etiketleyen, bertaraf eden ve ömrü dolan tehlikeli atık bertaraf tesislerini kurallara uygun olarak kapatmayanlara 100.000 Türk Lirasından 1.000.000 Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. y. Tehlikeli kimyasallar ve bu kimyasalları içeren eşyayı bu Kanunda ve ilgili yönetmeliklerde belirtilen usûl ve esaslara, yasak ve sınırlamalara aykırı olarak üreten, işleyen, ithal ve ihraç eden, taşıyan, depolayan, kullanan, ambalajlayan, etiketleyen, satan ve satışa sunanlara, 100.000 Türk Lirasından 1.000.000 Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir. Bu maddede öngörülen ceza miktarlarını on katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu maddenin uygulamasında Türk Ceza Kanunu ile diğer kanunların, fiilin suç oluşturması haline ilişkin hükümleri saklıdır. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İsraf Arapça kökenli bir kelime olup Türk Dil Kurumu sözlüğünde karşılığı; gereksiz yere para, zaman, emek vb. harcama, savurganlık olarak tanımlanmaktadır. Kısaca sahip olduğumuz her şeyi gerektiğinden daha fazla kullanmak ya da harcamaktır. Bireysel olarak düşünülürse sınırlı kaynaklarla, sınırsız ihtiyaçlar arasında denge kurarak harcama yapılması, kullanılan kaynaklarda diğer insanların hatta sonraki kuşakların da hakları olduğu bilinci ile tüketmesi gerekir. En ciddi israfın ise zaman olduğunu bilinmeli ve unutulmamalıdır. Zaman israfının telafisi yoktur. ''Eflatun öğrencisini kumar oynarken görünce kızar, arkasından kızmasının nedeninin kumar oynamasına değil zamanı boşa harcamasına olduğunu açıklar.'' İsraf yaşamın her alanında (Birey, aile, işletmeler, toplum, ülke) vardır, yazıda israfın işletmecilik yönü üzerinde durulmaktadır. İsraf ve Tasarruf Üzerine Kaya GÜRSOY / Makina Yüksek Mühendisi 1. Kurum ve Kuruluşlar Açısından İsraf Kurum ve kuruluşlar açısından israf yaşamsal bir önem taşır. İşletmelerin fiziksel ve bilgiye dayalı kaynaklarını daha etkin kullanmaları israfın önlenmesiyle sağlanabilir. İşin tasarımı ve işin yapılmasına ilişkin yaklaşımlarda hangilerinin israfa neden olduğu dikkatlice araştırılması gereken bir konudur. Yönetim ve örgütlenme hatalarının israfa neden olduğu durumların saptanması oldukça önemlidir. İsrafın önlenmesi, iş süreçleri içindeki gereksiz kaynak kullanımlarının önüne geçilmesi ile gerçekleşebilir. İsrafın önlenmesine ilişkin çalışmalar, hangi verimlilik öğelerinin kullanılması gerektiğine ışık tutacaktır. Verimlilik ve etkinlik arayışlarının ilk adımlarını israfın önlenmesi oluşturur. Bu arayış kurumların rekabet avantajlarının artırılması amacı taşıyan çalışmalarını da destekleyecek, yeni düşüncelerin doğmasına neden olacaktır. İsrafın önlenmesi ile, üretkenliğin, etkinliğin ve verimliliğin, yalnızca fiziksel iş süreçlerinde değil aynı zamanda bilgiye dayalı süreçleri de içine alacak biçimde gündeme gelecektir. İşletmelerde ve imalathanelerde kaynakların gereksiz kullanımının önüne geçerek, verimliğin sağlanması konusunda daha dikkatli olmalıyız. İsraf esasen ülke sorunudur. Her sorumluluk taşıyan vatandaşın üzerinde durması gerekir. Atıklar, su, elektrik kullanımı, enerji, zaman, çevre hep üzerinde durmamız gereken 44 konular. Basit bir su örneği verecek olursak, damlaya damlaya boşa akan bir musluk yılda 6 metreküp su kaybına sebep olmaktadır. Bunun her konuta maliyeti takriben 24,00TL’dir. (atıksu, KDV vb. hepsi dahil) Ülkemizde 19 milyon konuttan sadece % 10 unda böyle bir durum olsa, oluşan israf yaklaşık 45 milyon TL’dir. Bir damla su! 45 Milyon TL ile neler yapılır düşünelim. Bu ve benzer hesaplar enerji israfı, ekmek israfı vb. için yapılabilir. Bireysel olarak yaşantımızda dikkat etmemiz gereken hususların başka önemli örnekler vermek mümkündür. 1.1.Tasarruflu ampuller akkor lambaya göre % 80 tasarruf sağlar. 1.2.Buzdolabının kapağının iyi kapanıp kapanmadığını kontrol edin. Buzdolabına sıcak malzeme, üstü açık sıvı yiyecekler koymayın. 1.3.TV, bilgisayar, yazıcı, VCD, CD göstericisi gibi elektronik aletleri bekleme durumunda (stand by) bırakmayın. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 1.4.Bulaşık, çamaşır gibi fazla kirli olmayan malzemeleri yüksek sıcaklıkta yıkamak yerine ılık veya soğuk su ile yıkamalı, durulama ise soğuk su ile olmalıdır. Mümkünse çamaşırlar dışarıda güneş ve rüzgârda kurutulmalıdır. 1.5.Tüketim alışkanlığınızı değiştirin geri dönüşümü mümkün olan şişe ve kutulardaki yiyecek ve içecekleri tüketin. Kağıtları geri dönüşüm çöp kutusuna atın. Çöplerin % 50’si geri dönüşüme uğrasa daha az karbondioksit açığa çıkar. 1.6.Beş dakikalık duş ile yetinin daha az su tüketirsiniz. 1.7.Havayı değil binalarımızı ısıtalım. Binaların yalıtımları önemlidir. Pencere ve kapılar ısının ¼ ünün kaybına sebep olur. Çift cam veya ısı cam ısı kaybını yarı yarıya azaltır. Pencere bandı ve süngerler kullanın. Evin dış cephesini koyu renk ile boyamak suretiyle ısının bir kısmını muhafaza edersiniz. 1.8.Kalorifer derecesini çok açmayın. Oda sıcaklığını bir derece santigrada artırmak için yaklaşık % 6 oranında daha fazla yakıt gerekir. Örneğin; oda sıcaklığı 23ºC’de ısı kaybı 100 ise 22ºC’de tasarruf % 6 21ºC’de tasarruf % 12 20ºC’de tasarruf % 18 Tasarruf sağlanır. Fazla sıcakta pencereleri açmak yerine radyatör musluğunu kısınız. 2 saat açık duran pencerelerden 50-75 kw/m² yıl ısı kaybı olduğu söylenebilir. Oda ısısına duyarlı termostatik vanalar kullanılması uygun olur. 1.9.Araçlarda fosil yakıt kullanır. • Aracınızı gerekmedikçe kullanmayın. Toplu ulaşım araçlarını tercih edin. • Lastik hava basınçlarınız düşükse yakıt sarfınız artar. • Gereksiz yere ani fren ve gaza basmak benzin tüketimini % 5 artırır. • Camları açık olarak saatte 100 km bir hızla otomobil kullanmanız % 4 aşırı yakıt tüketimine neden olur. 1.10. Ülkemizin su kaynakları aşırı ve yanlış kullanım sebebiyle süratle yok oluyor. Ülkemizin su fakiri olmaması için fert olarak hepimiz suyumuza sahip çıkmalıyız. Buraya kadar bir kısım bireysel olarak tasarruf yapılabilecek konularda ansiklopedik bilgiler verilmiştir. Şimdide fabrikamızda israfı önleyerek verimliliği nasıl artırırız konularına başlıklar halinde değinelim. 1.11.Dünya genelinde gıdanın üçte biri çöpe gidiyor. Bunun bedeli 750 milyar dolardır. Bu da ülkemizin milli gelirine eşdeğerdir. 1,3 milyar ton gıda dünyanın atmosferine 3,3 milyar ton sera gazı salınmasına neden oluyor. 2. İşletmelerde ve İmalathanelerde Dikkat Edilecek Genel Tasarruf Tedbirleri 2.1.Lüzumsuz yanan lambaları söndürmek. 2.2.Yeterince ihtiyaç kadar yağ kullanmak. 2.3.Su kaybını önlemek. 2.4.Temizlik maddelerini itinalı şekilde kullanmak. 2.5.Hurda parçaların değerlendirilmesi. 2.6.Tezgâh seçimlerinin imal edilecek malzemeye uygun yapılması. 2.7.Tüm tesiste hava kaçaklarının önlenmesi. Enerji harcayarak sıkıştırılan havanın kaçaklarla zayi olmaması. 2.8.Yenilebilecek kadar yemek alınması.Artık bırakılmaması. 2.9.Tezgahlarda kullanılan kesme sıvılarının zayi olmaması için kaçakların giderilmesi. 45 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 2.26. Gerekmedikçe çalışan arkadaşlarımızı rahatsız etmemek. 2.27.Her türlü kullanılan tezgah, makine vb. bakımlarının zamanında yapılması. 2.28.Herhangi bir tezgah veya makinada arıza meydana geldiğinde arıza büyümeden bakım onarıma bildirilmesi. 2.29.Yemeklerin ihtiyaç kadar yapılması. Ekmek israfının önlenmesi. 2.30.Bilmediğimiz, emin olmadığımız işi yapmamak, bu konularda amirlerden bilgi almak. 2.31. Özel sorunlarımızı işimize, kurumumuza taşımamak. 2.32.Teknik resimlerdeki ölçüleri doğru okuyup tatbik etmek. 2.33.Tezgâh üzerindeki her türlü buton ve aksesuarları temiz kullanmak. 2.10.Ölçme aletlerinin itinalı olarak kullanılması. Bunların hasar görmemesi. Genelde ölçüm aletleri pahalıdır. 2.34.İmal edilecek ürünlerdeki malzeme seçimlerinin uygun yapılması. 2.11. Kesme sıvılarının tekrar kullanımının sağlanması. 2.35. Kullanılan iş ayakkabılarının işe uygun olması. 2.12. Tezgâh tanklarının temiz kullanılması. 2.36.Kırtasiye savurganlığı yapılmaması. (İş emri, parça tanıtım kartı vb.) 2.13.Gerekli olmayan tezgâhların paydos saatlerinde durdurulması. 2.37. Dosyaların planlı düzgün bir şekilde tutulması. 2.14.Yumuşak malzemelerin hasar görmemesi için düzgün istiflenip ambalajlanması. 2.38. Forkliftlerin ve mobil vinçlerin kurallara uygun kullanılması, bu araçlardaki yağ kaçaklarına dikkat edilmesi. 2.15.İmalatlardaki işçilik zamanının iyi değerlendirilip kayıpların asgariye indirilmesi. 2.39.Cıvata – somun – pul gibi bağlama elemanlarının itinalı bir şekilde ihtiyaç kadar kullanılması. 2.16.Kullanılan ölçü aletlerinin kullanımdan sonra yerine bırakılması. 2.40.Muayenesi geçip kalibre edilmemiş ölçü aletlerinin kullanılmaması. 2.17. Çalışılan tezgâhın temizliğine itina edilmesi. Tezgâhın temiz kullanılması. 2.41. Tezgâhlarda kullanılan soğutma sıvılarının zamanında değiştirilmesi. 2.18.Standart zamanda imal edilen parça sayısından en az bir tane fazla üretim yapılmasına çaba harcanması 2.42. Ölçü aletlerinin seçiminin uygun yapılıp yeterli sayıda bulundurulması. 2.19.Kıyafete dikkat edilmesi. Kıyafet tezgâhta çalışmaya uygun olmalıdır. 2.43. Parçalar üzerine iş emri kartlarının düzgün bir şekilde koyulması. 2.20.Her türlü araç – gereç – takım – avadanlık – fikstürü kendi malımız gibi itina ile kullanmak. 2.44.Tezgah işlem kapasitesine göre işçilik zamanlarının uygun olması. 2.21. Çalışırken iş emniyeti ve işçi sağlığı kurallarına uygun hareket edilmesi. 2.45. Emir ve talimatlarının tam anlaşılarak işlem yapılması. Bu konuda talimatı alan kişinin konuyu anlaması ve talimatı veren kişinin de gerekli açıklıkta ve netlikte talimat vermesi önemlidir. 2.22.İmal edilen parçaların kesme sıvılarının süzülmesinin sağlanması. 2.23. Yeterli miktarda temizlikle ilgili maddelerin bulunması. 2.24.Ölçü aletlerinin uygun yerlerde bulunması. Kullanım akabinde yerine koyulması, eğer yok ise uygun raflar yapılması. 2.25. Sigara izmaritleri gibi çevreyi kirletici unsurlardan kaçınmak bunların uygun atık biriktirme kutu veya bidonlarına koyulmasını sağlamak. 46 2.46.Çalışanlarımıza iş başında öğretim ve eğitimin verilmesi. (Görevlerine göre uygun eğitim) 2.47. Bakımcıların yetersizli sayıda olması. 2.48. Her türlü lüzumsuz yapılan yatay ve düşey taşımalardan kaçınılması. 2.49. Tezgâhlar arasında ve ekipler arasında malzemelerin ulaştırılmasının sağlanması. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 2.50.Malzemelerin zamanında temin edilmesi, gecikmelere meydan verilmemesi. 2.51. Parça imaline esas teşkil eden teknik resimlerde bilgi eksikliğinin olmaması. 2.52.Bölümler arasında bilgi akışı ve iletişim eksikliğine meydan verilmemesi. 2.53. Mesai saatlerinin başlangıç ve bitimine dikkat edilmesi. 2.54.Ambarlardan malzeme alımında zaman kaybına sebebiyet verilmemesi. 2.55.Tedarikçi seçimlerine dikkat edilip, bunlardan temin edilen malzemelerin kontrollerinin sağlıklı bir şekilde yapılması. 2.56. Karar gerektiren konularda geç kalınmaması. 2.57. Kaynak verimliliği sağlayarak üretimlerimizin daha az maliyetle sağlanması bu yolla rekabet gücümüzü artırmak. 2.58.İmalatlarımızda daha az enerji uygun ve daha az hammadde, daha az işçilik harcayarak ekonomi sağlamak. 2.71.Boşaltma – yükleme işlerinde kullanılan makinaların bakım – servis – park işlemleri programlı bir şekilde yapılmalıdır. Koruyucu bakıma önem verilmelidir. 2.72.Tekrar tekrar yapılan işlerden kaçınılmalıdır. Bunun için her iş ve işlemin analizi sağlıklı yapılmalıdır. 2.73.Yangına karşı önleyici tedbirler en ince detayına kadar düşünülüp alınmalıdır. 2.74. Fabrika içinde imalatta kullanılan her tür malzemenin toz – kir – pas üzerine parça düşmesi gibi konularda özen gösterilmeli bu konudaki olumsuzluklar önlenmelidir. 2.75.Her işin yönetilmesine ve disiplin içinde yapılmasına dikkat edilmelidir. 3. İşletmelerde ve İmalathanelerde İş Kayıplarına Neden Olan Etkenler 3.1. Zamanında işe başlamamak. 3.2. İşçinin yeterli bilgiye sahip olmaması. 3.3. İşçinin işine motive olamaması. 2.59.Yaptığımız her iş ve işlemi nasıl tasarruf edeceğimizi sorgulayarak hareket edilmesi. 3.4. Aşırı yorgunluk ve uykusuzluk. 2.60.Verimlilik, kullanılan kaynaklarla elde edilen üretim arasındaki ilişkiyi veren bir kavramdır. Bunu aklımızdan çıkarmayalım. 3.6. kullanılan ölçü aletlerinin hatalı olması. 2.61. Tezgah yerleşimlerindeki düzensizlikler aynı cins tezgahların tek operatörle çalıştırılması (iki tezgaha tek operatör gibi.) 2.62.Operatör ile CAD-CAM’cı ayırımının yapılması. Her operatör program yapması veya bilmesi gerekmez. 2.63. Sahadan gelen bilgilerin değerlendirilip gereğinin yapılması. Aynı hataların tekerrür etmemesi. 2.64.Araç kullanımına dikkat etmek. Araçların planlı programlı işletilmesi gereği vardır. Yakıt pahalı olup, yapılacak her tasarruf önemlidir. 2.65.Telefonların kullanımı çok önemlidir. Özellikle servis hizmetine gidenlerle iletişim bir sistem dahilinde olmalıdır. 2.66. Görevlendirme yapılırken işin tam tanımının yapılıp en iyi şekilde, en kısa zamanda, uygun maliyetle, kaliteli yapılması önemlidir. 2.67. Sorumluluklar açık ve net bir şekilde belirtilmelidir. 2.68. İşe uygun cıvata – somun – pul – rondela kullanımına dikkat edilmelidir. İmalatlarda lüzumsuz taşlama yapılmamalıdır. 2.69.Her işde işçi sağlığı ve iş emniyete kurallarına uyulması sağlanmalıdır. 2.70. Boşaltma – yükleme işleri tekniğine uygun yapılıp uygun araçlar seçilmelidir. 48 3.5. Tezgahların bakım yetersizliği. 3.7. Parçanın zamanında tezgaha gelmemesi. 3.8. Forklift beklenmesi. Tavan vinci, mobil vinç beklenmesi. 3.9. Malzeme yetersizliği. 3.10.Yapılan planlama hataları sonucu tezgah zamanının uygun olmaması. 3.11. Fikstür ve operatörün yetersiz olması. 3.12. Fazla mesai lüzumsuz fazla mesai yapılması. 3.13.Sürekli aparat ve takım değişikliği, tezgah değişikliği uygun olmayan rotalama. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 3.14. Ölçme aletlerinin yetersizliği. 3.33. Tezgah aralarının dar olup hareketi kısıtlaması. 3.15. Düzensiz ortam. 3.34. Lavaboların uzaklığı. 3.16. Temiz olmayan tezgah. 3.35. İş disiplin eksikliği. 3.17. Sayıca operatör eksikliği. 3.36. İş isteksizliği. İnsanların işini sevmemesi. 3.18. İşin zamanında teslim edilmemesi. 3.37. Yeterli olmayan temizlik ve bir kısım düzensizlikler. 3.19. İş sıralamasının iyi yapılmaması. 3.38. Operasyonların sırayı takip etmemesi. 3.20.İşlem esnasında aşırı ölçü alınması veya sık rapor alınması. 3.39.Ortam ısısının ayarsız olması. Tezgahlar için özellikle önemlidir. 3.21.Hatalı ham madde yanlış malzeme seçimi. Özellikle döküm malzemelerde karşılaşılan döküm hataları. 3.40. Tezgahlarda ve diğer makinalarda bakım eksikliği. 3.22. Operatörlerin sık sık tezgah değiştirmesi. 3.42. Kesici takım eksikliği yedek kesici takım olmayışı. 3.23. Üretim takibin iş takibini zamanında yapmaması. 3.43. İşçilerdeki oryantasyon ve eğitim eksikliği. 3.24. Tezgahların yerleşiminin birbirine yakın olması. 3.44. Kesme sıvılarının, tezgah yağlarının zamanında ikmali. 3.25. Hatalı parçaya yerinde ve zamanında müdahale edilmemesi. 3.27. Operatörlerin birbirleri ile sohbet etmesi. 3.45.İmal edilen makine ve tesisin zamanında teslim edilmeyişi, bunun sonucu ortaya çıkan sahada yapılan lüzumsuz yatay ve dikey taşımalar, rötuş boyaları, paslanmalar vb. 3.28.Kalite kontrol işlemlerinin operatör tarafından yapılması. 3.46.Açılan iş emirlerindeki tanım yetersizliği ve bilgi eksikliği. 3.29. Tezgah bakımlarının zamanında yapılmaması. 3.47. Yapılacak iş kararının geç gelmesi. 3.30.Bakım elemanlarının tezgah üzerinde yetersizliği, bilgi eksikliği, eğitim eksikliği gibi. 3.48. İş dağıtımının geç yapılması. 3.31. Tezgah veya diğer makinaların sürekli arıza yapması. 3.50. İş tanımlayan bilgi kartlarının geç gelmesi. 3.32.Elektrik kesintileri ve voltajda meydana gelen dalgalanmaların sık olması. 3.51. Servisin geç gelmesi. 3.26. Kesici aletlerin çabuk aşınması. 3.41. Sık yapılan proje değişiklikleri. 3.49. Kesici aletlerin parçaya uygunsuzluğu. 3.52. Bir önceki operasyondan hatalı parça gelmesi. 3.53. Ara kontrollerin zamanında yapılmayışı veya yetersizliği. 3.54. Mevcut iş kapasitesinin iyi kullanılmayışı. 3.55. Çalışan işçinin takibinin yakinen yapılmayışı. 3.56.İşçinin işiyle ilgili problemlerde zamanında ilgilenilmeyişi. 3.57. İşi zorlaştırıcı proje ve imalat resimleri. 3.58. İşlem zamanlarının iyi takip edilmeyişi. 3.59. İş saatlerindeki disiplinsizlik veya takip yetersizliği. 3.60. Sevkiyatlarda unutulan malzemeler. 3.61. Müşteriden kaynaklanan zaman kayıpları. Bu konuda birçok başlık sayılabilir. 3.62. Bölümler arası iletişim eksikliği. 3.63. İşçinin bir kısım istenmeyen alışkanlıkları. 3.64. İşçi performansının yakinen takip edilip ölçülmeyişi. 3.65.Özellikle makinaların ve tesislerin garanti kapsamında verilen aşırı servis hizmeti. 3.66.Aynı şekilde tesislerin ilk kurulum aşamasında karşılaşılan değişik hatalardan dolayı verilen aşırı servis hizmeti. Devam edecek... 50 Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı:05.10.2013/28786 5.10.2013 tarih ve 28786 sayılı Yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğinin bizleri uygulamada direkt ilgilendiren bölümleri alınmıştır. Bayramali KÖSA / Makina Mühendisi / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Yükleme yerleri ve rampaları a) Kolay ulaşılabilir yerde olması, 47.Yükleme yerleri ve rampaların; taşınacak yükün boyutlarına uygun olarak tasarlanması, çalışanların düşmesini önleyecek şekilde güvenli olması ve en az bir çıkış yerine sahip olması sağlanır. b) Yeterli kapasitede olması, Çalışma yerinde hareket serbestliği d) Her çalışan için çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte kilitli dolaplar bulunması, 48. Çalışılan yerlerin, gerekli her türlü ekipman ve araçlar dikkate alınarak, çalışanların işlerini yaparken rahatça hareket edebilecekleri genişlikte olması sağlanır. Soyunma yeri ve elbise dolabı 53. İş elbisesi giymek zorunda olan çalışanların, etik olarak veya sağlık nedenleriyle, uygun olmayan bir yerde soyunmalarına izin verilmez. Bu durumda çalışanlar için uygun soyunma yerleri sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer tahsis edilir. 54. Soyunma yerlerinin aşağıda belirtilen hususlara sahip olması sağlanır; 52 c) Yeterli sayıda oturma yerleri bulunması, ç) Kadınlar ve erkekler için ayrı soyunma yerleri olması, e) Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri işlerde iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde muhafaza edilmesi için, her çalışan için yeterli nitelikte iki bölmeli dolap veya iki ayrı elbise dolabı bulunması. Tuvaletler ve lavabolar 58. Çalışma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, yeterli sayıda tuvalet ve lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanır ve gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Dinlenme ve barınma yerleri 59. Özellikle, çalışan sayısının fazla olması, işin niteliği veya çalışma yerinin uzak olması ve benzeri nedenlerin sağlık ve güvenlik yönünden gerektirmesi halinde, çalışanlara, kolay ulaşılabilen dinlenme veya barınma yerleri sağlanır. Bu tür imkânlar yoksa iş aralarında çalışanların dinlenebileceği uygun yerler sağlanır. 60. Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık şartları ve dış etkilerden korunma bakımından yeterli nitelikte, emniyetli bir yere, zemini düzeltilerek kurulur ve drenaj için gerekli tedbirler alınır. 61. Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay tutuşmayan malzemeden inşa edilir. Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. Meskûn mahal dışında, yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık havada yapılan çalışmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz malzemelerden yapılmış çadırlar kullanılabilir. 62. Barınma yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri, elektrik tesisatları ile aydınlatmalar için gerekli güvenlik tedbirleri alınarak yeterli ve uygun araçlar sağlanır, yangına neden olmayacak şekilde tesis edilip, kullanıma alınır. Isıtma sistemlerinde yangın riski oluşturacak mangal, maltız ve benzeri açık ateş kullanılmaz. 63. Barınma yerlerinde, çalışanların kullanmaları için yeterli sayıda karyola, ranza, yatak, battaniye ve benzerleri işveren tarafından sağlanır. Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulur, gerektiğinde dezenfekte edilir. 64. Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli genişlikte olması sağlanır ve bu yerlerde çalışanlar için yeterli sayıda masa ve arkalıklı sandalye buldurulur. Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından korunmaları için gerekli tedbirler alınır. 65. Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir boş vakit değerlendirme odası, yeterli duş, tuvalet, lavabo ve temizlik malzemesi bulundurulur. Çalışan sayısı göz önünde bulundurularak bu yerlerde yatak, dolap, masa ve arkalıklı sandalyeler bulundurulur ve bunlar, kadın ve erkek çalışanların varlığı dikkate alınarak yerleştirilir. 70. Çalışanlara uygun koşullarda, yemeklerini yiyebilecekleri ve gerektiğinde yemeklerini hazırlayabilecekleri imkânlar sağlanır. B) Yapı Alanlarındaki Özel Asgari Şartlar Enerji dağıtım tesisleri 15. Enerji dağıtım tesislerinde aşağıdaki hususlara uyulur: a) Yapı işlerine başlamadan önce alanda mevcut olan tesisat belirlenir, kontrol edilir ve açıkça işaretlenir. b) Yapı alanının yakınından enerji nakil hatları geçmesi durumunda, yeterli güvenlik mesafesi bırakılıp gerekli güvenlik tedbirleri alınarak çalışılır. Güvenlik mesafesi belirlenirken nakil hattı tellerinin rüzgârda salınımı da hesaba katılır. Enerji nakil hatlarına yeterli güvenlik mesafesi bırakılamıyorsa enerji nakil hattının güzergâhı değiştirilerek yapı alanından uzaklaştırılması için veya hattın akımının kesilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlardan onay ve izinler alınır. c) Elektrik nakil hatlarının bulunduğu alanlarda yapılan çalışmalarda, bariyerler veya ikaz levhalarıyla araçların ve tesislerin elektrik hattından uzak tutulması sağlanır. Ayrıca araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu durumlarda uygun tedbirler alınır ve gerekli ikazlar yapılır. ç) Yapı alanındaki enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dış etkilere maruz kalan tesislerin, kontrol ve bakımlarının düzenli olarak yapılması sağlanır. Tesis, makine, ekipman 49. Mekanik el aletleri, kaldırma araçları, kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçlar da dahil olmak üzere herhangi bir güçle çalışan tesis, makine ve ekipmanlarda aşağıda belirtilen hususlara uyulur; a) Mümkün olduğu kadar ergonomi prensipleri dikkate alınarak uygun şekilde ve yeterli sağlamlıkta tasarlanmış ve imal edilmiş olması, b) Her zaman iyi çalışabilir durumda olması, c) Doğru şekilde kurulması, ç) Sadece tasarlandıkları işler için, uygun eğitim almış kişilerce doğru şekilde kullanılması. 50. Tüm iş ekipmanlarının periyodik olarak kontrol, test ve deneyleri, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uygun yapılır. 51. Her türlü iş ekipmanı için üzerinde kurulu olduğu veya hareket halinde olduğu zeminin sağlamlığı kontrol edilir. Zeminin sağlamlığından emin olunmadan ve gerekli hallerde dengeleme ve sabitleme yapılmadan çalışılmaya başlanmaz. Hendek kenarları ve dik eğimli yerlerde zemin kaymasını ve makinenin kaymasını önleyici tedbirler alınır. 52. İş ekipmanlarında, operatörün görüş alanının kısıtlı olduğu durumlarda, operatöre rehberlik edecek, konuyla ilgili eğitim almış bir işaretçi görevlendirilir. 53 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 53. Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların manevra ve park yerleri ile hareket alanları belirlenir. 54. Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların bütün manevraları bir gözetici tarafından yönetilir ve bu araçların geri manevraları esnasında sesli ve ışıklı uyarıların çalışır durumda olması sağlanır. 55. Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçların kazı çukuruna veya suya düşmemesi için gerekli koruyucu tedbirler alınır. 56. Kazı ve malzeme taşıma işlerinde kullanılan makine ve araçlarda sürücünün bulunduğu kısım, aracın devrilmesi durumunda sürücünün ezilmemesi ve düşen cisimlerden korunması için uygun şekilde yapılır. 57. Tüm araçlar, taşıtlar ve iş makinelerinde operatör kabinlerinde sadece operatörün bulunmasına izin verilir. Ancak kamyon ve benzeri araçların sürücü mahallinde yardımcı sürücü (muavin) bulunmasına müsaade edilebilir. 58. Kaldırma araçlarında kaldırılacak yükün çeşidi, boyutu, şekli ve diğer fiziksel özelliklerine uygun kaldırma aparatları kullanılarak uygun çalışma yöntemi tercih edilir. 59. Yük kaldırmada kullanılan ekipmanlar ile ilgili İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur. 60. Kaldırma ekipmanlarında yük kaldırılması ve ekipmanın hareketi esnasında devreye girecek sesli ve ışıklı ikaz sistemleri bulundurulur. 61. Kaldırma ekipmanlarında, belirtilen alt ve üst güvenlik sınır noktaları veya ekipmanın hareketini sınırlayan alan aşıldığında, kapasitesinin üzerinde kullanım durumlarında devreye girerek elektrik akımını otomatik olarak kesen ve tamburun hareketini frenleyen güvenlik tertibatları bulunması sağlanır. Kazı işleri, kuyular, yeraltı işleri, tünel ve kanal işleri 62. Kazı işine başlanmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulur: a) Kazının bitişik yapıları etkileyip etkilemeyeceği araştırılır ve etkileme ihtimali mevcut ise kazı başlamadan önce gerekli tedbirler alınır. b) Yer altı kabloları, gaz boruları, su, kanalizasyon ve diğer dağıtım sistemlerinin yerleri belirlenir ve bunlardan kaynaklanabilecek tehlikeleri asgariye indirmek için gerekli tedbirler alınır. c) Meskûn mahallerde, yapı alanının çevresi yeterli yükseklik ve sağlamlıkta uygun malzemeden yapılmış perde ile çevrilerek ikaz ve uyarı için gerekli düzenlemeler yapılır, bunlar yapının bitimine kadar bu şekilde korunur. 54 ç) Meskûn mahallerin dışında yapılan kazıların kenarlarına uyarı şeritleri çekilerek ikaz levhaları asılır. 63. Kazı işleri, kuyular, yeraltı işleri ile tünel ve kanal çalışmalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur: a) Çalışmalar, işveren tarafından görevlendirilen ehil kişi gözetiminde yapılır. b) Çalışma alanına giriş ve çıkış için güvenli yollar sağlanır. c) Kazılarda zemin yapısı, iklim koşulları, kazı alanı yakınlarında meydana gelebilecek sarsıntılar, çevredeki su kaynakları ve fazla yük kuvvetleri göz önüne alınarak uygun şev açıları belirlenir ve/veya statik hesabı yapılmış uygun destek ve setler kullanılır. Kazı yüzeyleri, şevlerin eğimi ve yüksekliği zeminin yapısına, sağlamlığına ve çalışma yöntemlerine uygun seçilir. ç) Malzeme veya cisim düşmesine, su baskını tehlikesine ve insanların düşmesine karşı uygun tedbirler alınır. d) Tehlikeli veya zararlı olmayan özellikte solunabilir hava sağlamak için bütün çalışma yerlerinde gerekli tedbirler alınır. e) Yangın, parlama, patlama, su baskını veya göçük gibi durumlarda çalışanların güvenli bir yere ulaşmaları sağlanır. 64. Kazı (yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol sonucunda çalışma ortamının güvenli olduğu belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz; a) Her vardiyadan önce, b) Patlatma yapılıyorsa her patlatmadan sonra, c) Beklenmedik parça düşmelerinden sonra, ç) Desteklerdeki önemli bir zarardan sonra, d) Şiddetli yağış, don ve kardan sonra. 65. Çalışma sırasında ortaya çıkan tozların çalışanların sağlığına zarar vermemesi için gerekli tedbirler alınır. Çalışma alanında zararlı kimyasalların, zehirli ve boğucu gazların ya da serbest silis tozları gibi tehlikeli maddelerin bulunduğunun anlaşılması halinde, çalışanlar derhal oradan uzaklaştırılarak gerekli tedbirler alınır ve güvenli çalışma ortamı sağlanmadan tekrar çalışmaya başlanmaz. 66. Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya metalden yapılmış asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler kullanılır, geçit korkuluklarının bu Yönetmeliğin Ek.4 (A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır. 67. Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte yapılan temel ve kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının şerit gibi kazı- İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ larak yukarıdan çökertilmesi şeklinde çalışma yapılması engellenir. Ayrıca kanallarda yan duvarların göçmemesi için gerekli tedbirler alınır. 68. Kazı alanından çıkartılan hafriyat ile kazı kenarı arasında yeterli mesafe bulundurulur ve hafriyatın kazı alanına akma riski bulunuyorsa uygun bariyerler kullanılır. Kazı mahallinde bulunan hareketli araçlar ve kazı stabilitesini etkileyebilecek diğer araçlar ile kazı kenarı arasında gerekli güvenlik mesafesi bırakılır. 69. Kazı işlerinde yağış sırasında çalışma yapılmaz. 70. Kazı işlerinde çalışanların çalışma alanına ulaşmaları için uygun ve güvenli yöntemler kullanılır, destek ve setlerin iniş ve çıkış için kullanılması engellenir. 71. Makinelerle yapılan kazı işlerinde, bu makinelerin hareket alanına çalışanların girmelerine izin verilmez. 72. Yeraltı çalışmalarında aşağıda belirtilen hususlara uyulur: a) Havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer altı çalışmaları durdurulur ve bütün çalışanlar tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar kimsenin içeri girmesine izin verilmez. b) Uygun bir haberleşme sistemi oluşturulur, buralardaki kaçış yolları görülebilir bir şekilde işaretlenir. c) Tüneller ve galerilerde göçük tehlikesine karşı uygun tedbirler alınır. 73. Çeşitli gazların hava ile patlayıcı bir karışım meydana getirebileceği yeraltı işlerinde, yangın ve patlama riskinin bulunabileceği yerlerde, açık alevli lamba veya cihazlar kullanılmaz, sigara içilmez ve ilgili mevzuata uygun malzeme ve ekipmanlar kullanılır. 74. Patlayıcı kullanılarak çalışılan kazı, tünel ve galeri gibi yer altı kazı işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur: a) Patlayıcı maddeler üretici tarafından belirtilen koşullarda saklanır ve depolanır. b) Yapılan işin niteliğine uygun patlayıcı maddeler ve kapsüller kullanılır ve patlayıcı maddeleri yeterlik belgesine sahip çalışanlardan başkasının almasına ve ateşlemesine izin verilmez. c) Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin depolanması, taşınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve uzman kişiler tarafından yapılır. Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde organize edilir ve yürütülür. ç) Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde konulamaz. Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taşınamaz. d) Patlatma yapılacak alanın etrafında uygun güvenlik tedbirleri alınmadan patlatma yapılmaz. 56 Yıkım işleri 75. Yıkım işlerinde aşağıdaki hususlara uyulur: a) Yıkımdan önce yapının içindeki ve etrafındaki havagazı, su ve elektrik bağlantıları kesilir ve yıkılacak kısmın etrafında, güvenlik alanı bırakılarak gerekli tedbirler alınır. b) Yıkım işleri, ilgili standartlar ve konuya ilişkin mevzuat hükümlerine uygun şekilde yürütülür. c) Çalışmalarda uygun çalışma yöntemleri ve ekipmanlar kullanılır, gerekli tedbirler alınır. ç) Çalışmalar, işveren tarafından görevlendirilen ehil kişinin gözetimi altında planlanır ve yürütülür. d) Yıkım esnasında toz kalkmaması ve yıkılan kısma ait malzeme ve molozların çalışma ortamından güvenli bir şekilde uzaklaştırılması için gerekli tedbirler alınır. Beton döküm işleri 81. Beton dökümünde aşağıdaki hususlara uyulması sağlanır; a) Beton pompasının beton dökülecek yere uygun durumda konumlandırılması, b) Beton pompasının destek pabuçlarının zemine uygun şekilde sabitlenmesi, c) Beton pompası bom ve hortumların birleşim yerlerinde hava basıncından dolayı oluşabilecek açmaların önlenebilmesi için gerekli kontroller yapılması, ç) Pompa kollarının açılmasında ve toplanmasında çevredeki bina, elektrik iletim hatları gibi tesislerin oluşturduğu risklerin ortadan kaldırılması, d) Enerji nakil hatlarının altlarında pompa çalıştırılmaması veya zorunlu olduğu durumlarda enerji nakil hatlarıyla temasının olmaması için gerekli tedbirlerin alınması, e) Beton pompası bomunun ucundaki bom hortumunun güvenli yöntemlerle idare edilmesi, f) Beton yığılmasının tehlike oluşturacağı döşeme betonu dökümü gibi işlerde betonun uygun şekilde yayılarak dökülmesi, g) Beton dökülen kısmın hemen altında çalışma yapılmaması, ğ) Beton dökülen ağızda hortumun savrulmaması, h) Beton pompası operatörünün betonun döküldüğü yeri görmemesi durumunda uygun haberleşme imkânı sağlanması, ı) Beton dökümü bitinceye kadar kalıpların sürekli kontrol edilmesi, i) Kalıp açılması ve patlamasının gerekli tedbirler alınarak önlenmesi. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ ‘’ Anı yazmak, ölümün elinden bir şey kurtarmaktır.’’ Andre GIDE Yazmaya Hazır mısın? Rıza BAKIR / Makina Mühendisi Sizin bildiklerinizi yazmanın başka hayatlara neler kazandıracağını ancak onlar öğrendiklerinde bilirsiniz. Bunu yapmanın yolu günümüzde çok daha kolay. Sosyal medya bu konuda görselliğiyle başı çekmekte. Ancak işin edebi yönünü de katarsak bunları biraz daha yaygın hale getirmenin önemi çok daha büyüktür. Hepimiz şantiyelerde bulunmuşuzdur ve hepimizin kim bilir ne anıları vardır. Şimdi bunları orada o anı sizinle paylaşamayan insanlara aktarabileceğiniz sihirli anahtarın gücü- nü görebiliyorsunuzdur. Hayatımızda ufacık bir zaman diliminde yaşadığımız , öğrendiğimiz ve halen hatırladıkça o anı size yaşatan kim bilir ne renkli, ne coşkulu, ne sevinçli, ne hüzünlü ve ne anlamlı anılarım var demektesiniz.Haydi hepimiz o anı şimdi hep beraber yaşayalım. İMMB ile tanışmam, meslek hayatımın şekillenip, gelişmesinde üzerimde çok fazla emeği olan Sayın Ekrem EKMEN’ in masasında İMMB dergisini görmemle başladı. Sonrasında da beraber seminerlere katılıp dernek üyesi olmam konusunda ön ayak olduğu için kendisine bir kez daha şükranlarımı sunuyorum. Derginin gücünü bugün daha iyi anlıyorum. Merak ettiğim konularda sektörün tecrübeli uzmanları tarafından yılların birikimleri benim gibi genç mühendislere aktarılıyordu. Ve şimdi yıllardır severek okuduğum dergiye bir yazı da ben yazıyorum. Bu yazıyı yazmamda 19 Nisan'da genel kuruluna katıldığım İMMB Derneği'nin Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Duran KARAÇAY ve saygı değer üyelerinin dergimiz yazılarının artması gerektiği konusundaki teşviklerinin önemli bir yeri vardır. Saygılarımla. Yaşlı Usta 2000 yılının sıcak bir haziran ayında yaz stajımın başvurusu için aradığım adresi sonunda bulmuştum. Firmanın atölye park yerinde Opel marka aracın içinde tulumlu elinde takım anahtarı ile bir şeyler ile uğraşan yaşlı bir usta gördüm. Bu yaşta çalışmakta olduğunu gördüğümde biraz üzüldüğümü söylemeden edemeyeceğim. Yanına yaklaşıp kolay gelsin dedim. Staj başvurusu için geldiğimi ve ilgili kişileri sordum. Gayet kibar bir şekilde konuşması ve kurduğu cümlede gülüm diye hitap etmesi beni çok etkilemişti. Sanayi ortamında böyle güzel konuşabilen bir insanın yarattığı şokun etkisindeydim. Beni ilgili kişilere yönlendirdi. Staj başvurum kabul edilip stajımın birinci haftasına başladığımda gözüm yaşlı ustayı arıyordu. Ama koskoca atölyede ustayı sorduğumda kimse tarif ettiğim kişiyi ta- 58 nımıyordu. Nasıl olur dedim? Başladım tarif etmeye zayıf, top sakallı, yaşlı ve çok kibar konuşuyor, dışarıda Opel marka aracı tamir ediyordu dediğimde, birden gülmeye başladılar. Bu gülüş beni rahatsız etmişti. Ama o yaşlı ustanın atölyede çalışan bir kişi değil de, en büyük hobisi atölye ve makineler olan, bu hobisi ile ilgili bilgi ve tecrübesini insanlara aktarıp onların gelişmesinde bir lider olarak firmanın üst yönetiminde görevli bir kişi olduğunu anladığım da ben de gülmeye başladım; ama inanmak da zor geliyordu. Atölye şefim Ekrem Bey ve çalışanlar ile zaman zaman bu hatıramı anlatıp gülüştüğümüz çok olmuştur. Stajımın ikinci haftasında yaşlı ustayı atölyede tekrar görünce öğrencilik yıllarımda bu mesleğe bakış açım değişmişti. Ekrem Bey beni zayıf, top sakallı ve yaşlı usta ile tanıştırmıştı. Rahmetli Doğan AYAN (MNG Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı) en içten saygılarımla. Bal Peteğindeki ve Kuşlardaki Matematik Sırları Kaynak: Teknik Elektrik Postası Sayı 157 Nurgül YILDIRIM / Matematik Öğretmeni / nyildirim@beykent.k12.tr Bilindiği gibi balarıları ihtiyaçlarından kat kat fazla bal üretirler ve bunları peteklerde saklarlar .Peteğin altıgen oluşu da herkes tarafından bilinen bir özelliktir .Peki arıların neden sekizgen, veya beşgen gibi geometrik şekillerde petekler değil de özellikle altıgen petekler inşa ettiğini hiç düşündünüz mü? Matemetiğin mimarları, matematik ve müzik , matematik ve doğa derken ilginizi çekeceğini düşündüğüm canlılardaki MUHTEŞEM MATEMATİĞE dikkatinizi çekmek istiyorum. Uçuşan kelebeklerdeki simetri, zaman ayarlaması yaparak her zaman yılın aynı dönemlerinde çiçek açan bitkiler ,bal peteğini özellikle düzgün altıgen şeklinde oluşturan arılar , havada yollarını tayin eden kuşlar , sayı saymayı bilen ağustos böcekleri, kendi koşulları içerisinde açı hesaplamaları yaparak yönünü belirleyip doğrudan yuvasına giden çöl karıncaları , ustaca inşaatçılık işi yapan kunduzlar, geometrik inceliklerin yer aldığı özel örme stiliyle ağını ören ve dik açı ile avını yakalayan örümceklerdeki var olan içgüdüsel MATEMATİKSEL hesaplamalar…. Etrafımızdaki hayvanlar ve bitkilere bakıldığında son derece sıradan canlılar olarak görülebilir bize . Oysa çevremizde görmeye alıştığımız bu canlıların hepsi son derece mükemmel özelliklere, akılcı davranışlara ve kusursuz detaylara sahiptir. Arılar bal peteğini niye düzgün altıgen seklinde yaparlar? Yararı nedir? Bilindiği gibi balarıları ihtiyaçlarından kat kat fazla bal üretirler ve bunları peteklerde saklarlar .Peteğin altıgen oluşu da herkes tarafından bilinen bir özelliktir .Peki arıların neden sekizgen, veya beşgen gibi geometrik şekillerde petekler değil de özellikle altıgen petekler inşa ettiğini hiç düşündünüz mü? Bu sorunun cevabını araştıran matematikçiler ilginç bir sonuca vardılar: "Bir alanın maksimum kullanımı için en uygun geometrik şekil altıgendir" Altıgen hücre, en çok miktarda bal depolarken, inşası için en az balmumu gerektiren şekildir Yani arı, olabilecek en uygun şekli kullanmaktadır Peteğin inşasında kullanılan yöntem ise çok şaşırtıcıdır: Arılar petek inşaatına iki-üç ayrı yerden başlarlar ve aynı anda iki-üç dizi şeklinde peteği örerler Yani çok sayıda arı, değişik yerlerden başlayarak, aynı ölçülerde altıgenler yapıp, bunları birbirine ekleyerek peteği örer ve en sonunda ortada buluşurlar Altıgenlerin birleşme yerleri o kadar ustaca yapılmıştır ki görünürde sonradan eklendiklerine dair hiçbir iz yoktur. 60 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Arı peteğinin temel maddesi bildiğiniz gibi balmumudur. Arılar balmumunu, karınları altında yer alan salgı bezlerinden salgılayarak yaparlar. Ağız kısmından dışarıya çıkan balmumun salgılanması için sıcaklığın 35°C olması da gerekiyor. Bunun yanında balmumu üretimi arılar için çok fazla enerji gerektiren bir işlem. Örneğin, 1 kg balmumu yapmak için 22 kg bal tüketirler. Hatta yeni bir yuva yapacaklarında, eğer mesafe uygunsa eski yuvadan balmumu taşırlar. Arılar bu enerji gerektiren işlemi en kolay yoldan en sağlam biçimde yapmak için binlerce yıllık evrimsel gelişim içinde en uygun petek biçimi olan altıgen biçimini geliştirmişler. Bu biçim, peteğin maksimum direncini sağlayabilmek ve en fazla balı depolamak için en uygun biçimdir. Yani birim alandan yararın en fazla sağlandığı biçim. Daire biçimli yuvalar olsaydı aralarda boşluklar oluşacaktı. Aynı biçimde beşgen biçimlide de. Üçgen ya da dörtgen biçimli yuvalarda boşluk kalmaz ancak bunlarda da fazla daha fazla malzeme kullanılması gerekir. Altıgen biçimli yuva en az malzeme kullanılarak en fazla bal depolanabilen biçimdir.. Arıların bu en uygun biçimi geliştirmesiyse, çok uzun zaman içinde çevre koşullarına, üreme durumlarına ve doğal düşmanlarına göre seçilmesiyle olmuş. Bu arada altıgen tanımını da hatırlatmış olalım sizlere.. Bir altıgen, altı kenarı ve altı köşesi olan çokgendir. Ayrıca kenarları ve açıları eşitse düzgün altıgen olarak adlandırılır. Düzgün altıgen altı eşkenar üçgenden oluştuğu için alanı ve çevresi kolayca bulunabilir.İç açıları toplamı (n-2).180 formulünden bulunabilir.Her bir iç açısının ölçüsü ise (n-2).180/2 formulünden bulunur. Peki kuşlarda durum nasıldır ? Kuşlar uzun göçlerde tek başlarına değil, sürü halinde uçmayı tercih ederler. Sürünün “V” şeklindeki uçuşu, her kuşa %23'lük bir enerji tasarrufu sağlamaktadır. Kuşların havada yollarını nasıl tayin ettikleri hususu, ilmin bazı yönleriyle hâlâ izah edemediği meselelerden biri olarak esrarını muhafaza etmektedir. Meselâ Antartika deniz kırlangıcı altı haftalık iken doğduğu yeri terk eder, Antartika'dan 11000 mil uzaklıktaki yurdunu bulur, orada kıştan sonra hâlâ bilinmeyen yol ile, tekrâr yazın aynı kuzey bölgesindeki yuvasına geri döner. Kalp ve kanatları ile bir harika olan bu kuş yıllardan beri insanlığın hâlâ cevap bulamadığı bu yol tayini işini küçücük beyni ile nasıl çözüyor ? Geçtiğimiz asırda kuşlar hakkında bazı gerçekler elde edilirken ancak son 25 yılda kuşların yukarıda anlatılanları yani yol tayinini nasıl başardığı hakkında bazı malumatlar elde edilebilmeye başlandı. Onlara yol gösteren nedir? Kutup yıldızı mı? Güneş mi? Rüzgar mı? İklim mi? Yerin manyetikliği mi? Bunlardan hangisi onlara doğru yönü tespit ettiriyor? Kuşların yol tayininde İleri bir adım Alman Ornitholog tarafından atıldı. Gustay Kramer fikri için bir test yolu kurdu. Aklına, rasgele olarak kuşların yolunu güneş ile tayin ettikleri fikri geldi. Göç zamanı geldiğinde kafeste sıçrayan bir kuşun rahatsızlığının farkına vardı. Birkaç sığırcık kuşunu daire şeklinde pencereleri sadece gökyüzünü görebilen büyük bir çadırın içine koydu. Daha sonra kuşların durumunu tesbite koyuldu. Gördü ki kuşlar devamlı olarak yönlerini göç istikametinde tayin ediyorlardı. Pencereleri kapattığı zaman kuşlar yönlerini kaybettiler ve değişik istikametlerde uçmaya başladılar. Daha sonra güneşin yerini tutan bir sunî ışıkla çadırı donattı, bu sunî güneşin doğuş ve batışının yer ve zamanını değiştirdi. Kuşlar yine bu sunî güneşten istifade ederek tekrâr göç için yönlerini tayin ettiler. Gustav Kramer, bundan dolayı kendine göre güneş teorisini -güçlü delilleri ile kurdu, fakat arkasında hâlâ açıklanamayan bir sır bıraktı: Bir kuş nasıl oluyordu da kendi kendine güneş ile yönünü bulabiliyordu veya tayin edebiliyordu. Sonuç olarak kuşlar, kendi vücut yapıları ve yaşam şekilleri nasıl bir göç şekline izin veriyorsa o düzende göç ediyorlar.. Benim de ilgimi çeken bu yazının devamında buluşmak dileğiyle … Sevgiyle Kalın… 61 İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik 18 Haziran 2013 tarih ve 28681 sayı Düzenleyen: Bayramali KÖSA / Makina Mühendisi / A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, işyerlerinde acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda yapılması gereken çalışmalar ile bu durumların güvenli olarak yönetilmesi ve bu konularda görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerlerini kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 11 inci, 12 nci ve 30 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. 62 Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Acil durum: İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olayları, b) Acil durum planı: İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı planı, c) Güvenli yer: Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede veya korunakta belirlenmiş yeri, ifade eder İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ g) Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir. (2) Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumlulukları işverenlerin konuya ilişkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Çalışanların yükümlülük ve sorumlulukları MADDE 6 – (1) Çalışanların acil durumlarla ilgili yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir: a) Acil durum planında belirtilen hususlar dahilinde alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlere uymak. b) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda kendileri ve diğer kişilerin sağlık ve güvenliğini tehlikeye düşürecek acil durum ile karşılaştıklarında; hemen en yakın amirine, acil durumla ilgili görevlendirilen sorumluya veya çalışan temsilcisine haber vermek. c) Acil durumun giderilmesi için, işveren ile işyeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine intikal eden ekiplerin talimatlarına uymak. İşverenin yükümlülükleri MADDE 5 – (1) İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir: a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler. b) Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır. c) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar. ç) Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar. d) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar. e)Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar. f) Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar. ç) Acil durumlar sırasında kendisinin ve çalışma arkadaşlarının hayatını tehlikeye düşürmeyecek şekilde davranmak. (2) İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz. Acil durum planı MADDE 7 – (1) Acil durum planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır. Acil durumların belirlenmesi MADDE 8 – (1) İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir: a) Risk değerlendirmesi sonuçları. b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali. c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar. ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali. d) Sabotaj ihtimali. 63 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler MADDE 9 – (1) İşveren, belirlediği mümkün ve muhtemel acil durumların oluşturabileceği zararları önlemek ve daha büyük etkilerini sınırlandırmak üzere gerekli tedbirleri alır. (2) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere tedbirler belirlenirken gerekli olduğu durumda ölçüm ve değerlendirmeler yapılır. (3) Alınacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumayı esas alır. Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri MADDE 10 – (1) İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde uyarı verme, arama, kurtarma, tahliye, haberleşme, ilk yardım ve yangınla mücadele gibi uygulanması gereken acil durum müdahale yöntemleri belirlenir ve yazılı hale getirilir. (2) Tahliye sonrası, işyeri dâhilinde kalmış olabilecek çalışanların belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli kontroller yapılır. (3) İşveren, işyerinde acil durumların meydana gelmesi halinde çalışanların bu durumun olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden güvenli bir yere gidebilmeleri amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemelerini acil durum planında belirtir ve çalışanlara önceden gerekli talimatları verir. (2) İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir. (3) Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur. (4) İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir. (5) 10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir. Dokümantasyon MADDE 12 – (1) Acil durum planı asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir: a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı. b) Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı. c) Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi. ç) Belirlenen acil durumlar. d) Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler. e) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri. f) Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki: (4) İşyerlerinde yaşlı, engelli, gebe veya kreş var ise çocuklara tahliye esnasında refakat edilmesi için tedbirler alınır. 1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler. (5) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır. 3) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı. (6) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken çalışanlar dışında müşteri, ziyaretçi gibi işyerinde bulunması muhtemel diğer kişiler de göz önünde bulundurulur. Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi MADDE 11 – (1) İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar; a) Arama, kurtarma ve tahliye, b) Yangınla mücadele, konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. 64 2) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler. 4) Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri. 5) İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları. (2) Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak; hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde işyerinde saklanır. (3) Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur. Tatbikat MADDE 13 – (1) Hazırlanan acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak için işyerlerinde yılda İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır. Gerçekleştirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır. (2) Gerçekleştirilen tatbikat neticesinde varsa aksayan yönler ve kazanılan deneyimlere göre acil durum planları gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılır. (3) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar yönetimin koordinasyonu ile yürütülür. Acil durum planının yenilenmesi MADDE 14 – (1) İşyerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir. (2) Birinci fıkrada belirtilen durumlardan bağımsız olarak, hazırlanmış olan acil durum planları; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir. Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim MADDE 15 – (1) Tüm çalışanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım konularında görevlendirilen kişiler hakkında bilgilendirilir. (2) İşe yeni alınan çalışana, iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılır. (3) Acil durum konularıyla ilgili özel olarak görevlendirilenler, yürütecekleri faaliyetler ile ilgili özel olarak eğitilir. 11 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca görevlendirilen çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir Büyük endüstriyel tesislerde acil durum planı MADDE 16 – (1) İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 29 uncu maddesi gereğince güvenlik raporu hazırlanan işyerlerinde hazırlanacak dahili acil durum planları bu Yönetmelikte belirtilen acil durum planı hazırlığında dikkate alınarak kullanılır. Birden fazla işveren olması durumunda acil durum planları MADDE 17 – (1) Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak acil durum planı işverenlerce ortaklaşa hazırlanır. 66 (2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya sitelerinin işyerlerince hazırlanan acil durum planlarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür. Asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde acil durum planları MADDE 18 – (1) Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması halinde acil durum planlarının hazırlanması konusunda işyerinin bütünü için asıl işveren, kendi çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur. Bir aydan kısa süreli geçici işlerde acil durum planlaması MADDE 19 – (1) Bir aydan kısa süreli işlerde, işyerinin veya yapılacak işin mahiyeti itibarıyla çalışanları doğrudan etkilemesi muhtemel acil durumlar için bu Yönetmelik kapsamında yapılan özel görevlendirmeler işverence yapılır ve çalışanlar özel görevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir. Acil durum planı rehberleri MADDE 20 – (1) Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, işçi-işveren ve memur sendikaları ile kamu yararına çalışan sivil toplum kuruluşlarının faaliyet gösterdikleri sektörde hazırladıkları rehber taslaklarından, Bakanlıkça bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğu yönünden değerlendirilerek onaylanan taslaklar, Bakanlık tarafından sektör, meslek veya yapılan işlere özgü acil durum planı rehberleri olarak yayımlanır. Mevcut acil durum planları ve tatbikatlar GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 6331 sayılı Kanun gereğince ve bu Yönetmeliğin yayım tarihi öncesinde; a) Hazırlanmış olan acil durum planları bir yıl içerisinde Yönetmeliğe göre gözden geçirilerek revize edilir. b) İşyerlerinde gerçekleştirilmiş olan tatbikatlar süresince geçerli sayılır. Ekip eğitimlerinin tamamlanması GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak olan ekiplerin eğitimleri, bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde tamamlanır. Yürürlük MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 22 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür. Kırsal Kalkınmaya Yönelik Bir Eğitim Modeli: Köy Enstitüleri Prof.Dr. Mehmet MERT/ Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi 17 Nisan, Köy Enstitülerinin 74. Kuruluş yıldönümüydü. Hepimiz köy enstitüleri ile ilgili bir şeyler duyduk veya okuduk. Bunların özeti: Ülke gerçeklerine göre planlanmış, uygulamaya konulmuş, başarılı olmuş, fakat erken kapatılmış bir eğitim modeli. Neydi köy enstitülerini kendine özgü kılan ayrıcalıkları? Gelişmekte olan ülkelerin ekonomik yapılarının başında toplam üretimde tarımın payının yüksekliği gelmektedir. Ülkemiz 1940’lı yıllarda tam da bu koşullar içerisindeydi. Ülkenin yüzde 80 dolayındaki nüfusu köyde yaşıyordu ve nerdeyse okuma-yazma bilmiyordu. Köyler tarıma bağımlıydı. Hatta tarıma elverişli toprakların önemli bir kısmı da işlenemiyordu. İkinci dünya savaşının sürdüğü, savaş ekonomisini uygulandığı bu yıllar, adeta yokluk ve kıtlık yıllarıydı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde yapılan bir yüksek lisans tezinde, bu yıllara ilişkin kırsalda kişi başına yıllık gelir ortalamasının 150 dolar olduğu belirtiliyor. Bu koşullar, kırsalda bir an önce acil arayışları gerektiriyordu. Bu arayışların sonucunda, “kırsal kökenli çocukların başta öğretmenlik olmak üzere köy için gerekli ve geçerli mesleki donanıma kavuşturularak tekrar köylerin sosyo-ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak üzere köylerde istihdam edilmesi” fikri doğdu ve Köy Enstitüleri 1940’ta yasal dayanağa kavuştu. 68 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Köy çocukları enstitülerde eğitim-öğretime başlamışlar, hatta fiilen çalışarak kendi yurtlarını, dersliklerini ve diğer gereksinimlerini bile yapmışlardı. Öğrenciler hem genel kültür ve meslekî amaçlı, hem de ziraat sanatları, demircilik, marangozluk, tarım çalışmaları gibi köy ve kırsal amaçlı gerekli bilgi ve becerilerle donatılıyordu. Artık halkın yaşamını hızla değiştirecek öğretmenler mezun olmaya başlamıştı. Köy enstitüleri 1940 yılında kurulmalarından 1954 yılında tamamen kapatılmalarına kadarki kısa sürede yetiştirdiği öğretmenler sayesinde kırsal alanın ekonomik, kültürel ve sosyal yönden gelişimine önemli katkıları olmuştur. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisinde yayınlanan bir makalede Köy Enstitülerinin kırsal kalkınmada oynağı rolün altı şu örnekle çiziliyor: “Akçadağ Köy Enstitüsü (Malatya) 17 Nisan 1940 yılında açıldığında çevre köyleri dolaşılarak yörenin iklim koşullarına ve toprağın durumuna göre en uygun meyve ağacının kayısı olduğu enstitüce tespit edilmiştir. Enstitü kaysının önemini ve ekonomiye katkısını yıllar önce görmüştü. Akçadağ Köy Enstitüsünün bulunduğu bölgenin köylerinde meyve vermekte olan kayısı sayısı 700-800 binin üstündedir”. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Ülke düzeyinde sayıları 21’e ulaşan ve bölgelere göre dengeli bir dağılım gösteren Köy Enstitüleri ile doğrudan kırsal gençliğin eğitimini ön planda tutularak, kırsal kalkınma hedeflenmiştir. Tekirdağ Ziraat Fakültesi öğretim üyesi Sayın Prof.Dr.İ.Hakkı İnan ve arkadaşlarının bir makalesinde de belirttiği gibi “Köy Enstitüleri ile köylerde oluşmaya başlayan aydınlanma ve sorunlara ekip çalışması ile yerinde pratik çözüm bulma kooperatifçilik hareketinin gelişimi açısından uygun bir ortam yaratıyordu. Köy Enstitülerinin kapatılması kırsal kalkınmada önemli bir araç olan kooperatifleri olumsuz etkilemiştir” Kısacası, savaş ekonomisi koşulları altında, 14 yıllık gibi kısa bir zaman süresinde sınırlı da olsa bir kırsal kalkınma başarısı bu modelle yakalanabilmişse, kapatılmayıp fırsat verilmesi durumunda bu başarının daha ileri taşınması pekâlâ mümkündü. Olmadı, ancak ülke koşullarına özgün bir eğitim modeliyle neler başarılabileceği ortaya konuldu. Bu başarı öyküsü bugün bile bizi heyecanlandırıyor. Birçok genç yaştaki kişinin bile, 60 yıl öncesinden kapatılmış bu okullarla ilgili, sosyal paylaşım ağlarında kutlama mesajları göndermeleri, bunun toplum hafızasına kazınmış bir eğitim modeli olduğunu gösteriyor. Emeği geçenler ile mezunlarını saygıyla ve minnetle anıyorum. 69 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 7 Nisan Dünya Sağlık Günü Vektörle Bulaşan Hastalıklar “Küçük Bir Isırık, Büyük Bir Tehdit” Dünya Sağlık Örgütü’nün kuruluşu olan 7 Nisan her yıl Dünya Sağlık Günü olarak kutlanmaktadır. Dünya Sağlık Günü için her yıl önemli halk sağlığı sorunlarından birisi belirlenmekte ve çeşitli etkinliklerle gündeme getirilmektedir. 2014 Dünya Sağlık Günü’nün konusu vektörle bulaşan hastalıklar olarak belirlenmiştir. “Küçük bir ısırık, büyük bir tehdit”sloganıylaVektörle bulaşan hastalıklara dikkat çekilmektedir.Vektörle bulaşan hastalıklar: enfekte sivrisinek, kene, kum sineği (tatarcık) vb. sokması, ısırması ile bulaşan enfeksiyon hastalıklarıdır. Dünya Sağlık Örgütü dünya genelindeki tüm enfeksiyon hastalık yükünün %17’sini vektörle bulaşan hastalıkların oluşturduğunu tahmin etmektedir. Sıtma, sarıhumma, Japon ensefaliti, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi gibi pek çok vektörle bulaşan hastalık insanlar için tehdit oluşturmaktadır. Sıtma Vektörle bulaşan ve dünyada en fazla ölüme sebep olan hastalık sıtmadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2012 yılında 627.000 kişinin hayatını sıtma nedeniyle kaybettiği tahmin edilmektedir. Sıtmaya bağlı ölümlerin %90’ı, Afrika kıtasının Sahra Çölü’nün altında kalan bölgeden olup %77’si de beş yaş altı çocuklarda görülmüştür. Son yıllarda uluslararası seyahat ve ticaretin artması, iklim değişikliği gibi çevresel faktörler nedeniyle vektörle bulaşan hastalıklarda artış izlenmektedir. Sıtma konusunda ülkemizde yerli yeni vaka olmayıp, sadece yurtdışı kaynaklı sıtma vakaları görülmektedir. Sıtma insanlara çoğunlukla parazit taşıyan sivrisinek sokmasıyla bulaştığından sıtma görülen ülkelere giden vatandaşlarımız bu ülkelerden paraziti alıp hastalanabilmektedir. 70 Sıtma riski taşıyan ülkeye gitmeden en az 15 gün önce Bakanlığımızın Seyahat Sağlığı Merkezlerine başvurularak koruma amaçlı ilaç alınabilmektedir. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), keneler aracılığıyla hayvanlardan insanlara bulaşan mikrobik bir hastalıktır. Ülkemizde havaların ısınmasıyla birlikte daha çok Kelkit Vadisi başta olmak üzere Gümüşhane, Tokat, Sivas, Amasya, Çorum Yozgat, Kastamonu, Karabük ve Çankırı illerinde görülmektedir. Hastalık hayvanlarda belirtisiz seyrederken insanlarda öldürücü olabilmektedir. KKKA daha çok kenenin insan vücuduna tutunmasıyla bulaşır. Bunun yanı sıra kenelerin çıplak elle çıkarılması ya da ezilmesiyle de bulaşmaktadır. Hasta insanların tükürük ve kan gibi vücut sıvılarına temas edilmesi, mikrobu taşıyan hayvanların kanları, vücut sıvıları ve dokularına korunmasız temasla da hastalık geçebilmektedir. Kene tutunmasından sonra 10 gün içinde, ateş, halsizlik, iştahsızlık, karın ve baş ağrısı, bulantı, kusma ve ishal şikâyetleri ortaya çıktığı takdirde hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. KKKA hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilmektedir. Bu sebeple hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya dokularına çıplak el ile temas edilmemesi gerekir. Kaynak: http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-32536/7-nisan-dunya--saglikgunu.html İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Eğlence Zamanı... Kayseri'de yol çalışması yapılıyomuş.Köylüler eşeğin birini salıp geçtiği yerden yolu geçiriyolarmış. O sırada oradan geçmekte olan Amerikalı bir mühendis görmüş bunları. Merak etmiş gitmiş -Merhaba dayı ne yapıyosunuz böyle? demiş. Köylü: -Yol yapıyoz diye cevap vermiş. -"E bu eşek ne" diye devam etmiş mühendis. Köylü genel prosedürü şöyle bir anlatmış. Eşeğin yolun nerden geçeceğine karar verdiğini söylemiş. Bizim Amerikalı mühendis yerlere yatmış gülmekten, öyle şey mi olur diye. Alaycı bir tonla: - "Eee demiş, eşek bulamıyınca napıyonuz?" Köylü: - "O zaman Amerika'dan mühendis getirtiyoz. Şantiyede ameleler akşama kadar kan ter içinde çalıştıkları halde mühendisin masa başında oturarak kendilerinden iki - üç kat daha fazla maaş almasından rahatsız olmaktadırlar.Bir gün bunun nedenini öğrenmek için aralarından bir temsilci seçip mühendisin yanına gönderirler. Adam mühendise sorar; - Biz akşama kadar kan ter içinde çalışırız, emek harcarız fakat sen sadece masa başında oturarak bizden daha fazla ücret alıyorsun. Bunun sebebi nedir?... Mühendis gülümser ve; - Git dışardan büyükçe bir taş kap gel, der. Amele dışardan taşı alır gelir.Mühendis elini masanın üzerine koyar ve; - Şimdi olanca gücünle vur, der. Amele şaşırır; - Nasıl olur böyle bir şey yapamam, dese de mühendisin ısrarı üzerine olanca gücüyle taşı masaya indirmiş.Mühendis hızla elini masadan çeker ve amele taşı masaya vurur.Mühendis gayet ciddi bir şekilde; - İşte bu yüzden, der. Amele hiçbir şey anlamaz, şaşkın bir şekilde dışarı çıkar. Merakla bekleşen arkadaşları hemen etrafına toplaşırlar.İçerde ne olduğunu sorarlar. Amele eliyle gözünü kapatır ve bir arkadaşına; - Olanca gücünle elime vur, der. Arkadaşı vurmak istemez. - Sen vursana, diye ısrar eder. Bunun üzerine arkadaşı olanca gücüyle okkalı bir yumruk indirir. Amele hızla elini çeker ve yumruk bir şimşek gibi gözünde patlar. Amele arkadaşlarına döner ve; -İşte bu yüzden, der 72 Bir papaz, bir sarhoş ve bir mühendis giyotinle ölüm cezasına çarptırılmışlardır. Sıra öncelikle papazdadır. İnfaz memuru papaza sorar: - İnfaz edilirken yukarı mı aşağı mı bakmayı tercih edersin? Papaz cevap verir: - Yukarı bakmak isterim. En azından ölürken yüzüm tanrıya dönük olur. Papazın isteği yerine getirilir, giyotin bıçağı havaya kaldırılır ve bırakılır. Bıçağın hızı kesilir kesilir ve tam papazın boynuna santimetreler kala duruverir. Bu tanrıdan bir işaret olarak görülür ve papaz serbest bırakılır. Sıra sarhoşa gelmiştir. Bir umutla sarhoş da yukarı dönük olmak istediğini söyler. Aynı şekilde giyotin bıçağı tam sarhoşun boynuna yaklaşmışken yavaşlar ve durur. Bu da tanrının bir işareti olarak kabul edilir ve sarhoş da serbest bırakılır. En son sıra mühendistedir. Mühendis de yukarı dönük infaz edilmek istediğini belirtir. Tam bıçak havaya kalkmışken mühendis bağırır: - Durun bir dakika, bıçaktaki sorunun nerede olduğunu anladım. Bir mühendis ölmüş ve büyük bir yanlışlık sonucunda cehenneme atılmış. Cehennemin konforundan hoşnut kalmayan mühendis bir takım iyileştirmeler yapmaya başlamış. Kısa bir süre sonra cehennem, klimalıodaları,otomatik tuvaletleri,asansörleri, içecek otomatları ve diğer lüksleri ile bayağı rahat bir yer haline gelmiş. Bu arada mühendisin de iyice tanınıp sevildiğini söylemeye gerek yok. Derken günün birinde cennet meleği, şeytanı aramış: -Selam,cehennemde işler nasıl gidiyor? neler yapıyorsunuz? Şeytan, memnun mesut gülümsemiş; -Ohoo... Biz burada çok iyiyiz.Bir mühendis düştü buraya ki sorma gitsin. İnanılmaz lüks ve konforlu bir yer yaptı bizim orayı. Bir görsen, tuvaletlerimiz otomatik,kola makinemiz bile war. Melek şaşırır; -Nee! Mühendis mi dedin? O adamın burada olması lazımdı.Çabuk onu buraya gönderin! Şeytan:Mümkünü yok! Kadromda bir mühendisin olmasından çok memnunum ve onu burada tutacağım! Diye çıkışmış. Cennet meleği sinirle bağırmış: Onu çabuk buraya gönder, yoksaseni dava ederim! Şeytan katıla katıla gülerken şunları söylemiş: Yok yaa!Nasıl yapıcaksın bunu? Bütün avukatlar bizim tarafta!.. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 2002 Yılı Eylül Sayısı Dergimizin "Asfalt Plentleri" Başlıklı Makalesi. 74 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 75 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 76 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 77 Etkinliklerimiz “İş Makinaları Mühendisleri Birliği (İMMB) Bilgi Paylaşımı İçin Değişik Seminer Organizasyonları İle Üyelerini ve Sektör Temsilcilerini Biraraya Getirmeye Devam Ediyor” Mart ayı etkinliğimiz, Anadolu Flygt Pompa Pazarlama ve Ticaret A.Ş. Semineri Feyyaz Yumurtacı kendi alanında lider teknolojiye sahip Xylem Water Solutions firmasının ortağı ve konusunda dünyanın en büyük pompa imalatçısı Flygt ve Godwin Drenaj pompalarının Türkiye’deki temsilcisi olarak sahip oldukları teknik bilgileri aktarmaktan büyük memnuniyet duyacaklarını belirtti. Sunumda sektörde çalışan drenaj pompalarından en üstün performansı, daha ekonomik ve daha uzun çalışma süresi ile nasıl sağlanabileceği konusunda bilgiler aktarıldı. Derneğimizin Mart ayı etkinliği, 26 Mart 2014 Çarşamba günü Anadolu Flygt Pompa Pazarlama ve Ticaret A.Ş. firması ile birlikte Ankara Atlı Spor Kulübünde düzenlendi. Anadolu Flygt satış ve teknik ekibinin ev sahipliğini yaptığı “Drenaj Pompaları ve Pompa Seçimi” konulu seminer Anadolu Flygt Genel Müdürü Feyyaz Yumurtacı sunumu ile gerçekleşti. 78 Drenaj pompaları, pompa seçimi, pompa seçimi yaparken dikkat edilmesi gereken temel faktörler konularında detaylı teknik bilgiler verildi. Bu ana başlık altında, pompalarda basma yüksekliği, sürtünme kayıpları, pompaların gücü, performans eğrisi bilgileri ve eğri üzerinden pompa seçimi, pompa performansını değiştiren parametreler, pompalarda seri ve paralel bağlantı konuları tartışılarak drenaj pompalarının özellikleri ve uygulamalarına yönelik bilgiler de aktarıldı. Geniş katılım ile gerçekleşen bu seminer katılımcılar tarafından ilgiyle izlendi. Seminer sonrası Anadolu Flygt yetkilileri, seminer katılımcıları ile akşam yemeğinde bir araya gelerek sektörün ihtiyaçları konusunda fikir alışverişinde bulundular. İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 79 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 9. Olağan Genel Kurul’umuzu Gerçekleştirdik – 19 Nisan 2014 9. Olağan Genel Kurul’umuz, 19 Nisan 2014 tarihinde Derneğimizin Ostim’deki merkezinde gerçekleşmiştir. Genel Kurul, Dernek Başkanımız Duran KARAÇAY’ ın üyeler ve konuklarımıza hoşgeldiniz konuşması ile başladı. Başkan KARAÇAY genel kurulun başarıyla tamamlanması temennisinde bulundu. Divan Başkanlığı seçimi ile başlayan Olağan Genel Kurul’da, Dernek üyemiz Fahrettin PEKŞEN Divan Başkanı, Rıza BAKIR Başkan Yardımcısı, Erhan ERKEN Yazman Üye seçildi. Daha sonra saygı duruşu yapıldı, İstiklal Marşımız okundu. Divan Başkanı Fahrettin PEKŞEN gündemi okudu, gündeme ilave edilmek istenen ilave madde olup olmadığını sordu, önerilen maddeler ilave edildikten sonra gündem oy birliği ile kabul edildi. Daha sonra, misafir konuklara selamlama için söz verildi, Anadolu Organize Sanayi Bölgesi Yönetim Kurulu Başkanı, Dernek üyemiz Hüseyin Kutsi TUNCAY sanayi bölgeleri ile ilgili bir başarı öyküsünü anlattı ve Dernekler arası dayanışmanın önemini vurguladı. Başkan Duran KARAÇAY ve Denetim Kurulu Başkanı Faik SOYLU sırasıyla İMMB Derneği ve İMMB-İŞ İktisadi İşletmesine ait faaliyet ve denetim kurulu raporlarını okudu. Üyelerin oy birliği ile İMMB-İŞ İktisadi İşletmesi ve İMMB Derneği Yönetim ve Denetim Kurulları sırasıyla ibra edildi. Daha sonra, 9.Dönem Yönetim Kurulu Asıl ve Yedek adayların ve Denetim Kurulu Asıl ve Yedek Adayların aşağıdaki üyelerden oluşan listesi oylandı ve oy birliği ile kabul edildi. Yönetim Kurulu Asıl Adayları Duran KARAÇAY Murtaza BURGAZ Bayramali KÖSA Mustafa SİLPAGAR Halil OLKAN Halide RASİM Selami ÇALIŞKAN Yönetim Kurulu Yedek Adayları Kenan SARAÇOĞLU Erhan ERKEN Rıza BAKIR Karaca KARAKAŞ Mehmet AKİF IRKILATA Cenk ÖZFİDAN Altan YÜKSEL 80 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Denetim Kurulu Asıl Adayları Faik SOYLU Tuğba DEMİRBAĞ Turgay KARGIN Denetim Kurulu Yedek Adayları Cüneyt Cem DORKEN Sebahattin AKIN Murat COŞGUN Genel Kurul’dan sonra yapılan ilk yönetim kurulu toplantısında görev dağılımı aşağıdaki şekilde kabul edilmiştir. 9. Dönem Yönetim Kurulu Duran KARAÇAY - Yön. Kurl. Başk. Mustafa SİLPAGAR - Yön. Kurl. Başk. Yrd. 9. Dönem Denetim Kurulu Halide RASİM - Yön. Kurl. Başk. Yrd. Faik SOYLU - Başkan Bayramali KÖSA - Sayman Üye Turgay KARGIN - Üye Selami ÇALIŞKAN - Yazman Üye Tuğba DEMİRBAĞ - Üye Murtaza BURGAZ - Üye Halil OLKAN - Üye Derneğimizin bugüne taşınmasında emeği geçen, desteklerini esirgemeyen sektör temsilcilerimize, firmalarımıza ve tüm üyelerimize teşekkür lerimizi sunarız. 81 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ TEMSA İş Makinaları Etkinliği - 6 Mayıs 2014 Derneğimizin Mayıs 2014 etkinliğini Temsa İş Makinaları ile birlikte 6 Mayıs Salı Günü Ankara Atlı Spor Kulübünde gerçekleştirdik. Temsa İş Makinaları’nın üst düzey katılımıyla gerçekleştirilen “KOMTRAX” konulu semineri Mali İşler Direktörü Özgür Öztekin, Satış Pazarlama Grup Müdürü Mert Paray ve KOMTRAX Uzmanı Gülsemin Özgün sundu. Sunumlarda, Temsa İş Makinaları ve sektör hakkında yapılan bilgilendirme sunumlarının ardından; KOMTRAX Uydu Takip Sisteminin avantajları katıımcılarla paylaşıldı. Uydu takip sistemi hakkında detaylı sunum yapan Gülsemin Özgün; Komtrax sisteminin kullanımı, teknolojik altyapısı, Temsa İş Makinaları tarafından müşterilere sunulan raporlamaların yanısıra KOMTRAX ipad aplikasyonu hakkında bilgi verildi. KOMTRAX Uydu Takip Sistemi 2014 yılı itibari ile Komatsu forkliftler için de kullanılarak sektörde bir ilk gerçekleştirildiği paylaşıldı. Sektördeki önemli konuların tartışıldığı, oldukça yoğun bir katılımla ve ilgiyle izlenen seminer bitiminde Temsa İş Makinaları yetkilileri katılımcılarla birlikte gala yemeğinde bir araya gelerek sektörün ihtiyaçları konusunda fikir alışverişinde bulundular. 82 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 83 Sektörden Haberler ROLEDA Makina İmalat Yeni Adresinde Fernas inşaat A.Ş Makina Müdürü Sayın.Selman Kadir ÖZKAN’ın sahibi olduğu ROLEDA MAKİNA VE İMALAT firması; Başkent Organize Sanayi Sitesi’nde 6000 m2 kapalı alan fabrikada faaliyetlerine başladı. Başta çelik konstrüksiyon, baraj kapakları, otoyol viyadükleri, boru hatları, tanklar, depolama tesisleri, vinçler olmak üzere endüstriyel tesis ve mekanik ekipman imalatı ana faaliyet konusu yeni adresinde devam edecektir. ROLEDA MAKİNA İMALAT İNŞAAT. VE DIŞ TİCARET LTD.ŞTİ ADRES : Recep Tayyip Erdoğan Bulvarı 210 Ada 8 P Malıköy-Sincan Ankara / Türkıye TEL :+90.312.473 .00 90 / FAKS :+90.312.472 52 89 www.roledamakina.com.tr KALARA Pnömatik Hidrolik ve Basınçlı İş Makinaları İth. İhr. Danışmanlık Mühendislik San.Tic. Şti. Ankara Ostimde Bağdat Caddesinde Dirinler Group Şirketlerinden Lupamat Kompresörlerin Yetkili Bayisi Olarak Faaliyete Başlamıştır. Kalara Pnömatik 4 kw ile 355 kw arasında 50 bar’a kadar kompresör ihtiyaçlarını karşılayabilmektedir. Firmanın Pörtföyünde bulunan ürünler şunlardır. • Vidalı Hava Kompresörleri, • Pistonlu Hava Kompresörleri • Yağsız Pistonlu Hava Kompresörleri • Yağsız Scroll Kompresörler, • Basınçlı Hava Kurutucuları, • Hava tankları, • Yağsız Yüksek Basınç (0-40 Bar) Pistonlu Kompresörler, • Yağsız Pistonlu Su Soğutmalı Hava Kompresörleri, • Booster Kompresörler • Yeni ve ikinci el dizel kompresörler. Kalara Pnömatik Aynı Zamanda Çevre Danışmanlık Hizmetleri, Emisyon, İmisyon ve İSG Ölçümleri, çevresel etki değerlendirme (ÇED), Ortak sağlık güvenlik birimi (OSGB) konularında da hizmet vermektedir. 84 KALARA PNÖMATİK HİDROLİK VE BASINÇLI İŞ MAK.İTH.İHR.DAN. MÜH.SAN.TİC.LTD.ŞTİ ADRES : Bağdat Cad.387/3 OSTİM/Ankara TEL : 0312 385 84 17 FAKS : 0312 385 84 18 GSM : 0543 217 71 71 - 0543 218 81 81 e-posta : info@kalara.com.tr web : www.kalara.com.tr İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ VII. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi 22-25 Ekim 2014 Derneğimizin destekleyici kuruluşları ve basın kuruluşları arasında yer aldığı; Hidrolik Pnömatik sektörünün önemli organizasyonlarından biri olan Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongreleri‘nin yedincisi, VII. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi 22-25 Ekim 2014 tarihlerinde Askeri Müze ve Kültür Sitesi - Harbiye İstanbul‘da düzenlenecektir. Kongre hakkında bilgi, haber, ropörtaj ve görsellerin bulunduğu ilk Kongre Bülteni yayınlandı. Bültene elektronik ortamda www.hpkon.mmo.org.tr web sitesinden ve http://hpkon.org/_kitap/ bulten_01_index.html linkinden ulaşabilirsiniz. Hidrolik Pnömatik Kongresi’nde gerçekleştirilecek özel oturumlar, yuvarlak masa toplantıları ve kursların belirlenmesine devam ediliyor. Kongre Yürütme Kurulu, kongre kapsamında tasarımdan imalata, ithalattan ihracata, ARGE’den ÜRGE’ye, mesleki etikten eğitime, bir çok konunun inceleneceği “Sektörün Geleceği, Gelişmeler, Beklenti ve Talepler” ismiyle panel düzenlenecektir. Ayrıca; “Tasarım ve Uygulamada Enerji Verimliliği ve Çevre Güvenliği”, “Sektörde Mühendislik Hizmetrlerinin Önemi ve Rekabet Koşulları”nın Yuvarlak Masa toplantılarında ele alınacak.”Standartlar” konusunda bir özel oturum planlanmıştır. Kongre de “Temel Hidrolik” ve “Temel Pnömatik” kursları belirlenmiştir. HPKON 2014 Uluslararası katılımlıdır ve kongrede gerçekleştirilecek oturumlarda simültane çeviri yapılacaktır. Bu nedenle yurt içinden ve yurt dışından önceki kongrelere göre yoğun olarak Bildiri, Work Shop ve Kurs talepleri gel- mekte olduğu ve Kongre Kurulları tarafından değerlendirmeye alınıp, sunulmak için uygun bulunması durumunda kongre programında yer alacağı bildirilmiştir. HPKON 2014 Sergisi için Stand satışları devam etmektedir. www.hpkon.mmo.org.tr adresinden sergi alanlarını inceleyebilir ve yerinizi opsiyonlayabilirsiniz. Hidrolik Pnömatik sektöründe çalışan, ürün-hizmet-bilgi üreten tüm kişi ve kurumları, bilhassa meslektaşlarımızı “Uluslararası Katılımlı Hidrolik Pnömatik Kongre ve Sergisi” HPKON 2014‘e katkıda bulunmaya, destek olmaya ve delege olarak katılmaya davet ediyoruz. 85 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ Operatör Eğitimleri 08.03.2014 Bekoloder 08.03.2014 Bekoloder 08.03.2014 Vinç 08.03.2014 Vinç 86 Basında İMMB Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Tarafından Şubat 2014’de Yayınlanan “Türk Makina .Sektörü . . . . . . Tarihi” . . . . . . Derne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Örgütlenme . . . . . . Kitabında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tarihçesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ğimizin . . . . . . Yazıldı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kaya GÜRSOY İMMB . . . . . . . . . Onursal . . . Bşk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Duran . . .KARAÇAY . . . İMMB . . Yönetim . . . Krl. . Bşk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (51.(İij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . %.ij5/ijİ.ij' . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ./$5,.0h+.(1'ij6. /(5.ij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 0. $.ij1. $ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ijı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . O.güne . kadar . . devlet . dairesindeki . . . . her. işini . eşine . .hallettiren . . Kaya . . Gürsoy, . . ilk. . . . . . . .defa. bir. devlet . dairesi . . olan . .Dernekler . . Masası’na . . . gittiği . . o günü . . hiç.unutmaz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İçerisi . . oldukça . . kalabalıktır. . . . .Dernek . .kurmak . .için. binbir . çeşit . . insan . müracaata . . . . . . . . . . gelmiştir. . . . O .hengamede . . . bir.de herkese . . .bağıran . . çağıran . . bir. komiser. . . Tabi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . onlar . . da.komiserin . . hışmından . . . nasiplerini . . . alırlar. . . Komiser, . . Kaya . . Gürsoy . . ve . . . . . . . . arkadaşlarına . . . . “Sizde . .şuraya . .geçin!” . .diye. bağırır. . . O vakit . .“Komiserim . . . bir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .dakika, . .burada . .ne oluyor . . anlamadım” . . . .diyen . Kaya . .Gürsoy’a . . “Niçin . . geldin?” . . . . . . . . . diye . .sorar . komiser. . . “Bizim . . mühendis . . . arkadaşlarla, . . . .ülke. hayrına . . nasıl . fikir . . . . . . . . . üretir, . .ne yapabiliriz . . . diye . dernek . . kurmak . . için” . . cevabı . .üzerine . .de onları . . bir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . yere . oturtur . . ve . bir. de. çay. söyler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 ij00% . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ .%Éaè nèaaVgV \Za^cY^õ^cYZ Ig`^nZ! ^ø bV`^cZaZg^cYZ ]èoaè WnbZ hgZX^cZ d`iVc \^gb^øi^g# HZ`igZa W^ga^`aZg `jgjabVhècV gVõbZc bZhaZ`^ W^g W^ga^`iZa^` dajøbVhè `dcjhjcYV YV X^YY^ W^g VYèb VièabVo# öhiVcWja IZ`c^` zc^kZgh^iZh^ BV`^cV ;V`aiZh^ bZojcj daVc öø BV`^cVaVgè B]ZcY^haZg^ 7^ga^õ^ 9ZgcZõ^ öBB7@jgjXjznZh^kZDcjghVa7Vø`Vcè@VnV<ghdn! Wj `dcjYV`^ ^a` VYèbè .+ hZcZh^cYZ bZojc daYjõjc^kZgh^iZc^cbV`^cV[V`aiZh^cZ!^øbV`^cZaZg^ `ghh`jgbViZ`a^[^naZViVg#;V`ViWjiZ`a^[Z!@VnV <ghdnÉjchècè[Vg`VYVøèYZ`VciVgV[ècYVcÆ7^od`jaYV iZbZaYZghaZg^kZg^ndgjokZb]ZcY^hnZi^øi^g^ndgjo#D ^øaZg^cW^o^b^øaZg^b^odabVbVhèaVoèbÇ\ZgZ`Zh^naZ hèXV`WV`èabVo#IVbYVWjhègVaVgYVhZ`igYZ`^b]ZcY^haZg `ZcY^ VgVaVgècYV W^ga^` `jgbV `dcjhjcYV WVoè`èeègYVcbVaVg^Zg^h^cYZY^g# EVDEN “AYAKLARI OYNAYAN” MASA VE “UYDURMA” SANDALYELER GETİRİLİR A^bV`BV`^cZBYgBjgiVoV7jg\VokZ<VbVBV`^cZBYg÷ZgV[Zii^cN^õ^i!b]ZcY^haZg^cW^gW^ga^`VièhèVaiècYVW^gVgVnV\ZabZh^c^YøcZc^h^baZgVgVhècYVYèg#7^gideaVcièYV`ZcY^VgVaVgècYViVgièøVcBgiVoV 7jg\VokZ÷ZgV[Zii^cN^õ^iÉ^c`dcjøbVaVgèdYcZbaZgYZ yo öcøVVi HVcVn^ kZ I^XVgZi [^gbVhècYV BV`^cZ ö`bVa BYg daVgV` VaèøVc @VnV <ghdnÉjc `jaVõècV YVVaècèg#7jcjcW^g^]i^nVdaYjõj@VnV<ghdniVgV[ècYVc YV dajbaj `VgøèaVcèg VcXV` `^bhZ `èeègYVbVo# Æ7^a^ndghjcjoWjigYZgcZ`aZg^c`jgjajbVøVbVhècYV ^chVcaVgè]VgZ`ZiZ\Z^gbZ`odg^øÇY^nZc@VnV<ghdn! b]ZcY^h"WZøVg`VYVøènaVDHIöBÉYZ`^d[^h^cYZideaVcèg#öa`ideaVcièaVgè!@VnV<ghdnÉjcÆViièõèbVoandgjbÇYZY^õ^kZZkYZc\Zi^gY^õ^VnV`aVgèdncVnVchVgè W^g edgiVi^[ bVhV kZ Zh`^ hVcYVanZaZgaZ ]VoègaVYè`aVgè d[^hdYVhècYV\ZgZ`aZø^g#Æ:kkZaVW^gYZgcZ`cVhèa`jgjajg!cZgZYZcWVøaVcèg!cZnVeèaèg!cVhèanVeVgèo4Çhd- 3. İMMB Genel Kurulu – 2002 gjaVgècVXZkVeVgVcèg#9V]VhdcgV6c`VgV6iaèHedg@jaWcYZ`^W^gnZbZ`iZW^gVgVnV\ZaY^`aZg^cYZ&(`^ø^nZ è`bèøaVgYèg#7^ghdcgV`^nZbZ`YV]VVo`VièaèbaV;ègVi BV`^cVÉYVnZc^g#7^gVgVnV\ZabZ[^`g^dgiVnVVièabèøièg VièabVhècVVbVWj`dcjYVhdcjXV\^YZXZ`W^gVYèbW^g igaVièabVo#Æ7V`VaèbcZdaVXV`ÇY^nZgZ`Æ`jaVõècèc hicZ nViVcaVgYVcÇ W^g^ YZ @VnV <ghdnÉYjg# ;V`Vi \caZg\ZbZh^cZgVõbZc]VaVW^g]VgZ`ZinVøVcbVo# @VnV<ghdn!Æ=V`^`ViZcWjigdaVnaVgèW^g^h^hiaZcbZY^õ^hgZXZWègV`èaVcnZgYZ`VaèndgÇY^ndg#HZ`ig^a` YZ[V.%ÉaènèaaVgYVideaVcèg# “SİZ DE ŞURAYA GEÇİN” @VnV<ghdnÉjcYViZøk^`^naZW^ghgZhdcgViZ`gVgW^g VgVnV \ZaZc b]ZcY^haZg ^a` ^ø daVgV` W^g io` ]VoègaVbV `VgVgè VaègaVg# &* iVcZ `jgjXj nZ WZa^gaZc^g# 7j`jgjXjnZaZg^c`ègiVh^nZ^øaZg^!]Zg`Zh^ceZø^cYZ `døV`døVnVeèaèg#Io`]VoègaVbV\gZk^YZ7BB2. İMMB Genel Kurulu – 2000 İMMB KURUCU YÖNETİM KURULU MURTAZA BURGAZ KAYA GÜRSOY METİN AK OSMAN NADİR ÜNAL FAİK SOYLU ERGÜN DEMİRTEL TURGAY KARGIN Başkan Genel Sekreter Üye Üye Üye Denetçi Denetçi 163 89 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ İMMB Yönetim Kurulu Başkanı Duran Karaçay İMMB Kurucu Üyesi ve Onursal Başkanı Kaya Gürsoy ]ZcY^ha^`BV`^cZö`bVaBYg;V^`HdnajÉnVkZg^a^g# ;V^`Hdnaji^i^oW^gVaèøbVnaVYZgcZ`ioõc]VoègaVg# Ioõc ]VoègaVcbVhè kZ `VWja \gbZh^ oZg^cZ \ZgZ`a^ ZkgV`aVg ideVgaVcVgV` 9ZgcZ`aZg BVhVhèÉcV bgVXVViV \^Y^a^g# D \cZ `VYVg YZkaZi YV^gZh^cYZ`^ ]Zg^ø^c^Zø^cZnVeiègVc@VnV<ghdn!^a`YZ[VW^gYZkaZiYV^gZh^daVc9ZgcZ`aZgBVhVhèÉcV\^ii^õ^d\c]^ jcjibVo#öZg^h^daYj`V`VaVWVaè`ièg#9ZgcZ``jgbV` ^^c W^c W^g Zø^i ^chVc bgVXVViV \Zab^øi^g# D ]Zc\VbZYZW^gYZ]Zg`ZhZWVõègVcVõègVcW^g `db^hZg# IVW^dcaVgYV`db^hZg^c]èøbècYVccVh^eaZg^c^VaègaVg# @db^hZg!@VnV<ghdnkZVg`VYVøaVgècVÆH^oYZøjgVnV\Z^cÇY^nZWVõègèg#DkV`^iÆ@db^hZg^bW^gYV`^`V! Biliyorsunuz bu tür derneklerde insanları harekete geçirmek zor iş” diyen Kaya Gürsoy, mühendis üç-beş arkadaşıyla OSTİM’deki ofisinde toplanır. İlk toplantıları, Kaya Gürsoy’un “attığıma üzülüyorum” dediği ve evden getirdiği ayakları oynayan sarı bir portatif masa ve eski sandalyelerle hazırladıkları ofis odasında gerçekleşir. İMMB KURUCU ÜYELERİ AKIN KURULTAY MURTAZA BURGAZ BEDİR TOPELİ NATIK AKINCI CENGİZ KAYA OSMAN NADİR ÜNAL EDİP YAĞANOĞLU ŞERAFETTİN YİĞİT ERGÜN DEMİRTEL TALAT TUZOCAK FAİK SOYLU TAMER DEVELİOĞLU KAYA GÜRSOY TURGAY KARGIN METİN AK 164 90 WjgVYV cZ dajndg VcaVbVYèbÇ Y^nZc @VnV <ghdnÉV! `db^hZg ÆC^^c \ZaY^c4Ç YZg# Æ7^o^b b]ZcY^h Vg`VYVøaVgaV!a`Z]VngècVcVhèa[^`^ggZi^g!cZnVeVW^a^g^o Y^nZ YZgcZ` `jgbV` ^^cÇ XZkVWè oZg^cZ dcaVgè W^g nZgZ dijgijg kZ W^g YZ Vn hnaZg# BZõZg dgVnV \cYZ)%"*%`^ø^YZgcZ``jgbV`^^cbgVXVViZYZgb^ø! `db^hZgYZ d ]Zc\VbZYZ `^b cZY^g! cZ YZõ^aY^g Y^nZ YøcZbZo ]VaYZnb^ø# BZgVbècè VcaViVc @VnV <ghdnkZVg`VYVøaVgè!`db^hZg^cdcaVgaV\cYZgY^õ^eda^haZW^ga^`iZYZgcZõ^`jgVXV`aVgènZgZ0DHIöBÉZ\^YZg- İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ aZg# ;V`Vi dgVYV `Vnèiaè daVc W^g ø^g`Zi kVgYèg# Eda^h^c dcaVgV ø^g`Zi `jgjaj daVc W^g nZg^c YZgcZ` bZg`Zo^ daVgV`\hiZg^aZbZnZXZõ^c^hnaZbZh^oZg^cZiZ`gVg 9ZgcZ`aZgBVhVhèÉcYV`^`db^hZg^cndajcjijiVgaVgkZ Yjgjbj`db^hZgZVcaViègaVg# OFİS İÇİN GÜRSOY’UN ARABA ALMAK AMACIYLA BİRİKTİRDİĞİ PARA KULLANILIR ÆCZnVeVgèo!cZZYZg^oÇY^nZiZ`gVgideaVcVc@VnV<ghdn kZ Vg`VYVøaVgè YZgcZõZ W^g nZg `^gVaVbVnV `VgVg kZg^gaZg# 9V]V cXZYZc @VnV <ghdnÉV DHIöBÉYZ`^ `dbøjhj iVgV[ècYVc W^g iZ`a^[ nVeèabèøièg# @dbøjcjc hV]^edaYjõjd[^hW^gVoYV]V``igkZWjhZWZeaZ YZ@VnV<ghdnÉVnVd[^h^c^dcVhVibVhècènVYV`ZcY^ d[^h^c^ hVièc VabVhècè iZ`a^[ Zib^øi^g# @VnV <ghdnÉjc V`aècVWjiZ`a^[\Za^gVbV]Zco`jgjabVbèøW^gYZg- İMMB 8. DÖNEM YÖNETİM KURULU DURAN KARAÇAY MUSTAFA SİLPAĞAR HALİDE RASİM BAYRAMALİ KÖSA MURTAZA BURGAZ HALİL OLKAN SELAMİ ÇALIŞKAN Başkanı Başkan Yardımcısı Başkan Yardımcısı Sayman Üye Üye Üye Üye “Evvela, bir dernek nasıl kurulur, nereden başlanır, ne yapılır, nasıl yaparız?” sorularına cevap aranır. cZõ^cWiZh^YZnd`ijg#7^g`èhèbW^g^`^ci^h^daVceVgV ^aZ `Vgøè d[^h W^gVo YV WdgaVcVgV` @VnV <ghdn iVgV[ècYVc hVièc Vaècèg# 9ZgcZ` bZg`Zo^ daVgV` Wj d[^h \hiZg^a^g kZ .-É^c 6õjhidh VnècYV GZhb^ <VoZiZÉYZ `jgjajøj nVnècaVcèg# @VnV <ghdnÉjc dgVnè hVièc VabVhècYV`^ZccZba^cZYZcW^gnZg`^gVaVnèe!d`^gVnè YZnZbZbZ YjgjbjnaV `VgøèaVøbV` ^hiZbZbZh^Y^g# 7jhZWZeaZhViècVaègkZøjVcYV]VaZcZk^cYZ`^[VoaV ZønVaVgè`dnYjõjYZeddaVgV``jaaVcbV`iVYèg#9ZgcZ` ideaVcièaVgèhViècVaècVcnZg^c``dabVhècZYZc^naZ @VnV<ghdnÉjcd[^h^cYZnVeèaèg# MURTAZA BURGAZ İLK BAŞKAN OLUR 9ZgcZ``jgjajg`jgjabVonVeèaVc^a`ideaVcièYVWj^ø^c Æ[^`^gWVWVhèÇ`VWjaZY^aZcBjgiVoV7jg\Vo7Vø`VcaèõV hZ^a^g#@VnV<ghdn!<ZcZaHZ`gZiZgdajg#7^ghdcgV`^ hZ^bYZ^hZWVø`VcaèõVhZ^a^g# KOLLAR SIVANIR, İLK İŞ DERGİ ÇIKARMAKTIR @daaVgèhèkVnVcöøBV`^cVaVgèB]ZcY^haZg^7^ga^õ^^a` ^ø daVgV` YZg\^ è`VgbVnV `VgVg kZg^g# <ghdn Æ=^aV[hèoÇ *%ÉnZ nV`èc YZg\^ ^cXZaZg# 7VøaVc\è daVgV` Ruikki Metal A.Ş. Semineri – 2013 165 91 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ BV`^cVB]ZcY^haZg^DYVhèÉcècYZg\^h^c^`ZcY^aZg^cZ `èaVkjohZZgaZgkZZcWVøiVcWVoè`èhiVhaVg`dnVgaVg# zVnYVW^gnVnècaVcVcöBB79Zg\^h^`jgjaYjõj\cYZcWj\cZbZhaZ`aZ^a\^a^iZ`c^`Võègaèõècè `dgjnVc W^gnVnècdaVgV``Vaèg#9ZgcZ``jgjaYjõj\cYZcWZg^ YZg\^c^c ideaVb hVn[V hVnèhècèc &$(Écc gZ`aVb! '$(Écc iZ`c^`! hdhnVa! ZkgZ \^W^ W^a\^aZg^ ^ZgbZh^cZ Y^``Vi ZY^a^g# 9ZgcZ` ad\dhj @VnV <ghdnÉjc oZg^cYZ oZaa^`aZ YjgYjõj Vngè W^g `dcj dajg# @VnV <ghdn!Æ7j`dcjYViV`g^WZc(%Zh`^oVaèøbVhènVeièb#HdcjcYVø^bY^`^ad\dbjoVVg`VYVøaVgaVW^ga^`iZ `VgVg kZgY^`# 6caVbè ÈIZbZaYZc ViènV ^ø bV`^cVaVgè b]ZcY^ha^õ^ÉY^g# HVcègèb VcaVbaè kZ Ydõgj W^g VaVbZi"^[Vg^`VdaYjÇY^ndg# YEMEKLİ TOPLANTILARA EĞİTİM DE EKLENİR 7^ghgZhdcgVb]ZcY^haZgVgVhècYV`^Y^nVadõjc\Za^øi^g^abZh^ VbVXènaV ]Zg Vnèc ^`^cX^ hVaè \ccYZ nZbZ` nZbZõZ `VgVg kZgZc öBB7 nZaZg^! WVøaVc\èiV dgiV`aVøV ideaVcVc eVgVnaV nZbZ`a^ W^g dg\Vc^oVhndc YoZcaZg# 9V]V hdcgV Wj dg\Vc^oVhndcV Zõ^i^b^ YZ YV]^a ZYZgaZg# 7naZXZ d nZbZõZ hedchdg daVc W^g [^gbV! jobVc daYjõj `dcjYV`^ W^a\^aZg^c^ eVnaVøbVnV WVøaVg#ÆD\oZaW^gVaèøbVdaYjÇY^nZc@VnV<ghdn! WjZi`^ca^`hVnZh^cYZ^chVcaVgècW^gW^gaZg^naZiVcèøbV! `VncVøbV! hZ`ig egdWaZbaZg^c^ `dcjøbV kZnV [^`^g VaèøkZg^ø^cYZWjajcbV\^W^^b`VcaVgVhV]^edaYjõjcj Komiser, Kaya Gürsoy ve arkadaşlarına “Sizde şuraya geçin!” diye bağırır. O vakit “Komiserim bir dakika, burada ne oluyor anlamadım” diyen Kaya Gürsoy’a, komiser “Niçin geldin?” der. “Bizim mühendis arkadaşlarla, ülke hayrına nasıl fikir üretir, ne yapabiliriz diye dernek kurmak için” cevabı üzerine komiser onları bir yere oturtur, bir de çay söyler. kjg\jajndg#6naè` Zi`^ca^` iVg^]^ YZ ]Zg Vnèc ^`^cX^hVaè V`øVbèdaVgV`WZa^gaZc^g# MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI’NA TEKLİF SUNULUR AMA KABUL EDİLMEZ öBB7ncZi^b^!Æ9ZgcZõZcVhèa\Za^ghVõaVgèo4ÇoZg^cZ [^`^g _^bcVhi^õ^ nVeVg`Zc jn\jaVbVnè eaVcaVYè`aVgè `dcjaVgYVc W^g^ YZ deZgVig Z]a^nZicVbZaZg^ kZ W^a^g`^ø^a^` dajg# 7^ga^` WcnZh^cYZ `dbegZhg ^bVaVièhècYVciZo\V]^bVaVièhècV`VYVg]Zgigab]ZcY^h WjajcbV`iVYèg# 7j hZWZeaZ ho `dcjhj VaVcaVgYV Zi`^c daVXV`aVgècV ^cVcègaVg# 7j ^cVcaV W^ga^`iZ BV`^cV B]ZcY^haZg^ DYVhèÉcèc 6c`VgV ÷jWZh^ÉcYZc gVcYZkj VaègaVg# =Zb deZgVig Z]a^nZicVbZaZg^ ]Zb YZ W^a^g`^ø^a^` `dcjaVgècè `ZcY^aZg^cZ YZkgZibZaZg^c^ iVaZe ZYZgaZg# ;V`Vi Wj iVaZeaZg^ dajbaj YZõZgaZcY^g^abZo# 9V]VhdcgVWjcV^i^gVoZYZc`^ø^ÆH^o]V`aènYècèo!W^oWj `dcjYV nVcaèø nVeiè`Ç YZg# öBB7Éc^c `jgjabVhècYV`^ 13. KOMATEK Fuarı – 2013 166 92 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ 8. İMMB Genel Kurulu – 2012 ZhVhVbVaVgYVcW^g^YZnZga^gZi^b^cYZhiZ`aZcbZh^Y^g#7jhZWZeaZiZ`c^`\Zo^aZgYoZcaZcbZnZWVøaVcèg# öa` nVeèaVc \Zo^aZg <ddYnZVgÉèc iZbh^aX^h^ CjgdaÉV kZ öob^iÉiZ7g^hhVÉnVdajg# öa`YcZbaZgYZöBB7Én^nVcaèøVcaVnVc`^ø^aZg^cdaYjõjcj hnaZnZc @VnV <ghdn! Æ9ZgcZ`! W^ga^` YZc^cXZ ^chVcaVgèc V`aècV \ZaZc ^a` `dcj È^ø WjabV`É dajndg# H^k^aideajbg\iccVbVXèdYZõ^aY^g`^#7^oideajbV [VnYV hVõaVnVXV` [^`^gaZg gZibZ` ^^c `jgjajgjo# za`Z è`VgaVgècV ]^obZi ZYZg^o# 7^a\^n^ eVnaVøègèo# 9VnVcèøbVnèhVõaVgèoÇY^ndgkZZ`a^ndg0Æ=V[iVaè`nVeèaVc YZgcZ`ncZi^b`jgjajideaVcièaVgèWVoZc\ZXZ\ZhVViaZgZ`VYVgYZkVbZYZgY^#7j`dcjYVncZi^b`jgjaj nZaZg^c^cZøaZg^c^c\hiZgY^õ^VcaVnèøkZhVWègYV]Zg igaiV`Y^g^coZg^cYZY^g#Ç “BU AŞAMAYA GELEBİLMEK İÇİN ÇOK MÜCADELE ETMEK GEREKLİ” '%%)ÉiZ 7VnècYèg öcøVVièc BV`^cZ ö`bVa BYg daVc BjoV[[Zg @naÉcc NcZi^b @jgjaj 7Vø`Vcè dabVhè ^aZn^cZDHIöBÉYZWVø`VW^gnZgZiVøècVcöBB7ncZi^b^!]ZbYV]VcXZ`^ncZi^baZg^cnVeièõèVaèøbVaVgè \Za^øi^gbZnZ ]Zb YZ nZc^ egd_ZaZg gZibZnZ dYV`aVcèg# '%%-ÉYZc Wj nVcV öBB7Éc^c NcZi^b @jgjaj 7Vø`VcaèõèÉcènVeVc9jgVc@VgVVn!W^ga^õ^c'%%)nèaècV `VYVg daVc VaèøbVaVgècèc Æ6nV`iV ijibV VaèøbVaVgèÇ daYjõjcj hnandg kZ Z`a^ndg Æ7j\c Wj VøVbVnV \ZaZW^abZ` ^^c d` bXVYZaZ ZibZ` \ZgZ`a^# 9Zg\^ è`VgbV`naZhVcèaYèõè`VYVg`daVn^øYZõ^aÇY^nZc9jgVc@VgVVn!Wjegd_Zc^cöBB7iVg^]^cYZ`^YgiYcZb WVø`VcèiVgV[ècYVc]ZgoVbVcYZõZgkZg^aZcW^gegd_Z daYjõjcjWZa^gi^ndg# DOKUZUNCU SENESİNDE İMMB İKTİSADİ İŞLETMESİ KURULUR öBB7!Yd`jojcXjnVøècV\ZaY^õ^'%%,ÉYZ[Vg`aèW^gegd_Zn^YV]VnggaõZ`dnVgkZöBB7ö`i^hVY^öøaZibZh^Éc^ `jgVg#7j^øaZibZnaZW^ga^`iZhZ`igchè`èciè^Zg^h^cYZ daYjõj`dcjaVgYVZõ^i^bVaèøbVaVgèkZg^abZnZWVøaVcèg# <gjedaVgV`kZg^aZcWjZõ^i^baZg^c^a`^IzEG6<@èøaVYVõ 6aièc BVYZc^ÉcZ dajg# 9V]V hdcgVYV Ig`^nZÉc^c Zø^ia^ nZgaZg^cYZnVeèaVcZõ^i^baZgaZYZkVbZY^a^g#:õ^i^b`dcjhjcYV`^ Y^õZg VaèøbVaVg ^hZ WZa\ZaZcY^gbZ kZ hZgi^[^`VhndcYjg#HZ`igcZcWn`hè`ècièaVgèVgVhècYV^a` hègVYVZõ^i^bZ`h^`a^õ^c^cdaYjõjcjhnaZnZc9jgVc@VgVVn!ÆHZ`igYZ`^VaèøVcaVgècZõ^i^bZ`h^õ^`dcjhjcYVIg`^nZÉc^c`VnWèd`Wn`#öøbV`^cZaZg^jXjoW^g Z`^ebVc YZõ^a# Ig`^nZÉc^c ^ø bV`^cZaZg^cYZ VaèøVXV` 167 93 İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ TÜPRAG Kışladağ Altın Madeni Eğitimi – 2007 W^a\^a^!WZXZg^a^deZgVigaZgZ!WV`èbècènVeVXV`jhiVaVgV kZWV`èbb]ZcY^haZg^cZ^]i^nVXèkVg#7jcaVgdabVYèõè ^^cnVøVYèõèbèo`Vnèe]^W^gøZnaZaaZbZoÇY^ndg# EĞİTİM HER DAİM AMAÇLAR ARASINDA İLK SIRADA '%%. nèaè WVøècYV! [^o^`^ Yjgjbjcj! `VYgdhjcj kZ ]^obZi `Va^iZh^c^ \aZcY^g^e [VVa^nZi VaVcaVgècè \Zc^øaZibZ `VgVgè VaVc öBB7! **-% HVnèaè yoZa yõgZi^b @jgjbaVgè @VcjcjÉcjc (# BVYYZh^ ZgZkZh^cYZ öa B^aa^ :õ^i^bBYgaõÉccdcVnè^aZI8#B:7yoZaöøBV`^cVaVgèB]ZcY^haZg^7^ga^õ^BZhaZ`@jghjÉcjVVg#=Zg YV^bc^kZgh^iZaZgkZZõ^i^b`jgjbaVgènaV^øW^ga^õ^^Zg^h^cYZdaVcöBB7!DHIöBkZvVc`VnVzc^kZgh^iZh^Éc^c dgiV`\^g^ø^b^daVcö÷öB@bZh^Éc^c`jgjajøjcYVcWj nVcVW^gh^k^aideajbg\idaVgV`^Zg^h^cYZnZgVaèg# ÆGZ`VWZi cXZh^ W^ga^`iZa^õ^c Ig`^nZ hVcVn^h^c^c eZ` Vaèøè`dabVYèõèW^g`dcjÇdaYjõjcjcVaiècè^oZc9jgVc @VgVVn! Wjcjc Æza`Zc^c `Va`ècbVhè kZ jajhaVgVgV- “Bilgi değerli ama bilgiyi değerli kılan da paylaşmak. Bilgiyi değerli kılanın paylaşmak olduğunu bütün sektör çalışanlarına inandırmamız lazım. Yoksa sizdeki bilginin değeri sadece sizde, sektörde değil.” 168 94 hè VaVcYV gZ`VWZi ZYZW^abZh^ ^^c dabVohV dabVo W^g `dcjÇdaYjõjcjkjg\jajndg# “BİLGİ DEĞERLİ AMA BİLGİYİ DEĞERLİ KILAN DA PAYLAŞMAK” öBB7Éc^c[VVa^nZiaZg^VgVhècYV`^ZccZba^cd`iVW^a\^ eVnaVøèbè`dcjhjdajg#HZb^cZgkZZõ^i^b`dcjhjcYV`^VaèøbVaVgècèciZbZa^cYZYZW^a\^eVnaVøèbècècnViièõècèhoaZg^cZZ`aZnZc9jgVc@VgVVn!Æ7^a\^YZõZga^ VbVW^a\^n^YZõZga^`èaVcYVeVnaVøbV`#7^a\^n^YZõZga^ `èaVcèceVnaVøbV`daYjõjcVWichZ`igVaèøVcaVgècè ^cVcYègbVbèoaVoèb#Nd`hVh^oYZ`^W^a\^c^cYZõZg^hVYZXZh^oYZ!hZ`igYZYZõ^aÇY^ndg# @jgjaYjõj \cYZc \cboZ hZ`ig `jgjb kZ `jgjajøaVgècYVc YZhiZ` VaVc! dgiV` VaèøbVaVg ngiZc öBB7!Ig`^nZBiZV]]^iaZg7^ga^õ^IB7^aZ'%%-nèaècYVWVøaVnVckZhZcZWdnjcXVYVhè`èW^gøZ`^aYZ YZkVb ZYZc Zõ^i^b VaèøbVaVgè nVeVg# 6c`VgV HVcVn^ DYVhèÉnaV YV ^øW^ga^õ^ ^Zg^h^cYZ daVc öBB7! BZhaZ`^ NZiZga^a^`@jgjbjÉnaVdaVcVaèøbVaVgècèöCI:HVgVXèaèõènaV\ZgZ`aZøi^g^g#BZhaZ`^:õ^i^bkZyõgZi^bH^hiZb^c^<aZcY^gbZEgd_Zh^ÉcZB:<:E`Vi`èYVWjajcVc öBB7Éc^c\ZaZXZõZncZa^`]ZYZ[aZg^!egd_ZaZg^VgVhècYVZõ^i^b^a`hègVaVgYVnZgVaèndg# İŞ MAKİNALARI MÜHENDİSLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bilim, . . . ve . . . Bakanlığı . . . . . . . Sanayi . . .Teknoloji . . . . . . himayesinde; . . . .İMDER . tarafından . . . 19-20 . . . .Eylül. 2013 . tarihleri . . arasında . . İstanbul’da . . . . . . . . . . . . . . . . . gerçekleştirilen, . . . . “2013 . .Uluslararası . . .İş . . Makinaları . . Kongresi”ne . . . iletişim . . sponsoru . . . . . ,destekleyici . . . kuruluş . . ve panelist . . olarak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . katıldı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Avusturya . . . . Ticaret . . . . . ve. . . . . Ankara . . . Müsteşarlığı . . . . . .İŞİM. Kümesi . . ortak . çalışmasıyla . . . başlatılan . . . . Türkiye–Avusturya . . . . . Yapı. Sektörü . . Ortaklığı . . . . . . . . . . . . . . . Çalıştayı/Fuarı; . . . . OSTİM, . . KOSGEB, . . İGEM . ve . . İMMB’nin . . .desteğiyle . . 5 .Mayıs. 2010 . tarihinde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . düzenlendi. . . . . . . . . . . . . . . . . TSE. Kalite . . . Sistemi . . . . ve. TS. . . . . Yönetim . . . . Belgesi . . . . . .EN ISO . 9001:2008 . . . standardına . . . uygun . . . . kalite . .yönetim . . sistemi . .onayı. ve.belge . . . . . . . . . . . . . kullanma hakkı alındı. Kalite yönetim . . . . . . . . . . . . . sistemi, . . TSE’nin . . katılmış . . olduğu . . IQ.Net. .(Uluslararası . . . Belgelendirme . . . Ağı) . tarafından . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . da.belgelendirildi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ÖZEL. İş Makinaları . . . Mühendisleri . . . Birliği . . . Meslek . .Kursu. Milli . Eğitim . . Bakanlığı . . onayıyla . . . . açılarak . . . .hizmet . . . .başladı. . . . . . sektöre . . . . vermeğe . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sanayii . . . . Platformu’na . . . . . . Makine . . . . Sektör . . . . .(MSSP) . . . . . . . 30. Nisan . 2007’de . . katıldı. . . . . . . . . . . . . . . . ANKOMAK . . . . . . İş Makineleri, . . . Yapı . . Elemanları . . .ve Uluslararası .İnşaat. Teknolojileri . . . fuarlarında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ilk defa . .yer .aldı.. . . . . . . . . . . . . . . TMMOB . . . . Mühendisleri . . . . . . . . . .Makine . . . . .Odası . . . tarafından . . . düzenlenen . . . II. .İş Makinaları . . . . . . Sempozyumu . . . ve. Sergisi . .ne katıldı. . . . . . . . . . . . . . . . . kurulunu . . . . .1999. yılında . . . .İlk genel . . . . 21.Şubat . . . . yaptı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ij00% . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2009 . . . . . . . . . . . .2007 . . . . . . . .2006 . . . . . . . . . 2005 . . . . . . . . . . .1999 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2007 . . . . . . . . . 2007 . . . . . . . . 2005 . . . . . . . . 2003 . . . . . . . . . . . . 1998 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İMMB’nin . . . . . kuruluşlar . . . . . . . . .destekleyici . . . . . ve.sektörel . . . basın . kuruluşları . . . arasında . . yer. aldığı . VI.. Ulusal . . . . Pnömatik . . .Kongresi . . ve .Sergisi . Makina . . Hidrolik . . . . . . . . . . . . Mühendisleri . . . Odası . . adına . İzmir . .ve İstanbul . . . . Şubeleri . . yürütücülüğünde . . . . 12-15 . .Ekim. 2011 . . . . . . . . . . . . . . tarihleri . . arasında . . gerçekleşti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Üniversitesi . . . . . .işbirliğinde . . . . Çankaya . . . . . ve OSTİM . . . . . . kurulan . . İŞİM . “İş . ve. İnşaat . Makinaları . . . Kümesi” . . . ile 25 . Şubat . . 2010 . tarihinde . . bir . işbirliği . . . . . . . . . . . . . . . . protokolü . . imzalandı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Yeterlilik . . . . tarafından . . . . . . Mesleki . . . . Kurumu . . . . bir . . . protokolle . . . İntes’e . .verilmiş . .olan.iş makinası . . . . operatörlükleri . . . . . . . standartlarının . . . . . . . . ile .ilgili.meslek . . . . . . hazırlanması . . . çalışmalarına . . . uzman . . desteği . . . . . . . . . . . . . . verildi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İlk eğitimi . . olan . Temelden . . . Kaya . Kamyonu . . ve . . . . Operatörü . . Yetiştirme . . . Eğitimini . . TÜPRAG . . Dozer . . . . . . . . . . . . firmasının . . . Kışladağ . . Altın . Maden’inde . . . verdi. . . . . . . . . . . . . . . . . İktisadi . . İşletmesini . . . kurdu. . . . . İMMB-İŞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İlk defa . . . . Uluslararası . . . . . . . . . “KOMATEK . . . . . .İş ve. . . İnşaat Makina, Teknoloji . . . . . . .ve Aletleri . . İhtisas” . . . . . katıldı. . . . . . . . . . fuarına . . . . . . . . . . . . . . Makine . . Mühendisleri . . . Odası . .tarafından . . TMMOB . düzenlenen . . .İş Makinaları . . . Sempozyumu . . . ve. . . . . . . . . . . . . . Sergisi’ne . . katıldı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 . Ağustos . . 1998’de . . kuruldu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .