glukoz - sivas cumhuriyet üniversitesi tıp fakültesi
Transkript
glukoz - sivas cumhuriyet üniversitesi tıp fakültesi
CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ BİYOKİMYA LABORATUVARI TEST REHBERİ SİVAS 2016 HAZIRLAYANLAR Doç.Dr. Hüseyin AYDIN Yrd.Doç.Dr. Enver SANCAKDAR Yrd. Doç Dr. Halef Okan DOĞAN Yrd. Doç Dr. Özlem DEMİRPENÇE Arş.Gör.Dr.Serdar EZİN Arş.Gör.Dr.Duygu OĞUZ ACIBUCU Lab.Tekn.İlham ÇIĞIR İÇİNDEKİLER Sayfa 1. Laboratuvar testlerini etkileyen faktörler 2 Postürün Etkisi 2 Egzersizin Etkisi 2 Açlık durumu 2 Besinlerin etkisi 2 Sigara 2 Alkol 2 İlaç kullanımı 3 Ateş 3 Transfüzyon 3 Yaş ve Cinsiyet 3 Gebelik 3 Diurnal ritim 3 Mevsimsel değişiklikler 3 Rakım 3 2. Numune alımı ve transferi ile ilgili özellikler 4 3. Numune tüplerinin kapak renkleri 5 4. Örnek kaplarının uygun şekilde etiketlenmesi 5 5. İdrar tetkiklerinde dikkat edilmesi gereken hususlar-ön hazırlık işlemleri 5 5.1. Tam idrar tahlili 5 5.2. 24 saatlik idrar toplanması 6 6. Glukoz tolerans testlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar 6 6.1. OGTT 6 6.2. Gebelerde OGTT 6 7.Numune kabul-ret kriterleri 7 8. Biyokimya Laboratuvarında Çalışılan Test İsim Listesi 7 8.1. Rutin biyokimya testleri 8 8.2. İlaç düzeyi testleri 8 8.3. Kardiyak testler 9 8.4. Hormon testleri 9 8.5. Hizmet alımı ile çalışılan testler 9 8.6. Kan gazı 10 8.7. Tam idrar tahlili (TİT) 10 8.8. Gaitada gizli kan 10 8.9. Metabolizma Testler 10 8.10. Hematolojik testler 10 9. Test İşlemi Tamamlanmış Analiz Örnekleri,Test Verileri ve 10 Sonuçların arşivlenmesi 10. Sonuçların Onaylanması ve Yorumlanması ile İlgili Bilgiler 10 11. Transfer Sırasında Kullanılması Gereken Transfer Kabı ve Yöntemi 10 12. Panik değer listesi 11 13. Biyokimya laboratuvarında çalışılan testlerin genel özellikleri 12-74 14. Sonuç verme süreleri 75-78 düzeylerinde azalma görülür. Kemik kalsiyum GENEL BİLGİLER 1. TESTLERİNİ LABORATUVAR Klinik laboratuvarlar sağlık hizmetlerinin önemli sonucu iyonize kalsiyum miktarı artar. ETKİLEYEN FAKTÖRLER: sunumunda mobilizasyonu bileşenlerden 1.2. Egzersizin Etkisi: Egzersizin vücut biridir. sıvıları üzerine etkisi aktivitenin süresi ve Klinik laboratuvarların başlıca fonksiyonu derecesine bağlıdır. Egzersiz sonunda alınan klinisyenlere kan hastaların teşhis, tedavi ve örneklerinde aspartat takiplerinde önemli bilgiler sağlamaktır. Bu aminotransferaz(AST), bilgilerin doğru, güvenilir, en kısa sürede ve en (LDH), kreatin kinaz (CK), üre, kreatinin, az maliyetle elde edilmesi istenir. Doğru ve transferin sonuçlarında yükselmelerin olduğu, güvenilir test sonuçları elde etmek için örnek kan glukozunun değişimler gösterebileceği, alma sonuçların plazma renin aktivitesi, aldosteron, büyüme raporlanıp klinisyene ulaşmasına kadar geçen hormonunun patolojik düzeylere ulaştığı göz süreçteki değişkenlerin ve etkilerin bilinmesi önünde sonuçların doğru açısından proteinüri görülür. Egzersizin bir preanalitik gereklidir. Laboratuvar sadece değişken olarak etkisinin en aza indirilmesi cihaza kan verip sonuç almak’ düşüncesi için kan verilmesinden bir gün önce ağır spor, olarak algılamanın son derece yanlış bir uzun mesafe yürüşü veya koşusu yapılmaması yaklaşım olduğunu bilmek gerekir. önerilmektedir. Egzersiz bazı hormonlarda da öncesinden başlayarak yorumlanması hizmetini Klinik laboratuvardaki hata kaynakları hataların bulundurulmalıdır. dehidrogenaz Hematüri ve değişimlere neden olur. En önemli değişiklik ve serbest T4 düzeylerinde olur. Serum TSH, T3 postanalitik (analiz sonrası) dönemden çok ve tiroksin düzeyleri herhangi bir değişim preanalitik (analiz öncesi) döneme ait olduğu göstermez iken serbest T4 % 35 kadar artar ve bildirilmiştir. Laboratuvar test değerlerine etki 6-7 gün içinde normale döner. eden değiştirilebilir ve değiştirilemez birçok 1.3. faktör bulunmaktadır. Bu faktörler hakkında testleri için 10-12 saat açlık süresi istenir. Bu aşağıda kısa bilgiler verilmiştir. sürenin 16 saatten uzun olması tercih edilmez. incelendiğinde 1.1. analitik laktat Postürün Etkisi: Normal bir erişkinin Açlık Durumu: Genellikle laboratuvar 1.4. Besinlerin Etkisi: bileşenlerinin kişiye göre 600-700 ml (%10 luk azalma) daha gıdalarla değişiklik gösterebilir. En büyük azdır. Dik oturuşta proteinsiz mayi kapiller artış, serum glukozu, demir, total lipd ve aracılığıyla dokulara geçeceğinden plazma alkalen fosfataz seviyelerinde görülür. Kahve, hacminde önemli farka neden olur. Bunun çay, kola gibi kafein bulunan içeceklerde kan sonucu bileşenlerinin konsantrasyonunu etkiler. bütün proteinlerin öğün içinde plazma ayakta durma halindeki kan hacmi yatan bir olarak etkisi Bazı alınan konsantrasyonu artacaktır ( enzimler, protein 1.5. yapısındaki hormonlar, proteine bağlı taşınan laboratuvar testini etkiler. Bunlar arasında ilaçlar, kalsiyum ve bilirubin). Birkaç günlük lipidler, hormonlar, vitamin B12 ve CEA yatak istirahatinde plazma ve ekstrasellüler sayılabilir. Glukoz toleransı da sigara içenlerde mayi hacmi düşer. Bu sebeple hematokrit %10 bozulmuştur. artar. Uzamış yatak istirahatinde ise sıvı 1.6. retansiyonu süreli etkilere bağlı olarak birçok analit olur. Protein ve albumin Sigara: İçerdiği nikotin nedeniyle birçok Alkol Alımı: Alkol tüketimi kısa ve uzun üzerinde değişikliğe neden olabilir. Kısa süreli büyümesine etki ile alımından 2-4 saat sonra etanol; plazma yüksek değerlere ulaşır. Puberteden sonra glukoz düzeylerini azaltır, ürik asit ve laktat aktivite azalır. Kadın ve erkek cinse ait yapısal düzeylerini artırır. Uzun süreli kullanımda ise farklılıklar endokrin testler başta olmak üzere, GGT, AST ve ALT düzeylerinde artışa neden birçok biyokimyasal ve hematolojik testte olur. referans değerlerin çok değişik olmasına yol Ayrıca alkol alışkanlığı olanlarda paralel olarak Örneğin pubertede CA-125 en ortalama eritrosit hacmi (MCV) ‘nde artış açmaktadır. menstrüel olduğu bilinmektedir. Alkol alımından sonra peryotta normalin iki katına çıkabilir. hiper trigliseridemi görülür. 1.11. Gebelik: Gebelik her ne kadar fizyolojik İlaç Kullanımı: İlaçların laboratuvar bir durum olsada, organizmada meydana gelen testlerine hem in vivo hem in vitro etkileri değişiklikler birçok laboratuvar parametresini mevcuttur. etkiler. 1.7. İlaçlar intramusküler olarak Gebelikte verildiğinde kas irritasyonuna neden olurlar. ortalama Bu durum bir kısım enzimlerin artmasına hemodilüsyondur. neden olur (kreatinin kinaz, aldolaz ve laktat sonuçlarının dehihrogenaz gibi). alınmalıdır. hiponatremiye yol Diüretik açarlar. ilaçlar Thiazidler plazma en önemli hacmindeki Tüm değişiklik artışa bağlı laboratuvar test yorumlanmasında 1.12. Diurnal Ritm: Gün dikkate içerisinde hiperglisemiye neden olabilir. Laboratuvar analitlerin salınımı, testlerine en önemli etkiyi yapan ilaçalardan dolaşıma çıkmasında değişiklikler görülebilir. biri fenitoindir. Hastada kalsiyum ve fosfor Mesela serum demiri 08.00-14.00 saatleri seviyelerini fosfatazı itibariyle aynı hastanın iki ayrı zamandaki yükseltir, indirekt bilirubin miktarını düşürür numunesine göre %50 gibi fark gösterebilir. ve GGT aktivitesini yükseltir. Ayrıca serumda Sabah 06.00 civarında serum kortizol düzeyleri T3 Testleri pik yaparken, gece 00.00 de en düşük yorumlarken kullanılan ilaçların etkisi mutlaka düzeylere inmektedir. Ayrıca öğleden sonra göz önüne alınmalıdır. yapılan glukoz tolerans testlerinde glukoz 1.8. ve T4 azaltır ve değerlerini alkalen düşürür. Ateş: Serum hormon düzeyleri yanı sıra metabolizması ya bazı da değerleri sabah yapılanlara göre biraz daha lipidler, kalsiyum düzeyi, ürik asit gibi birçok yüksek çıkar. parametreyi etkiler. 1.13. Mevsimsel Değişiklikler: Özellikle yaz Transfüzyon: Total kan veya plazma ve kış mevsimi arasında bazı laboratuvar transfüzyonu verilen miktara bağlı olarak parametreleri farklılık gösterir. Bunlar arasında plazma protein konsantrasyonunu yükseltir. D vitamini düzeylerinin yazın daha yüksek Glukoz çözeltilerinin infüzyonu, plazma fosfat olması, ve potasyum konsantrasyonlarını azaltır. düzeylerinin yazın kışa göre daha düşük 1.10. Yaş ve Cinsiyetin Etkisi: Laboratuvar olması sayılabilir. testleri için genel olarak çoçuk, adolesan, 1.14. Rakım: Deniz seviyesinden daha yüksek erişkin ve yaşlılık dönemlerine ait referans yerlerde değerler vardır. Ancak özellikle yenidoğan parametrelerini dönemine ait çok farklı referans değerler hematokrit ve CRP gibi testlerde yükseklik vardır. görülür. 1.9. Örneğin alkalen fosfataz kemik trigliserid ve yaşamak total bazı etkiler. kolesterol laboratuvar Hemoglobin, 2.NUMUNE ALIMI VE TRANSFERİ İLE olmalıdır; Kan kültürü İLGİLİ ÖZELLİKLER: Serum Laboratuvarda kullanılan numuneler çok çeşitlidir. Serum, plazma, tam kan, idrar, gaita EDTA’lı kan ve çeşitli sıvılar bunların başlıcalarıdır. Analiz Sitrat’lı kan öncesi dönem klinisyenin hastadan hangi Diğer önemli konulardan biri de numunenin laboratuvar testlerini isteyeceğini düşünmeye üzerinde hastaya ait bilgilerin eksiksiz ve doğru başlaması ile başlar. Hastaya ait bilgilerin ve olarak yazılı barkodun yapıştırılması, kan alma ön tanısının sisteme eksiksiz ve doğru olarak saatiyle barkod saatinin uyumlu olmasına girilmesi dikkat daha sonra oluşabilecek karışıklıkların önlenmesi açısından önemlidir. Numune alırken dikkat laboratuvara gönderilmesi gerekmektedir. gereken Genel kural; 10-12 saatlik açlıktan sonra kurallara uyulmalıdır. Numune alırken kola sabah kan alınmalıdır. Ancak hekim diğer takılan fazla zamanlarda da kan tetkiki isteyebilir, testlerin durmaması gerekir. Turnike ile yapılan birkaç yorumunda bu durumu göz önüne almalıdır. dakikalık staz venöz kanda birçok parametreyi Biyokimya tetkikleri için venöz kan tercih etkiler. Örneğin; ALT, CK, LDH, Albumin, edilir. Kan alma bölgesi alkolle silindikten Bilirubin, Kalsiyum %2-10 civarında artarken, sonra alkolün kuruması beklenmelidir. Çünkü Glukoz, Fosfat % 2-5 civarında azalır. Sıvı alkol kalıntıları hemolize neden olarak test veya kan vermede kullanılan bir damar ve sonuçlarını etkiler. Damara girilmeden önce setten örnek alınmamalıdır. Mecbur kalınırsa yumruk açılıp kapatılmamalıdır. Çünkü bu 20 dakika ara verildikten sonra numune hareket alınabilir. Bu durumlarda diğer kol tercih konsantrasyonlarının (potasyum, fosfat, laktat, nedeni olmalıdır. İğne ucu mümkün olduğu iyonize kalsiyum gibi) geçici artışına neden kadar geniş olmalıdır. Turnike kolda 30 olur. Hasta kan alımı öncesi mümkünse 15 dk saniyeden fazla sıkılı kalmamalıdır. Damar rahat pozisyonda dinlenmelidir. Alınan kanlar maksimum 60 mmHg basınçla sıkılmalıdır. en Turnike iğnenin başarılı bir şekilde damara gönderilmelidir. Hangi analizler için hangi yerleştirilmeinden sonra çözülmelidir. Enjektör tüplerin kullanılacağı aşağıda belirtilmiştir. ile kan alımı sırasında kanın tüpe kuvvetli Ayrıca mor, mavi ve siyah kapaklı tüpler kan aspirasyonundan kaçınılmalıdır. Alınan kanın alındıktan sonra birkaç kez mutlaka alt üst hemoliz edilmelidir. Numune transferi pnömatik sistem turnikenin olmaması 1 için edilmesi edilerek dakikadan azami gayret plazmada kısa süre bazı parametrelerin içerisinde gösterilmelidir. Hemolizli serumda Potasyum, aracılığıyla Fosfor, enzimler gibi parametrelerin yüksek servis çıkmasının yanı sıra ölçüm yöntemlerinde de Kesinlikle hasta ve hasta yakınları ile numune hataya neden olabilir. transferi yapılmamalıdır. Kan alım sırası çok önemlidir ve şu sırayla yapılmalıdır. laboratuvara personeli ile Zorunlu numune hallerde yollanabilir. 3. NUMUNE TÜPLERİNİN KAPAK RENKLERİ Tüp İçeriği Boş kuru tüpler Kapak Rengi Hacim 5-6 mL Kullanım Amacı Serum eldesi Kırmızı Silikon kaplı tüpler Sarı Separatör jel içeren 5.0 mL tüpler (SST) Serum eldesi (serumda yapılan testlerde ve otoanalizörlerde kullanılır) Mor 5.40 mg K2EDTA → 3.0 mL 0.75 mg K2EDTA → 0.6 mL Tam kan/plazma eldesi (CBC cihazlarında kullanılır) Mavi 0.2mL,0.109M (%3.2) 1.8mL Na3-Sitrat → Tam kan/plazma eldesi 0.3mL,0.109M (%3.2)Na3-Sitrat → Tam kan/plazma eldesi SiyahGri Yeşil 2.7 mL 0.4mL,0.109M (%3,2) 1.6 mL Na3-sitrat 4.5 mL Li Heparin Tam kan eldesi (ESR tayininde kullanılır) Tam kan/plazma eldesi 4. ÖRNEK KAPLARININ UYGUN ŞEKİLDE altından yapıştırmak gerekmektedir. Kan alma ETİKETLENMESİ biriminde kan alma işlemi gerçekleşmeden önce Laboratuarımıza gönderilen hızlı hasta kimliğini doğrulandıktan sonra hastaya ait sistemi test barkodları alınarak,uygun tüplere dik olarak uygulanmaktadır. Bu sayede kayıt ve testlerin yapıştırılır.Kan alma işlemi erçekleştirilir.Acil çalışma sistemi çok daha hızlı yapılabilmektedir. servis ve yatan hasta servislerinde veya diğer Ayrıca sonuçlandırılabilmesi numunelerin olmakta ve için testlerin barkod tanınması karışıklıkların daha kolay bölümlerde alınan kan numuneleri hasta kimliği da önüne doğrulandıktan sonra uygun tüplere hastaya ait geçilebilmektedir. Örneklerini uygun şekilde barkodlar barkodlu olarak gönderenlere sonuçları çok daha numune alınır,uygun şekilde laboratuara transferi hızlı bir şekilde verilebilmektedir. Yukarıda gerçekleştirilir. belirtilen yararların sağlanabilmesi için etiketlerin barkod etiketi yapıştırılmış idrar kabı verilip tüp üzerine yapıştırılması sırasında çok dikkatli tuvalete ve örneklerini titiz davranmak gerekmektedir. Tüp dik olarak yapıştırıldıktan sonra İdrar testleri için hastalara yönlendirilir, ilgili. daha sonra laboratuvar hastalar birimine üzerindeki barkodların, barkod okuyucu sistemler getirirler.Serviste yatan hastaların idrar testleri tarafından okunabilmesi için etiketlerin uygun numunesi hastalara ait barkod etiketi yapıştırılmış yere, uygun şekilde yapıştırılması zorunludur. idrar kabına alınır.Numune transfer eğitimi almış Etiketler tüpün eksenine paralel gelecek şekilde personel tarafından uygun şelilde laboratuara tüpün üst kısmından başlayarak kapakğın hemen ulaştırılır 5. İDRAR TETKİKLERİNDE DİKKAT hastalara uygulanmamalıdır. EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR VE 3.Hastanın test esnasında gribal enfeksiyonu ÖN HAZIRLIK İŞLEMLERİ olmamalıdır. 5.1. Tam İdrar Tahlili İçin Örnek Alımı: 4.Test esnasında hasta kusarsa teste son a) Bir miktar idrar tuvalete yapılır. verilmelidir. 3 gün sonra test tekrar edilebilir. b) Sonra, orta idrar, verilen idrar kabına 5.Test yapılır. dahilinde c) Örnek bekletilmeden yalaşık 30 dakika kullanılıyorsa 3 gün önceden bırakılmalıdır. içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. 6.Test sabah saat 08°°-10°° arası çalışılır. 10- 5.2. 24 Saatlik İdrar Toplanması: 12 saat açlık sonrası uygulanır. Sabah ilk idrar atılır. Sonra 24 saat 7.Hasta yapılmadan tiazid, test önce doktorun fenitoin gibi süresince bir ilaçlar yiyip süresince idrar toplama kabı içinde biriktirilip, içmemelidir, ertesi sabah yapılan ilk idrarda toplama kabına uyumamalıdır. eklenerek en kısa zamanda (Yaklaşık 30 dk) 8.Kadınlarda mensturasyon döneminde OGTT laboratuvara ulaştırılmalı. yapılmaması önerilir, 3 gün önce veya sonrası Not: Toplama süresince idrar toplama sigara şeyler izni içmemelidir, olmasına dikkat edilmelidir. kabı yaklaşık +4 oC’de, karanlık bir ortamda ve 6.2. Gebelerde Oral Glukoz Tolerans Testi: ağzı kapalı olarak saklanmalı. İdrar koruyucu 1. Tarama amaçlı 24-28. haftalarda yapılır. kullanılacak durumlarda baştan kap içerisine 2. Açlık gerektirmez. gerekli koruyucu (asit vs.) konulmalıdır 3. 50 gr glukoz 400 ml su ile verilir. ( laboratuvar ile görüşülmelidir). 4. 1 saat sonra kan örneği alınır. 6.GLUKOZ TOLERANS TESTLERİ Not: Tarama amaçlı gebe OGGT’si sonrası 1. 6.1.Oral Glukoz Tolerans Testinde Dikkat saat kan glukozu >140 mg/dL ise tanı amaçlı Edilmesi Gereken Hususlar: 100gr glukoz OGTT yapılır. 1. Yakın zamanda cerrahi operasyon, miyokard 100 gr. Glukoz testinde gebe aç olmalıdır.100 infarktüsü geçiren ve doğum yapan hastalara gr glukoz 400 ml su ile verilir. 0.dk, 60.dk, OGTT testi uygulanmamalıdır. 120.dk ve 180. dakikalarda kan örnekleri 2. Açlık kan şekeri 126 mg/dL ve üstü olan alınır. 7.NUMUNE RED KRİTERLERİ 7.1. Uygun numune Kreatinin kabına alınmamış Ürik Asit (ÜA) örnekler Total Protein 7.2. Barkotlanmamış, yanlış barkodlanmış ve Albumin üzerinde herhangi bir şey yazmayan örnekler Amilaz 7.3. Analiz için gerekli miktardan az olan ALP örnekler AST 7.4. Hangi testlerin yapılacağı belli olmayan ALT örnekler LDH 7.5. Uygun transfer koşullarında Kreatin Kinaz (CK) gönderilmeyen örnekler (soğuk zincir v.b.) GGT 7.6. Son kullanma tarihi geçmiş numune Total Bilirubin kaplarına alınmış örnekler Direk Bilirubin 7.7. Tüpteki antikoagülan miktarının az veya Klor fazla olması Sodyum 7.8. Serum/plazmanın hemolizli ve lipemik Potasyum olması Fosfor 7.9. Numunenin uzun süre beklemiş olması Kalsiyum 7.10. Serum/plazmanın Magnezyum santrifüjden sonra pıhtılı olması, antikoagulanlı tüplerde kanın Amonyak pıhtılı olması Lipaz 7.11. Aynı servisten , aynı anda toplu halde Pre-Albumin gönderilen kan gazı numuneleri Demir 7.12. Laboratuvara uygun koşullarında örnekler gelmeyen transfer ( soğuk Demir Bağlama Mayi Glukoz Düzeyi zincire uyulmaması gibi) Mayi Protein 7.13. Tek tüp üzerinde birden fazla barkod Mayi Potasyum bulunması durumunda, barkodlardan acil grup Mayi LDH testleri içeren biri çalışılır, diğer barkodlar BOS Glukoz reddedilir. BOS Potasyum 8.KLİNİK BİYOKİMYA BOS Protein LABORATUVARINDA ÇALIŞILAN TEST BOS Klor LİSTESİ 8.2. İLAÇ DÜZEYLERİ 8.1.RUTİN BİYOKİMYA TESTLERİ Digoksin Glukoz Fenitoin Trigliserit (TG) Karbamezapin Kolesterol Total (Chol) Fenobarbital HDL Kolesterol Valproik Asit LDL Kolesterol Üre 8.3. KARDİYAK TESTLER Growth Hormon (Büyüme Hormonu) CK-MB Kalsitonin Troponin I IGF-1 (İnsulin-Like Growth Factor) NT-proBNP Pirüvat Kinaz Porfobilinojen 8.4. HORMON TESTLERİ Psöudokolinesteraz Tiroid Stimulan Hormon (TSH) TSH Reseptör Bloke Edici Antikor Serbest T 3 1,25 OH-Vitamin D Serbest T 4 Valinmandelik Asit (VMA) Anti Mikrozomal Antikor Kappa Hafif Zincir Anti Tiroglobulin Antikor Lambda Hafif Zincir AMH(Anti Müllerian Hormon) Adacık Hücre Antikoru (ICA) Karsinoemriyonik Antijen (CEA) Anti-Kardiyolipin Antikor IgM Ve IgG CA-125 Seruloplazmin CA-15-3 Bakır serum (Cuserum) CA-19-9 Bakır idrar (Cu idrar) PSA (Prostat Spesifik Antijen) Çinko (Zn) Paratiroid Hormon Eritropoietin İnsülin Nöron Spesifik Enolaz Kortizol Metotreksat FSH (Folikül Stimülan Hormon) Nükleer Matriks Protein 22 (NMP 22) LH (Luteinizan Hormon) Siklosporin Estradiol(E2) 17-OH Progesteron Progesteron 5-Hidroksiindolasetik Asit (5-HİAA) Testosteron ( Total ) Anjiotensin Converting Enzim (ACE) DHEA-S04( Dehidroepiandesteron Sülfat) Adenozin Deaminaz Prolaktin Aldosteron Alfa-1 -Antitripsin Seks Hormon Bağlayıcı Globulin (SHBG) Asetilkolin Reseptör Antikoru Beta -HCG Renin Alfa Fetoprotein Glukoz-6-Fosfat Dehidrogenaz (G6PD) 8.5. ELEKTROFOREZ TESTLERİ Gastrin Haptoglobulin Protein Elektroforezi 11-Deoksikortizol IFE (Immunfiksasyon Elektroforezi) İmunglobulin G Alt Sınıfları Hemoglobin Elektroforezi Katekolaminler 8.6. HİZMET ALIMI İLE ÇALIŞILAN Dopamin) TESTLER Kolinesteraz Adrenokortikotropik Hormon (ACTH) Parasetamol C - Peptit Tirogulobilin Osteokalsin (Epinefrin, Norepinefrin, Protein S Antitrombin Aktivitesi 8.7. KAN GAZI Von Willebrand Factor (VWF) 8.8. TAM İDRAR TAHLİLİ Koagülasyon Faktör İnhibitör Tayini 8.9. GAİTADA GİZLİ KAN Hemoglobin Elektroforezi 8.10 METABOLİZMA TESTLERİ Ristosetin Kofaktör Testi 1.İDRARDA YAPILAN METABOLİZMA Osmotik Frajilite Testi TESTLERİ Trombosit Agregasyon Testi FeCl3 Testi İn Vitro Kanama Zamanı Ketoasit Testi Retikülosit Sayımı Metilmalonik Asit Testi 9.TEST Nitroprusik Asit Testi ANALİZ ÖRNEKLERİ, TEST VERİLERİ İdrarda Redüktan Madde VE SONUÇLARIN ARŞİVLENMESİ: İdrar Aminoasitleri İşlemleri tamamlanmış analiz sonuçlarımız ve İdrar Şeker Kromotografisi test verilerimiz Hastane Bilgi Yönetim Sistemi İdrar Sistin Homosistin Kromotografisi içinde 2.KANDA Laboratuarımız bünyesinde arşivlenmektedir. YAPILAN METABOLİZMA İŞLEMİ kayıtlıdır. TAMAMLANMIŞ Manuel Testlerimiz TESTLERİ 10.SONUÇLARIN Kan Aminoasitleri YORUMLANMASI Biotin Aktivitesi Kalitatif BİLGİLER: Kantitatif Biotin Sonuçlar çıktıktan sonra öncelikle teknisyen Amonyak tarafından değerlendirilir ve panikdeğer varsa Laktat ilgili bölüme panik değer bildirilerek teknik Pirüvat onayı yapılır, sonra uzman onayı biyokimya 8.11.HEMATOLOJİK TESTLER uzman hekimi veya asistan hekimi tarafından Hemogram değerlendirilerek yapılır. Sedimentasyon 11.TRANSFER Protrombin Zamanı ( PT ve INR ) KULLANILMASI GEREKEN TRANSFER Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı ONAYLANMASI İLE VE İLGİLİ SIRASINDA KABI VE TRANSFER YÖNTEMİ: (APTT) Her numune için kullanılması gereken transfer Periferik Yayma kapları Demir Boyası laboratuvarında Sideroblast Boyası özellikleri kısmında ayrı ayrı belirtilmiştir. Fibrinojen Numunelerin transferlerinde pnömatik yöntemle D-Dimer ve Faktörler ( F2, F5, F7, F8, F9, F10, F11 ) yapılmaktadır. Protein C 13.bölümdeki çalışılan dökülmelerini Biyokimya testlerin önleyecek genel şekilde 12.BİYOKİMYA LABORATUVARI PANİK DEĞER LİSTESİ TETKİK TEST DEĞERİ BİYOKİMYA AMİLAZ DÜŞÜK - YÜKSEK 200 U/L Ca 6 mg/dl 13 mg/dl Ca (çocuk) 6,5 mg/dl KLOR LABORATUVAR TEST DEĞERİ HEMATOLOJİ Hbyetişkin DÜŞÜK 6.5 g/dl YÜKSEK 20 g/dl Hbyenidoğan <9,5 g/dl >22 g/dl 12,7 mg/dl BEYAZ KÜRE 1500 mm³ 35000 mm³ 80 mEq/l 120 mEq/l HEMATOKRİT 21% 65% KREATİNİN - 5 mg/dl 30000 mm³ 1000000 mm³ ÜRE - 171 mg/dl D-DİMER - 2000 ng/ml BUN - 100 mg/dl INR - 5,5 GLUKOZ(0-2 gün) GLUKOZ (2 gün -1 yaş) GLUKOZ(1 yaş üstü) <35 mg/dl <40 mg/dl <55 mg/dl >325 mg/dl >445 mg/dl >450 mg/dl A-PTT FİBRİNOJEN 100 mg/dl 150 sn 700 mg/dl GLUKOZ (BOS) 40 mg/dl 200 mg/dl MAGNEZYUM 1 mg/dl 5 mg/dl FOSFOR 1 mg/dl 9 mg/dl TOTAL BİLİRUBİN POTASYUM 2,5 mEq/l >20 mg/dl 6,5 mEq/l İLAÇ DÜZEYİ KARBAMAZEPİN - 15 µg/ml SODYUM 120 mEq/l 160 mEq/l FENİTOİN - 22 µg/ml LİTYUM - 2 mEq/l VALPROİK ASİT - 150 µg/ml ÜRİK ASİT - 13 mg/dl DİGOKSİN - 3 ng/ml ALBUMİN 1,7 mg/dl 6,8 mg/dl T.PROTEİN <3,4 mg/dl >9,5 mg/dl CK-MB - >120 pg/ml NTPRO BNP - >250 pg/ml TROMBOSİT KARDİYAK TROPONIN I pH PCO₂ PO₂ - KAN GAZI 7.2 19mm/hg <43mm/hg 12.1.İDRAR İÇİN PANİK DEĞERLER: Kimyasal Analizde: Glukoz ve keton için kuvvetli pozitiflik Mikroskobik Analizde; Patolojik kristallerin (Ürat, Sistein, Lösin, Tirozin) bulunması 1.6 ng/ml 7.6 67mm/hg - 13. BİYOKİMYA LABORATUVARINDA Uyarı: Hastadan en az 10-12 saatlik açlık kanı ÇALIŞILAN alınmalıdır. TESTLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ Testi etkileyen ilaçlar: GLUKOZ (AÇLIK KAN ŞEKERİ-AKŞ) Arttıranlar: Trisiklik antidepressanlar, beta Metod: UV testi, Hekzokinaz ile Enzimatik adrenerjik referans yöntemi diüretikler,salisilat, Numune Türü: Serum infüzyonu Numune Miktarı: 0,5 ml Azaltanlar: Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli anabolik tüp klofibrat. Transfer süresi: <15 dk TRİGLİSERİT (TG) Çalışma Zamanı: Her gün Metod: Spektrofotometrik, Enzimatik Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Türü: Serum Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 4 °C Numune Miktarı: 0,5 ml ’de 72 saat Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Red Kriteri: Hemoliz tüp Referans Aralığı: 74-106 mg/dl Transfer süresi: <15 dk Panik değerler: <45 mg/dL >500 mg/dL Çalışma Zamanı: Her gün Yükseldiği Durumlar: Diabetes Mellitus Rapor Zamanı: Aynı gün Endokrin Numune Saklanması: 4°C’de 4-7gün hastalıklar: Feokromositoma, blokerler, kortikosteroidler, izoniazid, İnsülin, İV MAO steroidler, dekstroz inhibitörleri, alkol, asetaminofen, tirotoksikoz, akromegali, gigantizm, Cushing Numune Red Kriteri: Sendromu, glukagonoma, somatistatinoma Referans Aralığı: Yetişkin: 0-150 mg/dl Pankreatik Panik değerler: >500 mg/dl hastalıklar: pankreatit,kistik Akut ve fibroz, kronik neoplazm, yenilmesi, hemokromatozis Diğerleri: Yükseldiği Miyokard infarktüsü, kronik Durumlar: alkol alımı, Yağlı yemek gebelik, ilaçlar (kolestramin, östrojenler,oks), glikojen depo karaciğer hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, hastalıkları, serebrovasküler olay. diyabet, Azaldığı durumlar: MI,pankreatit Pankreatik hastalıklar: İnsülinoma, glukagon Azaldığı eksikliği Tümörler: Surrenal kanserleri, mide malnütrisyon, hipertiroidizm, aşırı egzersiz, kanseri, fibrosarkoma ,ciddi karaciğer hasarı konj. Endokrin asit, gemfibrozil, metformin) hastalıklar: Hipopituitarizm, Addison hastalığı, hipotiroidizm Anomaliler: Prematürite, eksikliği: galaktozemi, maple früktoz İntoleransı von diabetik send, Durumlar: Abetalipoproteinemi, kontrollü hipertansiyon, Malabsorbsiyon, ilaçlar(askorbik anne KOLESTEROL TOTAL (CHOL) Metod: Kolorimetrik, Enzimatik Gierke syrup nefrotik kötü Uyarı: En az 12 saatlik açlık gereklidir. çocuğu, ketotik hipoglisemi, Enzim hipotiroidizm, sendromu, urine disease, Numune Türü: Serum Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp Yorum: <40 mg/dL koroner kalp hastalığı için Transfer süresi: <15 dk büyük risk faktörüdür. >60mg/dL koroner kalp Çalışma Zamanı: Her gün hastalığı için negatif risk faktörüdür. Rapor Zamanı: Aynı gün Yükseldiği Numune Saklanması: 4°C’de 4-7 gün Durumlar: lipoproteinemi, Familyal düzenli aerobik egzersiz, nikotinik asit Numune fenofibrat, Numune Red Kriteri: östrojenlerin kullanımı, hipotiroidi. Referans Aralığı: Yetişkin: <200 mg/dl Azaldığı Durumlar: Ailesel apolipoprotein Yükseldiği Durumlar:_Ailesel eksikliği, karaciğer hastalığı (hepatit, siroz.), ailesel nefrotik sendrom, malnutrisyon, akut MI, hiperkolesterolemi, disbetalipoproteinemi, hiperlipidemi, ailesel ailesel apo-B-100 kombine defekti, gemfibrozil, HDL ve kardiyovasküler hastalıklar, hipertiroidi. Uyarı: 12 saat açlık (açlık lipid profinin içinde koroner kalp hastalığı, obstrüktif karaciğer değilse hastalığı, edilebilir.) gerekir. Hasta kan alımından önce 5 primer biliyer siroz, nefrotik açlık olmadan sendromu, kullanımından kaçınılmalıdır. En az 24 saat diyabet, hipotiroidizm, uzamış kabul dak 2 ve örnek sendrom, kronik renal yetmezlik, Cushing tip oturtulmalı da obesite, hamilelik, glikojen depo hastalıkları alkol alınmamış olmalıdır. Azaldığı Durumlar:_Hipo-alfa lipoproteinemi LDL KOLESTEROL (Tangier Metod: Spektrofotometrik hastalığı), abetalipoproteinemi, hipobetalipoproteinemi, hepatoselüler nekroz, Numune Türü: Serum malignite, Numune Miktarı: 0,5 ml hipertiroidizm, malabsorbsiyon, turnike malnutrisyon, enfeksiyon ve enflamasyon Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Uyarı: Son üç haftada diyette değişiklik tüp yapılmaması,stabil vücut ağırlığı ve 12 saat Transfer süresi: <15 dk açlık (açlık lipid profinin içinde değilse açlık Çalışma Zamanı: Her gün olmadan da örnek kabul edilebilir.) gerekir. Rapor Zamanı: Aynı gün Hasta kan alımından önce 5 dak oturtulmalı ve Numune Saklanması: 4°C’de 1-7 gün uzamış turnike kullanımından kaçınılmalıdır. Numune Red Kriteri: HDL KOLESTEROL Referans Aralığı: 0-100 mg/dl Metod: Spektrofotometrik Yükseldiği Numune Türü: Serum hiperkolesterolemi tip II a, kronik karaciğer Numune Miktarı: 0,5 ml hastalığı, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli sendrom, tüp Apoprotein CII eksikliği, hepatoma, alkol Transfer süresi: <15 dk kullanımı, Çalışma Zamanı: Her gün mellitus, hipotiroidizm, obezite, hamilelik, Rapor Zamanı: Aynı gün glikojen depo hastalıkları, safra tıkanıklığı, Numune Saklanması: 4°C’de 1-7 gün multipl myeloma. Numune Red Kriteri: Azaldığı Referans Aralığı: 40-60 mg/dl karaciğer yetmezliği, hepatoselüler nekroz, Durumlar: primer biliyer primer Cushing Durumlar: siroz, Ailesel nefrotik hiperkolesterolemi, sendromu, diabetes Abetalipoproteinemi, malignite, hipertiroidizm, malabsorbsiyon, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli malnutrisyon, enfeksiyon ve enflamasyon. tüp Uyarı: 12 saat açlık (açlık lipid profinin içinde Transfer süresi: <15 dk değilse Çalışma Zamanı: Her gün açlık olmadan da örnek kabul edilebilir.) gerekir. Hasta kan alımından önce 5 Rapor Zamanı: Aynı gün dak Numune Saklanması: Buzdolabında 24 saat oturtulmalı ve uzamış turnike kullanımından kaçınılmalıdır. Numune Red Kriteri: BUN ( ÜRE NİTROJEN ) Referans Aralığı: Erkek: 0.84-1.25 mg/dl Metod: Spektrofotometrik, Enzimatik Kadın: 0.66-1.09 mg/dl Numune Türü: Serum Yenidoğan: 0,5 – 1,2 mg/dL Numune Miktarı: 0,5 ml Bebek: 0,4 – 0,7 mg/dL Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Çocuk: 0.5 – 1.2 mg/dL tüp Panik değerler: 3mg/dl (diyaliz hastaları Transfer süresi: <15 dk hariç) Çalışma Zamanı: Her gün Yükseldiği_Durumlar: Diyetle et alınması, Rapor Zamanı: Aynı gün iskelet kası nekrozu ve atrofisi, endokrin Numune Saklanması: Oda ısısında 24 saat, 4- bozukluklar (hipertiroidizm, akromegali), SLE, 6 °Cde birkaç gün, dondurulduğunda en az 2- yanık, MI, lösemi. 3ay. Azaldığı Durumlar: Zayıflama Numune Red Kriteri: Uyarı: Kreatin ve kreatin fosfat, spontan Referans Aralığı: 7-20 mg/dl olarak Panik değerler: 80 mg/dl Kreatinin miktarı kas kitlesi ile bağlantılıdır. Yükseldiği Durumlar: Konj.kalp yetmezliği, Her gün oluşan endojen kreatinin miktarı kusma, diyare, akut/kronik diürez, böbrek su kaybederek kreatinine çevrilir. şok, hemoraji, sabittir ve beslenmeden, hidrasyondan ve hastalığı, postrenal protein metabolizmasından etkilenmez. obstriksiyon,yüksek proteinli beslenme. Glomerullerden süzülen kreatinin, tubuluslarda Azaldığı Durumlar: Düşük protein ve yüksek reabsorbsiyona karbonhidratlı miktarda kreatinin içerir. Serum kreatinin beslenmede, gebeliğin geç uğramaz idrar büyük dönemi, bebeklik, akromegali, sadece IV ölçümleri, yararlı beslenme, şiddetli kc hasarı, ilaç zehirlenmesi indeksidir ve ve emilim bozukluğu. filtrasyonu ölçmede kullanılır. Akut ve kronik Uyarı: Birimleri aynı olmak koşulu bir ve primer renal fonksiyon olarak glomeruler ile böbrek hastalarının ve dialize alınan hastaların (mg/dL); ''BUN (Blood Urea Nitrogen) x 2.14 izlenmesinde kreatinin tayinlerine başvurulur. = Üre'' eşitliği ile dönüşüm gerçekleştirilebilir. Çünkü böbrek dışı nedenlerden etkilenmez. BUN/Kreatinin oranı için referans aralığı Plazma kreatinin gıda alımıyla üreden daha az erişkinlerde 12:1 - 20:1 arasındadır. etkilenmektedir. KREATİNİN (CRE) asetoasetat, askorbat, sefamandol, L-dopa, Metod: Kolorimetrik pirüvat arttırır; sefalotin azaltır. Numune Türü: Serum ÜRİK ASİT (ÜA) Numune Miktarı: 0,5 ml Metod: Spektrofotometrik, Enzimatik Nefrotoksik ilaçlar, Numune Türü: Serum Yetişkinler: 6,6 – 8,3 g/dL Numune Miktarı: 0,5 ml Çocuklar (1–18 yaş arası): 5,7 – 8,0 g/dL Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Yenidoğanlar(1-30günarası): 4,1 – 6,3 g tüp Panik değerler: <2 g/L ve >12 g/L Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği Çalışma Zamanı: Her gün monoklonal Rapor Zamanı: Aynı gün hiperimmunoglobunemi, Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, psödohiperproteinemi, dehidratasyonun sebep 4°Cde 3-5 gün olduğu Numune Red Kriteri: steroidler, klofibrat, kortikosteroidler, insülin, Referans Aralığı: Erkek: 3,5-7,2 mg/dl tiroid preparatları, progesteron, kortikotropin, Kadın: 2,6-6,0 mg/dl Panik Durumlar: _Poliklonal ve gamopatili akut faz hemokonsantrasyonlar, yanıtı, anabolik androjen ve epinefrin yükseltir. değerler: >12 mg/dl Azaldığı Yükseldiği Durumlar: _Renal yetmezlik, Gut eksiklikleri, hastalığı, lösemi, psoriasis, açlık ve diğer doku malabsorbsiyon sendromu, malnutrisyon ve yıkımına neden olan durumlar ve sitotoksik agammaglobulinemi. Dekstran, sülfasalazin, ilaçların allopürinol ve östrojenler düşürür. kullanımı gibi çeşitli renal ve Durumlar: kronik Ciddi protein karaciğer metabolik hastalıklar, glikogenosis tipi, Down Uyarı: sendromu, hastalığı, Turnikenin uzun sure tutulmasına bağlı olarak obezite, oluşan venöz staz ve ayakta durmak total polikistik hiperlipidemiye böbrek bağlantılı olarak Hastadan açlık hipertansiyon, ateroskleroz, diyabet, etanol protein düzeyini yükseltir. tüketimi, ALBUMİN pürin yönünden zengin diyet (karaciğer,böbrek,sakatat), aşırı egzersiz . Metod: Kolorimetrik Azaldığı Durumlar: Wilson hastalığı, Fanconi Numune Türü: Serum sendromu, Numune Miktarı: 0,5 ml Hodgkin, multiple miyeloma, kanı hastalığı, alınmalıdır. ksanstinüri; adenozin deaminaz, pürin ve Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli nükleozid fosforilaz eksikliği. tüp Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Transfer süresi: <15 dk TOTAL PROTEİN (TP) Çalışma Zamanı: Her gün Metod: Kolorimetrik Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Türü: Serum Numune Saklanması: 4°Cde 72 saat Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Referans Aralığı: Yetişkin: 3,5-5,2 g/dL tüp Yükseldiği Transfer süresi: <15 dk ampisilin kullanımı Çalışma Zamanı: Her gün Azaldığı Durumlar: IV sıvı tedavisi, siroz ve Rapor Zamanı: Aynı gün diğer karaciğer hastalıkları, alkolizm, gebelik, Numune Saklanması: 4°Cde 72 saat nefrotik Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter malnutrisyon, neoplazi, protein kaybettirici Referans Aralığı: enteropatiler (Crohn hastalığı, ülseratif kolit), Durumlar: sendrom, Dehidratasyon ve malabsorbsiyon, hipertiroidizm, uzamış ve erkeklerde eşittir. Öğünlerden ve günün immobilizasyon, kalp yetmezliği ve diğer saatinden etkilenmez. Sitrat, okzalat ve EDTA kronik hastalıklar. Albumin, prealbumin ve gibi transferrin ile birlikte negatif akut faz reaktanı edildiğinden antikoagülanlar üzerine alınmış olarak plazmalar kabul yanıklar, edilir. Akut enflamatuvar şelatlayıcı ajanlar tarafından kullanılmamalıdır. inhibe Heparinize olaylarda serum albumin düzeyi düşer. plazma kullanılabilir. Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Sarılık LİPAZ ve üremi albumin konsantrasyonunun düşük Metod: Enzimatik Kolorimetrik değerlendirilmesine neden olabilir. Numune Türü: Serum AMİLAZ Numune Miktarı: 0,5 ml Metod: Kolorimetrik Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Türü: Serum tüp Numune Miktarı: 0,5 ml Transfer süresi: <15 dk Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Çalışma Zamanı: Her gün tüp Rapor Zamanı: Aynı gün Transfer süresi: <15 dk Numune Saklanması: 2-8°C’de 3hft, 15-25 Çalışma Zamanı: Her gün °Cde 7 gün Numune Red Kriteri: Aşırı Hemoliz, lipemi Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Saklanması: Oda ısısında 7 gün, Referans Aralığı: Yetişkin: <67 U/L 4°Cde 1 ay. 0-1 Yaş Çocuk: 0-8 U/L Numune Red Kriteri: Aşırı Hemoliz, lipemi 1-9 Yaş Çocuk: 5-31 U/L Referans Aralığı: 28-100 U/L 10-18 Yaş Çocuk: 7-39 U/L Panik değerler: 500 U/L Yükseldiği Durumlar:Başta Pankreatit olmak Yükseldiği Durumlar: Parotit, pankreatit, üzere pankreas kisti,pankreas kanalı taşı gibi intestinal obstrüksiyon ve infarkt, strangüle pankreas hastalıkları barsak, intraabdominal enflamatuar olaylar, AMONYAK ektopik gebelik, barsak perforasyonu, her çeşit Metod: Enzimatik bilier sistem hastalıkları, diabetik ketoasidoz, Numune Türü: Plazma pankreatik Numune Miktarı: 0,5 ml kist ve psödokist, peritonit, makroamilazemi, bazı akciğer ve over tmleri, Numune Kabı: Mor kapaklı (EDTA’lı) tüp böbrek yetmezliği, ERCP, abdominal travma, Transfer süresi: <15 dk kafa travması, viral enflar,postop hastalar, Çalışma Zamanı: Her gün alkol, bazı opiatlar ve analjezik ilaçlar. Rapor Zamanı: Aynı gün Azaldığı Durumlar: Pankreatik yetmezlik, Numune Saklanması: 2-4°Cde 3 saat,-20°Cde ileri 1 gün evre kistik fibrozis, ağır karaciğer hastalıkları, Numune Red Kriteri: Aşırı Hemoliz, lipemi pankreatektomi. Referans Aralığı: 16-53 µmol/L (27-90 µg/dl) Uyarı: Yenidoğan serumunda amilaz yoktur, Yükseldiği Durumlar: Hepatik ensefalopati, ancak 2-3 aylarda görülmeye başlar, 1 yaşında Reye sendromu,Ağır KC hastalıkları,Portal normal sınırlara ulaşır. Amilaz aktivitesi kadın Hipertansiyon,Siroz,Üre siklusu enzim defektleri, Organik asidemiler, Yenidoğanın geçici amonyak yüksekliği, Böbrek hiperparatiroidizm, jüvenil Yetmezliği,GİS Kanamaları osteomalazi), kemik hastalıkları (Metastatik ALKALEN FOSFATAZ(ALP) karsinoma, Metod: Kolorimetrik Paget Numune Türü: Serum karaciğer hastalıkları (Safra tıkanıklığı, siroz Numune Miktarı: 0,5 ml (özellikle Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli hepatosellüler karsinoma, tüp pankreatit, intraabdominal Transfer süresi: <15 dk infeksiyon, hipertiroidizm, akromegali Çalışma Zamanı: Her gün Azaldığı Rapor Zamanı: Aynı gün malnütrisyon, Numune Saklanması: 0-4°Cde 2-3 gün, -25 hipofosfatemi, °Cde 1 ay. D hipervitaminozu. Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalı. Referans Aralığı: 17 yaş üstü yetişkinler: 30 - ALANİN AMİNOTRANSFERAZ ( ALT ) 120 U/L ( SGPT ) Çocuklar 1-30 gün 30 gün-1 yaş 1-3 yaş 4-6 yaş 7-9 yaş 10-12 yaş 13-15 yaş 16-18 yaş Erkek(U/L) 75-316 82-383 104-345 93-309 86-315 42-362 74-390 52-171 Fosfatazların Yorum: Kadın(U/L) 48-406 124-341 108-317 96-297 69-325 51-332 50-162 47-119 başlıca kaynağı karaciğer, kemik, barsak, endometrium( veya plesanta) ve akciğerdir. Yemek sonrası özellikle kan grubu B olanlar veya Lewispozitif olan bireylerde, ALP izoenzimi serumda yükselir. Çocuklarda hızlı büyüme dönemlerinde, gebeliğin son ve menopoz sonrası ALP artar.Safra yolu tıkanmalarında ALP direk bilirubinle birlikte çok fazla yükselirken, transaminazlar ya normal kalır yada hafif yükselir, bu durum ayrıcı teşhisi kolaylaştırır. Yükseldiği Durumlar: Kemik kırıklarının iyileşmesi geçici yükselmeler görülür. Artmış kemik formasyonu hastalığı, primer sarkoma, üremik biliyer Durumlar: pernisiyöz myeloma, osteodistrofi), siroz), primer ülseratif kolit, bakteriyel Hipotiroidizm, anemi, herediter Metod: Spektrofotometrik, enzimatik Numune Türü: Serum Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Her gün Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Saklanması: Örnek alındıktan sonra mümkün olduğunca çabuk analiz edilmelidir. 2-8°C’de 3 gün stabildir. Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi Referans Aralığı: Erkek (Yetişkin) < 50 U/L Kadın (Yetişkin) < 35 U/L trimesterinde (postpartum 3-6 hafta sonrası normale döner) osteojenik rickets, Yenidoğan/Bebek 13 – 45 U/L Yorum: Yüksek ALT düzeyleri karaciğer ve böbrekte bulunur, daha düşük oranda iskelet kasında ve kalpte vardır. Çoğunlukla hücre içinde sitozolik bir yerleşim gösterir. Mitokondriyal bir izoenzimi de vardır, ancak serumdaki ömrü çok kısadır. Eritrositlerde aktivitesi, serumdakinden yaklaşık 6 kat daha fazladır. Akut hepatit sonrası halen yüksek (Primer ve sekonder seyreden ALT seviyeleri hepatitin tam geçmiş olmadığını veya hastalığın kronikleştiğini Bebek 15 – 60 U/L Yorum: Enzim tüm vücut dokularına gösterir. Yükselmiş ALT seviyeleri, viral dağılmıştır fakat en fazla aktivite karaciğer, hepatitten daha çok obezitenin veya alkol kalp, iskelet kası ve eritrositlerde görülür. bağımlılığının göstergesidir. Çocuklarda künt Çocuklarda künt abdominal travmalarda, AST abdominal >450 U/L kc hasarının iyi bir göstergesidir. travmalarında, ALT>250 U/L olması karaciğer hasarını gösterir. Yükseldiği Yükseldiği Durumlar: Hepatotoksik ilaçlar ve kolestaza kolestasize sebep olan İlaçlar (bromokriptin, captopril, captopril, sefalosporin, sefalosporin,siklosporin, klindamisin, nifedipin, linkomisin, trimetoprim, salisilatlar, tetrasiklinler) Karaciğer hastalıkları Durumlar: Hepatotoksik ve neden olan ilaçlar(bromokriptin, siklosporin, klindamisin, ethamsutol, nifedipin, linkomisin, trimetoprim, salisilatlar, tetrasiklinler), akut fulminan , hepatit, viral hepatit, KC hücre nekrozu, karaciğer tümörü ve metastazı, reye sendromu, kolestatik ve obstruktif sarılık, alkolik hepatit( karaciğer yağlanması), alkolizm, enfeksiyoz AST>ALT), kronik viral hepatit ( çoğu vakada mononükleoz, pankreatit, ALT>AST dir, tersi kötü prognozu gösterir), distrofisi, kc metastazı ve hepatoma, kalp ve iskelet Preeklampsi, hemolitik hastalıklar. Renal ve kasında travma, nekroz ve inflamatuar hastalık, pulmoner akut MI sonrası (AST>ALT), ağır egzersiz, miyokard ( Hepatit miyokardit, enfarktüsü, ,siroz kas enfarktus, dehidratasyon, dermatomiyozit ve polimiyozid. kalp Azaldığı Durumlar: Pridoksal fosfat eksikliği, obstrüksiyon, laktik asidoz, malign hipertermi, azotemi, malnutrisyon, ilerlemiş kronik böbrek polimiyaljia romatika, talasami major. hastalığı, diyaliz, kronik alkolik karaciğer Azaldığı Durumlar: Pridoksal fosfat eksikliği, hastalığı. azotemi, malnutrisyon, ilerlemiş kronik böbrek Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır. yetmezliği, diyaliz, kronik alkolik karaciğer ASPARTAT AMİNOTRANSFERAZ (AST, hastalığı. SGOT) Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Metod: Spektrofotometrik, enzimatik LAKTAT DEHİDROGENAZ (LDH) Numune Türü: Serum Metod: Spektrofotometrik, enzimatik Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Türü: Serum Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Miktarı: 0,5 ml tüp Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Transfer süresi: <15 dk tüp Çalışma Zamanı: Her gün Transfer süresi: <15 dk Rapor Zamanı: Aynı gün Çalışma Zamanı: Her gün Numune Saklanması: Oda ısısında 24 saat, Rapor Zamanı: Aynı gün 4°Cde 28 gün Numune Saklanması: Oda ısısında saklanır, Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi buzdolabında saklanmaz ve dondurulmaz. Referans Aralığı: Erkek (Yetişkin) 0- 50 U/L Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi Kadın (Yetişkin) 0- 35 U/L yetmezliği, ağır yanık, Referans Aralığı: Kadın < 247 U/L intestinal birlikte tanısal bir araç olarak kullanılmasına Erkek < 248 U/L Çocuk 0 – 4 gün arası 290 – 775 U/L rağmen, myokard dokusu özgüllüğü 4 – 10 gün arası 545 – 2000 U/L olmadığından genelde yerine kardiyak I ve T 10 gün – 24 ay arası 180 – 430 U/L geçmiştir. 24 ay – 12 yaş arası 110 – 295 U/L Yükseldiği Durumlar: Miyokard infarktüsü, Yükseldiği Durumlar: Miyokard enfarktüsten iskelet ve kalp kasıyla ilgili tüm hastalıklarda, sonra, megaloblastik ve permisyöz anemi, miyokardit, karaciğer hastalıkları, şok, hipoksi, siroz, dermatomiyozid, obstrüktif sarılık, böbrek hastalıkları, kas travma, hastalıkları, neoplastik hastalıklar, konjestif hipotiroidizm, kalp yetmezliği, lösemi, hemolitik anemi, orak yetmezliği, taşikardi, hücreli anemi, lenfoma, renal enfarktüs ve akut pulmoner emboli, prostat kanseri, Gİ sistemde pankreatitte LDH düzeyi artar. Anestezik infarktüs, safra yolu ve GIS kanserlerinde ajanlar, artar. dikumarol, ethanol, heparin ve miyozid, polymiyozid, hipotermi, cerrahi girişim, Reye infeksiyon, sendromu, konjestif kalp narkotik analjezikler serum düzeyini arttırır. Azaldığı Azaldığı Durumlar: H ve M subünitelerin kontaminasyonlarda çok yüksek veya düşük genetik yetersizliği. Klofibrat, fluorit, oksalat Mg düzeylerinde azalır. azaltır. Uyarı: Uyarı: Durumlar: hipertermi, Numune Oksitleyen güneş ışığından ajanlarla maruz fazla kalmamalıdır. Hastadan açlık kanı alınmalıdır. miktarda LDH içerir, bu yüzden hemolizli Kas egzersizleri, aminokaproikasit, kolşisin, örnekler kabul edilmez. süksinilkolin, KREATİN FOSFOKİNAZ (Kreatin Kinaz, lidokain serum düzeylerini arttırır. CK, CPK) KREATİN FOSFOKİNAZ MB (Kreatin Metod: Spektrofotometrik, enzimatik Kinaz MB, CK-MB, CPK-MB) Numune Türü: Serum Metod: Spektrofotometrik, enzimatik Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Türü: Serum Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Miktarı: 0,5 ml tüp Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Transfer süresi: <15 dk tüp Çalışma Zamanı: Her gün Transfer süresi: <15 dk Rapor Zamanı: Aynı gün Çalışma Zamanı: Her gün Numune Saklanması: Oda ısısında 4 saat, Rapor Zamanı: Aynı gün buzdolabında 5 gün Numune Saklanması: Oda ısısında 4 saat, Numune Red Kriteri: Hemoliz, ikter buzdolabında 5 gün. Referans Aralığı: Yetişkin Erkek: 0-171 U/L Numune Red Kriteri: Hemoliz, ikter Eritrositler serumdan daha Kadın: 0-145 U/L penisilamin, haloperidol, Referans Aralığı: 0-24 U/L Yorum: MI sonrasında, CK aktivitesi ortaya Yorum: MI’da çıktıktan 4-8 saat sonra artar, aktiviteler 12-16 çıkmasından saatte pik yapar, genelde 3-4 günde aktivitelere referans sınırının üstüne çıkması 4-6 saatte dönülür. Total CK, MI tespitinde CK-MB ile olur. Pik seviyeler 24 saatte görülür. Normale sonra göğüs ağrısının CK-MB ortaya seviyesi üst dönüş 48-72 saat sürer. Azaldığı Durumlar: Hipotiroidizm Yükseldiği Durumlar: Akut MI, kardiyak TOTAL BİLİRUBİN (T.BİL) defibrilasyon, aritmiler, miyokardit, kardiyak ventriküler iskemi, miyozid, Metod: Diazo yöntemi, Spektrofotometrik Numune Türü: Serum miksödem, İM enjeksiyonlar, kas distrofisi, Numune Miktarı: 0,5 ml pulmoner Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli emboli, çarpma ve yaralanma, malign hipertermi sendromu. tüp Azaldığı Durumlar: Steroid kullanımı, bağ Transfer süresi: <15 dk doku hastalıkları, kas kitlesinin azalması, Çalışma Zamanı: Her gün metastatik neoplasma, alkolik karaciğer Rapor Zamanı: Aynı gün hastalığı. Numune Saklanması: Işıktan GAMA-GLUTAMİLTRANSFERAZ olarak 15 - 25 °C’de 1 gün 2-8°C’de 7 gün (GAMA GLUTAMİL TRANSPEPTİDAZ) Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi (GGT) Referans Aralığı: Metod: Spektrofotometrik 0-1 gün bebek: 1.4-8.7 mg/dL Numune Türü: Serum 1-2 gün bebek: 3.4-11.5 mg/dL Numune Miktarı: 0,5 ml 3-5 gün bebek: 1.5-12 mg/dL Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli 5 gün-60 yaş: 0,3-1,2 mg/dL tüp Panik Transfer süresi: <15 dk döneminde) Çalışma Zamanı: Her gün Yükseldiği Durumlar: Hepatosellüler hasarlar Rapor Zamanı: Aynı gün (enflamasyon, toksik, neoplastik), intrahepatik Numune Saklanması: 4°Cde 1 ay ve ekstrahepatik safra tıkanıklığı, ilaç nedenli Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter kolestazis, Dubin-Johnson sendromu, Rotor Referans Aralığı: Yetişkin Erkek: 0-55 U/L sendromu, safra kesesi hastalıkları. Yetişkin Kadın: 0 -38 U/L değerler: Azaldığı >15 Durumlar: mg/dL korunmuş (yenidoğan Aminofenazon, Yorum: Karaciğer hastalığı olan çocuklarda, kontraseptif kullanımı ve sigara içimi alkalen fosfatazdan daha duyarlı bir belirteçtir. Uyarı: GGT, vücut ağırlığı ve vücut kitle indeksiyle Hemolizli ilgilidir, Hastadan açlık fakat en çok abdominal yağla Örnekler ışıktan numunelerden oral korunmalıdır. kaçınılmalıdır. korelasyon gösterir. Yemekten sonra aktivitesi kanı alınmalıdır. azalırken açlıktan sonra aktivitesi artar. DİREKT BİLİRUBİN (D.BİL) (KONJUGE Yükseldiği Durumlar: Obstruktifkaraciğer BİLİRUBİN) hastalığı, postop obtruksiyon, kc hastalığı Metod: Diazo yöntemi, Spektrofotometrik (inflamasyon, Numune Türü: Serum siroz), obezite, infeksiyoz mononükleozis, böbrek nakli, hipertiroidizm, Numune Miktarı: 0,5 ml diyabetes Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli mellitus, pankreatit, alkolik kc hastalığı, ilaçlar (asetaminofen, tüp sefalosporinler, östrojenler, metotreksat, oral Transfer süresi: <15 dk kontraseptifler) Çalışma Zamanı: Her gün Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Saklanması: olan uzun süreli diyareye eşlik eden metabolik Işıktan korunmuş asidoz, hipotalamik stimülasyon yadahasarı olarak 15 - 25 °C’de 1 gün 2-8°C’de 7 gün görülen Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi adrenokortikal hiperfonksiyon. Referans Aralığı: 0-0,2 mg/dL Azaldığı Durumlar: Aşırı terleme, herhangi Panik değerler: >15 mg/dL (yenidoğan bir kafa btravmasını nedenden yada takiben, gastrik emilimden döneminde) kaynaklanan uzun süreli kusma, tuz kaybına Yükseldiği Durumlar: Hepatosellüler hasarlar neden olan nefrit, aldosteronizm, alkoloza (enflamasyon, toksik, neoplastik), eşlik eden potasyum tüketimi, solunumsal intrahepatik ve ekstrahepatik safra tıkanıklığı, asidoz, su entoksikasyonu, akut intermitant ilaç porfiri, SIADH. nedenli sendromu, kolestazis, Rotor Dubin-Johnson sendromu, safra kesesi hastalıkları. Azaldığı Uyarı: Acil durumlar dışında kan aç karna alınmalıdır. Durumlar: Aminofenazon, oral SODYUM (NA) kontraseptif kullanımı ve sigara içimi Metod: ISE Uyarı: Numune Türü: Serum Örnekler Hemolizli ışıktan korunmalıdır. numunelerden kaçınılmalıdır. Numune Miktarı: 0,5 ml Hastadan açlık Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli kanı alınmalıdır. tüp KLOR (CL) Transfer süresi: <15 dk Metod: ISE Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Saklanması: 20-25°Cde 8 saat Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi tüp Referans Aralığı: 136-146 mmol/L Transfer süresi: <15 dk Panik değerler: <120 mmol/L, >160 mmol/L Çalışma Zamanı: Her gün Yorum: Kan glukoz düzeyindeki her 100 Rapor Zamanı: Aynı gün mg/dL artış için sodyum —1,5-3 mmol/L Numune Saklanması: 20-25°Cde 8 saat azalır. Numune Red Kriteri: Hemoliz osmolaritesinin Referans Aralığı: 101-109 mmol/L sürekli yüksek olması, ADH sekresyonunun Panik değerler: <80 mmol/L, >120 mmol/L uygun olmadığı olasılığını işaret eder. Na<120 Yorum: Yemeklerden sonra klorür iyonlarında mmol/L zayıflığa, <110 mmol/L bulbar yada hafif Hipernatremiyi psödobulbar palsiye, 90-105 mmol/L şiddetli aynı nörolojik artırıcı bir azalma yöndeki görülür. faktörler zamanda Hiponatremi ile plazma semptomlara birlikte idrar osmolaritesinden neden olur. >155 hiperkloremiye neden olur. mmol/L özellikle plazma hacminde kayıplar ile Yükseldiği Durumlar: Dehidratasyon, akut beraber böbrek semptomlara yetmezliği, metabolik asidoz, diyabetes salisilat insipidus, intoksikasyonu, solunum alkalozu, NaHCO3 kaybına neden ise kardiyovasküler yol açabilir. ve >160 renal mmol/L değerler çok tehlikelidir. Yükseldiği Durumlar: Diabetes İnsipidus, gastrointestinal sistem, solunum sistemi, deri Azaldığı Durumlar: Akut böbrek yetmezliği, ve böbrek yoluyla kayıplar, hipernatremik Addison hastalığı, çözeltilerin uygulanması, tuz alımı, Cushing diyare, dehidratasyon, sendromu, Conn sendromu. barsakta villoz adenom, glukoz ve insülin Azaldığı Durumlar: Uygunsuz ADH salınımı, tedeavisi. su böbrek intoksikasyonu, glukokortikoid eksikliği hipotiroidizm, tiazid malnütrisyon, kusma, malabsorbsiyon, yetmezliği, Uyarı: Serum K düzeyinde diurnal varyasyon (hipopituitarizm), vardır( akşam ~22:00 da minumum, sabah 8:00 grubu diüretikler, da maksimum).Kanda <2.0 mmol/L olduğunda ekstrarenal kayıplar (kusma, diyare), adrenal klinik yetersizlik, kalp yetmezliği, siroz, gebelik, halsizlik,hiporefleksi,ventriküler izotonik ve hipertonik infüzyonlar (glukoz, görülür.Hiperkalemi mannitol) irritabilite, EKG’de pik yapmış T dalgaları POTASYUM (K) görülür; >7.0 mmol/L gibi değerler yaşamı Metod: ISE tehdit eder. Numune Türü: Serum FOSFOR (P) Numune Miktarı: 0,5 ml Metod: Molibdat UV Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Türü: Serum tüp Numune Miktarı: 0,5 ml Transfer süresi: <15 dk Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Çalışma Zamanı: Her gün tüp Rapor Zamanı: Aynı gün Transfer süresi: <15 dk Numune Saklanması: 20-25°C’de 24 saat, 2-8 Çalışma Zamanı: Her gün °C’de 7 Gün Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi Numune Saklanması: 4°C’de birkaç saat Referans Aralığı: 3.5 - 5.1 mmol/L Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Panik değerler: <2.8 mmol/L, >6.2 mmol/L Referans Aralığı: Yetişkin: 2.5 – 4.5 mg/dL Yorum: Yanıltıcı yükseklikte serum K hipokalemi belirtileri(yorgunluk, fibrilasyon) durumunda musküler Çocuk: 4-7 mg/dl düzeyleri; kolun manşon ile sıkılması (plazma Panik değerler: <1 mg/dL, >9 mg/dL K düzeyinde %10-20 artışa neden olabilir), kan Yorum: Serum fosfor düzeylerinin sirkadyan örneğinin plazmanın bir ritmi vardır( sabahın geç saatlerinde en eritrositlerden ayrılmasında gecikme olması yüksek düzeydedir, akşam en düşük düzeyde) (eritrositlerde %0,5 hemoliz, serum K düzeyini ve beslenme(karbonhidrat), fosfatı bağlayan 0,5 mmol/L artırabilir), serum kullanılacaksa antasidler gibi çevresel faktörler ve büyüme pıhtılaşma hormonunuda dalgalanmalar, insülin ve böbrek hemolizi sırasında yada trombositlerden K salınması halinde meydana gelir. Yükseldiği Durumlar: Kronik fonksiyonlarına sekonder süratli değişikliklere böbrek tabidir. Mayıs haziran aylarında en yüksek yetmezliği, Cushing sendromu, primer ve düzeylerde ölçülerek mevsimsel değişiklikler sekonder hiperaldosteronizm, renal tubüler gösterir. Yatak istirahati 0,5 mg/dL kadar asidozis, diüretik tedavi, kortizon tedavisi, artışa neden olur. hemoliz, ağır akut açlık(anoreksia nevrosa). Yükseldiği Durumlar: Osteolitik metastatik kemik tümörleri, lösemi, sarkoidoz, süt-alkali Panik değerler: <7mg/dL >13mg/dL sendromu, vitamin D intoksikasyonu, renal Yorum: En düşük düzeyler sabah saat 2:00- yetmezlik, hipoparatiroidizm, 4:00 da ve en yüksek düzeyler akşam saat psödoparatiroidizm, ketozisli diabetes mellitus, 20:00 da gözlenir. 15 dakika ayakta durma akromegali, portal siroz, pulmoner emboli, pozisyonu Ca düzeyinde %4-7 bir artışa neden laktik asidoz ve solunum asidozu. olur(iyonize Ca). Total serum Ca düzeyi, Azaldığı Durumlar: Osteomalazi, steatore, protein renal hormonu bağlı olarak değişir. 1 g/dL protein (albumin) negatif düzeyindeki değişiklik <0,8 mg/dL total Ca tubuler yetersizliği, asidoz, akut büyüme alkolizm, gram konsantrasyonundaki bakteriyal septisemi, hipokalemi, vitamin D konsantrasyonunda yetersizliği, paralellik gösterir. ki değişikliklere bir değişiklikle ciddi malnutrisyon, primer hiperparatiroidizm, Yükseldiği Durumlar: Primer ve tersiyer parathormon üreten tümörler, renal tubuler hiperparatiroidizm, kemik metastazlı tümörler, defektler, osteoblastik metastazlar. parathormon üreten tümörler, Paget hastalığı, Uyarı: Serum yada plazma, örnek toplandıktan süt alkali sendromu, vitamin D intoksikasyonu, hemen sarkoidoz ve tüberküloz, Addison hastalığı, malabsorbsiyon, sonra ayrılmalıdır, aksi eritrositlerden takdirde, hemen eritrositlerde akromegali, hipertiroidizm, tirotoksikoz, bulunan fosfataz ve inorganik fosfatazlar lityum tatbiki, feokromasitoma, vitamin A interferans yapar ve yanlış yüksek değerlere intoksikasyonu, yol hiperkalsemi. açabilir. Fosfatlar, sodyum eritronat, ailesel hipokalsiürik tetrasiklin, vitamin D, hemolizli ve lipemik Azaldığı Durumlar: serumlar, deterjanlar artırır. Alüminyum içeren hipoparatiroidizm, antiasitler, oral kontraseptifler, sitrat, oksalat yetersizliği, rikets, azaltır. D TOTAL KALSİYUM (Ca) malabsorbsiyon, pankreatitis, alkaloz, sepsis, Metod: Kolorimetrik hipoalbüminemi, hipomagnezemi, yüklü kan Numune Türü: Serum transfüzyonu, pseudoparatiroidizm. Numune Miktarı: 0,5 ml Uyarı: Kan alınması sırasında venöz staz ve Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli kanın tüp düzeylerinde yanlış artışlara neden olur. Transfer süresi: <15 dk MAGNEZYUM (MG) Çalışma Zamanı: Her gün Metod: Kolorimetrik Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Türü: Serum Numune Saklanması: 20-25 °C’de 8 saat, 2- Numune Miktarı: 0,5 ml 8°C’de 7 Gün Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Red Kriteri: Hemoliz tüp Referans Aralığı: Yetişkinler: 8.8 – 10.6 mg/dL Transfer süresi: <15 dk Çocuklar 0 – 10 gün: 7,6 – 10.4 mg/dL Çalışma Zamanı: Her gün Çocuklar 10 gün –24 ay: 9,0 - 11,0 mg/dL Rapor Zamanı: Aynı gün Çocuklar 2 – 12 yaş: 8.8 – 10.8 mg/dL Numune Saklanması: 20-25 °C’de 8 saat, 2- uzun hiperfosfatemi, eksikliği, vitamini İdiopatik süre saklanması böbrek osteomalazi, serum Ca 8°C’de 3 Gün Çalışma zamanı: Cuma günleri Numune Red Kriteri: Hemoliz Rapor Zamanı: Cuma günleri Referans Aralığı: Erkekler:1,8 – 2,6 mg/dL Numune Red Kriteri: Hemoliz Kadınlar:1,9 – 2,5 mg/dL Referans Aralığı: 20-40 mg/dl Panik değerler: <1 mg/dL, >5 mg/dL Yorum: Yorum: Serum Mg düzeyleri toplam vücut değerlendirilmesinde depoları %20 oranında azalsa bile normal prematüre infantlar ve parenteral nutrisyon düzeyde kalabilir. Hipomagnezemi PTH’nın tedavisi alan hastaların takibinde değerlidir. salınımını ve hedef organ etkisini bozabilir. Ayrıca negatif akut faz reaktanlarından biridir. Genellikle serum düzeyleri <1 mEq/L’nin Oral altına düşmeden eksiklik belirtileri oluşmaz. Güçsüzlük, sinirlilik, tetani, EKG’de değişiklikler, ruhsal değişim ve kasılmalar şiddetli eksikliğin belirtileridir. Ayakta durma Mg konsantrasyonlarında ~%4 artışa neden olur. Tedavi edici maddelerin (magnezyum sülfat) uygun olmayan dozları veya anti-asitler hipermagnezemiye Hipermagnezemi neden hiperkaleminin olur. kardiyak etkilerini güçlendirir. Yükseldiği Durumlar: Dehidratasyon, akut ve kronik böbrek yetmezliği, kontrol edilmemiş diabetes mellitus, adrenokortikal yetmezlik, Addisson hipotiroidizm, hastalığı, doku lupus eritematosus, travması, multipl myelom. Azaldığı Durumlar: Malabsorbsiyon, kalori ve proteinden düşük diyet, kwashiorkor, akut pankreatit, Nutrisyonel kontraseptif, prealbumin düzeyi Numune Türü: Serum Numune Miktarı: 1 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp Numune Kabul Zamanı: Her gün Transfer süresi: <15 dk kortikosteroid, anabolik artarken, malnutrisyon, ve protein kaybı olan durumlarda prealbumin düzeyi düşer. DEMİR (FE) Metod: Kolorimetrik Numune Türü: Serum Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Her gün Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 28°C’de 7 Gün Numune Red Kriteri: Hemoliz Referans Aralığı: Erkek: 70 – 180 μg/dL Kadın: 60 – 180 μg/dL Yenidoğan: 100 – 250 μg/dL Bebek: 40 – 100 μg/dL sekresyonunda yetersizlik, hamilelik, idiopatik Metod: Spektrofotometrik Özellikle inflamasyon, malignitte, kronik hastalıklar, siroz hiperaldosteronizm, diabetik asidosis, ADH PREALBUMİN kullanılır. steroid kullanımı ve Hodgkin hastalığında serum hipoparatiroidizm, hipomagnezemia. durumun Çocuk: 50 – 120 μg/dL Yorum: Çocuklarda kazara zehirlenme nedeni sıklıkla ferröz sülfatır. Fe zehirlenmesinin semptomları arasında karın ağrısı, kusma, ishal, kanlı konvülzyonlar ishal, yer siyanoz, alır. Serum letarji ve demirinin diurnal varyasyonu sabit değildir, genellikle en yüksek değerler sabahları oluşur. Aynı kişide gün içi veya günler arası düzeyler oldukça farklılık gösterebilir. Kan transfüzyonu alan kişilerde serum demir ölçümü birkaç gün varyasyon gözlenmiştir. TDBK mobil demire ertelenmelidir. Uyku bozukluğu veya stres, bağlanabilen tüm proteinlerin bir ölçümüdür. neden Transferin bu proteinlerin içinde en fazla Yenidoğanlar, miktarda olanıdır. Ferritin bu proteinlere dahil doğumu takip eden ilk saatlerde Fe düzeyinde edilmez. Çünkü ferritin sadece depo demirini azalma gösterir. bağlar. Yükseldiği Durumlar: Pernisiyöz, aplastik, ve Yükseldiği Durumlar: Hipokromik anemi, hemolitik anemi, hemakromatoz, akut lösemi, akut hepatitler, polisitemia vera, Fe eksikliği kurşun zehirlenmesi, akut hepatit, vitamin B6 anemisi,gebeliğin eksikliği, kontraseptifler. diurnal varyasyonun olur(düşük Fe kaybolmasına düzeyleri). talasemi, yoğun Fe tedavisi, son dönemi, oral tekrarlayan Azaldığı Durumlar: Hipoproteinemi, demir transfüzyonlar, akut Fe zehirlenmesi ve nefrit. eksikliğine bağlı olmayan anemiler, kronik Azaldığı Durumlar: Fe eksikliği anemisi, akut enfeksiyonlar, pernisiyöz anemi, maligniteler, ve kronik enfeksiyon, karsinoma, nefroz, siroz, hemolitik anemi, hemokromatozis, orak hipotiroidizm, hücreli anemi, viral hastalıklar ve talasemiler. Kwashiorkor ve ameliyat sonrası durumlar. Uyarı: Diurnal Hastadan Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır. Sabah açlık varyasyonu maksimum düzeyde kanı alınmalıdır. nedeniyle sabahları olduğundan örnekler örneği tercih edilmelidir. BİKARBONAT Metod: Enzimatik, Fotometrik sabah saatlerde alınmalıdır (Düşük demir Numune Türü: Serum düzeyleri lökositozun eşlik ettiği akut demir Numune Miktarı: 0.5 ml eksikliğini göstermektedir). Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ (TIBC) tüp Metod: Kolorimetrik Transfer süresi: <15 dk Numune Türü: Serum Çalışma Zamanı: Her gün Numune Miktarı: 0,5 ml Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- tüp 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. Transfer süresi: <15 dk Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Çalışma Zamanı: Aynı gün Referans Aralığı: 0-17 yaş: 17-24 mmol/L Rapor Zamanı: Aynı gün 18-200 yaş: 21-31 mmol/L Numune Saklanması: Oda ısısında 4 gün Yükseldiği Durumlar: Kompanse respratuvar Numune Red Kriteri: Hemoliz asidoz, metabolik alkaloz, morfin, barbiturat, Referans Aralığı: 0-1 yaş: 190-450 μg/dL kortikosteroidler, bazı diüretikler ve laksatif 2-17 yaş: 200-470 μg/dL kullanımı. 18-200 yaş: 200-535 μg/dL Azaldığı Durumlar: Metabolik asidoz, kompanse Yorum: TIBC, serum transferini ile ilişkilidir, respratuvar alkaloz, etilen glikol zehirlenmesi, fakat geniş aralıktaki transferin değerlerinde metanol toksisitesi, salisilat toksisitesinin geç ilişki doğrusal değildir. TIBC düzeylerinde evreleri, asetozolamid ve siklosporin kullanımı oldukça büyük analitik ve kişisel biyolojik HEMOGLOBİN A1C (HbA1C) (GLİKE HEMOGLOBİN) Referans Aralığı: 0 - 0,04 ng/mL Metod: Spektrofotometre Panik değerler: >0.1 ng/L Numune Türü: EDTA’lı tam kan Yorum: Numune Miktarı: 0,5 ml zamanlaması kritiktir çünkü ilk gelişteki bulgu Numune Kabı: Mor kapaklı tüp ile 24 saat sonraki bulgular çelişkileye sebep Transfer süresi: <15 dk olabilir. AMI ekarte edilemeyen akut koroner Çalışma Zamanı: Her gün sendromlu hastalara cTn için 2 örnek alınır; Rapor Zamanı: Aynı gün hastaneye geldiği an ve 6-9 saat sonra. Numune Saklanması: 4°Cde 4-7 gün (Daha AMI’dan sonra cTn (Ck-MB ile beraber) 2-6 uzun saat içinde referans aralığı üst sınırını aşar, 15- süre saklamalar için -20°C‘de Kardiyak belirteçler için örnek dondurulmalıdır.) 24 saatte maksimum düzeye ulaşır ve 4-14 Numune Red Kriteri: Hemoliz, pıhtı, yanlış güne kadar yüksek seyredebilir. tüpte örnek gelmesi Uyarı: Referans Aralığı: 4,0 – %6,2 yetmezliği, kalp ameliyatı ve kalp travmasında Yorum: Diabetes mellitusun teşhisinde yararlı da olmamasına rağmen uzun süreli kontrolünün antikor varlığı ve romatoid faktör yanlış takibinde yararlı olduğu gösterilmiştir. Glike pozitifliğe yol açabilir. hemoglobin konsantrasyonu son 4-8 hafta boyu BNP (NT- proBNP) ortalama Metod: CMIA kan glikozu konsantrasyonunu yansıtır. Uyarı: Anstabil cTnI angina, düzeyleri Konjestif yükselebilir. Kalp Heterofil Numune Türü: Tam kan Eritrositlerin yaşam süresinin Numune Miktarı: 1.0 mL kısalması, kararsız (unstable) Hb’lerin varlığı Numune Kabı: Heparinli Tüp (yeşil kapaklı) (Hb SS, Hb CC, HbSC vb.) ve diğer hemolitik Transfer süresi: <15 dk anemiler neden Çalışma Zamanı: Her gün olabilirken, demir eksikliği eritrositlerin yaşam Rapor Zamanı: Aynı gün süresini uzatarak yanlış yüksek sonuç elde Numune Saklanması: edilmesine neden olabilir. Numune Red Kriteri: Pıhtı KARDİAK TROPONİN I (cTn) Referans Aralığı: NT-ProBNP , 0-100 pg/mL Metod: Kemiluminesans Yükseldiği durumlar: Kalp Yetmezliği Numune Türü: Serum Uyarı: BNP natriüretik peptid ailesinin bir Numune Miktarı: 0,5 ml üyesidir. Ventriküler duvar basıncına cevap olarak Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli sıvı ve elektrolit dengesini sağlamak amacıyla tüp çoğunluğu ventriküllerden olmak üzere hem Transfer süresi: <15 dk atrium Çalışma Zamanı: Her gün Kardiyak Rapor Zamanı: 1 saat ( acil test) düzeyinin yükseldiği gösterilmiştir. Sol ventrikül Numune Saklanması: Analiz 4-6 saat içinde disfonsiyonu ve kalp yetmezliğinin tanı ve yapılmayacaksa, takibinde yanlış düşük örnekler sonuçlara 24 saate kadar hem de ventriküllerden disfonksiyonlu kullanılır. ve kalp salgılanır. hastalarda Ayrıca akut yetmezlikli BNP koroner buzdolabında bekleyebilir. sendromlu hastaların Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter prognozunu değerlendirmede de kullanılmaktadır. Kalp yetmezliği için ACE inhibitörleri, beta sürer. B12 vitamini eksikliği sıklıkla folat blokerler ve diüretikler gibi ilaçlarla tedavi edilen eksikliği ile beraberdir ve folat tedavisi B12 hastaların çoğunda BNP ve NT-proBNP düzeyleri eksikliğini maskeleyebilir. düşmektedir. Hem BNP hem de NT-proBNP Uyarı: Antikonvülzanlar, simetidin, ranitidin düzeyleri eğilimi ve alkol; vitamin B12 kan seviyesini azaltır. göstermektedir. NT-proBNP ve BNP düzeyleri Gebelikte; oral kontraseptifler ve multivitamin böbrek hastalığı olanlarda yükselmektedir. kullanımı ise vitamin B12’nin kan seviyesini VİTAMİN B12 arttırır. Hiperbilirubinemi (10 mg/dL’ye kadar Metod: Kemiluminesans bilirubin) ve lipemiden (1800 mg/dL’ye kadar Numune Türü: Serum trigliserid) etkilenmez. Numune Miktarı: 0,5 ml FOLİK ASİT Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Metod: Kemiluminesans tüp Numune Türü: Serum Transfer süresi: <15 dk Numune Miktarı: 0,5 ml Çalışma Zamanı: Her gün Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Rapor Zamanı: Aynı gün tüp Numune Saklanması: 8°C’de 12 saat, - Transfer süresi: <15 dk 20°C’de 8 hafta Çalışma Zamanı: Her gün Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Rapor Zamanı: Aynı gün Referans Aralığı: 126,5-505 pg/mL Numune Saklanması: Analiz 8 saatten fazla yaşla B12 Yorum: birlikte vitamini artma eksikliği sıklıkla sürecekse 2-8 °C’de 8 saat dayanabilir; aksi makrositer anemi, glossit, periferik nöropati, takdirde güçsüzlük, -20°C’de saklanmalıdır. hiperrefleksi, ataksi, koordinasyonda zayıflık Numune Red Kriteri: Hemoliz ve afektif davranış bozukluklarına yol açar. Referans Aralığı: 3.1-19.9 ng/mL düzeyleri Serum olmadığı anemi durumlarda ve makrositozun düşük Aksine, transkobalamin artması, karaciğer bulunabilir. düzeylerinin II depolarının yetersiz Yorum: Folik asit DNA sentezi; normal hücre büyümesi ve eritrosit rejenerasyonu için gereklidir. Çiğ sebze, meyve, süt, yumurta gibi yiyeceklerde bol bulunur. İnce bağırsakta olmasına karşın serum B12 vitamini düzeyleri emilir nin normal veya artmış olmasına neden eksikliği, en yaygın vitamin eksikliğidir ve olabilir. Kanda kemik iliğinde megaloblastların sıklıkla bulunması, B12 yaşlılarda görülür. Folat eksikliği, barsak Eksikliğin emiliminde azalma, besinsel eksiklik, ihtiyacın vitamini aklorhidri eksikliğini gibi bulgular destekler. ve karaciğerde alkolik (metotreksat, antikonvülzan tedavi) meydana hasar gelebilir. enterohepatik dolaşımında bir vitamininin Gebelik yanıt ve en sık olarak mide, ileum veya pankreasta B12 ilaçlara gebelik artması veya bazı hastalığı, Folat nedeni nadiren beslenme ile yetersiz alımdır, olduğunda ve kc depolanır. dışında, olarak nötrofil bozukluk segmentasyonunun varlığı folat eksikliğinin iyi olduğunda görülür. B12 vit eksikliğine ait bir göstergesidir. Folat tedavisine yanıt veren bulguların ortaya çıkması genellikle birkaç yıl hastalıklar; Tip II homosistinüri ve ormiminotransferaz eksikliğidir. Folat ve B12 durumlarında ve bazı kronik hastalıklarda vitamin oluşan demir depolarını doğru olarak göstermeyebilir. damar Yükseldiği eksikliğine bağlı hiperhomosisteinemi, olarak tıkayıcı Durumlar: Akut lösemiler, hastalıkları için bir risk faktörüdür. Gebelik Hodgkin hastalığı, akciğer, kolon, karaciğer ve sırasında folat eksikliği, nöral tüp defekti prostat kanserleri ve karaciğer metastazlarında olasılığını artırır. B12 vitamini eksikliği ile ferritin seviyeleri yükselir. folat eksikliği arasındaki farkı ayrımlamada, Uyarı: Ferritin bir akut faz reaktanıdır. homosistein ve metilmalonik asit düzeylerinin Hepatik bozukluk, malignensi ve enflamatuar tayini eksikliğinde, durumlarda normal serum ferritin değerleri, homosistein düzeyleri artar ve metilmalonik demir eksikliği ekarte etmek için kullanılamaz. asit düzeyleri normaldir. B12 eksikliğinde, Yüksek doz (günde 5 mg'dan fazla) biotin hem homosistein hem de metilmalonik asit tedavisi alan hastalarda, son dozdan sonra en düzeyleri artar. az 8 saat örnek alınmamalıdır. Hemoliz (300 Uyarı: Hiperbilirubinemi (10 mg/dL’ye kadar mg/dL’e kadar hemoglobin) hiperbilirubinemi bilirubin) ve lipemiden (1800 mg/dL’ye kadar (5 mg/dL’e kadar bilirubin) lipemiden (900 trigliserid) etkilenmez. Hastadan açlık kanı mg/dLye kadar trigliserid) etkilenmez. alınmalıdır. DİGOKSİN FERRİTİN Metod: Spektrofotometrik etkileşimi (KIMS) Metod: Kemülimünesans Numune Türü: Serum Numune Türü: Serum Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp tüp Transfer süresi: <15 dk Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Cuma Çalışma Zamanı: Her gün Rapor Zamanı: Aynı gün Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- Numune Saklanması: Oda sıcaklığında 8 saat; 8°de 7 Gün 2-8 °C’de 7 gün. Numune Red Kriteri: Hemoliz Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Referans Aralığı: Terapötik konsantrasyon: Referans Aralığı:Yetişkin 0.8-2.0 ng/mL yardımcıdır. Folat Erkek: 23.9-336.2 ng/mL Panik değerler: Toksik konsantrasyon: >2,4 Kadın: 11-306.8 ng/mL ng/mL Yorum: Ferritinin kaynağı retikuloendotelyal Yorum: (RES) sistemdir. Ferrritin, çekirdek yapısında yetmezliğinde, değişen fibrilasyonda miktarlarda demir içeren apoferritinden oluşan bir proteindir. Serum ferritini %20-25 demir içerir. Ferritin Digoksin, ayrıca ventrikül konjestif atriyal cevabını kalp flatter ve azaltmak amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır. Yan etkileri arasında anoreksi, bulantı, kusma, karın ağrısı, konsantrasyonu sağlıklı kişilerde ve demir bulanık görme ve kardiyak eksikliği olanlarda demir depolarının iyi bir anomaliler(aritmiler, bozulmuş A-V iletim) göstergesidir. Serum ferritini, demir yüklemesi görülür.Digoksinin biyolojik aktivitesi, serum K konsantrasyonuyla ilişkilidir. Digoksinin Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- aşırı dozu hiperkalemiye yol açar. Şüpheli doz 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. aşımı durumunda, tam kanda veya serumda Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu potasyum düzeyini ölçmek önemlidir belirtilmelidir. Uyarı: Örnek, ilaç uygulandıktan 8 - 12 saat Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter sonra alınmalıdır. Hastanın son ilaç kullanma Referans Aralığı: Terapötik konsantrasyon 15- zamanı ve dozu belirtilmelidir. Prokainamid, 40 µg/mL ibuprofen ve düzeyini FENİTOİN (Hizmet Alımı) artırabilir, rifampin digoksin Metod: Spektrofotometrik kinin digoksin ve fenitoin düzeyini azaltabilir. Stabil kan seviyesinin Numune Türü: Serum belirlenmesi isteniyorsa örnek, sonraki dozdan Numune Miktarı: 0.5 ml hemen önce alınmalıdır. Stabil kan seviyesine Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli yaklaşık 5 gün içinde ulaşılır. tüp VALPORİK ASİT Transfer süresi: <15 dk Metod: Spektrofotometrik Çalışma Zamanı: Cuma Numune Türü: Serum Rapor Zamanı: Aynı gün Öğleden sonra Numune Miktarı: 0.5 mL Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. tüp Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu Transfer süresi: <15 dk belirtilmelidir. Çalışma Zamanı: Cuma Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Rapor Zamanı: Aynı gün Öğleden sonra Referans Aralığı: Terapötik konsantrasyon 10- Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- 20 µg/mL 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. KARBAMAZEPİN Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu Metod: Spektrofotometrik belirtilmelidir. Numune Türü: Serum Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Miktarı: 0.5 ml Referans Aralığı: Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Terapötik konsantrasyon 50-100 µg/mL tüp Toksik konsantrasyon >100 µg/mL Transfer süresi: <15 dk FENOBARBİTAL Çalışma Zamanı: Cuma Metod: Spektrofotometrik Rapor Zamanı: Aynı gün Öğleden sonra Numune Türü: Serum Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- Numune Miktarı: 0.5 ml 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve dozu tüp belirtilmelidir. Transfer süresi: <15 dk Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Çalışma Zamanı: Cuma Referans Aralığı: 8-12 µg/ml Rapor Zamanı: Aynı gün Öğleden sonra LİTYUM Metod: Kolorimetrik, Kütle Spektrometre Numune Türü: Serum Numune Saklanması: Taze analiz yapılır yada Numune Miktarı: 0,5 ml 72 saat 4 °C’de saklanır. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Red Kriteri: tüp Referans Aralığı: 15-45 mg/dL Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği Çalışma Zamanı: Her gün ensefalomyelit. Rapor Zamanı: Ertesi gün BOS GLUKOZ Numune Saklanması: 2-8°C’de 7 Gün Metod: Spektrofotometrik Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Türü: Serum Referans Aralığı: Numune Miktarı: 0,5 ml Terapötik konsantrasyon: 0.5 -1.0 mEq/L Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Panik değerler: Toksik konsantrasyon: >1.5 tüp pmol/L Transfer süresi: <15 dk Yorum: Lityum sıklıkla bipolar hastalıkların Çalışma Zamanı: Her gün tedavisinde Rapor Zamanı: Aynı gün kullanılmaktadır. Doz Durumlar: Menenjit, uygulamadan sonraki sürede 12 saatten önce Numune Saklanması: Hemen çalışılmalıdır. alınan örnek, serum konsantrasyonu ile zayıf Numune Red Kriteri: korelasyon gösterir. 24.saatte ölçülen düzey, Referans Aralığı: 40-70 mg/dL idame dozların iyi bir göstergesidir. Panik değerler: bitkinlik, Yorum: Piyojenik menenjitlerde antibiyotik tremor, anoreksi, ataksi, konfüzyon, koma, kilo tedavisi sonrası BOS glukozu hızlıca normale kaybı, döner. BOS örnekleri uzun süre oda ısısında Yan etkiler arasında, bulantı halsizlik, ve düzensiz yürüyüşler sayılabilir. Lityum tedavisi başlamadan önce kalırsa ve tedavi süresince 6 aylık aralıklarla tiroid kaynaklanan fonksiyonları değerlendirilmelidir. sonuçları düşebilir. Uyarı: Natriüretik diüretikler ve nonsteroid Yükseldiği Durumlar: Diabetik hiperglisemi, antiinflamatuar ilaçlar, böbreklerden lityum epidemik ensefalit, MSS sifiliz, artmış serum atılımını glukozu. belirgin derecede azaltırken mikrobial kontaminasyondan glikoliz nedeniyle glukoz asetazolamid ise idrar atılımını artırır. Azaldığı Durumlar: Subaracknoid kanamalar, Tedavinin izlenmesinde, doz uygulandıktan 24 bakteriyal olmayan meningoensefalit, akut saat sonra kan örneğinin alınması uygundur. piyojenik BOS PROTEİN kriptokoksik Metod: Spektrofotometrik meningoensefalit, Numune Türü: Serum menisklerin primer yada metastatik tümörleri, Numune Miktarı: 0,5 ml sarkoidoz. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli BOS LDH tüp Metod: Spektrofotometrik Transfer süresi: <15 dk Numune Türü: Serum Çalışma Zamanı: Her gün Numune Miktarı: 0,5 ml Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli menenjitler, menenjit, TTB primer kabakulak menenjit, amemik ensefalit, tüp soğuğa maruz kalma, konjestif kalp yetmezliği, Transfer süresi: <15 dk uzun süren ateş, postural proteinüri, hamilelik, Çalışma Zamanı: Her gün nefrotik sendrom, nefroskleroz, amiloidoz, Rapor Zamanı: Aynı gün multiple Numune Saklanması: Hemen çalışılmalıdır. glomerulonefrit, lupus nefriti, preeklampsi, Numune Red Kriteri: diyabetik nefropati, malign hipertansiyon, ağır Yükseldiği Durumlar: Karsinomların myelom, metale akut maruziyet, toksik kronik nefropatiler, intraserebral menengial tutulumları, lösemi ve polikistik lenfosarkom, menenjit, subaraknoid kanama ve anemiye bağlı nefropatiler. serebrovasküler kazalar. İDRAR BUN İDRAR MİKROALBUMİN (MA) Metod: Spektrofotometrik, Enzimatik Metod: İmmunotürbidimetrik Numune Türü: İdrar Numune Türü: İdrar Numune Miktarı: 1 ml Numune Miktarı: 1 ml Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Transfer süresi: <15 dk Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Her gün Çalışma Zamanı: Her gün Rapor Zamanı: Aynı gün Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar Numune Saklanması: 2-4 °C’de saklanır. stabil. Koruyucu kullanılmamalıdır. koruyucu olarak timol kullanılarak saklanır. Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda çökelti, tortu oluşması. çökelti, tortu oluşması. Referans Aralığı: 24 saatlik idrar için Referans Aralığı: 24saatlikidrar: 7-16 g/gün Normal: < 30 mg/gün Yükseldiği Durumlar: Beslenmede protein Mikroalbuminüri: 30-299 mg/gün alımında artış, hipertiroidi ve postoperatif Klinik Albuminüri: > 300 mg/gün dönemde. Spot idrar için Azaldığı Durumlar: Normal gelişen bebek ve Normal: < 30 ɥg/mg kreatinin çocuklarda, gebelikte, düşük-protein ve yüksek Mikroalbuminüri: 30-299 ɥg/mg kreatinin karbonhidratlı Klinik Albuminüri: >300 ɥg/mg kreatinin döneminde, karaciğer hastalığı, toksemi ve Yorum: İdrarda protein çıkışı 24 saat boyunca böbrek hasarında ve herhangi bir neden bağlı değişiklik gösterir. Ayrıca ilaç verimi gibi yetmezlikte. birçok İDRAR KREATİNİN sebepten (postural) etkilenebilir. proteinüriden Ortostatik şüphelenilen böbrek ve hastalığı, Bakterilerin etkisini orak hücreli önlemek beslenmede, için nekahat Metod: Spektrofotometrik, Enzimatik durumlarda, sabahki ilk idrarda proteinüri Numune Türü: İdrar görülmezken > 2 saat sonra alınan idrarda Numune Miktarı: 1 ml pozitif sonuç elde edilebilir. Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Yükseldiği Durumlar: Yorucu sporlar, Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Her gün stabil. Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun stabil. şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama çökelti (tortu) oluşması. prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun Referans Aralığı: 24 saatlik idrarda: 110-250 şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda mmol/gün çökelti, tortu oluşması. Panik değerler: - (Negatif) Referans Aralığı: 24 saatlik idrarda Yorum: Normal olarak diyetle alındığı kadar miktarda klorür idrarla atılır. Erkek: 14-26 mg/kg/gün Kadın: 11- 20 mg/kg/gün Yükseldiği Durumlar: Tuz alımında artış, Panik değerler: - (Negatif) mennstrasyon Yorum: İdrarda kreatinin konsantrasyonlarının herhangi bir nedenden dolayı şiddetli diürez, saptanması kreatinin klirens testinin bir parçası tuz kaybına neden olan nefrit, potasyum olarak tüketimi, yapılmadığı fonksiyonlarının sürece böbrek değerlendirilmesinde çok sonrası diürez adrenokortikal (fizyolojik), yetersizlik, tübülointertisyel hastalık, bartter sendromu. fazla fayda sağlamaz. Azaldığı Durumlar: Tuz alımında azalma, Yükseldiği Durumlar: Egzersiz, akromegali, mensturasyon öncesi su ve tuz tutulumu jigantizm, diabetes mellitus, infeksiyonlar, (fizyolojik), aşırı ekstrarenal klorür kaybı(ör: hipotiroidizm, et yemeklerinden zengin diyet. kusma, Azaldığı Durumlar: Hipertiroidizm, anemi, adrenokortikal hiperfonksiyon. paralizi, musküler distrofi, kas kitlesinde Uyarı: azalma bulunan hastalıklar (nörojenik atrofi, etakrinik polimyozit), spirinolakton, tiyazidler), dijitals, bromürler, kası etkileyen inflamatuar inestinal fistül, Diüretikler şiddetli (amilorid, asid,furosemid, idrar klor miktarını diyare), bumetanid, metazolon, hastalıklar, ilerlemiş böbrek hastalığı, lösemi, iyodürler vejeteryan diyet. asetazolamid, Uyarı: Kaptopril, kortikosteroidler, askorbik epinefrin, mafenid azaltır. asit, sefazolin, sefalotin, fruktoz, levodopa, İDRARDA SODYUM metildopa idrar kreatinin düzeyini artırırken, Metod: Kolorimetrik, ISE androjenler, anobolik steroidler ve tiazidler Numune Türü: İdrar azaltır. Numune Miktarı: 1 ml İDRAR KLOR Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Metod: Kolorimetrik, ISE Transfer süresi: <15 dk Numune Türü: İdrar Çalışma Zamanı: Her gün Numune Miktarı: 1 ml Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar Transfer süresi: <15 dk stabil. Çalışma Zamanı: Her gün Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama Rapor Zamanı: Aynı gün prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda klopamid, artırırken, kortikosteroidler, çökelti,tortu oluşması. prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun Referans Aralığı: 24 saatlik idrarda: 40-220 şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda mmol/gün çökelti, tortu oluşması Yorum: Sodyum için renal eşik 110-130 Referans Aralığı: 24 saatlik idrarda: 25-125 mmol/L2dir. Gece sodyumun atılma hızı, mmol/gün büyük bir diürnal varyasyona işaret eden gün Panik değerler: - içindeki pik hızının beşte biridir. İdrarla Yorum: İdrarda K+değerleri <20 nmol/L sodyum atılımı, diyetle alımına ve hidrasyon böbrek dışındaki durumlar, >20 nmol/L ise durumuna çok bağlıdır. <15 mmol/L sodyum renal nedenlerle ilişkilidir. değerleri prerenal asidozda Yükseldiği Durumlar: Açlık başlangıcı, tübüler nekrozda çok görülür, daha akut yüksek cushing sendromu, primer ve seconder değerlerdedir. aldosteronizm, primer renal hastalıklar, ACTH, Yükseldiği Durumlar: Sodyum alımında artış, hidrokortizon ve kortizon ile tedavi sırasında. mensturasyon diürez(fizyolojik), Azaldığı Durumlar: Kronik K eksikliğinde, adrenal yetmezlik, tübülointertisyel hastalık, addisson hastalığı, idrar miktarında azalma renal tübüler asidoz, diüretik tedavisi, diabetes görülen böbrek hastalıklarında. mellitus, bartter sendromu, alkali idrara neden Uyarı: olan nedenler. gentamisin, Azaldığı sonrası Durumlar: Sodyum alımında Kortikosteroidler, levadopa, penisilin, kalsitonin, sülfatlar, diüretikler idrar potasyum miktarı artırırken, azalma, ameliyattan sonraki ilk 24-48 saat, alanin, adrenokortikal hiperfonksiyonlar, glomerüler epinefrin, genel anestezikler, levatrenol azaltır. filtrasyon hızında azalma görülen durumlar, İDRAR KALSİYUM diyare, aşırı terleme. Metod: Kolorimetrik Uyarı: Kafein, kalsitonin, kaptopril, karbonik Numune Türü: İdrar anhidraz inhibitörleri, diüretikler, dopamin, Numune Miktarı: 1 ml heparin, Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı lityum, niasin, progesteron, amilorid, klopamid, tetrasiklin, vinkristin idrar sodyum düzeyini Transfer süresi: <15 dk artırırken, Çalışma Zamanı: Her gün kortikosteroidler, diazoksid, diazoksid, epinefrin, propranol azaltır. Rapor Zamanı: Aynı gün İDRAR POTASYUM Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar Metod: Kolorimetrik, ISE stabil. Numune Türü: İdrar Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama Numune Miktarı: 1 ml prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda Transfer süresi: <15 dk çökelti, tortu oluşması Çalışma Zamanı: Her gün Referans Aralığı: 24 saatlik idrarda Rapor Zamanı: Aynı gün Kadınlar < 6,2 mmol/gün (250 mg/gün) Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar Erkekler < 7,5 mmol/gün (300mg/gün) stabil. Panik değerler: - Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama Yorum: Kalsiyum ve protein alınması ve fosfat atılımı idrardaki Ca atılımını değiştirir. Numune Türü: İdrar Geç normal gebelikte idrarda Ca düzeyi azalır. Numune Miktarı: 1 ml Hiperparatiroid Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı hastalarının yaklaşık üçte birinde idrarda normal atılım vardır. Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği Durumlar: Güneş ışığına fazla Çalışma Zamanı: Her gün maruz kalma, hiperparatiroidizm, posteolitik Rapor Zamanı: Aynı gün kemik Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar metastazları(karsinom, sarkom), myeloma, vit D intoksikasyonu, distal renal stabil. tübüler Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama asidoz, tirotoksikoz, idiyopatik Fankoni prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun sendromu, sarkoidoz, meme/mesane malign şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda neoplazi, immobilizasyon. çökelti, tortu oluşması Azaldığı Paget hiperkalsiüri, hastalığı, Durumlar: Hipoparatiroidizm, Referans Aralığı: 250-750 mg/dl psödohipoparatiroidizm, osteomalazi, serum Panik değerler: - (Negatif) Ca düzeylerinin düşük olduğu tüm olgular, Yükseldiği Durumlar: Lösemi, gut, Lesch- birçok malign Nyhan sendromu, Wilson hastalığı, sistinoz, neoplazi, osteoblastik meaplazi, hipotiroidizm, viral hepatit, polisitemi vera, orak hücreli çölyak sprue hastalığı, steatore. anemi. İDRAR MAGNEZYUM Azaldığı Durumlar: Ksantinüri, folik asit Metod: Kolorimetrik eksikliği, kurşun zehirlenmesi. Numune Türü: İdrar İDRAR MİKRO TOTAL PROTEİN (MTP) Numune Miktarı: 1 ml Metod: Spektrofotometrik Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Numune Türü: İdrar Transfer süresi: <15 dk Numune Miktarı: 1 ml Çalışma Zamanı: Her gün Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar kabı Rapor Zamanı: Aynı gün Transfer süresi: <15 dk Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar Çalışma Zamanı: Her gün stabil. Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun stabil. şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda Numune Red Kriteri: 24 saatlik idrar toplama çökelti, tortu oluşması prosedürüne uygun toplanmamış olması, uygun Referans Aralığı: 24 saatlik idrarda: 73-122 şartlarda bekletilmemesi nedeniyle idrarda mg/gün çökelti, tortu oluşması Yorum: Mg’un idrar atılımı diyete bağlıdır. Referans Aralığı: 24 satlik idrar: 50-80 Yükseldiği mg/gün nefroz olguları, Durumlar: kemikte Alkol, diüretikler, Batter sendromu, kortikosteroidler, sisplatin tedavisi. İDRAR ÜRİK ASİT Metod: Spektrofotometrik, Enzimatik TAM İDRAR TAHLİLİ değerlendirilmesinde kullanılır. Hipopitüitarizmin Metod: Strip + mikroskobik inceleme saptanmasında Numune Türü: İdrar taramalarında kullanılır. Numune Miktarı: 10 ml Uyarı: Diurnal ritmi vardır. Saat 02:00-04:00 Numune Kabı: Spot veya 24 saatlik idrar arasında maksimum, 17:00-18:00 arasında ise kabı, bebekler için cinsiyetine göre idrar minimum düzeydedir torbası SERBEST T3 Transfer süresi: <15 dk Metod: Kemülimünesans Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Saklanması: 4-8 °C’de 4 güne kadar Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli stabil. tüp Numune Red Kriteri: Yetersiz numune, uzun Transfer süresi: <15 dk süre Çalışma Zamanı: Her gün beklemiş gönderilmeyen numune, numune, uygun kapta bayanlar için ve düşük T4’lü yenidoğan Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan menstruasyon zamanında verilen numune kanlar aynı gün raporlanıyor. Panik değerler: Kimyasal analiz; Glukoz ve Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- keton için kuvvetli pozitif test 8°C’de 48 saat,-20°C’de uzun süre stabildir. Mikroskobik analiz; Patolojik kristaller ( Ürat, Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Sistein, Lösin, Tirozin) bulunması Referans Aralığı: 2.5-3.9 pg/mL Uyarı: Sabah ilk idrar ve orta akım idrarı Total tercih edilir. FT3’dür.Tiroid fonksiyonlarının ve bağlayıcı TİROİD STİMULAN HORMON (TSH) protein Metod: Kemülimünesans kullanılır. Hipertiroidizmde eğer TSH seviyesi Numune Türü: Serum düşük Numune Miktarı: 0,5 ml ölçümüyapılmalıdır. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli konsantrasyonu, tüp sıklıkla Transfer süresi: <15 dk konsantrasyonundan Çalışma Zamanı: Her gün konsantrasyona çıkar. Hipertiroidizm ve T3 Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan tirotoksikozunda serum FT3 düzeyi artarken kanlar aynı gün raporlanıyor. hipotiroidizmde azalır. Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- Uyarı: Kronik hastalığı olan veya uzun süre 8°C’de 48 saat, -20°C’de uzun süre stabildir. hastanede yatmış kişiler, ötiroid olsalar bile Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter serbest T3 düzeyi düşük bulunabilir. Referans Aralığı: 0.34-5.60 µIU/ml’dır. SERBEST T4 TSH; primer hipotiroidizmde yüksek, T3’ün yaklaşık değerlendirilmesinde durumunun fakat daha FT4 seviyesi erken preparatlarıyla Numune Miktarı: 0,5 ml hipotiroid hastaların gören takibi ve Serum yükselir daha T3 T3 esnasında ve T4 yüksek Metod: Kemülimünesans Numune Türü: Serum tedavisi normalse hipertiroidizm hipertiroidizmde düşüktür, çeşitli tiroid hormon replasman %0,2-0,5’i Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp Yükseldiği durumlar: Kronik Transfer süresi: <15 dk (Hashimato tiroiditi), Kollajen Çalışma Zamanı: Her gün hastalıkları, Romatoid artrit, Pernisiyöz anemi, Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Tirotoksikozis, kanlar aynı gün raporlanıyor. karsinomu, Miksödem. Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- ANTİ TİROGLOBULİN ANTİKOR 8°C’de 48 saat, -20°C’de uzun süre stabildir. Metod: Kemülimünesans Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Türü: Serum Referans Aralığı: 0.61-1.12 ng/dL Numune Miktarı: 0,5 ml Total T4’ün yaklaşık %0,02-0,04’ü FT4’tür. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Hiper ve hipotiroidizmi değerlendirmek tiroidit Hipotiroidizm, doku Tiroid tüp amacıyla 2. Sırada istenen testtir.FT4,protein Transfer süresi: <15 dk bağlanma durumundan bağımsız olarak tiroid Çalışma Zamanı: Her gün fonksiyonlarının Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan değerlendirilmesinde kullanılır. kanlar aynı gün raporlanıyor. Uyarı: Anti-tiroksin otoantikorları ve RF Numune Saklanması: 20-25 °C’de 8 saat, 2- varlığında düşük moleküler ağırlıklı heparin 8°C 48 saat tedavisinde sonuçlar aldatıcı olabilir. Numune Red Kriteri: Aşırı hemoliz, lipemi, ANTİ MİKROZOMAL ANTİKOR (Anti- ikter Tiroid Peroksidaz Antikoru) Referans Aralığı: 0-4 U/mL Metod: Kemülimünesans Yükseldiği durumlar: Hashimoto tiroiditi, Numune Türü: Serum Tiroid karsinomları, Pernisiyöz anemi, Graves Numune Miktarı: 0,5 ml hastalığı, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Quervain subakut tiroiditi, Romatoid Artritis, tüp Romatoid Kollojen Hastalığı, Tirotoksikozis, Transfer süresi: <15 dk Hipotiroidizm Çalışma Zamanı: Her gün Uyarı: Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan kronik tiroiditin tanısında TgAb dan daha kanlar aynı gün raporlanıyor. spesifik Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- düşük olan hastalarda da antitiroglobulin 8°C’de 48 saat, -20°C’de uzun süre stabildir. düzeyine Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter antikorlarının varlığı, tiroglobulin ölçümünde Referans Aralığı: 0-9 U/mL interferansa neden olabilmektedir Uyarı: Açlık gerektirmez . AMH(Anti Müllerian Hormon) Yükselmiş TSH antikorları ve tiroid kronik mikrozomal otoimmün İdiopatik miksödem, Tiroid peroksidaz testi ve SLE, De (TPOAb), sensitiftir.Tiroglobulin düzeyi bakılmalıdır.Tiroglobulin Metod: İmmünoenzimatik yöntem Numune Türü: Serum iroiditis(hashimato)tanısında altın standarttır. Numune Miktarı: 0,5 ml Otoimmün tiroid hastalığı olan kişilerde, TPO Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli konsantrasyonu, ilişkilidir. hastalığın şiddeti ile tüp Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Hasta sayısı yeterli sayıya hastalıkları, ülseratif kolit ve polipozis gibi ulaştığı zaman bazı Rapor Zamanı: Çalışıldığı gün raporlanıyor. durumlar,Benign meme hastalıkları, pulmoner Numune Saklanması: 1 15-30°C’de gün,8°C’de 6 gün, -20°C’de >6 gün benign gastrik enfeksiyonlar, ve intestinal böbrek amfizem, yetmezliği,Siroz ve peptik ülser. Uyarı: Sigara içenlerde CEA düzeyi hafif Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Referans Aralığı: yüksektir. Bu nedenlerle tarama testi olarak Erkek >18 yaş: 0.73-16.05 ng/mL kullanılmamalıdır, Erkek 18-60 yaş:15.11-266.59 ng/mL CA-125 Bayan 18-25 yaş: 0.96-13.34 ng/ mL Metod: Kemülimünesans Bayan 26-30 yaş: 0.17-7.37 ng/ mL Numune Türü: Serum Bayan 31-35 yaş: 0.07-7.35 ng/mL Numune Miktarı: 0,5 ml Bayan 36-40 yaş: 0.03-7.15 ng/mL Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Bayan 41-45 yaş: 0.00-3.27 ng/mL tüp Bayan >46 yaş: 0.00-1.15 ng/mL Transfer süresi: <15 dk AMH Testi; Gonadal işlevlerin,cinsiyetin, Çalışma Zamanı: Her gün doğurganlığın değerlendirilmesinde ve gonadal Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan tümör belirteci olarak kullanılmaktadır. Over kanlar aynı gün raporlanıyor. rezervinin belirlenmesinde, AMH adetdöngüsü Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- sırasında küçük folliküllerdeki granüloza 8°C’ de 48 saat hücrelerinde sürekli üretilmesi nedeni ile, periyodik üretilen gonadotropinlerle (FSH,LH) ve overian steroidlere (E2,Prog) göre yumurtalık rezervinin belirlenmesinde daha iyi bir belirteçtir KARSİNOEMRİYONİK ANTİJEN (CEA) Metod: Kemülimünesans Over kanserinin takibinde ve seyrini izlemede, hastalığın tedavi rekürrensini belirlemede kullanılır. Over kanserli olguların benign over hastalığı olan kadınlarda %26, Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp non-neoplastik durumlarda %66’dır. Yükseldiği durumlar: Seröz, endometrial, şeffaf Transfer süresi: <15 dk hücreli ve undiferansiye over karsinomları, pankreas kanseri, meme kanseri, Çalışma Zamanı: Her gün Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan kanlar aynı gün raporlanıyor. Numune Saklanması: 20-25 °C’de 8 saat, 28°C 48 saat kolon kanseri, akciğer kanseri, endometrium veya fallop tüplerinin adenokarsinomları, bazı non-jinekolojik durumlarda maligniteler, (Hamilelik, bazı benign menstrüasyon, peritoneal veya plevral inflamasyon, over Numune Red Kriteri: Hemoliz, ikter kistleri, endometriozis). Referans Aralığı: 0-3 ng/mL Yükseldiği durumlar:Kolon, rektum, akciğer, meme, karaciğer, pankreas, prostat, mide ve kanserlerinde,Benign Referans Aralığı: 0-35 U/Ml %80’nde serum seviyeleri yüksektir. Bu oran Numune Türü: Serum over Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter karaciğer Uyarı: Ovulasyon ve menstrüasyon dönemleri dikkate alınmalıdır. CA-125 tek başına kanser tanısı koymak için veya tarama maksatlı kullanılmaz. kolorektal malignitelerin takibinde kullanılır. CA-15-3 Pankreatik Metod: Kemülimünesans 80’dir. Numune Türü: Serum Uyarı: Normal popülasyonda kanser taraması Numune Miktarı: 0,5 ml amacıyla kullanılmamalıdır. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli PSA (PROSTAT SPESİFİK ANTİJEN) tüp Metod: Kemülimünesans Transfer süresi: <15 dk Numune Türü: Serum Çalışma Zamanı: Her gün Numune Miktarı: 0,5 ml Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli kanlar aynı gün raporlanıyor. tüp Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- Transfer süresi: <15 dk 8°C’ de 48 saat Çalışma Zamanı: Her gün Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Referans Aralığı: 0-31.3 U/mL kanlar aynı gün raporlanıyor. Yükseldiği durumlar: Özellikle metastatik Numune Saklanması: 2-8°C’de 24 saat, - meme kanserlerinin % 80’inde CA 15-3 düzeyi 20°C’de 5 ay artar. Ayrıca diğer bazı maligniteler (pankreas, Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter akciğer, over, kolon, karaciğer vb) Hepatit, Referans Aralığı: Serbest PSA:0.0-1 ng/mL Siroz, Sarkoidoz, Tüberküloz ve SLE Total PSA: 0-4 ng/mL Uyarı: Normal popülasyonda kanser taraması Yükseldiği durumlar: Prostat Ca, Bazı benign amacıyla kullanılmamalıdır. prostat hipertrofileri, Prostatitler, Yaş, Prostat CA-19-9 manuplasyonu, Prostat enfarktları. Metod: Kemülimünesans Uyarı: Numune Türü: Serum uygulamasından sonra numune alınması için Numune Miktarı: 0,5 ml 72 saat beklenmelidir. PSA değerleri günden Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli güne değişebilir ve yaşla birlikte artar. tüp TİROGULOBİLİN (Hizmet Alımı) Transfer süresi: <15 dk Metod: CLIA, IRMA Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Numune Miktarı: 0,5 ml kanlar aynı gün raporlanıyor. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- tüp 8°C’ de 48 saat Transfer süresi: <15 dk Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Referans Aralığı :0-35 U/L Pazartesi, Çarşamba, Cuma günleri çalışılır Pankreatik veya hepatobiliyer hastaların tanısı, cevabın değerlendirilmesinde Gastrointestinal, yaşam süresi, pankreatik, kanserlerde Rektal sensitivitesi muayene ve %70- sonda kanserli Rapor Zamanı: Çalışma gününden sonraki tedaviye gün raporlanır. kullanılır. karaciğer ve Numune Saklanması: 2-8°C’de 3 Gün, -20 °C’de 2 Ay Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Yükseldiği Referans Aralığı: 0-70 ng/Ml adenomasına veya karsinomasına sekonder Tiroid kanserlerinde ve tiroiditte kandaki hiperparatiroidizm, Non PTH üreten tümörler seviyesi artar. Bu yüzden tiroid kanserli (paraneoplastik sendrom), Akciğer karsinomu. hastaların takibinde Böbrek Folliküler, Hurthle hastaların kullanılır. hücreli postoperatif Papiller, Durumlar: karsinomu, Paratiroid Hipokalsemi, bezinin Kronik karsinomalı böbrek yetersizliği, Malabsorbsiyon sendromu, takibinde, D vitamini eksikliği, Rikets, Konjenital renal Hipertiroidizmin endojen nedenlerini eksojen defisit, Osteomalasi. tiroid hormonu alımından (iatrojenik veya Azaldığı factitious) Hiperkalsemi, Metastatik kemik tümörleri, ayırt etmede, Hipotiroidili Durumlar: Hipoparatiroidizm, çocuklarda herhangi bir fonksiyonel tiroid Paratiroid dokusu Sarkoidozis, Vitamin D intoksikasyonu, Süt- bulunup bulunmadığını saptamada kullanılır. Alkali Tedavi ile tiroglobulin düzeyi düşerken, bezinin otoimmün yıkımı, Graves sendromu, hastalığı, Hipomagnezemi, Di George’s sendromu. metastaz oluşumu ile yine artış gösterir. Hem İNSÜLİN iyi huylu tiroid nodülleri hem de malign tiroid Metod: Kemülimünesans kanserleri serum Tiroglobulin artışına neden Numune Türü: Serum olurlar. Numune Miktarı: 0,5 ml Uyarı: Tiroid muayenesinden sonra numune Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli alınmamalıdır. tüp PARATİROİD HORMON Transfer süresi: <15 dk Metod: Kemülimünesans Çalışma Zamanı: Her gün Numune Türü: Serum Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Numune Miktarı: 0,5 ml kanlar aynı gün raporlanıyor. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Saklanması: Oda ısısında 8 saat, 2- tüp 8°C’de 48 saat Transfer süresi: <15 dk Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Çalışma Zamanı: Her gün Referans Aralığı: 1.9-23.0 uIU/mL Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Yükseldiği durumlar: İnsulinoma, Reaktif kanlar aynı gün raporlanıyor. hipoglisemi, Fazla insulin alınması, Tip 1 Numune Saklanması: 20-25°C’de 4 saat, 2- diabetes 8°C’de 48 saat Şişmanlık, Feokromasitoma ve akromegali, Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Fruktoz intoleransı, Galaktoz intoleransı. ve numunenin 1 saatten fazla oda sıcaklığında Azaldığı beklemesi harabiyeti, Diabetes Mellitus, Hipopituitarizm. Referans Aralığı: 12-88 pg/mL Uyarı: Klinisyenin isteğine göre açlık veya Hiperkalsemi yapan non-paratroid tokluk mellitus, Cushing durumlar: ile çalışılabilir. sendromu, Pankreas Açlık hücre numunesi formlarından ayrılmasında da kullanılır. PTH alınması için 8-12 saatlik açlık gereklidir. ölçümleri ile eş zamanlı olarak serum kalsiyum Ayrıca hasta oral hipoglisemik ilaç veya ölçümleri de yapılmalıdır. insulin kullanmamış olmalıdır. KORTIZOL kanlar aynı gün raporlanıyor. Metod: Kemülimünesans Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- Numune Türü: Serum 8°C’de 48 saat Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Referans Aralığı: Erkek: 1.27-19.26 mIU/mL tüp Kadın: Mid Foliküler faz:3.85-8.78 mIU/mL Transfer süresi: <15 dk Mid Siklus peak:4.54-22.51 mIU/L Çalışma Zamanı: Her gün Mid Luteal faz:1.79-5.12 mIU/L Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Postmenapozal: 16.74-113.6 mIU/L kanlar aynı gün raporlanıyor. Hipofiz Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- yetersizliği; menstrual bozukluk ve amenore 8°C’de 48 saat gibi Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter nedenlerden ayırır. Referans Aralığı: 6.7-22.6 ug/dL ( Sabah Yükseldiği durumlar: Primer hipogonadizm, saat: 07.00-09.00 ) Polikistik Hipotalamus-Hipofiz-Adrenal korteks aksının Testiküler feminizasyon, Testikuler disgenesis, değerlendirilmesinde kullanılır. Primer adrenal Alkolizm, Klinefelter sendromu, Kastrasyon, yetersizliği (Artmış ACTH azalmış kortizol) Anorşi, Pituiter Adenom. ile sekonder adrenal yetersizliği (Azalmış Azaldığı durumlar: Adrenal tümör ile ilişkili ACTH, puberte prekoks, Konjenital adrenal hiperplazi. azalmış kortizol) ayırt etmede, fonksiyon testi; sekonder gonadal (hipotalamik/hipofiz) overler, Gonadal Uyarı: adrenal hiperplazi ve melankolinin (Endojen normal FSH, hipotalamik/pitüiter disfonksiyon depresyon) tanısında kullanılır. için indikatiftir. Yükseldiği LH (LUTEİNİZAN HORMON) Cushing Hastalığı, anovulasyonlu yetersizlik, Cushing’s sendromunun tanısında, konjenital durumlar: Yetişkin primer Adrenal adenom ve karsinomlar, Ektopik Metod: Kemülimünesans ACTH sendromu, Hipertiroidizm, Şişmanlık, Numune Türü: Serum Stres, Gebelik ve östrojen kullanımı. Numune Miktarı: 0,5 ml Azaldığı durumlar: Konjenital Adrenal kadındaki Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Hiperplazi, Addison Hastalığı, tüp Hipopitüitarizm, Hipotiroidizm, Karaciğer Transfer süresi: <15 dk hastalığı. Çalışma Zamanı: Her gün FSH (FOLİKÜL STİMÜLAN HORMON) Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Metod: Kemülimünesans kanlar aynı gün raporlanıyor. Numune Türü: Serum Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2-8 Numune Miktarı: 0,5 ml °C’de 48 saat Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter tüp Referans Aralığı: Transfer süresi: <15 dk Kadın: Mid Foliküler faz 2.12-10.89 IU/L Çalışma Zamanı: Her gün Mid Siklus: 19.18-103.03 Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Mid Luteal faz 1.20-12.86 IU/L Postmenopozal 10.87-58.64 IU/L Mid Luteal faz; 80-273.0 pg/mL Erkek: 1.24-8.62 mIU/mL Postmenapozal; 20 – 88 pg/ml Serum gonadotropin seviyelerinin ölçülmesi; Hipotalamik primer tayininde kullanılır. Erkeklerde, E2 ölçümleri gonadal yetersizlik ile gonadal ve hipofizer fonksiyonun stimülasyon eksikliğinin ayrımında kullanılır. açıklanamayan serum sıklıkla kullanılır. Kadınlarda, E2 ölçümleri analizi kadındaki infertilitenin jinekomastilerin saptanmasında ve tedavisinde çok faydalıdır. sıklıkla, Yükseldiği durumlar: Menapoz, Kastrasyon, hipoöstrojenizmin, Anorşi, Hipogonadizm, amenore Gecikmiş Puberte, gecikmiş primer pubertedeki ve menapozun ve tanısında sekonder saptanmasında Hipofizer Adenoma, Testiküler Disgenezis kullanılır. İnfertilite tedavisi gören hastalarda, (Klinefelter sendromu), Ovarian Disgenezis follikül (Turner sendromu), Polikistik Overler, Tüm ovulasyonun takibi için kullanılır. Serum E2 Testiküler Feminizasyon Sendromu. seviyeleri; uyarılmış folliküllerin sayısı ve Azaldığı durumlar: Stress, Anoreksiya gelişimini olgunlaşması uyaran ile indüksiyonlarda ilişkilidir ve aşırı nevrosa, Primer hipofizer veya hipotalamik stimülasyondan korur. yetersizlik, Malnutrisyon PROGESTERON Uyarı: HCG üreten tümörlü ve hipotiroidili Metod: Kemülimünesans hastalar, yanlış olarak yüksek LH seviyesi Numune Türü: Serum gösterirler. Bazı seviyesini Numune Miktarı: 0,5 ml arttırırlar: Antikonvülzanlar, klomifen, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli ilaçlar LH naloksan ve spironolakton Bazı ilaçlar LH tüp seviyesini azaltırlar: Transfer süresi: <15 dk progesteronlar, testesteron, Östrojenler, digoxin, oral Çalışma Zamanı: Her gün kontraseptifler ve fenotiyazinler Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan ESTRADİOL(E2) kanlar aynı gün raporlanıyor. Metod: Kemülimünesans Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- Numune Türü: Serum 8°C’ 48 saat, -20’de 6 Ay Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Referans Aralığı tüp Erkek: 0.15-0.14-2.06 ng/mL Transfer süresi: <15 dk Kadın: Mid Folikül faz 0.31-1.52 ng/mL Çalışma Zamanı: Her gün Mid Luteal faz 5.16-18.56 ng/mL Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Postmenopozal 0.08-0.78 ng/mL kanlar aynı gün raporlanıyor. Gebelik 1.trimester: 4.73-50.74 ng/ml Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2- Gebelik 2.trimester: 19.41-45.30 ng/ml 8°C’ 48 saat, -20’de 6 Ay Corpus luteum veya luteal hücre işlevinin Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter saptanmasında Referans Aralığı: oluşumu için bazal vücut ısısı ölçümlerini Erkek: 20-75 pg/mL destekler. Ovulasyon gününün gösterilmesini Kadın: Mid Foliküler faz; 24-114 pg/mL sağlar, infertil hastalarda corpus luteumun kullanılır. Ovulasyonun fonksiyonel durumunu ve gebelik esnasında Adrenokortikal plasental feminizasyon, Testosteron direnç sendromu, fonksiyonunu değerlendirir, ovaryum tümörler, Testiküler İdiopatik hirşutizm ve virilizan over tümörleri. fonksiyon testidir. Azaldığı Yükseldiği durumlar: Ovulasyon, Gebelik, sendromu, Kriptorşitizm ve puberte gecikmesi, Teka Down lutein Konjenital kisti, Hiperadrenokortikolizm, adrenal korioepitelyomalar, hiperplazi, Molar Over gebelik, Lipoid durumlar sendromu, hipogonadizm, Yükseldiği Azaldığı durumlar: Preeklampsi, Gebelik tümör, toksemisi, yetersizlik,Fetal ölüm, Klinefelter’s Primer, sekonder Orşiektomi, Karaciğer yetmezliği, Myotonik distrofi, Üremi. ovarian tümör. Abortus (erkek): durumlar Adrenal (kadın): tümör, Ovaryan Konjenital riski, Plasental adrenokortikal hiperplazi, Trofoblastik tümör, Ovarian neoplazi, Polikistik over, İdiopatik hirsutism. Amenore, ovaryum hipofonksiyonu, Primer Uyarı : Seks hormon bağlayıcı globulinin çok veya sekonder hipogonadizm, Kısa luteal faz yüksek düzeyleri ölçümü olumsuz etkiler. sendromları, Ovaryan hipofonksiyon. Sabah saat 07:00’de maksimum düzeydedir. TESTOSTERON ( TOTAL) 20:00’de ise minimum düzeydedir. Metod: Kemülimünesans SERBEST TESTOSTERON Numune Türü: Serum Metod: RIA Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Türü: Serum Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Miktarı: 0.5 mL tüp Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Transfer süresi: <15 dk tüp Çalışma Zamanı: Her gün Transfer süresi: <15 dk Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Çalışma Zamanı: Perşembe günleri çalışılır kanlar aynı gün raporlanıyor. Rapor Zamanı: İki gün Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2-8 Numune Saklanması: Numuneler alındıktan °C’de 48 saat,-20°C’de uzun süre stabildir. sonra hemen santrifüj edilmeli plazma yada Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter serum ayrılarak çalışılmalıdır. Referans Aralığı: Kadın: 0.1-0.75 ng/mL Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Erkek: 1.75-7.81 ng/mL Referans Aralığı: Total testosteron, serbest testosteron, zayıf Erkek bağlı testosteron (albumine bağlı) ve güçlü 0-5 yaş bağlı pg/mL testosteron (SHBG’e bağlı) kısımları içerir. 5-8 yaş Gonadal ve adrenal fonksiyonu değerlendirir. pg/mL Erkeklerde hipogonadizmin 8-10yaş 0.6-5.7pg/mL virilizasyon ve yardımcıdır. hirşutizmin kadınlarda tanısında Yükseldiği durumlar (erkek): İdiopatik seksuel Ensefalit, Konjenital prekoks, adrenal Kadın 0.1-14 pg/mL 0.1-2.5 0.1-3.2 pg/mL 0.1-0.9 1.0-5.2 pg/mL 10-14yaş1.4-15.6pg/mL Pinealoma, pg/mL hiperplazi, 14-17 yaş 8-15.9 pg/mL 1.5-5.2 14-19yaş 31-40yaş 106-464 µg/dL 1.0-5.2 pg/mL 41-50 yaş: 70-495 µg/dL 17-99 yaş 8.69-54.69 pg/mL 51-60 yaş: 38-313 µg/dL 19-99yaş 61-70yaş: 24-244 µg/dL 0.29-3.18 >71 yaş: 5-253 pg/mL Yükseldiği durumlar: virilizan tümörler, Hirşutizm, Adrenal Polikistik over sendromu, Androjen rezistansı. Hipogonadizm, P-450 enzim eksikliği. taşıyıcı (AD), (androstenedion, DHEA ve onun sülfirik esteri DHEA-S), gonadlar ve adrenalde yapılan testesteron ve Azaldığı durumlar: Testesteron Androstenedionlar µg/dL estronun prekürsörüdür. ACTH onların adrenal sekresyonunu uyarır. Androjen eksikliği veya protein konsantrasyonlarında ki olan SHBG değişmelerden aşırı durumların (hirşutizm ve/veya virilizasyon) değerlendirilmesinde yardımcıdır. etkilenmez. Bu nedenle SHBG düzeyinin yüksek Düşük doz olduğu hipertiroidizm, gebelik, OKS kullanımı tedavisinin gibi durumlarda; SHBG düzeyinin düşük olduğu Androstenedion ve hipotiroidizm, androjen eksikliği, obesite gibi epizodiktir kortizole durumlarda serbest testesteron ölçümü total varyasyonlar gösterirler. testesterondan daha yararlıdır. varyasyon göstermez DHEA-S04 androstenedion ve DHEA dan daha fazla Metod: Kemülimünesans konsantrasyonda bulunur. Ayrıca DHEA-S; Numune Türü: Serum adrenal karsinomalar tarafından aşırı salındığı Numune Miktarı: 0,5 ml halde Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli amenore, polikistik over sendromu, konjenital Transfer süresi: <15 dk adrenal hiperplazi ve adrenal karsinomların Çalışma Zamanı: Her gün değerlendirilmesinde Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan androjenlerle (testesteron ve androstenedion) kanlar aynı gün raporlanıyor. beraber Numune Saklanması: 2-8°C’de 2 Gün, - durumlar: Adrenal tümör, Konjenital adrenal 20°C’de 2 Ay. hiperplazi, Ektopik ACTH üreten tümörler, Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Cushing Referans Aralığı: Leventhal Kadın:18-21 yaş: 51-32µg/dL tümörleri. deksametazon supresyon izlenmesinde ve kullanılır. DHEA adenomalarda benzer diurnal DHEA-S diurnal ve serumda salınmaz. Hirşutizm, önemlidir. yorumlanmalıdır. sendromu sekresyonu (bazı Diğer Yükseldiği olgular), sendromu, Ovarian sex durumlar: Gonadal yetersizlik, 21-30 yaş: 18-391µg/dL Azaldığı 31-40 yaş: 23-266µg/dL Primer veya sekonder adrenal yetersizlik. 41-50 yaş: 19-231µg/dL PROLAKTİN 51-60 yaş: 8-188µg/dL Metod: Kemülimünesans 61-70 yaş: 12-133µg/dL Numune Türü: Serum >71 yaş: 7-177µg/dL Numune Miktarı: 0,5 ml Erkek: 18-21 yaş: 24-537 µg/dL 21-30yaş: 85-690 µg/dL Steinkord Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp Transfer süresi: <15 dk Numune Miktarı: 0,5 ml Çalışma Zamanı: Her gün Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan tüp kanlar aynı gün raporlanıyor. Transfer süresi: <15 dk Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2-8 Çalışma Zamanı: Her gün °C’de 8 saat, -20°C’de 48 saat. Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter kanlar aynı gün raporlanıyor. Referans Aralığı: Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2-8 Erkek: 2.64-13.13 ng/mL °C’de 8 saat,-20°C’de 48 saat. Kadın premenopozal 3.34-26.72 ng/mL Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Kadın Postmenopozal 2.74-19.64 ng/mL Referans Aralığı: Galaktore (uygunsuz laktasyon) nin Kadın Erkek değerlendirilmesinde başlıca testtir. Hipofiz 1gün-1ay 13-85nmol/L 14-60nmol/L fonksiyon testi; galaktoreli veya galaktoresiz 1ay-1yaş 70-250nmol/L 60-215nmol/L (mikroadenom, sellar 1yaş-3yaş 50-180nmol/L 60-190nmol/L büyüklük olsun olmasın prolaktin salgılayan 3yaş-6yaş 45-175nmol/L 55-170nmol/L tümörlerin saptanmasında faydalı bir testtir 6yaş-9yaş 28-190nmol/L 35-180nmol/L Yükseldiği durumlar: Prolaktin salgılayan 9yaş-12yaş 23-160nmol/L 17-155nmol/L hipofiz 12yaş-15yaş 13-140nmol/L 11-120nmol/L 15yaş-18yaş 10-60nmol/L 19-145nmol/L makroadenom), tümörleri, Hipotalamo-pitüiter hastalıklar (Granüloma, Sarkoidoz), Primer Böbrek hipotiroidizm, Perineoplastik Hipofiz ektopik bezine prolaktin metastaz, salınımı, Polikistik SHBG, karaciğerde glikoproteindir. sentezlenen Dolanımda bir androjen ve östrojenleri taşır. SHBG aynı zamanda tiroid Adrenal yetmezlik, Stres (Anoreksia nervosa, hormonlarına doku cevabının bir indeksi gibi cerrahi işlem, aşırı egzersiz, travma veya ciddi görev yapar. SHBG seviyesi östrojenler ve hastalık hali), Boş sella sendromu. tiroid hormonlarının pozitif kontrolü altındadır Azaldığı kaynaklı over 18yaş-99yaş13.5-71.4nmol/L 19.8-155.2mol/L hipoglisemi, sendromu, İnsülin yetmezliği, durumlar: Hipofizer apopleksi, ve androjenler tarafından Kraniofaringioma, Sheehan sendromu. Testesteron ve Uyarı: Hastalık, travma, cerrahi, hatta kan hormonlar SHBG vermekten korkma sonucu oluşan stres Yükseldiği yükseltir (fenotiazinler, oral kontraseptifler, Testiküler rezerpin,opiatlar, hipogonadizmi, histamin gibi tarafından gonadal bağlanarak dolaşımda taşınır. prolaktin seviyesini yükseltebilir. Bazı ilaçlar verapamil, androjenler baskılanır. durumlar: feminizasyon, Gebelik, Hipertiroidizm, Siroz, Oral Erkek kontraseptif antagonistleri, monoamin oksidaz inhibitörleri, kullanan kadın, Prepubertal çocuk. östrojenler ve antihistaminikler). Azaldığı durumlar: Hirşutizm, Virilizasyon, SEKS HORMON BAĞLAYICI GLOBULİN Obez postmenapozal kadın, Diffüz saç kayıbı (SHBG) olan kadında. Metod: Kemülimünesans BETA -HCG Numune Türü: Serum Metod: Kemülimünesans Numune Türü: Serum IU/L dir. Ektopik gebeliklerin %1’inde hCG 5 Numune Miktarı: 0,5 ml IU/L nin altında kalarak detekte edilemez. B- Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli hCG; tüp hastanın tedaviye cevabında ve hastalığın Transfer süresi: <15 dk mümkünse saptanmasında kullanılır. Ayrıca, Çalışma Zamanı: Her gün mol hidatiform, koryokarsinom, testis tümörü Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan ve kanlar aynı gün raporlanıyor. değerlendirilmesinde ve takibinde kullanılır. Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Yükseldiği Referans Aralığı: Ektopik Erkek:<0.5-2.67 mIU/ml Trofoblastik Gebe olmayan Bayan: <0.5-2.67 mIU/ml Kaynaklı Gonadal Tümörler, Bazı gastrik Gebelikte: karsinomlar, 0.-1 Hafta 5-50 mIU/ml pankreatik karsinomalar, Uterusun hidatiform 1-2 Hafta 50-500 mIU/ml molleri, Koryokarsinomlar. 2-3 Hafta 100-5,000 mIU/ml Azaldığı 3-4 Hafta 500-10,000 mIU/ml olmayan düşük, Ölü fetüs. 4-5 Hafta 1,000-50,000 mIU/ml ALFA FETOPROTEİN 5-6 Hafta 10,000-100,000 mIU/ml Metod: Kemülimünesans 6-8 Hafta 15.000-200.000 mIU/ml Numune Türü: Serum 8-12 Hafta 10000-100000 mIU/ml Numune Miktarı: 0,5 ml Başlıca gebeliğin teşhisi için kullanılır. İdrarda Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli hCG testi, ilk periyodu geçirdikten sonraki ilk tüp haftada normal gebeliğin tanısı için yeterlidir. Transfer süresi: <15 dk Bununla beraber, kantitatif serum gebelik testi Çalışma Zamanı: Her gün gebeliği daha erken saptar. HCG saptanabilir Rapor Zamanı: 05:00-14:00 arası alınan konsantrasyonu (5 IU/L) konsepsiyondan sonra kanlar aynı gün raporlanıyor. 8-11 gün içinde belirir ki bu da son menstrual Numune Saklanması: 20-25°C’de 8 saat, 2-8 periyottan ölçülen güne kadar gebeliğin 3. °C ‘de 48 saat haftası demektir. Kaçan periyodun ilk gününde Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi gebe kadınların yarısında hCG seviyeleri 25 Referans Aralığı 0-9 ng/mL IU/L ye Normalde, ulaşır. 8-10. haftalarda immunolojik hCG tarafından oluşturulan onkofetal bir proteindir. 100.000 IU/L ye ulaşır. Daha sonraları hCG Yaşamın ilk üç ayında bulunan başlıca serum konsantrasyonları serum ve idrarda yavaş proteinidir. yavaş hCG seviyelere seviyeleri, ektopik gebeliklerin veya anormal hastaların intrauterin yüksektir.Hepatoselüler düşmeye başlar. gebeliklerin Kantitatif saptanmasında trofoblastik overin kanserlerin germ hücreli durumlar : Tümörler, Bazı 1 Normal Gestasyonel Germinal Hücre Bazı Düşük tehditi, karaciğer yaşına geriler. gebelik, hepatomalar, durumlar: fetal tümörlerinin Düşük, gebelik, takibinde, ve kadar yolk çok Hepatoselüler %90’ında Tam sac düşük kanserli AFP karsinomlarda kullanılır. hCG seviyeleri 0 dan 200.000 IU/ml prognozun ve tedavinin etkinliğinin takibinde arası değişir ve geometrik ortalaması 1.000 değerlidir. Germ hücreli (nonseminomlar) karsinomlarda kullanılan tümör belirteçidir. Hipotalamik-hipofizer bozuklukları ve ACTH AFP, hastaların sekrete edici tümörlerin tanısında yardımcıdır. testiküler Yükseldiği hepatoselüler %70’nde, karsinomalı nonseminomatöz karsinomaların durumlar: Addison hastalığı %70’nde yükselmiştir. (primer adrenal yetmezlik), Cushing hastalığı Nonseminomatöz testiküler karsinomalarda, (hipofiz bağımlı adrenal hiperplazi), Ektopik tümör yüksekliği ACTH rekürrensi beraberdir. Germ AFP hücreli ile karsinomların sınıflandırılması ve derecelendirilmesinde hCG ile birlikte kullanılır. Gebelik sırasında sendromu, Stres, Adrenogenital sendrom (konjenital adrenal hiperplazi). Azaldığı durumlar: Sekonder adrenal yetersizlik (hipofizer yetersizlik), Cushing maternal AFP düzeyinin ölçümü de önemlidir. sendromu, Hipopitüitarizm, Adrenal adenoma Yükseldiği durumlar: Primer hepatosellüler veya karsinoma, Steroid uygulaması. karsinom (Hepatoma), Germ hücreli kanser, Uyarı: Numune alındıktan sonra tüp hemoliz Yolk sac tümörü, Testisin embriyonel hücreli edilmeden Buz aküsü üzerine sabitlenerek veya germ hücreli tümörü, Pankreas kanseri, gönderilmelidir. Mide kanseri, Kolon kanseri, Akciğer kanseri, C – PEPTİT (Hizmet Alımı) Lenfoma, Siroz, Hepatit ve alkolik karaciğer Metod: Kemülimünesans, RIA hastalığı. Numune Türü: Serum Maternal AFP seviyesinin arttığı durumlar: Numune Miktarı: 0,5 ml Nöral tüp defekti, Abdominal duvar defektleri, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Multipl gebelik, Riskli düşük. Maternal AFP seviyesinin tüp azaldığı Transfer süresi: <15 dk durumlar: Trisomi 21 (Down sendromu), Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Fetal distress veya konjenital anomaliler, Fetal Pazartesi Perşembe Günleri çalışılır ölüm. Rapor Zamanı: ADRENOKORTİKOTROPİK HORMON Çalışma gününden sonraki gün raporlanır. (ACTH) (Hizmet Alımı) Numune Saklanması: 20-25°C’de 3 saat, - Metod: Kemülimünesans, IRMA 20°C’de 7 gün Numune Türü: EDTA’lı Plazma Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Miktarı: 0,5 ml Referans Aralığı: 0,9-7,1 ng/mL Numune Kabı: Mor Tüp, Soğuk zincir İnsulin ile tedavi edilen diyabetli hastalarda Transfer süresi: <15 dk rezidüel Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından değerlendirilmesinde Pazartesi günleri çalışılır. insulin enjeksiyonu yapılacağını gösterir. β- Rapor Zamanı: Çarşamba günü raporlanır hücre rezervlerinin ilerleyen tüketimi c-peptid Numune Saklanması: -20°C ‘de 30 Gün seviyesi ile takip edilebilir. C-peptid seviyeleri Numune Red Kriteri: Hemoliz, pıhtı, yetersiz aynı numune, ölçümünde soğuk zincirle gelmemesi Referans Aralığı: diabetes <50 Yaş yetişkin: 0-50 pg/mL değere Yenidoğan(1 gün): 10-185 pg/ml gösterir. β-hücre zamanda kullanılır. metabolik kullanılabilir. mellituslarda, dönmesi fonksiyonunun Ne stabilitenin Uzun sürmeyen c-peptidin remisyonun kadar normal sağlandığını Yükseldiği durumlar: İnsulinoma, Oral hipoglisemik ilaçlar, Böbrek yetmezliği, Tip 2 diabetes mellitus, stimülasyon, Cushing Glukoz Hipokalemi, sendromu, alımı, Vagal Tirotoksikozis, Gebelik, Pankreas Azaldığı durumlar: Hipoparatiroidizm, Primer Gebelik, bilier siroz, Hipotiroidizm, lukokortikoid tedavisi, GH eksikliğinde düşer. Uyarı: Osteoporozda, osteokalsin düzeyi yüksek yada düşük olabilir. transplantasyonu, Akromegali. PROKALSİTONİN (Hizmet Alımı) Azaldığı durumlar: Tip 1 diabetes mellitus, Metod: İmmünokromotografik İnsulin tedavisi, Tiazid grubu diüretikler, Numune Türü: Serum Alkol kullanımı, Pankreatektomi sonrasında, Numune Miktarı: 0,5 ml Reaktif hipoglisemi. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır. tüp OSTEOKALSİN (Hizmet Alımı) Numune Kabul Zamanı: Her gün Metod: Kemülimünesans Transfer süresi: <15 dk Numune Türü: Serum Çalışma zamanı: Gelişim Lab. tarafından Numune Miktarı: 0,5 ml hergün çalışılır Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Rapor Zamanı: Aynı gün rapor edilir. tüp Numune Saklanması: 2-8°C’de 5 gün, -20 Transfer süresi: <15 dk °C’de 6 ay Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Pazartesi günleri çalışılır Referans Aralığı: <0.5 ng/mL Rapor Zamanı: Çarşamba günü raporlanır GROWTH Numune Saklanması: 2-8°C’de 2 saat, -20 HORMONU) (Hizmet Alımı) °C’de 30 Gün Metod: Kemülimünesans Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter Numune Türü: Serum Referans Aralığı: 2-22 ng/ml Numune Miktarı: 0,5 ml Kemiğin non kollajen proteinidir. HORMON (BÜYÜME Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Osteoblastlar tarafından yapılır. K vitamini tüp bağımlı proteindir. Osteokalsin başlıca kemik Numune Kabul Zamanı: Her gün hastalıklarının değerlendirilmesinde kullanılır. Transfer süresi: <15 dk Osteokalsin düzeyinin yükselmesi osteoblastik Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından aktivitenin arttığını gösterir. Serum osteokalsin Pazartesi , Çarşamba günleri çalışılır düzeyi, alkalen fosfataz düzeyi ile beraber Rapor Zamanı: Çalışma gününden sonraki hareket eder. Osteokalsin konsantrasyonları gün raporlanır. çocuk Numune Saklanması: 2-8°C’de 8 saat, - ve infantlarda yetişkinlerden daha yüksektir. 20°C’de 2 Ay Yükseldiği durumlar: Osteoporozis, Paget Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter hastalığı, Referans Aralığı: 0-7 ng/mL Renal Hiperparatiroidizm, Primer osteodistrofi, ve sekonder Bu test yetişkinlerdeki, seksüel kısa maturasyon boyluluk, hipertroidizm, Kemik metastazları, Kronik gecikmiş veya diğer böbrek yetmezliği, Akromegali. büyüme eksikliklerinin tanısında kullanılır. Hipofiz fonksiyon bozuklukların, testidir. hipopituitarizm, Hipotalamik Yükseldiği durumlar: akromegali, karsinoması, Tiroiditis, Bazı akciğer, meme, Tiroidin meduller neoplastik dokularca üretilen ektopik GH pankreas üretiminin tanısında kullanılır. Ancak GH sendromu, Pernisiyöz anemi, Kronik böbrek salınımdaki değişimler, insülin like growth yetmezliği factor Psödohipoparatiroidizm, (ILGF-I) taramalarının veya plazma konsantasyonunu daha somatomedin growth doğru C hormon yansıttığını kanserleri, (Sekonder Zollinger Ellison hiperparatiroidizm), APUD hücreli tümörler, karsinoid sendrom, alkolik siroz, gebelik, benign akciğer hastalıkları. göstermektedir. Çünkü bu proteinler zamana Uyarı: Hastadan açlık kanı alınmalıdır bağlı IGF-1 (İnsulin-like growth factor) (Hizmet değişim göstermezler ve toklukta değişmezler. Alımı) Yükseldiği durumlar: Gigantizm, akromegali, Metod: Kemülimünesans, ELİSA diabetes mellitus, anoreksiya nervosa, stres, Numune Türü: Serum büyük cerrahi, hipoglisemi, açlık, derin uyku Numune Miktarı: 0,5 ml durumu, egzersiz. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Azaldığı durumlar: Hipofizer yetersizlik, tüp dwarfizm, hiperglisemi, büyüme hormonu Transfer süresi: <15 dk eksikliği. Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Uyarı: Sabah açlığı ile kan alınması tercih Perşembe günleri çalışılır edilir. 30 dakika dinlenme sonrasında kan Rapor Zamanı: 4 gün sonra raporlanır alınmalıdır. Numune Saklanması: 2-8°C’de 24 saat, - KALSİTONİN (Hizmet Alımı) 20°C’de 12 Gün Metod: Kemülimünesans Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter, Numune Türü: Serum (özellikle hemoliz yanlış yüksek sonuçlara Numune Miktarı: 0,5 ml neden olur.) Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Referans Aralığı: 0-1 yaş:4-100 ng/ml tüp 1-2 yaş:6-131 ng/ml Numune Kabul Zamanı: Her gün 2-3 yaş:24-152 ng/ml Transfer süresi: <15 dk 3-4 yaş:44-117 ng/ml Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından 4-5 yaş: 30-150 ng/ml Pazartesi günleri çalışılır 5-6 yaş: 33-276 ng/ml Rapor Zamanı: Üç gün sonra raporlanır 6-7 yaş: 43-373 ng/ml Numune Saklanması: -20°C’de 15 Gün 7-8 yaş: 20-484 ng/ml Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter 8-9 yaş: 22-383 ng/ml (özellikle hemoliz yanlış yüksek sonuçlara 9-10 yaş: 30-428 ng/ml neden olur.) 10-11 yaş: 108-640 ng/ml Referans Aralığı: Kadın: 0-10 pg/mL 11-12 yaş: 97-699 ng/ml 12-13 yaş: 163-991 ng/ml Erkek: 0-15 pg/mL Tiroid bezinin parafolliküler C hücreleri tarafından salınan bir polipeptid hormondur. 13-14 Yaş: 203-831 ng/ml 14-15 yaş: 288-756 ng/ml 15- 16 yaş: 261-752 ng/ml (özellikle hemoliz yanlış yüksek sonuça yol 16-18 yaş: 236-624 ng/ml açar) 18-20 yaş: 193-575 ng/ml Referans Aralığı: Kadın Yetişkin 20-23yaş: 20-521 ng/mL Hamile: 23-25yaş: 129-480 ng/mL Post Menopoz: 0,08-1,30 ng/mL 25-30 yaş: 96-502 ng/ml Foliküler faz: 0,15-1.10 ng/mL 30-40yaş: 130-354 ng/mL Luteal faz: 0,7-3,1 40-50yaş: 101-303 ng/mL OKS Kullanan: 0,09-1,70 50-70yaş: 78-258 ng/mL Erkek Yetişkin: 0,5-2.4 ng/mL Somatomedinler, GH’ a bağlı olarak sentez 0,2-1 Kız Çocuk: ng/mL ng/mL ng/mL 0-11 Ay: 0,04-50,5 ng/mL edilen peptidlerdir. IGFI(somatomedin C); 1-10 Yaş: 0-1,8 ng/mL büyüme 11-14 Yaş: 0,06-1,34 ng/ml ile ilgili hastalıkların değerlendirilmesinde kullanılır. Gün boyunca Erkek Çocuk: 0-11 Ay: 0,11-10,2 ng/mL GH büyük değişimler gösterir. Bu değişimi en 1-10 Yaş: 0-1,80 ng/mL aza indirmek amacıyla somatomedin C tarama 11-14 Yaş: 0,1-3,38 ng/mL testi growth hormonun ortalama plazma Konjenital adrenal hiperplazi (KAH), hirşutizm konsantrasyonları hakkında daha doğru sonuç ve infertilitenin tanı ve takibinde kullanılır. verir. Somatomedinler gün içi değişimlerden İKİLİ TARAMA TESTİ (Hizmet Alımı) etkilenmezler. Metod: CLIA,IRMA Kısaca growth hormon sekresyon ve etkisini takip etmede kullanılır Test içeriği: hCG, PAPP-A Yükseldiği durumlar: Akromegali, Diabetes Numune Türü: Serum mellitus, Şişmanlık, Gigantizm, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Hiperpituitarizm, Gebelik. Azaldığı durumlar: Numune Miktarı: 1.0 mL GH eksikliği, tüp Malnutrisyon, İnaktif GH, Besinsel eksiklik, Transfer süresi: <15 dk Hipofiz tümörü, Karaciğer sirozu, Anoreksia Çalışma Zamanı: Gelişim Lab tarafından her nervosa, Laron’s Dwarfizm, Somatomedinlere gün çalışılır resistans, Gecikmiş puberte, Hipopituitarizm. Rapor Zamanı: 2 gün sonra raporlanır 17-OH PROGESTERON (Hizmet Alımı) Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- Metod: RİA 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. Numune Türü: Serum Numune Red Kriteri: İlgili gebelik haftası Numune Miktarı: 0,2 ml dışında veya uygun olmayan tüple alınan Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli numuneler, Hemoliz tüp Numune Numune Kabul Zamanı: Hergün alınmalıdır. Transfer süresi: <15 dk hesaplamalarında kullanılacak olan bilgilerin Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından doğruluğu Pazartesi, Çarşamba, Cuma günleri çalışılır hesaplamasının yapılabilmesi için gerekli olan Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır. bilgiler şunlardır: Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter - alımı: İkili son Doğum tarihi Numune tarama derece 10-13 hafta testindeki önemlidir. da risk Risk - Hamile kalınan dönemdeki vücut ağırlığı - Son adet tarihi Referans Aralığı: NTD için 1/1000, trizomi 21 - Son yapılan USG’nin tarihi için 1/270 ve trizomi 18 için 1/100’ün üzerindeki - Son yapılan USG’ye göre gestasyonel yaşı değerler riskli olarak kabul edilir. (BPD’ye göre) - Ailede NTD hikayesi Olası potansiyel doğum kusurlarını saptamak için - Fetüs sayısı kullanılır. - İnsülin kullanılan bir diabetin varlığı standart olarak yapılmaktadır. Bu test AFP, hCG - Ailede NTD hikayesi ve östriol testlerini içerir. Bu testler, Down Gebe kadınların 2.trimestrlarında Referans Aralığı: Raporda belirtilmektedir. sendromu, nöral tüp defekti veya anensefalili ÜÇLÜ TARAMA TESTİ (Hizmet Alımı) çocuklardaki değişikliği gösterir. Bu testler Metod: CLIA,IRMA,ELISA tarama testleridir. Tanısal değildir! Eğer test Test içeriği: AFP, hCG, uE3 ölçümü ve kantitatif sonuçları anormal ise test tekrarlanmalıdır ve risk tayini amniyosentez yapılmalıdır. Numune Türü: Serum BETA-2 MİKROGLOBULİN Numune Miktarı: 1.0 mL Metod: İmmünotürbidimetrik Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Türü: Serum tüp Numune Miktarı: 0.5 ml Transfer süresi: <15 dk Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından tüp Pazartesi, Çarşamba, Cuma günleri çalışılır Transfer süresi: <15 dk Rapor Zamanı: 2 gün sonra raporlanır Çalışma Zamanı: Cuma günleri Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. Numune Saklanması: 20-25ºC’de 8 saat, 2- Numune Red Kriteri: İlgili gebelik haftası 8ºC’de 48 saat, -20˚C’de uzun süre stabildir. dışında veya uygun olmayan tüple alınan Numune Red Kriteri: Hemoliz, lipemi, ikter numuneler, Hemoliz Referans Aralığı: <60 yaş 0.08-0.24 mg/dl Numune alımı: Numune 14-22 hafta 6 gün >60 yaş <0.3 mg/dl arasında alınmalıdır. İkili tarama testindeki risk Nükleuslu hesaplamalarında kullanılacak olan bilgilerin düşük molekül ağırlıklı bir proteindir. Özellikle doğruluğu tümör hücreleri ve lenfositler tarafından kana son derece önemlidir. Risk hücrelerin hesaplamasının yapılabilmesi için gerekli olan salınmaktadır. bilgiler şunlardır: glomerüler membranında Küçük boyutu membrandan bulunan nedeniyle geçebilir. Fakat - Doğum tarihi normalde %1’den daha az atılır. Bunun nedeni de - Hamile kalınan dönemdeki vücut ağırlığı proksimal - Son adet tarihi Özellikle renal transplantlı hastaların takibinde - Son yapılan USG’nin tarihi kullanışlıdır. - Son yapılan USG’ye göre gestasyonel yaşı Serumda (BPD’ye göre) lösemi, myeloma, Glomerüler böbrek hastalıkları, - Fetüs sayısı Renal - İnsülin kullanılan bir diabetin varlığı enfleksiyonlar, Kronik enflamatuar hastalıklar. tübüllerdeki Yükseldiği transplant reabsorbsiyonudur. durumlar: rejeksiyonu, Lenfoma, Viral İdrarda yükseldiği durumlar: Renal tübüler Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından hastalıklar, Nefrotoksisite, Ağır metale maruziyet hergün çalışılır sonucu renal Lenfoma, toksisite, lösemi, Referans Aralığı: 8-52 U/L myeloma, AIDS. Azaldığı durumlar: bozukluğu olan mikroglobulin Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır Tübüler hastalarda seviyesi fonksiyon serum düşükken idrar Sarkoidoz tanısında kullanılır. Hastalığın β2 evresi ile hassasiyeti artar. β2 Yükseldiği durumlar: Sarkoidoz, Gaucher mikroglobulin seviyesi yüksektir. hastalığı, Alkolik siroz, Myeloma, Akut ve ASİT 5-HİDROKSİİNDOLASETİK (5- kronik bronşit, Tüberküloz, Aktif HİAA) (Hizmet Alımı) histoplazmozis, Metod: HPLC fibrozis, Numune Türü: İdrar DM, Numune Miktarı: 0,2 ml Amiloidozis, RA, Primer biliyer siroz. Numune Kabı: 24 saatlik idrar kabı Azaldığı Transfer süresi: <15 dk Akciğer kanseri, Kistik fibrozis. Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından ADENOZİN DEAMİNAZ (Hizmet Alımı) hergün çalışılır Metod: Spektrofotometrik Rapor Zamanı: Gelişim Lab ‘a ulaştıktıktan 2 Numune Türü: Serum, Mayi gün sonra raporlanır Numune Miktarı: 1 ml Referans Aralığı: Skleroderma, Hodgkin Lepramatozis, Hipertroidizim, Pulmoner durumlar: Pulmoner hastalığı, embolizm, KOAH, Amfizem, Olası Numune Kabı: Serum için kırmızı veya sarı Karsinoid tümör ve sendrom tanısında ve kapaklı jelli tüp, Mayi ve BOS için jelsiz düz tedaviye cevabın takibinde kullanılır. tüp Yükseldiği 2-10 durumlar: mg/gün Karsinoid tümör, Transfer süresi: <15 dk Çölyak hastalığı, Whipple hastalığı, Kistik Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından her fibrozis, Bronşial karsinomlar. gün çalışılır Azaldığı durumlar: Depresyon, İnce barsak Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır Fenilketonüri Referans Aralığı: Serum 6.8-18 U/L rezeksiyonu, ve Hartnup hastalığı, Migren. Mayi 6.8-18 U/L Uyarı : Seratonin içeren patlıcan, domates, Malignitelerin ceviz, değişik muz, fındık, fıstık, avakado vb. tipinde ve enfeksiyonların (viral hepatit, birçok infeksiyoz yiyecekler son 72 saat içinde tüketilmemiş mononükleoz, tifoid fever ve tüberküloz), olmalıdır. Ayrıca, son 72 saat içinde kullanılan portal hipertansiyonla (asit) ilişkili karaciğer ilaçlar hakkında bilgi verilmelidir. sirozunda en faydalı test ADA’dır. ANJİOTENSİN CONVERTİNG ENZİM yaygın olarak Tüberküloz (TB) ile ilişkilidir. (ACE) (Hizmet Alımı) Metod: Numune Numune Numune Spektrofotometrik Türü: Heparinli Miktarı: Kabı: Plevral sıvıda yükselmiş ADA seviyeleri çok Yeşil Transfer süresi: <15 dk plazma Efüzyonlarda bulunan artmış ADA aktivitesi; TB; bakteriyel enfeksiyonlar, lenfoproliferatif romatolojik 1 ml hastalıklar, kapaklı tüp görülür. BOS’da ADA; tüberküloz menenjit olgularında yüksektir. bozukluklarda Yükseldiği durumlar: Hepatit, siroz, Azaldığı durumlar: Aldosteron eksikliği, hemokromatoz, Hemolitik anemi, Tüberküloz, Renin eksikliği, Steroid tedavisi, Addison Prostat ve mesane karsinomları, Talasemi hastalığı, majör, Otoimmün hastalıklar, Gut, Enfeksiyoz Konjenital mononükleoz, Kalp yetmezliği, Sarkoidoz. Hiporeninemik ALDOSTERON (Hizmet Alımı) Hipernatremi, Hipokalemi, Gebelik toksemisi, Metod: IRMA Antihipertansif kullanımı. Numune Türü: Serum Uyarı : Hasta normal tuzludiyet uyguluyor Numune Miktarı: 0,4 ml olmalı Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli durmalıdır (ayakta ve istirahatte). Ayrıca son 2 tüp haftada Transfer süresi: <15 dk progestasyonel ajanlar kullanmamalıdır. Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından ALFA-1 - ANTİTRİPSİN (Hizmet Alımı) Salı, Perşembe günleri çalışılır Metod: Turbidimetrik Rapor Zamanı: Ertesi gün Numune Türü: Serum Referans Aralığı: Numune Miktarı: 0,5 ml Yetişkin Ayakta: 38-313 pg/ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Yetişkin İstirahatte: 30-162 pg/ml tüp 1-12 ay: 50-900 pg/mL Transfer süresi: <15 dk 1-2 Yaş: 70-540 pg/ml Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından her 2-10 Yaş İstirahatte: 30-350 pg/mL gün çalışılır 2-10 Yaş Ayakta: 50-800 pg/mL Rapor Zamanı: Ertesi gün 10-15 yaş İstirahatte: 20-220 pg/mL Referans Aralığı: Çok yüksek adrenal ve sodyum hiperplazi son 2 diüretik, saat aynı östrojen <5 gün: 0.92-2.8 g/L Adrenal bezler tarafından üretilen Na tutan 5 gün-3 yaş: 0.94-1.59 g/L başlıca 4-13 yaş: 1.02-1.59 g/L seviyeleri ortostatik Serum aldosteron hipotansiyonu olan, (CAH), hipoaldosteronizm, 10-15 yaş Ayakta: 40-480 pg/ml hormondur. diyeti, pozisyonda ve siklik Yetişkin: 0.9-2 g/L elektrolit bozukluğu ve kan basıncı güçlükle Akut faz reaktanıdır. Serumda en yüksek kontrol edilen hastaların değerlendirilmesinde bulunan proteaz inhibitörüdür. Familyal kronik kullanılır. akciğer hastalığı olasılığının araştırılmasında Yükseldiği durumlar: Primer aldosteronizm, kullanılır. Aldosteron- üreten adrenal adenoma (Conn’s Yükseldiği durumlar: Her türlü enfeksiyon, hastalığı), Adrenal kortikal nodüler hiperplazi, Doku nekrozu, travmalar, Oral kontraseptif Bartter sendromu, Sekonder aldosteronizm, kullanımı, Hiponatremi, Hiperkalemi, Diüretik alımı ile enfeksiyonları. sonuçlanan hipovolemi ve hiponatremi, Aşırı Azaldığı durumlar: Yenidoğan respiratuar laksatif kullanımı, Stres, Malign hipertansiyon, distress sendromu, Jeneralize ödem, Renal arter stenozu, Gebelik, Düşük serum proteinleri; Nefrotik sendrom, Oral Malnutrisyon, Son evre kanserler, Protein kontraseptif kullanımı, sendromu, Kanama veya hipovolemi. Cushing Gebelik, kaybettirici enteropatiler Stres, Tiroid ASETİLKOLİN RESEPTÖR ANTİKORU hastalıklar (kusma, ishal), Addison hastalığı, (Hizmet Alımı) Renin salgılayan tümörler, Bartter sendromu, Metod: ELİSA Siroz, Hiperkalemi, Kanama, Renal parankimal Numune Türü: Serum hastalıklar, Elektrolit kaybı, Gebelik, OKS Numune Miktarı: 0,3 ml kullanımı, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Feokromasitoma, Hepatit, Diüretikler, Ayakta tüp durmak, Az tuzlu diyet. Numune Kabul Zamanı: Hergün Azaldığı durumlar: Primer aldosteronizm, Transfer süresi: <15 dk Steroid tedavisi, Konjenital adrenal hiperplazi, Çalışma zamanı: Gelişim Lab. tarafından Psödohiperaldosteronizm, Çarşamba günleri çalışılır Yüksek tuzlu diyet. Rapor Zamanı: Üç gün sonra raporlanır Uyarı: Numuneler mutlaka soğuk ortamda Referans Aralığı: Negatif: <0,45 nmol/L gönderilmelidir. durumlar: Myastenia Az kalp yetmezliği, Hiperkalemi, tuzlu diyet, ayakta durmak, diüretikler ve gebelik plazma renin Pozitif: >0.45 nmol/L Yükseldiği Konjestif graves, düzeyini artırırken, yüksek tuzlu diyet renin Oküler myastenia graves, Timoma. düzeyini azaltır. RENİN (Hizmet Alımı) ADH (Hizmet Alımı) Metod: IRMA Metod: RIA Numune Türü: EDTAlı plazma Numune Türü: EDTAlı plazma, 24 saatlik Numune Miktarı: 0,3 ml idrar Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Numune Miktarı: 1 ml plazma, 10 ml idrar Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Transfer süresi: <15 dk Numune Kabul Zamanı: Hergün Çalışma zamanı: Gelişim Lab. Tarafından Transfer süresi: <15 dk Çarşamba günleri çalışılır Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Rapor Zamanı: Perşembe günleri rapor edilir. Pazartesi günleri çalışılır Referans Aralığı: Rapor Zamanı: 5 gün sonra rapor edilir. Yetişkin Ayakta: 0.4-3.3 ng/mL/saat Plazma Referans Aralığı: 0-13 pmol/L Yetişkin Yatarak: 0.2-1.9 ng/mL/saat İdrar Referans Aralığı: 35-79 pmol/gün 1-7gün: 4-32 ng/mL/saat İdrar konsantrasyon bozukluklarının özellikle 1-12 Ay: 2.4-37 ng/mL/saat diabetes insipidus, SIADH (uygunsuz ADH 1-3 yaş:1,7-11,2 ng/mL/saat salınımı 3-5 yaş: 1 -6,5 ng/mL/saat intoksikasyonu 5-10 yaş: 0,5-5,9 ng/mL/saat sendromların tanısında kullanılır. 10-15 yaş: 0,5-3.3 ng/mL/saat Yükseldiği Hipertansiyonun farklı tanılarında kullanılır. ADH salınımı sendromu),Nefrojenik diabetes Yükseldiği insipitus, Postoperatif 1. ve 3. günler,Ayakta hipertansiyon, durumlar: Malign Esansiyel hipertansiyon, durmak, sendromu), ve ektopik durumlar: ağrı, psikojenik stres, ADH SIADH egzersiz, su üreten (uygunsuz plazma Renovasküler hipertansiyon, Kronik böbrek ozmolalitesinin artması ve kan volümü veya yetmezliği, Tuz kaybettirici gastrointestinal arteriyel basıncın azalması, uzamış mekanik ventilasyon ve geceleri ADH salınımını arttırır. Uyarı: Numuneler mutlaka soğuk ortamda Ektopik ADH salgılayan tümörler,Guillain gönderilmelidir. Barre sendromu, Akut intermittant porfiria, ANTİ Pnömoni, pulmoner tüberküloz, tüberküloz DEKARBOKSİLAZ ANTİKORU (ANTİ- menenjit, Beyin tümörleri, vasküler ve enfeksiyöz beyin hastalıkları. Azaldığı durumlar: GLUTAMİK ASİT GAD-Ab)(Hizmet Alımı) Metod: IRMA,ELISA Nörojenik (santral) Numune Türü: Serum diabetes insipidus, Nefrotik sendrom, Hipofiz Numune Miktarı: 0,5 ml bezinin cerrahi ablasyonu, Hipoozmolalite, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli volüm yükselmesi, Hipertansiyon, İstirahat. tüp Uyarı: Numuneler mutlaka soğuk ortamda Transfer süresi: <15 dk gönderilmelidir Çalışma zamanı: Gelişim Lab. tarafından Salı ANDROSTENEDİON (Hizmet Alımı) günü çalışılır Metod: CLIA,RIA Rapor Zamanı: İki gün sonra rapor edilir. Numune Türü: Serum Referans Aralığı: 0-1 U/ml Numune Miktarı: 0,5 ml Glutamik asit dekarboksilaz (GAD65), 65 kDa Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli izoformuna spesifik otoantikorun saptanmasına tüp dayanır. Tip I diabetes mellitus, otoimmun Numune Kabul Zamanı: Hergün endokrin hastalıklar (tiroidit, pernisiyöz anemi Transfer süresi: <15 dk vb.) Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından tanısında kullanılır. Salı, Perşembe günleri çalışılır ANTİ Rapor Zamanı: Ertesi gün rapor edilir. (AMA) (Hizmet Alımı) Plazma Referans Aralığı: Metod: İFA Erkek:0,3-2,63 ng/ml Numune Türü: Serum Kadın:0.1-2.99 ng/ml Numune Miktarı: 0,5 ml Çocuk:0.08-0.5 ng/ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Hirşutizm ve değerlendirilmesinde virilizasyonun kullanılır. Konjenital ve otoimmun ensefalomyopatilerin MİTOKONDRİAL ANTİKOR tüp Transfer süresi: <15 dk adrenal hiperplazi adrenal androjen salınımının Çalışma Zamanı:Her gün en Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından üç sık nedenidir ve androstenedion konsantrasyonu artmıştır. gün sonra rapor edilir. Yükseldiği durumlar: sendromu (Stein-Leventhal Hirşutizm, Konjenital Polikistik adrenal over Başlıca primer biliyer siroz tanısında sendromu), kullanılır. hiperplazi, Yükseldiği durumlar: Primer biliyer siroz, Cushing sendromu, Ektopik ACTH üreten Kronik maligniteler ve over tümörleri. eritematosus Azaldığı durumlar: Primer veya sekonder kolestaz, Otoimmün hepatit, Ekstrahepatik adrenal yetmezlik, Orak hücreli anemi, Over obstrüksiyon, Akut enfeksiyöz hepatit. yetmezliği. HOMOSİSTEİN aktif hepatit, (SLE), Sistemik Sifilis, İlaca lupus bağlı Metod: CLIA Megaloblastik Anemi, Kronik Kan Kaybı, Numune Türü: EDTA’lı Plazma Myokardiyal Numune Miktarı: 0,5 ml Hipertiroidizm. Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Azaldığı durumlar: Transfer süresi: <15 dk Hemolitik Anemi, Çalışma Zamanı:Her gün Anemiler Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından ertesi GASTRİN (Hizmet Alımı) gün rapor edilir. Metod: CLİA Referans Aralığı: 0-15 µmol/L Numune Türü: Serum Metionin metabolizması esnasında oluşan ara Numune Miktarı: 0,3 ml ürün aminoasitlerindendir. Artmış homosistein Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli seviyesi kardiyovasküler tüp bağımsız risk hastalıklar faktörüdür. için Doğumsal bir Enfarktüs, Hepatik Eksikliği, G-6-PD Nadir Koma, Nonsferositik Transfer süresi: <15 dk metabolizma bozukluğu olan homosistinürinin Çalışma Zamanı: Hergün çalışılır tanısında kullanılır. Rapor Zamanı: Gelişim lab. tarafından 2 gün Yükseldiği hastalıklar, durumlar: Periferal Kardiyovasküler vasküler hastalıklar, sonra çalışılır Referans Aralığı: 13-115 pg/mL Vitamin B12 veya vitamin B6 eksikliği,-Sigara Midenin distal kısmında lokalize olan G kullanımı, hücreleri Yaş, Serebrovaskuler mutasyonlar, Folat hastalıklar, Esansiyel eksikliği, tarafından üretilen hormondur. genetik Gastrin,gastrik asidin güçlü stimulatörüdür. vitamin Yükseldiği durumlar: Zollinger Elison kofaktörlerindeki eksiklik, Homosistinüri. Sendromu, G hücre hiperplazisi, Pernisiyöz Azaldığı durumlar: Folik asit kullanımı. Anemi, Atrofik Gastritis, Gastrik Karsinoma, GLUKOZ-6-FOSFAT DEHİDROGENAZ Hiperplazisi, G-Hücre Kronik Böbrek (G6PD) (Hizmet Alımı) Yetersizliği, Metod: Spektrofotometrik, kinetik Pilorik Tıkanma, Gastrik Çıkış Obstruksiyonu, Numune Türü: EDTAlı tam kan Gastrik cerrahi sonrası antrumda tutulum Numune Miktarı: 0,3 ml Uyarı: Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Sirkadyen ritmi vardır ve 03.00-07.00 sattleri Transfer süresi: <15 dk arasında Çalışma Zamanı: Her gün çalışılır Gastroskopi sonrası numune alınmamalıdır. Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından ertesi HAPTOGLOBULİN (Hizmet Alımı) gün rapor edilir. Metod: Nefelometrik, Turbidimetrik Referans Aralığı: 245-299 mU/ml Numune Türü: Serum Eksikliği hemolitik anemiye neden olur. Bu Numune Miktarı: 0,3 ml cinsiyet bağımlı genetik defekt dünya çapında Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli %2-3 oranında görülür. Bu durum G6PDH’ın tüp eritrositlerde eksik olması fakat lökosit ve Transfer süresi: <15 dk trombositlerde normal olması ile karakterizedir Çalışma Zamanı: Hergün Yükseldiği Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından aynı durumlar: Pernisiyöz anemi, 10 en saatlik sabah düşük açlığı seviyede gerekir. bulunur. gün raporlanır Metapyrone ile stimülasyon sonrası: 72-225 Referans Aralığı: 30-200 g/L pg/ml Karaciğer tarafından üretilen glikoproteinlerdir Hipotalamik-hipofiz-adrenal aksın ve hipofiz ve güçlü şekilde serbest hemoglobini bağlarlar. ACTH Düşük kullanılır. seviyeleri intravasküler veya değerlendirilmesinde rezervinin ekstravasküler hemoliz ile oluşur. Artmış Yükseldiği durumlar: 11-Alfa Hidroksilaz seviyeler ise akut veya kronik inflamatuar eksikliğine bağlı olarak gelişen Adrenokortikal cevap, doku yıkımı ve malignitelerde oluşur. hiperplazi, Tek izole sonuç çok yararlı olmayabilir. Çünkü düzeylerinin arttığı durumlar geniş referans aralığı vardır. Hastanın önceki KATEKOLAMİNLER değerine oranla daha NOREPİNEFRİN, düşük bir değer hemolitik süreci doğrulamak Alımı) için kullanılabilir. Metod: ELISA, RIA, HPLC Yükseldiği durumlar: hastalıkları, Doku Kollajen yıkımı ile doku seyreden hastalıklar, Nefrit, Pyelonefrit, Ülseratif kolit, Peptik ülser, romatizmal Myokard hastalıklar, enfarktüsü, Akut ve Neoplastik inflamasyonlar, Akut kronik hastalıklar, Adrenal karsinomlar, ACTH (EPİNEFRİN, DOPAMİN) (Hizmet Numune Türü: EDTA’lı plazma, 24 saatlik idrar Numune Miktarı: 1 ml Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: İdrar norepinefrin seviyesi Kortikosteroid tedavi, Bilier obstrüksiyon. Gelişim Lab. tarafından Cumartesi çalışılır Azaldığı İdrar epinefrin seviyesi Gelişim Lab.tarafından durumlar: (hemoglobinopatiler, defektleri,toimmün In vivo eritrosit hemolitik hemoliz membran hastalıklar, mekanik hemoliz, hipersplenizm), Transfüzyon Pazartesi çalışılır İdrar dopamin seviyesi Gelişim Lab. tarafından Pazartesi çalışılır reaksiyonları, Prostetik kalp hastalığı, SLE, Plazma Norepinefrin, Epinefrin ve Dopamin Eritroblastozis seviyeleri Gelişim Lab. tarafından Pazartesi fetalis, Hematomlar, Doku hemorajileri, Karaciğer hastalıkları, çalışılır Östrojen tedavisi, Gebelik, Oral kontraseptif Rapor kullanımı. Epinefrin ve Dopamin seviyeleri 7 gün sonra 11-DEOKSİKORTİZOL (Hizmet Alımı) raporlanır. Metod: RIA İdrar Numune Türü: Serum raporlanır. Numune Miktarı: 0,3 ml İdrar epinefrin seviyesi 5 gün sonra raporlanır. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli İdrar dopamin seviyesi 7 gün sonra raporlanır. tüp Referans Aralığı: Transfer süresi: <15 dk Epinefrin Plazma: 0-100 pg/mL Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Epinefrin idrar: 0-20 Pazartesi günleri çalışılır Norepinefrin Plazma: 0-600 pg/mL Rapor Zamanı: 4 gün sonra raporlanır Norepinefrin idrar: 0-90 µg/gün Referans Aralığı: 0-7.2 pg/ml Dopamin Plazma: 0-100 pg/ml Zamanı: norepinefrin Plazma seviyesi Norepinefrin, 7 µg/gün gün sonra Dopamin İdrar: 0-600 µg/gün tarafından Pazartesi çalışılıp Plazmada Epinefrin, Norepinefrin ve Dopamin, Rapor Feokromositoma veya nöroblastoma tanısında normetanefrin seviyesi Cuma günü raporlanır genellikle ilk seçilen analiz olmaz çünkü bu Referans Aralığı: Plazma 0-180 pg/ml Zamanı: tümörlerin katekolamin sekresyonları episodik Plazma ve İdrar 0-600 mcg/gün durumlar gösterirler ayrıca hasta ve örnek KOLİNESTERAZ (Hizmet Alımı) hazırlanması yukarıda belirtildiği gibi zor ve Metod: Spektrofotometrik sıkıcıdır. Bu yüzden idrar tarama testi (idrar Numune Türü: Serum serbest metanefrinler ve Numune Miktarı: 0,2 ml ilkistenen testlerdir. 24 Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli katekolaminleri, VMA) genellikle Saatlik İdrarda paroksismal idrar Katekolaminler, hipertansiyonun, Özellikle tüp ortostatik Transfer süresi: <15 dk değerlendirilmesinde hipotansiyonun Çalışma Zamanı: Hergün feokromasitoma tanısında; şüpheli çocukluk Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından ertesi adrenal gün raporlanır neoplazmları (örn: nöroblastoma) ameliyat öncesi değerlendirmelerinde, olası Referans Aralığı: multiple adenomatozislerin Erkek: 5400-13200 U/L idrar Kadın: <15 yaş: 5400-13200 U/L endokrin değerlendirilmesinde, serbest katekolaminlerin (100 – 200 μg/gün) hafif 16-50 yaş:4300-11500 U/L yükseklikleri, esansiyel hipertansiyonda, (> >50 yaş: 5400-13200 U/L 200μg/gün) yükselmiş konsantrasyonlar feokromasitomayı gösterir.İdrar Hamile: 3700-9300 U/L Serum kolinesteraz, sıklıkla katekolaminlerinin ileri konfirmasyonu idrar pseudokolinesteraz metanefrinlerinin saptanması ile elde edilir. kolinesterazdan Uyarı: Referans aralıkları bir süre oturur hem bulunduğu yer hem de substratı ile ayrılır. pozisyonda Asetilkolinesteraz eritrositlerde, akciğer ve dinlenen kişi için geçerlidir. veya sinir (PCHE), gerçek asetilkolinesterazdan Ayakta duranlarda NE düzeyinin 700 pg/mL, E dalakta, uçlarında düzeyinin ise 900 pg/mL’ye kadar çıkabileceği maddesinde göz enzimidir, karaciğerde, pankreas, kalp ve önünde bulundurulmalıdır. beynin beyaz maddesinde bulunur. Bu yüzden NORMETANEFRİN (Hizmet Alımı) karaciğer Metod: HPLC(Plazma),ELİSA(idrar) anestezi, sinir gazı ve organofosforlu insektisit Numune Türü: EDTA’lı plazma, 24 saatlik zehirlenmelerinin idrar kullanılır. Numune Miktarı: Plazma 3 ml, İdrar 10 ml varyantları (anestezinin uzamasına neden olur), Numune Kabı: Mor kapaklı tüp hepatitler, siroz, malnutrisyon, anemiler, akut Transfer süresi: <15 dk enfeksiyonlar, Çalışma Zamanı: İdrar normetanefrin Gelişim postoperatif dönem, kronik böbrek yetmezliği, Lab. tarafından Salı günleri çalışılır gebeliğin son dönemleri ve serum albumin Plazma normetanefrin seviyesi Gelişim Lab. konsantrasyonunu düşüren durumlarda serum bulunur. testi olarak Genetik AMI, ve PCHE beyin bir kullanılır. gri serum Uzamış değerlendirilmesinde pseudokolinesteraz pulmoner embolizm, pseudokolinesteraz düzeyi düşer. hergün çalışılıp ertesi gün raporlanır KURŞUN (Hizmet Alımı) Numune red nedeni: Hemoliz Metod: AAS Referans Aralığı: 111-406 mU/milyar eritrosit Numune Türü: EDTA’lı veya Heparinli tam (ml erit.) kan, İdrar Akut lösemilerde, sitopenilerde, anemilerde ve Numune Miktarı: 2 ml kan, 10 ml idrar aplazilerde de eritrosit içi piruvat kinaz Numune Kabı:Mor veya yeşil kapaklı tüp aktivitesi Transfer süresi: <15 dk olanlarda yeni doğanın hemolitik hastalığı sık Çalışma Zamanı: Hergün görülür Rapor Zamanı: PORFOBİLİNOJEN (Hizmet Alımı) Gelişim Lab. tarafından 7 düşer. Prüvat kinaz eksikliği gün sonra raporlanır. Metod: Referans Aralığı Kanda: 0-40 mcg/L Kromotografisi) Referans Aralığı İdrarda: 0-80 mcg/L Numune Türü: Spot İdrar ve 24 saatlik idrar Kurşun zehirlenmesinin tanısında kullanılır Numune Miktarı: 0,5 ml Uyarı: İğne ucunun plastik tüp kapağı ile Numune Kabı: 24 saatlik idrar kabı teması önlenmelidir. Transfer süresi: <15 dk PARASETAMOL (Hizmet Alımı) Çalışma Zamanı: Hergün Metod: HPLC Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından 2 gün Numune Türü: Serum sonra raporlanır Numune Miktarı: 0,2 ml Referans Aralığı: < 2 mg/gün(24 saatlik idrar) Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Spot idrar referans aralığı: 0- 0.15 mg/dl tüp Porfirialarının Transfer süresi: <15 dk belirlenmesinde kullanılır. Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından her Yükseldiği durumlar: Porfirialar, Kazanılmış gün çalışılır porfirialar; Kurşun zehirlenmesi, Karaciğer Rapor Zamanı: 2 saat hastalığı, Referans Aralığı: Alkolik siroz, Lösemi, Hemolitik ve pernisiyöz Terapötik konsantrasyon: 10-30 mcg/ mL anemi, Toksik konsantrasyon: >200 mcg/ mL Tirotoksikoz, Hodgkin hastalığı, Pellegra. İlaç düzey takibinde kullanılır. Uyarı: 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Uyarı: Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve PSÖDOKOLİNESTERAZ (Hizmet Alımı) dozu belirtilmelidir. Metod: spektrofotometrik PİRÜVAT KİNAZ (Hizmet Alımı) Numune Türü: Serum Metod: Spektrofotometrik Numune Miktarı: 0,2 ml Numune Türü: EDTAlı tam kan Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Miktarı: 0,3 ml tüp Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Transfer süresi: <15 dk Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Hergün Çalışma Zamanı: Hergün Rapor Zamanı: Rapor Zamanı: hergün çalışılıp aynı gün raporlanır Gelişim Lab. tarafından Kromatografik tanısında Egzersiz, (Kolon ve Vitamin tipinin eksikliği, Gelişim Lab. tarafından Referans Aralığı: Erkek: 5600-11200 U/L Kadın: 4200-10800 U/L Eksik: < 20 ng/mL Yetersiz: 20 - <30 ng/mL Gerçek kolinesteraz eritrositlerde ve sinir Yeterli: 30 - 100 ng/mL dokusunda Üst Güvenlik Limiti: >100 ng/mL bulunur, serumda bulunmaz, pseudokolinesteraz serumda bulunur. Yükseldiği durumlar: Hiperlipidemi, testinin yüksek düzeyleri genellikle vitamin Nefrozis, Diabetes. Azaldığı durumlar: insektisitlerle hastalıklar, varyantları, Yükseldiği durumlar: 25 hidroksi Vitamin D Organik zehirlenme, Genetik fosforlu Hepatosellüler psödokolinesteraz hapları veya destekleyici besinlerin fazla alınmasına bağlıdır. Azaldığı durumlar: 25 hidroksi Vitamin D Akut testinin düşük düzeyleri, yeterli güneş ışığına enfeksiyonlar, Akut MI, Pulmoner embolizm, maruz kalmama veya vücut için gerekli olan Postoperatif dönem, Kronik böbrek yetmezliği, vitamin Gebeliğin son dönemi, bağırsaklardan emilimi ile ilgili bir problem Serum albumin konsantrasyonunu düşüren olduğunda gözlenebilir. Bazen nöbet(epilepsi) durumlar. tedavisinde TSH Malnutrisyon, RESEPTÖR Anemi, BLOKE EDİCİ D’nin diyetle kullanılan alınmaması özellikle veya fenitoin (Dilantin) Karaciğerde 25 OH Vitamin D ANTİKOR (Hizmet Alımı) üretimine engel olabilir. Metod: IRMA 1,25-OH-VİTAMİN D (Hizmet Alımı) Numune Türü: Serum Metod: RIA Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Türü: Serum Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Miktarı: 0,2 ml tüp Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Transfer süresi: <15 dk tüp Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Transfer süresi: <15 dk Perşembe günleri çalışılır Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından 15 Rapor Zamanı: 4 gün sonra raporlanır. günde bir Salı günü çalışılır Referans Aralığı: Negatif 0-1 U/L Rapor Zamanı: Cuma günü raporlanır. Sınırda Pozitif 1-1.5 U/L Referans Aralığı: 19,6-65 pg/mL Pozitif >1.5 U/L Hiperkalseminin ayrımsal tanısında kullanılır. 25-OH-VİTAMİN D Vitamin D eksikliği klinik olarak belli olan (1- Metod: Kemilüminesans alfa-hidroksilaz veya 1,25 dihidroksi vitamin Numune Türü: Serum D’ye Numune Miktarı: 0,2 ml araştırılmasında faydalıdır. 1,25 dihidroksi Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Vitamin tüp hiperparatiroidizm, renal osteodistrofi, vitamin Transfer süresi: <15 dk D rezistan rikets tanısına yardımcı olur. Çalışma Zamanı:Hergün Uyarı: Serum örneği dondurularak saklanmalı Rapor Zamanı: 2 Saat sonra raporlanır. ve gönderilmelidir. Referans Aralığı: VALİNMANDELİK ASİT (VMA) (Hizmet end D3 organ primer direnci) olgularının hiperparatiroidizm, İdrar 0-1.5 Alımı) mg/dl Metod: HPLC Monoklonal hafif zincirler iki birimden oluşur, Numune Türü: İdrar kappa veya lambda tip hafif zinciri (Bence- Numune Miktarı: 0,5 ml Jones Numune Kabı: 24 saatlik idrar kabı makroglobulinemi, Transfer süresi: <15 dk bozuklukların Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından sırasında hergün çalışılır konsantrasyonları Rapor Zamanı: 2 gün sonra raporlanır Kapa/Lambda oranının referans aralık sınırları Referans Aralığı: 1-11 mg/gün dışında Feokromastoma, nöroblastoma, proteinüri) multiple amiloidoz veya olasılığının genellikle olması myelom, ilşikili araştırılması immunoglobulin ile birlikte paraproteinemi kullanılır. olasılığını destekler. Monoklonal hafif zincirler, böbrek ganglionöroblastoma gibi adrenal tümörlerin yetersizliğine neden olurlar. ve diğer nöral krest tümörlerin tanısında ve LAMBDA HAFİF ZİNCİR (Hizmet Alımı) tedavi edilen hastaların monitörizasyonunda Metod: RID kullanışlıdır. Numune Türü: Serum, 24 saatlik idrar Yükseldiği durumlar: Feokromastomalar, Numune Miktarı: 0,3 ml serum, 10 ml idrar Ganglionöromalar, Ciddi stres, Akut anksiyete, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Nöroblastomalar, tüp Ganglioblastomalar, Aşırı egzersiz. Transfer süresi: <15 dk Uyarı: 24 saatlik idrar miktarı belirtilmelidir. Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Mümkünse hasta örnek toplamaya başlamadan hergün çalışılır 1 hafta öncesine kadar kullandığı ilaçları Rapor Zamanı: 3 gün sonra raporlanır. kesmelidir. Referans Aralığı: Serum 133-899 mg/dL Toplamaya 1 hafta ilaç kullanmadan başlaması tercih edilir (L-dopa, İdrar 0-1,5 mg/dl fenotiazinler, katekolamin içeren preparatlar, Paraproteinemiler araştırılırken, özellikle hafif vazodilatörler ve diüretikler ölçümü etkileyen zincir hastalığı olasılığının değerlendirilmesi ilaçlardır). Örnek amacıyla muhafaza edilmeli mutlaka ve buzdolabında soğuk ortamda kullanılır. İmmünglobulin katabolizmasında artışa neden olan durumlarda laboratuvara iletilmelidir. da idrarla atılan hafif zincir miktarı artmış KAPPA HAFİF ZİNCİR (Hizmet Alımı) bulunabilir. Metod: RID Yükseldiği Numune Türü: Serum, 24 saatlik idrar (Primer Numune Miktarı: 0,2 ml Waldenström’ s Makroglobulinemi Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli ADACIK tüp (Hizmet Alımı) Transfer süresi: <15 dk Metod: İFA Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Numune Türü: Serum hergün çalışılır Numune Miktarı: 0,2 ml Rapor Zamanı: 3 gün sonra raporlanır. Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Referans Aralığı: Serum 620-1670 mg/dL tüp durumlar: amiloidoz), HÜCRE Nefrotik Multiple sendrom myeloma, ANTİKORU (ICA) Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği durumlar: Gebelik, Östrojen, Oral Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından kontraseptif kullanımı, İnflamasyon, Doku Pazartesi,Çarşamba günleri çalışılır nekrozu, Rapor Zamanı: 3 gün sonra raporlanır Travmalar. Referans Aralığı: Negatif Azaldığı durumlar: Wilson hastalığı, Menkes ANTİ-KARDİYOLİPİN ANTİKOR IgM ve Kinky Hair sendromu, Gastroenteropatiler. IgG (Hizmet Alımı) BAKIR (CU) (Hizmet Alımı) Metod: Elisa Metod: Kolorimetrik Numune Türü: Serum Numune Türü: Serum Numune Miktarı: 0,3 ml Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli tüp tüp Transfer süresi: <15 dk Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. Tarafından Osteosarkomlar, Bilier siroz, Pazartesi, Çarşamba, Cuma hergün çalışılır Rapor Zamanı: 2 gün sonra raporlanır Rapor Zamanı: ertesi gün raporlanır Referans Aralığı: 0-15 U/ml Referans Aralığı: 65-165 mcg/dl SLE’li hastaların %40’ında yüksek bulunur. Bakır, akut ve kronik hastalıkların (Wilson antikorları Antikardiyolipin antikoagülanı pozitif ve SLE’li lupus hastalarda hastalığı, primer biliyer siroz, (PBC), primer sklerozan kolanjit (PSC)) tanısında kullanılır. “Antifosfolipid antikor sendromu” gelişimi Yükseldiği durumlar: yüksektir. Enflamasyon, SLE, Yükseldiği durumlar: Antifosfolipid antikor Hipotiroidizm, sendromu, Eritematosus, Lösemi, Kollajen doku hastalıkları, Bilier Yaşlı siroz, Hodgkin hastalığı, Pellegra, Pulmoner Tromboz, Sistemik Sifilis, Lupus Akut enfeksiyon, bazı Enfeksiyon, maligniteler, hipertiroidizm, Gebelik, şahıslar. tüberküloz, Anemi, Talasemi minör ve majör, SERULOPLAZMİN AMI, Beyin enfarktüsü, Metod: İmmünotürbidimetrik Romatoid artrit, Hemokromatoziste, Diabetle Numune Türü: Serum ilişkili ciddi enfeksiyonlarda. Numune Miktarı: 0,3 ml Azaldığı durumlar: Wilson hastalığı, Protein Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli malnutrisyonu, tüp sendrom, Kronik iskemik kalp hastalıkları, Transfer süresi: <15 dk Yanıklar, Gastrointestinal sistem hastalıkları, Çalışma Zamanı: Her gün Menke’ s sendromu (“Kinky” veya “Steely” Rapor Zamanı: 2 saat Hair Sendromu). Referans Aralığı: 20-60 mg/dL BAKIR (CU) (İDRAR) (Hizmet Alımı) Seruloplazmin, Cu+2 iyonlarını %95 oranında Metod: Kolorimetrik dolaşımda Numune Türü: İdrar taşır. Seruloplazmin ayrıca Kistik fibrozis, Nefrotik ferrooksidaz olarak görev yapar ve Fe +2 yi Fe+3 Numune Miktarı: 0,5 ml e çevirmede rol alır. Numune Kabı: 24 saatlik idrar kabı/spot idrar kabı çinko düzeyi düşer. Transfer süresi: <15 dk ERİTROPOİETİN (Hizmet Alımı) Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Metod: CLİA,IRMA hergün çalışılır Numune Türü: Serum Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır Numune Miktarı: 0,5 ml Referans Aralığı: 24 saatlik idrar: 15-70 Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli mcg/dL tüp Wilson hastalığının tanı ve tedavi takibinde Transfer süresi: <15 dk kullanılır. Penisilamin yükleme ile idrar bakır Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Salı atılımının artması dikkat edilmesi gereken bir günleri çalışılır konudur. Rapor Zamanı: Perşembe günü raporlanır Yükseldiği durumlar: Wilson hastalığı Referans Aralığı: 3.7-29,5 mIU/mL (Hepatolentiküler dejenerasyon), Kronik aktif Böbrek tarafından üretilen bir hormondur. hepatit, Bilier siroz, Romatoit artrit, Proteinüri Azalmış oksijene cevap olarak EPO seviyesi varlığı, Nefrotik sendrom. artar. EPO, kemik iliğini RBC yapımı için Uyarı: Soğuk ortamda saklanmalı ve uyarır ve artışına neden olur. Birçok anemi gönderilmelidir. tipinde normalden yüksektir.Halbuki kronik ÇİNKO (Hizmet Alımı) renal yetmezlikte normal seviyelerde olabilir. Metod: Spektrofotometrik Anormal yüksek seviyeler renal neoplazilerde, Numune Türü: Serum benign renal tümörlerde, polikistik böbrek Numune Miktarı: 0,5 ml hastalığında, Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli görülebilir. EPO AZT alan AIDS’li hastalarda tüp kullanılabilir. Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından anemisi, hergün çalışılır anemi, Sekonder polisitemi, Myelodisplazi, Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır Eritropoetin Referans Aralığı: 68-107 mcg/dl Gebelik, AIDS, Feokramostoma, Renal cell Çinko eksikliğini saptamak için kullanılır karsinom, Adrenal karsinom. Yükseldiği Azaldığı durumlar: Polistemia vera, Böbrek enteropatika, durumlar: Akrodermatitis Gastrointestinal sistem renal kist ve durumlar: Megaloblastik üreten hidronefrozda Demir anemi, tümörler, eksikliği Hemolitik Kemoterapi, yetmezliği. hastalıkları, AMI, Hepatoselüler hastalıklar, Uyarı: Diurnal ritmi vardır. Sabah en yüksek Akut düzeyde bulunur. enfeksiyonlar, Lenfoma, Pulmoner tüberküloz, Talasemi majör, Lösemi, Gebelik. NÖRON Azaldığı durumlar: Osteosarkom, Koroner Alımı) kalp hastalığı, Arterioskleroz, Anemilerde. Metod: CLIA,ECLIA Uyarı: Numune alınması için 10 saatlik sabah Numune Türü: Serum açlığı gereklidir. Kan çinko düzeyinin sirkadien Numune Miktarı: 0,5 ml ritmi vardır. Sabah saat 09.00 ve akşam saat Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli 18.00’da pik yapar. Yemeklerden sonra ise tüp SPESİFİK ENOLAZ (Hizmet Transfer süresi: <15 dk 72.saatte: >0,2 pmol/L Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından İlaç düzeyinin takibinde kullanılır. hergün çalışılır Uyarı: Hastanın son ilaç kullanma zamanı ve Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır dozu belirtilmelidir. Numune alındıktan sonra Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, en kısa zamanda plazması ayrılarak soğuk ve İkter karanlık ortamda gönderilmelidir. Düşük doz Referans Aralığı: 0-15.2 ng/mL ilaç kullanımından (IV veya PO) 0,5 ve 2 saat, Glikolitik enziminin bir yüksek doz infüzyondan sonra ise 24, 48 ve 72 izoenzimidir. Bu enzim merkezi ve periferal sinir sisteminin saat sonra örnek alınmalıdır. nöronal ve nöroendokrin hücrelerinde bulunur. NÜKLEER MATRİKS PROTEİN 22 (NMP Akciğer orjinli küçük hücreli kanserlerde 22) (Hizmet Alımı) artmış seviyelerde ölçülür. Nöroblastomalı Metod: ELİSA olgularda da artmış seviyelerde bulunur. Yine Numune Türü: İdrar bu tür kanserlere sahip hastaların rekürrens Numune Miktarı: 10 ml takiplerinde Numune Kabı: Özel idrar kabı de kullanışlıdır. Komadaki hastalarda günlük seri NSE ölçümleri nöronal Transfer süresi: <15 dk hasarın belirlenmesinde kullanışlıdır. Kardiyo- Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından 15 pulmoner resüsitasyon sonrası günde bir çalışılır 24. saat ve 48. saat NSE seviyeleri yüksek olan Rapor Zamanı: Çalışma günü saat 18:00 hastaların seyirleri ciddidir. Referans Aralığı: >16 yaş: <10 U/mL METOTREKSAT (Hizmet Alımı) Mesane tümör hücreleri tarafından oluşturulan Metod: FPIA H-faktörü Numune Türü: Serum mesane tümör hücrelerinin çekirdeklerinin Numune Miktarı: 0,5 ml parçalanması Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli çekirdek matriks proteinidir. Normalde bu tüp proteinler idrarda bulunmamalıdır. NMP22, Transfer süresi: <15 dk non-invasif olduğundan tarama testi olarak Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından 15 tedavinin günde bir çalışılır ilişkili bir proteindir. esnasında takibi, idrarda rekürrensin NMP22, biriken saptanması amacıyla kullanılabilir. Ancak BTA testi Rapor Zamanı: 15 gün 1ay sonra raporlanır tarama testi olarak kullanılmamalıdır. Çünkü, Referans Aralığı: idrar yolu enfeksiyonlarından, son dönemde 4-6 satte 50 mg/m2-15 g/m2 doz yapılmış olan ürolojik cerrahiden ve üriner İnfüzyon şeklinde uygulandığında; traktusa ait taşlardan etkilenir. Egzersiz ve Terapötik konsantrasyon sistematik kemoterapi yanlış yüksek sonuçlara 24.saatte: 5-10 pmol/L neden 48.saatte: 0,5-1 pmol/L kateterizasyon sonrasında doku hasarına bağlı 72.saatte: <0,5 pmol/L olarak 5 gün süre ile NMP-22 yüksekliği Toksik konsantrasyon görülebilir. 24.saatte: >10 pmol/L Uyarı: Laboratuvarımızdan temin edilecek 48.saatte: >1 özel stabilizatör üzerine numune alınmalıdır. pmol/L olabilir. Sistoskopi ve üriner Saat 24.00-08.00 arasında, sabah ilk idrar İkter örneğinin Rapor Zamanı: 5 gün sonra raporlanır tamamı alınıp, 10 ml’si gönderilmelidir. Referans Aralığı: Plazma 0-90 pg/ml İdrar 0-350 mcg/gün LİPOPROTEİN A (Hizmet Alımı) Metod: Turbidimetrik SİROLİMUS (Hizmet Alımı) Numune Türü: Serum Metod: MEIA Numune Miktarı: 0,5 ml Numune Türü: EDTA’lı Kan Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Numune Miktarı: 0,5 ml tüp Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Transfer süresi: <15 dk tüp Çalışma Zamanı: Her gün Transfer süresi: <15 dk Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, Çalışma Zamanı: Hergün İkter Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, Rapor Zamanı: Gelişim Lab. tarafından İkter hergün çalışılır, aynı gün raporlanır Rapor Zamanı: Üç gün sonra raporlanır Referans Aralığı: 0-30 mg/dl Referans Aralığı: 4.5-28 µg/L Hiperlipidemilerin Otolog organ graftlarının tabii rejeksiyonunu kullanılır. sınıflandırılmasında (a) baskılayan makrolid bir antibiyotiktir. Diğer konsantrasyonu, artmış MI ve serebral infarkt immünosüpresanlardan farklı olarak antijenik riski (a) ve sitokin (IL-2, IL-4, IL-15) stimülasyonuna konsantrasyonları genetik olarak belirlenmiştir, cevap olarak görülen T lenfosit aktivasyonunu diyetten etkilenmez. inhibe Yükseldiği durumlar: Prematür koroner arter uygulandığında hiperlipidemiye neden olur. hastalıkları, Serebral arter stenozu, Kontrolsüz Uyarı: Örneğin oral olarak son ilaç alımından Diabetes hipotiroidizm, 10-18 saat sonra veya ilaç kullanımından Familyal hiperkolesterolemi, Kronik böbrek hemen önce alınması gerekir. Hastanın son ilaç yetersizliği, kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir. Östrojen azalması. SİKLOSPORİN (Hizmet Alımı) Azaldığı durumlar: Alkolizm, Malnutrisyon, Metod: IRMA Kronik hepatosellüler hastalıklar. Numune Türü: EDTAlı tam kan METANEFRİN (Hizmet Alımı) Numune Miktarı: 0,3 ml Metod: HPLC(Plazma), ELİSA(İdrar) Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Numune Türü: EDTA’lı Plazma, 24 saatlik Transfer süresi: <15 dk idrar Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Numune Miktarı: 3 ml plazma, 10ml idrar hergün çalışılır Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Rapor Zamanı: İki gün sonra raporlanır Transfer süresi: <15 dk Referans Aralığı: 0-500 ng/ml Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Salı Başta böbrek, karaciğer ve kalp olmak üzere Günleri çalışılır organ transplantasyonlarından sonra bağışıklık Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, sisteminin baskılanması amacıyla kullanılan ile Yüksek plazma uyumluluk Mellitus, Lp gösterir. Ciddi Lp eder. Rapamycin, yüksek dozda bir ilaçtır. Siklosporin idrarla magnezyum takibinde atılımını artırdığından nörolojik yan etkiler antikonvülzanlar, magnezyum düşüklüğü ile ilişkili olabilir. isoniazid Uyarı: Hastanın son ilacı kullanma zamanı ve immünglobulin dozu belirtilmelidir. yükselmelere TACROLİMUS (Hizmet Alımı) metilprednizolon kullanımı ise IgG ve IgA Metod: MEIA düzeylerinde düşmeye neden olabilir. Numune Türü: EDTA’lı Kan Rapor Numune Miktarı: 2 ml istenmişse protein elektroforeziyle birlikte 1 ay Numune Kabı: Mor Kapaklı tüp sonra Transfer süresi: <15 dk istenmemişse 1 hafta sonra raporlanır. Çalışma Zamanı: Gelişim Lab. tarafından Referans hergün çalışılır tarafından Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, yorumlanır İkter PROTEİN ELEKTROFOREZİ Rapor Zamanı: Üç gün sonra raporlanır Metod: Elektroforez Referans Aralığı: 2-20 ng/mL Numune Türü: Serum Tacrolimus immunosüpresif özelliğe sahip Numune Miktarı: 2 ml makrolid grubundan bir antibiyotiktir. Otolog Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli organ transplantasyonlarının rejeksiyonunun tüp baskılanması Numune Kabul Zamanı: Hergün amacıyla kullanılır. Yüksek kullanılır. ve Antikoagülanlar, oral prokainamid kontraseptifler, kullanımı düzeylerinde neden Zamanı: olurken, Protein raporlanır. ile fenitoin ve elektroforezi Biyokimya standart yanlış elektroforezi Protein Aralığı: tüm doktorları karşılaştırılarak dozlarda nörotoksite ve nefrotoksiteye neden Transfer süresi: <15 dk olur. Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, Uyarı: Örneğin oral olarak son ilaç alımından İkter 10-18 saat sonra veya ilaç kullanımından Rapor Zamanı: 1 ay sonra raporlanır. hemen önce alınması gerekir. Hastanın son ilaç Referans kullanma zamanı ve dozu belirtilmelidir. tarafından İMMÜN FİKSASYON ELEKTROFOREZİ yorumlanır. Metod: Elektroforez Serum Numune Türü: Serum gelişmiş karaciğer hastalıklarını (kronik aktif Numune Miktarı: 2 ml hepatit Numune Kabı: Kırmızı veya sarı kapaklı jelli Waldenström makroglobulinemisini, kollajen tüp doku hastalıkları ve monoklonal gammopatileri Transfer süresi: <15 dk değerlendirmede Çalışma Zamanı: Hergün durumları, artritleri, amiloidozisi, lenfomayı, Numune red kriterleri: Hemoliz, Lipemi, lösemiyi, anemiyi değerlendirmede kullanılır. İkter KAN GAZI Multiple myeloma makroglobulinemisi ve gibi Aralığı: Biyokimya standart proteinlerini, dahil) ile karşılaştırılarak beslenme değerlendirir. kullanılır. doktorları durumunu, Myeloma, İnflamatuar Waldenström Metod: Hb ve Türevleri Fotometrik, pO2 immünproliferatif Ampermetrik Elektrot, PCO2, pH, Na, K, Cl, hastalıklar ve immün yetmezliklerin tanı ve Ca, Na, K Voltmetrik Elektrot Yöntemi Numune Türü: Lityum Heparinli Tam Kan Metod: Manuel Kolorimetrik Numune Miktarı: 2 ml Numune Türü: Spot İdrar Numune Kabı: Heparinli kan gazı enjektörü Numune Miktarı: 2 ml Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune Kabı: idrar kabı Transfer süresi: < 5 dk Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune red kriterleri: Pıhtı, Bekletilmiş Transfer süresi: <15 dk Numune, Toplu Gönderim Rapor Zamanı: Aynı gün Rapor Zamanı: 10 dk Referans Aralığı: Negatif Referans Aralığı: Raporda belirtilmektedir Sistinüri tanısında kullanılır METABOLİZMA TESTLERİ İDRARDA ŞEKER DÜZEYİ 1.İDRARDA YAPILAN METABOLİZMA Metod: Manuel Kolorimetrik TESTLERİ Numune Türü: İdrar FeCl3 TESTİ Numune Miktarı: 2 ml Metod: Manuel Kolorimetrik Numune Kabı: idrar kabı Numune Türü: Spot İdrar Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune Miktarı: 5 ml Transfer süresi: <15 dk Numune Kabı: İdrar kabı Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Kabul Zamanı: Hergün Referans Aralığı: Negatif Transfer süresi: <15 dk Glukozüri, gebeliğin son dönemleri, laktasyon, Rapor Zamanı: Aynı gün galaktozemi, esansiyel pentozüri, musküler Referans Aralığı: Negatif distrofi ve infantlarda idrarda redüktan madde KETOASİT TESTİ görülebilir. Metod: Manuel Kolorimetrik ŞEKER(GLUKOZ,GALAKTOZ,LAKTOZ, Numune Türü: Spot İdrar SUKROZ,FRUKTOZ) Numune Miktarı: 5 ml KROMOTOGRAFİSİ Numune Kabı: İdrar kabı Metod: Kromotografi Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune Türü: İdrar Transfer süresi: <15 dk Numune Miktarı: 2 ml Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Kabı: idrar kabı Referans Aralığı: Negatif Numune Kabul Zamanı: Hergün METİL MALONİK ASİT TESTi Transfer süresi: <15 dk Metod: Manuel Kolorimetrik Rapor Zamanı: Perşembe günü çalışılır, Numune Türü: Spot İdrar Cuma günü sonuç verilir Numune Miktarı: 2 ml Referans Aralığı: Standartlar ile kıyaslanarak Numune Kabı: idrar kabı sonuç değerlendirilir. Numune Kabul Zamanı: Hergün Glukozürinin değerlendirilmesinde kullanılır. Transfer süresi: <15 dk SİSTİN-HOMOSİSTİN ÖZEL Rapor Zamanı: Cuma günleri KROMOTOGRAFİSİ Referans Aralığı: Negatif Metod: Kromotografi NİTROPRUSSİK ASİT TESTİ Numune Türü: İdrar Numune Miktarı: 2 ml Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune Kabı: idrar kabı Transfer süresi: <15 dk Numune Kabul Zamanı: Hergün Rapor Zamanı: Aynı gün Transfer süresi: <15 dk Referans Rapor Zamanı: 3 gün sonra belirtiliyor Referans Aralığı: Standartlar ile kıyaslanarak SEDİMENTASYON sonuç değerlendirilir Metod: Westergen 2.KANDA YAPILAN METABOLİZMA Aralığı: Sonuç raporunda Numune Türü: Tam Kan (Sodyum Sitrat) TESTLERİ Numune Miktarı: 2 ml BİOTİN AKTİVİTESİ KALİTATİF Numune Kabı: Siyah Kapaklı Tüp Metod: Manuel Kolorimetrik Numune Kabul Zamanı: Hergün Numune Türü: Tam Kan Transfer süresi: <15 dk Numune Miktarı: 1 ml Rapor Zamanı: Aynı gün Numune Kabı: Mor kapaklı tüp Referans Aralığı: Numune Kabul Zamanı: Hergün Kadın: 0-20 mm/h Transfer süresi: <15 dk Erkek: 0-15 mm/h Rapor Zamanı: Ertesi gün Enflamatuar Referans Aralığı: Negatif enfeksiyonlar, doku nekrozu, temporal arterit, PİRÜVAT maligniteler, romatoid hastalıklar ve otoimmün Metod: Spektrofotometrik hastalıkların tanı ve tedavi takibinde kullanılır. Numune Türü: Plazma Ayrıca ESR hastalığın takibinde ve tedaviye Numune Miktarı: 2 ml cevapta güvenilir bir indikatördür. Numune Kabı: Mor Kapaklı Tüp Yükseldiği Numune Kabul Zamanı: Hergün yetersizliği, Transfer süresi: <15 dk enfeksiyon, İnflamatuar hastalıklar, Nekrotik Rapor Zamanı:Perşembe günü çalışılır, Cuma doku hastalıkları, Makroglobulinemi, İleri yaş, günü sonuç verilir Ciddi anemiler (Demir eksikliği), Gebelik, Referans Aralığı: 0.5-1 mg/dl B12 eksikliği(Makrositozis), Kadın cinsiyet, Yükseldiği Durumlar: Beriberi, İleri KC Teknik nedenler (dilüsyon hataları, yüksek oda Hastalıkları,Ağır ısısı, titremiş ESR tüpü), Fibrinojen yüksekliği Arsenik,Altın Kalp Civa Yetmezliği,Üremi, gibi ağır metal hastalıklar, durumlar: akut ve Kronik Malign hastalıklar, kronik böbrek Bakteriyel (enfeksiyon, iltihap, malignansi). zehirlenmeleri,Diyabetik Ketoasidoz, Tip I Azaldığı durumlar: Orak hücreli anemi, DM, Sferositoz, Hipofibrinojenemi, Aşırı lökositoz, Von Gierke Hastalığı,Doğumsal Metabolik Hastalıkları Polistemi vera, Safra asitleri, Yüksek doz HEMATOLOJİK TESTLER steroidler, HEMOGRAM (dilüsyon hataları, yetersiz karıştırma, pıhtılı Metod: Otomatize örnek, Kısa ESR tüpü, Test sırasında titreme, Numune Türü: Tam Kan(EDTA) Düşük Numune Miktarı: 2 ml (Hipogammaglobulinemi, Numune Kabı: Mor Kapaklı Tüp disproteinemi). Anizositoz, oda ısısı), Teknik Protein nedenler anormallikleri Hiperviskositeli PROTROMBİN ZAMANI (PT) ve INR Rapor Zamanı: Aynı gün Metod: COAG Referans Aralığı: 22-36.9 sn Numune Türü: Plazma (EDTA) Pıhtı oluşumunda, intrinsik sistemin ve genel Numune Miktarı: 2 ml yolun Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp Antikoagülan tedavi alan hastalarda kontrolün Çalışma Zamanı: Hergün 1,5-2,5 katı olmalıdır. Faktör 1 (fibrinojen), 2, Transfer süresi: <15 dk 5, Rapor Zamanı: Aynı gün değerlendirilmesinde, Referans Aralığı: PT İçin 10.7-13.0 sn eksikliklerinin INR İçin PT Değeri kullanılarak hesaplanır argatroban ve hirudin tedavilerinin monitorize 0.8-1.2 İNR edilmesinde Protrombin zamanı, pıhtılaşma 8, değerlendirilmesinde 9, yoldaki dolaşan kullanılır. PT, fibrinojenin, için protrombinin, faktörlerinin prekallikrein kullanılır. Disfibrinojenemi, değerlendirmek 12, Heparin, taranmasında, mekanizmasındaki ekstrensek sistem ve genel yeterliliği 11, 10, kullanılır. Ayrıca karaciğer antikoagülanlar yetersizliğinin ve DİK, yetmezliği, K vitamini değerlendirilmesinde faktör V, VII ve X’un pıhtılaşma kabiliyetini kullanılabilir ölçer. Anormal protrombin zamanı konjenital Yükseldiği veya kazanılmış koagülasyon bozukluklarına kazanılmış bağlıdır. Yükselmiş PT değerleri faktör VIII, eksiklikleri,Karaciğer X, V, II, fibrinojen bozukluklarında görülür. eksikliği, Lösemi, DİK, Heparin uygulanması, Kazanılmış anormallikler, lupus antikoagulanı Hipofibrinojenemi, Von Willebrand hastalığı, ve diğer spesifik faktör inhibitörlerin varlığına Hemofili. bağlı olabilir. Anormal değerler K vitamini Azaldığı Durumlar: DİK’in erken dönemi, eksikliğinde, intravasküler Yaygın kanser. karaciğer FİBRİNOJEN hastalıklarında görülebilir. Protrombin zamanı Metod: COAG Warfarin Numune Türü: Plazma dissemine koagülasyonda sodyum (DIC) ve (Kumadin) tedavisinin Durumlar:Konjenital pıhtılaşma sirozu, ve faktör Vitamin K takibinde kullanılır Numune Miktarı: 2 ml Yükseldiği durumlar: Siroz, Hepatit, Vitamin Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp K eksikliği, Salisilat intoksikasyonu, Safra Numune Kabul Zamanı: Hergün kanalı tıkanıklıkları, Kumarin alımı, DİK, Transfer süresi: <15 dk Masif kan transfüzyonu, Herediter faktör Rapor Zamanı: Aynı gün eksikliği. Referans Aralığı: 200-393 mg/dl AKTİVE PARSİYEL TROMBOPLASTİN Pıhtılaşma mekanizması için temel faktördür. ZAMANI (aPTT) Karaciger tarafından yapılır, akut faz reaktan Metod: COAG proteinidir. Düşük seviyedeki fibrinojen DIC, Numune Türü: Plazma primer fibrinoliz ve karaciğer hastalıkları ile Numune Miktarı: 2 ml ilişkilidir. Yüksek fibrinojen tromboz için bir Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp risk faktörüdür. Özellikle genç erişkinlerde Çalışma Zamanı: Hergün yüksek fibrinojen seviyeleri kardiyovasküler Transfer süresi: <15 dk risk ve stroke için prediktör faktördür. Düşük doz heparin ve ACE inhibitörleri fibrinojen tromboembolizm, seviyelerini düşürür. anemisindeki Yükseldiği durumlar: reaksiyonlar inflamatuar (örn. artrit,glomerulonefrit), (örn. Akut pnömoni), Romatoid Akut enfeksiyonlar DİK, vazooklüziv Metod: COAG hastalığı, Travma, Sigara içimi, Yaygın doku Numune Miktarı: 2 ml nekrozu, Myokardiyal Stroke, enfarktüs, Gebelik, FAKTÖR II-V-VII-VIII-IX-X-XI Numune Türü: Plazma Koroner kriz, cell Malignansi, Cerrahi. kalp Gebelik, Sickle Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp Periferal arter hastalığı. Çalışma Zamanı: Laboratuvardan randevu Azaldığı durumlar: Karaciger hastalığı (örn. alınır hepatit, Transfer süresi: <15 dk siroz), Konjenital afibrinojenemi, Hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi, Yaygın Rapor Zamanı: Hasta sayısına göre ayda bir damar içi pıhtılaşması, Akut pulmoner emboli, çalışılır ve raporlanır Sistemik fibrinoliz, Pankreatit, Ağır karaciğer Referans Aralığı: yetmezliği, İlerlemiş karsinoma, Malnutrisyon, Faktör II : 79-131 % Büyük volum kan transfüzyonu Faktör V : 62-139 D-DİMER Faktör VII : 50-129 % Metod: COAG Faktör VIII : 50-150 % Numune Türü: Plazma Faktör IX : 65-150 % Numune Miktarı: 2 ml Faktör X : 77-131 % Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp Faktör XI : 65-150 % Çalışma Zamanı: Hergün Herediter protrombin yetersizliği oldukça nadir Transfer süresi: <15 dk görülen Rapor Zamanı: Aynı gün Otozomal resesif geçiş gösterir. Bu kişilerde Referans Aralığı: 0-243 ng/ml PT ve aPTT testlerinde uzama gözlenir. Ayrıca Trombin ve plasmin aktivitesini değerlendirir. K vitamini yetersizliği ve oral antikoagülan Fibrinolizis sırasında oluşan fibrin yıkım tedavisi protrombin düzeylerini azaltır. ürünüdür. Dissemine Faktör V’in Aktivasyonu trombin tarafından koagulasyon (DIC) intravasküler varlığında yüksek bir koagülasyon gerçekleştirilir. protein derin ven trombozu gibi durumlarda da eksikliği otozomal artabilir. Kanama şikayetleri D-dimer seviyeleri bozukluğudur. İnaktivasyonu seviyelerde tespit edilir. Pulmoner embolizm, Yüksek C % ise tarafından sağlanır. resesif Faktör V geçiş yalnızca gösterir. homozigot postoperatif dönemdeki hastalarda da dikkati bireylerde çeker. D-dimer derin ven trombozunun (DVT) asemptomatiktir. Kalıtsal faktör V yetersizliği tedavisinin takibinde ve rekürrens riskini olan göstermede kullanılabilir. kanamalar Yükseldiği durumlar: Fibrinolizis, görülür. aktive hastalarda kanamaları, Heterozigotlar (parahemofili), gözlenir. Ekimozlar, burun travma, cerrahi menorajii, Trombolitik veya doku plazminojen aktivatör müdahale ile fibrinolitik tedavisi esnasında, Derin ven anormal kanamalar görülür. trombozu, Yükseldiği durumlar: Gebelik Pulmoner embolizm, Arteriyel veya diş anormal çekimini takip eden Azaldığı durumlar: Akut karaciğer Yükseldiği durumlar: Tanısal değil. yetmezliğinde azalmış sentez, DIC’ te ise Azaldığı artmış tüketime bağlı olarak faktör V düşük Hemofili B, Karaciğer hastalıkları, Nefrotik bulunur. sendrom, Warfarin alımı, DIC, Vitamin K Faktör VII eksikliği, nadir görülen, otozomal eksikliği. resesif geçişli kalıtsal bir hastalıktır. Etkilenen Faktör X eksikliği olan hastalarda PT ve aPTT bireylerde PT uzamış, aPTT normaldir. Klinik uzamış, TT ise normaldir. Otozomal resesif kanamanın şiddeti faktör VII aktivite düzeyi geçiş gösterir. Akkiz faktör X eksikliği ise ile ilişkilidir. Karaciğer yetersizliği ve K primer amiloidozis ile ilişkilidir. vitamin Azaldığı durumlar: Konjenital eksikliği, Karaciğer hastalığı, Warfarin ingestion, yetersizliğinin ayırıcı tanısında kullanılır. Yükseldiği durumlar: kadınların kullanan Oral kontraseptif plazmaları 40C’de durumlar: Konjenital eksiklik, Vitamin K eksikliği Faktör XI, Karaciğerde sentez edilir. tutulduğunda Biyolojik yarı ömrü 60-80 saattir. Eksikliğinde faktör VII aktivitesinde 10 kat kadar artış aPTT uzar. PT, TT, trombosit sayımı ve gösterilebilir. trombosit fonksiyon testleri ise normaldir. Faktör VII aktivitesindeki artışlar myokard enfarktüsü riskini de artırır. Azaldığı Azaldığı durumlarda, Karaciğer hastalıkları ve İnhibitör durumlar: Oral antikoagulan durumlar: Sonradan kullanılması, Şiddetli karaciğer hastalığı, K varlığı. vitamini yetersizliği. PROTEİN C Faktör VIII’in pıhtılaşma kabiliyetini ölçen Metod: COAG testtir. Hemofili A’nın tanısında kullanılır. Numune Türü: Plazma Akut faz reaktanıdır. Von Willebrand hastalığı Numune Miktarı: 2 ml faktör Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp VIII’in eksikliğidir. sonradan Hemofili A kazanılmış 1/5000 bir sıklıkla kazanılmış Çalışma Zamanı: Laboratuvardan randevu görülür. Hemofili B ise (faktör IX eksikliği) alınır 1/50000 sıklıkla görülür. Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği durumlar: İnflamatuar durumlar, Rapor Zamanı: Haftada bir gün çalışılır ve Travma/stres, Gebelik. aynı gün raporlanır Azaldığı durumlar: Kalıtımsal, Hemofili A, Referans Aralığı: 70-140 % Von Willebrand Hastalığı, Kazanılmış DIC, Konjenital ve akkiz Protein C yetersizliklerinin Faktör saptanmasında VIII otoantikorları (Otoimmün kullanılır. Protein durumlar, ilaçlar, geç gebelik, malignite, yetersizliklerinde tromboza eğilim artar viral enfeksiyon) PROTEİN S Faktör IX eksikliği (Hemofili B), X’e bağlı Metod: COAG geçiş gösterir. Kanama diyatezi ve düşük Numune Türü: Plazma plazma faktör IX aktivitesi ile karakterizedir. Numune Miktarı: 2 ml Başlıca kadınlar taşıyıcıdır erkekler etkilenir. Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp 1/25000 sıklıkla görülür. Etkilenmiş bireylerde Numune Kabul Zamanı: Hergün aPTT uzamışken PT normaldir. Transfer süresi: <15 dk C Rapor Zamanı: Laboratuvardan randevu alınır Metod: COAG Referans Aralığı: 54.7-123.7 % Numune Türü: Plazma Konjenital ve akkiz Protein S eksikliklerinin Numune Miktarı: 2 ml saptanmasında Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp kullanılır. Protein S yetersizliklerinde tromboza eğilim artar. Transfer süresi: <15 dk ANTİTROMBİN AKTİVİTESİ Çalışma Zamanı: Haftada bir gün çalışılır Metod: COAG Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır Numune Türü: Plazma Referans Aralığı: Negatif-Pozitif Numune Miktarı: 2 ml HEMOGLOBİN ELEKTROFOREZİ Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp Metod: HPLC Çalışma Zamanı:Laboratuvardan randevu Numune Türü: Tam Kan alınır Numune Miktarı: 2 ml Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır Numune Kabı: Mor Kapaklı Tüp Referans Aralığı: 83-128 % Transfer süresi: <15 dk Hiperkoagule durumların, heparin tedavisi alan Çalışma hastalarda heparine karşı gelişen direncin alınır nedeninin saptanmasında kullanılır. Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır Yükseldiği durumlar: Böbrek Zamanı:Laboratuvardan Referans Aralığı: Raporda belirtilmektedir transplantı,Akut hepatitis,Tıkanma sarılığı ve OSMOTİK FRAJİLİTE TESTİ K vitamini eksikliği. Metod: Kanditatif tüp yöntemi Azaldığı durumlar: Dissemine intravasküler Numune Türü: Heparinli Kan koagülasyon (DIC), Hiperkoagüle durumlar Numune Miktarı: 2 ml (Derin Numune Kabı: Heparinli Enjektör ven trombozu), Konjenital AT3 randevu eksikliği (otozomal dominant), Ağır cerrahi, Transfer süresi: <15 dk Siroz, karaciğer hastalıkları, Nefrotik sendrom, Çalışma Protein kaybettirici hastalıklar (Malignite), alınır Pulmoner emboli, Estrojen içeren kontraseptif Rapor Zamanı: Ertesi gün onaylanır kullanımı gibi akkiz durumlarda Referans Aralığı: 2.3.4. Tüpde hemoliz varsa VON WİLLEBRANT FAKTÖR(VWF) osmotik frajilite artmış, 5.6.7. Tüpde hemoliz Metod: COAG varsa osmotik frajilite normal, 8. Tüp ve Numune Türü: Plazma üzerinde Numune Miktarı: 2 ml azalmış. Eritrosit frajilitesi değerlendirilir. Bu Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp frajilitenin bozulduğu hastalıklarda değerlidir. Transfer süresi: <15 dk Yükseldiği durumlar: Herediter sferositoz, Çalışma Zamanı: Laboratuvardan randevu Herediter stomatositoz, Hemolitik anemiler, alınır Prostatik kalp Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır travmalar, Glukoz Referans Aralığı: 42-140.8 % eksikliği. KOAGÜLASYON FAKTÖR İNHİBİTÖR Azaldığı durumlar: Hipokromik-mikrositer TAYİNİ anemiler, Karaciğer hastalıkları, Leptositoz, Zamanı:Laboratuvardan randevu hemoliz varsa osmotik kapakçığı 6 fosfat gibi frajilite mekanik dehidrogenaz Polistemia bulunabilir. rubra vera, Splenektomi sonrası. İNVİTRO KANAMA ZAMANI TROMBOSİT AGREGASYON TESTİ Metod: Agregasyon Metod: Agregasyon Numune Türü: Tam Kan Numune Türü: Plazma Numune Miktarı: 2 ml Numune Miktarı: 2 ml Numune Kabı: 2 Adet Mavi Kapaklı Tüp Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp Transfer süresi: <15 dk Transfer süresi: <15 dk Çalışma Zamanı: Hergün Çalışma Zamanı:Laboratuvardan randevu alınır Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır Referans Aralığı: Kol-ADP : 62-100 Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır sn Kol-Epinefrin: 82-150 sn Referans Aralığı: ADP : %63-85 Hemostazla ilişkili vasküler ve trombosit Kollojen: %50-75 faktörleri değerlendirmede Epinefrin: %54-74 Trombosit Ristosetin: %70-90 gösterir. Ekimoz ve spontan kanamaların sayı ve kullanılır. işlevlerinin bütününü değerlendirilmesinde yararlıdır. Yükseldiği yetersizliği, metastatik durumlar: Kemik tümör Kemik iliğinin infiltrasyonu, intravasküler koagulasyon, Hipersplenizm, Kollogen Von vasküler primer iliği veya Dissemine Trombositopeni, willebrand hastalıklar, hastalığı, Cushing’s sendromu, Henoch- Schönlein sendromu, Ciddi RİSTOSETİN KOFAKTÖR karaciğer Metod: Agregasyon eksiklikleri, kapiller frajilite, Lösemi, Üremi, Numune Türü: Plazma Bernard-Soluer sendromu, Konnektif doku Numune Miktarı: 2 ml hastalıkları, Herediter telenjektazi, Glanzman Numune Kabı: Mavi Kapaklı Tüp trombastenisi, Aspirin sensitivitesi. Transfer süresi: <15 dk PERİFERİK YAYMA Çalışma Zamanı:Laboratuvardan randevu hastalıkları, Pıhtılaşma Metod: Wright Boyama alınır Numune Türü: Tam Kan , Kemik iliği Rapor Zamanı: Ertesi gün raporlanır Numune Miktarı: 2 ml Referans Aralığı: > %40 Numune Kabı: Mor Kapaklı Tüp Ristosetin kofaktör aktivitesi von Willebrand Transfer süresi: <15 dk hastalığının Çalışma Zamanı: Hergün teşhisinde kullanılabilecek en spesifik testtir. Hastalığın bütün tiplerinde Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır düşük bulunur. Hemofililerde normaldir. Bu RETİKÜLOSİT SAYIMI nedenle hemofililerle VWF hastalığı arasında Metod: Otomatize ayırıcı tanıda kullanılabilir Numune Türü: Tam Kan Uyarı: VWF hastalığı bulunmamasına rağmen Numune Miktarı: 2 ml 0 kan grubundan olan kişilerde aktivite düşük faktör Numune Kabı: Mor Kapaklı Tüp Malignansi, Renal hastalıklar, Demir eksikliği Transfer süresi: <15 dk anemisi, Çalışma Zamanı: Hergün Megaloblastik anemi, Kronik hastalık anemisi, Rapor Zamanı: Aynı gün raporlanır Sideroblastik anemi. Referans Aralığı: 0.5-2.5 % DEMİR BOYASI Konjenital veya akkiz hemolitik anemide artar. Metod: Manuel(demir kiti) Normal yenidoğanlarda ve kronik kan kaybı Numune Türü: Kemik İliği olan hastalarda da yüksek olabilir. Numune Kabı: Lam Yükseldiği durumlar: Hemolitik anemi, Çalışma Zamanı: Hergün Sickle cell anemi, Kanama (3-4 gün sonra), Rapor Zamanı: Boyama yapıldıktan sonra Post istemi yapan hekim tarafından değerlendirilir splenektomi, Eritroblastozis fetalis, Gebelik, Lösemi, Nutrisyonel anemilerin SİDEROBLAST BOYASI iyileşme dönemi, Metod: Manuel(sideroblast kiti) Anemi tedavisi sırasında. Numune Türü: Kemik İliği Azaldığı durumlar: Pernisiyöz anemi, Folik Numune Kabı: Lam asit eksikliği, Adrenokortikal hipofonksiyon, Çalışma Zamanı: Hergün Aplastik anemi, Radyasyon tedavisi, Kemik Rapor Zamanı: Boyama yapıldıktan sonra iliği istemi yapan hekim tarafından değerlendirilir yetmezliği, hipofonsiyonu, Kronik Anterior enfeksiyon, hipofiz Siroz, BİYOKİMYA LABORATUVARI HİZMET ALIMI YAPILAN TESTLERİN SONUÇ VERME SÜRELERİ Test Adı 1.25 Dihidroksi Vitamin D Sonuç Süresi 3 Hafta Test Adı Tiroglobulin Organik Asit Taraması Glukoz-6 Fosfat Dehid. Açil Karnitin Profili Adenozin Deaminaz(Ada) Antidiüretik Hormon (Adh) C-Peptid Bos'da Oligoklonal B. Arş. Serum Ace Düzeyi Civa Pirüvat Kinaz Çok Uzun Zincirli Yağ Asitleri 2 Hafta Homosistein(Serum) Dopamin(Kan) Bakır(İdrar) Epinefrin(Kanda) Bakır (Kan) Metanefrin İgf-1 Norepinefrin(Kanda) İkili Test Normetanefrin Kalsitonin 11-Deoksikortizol Everolimus Renin Gastrin Eritropoetin Büyüme Hormonu Kurşun Anti-Mitokondrial Antikor 10 Gün 5-Hidroksi İndol Asetik Asit Adacık Hücre Antikoru (Ica) 17 Oh Progesteron Anti Kardiyolipin Igg 1.4 Delta Androstenedion Anti Kardiyolipin Igm Porfirin(Kantitatif) Asetilkolin Reseptör Antikoru Porfobilinojen(Kantitatif) 15 Gün Kappa Hafif Zincir(Kan) İlaç Düzeyi(Oxcarbazepin) Lambda Hafif Zincir(Kan) Haptoglobulin Siklosporin Alfa-1 Antitripsin Sirolimus Amonyak Takrolimus Çinko 4 Gün Osteokalsin Kolinesteraz Lipoprotein Tiroksin Bağlayan Globulin Tsh Reseptör Blk. Ed.Ant. Psöudokolinesteraz Prokalsitonin Üçlü Test VMA (24 Saatlik İdrar) 3 Gün 12 gün Aldosteron Acth İlaç Düzeyi(Levetiracetam) 5 gün Nse(Nöron Spesifik Enolaz) Dopamin(İdrar) Anti-Gad (Glutamik Asit Dek. Ant.) Sonuç Süresi 1 hafta METABOLİZMA TESTLERİ SONUÇ VERME SÜRELERİ Test Adı Sonuç Süresi Test Adı Sonuç Süresi İdrar Fecl3 Testi 10 Dk İdrar Metil Malonik Asit 30 Dk İdrar Ketoasitler 10 Dk İdrar Nitroprusik Asit 10 Dk İdrarda Redüktan Madde 10 Dk İdrar A.A. Kromotografisi İdrar Şeker Kromotografisi 17 Saat İdrar Sistin Kromotografisi Kan A.A. Kromotografisi 17 Saat Plazma Biotin Aktivitesi Kalitatif Plazma Kantitatif Biotin Aktivitesi 4 Saat Plazma Amonyak 17 Saat 1 Saat HEMATOLOJİK TESTLER SONUÇ VERME SÜRELERİ Test Adı Sonuç Süresi Test Adı2 Sonuç Süresi Hemogram(Acil) 1 Saat Pt(Acil) 1 Saat Hemogram(Diğer Bölümler) 2 Saat Pt(Diğer Bölümler) 2 Saat Aptt(Acil) 1 Saat Fibrinojen(Acil) 1 Saat Aptt (Diğer Bölümler) 2 Saat Fibrinojen(Diğer Bölümler) 2 Saat D-Dimer(Acil) 1 Saat Faktör Iı,V,Vıı,Vııı,Ix,X,Xı 1 Ay D-Dimer(Diğer Bölümler) 2 Saat Protein C ve Protein S Antitrombin aktivitesi Koagülasyon Faktör İnhibitör Tayini 1 Hafta VWF 1 Hafta Osmotik Frajilite Testi Hgb Elektroforezi Ristosetin Kofaktör Testi Periferik Yayma Demir Boyası 1 Ay Randevulu 2 Saat 3 Saat 1 Hafta Randevulu Trombosit Aggregasyon Testi İnvitro Kanama Zamanı 2 Saat Retikülosit Sayımı Sideroblast Boyası 3 Saat RUTİN VE ACİL TEST SONUÇ VERME SÜRELERİ Test Adı ACİL TESTLER Kan Gazları Glukoz Bun Sonuç Süresi 10 Dk. Test Adı MTP Asit Fosfataz Sodyum Potasyum Kreatinin Kalsiyum Amilaz ALP ALT Fosfor Magnezyum Demir TIBC Bikarbonat MAU AST LDH CK CK-MB GGT T. Bilirubin D.Bilirubin Klor Sodyum Potasyum Kalsiyum Fosfor Magnezyum Troponin 2 Saat HORMON TESTLERİ CEA CA-15-3 CA-19-9 45 Dk. Pro-BNP Digoksin Tam İdrar Tetkiki Gaitada Gizli Kan CA-125 Free PSA Total PSA FSH LH Estradiol Progesteron Prolaktin Total Testosteron Kortizol Parathormon Glukoz İnsülin Dhea-SO4 Trigliserit Total T3 Kolesterol Hdl Kolesterol Total T4 Anti-TG Ldl Kolesterol Bun Kreatinin Anti-TPO Vitamin B12 Vitamin D RUTİN TESTLER Ürik Asit 2 Saat 2 Saat Folat Total Protein Ferritin Albumin ß-HCG Amilaz ALP ALT SHBG Free Testosteron ß2 Mikroglobulin İLAÇ DÜZEYLERİ AST LDH CK CK-MB GGT T. Bilirubin D. Bilirubin Klor Sonuç Süresi 2 Saat Fenitoin Fenobarbital Karbamezapin Valproik Asit 1 Hafta ELEKTROFOREZ İFE Protein Elektroforezi 15 Gün 1 Ay