Kitabın içeriğini görmek için tıklayınız..
Transkript
Kitabın içeriğini görmek için tıklayınız..
BTSO ® Tüccarın El Kitabı Serisi - IV Firmanızın İnternet Sitesinin Hazırlanmasında Püf Noktalar Kasım 2007 Yayına Hazırlayan : İletişim ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü ISBN : İÇİNDEKİLER Giriş..........................................................................................22 Bazı Temel Kavramlar . .........................................................22 - İnternet.................................................................................22 - Intranet ve Extranet.............................................................22 - WWW (World Wide Web).....................................................22 - IP ve Alan Adı......................................................................22 - E-Posta (E-Mail)..................................................................22 - Arama Motorları..................................................................22 - E-Ticaret...............................................................................22 İnternet (Web) Sitesinin Yararları.........................................22 İşletmeler Açısından İnternet Sitesinin Üstünlükleri..........22 - Tanıtım Bütçesinden Tasarruf . ..........................................22 - Zaman Tasarrufu.................................................................22 - Fırsat Eşitliği.......................................................................22 - Bilgi Kaynaklarının Zenginliği ve Karşılıklı Etkileşim........22 - Uluslararası Erişim.............................................................22 Müşteriler Açısından İnternet Sitesinin Üstünlükleri.........22 İnternet Sitesinin Tasarımı.....................................................22 İnternet Sitesinin İçeriği.........................................................22 İnternet Sitesinin Maliyeti......................................................22 İnternet Sitesinin Tanıtımının Yapılması..............................22 Tanıtımın İnternet Üzerinde Reklam İle Yapılması.............22 Yararlanılan Kaynaklar.........................................................22 ÖNSÖZ Kurumların saygınlıkları, tartışmasız verdikleri hizmetlerin kalitesi ile doğru orantılıdır. Ve saygın kurumlar hedef kitlesinden aldığı geri bildirimlerle beslenir. 118 yıldır Bursa’da taş üstüne taş koymayı adeta kurumsal bir disiplin haline getiren Bursa Ticaret ve Sanayi Odası, bugün yakaladığı saygınlığını üyelerine borçludur. Sadece ticari ve sınai alanlarda değil, sosyal ve kültürel alanlarda da kendini içinden doğduğu kentine karşı sorumlu hisseden Odamız, üyelerine en kaliteli ve sürekli iyileşen hizmet verme anlayışıyla varlığını sürdürmektedir. Bugün Odamız’ın ‘örnek, öncü ve saygın bir kurum’ olarak parmakla gösterilmesinin ardında verdiğimiz hizmetlerdeki kurumsal özgüvenimiz, hizmetlerimizi sürekli iyileştirme kararlılığımız ve siz üyelerimizden aldığımız cesaret vardır. Sizden aldığımız geri bildirimler doğrultusunda, Odamız, bilgi birikimini ve deneyimlerini sizlerle paylaşmaya devam ediyor. “Tüccarın El Kitabı” serisi de bu düşüncenin bir ürünü olarak ortaya çıktı. Elinizde tuttuğunuz “Internet Sitesinin Hazırlanması” başlıklı kitapçığı, siz değerli üyelerimize sunmaktan duyduğumuz gururu ifade ederken, söz konusu çalışmamızın iş süreçlerinize katkıda bulunmasını dileriz. S.Tolga YÜCEL Genel Sekreter Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 3 Giriş Günümüzde, internetin yaygın olarak kullanılmaya başlanılması, gerek işletmelere gerekse tüketicilere önemli imkanlar sunmaktadır. İnternet, çok çeşitli amaçlarla kullanılmakta ve internetin sunduğu hizmetlere her gün bir yenisi eklenmektedir. İşletmeler, interneti; tanıtım, bilgilendirme, reklam, satış ve halkla ilişkiler gibi çeşitli amaçlarla kullanmaktadırlar. Rekabetin ve küreselleşmenin artmasıyla, bu faaliyetlerin işletmeler için önemi giderek artmaktadır. İşte, internet, hem maliyetinin çok düşük olması hem de bütün internet kullanıcılarına ulaşma imkanının olması nedeniyle, bu faaliyetlerin yerine getirilmesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Fakat, bu amaçlarla hazırlanan web sitelerinin, dikkat ve ilgi çekmesi için, içeriklerinin çok iyi hazırlanmış olması, hızlı olması, devamlı güncelleştirilmesi, kullanıcı istek ve sorularına hızla cevap verilmesi gibi birçok özelliği bünyesinde barındırması gerekmektedir. Günümüzde büyüklüğü ve hizmet alanı ne olursa olsun, bir ticari işletmenin mutlaka bir internet sitesine ihtiyacı vardır. Artık internet kendine has kuralları, avantajları olan ve kullanıcı kitlesine sahip bir tanıtım aracıdır ve internet dünyasında yer almak her firma için gereklidir. 4 Bazı Temel Kavramlar İnternet İnternet, bilgisayar ağlarının birbirine bağlanmasıyla oluşan ve böylece tüm dünyayı birbirine bağlayan devasa büyüklükteki bir bilgisayar ağı demektir. Kısaca, ağların ağına internet diyebiliriz. Bilgisayar ağı ise, iki ya da daha fazla bilgisayarın birbirine bağlanmasıdır. İnternet, insanların her geçen gün gittikçe artan “üretilen bilgiyi saklama, paylaşma ve ona kolayca ulaşma” istekleri sonrasında ortaya çıkmış bir teknolojidir. Bu teknoloji yardımıyla pek çok alandaki bilgilere insanlar kolay, ucuz, hızlı ve güvenli bir şekilde erişebilmektedir. İnterneti bu haliyle bir bilgi denizine, ya da büyük bir kütüphaneye benzetebiliriz. Günümüzde internete bağlanmak çok kolaydır. Bunun için bir bilgisayara, modeme, telefon hattına sahip olmak ve bir de internet servis sağlayıcıdan (ISS) numara almak yeterlidir. Intranet ve Extranet Intranet, internet teknolojilerini kullanan, işletme içi ağdır. İnternet, global bir ağ olup ve herkesin kullanımına açık iken, intranet, sadece, işletmede çalışanların sisteme girebildiği kapalı bir ağdır. İntranette bağlantı, telefon hatları üzerinden veya özel bilgisayar ağları üzerinden sağlanabilir. Extranet, intranetin daha genişletilmiş şeklidir. İntranet, işletme ile çalışanları arasındaki bir iç ağ iken, extranet, işletme dışındaki kişilerin de sisteme girebildiği firmalar arası bir ağdır. Sisteme girişine izin verilen kişi ve kuruluşlar; işletmenin iş yaptığı ortakları, müşteriler ve tedarikçilerdir. Extranet, işletmelerin, tedarikçi ve ortaklarıyla daha iyi çalışmasına, maliyetleri azaltmasına, işletmenin müşterilerle 5 daha iyi ilişkiler kurmasına ve yeni hizmetler sunmasına olanak sağlar ve rekabet gücünü arttırır. WWW (World Wide Web) www veya kısaca web, istemci/sunucu mimarisini kullanarak, bilgileri görüntüleyen, formatlayan, bilgilerin akışını sağlayan, bilgileri depolayan bir standart sistemdir. Günümüzde internetin kalbi konumunda olan web, dünyanın dört bir tarafındaki binlerce web sunucusu bilgisayarda kayıtlı milyonlarca dosyadan oluşan bir bütündür ve yazı, ses, film, animasyon gibi pek çok farklı yapıdaki verilere ulaşmamamızı sağlayan çoklu hiper ortam sistemidir. Web sistemi, HTML (Hiper Metin İşaretleme Dili) diye adlandırılan bir dile dayalıdır ve web’deki bilgiler, HTTP (Hiper Metin Aktarım Protokolü) adı verilen bir sistem aracılığıyla nakledilmektedir. Web (internet) sayfası, bir web sunucusuna yüklenmiş bir HTML dokümanıdır. Web sitesi ise, belli bir organizasyon ya da kişiye ait web sayfalarından oluşur ve web aracılığıyla ulaşılabilmesi için bir alan ismine sahiptir. Web tarayıcısı, web sayfalarını indirip açan, internetteki web sunucularıyla iletişim kurmak için bilgisayarımızda çalışan bir programdır. En yaygın kullanılan tarayıcılar, İnterent Explorer ve Netscape Navigator’dur. IP ve Alan Adı İnternet Protokolü ya da kısaca IP, internete bağlı bilgisayarların birbirlerini tanımaları için, her bilgisayara verilen bir numaradır. Bu numaralar, herbiri 256’dan küçük ve birbirinden nokta ile ayrılmış dört sayıdan oluşmaktadır. İnternete bağlanmak için, servis veren kuruluşla protokol imzalayan her bilgisayar kullanıcısına böyle bir bilgisayar numarası verildiğinden, bu numaralara kısaca IP adresi de6 nilmektedir. Örneğin; 131.114.1.128 veya 128.3.0.5 gibi. IP adresi rakamlardan oluşmaktadır. Hatırlanması zor olduğu için bir adla eşleştirilmektedir. İşte, IP adreslerini ad ve adrese çeviren sisteme, Alan Adı Sistemi (DNS) denilmektedir. Örneğin, 225.221.14.5 IP adresinin, www.firma.com adresine karşılık gelmesi gibi. Alan adı veya internet adresi, genellikle dört kısımdan oluşmaktadır: 1) Ön ek (ftp, gopher, www gibi), 2) kurum (veya kişi) adı, 3) kurumun türünü gösteren kısaltma, ve 4) ülke kısaltması. Örneğin, www.btso.org.tr adresinde; www, özel hizmet türünü belirten ön eki; btso, kurum adını; org kısaltması, kurumun kar amacı olmayan bir kuruluş olduğunu; tr kısaltması ise internet adresinin Türkiye çıkışlı olduğunu göstermektedir (Amerika Birleşik Devletleri çıkışlı adreslerde ve geniş bir kitleye servis sunan bazı birimlerin internet adreslerinde, iki harften oluşan ülke kodu yer almamaktadır). İnternet adreslerinde kullanılan bazı kısaltmaların anlamları şöyledir: gov: Hükümet/devlet kuruluşları, edu: Eğitim kuruluşları, org: Ticari olmayan, kar amacı gütmeyen kuruluşlar, com: Ticari kuruluşlar, int: Uluslararası organizasyonlar, mil: Askeri kurumlar, net: İnternet servis sunucuları. Alan adı, firmanızın sanal dünyadaki adresi olacağından, alan adının doğru olarak seçilmesi büyük önem taşımaktadır. Alan adı; kısa ve akılda kalıcı olmalıdır. Alan adını belirledikten sonra, bunun tescil ettirilmesi gerekmektedir. 7 Firmanıza ait tr uzantılı (www.firmanizinadi.com.tr) alan adını tescil ettirebilmeniz için, Ticari Sicil Gazetesi veya Patent Enstitüsü tarafından onaylanmış Marka Tescil belgesi yeterli iken, tr uzantılı olmayan www.firmanizinadi. com formatındaki alan adları için ise, herhangi bir belge gerekmemektedir ve yıllık 10 dolar civarında tescil ettirilebilir. E-Posta (E-Mail) Bilgisayar ağlarının oluşturulma nedenlerinden biri de, kişilerin, bir yerden diğerine (hızlı ve güvenli bir şekilde) elektronik ortamda mektup gönderme ve haberleşme isteğidir. Elektronik posta veya e-posta, bu amaçla kullanılan servislere verilen genel addır. Bir kişiye veya kuruma elektronik posta gönderebilmek için, o kişinin veya kurumun e-posta adresini bilmeniz gerekir. E-posta adresi, @ işareti ile ayrılmış iki kısımdan oluşur. İlk kısım kişinin kendi sistemindeki kullanıcı numarasını; ikinci kısım ise, bulunduğu sistemin adresini belirtir. Örneğin, aliakgul@ firmanizinadi.com.tr veya aliakgul@hotmail.com gibi. E-posta adresini, bağlı olduğunuz İnternet Servis Sağlayıcınızdan veya İnternet üzerinde ücretsiz e-posta hizmeti veren sitelerden alabilirsiniz. Fakat, ticari ilişkilerde, Yahoo veya Hotmail gibi ücretsiz posta adresi verilen yerlerden alınan adresler yerine, firmanıza ait bir alan adı üzerinden açılmış bir e-posta adresinin kullanılması, size prestij sağlayacağı ve karşı tarafa güven vereceği için daha faydalı olacaktır. Arama Motorları İnternet üzerindeki kaynakları sorgulamak ve aradığımız bilgilere ulaşmak için kullandığımız web üzerindeki tarama mekanizmalarına, genel olarak “arama motoru” 8 (search engine) denilmektedir. Arama yapmak istediğiniz konuya ilişkin anahtar kelimeleri kullanarak, milyonlarca web sayfasını tarayabilir ve istediğiniz bilgilere ulaşabilirsiniz. Başlıca arama motorları şunlardır: www.google.com www.yahoo.com www.lycos.com www.excite.com www.infoseek.com www.altavista.com www.mckinley.com E-Ticaret Elektronik Ticaret (e-ticaret) kavramı, iletişim ve bilgisayar teknolojilerinin gelişimine paralel olarak ortaya çıkan ve ticareti kolaylaştıran bir yeniliktir. E-ticaret, yeni bir kavram olmasına karşın, geçerli olan esas ve ilkeler bakımından geleneksel ticari yöntemlerle benzerlikler içermekte ve geleneksel ticarete bir alternatif oluşturmaktan çok onu bütünleyen ve kolaylaştıran bir yöntemdir. E-ticaret; mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılmasıdır. Diğer bir ifadeyle, e-ticaret, hem kuruluşları hem de bireyleri ilgilendiren, ticari etkinliklere ait her türlü işlemin bilgisayar ağları üzerinden yapılmasıdır. Görüldüğü gibi, iletişim ağlarını kullanan elektronik cihazlarla (bilgisayar, telefon, faks, vs.) yürütülen tüm ticari amaçlı etkinlikler, e-ticaret olarak ifade edilmektedir. Fakat e-ticaret, internetin yaygınlaşmasıyla, yoğun olarak internet üzerinden yapılır hale gelmiştir. E-ticaretin her alanda sağladığı en büyük faydası, ma9 liyetlerde düşüşe yol açmasıdır. Sipariş alınması ve verilmesinde, stok tutma maliyetlerinde, satış sonrası müşteri hizmetlerinde, personel giderlerinde, dağıtım ve aracı giderlerinde önemli maliyet düşüşleri görülmektedir. Elektronik ticaret, işletmenin büyüklüğüne bağlı olmaksızın, ürün satışında, müşterilere bilgi ve hizmet vermede, ülke sınırlarını aştığı ve yeni iş imkânları sağladığı için gelirde artışa neden olur. Bunların dışında e-ticaret; rekabette rakiplere göre avantaj sağlar, müşteri hizmetlerinde hız ve kaliteyi arttırır ve firmanın ve firmanın ürettiği mal ve/veya hizmetlerin tanıtımına yardımcı olur. E-ticarete geçmek için öncelikle tedarik zinciri yönetiminin sağlanması gerekir. Doğru ürünü, doğru yer ve zamanda ulaştırabilmek için çok iyi bir dağıtım sistemi kurulmalıdır. Bunun için genellikle kargo şirketleri kullanılmaktadır. İkinci önemli nokta, internet üzerinden güvenilir ve kaliteli bir alışveriş ortamı yaratabilmek özel şifre yazılımları kullanarak, müşterinin kredi kartını emniyete almak gerekir. Üçüncü önemli nokta, müşteri ilişkilerinin yönetimini sağlamak, yani müşterilerle kalıcı ilişkiler kurabilmektir. İyi bir e-ticaret internet sitesinin kurulmasında, profesyonel yardım alınmalıdır. Firmalar, kendi internet siteleri üzerinden e-ticaret yapmak yerine, PlatinMarket, TürkTicaret gibi online shoplarda bir sanal mağaza kiralama yoluna da gidebilirler. Geçmişi 1960’lı yıllarda ABD Savunma Bakanlığı’nın yaptığı çalışmalara dayanan ve ilk internet bağlantısının gerçekleştirildiği 1969 yılından bu yana, internet önemli mesafeler kat etmiştir. Örneğin, internet kullanıcı sayısı, 1996 yılında 40 milyon iken, bu sayı, günümüzde 1 miyarın üzerine çıkmıştır. İnternetin yaygınlaşması ve kullanıcı sayısının artmasıyla, e-ticaret hacmi de artmaya başlamış10 tır. Örneğin, 1997 yılında 26 milyar $ olan global e-ticaret hacminin 2006 yılı sonunda 13 trilyon $ civarında olduğu tahmin edilmektedir. 11 İnternet Sitesinin Yararları Bir internet (web) sitesine sahip olmanın işletmelere birçok yararı vardır. İnternet sitesi, bilgi amaçlı, pazarlama amaçlı, tanıtım amaçlı olabilir veya bu amaçlardan ikisineüçüne hitap edebilir. İnternet, haftanın 7 günü ve günün 24 saati sürekli çalışma ve hizmet verme üstünlüğüne sahiptir. İnternet sitesi sadece bir reklam ve tanıtım aracı olarak görülmemelidir. İyi tasarlanmış bir internet sitesi, işletmenin, yeri geldiğinde tezgahtarı, yeri geldiğinde halkla ilişkiler sorumlusu, yeri geldiğinde teknik servisi veya elektronik şubesi olabilir. İşletmenin sahip olacağı bir internet sitesi, mevcut müşterileri arasındaki prestijini ve işletmeye duyulan güveni arttıracağı gibi, yeni müşteriler kazanılmasında da önemli bir rol oynar. İşletmenin mal veya hizmetlerini kullanan ve memnun olan bir müşteri, internette firmanın gönüllü tanıtım elçisi olabilir. İşletmeler çeşitli nedenlerle internet sitesi oluşturmaktadırlar. Bu nedenler şunlar olabilir: - Mal ve hizmetlerle ilgili bilgi sağlamak, - Firma imajını arttırmak, - Ürün ve hizmetlerin satışını sağlamak, - Müşteri hizmetleri vermek, - Maliyetleri düşürmek, - Yeni pazarlar bulmak, - Mal ve hizmetlerin reklamını yapmak, - Yeni müşterileri cezbetmek ve tutmak, - Yeni dağıtım kanalları bulmak, - Müşteri kabulünde hız kazanmak, - Geleneksel işletme yöntemlerinden parasal tasarruf, 12 - Müşteriler ve tedarikçi işletmeler arasında stratejik işbirliği kurmak, - Müşteri ihtiyaçlarını araştırmak, - Tedarikçi işletmelerle ilişkiler kurmak, - Yeni hizmet fırsatlarına imkan sağlamak, - Piyasayla ilgili bilgi ve düzenlemelerin işletmeye hızlı akışını sağlamak. İşletmeler, oluşturacakları e–posta listeleri sayesinde, müşterilerini, hiçbir maliyete katlanmadan, yeniliklerden, fiyat değişikliklerinden, indirimlerden haberdar edebilirler. İşletmenin bu işlemi faksla, mektupla veya telefonla yaptığını düşünürsek, maliyet ve harcanacak zaman çok yüksek olacaktır. Oysa, yüzlerce insana aynı e-postanın gönderilmesi için bir-iki tuşa basmak yeterli olacaktır. Tanıtım veya bilgi verme amaçlı olarak, işletmelerin, müşterilerine veya potansiyel müşterilerine gönderecekleri e-postaların hazırlanmasında şunlara dikkat edilmelidir. - Kısa olmalıdır. 250 kelimeyi geçmemelidir. - Başlığın çekici ve etkileyici olması gerekir. - E-posta adresini, internet sitesinin URL adresini, telefon numarasını v.b. içermelidir. - Her e-posta programı, değişik şekillerde formatlanmış metinlere uyumlu olmayabilir. Onun için metnin formatlanmasında uygun veya yaygın yazılımlar kullanılmalıdır. - İlgili kişilere gönderilmelidir. - Karşı tarafın gönderilen mesajı alıp almadığını sormak için ikinci bir e-posta gönderilmemelidir. 13 Elektronik ortam, günümüzde işyerinin fiziksel yapısının ve konumunun önemini azaltmıştır. Artık, “benim mağazam büyük” ya da “benim mağazam ana caddede” şeklindeki düşünceler ortadan kalkmıştır. Internet devrimiyle birlikte günümüzün ve geleceğin şirketleri ikiye ayrılmaktadır: İyi tasarlanmış internet siteleri olan şirketler ve kötü tasarlanmış internet siteleri olan şirketler. Bunun anlamı, 21. yüzyıla damgasını vuran internet devrimiyle birlikte, önümüzdeki 5 yıl içinde bütün şirketler ya internet (elektronik ortam) şirketleri olacaklar ya da artık şirket olarak anılamayacak duruma düşeceklerdir. Bu gerçek, günü kurtarmaya çalışanlarla geleceğine yatırım yapanlar arasındaki farkı da belirleyecektir. Globalleşen dünyada her işletme eninde sonunda bir gün bir internet sitesine sahip olmak zorunda kalacaktır. İnternet treninin vagonları önümüzden birer birer geçmektedir. Önemli olan bu trenin herhangi bir vagonunda yer almak değil, en öndeki ve en kaliteli vagonda yer almaktır. 14 İşletmeler Açısından İnternet Sitesinin Üstünlükleri Tanıtım Bütçesinden Tasarruf : İnternet üzerinden yapılan tanıtımlarda hazırlanan online kataloglar, broşürler ve diğer görsel araçların basılması, satılması ve taşınması gibi önemli mali kayıplar yaratan sorunlar en aza inmektedir. Geleneksel olarak yapılan bu çalışmalar için önemli parasal harcamaların yapılması gerekirken, internet ortamında, özellikle tanıtım açısından önemli parasal tasarruflar söz konusudur. Benzer şekilde, işletmelerin hedef kitlelerine gönderdikleri mesajlarda olabilecek değişiklikler için de yeniden baskı, taşıma ve postalama gibi giderler söz konusu olmamaktadır. Ortalama büyüklükteki bir internet sitesinin, bir hizmet sağlayıcı üzerindeki bir yıllık bir süre için konumlandırılmasının (hosting) maliyeti, sadece bir ürün yada hizmetin tanıtımı amacıyla bastırılacak bir broşür ya da katalog maliyetinin çok daha altındadır. Broşür bir kez bastırılıp dağıtıldıktan sonra işlevini yitirmektedir. Buna karşın web sitesi sürekli güncellenerek, zenginleştirilmekte ve uzun süreli etki yaratma imkanıyla işletmeye daha büyük kazançlar sağlayabilmektedir. İçerik açısından bakıldığında da yine ortalama büyüklükteki bir internet sitesine binlerce çeşit ürünle ilgili her tür bilgiyi yerleştirmek mümkün iken, geleneksel tanıtım araçları çok kısıtlı bir alanda yarar sağlamaktadır. Zaman Tasarrufu : İnternet üzerinden işletmenin web sitesine, yılın 365 günü günün 24 saati ulaşabilmek mümkündür. Gerek işletme ile ilgili bilgiler, gerekse ürünle ilgili bilgi ve haberler, elektronik ortama aktarıldıktan sonra, anında müşterilere ve internet kullanıcılarına iletilmek15 tedir. Web ortamında, müşteri-işletme iletişimi için gereken zaman da önemli ölçüde azalmakta ve telefon etmek, muhatap bulamamak, yeterli bilgi alamamak gibi sorunlar yaşanmamaktadır. Müşteriler, istek ve şikayetlerini anında işletmenin e-posta adresine gönderebilmektedir. Gelen e-postalara hızlı ve doğru cevap vermek, işletmenin imajı ve tanıtımı açısından çok önemlidir. Fırsat Eşitliği : İnternet ortamında, büyük işletmeler ile küçük işletmeler arasındaki farklılıklar azalarak, fırsat eşitliği sağlanmaktadır. İşletme ne kadar büyük olursa olsun, internet ortamında sadece internet siteleri değerlendirildiğinden, küçük ama etkin siteler, fiyat ve hizmet kalitesi konusunda sorunları yoksa, büyük işletmelerle rekabet edebilir hale gelmektedirler. Çünkü, bu ortamda verilen hizmetin etkinliği ve kalitesi değerlendirilmekte, kuruluş yeri, konumluk yeri, sermaye yapısı, çalışan sayısı, fiziksel koşullar gibi farklılık yaratan unsurlar ortadan kalkmaktadır. Örneğin, internet üzerinden kitap satışı gerçekleştiren Amazon.com’un 1997 yılında, 614 çalışanı vardır ve satışları 148 milyon $’dır. Amerika’nın en büyük fiziksel kitap dağıtım şirketlerinden biri olan Barnes&Noble’nin ise, 27.200 çalışanı vardır ve satış tutarı 2,8 milyar $’dır. Amazon’da çalışan kişi başına düşen satış geliri 267,000 dolar iken, Barnes&Nobel’da çalışan kişi başına düşen satış geliri sadece 103,000 dolardır. Bilgi Kaynaklarının Zenginliği ve Karşılıklı Etkileşim: Tüketicilerin aşırı bilgi taleplerine karşılık verebilmek için en uygun ortam internettir. Aynı zamanda internet, interaktif bir araç olarak da karşılıklı iletişime açıktır. Hiçbir ortamda, işletme-müşteri iletişimi bu kadar kolay ve zengin içerikli gerçekleştirilemez. 16 Herhangi bir ürün ya da hizmetle ile ilgili olarak en geniş içerikle bilgi sunmak ve hedef kitlenin tepkisini anında elde edebilmek, işletme faaliyetlerinin etkinliği açısından büyük önem taşımaktadır. Uluslararası Erişim: İnternet, dünyadaki bütün kullanıcılara açıktır. Dolayısıyla internet üzerinde bir web sitesine sahip olan işletme, dünyanın her köşesindeki tüketicilere ulaşmış, ürün ve hizmet tanıtımını tüm dünyaya yapmış olmaktadır. Özellikle yerel alanda faaliyet gösteren, uluslararası fuarlara, sergilere ve diğer tanıtım etkinliklerine katılmak ya da uluslararası iş gezileri düzenlemek imkanına sahip olamayan küçük ve orta boylu işletmeler, bu şekilde dünya pazarlarına açılmak ve kendilerini tanıtmak imkanı bulabilmektedirler. 17 Müşteriler Açısından İnternet Sitesinin Üstünlükleri İnternetin işletmelere sağladığı üstünlüklerin hemen hepsi müşterilere de aynen yansımaktadır. Tüketiciler, işletmenin varlığından daha çabuk haberdar olmakta, işletme hakkında anında ve işletmenin sunduğu ürün veya hizmetlerle ilgili bilgilere anında ulaşabilmektedirler. İstek ve şikayetlerini e-posta aracılığıyla iletip, kısa zamanda cevap alabilmektedirler. Müşteriler, aynı amaca yönelik faaliyet gösteren işletmeleri, ürün veya hizmetlerini karşılaştırıp, fiyat ve kalite açısından uygun olanı seçebilmektedirler. Bütün bunları çok kısa sürelerde ve daha az maliyete yapabilmektedir. Dolayısıyla internetin müşterilere sağladığı en önemli kolaylık, zaman tasarrufudur. 18 İnternet Sitesinin Tasarımı Firmanızın internet sitesi, sizin dünyaya açılan vitrininizdir ve bir milyardan fazla internet kullanıcısı, her zaman için ve rahatlıkla vitrininize bakabilir. İnternet kullanıcıları, ilk önce sitenizin görünüşüne daha sonra içeriğine bakarak firmanızı değerlendirecektir. Hem sitenizin tasarımı veya dizaynı, hem de içeriği bu yüzden önemlidir. Web tasarımı; internetin gerçek bir fırsat ve kazanç kapısı olduğuna inanan, bu konuda gerekli çabayı göstermekte kararlı firmalar için dikkat etmeleri gereken ilk ve en önemli noktadır. Web sitesi tasarımı yeterli düzeyde olmayan şirketler internette yaptıkları ölü yatırımlarla başarısız olmaktadırlar. Sitelerine ziyaretçi kazandıramayan, gelen ziyaretçiye gerekli bilgileri veremeyen içerisindeki bilgileri taze bulundurmayan milyonlarca web sitesi internet çöplüğünü oluşturmaktadır. İnternet üzerinde başarılı olabilmenin yolu; 1.Web sitesi için nasıl bir pazarlama planının geliştirileceğine, 2.Web sitesinin nasıl dizayn edileceğine, 3.İnternet kullanıcılarına web sitesinin varlığının nasıl duyurulacağına bağlıdır. İnternet sitesini dizayn etmeden önce, kimin, hangi amaçla internet sitesini kullanacağının kararlaştırılması gerekir. İnternet sitesi, sadece internet üzerinden e-ticaret yapmak için değil, maliyet ve zaman tasarrufu sağlamak için, reklam ve tanıtım yapmak için veya kullanıcıları bilgilendirmek için de kullanılabilir. Bir internet sitesi, müşterilere 24 saat hizmet ve teknik yardım sağlayabilir. İnternet sitesi, işletmeye, yeni ürünleri, farklı fiyatları ve hatta farklı firma isimlerini test etmesine ve pazarlamasına imkan verir. Uluslararası pazarlamanın kapısını açar. Bilginin hızlı 19 toplanmasını ve dağıtılmasını sağlar. İnternet sayfaları arasında gezinen biri nasıl tek bir tıklamayla bir siteye gelebiliyorsa, yine tek bir tıklamayla buradan kolayca gidebilir. Kullanıcıların, firmanın internet sayfalarında dolaşırken zevk alması ve sıkılmaması gerekmektedir. Diğer bir deyişle, internet sitesi, kullanıcıların “akıntıya kapılmasını” sağlamalıdır. Kullanıcılar veya potansiyel müşteriler, “akıntıya kapıldığında”, zaman kavramını unuturlar internet sitesinde daha uzun kalırlar, daha fazla internet sayfasını ziyaret ederler, daha çok iletişim kurarlar ve ilgilendikleri şirketlerle daha çok ilişki kurarlar. Kısaca, akıntıya kapılan kullanıcıların, markanızı ve şirketinizi hatırlama ve ikisine de iyi duygular geliştirme potansiyeli daha fazladır. Bu kişiler sizin sayfanızı tekrar ziyaret edecek ve muhtemelen istediğiniz tepkiyi göstereceklerdir. Bu nedenle, internet sitesinin tasarımı ve içeriği büyük önem taşımaktadır. Bir internet sitesinin tasarımında dikkat edilecek hususlar şunlardır: 1.İsim: İnternet sitesi için kişi veya işletmelerin birer alan adına (domain name) ihtiyaçları vardır. İşletmelerin seçtikleri ismin, basit, kolay ve mümkünse ürün veya firmanın isminin olması daha iyidir. İnsanlar, genellikle ürün veya firma ismiyle arama yaptıklarından, bulmaları kolay olur. 2.Teknoloji tarafından kandırılmayın: İnternet sitesinin olması, herşeyin internet üzerinden yapılacağı anlamına gelmez. İnternet sitesini aşırı renkli veya büyük hacimli resim ve grafiklerle doldurmak iyi değildir. İçerik, internet sitesinin en önemli ziyaret edilme nedenidir. 3.İnternet siteleri birbirinden farklıdır: Her internet 20 sitesi farklıdır. İnterneti anlamanın en iyi yolu, oraya girmektir. İnternette sörf yaparak rakiplerin internet sitelerini ziyaret edin, konu, ürün bazında en iyi internet sitelerini arama motorlarından tarayın, bunları kendi internet sitenizle karşılaştırın. Size çekici gelen internet sitelerinin yapısına ve tasarımına dikkat edin. Bu sitelerin dizaynını yapan web masterların e-posta adresini veya telefonunu alarak arayabilirsiniz. 4. Yazılı bir plan yapın: Neyi başarmak istediğinize karar verin. Spesifik hedeflerin listesini çıkarın. Marka ve firmanızın güçlü yanlarını ön plana çıkartın. İnternet sitenizi kullanacak iş ortaklarını, çalışanları ve müşterileri tanımlayarak, bunlar için sitenizde hangi unsurlara ihtiyacınız olduğuna karar verin. Her firmanın, hedef pazarı tanımlamaya, müşterilerinin ve kullanıcıların kimler olduğunu bilmeye ihtiyacı vardır. 5.Ne satacağınızı bilin: Daha iyi fiyatlama, daha iyi hizmet, daha iyi ürün, daha iyi bilgi, daha fazla rahatlık? Bunlardan hangisini ön plana çıkaracağınıza karar verin. Bir şeyi, mağazalardan daha ucuza satmak yeterli değildir. 6.Metin ve Grafikler: Metin ve grafikler birbirlerini tamamlamalıdır. Ürününüzü satmak için, renge, sese veya video görüntülerine ihtiyacınız var mı? Her sayfanın bir amacı olduğundan emin olun. İnternet sitesinin yavaş olması, kullanıcıların siteye olan ilgisini azaltır. Onun için aşırı resim, animasyon vb. kullanmayın. Ürünle ilgili ve ödeme sistemiyle ilgili geniş bilgilere yer verin. Müşterilerin size kolay ulaşabilmesi için, adres, telefon numarası, e-posta adresi ve fiyat listesine, internet sitenizde yer verin. 21 7.Küçükten başlayın: Büyük ve kapsamlı bir site yerine, küçük bir site yapılması ve zamanla genişletilmesi ve geliştirilmesi daha doğrudur. İnternet sitesinin nasıl göründüğü o kadar önemli değildir, çünkü müşterilerin ihtiyaçlarına ve duruma göre internet sitesi değiştirilebilir. Yalnız, bu genişletme ve düzeltmeler, müşterilerin beklentilerine ve tepkilerine göre yapılmalıdır. 8.Yardım alın: Bir internet sitesinin oluşturulması; HTML programlaması, site isminin tescili, tasarım, arama motorlarına kayıt, halkla ilişkiler, promosyon/ reklam ve bakım-güncelleme gibi faaliyetleri içermektedir. Bunların hepsini yapabilecek misiniz? Doğru olan, en azından bu hizmetlerin bazıları için profesyonel firmalardan yardım almanızdır. 9.Ücretsiz materyaller, hediyeler, yarışmalar: Bir internet sitesinin başarısında, ziyaretçilere verilen ücretsiz ödüllerin önemli bir payı vardır. Örneğin, Amazon. com, her hafta ziyaretçilere ücretsiz kitap kazanabilecekleri yarışmalar düzenlemektedir. Hediyelik eşya ve ürünler vermek, yarışmalar düzenlemek, ücretsiz yazılımlar sunmak v.s. aktiviteler, internet sitesine olan talebi artırmaktadır. 10. Sitenizi devamlı güncelleştirin: Hiçbir şey, güncellenmemiş bilgiyi içeren statik bir internet sitesi kadar kötü değildir. Onun için internet sitenizin güncelleştirilmesine önem verin. Bu işlemi, siz veya webmasterlar yapabilir. 11. En kötüsü için hazırlayın: İnternet sitesinin tasarımını, en iyisi için değil, en kötü bilgisayar ve browserlara uygun şekilde yapın. 12. Zaman: Bir internet sitesinin tasarımı, bir-iki hafta 22 sürmektedir. Firmanızın büyüklüğüne ve internet sitesinin içeriğine bağlı olarak, internet sitesinin hazırlanması daha uzun zaman alabilir. 13. Maliyet: Çoğu firmanın internete hücum etmesiyle, web sitesi tasarım ve bakım/güncelleme maliyetleri de hızla düşmüştür. Maliyetler 50 dolardan başlayıp, bin dolara kadar çıkmaktadır. 14. Para tahsili: Rakip işletmelerden veya diğer web satıcılarından bir şey alarak, nasıl yapıldığını görün. Siparişin verilmesinde, paranın internet üzerinden tahsil edilmesinde çeşitli yöntemler vardır. Önemli olan, bunların güvenli olması ve sağlıklı işlemesidir. 15. Gerçekçi beklentilere sahip olun: Başarısız olmaktan korkmayın. İnternet üzerinde iş yapmanın bir çok yararı vardır. Genellikle internet sitesi 6 ayda, maliyetini karşılamaktadır. 16. Esnek olun: Gelişmelere ve değişimlere karşı açık olun. Ernst&Young firmasının Türkiye’de yaptığı bir araştırmada internet üzerinden yapılan alışverişlerde internet kullanıcılarının nelere dikkat ettiği incelenmiştir. Bu anketin ilk sorusunda internet üzerinden yapılan alışverişlerde kullanıcılara en beğendikleri özellikler sorulmuştur. Kullanıcıların %50’si rahatlık ve uygunluğu, %22’si kolay aramayı, %11,7’si iyi fiyat ve fırsatları, %11,3’ü de seçme olanağı ve 24 saat alışveriş imkanı olduğunu belirtmiştir. Kullanıcılara ikinci soru olarak internette perakende satış yapanlar için elektronik ticarette başarı faktörleri sorulmuştur. Kullanıcıların önemli gördüğü faktörler önem sırasına göre şu şekilde sıralanmıştır: - İyi tasarlanmış, kolay kullanılan bir siteye sahip olmak, 23 - Güçlü bir firma imajı, - Bilinen markalı ürünleri satmak, - Doğru arama motorları, ana siteler ya da web grupları ile işbirliği, - Sitenin tanıtımını/promosyonunu ciddi biçimde yapmak, - Hızlı takipçi olmak, - Güçlü yönetim kadrosuna sahip olmak, - Rekabet eden fiyatları online önerebilmek, - İlk uygulayıcılardan olmak. 24 İnternet Sitesinin İçeriği İnternet sitesi bir işletme ile hedef kitle arsında iletişim sağlayan bir araçtır. Bu nedenle, etkili bir iletişim sağlayabilmek için, bir yandan görsel olarak renk, ses, grafik kullanımı gibi özelliklere, teknik açıdan ise, erişebilirlik hızı, sayfalar içinde aradığını kolay bulabilme ve ilgili diğer sayfalara kolaylıkla bağlanabilme gibi teknik özelliklere dikkat edilmelidir. Ayrıca internet sitesinin sürekli güncel bilgilerle donatılması, eskiyen bilgilerin değiştirilmesi, aynı konulardaki internet sitelerine bağlantı sağlamak için gerekli linkler gibi çalışmaların da yapılması gerekmektedir. İnternet sitesinin içeriği hazırlanırken gözünüze alınması gereken en önemli konu, internet sitesinin yararlı olmasıdır. Hem mal ve hizmetlerin tanıtılması hem de olabildiğince çok ve yararlı bilginin sunulması, ayrıca aynı konuda farklı internet sitelerine bağlantı yapabilme imkanının sunulması önemlidir. İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili olarak, içinde yer aldığı sektörde uzman bir işletme imajı verebilmesi, üretim konusu mal ve hizmetle ilgilenen herkesin, müşteri olsun ya da olmasın siteyi ziyaret etmesi pazarlama başarısı açısından önemlidir. Bu nedenle internet sitesinin, içeriği doyurucu bilgilerle dolu olmalı ve ilgili konuya ilişkin, her alanda bilgi vermelidir. Uygun yapıda içeriğin, uygun sunuş teknikleriyle birleştirilmesi, internet sitesinin çok sayıda ziyaretçi tarafından görülmesini sağlayacağından pazarlama faaliyetlerinin etkinliğine olumlu katkı yapacaktır. İnternet sitesinin hazırlanmasında, ilk olarak internet sitesi amaçlarının basit, açık ve doğru olarak tanımlanması, neyin başarılmak istendiğinin, ikinci olarak da hedef 25 kitlenin neden işletmenin internet sitesini ziyaret etmek istediklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Kullanıcılar ve kullanıcı profillerinin belirlenmesi, sitenin neleri içermesi gerektiğini ve kullanıcıların siteden beklentilerini de ortaya çıkaracaktır. İnternet sayfası işletmenin kendisi ile birlikte mal ve hizmetlerini de tanıttığından, kullanımı ve erişimi kolay bir düzenleme yapılmalı ve gerekiyorsa ses ve görüntü efektleriyle de zenginleştirilmelidir. Bir internet sitesinde, bulunması gereken unsurlar şunlardır: - Şirketin geçmişi veya kronolojisi, - Şirketin amblemi/logosu, - Yıllık raporlar, - Güncel haberler, - Şirketin ürettiği mal veya hizmetlerle ilgili bilgiler, - Şirketin amacı, vizyonu ve misyonu, - İlgili internet sitelerine linkler, - Şirketle iletişim kurabilmek için, adres, telefon, e-mail adresi. İnternet sitesinin dizaynında faaliyet gösterilen ülkenin insanlarının örf ve adetleri ve kültür özellikleri de dikkate alınmalıdır. Örneğin, Malezya’daki internet siteleri ile Avustralya’daki internet siteleri arasında yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, kültürün internet sitesinin tasarımında önemli bir yeri vardır. Araştırmaya göre, Avustralyalılar az içerik ve yüksek iletişime önem verirken; Malezyalılar, yüksek içeriğe önem verip, iletişime fazla önem vermemektedirler. İnternet siteleri, güçlü ve önemli bir etkiye sahip, görsel 26 ve interaktif materyalleri göstermeye imkan tanır. Bunların internet sitesinde yer alması veya gönderilen mesajlara eklenmesinin kullanıcılar üzerinde olumlu etkisi olabilir. Bu amaçla, internet sitesine aşağıdaki özellikler eklenebilir: - İnsanların, ürünlerin ve logoların fotoğraflarının web sitesinde yer alması, - Grafiklerin, şekillerin veya tabloların kullanılması, - Diğer medya araçlarında çıkan haber ve reklamların belirtilmesi, bunların referans olarak gösterilmesi, - Geçmiş haberlere ilişkin arşivin ve arama özelliğinin bulunması, - Şirket yönetimi tarafından yapılan önemli konuşmaların kayıtları, - Önemli olay ve gelişmelerin video görüntülerinin koyulması, - E-posta uyarı sisteminin olması. Görsel veya interaktif ses, film/video görüntüsü, hareketli şekil, fotoğraf v.s. özelliklerin, bir internet sitesinde çok kullanılması, internet sitesinin yavaşlamasına neden olmaktadır. Yavaş internet siteleri ise, kullanıcıları o internet sitesinden vazgeçiren en önemli etkendir. Bu nedenle, büyük hacme sahip bu materyallerin ya özel programlarla sıkıştırılması ya da optimum şekilde kullanılması gerekmektedir. 27 İnternet Sitesinin Maliyeti İnternet sitesinin maliyeti; internet sitesinin tasarımına, içeriğine ve internet sitesinin sunduğu özelliklere değişmektedir. Genel olarak, internet sitesinin maliyeti üç ana unsurdan oluşmaktadır. 1.İnternet sitesinin tasarımı ve içeriği : İnternet sitesinin tasarımını kendiniz de yapabilirsiniz, bir başkasına da yaptırabilirsiniz. Fakat firmanızın internet sitesi, sizin dünyaya açılan pencereniz ve vitrininiz olacağından, internet sitesinin tasarımında ve içeriğinin oluşturulmasında, mutlaka profesyonel kişi veya firmalardan yardım alınız. Web tasarım hizmeti veren bir çok firma bulunmaktadır. Maliyeti etkileyen en önemli etken, hazırlanma amacına bağlı olarak, internet sitesinin içeriği ve sunduğu özelliklerdir. Örneğin; sadece firmanıza ve ürettiğiniz mal/hizmetlere ilişkin tanıtıcı bilgilerin yer aldığı statik bir web sitesi hazırlayabilirsiniz. Tanıtıcı ve bilgilendirme amaçlı böyle bir web sitesinin tasarım maliyeti, doğal olarak düşük olacaktır. Web sitesinin fonksiyonları arttıkça maliyetler de artacaktır. Örneğin, web sitesi üzerinden sipariş alıp vermeye veya mal/ hizmet satışına imkan verecek şekilde bir web sitesinin maliyeti daha yüksek olacaktır. 2.Alan adı tescili: Alan adı tescil maliyeti, alan adınızın tr uzantılı olup olmayacağına bağlıdır. tr uzantısız alan adlarının yıllık tescil maliyetleri daha düşüktür. Türkiye’de tr uzantılı alan adlarının dağıtımı işlemi Ortadoğu Teknik Üniversitesi tarafından yürütülmektedir (www.nic.tr). 3.İnternet sitesinin yayınlanması (hosting): İnternet sitenizi oluşturduktan ve alan adı aldıktan sonra sıra, 28 web sitesinin internet üzerinde yayımlanmasına, diğer bir deyişle herkesin kullanımına açılmasına gelmektedir. Web sitenizi, kendi sunucularınızda yayımlayabileceğiniz gibi, site barındırma hizmeti (hosting) veren özel kuruluşlardan da hizmet alabilirsiniz. Web sitesi tasarımı, alan adı tescili ve web sitesi yayımlama hizmetlerini bir arada veren bir çok profesyonel firma bulunmaktadır. Sizin amaçlarınıza ve ihtiyaçlarınıza uygun bir web sitesi oluşturmak için, birkaç tasarım ve hosting firmasından fiyat teklifi alarak işe başlayabilirsiniz. Bir internet sitesinin toplam maliyeti, yukarıda da ifade edildiği gibi, internet sitesinin içeriğine ve fonksiyonlarına bağlı olarak, 100 YTL ile 1.500 YTL arasında değişmektedir. 29 İnternet Sitesinin Tanıtımının Yapılması İnternetin henüz tam anlamıyla yaygınlaşmamış olması ve internet üzerinde milyonlarca web sitesi bulunması nedeniyle, internet üzerinde web sitesine sahip olan işletmeler, öncelikle web sitelerini hedef pazarına duyurmak ve tanıtımı yapmak zorundadır. Bunların dışında, web sitesinin varlığını duyurmak ve kullanıcılara ulaşmak için, şu yöntemlere de başvurulabilir: 1.Basın bildirisi hazırlayın: İnternet sitesinin duyurulmasında en etkili araçlardan biri, gazeteleri, sergileri, müşteri web sitelerini, radyo ve televizyonları içeren medya araçlarına, bir-iki sayfalık basın bildirisi dağıtmaktır. 2.Bir medya listesi hazırlayın: Yerel, bölgesel ve ulusal gazeteleri, magazinleri v.s. takip ederek, internet sitenizle ilgili çıkan yazıları toplayın ve bunları değerlendirin. 3.Elektronik dergiler: Artık çoğu gazete ve derginin online baskısı olduğu gibi, sadece elektronik dergilerde mevcuttur. Bunlar da internet sitesinin varlığından haberdar edilmelidir ve takip edilmelidir. 4.Televizyon: Televizyonların haber veya teknoloji/internet programlarına, internet sitesinin çeşitli vesilelerle konu olması sağlanabilir. 5.Arama motorlarına kayıt yaptırın. 6.Ücretsiz listeleme: Arama motorlarının dışında, haber gruplarına ve sarı sayfalara da ücretsiz kayıt imkanı vardır. Ürün ve hizmetlerle ilgili bilgiler, haber gruplarına gönderilebilir. 7.Hazırlıklı olun: Web sitesinin tanıtımı yapılmaya başlandıktan sonra, web trafiğinin hızlanmasına, sipariş30 lerin yoğunlaşmasına hazırlıklı olun. İnternet sitesinin bu trafiği kaldırabileceğinden emin olun. Doğru ve zamanında hizmet, tekrar kullanımı artırmanın yanı sıra, ağızdan ağıza reklamı da sağlar. 8.Duyuru servisleri: Önemli arama motorlarına ve medya kaynaklarına, internet sitesiyle ilgili bilgileri otomatik olarak gönderen çeşitli yazılımlar vardır. Bu programlar, işletmelere, büyük kolaylıklar sağlamaktadır. 9.Çeşitli internet sitelerine reklam verin: Web trafiğinin artmasıyla internet reklamcılığının da önemi artmıştır. Reklam verilecek internet sitesinin, reklam türünün ve reklam içeriğinin doğru seçilmesi çok önemlidir. 10. Doğrulama: Arama motorlarına kayıt işlemini ister kendiniz yapın, ister duyuru yazılımları yapsın, arama motorlarını tarayarak, listelere geçip geçmediğini kontrol edin. Başkasına güvenmeyin ve işinizi kendiniz halledin. 11. Uzmanlar/Danışmanlar: İnternet sitesinin tanıtılmasında, danışmanlardan ve uzman kuruluşlardan yararlanabilirsiniz. Bu amaçla hizmet sunan çeşitli web siteleri vardır. Fakat bunların kullanılması, sizin hiç bir şey yapmayacağınız anlamına gelmez. 12. E-posta listeleri: E-posta listelerini kullanmak dikkat isteyen bir iştir. İstenmeyen bir e-posta aldığınızda ne yaptığınızı düşünün. E-posta listeleri oluşturan çeşitli kuruluşlar vardır. Bunlardan yararlanarak, sizinle ilgili kişilere e-posta gönderebilirsiniz. İlgisiz kişilere e-posta bombardımanı yapmanın bir faydası yoktur. 13. Chat/Sohbet odaları: Gerçek zamanlı sohbet odalarını kullanarak, reklamınızı yapabilirsiniz. 14. Yarışmalara katılın: Çeşitli özelliklerine göre web 31 sitelerini karşılaştıran ve sıralayan, web siteleri veya dergiler vardır. Bunlara, web sitesinin kayıt ettirilmesi ve değerlendirmeye alınması sağlanabilir. Web siteniz dereceye girdiğinde, bunu reklam amaçlı kullanabilirsiniz. Ayrıca, dereceye giren diğer web sitelerinin özelliklerini inceleyerek, kendi sitenizle karşılaştırabilirsiniz. 15. Bir gruba, topluluğa katılın: Firmanızın faaliyet konusuyla ilgili veya ürünle ilgili sanal gruplara veya birliklere katılın. 16. Web adresinizi, kartvizit, mektup vb. yazılı araçlar ve geleneksel pazarlama araçları üzerine yazın. Örneğin işletmenin kullandığı broşür, faks kağıtlarına, reklam ve ilanlara, işletme çalışanlarının kartvizitlerine, internet adresinin ve elektronik posta adreslerinin yazılması, internet sitesinin varlığını duyuracaktır. 32 Tanıtımın İnternet Üzerinde Reklam İle Yapılması İşletmenin internet sitesinin, ürün ve hizmetlerinin adını duyurmasının bir yolu da internet üzerinden reklam yapmaktır. Reklamın internet ortamında kullanılmasıyla, işletmeler, oldukça düşük reklam bütçeleriyle, çok büyük müşteri kitlesine ulaşabilme imkanına kavuşmuşlardır. İnternet üzerinde reklamın başlıca iki türü vardır. Bunlar; banner reklamları ve elektronik posta reklamlarıdır. Banner reklamları, sık ziyaret edilen sitelere konulan, şerit ya da bant şeklindeki hareketli mesajlardır. Bu siteyi ziyaret eden kullanıcı, banner üzerinde yer alan ve dikkat çeken mesaj ya da görüntülerden oluşan sembolü tıklatarak bağlantılı siteye ulaşmaktadır. Banner reklamları özellikle, internet üzerinden mal satan işletmeler tarafından sık kullanılmaktadır. Bannerların hedef kitle bakımından en çok ziyaret edilen sitelere konulması ve bu siteler içinde en uygun sayfaların seçilmesi çok önemlidir. Sık kullanılan diğer bir reklam türü de elektronik posta reklamlarıdır. İnternet kullanımının yaygınlaşmasıyla, yakın bir gelecekte e-posta adresine sahip insanların sayısının çok büyük rakamlara ulaşması beklenmektedir. Web trafiği her yüz günde ikiye katlanmaktadır. 2010 yılında dünya nüfusunun 1/3’ünün web sitesi olacaktır. E-posta reklamcılığı, e-posta adreslerinin çeşitli kaynaklardan toplanıp, mal ve hizmetlerle ilgili çeşitli bilgilerin bu adreslere gönderilmesi temeline dayanmaktadır. Kısa, öz ve açıklayıcı mesajları, hedef kitlenin posta adreslerine gönderen işletme, mesajın içinde kendi sitesine bir bağlantı koyabilir. İnternete erişimin bir maliyetinin olması ve kullanıcıların zamana önem vermeleri nedeniyle, posta kutularına gönderilen yerli yersiz mesajlar tepki çekebilmektedir. Aynı anda 33 birden çok kaynaktan mesaj alan kullanıcı, kişisel mesajlara önem verdiğinden çoğu zaman kaynağı belli olmayan mesajları okumadan silebilmektedir. Bu nedenle, hedef kitle iyi seçilmeli, işletmenin reklam yapmadaki amaçları belirlenmeli ve buna göre reklam türü ve reklamın yapılacağı web siteleri seçilmelidir. Eletronik posta reklamlarında içerik ve kapsamın düzenlenmesi, banner türü reklamlarda ise kullanıcıların dikkatini çekecek uygulamalara yer verilmesi önemlidir. İşletmeler kendilerine bir veri tabanı oluşturup, geliştirebilirler. Bu işletmeye zaman ve maliyet tasarrufu sağlayacaktır. Veri tabanı oluşturmak için web sitesini ziyaret eden kişiler hakkında bilgi toplayan çeşitli yazılımlar mevcuttur. Kişiler hakkında izinsiz bilgi toplanmasının doğru olup olmadığının tartılmasına rağmen, bu yöntem işletmeler tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. İnternete verilen reklamların etkinliğini ölçmek kolaydır. Çünkü web sitesini kaç kişinin ziyaret ettiği, bunların hangi web sitesinden bağlandığı, en çok hangi sayfalara ilgi gösterdikleri vb. bilgileri sağlayan yazılımlar mevcuttur. İnternet reklamlarında etkinliği belirleyen en belirgin ölçüt tıklama oranlarıdır. Yani herhangi bir web sitesine bırakılan banner üzerinden siteye gelenlerin sayısı etkinliği ifade etmektedir. İlgili bannerın tıklama oranının yüksek olması reklam verilecek sitenin seçilmesinde yol gösterici olmaktadır. İşletmeler bu yazılımları kullanarak elde ettikleri bilgileri, web sitesinin içeriğinin belirlenmesinde, web sitesinin dizaynında, reklamların verilmesinde v.b. alanlarda kullanmaktadırlar. İnternet reklamlarının önemi ve hacmi giderek artmaktadır. Örneğin, 1997 yılında ABD’de 1 milyar $’ın altında 34 olan internet reklamcılığı hacmi, 2006 yılında 12,5 milyar $’a ulaşmıştır. 2008 yılında, dünya genelinde toplam internet reklamcılığı hacminin 30 milyar $’ı geçeceği tahmin edilmektedir. Türkiye’de de internet kullanıcı sayısındaki artışa bağlı olarak, internet reklamları artmaktadır. Yapılan bir araştırmaya göre, 2006 yılında Türkiye’de internet reklam pazarının büyüklüğü yaklaşık 40 milyon $’dır. İnternet; tanıtım, reklam ve satış amaçlı güçlü bir araç olabilir, fakat bu internetin nasıl etkin kullanıldığına bağlıdır. Maalesef çoğu işletme, internetten tam anlamıyla yararlanamamaktadır. Bir internet sitesinin başarılı olabilmesi; - İnternet adresinin tanıtımının yapılmasına, arama motorlarına, haber gruplarına v.s. kayıt ettirilmesine, - E-postalara hızlı ve doğru cevap verilmesine, - İnternet sitesinin devamlı güncelleştirilmesine, - İnternet sitesinin zengin bir içeriğe sahip olmasına ve - İnternet sitesinin hızlı olmasına bağlıdır. 35 Yararlanılan Kaynaklar - A’dan Z’ye E-ticaret Rehberi, Power Ekonomi Dergisinin Eki, 2000. - Adem ANBAR, “Firma Tanıtımında Web Sitesi Dizaynı ve İçeriğinin Önemi ve Başarı Koşulları”, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, 2003. - Craig SETTLES, Siber Pazarlama ve Başarının Esasları, Çev: Hidayet Şahin, Sistem Yayıncılık, İstanbul, Kasım 1996. - Dieter FINK and Ricky LAUPASE, “Perceptions of Web Site Design Characteristic: A Malaysian/Australian Comparison”, İnternet Research: Electronic Networking Applications and Policy Volume, Volume 10-Number 1, 2000. - İbrahim KIRÇOVA, İnternette Pazarlama, Beta Yayınları, İstanbul, 1999. -Azmi YALÇIN ve Mert DEMİRCİOĞLU, “Bir İletişim Aracı Olarak İnternet Siteleri: En Büyük 100 Sanayi Firmasının İnternet Sitelerinin İçerik Analizi”, U.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt XXI, Sayı 1, 2002. - Stefano PELLE, “Media Innovation: Advertising on the Internet”, Spandan, 2005. - Michael CAHLIN, “Marketing and Public Relations Strategies for the Web”, Internet, Vol. 5, Issue 6, June 1997, http://www.smartcomputing.com - http://www.sprinproject.org/resources/web/html/netiquette.html - http://www.turkticaret.net - http://www.aktifmedya.net - http://www.reklamnet.com - http://www.kobifinans.com.tr (Bu çalışma Feray Odman Çelikçapa, Adem Anbar, Gökhan Şenol tarafından yayına hazırlanmıştır.) 36 37 38