Gib mir ein A Gib mir ein A Gib mir ein A Gib mir ein A
Transkript
Gib mir ein A Gib mir ein A Gib mir ein A Gib mir ein A
mir ein Gib mirОт einбуквы A Gib до слова Bana bir şey söyleGib mir Bana bir şey Gib mir ein A Gib mir ein AGib mir Bana bir şey söyle От буквы до слова Gib mir Bana bir şey söyle Gib mir ein A Gib mir ein От буквы д Gib mir ein A mir ei Gib Bana bir şey От буквы до Gib mir ein A G Gib mir ein A Bana bir ş Gib mir e Gib mir ein A От буквы до Gib слова m Gibein mir A ein Gib mir Bana bir şey söyle От буквы до Gib слова mir ein Konuşmayı destekleme Bana şey söyle Gib mir einbir A baştan Gibбуквы mir ein A Gib mir ein A От до слова От буквы до слов Bana bir şey söyle Gib mir Gib mir ein A Bana bir şey söyle Gib mir ein A Gib mir ein A От буквы до сл Gib mir ein A Bana bir şey söylemir ein A Gib Hannover‘li çocuk doktorlarının giriş konuşması Broşürün Kullanımı Bu broşür çocuğunuzun dil edinimini desteklemenize yardımcı olacaktır. İçinde her yaş için önemli olan bazı genel kurallar bulunmakta. Ama her yaşın sizin dikkat etmeniz gereken özellikleri de vardır. Broşürü baştan sona okuyunuz. Bununla ilgili olarak büyük anne-babayla, çocuğunuzun dil edinimini baştan nasıl yürüteceğinizi konuşunuz. Daha sonra broşürü bırakın ama lütfen uzağa değil, kolay ulaşabileceğiniz bir yerde bulundurun ve çocuğunuz büyüdükçe tekrar tekrar bakın. Dr. med Thomas Buck Hannover bölgesi çocuk ve genç doktorlarının başkanıdır Okurken ve keşfederken iyi eğlenceler! İçindekiler Hannover‘li çocuk doktorlarının giriş konuşması Hannover‘li çocuk doktorlarının giriş konuşması 3 Sevgili anne - babalar, aileler 1. Dil önemlidir - ilk günden itibaren 4 2. Algılama – Hareket etme – Konuşma 8 Hannover bölgesinin çocuk ve genç doktorları olarak, çocuklarınızın ihtiyaçları olan şefkatli danışmanlık hizmetini alacaklarına eminiz. 3. Resimli kitaplarla hayata başlamak 12 4. Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler 16 5. “Hannover okumaya başlama derneğini” tanıyor musunuz? 20 6. Bilimsel katılım 22 7. Kaynakça 23 8. Gerekli adresler 23 Şefkatli ve fedakâr olun, biz çocuk ve genç doktorları olarak sizin yetki ve bilginizi güçlendirmek istiyoruz. Yazarlara, “Hannover okumaya başlama derneğine”, Hannover Leibniz Üniversitesine ve Alice – Salomon Okulu’na bu broşürü oluşturdukları için teşekkür ediyorum. Martin Raguse’ye bu projedeki inisiyatifinden dolayı minnettarım. Pek çok ailede büyük bir endişe olduğunun farkındayız: •Çocuğumuzun gerçekte neye ihtiyacı var? •Çocuğumuza en doğru nasıl davranabiliriz? Bana bir kelime söyle .... •Çocuğumuzu nasıl doğru şekilde teşvik ...Konuşun, şarkı söyleyin, fısıldayın, nasıl, edebiliriz? nerde, ne zaman, hangi dilde olursa olsun önemli olan her zaman Özellikle çocukların dil edinimi bizi sık sık sevgiyle ve bütün kalbinizle olmasıdır. endişelendirmekte. Sizden onların danışmanı olarak, Hannover bölgesi gün boyunca yöneltecekleri sorular çocuk ve genç doktorları adına karşısında onlara akıl vererek destek En iyi dileklerimle, olmanızı istiyoruz. Çocuğunuza önerilerde bulunarak onu mümkün olan en iyi şekilde teşvik etmenizi istiyoruz. Dr. med. Thomas Buck 3 4 5 Dil önemlidir - ilk günden itibaren İlk günden itibaren çocuğunuzla, konuşun, oynayın, şarkı söyleyin ve gülün! Çocuğunuzla diyalog içinde olmanın anlamı: Göz teması, konuşma ve oyundur. 1. Dil önemlidir - ilk günden itibaren Çocukların anadillerini kolayca öğrenmeleri şaşırtıcı değil midir? Bu yetenek doğuştandır ve siz ebeveyn olarak çocuğunuzun bu yeteneğinden faydalanması için desteklemelisin. Bebekler konuşmaya çok yatkındırlar ve bu açık şekilde diğer gürültülerden farklıdır. Konuşma, bebeklerde çevre gürültüsü gibi seslerden çok daha fazla ilgi uyandırır. Bu yüzden: İlk günden itibaren bebeğinizle, konuşun, oynayın, şarkı söyleyin ve gülün! Konuşma şefkat demektir Çocuğunuz, dilin ve konuşmanın olumlu bir şey olduğunu hızlı şekilde öğrenir. Onunla konuştuğunuzda yakınlığınızı hisseder ve sesinizin alıştığı tonunu duyar. Siz onun dil modelisiniz, çünkü sizin konuşmanızdaki bütün sesleri duyuyor ve bunları ses hazinesine yerleştiriyor. Bu kendi kendine gelişir. Değişik sesler çıkarır, ağlar ya da bağırır. Çocuğunuz bıkmadan bütün sesleri çıkarmayı dener, bu seslere göre dudaklarına şekil verir ve diliyle ağzına dokunur. Böylelikle konuşma için gerekli olan şartları geliştirmiş olur. Çocuğunuz onunla iletişime geçtiğinizde sevinir. Birlikte konuşmada Önemli olan; çocuğunuzun duyduğu dili algılayabilmesidir. Anlaşılır ve doğal bir şekilde konuşun. Kolay ve öncelikle kısa cümleler kurun. Kelime tekrarları da çocuğunuza çok yardımcı olur. Yaşına uygun, doğru şekilde olduğundan emin olun. Molalar verin ve çocuğunuza sözlerinize tepki vermesi için zaman verin. Çocuğunuzla konuşan ve dinleyen rollerini değişin. Çocuğunuzla birlikte ne yapıyorsanız bunu sözcüklerin eşliğinde de yapabilirsiniz. Örneğin; bezini değiştirirken ya da üzerini giydirirken. Belki ona “şimdi sana çoraplarını giydiriyorum önce bir ayak geliyor ve sonra da diğer ayak” dersiniz. Bebeklerin miyop olduklarını biliyor musunuz? Çocuğunuzla konuştuğunuz zaman, ilk aylarda yüzüne olan mesafeniz 50 cm’den fazla olmamalıdır. Konuşmadan sonra, ağzı ve yüzüyle hangi hareketleri yaptığını takip edip görebilirsiniz. Küçük kelime oyunları ritüeldir Çocuğunuzla diyalog içinde olmanın anlamı: Göz teması, konuşma ve oyundur. Çocuğunuza, konuşurken küçük şiirler söylemeniz ya da parmak oyunları yapmanız onun için oldukça iyidir. Kısa zaman sonra çocuğunuz başka türlüsünü istemeyecektir. Yeni kelimeler duyuyor, vurgularına kulak kabartıyor ve dilin; heyecanlı, eğlenceli, periyodik ve yaşamla bağlantılı olduğunu görür. Neşeli bir sabah ritüeli Bir küçücük aslancık varmış Bir küçücük aslancık varmış Kırlarda koko koşar oynarmış Kırlarda koko koşar oynarmış Annesi onu çok severmiş Babası onu çok severmiş Sen benim ca ca canımsın dermiş Sen benim caca canımsın dermiş 6 7 Dil önemlidir - ilk günden itibaren Çocuğunuzla kendini evinde hissedeceği dilde konuşun. Anadil? Kesinlikle! Çocuğunuzla kendini evinde hissedeceği dilde konuşun. Siz kendi konuştuğunuz dilden emin olun, doğal şefkatli ve çocuğunuzun dil edinimi için gerekli olan önemli sözleri kullanın. Çocuğunuz iki dilli büyüyorsa anne ve baba onun ana dilinde konuşmakta kararlı olmalılar. Çocuk kendi anadilinden emin olursa, Almancayı da kolaylıkla öğrenebilir. Çocuğunuz Almanca konuşan çocuklarla iletişim içinde olduğunda, dilsel gelişimi heyecanlı ve desteklenmiş olacaktır. Örneğin; bir bebek grubunda, kreşte (0-3 yaş) ya da anaokulunda (2-6 yaş). Hav hav! Ve agu yapmak! Dünyadaki bütün dillerde “çocuk sözcükleri” diye adlandırılan sözcükler bulunmaktadır. Konuşmak için kolaydırlar ve çocuk ihtiyaçlarını, duygularını ve gözlemlerini bunlarla ifade eder. Bu basit çocuk sözcüklerini endişelenmeden kabul edebilirsiniz. Siz de bu konuşmalara dahil olduğunuzda çocuk anlaşıldığını hisseder ve “hav hav’ın” köpek demek olduğunu öğrenir. Başarıyı tanımak-dil eğlencesini güçlendirmek Çocuğunuzun dili sürekli olarak gelişir. Seslerden sonra (a, e, i, o, u) hece tekrarlamaları (baba, mama…) ilk sözcük, 1-2 sözcüklü cümleler kelime bilgisini genişletir ve çocuğunuz uzun cümleler kurmaya başlar. R, G, K gibi zor sesleri ya da Str, Gr, Kl gibi ses kombinasyonlarını geç çıkarabilmesi normaldir. Örneğin; “kedi” yerine “tedi” ya da “büyük-küçük” yerine “büü-çüçük” der. Onun çabasını kabul ettiğinizde, cevaplar ve yorumlarla ona doğruyu Çocuğunuzun en azından bir kulağının iyi duymasına dikkat edin. gösterdiğinizde, çocuğunuzun dil gelişimine en faydalı şekilde eşlik edersiniz. Örneğin; çocuk “ayaba!” dediği zaman, ona “evet, orda bir araba gidiyor” dersiniz. Ya da çocuğunuz size “bugün okulda süt içtimdi” dediğinde ona “bugün okulda süt içtin, gerçekten lezzetliydi” şeklinde cevap verin. Çocuğunuz doğruyu uyarı almadan ve baskı altında olmadan duyarsa dil neşesini muhafaza eder. Başarılı olmazsa size araştırma sunan bir kulak burun boğaz doktoruna gitmelisiniz. Minik Kuş Mini mini bir kuş donmuştu Pencereme konmuştu Aldım onu içeriye cik cik cik cik ötsün diye Pır pır ederken canlandı ellerim bak boş kaldı. Konuşma sağlıklı kulaklara ihtiyaç duyar! Çocuğunuzun en azından bir kulağının iyi duyduğunu dikkat etmeniz önemlidir. İlk haftalarda her durumda işitme becerisini test edin. Bu test daha ilk günlerde doğum hastanesinde yapılmaktadır. Bu metni yavaşça söyleyin ve hayvan seslerine dikkat çekin. Kısa zamanda çocuğunuz hayvan seslerine kendisi çıkarabilecektir. 8 9 Algılama – Hareket etme – Konuşma Altı değiştirilirken bebeğiniz size bakar dikkatlice sizin sesinizi dinler. Bir çıngırak ya da kitabı tutmaya ve keşfetmeye çalışır. 2. Algılama – Hareket etme – Konuşma 3 aydan 4 aya kadar olan dönemde çocuğunuzun algılarının açık olduğunu fark edeceksiniz. Gözünden 30 – 40 cm uzaklıktaki şeyleri algılayabilir. Ona yaklaştığınızda yüzünüzü tanır ve size güler. Çocuğunuz bu dönemde daha çok sırt üstü yatar. Giyinirken yüz üstü yatar. Sırt üstü yatmak çocuğunuz için mutlak şekilde güvenlidir ve pratik bir pozisyondur. Güvenli, çünkü düşemez ve pratik, çünkü elleri serbesttir. Başparmağınızı, yüzünüzü ve saçınızı tutar. Kundak zamanı ilişki zamanıdır Altı değiştirilirken bebeğiniz size bakar dikkatlice sizin sesinizi dinler, anlatır, güler ve neşesini size bütün vücuduyla gösterir. İçten, güvenli ve sakin birlikteliğin tadını çıkarın. Bu durumda çocuğunuz şefkati, korunmayı ve sevecenliği hisseder. Konuşmanın güzel bir şey olduğunun ve iki insanı birbirine bağladığının farkına varır. mimiklerle ona “bunu iyi yapıyorsun” deyin. Çocuğunuz yüz üstü yatmayı başardığı zaman ilk olarak iki elinden destek alır. Portakal Çocuk öncelikle elleriyle yaptığı kendine özgü oyuna konsantre olur. Portakalı soydum, Başucuma koydum. Ben bir yalan uydurdum, Duma duma dum, Kısa zamanda kolay şiirlere, oyunlara ve şarkılara büyük ilgi gösterir. (Bu bölümün sonunda buna güzel bir örnek bulacaksınız.) Bunu güvenle yaptığı zaman bir kolunu kaldırır ve yüz üstü yatarken bir şeyleri tutabilir. Bir çıngırak, küçük bir resimli kitap, oyuncak hayvan ya da nesneleri keşfetmeye çalışır. Kırmızı mum. Dünyayı keşfetmek Kucaklaşmak ve okşayarak masaj yapmak çocuğunuzu çok mutlu eder ve onun algısını, dilini ve hareketlerini canlandırır. Bir süre sonra çocuğunuz rahat olduğu sırt üstü yatmaya olan ilgisini kaybeder. Dikkatlice yan tarafına döner. Önce, yan yatarken güvenli hisseder, karnının üzerine döner. Çocuğunuzu adım adım öğrenme sürecinde kesinlikle bağımsız bırakın. Küçük bir müdahalede bile bulunmayın! Onun çabasını kabul edin ve jest ve Çocuklar bağımsızca yer değiştirmek için çeşitli yollar bulurlar. Çocuğunuz dirsekleri yardımı ile sürünerek ilerlemeye başladığında, bunu ağırlıklı olarak en sevdiği tarafın üzerinde yapar. Sürünerek ilerlemeden sonra çoğu çocuk emeklemeye başlar. Çocukların yaklaşık % 3-5’i emeklemezler. Bunlar popolarının üzerinde kayarlar ya da ayağa kalkarlar ve yürürler. Bütün bunlar sırayla olur. 10 11 Algılama – Hareket etme – Konuşma Bir araştırmacı gibi meraklı, ilgili ve yorulmak bilmeden keşif turları atar. Her çocuk doğduğu andan itibaren kendi kişiliğine, temposuna ve kendi öğrenme metoduna sahiptir. Adım adım ileriye Yürümeyi çocuk kendisi başarır. Bunun için yetişkinlerin teşvikine ihtiyaç duymaz. alır ve siz merakla ona bakarsınız. Sizden bir şeyler duymak, sizinle iletişim kurmak ister ve sizin takdiriniz onu mutlu eder. planı vardır. Her adımda aşabileceğine inanırsa devamı gelir. Onu çok fazla takip ettiğinizde kendini güvensiz hisseder ve sonunda gelişimi durur. Güvenli bir şekilde oturabildiği zaman mobilyalara ya da mobilyanın bacaklarına uzanmaya başlar. Sonra mobilya boyunca yürümeye başlar ve elleriyle ilerlemek ister. Algı ve hareket sayesinde çocuk dünyaya açılır. Bu sürece konuşarak eşlik edin ve çocuğunuz dilin anlaşmak için önemli birer araç olduğunu öğrensin. Çoğu çocuk 9-18 ayları arasında yürür. büyük adım normaldir ve diğer bütün gelişim alanlarıyla da kesişir. Kısa zamanda çocuk serbestçe durmaya başlar ve kısa mesafeleri yürüyerek aşabilir. Bir süre sonra kendisi yürümeye başlar. Çocuğunuzun en cesaretli olduğu zaman, sizin yakınınızda olduğu ve sizi gördüğü zamandır. Kendini güvensiz hissettiğinde, göz teması kuracak ve sizin onayınızı bekleyecektir ya da korunmak isteyecektir ve kollarınızda “ güvenli bir limandaymış” gibi şefkat arayacaktır. Çocuğunuzun gelişimindeki küçük molalar çok normaldir ve endişelenmeye hiç gerek yoktur. Diğer ailelerin anlattığı başarı hikâyeleriyle kıyaslama yapmayın. Her çocuk doğduğu andan itibaren kendi kişiliğine, temposuna ve kendi öğrenme metoduna sahiptir. Ona güvenin ve bu yolda ona eşlik edin! Bu otomatik hareketler sayesinde çocuk oyun ve yaşam alanını genişletir. Bir araştırmacı gibi meraklı, ilgili ve yorulmak bilmeden keşif turları atar. Gelişim bireysel olarak devam eder Doktor tavsiyesi alma Elleriyle, ağzı, burnu, kulağı, başı ve bütün vücudu ile çevresindeki şeyleri araştırır. Nesneleri size gösterir getirir, verir, tekrar Sabırlı olun, çocuğunuzun kendine ait bir Daha önce yapabildiği şeyleri yapamadığını fark ettiğiniz anda, Bazen çocuk yoğun bir gelişim süreciyle meşgul olur, görünüşte başka bir alandayken önceliği orası değildir. Kuşkulanmanın ve tanı koymanın tek gerçek sebebi gelişimdeki gerilemedir. çocuğunuzu en kısa sürede çocuk doktoruna götürünüz! Parmak oyunları Şap şap diye, ellerimi çırparım. Pat pat diye, başlara vuralım. Haydi sessizce, kolumuzu saralım. Elleri çırpalım. Eller iki kez çırpılır. Sırayla başın iki yanına vurulur. Kollar kavuşturulur. İki kere eller çırpılır. 12 13 Resimli kitaplarla hayata başlamak Okuma ya da anlatım sırasında çocuğunuz bir sesin neşeli, heyecanlı, duygulu, yüksek, alçak, öfkeli ya da sevecen çıkabileceğini öğrenir. 4. Sprache fördern - Ideen jeden Tag En sevilen resimli kitaplar içindefür küçük oyun figürleri olanlardır. 5. Kennen Sie den „Lesestart Hannover e.V.“? 3. Resimli kitaplarla hayata başlamak Öncelikle resimli kitaplar, en sevilen oyuncak hayvanlar gibi he zaman yanınızda olmalı ve nasıl kullanılacağı anlaşılır olmalıdır! İlk yaşında çocuk resimli kitapları büyük bir ilgiyle inceler. Kucaktayken, kitap açıldığında, bir şeyler anlatıldığında ya da okunduğunda ve renkli resimler gösterildiğinde çocuk rahat bir ortam oluştuğunu fark eder. Tabi ki bir malzeme ya da kâğıttan oluşan bu bilinmeyen nesneyi bütün duyguları ile keşfetmek ister: •Kitap nasıl bir his veriyor? •Nasıl hareket ettirilir? •Tadı ve kokusu nasıldır? Sonra çocuğunuz çevresindeki nesneleri kitapta gördüğünde tanır. Örneğin; ekmek, araba ya da köpek. Büyük bir heyecanla tekrar tekrar gösterir ve “orda” der. Belki başını sallayarak ya da bütün vücudunu neşeyle hareket ettirerek kendisi de bu keşfe eşlik eder! Siz resimlere uygun kavramları söylediğinizde sizi dikkatle dinler. Bir metni tekrar tekrar okuduğunuzda hiçbir değişiklik yapmamanız çok önemlidir. Onun iyi bildiği bir metni okuduğunuzda beklediği şeyleri duymazsa memnun olmaz. Bağımsız hareket edebildiğinde size kitabını getirir ve okumanızı bekler. Bazı çocuklar 3-4 yaşlarında en sevdiği kitaptaki metni ezberlemiş kadar iyi bilebilir. Çocuğunuz resimleri ve sözcükleri, birbirleriyle birleştirmek ve bunları hafızasında depolamak için öğrenir. Okuma ya da anlatım sırasında bir sesin neşeli, heyecanlı, duygulu, yüksek, alçak, öfkeli ya da sevecen çıkabileceğini öğrenir. Sizi konsantre olup dinler ve taklit eder. Tekrarlamalar önemlidir Bir resimli kitaba çocuğunuzla bakarken birçok resmi sıkılmadan görebilirsiniz. Jest-mimik ve konuşmayla size bildiklerini göstermekten mutlu olur. Tekrarlar başarıyı mümkün kılar ve çocuğunuza kendini değerli hissettirir. Uygun resimli kitabı seçme Çocuk kitapları içinde en uygun olanlar çıtırdama, hışırdama ve bunun gibi değişik dokunsal tecrübeleri yaşamalarını mümkün kılanlardır. Kullanılan malzemeler çocuğun kendine zarar vermesine neden olmaz. Resimleler çocukların bildiği şekilleri gösterir. Örneğin; oyuncak havyan, top, yatak ya da kaşık. Aynı şekilde uygun olan ilk kitaplar plastik olanlardır ve oyun için küvete götürülebilirler. 3. aydan itibaren resimli kitaplar Bu dönemde resimli kitaplar sağlam kartondan yapılmıştır ve kullanışlı boyutlarda olma imkânı sunar. Örneğin; hayvanları taşıtları ve oyun nesnelerini belirgin renk ve konturlarla gösterirler. İlk resimli kitaplar metinsizdir, sorular, küçük dizeler ya da kısa tasvirler vardır. Bu şekildeki metinlerden çocuğunuz büyük keyif alır. Sizi severek dinler ve resimlerle duydukları birbirine uyduğunda ve bir anlam oluşturduğunda size resmi gösterir. En sevilen resimli kitaplar içinde fare ya da tavşan gibi küçük oyun figürleri olanlardır. Onun hareketleri çocuğu büyüler ve ilgisini çeker. Böylece ilk resimli kitaplardaki karakterler canlanmış olur. Resimli kitaplar bazı küçük sahneler gösterirler, örneğin; anne ördeği ve civcivlerini göl yolundayken anlatır. 14 15 Resimli kitaplarla hayata başlamak Bu dönemde çocuklar dokunabildikleri, açabildikleri, taşıyabildikleri ve sayfalarını çevirebildikleri kitapları severler. Öncelikle önemli olan ördekler, sonrasındaysa resimlerde ne olduğudur. 2 Yaşında Bu dönemde çocuklar dokunabildikleri, açabildikleri, taşıyabildikleri ve sayfalarını çevirebildikleri kitapları severler. Aynı şeylerin tekrarlandığı kısa hikâyeler de onlara ilginç gelir. Resimli kitaplarda heyecan verici olan nesnelere parmaklarıyla dokunabilmesidir. Filin hareketli bir hortumu var ve kuşun küçük bir gagası. Yoldayken, bebek arabasında ya da arabada ulaşabileceği şekilde yanınızda resimli kitaplar olmalı. oturup yetişkinlerin harekete geçmesini isterler. Duygularını paylaştığı hikâyeleri sever. Üzgün ayıların olduğu sayfayı her defasında görünce şöyle yorumlar; “Ayı, çok yalnız!” Ayı okşanır ve kitabın sonunda her şeyin iyi olmasından memnuniyet duyar. Resimli kitaplardaki kafiyeli metinler artık birlikte okunur ve resimlerle ilgili ilk sorular yöneltilir. Örneğin; “ Bu ne?” Belirgin bir konuya ait işaretlerin ve itfaiye, hayvanat bahçesi, taşıtlar, çiftlik ya da anaokulu gibi fotoğrafların olduğu resimli kitaplar ilgisini çeker. 3 Yaşında Artık kitap seçimlerinde çocuğunuz birlikte karar vermek isteyecektir. Bir hikâyenin başı ve sonu olduğunu bilirler. Kitaplarını alırlar, sabırsızlıkla Hannover Şehir Kütüphanesi’nden çocuğunuz için kitapları ücretsiz olarak ödünç alabilirsiniz. Burada 3 yaş altı çocuklar için geniş bir resimli kitap bölümü Bu dönemde çocuklar basit olayların gerçekleştiği kısa hikâyelere ilgi duyarlar. bulabilirsiniz ve sorularınız olduğunda danışabilirsiniz! Okuma – ne zaman ve ne sıklıkta? Okumada önemli olan sizin huzurlu olmanız ve çocuğunuzla geçirdiğiniz zamandan keyif almanızdır! Tabi ki aile hayatınızda rutin olan bazı durumlar vardır, o uyandıktan sonra size sarılmak isteyecektir ve bu durumda resimli kitaplarla oyuna geçiş sağlanabilir. Bekleme durumlarında okumak için bagajda bir kitap bulundurmanız yararlı olur. Belki okuma ailenizde uyumadan önce yapılan bir akşam ritüelidir. Haftada birkaç defa kitaba bakmanız ve okumanız onun için faydalıdır. Böylece çocuğunuz, bunun hayatı için önemli bir anlamı olduğunu fark eder. Birlikte geçirdiğiniz bu değerli zamanları ilerde mutlu olarak hatırlayacaktır! Ayrıca sesli okuma sayesinde onun erkenden kitaplara ve okumaya karşı pozitif bir tutum içinde olmasına aracılık etmiş oluyorsunuz. Resimli kitaplar küçük hazinelerdir Resimli kitapların evinizde sabit bir yeri olmalıdır. Örneğin; oturma odanızdaki bir rafın alt bölümünde, açık bir kitap kutusunda ya da bir sepette bulundurabilirsiniz. Önemli olan kitapların çocuğun görüş alanında olmasıdır. Çocuğunuz kitabına baktıktan sonra, onu yerine koyması gerektiğini çabucak anlar. Böylece onu kullanırken dikkat etmeyi ve kitaba değer vermeyi öğrenir. 16 17 Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler Sesinizin tonu, vücut yakınlığınız ve kalp atışınız çocuğunuza kendini güvende hissettirecektir. Emekleme ya da yürümeye başlar başlamaz onunla saklambaç oynamak çok heyecanlı olacaktır. 4. Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler Günlük aile yaşantınız size çocuğunuz ile birlikte dili keşfetmek ve ona iyi bir örnek olmanız için birçok vesile ve olanak sunar. Ayrıca dengeli bir ilişki dilsel teşvik ve sükûnet gerektirir, çünkü çocuğunuzun gözlem yapma ve ait olmayı özümsemek için de zamana ihtiyacı vardır. Ona işlerinizi açıkladığınızda onunla direk bağlantı içinde olduğunuzdan sizi dikkatle dinleyecektir. Avutmak için fııış fııış kayıkçı kayıkçının küreği hop hop eder yüreği akşama fincan böreği. Örneğin, ona : “şimdi mutfağa gidiyoruz ve ben senin mamanı hazırlıyoruz” diyebilirsiniz. “Şimdi ortalığı birlikte topluyoruz. Kırmızı küpünü kutuya koyuyorum, sen de mavi olanı.” Tabi ki çocuğunuzu sık sık avutmanız ve sakinleştirmeniz gerekecektir. Sesinizin tonu, vücut yakınlığınız, kalp atışınız, nazik pışpışlamanız ve anlayışlı sözcükleriniz çocuğunuza her şeyin iyi olacağına dair güven verir. Pek çok çocuk bu durumdayken, ona sakinleştirici bir şarkı söylediğinizde size olumlu tepki verir. Küçük teselli dizeleri, korktuğu ya da bir yerini incittiğinde yardımcı olabilir. Evde ve yemekte Çocuğunuz onu kucağınıza alıp odaya giderken ya da pencereden bakıp gördüklerinizi ona anlatırken sizi ilgiyle dinler. Emekleme ya da yürümeye başlar başlamaz onunla saklambaç oynamak çok heyecanlı olacaktır. Tabi ki onun hemen bulmamalısınız. Onu görseniz bile, aramalısınız ve “küçük Lennie nerede? Kanepenin altında mı acaba? Hayır! Masanın altında mı? - Hayır!” Heyecanlanır ve onu bulduğunuzda mutluluğu artar. Çocuğunuzun izlediği ya da yardım ettiği ev işlerini basit sözcüklerle tanımlayabilirisiniz. Böylece çocuğunuz nesnelerin tek tek adını ve konuşmayla işler arasındaki ilişkiyi öğrenir. Mama hazırlamak ya da sofrayı kurmak gibi tekrarlanan durumlarda çocuğunuz ne olacağını bildiği için dört gözle bekler. .”Aferin, doğru bildin, şimdi yemek zamanı” gibi onaylayan sözleriniz onu mutlu eder. Yemekten önce masadaki küçük bir sohbet sevilen ve kısa bir süre sonra vazgeçilemeyen bir ritüel olabilir. Onun ellerini uzatmasını ya da konuşurken ellerini ritmik olarak hareket ettirmesini izlemeniz çocuğunuzu mutlu edecektir. Bundan keyif alır ve sözcüklerle dizelerdeki melodileri öğrenmesi kolaylaşır. Yemekten önce Oturdum masaya aldım tabağıma baktım tadına yedim hızlıca. 18 19 Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler Çocuğunuz yürüyebildiğinde yürüyüşlerle doğayı inceleyecek ve size taşları, çubukları, yaprakları, böcekleri ve incelenecek diğer her şeyi getirecektir. Yolda ve oyun alanında Trafikte birlikte olmak da konuşma için olanak sunar. Özellikle çocuğunuzun arabada iken emniyet kemeri takmanın önemli olduğunu ve kaldırımdan yürümeyi erken dönemde özümsemesi önemlidir. Vurgunuz ve tekrarladığını sözcüklerle davranış kurallarının altını çizmeniz çocuğunuzun güvenliği açısından hayati önem taşır. Çocuğunuz yürüyebildiğinde yürüyüşlerle doğayı inceleyecek ve size taşları, çubukları, yaprakları, böcekleri ve incelenecek diğer her şeyi getirecektir. Yeni kavramlar ilgisini çekecektir. Size hayretle bakar, kafasını sallar ya da duyduklarını tekrarlamayı dener. Sizin cevaplarını ve açıklamalarınız çocuğunuzun dünyayı kavramasına ve her şeyin bir adı olduğunu anlamasına yardım edecektir! Oyun alanında da keşfedecek birçok şey vardır. Çocuğunuzun heyecanının sizi de sarmasına izin verin ve onunla kum havuzunda, su birikintisinde ya da kaydırakta oyun oynamaktan keyif alın. Çocuğunu keyif adlınızı sözcüklerinizden ve sesinizdeki mutluluktan anlar. Oyunda ve uyku saatinde Plastik kâse, süzgeç, tahta kaşık ve toz bezleri gibi ev eşyaları ile oynama imkânı sunduğumuzda bu çocuğunuzun oldukça ilgisini çekecektir. Eline kolaylıkla alabileceği nesneleri seçin. Birbirine çarptığında gürültü çıkaran nesneler oldukça ilgi çekicidir! Çocuğunuzun saatlerce ya da gün boyu sadece tek bir nesne ile ilgilendiğini göreceksiniz. Çeşitli nesnelerle dikkatini başka yöne çekmekten kaçının. Çocuğunuzu yatağa götürürken ona bir şeyler anlatmak ya da okumak iyi bir ritüeldir. Çocuğunuz yoğun şekilde bir şeyle meşgulse konuşarak onu rahatsız etmeyin! Sizinle iletişime ne zaman geçmek istediğini duruşu ve yüz ifadesi ile belli eder. Bundan sonra kendi sözcüklerini kullanmaya ve yeni oyunlara başlar. Uykuya dalmak için Uyusun da büyüsün ninni Tıpış tıpış yürüsün ninni Eee eeee uyu yavrum ninni Eee eeee uyu yavrum ninni Çocuğunuzla sık sık şarkı söyleyin! Önemli olan ne kadar iyi şarkı söyleyebildiğiniz değil, çocuğunuzun şarkı söylemenin eğlenceli olduğunu algılamasıdır! Yüksek ve alçak sesle, hızlı ve yavaş şarkı söyleyin, alkışlayın ve çocuğunuzla dans edin. Dil, hareket ve müzik sizi doğal olarak birbirinize bağlayacaktır! Çocuğunuzu yatağa götürürken ona bir şeyler anlatmak ya da okumak iyi bir ritüeldir. Başlangıçta çocuğunuzun duyduğu her şeyi anlaması kesin değildir, ama sizin sakinleştirici sesinizle huzur bulacaktır. Çocuğunuz sizinle ve başka insanlarla bütün bir gününü geçirdiğinde dili çeşitlilik kazanır. Tabi ki siz daha pek çok iyi fikir bulabilirsiniz! Eğlence çocuğunuzun dil ediniminde en önemli temeldir. 20 21 “Hannover okumaya başlama derneğini” tanıyor musunuz? Tanınan çocuk ve genç kitabı yazarı Kirsten Boie; Hannover Okumaya Başlama Derneği’nin onursal üyesi (www.kirsten-boie.de) 5. “Hannover okumaya başlama derneğini” tanıyor musunuz? Birgit Nerenberg, Carola Schelle-Wolff ve Martina Meyer 14 Eylül 2009’da Hannover şehri yeni Belediye binasında kamu yararına çalışan bu derneği kurmuşlardır. Temelinde Hannover okuma ağı projesi bulunmaktadır. Hannover okumaya başlama derneğinin amacı; erken çocukluk dönemi konuşma ve okuma teşvikini, ailelerde, kreşlerde ve anaokullarında özellikle Hannover bölgesinde desteklemektir. Bu, Hannover çocuk doktorları, şehir kütüphanesi ve aynı amacı destekleyen diğer kurumların birlikte çalışmasıyla gerçekleşti. Dernek oldukça şanslıdır. Tanınmış çocuk kitabı yazarı Ingo Siegner Derneği koruması altına aldı ve dernek amblemini tasarladı. Hannover Okumaya Başlama Derneği Etkinlikleri 4 yaş altı çocuklar ve aileleri için her yıl düzenlenen resimli kitap gününü kaçırmayınız. Çocuklarınızla değişik dillerde resim kitapları hakkında eylemlere katılınız. Büyük bir fuar sizi her yaşa uygun resimli kitaplara bakmaya ve okumaya davet ediyor. Giriş ücretsizdir. Hannover Okumaya Başlama Derneği İnternette 2010 sonbaharından itibaren www.lesestart-hannover.de adresinden terminlere, ilginç bilgilere, kitap tavsiyelerine, oyun fikirlerine ve etkinlik bilgilerine ulaşabilirsiniz. Derneğin Onursal Üyeleri • Kirstin Boie, Çocuk ve gençlik kitabı yazarı • Dr. Carola Schelle-Wolff, Hannover şehir kütüphanesi müdiresi • Mirko Slomka, Futbol öğretmeni • Martin Kind, Hannover’in başkanı 96 Kurucu Üyeler Fotoğrafta soldan sağa ve önden arkaya: • Birgit Nerenberg, Belediye Meclis Üyesi,Sternschnuppe Kitapevi sahibi • Dr. Carola Schelle-Wolff, Hannover Şehir Kütüphanesi Müdiresi • Martina Meyer, BBS Branş Öğretmeni, Yazar • Marianne Heyden-Busch, LHH Şehir Kültür çalışması - Kültürel Alan Planlama Çalışanı • Antje Koopmann, Print- ve Webdesign • Ingo Siegner, Çocuk kitabı yazarı ve ressam • Birgitt Adams, Kütüphaneci; Sternschnuppe Kitapevi Çalışanı • Matthias Brodowy, Kabare Sanatçısı • Alptekin Kirci, Belediye Meclis Üyesi, Avukat • Julia Zwehl, Hokey Olimpiyat Şampiyonu • Hacer Buz, Sırt Çantası Programında ebeveyn danışmanı • Kirsten John, Yazar • Dr. Timm Albers, Öğretim Üyesi • Dr. Lars Kutschke, TUI AG; Sağlık ve çeşitlilik proje Yöneticisi • Michael Rupp, Luisenhof Otel Müdürü • Martin Raguse, Çocuk Doktoru • Dr .med. Thomas Buck, Çocuk Doktoru • Kamera Arkasında: Cornelius Meyer; Gayri Menkul Satıcısı Dernek bilgileri Lesestart Hannover e.V. c/o Birgit Nerenberg (1. başkan) Schiffhornfeld 25 30655 Hannover E-posta: birgit.nerenberg@gmx.de Hesap numarası : Lesestart Hannover e. V. Hesap: 900474696 Banka kod no: 205 501 80 Banka: Sparkasse Hannover Bağış yapmanıza seviniriz! 22 Bilimsel katılım Kaynakça Resim kitapları, çocukların konuşma dünyasını keşfetmesini sağlamaktadır. Hannover Okumaya Başlama Derneği’nin hamisi tanınan çocuk kitabı yazarı ve ressam Ingo Siegner. (www.ingosiegner.de) © Johann Geils-Heim 6. Bilimsel katılım Çocuklar konuşmaya baştan itibaren ihtiyaç duyarlar. Yetişkinler olarak biz onlara kitapları tanıma ve öğrenme fırsatlarını sunmalıyız. Böylece sembollere, resimlere ve hikâyelere olan ilgisini arttırmış oluruz. Onun böylelikle konuşma dünyasını keşfetmesini sağlamalıyız. Okulda okuma ve yazmanın öğretilmesi etkili yöntemlerle kolaylaştırılır. Öte yandan gün içinde çocukların okumaları ile ilgili yapılan anket sonuçları gösteriyor ki; çocukların %37’sine ne anaokulunda, okulda ya da evde aileleri tarafından hiç sesli okuma yapılmıyor. Bu broşür bütün çocukların bu şansı elde etmesine katkıda bulunacaktır. Bunun için çocuk ve genç doktorlarının birlikte çalışması özellikle önemlidir. Uzmanlar çocukların gelişimi ve sağlığı konusunda ailelerin en önemli muhatabıdır. Hannover Leibniz Üniversitesi, bu projeye bilimsel açıdan katılıyor ve erken dönemde yapılan okumanın çocuğun dil gelişiminde ne kadar etkili olduğunu vurgulamak istiyor. Böylece Hannover dışındaki çocukların da bu sonuçtan faydalanmaları sağlanacak. Ayrıca doktorlar dil edinimi araştırmalarından edinilen en yeni bilgiler hakkında aileleri bilgilendirme konusunda sorumlu olacaklar. Öte yandan ebeveynlerin çocukların konuşma yeteneklerini yükseltmesiyle ilgili bir anket yapılmalıdır. Çocuğun dil gelişimi üzerinde sesli okumanın ne kadar etkili olduğunun bilgisi proje kapsamında verilecektir. Projeyle ilgili merak ettiğiniz bir şey olduğunda bize ulaşın! Dr. Timm Albers Leibniz Universität Hannover Schlosswender Straße 1 30159 Hannover Tel. 0511/762-17371 7. Kaynakça 8. Gerekli adresler Rosemarie Tracy: Çocuklar konuşmayı nasıl öğrenir: Ve biz onları bu konuda nasıl destekleyebiliriz Tubingen, 2. Baskı 2008 Sağlık, eğitim ve yetiştirme konularıyla ilgili bilinmesi gereken her şey burada bulunabilir. Aynı sayfadan materyaller ücretsiz sipariş edilebilir. Anna Winner: Küçük Çocuklar Konuşmaya başlıyor: 0-4 yaş grubu konuşmayı destekleme Berlin 2007 • Aile, yaşlı, kadın ve çocuk bakanlığı www.bmfsfj.de • Sağlık Bakanlığı www.bmg.bund.de • Çocuklar için Alman ligi www.liga-kind.de • Toplum, genç ve aile Aşağı Saksonya devlet dairesi www.soziales.niedersachsen.de • Alman eğitim sunucusu www.bildungsserver.de • Erken dönem eğitim enstitüsü www.nifbe.de • Okuma vakfı www.stiftung-lesen.de • Okumayı destekleme vakfı Akademisi www.alf-hannover.de • Hannover Şehir Kütüphanesi www.stadtbibliothek-hannover.de Renate Zimmer: Hareketlerle Konuşmayı destekleme kılavuzu Freiburg i. B. 2009 Timm Albers: Ana Okulunda Dil ve etkileşim Bad Heilbrunn 2009 Wolfgang Wendlandt Çocuklukta dil ve konuşma bozukluğu Stuttgart, 5. Baskı 2006 23 Dr. Timm Albers 2005 yılından bu yana Hannover Leibniz Üniversitesi Özel Pedagoji enstitüsünde bilimsel çalışmalar yapmaktadır. Uzmanlık alanı; Okul öncesi dönemde çocukların 1. ve 2. dil edinimlerinde erken dönemdeki eğitimin etkisidir. 2009’dan beri Freien Üniversitesi’nde Bozen-İtalya Öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Eğitim fakültesi eğitim bilimleri yüksek Öğrenim bölümünde anaokulu ve ilkokul birleşim derslerini vermektedir. Şu sıralar Bielefeld’de çocuk eğitim ve gelişim yüksek öğreniminde çocukluk dönemi konuşma ve eğitim alanlarıyla ilgili bir profesörle birlikte bulunmakta. Martina Meyer sosyal pedagoji bölümünde uzmandır. 2000’den bu yana Alice-Salomon okulunda temel dilsel eğitim üzerine araştırmalar yapıyor. Çocuk ve ebeveynlerle pedagojik çalışmasında çok yönlü tecrübeye sahip olup serbest çalışan yazar olarka ffaliyet göstermektedir. Hannover okumaya başlama derneğinde Başkan yardımcısı olarak erken çocukluk dönemi konuşma ve okuma teşvikini desteklemektedir. Martin Raguse’nın 15 yıldır Hannover’de çocuk doktoru muayenesi bulunmaktadır. Hannover tıp fakültesinde aldığı tıp eğitiminden sonra uzmanlığına Celle Hastanesi’nde Prof. Dr. med. Hans Jacobi’nin yanında devam etti. 2002’den bu yana “erken konuşmayı destekleme” onun için bir uygulama çalışması olmuştur. Konuşmalarında ve yazılarında özellikle ailelere erken başlamayla ilgili bilgiler vermektedir. Küçük çocukların konuşmalarında anlaşılır bir düzelme olabileceğini belirtmektedir. Aşağı Saksonya eyaletinden teşvik edilmiştir Editör Lesestart Hannover e. V. c/o Birgit Nerenberg Schiffhornfeld 25 30655 Hannover Yazarlar: Timm Albers Martina Meyer Martin Raguse Yazı İşleri: Martina Meyer Antje Koopmann Baskı: Hahn Druckerei, Hannover Düzenleme: Antje Koopmann www.konturschmiede.de Fotoğraflar: Timm Albers, Steffen Bartling, Jörg Koopmann, Cordula Krause, Birgit Nerenberg, Cornelius Meyer, Martina Meyer, Bernd Reinecke, Dieter Sonntag, Janne Ziemer © 2010 Lesestart Hannover e.V. 1. Baskı