marka yönetim kurulu abd ziyareti
Transkript
marka yönetim kurulu abd ziyareti
MARKA YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ NEW YORK LOS ANGELES SAN FRANCISCO 1 - 8 Aralık 2012 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ............................................................................................................................................. 2 SUNUŞ...................................................................................................................................................... 3 KATILIMCILAR .......................................................................................................................................... 5 LOS ANGELES ........................................................................................................................................... 6 Los Angeles Şehir Tanıtımı ................................................................................................................... 6 1. California Turkish American Chamber of Commerce (CATA) .......................................................... 7 2. Los Angeles Başkonsolosu ile Görüşme ........................................................................................... 7 3. City of Los Angeles Emergency Management Department............................................................. 8 4. County of Los Angeles Emergency Management Department (OEM) .......................................... 11 SAN FRANCISCO ..................................................................................................................................... 14 San Francisco Şehir Tanıtımı .............................................................................................................. 14 1. Google, Silikon Vadisi .................................................................................................................... 15 2. SRI, Silikon Vadisi ........................................................................................................................... 16 3. Stanford Üniversitesi ..................................................................................................................... 18 NEW YORK ............................................................................................................................................. 19 New York Şehir Tanıtımı .................................................................................................................... 19 1. Turkish American Chamber of Commerce (TACCI)........................................................................ 20 2. Brooklyn Belediyesi ....................................................................................................................... 22 PROGRAM DEĞERLENDİRME ANKETİ SONUÇLARI ................................................................................ 24 ARALIK 2012 Sayfa 2/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU SUNUŞ Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın 24 Nisan 2012 tarihli 35. Yönetim Kurulu toplantısında Yönetim Kurulu üyelerinin yurtdışı teknik inceleme ziyareti gerçekleştirmesine karar verilmiştir. Teknik inceleme ziyaretinin amacı ise; Doğu Marmara Bölgesi’nin özellikle son dönemde öne çıkan iki özelliği olan afet yönetimi ve bilişim sektörü ile ilgili olarak uluslararası arenada güncel gelişmelerin takip edilmesi olarak belirlenmiştir. Dünya genelinde afet yönetimi ve bilişim alanlarında öncü ülkeler araştırılmış ve en uygun teknik inceleme yeri olarak Amerika Birleşik Devletleri’nde karar kılınmıştır. ABD’nin bilişim sektöründe bilimsel araştırmaların ve dünya devi firmaların orijini olduğu gerçeği yadsınamaz. Diğer yandan, son yıllarda ülkenin adı sıklıkla yaşanan kasırga ve benzeri afetler ile gündeme gelmektedir. Gerek bilişim sektörü açısından gerekse afet yönetimi açısından ülkede ziyaret edilmesi gereken bölgeler ve kurumlar listelenmiştir. Bilişim sektörü açısından öne çıkan ilk yer Silikon Vadisi ve Stanford Üniversitesi olmuştur. Afet yönetimi açısından ise etkileri hala devam eden Sandy Kasırgasının yaşandığı New York ve adı sıklıkla afetlerle anılan Los Angeles belirlenmiştir. Bu üç şehri kapsayan Program ise 8 güne yayılmıştır. Katılımcılar arasında Valilerin, Belediye Başkanlarının, İl Genel Meclisi Başkanlarının ve Ticaret ve Sanayi Odaları Başkanlarının aynı anda bulunmasının bir sonucu olarak, Amerika’da afet yönetimi ve bilişim sektörlerinin yanı sıra uluslararası ticaret yapan sivil toplum örgütleri ile ve dış ticaret bürokratları ile görüşmeler de programa dahil edilmiştir. MARKA Yönetim Kurulu üyelerinin ABD ziyareti 1-8 Aralık tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Yaklaşık 1 hafta süren gezi süresince; Los Angeles ve New York olmak üzere 2 eyalet ve Los Angeles, San Francisco ve New York olmak üzere 3 şehir ziyaret edilmiştir. ABD Ziyareti Uçuşları ARALIK 2012 Sayfa 3/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU ABD Ziyareti Programı Günler 1 Aralık 2012 Cumartesi 2 Aralık 2012 Pazar Şehir Program İstanbul, Los Angeles İstanbul’dan Los Angeles’a uçuş Los Angeles California Turkish American Chamber of Commerce – CATA: Türk işadamlarıyla biraraya gelme Sayın Başkonsolosumuzla kahvaltı 3 Aralık 2012 Pazartesi Los Angeles, San Francisco City of Los Angeles Emergency Management Department ziyareti, Genel Müdür James Featherstone ile görüşme County of Los Angeles Emergency Management Department ziyareti, Şerif Yardımcısı Wilson Lee ile görüşme Los Angeles’dan San Francisco ‘ya uçuş 4 Aralık 2012 Salı San Francisco San Francisco ve çevresi gezisi Google Ziyareti 5 Aralık 2012 Çarşamba San Francisco Silikon Vadisi’nde SRI Ziyareti Stanford Üniversitesi Gezisi SRI temsilcileri ve Türk İş adamları ile akşam yemeği 6 Aralık 2012 Perşembe 7 Aralık 2012 Cuma 8 Aralık 2012 Cumartesi San Francisco, New York New York New York, İstanbul San Francisco’dan New York’a uçuş Turkish American Chamber of Commerce (TACCI) üyeleri ile görüşme Brooklyn Belediyesini Ziyaret New York’tan İstanbul’a uçuş Afet yönetimi ile ilgili olarak; City of Los Angeles Emergency Management Department, County of Los Angeles Emergency Management Department ve Brooklyn Belediyesi ziyaret edilmiştir. Uluslararası ticaret alanında California Turkish American Chamber of Commerce ve Turkish American Chamber of Commerce ile görüşmeler gerçekleştirilmiş, Türk işadamları ile yemek organizasyonları programlanmıştır. Bilişim sektörü kapsamında ise Bilişim Vadisi’nde SRI, Google ve Stanford Üniversitesi ziyaret edilmiştir. Ziyaret süresince; • Başkonsolos ve başkonsolosluk çalışanları, • CATA Genel Sekreteri ve Yönetim Kurulu üyesi, • City of LA Genel Müdürü, • County of LA Şerif Yardımcısı, • Google Ekonomi Birimi çalışanları, • 4 SRI çalışanı • TACCI üyelerinden Celal Seçilmiş ve diğer temsilciler • Brooklyn Belediye Başkanı • Türk İş adamları (yaklaşık 20 kişi) olmak üzere yaklaşık 41 kişi ile farklı konularda bilgi alışverişinde bulunma imkanı olmuştur. ARALIK 2012 Sayfa 4/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU KATILIMCILAR Tolga ŞAHİN, MARKA Genel Sekreter Vekili Candan Umut ÖZDEN, MARKA PPKB Başkan Vekili Aslı ÖZLEN, Organizasyon Firması Kenan Jay TAMER, Rehber ARALIK 2012 Sayfa 5/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU LOS ANGELES Los Angeles Şehir Tanıtımı Los Angeles şehri, Büyük Okyanus'un doğu kıyısında ve Kaliforniya eyeletinde bulunan, nüfus sayısına göre ABD'nin ikinci en kalabalık şehridir (2010 sayımına göre 3,792,621 kişi). 1876 yıllarına kadar nüfusu on bin dolaylarında olan Los Angeles, petrol yataklarının keşfedilmesi, Kaliforniya kuzeylerindeki altın madenlerinin bulunması, ve de gerek doğal güzelliği nedeniyle bir çekim merkezi haline gelmiştir. 1920'li yıllarda sanat ve eğlencenin de tüm ülke genelinde öncüsü olmaya başlamıştır. New York'un klasik Broadway'ine karşı Hollywood sineması gelişen yıllarda da çok daha güçlü olmuştur; günümüzde de Broadway'in büyük bir geliri Hollywood'dan gelmektedir. Los Angeles metropol alanı, Los Angeles, San Bernardino, Riverside, Ventura ve Orange vilayetlerini ve 16 milyonun üzerinde değişik etnik ve ekonomik geçmişe sahip insanları barındırmaktadır. Venice Beach, Marina del Rey, Beverly Hills, Santa Monica ve Hollywood gibi dünyaca meşhur ilçeleri içinde barındıran Los Angeles'ın içinde bulunduğu Kaliforniya'nın eski valisi de ünlü film yıldızı Arnold Schwarzenegger'dir. Takma adı “Melekler Şehri” olan Los Angeles dünyanın iş, uluslararası ticaret, eğlence, kültür, medya, moda, bilim, spor, teknoloji ve eğitim merkezi niteliğindedir. Yapılan bir araştırmaya göre dünyanın en zengin üçüncü ve en güçlü ve etkili beşinci şehridir. Los Angeles istatistiki bölgesi gayri safi metropolitan hasılası 831 milyon $ (2008 yılı) şeklindedir ve bu rakamla dünyada Tokyo ve New York bölgelerinden sonra üçüncü büyük metropolitan bölgedir. Hollywood’un bulunduğu bölge;sinema, televizyon, video oyunları ve müzik sektörlerinin üretim odağı olarak aynı zamanda dünyanın eğlence merkezidir. ARALIK 2012 Sayfa 6/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 1. California Turkish American Chamber of Commerce (CATA) Görüşme Tarihi: 2 Aralık 2012 Pazar- 20:00 California Turkish American Chamber of Commerce (Kaliforniya Türk-Amerikan Ticaret Odası) Türk ve Amerikan girişimcileri başarılı ve etkili iş ilişkileri kurarken iki ülkeyi tanıştırarak desteklemek amacıyla 2004 yılında Los Angeles’ta kurulmuştur. CATA Türk ve Amerikan girişimci, araştırmacı, mühendis ve iş adamı/kadınlarını da içeren komşu eyalet ve ülkelerin üyelerine danışmanlık verirken; Kaliforniya’da aktiviteler ve işbirliği ağı faaliyetleri yaratmaya ve üretmete devam etmektedir. 2 Aralık Pazar günü CATA’da düzenlenen seminerde CATA Genel Sekreteri Kubilay DİKYURT açılış konuşması yapmıştır. Ardından CATA Yönetim Kurulu üyelerinden Metin KILIÇ “Kaliforniya’nın ABD Ekonomisindeki Yeri ve Türkiye ile Ticari ilişkileri” konulu bir sunum gerçekleştirmiştir. Katılımcılar ile CATA temsilcileri arasında Türkiye’ye yatırımcı çekilmesinin yolları tartışılmış ve CATA üyelerinin Türkiye’ye yatırıma nasıl getirilebilineceği görüşülmüştür. CATA Ziyaretinden Görüntüler 2. Los Angeles Başkonsolosu ile Görüşme Ziyaret Tarihi: 3 Aralık 2012 Pazartesi Los Angeles Başkonsolosu Sayın Aydın Topçu’nun nazik daveti ile kahvaltı yapılmıştır. Kahvaltıda Doğu Marmara Bölgesi’nin gelişimi ve ABD’ye yaptığı ihracatlar gibi çeşitli konularda görüş alışverişinde bulunulmuştur. Başkonsolosu Ziyaret Görüntüleri ARALIK 2012 Sayfa 7/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 3. City of Los Angeles Emergency Management Department Ziyaret Tarihi: 3 Aralık 2012 Pazartesi Los Angeles şehrinde 4 milyondan fazla kişi ikamet etmekte ve 400.000’i aşkın işletme bulunmaktadır. Los Angeles Belediyesi’nin (City of Los Angeles) en önemli görevleri arasında halkın korunması ve herkesin doğal veya insan kaynaklı acil durum veya afete karşı hazırlıklı olmasının ve kurtarılmasının güvence altına alınması bulunmaktadır. Los Angeles 16 muhtemel doğal ve insan kaynaklı afet ve tehlikenin 13’ünün gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğu bir şehirdir. Şehir yangın, sel, toprak kayması ve depremin yıkıcı etkilerine açıktır. Los Angeles’ta geçmişte yaşanan afetlerden edinilen deneyimin ışığında Şehrin ve şehirlilerin afete hazırlıklı olmasının önemi anlaşılmıştır. Acil Durum Yönetim Birimi; şehrin muhtemel acil durum, kriz, afet veya benzeri ciddi vakalarda müdahale edilmesi amacıyla Belediye kararıyla 2000 yılında kurulmuştur. City of Los Angeles Emergency Management Department (Los Angeles Şehri Acil Durum Yönetim Birimi) Los Angeles şehrinin yangın, sel, deprem ve terör eylemleri gibi ciddi afetlerde acil durum planlamasından, eğitiminden ve acil duruma müdahale edilmesinin koordinasyonundan ve belediyenin ilgili diğer birimlerinin sürece dahil edilmesinden sorumludur. Acil Durum Yönetim Birimi aynı zamanda diğer pek çok belediye, devlet-federal ajans birimleriyle ve özel sektörle çalışmaktadır. Acil Durum Yönetim Biriminin en gelişmiş operasyonu “Acil Durum Harekat Merkezi”dir. Acil Durum Harekat Merkezi ciddi afetler için Ulusal Tüm Riskler yaklaşımına başvurmaktadır. ARALIK 2012 Sayfa 8/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 3 Aralık Pazartesi günü Los Angeles Şehri Acil Durum Yönetim Birimi’nde yapılan toplantıda İtfaiye Birimi’nden emekli olan ve hizmete bu kurumda devam eden Genel Müdürü James Featherstone kurum hakkında bilgiler vermiştir. Featherstone kurum hakkında bilgiler verirken, Amerika’nın deprem açısından örnek teşkil edecek nitelikte olan en sağlam binalarından birinde hizmet verdiklerini belirterek binayı gezdirerek çeşitli bilgilendirmelerde bulunmuştur. Binanın deprem anında yatayda 120 cm., dikeyde ise 80 cm. hareket imkanına sahiptir. Ayrıca ABD’nin bugünkü ekonomisi ile böyle bir binayı inşa etmenin imkansızlığına değinmişlerdir. Ziyaret sırasında binada yatayda ve dikeyde esnemeyi sağlayan sistemler hakkında katılımcılara bilgi verilmiş; sistem yakından incelenmiştir. Aşağıdaki fotoğraflarda bu hareket kabiliyetini sağlayan sistem görülebilmektedir. Acil Durum Birimi Binası Depreme Dayanıklı Zemini Görüntüleri Gerçekleştirilen ziyarette Los Angeles Şehri Acil Durum Yönetim Birimi binasında sürekli olarak 14 kişinin kadrolu olarak görev yaptığı; diğer kurumlarda görev yapan 110 kişi ise afet durumunda göreve çağırıldığı aktarılmıştır. Diğer yandan, 110 görevlinin görev sürekliliğinde ve afet anında birimde toplanmasında sıkıntılar yaşanmakta olduğu belirtilmiştir. Los Angeles Şehri Acil Durum Yönetim Birimi Ziyaretinden Görüntüler ARALIK 2012 Sayfa 9/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU ACIL DURUM YÖNETIMI SORULARI VE HEDEFLERI 1. Ne oldu? 2. Ne zaman oldu? 3. Nerede oldu? 4. Neden Oldu? 5. Ne kadar insan etkilendi? 6. İnsanlar nasıl etkilendi? 7. İnsanlar ne kadar daha etki altında kalacaklar? 8. Kaç kişi öldü? 9. Kaç kişi yaralandı? 10. Kaç kişi kayboldu? 11. Zararın boyutu nedir? 12. Devlet üzerindeki mevcut etkisi nedir? 13. Olaydan nasıl haberdar olduk? 14. Olaya ne zaman cevap verebildik? 15. Acil durum takıtımında kimler var? 16. Şimdiye kadar neler yapıldı? 17. Müdahale derecesi nedir? 18. Uzun erimde durum ne olabilir? 19. Kısa erimde durum ne olabilir? 20. Karşılıklı yardım talebi geldi mi? 21. Acil durum müdahale ihtiyaçları nelerdir? 22. Kısa erimli planımız nedir? 23. Uzun erimli planımız nedir? 24. İdari eylem ve kararlara ihtiyaç duyulmakta mıdır? 25. Brifing takvimimiz nedir? 1. DURUM ANALİZİNİN YAPILMASI a. Olay yeri bilgisi b. Bilgi analizi c. Keşif d. Kamunun bilgilendirilmesi 2. OLAY(LAR)IN ÖNCELİKLENDİRİLMESİ a. Hayat garantisi ve mülkiyet tehdidi b. Yüksek zarar potansiyeli ve olay karmaşıklığı c. Çevresel ve ekonomik etki 3. KRİTİK KAYNAKLARIN BELİRLENMESİ / DAĞITILMASI a. İçerden sağlanabilecek kritik kaynaklar b. Olayın büyümesi durumunda dışarıdan sağlanabilecek kritik kaynaklar 4. KRİZ BİLGİLERİ YÖNETİMİ a. Olay bilgisinin derlenmesi b. Bilginin içerde ve dışarıda yayılımı c. Olayı raporlayan medyanın takibi 5. POLİTİKA-KARAR DESTEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ / ÖNERİLMESİ a. Politika düzeyindeki kararların koordine edilmesi, desteklenmesi ve asiste edilmesi 6. SEÇİLEN VE ATANAN OTORİTELERLE KOORDİNASYON a. Seçilen otoritelerin bilgilendirilmesi b. Seçilen otoriteler sorumluluklarını net bir şekilde anlamalılar c. EOC ve bileşenler arasında bağlantı 7. COUNTY, DEVLET, EYALET, ÖZEL VE SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ İLE KOORDİNASYON a. Sitem bileşenşleri ve disiplinlerarası bağlantı b. Partnerlerle bağlantı 134 kişi kapasiteli acil durum operasyon salonunda yapılan bilgilendirmeden sonra toplantı odasına geçilerek konu ile ilgili haritalar gösterilmiş ve heyetin sorularına yanıt verilmiştir. Genel müdüre hediyesi takdim edilerek toplantı sona erdirilmiştir. ARALIK 2012 Sayfa 10/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU Los Angeles Şehri Acil Durum Yönetim Birimi Ziyaretinden Görüntüler 4. County of Los Angeles Emergency Management Department (OEM) Ziyaret Tarihi: 3 Aralık 2012 Pazartesi Amerika’da eyaletler genelde county denilen yönetim birimlerine ayrılmışlardır. County eyalet yasalarına bağlı olmakla beraber county yönetimi hiyerarşik olarak eyalet yönetimine bağlı değildir, yani eyalet valisi county major’ının amiri değildir. Bir çok county kendi yönetimini yani mayor (Belediye başkanı), şerif, bazen savcı, hakim gibi yetkililerini kendi seçer. Bir de city denilen, şehir kavramı vardır ki bu bizim anladığımız manada ilden farklı bir kavramdır. City county’lerin alt veya üst yönetim birimi değildir. Bir city birkaç komşu county içinde de yer alabilir sadece bir county’nin içinde de, genellikle bir county de birden fazla city mevcuttur. Los Angeles county’de city of Los Angeles’ın da aralarında bulunduğu 15 city mevcutttur. City ve county temelde aynı hizmetleri verir: polis-şerif, itfaye, şehircilik vs. County ve city arasındaki temel fark görev bölgeleridir. City’ler incorporated area denilen şehirleşmiş; taşra haricinde kalmış bölgelere bakarlar. County’ler ise incorporated olmayan unincorporated area denilen (mücavir alan) taşra bölgelerde görev yaparlar. County of Los Angeles’ın nüfusu 9 milyon olmakla beraber city of Los Angeles’ın nüfusu 3.7 milyondur. Los Angeles Semti Acil Durum Yönetim Birimi Los Angeles county özelinde hizmet vermektedir ve asli görevi acil durum veya afete karşı semtin hazırlıklı olmasının ve semt sakinlerinin kurtarılmasının sağlanmasıdır. OEM Los Angeles Bölgesi’nde acil durum yönetimine dair hazırlık ve çalışmaların organizasyonu ve yönetilmesi amacıyla kurulmuştur. Sorumlulukları arasında; Planlama ve Koordinasyon: Operasyonel Acil Durum Müdahale Planının hazırlanması Bölgenin 88 şehrinde, 137 mücavir alanında (unincorporated area) ve 288 özel alt-bölgesinde süregiden liderliğin desteklenmesi ve afet planlarının ve uygulamalarının koordine edilmesi Diğer Bölge departmanlarının planlarının acil duruma göre hazırlanmasının sağlanması ve acil durum anında yürütecekleri eylemlerin koordine edilmesi Denetim Kurulu’nun, Acil Durum Konseyi ve Acil Durum Hazırlık Komisyonu’nun desteklenmesi ve bu birimlere tavsiyelerde bulunulması ARALIK 2012 Sayfa 11/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU Uygulamalar-Operasyonlar: Acil Durum Harekat Merkezi’nin bakım ve devamlılığının sağlanması ve 24 saat müdahale yönetimine hazır olması Eğitim Acil Durum Harekat Merkezi takım üyelerinden oluşan kadronun acil durumda alınacak pozisyon ve eylemlerle ilgili olarak ve Acil Durum Yönetimi Bilgi Sistemi Operasyonel Alan Müdehale ve Islah Sistemi hakkında eğitilmesi Acil Durum Koordinatörlerine ve Yapım İşleri Koordinatörlerine eğitim desteğinin sağlanması Teknik Operasyonlar: Operasyonel Alan Müdahale ve Islah Sistemi ile Bölge departmanları arasında bağlantının ve bu bağlantının devamlılığının sağlanması Halka Yönelik Eğitim: Acil Durum Sağkalma Programı (ESP) uyarınca her türlü kitle haberleşme yöntemi kullanılarak tüm afetlere yönelik olarak halkın eğitilmesi kampanyalarının yönetilmesi County of Los Angeles Emergency Management Ziyaretinden Görüntüler 3 Aralık Pazartesi günü Los Angeles Bölgesi Acil Durum Yönetimi Birimi’nde yapılan toplantıda Şerif Yardımcısı Wilson Lee tarafından katılımcılara bir brifing verilmiştir. Şerif Yardımcısı ile yapılan görüşme sırasında kurumun afetle ilgili olarak eğitimlere ağırlık verdiği bilgisi edinilmiştir. Bu kurumun uyguladığı ve vatandaşa kendisini, ailesini, komşusunu korumayı öğretmeyi amaç edinmiş CERT adında bir program bulunmaktadır. CERT Programında amaç; vatandaşlara acil durumda kendilerini tehlikeye atmadan nasıl yardımda bulunabileceklerini öğretmektir. Ayrıca kurumda insanları felaket/afet psikolojisine hazırlama eğitimi ARALIK 2012 Sayfa 12/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU de verilmektedir. 2001 yılından beri bu konularda toplam 2500 kişiyi eğitmiş ve 8 yaz kampı düzenlemiştir. Los Angeles County’de toplam 4800 gönüllü var. CERT kapsamında kurum ekiplerinin ve vatandaşın da aktif katılımıyla tatbikat çalışmaları yürütülmekteymiş. Kurumun yürüttüğü tatbikat çalışmalarından görüntüler aşağıda yer almaktadır. ARALIK 2012 Sayfa 13/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU SAN FRANCISCO San Francisco Şehir Tanıtımı San Francisco, 2008 sonu tahmini 808,976nüfusu ile Kaliforniya eyaletinin dördüncü; Amerika Birleşik Devletleri'nin ise on ikinci büyük şehridir. Eyalet içinde en fazla; ülke çapında ise on ikinci nüfus yoğunluğuna sahip şehirdir. Günümüzde San Francisco bir uluslararası finans, ulaşım ve kültür merkezidir. Şehir ayrıca yaz sisleri, dik kayaları, ilginç tramvay sistemi, Çin mahalleleri ve içlerinde 1936 yılında yapılan Golden Gate Köprüsü'nü de bulunduran modern ve Viktorya Mimarisi ile popüler bir turizm merkezidir. Toplu taşımanın kolaylıkla sağlandığı bu şehirde, (yine Kaliforniya eyaletinde bulunan Los Angeles’a nazaran çok küçük olduğu için) bir bölgeden diğerine geçiş kolay ve çabuktur. Coit Tower ve Twin Pekas’den şehrin hemen tümünü kuşbakışı görebilir, Fisherman’s Wharf’tan Alcatraz’a bakarken mahkumların bu kadar kısa mesafeyi yüzerek neden kaçmadığına hayret edebilirsiniz. Russian Hill, Nobb Hill, China Town ve Golden Gate Park şehri ilk ziyaret edenlerin gözbebeği olmayı hak eder. Komşuluk, aile ve ghetto yaşamın kaynaştığı Mission Street ise Hispanik, Yakındoğu ve Siyah kültürün izlerini taşır. San Francisco 1906 yılında meydana gelen yıkıcı deprem ve yangınlarla adeta yok olmuş; fakat kısa sürede tekrar inşa edilmiştir. Silikon Vadisi, San Francisco vadisinin bir parçası olan San Jose vadisine verilen isimdir. Bu ismin sebebi ise bölgede yoğun olarak üretim ve geliştirme faaliyetinde bulunan silikon kırmık (yonga, İng:chip) üreticileridir. Sonradan, yüksek teknoloji ile ilgili sektörleri ifade etmek için kullanılan isim olmuştur. Çünkü pek çok bu tip firmanın merkezi veya çıkış yeri burasıdır. Bunlara örnek olarak; Intel, Cisco, Google, HP, Maxtor, Apple, Microsoft, Oracle, Nvidia, ATi, Facebook, Mozilla sayılabilir. ARALIK 2012 Sayfa 14/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 1. Google, Silikon Vadisi Ziyaret Tarihi: 5 Aralık 2012 Çarşamba Google dünyanın en büyük arama motorlarından birinin geliştiricisi olan şirkettir. Stanford’da doktora yapan iki öğrenci, Larry Page ve Sergey Brin, Google’ı 1998’de 25 milyon $ sermaye ile kurmuştur. Şirketin GooglePlex denen merkez ofisi Kaliforniya eyaletinde bulunur ve tüm dünyada 5.000 civarında kişi istihdam etmektedir. Google, internet araması, çevrimiçi bilgi dağıtımı, reklam teknolojileri ve arama motorları için yatırımlar yapan çok uluslu Amerikan anonim şirketidir. İnternet tabanlı hizmet ve ürünler geliştirir, ek olarak bunlara ev sahipliği yapar. Şirket içerik sağlayıcı firmalara özel web arama çözümleri de sunmaktadır. 5 Aralık Çarşamba günü gerçekleştirilen Google ziyaretinde, Google Ekonomi bölümünde görev yapan kişiler tarafından brifing verilmiştir. Brifingte, Google’ın yeni araştırma ve büyüme politikaları hakkında bilgi verilmiştir. Buna göre, Google artık bir arama motoru olarak bilinmesine rağmen yeni çalışmalarını dünya e-ticaretini geliştirmek üzerine kurmuş durumdadır ve bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin bu konuda çok büyük gelişme potansiyeline sahiptir. E-ticaretin gelişmesi sonucunda istihdam kaybı yaşandığı, ancak yeni gelişen sektörde bu kaybın 1’e karşılık 1,8 iş imkanını veren oranla fazlasıyla karşılandığı açıklanmıştır. Google Ziyareti ARALIK 2012 Sayfa 15/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 2. SRI, Silikon Vadisi Ziyaret Tarihi: 5 Aralık 2012 Çarşamba SRI; kamu kurumları, ticari kuruluşlar, vakıflar ve diğer organizasyonlar için ar-ge faaliyetleri yürüten ve müşterileri tarafından finanse edilen, kar amacı gütmeyen bir organizasyondur. Dünyanın önde gelen bağımsız Ar-Ge kuruluşlarından olan SRI’ın faaliyetleri Araştırma-Geliştirme, proje üreticiliği ve idareciliği, ürün lisansları ve danışmanlık hizmetleri kalemlerinden oluşmaktadır. 1946 yılında Stanford Üniversitesi tarafından kurulan SRI, bilim ve teknoloji uygulamalarının bilgi, ticaret, zenginlik ve barış için kullanılmasına ve keşfe adanmıştır. SRI, 1970 yılında üniversiteden bağımsız bir kurum haline gelmiş ve adını 1977 yılında “SRI International” olarak değiştirmiştir. SRI geliştirdiği ar-ge inovasyonlarını, fikir haklarını lisanslayarak ve yeni girişimler kurarak pazara sunmaktadır. SRI’nın 2011 yılı gelirleri yaklaşık 585 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. 2.100 kişiyi bünyesinde istihdam etmektedir ve dünya çapında 20’den fazla temsilciliği bulunmaktadır. 5 Aralık Çarşamba günü yapılan toplantıda SRI yetkilileri tarafından bir sunum yapılmıştır. Sunumda Silikon Vadisinin son 60 yılda oluşturduğu şirketlerin toplam yıllık geliri 2,3 Trilyon Dolar seviyesine geldiğine dikkat çekilmiştir. SRI sunumundan kısa notlar aşağıda yer almaktadır; Business week tarafından “Silikon Vadisinin Ruhu” olarak tarif edilen SRI International 66 yıldır dünyadaki INOVASYON hareketinin kurumsallaştırılmasında öncülük yapmaktadır Birçok teknoloji ticarileştirme başarıları arasında, İnternetin ilk uygulayıcısı olmak, (29 Ekim 1969) – ilk data transferini ABD Savunma Bakanlığı Araştırma Grubu (DARPA) için yaptıkları Ar-Ge projesi çerçevesinde başarıldı; Bazı SRI çalışmaları; PC’nin ve Mouse’ın geliştirilip ticarileştirilmesi, tıpta kullanılan DaVinci Sistemi, Ultrasonik görüntüleme, HD TV, Siri, Disneyland Konsepti, Yapay zeka (AI) platform projelerini sayabiliriz. ARALIK 2012 Sayfa 16/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU SRI Ziyaretinden Görüntüler ARALIK 2012 Sayfa 17/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 3. Stanford Üniversitesi Ziyaret Tarihi: 5 Aralık 2012 Çarşamba Stanford Üniversitesi, San Francisco'nun 40 km güneydoğusunda bulunan özel bir üniversitedir. Stanford Üniversitesi; aralarında SUN, Cisco, Google, Yahoo, HP, IP gibi çok sayıda buluşa imza atan öğrenci ve öğretim üyelerinin yetiştiği, silikon vadisinin yaratıcısı olarak bilinen dünyanın en büyük bütçesine sahip 3, en fazla öğrencisi olan 10 üniversite arasına girmiştir. Üniversite 32 kilometrekarelik bir alana kurulmuştur. Kampüste, kurumuş bir göl, alışveriş merkezi, büyük bir stadyum, kapalı ve açık yüzme havuzları, tenis kortları, yiyeyek-içecek merkezleri, mimari açıdan son derece ilgi çekici yapılar, çok sayıda Rodin heykeli, golf sahaları, kütüphaneler, 2 adet ilkokul, çocuk bakım merkezleri ve akademik birimler bulunmaktadır. ARALIK 2012 Sayfa 18/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU NEW YORK New York Şehir Tanıtımı New York ABD’nin en kalabalık şehri (8,3 milyon nüfus) ve dünyanın en kalabalık metropolitan alanlarından New York metropolitan bölgesinin (13,5 milyon nüfus) merkezidir. Şehir bir parçası olduğu New York Eyaleti ile karıştırıldığı için İngilizcede New York City veya The City Of New York olarak da anılır. Şehir; ticaret, finans, medya, sanat, moda, araştırma, teknoloji, eğitim ve eğlence sektöründe önemli katkı yaptığından dolayı küresel kent olarak anılmaktadır. Kent; Birleşmiş Milletler genel merkezine de ev sahipliği yapmaktadır ve önemli bir uluslararası diplomasi merkezidir. Şehir dünyanın en büyük doğal limanlarından birinin üstüne kurulmuştur. New York borough adı verilen ve her bir bölümün bir county olduğu 5 kısımdan (The Bronx, Brooklyn, Manhattan, Queens ve Staten Island) oluşur. New York, bir göçmen kentidir. Kentte yaklaşık 170 ayrı dil konuşulmaktadır ve her üç kişiden biri ABD dışında bir ülke doğumludur. İngilizce çeşitli aksanlarla konuşulur. İngilizce’nin yanı sıra İspanyolca da İngilizce kadar yoğun konuşulmaktadır. Little Italy (Küçük İtalya) semtinde İtalyanca, China Town’da (Çin mahallesi) Çince konuşulur.New York birçok Amerikan kültürel hareketinin de doğum yeridir. Edebiyat ve görsel sanatlarda Harlem Rönesansı, resimde soyut ekspresyonizm (New York Ekolü), müzikte hip hop, punk, salsa ve Tin Pan Alley bu hareketlerden bazılarıdır. 24 saat açık olan metrosu ve yoğun trafiğiyle Hiç Uyumayan Şehir adını almıştır. Özgürlük heykeli, Empire State Binası, Central Park ve Times Meydanı, Modern Sanat Müzesi, Guggenheim Müzesi ve Modern Tarih Müzeleri şehrin ilgi çekici mekanlarıdır. Gökdelenleri, caddeleri, lokantaları, alışveriş merkezleri ve insanlarıyla, New York turistleri cezbetmektedir. Kenti yılda yaklaşık 40 milyon turist ziyaret eder. 11 Eylül 2001 tarihinde kent Amerika tarihinin en büyük terör olayına tanık olmuştur. Bu olay sırasında, kaçırdıkları uçaklarla New York'un en yüksek gökdelenleri olan Dünya Ticaret Merkezi binalarına (İkiz Kuleler) çarpan teröristler 3000'e yakın insanın ölümüne neden olmuşlardır. ARALIK 2012 Sayfa 19/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU 1. Turkish American Chamber of Commerce (TACCI) Ziyaret Tarihi: 7 Aralık 2012 Cuma Türk-Amerikan Ticaret ve Sanayi Odası (TACCI) Türkiye ile ABD arasında karşılıklı ticaret potansiyelini ve yatırımları artırmak ve teşvik etmek amacıylakar amacı gütmeyen bir özel teşebbüs olarak 2002 yılında New York’ta kurulmuştur. TACCI’nin üye profili iş dünyasından ve organizasyonlarından bireysel girişimcilerden büyük firmalara kadar uzanan geniş bir yelpazede temsilcileri içermektedir. Türkiye ile ABD arasında ticaret ve sanayi ilişkilerini güçlendirmeye odaklanan TACCI’yi farklı kılan da üye profilinin çeşitliliği ve genişliğidir. Lider Türk-Amerikan bağımsız iş geliştirme ve işbirliği ağı organizasyonu olarak TACCI üyelerinin başarısını desteklemek, iş uzmanlığı kazanmalarını sağlamak ve üyelerini potansiyel müşteri ve tedarikçilerle tanıştırmak üzerine faaliyet göstermektedir. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve T.C. Ekonomi Bakanlığı TACCI’nin Yönetim Kurulu’nda temsil edilmektedir ve organizasyonun en güçlü destekleyicileridir. TACCI’nin 100’den fazla kurulu firma ve bireysel girişimci üyesi bulunmaktadır. TACCI Üyeleri ile Akşam Yemeği 7 Aralık Cuma günü gerçekleştirilen görüşmede, Amerikan ekonomisi hakkında yoğun bir bilgi aktarımı gerçekleşmiştir. ABD ekonomisi üzerine TACCI üyelerinin yorumları aşağıda özetlenmektedir. ARALIK 2012 Sayfa 20/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU Amerika’daki en büyük sorunun işsizlik olduğu ifade edilmiştir. Günümüzde ABD’de 4,9 milyon çalışan bulunmakta imiş ancak; 3,6 milyon kişi ise 1 senedir işsiz durumdaymış. Görüşmede, bahsedilen işsiz kesimin artık işsizlik parası da alamadığı iletilmiştir. ABD’de emeklilik yaşının 65 olduğundan, en uzun süre işsiz kalanların ise yine yüksek yaş grubu insanlardan oluştuğundan, yaşlıların mülkiyet sahipliğinin dahi tehlikeye girdiğinden bahsedilmiştir. Hanehalkı ile beraber değerlendirildiğinde işsizlikten etkilenen nüfusun 25 milyon olduğu tahmin edilmekteymiş. İşsizliğin aşılmasında devlet politikası ise; meslek edindirme çalışmalarına ağrılık verilmesi ve yeni iş alanlarının yaratılması şeklindeymiş. Yeni iş alanlarının üretilmesinde kilit aktör ise KOBİ’ler olarak görülmekteymiş. KOBİ’lerin desteklenmesiyle beraber, altyapı çalışmalarına da önem verilmekteymiş. New York ülkenin ve dünyanın finans merkezi olmakla beraber; New York eyaletinde son dönemde izlenen politika; eyalet genelinde farklı endüstrilerin gelişimini teşvik etmekmiş. Yeni trendin süt ve süt ürünleri sektörü olduğu ve eyalette çok büyük süt çiftliklerinin varolduğu belirtilmiştir. Bir Tük işadamı da Alba civarında süt endüstrisinde faaliyet göstermekteymiş. Görüşmede ayrıca ABD’de eyaletler ve şehirler arasında varolan rekabete değinilmiştir. New York şehrinde benzer çaplarda iki farklı yüksek teknoloji kuluçka merkezi Brooklyn ve Roosevelt’de kurulmuş. Üçüncü bir benzeri ise Cornel üniversitesi ile birlikte yüksek teknolojiye dayalı bir kuluçka merkezi yatırımı ile başlamış durumda. TACCI olarak; Amerika’daki ekonomik gelişmeleri takip ederek, bu sinerjiyi Türkiye’ye aktarmaya çalışmaktalarmış. Bu uğraşın somut adımlarından biri; geçtiğimiz yıl, TACCI tarafından Türk Teknoloji Network adında bir oluşumu imiş. Kocaeli’nin de parçası olduğu bu oluşum ile somut bir adım atmışlar. Yüksek tekonoloji alanında başarılara imza atan Türkiye’de ve Amerika’da faaliyet gösteren Türk işadamlarını oluşuma dahil etmişler. Şubat ayında Gebze, İTÜ ve ODTÜ Teknoloji merkezleri ile çalışarak bir bütçe oluşturmuşlar. Türkiye’den 10 tane küçük ölçekli teknoloji firmasını Amerika’ya getirerek teknoloji alanında tecrübelerden faydalanmalarını sağlayan bir proje üzerinde çalışıyorlarmış. Projenin ikinci adımında ise bu firmaların Amerikalı risk sermayedarlarına projelerini sunmalarını sağlamayı ve kaynak bulmalarını hedeflemişler. Türk Teknoloji Networkü’nün amacı bu konuda Türkiye’deki ekosistemi geliştirmek ve oradaki altyapıyı Türkiye’ye yerleştirmek ve buradaki sistemi orada oluşturmak şeklindeymiş. ABD’nin ekonomik krizi üniversite araştrıma ücretlerine de yansıdığında Türkiye’ye beyin göçü gerçekleştiğinden ve tersine beyin göçü çalışmasında bulunan TÜBITAK ve Sanayi Bakanlığı ile görüştüklerinden bahsetmişlerdir. Gebze ve Kocaeli’de imalat sektörü ile irtibat halinde olduklarından, bio engineering ve bio medical alanında gelişim beklendiğinden bahsetmişlerdir. New York’ta bio medikal mühendisliğinin çok ileri düzeyde olduğu, bu alanda mentorluk hizmetlerinin çok geliştiği ve bir Türk profesörün bu alanda çok etin olduğu belirtilmiştir. TACCI’nın networkunde ise bu alanda 250 mentör/ahi bulunmakta olup, hepsi bilgilerini Türkiye’deki arkadaşlar ile karşılıksız bir paylaşmak istiyorlarmış. TÜBITAK ile ahi yetiştirilmesi konusunda anlaşmak üzerelermiş. 250 firma arasından seçilerek Amerika’ya getirilen 10 firmadan 3’ü de farklı alanlarda başarı göstermişler. Kocaeli’nden ilk 10’a kalan firma olmasa da; seneye kesin gözüyle bakılmaktaymış. ARALIK 2012 Sayfa 21/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU TACCI’nin Türkiye’deki teknoparklarla daha yakın çalışarak; ABD’deki grupları Türkiye’ye götürüp orada da bilgilendirmelerde bulunmalarını sağlamayı amaçlıyorlarmış. Burada TACCI’nin marifeti kuluçka merkezinde geliştirilen ürünlerle bunu ticarileştirecek kişileri bir araya getirmek şeklindeymiş. Burada verilecek en güzel örneklerden birisi; 150 bin dolar bütçe beklerken 3 milyon dolar bütçe almaya hak kazanan bir firmaymış. TACCI üyeleri; risk sermayesi sahibi fikir sahipleri ile buluşturarak Türkiye’deki en büyük darboğazın aşılacağını öngördüklerinden bahsetmişlerdir. 2. Brooklyn Belediyesi Ziyaret Tarihi: 7 Aralık 2012 Cuma Brooklyn Belediyesi New York’un 5 bölgesinden (semt/ilçe) biri olan Brooklyn’de görevlisi seçimle atanan bir kamu kurumudur. Belediye Başkanının New York kentinin yönetiminde az da olsa gerçek bir gücü bulunmaktadır. İlçenin Belediye Başkanı yerel otorite ile devletin merkezileşmesi arasında dengeyi kurabilmek için bazı fonksiyonel sorumluluklarla donatılmıştır. Belediye Başkanı kentin valisine semtiyle ilgili arazi kullanımı kararları ve yıllık vilayet bütçesi süreci konularında tavsiyelerde bulunmakla ve Halk Kuruluna katılmakla, Semt Kurulunu yönetmekle ve diğer pek çok komite ve kurulda ilçeyi/semti temsil etmekle mesuldur. New York Koordinasyon/Karar Kurulu (Board of Estimate) her biri kent geneli için 2’şer oy sahibi olan vali, denetçi ve New York Kent Konseyi Başkanından ve her biri birer oy hakkına sahip olan 5 ilçe başkanından oluşmaktadır. 7 Aralık Cuma günü Brooklyn Belediye başkanı ile gerçekleştirilen toplantıda ABD’deki belediye sistemi hakkında bilgi alınmış ve Türkiye’deki belediye sistemi ile olan benzerlikler ve farklılıklar görüşülmüştür. Belediye başkanı tarafından federal yönetim, eyalet yönetimi ve şehir yönetimi konuları hakkında bilgi verildi ve her sistemin birbirinden bağımsız hareket ettiği anlatılmıştır. Belediye başkanı tarafından görev ve sorumluluklarını yerine getirmeyen personel hakkında yasaların çok koruyucu olduğu ve bu tür personele herhangi bir yaptırımda bulunamadıkları bilgisi verilmiştir. ARALIK 2012 Sayfa 22/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU ARALIK 2012 Sayfa 23/24 T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI YÖNETİM KURULU ABD ZİYARETİ BİLGİ NOTU PROGRAM DEĞERLENDİRME ANKETİ SONUÇLARI ABD ziyaretinin ardından, program değerlendirme anketi uygulanmıştır. Ankete 8 kişi katılmıştır. Ziyarete katılım sağlayan MARKA YK üyesi sayısı 11 kişi olup anketin cevaplanma oranı %73’tür. Anket sonuçlarına göre; program içerik açısından aşağıdaki söylemlere kesinlikle katıldıklarını bildirmişlerdir; - Yapılan görüşmelerin içeriğinin ziyaretin amacına uygun olduğu, - Ziyaret programının ve rehberin yeterli olduğu, - Toplantı yapılan kişilerin konularına hakim olduğu Katılımcılar “uygulamaya yönelik örnek sayısının yeterli olduğu” konusuna ise 5 üzerinden 4 puan vererek fikre katıldıklarını belirtmişlerdir. Katılımcılar ziyaretin içerik açısından değerlendirmesi ile ilgili olarak belirtilen değişkenler üzerinden değerlendirmeleri 5 üzerinden 4,47 puan olmuştur. Ziyaretin İçerik Açısından Değerlendirmesi 5 Yapılan görüşmelerin içeriği ziyaretin amacına uygundu Uygulamaya yönelik örnekler yeterli sayıdaydı Ziyaret programını içeren rehber yeterliydi Toplantı yapılan kişiler konularına hakimdi Verilen Puan 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Katılımcı Ankete katılım sağlayan üyeler, tercüman ve rehberin ziyaret edilen yerlere hakimiyeti ve ilgili olmaları, ayrıca tercüman ve rehberlik hizmetlerinin memnun edici olması konusunda ‘kesinlikle katılıyorum’ şeklinde görüş belirtmiştir. Organizasyonda tüm detayların önceden öngörülerek planlandığı ve program esnasında katılımcıların talebine göre programın şekillendirildiği hususlarına katıldıklarını bildirmişlerdir. Katılımcıların ziyaret sırasında verilen rehberlik hizmetlerine belirtilen 7 kriter üzerinden genel değerlendirme ortalaması 5 üzerinden 4,63 puan olmuştur. Katılımcılar; Konaklama ve Transfer Hizmetleri açısından; kalınan oteller bakımlı ve temiz, tesisat ve teknik donanım yeterli, ziyaretler arası ulaşım hizmetleri kalitesinin yüksek olduğu noktalarına katıldıklarını belirtmişlerdir. Otellerde yiyecek kalitesi ve çeşitliliğinin 5 üzerinden 5 olarak belirtilirken; otellerde personelin ilgili ve kibar oluşu konusunda ise ortalamada 3 puan verilmiştir. Konaklama ve Transfer Hizmetleri genel olarak 5 üzerinden ortalama 3,83 olarak değerlendirilmiştir. Katılımcılar ziyaretin genel itibariyle tatmin edici olduğu, katılımcıların görevlerine ve Doğu Marmara’nın kalkınmasına katkıda bulunacak bilgiler edindiği, MARKA’nın bu tür organizasyonlar düzenlemesinin faydalı olduğu konularında ve programın süresinin yeterli olduğu hususuna hemfikir olmuşlardır. Katılımcılar nazarında ziyaretin genel değerlendirmesi 5 üzerinden 4,65 puan olmuştur. (Ankette Kesinlikle Katılıyorum/Çok İyi, Katılıyorum/İyi, Emin Değilim/ Kararsızım, Katılmıyorum/Kötü, Kesinlikle Katılmıyorum/ Çok Kötü şeklinde 5’li Likert Ölçeği kullanılmıştır.) ARALIK 2012 Sayfa 24/24