Daha Sessiz Daha Huzurlu Bilgisayar
Transkript
Daha Sessiz Daha Huzurlu Bilgisayar
Gittikçe hızlanan işlemciler, ekran kartları daha çok ısınıyor, bunları soğutmak için takılan fanlar PC'nin fazlasıyla gürültü yapmasına neden oluyor. Bu gürültüden yazılım ve donanımsal çözümlerle kurtulmak mümkün Bilgisayarlar sahip oldukları bilgi işlem gücünü kullanımımıza sunarken, eşantiyon olarak ses çıkarmayı ihmal etmezler. Onlarca yıl öncesine göre büyük bir ilerleme kat etmiş olsalar bile, yine de çeşitli donanım parçaları yüksek seste "müzik" yapar. Eğer makina müziğinden zevk alan bilgisayar bağımlılarından değilseniz, bu sesleri azaltıp daha rahat bir çalışma ortamı yaratmanız mümkün. Özellikle ADSL'nin yaygınlaşmasından sonra, bilgisayarı dosya indirmek için açık bırakmak genel bir yönelim olduğundan, ortaya çıkan ses uzun vadede sağlığınızı bile etkileyebilir. Zira, günümüzün en yeni oyun sistemleri, bir restoranda olduğu gibi 60 desibellik gürültü yaratabilmektedir. Ses kirliliğinin kaynağı, eskimiş veya iyi bakılmamış bir parça ya da kullanılan işlemci ile kasa fanının fiziksel özellikleri olabilir. İlk sınıfa giren ses kaynaklarına karşı önlem almak daha kolaydır. Biz de, sesi azaltma çabalarımızı yazılımsal ve donanımsal olarak ikiye ayıracağız. Program Ayarlarıyla Gürültüye Önlem Özellikle uzunca süredir kullanılan, bilinçli olarak toplanmamış bazı sistemlerde, sabit diskler ciddi bir ses kaynağı haline gelir. Hele kasa masa üstünde ise, her bir dosya açılması tıkır tıkır sabit disk taramasını size dinletir. Fiziksel olarak zarar görmüş olabilecek bir diskten gelebilecek sesleri, en azından diskimizi daha iyi organize ederek azaltabiliriz. Diskteki verileri daha verimli yerleştirmeden önce, fiziksel olmayan veri hatalarını kontrol etmek yerinde olacaktır. Bunun için, Windows XP öncesi sürümlerde, Başlat menüsünde Programlar, Donatılar, Sistem Araçları altında ScanDisk'i çalıştırıp, tüm disklerinizi ve disk bölümlerinizi tek tek taramadan geçirebilirsiniz. Aynı işlemi her sürücü için ayrı ayrı yaptıktan sonra Windows'u yeniden başlatın. Windows tekrar açılmadan önce, sabit diskiniz hatalara karşı kontrol edilecek ve hatalar düzeltilmeye çalışacaktır. Bu denetim 15 dakika sürebilir. Tekrar Windows açıldıktan sonra ise, Programlar menüsünde Donatılar'dan Sistem Araçları altındaki Disk Birleştirici'yi çalıştırın. Ve de sabit disklerinizi birleştirin. İngilizce Windows'da Defrag denilen bu işlem, dosyaların parçalanmasını en aza indirir, böylece sabit diskin okuma kafası, bir dosyayı okurken olabildiğine az hareket eder, disk olabildiğince az döndürülür. Bu da, sabit disk kaynaklı gürültüye çözüm getirebilir. Windows'un Disk Birleştiricisi'ne alternatif olarak Internet'ten elde edebileceğiniz Diskeeper gibi programlarla, optimizasyonu özelleştirebilirsiniz. Eğer diskinizden arada bir yüksek seste, çalışma ve "sönme" sesleri alıyorsanız verilerinizi mutlaka yedekleyin. Diskiniz elektrik sorunu yaşıyor olabilir ya da sabit diskin üzerindeki kontrol kartının ömrü kısalıyordur. En kötü olasılık ise, fiziksel zarar gören disk katmanlarıdır. Yazılım Tabanlı Fan Kontrolü Sabit diskten daha da öne çıkan gürültü kaynakları ise kasa ve işlemci fanlarıdır. Özellikle bazı güç kaynaklarının arkasındaki fanlar ve Prescott kod adlı Pentium 4 işlemcilerin fanları günümüzde çok baş ağrıtan gürültülü donanım çözümleridir. Bu fanları işletim sisteminden yönetmek bazı durumlarda mümkündür. Özellikle Internet'te sörf yapmak gibi işlemciyi yormayan anlarda, fanların dönüş hızını düşürmek işlemciyi çok da ısıtmayacaktır. Çizgi Tagem Araştırma Geliştirme ve Eğitim Merkezi Cemal Sururi Cad. Halim Meriç İş Merkezi No: 15/C 34394 Şişli – İstanbul Telefon: (212) 356 70 70 - Faks: (212) 356 70 69 - www.cizgi-tagem.org Dakikada binlerce dönüş yapan fanların hızını ayarlamak riskli bir iştir, olası donanım sorunları yaşandığında sorumluluk bizzat kullanıcınındır ve parça garanti kapsamı dışında kalabilir. Bu nedenle, fan hızı değiştirilirken işlemci, anakart ve kasa sıcaklığı mutlaka yakından takip edilmelidir. Fan kontrol etme amaçlı programlara örnek olarak ücretsiz bir program olan SpeedFan'ı deneyebilirsiniz. Amatör bir girişim olan SpeedFan oldukça popülerdir fakat bazı yeni anakart ve çipsetlere söz geçiremez, fan hızını bazen değiştiremez. Programı www.almico.com/speedfan.php adresinden indirebilirsiniz. SpeedFan'ı başarıyla kullanabilmek için, Clock sayfasında anakart marka ve modelini, çipsetini doğru seçmeniz gerekir. Eğer anakart modelinizi bilmiyorsanız, PC satıcınızdan bilgi edinebilirsiniz. SpeedFan, doğru ayarlar yapıldıysa, görev çubuğundaki bildirim alanında size işlemci ısınızı gösterecektir. Readings sayfasında, bir rakam işlemci, diğeri anakart ısınızı bildirir. İşlemciden işlemciye değişmekle birlikte, 60-65 derece Celcius üstü tehlikeli bölgedir. Bu rakamı göz önünde bulundurarak, yine Readings sayfasındaki Speed01, 02, 03 kutularından fan dönüş hızlarını azaltabilirsiniz. Her değişim sonucu yeni fan hızını ve oluşan sıcaklığı belli bir süre test ediniz. SpeedFan'da Speed kutularından fan hızlarınızı değiştirebilirsiniz. Ayrıca sistem sıcaklığını kontrol etmek için de SpeedFan'ı arkaplanda bırakabilirsiniz Eğer SpeedFan sisteminizde başarısız oluyorsa, bazı fanları 0 dönüşte gösteriyor, fan hızını değiştiremiyorsa, belki de anakart ya da PC üreticiniz, benzer bir program hazırlamış olabilir, bunun için üreticinin web sitesine yönelin. Yazılım vasıtasıyla fan hızı ayarlayamıyorsanız, tek alternatifiniz, donanım tabanlı ve bu sefer ücretsiz olmayan çözümlere yönelmektir. Donanım Önlemleriyle Ses Kısmak En önemli gürültü kaynağı olan fanlar, ısı arttıkça daha çok çalışacağından daha da çok ses çıkaracaktır. Isının gereksiz yere yükselmemesi için kaliteli bir kasa tercih edebilir, kasayı sıcak olmayan bir yere yerleştirebilirsiniz. En önemlisi ise, ülkemizdeki başlıca PC dertlerinden olan tozlanmaya önlem almaktır. Tozdan uzak tutulamayan bir kasayı, elektrik bağlantısı kesilerek belli aralıklarla açıp vakumlu araçlarla toz çekebilir, ya da hava üfleyerek yapışmış kirleri çıkarmaya çalışabilirsiniz. İşlemci fanını temizlemek için farklı materyallerden yardım alınabilir. Bir diğer önlem ise, kasa içi kablo ve kartların yerleşimidir. Disket sürücünüz yoksa, disket için takılmış IDE kablonuzu çıkarabilir, diğer kabloları lastiklerle toplayıp belli bir alana alarak kasa içi hava dolaşımını iyileştirebilirsiniz. Hatta pek çok boş PCI girişi varsa, modem, TV kartı gibi bileşenleri çok ısınan grafik kartının bulunduğu AGP yuvası ve işlemciden uzak bir yuvaya takabilirsiniz. İyi düzenlenmiş bir kasa, kullanım süresi arttıkça, tahmin edilenden daha Çizgi Tagem Araştırma Geliştirme ve Eğitim Merkezi Cemal Sururi Cad. Halim Meriç İş Merkezi No: 15/C 34394 Şişli – İstanbul Telefon: (212) 356 70 70 - Faks: (212) 356 70 69 - www.cizgi-tagem.org büyük kazançlar sağlar. Kasanın üstünde bulunduğu zemin de, titreşimin etkisini azaltıcı ya da arttırıcı rol oynayabildiğinden çok önemlidir. Titreşim ise, özellikle sabit diskten kaynaklanır. Yeni bir sabit disk almayı düşünenler, ses azaltma açısından, daha yüksek ön bellekli diskleri seçebilir, böylece diske erişim ihtiyacı daha az olur. Son dönemde Maxtor, IBM ve Seagate gürültü konusunda başarılı modeller üretmektedir. Yeni disk almak yerine, ülkemizde zor bulunsa da, sabit disk titreşim emici, diskin altındaki 5.25'lik yuvaya takılan NoVibe gibi ürünler de tercih edilebilir. İşlemci çarpan hızını kilitleyen Intel'e karşılık, bazı AMD işlemciler ise, hız aşırtma anlamına gelen 'overclock'un tersine, underclock denilen bir çabayla gerektiğinde daha yavaş çalıştırılabilir ve de işlemci fanı daha az ses üretebilir. Fakat bu işlem tecrübeli kullanıcılara, detaylı araştırma sonrası önerilebilir. Hız İçin Para Harcanır, Sessizlik İçin de... Eğer ses kaynağı eskimiş bir parça değil, yepyeni bir kasa ve işlemci ise, gürültüyü azaltmak için masraf yapmak mantıklı olacaktır. Zira, daha güçlü donanımlar daha da güçlü soğutucular gerektirmektedir. İlk aşamada, yazılım çözümleri altında değindiğimiz SpeedFan gibi programların başarısız olduğu durumlarda, fan kontrolörü kullanılabilir. İşlemci sıcaklığını, fan hızını yansıtan göstergeli bölümü, bir ya da iki adet 5.25'lik CD/DVD yuvasına yerleştirilen kontrolörler, işlemci fanıyla gelir ya da mevcut fanın kontrol noktası olarak bağlanır. Yine işlemci sıcaklığına dikkat edilerek, kasa önünden de fan hızı elle ayarlanır. Bir diğer çözüm ise, hava üflemekten daha sessiz olan soğutma teknikleridir. Son dönemde yaygınlaşan sulu soğutma sistemleri hem işlemci hem de ekran kartını soğutmak için, normal işlemci fanının yerine kullanılmaktadır. Su tabanlı soğutma sistemleri, hem işlemciyi çok daha düşük ısı seviyelerinde tutar, böylece de overclockçuları memnun eder, hem de oldukça sessiz çalışır. Özellikle yeni Intel ve AMD işlemciler söz konusu olduğunda gürültü kaynağı işlemci fanlarına alternatif arayışı bu tip çözümleri öne çıkarmaktadır. Yeni soğutma sistemleri ile masraflı da olsa çok daha huzurlu çalışmak çoğu kullanıcının tercihi oldu. Bazı üreticiler, gürültülü PC'lerin iticiliği ile maliyetini karşılaştırarak yine de az gürültülü sistemler üretme riskine giriyor. Önümüzdeki dönemlerde BTX kasalarla daha az ses çıkaran sistemler raflarda yerini alacak. İşlemci fanına odaklanan ses sistemleri ve kontrol ünitelerinin yanında, bazı sistemlerde güç kaynağının fanı gürültünün ana kaynağıdır. Böyle durumlarda, işlemci fanına göre çok daha düşük harcamalarla sesten kurtulmak mümkün olabilir. Bir uzmandan yardım almak şartıyla, güç kaynağının fanını daha sessiz bir fan ile değiştirmek mümkündür. Hatta, aynı havalandırmayı sağlayacaksa, eski PC'nizin güç kaynağı arkasındaki fanı söküp yeni PC'de kullanabilirsiniz. Aradaki farkın nedeni, fan malzemesinden kaynaklanmaktadır. Fan yaprakçıklarının kesim şekli, kısacası tasarımı büyük farklar yaratmakta, yine de birkaç dolarlık fark için bazı üreticiler daha sesli fanları tercih edebilmektedir. Bu yazıda önerilen değişiklikleri yaparken dikkatli olmanız, sesten kurtulayım derken sisteme zarar vermemeniz için çok önemlidir. Çizgi Tagem Araştırma Geliştirme ve Eğitim Merkezi Cemal Sururi Cad. Halim Meriç İş Merkezi No: 15/C 34394 Şişli – İstanbul Telefon: (212) 356 70 70 - Faks: (212) 356 70 69 - www.cizgi-tagem.org