ercan havaalanı projesi çevresel etki değerlendirmesi (çed) raporu
Transkript
ercan havaalanı projesi çevresel etki değerlendirmesi (çed) raporu
ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İŞLETMECİ T&T HAVALİMANI İŞLETMECİLİĞİ İNŞ. SAN. VE TİC. LTD Çatalköy Sok. No:4 Yenişehir/Lefkoşa Tel: +90 392 444 10 00 PROJE YERİ: DEĞİRMENLİK/ LEFKOŞA PROJEYİ HAZIRLAYAN KURULUŞ CEMALİYE ÖZVEREL, Çevre Y. Mühendisi Tel: +90 3922278887 EYLÜL 2015 Proje alanına ulaşmak için Lefkoşa’dan Mağusa istikametine gidilir. Haspolat’ı geçtikten 7,1 km sonra Yonca Çemberine ulaşmak mümkündür. Güney istikametinde Ercan Havaalanı yolunda 6,6 km devam edilerek Proje Alanına (Ercan Havaalanına) ulaşmak mümkündür. *Kroki ölçeksiz olarak çizilmiştir. PROJE ALANI KROKİSİ ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 1 TAPU PLANI- Ercan Havaalanı İstimlak Sınırları ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 2 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU PROJEYİ HAZIRLAYAN GRUP Cemaliye Özverel Çevre Y. Mühendisi ________________________ Doğan Gürgen Orman Y. Mühendisi ________________________ Tuncay Nazıroğlu Jeoloji Mühendisi ________________________ Dr. Abdullah Ekinci İnşaat Mühendisi ________________________ 3 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İÇİNDEKİLER TABLOLAR ........................................................................................................ 11 ŞEKİLLER .......................................................................................................... 12 PROJE ALANI RESİMLERİ.............................................................................. 15 BÖLÜM I. ........................................................................................................... 16 PROJENİN TANIMI VE AMACI ...................................................................... 16 1.1. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği Projenin Yatırım ve İşletme Süresi. .......................................... 16 1.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin Adetleri, Ebatları, Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek Hizmetlerin Açıklanması (Vaziyet planı üzerinde ünitelerin konumu gösterilmelidir). ......................................... 20 1.3. Yapılacak Olan Pist Alanı Büyüklüğü, Pist Sayısı, Pist Uzunluğu, Pist Yapımında Kullanılacak Malzeme cinsi, Özelliği, Kaynağı, Miktarı. ............ 21 1.4. Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel Özellikleri, Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri .......... 24 1.5. Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi................................................... 27 1.6. Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. ........................................ 28 1.7. Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi .................................................... 28 1.8.1. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması ................................................................ 30 1.8.2. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler) 31 1.8.3. Zamanlama Tablosu ......................................................................... 31 1.8.4. Projeye İlişkin Finans Kaynakları .................................................... 32 BÖLÜM II. .......................................................................................................... 33 PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ...................................................... 33 2.1. Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, (Proje sınırlarında birkaç noktada değerlerinin WGS 84 Datum sistemine göre verilmesi) Mevcut Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin, Etrafında Yer Alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Yer alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların Harita Üzerinde Gösterimi, Yön 4 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın Çevresinin Fotoğrafları (renkli)). ........................................................................................................... 33 2.3. Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan Hassas Alanların Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanların Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının Harita Üzerinde Gösterimi (ilgili kurumların görüşleri). ............................................................................ 39 2.4. Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler ................................................................ 41 2.4.1. Askeri Yasak Bölgeler........................................................................ 41 2.4.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar .......................................................................................................... 41 2.6. Proje Alanına Ulaşım Bilgileri ................................................................. 42 2.6.1. Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan Karayollarının Adı ve Mesafesi, Harita Üzerinde Gösterimi ....................... 42 2.6.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım için Kullanılacak Yollar Harita Üzerinde Gösterimi ................................................................ 43 2.6.3. Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri ......................................... 43 BÖLÜM III.......................................................................................................... 44 PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 44 3.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi)44 3.3. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (1/25000 ölçekli Jeoloji Haritası). Proje Alanına ait Zemin etüd raporu. .............................................. 48 3.4. Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (Varsa Deprem Haritasının rapora eklenmesi .............................................................................................. 49 3.5. Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu ................................... 51 3.6. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri............................................................................................................. 55 3.7. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri............................................................................................................. 56 3.8. Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları, Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi. .............................. 57 3.9. Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin güncellenmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması) .................... 58 5 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.9.1. Basınç ................................................................................................. 59 3.9.2. Sıcaklık ............................................................................................... 60 3.9.3. Yağış ................................................................................................... 62 3.9.4. Ortalama Nispi Nem ........................................................................... 64 3.9.5. Sayılı Günler (Ortalama Kar Yağışlı gün sayısı, Ortalama Sisli Gün Sayısı, Ortalama Dolulu Gün Sayısı vb.) ..................................................... 66 3.9.6. Buharlaşma ......................................................................................... 70 3.9.7. Rüzgar................................................................................................. 71 3.9.8. Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik hadiseler) ................................................................................. 75 3.9.10. Yan Rüzgar ile İlgili Değerlendirmeler ............................................ 75 3.9.11. Görüş Mesafesi ................................................................................. 76 3.9.12. Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeler .......... 77 3.10. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam Alanlarının Tespitine yönelik Arazi Çalışması................................................ 77 3.10.1. FLORA ............................................................................................. 78 3.10.2 FAUNA ............................................................................................ 88 3.11. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesi . 91 3.12. Orman Alanları (Orman Haritası) ........................................................... 93 3.13. Proje Alanı ve Etki Alanındaki İçme ve Kullanma Suyu Aktarma Kanalları ve Harita Üzerinde Gösterimi .......................................................... 94 3.14. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri ....... 94 3.15. Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) .............................................................................................. 96 3.16. Nüfus ....................................................................................................... 98 BÖLÜM IV. ........................................................................................................ 99 PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER ............................................................................................................................. 99 4.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler ............................ 99 4.1.1. Arazinin Hazırlanması için Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Harfiyat Yapılacağı Harfiyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelerde Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları Harfiyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler................................................... 99 6 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.2. Arazi Kazanmak Amacı ile veya Diğer Nedenlerle Herhangi Bir Su Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat vb. İşlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve Kullanılacak Malzemeler ........................................................................... 100 4.1.4. Proje Alanı İçerisindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. İşlemler. Bunların Nerelerde, Ne Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı. Bu İşlemler Nedeni ile Çıkarılacak Taş, Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları ......................................................... 103 4.1.5. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile İlgili İşlemler, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar Makinalar, Altyapının İnşası Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler ............................................................. 103 4.1.6. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarları ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları ........................................................................................... 104 4.1.7. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar. ......................................... 105 4.1.8. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitenin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atık Suların Cins ve Miktarları, Deşarj Edileceği Ortamlar ........................................................... 105 4.1.9. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Katı Atıkların Cins ve Miktarı, Depolama ve Bertaraf Şekli. ............................................................ 106 4.1.11. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı .............................. 112 4.1.12. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı için Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri ........................................... 114 4.1.13. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/ Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği .................................... 116 4.1.14. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerde, İnsan Sağlığı İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar ........................................................................................................ 116 7 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.15. Proje alanında peyzaj yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb. ...... 117 4.1.16. Diğer Faaliyetler ............................................................................. 117 4.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerinde Etkileri ve Alınacak Önlemler ....................................................... 117 4.2.1. İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları .......................................... 117 4.2.2. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar, Cinsi, Miktarı, Bertaraf Yöntemleri .................................................................................... 119 4.2.3. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar, Cinsi, Miktarı, (her atıksu kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır). Sıvı Atıkların Bertaraf Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin projesi detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, proje alanında kanalizasyon bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması durumunda atık suların depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb. Konularda açıklayıcı bilgiler verilmeli, yapılan protokoller ve ilgili kurumlardan alınan görüşler rapora eklenmelidir). .................................................................... 124 4.2.4. İşletme Aşamasında Oluşacak Gürültü ve Titreşimin Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemler ................................................... 128 4.2.5. İşletme Aşamasında Kullanılacak Olan Yakıt Türleri Tüketim Miktarı ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar. .......................................................... 129 4.2.7. Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Nedeniyle Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları, Değişiklik Yapılacak Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut Duruma Etkisi, İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp Yapılamayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, Harita Üzerinde Gösterimi, Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek Faaliyetler ve Alınacak Önlemler vb.) ....................................................... 133 4.2.9. Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri ........... 137 4.2.10. Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak Önlemler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler, Orman Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka Alanlara Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması ................................. 138 4.2.11. İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler ..................................................................................................... 138 8 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.2.12. Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş – Uçak Çarpışma Riski ve Alınacak Önlemler...................................................................................... 139 4.2.13. Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Alanı ve Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Yeraltı Su kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama – Düzeltme Çalışmaları Neticesinde Proje Alanındaki Dere Akış Güzergahlarının Değiştirilmesi Sonucunda Etkilerinin İrdelenmesi. ................................... 141 4.2.14. Meterolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve Alınacak Önlemler...................................................................................... 142 4.2.15. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak Alınacak Önlemler...................................................................................... 143 4.3. Projenin Sosyal – Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri ............................. 143 4.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumunda değişiklikler vb. .......................................................................................... 143 4.3.2. Çevresel Fayda - Maliyet Analizi..................................................... 144 Bölüm V. ........................................................................................................... 147 İZLEME PROGRAMI ...................................................................................... 147 5.1. Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı . 147 5.2. Acil Müdahale Planı ............................................................................... 149 5.3. İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı ... 150 BÖLÜM VI. ...................................................................................................... 151 HALKIN KATILIMI ........................................................................................ 151 6.1. Halkın Bilgilendirilmesi ile İlgili Çalışmalar ......................................... 151 6.2. Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan Değişiklikler ................................................................................................... 151 6.3. Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler ........................................... 151 BÖLÜM VII. ..................................................................................................... 152 YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ ........................................... 152 BÖLÜM VIII. .................................................................................................... 155 SONUÇLAR ..................................................................................................... 155 9 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU KAYNAKLAR .................................................................................................. 163 EKLER .............................................................................................................. 166 10 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU TABLOLAR Tablo 1 Yapılması planlanan birimler ve alanları ............................................... 20 Tablo 2 Geçmiş yıllardaki uçak sayıları istatistiği .............................................. 24 Tablo 3 Proje alanında birkaç nokta.................................................................... 34 Tablo 4 Ercan İstasyonuna ait basınç verileri ..................................................... 59 Tablo 5 Ercan İstasyonuna ait Sıcaklık Değerleri ............................................... 61 Tablo 6 Ortalama toplam ve ortalama günlük maksimum yağış miktarları ....... 63 Tablo 7 Nispi Nem Değerleri .............................................................................. 64 Tablo 8 Hadiseli Günler ...................................................................................... 66 Tablo 9 Ortalama ve En Yüksek Buharlaşma Değerleri ..................................... 70 Tablo 10 Görüş mesafesi, Ortalama sisli gün ve Ortalama puslu gün sayısı ...... 77 Tablo 11 Ağaçlandırma (Orman) Alanları Saha Döküm Tablosu ...................... 78 Tablo 12 Çevre köylerde yetiştirilen ürünler ve ekim alanları miktarı ............... 95 Tablo 13 Çevre köylerde yetistirilen hayvan sayısı ............................................ 96 Tablo 14 Gayri safi milli hasıladaki gelişmeler (2008-20013) ........................... 97 Tablo 15 Yapılacak İşler için Kazı ve Dolgu miktarları ..................................... 99 Tablo 16 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek kirleticiler ve konsantrasyonlar ................................................................................................ 106 Tablo 17 İş makineleri ve gürültü seviyeleri ..................................................... 108 Tablo 18 Farklı mesafelerde ortalama ses düzeyi ............................................. 109 Tablo 19 Şantiye alanı çevresel gürültü değerleri ............................................. 109 Tablo 20 Gürültüye Maruz Kalınan Süre ve Maksimum gürültü seviyesi ....... 110 Tablo 21 İzin verilen en yüksek titreşim hızı .................................................... 111 Tablo 22 Kesilecek Ağaç Miktarı ..................................................................... 112 Tablo 23 İnşaat ve işletme sırasında oluşabilecek atık türleri ve atık kodu ...... 123 Tablo 24 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek Kirleticiler ve Konsantrasyonlar (Metcalf & Eddy, 2004) ....................................................... 125 Tablo 25 İşletme sırasında oluşacak evsel atıksu kirlilik yükü parametreleri .. 126 Tablo 26 Araçlardan kaynaklanacak kirleticiler ............................................... 130 Tablo 27 Uçakların iniş - kalkışı sırasında ortaya çıkan emisyonlar ................ 131 Tablo 28 Proje alanı çevresinde bulunan köyler ve tarım arazi alanları ........... 137 11 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU ŞEKİLLER Şekil 1 Proje yerinin Kıbrıs Adası’ndaki lokasyonu ........................................... 15 Şekil 2 Ercan Havaalanı ...................................................................................... 15 Şekil 3 1977-2010 yılları arasında KKTC’ye Gelen Turist Sayısı ..................... 18 Şekil 4 Günlük yolcu sayısı ................................................................................. 19 Şekil 5 Yapılması Planlanan Üniteler ................................................................. 21 Şekil 6 Ercan Havaalanı Sınırları ve Çakıllı Dere .............................................. 23 Şekil 7 Mevcut durumda Ercan Havaalanı ve yapılan dere deplesesi ................ 23 Şekil 8 Gelen - Giden Yolcu Sayıları .................................................................. 25 Şekil 9 Ercan Havaalanı mevcut iniş istikameti .................................................. 26 Şekil 10 Ercan Havaalanı mevcut kalkış istikameti ............................................ 26 Şekil 11 AIP tarafından verilen Ercan kontrollü hava sahası ............................. 27 Şekil 12 Ercan Havaalanı yakın çevresi ve uzaklıkları ....................................... 34 Şekil 13 Ercan Havaalanı yukarıdan görünümü .................................................. 35 Şekil 14 Proje alanının güneyi ............................................................................ 35 Şekil 15 Dere üzerine dolgu yapılmış kısımdan bir kesit ................................... 36 Şekil 16 Kazısı başlayan Tünel ........................................................................... 36 Şekil 17 Yeni yapılan dere ile Çakıllı derenin birleşme noktası ......................... 37 Şekil 18 Koruma altındaki sulak alanların konumları (Çevre Koruma Dairesi, 2015) .................................................................................................................... 40 Şekil 19 Havaalanı etki alanı çevresi ................................................................. 45 Şekil 20 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü Sismoloji Servisi’nden Alınan .......... 50 Şekil 21 Deprem İvme Haritası – Sıkı kaya ve/veya alüvyon için ..................... 50 Şekil 22 Doğu ve Orta Akdeniz Levha Tektonik Modeli. (ES) Eratosthenes denizdağını, (O) okyanus ve (C) kara yerkabuğunu temsil etmektedir. (Harrison et al. (2004)) ........................................................................................................ 52 Şekil 23 Kıbrıs fay hatları haritası....................................................................... 54 Şekil 24 Ortalama Basınç grafiği ........................................................................ 59 Şekil 25 Ortalama Maksimum Basınç grafiği ..................................................... 60 Şekil 26 Ortalama Minimum Basınç grafiği ....................................................... 60 Şekil 27 En düşük ortalama sıcaklık grafiği ....................................................... 61 Şekil 28 En yüksek ortalama sıcaklık grafiği ...................................................... 62 Şekil 29 Ortalama sıcaklık değerleri grafiği ....................................................... 62 Şekil 30 Ortalama toplam yağış miktarı grafiği .................................................. 63 Şekil 31 Ortalama günlük maksimum yağış grafiği ............................................ 64 Şekil 32 En yüksek nispi nem grafiği ................................................................. 65 Şekil 33 Ortalama nispi nem grafiği ................................................................... 65 Şekil 34 Ortalama yağışlı gün sayısı grafiği ....................................................... 67 Şekil 35 Ortalama orajlı gün sayısı grafiği ......................................................... 67 Şekil 36 Ortalama dolulu gün sayısı grafiği ........................................................ 68 Şekil 37 Ortalama sisli gün sayısı grafiği ........................................................... 68 12 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 38 Ortalama puslu gün sayısı grafiği ......................................................... 69 Şekil 39 Ortalama don olaylı gün sayısı grafiği .................................................. 69 Şekil 40 Ortalama karlı gün sayısı grafiği ........................................................... 70 Şekil 41 Ortalma buharlaşma değerleri grafiği ................................................... 71 Şekil 42 En yüksek buharlaşma değerleri grafiği ............................................... 71 Şekil 43 Ocak ve Şubat ayına ait hakim rüzgar yönleri ...................................... 72 Şekil 44 Mart ve Nisan ayına ait hakim rüzgar yönleri ...................................... 72 Şekil 45 Mayıs ve Haziran ayına ait hakim rüzgar yönleri ................................. 72 Şekil 46 Temmuz ve Ağustos ayına ait hakim rüzgar yönleri ............................ 73 Şekil 47 Eylül ve Ekim ayına ait hakim rüzgar yönleri ...................................... 73 Şekil 48 Kasım ve Aralık ayına ait hakim rüzgar yönleri ................................... 73 Şekil 49 Mevsimsel hakim rüzgar yöneri (İlkbahar – Yaz) ................................ 74 Şekil 50 Mevsimsel hakim rüzgar yönleri (Sonbahar – Kış) .............................. 74 Şekil 51 En yüksek rüzgar hızı grafiği ................................................................ 75 Şekil 52 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede Çzb3 Meşceresi ( Kızılçam) ............ 79 Şekil 53 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede ÇhÇzab3 Meşceresi (Halepçamı, Kızılçam, Servi)................................................................................................... 80 Şekil 54 Proje yerinde Capparis spinosa ............................................................. 81 Şekil 55 Proje yerinde Olea europea ................................................................... 81 Şekil 56 Proje yerinde açılan yeni dere yatağı .................................................... 83 Şekil 57 Doldurulmakta olan eski dere yatağı .................................................... 83 Şekil 58 Proje yerinde doldurulacak olan Çakıllı derede su ortamı ve dere florası ................................................................................................................... 84 Şekil 59 KKTC Nufus Sayımı Sonuçları ............................................................ 98 Şekil 60 Gürültü dağılım grafiği ....................................................................... 109 Şekil 61 Önerilen biyolojik arıtma tesisi diagramı ........................................... 128 Şekil 62 Projede yapılması planlanan yolların gösterilmesi ............................. 134 Şekil 63 Çakıllı Dere’nin Derivasyonu’nun gösterilmesi ................................. 136 13 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Haritalar Harita 1. Tapu Planı Haritası Harita 2. Jeolojik Harita Harita 3. Kıbrıs Fay Hattı Haritası Harita 4. Proje yeri ve yakınındaki sulak alanlar Harita 5. Proje yeri Orman Haritası Harita 6. Proje ile Orman Alanının Çakışmasını Gösteren Orman Haritası Harita 7. Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası 14 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU PROJE ALANI RESİMLERİ Şekil 1 Proje yerinin Kıbrıs Adası’ndaki lokasyonu Şekil 2 Ercan Havaalanı 15 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve/veya İl Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği Projenin Yatırım ve İşletme Süresi. Havaalanı terimi, karada ve su üzerinde hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine ve/veya uçuş amaçlı eğitim verilmesine elverişli tesisleri bünyesinde bulunduran yerleri anlatır (Fasıl 300, Havaalanları Yasası). Dünyada teknolojinin hızla gelişmesi, bölgeler arası pazarlamanın artışı, piyasaların ulusal sınırları aşması taşımacılık sektörünün hızla gelişmesini ve önemini artırmıştır. Diğer ulaşım sektörlerine göre birim taşımacılık maliyeti Havayolu taşımacılığında daha yüksektir. Daha pahalı olmasına rağmen uluslararası rekabet ve insanların seyahat etme istekleri ile havacılık sektörü gün geçtikce gelişmektedir. Ercan Devlet Havalimanı, ismini 20 Temmuz 1974 Barış Harekatı’nın birinci günü şehit düşen Pilot Kıdemli Binbaşı Fehmi Ercan’dan almıştır. Ercan Havalimanı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) başkenti Lefkoşa’ya 25,00 km uzaklıkta, Gazimağusa’ya 51,00 km, Güzelyurt’a 62,00 km, İskele’ye 50,00 km uzaklıkta bulunmaktadır. Havaalanının hizmete giriş tarihi Mart 1977’dir. KKTC’de Ercan Havaalanı dışında, Geçitkale Havaalanı bulunmaktadır. 19802000 yılları arasında Ercan Havalimanı bakıma alındığı dönemlerde kullanılmaktaydı. Mevcut durumda Geçitkale Havalimanı kullanılmamaktadır. KKTC’de yük ve yolcu taşımacılığı yapan tek havaalanı Ercan Havalimanıdır. Ercan Havaalanında ICAO Standart ve Tavsiye Edilen Usulleri (SARPs) (ANNEX 4, ANNEX 14, DOC 9137, DOC 9157, DOC 8126) uygulanmaktadır. 16 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Ercan Havaalanının mevcut sınırları dahilindeki Pist, Taksiyolu, Park yeri, Mevcut Terminal binası, atıksu arıtma tesisi, ısıtma – soğutma sistemi, anons sistemi, telefon santrali, 10 adet x-ray cihazı, toplam 141 adet kamera, CCTV CACS Sistemleri, 9 adet Intellex cihazı, 4 adet UPS, FIDS Sistemi, 4 adet Carousel, 11 adet FAN sistemi, 3 adet brülör motoru, bir adet hidrofor sistemi, pist, apron taksiyolu üzerinde bulunan system ve cihazlar işletilmek üzere 25 yıl süre ile ihaleyi kazanan şirket T & T Havalimani İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. ‘e verilmiştir. Söz konusu proje ile T & T Havalimani İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. tarafından idarece gösterilen arazi üzerine ve idare tarafından onaylanan mimari avan projeler, şartnameler ile Ercan Havalimanı yenilenecektir. Proje kapsamında; yeni pist, yeni apron, ve taksiyolları yapılacak; mevcut pist uzatılacak, bağlantı yollarının kaplamaları yenilenecektir. Buna ilave olarak Ercan – Dilekkaya güzergahı üzerinde kavşak, alt geçit ve sonrasında yeni yapılacak Akıncılar – Kırklar kavşağı dahil olmak üzere Ercan Havaalanı yeni nizamiye binasına kadar şirket tarafından yol yapılacaktır. Uygulama projeleri Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yasası ve tüzüklerine sadık kalınarak yapılacak ve idarenin onayına sunulacaktır. Proje kapsamında yapılması planlanan üniteler ekte vaziyet planında verilmiştir. Mevcut terminal binasının kargo terminaline dönüştürülmesi düşünülmektedir. Mevcut VIP binası ise modernize edilecektir. Kıbrıs ada olması nedeniyle su ve enerji kaynakları azdır. Bu nedenle projede suyu, güneşi ve havayı verimli kullanan sürdürülebilir bir yapı yapılması hedeflenmiştir. Projede yağmur suyunun değerlendirilmesi amacıyla yağmur suyu toplama kanalları döşenecektir. Güneş enerjisinden enerji elde edebilmesi için bina çatısına fotovoltaik paneller kullanılacaktır. Yapının toplam enerji ihtiyacının 1/3’ünu fotovoltaik panellerden elde etmesi hedeflenmiştir. 17 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Yapılacak olan üniteler uluslararası standartta, havaalanının işletme fonksiyonunu kolaylaştıracak, yolcunun beğenisini çekecek, konforunu temin edecek şekilde tasarlanmıştır. Kıbrıs’ın bir ada ülkesi olması nedeniyle havayolu ulaşımı KKTC’nin en önemli ve vazgeçilmez unsurlarından biridir. Mevcut trafik profiline bakıldığında, Türkiye Cumhuriyeti (TC)’ne kayıtlı yolcu uçakları ve özel uçaklar havaalanına iniş ve kalkış yapmaktadır. TC kalkışlı havaalanlarından gelen yolcular genellikle öğrenci, turist ve asker pazarı oluşturmaktadır. Mevcut Ercan Havaalanı yıllık 3,000,000 yolcu kapasitesine sahiptir. Geçmiş yıllardaki verilere bakıldığında bazı yıllarda maksimum kapasiteye ulaştığı hatta geçtiği görülmektedir. Kıbrıs adası yüksek turizm potansiyeline sahip bir adadır. Ülkedeki turizm faaliyetlerinin artması, ülkeye gelen turistin artması ve ekonomiye katkı sağlanması amacıyla yatırımcılara devlet tarafıdan teşvik verilmektedir. Yeni yatırımların yapılmasıyla, adaya gelen turistlere daha iyi hizmet verilmesi sağlanarak, adaya daha fazla turist gelebilecektir. 1.000.000 900.000 Gelen Turist Sayısı 800.000 700.000 600.000 500.000 400.000 Series1 300.000 200.000 100.000 0 1970 1980 1990 2000 2010 2020 Yıllar Şekil 3 1977-2010 yılları arasında KKTC’ye Gelen Turist Sayısı 18 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 3’te 1977- 2010 yılları arası KKTC’ye gelen turist sayısı gösterilmektedir. 1980 ve 1990’lı yıllarda çok az azalma gözlense de ülkeye gelen turist sayısının her geçen yıl arttığı açıkca görülmektedir. KKTC’ye gelen turist sayısı arttıkça Net Turizm Geliri de benzer oranlarda artacaktır. Turistlerin yanında adaya gelen yolcuların bir diğer önemli bölümünü de öğrenciler oluşturmaktadır. Adada Yükseköğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu tarafından onaylı 10 tane üniversite bulunmaktadır. Hergeçen yıl üniversitelere yeni kayıt yapan öğrenci sayısı artmaktadır. 2014-2015 yılı KKTC üniversitelerine 40687 kişi Türkiye Uyruklu, 13576 kışı Türkiye cumhuriyeti dışındaki ülkelerden gelip üniversitelere yeni kayıt yaptırmıştır (MEB, 2015). Kayıt yaptıran öğrencilerin gelecek yıllarda artması beklenmektedir. 10000 Günlük Yolcu Sayısı 9000 8000 7000 6000 5000 4000 Günlük Yolcu Sayısı 3000 2000 1000 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Yıllar Şekil 4 Günlük yolcu sayısı 19 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 4’te günlük yolcu sayısı artışı gözlenmektedir. Adaya gelecek turistlerin ve öğrencilerin gelecek yıllarda da artacağı, ülkeye yapılan yatırımların ve dış ticaretin büyüyeyceği düşünülürse, hava yolu ulaşım sektöründe kapasite artırmaya ve gelişmeye ihtiyaç duyulmaktadır. 1.2. Proje Kapsamındaki Faaliyet ve Hizmet Üniteleri, Bu Ünitelerin Adetleri, Ebatları, Özellikleri ve Konumu, Her Bir Ünitede Yapılacak İşlemlerin ve Proje Kapsamında Verilecek Hizmetlerin Açıklanması (Vaziyet planı üzerinde ünitelerin konumu gösterilmelidir). Proje kapsamında yeni terminal yapısı, otopark alanı, itfaye yapısı, yeni apron, yeni pist ve eski pistin uzatılması projeleri vardır. Yapılması planlanan birimler ve alanları aşağıdaki gibidir. Ayrıca üniteler eklerde sunulan vaziyet planı üzerinde gösterilmiştir. Terminal binasının yeri belirlenmiş ancak henüz alan kırılım tablosu netlik kazanmadığından raporda verilmemiştir. Tablo 1 Yapılması planlanan birimler ve alanları Birimler Terminal Yapısı Alanı Otopark Yapısı Alanı İtfaiye Yapısı Alanı Giriş Yapısı Alanı Yeni Apron Pistler Alan 128.337 m² 40.731 m² 1.522 m² 45 m² 1075 m x 159 m 45 m x 3200 m Terminal Yapısı: Yolcuların hava limanına gelişleri ve uçağa binişlerini sağlayan, çeşitli güvenlik, pasaport kontrolü, yolcu karşılama, biniş yapıları, ofisler, duty free v.b. ünitelerden oluşan binadır. Yapılması planlanan yeni terminal binası ile yıllık 5,000,000 yolcuya hizmet etmesi planlanmaktadır. Pist: Havaalanı üzerinde dikdörtgen olarak belirlenmiş, uçakların inişi ve kalkışı için hazırlanan alandır. 20 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Apron: Havaalanında hava araçlarının yolcu, porta ve kargo indirme – bindirme, yakıt ikmali, bakım ve park etme amaçlarına yönelik tanımlanmış alandır (DHMİ, 2011) Taksiyolu: Apron üzerindeki hava araçları ve taşıtların hareketlerini düzenlemeyi sağlayan yollardır. Otopark Alanı: Yolcuların ve onları uğurlamaya gelen misafirlerin araçlarını güvenli bir şekilde park etmeleri amacıyla yapılması planlanmaktadır. İtfaye Yapısı: Havaalanı sınırları içerisinde meydana gelebilecek her türlü kaza ve yangına müdahale etmek amacıyla itfaye yapısı kurulacaktır. İtfaye binasının konumu, PAT sahasına en kısa sürede müdahale edebilecek yakınlıkta (maksimum 2 dakika içerisinde) olmalıdır. Şekil 5 Yapılması Planlanan Üniteler 1.3. Yapılacak Olan Pist Alanı Büyüklüğü, Pist Sayısı, Pist Uzunluğu, Pist Yapımında Kullanılacak Malzeme cinsi, Özelliği, Kaynağı, Miktarı. Mevcut durumda Ercan Havaalanında 1 adet pist bulunmaktadır. Planlanan proje ile mevcut pist uzatılacak, uçakların iniş ve kalkış yaptıkları ana pist olarak 21 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU kullanılacaktır. Pist genişlikleri Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (International Civil Aviation Organisation – ICAO) kriterlerini karşılayacak biçimde ve Kod 4E tipi uçakların iniş ve kalkışlarına izin verecek gereksinimlere uyumlu olarak 45 m olacaktır. Ana pistin uzunluğu ise 3200 m olacaktır. Pist ve banketlerinin 60 m pist genişliğini sağlayabilmesi için pist banketleri, pistin her iki tarafından 7,5 m olacak şekilde düzenlenecektir. Toplamda 2 tane paralel pist olacaktır. Pistin kesitleri ve kullanılacak malzemeler eklerde verilmiştir. Malzemeler dışarıdan hazır olarak getirilecektir. Yeni Terminal Apronu “Annex 14 ve Aerodrome Design Manual Part – 2 Taxiways, Aprons and Holding Bays” içerisinde ifade edilen “ICAO Standards and Reccomended Practices (SARPS)” ile tamamen uygun yerleştirilmiş ve yapılandırılmıştır. Annex 14, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşmasının “Havaalanı Dizaynı ve İşletilmesi” adlı 14 numaralı eki ve ilgili el kitaplarını içerir. Yeni terminal apronu, paralel olarak konumlandırılan pistlerin güneyinde yer alacaktır. Yeni apron 1075 m x 159 m olarak tasarlanmış olup, 14 D/C kodu ve 3 E kodu uçak park yerlerine yer sağlamaktadır. Uçak park yerleri burun germe/itme düzenlenmesine göre tasarlanmıştır, lineer konsepttedir. 7 yolcu iniş - biniş köprüsü uçak park yerlerine hizmet edecektir. Doğu yönünde olan en uzaktaki yolcu köprüsü Çoklu Apron Rampa Sistemi (Multiple Aircraft Ramp System - MARS) tipi olarak hizmet edecektir. Uçak park yerleri ile terminal binası arasındaki mesafe kat yükseklikleri, bağlantı köprüleri ve çeşitli uçak türlerine hizmet eden yolcu biniş köprüleri için ICAO standartlarında tavsiye edilen eğimler düşünülerek belirlenmiştir. Mevcut pistin uzatılması ve yeni pistin yapımı için daha fazla alana ihtiyaç duyulmuştur. İhtiyaç duyulan alan dere deplesesi yapılarak sağlanmıştır. Projenin 1. Safhasında Çakıllı derenin derivasyonu yapılmıştır (ÇED süreci başlamadan önce tamamlanmıştır). Hidrolojik ve hidrolik hesapları yapılırken Değirmenlik 22 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU yağış istasyonuna ait Yağış – Şiddet – Süre – Tekerrür eğrilerinden yararlanılmıştır. Yağıştan akışa geçen taşkınların hesaplanması büyük havza olması nedeniyle “Sentetik Yöntem” kullanılarak hesap yapılmıştır. Şekil 6 ve Şekil 7’te Ercan Havaalanının mevcut durumu, uzatılması istenen pist ve yapılmış olan dere deplesesi gösterilmiştir. Mevcut dere doldurulurken, yeni dere kazısından çıkan toprak kullanılmıştır. Şekil 6 Ercan Havaalanı Sınırları ve Çakıllı Dere Şekil 7 Mevcut durumda Ercan Havaalanı ve yapılan dere deplesesi 23 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Dere deplesesi konusunda Lefkoşa Kaymakamlığı’ndan görüş alınmıştır. 1.4. Yılda Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi, Hava Araçlarının Genel Özellikleri, Uçuş Yüksekliği, Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri Ercan Havaalanına gelen uçak tipleri A319, A320, A321, B734, B737’dir. Son 5 yıldaki iniş kalkış istatistiklerine bakıldığında, genelde %10 civarı bir artış olduğu görülmektedir. 2014 yılında ise % artış oranı %12,3 olmuştur. Tablo 2 Geçmiş yıllardaki uçak sayıları istatistiği Uçak Sayıları Gelen Uçak Giden Uçak Toplam % Artış Oranları 2010 8815 8816 17631 - 2013 10934 10922 21856 2014 12461 12454 24915 2015 (OcakHaziran) 6111 6113 12224 10,00% 11,10% -0,80% 12,30% 6% 2011 9813 8778 19591 2012 11017 11014 22031 Şekil 8’de X ekseninde yıllar, Y ekseninde ise gelen giden yolcu sayıları gösterilmektedir. Şekilde’de görüldüğü gibi gelen-giden yolcu sayısı toplamı her geçen yıl artmaktadır. 2015 yılına ait data Ocak-Haziran ayları arası yolcu sayılarını göstermektedir. 24 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Yıllar Gelen Yolcu Giden Yolcu 3500000 3000000 2500000 1394553 2000000 1500000 1000000 500000 1078018 1480606 1620237 1227266 801123 1382595 1474132 1616668 1073208 1215945 786841 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Şekil 8 Gelen - Giden Yolcu Sayıları İstatistiklere bakıldığında yolcu sayısında kademeli bir artış oldupu ve kapasite artışına ihtiyaç duyulduğu gözlemlenmektedir. Ercan Havaalanına Türkiye Cumhuriyeti’nden uçaklar gelmektedir. Mevcut durumda A319, A320, A321, B734, B737 uçak tipleri iniş- kalkış yaparken, gelecekte Kuzey Kıbrıs’ın uluslararası dolaşıma açılacağı düşünülürse talep daha da artacak, daha büyük uçaklara hizmet verilebilecektir. Airbus A319 uçak özelliklerine bakılırsa, A320 serisinin en küçük üyesi olup, 220 yolcu kapasitelidir (Aviation Guide, 2015). Boing 737, 168 yolcu kapasitesine sahiptir. 25 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 9 Ercan Havaalanı mevcut iniş istikameti Şekil 10 Ercan Havaalanı mevcut kalkış istikameti 26 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 11 AIP tarafından verilen Ercan kontrollü hava sahası İniş kalkış istikametleri Şekil 9 ve Şekil 10’de verilmektedir. Verilen istikametler, yenilenen havaalanı işletmeye açıldıktan sonra yeniden belirlenebilir/değişebilir. Yeni pist varolan piste paralel olarak yapılacaktır. Şekil 11’de ise IAP tarafından verilen, Sivil Havacılık Kontrolündeki hava sahasını göstermektedir. Uçaklar uçuşları sırasında kontrol sahaları içinde veya kontrollu sahalar dışında, seyir seviyeleri tablosunda belirtilen uçuş seviyelerini seçerek uçmaktadır (AIP-ENR 1.7-1, 2002). 1.5. Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türleri, Depolama Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi Hava ve kara araçlarının yakıtları Yeni terminal binasının doğusunda yer alması planlanan Akaryakıt Tesisinde depolanacaktır. Havacılıkta uçaklarda JET fueller (jet kerosen veya jet gasolin) kullanılır. Ercan Havaalanına iniş- kalkış yapan uçaklar incelendiğinde genelinin JET A1 yakıtı kullandığı görülür. 27 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Yakıtlar gemi ile getirilip özel tankerlerle havaalanına taşınıp, özel yakıt tanklarında depolanır. Uçaklara ikmal yapılabilmesi amacıyla özel tankerler ile uçaklara taşınır. Yeni proje ile Hidrant Sistem alternatifi düşünülmektedir. 1.6. Proje İçin Seçilen Yer ve Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi. Yapılan araştırmalar ve istatistiklere göre, KKTC’ye iniş kalkış yapan uçak sayısı ve dolaysıyle yolcu sayısı gelecekte artacaktır. Söz konusu proje ile Ercan Havaalanı kapasitesi artırılacak, varolan pist uzatılacak, paralelinde yeni pist, apron, taksiyolu (PAT), daha konforlu uluslararası standartlara sahip terminal binası yapılması planlanmaktadır. Proje alanının başlıca seçiliş nedenleri aşağıdaki gibidir; Ada ülkesi olması nedeniyle, toprağın sınırlı olması. Çevresel açıdan uygun olması, Yeni bir alanda yeni bir havaalanı yapılması yerine varolan Ercan Havaalanının geliştirilmesi tercih edilmiştir. Mevcut Ercan Havaalanının 38 yıldır hizmet vermesi, ve özellikle PAT sahasının yenilenme ihtiyacı, Mevcut teknolojinin geliştirilmesi, havalimanı operasyonlarının etkinliğinin artırılması, Ekonomik değerinin artacak olması, Çevredeki arazilerin kamulaştırmaya uygun olması, Mevcut kapasite artırılarak gelecekte yeni havalimanı açılması ihtiyacını azaltması. 1.7. Projeye İlişkin Fayda Maliyet Analizi Proje keşif bedeli 3,200,000 € olarak hesaplanmıştır. 28 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve 1.8. KKTC’de bulunan havaalanları yönetim, kontrol ve denetimin, bu havaalanları civarında uçan uçakların güvenliğini düzenleyen yasa Fasıl 300 “Havaalanları Yasası” olarak isimlendirilir. Yasa tüm Devlet Havaalanları ve Ruhsatlı Havaalanlarını kapsar. Havaalanları ile ilgili bakanlık Ulaştırma Bakanlığı, ilgili daire ise Sivil Havacılık Dairesi’dir. Fasıl 300 yasasının, 7. Bendi Havaalanlarının yapımı ve işletimi konusunda aşağıdaki maddeleri içerir. (2) Aşağıdaki koşullara bağlı olarak, yapım ve geliştirme izni Bakanlar Kurulu tarafından, havaalanı lisansı ve havaalanı çalıştırma sertifikası ise Bakanlıkça verilir. Sözkonusu izinler süreye ve yükümlülüklere bağlanabilir. (A) Kamu düzeninin, kamu yararının ve kamu sağlığının tehlikeye girebileceği kanaatini haklı kılacak nedenlerin varlığı halinde hiçbir suretle havaalanı yapım ve geliştirme izni ile lisans ve çalıştırma sertifikası verilmez. (B) Verilen iznin kapsamı dışında bir kullanım durumunda veya işletmecinin sorumluluklarını yerine getirmemesi halinde, havaalanı lisans ve çalıştırma sertifikası Bakanlık tarafından iptal edilir. (C) Ruhsatlı havaalanları kamu yararının gerektirmesi halinde Zorla Mal İktisabı Yasası tahtında kamulaştırılır. (3) Havaalanı yapım, geliştirme, lisanslandırma ve çalıştırması ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanıp Bakanlar Kurulunca onaylanacak ve Resmi Gazete’de yayımlanacak bir Tüzükle düzenlenir. 24 Mayıs 2012 tarihinde eski adıyla KKTC Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ercan Havaalanı’nın “İşletme Haklarının Devredilmesine İlişkin” İhale Şartnamesi yayınlamıştır. İhaleyi alan şirket T & T Havalimanı İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic. olmuştur. 25 yıllık süre ile Havaalanı 29 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU tesisleri ve müştemilatının, ulusal ve uluslararası standartlarda, dökümanlarda ve/veya Sivil Havacılık Mevzuatında belirtilen esaslara göre işletilmesi T & T Havalimanı İşletmeciliği İnş. San. Ve Tic.’e devredilmiştir. KKTC Ulaştırma Bakanlığı ve TC Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından onaylanan projeler ÇED kapsamında değerlendirilmiştir. 1.8.1. Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması Mayıs 2012 tarihinde Ercan Havalimanı için ihaleye çıkılmış ve ihale sonuçlanmıştır. İhale şartnamesi ekte verilmiştir. Projenin yer alacağı alan belirlenmiştir. Kamulaştırmalar Bakanlar Kurulu kararı ile yapılmıştır. Kamulaştırılan alanlar ve parsellerin listesi ekte verilmiştir. Avan projeler çizilmiştir. Vaziyet planı çalışmaları tamamlanmıştır. Proje alanı Jeoloji Maden Dairesi’nin verdiği keşif raporu doğrultusunda Zemin Etüdü yapılmıştır. Vaziyet planında gösterilen Pist, Apron ve Taksiyolu (PAT) sahaları için arazi çalışmaları başlamıştır. Tünel kazı çalışmaları başlamıştır. Yeni yapılması planlanan pistin dere ile çakışması nedeniyle, Dere deplesesi yapılmıştır. Dere derivasyonu %5 eğimle Trapez Kesit olarak yapılmıştır. Yükseklik 5,00 metre, taban genişliği 20,00 m olarak alınmıştır. Ekte Dere Derivasyon Profil Tip ve Kesitleri bulunmaktadır. 30 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 1.8.2. Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler) İnşaat Öncesi: ÇED sürecinin tamamlanmasıyla, uygulama projeleri hazırlanacaktır. Taşınmaz malların kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. Kamu yararının gerektiği halinde Zorla Mal İktisabı Yasası tahtında kamulaştırılacaktır. Ağaçların kesilmesi ile ilgili Orman Dairesi ile protokol imzalanacaktır. İnşaat: Mimari, statik, elektrik, mekanik ve elektro-güvenlik sistemlerine ait uygulama projeleri ilgili bakanlık/devlet organları/KTMMOB vize bürosu onayı alındıktan sonra uygulamaya konulacaktır. Gerekli izin, vize, onay ve ruhsatlar alınacaktır. Proje Havaalanı projesi olduğundan ilgili mevzuatlara bağlı izinler alınacaktır. Proje kapsamında yapılacak yollar ile ilgili Karayolları Dairesiyle koordineli bir şekilde çalışılacaktır. 18/2012 Çevre Yasası kapsamında varolan ve çıkartılacak tüm tüzük usul ve esaslarına uyum sağlanacaktır. 60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, herhangi bir taşınır ya da taşınmaz eski eser bulgusuna rastlanması durumunda, çalışma durdurulup Eski Eserler Dairesi’ne bilgi verilecektir. İşletme: Ulaştırma Bakanlığınca “Havaalanı Lisansı” ve “Havaalanı Çalıştırma Sertifikası” alınacaktır. Fasıl 300 Havaalanları Yasası kapsamında işletilecektir. 1.8.3. Zamanlama Tablosu Proje 6 safhada tamamlanacaktır. Safhalar aşağıdaki gibi olacaktır. 1. Safha - Dere deplesesi, 31 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 2. Safha - Yeni arazi sınırları belirlenecek, 3. Safha – Tünel ve Yolların İnşası 4. Safha – Mevcut Pistin Uzatılması 5. Safha – Yeni Apron İnşası 6. Safha – Terminal Yapısı ve Yolların İnşası Zamanlama ve proje aşamasının bitişi yasal sebepler nedeniyle henüz netlik kazanmadığından, ÇED raporuna zaman tablosu eklenmemiştir. 1.8.4. Projeye İlişkin Finans Kaynakları Mayıs 2012 tarihinde imzalanan ihale kapsamında, proje ile ilgili finans T & T Havaalanı İşletmeleri tarafından karşılanacaktır. 32 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1. Proje Alanının Genel Olarak Tanıtımı, (Proje sınırlarında birkaç noktada değerlerinin WGS 84 Datum sistemine göre verilmesi) Mevcut Kullanım Durumundaki Faaliyetlerin Belirtilmesi, Proje Alanı ve Yakın Çevresinin, Etrafında Yer Alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Yer alan Yerleşim Yerlerinin, Tesislerin, Tarım Alanlarının, Enerji Yatırımlarının ve Diğer Kullanımların Harita Üzerinde Gösterimi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Alanın ve Yakın Çevresinin Fotoğrafları (renkli)). Proje alanı, mevcut Ercan Havalimanı’dır. Söz konusu proje ile Ercan Havalimanı yeniden yapılandırılıp kapasite artışı yapılacak, yenilenecektir. Proje alanı ekte bulunan parsellerde yer almaktadır. İstimlak sınırları Tapu Planında gösterilmiştir. 11 Mart 2015 tarihli Resmi Gazete ile Ercan Devlet Havalimanı’nın yapılandırılması için gerekli kamulaştırmalar yapılmıştır. Proje alanının 9,00 km kuzey batısında Haspolat Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. Bölgede alüminyum, metal, inşaat, plastik, boya, konfeksiyon, gıda vb. birçok fabrika bulunmaktadır. Proje alanının 12,30 km kuzey batısında Güngör Düzenli Depolama Alanı bulunmaktadır. Mevcut durumda 9 büyük Belediye tarafından çöpler alana taşınmakta, günlük ortalama 500 ton’luk çöp düzenli ve kontrollu bir şekilde depolanmaktadır. Proje alanının 6,4 km kuzey batısında, Kuzey ve Güney Lefkoşa’nın atıksularının arıtıldığı Haspolat Atıksu Arıtma Tesisi bulunmaktadır. Tesisin günlük arıtma kapasitesi 30000 m3/gün’dür. Yeni arıtma tesisinin hemen yanında Sulak Alanlar kapsamında bulunan eski arıtma tesisi bulunmaktadır. 33 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Proje alanının 5,6 km kuzeyinde Balıkesir köyü bulunmaktadır. 3,9 km kuzey doğusunda Meriç köyü; 2,5 km güney doğusunda Kırklar köyü, 5,9 km güney batısında Birleşmiş Milletlere kontrolünde bulunan “Buffer Zone- Ara Bölge” bulunmaktadır. Proje alanının 1,5 km doğusunda Devlet Üretme ÇiftlikleriÇömlekçi Çiftliği bulunmaktadır. Şekil 12 Ercan Havaalanı yakın çevresi ve uzaklıkları Tablo 3’te proje alanında birkaç noktanın WGS 84 Datum sistemine göre koordinatları verilmiştir. Tablo 3 Proje alanında birkaç nokta Y 549166.81 549275.73 549169.65 549018.91 549059.50 549117.16 X 3890607.26 3890564.45 3890294.56 3890353.80 3890402.22 3890494.10 34 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 13 Ercan Havaalanı yukarıdan görünümü Şekil 14 Proje alanının güneyi 35 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 15 Dere üzerine dolgu yapılmış kısımdan bir kesit Şekil 16 Kazısı başlayan Tünel 36 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 17 Yeni yapılan dere ile Çakıllı derenin birleşme noktası 2.2. Proje Alanının Planlama Bilgileri (İlgili paftaların raporun ekinde yer alması). Proje alanı, Tapu ve Kadastro Dairesi’nden alınan Tapu Planı üzerine yerleştirilmiş şekilde verilmiştir. Proje alanının büyük bir kısmı varolan Ercan Havaalanı sınırları içerisindedir. Projenin genişletilmesi ile ihtiyaç duyulan arazilerin bir kısmı orman alanı içerisinde, bir kısmı özel mülk, askeri arazi içerisinde kalmaktadır. ÇED raporunun olumlu sonuçlanması durumunda, Orman Alanı ile ilgili protokol imzalanacaktır. Özel mülk ve askeri alanlar Bakanlar Kurulu Kararı ile kamuşlaştırılmıştır. Ekte Pafta/Harita ve Parsel No’ları verilmektedir. Fasıl 300 Havaalanları Yasası aşağıdaki maddeyi içerir; “Bakanlar Kurulu, bu Yasanın uygulandığı bir havaalanından 8 km (sekiz kilometre)’ye kadar olan mesafe içindeki herhangi bir bina, yapı, inşaat veya her ne şekilde olursa olsun başka herhangi bir şeyin o havaalanı civarında uçan 37 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU uçaklara tehlike teşkil ettiğinin saptanması halinde, Resmi Gazete’de yayımlanacak bir Emirname ile Devlete ait havaalanında, Müdürü veya yetkilendireceği temsilcisini, ruhsatlı havaalanında ruhsat sahibini veya yetkilendireceği temsilcisini: (a) Bu gibi bina, yapı, inşaat veya ağaç veya şeyi Emirnamede belirleneceği şekilde oradan kaldırmak veya değiştirmek; ve (b)Emirname ile verilen yetkileri kullanmak için gerekli olacağı kadarıyla Emirnamede belirlenebilecek şekilde böyle bir araziye, taşıt araçları ile olsun veya olmasın, girmek veya üzerinden geçmek için yetki verebilir. “ Bu nedenle 8 km çevresine yapılacak yapılaşma için gerekli izinlerin alınması gerekir. Proje alanı, Fasıl 96 sınırları içerisindedir. Söz konusu 8 km ve çevresi için özel imar emirname çalışması yapılması önerilir. Lefkoşa İmar Planı Haritası ekte verilmiştir. İmar Planı Haritası’na göre Ercan Havaalanı sınırları içerisi “planlama alanı dışı” olarak gösterilmektedir. Lefkoşa İmar Planı çerçevesinde ülkesel çevre yolu yani kentsel ana yerleşim alanını bölen dıştan dışa trafiği taşıyan ülkenin diğer bölgeleri ile Plan Alanı , Ercan Havaalanı, üniversite, sanayi bölgeleri , spor sitesi ile ana kentsel ulaşımı sağlayan yol yapılması planlanmaktadır (Lefkoşa İmar Planı). Bakanlar Kurulu tarafından onaylanan Ülkesel Fiziki Planda, havaalanının yoğun dönemlerde kapasitesinin üzerinde taleplere hizmet vermekte sorunlar yaşamakta ve yetersiz kaldığı, ayrıca uluslararası doğrudan uçuşlar için yeterli kapasiteye sahip olmadığına değinilmiştir. Ayrıca, havaalanlarında yakın yerleşmelerde insan sağlığı açısından rahatsızlık ve gürültü kirliliği oluştuğu belirtilmiştir (ÜFP, 2015). Proje ile kapasite artırılacak olup, çevreye yayılan gürültü miktarının en aza indirilmesi için gerekli tüm önlemler alınacaktır. 38 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 2.3. Proje Alanı veya Etki Alanında Bulunan Hassas Alanların Tanımlanması, Bu Alanların Proje Alanına Olan Uzaklıklarının Belirtilmesi, Bu Alanların Sınırları ile Proje Alanı ve Etki Alanı Sınırlarının Harita Üzerinde Gösterimi (ilgili kurumların görüşleri). Özel Çevre Koruma Alanları (ÖÇKB): Proje alanı yakın çevresinde Çevre Yasası kapsamında bulunan ÖÇKB bulunmamaktadır. Sulak Alanların Korunması: Çevre Yasası kapsamında “Su ortamlarının ve Sulak Alanlarının Korunması Tüzüğü” oluşturulmuştur. Tüzükle KKTC’de korumaya alınan önemli sulak alanlar belirlenmiştir. Ercan Bölgesine yakın korumaya alınan sulak alanlar; Haspolat Arıtma: 6,80 km kuzey batı yönünde Haspolat Göleti: 11,48 km kuzey batı yönünde Demirhan Göleti:10,80 km kuzey batı yönünde *Harita uzunluğu verilmiştir. 39 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 18 Koruma altındaki sulak alanların konumları (Çevre Koruma Dairesi, 2015) Yabani Hayatı Koruma Alanları: Ercan Havalimanı çevresi “Sürekli Av Koruma Bölgesi” içerisinde yer almaktadır. Bu bölgelerde avlanmak yasaktır (KKTC Av Haritası, 2014). Arkeolojik ve Tarihi Değeri Olan Alanlar: Pafta/Harita XXII.60 E 2 66 no’lu parselde Klasik- Helenistik döneme ait antik mezar olduğu tespit edilmiştir. Kırklar bölgesinde, Pafta/Harita XXXI.12.W1, 106 no’lu parselde, Timbu mevkiinde, Kırklar Türbesi (Ayii Saranta) bulunmaktadır. Şantiye sırasında, ayni bölgede yine heykel bulunmuş ve Eski Eserler Müzeler Dairesi tarafından 2 haftalık süre ile araştırma yapılmıştır. Proje alanının 5,00 km doğusunda, P/H XXII.53.W2, Gaziköy 1 numaralı parselde Arif Paşa Su Kemerleri bulunmaktadır. 40 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, ÇED raporunun olumlu çıkması durumunda inşaat aşaması devam edecektir. İnşaat sırasında herhangi bir taşınır ya da taşınmaz eski esere rastlanması durumunda Eski Eser ve Müzeler Dairesi’ne haber verilmesi gerekmektedir. Ekte Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nin görüşü bulunmaktadır. 2.4. Proje Alanı ve Etki Alanında Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler 2.4.1. Askeri Yasak Bölgeler Proje alanının güneyinde bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı Kırklar Kışlası Beyköy askeri alanına taşınmış, alan Bakanlar Kurulu Kararı ile kamulaştırılmıştır. 2.4.2. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar Proje alanına ait mülkiyet durumu eklerde verilmiştir. 2.5. Proje Alanının Mülkiyet Durumu (Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma, Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Mülkiyet Durumu (gerek proje alanı gerekse yol yapımı için kamulaştırılacak alan içerisinde bulunan yapı adedi ve nüfus bilgileri hakkında da bilgi verilmeli, kamulaştırılacak alanların harita üzerinde gösterimi yapılmalıdır). Yol yapımı için kamulaştırılacak alanda bina bulunmamaktadır. Proje kapsamında yeni terminal binasına ulaşmak amacıyla yeni yol ve tünel yapılacaktır. Ekte proje alanının mülkiyet durumu ile ilgili belgeler sunulmuştur. 41 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 2.6. Proje Alanına Ulaşım Bilgileri Proje alanına Lefkoşa – Gazimağusa yolu üzerinde bulunan “Yonca Çemberi” üzerinden güney istikamete “Ercan Havalimanı Yolu’na” dönülür. 6,60 km sonra mevcut Ercan Havaalanı’na ulaşmak mümkündür. Yapılması planlanan yeni terminal binası için, Ercan Havalimanı Çemberi’nden Gaziköy istikametine (doğu yöne) dönülerek, daha sonra Kırklar Köyü - Luricina istikametinde 0.2 km sonra proje alanına ulaşmak mümkündür. 2.6.1. Proje Alanında Kalan veya Proje Alanı Etrafında Bulunan Karayollarının Adı ve Mesafesi, Harita Üzerinde Gösterimi Proje alanı çevresinde, Lefkoşa- Ercan Havaalanı yolu, Gaziköy-Paşaköy yolu ve Kırklar köyüne giden yol bulunmaktadır. Ercan Havaalanı yolu, Lefkoşa- Mağusa istikametinde giden araçların Ercan Havaalanı veya Meriç, Gaziköy, Paşaköy, Vadili vs. köylerine gitmek için kullandıkları yoldur. Söz konusu yol, havaalanı girişinde bulunan çembere kadar devam etmektedir. Ercan Havaalanı çemberinden doğu istikamete devam edildiği takdirde, Gaziköy yoluna girilir. Yeni proje kapsamında bu yol 2 gidiş- 2 geliş olmak üzere genişletilecektir. Kırklar Yolu ile mevcut şantiye alanına girmek mümkündür. Kırklar yolu yapılması planlanan proje ile değiştirilecektir. Yol iptal edilip, yerine tünel ve devamında kavşak yapılacaktır. İnşaat sırasında Kırklar köyü halkının olumsuz etkilenmemeleri amacıyla geçici yol yapılacaktır. 42 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 2.6.2. İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım için Kullanılacak Yollar Harita Üzerinde Gösterimi İnşaat sırasında proje alanında kullanılacak yollar mevcut yollardır. Kırklar ve Akıncılar köy halkının kullanabilmesi için geçici alternatif yol hazırlama çalışması başlamıştır. İşletme sırasında kullanılacak yollar Tapu Planı üzerinde gösterilmiştir. 2.6.3. Proje Alanına Diğer Ulaşım Alternatifleri Bu konuda verilebilecek başka bir ulaşım alternatifi bulunmamaktadır. 43 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi (etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiğinin açıklanması, etki alanının harita üzerinde işaretlenmesi) Havaalanları Yasası gereğince, havaalanından 8 km’ye kadar olan mesafe içindeki herhangi bir bina, yapı, inşaat veya her ne şekilde olursa olsun Bakanlar Kurulunca Tehlikeli Engelleri kaldırma yetkisi bulunmaktadır. Bu nedenle çevreye yapılacak bina ve tesislerin izin alınmadan yapılması mümkün değildir (Fasıl 300). Projeden belirlenecek etki alanı belirlenirken, fiziksel ve biyolojik etki alanının proje alanının 2,0 km çevresinin inşaat ve işletme aşamasında etki altında olacağı düşünülmektedir. Projenin hayata geçmesiyle Ercan Havaalanı kapasitesi yaklaşık olarak 2 katına çıkacaktır. Kapasitenin artmasıyla, gelecekte uçakların iniş – kalkış sayısı artacak, dolaysıyle çevreye yayılan mevcut kirlilik yükü de artacaktır. Projenin inşaat safhasında toz ve gürültü kirliliği olumsuz çevresel etkileri oluşacaktır. Oluşacak kirlilik yükü ileriki bölümlerde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. İnşaat safhasında oluşan kirlilik yükü geçici olup projenin hayata geçmesiyle son bulacaktır. Projenin hayata geçmesiyle sürekli olarak etkilenecek alanlar bulunmaktadır. Proje kapsamında dere yatağının yönü değiştirilmiş, yeni dere yatağı açılmıştır. Doğal ekosistem zarar görmüş, dere deplesesi sırasında derede varolan habitat yok olmuştur. Proje kapsamında yapılması planlanan pist ve yol, tünel yapımı için proje sınırları içerisinde yer alan orman alanları tahrip edilecektir. Havalanlarının en büyük sorunlarından biri de uçakların yarattığı gürültü kirliliğidir. Yapılan ölçümler sonucunda, uçakların hava alanına 2,5 km uzaklıkta 44 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU bulunan Kırklar köyüne gürültü etkisi yarattığı fakat 1,0 km uzaktan sonraki alanlarda gürültünün rahatsız edici düzeyde olmadığı görülmüştür. Şekil 19 Havaalanı etki alanı çevresi 3.2. Proje Alanı ve Etki Alanının Mevcut Kirlilik Yükü Mevcut proje alanında Ercan Havaalanı 1977 yılından itibaren hizmet vermektedir. Bölgede havaalanından kaynaklı uçaklardan ve araçlardan çıkan emisyonlar, gürültü proje alanındaki mevcut kirlilik yükünü oluşturmaktadır. Proje alanına en yakın yerleşim yeri 2,50 km uzaklıkta Kırklar köyüdür. Mevcut yerleşim yerinin gürültü kirliliğinden etkilendiği düşünülmektedir. Hakim rüzgar yönüne bakıldığında, rüzgar yönünün batı olduğu görülür. Bu nedenle uçaklar batıya doğru iniş ve kalkışlarını gerçekleştirirler. Oluşan hava kirliliği batıya doğru yönelmektedir. Proje alanının batı tarafı incelendiğinde, boş arazilerin olduğu görülmektedir. 45 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Proje alanının 12,1 km uzağında Güngör Düzenli Depolama Alanı bulunmaktadır. Depolama alanı kontrollü bir şekilde çalıştığından ve proje alanına uzak oluşundan kuş çekici etken olarak görülmemektedir. Proje alanı çevresinde düzensiz depolama alanı bulunmayıp, bölgedeki çöpler Değirmenlik Belediyesi tarafından toplanıp Güngör Düzenli Depolama alanına taşınmaktadır. Proje alanı sınırları içerisinden Çakıllı Dere geçmektedir. Çalışma grubunun proje alanına ziyaretleri ve gözlemleri sırasında dereden akış gözlemlenmemiştir. Varolan ve gelecekte kapasitesi artırılacak havaalanının yarattığı hava kirliliği emisyonlarının Çakıllı Dere’ye etkisini belirlemek amacıyla analiz yapılamamıştır. Hakim rüzgar yönünün batı yönünde olması nedeniyle, Havakirliliği emisyonlarının su kalitesini çok fazla etkilediği düşünülmemekte fakat akışın olduğu aylarda gerekli kimyasal analizlerin düzenli olarak yaptırılması gerekmektedir. Ercan Havaalanı’na en yakın Hava Kalitesi istasyonu Lefkoşa’da bulunmaktadır. Lefkoşa İstasyonuna ait veriler, Çevre Koruma Dairesi, Hava Emisyon Şubesi’nden alınmıştır. Lefkoşa bölgesi hava kalitesi verilerinin Hava Kalitesi Kontrolü Tüzüğü’nde bulunan Hava Kalitesi Sınır değerlerinin altında olduğu görülmektedir. 46 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 47 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.3. Proje Alanı ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (1/25000 ölçekli Jeoloji Haritası). Proje Alanına ait Zemin etüd raporu. İnceleme alanında, Güncel Çökel (Q6ba), Geç Kuvaterner yaşlı (Q6ba, Q2b, Q5b, Q4b) Karasal Sekileri; Mesarya Grubu'na ait Geç Pliyosen yaşlı Lefkoşa Kumtaşı (Tml); Erken Pliyosen-Geç Pliyosen yaşlı Çamlıbel Marnı (Tmç) bulunmaktadır. Bu birimleri litolojik olarak gençden yaşlıya doğru aşağıdaki gibi gösterebiliriz. Proje alanında bulunan birimler; Güncel Çökel (Q6ba); İnceleme alanı içerisinde en genç birim olup; akarsu çökelleri olan çakıl ve kumlardan oluşmaktadır. Birim Ercan Havalimanı’nın güney doğusunda bulunan dere yataklarının içerisinde güncel çökeller olarak bulunmaktadır. Birim Holosen yaşlıdır. Karasal Sekiler (Q2b, Q4b ve Q5b); K.K.T.C.’de gözlemlenmekte olan karasal sekiler genelde çakıltaşlarından oluşmaktadır. Bu birimler Geç Kuvaterner yaşlıdır. İnceleme alanı içerisinde yapılmış olan gözlemlerde Q2b karasal sekisinin geniş mostralara sahip olduğu gözlemlenmiştir; Q4b ile simgelenen karasal sekisi de inceleme alanının GüneyDoğusunda mostralar olarak bulunmaktadır. Lefkoşa Kumtaşı (Tml); Az miktarda çakıltaşı ve marn arakatmanı içeren, kalın katmanlı kumtaşlarından oluşmaktadır. Lefkoşa kumtaşı sarımsı açık kahverengi ve koyu sarı renkli olup; içerisinde bulunan çakıllar küçük ve iyi yuvarlanmıştır. Bu birim Geç Pliyosen yaşlıdır. Çamlıbel Marnı (Tmç); Genelde sarımsı-yeşil renkli kil ile gri renkli marnlardan oluşmakta olup; seyrek olarak kumtaşı arakatmanları içermektedir. Marnlar açık gri, mavimsi gri renkli olup belirsiz katmanlanmalıdır. Bu brim Erken-Geç Pliyosen yaşlıdır. 48 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Harita 2 Bölgeyi Gösteren Jeolojik Harita. (Hakyemez, et al. (2000)) 3.4. Proje Alanı ve Etki Alanının Deprem Durumu (Varsa Deprem Haritasının rapora eklenmesi) Çalışma alanı incelendiğinde ve jeofizik etüdlerin yapıldığı noktalarda herhangi bir faya rastlanmamıştır. Bazı literatürlerde çalışma alanının 5.5 ve 6.18 km kuzeybatısında iki adet kırık zonu olduğu tespit edilmiştir (MTA (2007)). 49 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 20 Meteoroloji Dairesi Müdürlüğü Sismoloji Servisi’nden Alınan Kıbrıs CivarıDepremler (Magnitüd ≥ 4.5) Şekil 21 Deprem İvme Haritası – Sıkı kaya ve/veya alüvyon için (Algermissen andRogers, (2004)) 50 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Algermissen ve Rogers’ın verdiği sıkı kaya ve/veya alüvyon içn Deprem İvme Haritası Şekil 21 kullanıldığında bölgenin ivmesi (Ao) = 0,24-0.26g olarak alınabilir. 3.5. Proje Alanı ve Etki Alanının Doğal Afet Durumu Tektonik ve Paleoceografik İlişkiler Akdeniz’de yer alan Kıbrıs Adası’nın aktif ve kompleks bir neo-tektonik tarihçesi mevcuttur. Ada Afrika, Arap ve Avrasya levhalarının üçlü kesişme (triple junction) bölgesinin yakınında yeralmaktadır. Kıbrıs Adası birçok bölünmüş tektonik yapının kolajından oluşmaktadır; bunlara Helenik yayı (Hellenic arc), Ege bölgesi graben (Aegean graben) sistemi, Anadolu ve Sinai mikro levhası ve birkaç okyanus havzası dahildir. Erken Mesozoik döneminden beri bu levhalarda gerçekleşen dalma-batma (subduction), riftleşme (rifting), kıta-kıta çarpışması (continentcontinentcollusion), transform fay (transform faulting) oluşumu adada mevcut olan farklıtektonik yapıların oluşmasını sağlamıştır (Dewey et al. (1973); Dewey and Şengör (1979);Robertson and Dixon (1984), Şengör et al. (1985); Dercourt et al (1986); Gealey (1988);Anastasakis and Kelling (1991); Robertson et al (1991)). 51 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 22 Doğu ve Orta Akdeniz Levha Tektonik Modeli. (ES) Eratosthenes denizdağını, (O) okyanus ve (C) kara yerkabuğunu temsil etmektedir. (Harrison et al. (2004)) Levhaların etkileşiminin kompleks yapısından olsa gerek adanın neotektonik yapısının oluşumu için iki farklı teori mevcut. Biri; Eratosthene denizdağının (Eratosthenes seamount) ve Kıbrıs’ın güney sahilinin arasında bulunan Cyprean ark (Kıbrıs Yayı) olarak adlandırılan dalma zonunun Miyosen döneminde adayı yükseltmesi (Gass and Masson-Smith (1963); Woodside (1977); Kempler and Ben-Avraham (1987); Robertson (1990); Robertson et al. (1994); Garfunkel (1988); Robertson (2000)). Cyprean ark diğer adıyla Kıbrıs yayı güneyde Afrika Levhasıyla birlikte kuzeyde Anadolu levhasının birbirine yakınsaması temsil eden bir sınır olarak da adlandırılabilir. (Barka et al. (1995), Gülbay (2009)) Bir diğeri de; doğrultu atım tektonik hareketinin bölgeye hakim olduğu ve dalma zonunun adanın altında mevcut olmadığı. (Kempler et al. (1994); Vidal et al. (2000) ; Aal et al. (2001)). 52 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Orta Miyosen döneminde oluşan Ovgos fayı (artık aktif değil) adanın kuzeyini iki tektonostratigrafik alana ayırır: Circum-Trodos topolojisi ve Kuzey Girne topolojisi. Fay hattı seperatör olarak kabul edilmesiyle birlikte doğu-batı atımlı bir faydır. Bu fay ortalama olarak adanın kuzey sahiline yaklaşık 25 km uzaktadır ve Girne topolojisinin de sınırını oluşturmaktadır. Kuzeye doğru dalan dar açılı normal fayların oluşturduğu coğrafi alan Ovgos fayını adanın kuzey sahilinden ayırmaktadır. Yapılan sismik kırılma araştırmalarının sonucunda fay sisteminin tavan bloğunda güneye verjanslı ters faya (bindirme fayı) rastlanmıştır. Ovgos fayının doğuya doğru sıkışmalı hareketi ve kuzeydoğuya doğru gidişi Geç Miyosen döneminde gerçekleşmiştir. Erken Pliosen döneminde, kuzey-güney sıkışması daha baskındı. Pliosen döneminde gerçekleşen birçok tektonik hareketin sonucunda bazı doğrultu atımlı faylar kuzey-batı ve kuzey-doğu trendlerin kuaternel deformasyona uğramıştır. (Harrison et.al. (2004)) 53 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU (Harita 3) Şekil 23 Kıbrıs fay hatları haritası Girne bölgesinde güneyden batıya eğimli geniş açılı bir fay zonu olan Kythrea yani Değirmenlik fayı da mevcuttur. Fayın aktif döneminin Orta-Geç Miyosin dönemine denk geldiği bilinmekle birlikte, o dönemde doğu-batı denizaltı dağsırası yaratıp alt havzayı kuzey ve güney olarak ikiye ayırdığı varsayılmaktadır. Girne bölgesinde varolan çoğu fayın Orta- Geç Eosen ve Geç Miyosen-Erken Pliosen dönemi batırmadan kaynaklı olduğu ardından Pleistosen dönemine kadar kıyasen daha sakin bir dönemle birlikte Girne (Kyrenia) bölgesinin yükseldiği kanısına birçok çalışmanın sonucunda varılmıştır. (McCay (2011)) İnceleme alanında kaya düşmesi, su baskını, heyelan vb. doğal afetlere neden olacak yapı mevcut değildir. 54 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.6. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrojeolojik Özellikleri ve Yeraltı Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri 19. Yüzyılın sonuna kadar, yeraltı suyu sığ kuyulardan, sıra kuyulardan, küçük kanallardan ve pınarlardan sağlanıyordu. 20. Yüzyılda ise sondaj kuyuları ile yoğun bir yeraltı suyu çekimi başlamıştır. Halen Kuzey Kıbrıs’ta halkın ihtiyaç duyduğu evsel kullanım ve sulama suyu yeraltı yatakları diğer bir deyişle akiferlerden karşılanmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre yıllık yağış miktarlarında azalma görülmektedir. Bunun yanında adadaki nüfusun artması ile su ihtiyacı artmakta, yeraltı sularına olan baskı da artmıştır. Yağışların azalmasıyla beslenmesi giderek zorlanan kıyı akiferlerinde deniz suyu girişi artmıştır. Bu nedenle akiferlerde tuzlanma sorunu oluşmuştur. Bunun yanında, foseptik kuyular, vahşi depolama alanları, sanayi atıkları nedeniyle yeraltı su kaynakları kirlenmektedir. Adadaki yeraltı su kaynakları belirli sayıdadır. KKTC’deki akiferler, Güzelyurt Akiferi, Girne Dağları Akiferi, Güneydoğu Mesarja Akiferi, Lefkoşa – Serdarlı (Orta Mesarya) Akiferi, Doğu Mesarya Akiferi, Akdeniz – Koruçam Akiferi, Yeşilköy Akiferi, Büyükkonuk Akiferi, Dipkarpaz Akiferi. Proje alanına en yakın akifer Lefkoşa – Serdarlı (Orta Mesarya) akiferidir. Coğrafi dağılımına bakılacak olursa; Haspolat köyü ve yakın kuzeyi, Mineraliköy – Cihangir – Düzova – Çukurova – Aslanköy; Yine bu hattın güneyinde Margo Çiftliği yakınından geçen Çakıllı dere civarı ile kuzeydoğusunda Gaziköy – Paşaköy – Turunçlu ve İnönü’nün kuzeyine kadar dağılım göstermektedir. Lefkoşa – Serdarlı akiferi eski akarsu çökelleri ile jips ve jipsli kayalardan oluşur. Kanlıdere yatağı Lefkoşa’nın sınırı kabul edilirse; Kumsal, Köşklüçiftlik, Yenişehir, Küçükkaymaklı arasında yayılım gösterir. Büyükkaymaklı- Haspolat kesimindeki hidroloji bölgesi alüvyoner karakterdedir. Jipsli akifere göre suyu daha tatlıdır. Kanlıdere yatağı çevresinde bulunan 55 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Haspolat – Balıkesir hidroloji bölümü doğuya doğru havzayı besleyen Çakıllı dere ve Gaziköy – Meriç – Aslanköy – Paşaköy arasındaki çakıllı akifer (bölgesel dere yatakları vardır) Turunçlu’ya kadar uzanır. Akifer kalınlığı 25-30 m civarıdır. Pliyosen marni gri renkte olup akiferin tabanını oluşturur. Çalışma alanında gözlenen yeraltı su seviyesi ortlama 11,00 metre olup herhangi bir akifer sınıfına girmemektedir. 3.7. Proje Alanı ve Etki Alanının Hidrolojik Özellikleri ve Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Proje Alanına Mesafeleri, Debileri 18/2012 Çevre Yasası kapsamında “Su Ortamlarının ve Sulak Alanların Korunması” Tüzüğü bulunmaktadır. Tüzüğün başlıca ilkelerinden biri kıta içi yüzeysel suların, yeraltı sularının ve deniz sularının çeşitli kullanım amaçlarına göre sınıflandırılmasını sağlayacak su kalitesi kriterleri çerçevesinde su kirliliğinin en yoğın olduğu bölgelerin saptanması ve alınacak tedbirlerin öncelikle belirlenmesidir. Son 50 yıldır, Akdeniz ülkelerinde yağış miktarlarında azalma, buharlaşmada artış, insan nufusunda artış ve tarım için kullanılan su miktarlarında azalma görülmektedir. Bu sebeplerle su kaynaklarında sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. Araştırmalara göre adada yıllık ortalama yağış miktarı düşmektedir. Kıbrıs adasına düşen ortalama yıllık yağış miktarı 4523 milyon m3’tür. Fakat coğrafik, topoğrafik, iklim şartları ve bitki örtüsü nedeniyle yağıştan elde edilen suyun %80’i buharlaşma ve terleme yolu ile kaybolmaktadır. Yaklaşık 900 milyon m3 su kullanılabilir durumdadır (Ortadoğu Analiz, 2013). Kuzey Kıbrıs’ın yüzey suları kışın akan derelerden oluşmaktadır. Toplam 38 dereye sahip olan Kuzey Kıbrıs’a ait 10 dere Güney Kıbrıs Rum Kesiminde 56 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU bulunan ve Kıbrıs’ta yüksek debili nehirlerin doğduğu Trodos dağlarında doğmaktadır (Ortadoğu Analiz, 2013). MTA 1996 yılında bir rapor hazırlamıştır. Bu rapora göre Kuzey Kıbrıs’ın yüzey suyu miktarı 70 milyon m3’tür. Fakat yapılan başka araştırmalara göre (Abdürrahim Korukcu ve diğerleri) bu rakam 27 milyon m3’tür. 2011 yılında temelleri atılan ve 2015 yılında tamamlanması planlanan KKTC Su Temin Projesi mevcuttur. Anamur – Dragon Çayı üzerinde inşa edilen Alaköprü Baraji’ndan sabit debi esasına göre yılda 75 milyon m3 su taşınması planlanmaktadır. Söz konusu proje ile Kuzey Kıbrıs’ın 50 yıllık su ihtiyacının karşılanması planlanmaktadır. Bunun yanında 4824 hektarlık bir alanına sulanarak zirai gelir elde edileceği düşünülmektedir (DSİ, 2015). İnceleme alanı içerisinde, Kıbrıs Ercan Havalimanı'nın Güney ve GüneyDoğu’sunda mevsimsel akış gösteren Çakıllı Dere ile Çakıllı Dere’nin kolları olan Demir Dere ile Süngü Dere bulunmaktadır. Çakıllı Dere, Trodos Dağı’ndan doğmakta; inceleme alanının içerisinde Meriç Köyü'nün alt kısmından; Gaziköy ve Paşaköy'ün üst kısmından geçerek Gazi Mağusa Körfezi’ne doğru uzanmaktadır ve burada son bulmaktadır. 3.8. Proje Alanında veya Çevresinde Bulunan İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları, Koruma Statüsü ve Koruma Bandı Mesafesi. Proje alanında İçme suyu kaynakları bulunmamaktadır. Fakat eskiden kalma su kuyularından sadece kullanma suyu olarak yararlanılmaktadır. Bununda nedeni temel kayanın suyun kimyasının bozdugundan, su kalitesi sadece kullanma suyu olarak kullanılmaktadır. 57 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.9. Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (meteorolojik verilerin güncellenmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması) Ercan İstasyonuna ait meterolojik veriler 10 Eylül 2015 tarihinde Meteroloji KKTC Meteroloji İstasyonları Dairesi’nden alınmıştır. 58 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.9.1. Basınç 1985- 2014 yılları arası Ercan İstasyonuna ait Ortalama Aktüel Basınç, En yüksek Ortalama Aktüel Basınç, En Düşük Ortalama Aktüel Basınç değerleri verilmiştir. Tablo 4 Ercan İstasyonuna ait basınç verileri Ortalama Maksimum En Düşük Ortalama Aylar Basınç (hPa) Basınç (hPa) Basınç (hPa) 1003,7 1006,2 1001,0 Ocak 1002,1 1004,8 999,5 Şubat 1000,8 1003,2 998,4 Mart 998,9 1000,9 996,7 Nisan 997,8 999,5 996,1 Mayıs 995,1 996,6 993,6 Haziran 992,3 993,6 990,8 Temmuz 993,2 994,5 991,8 Ağustos 997,1 998,7 995,7 Eylül 1000,9 1002,4 999,3 Ekim 1003,1 1005,0 1001,2 Kasım 1004,0 1006,3 1001,6 Aralık 1006,0 1004,0 1002,0 1000,0 998,0 996,0 994,0 992,0 990,0 988,0 986,0 Aralık Ekim Kasım Eylül Ağustos Temmuz Mayıs Haziran Mart Nisan Şubat Ortalama Basınç (hPa) Ocak Basınç Ortalama Basınç (hPa) Aylar Şekil 24 Ortalama Basınç grafiği 59 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 1008,0 1006,0 1004,0 1002,0 1000,0 998,0 996,0 994,0 992,0 990,0 988,0 986,0 Aralık Kasım Eylül Ekim Ağustos Haziran Temmuz Mayıs Nisan Mart Şubat Maksimum Basınç (hPa) Ocak Basınç, hPa Maksimum Basınç (hPa) Aylar Şekil 25 Ortalama Maksimum Basınç grafiği 1004,0 1002,0 1000,0 998,0 996,0 994,0 992,0 990,0 988,0 986,0 984,0 Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Şubat En Düşük Ortalama Basınç (hPa) Ocak Basınç, hPa En Düşük Ortalama Basınç (hPa) Aylar Şekil 26 Ortalama Minimum Basınç grafiği 3.9.2. Sıcaklık Ercan İstasyonuna ait 1985-2014 yılları arasında En Düşük Ortalama Sıcaklık, En Yüksek Ortalama Sıcaklık, Ortalama Sıcaklık değerleri verilmiştir. En düşük 60 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU sıcaklık Şubat ayında görülürken, en yüksek sıcaklık Temmuz, Ağustos aylarında görülmektedir. Tablo 5 Ercan İstasyonuna ait Sıcaklık Değerleri En Düşük Aylar Ortalama, oC 5,1 Ocak Şubat 4,9 6,3 Mart 9,7 Nisan 14,3 Mayıs 18,8 Haziran 21,9 Temmuz 21,8 Ağustos 18,7 Eylül 15,0 Ekim 10,1 Kasım 6,7 Aralık En Yüksek Ortalama, oC 15,9 16,5 19,6 24,7 29,7 34,2 37,1 37,1 33,6 28,6 22,5 17,6 Ortalama Sıcaklık, oC 10,1 10,3 12,7 17,0 21,8 26,4 29,3 29,1 25,8 21,2 15,7 11,7 En Düşük Ortalama 25,0 Sıcaklık, oC 20,0 15,0 10,0 En Düşük Ortalama 5,0 0,0 Aylar Şekil 27 En düşük ortalama sıcaklık grafiği 61 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU En Yüksek Ortalama 40,0 35,0 Sıcaklık, C 30,0 25,0 20,0 15,0 En Yüksek Ortalama 10,0 5,0 0,0 Aylar Şekil 28 En yüksek ortalama sıcaklık grafiği Ortalama Sıcaklık 35,0 Sıcaklık, oC 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 Ortalama Sıcaklık 5,0 0,0 Aylar Şekil 29 Ortalama sıcaklık değerleri grafiği 3.9.3. Yağış 1985- 2014 yılları arası en yüksek yağış değerleri ve toplam yağış değerlerine bakıldığında; en yüksek yağış miktarı 21 Kasım 1994 yılında, 110,2 mm olmuştur. 62 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Ortalama toplam yağış miktarına bakıldığında ise Aralık aylarında daha fazla miktarda yağmur yağdığı görülmektedir. Tablo 6 Ortalama toplam ve ortalama günlük maksimum yağış miktarları Ortalama Toplam Günlük Maksimum Yağış Aylar Yağış Miktarı, mm Miktarı(Ortalama), mm 52,8 19,4 Ocak 41,7 18,3 Şubat 31,3 13,8 Mart 21,9 11,0 Nisan 22,5 13,3 Mayıs 8,0 6,4 Haziran 5,7 4,4 Temmuz 4,0 3,8 Ağustos 6,5 4,5 Eylül 19,6 10,5 Ekim 41,1 21,6 Kasım 60,7 24,0 Aralık Ortalama Toplam Yağış Miktarı 70,0 50,0 40,0 30,0 Ortalama Toplam Yağış Miktarı 20,0 10,0 Aralık Ekim Kasım Eylül Ağustos Haziran Temmuz Mayıs Mart Nisan Şubat 0,0 Ocak Yağış Miktarı, mm 60,0 Aylar Şekil 30 Ortalama toplam yağış miktarı grafiği 63 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Günlük Maksimum Yağış (Ortalama) Yağış Miktarı, mm 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 Günlük Maksimum Yağış (Ortalama) 5,0 Aralık Ekim Kasım Eylül Ağustos Temmuz Mayıs Haziran Nisan Mart Şubat Ocak 0,0 Aylar Şekil 31 Ortalama günlük maksimum yağış grafiği 3.9.4. Ortalama Nispi Nem 1985- 2014 yılları arası Nispi Nem Değerleri değerlendirilmiştir. En yüksek Nispi Nemin Aralık, Ocak, Şubat aylarında olduğu görülmektedir. Tablo 7 Nispi Nem Değerleri En Yüksek Nispi Ortalama Aylar Nem, % Nispi Nem, % Ocak 88,5 73,2 Şubat 88,5 72,0 Mart 88,3 67,6 Nisan 85,6 60,9 Mayıs 83,0 55,5 Haziran 79,8 49,9 Temmuz 80,3 50,1 Ağustos 83,8 54,9 Eylül 82,2 55,1 Ekim 81,6 58,9 Kasım 84,9 65,6 Aralık 88,0 72,4 64 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU En Yüksek Nispi Nem 90,0 Nispi Nem , % 88,0 86,0 84,0 82,0 80,0 En Yüksek Nispi Nem 78,0 76,0 Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Şubat Ocak 74,0 Aylar Şekil 32 En yüksek nispi nem grafiği Ortalama Nispi Nem 80,0 Nisbi Nem, % 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 Ortalama Nispi Nem 20,0 10,0 0,0 Aylar Şekil 33 Ortalama nispi nem grafiği 65 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.9.5. Sayılı Günler (Ortalama Kar Yağışlı gün sayısı, Ortalama Sisli Gün Sayısı, Ortalama Dolulu Gün Sayısı vb.) Yıl içinde ortalama sayılı günlere bakıldığında, 63,6 günün yağışlı, 24,7 günün orajlı, 2,2 günün dolulu, 21 günün sisli, 50,9 günün puslu, 6,3 günün don olaylı, 0,4 günün ise karlı olduğu görülmektedir. Tablo 8 Hadiseli Günler Ortalama Yağışlı Gün Aylar Sayısı Ocak 10,5 Şubat 9,4 Mart 7,7 Nisan 5,5 Mayıs 4,7 Haziran 1,4 Temmuz 0,7 Ağustos 0,8 Eylül 1,7 Ekim 5,5 Kasım 6,3 Aralık 9,5 Yıllık 63,6 Toplam Ortalama Orajlı Gün Sayısı 2,1 1,8 2,3 2,7 3,2 1,5 0,6 0,5 1,1 3,5 2,8 2,6 24,7 Ortalama Ortalama Dolulu Ortalama Puslu Gün Sisli Gün Gün Sayısı Sayısı Sayısı 0,1 1,4 4,1 0,1 2,3 3,5 0,1 3,4 4,2 0,2 2,6 3,7 0,1 2,4 4,8 0,0 2,1 5,2 0,0 1,7 6,8 0,4 1,6 7,8 0,1 0,9 3,5 0,1 0,4 2,0 0,1 0,8 2,9 0,9 1,5 2,5 2,2 21,0 50,9 Ortalama Don Olaylı Ortalama Gün Karlı Gün Sayısı Sayısı 1,9 0,1 2,0 0,2 1,6 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,5 0,0 6,3 0,4 66 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 12,0 Gün Sayısı 10,0 8,0 6,0 4,0 Ortalama Yağışlı Gün Sayısı 2,0 Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Şubat Ocak 0,0 Aylar Şekil 34 Ortalama yağışlı gün sayısı grafiği Ortalama Orajlı Gün Sayısı 4,0 3,5 Gün Ssayısı 3,0 2,5 2,0 1,5 Ortalama Orajlı Gün Sayısı 1,0 0,5 0,0 Aylar Şekil 35 Ortalama orajlı gün sayısı grafiği 67 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Gün Sayısı Ortalama Dolulu Gün Sayısı 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Ortalama Dolulu Gün Sayısı Aylar Şekil 36 Ortalama dolulu gün sayısı grafiği Ortalama Sisli Gün Sayısı 4,0 3,5 2,5 2,0 1,5 Ortalama Sisli Gün Sayısı 1,0 0,5 Aralık Kasım Eylül Ekim Ağustos Haziran Temmuz Mayıs Nisan Mart Şubat 0,0 Ocak Gün Sayısı 3,0 Aylar Şekil 37 Ortalama sisli gün sayısı grafiği 68 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Gün Sayısı Ortalama Puslu Gün Sayısı 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Ortalama Puslu Gün Sayısı Aylar Şekil 38 Ortalama puslu gün sayısı grafiği Ortalama Don Olaylı Gün Sayısı 2,5 1,5 1,0 Ortalama Don Olaylı Gün Sayısı 0,5 Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Mayıs Haziran Nisan Mart Şubat 0,0 Ocak Gün Sayısı 2,0 Aylar Şekil 39 Ortalama don olaylı gün sayısı grafiği 69 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 Aralık Ekim Kasım Eylül Ağustos Temmuz Mayıs Haziran Nisan Mart Şubat Ortalama Karlı Gün Sayısı Ocak Gün Sayısı Ortalama Karlı Gün Sayısı Aylar Şekil 40 Ortalama karlı gün sayısı grafiği 3.9.6. Buharlaşma 1985 – 2014 yılları arası Ortalama Buharlaşma verileri ve En yüksek buharlaşma değerleri değerlendirilmiştir. En yüksek buharlaşmanın Temmuz ayında 16,1 mm olduğu görülmektedir. Tablo 9 Ortalama ve En Yüksek Buharlaşma Değerleri Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama Buharlaşma, mm 1,7 2,2 3,3 5,3 7,6 10,2 11,4 10,1 8,2 5,3 3,1 1,9 En yüksek Buharlaşma Değerleri, mm 4,0 4,7 6,1 9,4 12,9 15,5 16,1 14,4 11,7 9,5 6,0 4,5 70 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Ortalama Buharlaşma 12,0 Buharlaşma, mm 10,0 8,0 6,0 4,0 Ortalama Buharlaşma 2,0 Aralık Ekim Kasım Eylül Ağustos Temmuz Mayıs Haziran Nisan Mart Şubat Ocak 0,0 Aylar Şekil 41 Ortalma buharlaşma değerleri grafiği 18,0 16,0 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Nisan Mayıs Mart Şubat En yüksek Buharlaşma Değerleri Ocak Buharlaşma, mm En yüksek Buharlaşma Değerleri Aylar Şekil 42 En yüksek buharlaşma değerleri grafiği 3.9.7. Rüzgar KKTC Meteoroloji Dairesinin 1985-2014 yılları arasında Ercan Havalimanında ölçülmüş olan aylık ortalama hâkim rüzgâr yönü, ortalama rüzgar hızı ve maksimum rüzgar hızlarına ait verilerinden elde edilmiş grafikler aşağıdaki gibidir. 71 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Aylık Hakim Rüzgar Yönleri: Aylık hakim rüzgar yönlerine bakıldığında, yıl boyunca tüm aylarda hakim rüzgar yönünün batı olduğu görülür. Şekil 43 Ocak ve Şubat ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 44 Mart ve Nisan ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 45 Mayıs ve Haziran ayına ait hakim rüzgar yönleri 72 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 46 Temmuz ve Ağustos ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 47 Eylül ve Ekim ayına ait hakim rüzgar yönleri Şekil 48 Kasım ve Aralık ayına ait hakim rüzgar yönleri 73 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Mevsimsel Hakim Rüzgar Yönleri: Şekil 49 Mevsimsel hakim rüzgar yöneri (İlkbahar – Yaz) Şekil 50 Mevsimsel hakim rüzgar yönleri (Sonbahar – Kış) 74 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Maximum rüzgar görülme hızı: Ercan İstasyonu 1985-2014 Yılları Arası Max Rüzgar Yönü Görülme Sıklığı NNW 80 60 NW N NNE NE 40 WNW ENE 20 W E 0 WSW frekans ESE SW SE SSW SSE S Şekil 51 En yüksek rüzgar hızı grafiği 3.9.8. Fevk Rasatları (o bölgede bu güne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik hadiseler) Meteroloji Dairesi’nden alınan bilgiye göre, Ercan 11 ve 29 Pistlerine yan rüzgar olarak etki yapacak yönler Güneyli (S) ve Kuzeyli (N) yönlerden 25 knot ve üzeri esen rüzgar şiddetleridir. Fevk rasatlarında o bölgede bugüne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik olay 23 Şubat 2011 tarihinde çıkan hortum nedeniyle Ercan Kule ve birçok birimlerde hasar meydana gelmiştir. 3.9.10. Yan Rüzgar ile İlgili Değerlendirmeler Rüzgâr, uçuş güvenliği açısından önemli bir meteorolojik parametredir. Uçaklar iniş veya kalkış sırasında yatay yönde veya dikey yönde rüzgâra maruz kalabilmektedir. Bu durum uçağın belli bir açıdaki kararlı hareketini engellemekte 75 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU ve kazalara sebebiyet vermektedir. Uçaklar rüzgârın hâkim olduğu yöne paralel uçmaktadır. Bu nedenle uçuş pistleri yapılışı sırasında özellikle hâkim rüzgâr yönüne paralel inşa edilmelidir. Yan rüzgâr, uçağın hareket ekseniyle belli bir açı yapan rüzgâr olarak tanımlanmaktadır. Yan rüzgârın uçağa yaptığı açı uçak hareket ekseniyle yaptığı açının dikliğiyle orantılıdır. Yan rüzgârın kuvvetli olduğu durumlarda uçak sürüklenebilmektedir. Bu nedenle uçuş pisti yan rüzgâra en az maruz kalacak şekilde yapılması gereklidir. Uçağın hızına ve hareket açısına etki eden bir diğer rüzgâr değişkeni rüzgâr kaymasıdır. Rüzgâr kayması rüzgâr yön ve hızında belirli bir mesafede meydana gelen değişiklik olarak tanımlanmaktadır. Yatay ve düşey yönde gerçekleştiğinden dolayı uçuş güvenliğini direk olarak etkilemektedir. Rüzgâr kaymasına maruz kalan bir uçakta, kafa ve kuyruk rüzgârı hızla değişiklik gösterecektir. Bu durumda uçak ne hızlanabilecek ne de yavaşlayabilecektir. Aynı zamanda uçak kendi orijinal hızını da koruyamayacak ve sadece rüzgâr hızına göre hareketini sürdürecektir. Bu durum uçağa etki eden kuvvetlerin dengesinin bozulması açısından çok büyük tehlike oluşturur. 3.9.11. Görüş Mesafesi Görüş mesafesi yaşanan meterolojik hadiselere göre farklılık göstermektedir. Bunlar; Yatay görüş mesafesinin 1 km altına düşmesi durumunda Sis Hadisesi, Yatay görüş mesafesinin 1 – 5 km arasında olması durumunda Pus Hadisesi gerçekleşmiş olur. En fazla sisli hadiseler Mart ayında gerçekleşmektedir. En fazla puslu gün hadisesi ise Ağustos ayında gerçekleşmektedir. 76 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Tablo 10 Görüş mesafesi, Ortalama sisli gün ve Ortalama puslu gün sayısı Ortalama Sisli Gün Aylar Sayısı 1,4 Ocak 2,3 Şubat 3,4 Mart 2,6 Nisan 2,4 Mayıs 2,1 Haziran 1,7 Temmuz 1,6 Ağustos 0,9 Eylül 0,4 Ekim 0,8 Kasım 1,5 Aralık Toplam Gün 21,0 Sayısı Ortalama Puslu Gün Sayısı 4,1 3,5 4,2 3,7 4,8 5,2 6,8 7,8 3,5 2,0 2,9 2,5 50,9 3.9.12. Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeler Meterolojik olaylar, Havaalanları projelendirilirken büyük önem taşırlar. Pist yönü hakim rüzgar yönüne göre belirlenir. Uçaklar hakim rüzgarlara paralel ve rüzgar yönüne karşı olarak iniş – kalkış yaparlar. Proje alanı rüzgar verileri yine proje alanında bulunan meterolojik istasyondan alınmıştır. Mevcut pistte yapılan iniş ve kalkışlar hakim rüzgar yönüne karşı olarak yapılmaktadır. Yapılacak yeni pist de mevcut piste paralel olcaktır. Dolaysıyle yapılması planlanan yeni pist yönünde iniş ve kalkışlar yine ayni yönde olacaktır. 3.10. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Flora ve Fauna Türleri ve Yaşam Alanlarının Tespitine yönelik Arazi Çalışması Proje yeri ve çevresindeki Biyotoplar araştırılırken şu hususlara dikkat edilmiştir. Flora proje yeri içerisinde, Fauna ise proje yeri ile birlikte, çevresi de dikkate 77 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU alınarak incelenmiştir. Ekibimiz proje yeri ve çevresini Eylül ayı içerisinde incelemeye almış olduğundan çevrede bu mevsimde mevcut olan ekosistemler tespit edilmiştir. Ancak proje yerinde tespit edilebilen kurumuş otsu bitkiler ile bu konuda yayınlanmış araştırmalardan da faydalanılarak gerekli inceleme yapılmıştır. 3.10.1. FLORA Flora tespitleri proje alanı Eylül 2015 tarihinde 3 gurubda yapılmıştır. a. Proje alanı içerisindeki ağaçlandırma alanlarında yapılan flora araştırması: Orman Amenajman Planı verilerine göre Havaalanı istimlak alanı sınırları içerisinde kalan ve Havaalanı – Gaziköy yolu inşaat alanı içerisinde kalacak olan toplam 107.2 Ha. alan 1998-2000 yıllarında ağaçlandırılmıştır. Ağaçlandırılan alan içerisine Kızıl çam (Pinus brutia), Halepçamı (Pinus halepensis) Kıbrıs akasyası (Acacia cyanophylla) Servi(Cupressus sempervirens) dikimleri yapılmıştır. Ağaçlandırma alanlarında kapalılık oluşmuş, Doğal dal budanması başlamış, çap 8-20 Cm.ye ulaşmış devlet mülkiyetinde orman alanlarıdır. Ağaçlandırma alanlarının saha döküm tablosu aşağıda Tablo 11 ve (Şekil 52, Şekil 53) verilmiştir. Ağaçlandırma alanlarında endemik, nadir veya nesli tehlikede olan türlere rastlanmamıştır. Tesbit edilen türler ülkemizde geniş yayılış göstermektedir. Tablo 11 Ağaçlandırma (Orman) Alanları Saha Döküm Tablosu Bölme No. Meşcere Tipi Alanı Açıklama (Ha) 41 Kba3-1 6.0 Kıbrıs Akasyası ÇhÇzKbab3-2 11.5 Halepçamı+Kızılçam ÇhÇzKbab3-3 7.0 Halep+Kızılçam+Kakasya 78 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 42 TOPLAM Kba3-2 ÇhÇzab3 ÇzçhKbab3 Çzb3 BOk 5.7 7.6 20.5 24.9 24.0 107.2 Kıbrıs akasyası Halepçamı+Kızılçam Kızılçam+H.çamı+Akasya Kızılçam Bozuk Okaliptus meşceresi Şekil 52 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede Çzb3 Meşceresi ( Kızılçam) 79 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 53 Proje yerinde 42 No.lu Bölmede ÇhÇzab3 Meşceresi (Halepçamı, Kızılçam, Servi) b. Proje alanı içerisinde Ağaçlandırma alanları dışında kalan alanlarda yapılan flora araştırması Ağaçlandırma alanları dışında kalan Kıraç arazilerde ve ekilebilen tarım alanlarında bölgeye has bu gibi arazilerde tesbit edilen flora türleri Olea europeae (Zeytin), Ziziphus lotus (Gonnara) ve Capparis spinosa (Gabbar) ağırlıklı türlerdir (Şekil 54, Şekil 55) Tesbit edilen türler ülkemizde geniş yayılış gösteren türlerdir. 80 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 54 Proje yerinde Capparis spinosa Şekil 55 Proje yerinde Olea europea 81 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU c. Proje alanı içerisinde Çakıllı dere(Yayla Deresi) yatağında yapılan flora araştırması: Proje alanı içerisinden Çakıllı Dere (Yayla Deresi) geçmektedir. 88 kilometrelik uzunluğu olan bu dere, Kıbrıs'ın ikinci en uzun deresidir. Trodos Dağları’ndan, Machaeras dağ sırasından doğar, Mesarya Ovası’ndan akar ve denize ulaşamadan Turunçlu köyü yakınlarında ikiye ayrılarak, Köprü Göletinde son bulur. Proje alanı içerisinden geçen ve Ek 19’da verilen proje vaziyet planında da görüldüğü gibi Çakıllı derenin Güneyinde 2000 m. uzunluğunda kazı yapılarak yeni dere yatağı oluşturulmuş ve mevcut derenin yönü değiştirilmiştir. Mevcut derenin yaklaşık 1000m. Uzunluğundaki kısmı da kazılan harfiyat ile doldurulmaya başlanmıştır. Doldurulmaya başlanan dere yatağında küçük bir gölet ve zengin dere florası tesbit edilmiştir. Bir başka deyişle doldurulmaya başlanan dere yatağı, flora ve faunanın yaşam alanlarıdır. Çakıllı dere yatağı içerisinde tesbit edilen flora türleri Eucalyptus camaldulensis (okaliptus), Tamarix tetragyna (Ilgın), Pragmites australis (Kamış) gibi dere yatağı florasıdır. (Şekil 58) 82 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 56 Proje yerinde açılan yeni dere yatağı Şekil 57 Doldurulmakta olan eski dere yatağı 83 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 58 Proje yerinde doldurulacak olan Çakıllı derede su ortamı ve dere florası Eucalyptus camaldulensis (okaliptus), Tamarix tetragyna (Ilgın), Pragmites australis (Kamış), Chenopodium ssp., Atriplex ssp. Proje alanı sınırları içerisinde toplam 32 Familya da toplanan 89 tür tesbiti yapılmıştır. Tespit edilen türler arasında, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarfından yayınlanan “Flora ve Faunanın Korunması Emirnamesi” inde Koruma altına alınan Mandragora officinalis türüne rastlanmıştır. Tesbit edilen diğer türler ülkemizde çok yaygın olarak bulunan türler olup herhangi ender bir türün ortadan kalkması söz konusu değildir. Proje yerinde tespit edilen flora, Familya tür ve bilinen Türkce isimlerine göre aşağıdaki listede verilmiştir. PINACEAE Pinus brutia Pinus halepensis Pinus pinea 84 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU CUPRESSACEAE Cupressu sempervirens TAMARICACEAE Tamarix tetragina ROSACEAE Crataecus azarolus (Alıç) Sarcopoterium spinosum(Abdes bozan) LEGUMINACEAE Acacia cyanophylla Medicago orbicularis ( Yabani yonca) Trifolium stellatum ( Yabani yonca) Vicia sativa (Yabani vigo) Prosopis farcta (Çakrez) Scorpiurus muricatus Pisum satıvum Parkinsonia aculeata ARACEAE Arisarum vulgare COMPOSITAE Crisanthemum coronarium ( Papatya) Calendula arvensis Senecio vulgaris Carduus pycnocephalus Silybum marianum Notobasis syriacus Leontodon Tuberosuz Centaurea hylolepis Phagnolon rubestre Urespermum picroides Cynara cornigera (Hostez) Cynara cardunculus Inula crithmoides (Andız otu) Pallenis spinosa Tragopogon sinuatus Asteriscus aquaticus Cardopatium corymbosum 85 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Echinops spinosissimus CRUCIFERAE Sisymbrium irio Sinapis alba ( Lapsana) Ericoria hispanica Cardaria draba Hirschfeldia incana Capsella bursa-pastoris EUPHORBIACEAE Euphorbia helioscopia Ricinus communis CONVOLVULACEAE Convolvulus althaeoides (Pembe çiçekli Yayılgan) Convolvulus arvensis (Beyaz Çiçekli Yayılgan) GERANIACEAE Erodium malacoides Geranium dissectum LABIATAE Thymus capitatus ( Tülümbe ) Marrubium vulgare (Bozot) LILIACEAE Muscari neclectum ( sümbül) Asphodelus aestivus ( Şimşir) Asparagus acutifolius (Ayrelli) Gladiolus italicus Allium neapolitanum Allium nigrum Urginia maritima MALVACEAE Malva verticulata ( Gömeç ) Malva silvestris (Ebe Gömeci ) Lavatera cretica MYRTACEAE 86 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Eucalyptus camaldulensis OLEACEAE Olea europaea ( Zeytin ) PAPAVERACEAE Papaver rhoeas ( Gelincik ) RESEDACEAE Reseda orientalis Capparis spinosa (Gabbar) FUMARIACEAE Fumaria densiflora PRIMULACEAE Anagallis arvensis UMBELLIFERAE Eryngium cretegum (Kaz ayağı) Tordylium aegyptiacum Zosima absuthifolium CARYOPHYLLACEAE Silene vulgaris (Yumurta otu) CHENOPIDACEA Noaea mucranata Chenopodium ssp CASUARINACEAE Casuarina equisetifolia AMARANTHACEAE Amaranthus hybridus RANUNCULACEAE Anemone coronaria Kır lalesi) Ranunculus asiaticus (Şakayık) OXALIDACEAE Oxalis per-caprae (Ekşilice) 87 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU SOLANACEAE Mandragora officinalis (Adam otu) Lycium ferocissium BORAGINACEAE Echium angustifolium RHAMNACEAE Ziziphus lotus CYPERACEAE Cyperus ratundus ( Saz) Carex Spp. (Saz) GRAMINEAE Phalaris agnatica ( Çayır türü) Lolium rigidum (Çimen Türü) Stipa lapansis (Çayır) Awena wiestii (Yabani ulaf) 3.10.2 FAUNA Ülkemizde 30 Memeli tür, 25 Sürüngen ve Kurbağa türü, 368 Kuş türü ve 6000 Böcek türü yaşadığı bilinmektedir. 368 kuş türünün 43 tanesi yerleşik göçmen olmayan, 325 taneside değişik zamande Kuzey Kıbrıs’ı ziyaret eden göçmen kuşlardır. Proje yeri ve çevresinde tespit edilen Fauna: Familya, ve Tür olarak sınıflandırılmıştır. Gözlem yapılamayan türler bölgede yaşayan kişilerin ifadeleri ile bu konuda yapılan yayınlar dikkate alınarak tespit edilmeleri sağlanmıştır. Tespit edilen fauna türleri aşağıdadır. A. MEMELİLER LEPORIDAE Oryctolagus cuniculus (Tavşan) CANIDAE 88 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Canis vulpes (Vulpes vulpes ) Tilki ERINACEIDAE Erinaceus europaeus ( Kirpi) CRICETIDAE Microtus arvalis (Tarla Faresi PTEROPIDAE Rhinolopus hipposiderus (Yarasa) B. KUŞLAR COLUMBAE Columba livia livia (Kaya Güvercini) Columba palumbus palumbus ( Fassa) Streptopelia turtur turtur (Üveyik) Streptopelia senegalensis senegalensis (Kumru ) PHASIANIDAE Alectoris graeca (Keklik) Francolinus francolinus francolinus (Turaç ) Coturnix coturnix coturnix (Bıldırcın) FALCONIDAE Accipiter nisus nisus ( Atmaca) Buteo rufinus rufinus ( Şahin) CORVIDAE Corvus corax laurencei ( Kuzgun Karga) Corvus cornix pallescens ( Karga Kül renkli) Corvus frugilegus frugilegus ( Karga) Corvus monedula keve ( Küçük Karga) Pica pica pica ( Saksağan) STRIGIDAE Otus scops cyprius (Baykuş) Asio otus otus ( Kulaklı Baykuş) FRINGILLIDAE Carduelis carduelis (Saka) Carduelis cannabina ( Keten Kuşu) 89 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Serinus canarius serinus (Kanarya) Fringilla coelebs cypriotis (İspinoz) Passer domesticus biblicus (Serçe) ALAUDIDAE Melanocorypha calandra calandra (Tarla kuşu) Galerida cristata cypriaca (Tepeli Tarla kuşu) TURDIDAE Luscinia megarhynchos megarhynchos (Bülbül) C. İKİYAŞAMLILAR BUFONIDAE Bufo viridis (Kara kurbağası) D. SÜRÜNGENLER TESTUDİNİDAE Testudo graeca ( Adi tosbağı) LACERTIDAE Lacerta Laevis ( Kertenkele) OPHIDIA (YILANLAR) Coluber jugularis ( Siyah Yılan) Vibera labetina labetina (Sağır – Kör – Yılan) Ülkemizde, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarafından 21/97 sayılı Çevre Yasasının 10(2) madde altında “Flora ve Faunanın Korunması Emirnamesi” yayınlanmıştır. Emirnameye göre toplam 53 adet flora türü ile 220 adet Fauna türü koruma altına alınmıştır. Ekte verilmiştir. 90 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.11. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Kuş Hareketlerinin Değerlendirilmesi Kuzey Kıbrıs da 368 Kuş türü yaşadığı bilinmektedir. 368 kuş türünün 43 tanesi yerleşik, göçmen olmayan, 325 taneside değişik zamande Kuzey Kıbrısı ziyaret eden göçmen kuşlardır. Bunlardan 90 kadar kuş türü kuş göçmeni olarak gelir. 74 kuş türü ise (43 türü yerleşik) ülkemizde üreme yapar Göçmen kuşların göç yolları sulak alanlar ile yakın ilgilidir. Ülkemizden geçen 2 büyük kuş göç yolu vardır. Bunlar Karpaz burnu ile Akama burnu üzerinde bulunmaktadır. Diğer küçük göç yolları sulak alanlar ile yakın ilgilidir. Ülkemizde 66 adet sulak alanın koruma altına alınması çalışmaları devam etmektedir. Proje alanı ve çevresinde özellikle su kuşlarının konaklama ve üreme alanlarını oluşturan sulak alanlar bulunmamaktadır. Proje alanı içerisinde bulunan Çakıllı dere içerisinde (Şekil 58) görülen sulak alan flora ve fauna için yaşam alanıdır. Ancak proje gereği doldurulacaktır. Proje yerine en yakın sulak alan Haspolat arıtım tesislerinin olduğu yerdir. Haspolat arıtım tesisi proje yerinin 7 Km. Kuzeybatısında bulunmaktadır. Konu ile ilgili Çevre Koruma Dairesi, Doğal Hayat Şubesi’nden görüş alınmıştır. Alınan görüşte, söz konusu sulak alanlar yerel olan ve göçmen olan yabani kuş türleri için beslenme, barınma, üreme ve geçiş yerleri olarak önem arz etmekte olduğu, Kuşlar Direktifi’nde bulunan Ek 1 tür listesinden, Plegadis falcinellus (Çeltikçi), Charadrius alexandrines, Himantopus himantopus, Pluvialis apricaria, Phoenicopterus ruber ve Hoplopterus (Vanellus) spinosus gibi türler gözlemlenmiş olup bilimsel çalışmaların henüz Çevre Koruma Dairesi’nde bulunmadığı,söz konusu sulak alanların proje alanına uzak mesafede olduğu görüşü verilmiştir. Harita Çevre Koruma Dairesi’nden alınmış olup, sulak alanlar ve proje yeri ve mesafeleri görülmektedir. 91 Harita 4 Proje Yeri ve Yakınındaki Sulak Alanlar ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 92 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Kıbrıs gibi kuş türleri açısından bir “Göç Ülkesi” konumundaki coğrafyada yaşanan göç hareketleri ve proje sahası ile etkileşimi değerlendirildiğinde söz konusu büyük veya küçük ölçekli kuş göç yolları arasından proje sahası üzerinden geçen herhangi bir ana veya tali özelliğe sahip kuş göç yolu bulunmamaktadır. Proje alanı ve etki alanı, üzerinden veya civarından ilkbahar ve sonbahar göç dönemlerinde gerçekleşen düzensiz ve küçük ölçekli göç hareketleri esnasında kayda değer ölçülerde kullanılan bir alan konumunda da değildir. Ancak meteorolojik (Rüzgar faktörü) değişiklikler sonucunda oluşan kuş hareketleri etki yaratabilir. Yapılan çalışmalar genellikle göç hareketlerinin yoğun olduğu ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde kuş -uçak çarpışma riskinin yüksek olduğunu göstermektedir. 3.12. Orman Alanları (Orman Haritası) Proje yeri Lefkoşa Orman Bölge Şefliği sınırları içerisinde yer almaktadır. 2013-2032 yıllarını kapsayan 20 yıllık Orman Amenajman Plan verilerine gore Lefkoşa Orman Bölge Şefliğinin genel sahası 85 749.1 hektardır. Bu sahanın 3421.4 hektar alanı orman alanı, 82327.7 hektarı da açık alanlardır. 3421.4 ha. olan Orman alanının 3178.8 ha.verimli orman alanı, 242.6 hektarıda bozuk orman alanıdır. Orman alanlarında dikili ağaç serveti toplam 31747m3.,Yıllık artım ise 2845m3.dür. Proje yeri, Orman Amenajman planına gore 41 ve 42 No.lu bölme içerisinde yer almaktadır. 41 ve 42 No.lu bölmelerin toplam alanı 5990.5 hektardır. Bu alanın 187.0 hektarı orman alanı, 5803.5 hektarıda açık alanlardır. (Harita 5) 93 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Harita 5 Proje Yerinin Orman Haritası, Ölçek 1/25000 3.13. Proje Alanı ve Etki Alanındaki İçme ve Kullanma Suyu Aktarma Kanalları ve Harita Üzerinde Gösterimi Proje alanında İçme suyu kaynakları bulunmamaktadır. Konu ile ilgili çalışma devam etmektedir. 3.14. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri Ercan Havaalanı çevre köylerinde yetiştirilen tarım ürünleri ve miktarları Tablo 12’de verilmiştir. Bu veriler Tarım Dairesi’nden alınmış olup, 2014 yılında beyan edilen miktarlardır. 94 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Tablo 12 Çevre köylerde yetiştirilen ürünler ve ekim alanları miktarı Balıkesir Tarım ürünü Dönüm Arpa 8530 Buğday 290 Nadas 160 Vigo 200 Yulaf 200 Hasıllık 865 Enginar 6 Valencia Portokalı 1,5 Yonca 190 Zeytin 100 Gaziler Tarım ürünü Dönüm Arpa 2600 Buğday 3360 Vigo 63 Hasıllık 950 Haspolat Arpa 2200 Buğday 270 Nadas 63 İncir 55 Yulaf 7 Hasıllık 270 Enginar 37 Meriç Tarım ürünü Dönüm Arpa 10083 Buğday 540 Nadas 160 Vigo 95 Hasıllık 79 Zeytin 225 Kırklar Tarım ürünü Dönüm Arpa 8400 Buğday 1060 Nadas 970 95 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Fig Yulaf Hasıllık 171 21 663 Tablo 13 Çevre köylerde yetistirilen hayvan sayısı Toplam Toplam Toplam Sığır Koyun Keçi Sayısı Sayısı Sayısı Margo (Devlet Üretme Çiftliği) Balıkesir Gaziköy Meriç Haspolat 796 2014 2064 1538 2903 1017 1169 2294 1515 2719 800 1668 564 607 2336 Tablo 13’de verilen değerler Veteriner Dairesi’nden alınmış olup, çevre köylerde yetiştirilen hayvan sayısını göstermektedir. 3.15. Yöredeki Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler) Kuzey Kıbrıs’ta yasal para birimi olarak “Türk Lirası” kullanılmaktadır. 2003 yılında adanın kuzeyi ve güneyi arasında bulunan kapıların açılmasıyla adadaki yatırımlar artmaya başlamıştır. KKTC ekonomisi 2003- 2009 yılları arasında %6,47 büyüme oranına sahiptir (YAGA, 2015). Tablo 14’ te 2008 – 2013 yılları arası gari safi milli hasıladaki gelismeler verilmiştir (DPÖ, 2015). 96 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Tablo 14 Gayri safi milli hasıladaki gelişmeler (2008-20013) Sektörler 1. Tarım 1.1. Bitkisel 1.2. Hayvancılık 1.3. Ormancılık 1.4. Balıkçılık 2. Sanayi 2.1. Taşocakçılığı 2.2. İmalat Sanayii 2.3. Elektrik-Su 3. İnşaat 4. Ticaret-Turizm 4.1. Toptan ve Perakende Ticaret 4.2. Otelcilik ve Lokantacılık 5. Ulaştırma-Haberleşme 6. Mali Müesseseler 7. Konut Sahipliği 8. Serbest Meslek ve Hizmetler 9. Kamu Hizmetleri 10. İthalat Vergileri 2008 259.154.100,9 137.725.583,2 105.088.421,9 890.117,9 15.449.977,9 542.766.477,2 42.297.366,5 202.736.045,2 297.733.065,5 362.216.034,6 721.709.047,4 491.869.791,6 229.839.255,8 614.527.377,1 357.835.272,5 175.938.464,6 525.208.660,7 1.103.967.143,1 416.585.101,4 2009 300.616.430,7 154.210.929,2 127.678.531,2 724.255,4 18.002.714,9 516.727.436,0 35.529.787,9 171.815.806,2 309.381.841,9 346.383.111,8 766.293.097,7 484.110.428,6 282.182.669,0 597.262.858,8 388.421.732,4 202.491.463,9 609.293.196,4 1.201.228.086,4 447.601.464,0 2010 330.292.725,0 169.949.105,9 137.399.163,3 897.839,6 22.046.616,2 552.836.167,3 35.628.354,3 130.888.723,8 386.319.089,2 312.118.707,4 900.033.652,9 598.030.024,3 302.003.628,5 525.213.182,4 404.370.969,7 220.581.154,0 652.317.269,0 1.180.064.551,9 536.308.506,4 2011 366.385.942,1 182.239.796,9 158.379.428,8 955.694,4 24.811.022,0 558.480.243,8 46.499.012,4 165.797.310,5 346.183.920,9 408.495.970,9 1.216.786.131,2 722.249.915,7 494.536.215,5 553.109.188,9 472.603.396,4 274.371.576,8 727.498.986,3 1.294.282.251,1 636.982.661,1 2012 386.521.999,6 186.988.276,2 169.582.597,1 1.051.486,5 28.899.639,8 587.060.602,7 42.610.280,7 192.323.577,4 352.126.744,7 335.779.569,4 1.385.288.666,6 794.223.532,7 591.065.133,9 642.862.532,9 506.016.653,5 305.768.610,1 801.773.079,2 1.294.895.632,5 709.117.362,8 2013 404.964.639,3 172.818.338,7 200.276.539,1 1.155.198,2 30.714.563,3 636.625.615,7 47.730.970,7 221.393.058,9 367.501.586,1 370.660.075,0 1.527.899.266,0 852.677.265,6 675.222.000,4 711.369.494,2 579.666.453,3 358.244.276,0 891.643.479,0 1.349.944.886,1 775.880.451,7 11. GSYİH 5.079.907.679,4 5.376.318.878,0 5.614.136.886,0 6.508.996.348,7 6.955.084.709,3 7.606.898.636,2 12. Net Dış Alem Faktör Gelirleri GSMH FBGSMH ($) 48.426.455,0 38.961.820,8 35.398.050,0 50.178.180,0 -39.253.080,0 -27.495.360,0 5.128.334.134,4 5.415.280.698,8 5.649.534.936,0 6.559.174.528,7 6.915.831.629,3 7.579.403.276,2 16.158 13.930 14.703 15.404 15.038 15.302 KKTC Başbakanlığı tarafından 2013- 2015 Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş Programı hazırlanmıştır. Bu konuda çalışmalar halen sürmektedir. Program hedeflerine göre; program döneminde büyümenin 2013 yılında %3,6, 2014 yılında %4,2, 2015 yılında %4,6 olmak üzere ortalama %4,2 düzeyine ulaşmasıdır. Buna göre ise kişi başına düşen GSYİH’nın program dönemi sonunda 17,033 dolar olarak gerçekleşmesi beklenmektedir (KKTC Başbakanlık, 2015). Ercan Havalimanı yakın çevresinde bulunan yerleşim yerlerinde, belirli bir sektör alanı bulunmamaktadır. Halkın bir kısmı, tarım ürünlerinden geçimini sağlamakta; bir kısmı ise Lefkoşa ve Mağusa’daki işletmelerde/ kamu kurumlarında çalışmaktadırlar. 97 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 3.16. Nüfus KKTC nüfus sayımı sonuçları Şekil 60’ta verilmiştir. 2011 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre 2,90 km uzaklıktaki Kırklar köyü nüfusu 384 (246 Erkek, 138 Kadın), 3,50 km uzaklıkta bulunan Meriç köyü nüfusu 494 (246 Erkek, 248 Kadın), 5,52 km uzaklıktaki Balıkesir köyünün nüfusu 860 (429 Erkek, 431 Kadın) (DPÖ, 2015). Şekil 59 KKTC Nufus Sayımı Sonuçları 98 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER 4.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler 4.1.1. Arazinin Hazırlanması için Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Harfiyat Yapılacağı Harfiyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelerde Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları Harfiyat Sırasında Kullanılacak Malzemeler Proje alanında B= 20,0 m H=5,0 olacak şekilde dere deplesesi yapılmıştır. Çıkan harfiyat miktarı derenin doldurulmasında kullanılmış, bir kısmı ise depolanmıştır. Aşağıdaki tabloda yapılacak işler için hesaplanan kazı ve dolgu miktarları verilmiştir. PAT sahalarının kesitleri ve kullanılacak malzemeler ekte verilmiştir. Artan harfiyat miktarı, şev yapma ve arazi içindeki diğer işlerde kullanılacaktır. Tablo 15 Yapılacak İşler için Kazı ve Dolgu miktarları Yapılacak işler için Toprak İşleri Keşifi Yol İmalatları için Toprak İşleri Tünel İmalatları Altgeçit PAT sahası Terminal ve Otopark Binası Toplam Kazı (m3) Dolgu (m3) 224928 30678 3870 4249693 224928 27911 3054,96 3347705 499462 5008631 160296 3763895 99 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.2. Arazi Kazanmak Amacı ile veya Diğer Nedenlerle Herhangi Bir Su Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat vb. İşlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı ve Kullanılacak Malzemeler Proje kapsamında yeni pist yapılması amacıyla, varolan Çakıllı Dere’nin deplesesi yapılmıştır (ÇED süreci başlamadan yapılmıştır). Kazılan yeni dereden çıkan toprak ile varolan eski dere doldurulmuştur. Konu ile ilgili Lefkoşa Kaymakamlığı’ndan görüş alınmıştır. Görüş ekte verilmiştir. 4.1.3. İnşaat esnasında kırma, öğütme, taşıma ve depolama gibi toz yayıcı işlemler. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında yapılacak olan toz yayıcı islemler; kazı, terminal binasının temel kazısı sırasında patlatma işlemi, inşaat araçlarının hareketi, inşaat malzemelerinin alana taşınması, yükleme boşaltma işlemleri sırasında olacaktır. Yapılması planlanan terminal binasının bulunduğu alanda, sert zemin türü bulunduğundan, bodrum kazısının patlatma yöntemi ile yapılması düşünülmektedir. Bu tür patlatmalarda yer sarsıntısı, hava şoku, taş savrulması, gürültü vb. Çevresel etkiler görülmektedir. Patlayıcı alanda depolanmaycak, ihtiyaç olması halinde yüklenici firma tarafından getirilip her türlü tedbir dahilinde uzman kişiler tarafından yapılacaktır. Titreşim ve kaya fırlamaları etkileri dikkate alınıp gerekli önlemler alınmalıdır. Toz emisyonu hesabı: Kazı sırasında; Kazı süresi: 600 gün Günlük çalışma süresi: 24 saat/gün Kazı hacmi: 5008631 m3 Kazı malzemesinin yoğunluğu: 1,8 ton/m3 100 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Kazı malzemesinin ağırlığı: 5008631 m3 x 1,8 ton/m3 = 8013810 ton Saatlik kazı: 557 ton/saat İhtiyaç duyulan kamyon sayısı (30 ton): 19 kamyon Taşıma mesafesi: 200 m Kazı sırasında toz emisyonu yayılım faktörü: kontrollü için 0,0125 kg/ton, kontrolsüz için 0,125 kg/ton alınmıştır. Derivasyon kanalı kazısı ve dere dolgu işlemleri ÇED sürecinden önce tamamlanmıştır. Alınan bilgiye göre kontrollü olarak taşeron firmalar tarafından kazı işlemleri tamamlanmıştır. Kazı sırasında tahmini oluşan toz emisyonu: 557 ton/saat x 0,0125 kg/ton= 6,9 kg/saat Kamyonlara yüklenmesi: 557 ton/saat x 0,01 kg/ton= 5,57 kg/saat Kamyonlarla harfiyatın taşınması: 30 ton/saat x 0,7 kg/km x 0,20 km/araç x 2(gidiş – dönüş) = 5,3 kg/saat Dolgu sırasında: Dolgu süresi: 600 gün Günlük çalışma süresi: 24 saat/gün Dolgu hacmi: 3763895 Dolgu yoğunluğu: 1,8 ton/m3 Saatlik dolgu miktarı: 261,4 ton/saat Faktör: 0,01 kg/ton Emisyon miktarı: 2,61 kg/saat Hava kirliliğini önlemek amacıyla KKTC Hava Kalitesinin Korunması ve Kontrolü Tüzüğü’ndeki kriterlere uyulacaktır. Uyulması için gerekli önlemler alınacaktır. KKTC Hava Kalitesinin Korunması ve Kontrolü Tüzüğüne gore PM 10 (Partikul Madde) kısa ve uzun vadeli değerleri sırasıyla 150 ug/m3 ve 300 ug/m3 ’tür (KKTC Çevre Koruma Dairesi, 2014). 101 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İnşaat aşamasında iş makinelerinin hareketinden, kullanacağı yakıttan ve yapılan işlerden kaynaklı azot oksitler (NOx), karbon monoksit (CO), kükürt dioksit (SO2), Hidrokarbonlar (HC) ve partikül madde (PM) emisyonları olacaktır. Egzoz emisyonlarının en az seviyede kalması amacıyla, araçların gereksiz yere çalışmaları önlenecek, kaliteli yakıt kullanımı sağlanacak, araçların gerekli bakımları yaptırılacaktır. Tozların etrafa yayılmasını engellemek amacıyla aşağıdaki önlemler alınacaktır: Rüzgarın etkisiyle havalanan malzeme ve tozun riskini en aza indirmek için, karayolu nakliyesi ve malzeme stokları dikkatle yönetilecektir. Konveyörler ve diğer taşıyıcıların üzeri kapatılacaktır. Rüzgar koruyucuları konulacaktır. Arazi hazırlanması ve inşaat sırasında arazi etrafı yırtılmaz toz tutucu malzeme ile çevrilecektir. Şantiye şefi, inşaat malzemelerinin doldurulması veya boşaltılması sırasında toz yayımını engellemek ve en aza indirmek için gerekli önlemleri alacaktır. Savurma yapılmadan boşaltma ve doldurma yapılacaktır. İnşaat sırasında kullanılacak olan kum, çakıl gibi malzemelerin üzeri örtülecektir. Malzeme üstü naylon branda veya tane büyüklüğü 10 mm’den fazla olan maddelerle kapatılacaktır. Açıkta kalan malzemelerin toz yaymasını önlemek amacıyla belirli aralıklarda malzeme nemlendirilecektir. Üst tabakalar %10 nemde muhafaza edilecektir. 102 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.4. Proje Alanı İçerisindeki Su Ortamlarında Herhangi Bir Amaçla Gerçekleştirilecek Kazı, Dip Taraması, vb. İşlemler. Bunların Nerelerde, Ne Kadar Alanda, Nasıl Yapılacağı. Bu İşlemler Nedeni ile Çıkarılacak Taş, Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Miktarları, Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları Proje alanı içerisinde su ortamında dip taraması vb. İşlemler gerçekleşmeyecektir. 4.1.5. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile İlgili İşlemler, Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar Makinalar, Altyapının İnşası Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler İnşaat alanına Ercan kavşağından Gaziköy (güney doğu) istikametinde 1,3 km gidilerek, daha sonra ise Kırklar yoluna dönülerek ulaşmak mümkündür. Yapılması planlanan kavşak ve tünel kazısı inşaatları sırasında Kırklar köyüne ulaşım için geçici olarak kullanılması ve çevre halkın olumsuz etkilenmemesi amacıyla alternatif yol çalışması yapılmaktadır. Tünel yapımı için kazı gerçekleştirilecektir. Kazı sırasında eskavatör, dozer, kamyon araçları kullanılacaktır. Tünel kazısı ve yol yapımı sırasında öğütme işlemi gerçekleştirilmeyecektir. Yol ve tünel yapımı sırasında ihtiyaç duyulan malzemeler dışarıdan getirilecek olup, taşınması sırasında üzerileri kapatılacaktır. Depolanması sırasında çevreye yayılmasını önlemek amacıyla malzeme üzeri branda veya tane büyüklüğü 10 mm’den fazla olan maddelerle kapalı olarak tutulacaktır. Bağlayıcı maddelerle sıkıştırılması yapılmalıdır. Üst tabakalar %10 nemle muhafaza edilmelidir. Depolama yapılan alanda rüzgar koruyucuları konmalıdır. Yeni yapılması planlanan kavşak ve tünel kazısında asfalt dışarıdan hazır olarak getirilip dökülecektir. 103 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Malzemelerin taşınması sırasında varolan karayollarına zarar verilmemesi için azami derecede özen gösterilecektir. 4.1.6. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarları ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları Proje kapsamında inşaat aşamasında ve işletme aşamasında su ihtiyacı olacaktır. İhtiyaç duyulan su miktarları ve temini aşağıda ayrıntılı olarak verilmiştir. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşaması: Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında başlıca su kullanım noktaları aşağıdaki gibidir; Tozumanın önlenmesi için sulama suyu, Çalışanlar için içme – kullanma suyu, İnşaat aşaması sırasında, tozumanın önlenmesi için su ihtiyacı ve çalışanlar için içme ve kullanma suyu ihtiyacı olacaktır. Tozumayı önlemek için su ihtiyacı: İnşaatın gerçekleşmesi sırasında kazıma, taşıma işlemlerinde tozumayı önleme amaçlı su kullanılacaktır. Sulama işlemi spreyleme şeklinde olacaktır. İnşaat alanına ulaşım yolu (toprak yol) 3 km uzunluğunda, yaklaşık 6 m genişliğindedir. Bu işlem için m2 başına ortalama 0,5 lt gün sulama suyuna ihtiyaç duyulduğu varsayılırsa; 18000 m2 x 0,5 lt/gün x 2 kez = 18 m3/gün İşçi ve teknik elemanların su ihtiyacı: Proje alanında çalışacak işçi ve teknik eleman sayısı her safhada farklılık gösterecektir. Sayının en fazla olduğu dönem ele alınırsa eleman sayısı 200 olacaktır. İşçilen günlük su kullanım ihtiyacı 150 lt/gün olarak alınırsa; 200kişi x 150 lt/gün = 30000 lt/gün (30 m3/gün) İnşaat aşamasında günde ortalama 48 m3/gün su ihtiyacı olacaktır. Su ihtiyacı dışarıdan tankerle taşınarak kullanılarak sağlanmaktadır. 104 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.7. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar. İnşaatın başlamasıyla kamyon, dozer, ekskavatör, kepçe vinç vb iş makineleri kullanılmaya başlayacaktır. Bu araçlar benzin veya mazot ile çalışan araçlardır. İhtiyaç duyulan benzin ve mazot, çevredeki benzin istasyonlarından satın alınacaktır. Araçların egsoz emisyon muayeneleri düzenli olarak yapılacaktır. Bunun yanında egsoz emisyonlarının en az seviyede kalması amacıyla, araçların gereksiz yere çalışmaları önlenecek, kaliteli yakıt kullanımı sağlanacak, araçların düzenli bakımı sağlanacaktır. İnşaat sırasında kullanılacak araçlardan oluşacak hava kirliliği normal emisyon sınır değerinin altında olacaktır. Proje alanına işçilerin barınması için şantiye binası kurulmuştur. Şantiye binalarının ısıtılması için elektrik kullanılacaktır. Mutfaklarda ise LPG (sıvılaştırılmış gaz) tüp gaz kullanılacaktır. Hava emisyon sınırları içerisinde ısıtma sağlayan sistem kurulacaktır. Likit gazlar çevredeki satış yerlerinden alınacaktır. 4.1.8. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitenin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atık Suların Cins ve Miktarları, Deşarj Edileceği Ortamlar Proje alanında şantiye ofisi ve işçilerin barınması için şantiye binası kurulmuştur. İnşaat alanında yapılacak iş ve safhalara göre işçi sayısı değişecek olup günlük ortalama 200 işçi ve teknik elemanın çalışacaktır. Kişi başına su tüketimi standartlarına göre 100- 250 lt/kişi-gün alınmaktadır (Ekdal, 2013). Kullanılan suyun %100’ünün atıksuya dönüşeceği varsayılırsa; 200 işçi ve teknik eleman * 150 lt/gün = 30000 lt/gün (30 m3/gün) 105 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Günde 30 m3/gün atıksu oluşacaktır. Çıkan atık su tankta toplanıp vidanjör tarafından çekilmektedir. Oluşacak olan atıksu evsel atıksu niteliğinde olacaktır. Evsel atıksu karakteristiği Tablo 16’te verilmiştir (Metcalf & Eddy, 2004). Tablo 16 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek kirleticiler ve konsantrasyonlar Kirleticiler Birim Konsantrasyon Düşük Orta Yüksek Toplam Katı (TS) mg/lt 390 720 1230 Çökebilen Katılar mg/lt 5 10 20 Biyolojik Oksiyen mg/lt 110 190 350 mg/lt 250 430 800 mg/lt 80 140 260 Azot (TN) mg/lt 20 40 70 Fosfor (TP) mg/lt 4 7 12 Yağ ve gres mg/lt 50 90 100 No.<100 ml 106-108 107-109 107-1010 İhtiyacı (BOI5) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOI) Toplam Organik Karbon Toplam koliform 4.1.9. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Katı Atıkların Cins ve Miktarı, Depolama ve Bertaraf Şekli. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında oluşacak katı atıklar ve bertaraf yöntemleri aşağıdaki gibidir: Bölüm IV.I.I.’de belirtildiği gibi harfiyat toprağı oluşacaktır. Bertaraf yöntemi ise proje alanında dolgu malzemesi olarak kullanılmasıdır. 106 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İnşaat çalışmaları esnasında; tahta parçaları, inşaat demiri, çelik ve beton artığı vb. atıklar oluşacaktır. İnşaat malzeme atıkları tekrar kullanılmak veya geri dönüştürülmek üzere ayrı ayrı toplanıp lisanslı tesislere verilerek yeniden kullanımı/geri dönüşümü sağlanacaktır. Geri dönüşümü mümkün olmayan atıklar, evsel atıklarla birlikte toplanacaktır. İnşaatta çalışan teknik personel ve işçiler tarafından evsel atık oluşacaktır. Örneğin; cam, plastik, kağıt, organik atık vb. Avrupa Birliği tarafından 2006-2007 yıllarında yapılan çalışmalar sonucunda, 2006 yılında kişi başı günlük atık miktarı 0.71-0.93 kg, 2007 yılında ise 0.36- 1.04 kg/kişi-gün çıkmıştır. Bu değerlerden yola çıkarak kişi başı günlük atık miktarı ortalama 1 kg alınırsa, arazinin hazırlanması ve inşaatın yapılması sırasında günlük 200 kg evsel nitelikte katı atık çıkacaktır (Katı Atık Master Planı, 2007). 1 kg/kişi-gün x 200 kişi = 200 kg/ gün 200 kg/gün x 2 gün = 400 kg Çevre Koruma Ajansı verilerinden Sıkıştırılmamış Evsel Atıklar birim hacim ağırlığı 250 lb/yd3 yani 148,319 kg/m3 alınırsa (EPA- Standard Volume to Weight Conversion Factors); 1m3 400 kg ∗ = 2,70 m3 148kg Bu atıklar inşaat sahası içerisinde belirli noktalara çöp bidonu konularak toplanılacaktır. Atıklar bu bölgelerden ağzı kapalı çöp konteynerlerine taşınacaktır. Şantiye alanına 12 adet 240 lt’lik veya 4 adet 660 lt’lik çöp konteyneri konulması yeterlidir. Bu atıklar Değirmenlik Belediyesi tarafından toplanıp bertaraf edilmek üzere Güngör Düzenli Depolama Alanına taşınacaktır. 107 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.10. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeni İle Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi. Proje alanında Ercan Havaalanı bulunmaktadır. Uçak iniş – kalkışlarından kaynaklanan mevcut bir gürültü seviyesi bulunmaktadır. Arazinin hazırlanması ve inşaat yapımı sırasında dozer, kamyon, kepçe, vinç, beton karıştırıcı, ekstavatör, kompresör gibi iş makineleri kullanılacaktır. İnşaat aşamasında meydana gelecek gürültü iş makinelerinin motor gücüne ve çeşidine göre değişmektedir.Aşağıda iş makineleri gürültü seviyesi verilmiştir. Tablo 17 İş makineleri ve gürültü seviyeleri İş makineleri Beton karıştırıcı, beton pompası Ekskavatör Paletli kepçeler Dozer Kamyon Yükleyici Gürültü Seviyesi (Leq dBA) 115 105 110 120 85 115 Şantiyede tüm ekipmanların ayni anda ayni alanda çalıştırıldığı düşünülerek en olumsuz durum için hesaplama yapılmıştır. Şantiye sırasında en fazla gürültü seviyesi oluşturacak etabın kazı işlemi olduğu varsayılmıştır. Gürültü hesabı için aşağıdaki formüller kullanılmıştır. Denklem 1: Lpi= Lw + 10*log Q 4πr2 “r”= mesafe, yarıçap (metre) Q= bağıl nem değeri (bağıl nem değeri 2 kabul edilmiştir) Lw= Aracın gürültü seviyesi 1 Denklem 2: Leq=10*log ∑ 10𝐿𝑖/10 𝑛 Leq= Gürültü düzeyi, dBA “n”= gürültü sayısı 108 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Tablo 18 Farklı mesafelerde ortalama ses düzeyi Mesafe, r (m) 10 20 30 50 75 100 500 750 1000 Leq 83,2 77,2 73,7 69,2 65,7 63,2 49,2 45,7 43,2 Ortalama Gürültü Seviyesi, dBA 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 0 200 400 600 800 1000 1200 Uzaklık, metre Series1 Şekil 60 Gürültü dağılım grafiği 18/2012 Sayılı Çevre Yasası’nda “Şantiye Alanları Çevresel Gürültü Kriterleri” verilmiştir. Tablo 19, şantiye alanı çevresel gürültü sınır değerlerini içermektedir. Tablo 19 Şantiye alanı çevresel gürültü değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Bina Yapım (sürekli) Yol Yapımı (geçici) Darbe Gürültüleri Leq (dBA) 70 75 100 109 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüleri, Lcmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dBC’yi aşamaz. Tablo 20’da mevcut Gürültü Kontrol Tüzüğü’nde maruz kalınan süre ile ilgili sınır değerler verilmiştir. Tablo 20 Gürültüye Maruz Kalınan Süre ve Maksimum gürültü seviyesi Gürültüye Maruz Kalınan Süre (saat/gün) 7,5 4 2 1 0,5 0,25 1/8 Maksimum Gürültü Seviyesi 89 90 95 100 105 110 115 Şekil 61’te görüldüğü gibi iş makinelerinin beraber çalışması sonucu meydana gelecek gürültü seviyesi, 10 m mesafedeki gürültü seviyesi max gürültü seviyesine çok yakındır. İlk 30 metrede ise Şantiye Alanı Sınır Değerlerinin üzerinde bir gürültü seviyesi mevcut olacağı düşünülmektedir. İnşaat aşaması 3 vardiya olacak şekilde 24 saat devam edecektir. İnşaat sırasında çalışanların ve gürültü etkileşim alanında bulunan kişilerin sağlığını koruyabilmek amacıyla Gürültü ve Ses Kontrolü Tüzüğü ve Anayasa’nın 94’üncü maddesinin (1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasına uyum sağlanacaktır. Çalışanların gürültüyü kabul edilebilir seviyelere indirebilecek nitelikte başlık, kulaklık gibi ekipmanları kullanımı zorunlu olacaktır. Projenin alanı sınırından 2,50 km uzaklıkta Kırklar köyü bulunmaktadır. Hesaplamada yapılacak inşaat işlerinden kaynaklanan gürültünün Kırklar köyüne olumsuz etkisi olacağı düşünülmemektedir. 110 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Arazinin hazırlanması ve inşaatın yapım aşamasında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü’nde bulunan değerlere uyulması sağlanacaktır. Projenin inşaat aşamasında oluşacak gürültü lokal ve geçici olup, kümülatif olarak bakılırsa uçak gürültüsü de bu gürültüye eklenecektir. Ancak inşaat bitiminde şantiyeden kaynaklı gürültü sona erecektir. Faaliyet gösteren havaalanının ve çevre köylerin gürültüden en az miktarda etkilenmesi amacıyla aşağıdaki önlemler alınacaktır. Gürültü önleyci paneller konulacaktır. İnşaat aşamasında tüm ekipmanların ayni anda ayni yerde çalıştırılmamasına dikkat edilecektir. Araçların bakımları düzenli olarak yaptırılarak oluşabilecek gürültü düzeyinin daha düşük olması sağlanacaktır. Terminal Binasının yapımı sırasında zeminin sert olması nedeniyle, patlatma yapılması gerektiği düşünülmektedir. Zemin titreşimlerinin izin verilen en yüksek değerleri aşağıdaki gibidir (Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetim Tüzüğü – Taslak). Tablo 21 İzin verilen en yüksek titreşim hızı Titreşim Frekansı (Hz) 1 4-10 30-100 İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Teğe Değeri – mm/s) 5 19 50 Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile ilgili belediyeden alınan izinlere ilişkin bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabellada gösterilecektir. 111 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.11. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı Projeden etkilenecek doğal bitki türleri bu raporun 3.10 bölümünde detaylı olarak açıklanmıştır. Açıklanan türler proje alanı zarar görecektir. Projeden etkilenecek orman alanları Harita 6’te verilmiştir. Haritada da görüldüğü gibi proje 107.2 ha. Orman alanı üzerine inşa edilecektir. Proje alanı üzerinde bulunan ve kesilmesi öngörülen orman meşcere tipleri aşağıda Tablo 22’de verilmiştir. Tablo 22 Kesilecek Ağaç Miktarı Bölme No Meşcere Tipi 41 Kba3-1 ÇhÇzKbab3-2 ÇhÇzKbab3-3 Kba3-2 ÇhÇzab3 ÇzçhKbab3 Çzb3 BOk TOPLAM 42 Alanı Ha. 6.0 11.5 7.0 5.7 7.6 20.5 24.9 24.0 107.2 Ha. da Ağaç Adedi, 651 651 651 651 1031 30 Ha.da Hacim M3 17.142 17.142 22.617 17.142 40.368 4.000 Toplam Ağaç adedi 7486 4557 4948 13345 25672 720 56728 Toplam Hacim M3 197 120 172 351 1005 120 1965 Proje alanı içerisinde 107.2 Ha.alanda toplam 56728 adet ağaç kesilecektir kesilecek ağaçların hacim olarak miktarı ise 1965m3 olacaktır. Ağaç türlerne göre ise: Halep çamı 30497 adet, Kızılçam 24951 adet Servi 560 adet Okaliptus 720 adet olacaktır. 112 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 41 ve 42 No.lu bölmeler içerisinde projeden zarar görecek orman alanları ve meşcere tipleri aşağıda Harita 6’da proje ile çakıştırılmış olarak verilmiştir. Harita 6 Proje ile Orman alanlarının çakışmasını gösteren Orman Haritası 113 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.12. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı için Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri KKTC’de tarım kültürüne elverişli araziler I-IV Sınıf araziler ve tarıma elverişli olmayan VI.,VII. Sınıf araziler bulunmaktadır. Tarım Dairesi, Toprak Laboratuvarı Verimlilik Şubesi’nin yaptığı analize göre; Proje alanının bir kısmı 2. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına, bir kısmı ise 4. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına girmektedir. İkinci Sınıf Tarım arazisi sınıfına giren arazilerin, Arazi Kullanım Kabiliyeti sınıfı Iles (kolayca giderilebilecek hafif şiddette ve sürekli olmayan sınırlayıcı etmenler içerir). 4. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına giren arazilerin ise, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıfı Vlse (İşleyerek tarım kültürü yapmaya elverişli olmayan toprakları) içerir. Tarım Dairesi görüşü ve Toprak Laboratuvarı Verimlilik Şubesi analiz sonuçları ekte verilmiştir. Sınıf II Tarım Arazileri: Bu tip arazilerin erozyona karşı koruma önlemleri ve suhava ilişkilerinin geliştirilmesi gerekir. İçerisinde bazı sınırlaycı faktörler bulundurur. Bu nedenle ekilen kültür bitki çeşidi birinci sınıf arazilere göre daha azdır. II. Sınıf arazilerin özellikleri ve onların sınırlayan faktörler; hafif eğimli olmaları, hafif şiddette su ve rüzgar erozyonu tehlikesi veya geçmişteki erozyonun ayni derecede etkileri, ideal derinlikten daha az toprak derinlikleri olması, kolayca giderilebilecek hafif şiddette tuzluluk ve değişebilir sodyum varlığı, uygun olmayan toprak strüktürü ve toprak işleme koşullari, yetersiz drenaj gibi etmenlerdir. Sınıf IV Tarım Arazileri: İşlenerek tarım arazisi yapılması halinde dikkatli olunması gerekir. Gerekli toprak koruma önlemlerinin uygulanması ve sürekliliğinin sağlanması diğer tarım sınıflarına göre daha zordur. Bu sınıftaki topraklar iki veya üç bitki çeşidi yetiştirmek için uygundurlar. IV sınıf arazilerin özellikleri ve onları sınırlayan faktörler; dik eğimli olmaları, şiddetli su ve rüzgar 114 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU erozyonu veya bunların geçmişteki etkileri, sığ toprak oluşu, düşük su tutma kapasitesi, tuzlu ve alkalitesi yüksek oluşu’dur (KKTC Detaylı Toprak ve Etüd Haritalama Projesi, 2000). KKTC Tarım ve Orman Bakanlığı, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Bilimsel ve Teknik İşbirliği ile “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projesi” hazırlanmıştır. Harita 7’te görüldüğü üzere projenin yapılacağı arazi Etüd Dışı alan durumdadır. Tarım Dairesi’nden alınan görüşte de Ercan Havaalanı’nın “Etüd Dışı Alan” içerisinde kaldığı görüşü verilmiştir. Harita 7 Arazi kullanım kabiliyeti haritasi 115 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.13. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/ Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Projenin inşaatı sırasında yüklenici firmalar ile çalışılacaktır. İşçilerin barınması için prefabrik şantiye binaları kurulmuştur. Şantiye binası işçilerin yemek, yatma, dinlenme, tuvalet, banyo, revir vb. İhtiyaçlarını sağlayan birçok üniteden oluşmaktadır. Ayrıca, herhangi bir ihtiyacın olması durumunda çevre köylerden, Lefkoşa veya Mağusa’dan tüm ihtiyaçlar karşılanabilecektir. 4.1.14. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek Sürdürülecek İşlerde, İnsan Sağlığı İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin faaliyete açılmasına dek sürdürülecek işlerde insan sağlığı için risk taşıyabilecek faaliyetler iş kazaları, toz ve gürültü oluşumudur. İnşaat sırasında yapılacak olan çalışmalarda personel dikkatsizliği ve güvenlik talimatlarına uymaması durumunda iş kazası olması muhtemeldir. İş kazalarının asgariye indirilmesi amacıyla, Anayasa’nın 94’üncü maddesinin (1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulacaktır. Arazide çalışanların sağlık, güvenlik ve refahının sağlanması ve iyileştirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. İşçilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilecek, çalışma alanlarına uyarıcı levhalar konulacak, işçilerin sağlığını korumak için gerekli ekipmanlar (gözlük, toz maskesi, baret, kulaklık tıkaçları vb.) verilecektir. Çalışma sırasında konsantrasyon azalmasına bağlı olarak iş kazası oluşma riskinin önüne geçilmesi için kısa molalar verilecektir. 116 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.1.15. Proje alanında peyzaj yaratmak veya diğer amaçlarla yapılacak saha düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, yeşil alan düzenlemeleri vb.) ne kadar alanda nasıl yapılacağı, bunun için seçilecek bitki ve ağaç türleri vb. Az su ihtiyacı duyan, uçakların iniş-kalkışı sırasında tehlike oluşturmayan ağaç türleri yetiştirilecektir. Projenin peyzaj proje çalışmaları halen devam etmektedir. 4.1.16. Diğer Faaliyetler Bu başlık altında belirtilecek herhangi bir husus bulunmamaktadır. 4.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerinde Etkileri ve Alınacak Önlemler 4.2.1. İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları İşletme sırasında çeşitli amaçlar için su ihtiyacı oluşacaktır. Bunlar personel ve yolcuların su ihtiyacı, havaalanında yapılacak rutin temizlik işleri için su ihtiyacı, uçakların ve araçların temizliği, peyzaj alanlarının sulanması’dır. Yeni terminal binasının işletilmeye açılması ve kapasite artışının tamamlanmasıyla, havaalanında 200 kişinin çalıştırılacaktır. Gelecekte yolcu sayısı ise günlük 13700 olacağı beklenmektedir. Yolcuları karşılayan veya uğurlayan kişi sayısı ise yolcu sayısının yarısı kadar olduğu varsayımı yapılmıştır. Dolaysıyle yolcuları karşılayan ve uğurlayan kişi sayısı 6850 olarak alınmıştır. Projenin işletme aşamasında aktif nüfusun 20750 olması beklenmektedir. Havaalanı su tüketimi için belirtilen yolcu başına 15 lt/gün değeri, havaalanı personeli için su tüketimi kişi başına 50 lt/gün olarak kabul edilmiştir. Bu veriler 117 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Inc. Metcalf & Eddy - Wastewater Engineering: Treatment and Resource Recovery” kitabından alınmıştır. Ortalama kullanım suyu ihtiyacı: Yolcuların kullanım suyu ihtiyacı: 13700 kişi x 15 lt/gün-kişi = 205500 lt/gün (205,5 m3/gün) Ziyaretçilerin kullanım suyu ihtiyacı: 6850 kişi x 15 lt/gün-kişi = 102750 lt/gün (102,8 m3/gün) Personellerin kullanım suyu ihtiyacı: 200 kişi x 50 lt/gün –kişi= 10000 lt/gün (10 m3/gün) Günlük toplam su ihtiyacı: 205,5 m3/gün + 102,8 m3/gün + 10 m3/gün = 318,3 m3/gün Su deposu hesabı yapılırken yukarıdaki hesaplar dikkate alınmıştır. Havaalanında ham su deposu tesisin iki günlük ihtiyacını sağlayacak kapasitede seçilecektir. Kullanma suyu deposu ise tesisin en az 12 saatlik su ihtiyacını karşılayacak kapasitede olacaktır. Su temin sistemi toplam kapasitenin %50’si oranında yedeklenecektir. Depolardan alınan su; Kullanma Suyu Sistemi ve Soğutma Kulesi için kullanılacaktır. Konu ile ilgili Su İşleri Dairesi’nden görüş alınmıştır. Alınan görüşte, kaynak yetersizliği nedeniyle tesise mevcut sistemden daha fazla su verilmesinin mümkün olmadığı, TC’den KKTC’ye su nakli projesinin tamamlanması ve yeterli su sağlanması durumunda, su verilebileceği yazılmıştır. Ekte görüş verilmiştir. Projenin hayata geçmesiyle, Türkiye’den su naklinin gerçekleşmemesi durumunda işletmeci havaalanı su ihtiyacını kendisi dışardan su satın alarak karşılayacaktır. Su işleri Dairesi görüşü ve şartları ekte verilmiştir. Sistemde, evsel atık sular ve yağmur suyu (gri su) ayrı ayrı toplanacaktır. Yağmur suları bina çatısından toplanıp arıtıldıktan sonra klozet rezervuarlarında yeniden kullanılacaktır. Sistem tasarlanırken KKTC-Lefkoşa meteorolojik verileri göz 118 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU önünde bulundurulmuştur. KKTC Meteoroloji Dairesi’nden alınan veriye göre yağış miktarı 314 mm, havaalanı terminal binasının efektif çatı alanı 32500 m² olarak hesaba katılmıştır. Peyzaj alanlarında ise yine arıtma tesisinden çıkan arıtılmış su kullanılacaktır. Henüz Peyzaj Mimarisi netleşmediğinden bu konuda bir miktar belirtilememiştir. 4.2.2. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıklar, Cinsi, Miktarı, Bertaraf Yöntemleri Havaalanında işletme aşamasında; Havaalanında gelen ve giden yolcuların ihtiyaçlarının karşılanması sonucu oluşan evsel atık türünde atıklar, Havaalanında çalışan personelin günlük ihtiyaçlarının karşılanması sonucunda oluşan evsel atık türünde atıklar, PAT sahası atıkları, Bakım – onarım işlemlerinden kaynaklı atıklar, Arıtma tesisi çamurları, Tıbbi atıklar. Yolculardan Kaynaklı atık miktarı: Günlük yolcu sayısı = 13700 kişi Yolcu başına üretilen katı atık miktarı = 0,14 kg/kişi-gün Katı atık miktarı =13700 kişi x0,14 kg/kişi-gün = 1918 kg/gün Yolcu başına üretilen atık miktarı, yolcuların havaalanında 2 saat kalacağı düşünülerek 0,4 kg/kişi-gün olarak alınmıştır. Havaalanı personelinin günlük ihtiyaçları sonucunda oluşan atıklar: Personel Sayısı = 200 Kişi başına üretilen atık miktarı = 1,0 kg/kişi-gün Üretilen atık miktarı = 200 x 1,0 kg/kişi-gün = 200 kg/gün 119 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Personelin günlük atık üretim miktarı ise, Avrupa Birliği tarafından 2006-2007 yıllarında yapılan çalışmalar sonucunda, 2006 yılında kişi başı günlük atık miktarı 0.71-0.93 kg, 2007 yılında ise 0.36- 1.04 kg/kişi-gün çıkmıştır. Bu değerlerden yola çıkarak kişi başı günlük atık miktarı ortalama 1 kg alınırsa, personelden oluşacak günlük katı atık miktarı 200 kg/gün’dür. Günlük evsel katı atık miktarı: 1918 kg + 200 kg = 2118 kg/gün 18/2012 Çevre Yasası kapsamında, Katı Atıkların Kontrolü Tüzüğü’nce her türlü atık veya artığın çevreye zarar verecek şekilde, doğrudan veya dolaylı bir birçimde ortama verilmesi yasaktır. İşletme aşamasında yolculardan ve personelden oluşan atıklar, evsel atık türünde olacaktır. Ambalaj atıkları (Cam, plastik, metal, kağıt) ayrı ayrı toplanacak, depolanıp Çevre Koruma Dairesi tarafından lisanslı tesislere verilecektir. Faaliyet gösteren Ercan Havaalanı’nda kaynakta atık ayrıştırma başlatılmıştır. Ayrıştırılmayıp toplanan atıklar, personel tarafından belirli bir program dahilinde günlük olarak toplanıp çöp depolama alanına depolanmak üzere taşınacaktır. Çöp odası soğutmalı olacaktır. Çöp odasında bekletilen atıklar, Değirmenlik Belediyesi tarafından toplanıp Güngör Düzenli Depolama alanına taşınacaktır. PAT sahası atıkları: PAT sahası pist, apron ve taksiyolu sahalarını ifade eder. PAT sahaları içerisinde uçak mortorlarına zarar verebilecek çakıl, asfalt parçası, hava ve kara taşıtlarından kaynaklı lastik parçaları, tahta parçaları, vida, emniyet telleri vb. Yabancı maddeler ivedilikle temizlenmelidir. Bu yabancı maddeler için FOD (Foreign Object Damage) terimi kullanılır. Ercan Havaalanında “Devlet Hava Meydanları İşletilmesi Genel Müdürlüğü, Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi” usul ve esasları uygulanmaktadır/uygulanacaktır. Havaalanı işletmecisi yönergeye uymak zorundadır. 120 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Uçuş emniyeti açısından PAT alanları ve çevresinin, uçak trafiği düşünülerek programlı bir şekilde temizlenmesi gerekmektedir. PAT sahası temizliği 3 bölüme ayrılabilir; a) FOD temizlenmesi b) Lastik atıklarının temizlenmesi c) Atık- yağ temizlenmesi FOD temizlenmesi: PAT sahaları, pistler için özel süpürme araçları ile süpürülmelidir. Kara araçlarının yanaşamadığı PAT alanlarının çevresi ise temizlik görevlilerince temizlenmelidir. İnşaat çalışmalarının PAT alanına yakın çevresinde olması durumunda, inşaat atıkları en kısa sürede kaldırılmalıdır. PAT alanı çevresinde depolanmamalıdır. Rüzgar yönü dikkate alınıp, kum ve taş gibi malzemelerin sürüklenmesi önlenmelidir. İşletme sırasında, Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi’nde yer alan PAT sahaları temizliği bölümünde belirtilen maddelere uyulacaktır. Lastik izlerinin/atıklarının temizlenmesi: Uçakların tekerlekleri iniş sırasında piste temas ederken, lastiklerden parçalar, kalıntılar oluşabilir. Pist işaretleri bu izler nedeniyle silinir ve ıslandığı zaman ise pist yüzeyi kaygan hale gelir. Bu nedenle lastik izleri/kalıntıları Kimyasal Yöntem, Yüksel Basınçlı Su Yöntemi, Sıcak Kompres Havalı Yöntemlerinden biri ile temizlenecektir. Apron’da uçaklara yakıt ikmalı sırasında, uçaklar hareket halindeyken karosen yakıt sıçrayabilir. Bu konuda havaalanında hizmet veren kuruluşlar tarafından gerekli önlemler alınacaktır. Yağlar, yağ emici maddelerle veya yağ çözelticisi ardından su fışkırtılarak temizlenebilir. Bakım – Onarım işlemlerinden kaynaklı atıklar: Kara ve hava araçlarının bakım onarım işlemleri sırasında, Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Akümülatör, pil, elektrikli ve elektronik atıklar, atık yağlar vb. Atıkların 121 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU oluşması beklenmektedir. Ömrünü tamamlamış lastikler Çevre Koruma Dairesi tarafından lisanslı tesislere verilerek bertarafı sağlanacaktır. 18/2012 Çevre Yasası Kapsamında Katı Atık Kontrol Tüzüğü kapsamında, akülerin evsel atıklarla birlikte toplanması yasaktır. Aküler ayrı toplanacak, Çevre Koruma Dairesi tarafından lisansa sahip tesislere verilecektir. İşletme sırasında pil kullanılan ünitelerde, atık pil kumbaraları konulacaktır. Toplanan piller ilgili şirket/kurumlara gönderilip bertarafı sağlanacaktır. Elektrikli ve elektronik atıklar depolanarak tekrar kullanımı, kullanılamıyorsa geri dönüşümü ve/veya bertarafı sağlanacaktır. Arıtma Tesisi Çamurları: Arıtma tesisi çamurlarına gerekli analizler (kurşun, kadminyum, krom, bakır, nikel, viva ve çinko ağır metal analizi, azot, fosfor, potasyum, kalsiyum ve magnezyum elementleri analizi) yapılacak, şartları sağlaması durumunda arıtma çamurlarının ihtiyaç duyulan tarımsal alanlarda kullanılması sağlanacaktır. Tarımda kullanılamaması durumunda, arıtma çamurları su oranı %65 olması sağlanacaktır. Daha sonra çamurlar düzenli depolama alanına taşınacaktır. Tıbbi Atıklar: Havaalanında personel ve yolculara acil durumlarda sağlık hizmeti verilebilmesi amacıyla sağlık ünitesi bulunacaktır. Bu ünitede oluşacak atıklar genellikle yaralanma, kaza, kişilerin sağlık durumuna bağlı olduğundan bu konuda net bir miktar belirlenmesi mümkün değildir. Tıbbı atıklar evsel atıklardan ayrı toplanacaktır. Toplanması, taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren atık yönetim planı hazırlanacaktır. Tıbbi atıkların toplanması, depolanması ve bertarafı Tıbbi Atıklarının Kontrolü Tüzüğü hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. 122 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Tablo 23 İnşaat ve işletme sırasında oluşabilecek atık türleri ve atık kodu Atık Türü Evsel Atıklar 17 05 03 dışındaki toprak ve kayalar Atık yağlar Organik çözücüler ya da diğer tehlikeli maddeler içeren atık boya ve vernikler Emiciler, Silme Bezleri, Filtreleme Malzemeleri ve Koruyucu Giysiler Ambalaj (Belediyenin Ayrı Toplanmış Ambalaj Atıkları Dahil) Emiciler, Silme Bezleri, Filtreleme Malzemeleri ve Koruyucu Giysiler Pil ve akümülatörler Saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan tehlikeli maddeler içeren çamurlar 06 05 02 dışındaki saha içi atıksu arıtımından kaynaklanan çamurlar Çeşitli Taşıma Türlerindeki (İş Makineleri Dahil Ömrünü Tamamlamış Araçlar ve Ömrünü Tamamlamış Araçların Sökülmesi ile Araç Bakımından (13, 14, 16 06 ve 16 08 hariç) Kaynaklanan Atıklar İnsanlarda Doğum, Teşhis, Tedavi ya da Hastalık Önleme Atık Kodu Kağıt Karton Ambalaj Atığı Cam Plastik Metal Biyolojik olarak bozunabilen atıklar Yenilenebilir Sıvı ve Katı Yağlar 20 01 01 20 01 02 20 01 39 20 01 40 20 01 08 20 01 25 17 05 04 12 01 12 08 01 11 15 15 01 15 02 15 06 06 05 02 06 05 03 16 01 18 01 123 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Çalışmalarından Kaynaklanan Atıklar Flüoresan lambalar ve diğer civa içeren atıklar 20 01 21, 20 01 23 dışındaki tehlikeli parçalar içeren ve ıskartaya çıkmış elektrikli ve elektronik ekipmanlar 20 01 21 20 01 35 4.2.3. Projenin İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıklar, Cinsi, Miktarı, (her atıksu kaynağı için ayrı ayrı hesaplanmalıdır). Sıvı Atıkların Bertaraf Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin projesi detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, proje alanında kanalizasyon bağlantısı olup olmadığı, kanalizasyon bağlantısının olmaması durumunda atık suların depolama ve ne şekilde bertaraf edileceği vb. Konularda açıklayıcı bilgiler verilmeli, yapılan protokoller ve ilgili kurumlardan alınan görüşler rapora eklenmelidir). Havaalanının işletilmesi sırasında oluşabilecek sıvı atıklar; Personel ve Yolculardan kaynaklı Evsel Nitelikli Atıksu Mutfak, Restorantlardan kaynaklı Bitkisel Yağlar Bakım Onarım bölümünden kaynaklanan Makine Yağları’dır. Personel ve Yolculardan Kaynaklı Atıksu Miktarı: İnşaat aşamasında personelden ve yolculardan kaynaklanan atıksu miktarı ayrı ayrı hesaplanmıştır. Havaalanında çalışan personelin kişi başına ortalama su tüketim miktarı 26- 60 lt/kişi aralığından, 50 lt/kişi-gün olarak kabul edilmiştir. Yolcuların kişi başına su tüketim miktarı ise 11-19 lt/kişi aralığından 15 lt/kişi- gün olarak kabul edilmiştir (Metcalf & Eddy, 2004). Personelden Kaynaklı Atıksu Miktarı; 124 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Personel Sayısı =200 kişi Ortalama Su Tüketimi =50 lt/kişi – gün Personelden Kaynaklı Atıksu Miktarı = 200 kişi x 50 lt/kişi – gün= 10000 lt/gün (10 m3/gün) Yolculardan ve Misafirlerden Kaynaklı Atıksu Miktarı; Günlük Ortalama Yolcu Sayısı = 13700 kişi Günlük Ortalama Ziyaretçi Sayısı = 6850 kişi Ortalama Su Tüketimi = 15 lt/kişi – gün Yolculardan Kaynaklı Atıksu Üretimi = 20550 x 15 lt/kişi – gün= 308250 lt/gün (308,3 m3/gün) Toplam Atıksu Üretimi = 10 m3/gün + 308,3 m3/gün = 318,3 m3/gün Personel ve yolculardan kaynaklı oluşan atıksu evsel atıksu karakteristiğinde olacaktır. Tablo 24 Evsel Atıksu Karakteristiği- Oluşabilecek Kirleticiler ve Konsantrasyonlar (Metcalf & Eddy, 2004) Kirleticiler Toplam Katı (TS) Biyolojik Oksiyen İhtiyacı (BOI5) Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOI) Toplam Organik Karbon Azot (TN) Fosfor (TP) Birim mg/lt mg/lt Düşük 390 110 Konsantrasyon Orta 720 190 Yüksek 1230 350 mg/lt 250 430 800 mg/lt 80 140 260 mg/lt mg/lt 20 4 40 7 70 12 En yüksek değerler göz önüne alınıp oluşan kirlilik yükü hesaplanacak olursa; Toplam Atıksu Miktarı: 318,3 m3/gün 125 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Tablo 25 İşletme sırasında oluşacak evsel atıksu kirlilik yükü parametreleri Parametre Toplam Katı, mg/lt Toplam Katı miktarı, kg/gün BOİ5, mg/lt BOİ kirlilik yükü, kg/gün KOİ, mg/lt KOİ kirlilik yükü, kg/gün Toplam Organik Karbon, mg/lt Toplam Organik Karbon kirlilik yükü, kg/gün Kirlillik Yükü 1230 391,509 350 111,405 800 254,64 70 22,281 Mutfak, Restorantlardan Kaynaklı Bitkisel Yağlar: Yeni terminal binasının işletmeye açılmasıyla, yemekhane ve restorantlar da faliyete geçecektir ve bitkisel atık yağ oluşacaktır. Oluşan atık yağlar evsel atıklardan ayrı olarak sızdırmaz, iç ve dış yüzeyleri korozyona dayanıklı bidon veya konteynerde biriktirilecektir. Atıksu önüne yağ tutucu yapılacak atık yağlar biriktirilecektir. Yapılması planlanan terminal binasında yer alacak restorant kapasiteleri belirgin olmadığından bu konuda ortalama bitkisel atık yağ miktarı hakkında bilgi vermek mümkün olmamaktadır. Biriktirilen yağlar Çevre Koruma Dairesi tarafından lisans sahibi firmalara verilip geri dönüşümü sağlanacaktır. Bakım - Onarım bölümünden kaynaklanan Makine Yağları: Havaalanın işletme aşamasında kara ve hava araçlarının bakım onarımı sırasında oluşabilecek atık yağ miktarları değişken olduğundan muhtemel miktarı hakkında bilgi verilememektedir. Atık yağlar emniyetli, uluslararası kabul görmüş standartlarda, sızdırmaz zemin üzerinde uygun konteynerlerde depolanıp, üzerinde gerekli uyarı levhaları yer alacaktır. Çevre Koruma Dairesi tarafından lisans sahibi firmalara verilecektir. 126 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Havaalanında oluşan evsel atıksular, arıtma tesisinde arıtılacaktır. Arıtma tesisi kapasiteyi karşılayacak şekilde tasarlanacaktır. Arıtılan su, peyzaj sulamada kullanılacaktır. Evsel atıksuların arıtılması amacıyla biyolojik atıksu arıtma tesisi kurulacaktır. Biyolojik arıtma organik kirleticilerin uzaklaştırılması için kullanılan en etkin yöntemlerden biridir. Bu sistem, atıksuyun içerisinde bulunan askıda veya çözünmüş organik maddelerin bakteriler tarafından parçalanmasını sağlar. Daha sonra çökebilen maddeler biyolojik floklar oluşturur ve çökelir. Biyolojik arıtmadan çıkan atıksular ileri arıtmaya verilecektir. Biyolojik arıtmanın aşağıdaki ünitelerden oluşması önerilmektedir: Ön Çöktürme Tankı: Ön çöktürme havuzlarında başlıca amaç stabil şartlarda (herhangi bir karışım olmadan) maksimum çöktürme işlemi tamamlanması amaçlanır. Ön çöktüme havuzlarında BOI5’in %30-40’ı, askıda katı maddelerin ise % 50- 70’i giderilebilmektedir (YTÜ, 2015). Dengeleme tankı: Değişen debi ve konsantrasyonları dengelemek amacıyla kurulur. Ani atıksu artışlarında dengelemeyi sağlar. Biyolojik Arıtma Tankı: Bu tanklarda, yüzeysel havalandırıcılar veya difuzörler ile oksijen verilerek aerobik mikroorganizmaların atıksu içindeki çözünmüş ve kolloid organik maddeleri ayrıştırarak arıtım işlemi gerçekleşmiş olur. Biyolojik arıtmadan sonra ileri arıtma yöntemi ile arıtılmış atıksuda kalan askıda katı madde (AKM), çözünmüş madde ve organik maddeler vb. Gibi kirleticiler de giderilerek çıkış suyu emniyetli bir şekilde kullanma suyu olarak değerlendirilebilecektir. 127 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Şekil 61 Önerilen biyolojik arıtma tesisi diagramı 4.2.4. İşletme Aşamasında Oluşacak Gürültü ve Titreşimin Değerlendirilmesi ve Alınacak Önlemler Mevcut Ercan Havaalanında uçaklardan kaynaklı gürültü oluşmaktadır. Projenin hayata geçmesiyle kapasite artacak, ülkenin kalkınması ile birlikte gelecekte daha fazla yolcu ağırlayacağı düşünülmektedir. Proje alanında daha önce hazırlanmış olan gürültü haritası bulunmamaktadır. Yeni havaalanı projesi tasarlanırken, gürültü faktörü de göz önüne alınmıştır. Geniş ve çok pencereli capheler arazinin sakin bölümüne bakarken, dar ve az pencereli kısımlar gürültünün fazla olduğu tarafta olacak şekilde tasarlanmıştır. Terminal binası yapılırken uygun yapı, duvar, tavan döşeme gibi malzemeler ses geçirme kayıplarına bağlı olarak seçilecektir. 18/2012 Çevre Yasası altında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü gereğince, Havaalanına iniş ve kalkış yapan uçakların gürültü sertifikasına sahip olması gerekmektedir. Olmaması durumunda tazminat ödenmesi gerekmektedir. Haziran 2015 tarihinde iç ortam gürültü ölçümü ve kişisel gürültü maruziyeti ölçümü yapılmıştır. Ölçümlerde kullanılan deney standartları/metotları Türkiye 128 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Cumhuriyeti standartları, uluslararası standartlar, işletme içi metodlar’dır. Ekte Gürültü için hazırlanan rapor verilmiştir. Yapılan gürültü sonuçlarına bakıldığında, Apron Uçak Kalkış (kapı önü), jeneratör dairesi önü, jeneratör dairesi içi’nin gürültü seviyelerinin insan maruziyetine uygun olmadığı görüşmüştür. Yeni terminal yapısında gürültüyü azaltmak amacıyla standartlara uygun yalıtım malzemeleri döşenecektir. Havaalanında çalışan personellere gürültüye daha az maruz kalmaları amacıyla gerekli eğitimler verilerecektir. 35/2008 İş sağlığı ve Güvenliği Yasası ve Tüzüklerindeki hükümlere uyulacaktır. Faaliyet gösteren Ercan Havaalanı için yapılan gürültü ölçümleri ekte verilmiştir. Havaalanı çalışma sistemleri ve ekipmanlarına düzenli olarak bakım yapılacaktır. Gürültü ölçümleri (iç ortam ve çevreye yayılan gürültü) düzenli olarak yapılmalı, Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü sınır değerlerinin altında olup olmadığı değerlendirilmelidir. Gürültü yönetimi oluşturulmalıdır. Gürültü etkisini azaltmak için mevcut potansiyel tedbirlerin alınması gerekir. 4.2.5. İşletme Aşamasında Kullanılacak Olan Yakıt Türleri Tüketim Miktarı ve Bunlardan Oluşacak Emisyonlar. Ercan Havaalanına B737 ve A310, 320 olmak üzere çok sayıda özel uçaklar inmektedir. Söz konusu uçaklar JET yakıtı “Kerosene” kullanmaktadırlar. JET yakıtı uluslararası standartlara uygun olacaktır. Uçaklara yakıtlar, yakıt ikmal tankları ile yapılacaktır. Oluşacak emisyon miktarı 4.2.6 ‘da ayrıntılı olarak hesaplanmıştır. 4.2.6. İşletme Aşamasında Oluşacak Emisyon Kaynakları ve Alınacak Önlemler. 129 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İnsan aktivitelerinin neden olduğu kirleticiler 3’e ayrılır. Bunlar çizgisel kaynaklar, alansal kaynaklar ve noktasal kaynaklardır. Ulaşım yolları, kara yolu, hava yolu, deniz yolu ve demir yolu çizgisel kaynaklardır. Uçaklar yakıtlarını en fazla iniş ve kalkış anlarında harcarlar. Dolaysıyle, havaalanı civarında uçaklar yarattığı kirlilik en fazla iniş ve kalkış anlarındadır (Çağatan, 2011). Havaalanı işletme kapasitesi 5,000,000 yolcu/yıl’a çıkarılacaktır. Günlük yolcu kapasitesi ise yaklaşık olarak 13700 olacaktır. Öncelikle kara araç trafiğinden kaynaklanan emisyon hesaplanırsa; gelecekte havaalanına gelen günlük araç sayısının ortalama 3000 araç olması düşünülmektedir (Karayolları Dairesi tarafından 10 Mayıs 2015-12 Mayıs 2015 tarihleri arası yapılan çalışmalar sırasında Ercan Havaalanı- Gaziler istasyonu sonucunda günlük toplam 1455 araç geçtiği görülmüştür). Varsayım yapılırken kapasite artırımıyla, havaalanına gelen araç sayısının da ayni oranda arttığı düşünülmüştür. Araçlardan çıkan emisyon miktarı hesaplanırken, tüm kara araçlarının ayni güçte ayni miktarda yakıt harcadığı düşünülerek ortalama değerler alınmıştır. Araç sayıları uçak yoğunluğu ile doğru orantılı olarak hesaplanabilir. Gün içinde araç trafiğinin olduğu sıralarda emisyon oluşumunda varyasyonlar gözlenebilmektedir. Trafik emisyonlarının başında sera gazı emisyon sınıfında olan CO, NOx ve VOC gelmektedir. Söz konusu kara araçlarının tamamının dizel yakıt kullandıkları düşünülürse; Tablo 26 Araçlardan kaynaklanacak kirleticiler Kirletici Karbonmonoksit Azotoksit Kükürt Oksitler Kadminyum Bakır Krom Nikel Kirlenme Faktörü (gr/lt) 9,7 36 6,5 0,00803 1,36 0,04 0,056 Toplam Kirlenme kg/saat 233,7 867,2 156,6 0,2 32,8 1,0 1,3 130 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Selenyum Çinko Kurşun 0,00803 0,803 0,803 0,2 19,3 19,3 ICAO’nun uçak emisyonlarına yönelik uluslararası belgelendirme rejimi, standartların kademeli olarak iyileştirilmesini sağlamıştır. 1960 ‘lı yıllarda uçaklarda meydana gelen HC, CO ve diğer emisyonlar %90 oranında azalmıştır (Sivil Havacılık Genel Merkezi, 2015). Bu miktarın gelecek yıllarda da artışı beklenmektedir. Havacılıkta jet fuellerin (jet kerosen ve jet gasolin) yanması sonucunda uçak motorlarında genel olarak %70 CO2, %29 H2O ve %1 civarında NOx, CO, SOx partiküller ve zararlı hava kirleticileri kapsayan iz elementleri içerir (Çağatan, 2011). Uçakların iniş ve kalkışında, 3000 feet (1000 m) sınırına kadarlık kısımlara LTO (The Landing/Take-Off) denmektedir. Ortaya çıkacak emisyon hesabı yapılırken IPCC’nin, Good Practice Guidance and Uncertainty Management in National Greenhouse Gas Inventories- Aircraft Emissions verileri kullanılmıştır. A320 uçağı baz alınarak hesaplama yapılmıştır. Tablo 27 Uçakların iniş - kalkışı sırasında ortaya çıkan emisyonlar Parametre kg/LTO CH4 0,04 N2O 0,1 NOx 11 CO 5,3 NMVOC 0,4 SO2 0,8 131 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Günlük yolcu kapasitesi = 13700 yolcu Uçakların ortalama yolcu kapasitesi = 200 kişi Ortalama iniş- kalkış yapacak uçak sayısı = 69 uçak Bir uçaktan kaynaklı CH4 = 0,04 kg/iniş – kalkış x 1 iniş-kalkış = 0,04 kg CH4 Tüm uçaklardan kaynaklı günlük CH4 = 0,04 kg/iniş x 69 uçak = 2,76 kg metan Bir uçaktan kaynaklı N2O = 0,1 kg/iniş- kalkış x 1 iniş – kalkış = 0,1 kg Tüm uçaklardan kaynaklı günlük N2O = 0,1 kg/iniş x 69 uçak = 6,9 kg azot oksit Bir uçaktan kaynaklı NOx = 11 kg/iniş- kalkış x 1 iniş-kalkış= 11 kg Tüm uçaklardan kaynaklı günlük NOx = 11 kg/iniş- kalkış x 69 uçak= 759 kg Bir uçaktan kaynaklı CO = 5,3 kg/iniş-kalkış x 1 iniş-kalkış= 5,3 kg Tüm uçaklardan kaynaklı günlük CO = 5,3 kg/iniş-kalkış x 69 uçak = 365,7 kg karbonmonoksit Bir uçaktan kaynaklı NMVOC= 0,4 kg/iniş – kalkış x 1iniş-kalkış=0,4 kg Tüm uçaklardan kaynaklı günlük NMVOC= 0,4 kg/iniş-kalkış x 69 uçak = 27,6 kg non metan uçucu organik bileşikler Bir uçaktan kaynaklı SO2= 0,8 kg/iniş-kalkış x 1 iniş-kalkış= 0,8 kg Tüm uçaklardan kaynaklı günlük SO2= 0,8 kg/ iniş-kalkış x 69 uçak = 55,2 kg sülfürdioksit Havaalanı kapasitesinin tamamının kullanıldığı ve maksimum sayıda uçağın inişkalkış yaptığı var sayılarak oluşacak hava kirliliği emisyonları yukarıdaki gibi hesaplanmıştır. Ercan Havaalanında kullanılan kara araçlarının 18/2012 Çevre Yasası altında “Motorlu Taşıt Egzoz Emisyon Kontrolü Tüzüğü” kapsamında giren araçların Egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak Çevre Koruma Dairesi’nden lisanslı firmalarda yaptırılacaktır. Türkiye Cumhuriyeti Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından “Havaalanlarında Çevresel Etkiler” yayınlanan çalışmada havaalanları etrafında 132 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU emisyonların azaltılması için bazı önlemler verilmiştir. Bu önlemler aşağıdaki gibidir; Havaalanı tasarımının taksi sürelerini, uçakların gereksiz rölantide bırakılmasını ve kapıda beklemelerini azaltacak şekilde yapılması Ekipman bakımının sürekli olarak yapımı, lojistiğin optimum düzeye getirilmesi, elekle çalıştırılan araçların ve yakıt pili teknolojisinin uygulamaya koyulması, sabit elektrik gücüyle daha temiz ve daha verimli GSE operasyonları Toplu taşımanın, bisikletlerin ve diğer elektrikli araçların kullanımını teşvik ederek yolculara, ziyaretçilere ve personele hava kalitesinı iyileştirmek. Bagaj sistemlerinin, yolcu taşıma bantlarının, yürüyen merdivenlerin, klimaların ve aydınlatmaların elektrik tüketiminin izlenmesi, daha az enerji harcamaları için çözüm üretilmesi. Jeotermal enerji kullanımı, güneş enerjisi ve kombine ısı ve elektrik (CHP) gibi alternatif ısıtma yöntemlerinin kullanılması. Akıllı ofis binaları Çevre bilinci kampanyaları (SHGM, 2010) 4.2.7. Karayollarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Nedeniyle Güzergah Değişikliği Yapılacak Mevcut Karayolları, Değişiklik Yapılacak Yol Kesimleri, Güzergah Değişikliklerinin Maliyeti ve Mevcut Duruma Etkisi, İşletme Aşamasında Mevcut Karayollarına Bağlantı Yapılıp Yapılamayacağı, Yapılacak İse Bağlantı Noktaları, Harita Üzerinde Gösterimi, Proje Nedeniyle Trafik Güvenliğini Tehlikeye Atabilecek Faaliyetler ve Alınacak Önlemler vb.) Proje alanında hizmet veren Ercan Havaalanı vardır. Havaalanı’na LefkoşaMağusa anayolu üzerinde bulunan yonca çemberinden güney istikametine 133 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU dönülüp, ayni istikamette devam edilerek havaalanı terminaline ulaşmak mümkündür. Yapılacak yeni proje ile şekilde görülen Gaziköy istikametine yol, kavşak ve yeni terminale ulaşımı sağlayan tünel yapılacaktır. Yapılması planlanan yol ve kavşak ile Gaziköy istikametine ulaşımda bir güzergah değişikliği olmayacaktır. Kırklar köyüne erişimde mevcut kullanılan yol üzerinde pist yer alıp, köye ulaşım tünel, ardından kavşak ile olacaktır. Kavşaktan sonra Kırklar köyüne kadar yapılacak yolun maliyetinden yatırımcı sorumlu olmayacaktır. Şekil 62 Projede yapılması planlanan yolların gösterilmesi Ercan Havaalanı mevcut durumda faaliyet gösterdiğinden, toplu taşıma araçları, yolcu ve ziyaretçilerin araçlarından kaynaklı mevcut bir trafik vardır. Yapılması planlanan proje ile Havaalanı kapasitesi 5,000,000 yolcu/yıl olacaktır. Ercan Havaalanı’na mevcut durumda ortalama 1455 araç giriş yaparken, gelecekte kapasitenin artırılmasıyla günlük 3000 sayıda aracın giriş-çıkış yapacağı öngörülmektedir. Mevcut durum, Karayolları dairesinden 10 Mayıs 2015- 12 Mayıs 2015 tarihleri arası Ercan Havaalanı – Gaziler’de yapılan çalışma sonucunda alınmıştır. 134 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Projenin hayata geçmesiyle ortalama 1500 tane aracın trafik yüküne eklenmesi beklenmektedir. Gelecekte yapılması planlanan yollar ile trafikte yoğunluk, aksaklık yaşanması beklenmemektedir. Yapılması planlanan yollar, KKTC Ulaştırma Bakanlığı ve TC Ulaştırma, Denizcilik, Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından onaylanacaktır. Çalışmaların sağlıklı olarak yürütülmesi, ön ve nihai proje çalışmalarının verimli bir şekilde sonuçlandırılabilmesi için yapım çalışmaları sırasında Karayolları Dairesi ile sürekli koordinasyon sağlanacaktır. Yol yapımı sırasında Karayolları Dairesi’nin verdiği koşul ve şartlara uyum sağlanacaktır. Proje ile ilgili Karayolları Dairesi’nin görüşü ekte verilmiştir. Alınan görüşte, gerekli tüm yasal izinlerin alınması, yeni pistin inşaasından etkilenecek ErcanKırklar – Akıncılar yolunda ulaşımın sürekli ve emniyetli sağlanması için gerekli tedbirlerin Karayolları Dairesinin bilgisinde olması kaydıyla, projede herhangi bir sakınca bulunmadığı görüşü verilmiştir. 4.2.8. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Şiddetli Yağış Olması Durumunda Yüzey Drenajı Olumsuzluklarına Karşı Gerekli Yüzey Drenaj Önlemleri Terminal binası çatısına ve diğer alanlarda yağmur sularının güvenli bir şekilde toplanacağı yağmur suyu toplama kanalları döşenecektir. Toplanan yağmur sularının arıtılıp, bahçe sulamada, klozet rezervuarlarında yeniden değerlendirilmesi planlanmaktadır. Projede yapılması planlanan yeni pist ve mevcut pistin uzatılması planlanan yerden, Çakıllı Dere geçmektedir. Projenin gerçekleşebilmesi için Çakıllı Dere’nin derivasyonu yapılmıştır. Dere derivasyon planı şekilde gösterilmiştir. Varolan dere doldurulmuş, yerine gerekli hidrolojik ve hidrolik hesaplar yaptırılarak yeni dere açılmıştır. Çakıllı derenin yağış hesaplarında Değirmenlik 135 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU istasyonuna ait Yağış verilerinden yararlanılmıştır. Havza büyük olduğundan, Sentetik Yöntem ile akışa geçen taşkınların hesaplaması yapılmıştır. Hesaplama yapılırken yağışın şiddeti ve süresi, yağış havzasının bitki örtüsüne bağlı olarak yağışın akışa geçebilen miktarı, yağış havzasının topografyası dikkate alınmıştır. Derivasyon boyutlandırılırken, en olumsuz şartı sağlayan kesit kabul edilerek hesaplamalar yapılmıştır. 100 yıllık debi için 1,00 m’lik hava payı bırakılmıştır. Daha sonra 500 yıllık debiye göre hava payı olmadan, fakat tam dolu akmayacak şekilde tahkik yapılmıştır (Hidrolik – Hidrolojik Rapor). Çakıllı dere akış güzergahı incelendiğinde, derenin Güney Kıbrıs’tan Trodos dağlarından geldiği ve yer yer dere üzerinde göller oluşturulduğu gözlemlenmiştir. Olası bir yoğun yağış durumunda, göllerin suyu bekletme havzası görevi görüp suyun daha kontrollü bir şekilde akmasını sağlamaktadır. Fakat, şiddetli yağışın olduğu durumlarda dere bağlantı noktalarının izlenmesi, kanalın çıkış noktasında aşınma, tıkanma gibi durumların olmaması için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Şekil 63 Çakıllı Dere’nin Derivasyonu’nun gösterilmesi 136 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.2.9. Projenin Tarım Alanlarına ve Tarımsal Faaliyetlere Etkileri Tarım Dairesi, Toprak Laboratuvarı Verimlilik Şubesi’nin yaptığı analize göre; Proje alanının bir kısmı 2. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına, bir kısmı ise 4. Sınıf Tarım Arazisi sınıfına girmektedir. Bu araziler tarım değerleri düşünülerek kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. Tablo 28’te proje alanı çevresinde bulunan köyler ve üretilen tarım ürünleri görülmektedir. Tablo 28 Proje alanı çevresinde bulunan köyler ve tarım arazi alanları Balıkesir Gaziler Tarım ürünü Dönüm Tarım ürünü Dönüm Arpa 8530 Arpa 2600 Buğday 290 Buğday 3360 Nadas 160 Vigo 63 Vigo 200 Hasıllık 950 Yulaf 200 Haspolat Hasıllık 865 Arpa 2200 Enginar 6 Buğday 270 Valencia Portokalı 1,5 Nadas 63 Yonca 190 İncir 55 Zeytin 100 Yulaf 7 Hasıllık 270 Enginar 37 Meriç Tarım ürünü Dönüm Arpa 10083 Buğday 540 Nadas 160 Vigo 95 Hasıllık 79 Zeytin 225 Kırklar Tarım ürünü Dönüm Arpa 8400 Buğday 1060 Nadas 970 Fig 171 Yulaf 21 Hasıllık 663 İnşaat sırasında çevreye toz yayılmasını önlemek amacıyla gerekli önlemler alınacaktır. Çevre köylere veya herhangi bir alana harfiyat toprağı, katı-sıvı herhangi bir madde dökülmeyecektir. İnşaat faaliyetleri sırasında, toprağın ve yeraltı sularının korunması için gerekli önlemler alınacaktır. 137 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.2.10. Proje Alanındaki Orman Alanlarına Olumsuz Etkiler ve Alınacak Önlemler, Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler, Orman Alanındaki Ağaçların Kesilmesi Yerine, Taşınması ve Başka Alanlara Dikilmesi İçin Bir Çalışma Programı Oluşturulması Proje alanı dışında kalan orman alanları proje alanının Güneyinde, Kuzeyinde Doğusunda ve Dilekkaya köyünün Batısında kalan 5-20 ha. Büyüklüğünde küçük meşcerelerdir. Bu orman parçalarına projeden kaynaklanacak bir risk görülmemektedir. Bu ormanların yangınlara karşı korunması için Nisan ayı sonlarında etraflarına yangın emniyet şeritleri açılması, Şantiyede ve işletmede çalışacak işcilerin yangın konusunda eğitilmesi alınacak önlemlerdir. Ülkemizin yetişme muhiti şartlarının kurak ve sıcak olması nedeni ile kesilecek ağaçların bir başka yere taşınarak dikilmesi ibreli ağaçlarda mümkün değildir. Bunun yerine bölgede en az 107 ha. bir alanın orman alanı ilan edilerek yeniden ağaçlandırlıması en uygunudur. 4.2.11. İşletme Aşamasında Flora ve Fauna Üzerine Etkiler ve Alınacak Önlemler Proje faaliyet alanı içerisinde bulunan vejetasyon ve bitkisel toprak, inşaat aşamasında ortadan kalkacaktır. Bitkisel toprak, inşaat aşamasından sonra peyzaj çalışmalarında tekrar kullanılmak üzere belirlenmiş alanlarda depolanacaktır. İnşaat aşamasından önce proje faaliyet alanı içerisinde bulunan hareketli fauna elemanları bölgeden uzaklaşacaktır. İnşaata başlanmadan hemen önce görsel kontrol yapılarak ortamda bulunan fauna türlerinin yerleri tespit edilerek, bu türlerin zarara uğramaması için kendiliğinden kaçmalarına izin verilecek veya uygun donanım ve yöntemler ile inşaat alanı dışarısına çıkarılacaktır. Fauna türleri zarar görecek türler olmayıp inşaat aşamasında ortamdaki gürültü ve 138 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU hareketlilikten dolayı habitatlarını değiştirecekler ve çevredeki daha uygun alternatif yaşam alanlarına çekileceklerdir. İşletme aşamasında ise proje etki alanındaki fauna türleri; uçakların havalimanına iniş ve kalkış yaptıkları sırada jet-motorlarından kaynaklı meydana gelecek gürültüden habitatlarını terk ederek daha uygun yaşam ortamlarına geçeceklerdir. 4.2.12. Kuş Göç Yollarına Bağlı Olarak Kuş – Uçak Çarpışma Riski ve Alınacak Önlemler Proje alanı kuş göç yolları üzerinde değildir. Ancak bölgede yaşayan kuşlarda uçaklar için tehlikeli olabilmektedir. Kuşların bölgeden uzaklaştırılması için Yiyecek kaynakları , Su kaynakları, Tarım alanları, Çöp yığınları, Bitki türleri gibi, Kuş çeken bu unsurların ortadan kaldırılması gerekir. Bunun için alınması gereken önlemler aşağıdadır. a. Kuşları çeken yiyecek, içecek, vb. kaynaklar ortadan kaldırılmalıdır. b. Kuşların; fare, köstebek, solucan, örümcek ve her çeşit böcekle beslendiği dikkate alınarak, hava alanı sahalarında otla mücadele ve temizlik faaliyetleri titizlikle yürütülmelidir. c. Otla mücadele faaliyetlerinde, bölgesel zirai ve veterinerlik kuruluşlarının işbirliği ve desteği sağlanarak, kuşlara besin teşkil edecek toprak altı canlıların aşırı yoğunlaşmalarını önleyici uygulamalar yapılmalıdır. d. Çimenler uzun bırakılmamalıdır. e. Kuşların diğer beslenme kaynakları bitkiler (tarımsal ürünler, meyve vb.) olduğundan hava alanı sınırları çevresinde tarımsal faaliyetlerden kaçınılması, meyve veren ağaçların yetiştirilmemesi gereklidir. f. Pis su akıntılarının üzeri mutlaka kapatılmalıdır. Drenaj kanalları sürekli kontrol edilerek, tıkanmalara anında müdahale edilmelidir. Buralar, besin özelliği taşıyan bitki ve yosun türlerinden arındırılmalıdır. 139 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU g. Kuşların barınma ve yuva yapabilecekleri yerler tespit edilmeli, yuvalanmaya müsait yerler kaldırılmalıdır. h. İkram hizmetleri bina ve tesislerinin (açık alanlardaki restoran, kafeterya vb. dahil) temizliği sürekli denetlenmeli ve kuş çekici unsurların giderilmesi sağlanmalıdır. i. Çöp araba ve kutuları temiz tutulmalı, düzenli olarak dezenfekte edilmeli, çöplerin açıkta kalması/bekletilmesi engellenmeli, en seri şekilde hava alanı dışındaki çöp mahallerine (pistlere göre kalkış ve tırmanma satıhları altında olmamak kaydıyla en az 13 km.uzak) götürülmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Çöp müstecirleri ile j. Hava alanı sahası ve yakın çevreleri kuşları çekici oluşumlardan tümüyle arındırılmalıdır. Sivil Havacılık Dairesi’nden alınan bilgiye göre bugüne kadar Ercan Havaalanı’nda kuş – uçak çarpışması yaşanmamıştır. Ercan Havaalanında Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) standartları ve TC Türk Sivil Havacılık Kanunu’nda belirtilen usul ve esaslara uyulmaktadır. Kuş – uçak çarpışma riskini önlemek, uçuş ve yer emniyetini sağlamak amacıyla “Havalimanları Vahşi Hayat ve Kuşla Mücadele Yönergesi” uygulanmaktadır . Sivil Havacılık Talimatlarına göre, kuşların birçok cinsi uçakların çıkardığı yoğun sese karşı hassas olduklarından, kuşların beslenme ve dinlenme yerleri üzerinde transit uçması kritik durumlara yol açabilir. Bu nedenle 1000 FT (300 M) altındaki bir yükseklikte uçuş yapılması yasaktır. Vahşi hayatla mücadele edilirken ekolojik olumsuz etki yaratılmayacaktır. Yönerge geregince, Havalimanı Müdürleri, vahşi hayat ve kuşla mücadele hizmetlerinin öngörülen seviyede, emniyetli, etkin, ve düzenli şekilde yürütülmesini personelin eğitim gereklerini planlayıp gerekli önlemleri almak zorundadır. 140 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.2.13. Su Kaynaklarına Etkiler ve Alınacak Önlemler (Proje Alanı ve Etrafında Bulunan Yüzeysel Su Kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Tanımlanması ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Yeraltı Su kaynaklarına Olabilecek Etkilerin Belirlenmesi ve Alınacak Önlemlerin İrdelenmesi, Projenin İnşaat Aşamasında Yapılacak Arazi Hazırlama – Düzeltme Çalışmaları Neticesinde Proje Alanındaki Dere Akış Güzergahlarının Değiştirilmesi Sonucunda Etkilerinin İrdelenmesi. Proje alanında herhangi bir yeraltı suyu kullanımı planlanmamaktadır. Bu nedenle yeraltı su seviyesinde su çekilmesi nedeniyle herhangi bir azalma beklenmemektedir. Toprak ve yeraltı suyunu korumak amacıyla aşağıdaki önlemler alınacaktır; Projenin hayata geçmesiyle; bakım ve ikmal işlemleri sırasında yağ ve yakıtın yere dökülmemesi, sıçramaması için gerekli önlemler alınacaktır. Hava ve kara araçlarının yıkanması sırasında kulanılacak kimyasalların toprakla temas etmesi önlenecektir. İşletme sırasında atıklar düzgün depolanacak ve düzenli bir şekilde bertarafı sağlanacaktır. Herhangi bir sızma veya dökülme oluşmaması için gerkeli önlemler alınacaktır. Tüm malzemeler kontrollü bir şekilde depolanacak, sızıntı oluşmaması için gerekli tedbirler alınacaktır. Açık araziye herhangi bir nitelikte atıksu, sıvı, boya vb. Maddeler dökülmeyecektir. İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün yatağından, kenarlarından veya duvarlarından, taş, çakıl, kum, toprak veya başka madde alınmayacaktır (Fasıl 82). 141 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün yatağından, kenarlarına veya duvarlarına moloz, çöp sürpüntü veya döküntü dökülmeyecektir (Fasıl 82). Çakıllı deresi proje alanı içerisinden geçmektedir. Projenin gerçekleşebilemesi amacıyla derivasyon kanalı açılmıştır. Üstü hava veya başka bir gaz ile sınırlanmış olan sıvı akımlarına karşı serbest yüzeyli akımlar açık kanal akımlarıdır. Açık kanal hidroliğinin serbest yüzeylerinin şekil değiştirebilme kabiliyeti örneğin; sıçrama, ani düşü, kabarma vb. Kanallarda, hidrolik eğim yanında taban eğimi de suyun hızı için etkilidir (Yüksel, Y., 2012). Proje kapsamında açılan derenin giriş ve çıkış noktalarında bağlantı yapılan dere doğal bir dere olduğundan düzensiz geometriye sahip bir kanal yapısındadır. Bu nedenle giriş ve çıkış noktaları düzenli olarak kontrol edilmeli tıkanma, aşınma vb. Durumların oluşmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Mevcut durumda Ercan Havaalanı faaliyet göstermekte, günlük ortalama 40-50 kez iniş-kalkış yapılmaktadır. Bunun yanında havaalanı yakınından belirli bir trafik yüküne sahip yol geçmektedir. Uçaklardan ve araçlardan kaynaklı emisyonlar su kaynaklarında kirlilik yükü oluşturması muhtemeldir. ÇED süreci sırasında derede herhangi bir akış gözlenmemiş bu nedenle emisyonların etkisinin irdelenmesi için gerekli analizler yapılamamıştır. 4.2.14. Meterolojik Şartların Uçuş Emniyeti ve Yer Güvenliğine Etkileri ve Alınacak Önlemler Proje alanı meterolojik veriler incelendiğinde, hakim rüzgar yönünün batı olduğu görülmüştür. Uçuş için uçağın rüzgarı önden alması gereklidir. Arkadan veya yandan alması durumunda tehlikeli durumlar oluşmaktadır. Mevcut durumda Ercan Havaalanı pist yönü ve iniş – kalkışları incelendiğinde uçakların batı rüzgarını karşıya alacak şekilde uçuş yaptığı görülmektedir. 142 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 4.2.15. Proje Alanı ve Etki Alanındaki Doğal Afet Durumuna Bağlı Olarak Alınacak Önlemler Oluşabilecek doğal afet durumunda Acil Durum Eylem Planı uygulanacaktır. Acil durum eylem planı ekte verilmiştir. Yapılması planlanan yeni terminal binası için NFPA 415 (National Fire Protection Association) standartlarına göre, sprinkler sistemi tasarlanmıştır. Tüm yaşam alanlarını koruyacak şekilde, NFPA 13 standardı dikkate alınarak tasarlanmıştır. Yapı ve çevresinde meydana gelebilecek yangınlara müdahale edilebilmesi, dışarıdan içeriye hortum serilerek su verilebilmesi ve itfaiye geldiği zaman su alabilmesi için, terminal binası çevresine hidrant sistemi kurulması planlanmaktadır. Gerekli ortamlarda gazlı söndürme sistemlerinin kurulması önerilir. Otomatik çalışma yangın alarm sisteminden gelen uyarıyla devreye girecek şekilde olacaktır. Kar, buz veya benzeri durumlarda, hareket sahasının durumu NOTAM ile duyurulur (AIP, 2002). 4.3. Projenin Sosyal – Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri 4.3.1. Proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları; yaratılacak istihdam imkanları, nüfus hareketleri, göçler, eğitim, sağlık, kültür, diğer sosyal ve teknik altyapı hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanma durumunda değişiklikler vb. Kıbrıs ada olması nedeniyle, uluslararası ulaşımda genellikle havayolu tercih edilmektedir. Bölüm I’de de ayrıntılı olarak anlatıldığı üzere istatistiklere bakıldığında her geçen yıl yolcu sayısı artmakta, dolaysıyla uçak sayısı da artış 143 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU göstermektedir. Geçmiş yıllarda, Ercan Havaalanının mevcut kapasitesinin üzerinde yolcuya hizmet verilmeye çalışılmıştır. Bu nedenle havaalanı kapasitesinin geliştirilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Projenin hayata geçmesiyle mevcut Ercan Havaalanı kapasitesi artırılacak, bu kapsamda varolan pist yenilecek ve ek bir acil iniş pisti, tünel, taksiyolu ve terminal binası yapılacaktır. İnşaat sırasında iş imkanı sağlanacaktır. Kullanılan iş gücünün büyük bir kısmı KKTC’de bulunan şirketlerden sağlanacaktır. Ekonomik yapıya olumlu etki sağlayacaktır. Kapasitenin artırılmasıyla havaalanında çalışan personel sayısı da artış gösterecektir. Bu sayede istihdam olanağı artacaktır. İstihdam sağlanırken, “İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi” gereğince, işletmeci şirket kilit personeller dışında istihdam edeceği personelin KKTC vatandaşı olması zorunludur. Ulusal gelirde artış sağlanacaktır. Projenin gerçekleşmesiyle, tüm teknik altyapı yenilecek ülkeyi ziyaret eden turistlere ve yerli halka daha kaliteli, güvenli hizmet verilebilecektir. Yapılması planlanan terminal binasında sosyal ve Kıbrıs kültürünü yansıtan alanlar içerecek olup, yolculara ve ziyaretçilere konforlu bir ortamda Kıbrıs kültürü ve ürünleri tanıtılabilecektir. Havaalanının genişletilmesiyle, proje alanı içerisindeki alanlar için kamulaştırma işlemi yapılmıştır. Kamulaştırılacak alan dışındaki çevreye yapılabilecek gelişmeler için imar planı hazırlanıp, bina yüksekliklerinin belirlenmesi önerilmektedir. 4.3.2. Çevresel Fayda - Maliyet Analizi Havaalanı potansiyel kirlilik miktarını azaltabilmek amacıyla Havaalanı Çevre Yönetim Planı hazırlanacaktır. Oluşturulacak plan kirlilik, gürültü, toz, trafik, hassas ekoljik alalar, sulak alanlar ve koruma altında olan alanları içerecektir. 144 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Proje tasarlanırken sürdürülebilir bir yapı yapılması hedeflenmiştir. Enerji tasarrufu sağlamak amacıyla havalandırma ve aydınlatma için doğal havalandırma ve doğal ışık – gölge sağlayacak cephe tasarlanmıştır. Enerji tasarrufu ve verimliliği göz önünde bulundurularak yolcu bekleme holleri, servis yolu, otopark giriş holleri, otopark araç park ve trafik alanları gibi uzun süre aydınlatılacak olan mahallerde LED armatürler kullanılacaktır. Güneşten enerji elde edebilmek amacıyla bina tavanına foto-voltaik paneller yerleştirilecektir. Böylece havaalanının toplam elektrik ihtiyacının 1/3’ü yenilenebilir enerjiden, tükenmeyen kaynaktan sağlanmış olacaktır. Su kaynaklarının değerlendirilebilmesi amacıyla, gri su sistemi kurulması planlanmaktadır. Yağmur suyu toplanarak peyzaj alanlarında kullanılacaktır. Peyzaj alanlarında ekilecek bitkilerin ise az su ihtiyacı duyan bitkiler olmasına özen gösterilmektedir. Peyzaj projelendirme çalışmaları halen devam etmektedir. Klima santralleri, gereken hava debisi, fonksiyonu ve konfor ihtiyacına göre %100 taze havalı veya karışım havalı seçilecektir. Terminal Binası için soğutma grupları seçiminde, çevre dostu, ozona etkisi bulunmayan ve istenilen özellikleri taşıdıklarından dolayı mümkün olduğunca R134a veya ozon tabakasına zararlı etkisi olmayan alternatif bir gaz kullanılan cihazlar seçilmesi planlanmaktadır. Kazan seçiminde olduğu gibi soğutma grupları da %30 yedeklemeli olarak seçilecektir. Bu soğutma gruplarından elde edilen soğuk su, klima santrallerini veya mahalleri beslemektedir. Klima santralleri %60-80 verimliliğe sahip olarak seçilecektir. Yolcu köprüleri, otopark ve ofislerde ısıtma soğutma sistemi olarak “V.R.V.” (Variable Refrigerant Volume – Değişken Soğutucu Debili Sistem) sistem kullanılacaktır. Sistem elektrik enerjisi ile çalışacaktır. Isıtma- soğutma yüksek verim ve optimum enerji kullanımı sağlanarak yapılacaktır. Havaalanındaki uçak gürültüsünün iç ortama girmesini engellemek ve iç ortamlarda istenen ses seviyelerini sağlayabilmek amacı ile klima santralleri için, 145 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU gereken yerlerde susturucular ilave edilmiştir. Susturucular kanal tipi veya cihaz üzerinde tasarlanabilir şekilde seçilecektir. Proje alanın inşaat aşamasında başlıca çevresel etkiler; İşçi ve teknik personelin günlük ihtiyaçlarından kaynaklanan katı ve sıvı atıklar, inşaat sırasında oluşacak atıklar, inşaat sırasında kullanılacak araçlardan kaynaklı egsoz emisyonları, gürültü ve toz, arazi çalışmaları ve inşaat sırasında flora – fauna üzerindeki etkiler ve dere deplesesi ile deredeki habitatın yok olmasıdır. Gürültü, toz emisyonu, katı-sıvı atık oluşumu gibi çevresel etkiler lokal ve geçici olup havaalanı kullanılmaya başladıktan sonra bu etkiler ortadan kalkacaktır. Projenin işletme aşamasında oluşabilecek başlıca çevresel etkilere bakılacak olursa; Yolcu, ziyaretçi, personelden kaynaklı katı ve sıvı atıklar, araçların bakım ve onarımından kaynaklı atıklar, hava ve karayolu taşıtlarından kaynaklı emisyonlar, başta uçaklardan ve araç trafiğinden kaynaklı gürültü oluşumu. Ercan Havaalanı faaliyette olduğundan, mevcut durumda bir kirlilik yükü vardır. Kapasitenin artmasıyla, oluşabilecek kirlilik yükü de artacaktır. Oluşacak emisyonları en aza indirmek için gerekli önlemler alınacak, stratejik çevreci hedefler belirlenecektir. Uluslararası standartlara ulaşabilmek için ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standartları oluşturulacaktır. Bu standartlar serisi doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa suya ve havaya verilebilecek çevresel kirlilik yüklerinin en aza indirilmesini amaçlar. Kurumsal uygulamalarla hedefler belirlenecek, envanter çalışması yapılacak ve gerekli iyileştirmelerin yapılması sağlanacaktır. Ercan Havalimanı, güneş enerjisinden elektirik üretimiyle, gri su sisteminin kurulması, kaynakta ayrıştırma işleminin başlatılmasıyla, topluma ve ülkedeki diğer işletmelere örnek olacağı düşünülmektedir. 146 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Bölüm V. İZLEME PROGRAMI 5.1. Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı Projenin inşaat sırasında izleme programı Projenin zaman tablosu oluşturulacak, ve bu tabloya uyulacaktır. Mimari projeye uyum sağlanacaktır. Kamulaştırma işlemleri tamamlanacaktır. 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulacaktır. İşçi ve teknik elemanlara İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimi verilecektir. Çalışan tüm elemanların 22/92 İş Yasasına göre çalışıp çalışmadığı izlenmelidir. İnşaatın hazırlanması sırasında 18/12 Çevre Yasası ve kapsamında bulunan tüzüklerdeki hükümlere uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir. Fasıl 82, Kamu Derelerinin Korunması Yasasına uyulup, uyulmadığı kontrol edilmelidir. Çevreyi rahatsız edici şiddette gürültü oluşmaması için, iş makinaları gereksiz çalıştırılmaması, eş zamanlı çalışması dikkatle izlenmelidir. Gerekli durumlarda gürültü ölçümü yapılmalıdır. İnşaat ve diğer teknik personelden oluşan atıkların rapordaki taahhüde uygun yapılıp yapılmadığı izlenmelidir. Yolların yapımı sırasında, Karayolları Dairesi ile koordinasyonlu bir şekilde çalışılacaktır. Dairenin verdiği koşul ve şartlara uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir. Projenin gerçekleşmesi amacıyla kesilecek ağaçlar, Orman Dairesi’nin gösterdiği alana aktarılacak, depolanacaktır. Yeni orman alanı oluşturulması ile ilgili Orman Dairesi’nin verdiği görüş ve şartlara uyulacaktır. 147 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Faaliyetin işletme sırasında izleme programı ICAO Standart ve Tavsiye Edilen Usulleri (SARPs) uyulacaktır. ANNEX4, ANNEX 14, DOC 9137, DOC 9157, DOC 8126’ya uyulacaktır. İnşaatın tamamlanmasıyla Havaalanı genişletilmiş ve yeni üniteleriyle faaliyete başlayacaktır. İşletme sırasında İnşaatın hazırlanması sırasında 18/12 Çevre Yasası ve kapsamında bulunan tüzüklerdeki hükümlere uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir. Uçakların gürültü sertifikasına sahip olmasına önem verilecektir. 18/2012 Çevre Yasası altında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü hükümlerine uyulacaktır. Uçaklardan kaynaklı gürültüyü en aza indirmek için gerekli önlemler alınıp alınmadığı izlenmelidir. Gürültü ölçümleri düzenli olarak yapılmalı, Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü sınır değerlerinin altında olup olmadığı değerlendirilmelidir. Atıksu arıtma tesisinin kontrollü bir şekilde çalıştırılıp çalıştırılmadığı kontrol edilmeli, çıkış suyunun ayda en az bir kez fiziksel ve kimyasal analizleri yapılmalıdır. Sonuçlar ile ilgili Çevre Koruma Dairesi’ne bilgi verilmelidir. İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir. Uçakların, uçuşla ilgili seyrüsefer techizatları ve uygun aletlerle donatılmış olacaktır. İşletme sırasında, havaalanında bulunan her türlü tesisatın, döşeme ve demirbaş malzemenin bakım onarımı yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir. Faaliyetin işletme sonrası izleme programı Görevli şirket, tesis içerisinde yer alan tüm sistem ve cihazlar ile tesise ait malzemenin devir teslimi yapılacaktır. 148 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU 5.2. Acil Müdahale Planı Havaalanlarında acil müdahale planları, havaalanı yada çevresinde oluşan herhangi bir acil durumda başa çıkılabilmesi için yapılan planlardır. Başlıca amaç insan hayatını kurtarmak ve hava aracı operasyonlarını idame ettirmektir. Acil müdahale planı çerçevesinde, müdahale edilebilecek çevredeki kuruluşlar ve farklı hava alanı kuruluşları arasında koordinasyon ve prosedürler belirlenir. Havaalanlarında oluşabilecek acil durum tipleri aşağıdaki gibidir; a) Hava aracını içeren acil durumlar Havaalanı içerisindeki hava aracı - Kaza Havaalanı dışındaki hava aracı - Kaza 1)kara 2)su Uçuş halindeki hava aracı 1)ciddi hava türbülansı, 2)dekompresyon, 3) yapısal arıza – Olay Yerdeki hava aracı – Olay Bomba tehdidini içeren sabotaj – Olay Kanunsuz gasp – Olay b) Hava aracını içermeyen acil durumlar Yangın – yapısal Bomba tehdidini içeren sabotaj Doğal felaket Tehlikeli mallar Tıbbi acil durumlar Tıbbi acil durumlarda, minor ilk yardım gereklilikleri ile havaalanı ilk yardım ya da medikal klinikleri ilgilenecektir. Havaalanı ilk yardım kliniği uygun olmaması halinde dışarıdan yardım alınacaktır. Havaalanı içinde ve dışında olabilecek kaza/vakalar için acil durum planı benzer şekilde uygulanacak olup, sorumlu kişiler farklılık gösterecektir. Havaalanı içerisinde olmuş kazalarda sorumlu havaalanı yetkilisi olurken, havaalanı dışında 149 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU olabilecek kazalarda, önceden kararlaştırılmış acil durumlarda yardım edecek kuruluş olacaktır. Arama – Kurtarma hizmetleri ICAO uluslararası standart ve tavsiye edilen esaslara göre yürütülecektir. Ercan’da Ercan Kurtarma Koordinasyon Merkezi bulunmaktadır. Gerektiği durumlarda Polis Teşkilatı, Ticaret Filosu, Silahlu Kuvvetlerin yardımı için başvuru yapabilir. Ayrıca gerektiği durumda, KKTC SAR servisi ile TC SAR servisi arasında anlaşma yapılmıştır. Tehlike halindeki uçağı arama veya kazadan sağ çıkanları kurtarma çalışmalarında yer alacaktır (AIP, 2002). Acil durum eylem planı ekteki gibidir. 5.3. İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı Ercan Havaalanı “İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi” gereğince, 25 yıl boyunca idarenin gözetim ve denetimi altında; yönetim, sorumluluk ve yetki üstlenebilecek işletmeci eliyle havaalanı kesintisiz, aksaksız olarak işletilecektir. 25 yıl sonra, işletme hakkı devredilen tesisi ve tesis içinde yer alan tüm sistem ve cihazlar ile tesise ait demirbaş malzemenin tutanak ile görevli şirkete teslim edilecektir. İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi, sistem ve cihazlarla ilgili “Söz konusu sistem ve cihazlar ile ilave tesis, techizat ve arazilerin her türlü tahhütlerden ari, bakımlı, çalışır ve kullanılabilir teslim edilmemesi durumunda; şirket idarece taahhütlerin yerine getirilmesi, tesisat, techizat, sistem ve cihazların bakımlı, çalışır ve kullanılır hale getirilmesi için yapacağı tüm harcamaları ve idarenin uğrayacağı zararların tamamını defaten ödeyerek tazmin etmekle yükümlüdür.” Maddesini içermektedir. İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi ve İhale Şartnamesi ekte verilmiştir. 150 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM VI. HALKIN KATILIMI 6.1. Halkın Bilgilendirilmesi ile İlgili Çalışmalar 18/2012 Çevre Yasası’nın 22. Maddesi gereğince Halkın Sürece Katılımı toplantısı düzenlenecektir. Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına yansıtılacaktır. Yapılması planlanan toplantı tesise en yakın toplantı salonu olarak belirlenmiştir. Yeri ve saati 10 gün önce 2 yerel gazetede yayınlanmış, bölge halkının görüş ve önerilerini sunmaları için davet edilmiştir. 6.2. Halkın Görüşleri ve Bu Görüşler Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan Değişiklikler Toplantı yapıldıktan sonra gerekli değişiklikler ve toplantı notları bu bölüme eklenecektir. 6.3. Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler Bu konuda verilebilecek başka bilgi ve belge bulunmamaktadır. 151 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM VII. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ Dünyanın bir çok ülkesinde olduğu gibi KKTC’de de hava yolu ulaşımı önemli bir unsurdur. Kuzey Kıbrıs’ta kargo ve yolcu taşımacılığında hizmet veren tek havaalanı Ercan Havaalanı’dır. Havaalanı kapasitesi 3,000,000’dur. Son yıllara bakıldığında havayolu taşımacılığında büyük bir artış olmuş ve Ercan Havaalanı kapasitesinin üzerinde hizmet vermeye çalışmıştır. Yapılması planlanan proje ile Ercan Havaalanı kapasitesi 5,000,000’a çıkması planlanmaktadır. ÇED raporu, alınan bilgiler ve yapılan saha ziyaretleri doğrultusunda hazırlanmıştır. Rapor, faaliyetin çevre üzerinde oluşabilecek etkileri belirlenerek değerlendirilmesi ve tesbit edilen olumsuz etkilerin önlenmesi için yapılması gereken idari ve teknik esasları içermektedir. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında harfiyat toprağı, tahta parçaları, inşaat demiri, çelik ve beton gibi artıklar oluşacaktır. Harfiyat toprağının büyük bir çoğunluğu dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. Kalan miktar ise şev yapımı ve diğer inşaat işleri için kullanılacaktır. Diğer inşaat artıkları tekrar geri dönüştürülmek üzere lisanslı tesislere verilecektir. İşçi ve teknik personelden kaynaklı evsel atıklar oluşacaktır. Bu atıklar kontrollü ve düzenli bir şekilde kapalı konteynerlerde toplanacak, Güngör Düzenli Depolama alanına taşınacaktır. Proje kapsamında yapılması planlanan pist ve uzatılması planlanan mevcut piste alan sağlamak amacıyla dere deplesesi yapılmıştır. Bu çalışma ÇED sürecinden önce yapılmış olup, deredeki sucul ve canlı yaşam yok olmuştur. İnşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri nedeniyle gürültü oluşumu olacaktır. Oluşacak gürültü miktarını 18/2012 Sayılı Çevre Yasası’nda “Şantiye Alanları Çevresel Gürültü Kriterleri”’nin altında olması için gerekli önlemler alınacaktır. 152 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU İş kazalarının asgariye indirilmesi amacıyla, Anayasa’nın 94’üncü maddesinin (1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uyulacaktır. Arazide çalışanların sağlık, güvenlik ve refahının sağlanması ve iyileştirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Proje alanında şantiye ofisi ve işçilerden kaynaklı atıksu oluşacaktır. Oluşan atıksular vidanjörle toplanıp, kontrollü bir şekilde bertarafı sağlanacaktır. Projenin hayata geçmesiyle su ihtiyacı oluşacaktır. İhtiyaç duyulan su miktarını Su İşleri Dairesi’nin karşılayamaması durumunda, işletmeci kendisi karşılayacaktır. Projede yağmur sularının değerlendirilmesi planlanmaktadır. Proje genelinde, su tasarrufu sağlayan ürünler kullanılacaktır. Projenin işletme aşamasında çeşitli türlerde katı atıklar oluşacaktır. Bu atıklar 18/2012 Çevre Yasası ve kapsamındaki tüzükler ve Devlet Hava Meydanları İşletilmesi Genel Müdürlüğü, Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi’ne uygun şekilde bertaraf edilecektir. Projenin işletme aşamasında sıvı atıklar oluşacaktır. Evsel atıksular için Atıksu Arıtma Tesisi kurulacaktır. Diğer sıvı atıklar da kontrollü bir şekilde depolanıp bertaraf edilecektir. Sıvı atıkların bertaraf edilirken 18/2012 Çevre Yasası ve kapsamındaki tüzüklerde bulunan hükümlere uyum sağlanacaktır. Projede yenilenebilir enerji sistemleri kullanılacaktır. Bina çatısına paneller konularak güneş enerjisinden enerji üretimi planlanmaktadır. Isıtma soğutma ekipmanlarının yüksek verimli ve çevreci özellikte seçilecektir. Havaalanlarında en büyük çevre problemlerinden biri de gürültü oluşumudur. Havaalanında çalışan personellere gürültüye daha az maruz kalmaları amacıyla gerekli eğitimler verilerecektir. 35/2008 İş sağlığı ve Güvenliği Yasası ve Tüzüklerindeki hükümlere uyulacaktır. Gürültü ölçümleri (iç ortam ve çevreye yayılan gürültü) düzenli olarak yapılmalı, Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü sınır değerlerinin altında olup olmadığı değerlendirilmelidir. 153 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Uçaklardan ve çevredeki kara yolu trafiği nedeniyle hava kirliliğine neden olan emisyonlar oluşmaktadır. Emisyonların en aza indirilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. İşletme sırasında karayollarına etkiyi en aza indirmek amacıyla, yeni yollar ve tunel yapılacaktır. İşletme sırasında toprak ve yeraltı suyunu korumak amacıyla gerekli önlemler alınması sağlanacaktır. Projenin inşaat ve işletme süreçlerinin tamamı çevresel sürdürülebilirlik politikası çerçevesinde oluşturulacaktır. Çevre yönetim sistemi kurulacak, sera gazı emisyonlarının, ve diğer çevresel etkilerin en aza indirilmesi için en iyi yöntem ve teknolojinin kullanılması için hedefler belirlenecek ve gerekleri yerine getirilecektir. 154 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU BÖLÜM VIII. SONUÇLAR Ercan Havaalanı Projesi Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu, proje çalışma grubu tarafından Ağustos 2015 tarihinden itibaren yapılmaya başlanmıştır. Rapor, Çevre Yasası, Çevre Etki Değerlendirmesi Tüzüğü ve Çevre Koruma Dairesi’nden alınan soru formatı dikkate alınarak hazırlanmıştır. Rapor dokuz bölümden oluşmaktadır. I. Bölümde projenin tanımı ve amaçları anlatılmıştir. Proje için seçilen yerin konumu II. Bölümde ayrıntılı olarak incelenmiştir. III. Bölümde projenin yeri ve etki alanının mevcut çevresel özellikleri ele alınmıştır. IV. Bölümde projenin önemli çevresel etkileri ve alınacak önlemler açıklanmıştır. V. Bölümde ise projenin inşaat ve işletme sırasında uygulanması gereken izleme ve kontrol planı, acil müdahale planı verilmiştir. Halkın katılımı ile ilgili bilgi ve belgeler VI. Bölümde verilmiştir. VII. Bölümde projenin teknik olmayan sonuçları, bu bölümde ise projenin çevresel etkileri ve alınacak önlemler belirtilmiştir. Ercan Havaalanı KKTC’de faaliyet gösteren, tek havaalanı olup, kargo ve yolcu taşıma hizmeti vermektedir. Yıllık 3,000,000 yolcu kapasitesine sahipken geçmiş yıllardaki verilere bakıldığında bazı yıllarda maksimum kapasiteye ulaştığı hatta geçtiği görülmektedir. Bu nedenle söz konusu proje ile Ercan Havaalanı Genişletilmesi kapasitesi 5,000,000 yolcuya çıkarılması planlanmaktadır. Yapılması planlanan birimler, terminal yapısı, otopark yapısı, itfaiye yapısı, giriş yapısı alanı, yeni apron, yeni pist ve mevcut pistin uzatılması’dır. Mevcut pistin uzatılması ve yeni pistin yapımı için daha fazla alana ihtiyaç duyulmuştur. İhtiyaç duyulan alan dere deplesesi yapılarak sağlanmıştır. Projenin 1. Safhasında Çakıllı derenin derivasyonu yapılmıştır (ÇED süreci 155 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU başlamadan önce tamamlanmıştır). Hidrolojik ve hidrolik hesapları yapılırken Değirmenlik yağış istasyonuna ait Yağış – Şiddet – Süre – Tekerrür eğrilerinden yararlanılmıştır. Yağıştan akışa geçen taşkınların hesaplanması büyük havza olması nedeniyle “Sentetik Yöntem” kullanılarak hesap yapılmıştır. Dere derivasyonu %5 eğimle Trapez Kesit olarak yapılmıştır. Yükseklik 5,00 metre, taban genişliği 20,00 m olarak alınmıştır. Proje 7 safhada tamamlanacaktır. Dere Deplesesi, Yeni arazi sınırlarının belirlenmesi, Tünel ve Yolların inşası, Mevcut Pistin Uzatılması, Yeni Apron İnşası, Terminal ve Yolların İnşası. Fasıl 300 Havaalanları Yasası kapsamında 8 km çevresinde yapılacak yapılaşmalar için izin alınması gerekir. Pafta/Harita XXII.60 E 2 66 no’lu parselde Klasik- Helenistik döneme ait antik mezar olduğu tespit edilmiştir. Kırklar bölgesinde, Pafta/Harita XXXI.12.W1, 106 no’lu parselde, Timbu mevkiinde, Kırklar Türbesi (Ayii Saranta) bulunmaktadır. Şantiye sırasında, ayni bölgede yine heykel bulunmuş ve Eski Eserler Müzeler Dairesi tarafından 2 haftalık süre ile araştırma yapılmıştır. Proje alanının 5,00 km doğusunda, P/H XXII.53.W2, Gaziköy 1 numaralı parselde Arif Paşa Su Kemerleri bulunmaktadır. 60/94 Eski Eserler Yasası gereğince, inşaat sırasında herhangi bir taşınır ya da taşınmaz eski esere rastlanması durumunda Eski Eser ve Müzeler Dairesi’ne haber verilmesi gerekmektedir. Proje kapsamında yol, tünel, kavşak yapımı planlanmaktadır. İnşaat sırasında Kırklar ve Gaziler köy halkının olumsuz etkilenmemesi amacıyla yeni yol yapılacaktır. Proje alanı sınırları içerisinde toplam 32 Familya da toplanan 89 tür tesbiti yapılmıştır. Tespit edilen türler arasında, Çevre Koruma Dairesi Müdürlüğü tarfından yayınlanan “Flora ve Faunanın Korunması 156 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Emirnamesi” inde Koruma altına alınan Mandragora officinalis türüne rastlanmıştır. Tesbit edilen diğer türler ülkemizde çok yaygın olarak bulunan türler olup herhangi ender bir türün ortadan kalkması söz konusu değildir. Proje alanı içerisinden geçen ve Ek 19’da verilen proje vaziyet planında da görüldüğü gibi Çakıllı derenin Güneyinde 2000 m. uzunluğunda kazı yapılarak yeni dere yatağı oluşturulmuş ve mevcut derenin yönü değiştirilmiştir. Mevcut derenin yaklaşık 1000m. Uzunluğundaki kısmı da kazılan harfiyat ile doldurulmaya başlanmıştır. Doldurulmaya başlanan dere yatağında küçük bir gölet ve zengin dere florası tesbit edilmiştir. Bir başka deyişle doldurulmaya başlanan dere yatağı, flora ve faunanın yaşam alanlarıdır. Çakıllı dere yatağı içerisinde tesbit edilen flora türleri Eucalyptus camaldulensis (okaliptus), Tamarix tetragyna (Ilgın), Pragmites australis (Kamış) gibi dere yatağı florasıdır. Su Dairesi’nden alınan görüşte, Ercan Havalimanı’nın kapasitesinin artırılmasıyla su ihtiyacının artacağı, kaynak yetersizliği nedeniyle, suyun verilemeyeceği belirtilmiştir. KKTC Su Temin Projesi ile TC’den KKTC’ye su naklinin gerçekleşmesi ve tüm bölgelere yeterli ve düzenli su verilmesi takdirinde Havaalanının su ihtiyacının karşılanabileceği görüşü verilmiştir. İşletmeci durumun bilincindedir. Ercan Meterolojik İstasyonundan 1985-2014 tarihleri arasında gerekli veriler alınmış ve incelenmiştir. Proje alanında hakim rüzgar yönü Batı olup, uçaklar bu yönde iniş kalkış yapmaktadır. Yapılacak yeni pist mevcut piste paralel yapılacak olup, iniş kalkış yönü değişmediği görülmüştür. Proje alanına en yakın uzaklıkta Demirhan Göleti ve Haspolat Arıtma Sulak Alanları ve bu göletleri besleyen Kanlıköy deresi bulunmaktadır. Adı geçen sulak alanların proje alanına uzak mesafede olduğu ve kuşlara minimum düzeyde etkisi olacağı düşünülmektedir. 157 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Proje alanında harfiyat toprağı oluşacak, çıkacak toprağın büyük bir çoğunluğu dolgu alanı olarak kullanılacaktır. Arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında yapılacak olan toz yayıcı islemler; kazı, terminal binasının temel kazısı sırasında patlatma işlemi, inşaat araçlarının hareketi, inşaat malzemelerinin alana taşınması, yükleme boşaltma işlemleri sırasında olacaktır. Toz emisyon hesabı yapılmıştır. Hava Kalitesinin Korunması ve Kontrolü Tüzüğü’ndeki kriterlere uyulacaktır gerekli tüm önlemler alınacaktır. İnşaat sırasında malzemelerin taşınması sırasında varolan karayollarına zarar verilmemesi için azami derecede özen gösterilecektir. İnşaat aşamasında, tozumanın önlenmesi ve çalışanlar için kullanım suyuna ihtiyaç duyulan su miktarı 48 m3/gün’dür. Su dışarıdan tankerlerle getirilmektedir. İnşaat sırasında günlük 30 m3 atıksu oluşacaktır. Oluşacak atıksu tanklarda toplanıp vidanjörle çekilmektedir. İnşaat çalışmaları esnasında; tahta parçaları, inşaat demiri, çelik ve beton artığı vb. atıklar oluşacaktır. İnşaat atıkları tekrar kullanılmak veya geri dönüştürülmek üzere ayrı ayrı toplanıp lisanslı tesislere verilerek yeniden kullanımı/geri dönüşümü sağlanacaktır. Evsel katı atık türünde ise günlük 200 kg atık oluşması beklenmektedir. Evsel atıklar ise düzenli bir şekilde toplanıp Güngör Düzenli Depolama Alanına taşınmaktadır. İnşaat çalışmaları PAT alanlarının yakın çevresinde olması durumunda, inşaat atıkları en kısa sürede kaldırılmalıdır. Rüzgar yönü dikkate alınıp malzemelerin sürüklenmesi önlenmelidir. İnşaat aşamasında oluşacak gürültü seviyesi hesaplanmıştır. İnşaat sırasında çalışanların ve gürültü etkileşim alanında bulunan kişilerin sağlığını koruyabilmek amacıyla Gürültü ve Ses Kontrolü Tüzüğü ve 158 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Anayasa’nın 94’üncü maddesinin (1)’inci fıkrası gereğince, 35/2008 İş Sağlığı ve Güvenliği Yasasına uyum sağlanacaktır. Ercan Havaalanı sınırları içerisinde bakıldığında, IV. Ve II. sınıf tarım arazisi olduğu fakat “Etüd Dışı Alan” içerisinde kaldığı görülmektedir. Kapasitenin artırılmasıyla günlük maksimum 20750 kişilik aktif bir nufüs (çalışanlar, yolcu, ziyaretçiler) olması beklenmektedir. İşletme aşaması sırasında oluşacak su ihtiyacı 318,3 m3/gün olacaktır. Kullanma suyu deposu ise tesisin en az 12 saatlik su ihtiyacını karşılayacak kapasitede olacaktır. Su temin sistemi toplam kapasitenin %50’si oranında yedeklenecektir. Su İşleri Dairesi’nden görüş alınmıştır. Alınan görüşte, kaynak yetersizliği nedeniyle tesise mevcut sistemden daha fazla su verilmesinin mümkün olmadığı, TC’den KKTC’ye su nakli projesinin tamamlanması ve yeterli su sağlanması durumunda, su verilebileceği yazılmıştır. İşletmeci durumun bilincindedir. Yağmur suları bina çatısından toplanıp arıtıldıktan sonra klozet rezervuarlarında yeniden kullanılacaktır. İşletme aşamasında evsel atık, hastane atığı, özel atıklar, FOD türünde atıklar oluşacaktır. Evsel atıklar kaynakta ayrıştırma yöntemi ile ayrıştırılmaktadır. Günlük ortalama 2 ton evsel katı atık oluşacaktır. Atıklar ayrı toplanarak Çevre Koruma Dairesi tarafından lisansa sahip firmalara verilecektir. FOD türünde atıklar “Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele Yönergesi”’ne uygun olarak bertaraf edilecektir. Atık çamurlar ve Tıbbi atıklar “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” esaslarına uygun olarak depolanıp bertaraf edilecektir. Kullanılan suyun %100’ünun atıksuya dönüştüğü varsayılırsa, günlük 318,3 m3/gün’lük atıksu oluşacaktır. Atıksuların arıtılması için atıksu arıtma tesisi kurulacaktır. Arıtma biyolojik ve ileri atıksu arıtma 159 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU sistemlerinden oluşacaktır. Düzenli olarak numune alınıp gerekli analizler yaptırılacaktır. Mevcut işletme sırasında iç ortam ve dış ortam gürültü ölçümleri yapılmıştır. 18/2012 Çevre Yasası altında Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü gereğince, Havaalanına iniş ve kalkış yapan uçakların gürültü sertifikasına sahip olması gerekmektedir. Olmaması durumunda yasa gereğince tazminat alınmaktadır. Havaalanında çalışan personellere gürültüye daha az maruz kalmaları amacıyla gerekli eğitimler verilerecektir. 35/2008 İş sağlığı ve Güvenliği Yasası ve Tüzüklerindeki hükümlere uyulacaktır. Ercan Havaalanında kullanılan kara araçlarının 18/2012 Çevre Yasası altında “Motorlu Taşıt Egzoz Emisyon Kontrolü Tüzüğü” kapsamında giren araçların Egzoz emisyon muayeneleri düzenli olarak Çevre Koruma Dairesi tarafından lisansa sahip firmalarda yaptırılacaktır. Havaalanında oluşan emisyonların azaltılması için gerekli önlemler alınacaktır. Yapılacak yeni proje ile şekilde görülen Gaziköy istikametine yol, kavşak ve yeni terminale ulaşımı sağlayan tünel yapılacaktır. Yapılması planlanan yol ve kavşak ile Gaziköy istikametine ulaşımda bir güzergah değişikliği olmayacaktır. Kırklar ve Gaziler köyüne erişimde mevcut kullanılan yol üzerinde pist yer alıp, köye ulaşım tünel, ardından kavşak ile olacaktır. Kavşaktan sonra Kırklar köyüne kadar yapılacak yolun maliyetinden yatırımcı sorumlu olmayacaktır. Ercan Havaalanı’na mevcut durumda ortalama 1455 araç giriş yaparken, gelecekte kapasitenin artırılmasıyla günlük 3000 sayıda aracın giriş-çıkış 160 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU yapacağı öngörülmektedir. Yapılması planlanan yollar ile trafikte yoğunluk, aksama gibi sorunların oluşması beklenmemektedir. Proje alanı meterolojik veriler incelendiğinde, hakim rüzgar yönünün batı olduğu görülmüştür. Arkadan veya yandan alması durumunda tehlikeli durumlar oluşmaktadır. İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün yatağından, kenarlarına veya duvarlarına moloz, çöp sürpüntü veya döküntü dökülmeyecektir (Fasıl 82). İnşaat ve işletme sırasında derenin veya derenin herhangi bir bölümünün yatağından, kenarlarından veya duvarlarından, taş, çakıl, kum, toprak veya başka madde alınmayacaktır (Fasıl 82). Dere güzergahı değiştirilmiştir. açılan derenin giriş ve çıkış noktalarında bağlantı yapılan dere doğal bir dere olduğundan düzensiz geometriye sahip bir kanal yapısındadır. Bu nedenle giriş ve çıkış noktaları düzenli olarak kontrol edilmeli tıkanma, aşınma vb. Durumların oluşmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır. Havaalanı potansiyel kirlilik miktarını azaltabilmek amacıyla Havaalanı Çevre Yönetim Planı hazırlanacaktır. Uluslararası standartlara ulaşabilmek için ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standartları oluşturulacaktır. Enerji tasarrufu sağlamak amacıyla havalandırma ve aydınlatma için doğal havalandırma ve doğal ışık – gölge sağlayacak cephe tasarlanmıştır. Enerji tasarrufu ve verimliliği göz önünde bulundurularak yolcu bekleme holleri, servis yolu, otopark giriş holleri, otopark araç park ve trafik alanları gibi uzun süre aydınlatılacak olan mahallerde LED armatürler kullanılacaktır. Güneşten enerji elde edebilmek amacıyla bina tavanına foto-voltaik paneller yerleştirilecektir. Böylece havaalanının toplam 161 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU elektrik ihtiyacının 1/3’ü yenilenebilir enerjiden, tükenmeyen kaynaktan sağlanmış olacaktır. Yolcu köprüleri, otopark ve ofislerde ısıtma soğutma sistemi olarak “V.R.V.” yüksek verim ve optimum enerji kullanımı sağlanacaktır. Uluslararası standartlara ulaşabilmek için ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standartları oluşturulacaktır. Ercan Havaalanı’nda Hava Alanları PAT Sahalarının Temizliği ve Otla Mücadele yönergesi usul ve esasları uygulanacaktır. 18/2012 Çevre Yasası ve kapsamında bulunan tüzüklerdeki tüm hükümlere uyulacaktır. 162 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU KAYNAKLAR AIP, 2012. Aeronautical Information Publications- Havacılık Enformasyon Yayınları. AIP- ENR 1.7-1, 2002. KKTC Havasahası İçinde Altimetre Ayar Usulleri. Aviation Guide, 2015. Airbus 319. (http://www.aviationguide.net/tag/airbusa319-ozellikleri/). Cyprus geological heritage, 2015. Kıbrıs’ın Yeraltı Suyu Kaynakları (Akiferler). (http://www.cyprusgeology.org/turkish/4_1_aquifers_tr.htm) Çağatan, 2011. İstanbul Atatürk Havalimanı için Uçak Emisyonlarının Belirlenmesi ve Çevresel Etkileri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi. Çevre Koruma Dairesi, 2015. Doğal Hayat Şubesi, Sulak Alanlar Taslak Tüzüğü. (http://www.cevrekorumadairesi.org/nature/tr-pages.php?no=107) Çevre Koruma Dairesi, 2015. Doğal Hayat Şubesi. ÇKD Doğal Hayat Şubesi, 2015. (http://www.cevrekorumadairesi.org/nature/trindex.php) DHMİ, 2011. DHMİ Genel Müdürlüğü Havacılık Terimleri Sözlüğü, APK Daire Başkanlığı. DPÖ, 2007. Devlet Planlama Örgütü, 2008 Yılı Programı. DPÖ, 2015. Gayri Safi Milli Hasıladaki Sektörel Gelişmeler (Cari Fiyatlarda). http://www.devplan.org/Frame-tr.html DPÖ, 2010. Haber Bülteni, Gelir Dağılımı Sonuçları, 2008. Devlet Planlama Örgütü İstatistik ve Araştırma Dairesi. (http://www.devplan.org/butce/2008%20GELIR%20DAGILIMI%20SONUCLA RI.pdf) DSİ, 2015. KKTC’ye Su Temin Projesi. http://www.dsi.gov.tr/projeler/kktc-sutemin-projesi 163 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Ekdal, A. 2013. Kirlilik Yükü Hesaplamaları. Kıyı Suları, Yer altı Suları ve Yüzeysel Suların Kalitesinin Belirlenmesi ve Yönetimi Hizmet İçi Eğitim Programı. İstanbul Teknik Üniversitesi. EPA. Standard Volume to Weight Conversion Factors. Fasıl 96. Yollar ve Binalar Düzenleme Yasası. Fasıl 300. Havaalanları Yasası. Flora, Fauna ve Yaban Kuşlarının Korunması Tüzüğü, 2012. http://www.cevrekorumadairesi.org/uploads/pagedocuments/Flora__ve_Fauna_ Tuzuk.pdf Hidrolik – Hidrolojik Rapor, 2015. Ercan Havalimanı Projesi Hidrolik – Hidrolojik Rapor. IPCC, 2015. Good Practice Guidance and Uncertainty Management in National Greenhouse Gas Inventories. http://www.ipccnggip.iges.or.jp/public/gp/bgp/2_5_Aircraft.pdf KKTC Avcılık Federasyonu, 2015. Av Haritaları. http://www.avfed.com/avharitalari.php KKTC Başbakanlık, 2015. Sürdürülebilir Ekonomiye Geçiş Programı 20132015. (http://kktcbasbakanlik.org/Portals/1031/EKONOMIK_PROGRAM2013-15.pdf ) KKTC Detaylı Toprak Etüd ve Haritalama Projesi, 2000. KKTC Tarım ve Orman Bakanlığı- Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü Bilimsel ve Teknik İşbirliği. KKTC, Çevre Koruma Dairesi, 2014. Hava Emisyon Şubesi, Tüzükler. (http://www.cevrekorumadairesi.org/air/tr-reports.php) KKTC, Çevre Koruma Dairesi, 2015. Katı Atık Şubesi, (http://www.cevrekorumadairesi.org/solidwaste/tr-reports.php) Tüzükler. Lefkoşa İmar Planı, Şehir Planlama Dairesi Web Sitesi. http://spd.gov.ct.tr/trtr/%C3%BCstmenu/planlamaharitalar%C4%B1/planharitalar%C4%B1/lefko%C 5%9Faimarplan%C4%B1.aspx 164 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU Master Plan on Solid Waste Management in the Turkish Cypriot Community, 2007. Part B, Component of the Master Plan. MEB, 2015. Milli Eğitim Bakanlığı, 2014- 2015 Güz Dönemi KKTC Üniversitelerine Uyruklarına Göre Kayıtlı Öğrenci Sayıları. (http://www2.mebnet.net/?q=node/1422) Metcalf & Eddy, 2004. Wastewater Engineering, Treatment and Reuse. Mc Graw Hill, Fourth Edition. Motorlu Taşıt Egzoz Emisyon Kontrolü Tüzüğü. 18/2012 Çevre Yasası, Madde 31(1) Altında Yapılan Tüzük. Necdet, M. 2015. Jeoloji ve Maden Dairesi. Ortadoğu Analiz, 2013. Havzalarası Su Transferinde Büyük Adım: KKTC İçme Suyu Temin Projesi. Cilt:5 Sayı: 50. SHGM, 2010. Havaalanlarında Çevresel Etkiler. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları. Yayın No: HAD/T-11. Sulak Ortamlarının ve Sulak Alanlarının Korunması Tüzüğü, 2006. Çevre Yasası (7. (4) ve 9. (3) Maddeler Altında Yapılan Tüzük. ÜFP, 2015. Ülkesel Fiziki Plan, Bölüm V. Sektör Politikaları. Yüksel, Y. 2012. Akışkanlar Mekaniği ve Hidrolik. Beta Yayınları, Teknik Dizisi. YTÜ, 2015. Yıldız Teknik Üniversitesi, Ön Çöktürme Havuzu Dizayn Kriterleri.http://www.yarbis1.yildiz.edu.tr/web/userAnnouncementsFiles/dosya7 d4be3663b1e4ab5999ae9ac3fdc6d5f.pdf 165 ERCAN HAVAALANI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU EKLER Ek 1. Raporu hazırlayanların özgeçmiş ve üyelik belgeleri Ek 2. Şirket Belgeleri Ek 3. Proje Alanı Parsel Listesi Ek 4. Soru Formatı Ek 5. İşletme Hakkı Devri Sözleşmesi Ek 6. Lefkoşa İmar Planı Haritası Ek 7. Ulaştırma Bakanlığı Görüşü Ek 8. Lefkoşa Kaymakamlığı Görüşü Ek 9. Şehir Planlama Dairesi Görüşü Ek 10. Jeoloji ve Maden Dairesi Görüşü Ek 11. Değirmenlik Belediyesi Görüşü Ek 12. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Görüşü Ek 13. Su İşleri Dairesi Görüşü Ek 14. Orman Dairesi Görüşü Ek 15. Çevre Koruma Dairesi, Doğal Hayat Şubesi Görüşü Ek 16. Acil Durum Eylem Planı Ek 17. Toz ve Gürültü Ölçümü ile ilgili Raporlar Ek 18. Yol ve PAT Sahası Kesitleri Ek 19. Dere Derivasyon Kesitleri Ek 20. Vaziyet Planı 166