Aralık 1989 No:10 - KKTC Merkez Bankası
Transkript
Aralık 1989 No:10 - KKTC Merkez Bankası
Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankası Bülten Aralı k 1989 No:10 IÇINDEKILER Sayfa I. Bölüm Bankac ı l ıkta. Temel Ilkeler ve Merkez Bankas ı işlevleri 2 - 10 II. Bölüm K.K.T.C.'de Merkez Bankası ve Bankac ı l ık Faaliyetleri 12 - 36 III. Bölüm Ekonomik Geli ş meler 1. Üretim, İstihdam ve Fiyatlar 38 - 63 39 a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ın Kullan ı m ı 39 b) İstihdam 44 e) Fiyat Hareketleri ve Ücretler 46 2. Mali ve Parasal Geli ş meler 49 a) Mali Geli ş meler 49 b) Parasal Geli ş meler 54 3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi 55 a) Ticaret ve Pazarlama 55 b) Ödemeler Dengesi 61 IV. Bölüm Merkez Bankas ının Dokuz Ayl ık Hesapları 64 - 69 Bilânço 65 Kâr ve Zarar Hesaplar ı 66 Hesaplar Hakk ında Aç ıklamalar 67 V. Bölüm Bankac ı l ık İstatistikleri 71 - 77 VI. Bölüm Tablolar ın Listesi 1 79 - 80 I. Bölüm BANKACILIKTA TEMEL ILKELER VE MERKEZ BANKASI I ŞLEVLERI 2 BANKACILIKTA TEMEL İLKELER VE MER I EZ BANKASI İŞ LEVLER İ Özünde bankac ı l ı k i şi bir k ısı m halk ı n ilk !eri istenebilecek mevduat ı n ı n daha uzun süreleri talepte veya çok k ı sa ihbarla baş ka bir k ısı m halka ödünç olarak verilmesi i ş leminden olu ş maktad ı r. Bir t rafta ödünç verecek paralar ı olan fakat bunu arzu ettikleri zaman geri almak isteyenler, di ğ er tarafta ise para borçlanmak fakat bunu bir süre sonra ödeme k isteyenler var. Bu iki tarafı n doğ rudan do ğ ruya yekdi ğ eriyle i ş yapmas ı n rmalde mümkün olmad ığı ndan banka arac ı l ı k görevini ifa eder: Faiz kar şili ğ inda yüksek faiz kar şı l ığı nda kredi verir. Bankalar sa mevduat kabul ederek daha t k ı sa vadeli mevduat kabulü ile yetinmeyip daha uzun vadeli mevduat da kabu ederler ve karl ı biçimde değ erlendirebilmek ko ş uluyla vadeli mevduata ço ğu defa daha yüksek faiz uygula rlar. Likidite ve Kârl ılık Ticari di ğ er herhangi bir kurulu şta oldu ğ u gib bankalarca ödünç para alanlara ve mevduat sahiplerine sa ğ lanan hizmetleri amac Bankalar ı n ödünç verdikleri paralar artt ı kça karlar; da artac kt ı r. ı kard ı r. Ne var ki bir banka mevduat olarak kabul etti ğ i tüm kaynaklar ı ödü ç verecek durumda olmay ıp, mevduat sahiplerinin geri ödeme istemlerini kar ı lamak üzere yeterli ölçüde likit para tutmak zorundad ı r. Bankalarca kar buradad ı r, zira genelde likit ş ekilde tutu 7 an para şı la şı lan ikilemin temel nedeni iktar ı artt ı kça karl ı l ı k azalmaktad ı r. Örne ğ in en likit aktif olarak nakit biçimde tutulan paralar hiç kar sa ğ lamayan paralard ı r. Bu itibarla bankalar borç vermeyi azamiye ç ı karma ve likiditeyi asgariye indirme aras ı nda dikkatli bir •enge kurmak zorundad ı r. Bu görev resmi kontrollarla bir ölçüde bankalar ı n eli den al ınm ış olmakla beraber yine de hat ı r ı sayı l ı r ölçüde manevra kabiliyeti m •vcuttur. Karl ı l ı k ve likiditenin çeli ş kili icaplar ı n ı , bankan ı n mali kaynaklar ı n ı sa ğ layan ortaklarla mevduat sahiplerinin çeli ş kili arzular ını n bir sonucu olarak örmek mümkündür. Bankan ı n müş terek sahibi olan ortaklar sermayeleri üzer nden kazanç beklentisi içindedirler. Bankan ı n kulland ığı paran ı n önemli bir bölümünü sa ğ layan mevduat sahipleri ise mevduatlar ı n ı zaman ı nda ve ko şullar ı a göre geri alabilme güvencesi arzusundad ı rlar. Ba şar ı l ı bir banka bu iki gr bun yararlar ı n ı bağda şt ı rmak zorundad ı r. Bu olmazsa ya hissedarlar ı nı ya da ortaklar ı n ı kaybetmek durumunda. kalabilir. Madeni Para, Emre Yaz ı l ı Senet Yüzy ı llar önce İ ngiltere'de zengin kimselerin ihtiyaç fazlas ı paralar ını emin bir ş ekilde Londra kalesinde bulunan Kraliyet Dar•hanesinde muhafaza etmeye başlad ı klar ı n ı görürüz. Bu usul 1640 senesinde Kra I. paralar ı kendine mal etmesi üzerine aniden sona er I. Charles'in darbhanedeki Zenginler alt ın ve gümü ş lerini muhafaza edece ba şka yerler bulmak için aray ış a geçti ve çok geçmeden bu hizmet kuyumc lara gördürülmeye ba ş land ı. Ku ş kusuz kuyumcular me ş guliyetlerinde gerekli ola alt ı n ve gümü ş stoklar ı nı n korunmas ı bak ı m ından i ş yerlerinde gerekli emniyet niemlerini alm ış bulunuyorlard ı . Bu nedenle mudiler ad ı na bir miktar daha lt ı n ı n muhafazas ı onlar için özel bir sorun yaratmayacak fakat mudileri kendi e lerini h ı rsızığ a kar şı emniyete alma zahmet ve külfetinden kurtaracakt ı . Ma eni paralar bu şekilde yat ı r ı ld ığı nda kuyumcu yekün miktar için bir makbuz veriyor ve mudi, belki bir borç tediyesi için, paras ı n ı geri istedi ğ inde makbuz ibraz ederek yat ı rdı k" ı paray ı çekebiliyorclu. Paran ı n yeni sahibi de ayni em iyet mülahazas ı ile hareket edece ğ inden büyük bir ihtimalle paralar yeniden ku umc ıı nun mahzenine getirilecekti. Mahzenden çekilen paralar ı n az sonra te rar mahzende depolanmas ı i ş leminin abesle i ştigal oldu ğ u noktas ı ndan hareketi para oldu ğ u yerde birakil arak makbuzun borçlu ve alacakl ı aras ı nda el de ğ i şt ı rmesi üzerinde duruldu. Bu safhada kuyumcunun makbuzlar ı , ilk mudi lehdar gösterilerek ve tevdi edilen kesin para miktar ı da belirtilmek suretiyle larak emre yaz ı l ı senet (bono) 3 girdi ancak ş eklini ald ı . Çok geçmeden sözü edilen senetler para gibi tedavüle . Senette kaldı rl ı ı ın çevre ile s ığı çoğ u defa tedavül kuyumcunun iyi tan ınd onayşlemi zikredilen menfaatin bir üçüncü tarafa devrinden önce mudinin bu i ı lk devir yap ı lad ığı n ı göstermek amac ı yla senedi ciro etmesi gerekiyordu. Aç , bir senet halil ı ı d ığı nda senet kimin zilyetinde ise ona ödenecek, hamiline yaz ne geldi. Buna göre senet, süresiz olarak veya herhangi bir hamilin onu kuyumcuya ibraz ederek belirtilen para miktar ını n ödenmesi konusundaki taahhüdünü yerine getirmesini isteyene dek tedavülde kalabiliyordu. Sözü edilen senetle kuyumcular ç ı kard ıklar ı ler bütünüyle parasal deste ğ i haizdi. Bir ba şka deyi ş mahzenlerinde daima bulundubütün makbuzlar ı kar şı layacak miktarda paray ı ruyordu. Bütün makbuzlar ayni anda ödemeye gelse dahi tümünü ödeyecek para mevcuttu. Nakid Rasyosu ve Taze Para Az sonra kuyumcular verdikleri bütün makbuzlar ı n ayni anda ibraz edilmeı Kuyumcular yece ğ ini idrak ettiler. Bu esastan yararlanma imkanlar daha karma şı k tuttuklar ı alt ın paran ı n bir bölümünü ödünç verebilirler veya olarak mevduat olarak kabul etmedikleri yani alt ı n para kar şı l ığı olmayan mikç ıkartarlar için emre yaz ıl ı senet isdar edebilirlerdi. Uygulamada ıtedavüle n mahzenlerinde erinde madeni paran dıklar ı emre yaz ı l ı senetlerin %10-15'i de ğ yla normal olarak günlük para iadesi taleplerinin kar şı lanabilece ğ i bulundurulmas ı ı ndaki ili şki naortaya ç ı kt ı . Elde tutulan nakidle mevcut mükellefiyetler aras kid rasyosu olarak bilinmektedir. Bir kuyumcu kendisine tevdi edilen 12000 1 20000 de ğ erinde değ erindeki madeni paraya kar şı l ı k %10 nakid rasyosu ile 18000 de ğ erinde borç veremre yaz ıl ı senet isdar edebilecek ve bu suretle ı l ıyor ve mi ş olacakt ı r. Bu suretle daha önce ortada olmayan taze para yarat genelde para arz ı art ı r ılm ış bulunuyordu. Çarpan Etkisiyle Kredi Stokunun Geni şletilmesi r. Kaynaklar ı emre yaAt ı l para kar getirmedi ğ inden bankalar için yasakt ı lamazsa, kredilere ve banka kolayl ıklar ına zı l ı senetlere kar şı l ı k olarak kullan ı karşılı k olabilmeli. Bu dü ş ünce ile bankalar taze para yaratma yerine kredi stokunu geni şletme e ğ ilimine girdiler. Kredi stokunu geni şletme i şlevinin nas ıl çal ışt ığı nı görmek için farzedelim bu bankada toplanki ülkede tek bir banka vard ı r ve bütün mevduat hesaplar ı şı l ığı /10.000 m ışt ı r. Mevduat hesaplar ın ın toplam ı 110.000 ise bunun kar nakid mevcuttur. Tecrübe ile sabittir ki geri ödeme taleplerinin kar şı lanabilına ihtimesi için mevduat hesaplar ına yat ı r ı lan paralar ı n sadece küçük bir oran yaç has ı l olacakt ı r. Bu suretle gerisi ödünç verilebilir. Yüzde on (mevduat: ı r ı d ığı nakid) nakid rasyosunun yeterli emniyet sa ğ layaca ğın ı n bankaca kararla şt nakid olarak muhafaza edilecek nı farzedersek yat ı r ı lan .110.000'n ı n /1000's ı kimseler onu ve %90' ı yani 19000 'sı ödünç verilebilecektir. Ödünç para alan r. Bak kalar v.s. ı bedelinin ödenmesinde kullanacaklard mal ve hizmet al ı mlar ı ndan daha önce ödünç ğı bu ş ekilde ellerine geçen paray ı bankalar ı na yat ı racagörürüz. ı lan Buna yarat olarak verilen f 9000 'n ı n tekrar bankaya yat ı r ı ldığı n ın taze ve hangisinin daha mevduat diyebiliriz. Ku ş kusuz banka hangi mevduat ı önce verilen krediden kaynakland ığı n ı söyleyecek durumda de ğ ildir. Gelen konur ve gerisi ödünç t 9000'n ı n /900's ı nakit rasyosunu korumak amac ıyla al ı verilir. Ödünç verilen 1 8100 de zaman içinde bankaya gelecek ve %10'u al ı konduktan sonra gerisi kredi olarak kulland ı r ı lacakt ı r v.s. Bu ameliye çarpan etkisi olarak bilinmektedir. Neticede sistemdeki 110.000'n ı n tümü bankada unda bu miktar _1100,000 mikal ıkonmu ş olacakt ı r. Nakid rasyosu %10 oldu ğ nda verilebilecek toplam krediye ı tar ı nda toplam mevduat ve /90,000 miktar tekabül etmektedir. 4 Merkez Bankası nın işlevleri Bankac ı lığı n temel ilkelerini bir nebze irdelemi ş b lunuyoruz. Ş imdiki saf- hada, bankalar ın gerek ki ş isel gerekse ticari mahiyetli olmak üzere müş terilerilerine sa ğ lad ıklar ı çok çeş itli hizmetlerin ayr ınt ı lar na inmektense bankalar aras ında tek ba şı na bir kategori olu ş turan Merkez Ban asın ın i ş levlerini ele alacak ve uygun hallerde K.K.T.C.'deki durumun de ğerlen irmesini yapaca ğız. Bir merkez bankas ını n esas görevi hükümet ad ına e onun denetimi alt ında parasal sistemin denetimini ,yapmakt ı r. Bu görevin i ası ndaki sorumluluk dört sahaya ayr ı lmaktad ı r, şöyle ki: 1. Hükümet harcamalar ını n finansman ı için para. b rçlanmak dahil hükümetin bankac ı l ığı n' yapmak. 2. Bankalar ın yekdi ğeri aras ı ndaki hesap tasfiye i ş emlerini mümkün k ılmak ve di ğ er bankalara en son kredi mercii görevini ifa etmek suretiyle sistemin bütünlü ğ üne ölçülü bir istikrar sa ğ lamak. 3. Banknot ve madeni para ç ıkar ılmas ı dahil para rzını kontrol etmek. 4. Kamu Borçlar ını denetlemek. Baz ı ülkelerde bu görevlerin tümü ayni kurulu şa ve ilmi ş değ ildir. Örne ğ in Amerika Birle ş ik devletlerinde banknot Hazine Dairesi ce ç ı kar ı lmakta, Merkez Bankasını n di ğ er görevleri ise Federal Rezerv Sistemin e yürütülmektedir. Türkiye'de madeni para Maliye •Bakanl ığı nca darbedilirken banknot Merkez Bankası nca bas ı lmaktad ı r. K.K.T.C.'de kendi banknot veya madeni param ız olmay ıp Türk Liras ı teda.vülti zorunlu para.d ı r. Merkez Bankas ını n Özerkli ği Merkez Bankas ına tan ı naca.k özerkli ğ in derecesi tar ış maya aç ı k bir konudur. Ölçünün bir ucunda Maliyenin bir dairesi gibi çal ış maktan memnun bir Merkez B ankasi di ğ er ucunda ise mutlak siyasi özerkli ğ e hevesl nen bir Merkez Bankası görmek mümkündür. Kabul edilen bir gerçek varsa o da özerk bir Merkez Bankas ını n hükümet emirnamesi ile kurulamayaca ğı dı r. Böyle bir merkez bankas ı kal ıc ı bir kurulu ş olabilmek için sadece politika ı lardan de ğil daha çok halktan destek görmelidir. Yasal yetkisi olmad ığı halle de bir Merkez Bankas ı nı n gösterebilece ğ i özerkli ğ in derecesi ba ş kan ve di ğ üst kademe yöneticilerinin mizac ına bağ l ıdı r çünkü masa ba şı ndaki durum er h m ş ahsiyet hem de uzmanl ı k meselesidir. İ ngiltere'de Maliye Bakan ı Mr. La son'un bakanl minde Merkez Bankas ı na belirgin bir sayg ı göstermedi ğ i gözlenmi ş ığı dönetir. Fakat Ekim ay ı nda bu görevden istifa ettikten sonra, bir se e öncesinden ba şbakan Mrs. Thatcher'e özerk bir merkez bankas ı kavram ı hak ı nda tavsiyede bulunduğunu aç ı klad ı . Ne var ki para politikas ı denetiminin iyasilerin elinden al ın ıp teknokratlar ı n muhafazas ı na tevdi edilmesi kavram ı Mrs. Thatcher'in serbest piyasa idealleri ile uyum içinde idi ve muhalefet günleri de yayg ı n biçimde tart ışı lm ış t ı . Mrs. Thatcher'in ilk kabinesinde görev alan r. David Howell'in hat ı rlad ıklar ı na göre para politikas ını n, bir var olma ned ni olmamakla beraber, büyük önemi ve karma şıkl ığı nedeniyle siyasi arenan ı ortas ında bı rak ı lmayıp Bat ı Alman örne ğ inde oldu ğ u gibi daha özerk ellere t vdi edilmesi kavram ına 197,7 y ı l ı nda büyük sempati vard ı . Bank of England' ı n ı demli Baş kan Yard ı mc ısı geçenlerde durumu şöyle aç ı klad ı : "Para politikas ı özerkli ğ imizdeki eksikliklerin hükü etin iktisadi ve bütçe politikalar ını n tümü üzerindeki daha fazla etkinli ğ imiz olayısı yle büyük ölçüde dengelendi ğ ini söyleyebiliriz. Fakat gerçekten samimi o arak Alman Bundesbank veya Amerikan Federal Reserve System'in güç ve ye kilerini imreniyoruz ve inan ı yoruz ki özerk Merkez Bankas ı na sahip ülkelerin bizim üzerimizde bir üstünlüğ ü vard ı r." 5 da 16 The Rt. Hon Robert Leigh-Pemberton, Bank of England Ba şkan ı erinıkı para politikas ı yoluyla para de ğ Kas ı m 1989 tarihli B 4B.C. mülâkat ında s unun siyasi arena d ışı na al ınade ve fiyatlarda istikrar ın sa ğ lanmas ı sorumlulu ğ üncesinin bir çok cazip taraflar ı oldu ğunu rak Merkez Bankas ı na devredilmesi dü ş kabul etti ğ ini beyan etti. Ekonominin Kontrolu Hükümetin ekonomiyi kontrol edebilece ğ i üç esas yol vard ı r: , ekonominin vergilendirme ve hükümet harcamalar ı yoluy1. Bütçe politikas ı la yönlendirilmesi demektir. ğ erini kontrol alt ı na alarak ekono2. Para politikas ı , para arz ı ve paran ın de mik faaliyeti yönlendirme anlam ı na gelmektedir. önlenerek ğ iyle fiyat ve ücret art ışlar ı 3. Dolaysız müdahale, en bariz örne amaçlayan bir fiyatlar ve ücretler politikaenflasyonun kontrol alt ına al ınmas ını sı dı r. Para Politiası ı üzerinde durmak istiBiz yukar ı da sözü edilen üç yöntemden para politikas n esas i ş levlerindendir. ını Bankas yoruz, çünkü para arz ını n kontrolu bir Merkez ı nda harcanan toplam Paran ı n miktar nazariyesine göre belirli bir süre zarf ğ erine e şit olmal ıdı r. Bu husus para sat ın al ı nan maddelerin toplam parasal de ı ç noktas ıdı r. Denklemde dört para ile tüketim aras ı ndaki denklemin ba şlangm sürati, genel fiyat düzeyi ve esas de ğişken vard ı r: Paran ın miktar ı , dola şı ticaret hacmi. mevcut para Bu denklem amaçlar ı için herhangi bir zamanda bir toplumda ıc ısı taraf ı ndan tekrar dona M diyoruz. Harcanan para tükenmeyip al miktar ı m süratidir. Böylece herhangi bir laşı ma sürülmektedir. Bu V dedi ğimiz dola şı e şit olmal ıdı r. zamanda M çarp ı V harcanan toplam para miktar ına artt ığı nda genel fiyat düzeyi de artmak duPara arz ı veya dola şı m sürati rudur. Denklemimizde genel fiyat düzeyi P ve rumundad ı r. Bunun tersi de do ğ r mal ve hizmetler hacmi T ile gösterilmi ştir. ticaret hacmi yani al ı nmaya haz ı eri harcanan paraya e şit olaca ğına Sat ın al ı nan mal ve hizmetlerin parasal de ğ göre dört de ği şken aras ı ndaki iliş ki ş öyle gösterilebilir: MV = PT ediyorlar. Net Milli iktisatç ı lar çok kere T yerine Net Milli Geliri ikame ş ekli almaktad ı r: daki Gelir de Y ile gösterilmek suretiyle denklemimiz a şağı MV = PY MV ve Y MV PY PY P Matematiksel olarak sözü edilen denklemi M= y-, V= wir , P= y ş eklinde de göstermek mümkündür. na alma mücadelesinde para arz ı Görülece ğ i üzere ekonomiyi kontrol alt ı ı rmak v.s. için geni ş cazip bir hedeftir. Enflasyonu dü ş ürmek, milli geliri art imkanlar sa ğ lamaktad ı r. Para Arzı bir mesele gibi göEkonomideki para miktar ını saptama ilk nazarda basit u ve neyin para olmağ ildir. Çünkü neyin para oldu rünse de maalesef öyle de ğ r. Bu nedenle farkl ı ı güç olmaktad dığı aras ı nda kesin bir çizgi çekmek bazen ölçüleri ayni anda kullan ı lmakta olup parasal kalemler içeren çe ş itli para arz ı İ ngiltere'de eyler anlat maktad ı r. bunlar ekonominin gidi şat ı hakk ı nda farkl ı ş en yayg ı n ölçüler MO ile M5 olarak numaralanan ölçülerdir. 6 M1 para stoku tedavüldeki banknot ve madeni par ile özel sektörce İngiltere'nin parasal kesiminde sterlin hesaplarda muhafaza attan olu ş maktad ı r. Tedavüldeki para. Merkez Banka edilen ilk talep mevduı nı n 've di ğ er bankalar ın veznelerindeki banknot ve madeni paralar ı içermemekte • ir. M1'in daha dar bir ölçüsü tedavüldeki banknot ve madeni para ile özel sektörün faizsiz sterlin mevduat hesaplar ı ndan olu ş makta olup Nib M1 olarak ilinmektedir. M3 para stoklar ını n daha geni ş bir ölçüsü olup ek • özel sektörünün parasal kesimdeki tüm sterlin mevduatlar ını içermekte •nominin ı r. M1 'den fark ı özel sektörun vadeli mevduat hesaplar ını da içermesidir. n geni ş tan ı m ı yla M3'e İ ngiliz vatanda şlar ı nı n İ ngilteredeki döviz mevduat hes plar ı da dahil edilerek buna M3C denmektedir. M4 sterlin M3 art ı özel sektörün Building Societi s (Yap ı Kooperatifleri) nezdindeki mevduat ve hisse senedi hesaplar ı toplam ı noan bu kurulu şlar ı n bankalara yat ı rd ı klar ı paralar dü ş üldükten sonra kalan miktar olarak hesaplanmaktadı r. M5 özel sektörün para piyasas ı ndaki vesikalar ını , n. tional saving deposits ve di ğ er tahvilâta yat ı rdığı paralar ı M4'e eklemek suretiylbulunur. Para piyasas ı vesikalar ı , Hazine bonolar ı , banka bonolar ı ve yerel i are mevduat ı ndan olu şmaktad ı r. i./15 halen kullan ı lmakta olan en geni ş "para tan ı m ı dı r. MO tedavüldeki banknot ve madeni para ile bank: veznelerindeki paralar ve bankalar ı n Merkez Bankas ı nezdinde munzam kar şı l ı k d ışı ndaki mevduatlar ından olu ş maktadı r. M2 para stoku ölçüsü İ ngiltere'de "perakente" me duat ı n hacmi hakk ı nda fikir vermeyi amaçlad ığı ndan para piyasas ı toptan mev ıı uat ı hariç tutulmu ştur. Bu nedenle Nib M1 esas al ı narak miktar ı 100,000 alt az olan faizli mevduat hesaplar ı buna eklenmektedir. ı da ve vadesi bir aydan perakente mevduat ve parasal sektör d ışı ndaki perakente M2 parasal sektördeki mevduat ş eklinde iki gruptan olu ş maktad ı r. Türkiye'de M1 ve M2 diye iki para stoku ölçüsü ku lan ı lmaktad ı davüldeki para ile ilk talep ticari ve ilk talep tasarruf mevduat ı r. M1 teart ı Merkez Bankas ı nezdindeki mevduat, M2 ise M1 art ı vadeli m vduat (tasarruf+ticari+ mevduat sertifikalar ı )'ndan olu ş maktad ı r. Tedavüldeki para, isdar olunan paradan banka veznelerindeki paralar dü şülerek hesaplan ı r. A ş nedenlerle biz, K.K.T.C.'de is ar olunan Türk Liras miktar ını saptayamad ikâr ığı m ı zdan herhangi bir anda ted üldeki para miktar ı bilemiyoruz. ı nı Bir merkez bankas ının i ş levleri aras ında aç ı k piyasa uameleleri, faiz oranlar ı n ı n düzenlenmesi, ihtiyat rasyolar ı ve özel mevduat, ankac ı l ı k endüstrisinin denetimi, mevduat ı koruma projesi, döviz kontrolu, d viz • istikrar hesab ı ve uluslararas ı i ş levler zikredilebilir. Ş imdi sı ra ile bunlar ı le alaca ğız: Açı k Piyasa Muameleleri Tedavüldeki para hacmini etkilemek amac ı yla Bank aç ı k piyasada Hazine bonolar ı veya hükümet tahvilât ını n al ı m veya sat ı m ı n. gidebilir. Bu tahvilât ın sat ışı al ı m gücü fazlal ığı n ı emerek dola şı mdaki par miktar ın ı azalt ı r ve faiz oranlar ın ı n yükselmesine neden olur. Tahvilât al ı m ı piyasaya para pompalamak suretiyle ters etki yapar. Kredi stoku olu ş turma ameliyesinin çarpan etkisiyle bu muamelelerin para arz ı na etkisi al ı m ı veya s t ı m ı yap ı lan tahvilât ı n değ erinden çok fazlad ı r. 7 Faiz Oranlar ı Ekonomide, kredi al ı m ı sadece kredi arz ına de ğ il ayni zamanda kredinin fir. Faiz oranlar ı yükselyat ı na yani ödünç alan ın ödeyece ğ i faiz oran ına ba ğ lı d ı lar. Faizler dikçe ödünç alma hevesi azal ı r ve kredi yaratma ameliyesi yava ş ş vurulacak kredi merdüştü ğ ünde ise bunun tersi geçerlidir. Banka, en son ba de ğ i ş tirmek suretiyle ını faiz oranlar ği cii olarak bankac ılı k sektörüne yükleyece genel faiz oranlar ı düzeyini etkileyebilir. K.K.T.C.'de Merkez Bankas ı her türlü Türk Liras ı ve döviz mevduat kabuş dilünde bankalar ve kooperatif bankalar ı ile kredi vermek amac ı yla kurulmu nacak ve verilecek en yüksek ğer kurulu şlar ı n her türlü kredi i ş lemelrinde al ı lanacak öteki menfaatlerin ve tahsil edilecek masraflar ın faiz oranlar ı ile sa ğ mahiyetini ve en yüksek oranlar ını ve mevduatta vade müddetlerini ve faizlerin ın ı saptamaya kı smen veya tamamen serbest b ı rakı lmasın ı ve yürürlük zamanlar n önerisi üzerinde Bakanlar Kurulunun yetkilidir. Bu hususlar Maliye Bakanl ığı nı layarak yürürlü ğe ş tarihten ba alacağı kararlar ı n Resmi Gazetede yay ı mland ığı er hususlar banğ ile ilgili di girer. Belirlenecek faiz oranlar ı ve faiz oranlar ı kalar d ışı nda tüm borç-alacak ili ş kilerinde de geçerlidir. İhtiyat rasyolar ı ve özel mevduat Mevduat kabul eden bir bankan ı n günlük talepleri kar şı layabilmek için likid zorunda aktif ve pasifleri aras ı nda yeterli bir nakid (likidite) rasyosu kurmakbir uzla şında aras ık ı l olduğ unu görmüş tük. Bu rasyonun düzeyi basiret ve karl rasyonun mevduat ma sa ğ lamak suretiyle saptan ı r. Mamafih Merkez Bankas ı ını emredebiünden daha yüksek bir düzeyde tutulmas bankalar ını n uygun gördü ğ r, çünkü rasyo yükseldikçe kredi yaratma ameliyelir. Bu ise kredi arz ını azalt ı sindeki çarpan etki küçülecektir. Bankalar kabul ettikleri mevduat ın daha büyük bir k ısm ını elde tutmak mecburiyetinda kalacaklard ı r. ş ka bir yöntem Bankalar ı n likidite rasyolar ını etkilemek için kullan ı lan ba ının de Merkez Bankas ı nca bankalardan toplam taahhütlerinin belirli bir oran ı Bu kaynaklar bankalarca kullan kendi nezdinde yat ı rılmasın ın istenmesidir. Fakat ı na dahil edilmez. n kendi likidite hesaplar lamayaca ğı ndan bankalar ı Böylece bankalardan özel Merkez Bankas ı bunlar üzerinden faiz ödeyebilir. olarak mevduat istenmesi bir rezerv aktifler rasyosu tesisi veya n ı evcudun art ı rı lması anlam ı na gelmektedir. şı l ık K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yasas ı alt ında bankalar ı n taahhütlerine kar ı r. nca saptan ı bulunduracaklar ı disponibilitenin en dü şük oran ı Merkez Bankas lacak hususi ı nezdinde aç ı ka Merkez Bankas Bankalar genel disponibiliteden ba ş ı rlar. Tesis tesis etmek zorundad l ığı şı bloke birer hesapta nakden mevduat kar ı ekonomik nda kalan tüm mevduata oran edilen kar şıl ığı n bankalar mevduat ı dışı ın taahhütkonjonktüre göre Merkez Bankas ınca saptan ı r. K.K.T.C.'de bankalar dü şük oran ı ilk defa lerine kar şı l ı k bulunduracaklar ı genel disponibilitenin en r. Bu oran hala yürürı ışt ile saptanm asgari %10 olarak 1976 Bankalar Yasas ı lacak özel bir hesaba yat ı rı nezdinde aç lüktedir. Bankalar ı n Merkez Bankas ı mevduat için %15 makla yükümlü olduklar ı munzam kar şı l ık oran ı Türk Liras ı ve döviz mevduat ı için %20 olarak saptanm ışt ı r. Bankacılık endüstrisinin denetimi ve mevduat ı koruma projesi Merkez Bankas ını n bankalar üzerindeki denetiminin derecesi ülkeden ülkeye ını n esas amac ı basiretli denede ğ i ş mektedir. İ ngiltere'de 1987 Bankalar Yasas n denetimine yasal dayanak getirı edilen yasa bankalar timi sa ğ lamakt ı r. Sözü bir tedbir mahiyetinde olmak şı mi ş ve bunu vukuu muhtemel iflas hallerine kar tir. Proje yetkili bir kurulu şun ş üzere Mevduat ı Koruma Projesi ile güçlendirmi Bu iflas' halinde küçük mevduat sahiplerine ölçülü bir himaye getirmektedir. merkezi bir fon mevcuttur. kuruluşlar ın katk ı da bulunmak zorunda olduklar ı 8 Sözü edilen fon kaynaklar ını n, bir banka iflas' dolay ısıyl zarar gören bir mudinin ödenmesinde kullanı lması öngörülmektedir. Ödem ler kaybedilen paran ın %75'i ile s ını rl ı dı r ve bu amaç için azami mevduat ba iyesi i 20,000 olarak saptanm ışt ı r. İ ngiltere Merkez Bankas ı Başkan ı Mevduat Koruma Kurulunun da ba şkan ı d ı r. Ayni zamanda Merkez Bankas ı İngiltere'de kay ı tl ı de ğ i ştirmesi söz konusu oldu ğ unda yeni idarecilerin uyg kan ısı na var ı rsa hisse senetlerinin devrini engelleyebilir. kas ının ön izni olmaks ızı n hiç bir ortak böyle bir kurulu hisse sat ın alamaz ve hiç bir ortak tek ba şına çoğ olamaz. yetkili kuruluşlar ın el n ve münasip olmad ığı Özellikle Merkez Banta %15 veya daha fazla nluk hisselerine sahip K.K.T.C. Bankalar Yasas ı alt ında bankalar ın denetim • ile ilgili olarak Merkez Bankas ına geni ş yetkiler tan ınm ışt ı r. Bu yetkiler b nkalar ın alacaklar ı , öz kaynaklar ı , borçlar ı , kar ve zarar hesaplar ı aras ındaki ilg ve dengelerin ve mali bünyeyi etkileyen di ğer tüm unsurlar ın saptanmas ı ve ta lilini de içermektedir. Bu amaçla çe ş itli idari tedbirler öngörülmü ştür. Örne ğ n belirli mevzuata ayk ı r ı olarak bir bankan ın veya i ş tiraklerinin emin bir şeki de çal ış masını tehlikeye düş ürecek nitelikte i ş lemleri tesbit olunan banka ensuplar ının haklar ında ayr ıca kanuni kovu şturma yap ı lmas ı mümkün olmakla be aber, denetlemeyi yapan merciin talebi üzerine görevlerine son verilmesi runludur. Sorumlular hakk ında yap ı lacak yasal kovu şturma sakl ı kalmak üzer ilgili bankanın a vans ve reeskont kredilerini durdurmaya, aç ı lan kredileri g6r almaya, Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı yetkilidir. Ayr ı ca denetlemeler sonucunda bir bankan ın mali bünyesinin ciddi bir şekilde zay ı flamakta olduğ unun saptanmas ı halinde K. .T.C. Merkez Bankas ı , uygun bir süre vererek banka yönetim kurulunda yasada ngörülen belirli tedbirlerin al ınmas ını talep etmeye ve mali bünyenin takviyesi için gerekli görece ğ i di ğ er tedbirleri ald ı rtmaya yetkilidir. İngiltere, Birle ş ik Amerika Devletleri ve Türkiye'd ki uygulaman ın aksine olarak, herhangi bir bankan ın müş kilata düş mesi halinde, mudilerinin korunmas ı amac ı yla özel bir fon olu şturulmas ını öngören yasa bizde henüz mevcut değildir. . Döviz Kontrolu Merkez Bankas ı Hükümetin d ış ülkelerdeki ödemeler lar ı n uygulanmasını sağ lamakla yükümlüdür. getirece ğ i kısıtlama- Yürürlükteki Para ve Kambiyo İşleri Tüzüğ ü alt ın a Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyetindeki ki ş ilerin beraberlerinde döviz bulundur alar ı serbesttir. Bu ki ş iler söz konusu dövizlerini bankalarda açacaklar ı döviz hesaplar ında tutabilecekleri gibi bu hesaplardaki dövizleri efektif olarak kull nmak dahil serbestçe tasarruf edebilirler. Döviz hesaplar ı ndan hesap sahibi in müracaat ı üzerine herhangi bir izin aranmaks ızın yurt d ışı nda gösterilecek ir adrese transfer yap ılabilece ğ i gibi çek ke ş ide edilebilir, ithalat maksatlar ı da kullan ı labilir. Bankalarla ilgili olarak baz ı kısı tlamalar mevcuttur. Örne ğ i ; transferlerin K.K.T.C. Merkez Bankas ı na bildirilmesi gereklidir. Yolcular beraberlerinde azami 2000 ABD dolar ı ka rşı l ığı Türk Liras ı ve 3000 ABD dolar ı veya mudili dövizi nakit olarak yurt d şı na serbestçe ç ıkarabilirler. Döviz istikrar Fonu Hesab ı İ ngiltere'de bu hesap sterlin ile ba şl ıca yabanc ı dövi ler aras ındaki kurlarda istikrar sa ğ lamak amac ıyle kullan ı lmaktad ı r. Sterlin zay ı düştüğünde bu fonun 9 döviz rezervleri ile sterlin sat ın al ınarak talep yarat ılmakta ve bu suretle fiyat ı dengelenmektedir. Sterlinin güçlü dönemlerinde sterlin sat ılarak fonun döviz rezervleri takviye edilmektedir. K.K.T,C.'de 4/1979 say ı l ı Döviz istikrar Fonu Yasas ı hükümleri alt ı nda, K.K.T.C. Merkez Bankas ınca yay ı mlanan kurlara göre yetkili bankalar ın devlet pozisyonundaki dövizlerindeki fiyat art ışlar ının fona al ınması fiyat düşü ş lerinin ise fondan kar şı lanmas ı öngörülmektedir. Hazine Cari Hesab ının içinde yer alan bu fonda aradan geçen zaman zarf ında Türk Liras ının de ğ er kayb ı nedeniyle önemli bir birikim sa ğ lanm ışt ı r. Uluslararası işlevler Son fakat ayni derecede önemli olmak üzere bir Merkez Bankas ının hükümet ad ına ifa edece ğ i birçok uluslararas ı fonksiyonlar mevcuttur. Bunlar arasında yabanc ı bankalarla, Uluslararas ı Ödemler Bankas ı (BIS) Uluslararas ı Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankas ı (IBRD) gibi kuruluşlarla ili şkilerde devleti temsil eder. . K.K.T.C.'de bir çok yabanc ı banka ile muhabirlik ili şkilerimiz mevcuttur. 10 İ1 , I . < ı 11 II. Bölüm KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETINDE MERKEZ BANKASI VE BANKACILIK FAALIYETLERI K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulunun 1 Ekim 1989 tarihli toplant ı s ı nda al ı nan kararlarla, kontrollu krediler kapsam ı na giren: 1. Küçük Esnaf Kredilerindeki limitler (a) Genelde 4 milyon It'den 7 milyon ILlye; (b) İ lk i ş yeri açacak yeni üniversite ve yüksek okul mezunlar ı nda 10 milyon 11,iden 15 milyon TL' ye; (c) Kara f ı r ı nlar ı n dolayl ı ıs ı tmal ı f ı r ın şekline dönü ş türülmesi projelerinde 15 milyon Irden 18 milyon Irye; 2. Turizm kredilerindeki limitler ise Bankam ı z nezdinde (a) reeskonta getirilecek hallerde 300 milyon It'den, 400 milyon t'ye; (b) reeskonta getirilmeyip bankalar ı n kendi kaynaklar ı ndan kar şı lanan ve Faiz iadesi Fonundan yararland ı r ı lacak hallerde 300 milyon L'den 500 milyon niye yükseltilmi ştir. 35/1987 say ı l ı Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yasas ı nda belirtilen çerçevede bankalar taraf ı ndan getirilen k ı sa vadeli senet ve vesikalar ı reeskonta kabul ederek veya Kamu Kurum ve Kurulu ş lar ı na Hazine Kefaleti kar şı l ığı nda avans vermek suretiyle, piyasaya para sürme ve bankalara kaynak sa ğ lama görevleri Bankam ızca sürdürülmü ş tür. Yasan ı n 36. maddesi alt ında Merkez Bankas ı taraf ı ndan miktar ı cari y ı l bütçe ödenekleri toplam ı n ın %5'ini geçmemek üzere Hazineye K ı sa Vadeli Avans Hesab ı aç ı lmas ı yetkisine kar şı l ı k 1987 y ı l ı sonunda 3500 milyon 11, miktar ı nda görülen Hazine K ısa Vadeli Avans Hesab ı 1988 y ı l ı nda kapat ı lm ış t ı r. 30 Eylül 1989 tarihi itibariyle avans ve reeskont i ş lemleri Tablo l'de, avans ve reeskont i şlemlerinden do ğ an borç bakiyelerinin kar şı la şt ı rmas ı ise Tablo 2'de gösterilmi ş tir. Gerek küçük esnaf gerekse imalatc ı -ihracatç ı ve turizm kredilerinde art ış lar gözlenmektedir. 12 Tablo 1 30 Eylül 1989 itibariyle Avans ve Reeskont İ emleri Bo ç Bak yesi 1.4 1.9 3.3 4.4 2118.4 1 0.0 4.010.0 3.0 2 3 4 1 1 2 650.0 3.000.0 220.0 300.0 4.000.0 200.0 9.1 7.7 13 8.370.0 K. Vak ıflar Bankas ı Ltd. 1.4 1.8 714 1.500.8 K. Vak ı flar Bankası Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. 0.0 • 0.0 0.0 3 ı 0.0 1 3 1 10 20.0 60.0 20.0 300.0 00.0 15 40n.0 10.0 75.5 67.0 45.0 50.0 1 26 4 2 17 10.0 578.0 67.0 45.0 450.0 1. 47.5 50 1.150.0 50.0 50.0 13 3 250.0 50.0 00.0 16 300.0 16.3 95.7 4 61 12.0 65 16.3 196.0 212.3 00.0 37.8 00.0 00.0 50.0 14 22 10 12 8 600.0 660.0 300.0 600.0 350.0 2. 87.8 66 2.510.0 15.176.8 939 14.443.1 Borçlu Kredi Türü Hazine Kefaletini Haiz Bonolar tl tl K. Esnaf ve Sanatkâr Senetleri Sanayi Senetleri tl It ıı linalâtç ı-ihracatç ı Senetleri ıı It Ticari Senetler It Tarı m Senetleri Turizm Senetleri K.T.Sanayi i ş letmeleri Holding Ltd. K.M.S. Cypfruvex İşl. Ltd. Tar ı msal Donat ı m Kurumu K.T. Turizm i şl. Ltd. Toprak Ürünleri Kurumu Devlet Üretme Çiftlikleri K. Vakıflar Bankası Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı ltd. Türkiye İş Bankas ı A. Ş. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Vak ıflar Bankas ı Ltd. K.T. Koop. Merkez Bankas ı Ltd. K. Vak ıflar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. Genel Toplam 13 Milyon Ti, Senet Toplam ı Senet Adedi Tablo 2 Avans ve Reeskont Borç Bakiyelerinin 31 Aral ık 1987 31 Aralık 1988 ve 30 Kasım 1989 itibariyle Kar şılaştı rması Borçlu Kredi Türü Hazine Kefaletini Haiz Avans tt tt tt tt It tt tt tt K.T. Sanayi i şletmeleri Holding Ltd. K.M.S. Cypfruvex İşl. Ltd. Tarı msal Donat ı m Kurumu Toprak Ürünleri Kurumu Devlet Üretme Çiftlikleri T.C.M. Konsolide Fonu inki şaf Sandığı K.T. Turizm İşl. Ltd. 31 Aral ık 1987 31 Aral ık 1988 Milyon Ti, 30 Kas ı m 1989 896.2 1023.6 125.8 4824.9 181.6 1421.9 3354.4 208.4 6279.0 1421.9 3354.4 208.4 4000.0 11263.7 8984.7 802.5 7854.6 Hazineye K ısa Vadeli Avans Hazine Cari Hesab ı Küçük Esnaf ve Sanatkâr Senetleri K. Vakıflar Bankas ı Ltd. 641.4 1265.9 1683.4 K. Vakı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. 24.1 93.9 34.8 116.8 9.5 279.1 99.5 45.7 20.0 60.0 20.0 Sanayi Senetleri tt le tt ihracat Senetleri Ticari Senetler /I tt tt tt It tt Tarı m Senetleri tt K. Vakıflar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankası Ltd. K. Kredi bankas ı Ltd. Asbank Ltd. K.T. Koop. Merkez Bankas ı T.C. Ziraat Bankas ı K. Vakı flar Bankas ı Ltd. 3500.0 65.5 27.6 72.6 32.4 198.1 117.0 35.8 25.9 11.3 190.0 120.7 159.6 280.3 - 35.3 - 180.5 35.6 116.8 152.4 - - 100.0 35.0 16.0 20.0 71.0 319.6 64.9 250.0 50.0 384.5 300.0 131.4 190.1 21.4 152.8 53.0 243.1 la İ malatc ı -İhracatc ı Senetleri Turizm Senetleri ıı 11 K. Vakı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankası A. Ş. Asbank Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Vakıflar Bankası Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. 10.2 502.7 82.3 84.0 101.2 9.9 10.0 602.5 37.0 30.0 450.0 40.0 790.3 1169.5 316.3 615.5 700.0 300.0 740.0 Asbank Ltd. 350.0 Genel Toplam 15 12.943.5 316.3 2705.5 14. 506.4 15257.2 Para ve Kambiyo İş leri Yasas ındaki tan ı ma göre "Yetkili Bankalar" Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetinde faaliyette bulunan ve ithalât, ihracat i şlemleri yapmaya döviz almaya, döviz bulundurmaya, döviz satmaya, döviz sat ışına mesnet te şkil eden turistlere mahsus döviz al ı m bordrolar ı ve/veya makbuz tanzim etmeye Maliye İşleri ile ilgili bakanl ıkça yetkili k ı l ınan bankalar ı anlat ı r. K.K.T.C. Merkez Bankası dışında yetkili bankalar şunlard ı r: T.C. Ziraat Bankas ı Türk Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankas ı A. Ş. K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd. K ıbr ıs Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye Halk Bankası A. Ş. K ıbr ı s Vak ı flar Bankas ı Ltd. Limasol Türk Kooperatif Bankas ı Ltd. K ıbr ıs Ticaret Bankas ı Ltd. K ıbr ıs Endüstri Bankas ı Ltd. K ıbr ı s Faisal İslam Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. Akdeniz Garanti Bankas ı Ltd. "Yetkili Müesseseler" Para ve Kambiyo İş leri Yasas ı Kurallar ı uyar ı nca döviz al ı p satmaya ve bulundurmaya yetkili k ı l ınan müesseseleri anlat ı r. Bu müesseselerin Maliye i şleriyle görevli bakanl ı ktan çal ış ma izni almalar ı zorunludur. Merimann Currency Exchange Co. Ltd. 1 Aral ı k 1989'dan itibaren faaliyetlerine son verdi, A şarda ğ Exchange Ltd. ise 21 A ğ ustos 1989'da faaliyete ba ş lad ı Halen faaliyette bulunan yetkili müesseselerin isim ve kay ıtl ı büro adresleri aşa ğı da gösterilmi ştir: Birinci Döviz Al ı m Sat ı m Şirketi Ltd. 158 A Girne Caddesi, Lefkoşa. F ı r ınc ıoğullar ı Co. Ltd. 2-4 Asmaalt ı Sokak, Lefkoşa. Elmaslar Yat ı r ı m Şirketi Ltd. 89 D Taner Küçük İş Hanı4 Girne Caddesi, Lefko şa. Ertu ğ rul Akbel And Sons Ltd. Osman Paş a Caddesi, Mustafa Haci Ali Apt. No. 2, Lefko şa. Sun Döviz Bürosu Ltd. Abdi İpekçi Caddesi, Lefkoşa. Nafa Döviz Al ı m Sat ı m Ş irketi Ltd. Zafer Çar şısı No. 10 Atatürk Caddesi, Girne. Orhan Kâhya Ltd. 3-4 Zafer Çar şısı , Girne. Uluçay Exchange Co. Ltd. 13 Nam ı k Kemal Meydan ı ,,Mağ usa. Er-Tem Yat ı r ı m Ş irketi Ltd. 2 G K ış la Yolu Mağ usa Batu Exchange Co. Ltd. 52 İstik1â1 Caddesi, Ma ğusa. A şardağ Exchange Ltd. 121 B Samsun Yolu, Baykal, Ma ğusa. 16 K.K.T.C. Merkez Bankas ı aşağıdaki bankalarla m habirlik ili şkileri içinde olup, bunlardan; Midland Bank PLC International Division Londra Commerzbank AG Londra Commerzbank AG Frankfurt Amerikan Express Bank Ltd. Londra Bank of Credit and Commerce International S.A. ondra National Westminister Bank PLC Londra bankalar ı ile döviz, T.C. Merkez Bankas ı ile hem döviz hem Türk Liras ı hesaplar ı yürütmektedir. Döviz rezervlerimiz bankalar ın resmi kurdan tutt klar ı dövizlerle bankalar kurundan tuttuklar ı dövizlerden oluşmaktadır. K.K.T.C. erkez Bankas ı ve Di ğer Bankalar s ınıflandı rmasına göre Mart 1988 - Kas ı m 1989 döneminde Devlet Kuru hesab ında tutulan dövizler, Tablo 3'de gösteril I ş tir. Bundan görülece ği üzere sözü edilen süre zarf ında Devlet pozisyonundaki öviz miktarlar ı en yüksek düzeye ulaşm ışt ı r. Aral ık 1988 sonu itibariyle t plam 46,391.0 bin ABD dolar ı ve serbest 43,461.8 bin ABD dolar ı miktarlar ınd olan döviz Kasım 1989 da toplam 54,302.7 bin ABD dolar ı ve serbest 51,128.4 bin ABD dolar ı miktarlar ına yükselmi ştir. Bankalar ın döviz pozisyonlar ında herhangi bir s ınırlama mevcut olmamakla beraber dövizlerin daha çok K.K. .C. Merkez Bankas ında toplandığı gözlenmektedir. 17 Tablo 3 K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğ er Bankalar Tasnifine Göre Mart 1988 - Kas ı m 1989 döneminde Devlet Kuru Hesab ında Tutulan Dövizin ABD Dolar ı Karşılığı ve Mevcut Taahhiitler Tarih Bankalar 2 Nisan 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 2 Temmuz 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 1 Ekim 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 31 Aral ık 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar Toplam 28 Ocak 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar Toplam 28 Ş ubat 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar Toplam L Nisan 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam .›.9 Nisan 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 7 Mayı s 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam Toplam Döviz $ Toplam Taahhüt $ Serbest $ 34.877.4 6.691.1 8.466.8 41.568.5 8.466.8 34.877.4 (1.775.7) 33.101.7 38.725.8 4.678.8' 43.404.6 4.605.1 4.605.1 38.725.8 73.7 38.799.5 39.662.9 3.415.8 43.078.7 3.472.3 3.472.3 39.662.9 (56.5) 39.606.4 42.779.1 3.611.9 46.391.0 2.929.2 2.929.2 42.779.1 682.7 43.461.8 40.555.4 3.282.5 43.837.9 3.070.2 3.070.2 40.555.4 212.3 40.767.7 38.031.7 3.038.9 41.070.6 3.346. 6 3.346.6 38.031.7 (307.7) 37.724.0 34.733.6 4.079.0 38.812.6 2.395.2 2.395.2 34.733.6 1.683.8 36.417.4 34.657.6 3.515.3 38.172.9 2.495.2 2.495.2 34.657.6 1.020.1 35.677.7 33.468.2 2.971.7 36.439.9 1.605.5 1.605.5 33.468.2 1.366.2 34.834.4 18 1 Temmuz 1989 K.K.T.C. Merkez Bankası Di ğer Bankalar Toplam 29 Temmuz 1989 K.K.T.C. Merkez Bankası Di ğer Bankalar Toplam 2 Eylül 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar Toplam 30 Eylül 1989 K.K.T.C. Merkez Bankası Di ğer Bankalar Toplam 28 Ekim 1989 K.K.T.C. Merkez Bankası Di ğer Bankalar Toplam 2 Aral ık 1989 K.K.T.C. Merkez Bankası Diğer Bankalar Toplam I - 9 2.986.1 37.122.8 (1.303.2) 2.986.1 35.819.6 41.237.1 827.4 3.093.2 41.237.1 (2.265.8) 42.064.5 3.093.2 38.971.3 36.382.2 4.335.8 2.308.2 36.382.2 2.027.6 40.718.0 2.308.2 38.409.8 42.850.4 5.227.7 2.880.5 42.850.4 2.347.2 48.078.1 2.880.5 45.197.6 43.149.7 6.343.2 2.834.3 43.149.7 3.508.9 49.492.9 2.834.3 46.658.6 46.795.0 7.507.7 3.174.3 54.302.7 3.174.3 37.122.8 1.682.9 38.805.7 ± ■ 46.795.0 4.333.4 51.128.4 Yine K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğer Bankalar s ını flandı rmasına göre bankalar kurundan özel ve tüzel ki şiler adına aç ı lan döviz tevdiat ve döviz mevduat hesaplar ı ndaki dövizlere ait bilgiler Tablo 4'te verilmi ştir. Aral ık 1988 sonunu izleyen dönemde bu hesaplarda kayda de ğ er bir de ğişiklik olmam ışt ı r. Tablo 4 K.K.T.C. Merkez Bankası ve Diğer Bankalar Tasnifine Göre Mart 1988 - Ekim 1989 Döneminde Bankalar kurundan Özel ve Tüzel ımn Kişiler adına tutulan Döviz Tevdiat ve Mevduat Hesaplar ABD Dolar ı Karşılığı ve Hesap Türüne Göre Dökümü Döviz Mevduat Döviz Tevdiat Tarih Adedi Hesap Aded'ı 3082 12.770.0 1123 22444 3082 L12.770.0 23567 5.289.0 5.289.0 41.063.0 53.833.0 46.352.0 59.122.0 14.159.0 14.159.0 1197 23770 24967 5.725.0 5.725.0 40.283.2 54.442.2 46.008.2 60.167.2 14.557.9 1329 24920 6.661.4 6.661.4 45.951.1 60.509.0 3179 T14.557.9 26249 52.612.5 67.170.4 1015 6.903.0 6.903.0 55.778.8 76.603.1 62.681.8 83.506.1 Miktar Hesap Bankalar Toplam Döviz Miktar 31 Mart 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam 30 Haziran 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam 30 Eylül 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 31 Aral ık 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar Toplam 31 Ocak 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 28 Şubat 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 31 Mart 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar 3215 3215 3179 3575 3575 3413 341 21 17.336.0 1051 29354 55.304.6 72.640.6 17.336.0 304)5 62.096.9 79.432.9 6.608.2 55.061.2 6.608.2 17.645.9 1079 27979 29058 1104 6.894.2 17.6459 6.792.3 19.06 6.792.3 72.707.1 61.94735 6.894.2 56.100.8 75.162.4 28686 19.061.6 3331 31 30 Nisan 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 20.824.3 27648 28663 20.824.3 3413 3413 2970 1C95 3423 16.892.5 29002 3423 16.892.5 30097 62.995.0 82.056.6 6.821.8 6.821.8 58.515.5 75.408.0 65.37829 31 Mayı s 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam - - 3466 1 3466 1113 6.342.0 6.342.0 19.600.7 29694 57.115.2 76.715.9 19.600.7 30807 63.457.2 83.057.9 988 6.514.2 6.514.2 30 Haziran 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam 31 Temmuz 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 31 A ğ ustos 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam 30 Eylül 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğ er Bankalar Toplam 31 Ekim 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam - - 3335 16.648.7 30130 57.241.8 73.890.5 3335 16.648.7 31128 63.756.0 80.404.7 3451 16.698.4 1016 30679 6.462.0 61.063.8 6.462.0 77.762.2 3451 16.698.4 31695 67.525.8 84.224.2 3439 16.373.7 1025 31998 6.433.9 60.313.1 6.433.9 76.686.8 3439 16.373.7 33023 66.747.0 83.120.7 1 3672 15.118.0 989 33519 6.538.5 77.911.2 3672 15.118.0 34508 6.538.5 62.793.2 69.331.7 84.449.7 3696 3696 15.041.8 984 33559 6.512.4 62.167.4 6.512.4 77.209.2 _ 15.041.8 34543 68.679.8 1 83.721.6 22 Döviz rezervlerimiz devlet kuru ile bankalar kuru o görülmektedir. Devlet kuru hesab ı nda tutulan dövizler nda gösterilen dövizler ise öz Bankalar kuru ba şlığı alt ı n kendi döviz tevdiat ve mevduat hesaplar ı ile bankalar ı k 1988 sonu itib r. Aral ı tuklar ı dövizlerden olu ş maktad ı ve B ı sabı ndaki toplam döviz 46391.0 bin ABDı dolar toplam döviz ise 103.331.9 bin ABD dolar de ğerindedir Ocak-Ekim 1989 ortalamas ı Devlet kurunda 41.74 erinde Bankalar kurunda 110393.3 bin ABD doları değ arak iki ba şlı k alt ında ahsise tabi dövizlerdir. 1 ve tüzel ki ş ilere ait am ve hesaplar ı na tutr ı yle Devlet Kuru Hekalar kurunda tutulan Tablo 5). .3 bin ABD dolar ı ve lduğ una göre ortalama Hesab ında art ış gözlenolarak Devlet Kuru Hesab ında düşüş ve Bankalar Kuru mektedir. 23 Tablo 5 Döviz Rezervlerinin Art ış Hızı Bin ABD $ Tarih - Döviz Niteli ği Miktar Bir önceki ayla karşıla şt ı rması Mart 1988 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n kendileri 41.568.5 59.122.0 5.191.8 Toplam 64.313.8 105.882.3 Haziran 1988 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam 60.167.2 12.678.7 43.404.6 104.41 72.845.9 116.250.5 113.26 109.79 43.078,7 99.24 84.322.9 127.401.6 115.75 109.59 46.391.0 107.68 103.331.9 149.722.9 122.54 117.52 43.837.9 94.50 101.044.7 144.882.6 97.79 96.77 41.070.6 93.69 100.956.3 142.026.9 99.91 98.03 Eylül 1988 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam 67.170.4 17.152.5 Aral ık 1988 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ın Kendileri Toplam 83.506.1 19.825.8 Ocak 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ın Kendileri Toplam 79.432.9 21.611.8 Ş ubat 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam 79.315.3 21.641.0 24 Mart 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam 38.812.6 94.50 105.406.4 104.40 144.219.0 101.54 38.172.9 98.35 108.220.8 102.67 146.393.7 101.50 82.056.6 23.349.8 Nisan 1989 Devlptin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri 82.229.8 25.991.0 Toplam Mayı s 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankaları n kendileri Toplam 36.439.9 95.46 107.041.6 143.481.5 98.91 38.805.7 106.49 108.880.7 147.686.4 101.72 102.93 42.064.5 108.40 114.908.1 156.972.6 105.54 106.29 40.718.0 96.80 116.998.6 157.716.6 101.82 100.47 83.057.9 23.983.7 Haziran 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankaları n Kendileri Toplam 80.404.7 28.476.0 Temmuz 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam Ağustos 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam 25 84.224.2 30.683.9 98.01 83.120.7 33.877.9 E lilı9gı Devletin Kur Hesab ında 48.078.1 118.08 120.304.1 102.83 168.382.2 106.76 49.492.9 İ 102.95 120.172.0 99.89 100.76 Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler 84.449.7 b) Bankalar ı n Kendileri 35.854.4 Toplam Ekim 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ın Kendileri 83.721.6 36.450.4 Toplam 169.664.9 26 duat Hesaplar ının Cins 31 Ekim, 1989 tarihinde Döviz Tevdiat ve Dövizle e önünden incelendi ğ inde 61 v ve Vadelerine göre dökürnilnil gösteren Tablo ve Döviz Mevduat Hen, Döviz Tevdiat Hesaplannda vadesiz hesaplar ı ıran ilk s ından i şgal edi di ğini görürüz. Döviz l vadeli hesaplar taraf ı nda bir y ı saplar dolar ı ve DM görülcinsine göre en popüler para sterlin, daha sonra AB mektedir. 27 N O O O\ \O t•-• \O N .0 CO ctz oc; K ı br ıs L iras ı en O\ ırı N N en ABD Do ları c; ON ee> oc ; ■c C\I 't M O Le-) (=D d- v.; B. A lman Mark ı en en ,ztt-.1 ■0 NLe-) „t! vi o d O\ ti oo o 0, ; en - 02 49- rn o Z E- Döviz Tev diat aı E cet â. o E Cd â. o Gene l Top lam cd C. Döviz Mevdua t Hesa II 28 k 1988 sonu ıl ığı Endeksin e. Aral ı na göre Hayat Pahal ı k 1987 baz ı Aral dönemin enflasyon sözü edil itibariyle kaydedilen %62.57 oran ındaki art ışı ı ndaki mevduı k 1987'de 111.5 milyar IL miktar oranı olarak kabul edersek Aral ık 198 e 181.3 milyar TL'ye n alma gücünü koruyabilmesi için Aral ı at ın sat ık 1988 sonu iti7'den görülece ği üz re Aral ı r. Bu suretle ulaş ması gerekmekte idi. Tablo ındad r 170.9 milyar t ikt ı k döbariyle toplam Türk Liras ı mevduat yakla şı mla 1989 y ılı ı n ilk on aylı k 1988 reel art ış kaydedilmemi ştir. Ayni nda Aral ınd ığı neminde kaydedilen %43.97 oran ı ndaki enflasyon dikkatesata n alma gücünü koruın de 170.9 milyar IL miktar ında olan toplam mevduatşmas ı erekmekte idi. yabilmesi için Ekim 1989'da, 246.2 milyar TL'ye ula milyar TL olarak gerBize ula ş an rakamlara göre toplam mevduat 285.8 çekle şmi ş yani reel art ış sağ lanm ıştı r. 29 Tablo 7 Türk Lirası Mevduat ın Art ış H ızı Mevduat ın Niteli ğ ine göre Dökümü Milyon t Bir önceki dönemle ıle kE ıt2Lrnas ı Mart 1988 53:818.0 Resmi 10.694.8 Ticari 59.098.1 Tasarruf Toplam 123.610.9 Haziran 1988 Resmi Ticari Tasarruf Toplam 54.481.0 13.197.3 101.23 123.39 69.085.6 138.763.9 116.89 112.25 68.169.6 15.671.4 125.12 118.74 77.518.3 112.20 161.359.3 116.28 73.369.4 16.044.4 107.62 81.564.3 105.21 170.978.1 105.96 74.655.5 16.713.6 81.342.3 101.75 104.17 Eylül 1988 Resmi Ticari Tasarruf Toplam Aralık 1988 Resmi Ticari Tasarruf Toplam Ocak 1989 Resmi Ticari Tasarruf 102.38 172.711.4 99.72 101.01 Resmi 73.763.8 98.80 Ticari Tasarruf 18.154.3 84.124.6 108.61 103.42 176.042.7 101.92 72.849.0 19.831.4 87.243.0 98.75 109.23 103.70 179.923.4 102.20 Toplam Şubat 1989 Toplam Mart 1989 Resmi Ticari Tasarruf Toplam 30 Nisan 1989 Resmi 71.463.6 98.09 19.914.4 100.41 95.015.1 108.90 186.393.1 103.59 68.693.1 96.12 21.692.1 108.92 102.851.2 193.236.4 108.24 103.67 73.220.7 106.59 24.636.4 113.57 113.259.1 110.11 211.116.2 109.25 81.183.7 110.87 25.214,8 102.34 123.189.9 108.76 229.588.4 108.74 75.202.5 92.63 24.871.2 98.63 133.831.6 108.63 233.905.3 101.88 Resmi 79.736.3 106.02 Ticari 26.086.3 104.88 150.873.1 112.73 256.695.7 109.74 Resmi 87.432.0 109.65 Ticari 26.482.5 101.51 171.893.0 113.93 285.807.5 111.34 Ticari Tasarruf Toplam Mayı s 1989 Resmi Ticari Tasarruf Toplam Haziran 1989 Resmi Ticari Tasarruf Toplam Temmuz 1989 Resmi Ticari Tasarruf Toplam Ağ ustos 1989 Resmi Ticari Tasarruf Toplam Eylül 1989 Tasarruf Toplam Ekim 1989 Tasarruf Toplam 31 er Bankalar aras ında Aral ık Resmi mevduat ı n KKTC Merkez Bankas ı ile di ğ böltuilimil Tablo 8'de verilmi ş tir. Buna göre 1986 - Ekim 1989 süresindeki 65.4:34.6, 1988'de bölünüm ortalama olarak Aral ı k 1986'da 66.7:33.3, 1987'deolarak gerçekle şmişk döneminde 54.3:45.7 ı 68.8:31.2 ve 1989 y ılını n ilk on ayl ük düzeyde oldu ğu tir. Bu suretle K.K.T.C. Merkez Bankas ı pay ını n en düş gözlenmektedir. 32 Tablo 8 Milyon İL K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğer Bankalar Nezdinde Resmi Mevduat Tarih K.K.T.C. Merkez Diğer ankalar Bankası Toplam % 33.3 27.565.7 33.5 34.177.1 Aralı k 1986 18.374.7 66.7 Ocak 1987 22.742.8 66.5 .191.0 1 .434.3 Şubat 1987 24.350.8 67.3 1 .806.9 32.7 Mart 1987 36.157.7 26.237.3 69.3 1 .635.4 30.7 Nisan 1987 37.872.7 25.985.3 70.8 1 .699.8 Mayı s 1987 29.2 36.685.1 24.195.5 69.0 1 ı . 870.8 31.0 Haziran 1987 35.066.3 24.329.4 64.7 1 .294,2 Temmuz 1987 Ağ ustos 1987 35.3 37.623.6 24.709.7 60.5 1 .149.1 39.5 40.856.8 23.541.6 60.9 1 .128.4 Eylül 1987 39.1 38.670.0 22.974.5 60.0 Ekim 1987 1 .288.0 40.0 38.262.6 64.7 1 .791.0 Kası m 1987 27.135.3 29.903.8 1 .918.8 Aralık 1987 35.3 33.3 41.926.3 66.7 44.822.6 31.644.9 64.5 1 412.4 Ocak 1988 35.5 49.057.3 34.960.4 70.3 Şubat 1988 1 800.2 29.7 49.760.6 35.842.4 70.9 14 718.6 Mart 1988 Nisan 1988 Mayıs 1988 29.1 50.561.0 37.750.3 35.993.4 37.772.4 70.1 66.9 66.2 16 067.7 17.823.7 29.9 33.1 53.818.0 53.817.1 19.324.7 19. 20.2 33.8 34.2 57.097.1 56.481.0 30.8 60.243.8 61.116.1 Haziran 1988 Temmuz 1988 Ağ ustos 1988 37.160.4 41.704.9 65.8 69.2 42.211.6 Eylül 1988 47.962.5 69.1 70.4 18. 38.9 18. 74.5 20. 07.1 Ekim 1988 Kası m 1988 53.168.5 70.2 22. 31.6 30.9 29.6 29.8 59.110.6 98.415.3 70.7 66.0 24. 37.5 24. 54.1 29.3 34.0 75.700.1 83.648.1 73.369.4 48.005.8 26. 49.7 30. 02.1 35.7 41.6 74.655.5 73.763.8 31. 20.6 33. 55.6 34. 45.5 43.4 46.3 50.3 72.849.0 71.463.6 68.693.1 37.732.8 44.685.4 37.708.6 64.3 58.4 56.6 53.7 49.7 51.5 5'50 5ö.1 35. 87.9 36. 98.3 37. 93.9 48.5 45.0 73.220.7 81.183.7 49.9 75.202.5 40.785.9 45.637.9 51.1 52.2 38. 50.5 41. 94.2 48.8 47.8 79.736.4 87.432.1 Aral ı k 1988 Ocak 1989 Şubat 1989 Mart 1989 Nisan 1989 Mayı s 1989 Haziran 1989 Temmuz 1989 Ağ ustos 1989 Eylül 1989 33 Ekim 1989 43.061.7 41.228.4 38.408.0 34.147.6 68.169.6 ış h ızını n Aral ık 1986 Türk Liras ı Mevduat art ış h ızı ile Plâsman art skonto Senetleri ve Bankaİ Ekim 1989 dönemindeki kar şı laşt ı rması Tablo 9'da, şı laşt ı rmas ı ise Tablo 10'da lar Plâsmanlarm ı n dökümü ve geçmi ş dönemle kar gösterilmi ştir. Kurum ve Kurulu şlar ı , Tarı m ve Plâsmanlar ı n sektörel da ğı lı m ı nda Kamu ı ndaki nisbi azalmalara kar şı di ğer Ş ahsi ve Mesleki Borçlar sektörleri paylar sektörlerde art ış lar gözlenmektedir. 34 Tablo 9 Milyon İL Türk Liras ı Mevduat Art ış Hızı ile T 'plam Plasman Art ış Hızının karşılaştı r ası Toplam IL Bir önceki oplam Mevduat dönemle kar- P asman şılaşt ırmas ı Bir önceki dönemle karşılaşt ırmas ı Aralı k 1986 62.671.3 Aralı k 1987 111.450.1 177.83 Ocak 1988 Şubat 1988 .986.4 113.499.3 101.84 6 .620.7 149.97 104.00 116.599.6 102.73 Mart 1988 6 .857.4 100.34 123.610.9 106.01 Nisan 1988 Mayı s 1988 98.88 128.201.9 103.71 6 .087.6 6' .898.8 102.66 136.610.0 106.55 6 .741.3 98.34 138.763.9 101.58 7 .339.8 106.69 145.964.0 105.19 7 .527.0 100.26 151.316.9 103.67 74.192.9 100.91 161.359.3 106.63 7 .281.9 104.16 169.298.4 104.92 83 733.9 108.34 176.567.6 104.29 86 693.4 103.53 170.978.1 96.83 9: 354.2 113.45 172.711.4 101.01 99 086.4 100.74 176.042.7 101.92 98 703.9' 99.61 179.923.4 102.20 106 515.3 107.91 186.393.1 103.59 111 905.4 105.06 193.236.4 103.67 115 080.6 102.83 211.116.2 109.25 125 873.7 109.37 229.588.4 108.74 124 395.1 98.82 233.905.3 101.88 256.695.7 109.74 134 013.9 143.233.4 107:73 106.87 285.807.5 111.34 149. 99.0 104.37 Haziran 1988 Temmuz 1989 Ağ ustos 1988 Eylül 1988 Ekim 1988 Kasım 1988 Aralık 1988 Ocak 1989 Şubat 1989 Mart 1989 Nisan 1989 Mayı s 1989 Haziran 1989 Temmuz 1989 Ağ ustos 1989 Eylül 1989 Ekim 1989 35 .4 998.7 Tablo 10 Iskan° Senetleri ve Bankalar Plasmanlannın ı Sektöre! Bazda ve Geçmi ş Dönemle Kar şılaşt ırmas Milyon Ti. Aralı k 1988 % Miktar % Ekim 1989 Miktar Kamu Kurum ve Kurulu şları 11.5 11.263.8 6.0 8.984.7 Tarı m 16.5 16.251.3 15.0 22.408.6 imalât Sanayii 3.8 3.695.2 4.3 6.421.0 Yük Taşı macılığı 0.4 446.6 1.3 1.964.0 44.1 43.425.3 47.8 71.416.9 Bina ve in şaat 2.9 2.877.4 3.7 5.577.9 Turizm 1.8 1.751.7 4.2 6.292.5 12.8 12.584.1 11.9 17.823.5 6.2 6.058.8 5.8 8.609.9 100.0 98.354.2 100.0 149.499.0 Yurtiçi ve Yurtd ışı Ticaret Şahsi ve Mesleki Borçlar İ skonto senetleri ızNot: Kamu Kurum ve Kuruluşları kalemi kar şısı nda gösterilen miktar Bankam na Hazine Kefaleti Karca çeşitli sektörlerdeki kamu kurum ve kurulu şları da içermektedir. (Bak. Tablo 2). şıl ığı verilen avanslar ı 36 1 .. ... 37 M. Bölüm EKONOM İK GELİŞ MELER 38 1. Üretim, istihdam ve Fiyatlar a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ı n Kullan ı m ı: 1987, 1988 ve 1989 y ılları nda G.S.M.H.'n ı n dağıl ı m ı v sektörel katma de ğerlerinin büyüme h ızları Tablo 11'de cari üretici fiyatl r ı ve Tablo 12'de sabit üretici fiyatlar ı ile karşı laşt ı rmal ı olarak gösterilmi şt r. 1977 sabit fiyatlar ı yla 1987'de 5684.1 milyon II, olan G.S.M.H. 1988'de 6084.0 milyon Wye ula şmış ceği tahmin olunmaktad ır. ve 1989'da 6576,9 mily•11, olarak gerçekle şeBu itibarla sabit fiyatlar a büyüme h ızı 1988'de %7 ve 1989'da %8.1 olarak görülmektedir. Sabit üretici fiyatlar ı ile hesaplanan1987, 1988 ve 19 9 y ıllar ı G.S.Y.I.H.'sı nın sektör paylar ı na göz att ığımı zda her üç y ı lda Kam Hizmetlerinin %21.2, %20.0 ve %18.8 oranlar ı ile ilk s ırayı ve Ticaretin %18.7, %18.1 ve %18.2 oranlar ı ile ikinci s ı rayı işgal etti ğ ini görürüz. 1987 e 1988'de tar ı m %12.1 ve %12.1 oranlar ı ile üçüncü s ı rada ve sanayi %11. ve %11.7 oranlar ı ile dördüncü s ı rada görülmektedir. 1989'da Tarimin p y %11.7'ye dü ş erken Sanayinin payı %14.0'a yükselmi ş tir. Bunlar ı %10.9, %11.6 ve %11.6 oranlar ı ile Ula ştı rma-Haberle şme sektörü izlemektedir. 39 er ; as • trı (-İ CS 1-4 00 00 0 It•-••• od c3 c5 ı 00. in• IN. 00. I en t-..• • OC; ,z1= • Ojı CNI Q) E CO cf.) 00 00 Os •-ı 1...1 N In \AD 00 o:04 c>.: ,r M oo 00 c.4. C%1 • od c5 cd CN %0 N N t".• r-: O Os oc; 0 1-4 C> 1-4 O 1-4 •-■ esi O sO vi CS sd 1-1 O en • „1.1 ‘Cı CN eq ,r esi 00 el! 0S sO • CN1 el = ei \O 00 N O 03 O •-1 oc; .0 ■0 \,0 00 V:› :45 :5 ci$ E M t-. 00 * c> O „İı! 00 00 \c; 00 I-. 0% „:12 06, • o O C-- 1-1 c.un. • un • Os O <X> erş N •■1/ 00 M m Mc.4CO \O O■ 06. • t.: d N .4 en o v3 M M 1 N •--1 sO t...... oz in -M 00 00 N 00 QD Od d v3 eq V) 4- O% r.• .1 er .-ı e-1 en .--ı sO • • t..: • OS C: ..-1 er N .-1 . 04v3 <d TL: t, c•I • 00 reı vi ■o Ri O cd aC ,--1 N L-- •3" N \O 00 Vj Le) CO ,.... _. \O d' en N O sO .4:3 .4 • M N NN v3 4! N \O NO •-4 o o. in No. trı Oo M .... .0 r-.. • _ • M .... • t-- cNı Q9 eg in le) .0 • 1-4 •Zr Os 1-4 0. on 4 •-ı 0 \ \O .0 1-4 en en • ıs-> 1■ od 1-4 1-4 d d Cn td 00 O 0 •-4 eN1 C7s c%1 00 ON 1■4 N \c; .4> m n t■ en on •4* vi sO V:) .4" 0000 • 0,3 \c; coo co od * 00 • -■ e4 Os sO N en le> O 00 ON •••■ e•4 O .21 °C?\ &N)1•- O stS N c•1 VD o° ■0 03 co cr; e,1 00 c.1 .0 U o E (3, Ncd c 4E' c.,,, -w 4,, o __. do .4x co s4t.' o . .74 1:1) -8 tır " (1) d Q > "?.5. a) <d 4-, •-• E 'Cr, el -Nd 4•J Ck• a> 4. :«t '5, -od-,,$'E ..W 4 E ..-' o o 4-, .. 2 a .- ,-. cd .74 0 E.-. O V» (_>, O oa 0..... LT.] 03v>„ ;$1 ;3 ı3 .2 4 E:; ? c"' .) A 'c'' 4 .2)''' les Me ts ber Se v3 00 ..-1 rd ir le te m iz H k ve O E-, '-c?1:I" i '-ci cc . .- Cd .-1 N ef; d' Iri G. S. Y. İ. H. (a. f. ) Ale m Faktör Geliri G. S. M.H. (a. f. ) *Ön tahm in rakam larıdı r. , g,o Müessese le r 7. Konut Gelirle ri co el o.4., 9. Kam u Hiz metle ri 4., N Z • • O .4 d In er •-1 00 • .4 d d er 1-$ •O ri • m N O. C3 e: .4 dd (19 77 Üretici 1-4 ‘1-1 N un •D et t- N Vj -4 -4 - VO CO ıg er; cd t■•• 1-1 oc; gri vi :11 •O el- O In 0 00 O d' et e-.1 el! ■C.; MÖ et d 1-4 •-■ •-1 No ...İ O ,a •d. CC; IX; •0 • ri-> vi OÖ • ■cf> • 0. N O. N -rı oo o rrı -4 d od O 4 r-: .4 ef; d . 4 .4 O 1--ı d d•O cıj rn I ev m •4. Ten CN eri N er; O e-ı un OD eg et r o .-• O. et m •O N m O O. O. ot; oz; •--ı -İ ıtı O N N C3 .21 0 in •c> •• 1-İ In O. O t-: :45 bL1 :5 c r4 O. 00 O. 00 00 O. 1-İ r■ • M ,t O. O. 00 t- uu ao 00 c0 • CD et do: od N o \O 1 ın t■ O. et 1■ O. ! Irı O 0% L's od 1-1 00 m 1-1 CN N N eln N N <N 00 •D on en eq 00 •C> el2 •C; C; 'el t: •d un eni CN •D \D CN 00 O. o N en cq cq o P 1-1 •40 M M 00 • E Os O O. CC; OC; \d CN un •-ı O. O eg C" 00 00 cd <a3 Kayna k: Devle t • D un t, et t, C> in •0 e4 .-1 • N • d-• C, 1* \a! ,-, er ." cD co co c; oo o f••• 'ıl • \ C; 1-1 •,-1 C> Ilrı C; 1-1 er C:> •o e.1 er) e.1 1-4 1-.1 .4 ! 00 •O vi E-. - 7: aı 03 4a 5 c. ) el o' rıı.:74 .-4 ..w .....4 -Y F.3 ,z.,, « U' cd ..4 O :-. 41 sy <e; ...■ d co al —1 CL, U ai > ... C _,' d o 4.-. 0 "O 7,3' - 4-' 5. 71.ı aı E .-..-- .-. ei ›, c o 4-, z: >( 0 CO a l c °4 . M c i "z' i c) E-. O d co, d E ;, F' "c-sa .2 -7.') v) "c"ti''....cii.i . 73 -.-I' ... (-4 eg ,t1 ._1-.. N 9-1 cd 7, ci) E-. c'd CU a> czt > >. vi ..W Ota ...4 ...4 .z.. -- Müessesele r C;, ...W ••-■ 4 t • - Z rakam lar ıdı r. ) F):1) — G. S. M. H. (a. f. ) Lc.3 c •e.. 1. Serbest Meslek ve Hizmet le r 4 dıj O •_, E O :0 1988-1989 y ılları na ait Karşılaşt ı rmal ı Kaynaklar-Harcamalar Dengesi Tablo Gayri Safi Milli Has ıla'nı n Toplam Kaynaklar içindeki pay ı 1988'de 13'tedir. %97.5 iken bu oran 1989'da %98.6'ya yükselmi ş Dış açığı n payı ise %2.5'ten %1.4'e düş müş tür. Böylece Toplam Kaynaklarda Yurtiçi Kaynaklar lehine bir geli ş me olmuş ve dışa bağı ml ılık azalm ışt ı r. 1988'de Toplam Kaynaklar ın %16.9'u Yat ı rı mlara ve %83.1'i Tüketime gitmi ş olup , 1989'da bu oranlar s ı ra ile %16.5 ve %83.5 olarak görülmektedir. Bu suretle Tüketimin pay ı artm ış Yat ı rı mların payı ise azalm ışt ı r. Sabit sermaye yat ı rı mları nda Kamunun payı %23.2'den %26.9'a yükselmi ş Özel Sektörün pay ı ise %76.8'den %73.1'e dü ş müş tür. Toplam Tüketimde Kamunun payı %23.2'den %23.4'e yükselmi ş, Özel sektörün pay ı ise %76.8'den %76.6'ya düş müştür. 42 0 eh O Iı CO N d- N d- 11 O 00 ~I 1.4 O O O■ CO CO . . ı '0 o ,0 git .0 Ö OÖ •-1 N en t-: 1- 1 O m N m, N * izt iı! N ,ı3 cd eg d- 1 \O N 0. \C> N N * O. t's O O N r. 1-1 oo co m en ,t Ö d c4 d CC; Nt■ 0. O 0 O. * 00 eg 1•••• N N O N en 00 N .4 d \c; ıt. t-. 0. en c0 In r. C3 In O. iri d! e-ı 0 1- N N \O cd oÖ cıti c; .4 v.; 00 1-1 \O "-I M o 0. reı 1-1 et et. \C; Ö ,ı! vi .0 O. co ••■İ - •« İ 00 0% In 1- 1 1■1 1-1 O en 8 .43 t■ t■ t■ \ O O er O O. CNI N N O. 1:1! CO t■ , \C; O \O neinesı Devlet Plânlama Örg üt ü GSMH 'ya or O 0\ o o 00 o■ oz •-■ ,i-ı o 00 0. t, o t--. t--. N d- O O 0 •-•1 . oz İrz C4 1-4 1,: el! ,-; c4 CC; _V.. • 019 O N e N 1-1 00 \O 1..4 \O 00 t". O 0 \ 1...1 <N O. 00 er 0 ■ \80 M ..:1" Q 1,r; o in m ..-1 .0 • ! 4! C; 1A 1 00 t*.. IN O .-I Z 0. d- en N 00 0D CO 0 O r. tz oci er el! et! vi od .4 .-1 In 0) Qi E C/) 8> _ a3 N :C) CI) C3 .0 ...1 0. •-• t-. am' O. d E 'T> ezt 8-1 8-1 1-01 N IV. TOPLAM YU RTİÇİ TASARRUFLAR ...-I Özel Tüket im TOPLAM KAYNAKLAR N M Kamu Tüke timi t.... d- •zt• 00 •:1- TOPLAM TÜKETİ M cci vi o. 43 i tz, \ON m 0% •:1 - d- In O t-• O. en •O iri N N r-• • . 1.... m o . ___. oz ır; e4 en 00 O. Ln 1-01" c4 ‘1! \Q O • O •Zr \O CO inC-• Ch \O M 1--• O. ON t•-• In .-4 M OO l's 1- O\ N et 00 \O •-• er M 0% az •d m in iri tz, (2) Stok Değiş meleri 1-1 • • O \O 1- N t•-• M 1..1 C> O T-ı 0. O \O 0\ t•-• N t-• In N Ii - 00 \O sO oz ii: _. . (.4 ,43 _. . Ö ,I! \o ..-ı c,i oc; ereA _._ exi .4 in gel- Oo. OInin it ••- ı N O in in CO O 00 O. N O O\ ••-1 O O. N t.. ..1 ••••ı N O. CO N O ır .Ir; .-4 rei II. TOPLAM YATIRIML AR * O CO O. . 00 .+ eg d m N crı O. ••••• •-•1 ••■4 . 2 E 0.> EE th• VY, OO O 0 1.• 1.• OO (.5 0 * * * 4 b) istihdam n sektörel da ğılı mı karşı laş tı rmal ı ı nda istihdam ı m birinci s ı1987, 1988 ve 1989 y ıllar ı lda yakla şı k %30 payla Tar ı üç y olarak Tablo 14'te verilmi ştir. Her k %22 payla Kamu Hizmetleri ve %10 payla Sanayi şı trendi gösterirrayı iş gal etmekte bunu yakla m ve Kamu Hizmetleri sektörleri dü şüş ı ş göze sektörü izlemektedir. Tar ken Sanayi, Ticaret ve Serbest Meslek ve Hizmetler Sektörlerinde yükseli çarpmaktad ır. an nüfus, 1988'de 67733 ve 1989'da 69685'e yük1987'de 66212 olan çal ış ı 1987'de %1.8, 1988'de %1.3 ve 1989'da %0.9 selmi ştir. Bu suretle i ş sizlik oran olarak görülmektedir. 44 elpıgıgm..lıelw•■•••••••7 O et I L'■1. • 1-ı . N •-ı Ir) O O. G> tef2 00 ff) N CO N ad O r' O L'■ N ■c• c■i 1:1" In oo so ■o ►fı O d O O c•I Cr) 14' ct N oo 1-4 et' ın N (Y) ır> 1-1 •el• N Ö m o: \d, c O OC; O 1-1 C71 N 1-1 O. \O N IN. m \O N t∎ ırı I O. O. O. " In 1-1 ın oc; c; O in 1- İ \O \O t••• t•••• tn uy N O 1-ı M 1-1 <e) CO trı c-• \O •■■■■•■■•■••••••■■■•■■•■■ c.1 Ö (NI o. In CO N O 0,0 64 \O E at ••11111.......• O O 0> O Ca 1,1 0 N CO t•-• 00 O. 0 I c•I O m .:1•• t's .in 1-1 O II) 1-1 t■ O ‹> O\ O in 45 (g) 4-1 O Z d un Cd (..> E cı) O U) * Oca k- Haziran ad O E Toplam Nüfus o 4. T icaret- Turizm O aı Müessese ler est mesle k ve €1). Toptan ve Pera kente ticare t Otelcilik Lo kantac ı lık 1-4 c) Fiyat Hareketleri ve Ücretler harefiyat ÖrgüPliinlama ılı nın ilk onbir aytı ndaki 1986, 1987 ve 1988 y ıllar ı ile 1989 y olarak Tablo 14'de verilmi ştir. Devle ketleri kar şılaşt ırmal ı ılm ış ve bu anket sonucu belirtünce yeni bir tüketim harcamalar ı anketi yap rlanarak 1 Ocak , yeni bir tüketim kal ıbı haz ı ı rlıkl ğı ilimlere göre a ğ lenen e ışt ı r. 1988'den itibaren baz olarak kullan ı lmaya ba şlanm 48.09, 1987' de 1984'de %70.72, 1985'de %43.04, 1986'de Hayat Pahal ılığı hiz olup bunun mal ve % met grupla%43.01 ve 1988'de %62.57 olarak saptanm ış Tablo 16'da gösterilmektedir. rı na göre da ğılı m ı ı n alma gücünü koruYüksek enflasyonist ortamda maa ş ve ücretlerin satuyg ulanmaktad ı r. 19 85 ş el mobil sistemi mak düşüncesiyle 1983 y ılı ndan beri e ılığı ar t ı şı dikkate al ınar ak sonuna kadar her dört ay sonundaki hayat pahal yılı lar 1986 y ılı ndan itibaren her üç ay sonundaki maaş ve ücretlere yans ıt ılan art ış duruma göre ayarlanmaya ba şlanm ışt ı r. nan tavsiye kararlar ı uyar ınca Asgari Ücret Saptama Komisyonunca al ı asgari ücret, 90.000.-1L 1 Ocak 1987'den itibaren ayda 121.000.-TL 1 Ocak 1988'den itibaren ayda ayda 205.000.-11 1 Ocak 1990'dan itibaren ayda 340.500.-TL 1 Ocak 1989'dan itibaren olarak saptanm ışt ır. 46 Tablo 15 Hayat Pahal ılığı 1986 1988 1989 Ocak 7.10 3.18 8.08 5.71 Şubat 11.54 4.43 17.09 14.07 Mart 19.01 9.05 24.11 16.47 Nisan 19.15 10.00 26.58 20.78 Mayıs 20.69 11.35 28.53 Haziran 21.07 17.12 31.45 24.09 25.17 Temmuz 31.75 19.33 c 6.44 A ğustos 36.47 19.77 4.73 32.82 40.43 Eylül 36.68 24.43 8.11 41.73 Ekim 38.81 34.54 • 3.54 43.97 Kası m 41.48 38.40 •7.86 47.98 Aralık 48.09 43.01 •2.57 Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü 47 1987 Tablo 16 Hayat Pahalıl ığının Mal ve Hizmet Gruplar ına Göre Da ğılım ı 1984 % 1985 % 1986 % 1987 % 45.48 16.89 30.83 19.63 Ev ve ev masraf ı 6.7C 5.03 3.23 Giyim 6.11. 5.53 12.34 7.74 Ilaç ve Tıp 7.68 0.62 0.46 0.41 Eğitim 0.39 0.60 0.33 0.11 Taşıt 0.47 6.36 3.93 1.45 3.47 Hizmetler Eğ lence ve Okuma 1.32 1.25 1.34 0.79 0.93 0.35 0.92 Sigara 0.66 3.03 2.31 1.88 Şahsi Harcamalar 3.63 0.15 0.15 0.18 0.18 70.72 43.04 48.09 43.01 Yiyecek ve içecek Toplam 1 Ocak 1988 den itibaren yeni döküm uygulanm ışt ı r, ş öyleki: 1988' 1989 (Ocak- Kası m) Gıda 27.53 27.15 Giyim 5.57 4.51 Ev Eşyas ı 6.49 2.09 Sağl ık ve Ki şisel Bak ı m ile ilgili Harcamalar 3.36 2.10 Ulaşt ı rma ve Haberle şme 9.62 6.77 Kültür, E ğitim ve E ğ lence 4.78 1.40 Konut ve Konut ile ilgili Harcamalar Sigara 3.15 2.49 2. 07 1.47 62.57 47.98 Toplam Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü. 48 2. Mali ve Parasal Geli ş meler a) Mali Geli ş meler 1986'da 70.5 milyar t 1987'de 1 6.1 milyar 11, ve 1988' Bütçe harcamalar ı ı is 271.6 milyar IL olarak de 150.7 milyar Ti, olarak gerçekle şmi ş , 1989 rakam nd 1986'da 47.2, 1987'de n yerel gelir katk ısı tahmin edilmi ş tir. Bu harcamalar ı ş me kaydedilmi ş tir. 1989'da %55.6 ve 1988'de %72.5 oranlar ı yla, istikrarl ı bir geli r. Yerel gelirleri G.S.M. . ile kar şı laşt ı rdığı m ızcüzi bir düşüş göze çarpmaktad ı n 1987'de %24.4 v 1988 ve 1989 y ıllar ında yerel gelirlerin G.S.M.H.'ya oran ını unu görürüz. (Tablo 17 ve 18). da sıra ile %22.5 ve %21.9 oldu ğ ıklar ı 3.1 milyon 11,'na bali ğ 1988 y ılı sonu itibariyle birikmi ş bütçe aç gösteren bütçe ç ıklar ını n 1987'den itiış sonuna kadar art ılı tur. 1986 y olmuş baren düşüş e geçti ğ i gözlenmektedir. (Tablo 19). a ğları an krediler, faiT. e Bütçe aç ıkları na kar şılık T.C. Ziraat Bankas ından zlC. ndan sonra r TL tutar ındad ı r. 987 y ılı sonunda 55.9 milyar ılı hariç 1987 y ışlanm şı ı iç bo çlanmalarla kar Ziraat Bankas ı ndan borç al ınmam ış , bütçe aç ıklar tır. (Tablo 20). 49 50 ▪ • • e ee, Qi ‘.■ th, wi 9 os :15 'ir3 ,„; ‘ g< • .... 2 ,0 EgE • (1) ° cd e. 10 ;!..,0 .11 cd .91 (1) 14 gl :% 2 al 03 •-■ s7se E E ..5d c.1 • •tC o • er> cd g. .6 <i> E 4-• 4 03 :O • Cd • • O • "" cO 0• 4-) '%73 :o E c Ci sel « tl ld cd g» Cd Car iHa rcam ala r 73' 51 Yat ı rı m Ha rca m ala rı SC cd O Z:e 0 Z Tablo 19 Yıllar Itibariyle Bütçe Aç ıkları Milyar IL Bütçe Aç ığı C.S.M.H. Yüzdesi 1975 yıl ı açığı 0.1 8.6 1976 yılı aç ığı 0.2 5.8 1977 yılı açığı 0.3 7.2 1978 yıl ı açığı 0.3 5.5 1979 yıl ı açığı 0.7 7.8 1980 yılı aç ığı 1981 yılı açığı 1.5 2.0 8.8 8.3 1982 yıl ı açığı 1983 yı lı açığı 1984 yıl ı açığı 2.9 3.7 8.3 6.8 1985 yıl ı açığı 1986 yılı açığı 1987 yılı açığı 1988 yılı açığı 12.5 22.6 20.2 19.4 1988 sonu birikmi ş bütçe aç ığı 93.1 7.9 9.2 9.9 11.6 7.0 4.0 Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı Devlet Pltmlama Örgütü 52 Tablo 20 T.C. Ziraat Bankas ından sa ğ lanan redilerin (faizler hariç) y ı llar itibariyle •&ümit Milyar TL 0.1 1975 0.1 1976 0.1 1977 0.3 1978 0.4 1979 1.4 1980 2.0 1981 1982 1983 1984 3.0 5.3 6.4 1985 8.8 1986 18.0 1987 10.0 1988 55.9 Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı Devlet Planlama Örgütü 53 b) Parasal Geli şmeler Kuzey K ıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti aras ında imzalanan Ekonomik İşbirliği Protokolünün Para, Kambiyo, Bankac ıl ık Bölümü alt ında yer alan maddeler peyder pey uygulama alan ına konulmaktadı r. 26/1987 sayılı Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyeti Bankalar (De ği şiklik) Yasası 1 Haziran 1987, 35/1987 say ıl ı yeni Merkez Bankas ı Yasası 26 Haziran 1987 ve 22/1987 sayıl ı Para ve Kambiyo İşleri (Deği şiklik) Yasas ı ise 1 Kas ı m 1987 tarihinden itibaren yürürlü ğe konmuştur. 22/1987 sayılı yasa ile de ği şik şekliyle 38/1982 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasas ı alt ında verilen yetkilere dayan ılarak Bakanlar Kuruluna yapılan Para ve Kambiyo İşleri Tüzüğü de 2 Kası m 1987 tarih ve 116 sayılı Resmi Gazetede yayı mlanarak ayni gün yürürlüğe girmi ştir. Böylece öngörülen yeni düzenlemeler için gerekli alt yap ı hazı rlanm ış bulunmaktadı r. 54 3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi a) Ticaret ve Pazarlama Toptan ve perakente ticaret K.K.T.C. ekonomisind etmektedir. Bu sektörden do ğ an katma de ğer cari fiyatlarla 1 ve 1988'de 84.780.4 milyon IL olarak gerçekle ş mi ş, 19 yon İL olarak tahmin edilmektedir. Istihdam aç ısınd perakente ticaret sektöründe çal ışanlar 1987'de 4651 saptanm ış , 1989'da ise 4880 tahmin olunmu ştur. Bu s değ er 1987'de 11.1 milyon 11, , 1988'de 18.1 milyon IL Ti, şeklinde ortaya çıkmaktad ı r. önemli bir yer i şgal 87'de 51468.5 milyon İL 9'da ise 138.696.5 milbakıldığı nda toptan ve e 1988'de 4691 olarak retle ki şi başı na katma ve 1989'da 28.4 milyon Tablo 21 incelendi ğinde 1981-1989 y ılları itibariyl dışal ı m ın %41-50 arasındaki bölümünün Türkiye'den ve %50-59 aras ındaki bö ümünün di ğer ülkelerden, dış sat ı m ın ise %12-22 aras ındaki bölümünün Türkiye'y %78-88 arasındaki bölümünün ise di ğer ülkelere yap ıldığını görürüz. D ışal ı mları m ızda Türkiye birinci s ı rayı al ı rken on Birleşik Krall ık, Birleşik Krall ık d ışındaki Avrupa Ortak Pazar Ülkeleri ve Uz k Doğu Ülkeleri izlemi ş , dışsat ı mlar ı m ızda ise en büyük pay Birle şik Krall ığa daha sonra Türkiye ve di ğer Avrupa Ortak Pazar Ülkelerine gitmi ştir. (Tablo 2 Tar ı m ürünleri d ışsat ı mlar ı m ızın %56 ile %78 ara ında de ğiş en bir oran ını oluştururken %22 ile %43 arasında de ğ işen bir oranı da sanayi ürünlerinden oluş muştur. D ışal ı mda ise yaklaşık %10 tar ı msal ürün ere kar şı l ık %90 sanayi ve mineral ürünleri görülmektedir. (Tablo 23 ve 24). D ış ticaret aç ığı m ız dolar bazında yılda 166 mily n ABD $' ıa= yükselmi ştir. 1979-1989 döneminde d ışsat ı m ın dışal ı m ı karşı la a oranını n %24 ve %47 arasında de ğ işti ği görülmektedir. (Tablo 25). D ış ticaretimizin geli ş mesinde ulaşı m ve haberle me en büyük etkenlerdendir. Politik ve ekonomik nedenlerle K.K.T.C. deniz v hava limanlar ına uluslararas ı ticarette mevcut ko şullar ın gerektirdi ği şekild düzenli uçak ve gemi seferleri yapılamamaktad ı r. D ış dünya ile haberle şm imkanlar ı = da arzu edilen düzeyde de ğ ildir. Bütün bunlara kar şın çok sayıd yabanc ı ülke ile ticari önünde çal ışmalar sürili şkiler tesis edilmi ş olup durumun iyileştirilmesi dürülmektedir. 55 E Oq ın Ö 9, N CO M O el- O OZ C:3 00\ Ö C \i vi C■1 M in c• M .4- CO h O% MNNO ın tn 1- d ır; cı u-; ir; cc; ıf; co co oo 3 cc; co 00 oo co ı-; CO N N el- 0‘ M N 1-1 N CN1 et• d d 1: ri ,c; eg N cf> M er> d •zt cr 1' er) vs. M in •-1 \c; 00 ,O o ,O t% 00 m C> C, .4! CNI 1-1 4ıı C .4 1-1 •-I Ğı rn o ,O OÖ .-1 O. en en O N oz: • ,c; 1-1 1-1 1-1 •zi ın tn Ir■ 03 Kr) • oc; \C> N esi 1-1 C.4 M M er: d • O t,. m co „c; d't. u..; t z • ın 1-1 O CI% in arı ırı arı O. ırı trı •zt• O oo ,İ! t.: re; ,c; ırı r-• 00 N t-- c0 oz 'I tn c•1 \c; 00 1-1 ın m O 1—ı ırı N t-tr: CO • (...4 \c; lif; • eh d- et ,r N ırı et! O. d- d- In 1-1 Cti M • \C> V;) Vj c::• \C). 0% d' iyi O. C> 1-1 O 00 cd O <NI in el- ırı ■0 00 1 4-+ cd 00 1—i CO 00 00 00 c0 00 oo O. O, O. O. O. O. 0, O\ O. 01 )b.0 O< 56 er> c0 Mi lyon A B D$ • 1:_ 00 N • ı o <,-; M en d t 40. 01 00. 0 N 0 O ■0 O O o: d • Ln •-.1 O .1 co DD •••I OO cd O O O CO m 1-1 • v:3 Lt1. :) 94. N 0. ON --4 1-1 ıir Os .1 O d Q •• 1 ın er; •2 Nc•I C■1 ••••4 O 1.4 N 00 1-1 O O GO 1-4 .(3 1-1 CO tn r•I 00 •--I v-> ıri Q d O O O 1-1 es4 <4- CC> <•••1 O I er; ••4 cC> M ı op O C> er> vi xt• O d . CO Zt! - 4-4 1-1 c; 1-1 1-1 • 0.1 C••• 00 C•I ı... (D 1 7:1 ı Tu tıl cc ı-Nı -.- o .... Vi. ....-.›. cı> a.) cNı O .£1 cdd >t).0 5 • I∎4 57 es.1 en 0,3 E d .;. .... o ci ,... .— o o.) d 2 • 4-4 ` 0:1 Tn• O cd r d Milyon ABD $ ae •4„.4 0%. 0 w.; ■40 I O d O C•1 `":- •••) F. cd ON 'S 00 ON I CO ‘1.• 1 1-1 reı I c.) O 1 e•-1 \O \O ın 1-1 efi tr; cr; M' co •--1 C•4 uı \c; r4 Ö Cr; CNI O 00 N en C•I d C; O \CD O \d 00 tr) c0 00 c3 O O d cf 0:3 O t•-• co •-• • lt) 1.r) Ir) en 00 eş; • „i, N ‘C) ‘c; M 1-1 •••1 o iyi \O 00 m rr> O\ 4' irı 00 00 ■ o O 00 az 00 O O erı N • •-1 ir; O in 00 ff) . 00 d ,60 âe ■0 C> 4 . • 4 vi N CO M C■I c■1 O O cd O 1-1 ON \ O rr> 1-4 ıri az • es.; • 0 • • cı) d aı <czt C \I I-ı od 4 Cd E E *L".:-"1 ..'-, Cd aj 0-;) ... ,t3.0:.— cd • ^-' f:1., 0 c: ef> eN1 ..—..,.. ,--... ccf C.> E-. nı 0.) ,-. • ".. C0 X • cl.).tr.s .— .... ozı [....,..-:-.. : 4(1 cd E txJ <1, c) .g .. 1-* , b.0 • czt v» o o • cd ..---.. ..--. O U "ti Cı) Cd .0 cd d 0) O ›_. O d E-0 58 • • • •. Milyon AB D$ ı- M O cır; kr; m keı rc N I-I 00 •4! .2 ef; In N GO rf) uj c•i cı: 0.; 00 d- c; ır; ı•İI 4-4 o rı CN cıp 00 4-1 ırı en OD ca az N„c; c■1 ‘C> M M . tr: d M ■-<.1 o ,ı„ •zt ırı ∎cı d M N ' O 4-4 0 ON er) c; esl c4 C; O 4-1 o d ,c3 o: d g-ı CO sC> o M c3 •-4 o:: 03 <Nı eN1 •-1 co (Nı o 0 0 vs O o co U C•1 d c,1 ı‘ 1-1 1-1 1-4 1-1 co d ,t! o t-: d cd cNı c,1 1-1 M O cs4 az g M , tr) O co 44! l'•• 00 vi o■ .4 O :1! CIZ C; O ,İı (X) • O∎ ef; 4zr. M c•l 1 U • • ef; 1-4 O 59 —. ,.., 1. Yiyece k ve Ca ei 15 E-■ aı ‘.. a> L» ■.,.. ı-, lc'a E 7t7;) --g' «J ›, ›, -8 ,--, >bi) Cd cd cd cll N CL) -O'O o tv) Q> cd 'O 94 a) O > >. cd ed 73' O E ... .cd Eed (.1 eg 03 4•J ›,» aı :o an Cll cd :z.-. T” .-6. 4) -o o (n as Tr1 • 447+ V') 1-1 )... ":" Cl> •cı O (d 04 >. c> E cd ..... ... a = .4! V) -6 1> ,... a) cd E2 Ecd :-= tu vd, t-: cd cd wlet Plânli cd 4 cd cd ee; U o o 8. Makine ve 2 Tablo 25 D ış Ticaret 1979-1989 Milyon ABD $ Yıllar Dış Alım Dış Sat ı m Açık D ışsat ı m ın D ışalı m' Karşı lama Oran ı 1979 90.8 35.8 55.0 %39.4 1980 94.4 44.5 49.9 %47.1 1981 104.1 36.9 67.2 %35.4 1982 39.5 41.0 38.4 45.8 80.4 1983 1984 1985 119.9 145.3 135.6 141.7 %32.9 %28.2 %28.3 %32.3 1986 153.2 52.0 1987 1988 221.0 218,1 55.1 161.6 1989 (Ocak-A ğustos 104.3 97.2 95.9 101.2 %33.9 52.4 165.9 165,7 %24.9 %24.0 40.0 121.6" %24.8 60 b) Ödemeler Dengesi , 166-1 9 milyon ABD dolar ı 1987, 1988 ve 1989 y ı llar ı nda ticaret aç ığı dolaylar ı nda seyretmi ştir. n yüzde 31'ini kar şı layabilmi ştir. Genelde d ışsat ı mlar ı m ız d ışal ı mlar ı m ızı ince endi ğ inde en iyi per1979-1989 dönemi d ış ticaretini gösteren Tablo 25 1980 y ılı nda, en kötü perşılad ığı formans ı n, ihracat ı n, ithalat ı n %47.1'ini kar şı layabildi'i 1988 y ılı nda oldu ğu formans ı n ise ithalat ı n sadece %24.0'ünü kar görülür. 1987'de 10 .5 milyon ABD dolaGörünmeyen İş lemlerde Turizmin katk ısı ı na yükselmi ş v: 1989'da 126.8 milyon r ı ndan 1988'de 118.0 milyon ABD dolar ı r. Di ğ er gö ünmeyenlerin de katABD dolar ına ula şaca ğı tahmin olunmaktad k 1987 y ılı ndaki 0.7 milyon ABD dolakısı yla Cari i ş lemler Dengesindeki aç ı ına düş müş ve bu aç ığın 1989 y ılında r ı ndan 1988 y ılı nda 8.8 milyon ABD dolar ılı nda K .( 1(.T.C.'ye ş tur. 1 88 y 5.4 milyon ABD dolar ına inece ğ i tahmin olunmu Bunun %75.6'sı gelen turist say ısı 229506 rakam ı ile en yüksek düzey edir. ık dönemindi ğ er ülkelerdendir. 1989 y ılını ilk on ayl Türkiye'den %24.4'il ise toplam 226640 olup, 172754'ü ürklyeeden ve 53886's ı de gelen turist say ısı di ğ er ülkelerdendir. ndan g len havale, Türk Bar ış Di ğ er görünmeyen i ş lemler kalemi yurt d ışı Milletler ar ış Gücü ve Ingiliz Üs Gücünün K ıbrı s'taki harcamalar ı ve Birle ş mi ş ması için yap ılan ödeBölgesinde çal ış anlar ı n kazançlar ından sivil uçak kirala yabanc ı ülkelerde temeler, yabanc ı ülkelerde okuyan ö ğ rencilerin masraflar ış hardavi olanlar ı n harcamalar ı ve Hükümet görevlileri ile göstermektedir. camalar ı ç ıkt ı ktan sonra kalan miktar ı - 61 Tablo 26 ödemeler Dengesi Milyon ABD $ 1987 1988 1989* Deği ş me % * 1987-88 1988-89 I. Cari İş lemler A. D ış Ticaret 1. D ışsat ı m 55.1 52.4 57.0 -4.9 8.8 2. D ışsal ı m 221.0 218.1 22.5 -1.3 3.4 D ış Ticaret Dengesi -165.9 -165.7 -1685 -0.1 1.7 B. Görünmeyen İş lemler 1. Turizm (net) 103.5 118.0 126.8 14.0 7.5 2. Di ğ er Görünmeyenler (net) 41.7 38.9 36.3 -6.7 -6.7 Görünmeyen İşlemler Dengesi 145.2 156.9 163.1 8.1 4.0 Cari İş lemler Dengesi -20.7 -8.8 -5.4 -57.5 -38.6 1. TC Yardı m ve Kredileri 35.5 10.9 16.1 -69.3 47.7 2. Di ğer D ış Yardı mlar 8.3 5.8 3.5 -30.1 -39.7 63.9 61.9 62.6 -3.1 1.1 4. K ısa Vadeli Di ğer Sermaye Hareketleri -63.9 -40.4 -38.6 -36.8 -9.4 Sermaye Hareketleri Dengesi 43.8 38.2 43.6 -12.8 14.1 Genel Denge 23.1 29.4 38.2 27.3 29.9 -26.2 -33.0 -39.5 26.0 20.0 3.1 3.6 1.4 II. Sermaye Hareketleri 3. Bedelsiz D ışal ı m III. Rezerv Hareketleri (- Art ış +Azal ış) IV. Net Hata ve Noksan * Gerçekle şme Tahmini Kaynak: Devlet Planlama Örgütü 62 • • E cd 7:1. 0 cd c:14 Di ğer Ülkelerden Turist aie fd CQ E M cel Cı. E T. C. den Turist ae • cid ccı E tır •";',. a> "C cz1 cd N O .75cid E-4 63 E as IV. Bölüm MERKEZ BANKASININ DOKUZ AYLIK HESAPLARI 64 (£) 3 -ez ı q 5ai, an u um . GUIZE1-1 Irep (4 ) •.ı )-1 w -ezunInı ■—• ts.) N I—. OT O Cr (J1 $:.. CA Oo O . . - 0 (...> 0 \O 00 -.4 0 !•-• ••-.1 ....1 ....1 (.4 (..41 N.) I--, VI N 4-1 ts.) • 1... '0 --I CN I—. ı..-• • 03 O .L. . \O ■—• cı.ı -4. :"") 1— • N> O 00 4 O • • P N -2 -ı :. oo 65 • • • [..3 ve • w . cr., -t , N 4 Pz) \O4 :1". 00 N IN ISV)INV9 N/ 0 1-.. (6) (O T)repueuke}İ zQ 8 '0 8 S '84 1 1 '610 '10Z 0'0< (1) C O O cd HESAPLAR HAKKINDA AÇIKLAM AR Milyon TL 1989 Eylül 1988 Aral ık 5.318.0 5.172.3 16.0 3.3 20.599.2 9.601.2 5.852.1 3.332.8 46.795.5 119.829.0 78.508.8 137.938.6 9.137.7 11.263.7 (1) DÖNER DEĞERLER Kasa Alt ın Kasası Efektif Deposu (Dolar karşı lıkları 31.12.88'de 5.295.703 30. R89'da 9.219.618 ABD Dolar ıdır). Hariçteki Bankalar (TL) Hariçteki Bankalar (Yabanc ı Para) (Dolar kar şıl ıklar ı 31.12.88'de 66.093.608 30.9.89'da 65.701.489 ABD Dolar ıdı r). (2) KREDILER Hazine Kef. Haiz Bonolar Üzerine Avans 152.4 Ihracat Senetleri Üzerine Avans 1.491.8 1.265.9 300.0 384.5 Sanayi senetleri Üzerine Avans 1.547.5 970.8 Tarı m Senetleri Üzerine Avans 212.1 152.8 2.487.8 316.3 15.176.9 14.506.4 Küçük Sanat Erbab ı Senetleri Üzerine Avans Ticaret Senetleri Üzerine Avans Turizm Senetleri Üzerine Avans (3) BINA VE TEÇHIZAT Teçhizat Eksi: Amortisman Bina Eksi: Amortisman 1 168.8 105.5 28.2 30.1 140.6 75.4 678.1 677.1\ 22.8 22.8 655.3 654.3 795.9 729.7 (4) DIĞER AKTİFLER Muvakkat Borçlular İlk Tesis Giderleri Eksi: Amortisman 15.4-39.4 11: 76 1 26.0 6.45 67 9.5 9. 3 0.2 16.4 0.1 K ı rtasiye ve Matbua Deposu 1.261.9 1.2785 1989 Eylül (5) HAZINE CAR İ HESABI 1988 Aral ık 40.022.2 48.404.18 Türk Paras ı 21.647.6 15.395.0 Yabanc ı Paras ı 37.091.5 27.547.4 58.739.1 42.942.4 63.830.6 43.280.7 3.611.5 2.878.9 700.0 26.4 664.1 200.0 4.975.6' 3.105.3 Bu kalem Hazine Cari Hesab ı başl ığı alt ında yer alan hesaplar ı n bakiyesini göstermektedir. Maliye Bakanl ığını n 8.4.87 tarih ve 36/79-54/87 say ı l ı karar ı ile Döviz İstikrar ve Fiyat İ stikrar fonlar' hesaplar ı Hazine Cari Hesab ı bünyesine al ınm ış t ı r. 30.9.1989 tarihi itibariyle Döviz İstikrar Fonunda 85.313.713.471 Fiyat İstikrar Fonunda ise 17.631.152.414 Ti, mevcuttur. (6) MEVDUATLAR (7) MEVDUAT MUNZAM KAR ŞILIKLARI Bankalararas ı mevduat hariç, tüm Bankalar ın Ti, mevduatlar ının . 9615'i ile Döviz Tevdiat ve mevduatlar ının %20 isinin Merkez Bankas ına yat ı rı lacağı hakk ı nda 35/1987 say ı l ı Yasan ın 24. maddesi uyar ınca yat ı rı lan miktarlar ı gösterir. (8) FONLAR Faiz Fark ı Fonu Turizm Geli ş tirme ve Tan ıtma Fonu K ıbr ı s Türk Elektrik Kurumu (9) DI Ğ ER PASİFLER Muvakkat Alacakl ı lar Ti, ve Kby. ile Alacakl ı Transituar Hesab ını gösterir. (10) ÖZ KAYNAKLAR Sermaye 2.000.0 İhtiyatlar 6.930.3 Sigorta Fonu 2.877.5 11.807.8 1.1.89-30.9.89 devresi kar ı Sigorta. Fonu 11.807.8 9.723.9 848.2 22.379.9 68 1989 1988 1.1.8 • -30.9.89 1.1.88-31.12.88 (11) PERSONEL GIDERLERI 41.0 38.3 376.7 294.0 Emekli Sand ığı 15.6 565.0 Di ğer 53.8 76.7 446.1 935.7 487.1 974.0 849.8 597.5 97.9 116.2 K ı rtasiye, Matbu 8.4 15.2 Telex, Telefon 6.7 6.6 35.4 13.5 998.2 749.0 4.230.2 1.900.8 Mevduat Munzam Kar şıl ıklar ı .672.3 3.009.9 Döviz Hesaplar ı .375.5 1.016.0 .278.0 5.926.7 1 .114.1 10.397.6 .512.2 5.039.8 1 '.626.3 15.437.4 Yabanc ı para 275.1 215.7 Türk Liras ı 219.9 159.7 495.0 375.4 Yönetim Kurulu Maa şlar ı Personel Maaş lar (Asli maa ş - Mem. Öd. + H.P.) (12) 'DAR İ GIDERLER Sigorta K ı ymet Yollama Giderleri Di ğer (13) VERILEN FA İ ZLER Banka Mevduatlar ı (14) ALINAN FA İZLER D ış Muhabirler Yerel Faizler (15) ALINAN KOM İSYONLAR 69 1.44 .,, W,~04, V. Bölüm BANK ACILIK İSTAT İSTİ KLERI 70 BANKACILIK ISTATISTIKLER' Müteakip sayfalardaki tablolar a şağı da listesi verilen •ankalar ın verilerinden derlenmi ştir. K.K.T.C. Merkez Bankas ı T.C. Ziraat Bankas ı Türk Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankas ı A. Ş. K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye Halk Bankas ı A. Ş. K. Vak ı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Endüstri Bankas ı Ltd. K. Faisal İslam Bankası Ltd. Asbank Ltd. (Haziran 1986 tarihinden itibaren faaliyete ba şlam ışt ı r) Akdeniz Garanti Bankas ı Ltd. (Mart 1989 tarihinden tibaren faaliyete ba şlam ışt ı r) 71 ı ..• ı • ■ •• CO az CO ,13 C's o V> O ‘,d OD S \C 1--i d 'd t-..!. ON N OVD o: vic5 1- 4 C, 00 N N ‘ ..... [ C) d' r', N d . t•••• OC> 1.-1 (ni .4• 1-■ .--ı vi N O OD In tn 03 In VD CN , oci t..... .--. ,...' c Ü ON en VD et 0(5 d:N:m:3 No No -4 M • ve. .4. d-•4-11) U') U.) ex 0 ,,c) t..2 ••••• 1 4., ),,...j• en M d ... ' : O • -£3 vı Q: E Tj -..,' • ""' G) . .d •D •D .45 Vı : ^iE ..... C;) C •C F.. Cli ›, ON v". un ON ,:g N Ir> N O. c•ı U') ,„43 •3 t...! e4 ,.,-;d,,..; CO ,g t, VD c,1 o t, in o ..o \C5 C° Et oo . 0 ed d on .,.-; .-7-. ... - .-4 • - -.-, en ... en ‘0 ON \O c-• Cr l'n C) • 0.. U ..54 ç., ...,: `;:z 4., ...• d (D:, N ug od iri odug ug 1. ....: °e' N on on ,ı- un .0 ■0 t`r... CN 1..1 1..•4 •••■1 /...1 .-H1...4 wi 1-4 1-.4 1-.4 c d 'O .., e3 CN • CD NO eg 00 en CD CD In d ,c; • ‘c; en un . .. CD M • co .-IN vs d M C, BANKALARIN AKTIFOZETLE RI 1-1 . en es1 Iri N o. er on un et VD N . N 00 U") N,g e4o5 M og,4 ,4 ..‘:> 0. 00 on V0,-. t, eVCD CO VD O • OCDCD C, en CK O,VD es1 •4D ' .4 1.-4 N ,,,.. et vi Ö eri in • OD ON co ..1 :• d v-ı -' eo <-) o ..--.1 ...-1 ...., .....-1 ,-.4 1-.4 1,-.1 .3 O \O tr› C• ■ ,,z; u4 \dr: .6 cdc: t4 oc; oc5 M CV en O. 00 en tz tV) (1,7 ....x _,.., d OD 1- 0, d co ..cii 0., d, -,t. o t- o .--1 c.ı r, o. 00 <••1 oo o. d 0\ \•0 in S O\ 0\N OC" 00 • • • N .„1! ..,:gsd ,....., crz N \r, O. d' İ- c0 en 1-1 NO C£ "I ‘43 cci r-4 ,..-; cr: (-4 ,f d 0Z oc: co co cı. CD CD CN,1 Cnt Cfl C'n Cr oo ,t- CO CO 0:, 0' , ON O. o• ef> ın .1-I "4" Cr er, • 4 . 4 OD o .yr- cr" al ....... , ,. . . rİT, • 5 .4,_.; .-:,!'d 'J. (F-. ■••-4 .--• .,.., k 4:,:i Ca c) cıı Q) CCI Cd I-. E c F.,,' . .n* :E. d d .c: ... • ,.., •Ti •-' eq eq ev un CN rn d- d- ' C`I ..... ..--1 ....4,...,, N ..4.. ir, tr› li-.) U -) "1:3 ir: . • . • • • .• • • _.; -4 ,--, •--i - 4 -t3 C. o 4C: G d . (j?, .... .7, •_.: .T; c4.) .._Nd . N .1- • • • e4 et . d --: M en O .2 "L : (1) 4-' iri co er en c0 l'■ O. N Ir' rn ....4 (1) " r.3 0 '' 157 "4:1- 00 CNcn .0 eq.c. O .0 N M en . M 1-1 ı ,-, c..1 rg 0..0 c) No on •D 0Z r4 00 oci d eg • i' 1 • on d- 6' Q> .-.4 r.: >(1.) N-:1 E .55. aı 7) ' '';, F -o cu o . ,, .E E o on CN M NO u.: CO O M t- In el= VD Cd •o ..,t 0. ,et ... tn . •o M (..4 O. .... vi; M .O Cr ,,c; N Ir: \C, -4- t, t, en C, on O CO - -- rtn O M Cl! N ifig bry r... r....1 , ,t"_, 0\ O. .. lr> Cl. un e4 \o er / ‘ -.4 / ,A N CO N O. . Leı m O er, • D` ir> CO kr> •-1 N S Q .1 - i • ,g e4 • Lig oc; " O. ,g ". cı. ,,,-, o o en er c N, t et Cn,1 s°,.„,.. t, cr. et t, orı 00c" ....4 OD O. ..td , oı:, ---- (- )` N -Y -Y, •c; • • (.4 c; M ..... „.. , ,...,, . en In t° V) VDr, cıp O. - :§, ,,, .. Sd; ,..,.si... : c r7 ..-4 ....1 ..-4 ... .... .-4,, „ r, r-... OL"'"NC> en t...... N CN M .-,, M el W 4-, el „„ r1-. ,:!: 1,!)151 .,.. ,c 1,... f. Cd:, 0 . ■•C; 40: • .O . cn r.:4 N, et N <NO O .-1 . ı er .0 `,..) OD 00 cnr.... ou ,r ,t (-,1 VD C\ ..!4 crr • - -, N . .Ö . ,g .Ö' ' • Lf..: ..,'.: d d cJ -o • C! r, C, OD C, r'' ı CD eV en .-1 et '''''. .4 ..d. O. E-. 5 o J- :,:: ri, (.4 OD CO et O O M1...: es: No:, 0::: ,...., • t..... „af.; .., , 4- .4- .1 o. en ‘0 kr. o. •--1 N ON In CD 0. cr. 00 cz, t--. O. c., t,......,,c,, . „ [.... • t„.: Neg N .--1 cn, C, ın ts: un t■ m N t-- .--ı 0 cD (-... r, •z, O',. O. OD N,f od .43 1....: r.4o-', t.,.. , 0.: c5 .:3 . (NI (n1 L'', en •D ON \O m Co „, ON C, \O Ct) C, et ON on •O oc, e.... ad d co oz o., ,...4 d az d cd, M d - • L-. 0 T€ : ., `...: -;t?, ,..0 1-, MDc, o, ,4!, ,-. co 00 CO OCN ,-. N /-I 1-1 ON C) ,..-i . 'il !' •:: C ; .17: ,,••• -Ç::;, Z:: -• d d d 1 cc) (1) r. d • Jr .'.. d c '-' ., d L; . O 1. d to v? ,I; C: r.r. Ş -- ..cı:,ıl -tz-.j. 71. , (_;,, . 12 4:62.,' 4> C) C4 - >, ,.. ..x _ E ,$ -4-,-_.,- __,, (''. ..... c J, d C4 : d .V..1 1/4-) C) ''' 4-. .-I.: E2' .(?3 I". ^-. -co" :::. ^C) ... F.cl) C • C.) C C ›,..0 C -E3 ›• O o N u) E-, CO 0. I•1 7:3 d co o. vel O\ . . 4' 4.-, ..k 1 I ci (I) I- . E 4O ..O el In ai 2 L. •-• --. 0„ U...., N ı t/ >, ..x < .-•+ O clY, Z = E- d W c4 o Z 72 • o oo d er; •o ,, 0. en N N •,t. N cci •o d- •o .0 eeı en. t` co 0. c•I d- r. ••• ev ,o c-- o d- ,-, N ,:t. •zr d'in in in \c, vo - 0, oD 00 sO c0 m o In in O In ‘c; in N .-4 • r," O. so co ..D ee> (:). •. . • • in •• C; en C:N •zr. 't (,1 d' ev ‘-ı ge:g' ccı c'z' .0 4-I o.... 4-4 4-' $6. 1 4., ,.;1 g i t.-- ,oin o co fn 'It CO .0 Nt: cd ..; ın O. e d ır; .2, .41 o•% - 74 ,...-o- ...d c < cı. cd cd d cd ^a` cd (1) ''' N u) -->,* ..w cd so N O In N N N CN ılı ece) 91,--10 cd ,•• cd .5 E O co d O. c,, In (.1 ,-, o, N ,-I ,:r O. 1,-) mir,moocı\ ecı •O cl'ı 1- rn m 0.> • 'E3 in •D 2 44 ..° ,.. <1' E .: t•••. .-1 O. İ', Nin •zr iz 2 ,:t. 1-1 O •e N en1-1 N Il N Cd (-: cd (.4cAckANd ev en ,t.•‘o Go (› ,,, ,,J -1 1-1 .-1 1-1 1-4 1-1 "4 "4 • ' s ' 0. ,e, :o t-,,, c •,,.., el- C100%•\ON\00\0 en M o Go o, .-1 ...ı ev o d m O. 1-I en O: 1.... •zt" O. ■ vo ,d, ,-İ U d) i I ...N4 cd N (1) t-. d rq O • •• • - ch BANKAL A RİNPASIFOZETLE RI vı- 05 r., c$5. . İ, , E . f.>,' •tzi . ,r) m NcNı O\ M o ırı d" N CO ""I •-; t-: co M ‘c; • 1-4 kr) c■1 v •:) N re; 1-1 ,4 ‘İ 1.-4 \O 1-4 CNI C; •43 •zt' t. r.... N i .o \c; t..... oo ev ın siz .4! ,:t! Iri C: N ,..., qp ın smominmo. .21 o? ir; O. kf; ad 0:3 oc', 'd d N ir; cci ,t- N 1. • " .~ •r! .0 .-4 d E • e4 oc; er; OC; <14 ",: "4 ":1! Y.: ii ı.. 9 %73 (-3. ONM\ONON\0,1-NN •-•I Or; oş 0 \0z M. N r.... E v) clı E-"' Q> ...• .54 re) C:' (.1 o)o -: : -...>00c/ c) c ,Z:1 -g (1) "ri; 'IC3(1) C E N cx:, o, t- o o. ın '4- In CO. \c; t•-• Q '' cz gi ' Zil C4 eg •:1! ir; •Ş! iri Le: Ir "C) .... c% at.: 2.,1):7: Enj ° C9.>"--. 27n :1-. -........1..c- E !'..) - E 5 4cd c d •-'" C .-4 : (1) •13 .. ..., -... ‘‘.:: .0 Ş-' .-. :7:' t-d Cı CO en ,t• m N •o d al o ..5: ..z d •-• C --, CQ c/> CQ -. • 4-0 1:3 ez3 ın en d' 0 .--4 ın in eq In 00 ,İ: N -dd cdcd,)c•io.:.1!c--:dt-Zcd tr .0 .tzl,'- ---z3 ı--- ,..0 o. (N o\ ev oo ....§ (.2 » oo io co 0, t, co ev (%) „o m .c, t'-\o• • . • az . • ir: od ef; o> ,,; c ›. Ir> •Zr In t■ 00 O \ ••1 M .1- \ 0 ON > ed .. (.3 C•1 e4 C•1 N ev en en en en m C••İ .... 9, • _. • c ,... F--, • ...,~ U d as E.: c • c-• E • 4..., eci *- , ,., • (. E •-- ,, u, • d ... cd 1». ın CO ed G) cuj ,'`ciş ... E •-•I cu • 1.4 ..., d oN d. • ~ .>. . i- • r 1 Cd cd <- .4 1.7.... ^-■ '-'...0 C ...., 4, A c cd rs E. cd er, co - co lt) ,o n ın O it; d- N •d• ••-•I d 1: c; cs ci.; ,d ic, ,I.! C) en O (N .o sO os ,:t- N -.-4 tr) ■0 t.-- t-- ,t- r..7. ,1! d' ın In 4'..4 d ' in ın ı n iy-": :,-...- v) Fıı• -.-:, (c$ . 2- .- ' l c .-0 (.) ii , ..,,-....'-' A•- E.,.:. ••-•..o. v)._,.5 • eI d co o •-• -E5 c M O A d E-4 >-• 1 • __ ir, ....._ cl; :03 CO 0% " ON 73 .-ı c° .0 H. . 1....._. . ■1 -q. .--1 < .-- ■ .4; CO 03 CO ı . .,d c0 I .2:1 0 00 0. d 00 0., $.4 C:N " ON , $. - d - •t1 tn m o. < .-I < .-1 co E = e3 E"-'4> '< b:12 >' "x E14 I I ▪ CD E O 1 • 4 :1 •<.) < cıı .k7i 'Vi -- vı, ?O •5 ‘< O --- Ca "I. 00 C•1 od un ON r.... 00 00 ri CV .4 xt o 1-.4 0:?) :t et N N en CD N o4 .,:g ■ et! en d VD r ,:t d VO mı O. O. m ri ..rd ON ,en zt VD "k 0.> 'D ÇA cin -' 1-4 ON trı mo t....: i.; .... •44 O c " tNı en [.-. d O .4ug r-.. O et ,s3 cc!. O o. Z C. d -4! cd ge. VD , 1.-1 00 (4 un . ...ı ın On t: d 4... .2 L) .... .45 u4 1A cri eg eg 0: E 0 °D o> ...4 CD °o con On 0.) dic.,O C:;.', I 4C,: f"; elf; rr ei.)! c,r.; O..Q> .0 O. O. O 4.-ı 4.4 N cv on et et 4-, . -. 4.4 4-. 4-4 .-4 ,..1 ,...4 .-I _, .2 ...J .... 1- ec, :,, i re) 1- \c,::>: t- ::,: 0. et C) . . O'd ■12. :,■ c 't E 0 on un .4- VD cv co c- un On N.4! c4 od o4 o4 ,4 .4 md o: co on •o ,4 1.-. em o co V) O C) CD r... on On r- N vD B ONO •3 vd u4 vd t: vd od t: t: od od 0. C ,4 1-4 et! et C> VD '-a. 22' 4,.. aa d' CO en O. ts en .0 r..... 00 ın 00 un 1,NV) 1• t: O ts: C; .4.! N.1 • On en VD on on en c0 cV cV r■ onun CD on .--1 r, N 00 C4 NN o4o4 els m5 r t: o: r: 1-4 1...1 1. 1...1 11... 1-1 d d 4 V"' ...4 1...1 ...... c9 --• ,a0 d czt I-4 tn < <L> ,..I I.., C::) E N • .... .4 r4 C4 $'' :0 E--. E-, C4 ı) Z r. (.4 <■1 c. 144 O\ .-4 vD cd t,5 c O <tl '0-5 > g C, No NO <7. .- U' t. Ir: 03 cd. c0 un ....) Z u, Clı 4-, u > ı ' r, >. >. 04 C4 < ....1 Z CL:1 Lti Cd ,.. ,_ E ı on : N ,4! On tz ... --, ‹.,- .4-7,. >. c ın .. e-I V> 4.. .6. clı N oz c0 .... In et ,d, 1:D Ci .0 -., 00 Nc M et ....:4 -o ef; Cd o: d .-; ,0; odi K) d 04 -x '''s • Net 0.1.0> r. o et 00 c0 r-I et O. cn 1--. . 1! .1! U4 414 e4 e4 «in, '' Nun ,c; ,4! O. t.: ‘-■ cV et (.4 r..-4 •) 4.-1 un r, d N -4' eg vp .c; et et 04 ug eri! 144 v4 un -w O.> d ıi E .t.4...". : -4- 00 oo oo N i,- en .-I O. C- 4-4 ON N c-. o en O. kri •c; et ,t tA •4 cc; L-4 0: .d, Nun °D un et et v) Oco 0ır; --1 t 1--I et N et N N O et et ri.; yD -„„ -■ c4 c4 c•i c4 ‘t! 'cl1 er; ‘1" `d' o 00 4-4 C-4 O GO in t-- N O. .,:. 00 .-4 a> cd u-PE .0 0• N •:> et- in N et en 0. o... r-- cv .4- co co em es1 'ON o 4-4 :w :. I .c.; co ..... O.Tun co <, c> oc; .o .4- ır d od N tÖ... 0,z • Ir O4-4 4.4. c4 2 < ,t u4 E el d cı)i.:Ir .24 .!.< bQ ...d:.E3 > d Q) 0.) 73 'O <.> et et et un un un un No v)h .Z ...670. ..0 O. C-. c0 1-4 c0 00 N un ON O Co el)E c,3 ... .7.., -c3 .-. C o: t;ir: No -. thc czi 'O c O Og U4 d U') Ö 0., 0• el- O. r-• N cı. en .-. ■0 u.) r■ 4-44-4 VD et ,r r, oo O. , ...; ....4, ›, c> ...., <.» ,.. .., .evi 01 .... • -•,00:--r, w -Y. ,r in, co „Ei-4 eq t.-- ■cı ı.n ,o -4 en cı. en e,ı o "1 "O 7,4 cd .-I• Ö .-. .-4 ıg 0. vd en vi cd o: 'O od ,ı' -4 0 tO O. 00 et 00 O. ‘...7 > V> V> Neg, • • ..4 ......7 00 • 4-IN ON t--- N en un 1"-• et ei.4, <4t•-• In ,..4, t- ,t. ii...; „c; sz; en ef; d :: . C7c1 o . ':.'. C- c cd 7.j ca W g L.T.2 z '!...g) r :61 -'s Cz.1 vı E O E-. Z un 11' 0. i Cd frb fE" •I(„4 O ..zt s Nv en un cv •1! t, N in d t. vD \d ir , co d CD CD O CD CD C> CD C) UO C> d ci c:5 d c5 d d d d c-3 d co et cV ev un ....ı cv vD 4-i CD etg4"; Ng ! 03 0.: M ...; en oz CI) ın c•I ,zs r.4 vD O eq t... un on 4-4 cV u-1o cv 00 O vD ın VD t, t, V:, d" •d ..t •d r2 ,43 c3 0.Z 0-: od e4 T.4 ,....1 ...I ..i ,...4 C,1 '"t ='4 .-1 eq es r. L-- on co cNi c- en VD l« W CV en o :5-5 F-, F-. .4 . r: d E-. 4 NO tv ,t ...5. CD vd .1. In • en cV .-1 1-ı ..W v-ı 1 .W ...... ..W d. I j al oT) W -c. (CO at t73 ol oo co 7.1d 0. "0. 1'0\ "O. "O■ •-, < ..-1 < •- ■ < r-4 < on No d c4 od od co c-. Ki ! g !I ÖIA * ,c; N0... el! v) °D oCvD en ..-4 c0 v) en co un un t. t. t... c) on cv .--1 on • • • -, as as ,4 O. 0 oz oz 1-100w g c 4-i „, cd .a.» • " t.1 as ,71 Z! •••• -d c,:$ d. NJ E (3 'c',1'._ g" E-: 7)... Ş..-.'. (0 et r:: >,..W ed • cd C» U -o ca 2 ..,, c7i t-,, Q9 M 4, 7; -.5 E E-: 2 c° >.,)+1.) ...ı ...1..• N to O Zi O E . .,g..., .;,.:. 0. c > -9 d .4 cd "1 < "4 O Cn" ZZE-.< W£ 7.3 E-. Z 74 • • o I4 oI '-4O•Ğ1O..d" d c:, ' d o .-ı O CO 00 \O ,..: .. > a, III N ıri Gı O CO V> 0% os .0 E N 5 IKI d M et CO •c-ii > 21 .-ı ...I .-1 4 "4 "4 "4 •--1 •• ■4 ,İ. ,_, N ıX) ı. N c•,1 00 el' er c,1 < Ni C•I CN1 eeı 0% o. e4 e-ı w, nı N in oz en . .... eı o. (4 en dc3 .4- .-. . C4 et! ni eri e4 eg ,,t: N en d 9. 11;1.'14 >1 W.::: C4 1--4 1 4+ :„.„ .63 •>,,,„ 71 11 5 Z <a < I:11 et c•I İ. e-4 e vi g .... fal > tz.3 t) ıb0 .-ı g (2.1 ti d E-• \O C•1 Ö N ın N eşt in m c•I g_i d ıl:ii E (1) E 2. o cd O > E SE ın U O c/ E c at '0 M ....-* -w '...1 4> ei uy. ıır E •-• c4 E ;ön • -. O C .$' E t's • cd -6 o t' '..' r.... " *2 C) 00 .-4 1.4 0. V3 r% cc> .Lt cd ni r-: r-: oz; r-: .4! ,ı, •. 0c; O O 1-1 •• N in en 0 O \O ,'I \O 03 • O er .-ı (-V en c\I re> d d . ,...; ....., ._, ,...., i_, d N c.1 e I en eg eg ■0 ,r. C> d- O\ \C> ■0 el• N .--ı \.D en ..4 c.i 1... ıt-ı ,,,,; «;), ıg,.; <.‘,4 .4! 4. ! .4! O` 04 r, er; O o 000000 °o oo 0 c> c> c> o o o c> o c> o - .4, cX) c> d d o ‘o ,ı v.; tt, .5O c cıı > u) (1) EO o d o c3dc:iddc;c3c3 dc:5 ev vı e... co vı •••1 co C:1\ co csi tr, 0, . en o cı t--. ez•0., co-ı ın ce. ın • • .4, tr; • „:2! ,c; o ..-ı sz; . et 4.1 ... .-8 ..4 (7) 2 >b0.I4 ...b4 aı c O 'O cd erı .oici •-I 1.-1 1...1 1-1 1.-4 1.-1 N... Ca el .bd • 3 cep .. „c clı.i ;„:; -o -, at c.> co E.: _ (7) -o cd d d '' -a. ..E.1. et oa E 4+ .d .... 1;41 o E-. .0 co E-' 75 „., - (,), ttı ".-c'3 V. - cd E N -Nd cid •-ı •-• ..., ,.-1 E" .-* -(2 a) o D az vo o ın .4 N vz , N ın N N d' .-ı es.1 t...: .-4 L. N en en 0. t•-. tY.> .-§ ,,,.; ON \O c--. .--ı 00 ın re> en ....; d d tz, 1,.... ,c; .4., \c; . -L Iri •■••4 1.4 00 ..., en c. , Q •-• ›. a.) c.3 • .. •ct. co -c-I 4..5 co -ii. ">:D, I o`o` -Y.. --.5,... < I ,.... Ti, .-1 < .-1 < .-I .‹ g 2 . :. E :'• (13 " - -.. 54 - >-~‘) . M 4'1 M • d J ... tti O czi >- ce; ce; ce; er; ef) er; eg 'c'ep°2 1-.. et d co ,:r ..ot-o o az 03 @ !•4 ki sa; iıiiı --"' W -%,4 ü' Z O O. 0 ...., c .... :b1) • 7» oci,65 1 .54 7 44 4+ 74 Ln o. «.. co L. ,1 N o In o, M co co .• OOO o. \O \c, 1,-,, t r.›cd d d 72..0 ct şt3 ın aı ,.. c•4 <4 In .-ı o. t- o 4"/ CO - cı (ıi). "O ..)d Z-0 co E O. cd "4 O.g3 kı M ›..4> 1-4 O .\ (Y3 • • ••• ■• ş...0 co r-• g-ı o. co d :2. .%. 15 < o, . N ,., .0 c,1 eg., co o c<zli r... Nc4 N N N Nrr er eri .4 c4 O o ,.: 1--.-; C ıl) cli 2 et ‘8, m O 0 .90 cd Z \c!, v; gs O t1 -1- .., 7. r) co r-N 1•-• n ".1 l--4 tıen a% vo c•I clo git` "-I N .• r.ir; ,c; , • vs' ,c; v; v; 1-4 sd In cv xr d 0. .-ı In C\1 O E- .-1 .-I 9-1 9-1 ••■•• •F•11 (--. .-I 1.4 1-4 .-1 ,-1 V1 >4 o, ..., ..:1 N . .--ı O` ,r; 00,..i0000 oo dddddd c-0.3d 00 o 0 8 .t, N c•I O st ;‘ .42ııı .-" 000000 00 d o ,-, O. ..o<.. o d o 1-4 In N ...W nı <I> - O O 0 O Cd - ..w g 9 <8 g (14 -" co .-1 0% cd•›. o. CO d OD c4 co 1.4 as 0 ..4 < 1-1 O E 4-I -scE t4 • 9. t" (1) ı 04 5ı .. ... ZZ(._,‹ [x1W :..; o Z )4 Toplam Mevdua t Tasarru f Mev duatı .4 Izt• O\ d d N Ct on M 00 en O CO O. r en ,d.ko Moz CO . ..4 %.0 N OD ...: .-1 eki 00 . 144 .4 .4:t .-ı 00 oz 00 OD o: .4 • ın in 00 on t-- 0\ 00 eg c0 c0 00 er; M er; c; oo 0\ C> 1-1 N rn un t-, „i !, ,_; d' es; ,45 ‘,1 . . , . (.4 ,r . vz er; tr› .4. ‘t .4 ,t. oo eq en un CD .--1 tel en .-1 C. en .-1 r∎ oo 00 t..-4 00 C. \O %O N 00 O sze %d 00 az 0., ....., ,ıt. ıi..: 4., \<5 \<3 ...1 ..1 ri 1.•1 C4 Cql NI r.ıı c..1 esl v3 ...ı vı 00 Co VD 1-4 t•-• 1"-- tn v.: eg az re; er; d er: c4 \C) 0 '0 crı ir, ∎0 et \O N CO e\İ 0 O. 'izr t, ts t. [..t. &el t.... .4- I 74 ...ıco co 1.1) ,gt 1' oz r•I c4 r4 et": ten en 1,... t-. ,..„; . v.. o \O .-1 od Iİ. N en \O 0 1-4 N .-i 0\ \o vn o r.i - N C, ef.; en Nt! on 1--ı C> N• „İ: ır; ri \O ,z1- en N in 14• t'• „.; ee; •4" N <d ir.; ir; .4 d'0% M 00 00\ 0 o 0. en N .-ı ın cı. \O 00 ir; • i; oz M N,Ç N IN N 00 O..-1 c■1 M In 00 J-4 NNNNN e-ı N Ticari Mev duat ed 1-4 d N Resm i Mevdu at .c co uı I <73 Cıl 71' 9 Cd ! cı. ∎Cı C. INI 00 CD .4..0 c.1 •-4 C\I „İ. er; (.4 ,..; od ee; ...; Ir; • cl co cr. 1-1 < •••I , < 1-4 vo t. oo t, „, gE o .41 cd (1) O crp Z .4 x H < 76 N d Z d U ;7.3 Z d Z Me m 00 t•I on 1-4 1-1 .4- r. cl" .-I "4' C\I .1- M ir, In 03 OC; .21 C3 03 t...: .--7 c,i cr; re; \d •c3 rd v-: ,,-; 0\ o ON C3 VD N VD et -,d- et \d la Top N ‘t G> 4-, c0 dO > t a duv >, E i Me l de Va CN e c... Ö .-1 N ...-1 1-1 un In .--, -d- N ON m .--< Go on ev .---1 t,1CD• o. • • • • un „ t-, ui 1.-, ...--, 00 C3 et cs1 r4 t, t, 0 M O c•I O CN\000 . . M N N. N. CO O\ •-I C‘.1 on ınco N(..,4 1-i ...-1 1-1 1.-1 .--1 N N N t"0 ▪ t, et N ON 00 tr) et CN CD • N • • C3 ır; el ,r c> on vD on t, CN 00 ,4 00d Mv ı d CD et • M (-4 o4 \C; C3 ‹,1 ,t t, t, 00 00 CN 0 1-4 O V) 0' Vadeli Mevdu at o o t a duv td o 4, 3 «s d o , ›. ›, 0 cd O. \O C> '4' r■ V0 Cs1 et eg -o C4 1- 1 O• 0-, E Cg • C> 0. . \O ON ..•1 00 ..-I Cr) '4- t-■ `4-. CV • oc.) • o • • • • . N in e-,1 00 tr ı N O un ON e•4 •et C--• .--ı \O 0\ c0 ırı ,:t In en . • . • t.... • cd az • • 1-1 r ın 00 't r'-' co 1-1 trı ,t entın '0 er; r.:. -; . 06 t`Ö v3 ,t olu dvi c3 . ıo N. (" N GO en 000 0\ t` N M CO co ,--, en O. co ev CN N.--, ,co \O d! ,d 05 0: c; • ,i, ir; r...... d 4. ,; w ,d esi ri 1-1 .-.1 N N r4 c,4 r,2 en«) .N 1-•1 d cd o 00 C4 CNI 0\ 1-1 1-4 Il C:31-;\13 ■4,1111 09 .24 Z d t a duv Me 1-4 on CN r4 et t, t■ V; n• V) O\ vi csi en izs de Va en N ın un un r4 • t, GO CD 00 an un et CN on .--4 et t. • • Cr: • • -J ! ID , v3 as t, t, ,-.1 t, on N 00 et ON ON 00 r-.1 CD ,..1 t, t-- • sd • \,cs • • N d' ds, • t, r, t, t, t, OD CN 00 aD cr. d E 1 ca ›,(4 E rıı ci) )00 >,.0 N v) cd 0, _ 0, •cç 77 4, ,t1 co < ■54 , o !!) O O V>, Z d O " < VL Bölüm TABLOLARIN LISTESI 78 TABLOLARIN LISTE Sayfa 13 Tablo 1 Avans ve Reeskont i ş lemleri 14 2 Avans ve Reeskont Borç Bakiyeleri 3 Devletin Kur Hesab ı nda Tutulan Dövizin ABD Doları Karşılığı Olarak Dökümü 4 Bankaları n, Bankalar Kurundan Tuttu ğu övizin ABD Doları Karşılığı Olarak Dökümü 21 24 5 Döviz Rezervlerinin Art ış H ızı 6 Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesapla ının Cins ve Vadelerine Göre Dökümü 28 7 Türk Lirası Mevduat ın Art ış H ızı 8 K.K.T.C. Merkez Bankası ve Di ğer Bank lar Nezdinde Resmi Mevduat 9 Türk Liras ı Mevduat Art ış Hız ı ile Topl m Plasman Art ış H ızının Karşılaşt ı rması 10 İskonto Senetleri ve Banka Plasmanlar ını Dökümü ve Geçmi ş Dönemle Kar şılaşt ı rması 30 11 GSMH'nın Dağılı m ı ve Sektöre! Katma yüme H ızları (cari üretici fiyatlar ıyla) eğerlerin Bü- 12 GSMH'nın Dağılı m ı ve Sektörel Katma Değerlerin Büyüme H ızları (sabit üretici fiyatlar ıyla) 13 Kaynaklar - Harcamalar Dengesi 14 istihdam ın Sektöre! Dağıl ı m ı ve Nüfus 15 Hayat Pahal ıl ığı 79 18 33 35 36 40 41 43 45 47 16 Hayat Pahal ılığının Mal ve Hizmet Grup anna Göre Dağılı m ı 48 17 GSMH ile Kar şılaşt ı rmalı Bütçe Analizi 50 18 Karşılaşt ırmal ı Bütçe Özeti 19 Yıllar itibariyle Bütçe Aç ıkları 51 20 T.C. Ziraat Bankas ı 'ndan Sağlanan Kred lerin (faiz hariç) yıllar itibariyle Döküm 53 21 K.K.T.C.'nin Türkiye ve Di ğer Ülkelerle Olan D ış Ticareti 56 22 Ülkeler itibariyle D ış Ticaret 57 23 D ışsatı m ın Yapısı 58 24 Mal Gruplar ına Göre D ışal ı m 59 25 D ış Ticaret 60 26 Ödemeler Dengesi 27 Türkiye ve Di ğer Ülkelerden Gelen Turi tler 62 28 K.K.T.C. Merkez Bankası 'nın Bilançosu 65 52 63 t Tablo 29 K.K.T.C. Merkez Bankas ı 'nı n Kâr ve Zarar Hesabı " 30 Bankalar ın Aktif Özetleri 72 31 Bankaları n Pasif Özetleri 73 32 33 11 66 İ skonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlar ının Sektörel Dağılı m ı İ skonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlar ının Sektöre! Yüzde (%) Da ğıl ı m ı 74 75 34 Bankalar Türk Paras ı Mevduatlar ının Niteli ğine Göre Analizi 76 35 Bankalar Türk Paras ı Mevduatlar ının Vadelerine Göre Analizi 77 80