Çorum İl Çevre Durum Raporu
Transkript
Çorum İl Çevre Durum Raporu
T.C. ÇORUM VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ÇORUM İL ÇEVRE DURUM RAPORU 2009 ÇORUM İLİ ÇEVRE DURUM RAPORU TEŞEKKÜR Bu kitabın hazırlanışındaki katkılarından dolayı tüm Kamu Kurum ve Kuruluşlarına teşekkür ederiz. Hazırlayan: Birol SAYIN Çevre Mühendisi Raporun Hazırlandığı Yıl : 2010 Basım Yılı :2010 Raporun İçerdiği Bilgilerin Ait Olduğu Yıllar :2009 ULUSAL ÇEVRE ANDI Şimdiki ve Gelecek Kuşakların Temiz ve Sağlıklı Bir Çevrede Yaşama Hakkına Sahip Olduğu Gerçeğinden Hareketle Çevreye Duyarlı Bir Kalkınmadan Yana Olduğumu Vurgulayarak, Doğal Kaynakların Ekonomik Kalkınmanın Hem Kaynağını Hem Sınırını Oluşturduğunu Bilerek, Çevrenin Korunması ve Geliştirilmesinden Bireysel Katkı ve Katılımın Gereğine ve Önemine İnanarak, Çevresel Değerlere Sahip Çıkıp Zarar Verenleri Uyaracağıma, Doğal Kaynaklardan Faydalanırken Tutumlu Davranacağıma, Sürdürülebilir Kalkınma İlkeleri Doğrultusunda Hareket Edeceğime, Bu Yönde İşbirliği ve Dayanışma Anlayışı İçerisinde Hareket Ederek, Çevre Konusunda Herkese Örnek Olacağıma Söz Veririm. KAYNAKÇA • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • İl Özel İdaresi, Çorum Belediye Başkanlığı, İl Emniyet Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı Samsun Bölge Müdürlüğü, İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, DSİ Genel Müdürlüğü 5.Bölge Müdürlüğü, Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Tarım Müdürlüğü, İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü, YEDAŞ İl Müdürlüğü, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Orman İşletme Müdürlüğü, (Çorum, İskilip, Kargı) Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Samsun Bölge Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, YÖKYK Yurt Müdürlüğü, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Samsun Bölge Müdürlüğü, TEİAŞ Genel Müdürlüğü 10. İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü, Çorum 1995, Çorum Ticaret ve Sanayi Odası Kataloğu , Çevre Mühendisliğine Giriş-İTÜ İnşaat Fakültesi 1984, 2000 Genel Nüfus Sayımı Ankara-Mart 2002, 2008 Genel Nüfus Sayımı Ankara, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı, TEMA Vakfı, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği. İÇİNDEKİLER A. COĞRAFİ KAPSAM A.1. Giriş………………….....................…………………………………………………..1 A.2. İl ve İlçe Sınırları…………......................……………………………………………1 A.3. İlin Coğrafi Durumu……………….....................…………………………………...2 A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu………….....................………………2 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi………………………………………………………….5 A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma…………………………………………………...6 A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya………………………………………………………...6 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. Enerji Kaynakları……………………………....................………………………….8 B.1.1. Güneş.……………………………………………....................…………………...8 B.1.2. Su Gücü….………………………………………………...................……………8 B.1.3. Kömür.…………………………………………………………................….…… 8 B.1.4. Doğalgaz….……………………………………………………….….................…8 B.1.5. Rüzgar….………………................…….…………………………………….….. 8 B.1.6. Biyokütle...................................................................................................................8 B.1.7. Petrol………………………………….................…………...……………….…... 8 B.1.8. Jeotermal Sahalar…………………………...............………..………………..… 9 B.2. Biyolojik Çeşitlilik……… ………………………………................…………….... 9 B.2.1. Ormanlar………………………………………………………................……… .9 B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları…...........………….………………… 10 B.2.2. Çayır ve Mera…………………………………..............……..……………… …10 B.2.3. Sulak Alanlar………………………………………..............….…………………10 B.2.4. Flora………………………………………………………..............…………......10 B.2.5. Fauna………………………………………………………….............……….....11 B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler...……………….............………………………………… …..12 B.3. Toprak………………………………............………………………………………..13 B.4. Su Kaynakları …………………………............………………………..….........17 B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar…… …...........…………………………...17 B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları……………………………...........………………………...18 B.4.3. Akarsular……….……………………………………...........…………………….19 B.4.4. Göller ve Göletler………………………………………...........………………….19 B.5. Mineral Kaynaklar…… ………………………………………........………….…...27 B.5.1. Sanayi Madenleri………………………………………………..........……….......27 B.5.2. Metalik Madenler… ……………………………………………..........………...27 B.5.3. Enerji Madenleri……………………………………………………..........…….. 27 B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler………….........…… 27 C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1. İklim ve Hava………………………………….........……………………………….30 C.1.1. Doğal Değişkenler… …………………………........…………………………….30 C.1.1.1. Rüzgar… …………………………………….........…………………………30 C.1.1.2. Basınç …………………………………………........…………………….….30 C.1.1.3. Nem …………………………………........………………………………… 31 C.1.1.4. Sıcaklık… ………………………………........……………………………... 31 C.1.1.5. Buharlaşma… ……………………………........………………………….….32 C.1.1.6. Yağışlar…… ……………………………….......….……………………….. .32 C.1.1.6.1. Yağmur…… …… ……… ……………........…………………….…....32 C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı……..……………….......……………………... 33 C.1.1.7. Seller… ………………………………………….......……….…………... 34 C.1.1.8. Kuraklık… …………………………………………........……………….. 34 C.1.1.9. Mikroklima ……………………………………………........……………. 34 C.1.2. Yapay Etmenler … ……………………………….........………………………34 C.1.2.1. Plansız Kentleşme… ………………….........…………………………..…34 C.1.2.2. Yeşil Alanlar………… ……………………………….........……...………...34 C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar… ……………………………........…………..35 C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar…… ……………………………………….............. 37 C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar…... ………....………………….………37 C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları……….............…..………….……………38 C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman………………........…….……………38 C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları…………………………….......……….…….38 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları………………………….......…………………….39 C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları…………………………….......………………...39 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları…………………..……….......……………39 C.3.Atmosferik Kirlilik…………………………………….............…………………….39 C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri…..…………………………………… 39 C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri………………….......…...…………………………….39 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri……......………….………...……….40 C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri… ………………………….....………………………….40 C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri… ………………………..……......…………………40 C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri………………… ………………………….....…….40 C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri…… ………….……………………....... 40 C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri…. ……………….......…………………...40 C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri……………………………. 41 D. SU D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı…………………...…………………………………..42 D.1.1. Yeraltı Suları…… ……………………………..………………………………...42 D.1.2. Jeotermal Kaynaklar… ……………………..……..…………………………… 42 D.1.3. Akarsular…… ………………………………..………………………………….42 D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar …………….…………………………………..42 D.1.5. Denizler… …………………………………….…………………………………42 D.2. Doğal Drenaj Sistemleri………………………….…………………………………42 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri………………………………...…43 D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik………… ………………………………………………43 D.3.2. Akarsularda Kirlilik…… ………………………………………………………...43 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik……………………………………....43 D.3.4. Denizlerde Kirlilik………………………………………………………………..43 D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları…….………………………………...43 D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri……………………………………………....44 D.5.1. Tuzluluk………… ……………………………………………………………. 44 D.5.2. Zehirli Gazlar… ……………………………………………………………. 44 D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik……………………………………….…... 44 D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler...............................................................................44 D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler.... ................................................................................ .44 D.5.5.1. Siyanürler......................................................................................................... 45 D.5.5.2. Petrol ve Türevleri............................................................................................45 D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller....................................................................45 D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği........................................ ..........................................45 D.5.5.5. Gübreler ve Su Kirliliği.................................................................................... 45 D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirliliği................................................................................ 45 D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler................................................................................ 45 D.5.7. Patojenler................................................................................................................45 D.5.8. Askıda Katı Maddeler ..........................................................................................45 D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği....................................................................45 E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1. Genel Toprak Yapısı........... ..................................................................................... 46 E.2. Toprak Kirliliği..........................................................................................................46 E.2.1. Kimyasal Kirlenme................................................................................................ 46 E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme....................................................................................... 46 E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme........................................................................................ 46 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme............................................................................................. 46 E.3. Arazi............................................................................................................................ 46 E.3.1. Arazi Varlığı.......................................................................................................... 46 E.3.1.1. Arazi Sınıfları..................................................................................................47 E.3.1.2. Kullanım Durumu...........................................................................................50 E.3.2. Arazi Problemleri.................................................................................................. 51 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ekosistem Tipleri....................................................................................................... 53 F.1.1. Ormanlar................................................................................................................ 53 F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı............................................................................ 53 F.1.1.2. İlin Orman Envanteri....................................................................................... 54 F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları..............................................................................57 F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları ................................................. ........ 58 F.1.2. Çayır ve Meralar.................................................................................................... 59 F.1.3. Sulak Alanlar......................................................................................................... 60 F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.).................................................................................... 60 F.2.Flora............................................................................................................................. 60 F.2.1. Habitat ve Toplulukları.......................................................................................... 60 F.2.2. Türler ve Populasyonları........................................................................................ 60 F.3. Fauna.......................................................................................................................... 60 F.3.1. Habitat ve Toplulukları.......................................................................................... 60 F.3.2. Türler ve Populasyonları........................................................................................ 60 F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları........................................................................................ 60 F.3.3.1. Evcil Hayvanlar............................................................................................... 60 F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar.......................................................................................60 F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar.....................................................................................60 F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar.61 F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlalleri...................................................................................61 F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği ................................61 F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar.................. ..................................................................................................61 F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar.... ................................61 F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”………….................................................................................. …………61 F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları”... ....62 F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar…………………………………………………………………..63 F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları...................................................................................................................................74 F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar....................................................................................................................................74 F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri”……………………………………………………………………………………75 F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar......................................................................................................................................75 F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar.... .....75 F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler...............75 F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar..............75 F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar......................................................................................................75 F.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar... ........................................75 F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar..... .......................75 F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar... .. ............................................................................................................................75 F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları”. ............................................................................................................................. 75 F.4.2.2. 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar....................................................................................... 75 F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan “Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar............................................................................76 F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar................................................................................ 76 F.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar…................................................................................................................................ 76 F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar.....................................................................................................................................76 F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (RAMSAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar..................................................................................................................................... 76 F.4.3. Korunması Gereken Alanlar...................................................................................76 F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)............................................................... 76 F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı........................... 76 F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler....................................................................................................................................... 77 F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları… ...........................................77 F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar................................................................. 77 F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar.............................................. 77 (*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar İçin İstenen Bilgiler.................................................................................................................................... 77 1. Alanın Resmi Adı..................................................................................................... 77 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)............................ 77 3. Alanı.......................................................................................................................... 77 3.1. Toplam Alan (km2)............................................................................................ 77 3.2. Kara Yüzeyi (km2)............................................................................................. 77 3.3. Su Yüzeyi (km2) ................................................................................................. 77 3.4. Kıyı Uzunluğu (m).............................................................................................. 77 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı ...…..............................................................................77 5. Yasal Konumu...........................................................................................................77 6. Yerleşimler ve Nüfusları.......................................................................................... 77 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler...................................................... 78 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel)…................................................................ 78 8.1. İklim Özellikleri................................................................................................. 78 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)...................................... 78 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)................................... 78 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil)............................................................................................... 78 8.5. Toprak Yapısı…................................................................................................. 78 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki)................................................................................. 78 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.)................................................. 78 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.).............................................................................................................. 78 1. Alanın Resmi Adı.... ............................................................................................ 78 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)..............................78 3. Alanı.............. ............................................................................................................ 79 3.1. Toplam Alan (km2)............................................................................................ 79 3.2. Kara Yüzeyi (km2)............................................................................................. 79 3.3. Su Yüzeyi (km2) ................................................................................................. 79 3.4. Kıyı Uzunluğu (m)…......................................................................................... 79 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı .................................................................................... 79 5. Yasal Konumu......................................................................................................... 79 6. Yerleşimler ve Nüfusları…..................................................................................... 79 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler...................................................... 79 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel).................................................................... 79 8.1. İklim Özellikleri…............................................................................................. 79 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)...................................... 79 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil)................................... 79 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil)............................................................................................ 79 8.5. Toprak Yapısı..................................................................................................... 79 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki)................................................................................................. 79 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.).................................................... 79 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.).......................................................................................................... 79 1. Alanın Resmi Adı...................................................................................................... 80 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil)..............................80 3. Alanı.............. ............................................................................................................ 80 3.1. Toplam Alan (km2)............................................................................................ 80 3.2. Kara Yüzeyi (km2)............................................................................................. 80 3.3. Su Yüzeyi (km2) ................................................................................................. 80 3.4. Kıyı Uzunluğu (m)…...........................................................................................80 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı .....................................................................................80 5. Yasal Konumu......................................................................................................... 80 6. Yerleşimler ve Nüfusları…..................................................................................... 80 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler...................................................... 80 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel).................................................................... 80 8.1. İklim Özellikleri….............................................................................................. 81 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler)....................................... 81 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil).................................... 81 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil)............................................................................................. 81 8.5. Toprak Yapısı...................................................................................................... 81 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki).................................................................................................. 81 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.).................................................... 81 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.).......................................................................................................... 81 G. TURİZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri....................................................................................... 82 G .1.1. Yörenin Doğal Değerleri...................................................................................... 88 G.1.1.1. Konum............................................................................................................. 88 G.1.1.2. Fiziki Özellikler...............................................................................................93 G.1.2. Kültürel Değerler... ...............................................................................................93 G.2. Turizm Çeşitleri....................................................................................................... 103 G.3. Turistik Altyapı.........................................................................................................107 G.4. Turist Sayısı...............................................................................................................111 G.5. Turizm Ekonomisi................................................................................................... 141 G.6. Turizm-Çevre İlişkisi............................................................................................... 141 H. TARIM VE HAYVANCILIK H.1. Genel Tarımsal Yapı............................................................................................... 143 H.2. Tarımsal Üretim...................................................................................................... 143 H.2.1. Bitkisel Üretim.................................................................................................... 143 H.2.1.1. Tarla Bitkileri................................................................................................ 143 H.2.1.1.1. Buğdaygiller ........................................................................................... 143 H.2.1.1.2. Baklagiller............................................................................................... 144 H.2.1.1.3. Yem Bitkileri...................... .................................................................... 144 H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler.................................................................................. 144 H.2.1.2. Bahçe Bitkileri...............................................................................................145 H.2.1.2.1. Meyve Üretimi...........................................................................................145 H.2.1.2.2. Sebze Üretimi............................................................................................. 145 H.2.1.2.3. Süs Bitkileri................................................................................................ 146 H.2.2. Hayvansal Üretim................................................................................................ 146 H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık................................................................................... 146 H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık .................................................................................. 146 H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi)......................................................... 146 H.2.2.4. Su Ürünleri..................................................................................................... 147 H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı.......................................................................................... 147 H.2.2.6. Arıcılık………………….............................................................................. 147 H.3. Organik Tarım........................................................................................................ 147 H.4. Tarımsal İşletmeler................................................................................................. 148 H.4.1. Kamu İşletmeleri................................................................................................. 148 H.4.2. Özel İşletmeler.................................................................................................... 148 H.5. Tarımsal Faaliyetler.................................................................................................148 H.5.1. Pestisit Kullanımı.................................................................................................148 H.5.2. Gübre Kullanımı...................................................................................................148 H.5.3. Toprak Kullanımı................. ..............................................................................148 I. MADENCİLİK I.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler........................... 149 I.1.1. Sanayi Madenleri.................................................................................................. 149 I.1.2. Metalik Madenler.................................................................................................. 149 I.1.3. Enerji Madenleri.................................................................................................... 149 I.1.4. Maden Kanunu’na Tabi olan Doğal Malzemeler...................................................150 I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri.................................... 151 I.3. Cevher Zenginleştirme............................................................................................. 151 I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri............................................... 151 I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları...................................................................................... 152 J . ENERJİ J.1. Birincil Enerji Kaynakları...................................................................................... 153 J.1.1. Taşkömürü............................................................................................................ 153 J.1.2. Linyit.................................................................................................................... 153 J.1.3. Asfaltit..... ............................................................................................................ 153 J.1.4. Bitümlü Şist.......................................................................................................... 153 J.1.5. Hampetrol............................................................................................................. 153 J.1.6. Doğalgaz............................................................................................................... 153 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum).......................................................... 153 J.1.8. Orman................................................................................................................... 153 J.1.9. Hidrolik................................................................................................................. 153 J.1.10. Jeotermal............................................................................................................. 153 J.1.11. Güneş.................................................................................................................. 153 J.1.12. Rüzgar................................................................................................................. 153 J.1.13. Biyokütle............................................................................................................. 153 J.2. İkincil Enerji Kaynaları........................................................................................... 153 J.2.1. Termik Enerji........................................................................................................ 153 J.2.2. Hidrolik Enerji...................................................................................................... 153 J.2.3. Nükleer Enerji....................................................................................................... 153 J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi................................................................. 153 J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı....................................................... 153 J.4. Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar...................................................... 154 K. SANAYİ VE TEKNOLOJİ K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler......... 156 K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması....................................................... 156 K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı........................................................................... 157 K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu ……..………….157 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı..................... 158 K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler.......................... 158 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği.............................................. 158 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği.................................................. 158 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği........................................... 158 K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği.......................................... 158 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar......................................................... 158 K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı................................................................... 159 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1.Altyapı....................................................................................................................... 160 L.1.1. Temiz Su Sistemi..................................................................................................160 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi.............................................. 162 L.1.3. Yeşil Alanlar........................................................................................................ 163 L.1.4. Elektrik İletim Hatları.......................................................................................... 163 L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları......................................................................................... 167 L.2. Ulaşım.................................................................................................................... 167 L.2.1. Karayolları........................................................................................................... 167 L.2.1.1. Karayolları Genel.......................................................................................... 167 L.2.1.2. Ulaşım Planlaması......................................................................................... 171 L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri..................................................................................171 L.2.1.4. Kent İçi Yollar............................................................................................... 171 L.2.1.5. Araç Sayıları.................................................................................................. 173 L.2.2. Demiryolları.......................................................................................................173 L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler.......................................................................... 173 L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları......................................................................... 173 L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı........................................................................ 173 L.2.3.1. Limanlar......................................................................................................... 173 L.2.3.2. Taşımacılık.................................................................................................... .173 L.2.4. Havayolları........................................................................................................... 174 L.3. Haberleşme............................................................................................................... 174 L.4. İlin Plan Durumu.. .................................................................................................. 174 L.5. İldeki Baz İstasyonları............................................................................................. 175 M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama................................................................................... 177 M.1.1. Kentsel Alanlar................................................................................................... 177 M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri................................................... 177 M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni............................................................................... 177 M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları................................................................... 178 M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk........................................................................ 179 M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları........................................................................... 180 M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi....................................................................... 180 M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar........................... 180 M.1.2. Kırsal Alanlar…................................................................................................. 180 M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni................................................................................ 180 M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti..............................................................................................180 M.2. Altyapı...................................................................................................................... 181 M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri........................................................................................ 181 M.3.1. Kamu Binaları..................................................................................................... 181 M.3.2. Okullar.................................................................................................................182 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri............................................................................ 193 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler................................................................................ 194 M.3.5. Endüstriyel Yapılar............................................................................................. 194 M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar............................................................................ 194 M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar..................................................... 194 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar......................................................................................... 194 M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma.................................................................................... 194 M.3.10.Yerel Mimari Özellikler.....................................................................................194 M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller................................................. 194 M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı............................................................................................ 194 M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik.......................................................................................... 194 M.4.2. Göçler................................................................................................................. 195 M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik)................................................................................ 195 M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı.. ................................................................ 195 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri....................................................................................... 195 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri............................................................... 195 M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri.................................................................. 195 M.5.1. Görüntü Kirliliği................................................................................................. 195 M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu.................................................................................... 196 M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları.................................. 196 M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü..... ....................................................................... 196 M.5.5. Kentsel Atıklar.................................................................................................... 196 M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı.......................................................................................... 196 M.6. Nüfus........................................................................................................................ 196 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi.......................................................................... 196 M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı............................. 200 M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları...................................................................... 202 M.6.4. Nüfus Değişim Oranı.......................................................................................... 203 N. ATIKLAR N.1. Evsel Katı Atıklar.................................................................................................... 205 N.2. Tehlikeli Atıklar....................................................................................................... 205 N.3. Özel Atıklar.............................................................................................................. 205 N.3.1. Tıbbi Atıklar........................................................................................................ 205 N.3.2. Atık Yağlar.......................................................................................................... 205 N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar...................................................................... 205 N.3.4. Pil ve Aküler...................... ..................................................................................207 N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller....................................207 N.3.6. Tarama Çamurları................................................................................................207 N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar..............................................................................207 N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar............................................................................207 N.4. Diğer Atıklar.............................................................................................................207 N.4.1. Ambalaj Atıkları ..................................................................................................207 N.4.2. Hayvan Kadavraları..............................................................................................207 N.4.3. Mezbaha Atıkları..................................................................................................207 N.5. Atık Yönetimi............................................................................................................208 N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu...............................................................208 N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri.....................................................................................................................208 N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri................................................................................208 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması.................................................................................208 N.8.2. Atıkların Yakılması..............................................................................................208 N.8.3. Kompost...............................................................................................................208 N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi........................................................209 N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri.....................................................................209 O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1. Gürültü......................................................................................................................210 O.1.1. Gürültü Kaynakları...............................................................................................210 O.1.1.1. Trafik Gürültüsü.............................................................................................210 O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü..........................................................................................210 O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü..............................................................................................210 O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler.................. ....................................210 O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü.........................................................210 O.1.2. Gürültü ile Mücadele............................................................................................210 O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri........................................................................210 O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri....................................................210 O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri......................................................210 O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri...........................................................211 O.1.4.1. Fiziksel Etkileri...............................................................................................211 O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri...........................................................................................211 O.1.4.3. Psikolojik Etkileri............................................................................................211 O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri............................................................................211 O.2.Titreşim.......................................................................................................................211 P. AFETLER P.1. Doğal Afetler.............................................................................................................212 P.1.1. Depremler.............................................................................................................212 P.1.2. Heyelan ve Çığlar.................................................................................................212 P.1.3. Seller.....................................................................................................................212 P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları.......................................................................170 P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri...........................170 P.1.6. Fırtınalar................................................................................................................170 P.2. Diğer Afetler..............................................................................................................170 P.2.1. Radyoaktif Maddeler............................................................................................170 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar...............................................170 P.2.3. Tehlikeli Maddeler................................................................................................170 P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri.................................................................171 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri.......................................................................................171 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri..................................................................171 P.3.3. İlkyardım Servisleri...............................................................................................171 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı.........................................................214 P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler....214 P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar.................................................................214 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri......................................................................................... 215 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı..............................................................................215 R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar..............................................................................................216 R.1.2.1. İçme, Kullanma ve Sulama Suları................................................................. 217 R.1.2.2. Denizler..........................................................................................................219 R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar.........................................................................................219 R.1.3. Gıda Hijyeni..........................................................................................................219 R.1.4. Aşılama Çalışmaları............................................................................................219 R.1.5. Bebek Ölümleri....................................................................................................220 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı...............................220 R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları.................................................................................220 R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri....................................220 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri.....................................220 R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri......................................................221 R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...............................................................221 R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...........................................................221 R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri..........................................................222 R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma.........................................................................222 R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri.......222 S. ÇEVRE EĞİTİMİ S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri....................................223 S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri...............................................223 S.2.1. Çevre Vakıfları......................................................................................................223 S.2.2. Çevre Dernekleri....................................................................................................223 S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar................................................................................223 T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi...........................................224 T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi……................................................................................227 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması…................................................................................................ 228 T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması...................229 T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması.............................................................229 T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi................................................................................230 TABLOLAR LİSTESİ B.1. 2008 Yılı Güneşlenme Değerleri……………………………………………….….. 8 B.2. Çorum İli Sınırları İçerisinde Bulunan Kömür İşletmeleri.………………….….. 8 B.3. Çorum İli Orman Varlığı.……………………………………………………...........9 B.4. 2009 Yılı Üretim Durumu……………………………………..................................10 B.5. Akarsular ve Özellikleri….…………………………………....................................19 B.6. Sulama Göletleri…………………………………………………………………….21 B.7. Küçük Ölçekli Sulama Göletleri…………………………………………………. 22 B.8. İşletmede Olan Göletler ve Özellikler………………………………….………… 25 B.9. Göletler ve Özellikler……………………………………………………………….26 B.10. Kum-Çakıl ve Taş Ocakları………………………………………………………27 C.1. 2009 Yılı Rüzgar Değerleri ……………………………………………………..... 30 C.2. 2009 Yılı Mahalli Basınç Değerleri …………………………………………….….31 C.3. 2009 Yılı Nispi Nem Değerleri………………………………………………….......31 C.4. 2009 Yılı Sıcaklık Değerleri……………………………………………………….. 32 C.5. 2009 Yılı Aylara Göre Yağış Miktarı…………………………………………..…. 33 C.6. 2009 Yılı Kar, Dolu, Sis ve Kırağılı Günler….………………………………….... 33 C.7. Yıllar İtibarıyla Doğalgaz Abone Sayısı………………………………………….. 35 C.8. Araç Sayıları………………………………………………………………………... 37 C.9. 2009 Yılı KVS Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı……………………………..........38 D.1. Akarsuların Özellikleri………………………………………………………….......42 D.2. Derinçay’da Yapılan Analiz Sonuçları…………………………………………......43 D.3. Yeni Hayat Barajı Analiz Sonuçları……………………………………………..…44 D.4. Çorum Barajında Yapılan Analiz Sonuçları……………………………………....44 E.1. Arazi Dağılımı………………………………………………………………………..46 F.1. Çorum İli 2009 Yılı Üretim Durumu…... ………………………………………… 54 F.2. İskilip İlçesi Ağaç Türleri İtibariyle Orman Dağılımı…………………………… 55 F.3. İskilip İlçesi 2009 Yılı Üretim Durumu…....……………………………………… 55 F.4. Kargı İlçesi 2009 Yılı Üretim Durumu…....………………………………………. 56 F.5. 2009 Yılı Üretim Durumu….....……………………………………………………..57 G.1. Festivaller ve Özel Günler…………………………………………………………107 G.2. Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri…………………………………….108 G.3. Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama ve Yeme İçme Tesisleri…………………..108 G.4. Turizm İşletmesi Belgeli Yeme İçme Tesisleri...…………………………………109 G.5. Belediye Belgeli Konaklama ve Yeme İçme Tesisleri……………………………109 G.6. Seyahat Acentaları…………………………………………………………………110 G.7. 2009 Yılında Konaklayan Turist Sayısı…………………………………………..111 G.8. İlimize Gelen Turist Sayısı ve Müze Ziyaretçileri……………………………….127 G.9. Müzeler ve Örenyerleri Ziyaretçi Sayıları ve Gelir Durumu…………………...128 H.1.2009 Yılı Buğdaygiller Üretimi…………………………………………………….143 H.2.2009 Yılı Baklagiller Üretimi………………………………………………………144 H.3.2009 Yılı Yem Bitkileri Üretimi………………………………………………….. 144 H.4. 2009 Yılındaki Endüstriyel Bitkiler Üretimi……………………………………..144 H.5. 2009 Yılındaki Meyve Üretimi…………………………………………………….145 H.6. 2009 Yılındaki Sebze Üretimi……………………………………………………. 145 H.7. 2009 Yılındaki Büyükbaş Hayvancılık……………………………………………146 H.8. 2009 Yılındaki Küçükbaş Hayvancılık………………………………………….. 146 H.9. 2009 Yılı Sonu İtibariyle Kanatlı Sayıları………………………………………..146 H.10.2009Yılındaki Arıcılık…………………………………………………………….147 H.11.2009 Yılındaki Pestisit Kullanımı………………………………………………...148 H.12.2009 Yılındaki Gübre Kullanımı………………………………………………....148 I.1.Sanayi Madenleri..…………….....…………………………………………………..149 I.1.Metalik Madenler……………………………....……………………………………149 I.1.Enerji Madenleri…………………………….....……………………………………149 I.1.Kum-Çakıl ve Taş Ocaklarına Verilen Ruhsatlar…………………………………150 J.1. Enerji Tüketimi..……………………………………………………………………154 K.1.Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler(Tüm tesisler)………..……………………………156 K.2. Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler (10 kişi ve üzerinde çalıştıran tesisler)………...157 K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı…………………………………………………157 K.4. Genel Anlamda Sanayi Gruplandırması…………………………………………157 K.5.İlimizde Bulunan Arıtma Tesisleri..……………………………………………….158 L.1.Temiz Su Sistemi..………………………………………………………………….160 L.2. Çomar Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri...……………………..161 L.3. Yenihayat Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri.…………………...161 L.4. Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi…………………………...……………………...162 L.5. Mevcut Yeşil Alanlar………………………………………………………………163 L.6. Elektrik İletim Hatları…………………………………………………………….164 L.7. İl Sınırları İçerisinde Kalan Enerji İletim Hatları……………..………………..166 L.8. Çorum İli Köy Yolları Ağı…...…………………………………………………….168 L.9. İl Sınırlarındaki Yollar…..…..…………………………………………………….168 L.5. Mahallelerdeki Yollar……………………………………………………………...172 L.6. Mevcut Motorlu Araç Sayıları…...………………………………………………..173 M.1. Mahallelerdeki Nüfus Yoğunluğu.……………………………………………….179 M.2. Yatılı İlköğretim Bölge Okulları.………………………………………………....182 M.3. Hitit Üniversitesi Akademik Birimler…………………………………………....192 M.4. Hastane ve Sağlık Tesisleri………………………………………………………..193 M.5. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi :…………………………………………………197 M.6. Yıllara Göre Merkez ve İlçelerdeki Nüfus Değişimi…………………………….198 M.7. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı……………………………201 M.8. Merkez ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları……..…………………………………..202 M.9. Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı…………………………………………………….203 N.1.Atık Komposizyonu………...……………………………………………………….205 N.2.Tehlikeli Atık Oluşturan Sanayi Tesisleri………...……………………………….205 N.3.2009 Yılı Tıbbi Atık Miktarı..…………………..………………………………….206 R.1. Sağlık Kurumları Dağılımı…………….…………………………………………..215 R.2. Bulaşıcı Hastalıklar...………………………………………………………………216 R.3. Numune Sonuçları ………………………………………………………………....217 R.4. İçme ve Kullanma ve Sulama Suları...……………………………………………218 R.5. Aşılama Çalışmaları………………………………………………………………..219 R.6. Ölümlerin Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı……………………………….………220 T.1. ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler..…………………………………….....230 T.2. ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler………………………………..231 GRAFİKLER LİSTESİ L.1. EMR Ölçüm Sonuçları…………………………………………………………….175 M.1. Nüfus Artış Grafiği……………………………………………………………….197 M.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı……………………………201 M.3. Nüfus Yoğunluğu…………………………………………………………………..202 M.4. Nüfus Değişim Grafiği…………………………………………………………….203 R.1. Bebek Ölüm Nedenleri……………………………………………………………..220 T.1. Emisyon İzin Durumları…………………………………………………………...225 T.2. Doğalgaz Kullanımı…………………………………………………………….…..225 T.3. Egzoz Emisyon Ölçüm Durumu…………………………………………………...225 T.4. Deşarj İzin Durumları…………………………………………………………...226 A. COĞRAFİ KAPSAM A.1. Giriş: Çorum, İç Anadolu’nun kuzeyi ile Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısımlarında oldukça geniş bir alanı kapsayan bir ilimizdir. Bu geniş alan tarih öncesi ve tarih çağlarında önemli kültürlere, uygarlıklara sahne olmuştur. Ancak bu kültür ve uygarlıkları bugünkü il sınırları ile çakıştırmak veya sınırlamak olanaksızdır. Bu nedenle Çorum’un eski çağ tarihini incelerken ili yöreden soyutlamadan bir bütünün parçası olarak düşünmek gerekmektedir. Yörenin değişik dönemlerde değişik adlarla anıldığı görülmektedir. Bugünkü Çorum İli Anadolu’nun ilk adı bilinen bölgesinde yer almaktadır. İç Anadolu ile Karadeniz Bölgesi’nin sınırında bulunan Bayat, İskilip ve Osmancık İlçelerinin maden yatakları bakımından çok zengin olması, tarih öncesi yerleşmelerin yörede yoğunlaşmasına neden olmuştur. Fiziki coğrafyasının da ticarete uygun olması gelişmeyi hızlandırıcı bir unsur olmuştur. Yörede İ.Ö. 4. binde başlayan yerleşmeler, madenlerin işleme geçirilmesi ile gelişerek 3.binde Anadolu’nun en zengin beyliklerini oluşturmuşlardır. İ.Ö. 2. binin başlarında Hititler yöreyi etkisi altına almıştır. Daha sonra sırasıyla Frig’ler, Persler, Pont Krallığı ve Galatların egemenliğine geçen yöre , doğal olarak tarihte pek çok değişik adla anılmaktadır. Hititlerin başkenti olan Hattusaş, Boğazkale İlçesindedir. Alacahöyük ve Ortaköy’de de çok değerli kalıntılar olup, uzun yıllardır süren kazılar aralıksız devam etmektedir. Çıkarılan eserler Çorum, Boğazkale, Alacahöyük ve Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzelerinde sergilenmektedir. A.2. İl ve İlçe Sınırları: Çorum İlinin Merkez İlçe dahil 14 ilçesi, 24 beldesi, 727 köyü vardır. İlçeler: 1.Merkez 2.Alaca 3.Bayat 4.Boğazkale 5.Dodurga 6.İskilip 7.Kargı 8.Laçin 9.Mecitözü 10.Ortaköy 11.Osmancık 12.Oğuzlar 13.Sungurlu 14.Uğurludağ 1 A.3. İlin Coğrafi Durumu: Çorum İli; Orta Karadeniz Bölümünün iç kısmında yer almaktadır. Doğuda Amasya, güneyde Yozgat, batıda Çankırı, kuzeyde Sinop, kuzeydoğuda Samsun, güneybatıda Kırıkkale ile çevrilidir. Yüzölçümü 12.820 km² dir. Enlem ve boylam değerlerine göre ise; 34 derece 04 dk. 28 sn. doğu boylamları ile 39 derece 54 dk.20 sn. kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Deniz seviyesinden ortalama yüksekliği (rakımı) 801 m.dir. Ankara' ya 244, İstanbul' a 608, Amasya' ya 92, Sinop' a 294, Samsun' a 172, Tokat' a ise 188 km. mesafededir. İlçelerin İl merkezine uzaklıkları ise; Alaca 52, Bayat 83, Boğazkale 87, Dodurga 42, İskilip 56, Kargı 106, Laçin 29, Mecitözü 37, Oğuzlar 68, Ortaköy 57, Osmancık 59, Sungurlu 72 ve Uğurludağ 66 km'dir. A.4. İlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu: Bölgenin jeolojik yapısında iki ana kütle (kayaç) grubu göze çarpar. Bunlardan birincisi “Metamorfik seri” (başkalaşmış kayaçlar), ikincisi ise, “Tortul Kütleler” dir. İlin asıl jeolojik karakterini 3. jeolojik zamanın sonları ile 4. jeolojik zamanda meydana gelen oluşumlar meydana getirmektedir. Bununla birlikte, jeolojik devirlerden ilkel zaman olarak bilinen Arkean ve Prekambrien devirlerine ait Çorum Merkez İlçe, Alaca, İskilip, Osmancık, Mecitözü ve bilhassa Kargı İlçelerinde çeşitli metamorfik (başkalaşım) topraklarına rastlanılmıştır. Özellikle 3. jeolojik zamanın kütlelerinden olan jips (kireçtaşı) ve kayatuzu yatakları ile karbon miktarı % 75 kadar olan zengin linyit kömürü yataklarına (Osmancık, Dodurga yöresinde 30 milyon ton rezervinde ayrıca Alpagut-Zambal-Karakaya-Ayva ve Ovacık Köyünde) rastlanmaktadır. Yine bu zamanın püskürük kütlelerinden olan trakit, granit, bazalt ve andezit gibi kütle arazisine de Çorum Merkez İlçesinde, Kargı, Sungurlu, Alaca, Mecitözü, Osmancık ve İskilip ilçelerinde rastlanmaktadır. Tortul kütlelere ise ilin çoğu yörelerinde rastlanmaktadır. Çorum; Alp-Himalaya Orojenezi (Dağ oluşumu) olarak bilinen sistem içerisinde yer alan K.A.F. (Kuzey Anadolu Fay Hattı) üzerinde yer almaktadır. K.A.F. il merkezinin 20 km. kuzeyinden geçmektedir. Dağlar : İl sınırları içerisinde bulunan dağlar, genel olarak yüksek sayılmayacak niteliktedir. Ortalama yükseltileri 1500 m. dolayındadır. Bunlar Orta Karadeniz Bölümündeki Canik Dağları ile Ilgaz ve Küre Dağlarının başlangıç noktalarını teşkil eden silsileler şeklinde güneye doğru (Bozok Yaylasına) gittikçe alçalırlar. Yükseklikleri 1000-2000 m. arasında değişen tepeleri ile bir taraftan Kızılırmak vadisi kıyılarında, diğer taraftan Yeşilırmak’ın Çekerek Suyu kıyılarında uzayıp giderler. Çorum dağlarının yüksek kısımları İskilipOsmancık ve Kargı ilçeleri toprakları üzerindedir. Merkez İlçenin kuzeyinde Eğerci Dağ sıraları, Batı yönde Alagöz ve Kösedağları yer alır. Bu iki dağ sıraları arasında Kırkdilim Boğazı bulunmaktadır.Güneyde uzanan Dört Tepe silsileleri güneydoğuya doğru uzanarak Mecitözü ve Ortaköy ilçesindeki Karadağ silsileleri ile birleşir. Aynı şekilde ilçenin güneyinde ve güney batısında uzanan dağ sıraları, Sungurlu ilçesi içindeki Kartal Dağlarına kadar uzanmaktadır. 2 Osmancık İlçesindeki Kızılırmak Vadisi boyunca uzanan Çal ve Ada Dağları; Kargı İlçesi sınırları içinde devam ederek Çorum’un en yüksek dağlarından olan Kös Dağlarındaki Erenler Tepesine (2097 m.) ulaşır. Aynı dağ sıralarının güneyinde İskilip ilçesinin Teke Dağı, Kavak Dağı, Göl ve Deveci Dağları ile Çakarözü Dağlarını meydana getirdiği görülmektedir. • • • • • • • • Çorum İlinde Yüksekliği 1.700 m. yi aşan dağlar: Dağın Adı Yüksekliği (m) Erenler Tepesi (Kargı’da Kös Dağı Üzerinde ) 2097 Türbe Tepe (Kargı’da) 1981 Kara Tepe (Mecitözü’nde) 1846 Kırklar Dağı (Mecitözü’nde) 1791 Köse Dağı (Çorum’da) 1750 Dede Çal (Osmancık’ta) 1730 Kartal Tepe (Sungurlu’da) 1700 Teke Dağı (İskilip’te) 1700 Ovalar : • • • • • • • • • • • • • • Çorum Ovası : Merkez İlçenin üzerinde, 780-800 m. yüksekliğindedir. Üzerinde Bayat-Ömerbey–Deliler-Gürcü-Elemin-Sarmaşa-Buluz-Celilkırı ve Yaydiğin Köyü toprakları bulunmaktadır. Ovanın doğu ve kuzey yönlerinde fay hatları vardır. Bozboğa Ovası: Merkez İlçeye bağlı Bozbuğa-Yenice-Çayhatap-SarimbeyKadıkırı-Ahilyas-Harzadın-Abdalata-Büğdüz köyleri bulunmaktadır. 800-820 m. yüksekliğindedir. Ovasaray Ovası : Çorum’a 10-12 km. uzaklıkta, Ovasaray-Kayı-Boğabağı-MazaSarta-Üyük-Karapınar ve Karacaköy toprakları vardır. 700-800 m. yüksekliğindedir. Seydim Ovası: Çorum’a 15 km uzaklıkta, 950 m. yüksekliğinde, küçük bir ovadır. Hüseyin Ovası: Alaca İlçesini ve çevresini oluşturur. 725-875 m. yüksekliğindedir. Dedesli Ovası : Merkez İlçe’ye bağlı Dereköy-Eskiören-İğdeli ve İskilip İlçesine bağlı Tombuşoğlu Çiftliği bölgelerinden oluşur. Irmak Ovası : Merkez İlçe ile İskilip arasında Kızılırmak’ın doğusundan batısına doğru, 500-550 m. yüksekliğindedir. Taybı Ovası : İskilip-Sungurlu arasında 550-560 m. yüksekliğindedir. Mecitözü Ovası: Mecitözü İlçesi ve civar köylerinin olduğu, 950 m. yüksekliğindedir. Osmancık Ovası: Osmancık İlçe merkezinin bulunduğu Kızılırmak’ın iki yakasında, 300-350 m. yüksekliğindedir. Düvenci Ovası : Çorum-Merzifon yolu boyunca uzanan 900 m. yüksekliğinde bir ovadır. Hamamözü Ovası: İl merkezine 30 km uzaklıkta, 450-500 m. yükseklikte, üzerinde Osmancık’ a ait köylerin bulunduğu bir ovadır. Budaközü Ovası : Sungurlu yakınlarında, 550-580 m yüksekliğindedir. Delice Ovası : Sungurlu İlçesi güneyindedir. 3 Vadiler : Kızılırmak, Yeşilırmak ve kolları, Çorum İlinden oluşturmuşlardır. Başlıcaları şunlardır: • • • • • • geçerken birçok vadiler Sıklık Boğazı : Çorum-Samsun yolu üzerinde, 7 km. uzunluğundadır. Hatap Vadisi: Hatap Çayı’nın geçtiği yerde, 16 km.dir. Harami Vadisi, Dana Boğazı: Seydim Ovası ile Dedesli Ovasını birleştirir. 6,5 km.dir. Kırkdilim Vadisi: Çorum-Osmancık-Kargı bağlantısı konumundadır. Sacayak Vadisi: Çorum Çat Suyunun Cemilbey’e geçtiği yerdedir. Hışır Vadisi: Alaca Suyunun Çat Suyuna karıştığı yerdedir. Akarsular : Çorum İlindeki akarsular, sularını ülkemizin iki önemli akarsuyu olan Kızılırmak ve Yeşilırmak Havzalarına boşaltırlar. • • • • • Kızılırmak Havzası: Kızılırmak’ın Çorum İlinden geçen kısmı 182 km.dir. Bu geçiş yerleri Bayat, İskilip, Merkez İlçe, Osmancık, Kargı İlçeleri ve köyleridir. Yeşilırmak Havzası: Çorum Merkez İlçe’nin büyük bir kısmı, Alaca İlçesi, Mecitözü ve Ortaköy İlçelerindeki çay ve dereler, Yeşilırmak’ın önemli bir kolu olan Çekerek Irmağına bu havzada dökülür. Çorum Çat Suyu (82 km): Derinçay adını da alan bu su, Eğerci Dağından ve Köse Dağından inen dere ve çayların birleşmesinden oluşur. Çomarbaşı ve Sıklık Derelerini de alarak İl Merkezinin 3 km batısından geçer. Güneyde Yılgınözü ve Hatap Deresi ile birleşir, Ahilyas Derelerini de alır ve bundan sonra Çorum Suyu olur. Alaca’dan gelen Budaközü ile birleşince de Çorum Çat suyu olur. Mecitözü İlçesi ve köylerinden geçerek, Amasya İli sınırlarında Çekerek’le birleşir. Mecitözü Çayı: Kırklar Dağından doğar, İlçe Merkezine yakın olarak (1-1,5 km) geçtikten sonra Amasya topraklarında Çorum Çat Suyu ile birleşir. Çekerek Irmağı : Ortaköy İlçesi ve topraklarının az bir kısmını sular, Amasya İli sınırlarına geçer. Göller : İl sınırları içerisinde önemli bir göl yoktur. Merkez İlçede Eymir (Gölünyazı) Gölü olup, yazın suları çok azalan bir sazlık ve bataklıktır. İlkbahar aylarında ayrıca Merkez İlçede Uyuz Gölü ve Kırkgöz adı verilen küçük gölcüklerde oluşur. Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) • Gölünyazı Sulak Alanı: Sulak alanlar yeryüzünün en fazla biyolojik üretim yapan ekosistemleridir. Küresel ısınmaya bağlı olarak meydana gelen iklim değişiklikleri ve tarım amaçlı kurutmalarla tehdit altında bulunmaktadırlar. Gölünyazı sulak alanı İlimiz Merkez İlçeye bağlı Kırkdilim mevkiinde olup, çok zengin yaban hayatı barındırmasının yanısıra, yörenin su rejimini düzenleyen, iklimi yumuşatan, tortu ve zehirli maddeleri tutarak suyun kalitesini artıran işlev ve değerlere sahip iken 2008 yılının son çeyreğinde suları çekilmeye başlamış ve kurumuştur. Çorum-Lâçin-Osmancık yolu üzerinde olup, İlimize 18 km mesafededir. Kaynak: İl Çevre Orman Müdürlüğü (2009) 4 A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi: Çorum Şehri, Çevresi faylarla çevrilmiş bir tektonik çöküntü olan Çorum Ovasında kurulmuştur. Ancak bu faylar küçük boyutludur. Çorum Ovası neojen jeolojık devrine ait altta konglomera, kum taşı seviyeleri, üstte içinde kumtaşı, jips ve tuz yatakları olan marn ve killerden oluşur. Şehrin batı ve kuzeydoğusundaki ovanın tabanında yeni alüvyonlar bulunur. Çok genel hatları ile şehrin doğusunda uzanan ve hafifçe yükselen tepelik kısımda hastane, meslek yüksek okulu, park ve çimento fabrikası bulunmaktadır. Kale tarafında 1,5-2 metre kalınlığında bir toprak örtüsü altında sertleşmiş kil, marn ve çakıllı zeminler vardır. Bu zeminler nispeten daha sağlam ve daha yüksek emniyet gerilmelerine sahip kabul edilebilir. Çorum Şehrinin alçak bölümleri, yaklaşık batı ve güney taraflardaki zeminler kuzeydoğu ve doğu tarafındaki zeminlere göre daha zayıftır. Alçak bölümlerde yer altı su seviyesi 2,5-3 metre derindedir. Çorum Şehri yakınındaki Çorum Şeker İnşaatı öncesi, inşaat sahasında 1987 yılında yapılan sondajlardan elde edilen litolojık verilere göre, sahada üst miyosen yaşlı jıps ve kiltaşı ardalanmasından oluşmuş karasal kökenli bir istif görülmektedir. Çorum ve çevresinin genel jeolojisi, formasyonlara ayrılarak şu şekilde belirlenmiştir: Çorum ve çevresinde Permo-Triyastan başlayıp Kuvaterner’e kadar uzanan tortul, mağmatik ve metamorfik kayaçlardan oluşan bir istif yer almaktadır. Bu istif yaşlıdan gence doğru formasyonlara ayrılarak incelenmiştir. Kalecikkaya Formasyonu : Formasyon killi, kumlu, karbonatlı tortul kayaçlar ile volkanik ve bazik mağmatik kayaçların metamorfizma geçirmesi sonucunda oluşmuş,yeşil şist fasiyesi özelliklerine sahip metamorfitlerden oluşmaktadır. Formasyonu oluşturan metamorfitler, metakiltaşı, fillat, metakumtaşı, metaçakıltaşı, metaçamurtaşı ile metavolkanit ve metabazik mağmatik kayaçlardır. Formasyon içerisinde yer yer kumtaşları ve mermerleşmiş rekristalize kireçtaşları yer almaktadır. Akbayır Formasyonu : Formasyon beyaz, krem, gri renkli, ince-kalın katmanlı çört bant ve yumrulu, sıkı, ince taneli ve killi kireçtaşlarından veya kırıntılı kireçtaşlarından oluşmaktadır. Yer yer kıvrımlı, ince tabanlı ve laminalı olan formasyon, çoğu yerde bol kırıklı, çatlaklı ve bileşik yapı kazanmıştır. Hattuşaş Formasyonu : Hattuşaş formasyonu, çeşitli yaş ve ortamda oluşmuş olan tortul, mağmatik ve metamorfitlerin karmaşık olarak birarada bulunduğu ofiyolitli karmaşık seridir. Hacıhalil Formasyonu : İnceleme alanı ve çevresinde çakıltaşı ve kaba taneli kumtaşlarından oluşmaktadır. Kumlu ve karbonatlı bir bağlayıcı malzeme ile tutturulmuş olan taneler genellikle ofiyılit ve kireçtaşlarından türemiştir. Kötü boylanma gösteren oluşuk yeşilimsi, kirli sarı, kahverengi, alaca renklidir. Orta kalın tabakalıdır. 5 Yoncalı Formasyonu : Formasyon fliş özellikleri gösteren kumtaşı, silttaşı, şeyl ve yer yer marnlardan oluşmaktadır. Çok ince-orta tabakalı olan formasyon, genelde kirli sarı ve kahverengi renklidir. Bol kıvrımlı yapıdaki bu formasyon, Çorum Barajı çevresinde volkanik ara katkılı tortul ve volkano-tortullardan oluşan Bayat formasyonuna dereceli olarak geçmektedir. Bayat Formasyonu : Formasyon, volkanik lav akıntıları içeren tortul, volkano-tortul kayaçlardan oluşmaktadır. İçerisindeki volkanitler andezit, bazalt, tüfit, aglomera ve breşlerdir. Tortullar ise kumtaşı, şeyl ve çakıltaşlarıdır. Bu formasyon üzerine uyumsuz olarak Miyosen yaşlı Kızılırmak Formasyonu gelmektedir. Kızılırmak Formasyonu : Genellikle kırmızı renkli çakıltaşı, kumtaşı ve çamur taşlarından oluşur. Üst seviyelerde çamurtaşları içinde ince kırıntılar halinde jipsler bulunmaktadır. İstifin tabanındaki çakıltaşları gri-kırmızı renklidir. Taneler ofiyolitler ve metamorfitler ile az miktarda kireçtaşlarından türemiştir. Kötü boylanmalıdır. Formasyonun üst kısımlarına doğru tane boyu incelmekte ve kırmızı renkli kumtaşları ile çamurtaşlarına geçilmektedir. Çamurtaşlarında yer yer jips kırıntıları görülmektedir. Çamurtaşları ince-orta-kalın tabakalıdır. Bozkır Formasyonu : Formasyon kötü boylanmalı ve tutturulmamış çakıltaşı, kumtaşı ve kiltaşlarından oluşmaktadır. Çorum Ovası çevresinde geniş bir yayılıma sahip olan birim, havza kenarlarında kaba taneli, ovaya yakın kesimlerinde ise ince tanelidir. Genellikle iyi yuvarlanmış olan taneler ofiyolit, şist ve kireçtaşlarından türemiştir. Alüvyon : Çorum Havzasındaki Ilgınözü, Çorum Deresi ve Derinçay gibi ana akarsular ile bunların yan kolları boyunca uzanan alüvyon, kil, silt, kum ve çakıllardan oluşmaktadır. A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma: Çorum Merkezde metamorfik kayaçlardan grovaklar, rekristalize kireçtaşları, fliş fasiyesindeki birimler, neojen yaşlı birimler, jipsli seviyeler ve kuvaterner yaşlı alüvyon gözlenmiştir. Metamorfik kayaçlardan grovaklar daha çok ilimizin doğusunda görülür. PermoTriyas yaşı verilmiş olan grovaklar, grovak-şist ve grovak-kuvarsitlerden meydana gelmiş, kalın ve devamlı seriler olarak tanımlanmıştır. Rekristalize kireçtaşları, İlimizin kuzeyinde ve doğusunda görülür. Metamorfik kayaçların üzerinde yer alan bu kireçtaşları çoğu yerde büyük bloklar şeklinde ve geniş alanlarda mostra verir. A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya: Çorum 2. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Kuzey Anadolu Fay Hattı Çorum’dan 75 km. uzaklıktadır. Bu mesafede ise fay üzerinde maksimum 9 olan bir deprem 6 şiddeti 5, 10 olan bir deprem şiddeti ise 6’ya iner. Böylece Çorum kendisi bir deprem merkezi olmayacak ancak uzakta olan depremlerden etkilenecektir. Çorum’u yakından etkileyebilecek fay hatları ve yaklaşık uzunlukları şöyle verilebilir: • • • • • • Kuzey Anadolu Fayı:Çorum’un kuzeyinden Osmancık-Kargı Bölgesinden geçen 75 km uzaklıktaki bir faydır. Merzifon Fayı: Çorum’a uzaklığı 50 km’dir. Ezinepazarı Fayı: Çorum’a uzaklığı 35 km’dir. Hamamözü Fayı: Çorum’a uzaklığı 25 km’dir. Mecitözü Fayı: Çorum’a uzaklığı 20 km’dir. Salhançayı Fayı: Çorum’a uzaklığı 10 km’dir. 1992 yılından itibaren Çorum’u etkileyen depremleri incelediğimizde, Mecitözü’nden geçen fay hattının daha kuzeydoğusunda Amasya yakınlarında 12 Şubat 1992’de olan Richter ölçeğine göre 5.0 büyüklüğünde deprem olmuştur. 14 Ağustos 1996 tarihinde Çorum’da yerel saat ile 04.55 ve 05.59’da büyüklüğü 5.4 ve 5.2 olan 2 deprem meydana gelmiştir. Bunlardan 5.4 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 12 km.,5.2 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 6 km.’dir. Bu depremin olduğu 14 Ağustos 1996 tarihinden 20 Ekim 1996 tarihine kadar büyüklüğü 1.5-4.1 arasında değişen 900’e yakın artçı depremler kaydedilmiştir.28 Şubat 1997’de büyüklüğü 4.8 , 30 Mayıs 2000’de büyüklüğü 4.0, 30.04.2005’de büyüklüğü 4,7 olan depremler,ile 01.04.2008 tarihinde Uğurludağ ilçesinde 4,2 büyüklüğünde ve 2,7 km.odak derinliğine sahip deprem meydana gelmiş ,herhangi bir can ve mal kaybı olmamıştır.Merkeze bağlı Seydim beldesişnde 29.03.2008 tarihinde 4,5 büyüklüğünde ve 5,0 km odak derinliğinde depremler, Çorum’da meydana gelen son depremler olarak kaydedilmiştir. Kaynak: İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (2008) Kaynaklar : *İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü ( 2008 ) *İl Kültür Turizm Müdürlüğü (2009) *İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) 7 B. DOĞAL KAYNAKLAR B.1. Enerji Kaynakları: B.1.1. Güneş: Tablo. B.1.2008 Yılı Güneşlenme Değerleri Aylar Aylık Ort. Güneşlenme Süresi (sa) Aylık toplam Güneşlenme Süresi (sa) 01 02 03 04 05 06 07 08 2,4 3,7 4,8 5,2 7,4 8,5 10,6 79,6 109,7 144,7 152,0 192,5 247,5 299,4 09 10 11 12 10,4 4,8 4,2 1,0 281,2 145,6 126,2 32,6 Kaynak: Devlet Meteroloji Genel Müdürlüğü (2008) Çorum İlinde güneş enerjisi ile ilgili bir tesis bulunmamaktadır. B.1.2. Su Gücü: Su Kaynakları Potansiyeli Yerüstüsuyu (il çıkışı toplam ortalama akım) : 4830 hm3/yıl • Kızılırmak nehri : 4600 hm3/yıl • Yeşilırmak nehri : 230 hm3/yıl B.1.3. Kömür: 2009 yılında Çorum İli sınırları içerisinde bulunan kömür işletmelerinin isimleri, yanar kükürt oranları ve alt ısıl değerleri aşağıda tablo halinde verilmekte olup, rezervleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Tablo B.2. Çorum İl Sınırları İçerisinde Bulunan Kömür İşletmeleri İşletmenin Adı Alpagut Dodurga Linyitleri Çelikler İşletmesi Yılmaz Madencilik İskilip Madencilik Bükköy Madencilik Gelgörler Madencilik Alt Isıl Değeri (kcal/kg) Orijinal Kömür 4518 ... 6569 ... 5166 Kaynak:İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) B.1.4. Doğalgaz: Çorum İli sınırları içerisinde doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. B.1.5. Rüzgar: Rüzgarla ilgili bilgi hava konusunda Tablo C.1.’de verilmiştir. B.1.6. Biyokütle: Çorum İlinde biomas enerjisinden yararlanılmamaktadır. B.1.7. Petrol Çorum İli sınırları içerisinde petrol rezervi ve rafinerisi bulunmamaktadır. 8 B.1.8. Jeotermal Sahalar: • Hamamlıçay Köy Kaplıcası : Merkeze 12 Km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir. Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır. Suyu 42 derece sıcaklıkta olup, Romatizmal hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir. • Figani Beke Kaplıcası: İlimiz Mecitözü ilçesinin Figani köyü yakınındadır. İlçenin 16 km. doğusundaki kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir. Beke kaplıcasının vücut ısısındaki suyu oldukça boldur. Su küçük bir havuzdan kaynayıp oradan büyük havuza aktarılmaktadır.Bu kaplıcanın, idrar artırıcı etkisiyle vücuttaki metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesinde faydalı olduğu bilinmektedir. • İlimizde Samsun yolu 2. km’de Jeotermal İşletme Ruhsatı verilmiştir. 1 adet kuyu açılmış, kuyudan 21,3 derece sıcaklıkta 31 lt/s debide sıcak su elde edilmiştir. Ayrıca İl Özel İdaresi tarafından 6 adet jeotermal arama ruhsatı tanzim edilmiştir. Kaynak: İl Özel İdare Müdürlüğü (2009) B.2. Biyolojik Çeşitlilik: B.2.1. Ormanlar: İskilip Orman İşletme Müdürlüğü görev alanı içerisinde kalan İskilip, Bayat, Dodurga ve Oğuzlar İlçeleri sınırları dahilinde 86340,1 ha ormanlık alan bulunmaktadır. Bölgede toplam ormanlık alan 441 380,6 ha’dır. 215 042,3 ha’ı verimli, 226 338,3 ha’ı verimsiz ormandır. Ormanların tamamı devlet ormanıdır. Tablo B.3. Çorum İli Orman Varlığı ORMANLIK SAHALAR Orman İşletme Müdürlükleri Prodüktif Ha. KORU ORMANSIZ SAHALAR BALTALIK Bozuk Toplam Ha. Ha. Prodüktif Bozuk Toplam Ha. Ha. Ha. OT ve Ag0 Diğer Ha. Ha. Genel Toplam Ha. Çorum 129 511,2 144 649,2 274 160, 4 Kargı 49 610,6 31 269,5 80 880,1 İskilip 35 920,5 50 419,6 86 340,1 86 340,1 215 042,3 226 338,3 441 380,6 472 508,5 TOPLAM 274 160,4 8 642,5 Kaynak: Orman İşletme Müdürlükleri (Çorum,Kargı,İskilip) (2009) 9 22 485,4 112 008,0 Tablo B.4. 2009 Yılı Üretim Durumu Cinsi Tomruk Tel Direk Maden Direk Sanayi Odunu Kağıtlık Odun Lif Yonga Odunu Sırık Yakacak Odun 2009 Yıl Sonu İtibariyle Gerçekleşme 53 457 777 7 531 1 302 14 023 97 500 20 244 Ölçü Birimi m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 Ster Tali ürün üretimi yoktur. İlde ağaçlandırılabilecek alan miktarı 90 000 ha’ dır. B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir. B.2.2. Çayır ve Mera İlimizdeki toplam çayır alanı 55.300 da, mera alanı 1 395 820 da’ dır. İlimizdeki Çayır ve mera alanları hayvan otlatmada kullanılmaktadır. B.2.3. Sulak Alanlar Merkez ilçeye bağlı Kırkdilim mevkiindeki “Eymir Gölü” veya halk arasında “Gölünyazı”, başta su kuşları olmak üzere çok zengin yaban hayatı barındırmaktadır. Özellikle göçmen kuşların uğrak alanıdır. Çorum- Osmancık karayolunun 18. km’ sinde bulunan Gölünyazı 265.282 m2 büyüklüğündedir. Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) B.2.4. Flora Çorum İlinin güney bölgesinin doğal bitki örtüsü bozkırdır (step) İlkbahar yağışları ile birlikte yeşerirler, sonbaharda kururlar. Bunlara örnek: papatya, gelincik, deve dikeni, köy göçeren dikeni, çakır dikeni, kangal otu, sığır kuyruğu, yavşan otu geniş yayılma alanı bulmuştur. Akarsu boylarında ise söğüt ve kavak çeşitlerine rastlanır. Alaca, Sungurlu, Ortaköy ve Mecitözü’nün yüksek kesimlerinde meşe, ardıç ve karaçam ağaçlarına rastlanır. İlkbahar ile birlikte çiğdem, yabani sümbül, yabani lale çiçekleri de görülür. İlin kuzeyindeki ilçelerde ise meşe ormanları ve iğne yapraklı ormanlara rastlanır. Deniz seviyesinden 1000-1200 m. yüksek olan bölgelerde meşe, kızılcık, yabani erik, elma, alıç, yabani gül yaygın olarak görülür. Hacıhamza çevresinde seyrek olarak ıhlamur ağaçlarına rastlanır. Kargı, İskilip, Osmancık, Bayat İlçelerinde sarıçam, karaçam, köknan, kızılçam ağaçları görülmektedir. Toplam ormanlık ve fundalık alan 365.208 ha olup İl yüzölçümünün % 28’i kadardır. 10 B.2.5. Fauna Bölgede bulunan memeliler Karaca, Geyik, Yaban Domuzu, Ayı, Porsuk, Tilki, Tavşan, Kurt, Sansar, Sincap ve Kunduz’dur. Kargı İlçesindeki Ormanlarda yaşayan Karaca ve Geyik popülasyonları son derece önemli olup, yoğun koruma altındadır. İlimizde tespit edilen kuş türleri aşağıda sıralanmıştır: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Küçük Ak Balıkçıl .............Egretta garzetta Gri Balıkçıl.........................Ardea cinerea Leylek................................Ciconia ciconia Kara Leylek........................Ciconia nigra Küçük Akbaba....................Neophron percnopterus Kaya Kartalı.......................Aguila chrysaetos Yılan Kartalı.......................Circaetus gallicus Kara Çaylak.......................Milvus migrans Şahin...................................Buteo buteo Kızıl Şahin..........................Buteo rufinus Gökdoğan...........................Falco peregrinus Kınalı Keklik......................Alectoris chukar Bıldırcın..............................Coturnix coturnix Dövüşken Kuş....................Philomachus pugnax Kaya Güvercini...................Columba livia Florya.................................Carduelis chloris İbibik..................................Upupa epops Kumru................................Streptopelia decaocto Tahtalı................................Columpa palumbus Guguk................................Cuculus canorus Kukumav...........................Athene noctua Ebabil.................................Apodidae Ak Karınlı Sağan...............Apus melba Alaca Ağaçkakan...............Dentrocopos syriacus Boyun Çeviren...................Jynx torguilla Tarlakuşu...........................Alauda arvensis Tepeli Toygar....................Galerida cristata Bozkır Toygar...................Calandrella brochydactyla Boğmaklı Toygar..............Melanocorypha calandra Sarı Kuyruk Sallayan........Motacilla flaua Dağ Kuyruk Sallayan....... Motacilla cinerea Ak Kuyruk Sallayan......... Motacilla alba Kızılgerdan........................Erithacus rubecula Bülbül................................Luscinia megarhynchos Taş Bülbülü.......................Irania gutturalis Kara Kızılkuyruk..............Phoenicurus ochruros Kuyrukkakan....................... Oenanthe oenanthe Kara Kulaklı Kuyrukkakan. Oenanthe hispanica Taşkuşu............................... Saxicola torguata Ökse Ardıcı..........................Turdus viscivorus Karatavuk............................ Turdus merula 11 • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Ak Gerdanlı Ötleğen............Sylvia communis Saz Bülbülü..........................Acrocephalus scirpaceus Söğüt Bülbülü......................Phylloscopus trochilus Kara Sinekkapan..................Ficedula hypoleuca Benekli Sinekkapan.............Muscicapa striata Büyük Baştankara................Parus major Çam Baştankarası.................Parus ater Mavi Baştankara................. Parus cyanus Sıvacı Kuşu..........................Sitta europaea Kızıl Sırtlı Örümcek Kuşu...Lanius colluria Kara Alınlı Örümcek Kuşu.. Lanius minor Saksağan................................Pica pica Alakarga................................Garrulus glandarius Küçük Karga.........................Corvus monedula Ekin Kargası......................... Corvus frugilegus Leş Kargası........................... Kuzgun..................................Corvus corax Sığırcık..................................Sturnus vulgaris Sarı Asma..............................Oriolus oriolus Ev Serçesi..............................Passer domesticus Ağaç serçesi.......................... Passer montanus Kaya serçesi..........................Petronica petronia İspinoz..................................Fringilla coelebs Ketenkuşu ...........................Cardvelis cannabina Saka..................................... Cardvelis carduelis Kocabaş................................Coccothraustes coccothraustes Küçük İskete........................Serinus serinus Karabaşlı Kiraz Kuşu...........Emberiza melanocephala Tarla Kiraz Kuşu..................Miliaria calandra Turna....................................Grus grus Yeşilbaş................................Anasplatyrhcnhos Kızılkuyruk..........................Phoenicurus phoenicurus Uzun Bacak..........................Himantopus himantopus Su Çulluğu............................Gallinago gallinago B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler: Milli Parklar: Çorum İli sınırları içindeki tek milli park 21.09.1988 tarihinde kurulmuş olan Boğazkale-Alacahöyük Milli Parkıdır. Toplam alanı 2636 ha olup, tarihi, arkeolojik ve turistik değeri göz önünde tutularak milli park ilan edilmiştir. Tabiat Parkları: İlimizde 2 adet Tabiat Parkı mevcuttur. 12 • Çatak Tabiat Parkı: 387.5 ha. sahada kurulu olan Çatak Tabiat Parkı’dır. Çorum ili merkezine 23 km. uzaklıkta olup, genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Sarıçam, Göknar, Orman Kavağı gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği 1100-1500m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Geyik, Karaca, Kurt, Çakal, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, Kartal, Şahin ve Atmaca gibi hayvanlar bulunmaktadır. • Sıklık Tabiat Parkı: Çorum’a 7 km mesafededir. Alanı 64.Ha olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde bulunmaktadır. 2009 yılında tescil edilmiştir. Tabiat Parkında çalışmalar devam etmekte olup, 2010 yılında bitirilmesi planlanmaktadır. Genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Göknar, Meşe gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği 1075 m-1170 m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Kurt, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, ve Şahin gibi hayvanlar bulunmaktadır. Tabiat Anıtı: Çorum İlinde Tabiat Anıtı bulunmamaktadır. Tabiat Koruma Alanları: Çorum İlinde Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır. Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) B.3. Toprak: İklim, topoğrafya ve ana madde farklılıklar nedeniyle Çorum’da çeşitli büyük toprak gruplarının yanısıra toprak örtüsünden yoksun bazı arazi tipleri de görülmektedir. Alüvyal Topraklar : Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan (A) C profilli genç topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devrelerine bağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok ya da çok az belirgindir. Buna karşılık değişik özellikte katlar görülür. Çoğu yukarı arazilerden yıkanan kireçce zengindir. Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerine göre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce bünyeli ve tabansuyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddece zengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgeme olayı hüküm sürer. Kaba bünyeliler iyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur. Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır. Alüvyal topraklar Çorum İlinde daha çok Kızılırmak, Çekerek Irmağı ve Çat Suyu boyunca uzanmaktadır. Toplam alanları 92.514 hektardır. Bunun 74.322 hektarı I. Sınıf, 5.234 hektarı yetersiz drenajlı II. Sınıf, 7.143 hektarı ise fena drenajlı III. Sınıf arazilerden oluşmaktadır. Hidromorfik Alüvyal Topraklar : Bu topraklar sık sık taşkınlara uğrayan yüksek taban suyuna ve gleyleşmiş profile sahip topraklardır. 13 Topoğrafyaları yetersiz, taban suyu yüksek ve alt katları yaştır. Taban suyundaki yükselip alçalmalar, toprak katlarında ardarda gelen yükseltgenme ve indirgenmelere yol açar. Dolayısla mavimsi-gri indirgenme ve kırmızımsı yükseltgenme lekeleri oluşur. Pas lekeleri özellikle çatlaklar ve kök kanalcıkları boyunca görülür. Bazen de konkresyonlar oluşabilir. Taban suyunun altındaki katlar ise tümüyle gleyleşmiş olup ayrıca içlerinde bitki köklerinin çürümesinden oluşan siyah lekeler görülmektedir. Bu topraklarda derinlik fazla ise de gleyleşmiş katlar küçük bölgesini sınırlandırmaktadır. Hidomorfik alüvyal topraklara da Kızılırmak, Çekerek Irmağı ve Çat Suyu boyunca uzanan kimi arazilerde rastlanmaktadır. Toplam alanları 204 hektar olup tamamı V. Sınıf arazilerden oluşmuştur. Kolüvyal Topraklar : Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi, toprak kayması, yüzey akışı ve yan derelerle taşınarak biriken materyaller üzerinde oluşmuş (A) C profilli genç topraklardır. Ayraca özellikleri bakımından daha çok çevredeki yukarı arazi topraklarına benzerlerse de ana materyalde derecelenme ya hiç yok ya da yetersizdir. Profilde yağışın ya da yüzey akışının yoğunluğuna ve eğim derecesine göre değişik parça büyüklüğü içeren katlar görülür. Bu katlar alüvyal topraklarda olduğu gibi birbirine paralel durumda olmayıp düzensizdir. Dik eğimliler ve vadi ağızlarında bulunan çoğunlukla az topraklı olup kaba taş ve molozları içeriri. Yüzey akış hızının azaldığı oranda parçaların çapları küçüklür. Eğimin çok azaldığı yerlerde parçacıklardaki küçülme alüvyum parçaları düzeyine geldiğinden bu gibi yerlerde kolüvyal topraklar, geçişli olarak alüvyal topraklara karışır. Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Arasıra taşkına maruz kalırsa da eğim ve bünye nedeni ile drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibi sorunları yoktur. Çorum İlindeki kolüvyal toprakların toplam alanı 52.452 hektardır. Kahverengi Orman Toprakları : Kahverengi orman toprakları kireçce zengin anamadde üzerinde oluşur. Profilleri A (B) C şeklinde olup horizonlar birbirine tedricen geçiş yapar. A horizonu çok gelişmiş olduğundan iyice belirgindir, koyu kahverengi ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler bir yapıya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. B horizonunun rengi açık kahverengi ile kırmızı arasında değişir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yapı granüler veya yuvarlak köşeli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağı kısımlarında CaCO3 bulunur. Kahverengi orman toprakları genellikle geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşur. Bunlarda etkili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve birazda podzollaşmadır. Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmış olanların verimleri iyidir. Çorum İlinde bu toprakların toplam alanları 640.060 ha’dır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları : A (B) C profilli topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısı vardır. (B) horizonu zayıf oluşmuştur, kahverengi veya koyu kahverengi, granüler veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yok veya çok azdır. Horizon sınırları geçişli ve tedricidir. 14 Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluşur. Çorum İlindeki toplam alanları 7.562 ha’dır. Gri Kahverengi Podzolik Topraklar : Bunlar ABC profilli hafif podzollaşmış topraklardır. Doğal bitki örtüsü çoğunlukla yaprağını döken ormanlardır. Yüzeylerinde ince çürümüş yaprak katı, bunun altında koyu grimsi-kahverengi, granüler, 5-10 cm. kalınlıkta humus katı bulunur. Humus katı, geçişli olarak grimsi-kahverengi mineral A1 horizonuna dönüşür. A1 horizonunda organik madde mull şeklindedir. A2 horizonları gri veya sarımsı kahverengi 12,5-30 cm kalınlıktadır. Bu birikme horizonu, yatay pulsu gri yapı ile karakterize edilir. Yıkanmaya rağmen kolloid komplekslerde önemli oranda değişebilir kalsiyum mevcuttur. B horizonunun üst kısmı sarımsı kahverengiden açık kırmızımsı kahverengiye kadar değişir. Silikat killerinin birikmesi nedeni ile bünye A horizonundan daha ağır olup çoğunlukla blok yapıdadır. Çorum İlindeki toplam alanları 13.482 ha’dır. Kırmızımsı Sarı Podzolik Topraklar : Kırmızımsı sarı podzolik topraklar iyi gelişmiş ve iyi drene olan asit topraklardır. Doğal bitki örtüsü yaprağını döken veya iğne yapraklı yahut ikisinin karışımı ormandır. Ana madde az çok silisli ve kalsiyumca fakirdir. O horizonu ince olup altında organik mineral A1 horizonu bulunmaktadır. Açık renkli A2 horizonu kırmızı, sarımsı kırmızı veya sarı renkli ve daha killi B horizonu üzerinde yer almaktadır. B horizonu ped yüzeylerinde kil zarlarına ve blok yapıya sahiptir. Ana maddenin kalın olduğu kırmızı-sarı podzolik topraklarda alt horizonlarda karakteristik olarak kırmızı, sarı, kahverengi ve açık gri kalın ağ şeklinde çizgi ve benekler bulunur. Sarı rengin hakim olduğu topraklarda, nisbeten daha etkili rutubet koşulları olduğundan, demir oksitler kırmızı renkli topraklarındakine göre daha az parlaktır. A2 horizonunda biraz daha kalındır. Bu topraklar Çorum İlinde 150 ha’lık bir alan kaplarlar ve bunun tamamı VII. Sınıf arazilerde yer almaktadır. Kestane Rengi Topraklar : ABC veya A(B)C profiline sahip, kalsifikasyon sonucu oluşmuş zonal topraklardır. Kalsifikasyon nedeni ile profilleri kalsiyumca zengin ve baz saturasyonları yüksektir. A horizonu; 30-50 cm kalınlıkta, granüler yapıda, orta derecede organik maddeli, dağılabilir kıvamlı ve koyu kahverengidir. Organik madde, mineral madde ile iyice karışmış olup miktar olarak da kahverengi topraklardan fazladır. A1 horizonunun pH’sı nötr ve kalevidir. B horizonunun rengi koyu kahverengi veya kırmızımsı kahverengi yapısı prizmatik olup, kil birikmesi gösterir. B horizonunun altında genelde sertleşmiş halde kireç birikim horizonu yer alır. Bunun altında Jips birikim, altında sertleşmiş halde kireç birikim olup, kil birikmesi gösterir. Bu topraklar orta derecede kalkerli CaCO3 miktarı profilin aşağılarına inildikçe artış gösterir. Yağış daha fazla olduğundan kireç terakümü kahverengi topraklardan biraz daha derinde oluşur. Profilde silikat killerinden illit grubu dominanttır. Doğal bitki örtüsü kısa ve uzun otlarla çalılar ve seyrek ağaçlardır. Yılın birçok ayları kurak geçen sabhumid ve semiarid iklimlerde yer alır. Kahverengi topraklara göre yazları 15 yağışlar daha az, sıcaklık daha düşük; kışları sıcaklık daha yüksek olup yıllık ortalama yağış 370-620 mm’ dir. Ana madde, volkanik kayalara kadar değişen kireçce zengin materyaller, ayrışmış kalker, gnays, şist, bazalt ve diğer püskürüklerdir. Çorum İlinde bu toprakların toplam alanları 21.840 ha’ dır. Kırmızı Kestane Rengi Topraklar : Solunum rengi hariç hemen hemen diğer bütün özellikleri kestane renkli toprakların aynı veya benzeridir. A horizonunun rengi koyu kırmızı kahverengi, reaksiyonu nötr veya kalevidir. B horizonu daha ağır bünyeli ve kırmızımsı kahverengidir. Isının ve yağışın kestane renkli topraklara nazaran daha fazla olduğu yerlerde oluşur. Ortalama yıllık yağış 450-700 mm’dir. Fazla ısı, topraktaki demiri fazla okside ettiğinden renkleri kırmızı ve organik madde parçalanmasını artırdığından da organik madde miktarı düşüktür. Çorum ili sınırları içindeki toplam alanları 7.299 ha’ dır. Kahverengi Topraklar : Çeşitli ana maddelerden oluşan ABC profilli topraklardır. Oluşumlarında, kalsifikasyon rol oynar. Bu işlem sonucu profillerinde çok miktarda kalsiyum bulunur. Erozyona uğrayanlarında A ve C horizonları görülür. Doğal drenajları iyidir. A1 horizonu kahverengi veya grimsi kahverengi, 10-15 cm kalınlığında ve granüler yapıdadır. Organik madde içeriği ortadır. Reaksiyonu nötr veya kalevidir. B horizonu açık kahverengiden koyu kahverengiye değişir ve kaba yuvarlık köşeli blok yapıdadır. Bu horizon tedrici olarak soluk kahverengi veya grimsi, çok geçişli ana maddeye geçiş yapar. Kahverengi topraklarda bütün profil kireçlidir. B horizonunun altında beyazımsı ve çoğunlukla sertleşmiş kireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı vardır. Bu topraklar yazın uzun periyotlar kuru kalır. Bu periyotlarda kimyasal ve biyolojik periyotlar yavaştır. Çorum İlinde kapladıkları alan 343.973 ha’ dır. Kireçsiz Kahverengi Topraklar : A(B)C profilli topraklardır. A horizonu kahverengi, kırmızımsı kahverengi, grimsi kahverengi, yumuşak kıvamda veya biraz sıkıdır. B horizonu daha ağır bünyeli, daha sert, kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. B horizonunun normal olarak kireci yıkanmıştır. Fakat reaksiyon nötr veya kalevidir. A’dan B’ye geçiş tedricidir. Kireçsiz kahverengi topraklar asit ana madde üzerinde olduğu kadar kireçtaşı üzerinde de oluşabilir. Doğal bitki örtüsü çalı ve otlar ile yaprağını döken ormandır. Doğal drenajları iyidir. Çorum İlinde 479 ha’ lık bir alan kaplarlar. Kırmızı Kahverengi Topraklar : Solunum rengi hariç, hemen hemen bütün diğer özellikleri kahverengi toprakların aynı veya benzeridir. A horizonu tipik olarak kırmızımsı kahverengi veya kırmızı olup, yumuşak kıvamlıdır. B horizonu kırmızı veya kırmızımsı kahverengi, daha ağır bünyeli ve oldukça 16 sıkıdır. B horizonunun altında kalsiyum karbonat birikme horizonu bulunur. Beyazımsı renkli olan bu horizon yumuşak veya çimentolaşmış olabilir. Kırmızımsı kahverengi topraklar çeşitli ana maddeler üzerinde oluşur. Doğal bitki örtüsü uzunca otlar ve çalılardır. Doğal drenajları iyidir. Çorum İlinde kırmızı kahverengi topraklar 84.584 ha’ lık bir alan kaplarlar. Tuzlu Alkali Topraklar : Tuzlu toprakların saturasyon ekstraktındaki elektriki kondaktivite değerleri 4 milim hostan fazladır. Alkali topraklarda ise yer değiştirebilir sodyum %15’den fazladır. Bunlar genellikle buharlaşmanın fazla olduğu ve drenaj problemi olan arid iklimlerde görülür. Solonetz ve solonçak olanlar belirli profil karakterleri ile tanınırlar. Esas olarak çorak formasyonuna sahip olan topraklar bir grup altında toplanır. Çorum İlinde tuzlu alkali topraklar 338 ha’ lık bir alan kaplarlar. Irmak Taşkın Yatakları : Akarsuların normal yatakları dışında, feyezan halinde iken yayıldıkları alanlardır. Genellikle kumlu, çakıllı ve molozlu malzeme ile kaplıdırlar. Taşkın suları ile sık sık yıkanmaya maruz kaldıklarından toprak materyali ihtiva etmezler ve bu nedenle arazi tipi olarak nitelendirilirler. Tarıma elverişli olmadıkları gibi üzerlerinde doğal bitki örtüsü de yoktur. Çorum İlinde bu arazilerin toplam alanı 8.253 ha’ dır. Çıplak Kaya ve Molozlar : Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmış sert kaya ve taşlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar. Bazen de arasında toprak bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük ceplerde yetişen çok seyrek orman ağaçları, çalı ve otlar bulunabilir. Çorum İlinde bu tür arazilerin toplamı 6.485 ha’ dır. B.4. Su Kaynakları: B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar: Genel Bilgiler • • • • • Yüzölçümü : 12.792 km2 Rakım : 800 m Yıllık Ortalama Yağış : 433 mm Ortalama Akış Verimi : 2,7 l/s Ortalama Akış / Yağış Oranı : 0,19 Su Kaynakları Potansiyeli Yerüstü suyu ( İl çıkışı toplam ortalama akım ) - Kızılırmak Nehri - Yeşilırmak Nehri Yer altı suyu ( İldeki toplam emniyetli rezerv ) Toplam Su Potansiyeli 17 : 4.830 hm3/yıl : 4.600 hm3/yıl : 230 hm3/yıl : 82,4 hm3/yıl : 4.912,4 hm3/yıl Doğal Göl Yüzeyleri - Elekçi Gölü - Sülüklü Gölü - Diğer göller toplamı Baraj Yüzeyleri - Alaca Barajı - Çorum Barajı Gölet Rezervuar Yüzeyleri - Merkez Evciyeni kışla Göleti - Merkez Seydim 1 Göleti - Merkez Seydim 2 Göleti - Sungurlu – İnegazili Göleti - Alaca – Geven Göleti - Alaca – Bozdoğan Göleti - Alaca – Höyük Göleti - Alaca – Sincan Göleti - Kargı – Aksu Göleti - Kargı – Gökçedoğan Göleti - Mecitözü – Geykoca Göleti - Mecitözü – Hıdırlık Göleti - Ortaköy – Pınarlı Göleti - Akarsu Yüzeyleri - Kızılırmak Nehri - Yeşilırmak Nehri - Diğer yan dereler Toplam Su Yüzeyi : 121 ha : 80 ha : 15 ha : 26 ha : 138,3 ha : 79,4 ha : 58,9 ha : 100,96 ha : 6,5 ha : 13,8 ha : 14,8 ha : 6 ha : 4 ha : 12 ha : 9,5 ha : 5,6 ha : 4,3 ha : 8,16 ha : 4,3 ha : 8,5 ha : 3,5 ha : 9.346,4 ha : 7.943 ha : 903,4 ha : 500 ha : 9.706,66 ha B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları: a) Ön İnceleme (istikşaf) ve/veya Master Planı Tamamlanan : 16.420 ha, % 40,5 • Cemilbey Projesi : 6.700 ha • Düvenci – Alıcık Projesi : 5.950 ha • Sungurlu Projesi : 2.720 ha • Küçük su (gölet ve yerüstü sul.) projeleri : 1.050 ha b) Planlanması Tamamlanan ve/veya Kesin Projeleri Yapılan: • Koçhisar Sulaması : 14.618 ha • Hatap Sulaması : 780 ha • Obruk – Dutludere Sulaması : 5.538 ha c) İşletmede Olan Projeler: • 4 adet proje (Toplam 905 ha arazi sulanmakta, 20 adet kuyu) Yeraltı Suyu (ildeki toplam emniyetli rezerv) 18 : 82,4 hm3/yıl B.4.3. Akarsular: Çorum İl sınırları içerisinde yer alan akarsular aşağıda tablo olarak verilmektedir. Tablo .B.5.Akarsular ve Özellikleri Akarsu Adı Kızılırmak Delice Çayı Devrez Çayı AlacaÇayıÇorum Çayı Çekerek Çayı Toplam Uzunluğa Oranı (%) Toplam Uzunluğu (km) İl Sınırları İçindeki Uzunluğu (km) 1355 182 13,4 137,500 305 71 23 23,647 186 11 6 5,158 119 93 78 7,200 256 16 6 25,817 Debi (m3/sn) ort İl Sınırları İçindeki Başlangıç ve Bitiş Noktaları Kolu Olduğu Akarsu 1536 EİE Kargı Hacıhamza İstasyonu Kula-Aydın Köyü Kuzucak-Kula Köyü İnceçay-Beygircioğlu Köyü Çatalkaya-Kertme Köyü İncesu-Senemoğlu Köyü Özellikleri Kızılırmak Kızılırmak Çekerek Yeşilırmak 1540 EİE Kula Köprüsü 15,93 DSİ Kızlaryolu Barajı İstasyonu 1412 EİE ÇorumAmasya İl Sınırı 1404 EİE İstasyonu Kayabaşı Kaynak: DSİ.54.Şube Müdürlüğü (2004 yılı verileri) B.4.4. Göller ve Göletler: Çorum İlinde işletmede olan 12 adet gölet bulunmakta olup, bulunan göletlerin tümü sulama amaçlı kullanılmaktadır. Tüm göletlerin toplam net sulama alanı 795 ha olup, brüt sulama alanı 942 ha.’dır. 2005 yılı verilerine göre ildeki toplam su potansiyeli Doğal Göl yüzeyleri : 121 ha • Elekçi gölü : 80 ha • Sülüklü gölü : 15 ha Gölet Rezervuar Yüzeyleri : 100,96 ha • Merkez Evciyenikışla göleti : 6,5 ha • Merkez Seydim 1 göleti : 13,8 ha • Merkez Seydim 2 göleti : 14,8 ha • Sungurlu-İnegazili Gölet : 6 ha • Alaca-Geven Göleti : 4 ha • Alaca-Bozdoğan Göleti : 12 ha • Alaca-Höyük Göleti : 9,5 ha • Alaca-Sincan Göleti : 5,6 ha • Kargı-Aksu Göleti : 4,3 ha • Kargı-Gökçedoğan Göleti : 8,16 ha • Mecitözü-Geykoca Göleti : 4,3 ha • Mecitözü-Hıdırlık Göleti : 8,5 ha • Ortaköy-Pınarlı Gölet : 3,5 ha 2009 YILINDA YAPILAN SULAMA TESİSLERİ A) Sulama ve içme suyu Göleti 1 – Merkez Şendere Merkez Şendere Köyüne 1.923.850 m³ kapasiteli 300 ha tarımsal sulama ve 54 köye içme suyu sağlayacak içme suyu ve sulama göleti 2009 yılında tamamlanmıştır. 19 B) Küçük ölçekli sulama göletleri 1 - Çorum Alaca B.Camili-Kanlıköm köyü KÖS Göleti: Çorum Alaca B.Camili-Kanlıköm köyüne 16.059 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır. 2 - Çorum Bayat Çukuröz köyü KÖS Göleti: Çorum Bayat Çukuröz köyüne 10.000 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır. 3 - Çorum Laçin İkizce köyü KÖS Göleti: Çorum Laçin İkizce köyü köyüne 28.500 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır. 4 - Çorum Mecitözü Çayköy köyü KÖS Göleti: Çorum Mecitözü Çayköy köyü köyüne 71.500 m³ su depolama kapasiteli KÖS Göleti inşaatı İl Özel İdaresi imkanları ile 2009 yılında tamamlanmıştır. 5 - Çorum Merkez Ülkenpınarı köyü KÖS Göleti: Çorum Merkez Ülkenpınarı köyü köyüne 30.585 m³ su depolama kapasitesi KÖS Göleti inşaatı 2009 yılında ihale edilmiş olup 2009 yılında tamamlanmıştır. C) Yerüstü Sulama Tesisleri 1 - Çorum Laçin İkizce köyü KÖS Göletinden toplam 4975,00 m. boru döşenerek yapılan Yağmurlama Sulama tesisi ile 56 ha arazi sulamaya açılmıştır. 2 - Çorum Mecitözü Çayköy köyü KÖS Göletinden toplam 3995,00 m. boru döşenerek yapılan Yağmurlama Sulama tesisi ile 58 ha arazi sulamaya açılmıştır. 3 - Çorum Merkez Göcenovacığı köyü KÖS Göletinden toplam 7080,00 m. boru döşenerek yapılan Yağmurlama Sulama tesisi ile 150 ha arazi sulamaya açılmıştır. 4 - Çorum Kargı Yeşilköy-Dereköy köyleri sulama tesisi için 2080 m.HDPE basma hattı borusu döşenerek yapılan pompaj tesisi ile 300 ha arazi sulamaya açılmıştır. 20 Tablo .B.6. Sulama Göletleri ÇORUM MERKEZ VE İLÇELERİNDEKİ MEVCUT BÜYÜK ÖLÇEKLİ SULAMA GÖLETLERİ S.NO 1 TESİSİN ADI Merkez Şendere Göleti TOPLAM DEPOLAMA MAX. ORTALAMA SULANAN HACMİ YILI NÜFUS SAHA DERİNLİK DERİNLİK ( m³) (ha) 2009 300 180 2.000.000 Su akışı devam ediyor SULAMA SİSTEMİ Sulama Yapılmıyor Açık beton kanal sulama yapılıyor.Ömrünü tamamladı.Kapalı sisteme dönüştürülüyor Açık beton kanal sulama yapılıyor.Ömrünü tamamladı.Kapalı sisteme dönüştürülebilir. Açık beton kanal sulama mevcut.Ancak kanallar tahrip oldu.Kapalı sistem yapılabilir. 2 Alaca Çatak Göleti 1978 67 106 393.774 15,00 6,00 3 Alaca Çopraşık Göleti 1980 65 934 262.702 8,60 3,00 4 Alaca İbrahim Göleti 1983 340 291 1.275.200 15,00 7,00 5 Alaca Örükaya Göleti 1982 250 40 776.829 15,00 7,00 Kapalı borulu sistem sulama yapılıyor 6 Alaca Soğucak Göleti 1982 66 135 404.103 20,00 8,00 Açık beton kanal sulama yapılıyor. (Soğucak ve Sultan ) 7 Alaca Seyitnizam Göleti 1992 344 1564 1.749.733 22,00 8,00 Açık kanal sulama yapılıyor.SeyitnizamGazipaşa-Killik-Tutaş köyleri faydalanıyor. 8 Mecitözü Kozören Göleti 2001 220 325 1.203.000 33,50 11,00 Toprak kanalla sulama yapılıyor. 9 Mecitözü Söğütyolu 1999 Göleti 203 156 1.024.000 24,50 12,00 10 Ortaköy Kızılhamza Göleti 1985 80 1048 424.862 20,80 7,00 2007 300 682 1.100.000 Su akışı devam ediyor Sulama yapılmıyor 2007 3380 8240 8.500.000 Su akışı devam ediyor Sulama yapılmıyor 11 12 Mecitözü Figani Göleti Mecitözü Köprübaşı Göleti 21 Açık beton kanal sulama yapılıyor. Açık beton kanal sulama yapılıyor.(Sarısüleyman ve Kızılhamza) Tablo.B.7.Küçük Ölçekli Sulama Göletleri MEVCUT KÜÇÜK ÖLÇEKLİ SULAMA (KÖS) GÖLETLERİ S.NO İLÇESİ KÖYÜ NÜFUS GÖL HACMİ ( m3 ) DOLGU HACMİ ( m3 ) 397 4.800 3.100 5.300 2.600 2.800 1.200 6.100 3.200 10.500 9.170 1 Çalıca 2 Sazak 3 Sazak 4 Üçköy 5 Üçköy 6 Konaklı 1295 3.500 2.800 7 Türkayşe 170 6.180 4.300 8 Kirazlıpınar 191 5.100 2.500 9 Çobandivan 180 22.500 10.750 10 Mühürler 160 6.800 4.100 11 Alpağut 794 13.250 5.250 8.150 4.800 11.000 6.800 2.500 2.200 12 MERKEZ 111 206 Şeyhmustafa 308 13 Şeyhmustafa 14 Şeyhmustafa 15 Çıkrık 337 12.000 4.500 16 Tatar 177 15.390 4.295 17 Ahmetoğlan 119 11.150 5.300 18 Yenisanayi 0 4.000 3.200 19 Boğazönü 55 4.250 2.160 20 Büyükdivan 199 12.000 4.300 21 Göcenovacığı 306 125.000 15.000 22 Yeşilyayla 33 6.500 4.200 23 Ülkenpınarı 55 30.000 13.400 NÜFUS Göl Hacmi ( m3 ) Büyükkeşlik 31 6.000 3.500 25 Gökeren 28 100.000 9.100 26 Sincan Dedepınar-Erenler 162 120 49.639 6.000 162 53.401 21.034 1041 85.000 12.500 S.NO İLÇESİ 24 27 28 ALACA KÖYÜ Büyükhırka 22 Dolgu Hacmi ( m3 ) 29 By.Cam Kanlıköm 217 21.817 9.054 30 Kalecikkaya 173 17.790 2.634 31 Çopraşık 934 8.250 4.150 NÜFUS GÖL HACMİ ( m3 ) DOLGU HACMİ ( m3 ) Çukuröz 1065 7.993 5.784 Sançiçek 118 5.380 3.200 İbikçam 25 16.500 7.250 15.000 10.100 7.300 5.180 S.NO İLÇESİ 32 33 34 BAYAT BOĞAZKALE KÖYÜ 35 Sırçalı 36 Sırçalı 37 Bükse 98 5.600 3.200 38 Kargı 376 8.500 5.350 39 Çayköy 71.500 50.000 40 Çayköy 8.000 4.800 41 Çayköy 12.000 6.200 2.500 1.250 6.100 4.375 12.150 5.180 3.000 1.250 42 MECİTÖZÜ 284 324 Çayköy 43 Söğütönü 44 Hıdırlık 45 Hıdırlık 46 Köprübaşı 461 35.215 10.180 47 Bayındır 323 29.750 4.900 48 Aşağı Şehler 282 9.848 6.000 49 Alören 180 2.500 1.300 Oruçpınar 46 2.000 1.000 Merkez 2770 12.300 6.875 Alembeyli 318 10.501 6.750 Ortaköy 275 21.085 9.000 54 Kaledere 1160 4.500 2.800 55 Kuzköy 165 4.280 2.300 56 Kızıltepe 6.725 4.320 57 Kızıltepe 2.650 1.120 50 51 ORTAKÖY 52 53 58 SUNGURLU 156 355 186 Başpınar 812 10.225 6.180 Karaçay 77 6.180 4.125 60 Kargı 473 5.000 3.850 61 Karalargüney 560 150.000 2.530 62 Öbektaş 1922 33.060 11.844 59 OSMANCIK 23 63 Çamlıpınar 64 Narlı 65 Narlı 66 67 253 1372 İkizce LAÇİN 141 İkizce 21.125 12.250 6.600 6.800 2.850 1.643 39.970 9.250 28.500 15.000 68 Çamlıca 1161 25.500 16.650 69 Merkez 1293 11.100 5.300 70 Kuyumcu 340 10.000 6.200 71 İSKİLİP Yenice 310 6.300 5.350 72 UĞURLUDAĞ Yeniyapan 419 7.150 4.850 Kaynak: İl Özel İdare Müdürlüğü (2009) 24 İŞLETMEDE OLAN GÖLETLER Tablo.B.8. İşletmede Olan Göletler ve Özellikleri GÖVDE HACMİ (103m3) 48.0 SULAMA ALANI NET(ha) 53 SULAMA ALANI BRÜT(ha) 60 28 35 132 23 30 308 120 90 95 22 600 147 54 65 23.35 30.35 685 86.2 94 111 46.0 20.5 21.5 234 42 39 44 T.Dolgu 189.0 25 32 630 80 100 138 1981 T.Dolgu 50.0 20 23.25 289 47 100 110 1991 1996 T.Dolgu 228.0 24.2 29.5 700 78 129 152 Sulama 1978 1979 T.Dolgu 59.0 19 26 223 36 50 60 Sulama 1976 1977 T.Dolgu 27.0 18 19 241 112 35 42 ADI İLÇESİ AKARSU AMACI Evciyenikışla Merkez Kayalıöz Çarşaklı Sulama Ahmetoğlan Merkez Kart Sulama Geven Alaca Kalehisar Alacahöyük Alaca Bozdoğan Alaca Sincan Alaca Aksu Kargı Gökçedoğan Kargı Geykoca Mecitözü Hıdırlık Mecitözü Pınarlı Ortaköy İnegazili Sungurlı TALVEGDEN YÜK. (m) 15 TEMELDEN YÜK. (m) 24 NSS GÖL HACMİ (103 m3) 408 BİTİŞ YILI 1971 DOLGU TİPİ T.Dolgu 1963 T.Dolgu 1975 1976 T.Dolgu 60.0 15 17.5 400 Sulama 1977 1979 T.Dolgu 88.0 13.4 19 İnceöz Sulama 1977 1981 T.Dolgu 45.0 15 Çete Sulama 1989 1991 T.Dolgu 95.0 Alıç Sulama 1981 1982 T.Dolgu Balak Sulama 1990 1993 Saloğlu Sulama 1979 Fakahmet Sulama Pınarlı Bozağın Sulama BAŞLAMA YILI 1970 Kaynak :DSİ.54. Şube Müdürlüğü (2004 yılı verileri) 10 NSS GÖL ALANI (103m2) 80.6 200 TOPLAM 795 942 Tablo.B.9. Göletler ve Özellikleri Gölet İsmi Hacim(m3) Alaca-Örükaya 760 000 Alaca-Seyitnizam 1 964 000 Alaca-Atatürk 1 530 000 Alaca-Çopraşık 372 000 Alaca-Kızılhamza 384 000 Alaca-Çatak 393 774 Alaca-Soğucak 404 103 Ortaköy384 000 Kızılhamza Alaca-Çatak 393 774 Mecitözü1024 Söğütyolu Alaca-Gökören 34 700 İskilip-Yenice 6800 Osmancık-Kargı 3800 Mecitözü2 100 Söğütönü Mecitözü-İbek 8 250 Mecitözü-Çayköyü 4 600 Mecitözü-Sırçalı 7 850 Merkez-Üçköy 21 800 Merkez-Sazak 1915 066 Merkez-Çalıca 4 300 Merkez-Yeşilyayla 4 500 Merkez-Türkayşe 6140 Merkez-Elköy 21 800 Ortaköy-H.İ.S. 21 800 Osmancık5 400 Kızıltepe Osmancık-Kuzköy 21 800 Sungurlu21 800 Sarıçiçek Kaynak: İl Özel İdaresi (2006) Derinlik (m) 15 22 15 8.6 20.80 15 18 20.80 Alan (Dekar) 75 60 65 30 25 20 45 75 Beslenme Şekli Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır 15 24.50 92 126.60 Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır 6 6.50 6 6.50 4 2.2 1.66 Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır 6 6 6 6 4 4 4 6 6 6 6.5 2.4 1.1 2 1.2 0.81 1.2 0.32 1.2 1.2 2.2 3.5 Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır kar ve yağmur sularından dolmaktadır 6 6 3.5 2 Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır Deresuyu kar ve yağmur sularından dolmaktadır 26 B.5. Mineral Kaynaklar: Çorum İli sınırları içerisindeki, Maden Kanunu ve Taş Ocakları Nizamnamesine tabi doğal kaynakların yerleri, türleri ve nitelikleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. B.5.1. Sanayi Madenleri: Çorum İli sınırları içerisindeki, alçı taşı, bor mineralleri, çimento hammaddeleri kil, kireç taşı, asbest, kaolen gibi maddelerin yerleri ve rezerv miktarları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. B.5.2. Metalik Madenler: Çorum İli sınırları içerisindeki altın, gümüş, alüminyum, bakır, çinko, demir, pirit, antimon gibi madenlerin yerleri ve rezerv miktarları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. B.5.3. Enerji Madenleri: Çorum İli sınırları içerisindeki, asfaltit, linyit, petrol, tabii buhar, taş kömürü, toryum, bitümlü şist gibi madenlerin yerleri, türleri ve nitelikleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler: Tablo.B.10. Kum-Çakıl ve Taş Ocakları Sıra No 1 Madenin İsmi ve Mülkiyet Durumu Kum ocağı 2 Kum ocağı 3 Kum ocağı 4 Kum ocağı 5 Kum ocağı 6 Kum ocağı 7 Kum ocağı 8 Kum ocağı 9 10 11 12 13 Kum ocağı Kum ocağı Kum ocağı Kum ocağı Kum ocağı 14 Kum ocağı 15 Kum ocağı İşleticinin Adı ve Soyadı Bulunduğu Köy/Mah/Mevkii Kandilkaya Kireç Mad. İnş. Taah. A.Ş. Kargı Belediye Başkanlığı D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü Çorum Belediye Başkanlığı Bayat Belediye Başkanlığı Atıf KÖSE Altın Kum Çakır İnşaat Akkoca İnşaat İskilip Belediye Başkanlığı Meliha GÖBEL Saray Köyü, Bayat Çayı Irmak Dereköy Yusuf BOSTANCIER Yıllık Üretim Miktarı (ton) Mülkiyet Merkez/İlçe 15.000 m³ Hazine Bayat 14.400 14.400 Hazine Kargı Büğüroğlu Köyü 46.63872 9.600 Hazine Çorum Babaoğlu Köyü Faaliyette değil Faaliyette değil Faaliyette değil 763.064 Hazine Çorum Hazine Çorum Hazine Çorum Hazine Çorum Hazine Bayat 12.600 4.327 8.945 1.440 30.000 Hazine Hazine Hazine Hazine Hazine Çorum Laçin Çorum Osmancık İskilip 7.200 Hazine Osmancık 5.400 Hazine Osmancık Babaoğlu Köyü Babaoğlu Köyü Boğabağı Köyü Sarayköy Köyü Büğüroğlu Köyü Çamlıca Köyü Bozboğa Köyü Akören Köyü Doğangir Köyü Ovacıksuyu Köyü Çiftlikler Mah. 27 Rezervi (ton) Faaliyette değil 12.600 71.250 8.945 10.000 16 17 Kum ocağı Kum ocağı Atıf KÖSE Bilal KOCAMANOĞLU (Suntaş) K.C İnşaat Yenice Köyü Kanallar boyu 75.000 Faaliyette değil 18 Kum ocağı Karlık Köyü Cevheri Köyü Gölbağlar Mah. 14.400 Tozluburun Mevkii Yalakçay Köyü Faaliyette değil 66.624 Kavaklıçiftlik Köyü Gökgözler Köyü Kum ocağı Sungurlu Belediye Başkanlığı Celil KOCAMANOĞLU Mustafa KAYMAZ Arap Ali OKUYUCU Laçin Belediye Başkanlığı Ahi Kum Mad. İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. A. YAĞLI Zafer ÇOLAK Faaliyette değil 93.750 19 Kum ocağı 20 Kum ocağı 21 Kum ocağı 22 Kum ocağı 23 Kum ocağı 24 Kum ocağı 25 26 Kum ocağı Ali İMAL 27 Taş ocağı 28 Taş ocağı 29 Taş ocağı 30 Taş ocağı Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü 31 Taş ocağı 32 Taş ocağı 33 Taş ocağı 34 Taş ocağı 35 Taş ocağı 36 Taş ocağı 37 Taş ocağı 38 Taş ocağı 39 Taş ocağı 40 Taş ocağı 41 Taş ocağı 42 Taş ocağı Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Gökdere KöyüGökdre Çayı Karlık KöyüUzunkır Mevkii Eskice Köyü Kuşçu Tepesi (1) Eskice Köyü Kuşçu Tepesi (1) Pınarbaşı Köyü Ortaçaltepe Büyüksöğütözü Köyü ariyet ocağı Lapalı Çiftliği Bayat Irmağı Arabaçayı Köyü Mağara Sırtı Mevkii Çatalkaya Köyü Karatepe Mevkii Koçhisar Köyü Koçhisar Mevkii İbrahim Köyü Köseoğlu Mevkii Kızılyar Köyü Öksüzdere Mevkii Sarışeyh Köyü 20.000 Hazine Hazine Çorum Sungurlu Hazine İskilip 14.400 Hazine Sungurlu 14.400 Hazine Sungurlu Hazine Çorum 30.000 Sahipli İskilip 22.500 5.000 Hazine Laçin-İptal Irmak 15.000 m³ Hazine Laçin Osmancık 1.190 Hazine İskilip 5.000.000 200.000 Hazine Merkez 2.000.000 200.000 Hazine Merkez 1.000.000 200.000 Orman Merkez 4.298.237 429.824 HazineMera Alaca 540.000 30.000 Hazine Bayat 2.000.000 400.000 Hazine Sungurlu 850.000 85.000 Hazine Alaca 850.000 85.000 Hazine Alaca 3.389.800 338.980 Hazine Alaca 85.000 Hazine Alaca 5.000.000 400.000 Hazine Çorum Eskice Köyü 5.000.000 200.000 Hazine Çorum Eskice Köyü 2.000.000 200.000 Hazine Çorum Büyüksöğütözü Köyü Karatepe Köyü 4.298.237 429.824 Hazine Alaca 850.000 85.000 Hazine Alaca Ahmediye Köyü 960.000 100.000 Hazine Çorum 850.000 3213 sayılı Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasına ilişkin 5177 sayılı Kanunun 05/06/2004 ve 25483 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak, Taşocakları Nizamnamesi yürürlükten kaldırılmış olup, 1 (a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliği gereğince, I (a) grubu kapsamındaki inşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl ocaklarına ruhsat verme yetkisi İl Özel İdaresine verildiğinden, diğer grup madenler hakkında bilgi mevcut değildir. Kaynak: İl Özel İdare Müdürlüğü (2009) 28 Kaynaklar : * İl Özel İdaresi (2009) * İl Tarım Müdürlüğü (2009) * Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2008) * D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü( 2004-2005 Yılı) * Orman İşletme Müdürlükleri (Çorum, Kargı, İskilip) ( 2009) * İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2008) * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) 29 C. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM) C.1. İklim ve Hava: Çorum Karadeniz ikliminden İç Anadolu iklimine geçiş yeri üzerinde yer alır.Genel olarak yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. İlkbaharı kısa, sonbaharı uzun geçen Çorum İlinde en sıcak ayları temmuz-ağustos, en soğuk ayları ocak-şubattır. Kuzeyden güneye doğru gidildikçe iklim sertleşir. İlin kuzey bölgesinde yer alan Kargı, Osmancık, İskilip, Laçin, Dodurga, Oğuzlar ve Bayat İlçeleri Karadeniz geçiş ikliminin etkisinde kalan İlçelerdir. Çorum Merkez İlçe, Sungurlu, Alaca, Boğazkale, Ortaköy, Mecitözü ve Uğurludağ İlçeleri İç Anadolu step iklimi özelliklerini gösterir. Çorum’un denizden yüksekliği 776 metre’dir. Çorum İli Meteoroloji İstasyon Müdürlüğünde Sinoptik ve Günlük Klima rasatı yapılmakta olup; Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu bulunmaktadır. Çorum İline bağlı Osmancık İlçesinde Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu , Ortaköy’de küçük klima istasyonu bulunmaktadır. C.1.1. Doğal Değişkenler: C.1.1.1. Rüzgar: 2009 yılında en şiddetli esen rüzgarın yönü güney- güneybatıdır. 2009 yılı mevsimler itibariyle Çorum’da sonbahar aylarında hakim rüzgar yönü güneydoğu,güney-güneydoğu, Kışın hakim rüzgar yönü , Güney, Güney batı, İlkbaharda Kuzey-kuzeydoğu, Güney-Güney-batı , Yazın ise Doğu-Kuzey-doğu, Güney-güney doğulu rüzgarlar hakimdir. En kuvvetli rüzgar 19.03.2009 günü güney-güneybatıdan hızı saniyede 17,1 m/sec.olarak ölçülmüştür. 2009 yılı ortalama rüzgar hızı ise 1,7 m/sec.’dir. İlde Mart ( 2,0 m/sec ),Nisan (1,9 m/sec.) , Haziran (2,0 m/sec), Temmuz (2,1 m/sec), Ağustos (2,3 m/sec ) aylarında diğer aylara göre daha kuvvetli rüzgar esmektedir. S SSE SSE 17,1 15,0 12,7 19,5 SSE WNW ENE WNW 19 21 20 03 17,1 14 YILLIK SSW ARALIK 2,0 KASIM 1,6 EKİM 1,9 EYLÜL 24 2,0 AĞUSTOS SSE En kuvvetli Rüzgar günü 1,6 TEMMUZ 10,7 En kuvvetli Rüzgar yönü HAZİRAN SW En kuvvetli Rüzgar hızı MAYIS 1,2 NİSAN Ortalama Hakim Rüzgar yönü MART OCAK Rüzgar Değerleri ŞUBAT Tablo.C.1. 2009 Yılı Rüzgar Değerleri 2,1 2,3 1,8 1,5 1,1 1,2 1,7 ENE SSE SE SSW S SSE 13,2 14,3 12,5 9,8 17,1 17,1 ENE SE SSW S WSW WNW 23 08 13 01 13 03 15,3 12 C.1.1.2. Basınç: Hava basıncı yer yüzeyindeki havanın hareketli veya hareketsiz olmasını önemli ölçüde etkiler. Yüksek basınç şartlarının olduğu bir alanda hava devamlı çökelme eğilimindedir. Bu yüzden kirli hava yükselip dağılamaz. Yüksek basınç sahaları hava kirliliği bakımından olumsuz şartlar içerir. 30 Alçak basınçlarda ise hava hareketleri yükseltici özellik gösterdiğinden bu hareket türbülans yolu ile kirli havayı atmosferin üst katlarına taşıyarak yüksek katlarda dağılmasını sağlar. Alçak basınç sahaları hava kirliliğinin dağılması açısından önemlidir. 2009 yılı itibarı ile yıllık ortalama basınç 925,5 mb.(milibar) olup; en yüksek basınç 2009 yılı ocak ayında 956,8 mb., en düşük basınç ise 2009 yılı aralık ayında 909,3 mb. olarak ölçülmüştür. Aylık basınç ortalamaları kasım (928,6), ekim (927,5mb.) en yüksek seviyeyi bulurken; şubat (921,8 mb.) en düşük seviyede kalmaktadır. Tablo.C.2. 2009 Yılı Mahalli Basınç Değerleri MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK En Yüksek En Düşük ŞUBAT Ortalama OCAK Mahalli Basınç Değerleri 928,2 921,8 922,9 925,1 926,6 925,4 923,4 926,2 926,6 927,5 928,6 924,5 925,5 956,8 940,8 945,5 938,8 940,7 942,3 941,6 941,7 941,1 941,7 945,7 940,4 956,8 912,9 912,2 912,1 913,4 917,3 915,6 918,4 919,8 919,9 917,2 911,3 909,3 909,3 C.1.1.3. Nem: 2009 yılı nispi nem ortalaması ( %74,0)’ dır. 2009 yılında en yüksek aylık nispi nem ortalaması, aralık ( % 90,8), ocak (% 89,2 ), kasım (% 88,0 ) aylarında olmuştur. En düşük nispi nem ağustos ( % 11) , ekim (% 12) aylarında olmuştur. Mayıs (2) gün, kasım (2) gün, aralık (3) gün olarak tespit edilmiştir. OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK Tablo.C.3. 2009 Yılı Nispi Nem Değerleri Ortalama 89,2 86,1 76,2 71,7 74,9 65,2 63,7 56,8 67,1 58,6 88,0 90,8 74,0 En Yüksek 100 99 99 94 92 93 89 66 81 89 99 98 100 En Düşük 46 27 24 21 21 16 20 11 17 12 36 40 11 Nispi Nem Değerleri C.1.1.4. Sıcaklık: 2009 yılı ortalama sıcaklık 11,3 0C’dir. Yıllık ortalamalarına göre en sıcak geçen aylar temmuz (21,4 0C) ve ağustos (19,9 0C), en soğuk geçen aylar ise ocak (0,9 0C) ve şubat (3,9 0C) aylarıdır. Çorum İlinde en yüksek sıcaklık ortalaması yıllık 18,7 0C; en düşük sıcaklık ortalaması ise 4,1 0C’dir. En yüksek sıcaklık 24.06.2009 günü 35,7 0C ; en düşük sıcaklık 13.01.2009 günü -10,6 0C olarak ölçülmüştür. En düşük sıcaklık ortalaması ocak (-3,3 0C), şubat (-0,7 0C), mart (-1,1 0C) ve kasım (0,9 0C), aralık (0,4 0C ) ile en soğuk aylardır. 31 En yüksek sıcaklık ortalaması haziran (28,7 0C), temmuz ( 29,4 0C) ve ağustos ( 28,9 C) ile en sıcak aylardır. Toprak üstü en düşük sıcaklık 12,7 0C olarak ölçülmüştür. Güneş, temmuz ve ağustos aylarında çok etkilidir. 0 NİSAN MAYIS TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YILLIK 3,9 5,0 9,3 13,6 19,5 21,4 19,9 16,5 15,0 5,9 4,6 11,3 -0,7 -1,1 1,1 5,3 9,8 13,1 9,6 7,9 6,4 0,9 0,4 4,1 8,9 11,1 17,4 22,0 28,7 29,4 28,9 24,8 24,6 12,8 9,7 18,7 17,6 21,6 22,9 29,8 35,7 34,9 35,4 31,1 30,3 21,7 16,9 35,7 13 31 14 18 24 12 06 05 20 09 27 24 -5,1 -6,4 -4,0 1,4 4,5 8,5 5,3 1,6 2,7 -4,4 -5,8 -10,6 18 21 12 09 20 31 11 29 09 29 03 13 -8,9 -6,5 -0,8 3,5 2,6 -0,8 -0,1 -6,2 -7,9 -3,8 6,1 12,2 17,7 24,6 23,2 18,3 14,6 6,4 4,4 12,8 6,0 11,7 16,7 23,4 22,7 18,5 14,6 7,0 4,7 12,6 6,2 11,5 16,2 22,7 22,8 19,0 15,2 7,9 5,3 12,9 HAZİRAN MART Ortalama 0,9 Sıcaklık ( 0C ) En Düşük -3,3 Sıcaklık Ortalaması En Yüksek 5,9 Sıcaklık Ortalaması En Yüksek 14,9 Sıcaklık ( 0C ) En Yüksek 28 Sıcaklık günü En Düşük -10,6 Sıcaklık ( 0C ) En Düşük 13 Sıcaklık günü Toprak Üstü -12,7 En Düşük Sıcaklık 5 cm. Toprak 0,8 Sıcaklığı 10 cm. Toprak 1,1 Sıcaklığı 20 cm. Toprak 1,8 Sıcaklığı ŞUBAT Meteorolojik Elemanın Adı OCAK Tablo.C.4. 2009 Yılı Sıcaklık Değerleri C.1.1.5. Buharlaşma: Çorum İlinde buharlaşmaya neden olan faktörler ; sıcaklık, rüzgar, bulutluluk,yağış, nem, basınç, güneş ve yerel radyasyon, yüzeyin yapısıdır. C.1.1.6. Yağışlar: C.1.1.6.1. Yağmur: İlde 2009 yılında yağış en çok ocak ( 67,6), şubat (72,5 mm.), nisan (110,2 mm.), mayıs (59,6 mm.), kasım (72,3 mm.) aylarında olmuştur. 2009 yılı ortalama yağışlı gün sayısı 131 gün civarındadır. 32 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 72,5 34,5 110,2 59,6 73,2 58,0 1,0 12,8 18,7 72,3 53,4 633,8 12,0 18,8 6,8 34,2 11,0 24,2 19,2 0,8 5,8 15,5 16,2 11,6 34,2 05 09 24 24 27 27 17 01 09 29 05 21 24 9,0 5,0 4,0 9,0 04 17 19 04 13 15 14 13 12 14 9 2 7 5 12 1 4 10 12 5 1 2 2 1 1 1 15 YILLIK MAYIS 67,6 NİSAN MART Aylık Yağış Top.mm. En Fazla Yağış Miktarı Ve Günü Kar Örtü (cm.) Ve Günü Yağışlı Gün Sayı Orajlı Gün Şimşekli Gün ŞUBAT Yağış Durumu OCAK Tablo.C.5. 2009 Yılı Aylara Göre Yağış Miktarı 131 38 2 C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı: En fazla donlu gün sayısı ocak ( 23), şubat (15), mart (22), nisan (14), kasım (11) ve aralık (13) gün olarak tespit edilmiştir. Çorum’da 2009 yılı sisli gün sayısı 7 gündür. En Yüksek Kar Örtüsü (cm) En Yüksek Kar Günü Donlu Günler Sayısı Yağışlı Günler Sayısı Kar 0.1 mm ve fazla. Kar yağmur 0.1 mm ve fazla Karla Örtülü Gün Sayısı. Çisentili Günler Sayısı. Ğrezilli Günler Sayısı. Dolulu Günler Sayısı. Sisli Günler Sayısı. Çiğli Günler Sayısı.. Kırağılı Günler Sayısı. Sisli Günler Sayısı. YILLIK ARALIK KASIM EKİM EYLÜL AĞUSTOS TEMMUZ HAZİRAN MAYIS NİSAN MART ŞUBAT Kar ve Don Durumu OCAK Tablo.C.6. 2009 Yılı Kar,Dolu, Sis ve Kırağılı Günler 9,0 1,0 04 01.01.09 23 15 22 14 13 15 14 13 19 4 6 29 19 4 6 29 1 1 - 12 14 9 2 7 5 13 98 12 15 131 - - - - - - - - - - - - - 1- - 3 1 - - - - - 5 2 3 7 7 2 83 11 10 66 2 3 7 2 13 11 8 2 7 12 12 20 10 2 33 7 9 19 C.1.1.7. Seller: Çorum İlçesinde 2009 yılı içerisinde sel felaketi yaşanmamıştır. C.1.1.8. Kuraklık: Son 10 yıl içerisinde 2 yıl kurak geçmiştir. Çorum İlinde 2009 yılı içerisinde kuraklık yaşanmamıştır. C.1.1.9. Mikroklima: Çorum İli sınırları içerisinde mikroklima oluşturan özel alanlar hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. C.1.2. Yapay Etmenler: C.1.2.1. Plansız Kentleşme: Çorum kent merkezi kısıtlı miktarda kırsal alanlardan göç almaktadır. Kırsal göçün ucuz konut alanlarını tercih ettiği görülmektedir. Ucuz konut ve düşük gelir düzeyi beraberinde ısınma için kömür kullanımını getirmektedir. Kömürün ısınma amaçlı kullanımı hava kirliliği açısından etken olmaktadır. Kentin merkezinde yer alan planlı olmasına rağmen yenilenemeyen Yeniyol, Üçdutlar, Karakeçili, Çöplü, Kunduzhan, merkezden uzak olan Ulukavak, Bahçelievler, Yavruturna, Gülabibey Mahallelerindeki ve henüz imar planı dahilinde olmayan Güzelyurttaki tek katlı binalar kömür kullanımının yoğun olduğu ve göçle gelen kırsal nufusun tercih ettiği alanlardır. Kentin ulaşım yapısı kentin hem formunu hem de binaların kat adetlerini belirlemiş durumdadır. Kentteki ana aksların ışınsal olarak kent merkezine ulaşması ve geniş yollarda kat yüksekliğinin fazla olması yüksek yapılarla çevrelenmiş düşük katlı konut alanları oluşmasına neden olmaktadır. Hava sirkülasyonunun yeterince düşük katlı konut adalarına ulaşamaması, havanın kendi kendini temizlemesi özelliğini azaltmaktadır (Şehir Plancısı M. AltıparmakÇorum da Planlama Yanlışları). Kentin merkez alanında yer alan konut alanlarının düşük ve veya yüksek kat ayrımı olmaksızın planlama kararı gereğince bitişik yapılmış olmasıda hava kirliliği açısından olumsuz bir etmendir (Şehir Plancısı M. Altıparmak-Çorum da Planlama Yanlışları). Kentin mevcut konut alanlarının %1,1 inin henüz imar planı bulunmamaktadır. C.1.2.2. Yeşil Alanlar: • • • Toplam Yeşil Alan :3.056.238 İl Nüfusu (2009): 212.418 Kişi Başına Düşen Yeşil Alan Miktarı ( m²) :14,39 Doğal ve Kent Koşullarına Uyum Sağlamış Bitki Türleri: Yalancı, akasya, söğüt, karaçam, kavak, karaağaç, meşe, çınar, ak ağaç,iğde, kızılcık. Kente Uyum Sağlayan Türler: Mavi servi, Lübnan sediri, Himalaya sediri, mazı, çınar yapraklı akça ağaç, at kestanesi, kızıl ağaç, süs eriği, süs elması, ıhlamur, aylantus, huş, sumak, katalya, mahlep. Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) 34 C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar: Doğalgaz : 2004 yılından bu yana doğalgaz da İlimizde ısınma amaçlı kullanılmaya başlanmıştır. Tablo. C.7. Yıllar İtibarıyla Doğalgaz Abone Sayısı Yıllar 2004 2005 Doğalgaz Abone Sayısı 5. 000 30. 000 2006 2007 2008 2009 41. 235 47. 063 56. 476 63. 282 İlimizde Kullanılacak Yakıt Özellikleri: Katı Yakıt Özellikleri: Çorum İl sınırları içerisinde yer alan tüm katı yakıt yakan konut, toplu konut, kooperatif, site, okul, üniversite, hastane, resmi daireler, işyerleri, sosyal dinlenme tesisleri, sanayide ve benzeri yerlerde ısınma amaçlı kullanılan yakma tesislerinde aşağıda belirtilen özellikleri taşıyan yerli ve ithal kömürler kullanılacaktır. 1- Yerli Kömür Özellikleri Merkez İlçe Sınırları İçerisinde: Özellikler Toplam Kükürt (kuru bazda) Alt Isıl Değeri (Kuru Bazda) Toplam Nem (satışa sunulan) Kül (kuru bazda) Boyut• Sınırlar max.% 2 min.4800 kcal/kg (-200 tolerans) max.% 25 max.% 25 18-150 mm (18 mm altı max % 10 tolerans, 150 mm üstü max.% 10 tolerans) • Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir. Diğer İlçe, Belde ve Köyler Sınırları İçerisinde : Özellikler Toplam Kükürt (kuru bazda) Alt Isıl Değeri (kuru bazda) •• Toplam Nem (satışa sunulan) Kül (kuru bazda) Boyut• Sınırlar max.% 2,3 min.4200 kcal/kg (-200 tolerans) max.% 30 max.% 30 18-150 mm (18 mm altı max % 10 tolerans, 150 mm üstü max.% 10 tolerans) • Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir. ••Alt ısıl değeri (orijinalde) en az 5000 kcal/kg, yanabilir kükürt (kuru bazda) oranı en çokyüzde birbuçuk (% 1,5) ve diğer özellikleri yukarıda belirtilen özellikleri sağlayan yerli kömürler mevcut soba ve kazanlarda yakıldığında bacadan atılan kükürt dioksit konsantrasyonu, yukarıda özellikleri belirtilen kömürün mevcut soba ve kazanlarda yakılmasında bacadan atılan kükürt dioksit konsantrasyonu eşdeğerini aşmadığı akredite olmuş veya Bakanlıkça uygun görülen laboratuvarlar tarafından belgelenmesi halinde sınır değerlerin aşılmadığı (II. Grup) il ve ilçelerde ısınma amacıyla kullanılabilir. 35 2- Isınma Amaçlı Kullanılacak İthal Taş ve Linyit Kömür Özellikleri : Özellikler Toplam Kükürt (kuru bazda) Alt Isıl Değeri (kuru bazda) Uçucu Madde (kuru bazda) Toplam Nem (orijinalde) Kül (kuru bazda) Boyut• Sınırlar Max.% 1,0 (%+0,1 tolerans) min.6400 kcal/kg (-200 tolerans) % 12-33( +2 tolerans) max. % 13 max. % 16 (+ 2 tolerans) 18-150 mm(18 mm altı max % 10 tolerans, 150 mm üstü max.% 10 tolerans) •Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir. 3- Sanayi Amaçlı İthal Edilecek Kömür Özellikleri : Alt Isıl Değeri (kuru bazda) min.6500 kcal/kg (-500 tolerans) ToplamKükürt (kuru bazda) Max.% 1(+0,1 tolerans) Uçucu Madde (kuru bazda) Max.% 36 (+1 tolerans) 4-Briket Kömür Özellikleri : Özellik Alt Isıl Değeri (1) (kcal/kg) en az Baca gazına geçen kükürt oranı (%) m/m, en fazla Düşme sağlamlığı (%) m/m, en az Aşınma sağlamlığı (%) m/m, en az Yastık ve yumurta şeklindeki briketlerde (kgf), en az Kırılma Sağlamlığı Tabanı düzgün ve geometrik şekilli briketlerde (kg/cm2), en az Suya dayanım (2) (%), en az Isıl verimi (%), en az Duman emisyon oranı (g/kg), en fazla Sınıf 1 5000 0.8 90 75 80 Sınıf 2 4000 1.0 80 65 60 130 100 70 75 8 70 75 12 (1) Bu özellik, orijinal (satışa sunulan) briket bazındadır. (2) Su geçirmeyen torbalar içerisinde satılan briketlerde bu özellik aranmaz. Bağlayıcı madde olarak petrol türevi olmayan nişasta, melas v.s. kullanılacaktır. 5- Prina Briketlerinde (Kuru Bazda)Aranacak Özellikler ve Sınırlar: Alt Isıl Değeri Nem (orijinalde) Yağ Sodyum (Na) Boyut 3700 kcal/kg (min.) % 15 (max.) % 1,5 (max.) 300 ppm (max.) 6 mm (min.) (6mm’den küçük ağırlıkça %5’i geçemez, ancak mekanik beslemeli yakma tesisleri için % 50’ye kadar olabilir.) Prina dışındaki diğer biyokütlelerden elde edilen briketlerin analiz sonuçları, Bakanlıkça değerlendirilerek kullanılıp kullanılmayacağına karar verilir. İlimizde ısınma amaçlı kullanılacak ve yukarıdaki özelliklere uygun olarak üretilen kömürler, Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4’ de yer alan ifadelere uygun olarak hazırlanan 25-40 kg.lık 36 torbalar içinde olacak ve her ayın ilk haftasında bir önceki ayın sevk programı (yakıt satılan yerin ismi, hangi tür kömürü içeren torbaların verildiği ve miktarı) İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne bildirilecektir. Hiçbir surette her ne miktarda olursa olsun ısınma amaçlı açıkta ve torbasız yerli,ithal, briket kömür ve biyokütle satmak yasaktır. Bununla birlikte torbalı olup, yukarıdaki özelliklere uymayan, isimsiz ve/veya üzerindeki bilgileri eksik, çift dikişlitorbalarla satılan, Valiliğimizden uygunluk ve satış izin belgesi alınmamış kömürleringetirildiği, taşındığı, üretildiği, depolandığı, satıldığı ve kullanıldığının tespiti halinde kaçak yakıt muamelesi yapılacaktır. Sıvı Yakıt Özellikleri : Fuel-oil, motorin, gaz yağı ve etanol sıvı yakıtlardır. Isınma amaçlı kullanılan ithal fueloilin kükürt içeriği maksimum %1,0 (+0,1 tolerans)'dir. Isınma amaçlı kullanılan yerli fuel-oilin kükürt içeriği ise 31/12/2010 tarihine kadar maksimum %1,5 (+0,1 tolerans) değerini geçemez. Bunun dışında ısınma amaçlı olarak 5 ve 6 nolu fuel-oil, atık yağ, atık çamur, değişik petrol ürünleri vb. kullanılması, satılması, depolanması ve yakılması kesinlikle yasaktır. C.1.2.4. Endüstriyel Emisyonlar: Kalkınmanın ana sektörlerinden birisi olan sanayi ve çevre arasında çok yönlü ve birbirini etkileyici nitelikte çok sıkı bir ilişki vardır. Bu etkileşimin yarattığı olumlu sonuçlar yanında çevre koruma açısından önlemler alınmadığı ve uygun teknolojiler kullanılmadığı takdirde olumsuz sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Kaynakların tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine ve sanayi sektörlerinden kalkınmada beklenen yararların giderek kaynakların tahribine, çevrenin hızla kirlenmesine ve sanayi sektöründen kalkınmada beklenen yararların giderek kaybolmasına neden olmaktadır. C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar: Çorum İlinde toplam 117.189 araç bulunmaktadır. Mevcut olan araç sayıları tablo halinde aşağıda verilmiştir. Tablo.C.8. Araç Sayıları CİNSİ ADEDİ Motosiklet 17. 083 Otomobil 47. 115 Minibüs 2. 796 Otobüs 895 Kamyonet 10. 818 Kamyon 4. 620 Traktör 32. 234 Çekici 418 Özel Amaçlı 286 Tanker 173 Arazi Taşıtı 231 TOPLAM MOTORLU ARAÇ SAYISI Römork 116. 669 92 Yarı römork 428 TOPLAM MOTORSUZ ARAÇ SAYISI 520 GENEL TOPLAM ARAÇ SAYISI 117. 189 Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü (2009) 37 2009 yılında Çorum Merkezde 10, Alaca’da 1, Sungurlu’ da 2, Osmancık’ ta 1, İskilip’ te 1 adet olmak üzere toplam 15 adet ölçüm istasyonu hizmet vermektedir. Ölçüm istasyonlarında araç cinsine göre yapılması gereken (CO, NC, NOX, Pb, So2...vb.) tüm ölçümler yapılmaktadır. Çorum İlinde hava ve deniz taşıtları bulunmamaktadır. C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları: C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman : Tadı ekşi, korozyon yapıcı ve zehirli olan kükürtdioksit (SO2) ve kükürt trioksit (SO3) gazları, SOx sembolü ile gösterilir. Bu gazın meydana geldiği başlıca kaynaklar, elektrik işletmeleri ve endüstri tesisleri ile kömür ve fuel-oil kullanan apartmanlardır. Atmosfere verilen kükürt oksitlerinin miktarı; • Daha pahalı olan düşük kükürtlü (yüzde 1’den az) yakıtları kullanarak, • Yakıtlardan kükürdü ayırarak, • Yanma ürünü gazlardan kükürt oksitlerini gidererek azaltılabilir. C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları : Ortalama gaz molekül büyüklüğü 0,0002 mm çaptan iri olan ve havada bir süre askıda kalabilen katı veya sıvı her türlü madde partikül sınıfına girer. Tozluluk ister doğal, ister yapay nedenlerden kaynaklansın görüş mesafesini kısaltan, güneş ışınlarının absorblandığı bantı değiştiren, insan, hayvan ve bitki sağlığına olumsuz etki yapan bir kirlilik türüdür. Üzerine adsorblandığı diğer kirletici gazlarında havada bulunan derişimlerinden çok daha yoğun olarak hassas canlı dokulara ulaşmasına neden olabilir ve yüksek derecede tahribata yol açar. Tablo.C.9. 2009 Yıllarında İlimizde Ölçülen Kükürtdioksit (SO2) ve Partikül Madde (PM) Ortalamaları ve Değişim Oranları ile En Düşük ve En Yüksek SO2 , PM Değerleri ve Kısa Vadeli Sınır (KVS) Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı AYLAR Ölçüm İst. Sayısı Ölçüm Yapılan Gün Sayısı Aylık Ortalama SO2 Ocak 1 Şubat 1 Mart 1 Nisan 1 Mayıs Haziran 31 PM En Düşük SO2 1 En Yüksek PM 25 SO2 PM>260 - 4 112 28 22 109 4 32 75 273 - 1 31 20 91 4 29 68 309 - 1 30 10 73 4 36 31 152 - - 1 31 5 79 3 35 16 142 - - 1 30 4 77 2 45 7 118 - - Temmuz 1 31 2 78 1 55 4 106 - - Ağustos 1 31 3 91 1 53 7 155 - - Eylül 1 30 3 82 2 44 11 175 - - Ekim 1 31 13 144 3 25 30 242 - - Kasım 1 30 11 171 1 28 35 363 - 6 Aralık 1 31 39 167 5 40 114 341 - 6 38 379 SO2 >370 21 Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) 230 PM KVS Değerlerinin Aşıldığı Gün Sayısı (µg/m3) C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları: Karbonmonoksit (CO), renksiz, kokusuz, zehirli bir gazdır. Atmosferdeki karbonmonoksidin yaklaşık yüzde 93’ü, doğal kaynaklardan, özellikle metan, yani bataklık gazının oksidasyonundan meydana gelir. C.2.4. Azot Oksit (Nox) Emisyonları: NOx esas itibariyle nitrik oksit (NO) ve azot dioksit (NO2) den meydana gelir. Azot dioksit, keskin kokulu, boğucu bir gazdır. NO, içten yanmalı motorlarda ve büyük elektrik santralleri ile endüstri tesislerinin kazanlarında,yüksek sıcaklıkta, havadaki azotun oksijenle birleşmesinden meydana gelir. Daha sonra NO daha zararlı bir madde olan NO2 yi meydana getirmek üzere oksijenle yavaş, bir şekilde birleşir. C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları: Bunlar metan, butan, benzen gibi karbon ve hidrojenden meydana gelen bir sınıf organik bileşiklerdir. Esas itibariyle yanmamış veya kısmen yanmış benzin ve endüstride kullanılan solventlerin buharlaşmış şekilleri halinde havada bulunurlar ve bilhassa rafinerilerden meydana gelirler. İlimizde yalnızca kükürtdioksit ve partikül madde ölçümü yapılmaktadır. C.3. Atmosferik Kirlilik: C.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri: Buzdolaplarında, klimalarda ve diğer soğutma sistemlerinde, spreylerde ve endüstriyel proseslerde kullanılan florokarbonlar stratosfer tabakasında UV radyasyonu sonucunda parçalanarak klor atomu vererek ozon tabakasının incelmesine neden olmaktadır. Ozon tabakasının incelmesine etki eden bir başka madde olan nitros oksit (N2O) ve azot monoksit de azotlu gübrelerin aşırı kullanımından kaynaklanmaktadır. C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri: Çeşitli endüstriyel faaliyetler, kullanılan fosil yakıtlar, motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları ve termik santrallerin faaliyetleri sonucu havayı kirletmekte ve SO2, NO, PM ve HC’lar yayılmaktadır. Bu kirleticiler atmosferdeki su partikülleri ve diğer bileşenleri ile tepkimeye girerek H2SO, H2SO4 ve HNO oluşumuna neden olmaktadır. Atmosferde yağmur suyu bile hafif asit karekterlidir ve pH derecesi 5,6’dır. Çeşitli yanma olayları sonucu havaya karışan gazlar yağışla birleşerek asit meydana getirmekte ve bunların yeryüzüne inmesi ile asit yağmurları oluşmaktadır. Asit yağmurlarının zararları şunlardır : • • • • Göl ve akarsularda asit dengesini bozarak tüm canlıları etkilemektedir. Tarihi yerlerin, çelik köprülerin, demiryollarının aşınmasına neden olmaktadır. Ağaçların ve yaprakların büyüme ve gelişmesini engellemektedir. Suya ve toprağa geçerek fizikokimyasal yapısını değiştirmektedir. 39 C.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri: C.4.1. Doğal Çevreye Etkileri: C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri: Asit yağmurları sonucunda başta sanayileşmenin yoğun olduğu yerlerdeki göller ve yer altı suyunda pH sürekli olarak düşmektedir. Bu durum özellikle su ortamında yaşayan canlıların yaşamlarını olumsuz yönde etkilemekte veya tamamen imkansız kılmaktadır. C.4.1.2. Toprak Üzerine Etkileri: Hava kirletici parametrelerden azotlu ve sülfürlü bileşikler yağmur sayesinde asit yağmurları toprağa karışmaktadır. Bölgede yoğun bir sanayileşme sözkonusu olduğu ve tarımsal amaçlı arazilerin bu sanayi bölgelerine yakınlığı, bu etkinin bölgede görüldüğünü göstermektedir. Ancak bu konuda yapılmış bir araştırmaya rastlanmadığı için kirlilik boyutu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Atmosfer kirliliğinin bir sonucu olan asit yağmurlarının etkisiyle topraklar asitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca, emisyonlar içerisinde yer alan partikül maddeler içerisinde bulunan Cu, Zn, Fe, Cd gibi ağır metaller toprak ve bitki üzerine yığılmaktadır. Asit yağmurlarının etkisi ile de toprak PH'’ının önemli ölçüde değişmesine yol açmaktadır. Sanayinin yoğun olduğu yerlerde ve hakim rüzgar yönündeki tarlalarda asit yağışlar sonucu, toprak suyunun asitleşmesi bakterilerin faaliyetini yavaşlatmakta veya onları yok etmektedir. Böylece ayrışma yavaşlamakta asit ürünler ortaya çıkmaktadır. Dolayısı ile besin maddeleri toprağa ulaşamamaktadır. C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri: Hava kirliliği bitkiler üzerine genel olarak üç şekilde etki eder : 1. Yaprak dokularının harap olması, 2. Yaprakların sararması veya başka renklere değişerek yeşilliğini kaybetmesi, 3. Büyümenin yavaşlaması. Hava kirliliğinden yem bitkileri, süs bitkileri ve yenebilen sebzeler büyük ölçüde etkilenir. Büyüme yavaşlar, meyveler küçülür ve besi değeri düşer, çiçekler tahrip edilir. Bitkiler üzerinde en tehlikeli etki civardaki fabrikalardan atmosfere verilen kükürt dioksit tarafından meydana getirilir. Kükürt dioksit, yonca, pamuk, buğday ve elma türlerine çok etki eder. Florürler, çayır ve çam kozalarına etkide bulunur. Ozon domates, patates, ıspanak gibi bitkilere zarar vermektedir. Hava kirliliği insanların yanı sıra hayvanların sağlığını da etkilemektedir. Kronik zehirlenmeler genel olarak yem bitkilerinde adsorbe edilen kirleticilerden ileri gelmektedir. Bu tip zehirlenmelere neden olan ağır metaller, arsenik, kurşun ve molibdendir. C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri: Hava kirliliğinin insanlar üzerindeki zararlı etkileri şöyle sıralanabilir: • Havadaki zararlı maddeler vücut direncini ve koruma mekanizmasını zayıflatır. • Hava kirliliği özellikle yoğun zararlı maddelerle (duman) kalp ve dolaşım sistemi rahatsızlıkları meydana getirir, var olan rahatsızlıkları ise ağırlaştırır. • Karbonmonoksit, formaldehit vb. baş ağrısı yapar ve solunum yollarında hasara neden olur. 40 • Karbonlu hidrojenler, çeşitli organ kanserlerine neden olur. • Allerjik deri hastalıkları meydana gelir. • Kükürtdioksit ve fotooksidant maddelerle göz mukozası zararları meydana gelir. Son yıllarda Çorum’da giderek artan hava kirliliği önemli bir çevre sorunudur. Özellikle çocuklarda üst solunum yolları enfeksiyonları, bronşiolit gibi hastalıklar sık görülmekte ve erişkinlerde kronik bronşit, astım hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ağırlaşmaktadır. C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Etkileri: Çorum ilinde hava kirletici kaynaklardan önemli bir görüntü kirliliği oluşmamakla birlikte, yerleşim bölgelerinde ısınma amaçlı kullanılan yakıtlardan, taşıtların egzoz gazlarından ve sanayi kuruluşlarının baca gazlarından çıkan emisyonlar kış sezonunda yoğunluk kazanması nedeniyle görüş alanını zaman zaman etkilemektedir. Yaz döneminde kirletici gaz emisyonu yoğunluğunun azalmasıyla bu etki azalmaktadır. Kaynaklar : * Çorum Belediye Başkanlığı (2009) * Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Samsun Bölge Müdürlüğü (2009) * İl Sağlık Müdürlüğü (2008) * İl Emniyet Müdürlüğü (2009) * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) * Çorumgaz A.Ş. (2009) 41 D. SU D.1. Su Kaynaklarının Kullanımı: D.1.1. Yeraltı Suları: Çorum İli sınırları içerisinde işletmede olan 4 adet proje olup, toplam 905 ha arazi sulanmaktadır. Bu konuda daha geniş bilgi B.4.2. Yeraltısu Kaynakları başlığı altında verilmiştir. Yeraltı suyu (ildeki toplam emniyetli rezerv) : 82,4 hm3/yıl D.1.2. Jeotermal Kaynaklar: Konu hakkındaki bilgi B.1.8. başlığı altında işlenmiştir. D.1.3. Akarsular: Çorum İl sınırları içerisinde 6 adet akarsu bulunmakta olup, debileri ve uzunlukları hakkındaki bilgiler aşağıda tablo halinde verilmektedir. Tablo.D.1. Akarsuların Özellikleri Akarsu Adı Toplam Uzunluğu( km) İl Sınırları Debi İl Sınırları İçindeki İçindeki (m3/sn) ort Başlangıç ve Bitiş Uzunluğu Noktaları (km) 182 137,500 Kula-Aydın Köyü Kolu Olduğu Akarsu Kızılırmak 1355 Delice Çayı 305 71 23,647 Kuzucak-Kula Köyü Devrez Çayı 186 11 5,158 AlacaÇayıÇorum Çayı Çekerek Çayı 119 93 7,200 256 16 25,817 İnceçay-Beygircioğlu Kızılırmak Köyü Çatalkaya-Kertme Çekerek Köyü İncesu-Senemoğlu Yeşilırmak Köyü Kızılırmak Kaynak :DSİ.54. Şube Müdürlüğü (2005 yılı) D.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarlar: Çorum İlinde işletmede olan 12 adet gölet bulunmakta olup, bulunan göletlerin tümü sulama amaçlı kullanılmaktadır. Tüm göletlerin toplam net sulama alanı 795 ha olup, brüt sulama alanı 942 ha.’dır. Bu konuda daha detaylı bilgi B.4.4. Göller ve Göletler başlığı adı altında verilmiştir. D.1.5. Denizler: Çorum İlinin denize kıyısı bulunmamaktadır. D.2. Doğal Drenaj Sistemleri: Çorum İl sınırları içerisinde kalan akarsular ile yer altı sularının su özellikleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. 42 D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri: D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik: Çorum İl sınırları içerisinde kalan yeraltı su kaynakları kirliliği ve çevreye etkileri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. D.3.2. Akarsularda Kirlilik: DSİ 54. Şube Müdürlüğü tarafından İlimiz sınırları içerisinde 8 noktada su kalite gözlem çalışmaları yapılmakta olup, alınan numuneler DSİ V. Bölge Müdürlüğü’ne (Ankara) gönderilmektedir. Çorum İl sınırları içerisinde kalan Derinçay’a ait analiz sonuçları aşağıda tablo halinde verilmektedir. Tablo.D.2. Derinçay’da Yapılan Analiz Sonuçları Analizler Sıcaklık Çözünmüş Oksijen Oksijen Doygunluğu PO4 - P Toplam Fosfor NO3 - N Sülfat Bulanıklık Askıda Katı Madde Kalsiyum Toplam Çözünmüş Madde Toplam Koliform PH Birim 0 C mg / l % mg / l mg / l mg / l mg / l NTU mg / l mg / l mg / l EMS / 100 ml. Değer 15,1 7,23 77,9 0,04 0,059 2,0 263,65 55 48 184,36 1075 6500 8,1 Kaynak :İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2006 Yılı) D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik: DSİ 54. Şube Müdürlüğü tarafından içme-kullanma suyu amaçlı olarak inşa edilmiş rezervuarlarda 2872 Sayılı Çevre Kanunu’na bağlı olarak çıkartılan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği gereğince Mutlak Koruma Alanı, Kısa Mesafeli Koruma Alanı, Orta Mesafeli Koruma Alanı ve Uzun Mesafeli Koruma Alanı belirlenmiştir. D.3.4. Denizlerde Kirlilik: Çorum İlinin denize kıyısı bulunmamaktadır. D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları: Müdürlüğümüzce İlimizde yaşanan su kirlililiğinin giderilmesi yönünde özellikle Melikgazi Deresi ile Derinçay için çalışmalara başlanmıştır. Öncelikle Melikgazi Deresi’nin kirlilik kaynakları tespit edilmiş ve deşarjların kesilmesi yönünde Çorum Belediye Başkanlığı’ndan gereği talep edilmiştir. Bu konuda Belediye tarafından gerekli çalışmalar başlatılmıştır. Derinçay’da en önemli sorun buraya deşarj edilen kanalizasyon ve sanayi atıksu deşarj kaynaklarının kesilmesidir. Bunun için Müdürlüğümüzce deşarj kaynakları tespit edilmiş olup, Çorum Valiliği koordinatörlüğünde, başta Çorum Belediye Başkanlığı olmak üzere, buraya olan kanalizasyon deşarjlarının kesilmesi için gerekli alt yapı çalışmalarının ivedilikle başlatılması ve belli sanayi atıksuları için de ön arıtma yapılarak bunların şehir şebekesine 43 bağlanması veya gerekli olanlar için arıtma tesisleri yapılması yönünde ilgili firmalarla birlikte gerekli çalışmalar başlatılmıştır. D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri: Bu konuda yapılan çalışmalar Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikaları başlığı altında verilmiş olup, Yeni Hayat Barajı ve Çorum Barajı’ndan alınan numunelere ait analiz sonuçları aşağıda verilmektedir. Tablo:D.3. Yeni Hayat Barajı Analiz Sonuçları Analizler BOI5 KOI Yağ ve Gres AKM Nitrit Nitrat Sülfat Amonyak Azotu Toplam Fosfor Kalsiyum Mağnezyum Klor PH Birim Değer mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l 4 29,76 24 42,50 0,70 41,22 22,60 1,37 0 12,02 60,08 10,21 7,80 Tablo.D.4. Çorum Barajında Yapılan Analiz Sonuçları Analizler BOI5 KOI Yağ ve Gres AKM Nitrit Nitrat Sülfat Amonyak Azotu Toplam Fosfor Kalsiyum Mağnezyum Klor PH Birim Değer mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l mg / l 7 66,96 22 48,50 0,89 19,87 66,75 1,45 0 36,07 41,34 10,21 7,60 Kaynak :İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2005 yılı) D.5.1. Tuzluluk: D.5.2. Zehirli Gazlar: D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik: D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler: D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler: 44 D.5.5.1. Siyanürler: D.5.5.2. Petrol ve Türevleri: D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller: D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği: D.5.5.5. Gübreler ve Su Kirliliği: D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirliliği: D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler: D.5.7. Patojenler: D.5.8. Askıda Katı Maddeler: D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği: Su kaynaklarında kirlilik etkenleri kapsamında D.5.1-D.5.9. başlıkları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynaklar : * D.S.İ.54.Şube Müdürlüğü (2004 ve 2005Yılı) 45 E. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI E.1. Genel Toprak Yapısı: Çorum İli sınırları içerisindeki toprağın bünyesi, reaksiyonu ve toplam tuz, kireç ve organik madde miktarları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. E.2. Toprak Kirliliği: E.2.1. Kimyasal Kirlenme: E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme: E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme: E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme: Çorum İli sınırları içerisindeki toprak kirliliği konusunda yeterli bilgi mevcut değildir. E.3. Arazi: E.3.1. Arazi Varlığı: 2009 yılı sonu itibariyle il ve ilçedeki arazinin dağılım miktarları tabloda gösterilmiştir. Tablo. E.1.Arazi Dağılımı (Birim Dekar) a-Tarım Alanı 6 195 540 -Tarla Ekilişleri 5 922 936 -Nadas Alanı -Bağ Alanı -Meyve Alanı 86 737 27 880 -Sebze Ekilişleri 56 998 b-Tarıma elverişli kullanılmayan arazi olup 2 863 Kaynak:İl Tarım Müdürlüğü (2009) • • Çayır Alanı Mera Alanı : 55. 300 da : 1.395.820 da 2009 Yılı Sonu İtibariyle İl ve İlçelerdeki Sulu ve Kuru Tarım Alanı Miktarı Toplam Tarım Alanı : 6.195.540 da Sulu Tarım Alanı : 760.000 da Kuru Tarım Alanı : 5.435.540 da 46 E.3.1.1. Arazi Sınıfları: Arazi sınıflarının tespit ve değerlendirilmesi için gerek etütlerde, gerekse alınan numunelerin analizi sonucu tespit edilen toprak özelliklerinin çeşitli yönlerden değerlendirilip derecelendirilmeleri yapılmaktadır. Arazi kullanma kabiliyeti sınıflamasında toprak gruplandırılması (1) kabiliyet birimi, (2) kabiliyet alt sınıfı ve (39) kabiliyet sınıfı olmak üzere üç kategoride yapılmaktadır. Kabiliyet birimi, kültür bitkileri için uygulanan toprak idare sistemlerine hemen hemen aynı derecede karşılık veren toprakların birarada gruplandırılmalarıdır. Bu değerlendirilmede, değerlendirmeye esas olan etütlerin ayrıntısı yeterli olmadığından, kabiliyet birimlerine göre gruplandırma yapılmamıştır. Kullanma kabiliyeti sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I. Sınıftan VIII. sınıfa doğru giderek artmaktadır. İlk dört sınıf arazi, iyi bir toprak idaresi altında yöreye adapte olmuş kültür bitkileri ile orman, mera ve çayır bitkilerini iyi bir şekilde yetiştirme yeteneğine sahiptir. V, VI., ve VII. sınıflar adapte olmuş yerli bitkilerin yetişmesine elverişlidir. Bunlardan V. ve VI. sınıflarda, toprak ve su koruma önlemleri alındığı taktirde bazı özel bitkiler de yetiştirilebilir. VII. sınıf arazilerde, çok etkin ve pahalı ıslah çalışmaları ile ürün alınabilirse de, mevcut piyasa koşullarında elde edilecek ürün yatırım harcamalarını karşılayamaz. * Sınıf I: Bu sınıf toprakların kullanılmalarını kısıtlayan hafif derecede bir veya iki sınırlandırması olabilir. Topoğrafyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonu zararı yok veya çok azdır. Toprak derinliği fazla drenajları iyidir. Tuzluluk, alkalilik ve taşlılık gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidir. Veya gübrelemeye iyi cevap verirler. Çok üretken olup, geniş bir bitki seçim aralığına sahiptirler. Kültür bitkileri yetiştirilmesinde olduğu kadar çayır, mera ve orman içinde güvenli olarak kullanılabilirler. Topraklar kolay işlenmekte olup gübreleme, kireçleme, yeşil gübreleme, bitki atıkları ve hayvan gübrelerinin toprağa verilmesi, adapte olmuş bitkilerin münavebeye alınması gibi, olağan amenajman işlemlerinden bir veya bir kaçının uygulanmasına ihtiyaç gösterirler. I.sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 130.133 ha olup, il yüzölçümünün %10,2’sini teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin %57,1’ini alüvyal, %20,9’unu kolüvyal, %2,0’sini kahverengi orman toprakları, %0,5’ini kestane rengi topraklar, %0,6’sını kırmızı kestane rengi topraklar, %17’sini kahverengi topraklar ve %2,1’ini de kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Hepsi %2’den daha düşük eğimli olan I.sınıf arazilerin %92,1’inde toprak derin ve kalanı da orta derindir * Sınıf II: Bu sınıftaki topraklar kötüleşmeyi önlemek veya toprak işleme sırasında hava ve su ilişkilerini iyileştirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprak idaresini gerektirir. Sınırlandırmalar az ve uygulamaca kolaydır. Bu topraklar kültür bitkileri, çayır, mera ve orman için kullanılabilir. Bu sınıftaki toprakların sınırlandırmaları (1) hafif eğim, (2) orta derecede su ve rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonun orta derecede olumsuz etkileri, (3) idealden daha az toprak derinliği, (4) biraz elverişsiz toprak yapısı ve işlenebilirliği, (5) hafiften ortaya kadar değişen, kolayca düzeltilebilen fakat yinede görülebilir tuzluluk veya sodiklik, (6) ara sıra görülen taşlık zararı, (7) drenajla düzeltilebilir,fakat sürekli olarak orta derecede bir sınırlandırma şeklinde var olan yaşlılık ve (8) toprak kullanma ve idaresi üzerindeki hafif iklimsel sınırlandırmaların tek tek veya kombinasyon halindeki etkilerini içerir. Bu sınıftaki topraklar, gerek bitki türü seçimi gerekse amenajman uygulamaları bakımından I. Sınıf topraklardan daha az serbestlik sağlar. Bu grup topraklar özel toprak koruyucu bitki yetiştirme sistemleri, toprak koruma uygulamaları, su kontrol yapıları veya kültür bitkileri için kullanıldıklarında uygun işleme yöntemleri gerektirirler. Çorum’da II. Sınıf araziler 97.955 ha’ lık yüzölçümleri ile %7,6’lık bir oran teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin %5,3’ünü alüvyal, %18,3’ünü kolüvyal, %11,6’sını kahverengi 47 orman toprakları, %0,1’ini kireçsiz kahverengi orman toprakları, %5,0’ini kestane rengi topraklar, %0,3’ünü kırmızı kestane rengi topraklar, %48,3’ünü kahverengi topraklar ve %11,1’ini de kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Bu arazilerin %12,2’sinde eğim %0-2, %87,6’sında eğim %2-6, %2’sinde eğim %6-12 ve %1’inde de %12’den daha fazladır. Toprakların %70’i derin, %27,7’si orta derin, %2,2’si sığ ve %0,04’ü de çok sığdır. * Sınıf III: Bu sınıftaki topraklar II: sınıftakilerden daha fazla sınırlandırmalara sahiptir. Kültür bitkileri tarıma alınabilecekleri gibi çayır, mera ve orman arazisi olarak da kullanılabilirler. Fakat sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim, dikim, hasat zamanı ve ürün miktarlarını etkiler. III. sınıf arazilerde şu sınırlandırmaların bir veya birkaçı bulunabilir. (1) orta derecede eğim, (2) şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonun şiddetli olumsuz etkileri, (3) ürüne zarar veren şık taşkınlar, (4) alt toprakta çok yavaş geçirgenlik, (5) drenajdan sonraki yaşlılık veya bir süre devam eden göllenme, (6) sığ kök bölgesi, (7) düşük rutubet tutma kapasitesi, (8) kolayca düzeltilemeyen düşük verimlilik ve (9) orta derecede tuzluluk veya sodiklik. Bu sınıftaki yaş veya yavaş geçirgen, fakat hemen hemen düz toprakların çoğu, işlendiğinde drenaj ve toprağın yapısı ile işlenebilirliği sürdürecek bir ürün yetiştirme sistemini gerektirir. Balçıklaşmayı önlemek ve geçirgenliği düzeltmek için böyle topraklara organik madde ilave etmek yaş olduklarında işlemeden kaçınmak gerekir. Sulanan alanlardaki III. Sınıf arazi topraklarının bir kısmı yüksek taban suyu, yavaş geçirgenlik, tuz veya sodyum birikmesinden dolayı sınırlı olarak kullanılabilmektedir. III.sınıf araziler 142.949 ha’ lık yüzölçümleriyle Çorum İlinin %11,2’sini teşkil etmektedir. Bu arazilerin %5,0’ının alüvyal, %3,8’ini kolüvyal, %25,6’sını kahverengi orman toprakları, %0,05’ini gri kahverengi podzolik topraklar, %0,02’sini kireçsiz kahverengi orman toprakları, %3,2’sini kestane rengi topraklar, %0,5’ini kırmızı kestane rengi topraklar, %50’sini kahverengi topraklar, %0,02’sini kireçsiz kahverengi topraklar, %11,6’sını kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Bu sınıfın %7,2’sini düz, %4,9’unu hafif, %86,9’unu orta, %0,9’unu dik -çok dik ve sarp eğimli topraklar oluşturmaktadır. %18,9’unda toprak derin, %69,1’inde orta derin, %11,6’sında sığ ve %0,4’ünde toprak çok sığdır. Bu sınıftaki toprakların büyük bölümünde hafif ve orta derecede erozyon vardır. * Sınıf IV: Bu sınıfta, toprakların kullanılmasındaki kısıtlamalar III. Sınıftakinden daha fazla ve bitki seçimi daha sınırlıdır. İşlendiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirirler. Koruma önlemlerinin alınması ve muhafazası daha da zordur. Çayır, mera ve orman için kullanılabilecekleri gibi, gerekli önlemlerin alınması halinde, iklime adapte olmuş tarla veya bahçe bitkilerinin bazıları içinde kullanılabilirler. Bu sınıf topraklarda (1) dik eğim, (2) şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk, (3) Geçmişteki erozyonun şiddetli olumsuz etkileri, (4) sığ toprak, 859 düşük rutubet tutma kapasitesi, (6) ürüne zarar veren sık taşkınlar, (7) Uzun süre göllenme veya yaşlılık ve (8) şiddetli tuzluluk ve sodiklik gibi özelliklerden bir veya birkaçının sürekli etkilemesi sonucu kültür bitkileri için kullanım sınırlıdır. Çorum ilinde IV. Sınıf araziler 130.702 ha yüzölçümü ve %10,2’lik bir orana sahiptir. Bu sınıfın %3,2’sini alüvyal, %1’ini kolüvyal, %48,1’ini kahverengi orman topraklar, %0,5’ini gri kahverengi podzolik topraklar, %1,8’ini kestanarengi topraklar, %0,6’sını kırmızı kestanarengi topraklar, %37,3’ünü kahverengi topraklar, %0,02’sini kireçsiz kahverengi topraklar ve %7,4’ünü kırmızı kestane rengi topraklar teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin %3,9’u düz, %0,3’ü hafif, %44,2’si orta ve %51,6’sı dik eğime sahiptir. Toprakların %4,9’u derin, %39,4’ü orta derin, %55,1’i sığ ve %0,7’si çok sığdır. Yine bu toprakların %3,9’unda hafif, %68,5’inde orta, %27,5’inde şiddetli ve %0,1’inde çok şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. 48 * Sınıf V: V. Sınıf araziler yetişecek bitki cinsini sınırlayan ve kültür bitkilerinin normal gelişmesini önleyen sınırlamalara sahiptir. Topoğrafya yönünden hemen hemen düzdür. Toprakları ya sık sel basması nedeni ile sürekli olarak yaş ya da çok taşlı ve kayalıdır. Sık sık taşkınlara maruz kalan taban arazilerle, düze yakın eğime sahip çok taşlı veya orta derecede kayalı araziler, ya da drenaj bakımından kültür bitkileri tarımına elverişli olmayan fakat suyu seven ot ve ağaçların yetişmesine uygun göllenme alanları bu sınıfa örnek olarak gösterilebilir. Tarla ve bahçe bitkilerini kültürüne uygun olmamakla birlikte, çayır ıslahı yapmak veya uygun ağaç türleri yetiştirerek bu arazilerden kazanç sağlamak mümkündür. Çorum İlinde V. Sınıf araziler 204 ha yüzölçümü ile %0,02’lik bir orana sahiptir. Bu sınıfın tamamını hidromorfik alüvyal topraklar teşkil etmektedir. Tamamının eğimleri düz ya da düze yakındır. Ayrıca bu sınıf arazilerin tamamı derin topraklardır. Erozyon tümünde hafiftir. * Sınıf VI: Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koşulları, gerektiğinde tohumlama, kireçleme, gübreleme ve kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları ile su kontrolü gibi çayır veya mera iyileştirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. Bu sınıftaki toprakların (1) dik eğim, (29 ciddi erozyon zararı, (3) geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri, (4) taşlılık, (5) Sığ kök bölgesi, (6) aşırı yaşlık veya taşkın, (7) düşük rutubet kapasitesi ve 88) tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Bu sınırlandırmalardan bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültür bitkilerinin yetiştirilmesi uygun değildir. Ancak çayır, mera ve orman için kullanılabilirler. Çorum İlindeki 205.171 ha’ lık yüzölçümü ile %16’lık bir orana sahip olan VI. Sınıf arazilerin %0,8’ini alüvyal, %0,2’sini kolüvyal, %55,0’ını kahverengi orman toprakları, %0,1’ini kireçsiz kahverengi topraklar, %6,1’ini gri-kahverengi podzolik topraklar, %2,3’ünü kestanerengi topraklar, %1,9’unu kırmızı kestanerengi topraklar, %25,7’sini kahverengi topraklar, %7,2’sini kırmızı kahverengi topraklar ve %0,2’sini tuzlu alkali toptaklar oluşturmaktadır. Bu sınıf arazileri %1’i düz-düze yakın, %0,6’sı hafif, %4,8’i orta ve %93,5’i dik eğime sahiptir. Toprakların %1,6’sı derin, %1’i orta derin, %91’i sığ ve %6,4’ü çok sığdır. Bu toprakların %0,8’i hafif, %16’sı orta, %83,1’i şiddetli ve %0,1’i çok şiddetli erozyona maruzdur. * Sınıf VII: Bu sınıfa giren topraklar(1) çok dik eğim, (2) erozyon, (3) toprak sığlığı, (4) taşlılık, (5) yaşlık, (6) tuzluluk veya sodiklik gibi kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontrol uygulamalarına elverişli olmadığından, çayır ve mera ıslahı için kullanılma olanakları oldukça sınırlıdır. Toprak muhafaza önlemleri almak veya alttaki arazileri korumak için ağaç dikimi veya ot tohumu aşılaması yapıldığı hatta istisnai bazı hallerde kültür bitkileri bile yetiştirildiği olursa da bu durumlar VII. Sınıf araziler için genel bir özellik sayılmaz. Çorum İlinde bu sınıf araziler 557.823 ha’ lık yüzölçümü ile %43,5’lik bir orana sahiptir. Bunun 50,004’ünü kolüvyal, %74’ünü kahverengi orman toprakları, %1,3’ünü kireçsiz kahverengi orman toprakları, %0,06’sını gri-kahverengi podzolik, %0,03’ünü kırmızı sarı podzolik, %0,8’ini kestane rengi topraklar, %0,2’sini kırmızı kestane rengi topraklar, %18,2’sini kahverengi topraklar, %0,08’ini kireçsiz kahverengi topraklar, %5,4’ünü kırmızı kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Bu sınıftaki arazilerin %0,06’sını düz-düze yakın, %0,06’sını hafif, %69,4’ünü şiddetli ve %30,5’ini çok şiddetli erozyonlu topraklar oluşturmaktadır. Bu toprakların %50,8’i sığ,%49,2’si çok sığ ve %0,05’i hafif, %0,4’ü orta ve %99,5’i dik eğimlidir. * Sınıf VIII:Bu sınıf araziler (1) erozyon, (2) yaşlık, (3) taşlılık, (4) kayalık, (5) düşük rutubet kapasitesi, 86) tuzluluk ve sodiklik gibi kısıtlayıcılardan bir veya birkaçının önlenemeyecek derecedeki şiddetli sınırlandırmaları nedeni ile ot, ağaç ve kültür bitkilerinin yetiştirilmesine elverişli değildir. Çok aşınmış araziler, kumsallar, kayalıklar, ırmak yatakları,maden işletmesi 49 yapılan eski ocak ve artık alanları bu sınıfa girerler. Bu sınıf alt sınıflara ayrılmamıştır. VIII. sınıf araziler Çorum İlinde %1,2’lik bir oran oluşturmaktadır. Toplam alanları 14.738 hektar olup, 8.253 ha’ı ırmak taşkın yatağı ve 8.253 hektarı ırmak taşkın yatağı ve 6.485 ha’ı çıplak kaya olarak belirlenmiştir. E.3.1.2. Kullanım Durumu: I. sınıf arazilerin 45.235 ha’ında sulu, 8.691 ha’ında yetersiz sulu, %60,104 ha’ında nadaslı kuru tarım yapılmaktadır. 10.761 ha’ı bahçe, 1.607 ha’ı bağ, 213 ha’ı çayır, 158 ha’ı mera, 203 ha’ı orman, 130 ha’ı funda olan bu arazilerin kalan 3.031 ha’ı da yerleşim alanı haline gelmiş bulunmaktadır. II. sınıf arazilerin 84.186 ha’ında kuru tarım, 2.984 ha’ında sulu tarım, 1.915 ha’ında yetersiz sulu tarım yapılmaktadır. 4.787 ha’ı bağ-bahçe, 917 ha’ı çayır-mera, 1.392 ha’ı ormanfunda, 1.555 ha’ı da yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. 219 ha’ında ise özel ürün yetiştirilmektedir. III. sınıf arazilerin 125.436 ha’ı kuru tarım, 2.456 ha’ı sulu tarım, 1.356 ha’ı yetersiz sulu tarım, 2.608 ha’ı bağ-bahçe, 3.411 ha’ı çayır-mera, 5.794 ha’ı orman-funda, 1.807 ha’ı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. IV: sınıf arazilerin 91.413 ha’ında kuru tarım, 125 ha’ında sulu tarım, 344 ha’ında yetersiz sulu tarım uygulanmaktadır. 945 ha’ı bağ-bahçe, 7,399 ha’ı çayır-mera, 28.925 ha’ı orman-funda ve 1.551 ha’ı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. V. sınıf arazilerin 166 ha’ı çayır-mera olarak kullanılmaktadır. 39 ha’ı ise kullanılmayan arazilerdir. VI. Sınıf arazilerin 66.521 ha’ında kuru tarım, 50 ha’ında sulu tarım yapılmaktadır. 990 ha’ı bağ-bahçe, 71.579 ha’ı çayır-mera, 63.875 ha’ı orman-funda, 1.962 ha’ı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. VII. sınıf arazilerin 6.194 ha’ında kuru tarım, 131 ha’ında sulu tarım yapılmaktadır. 112 ha’ı ı bağ, 220.360 ha’ı çayır-mera, 328.700 ha’ı orman-funda ve 2.301 ha’ı yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. VIII. sınıf topraklar bitki yetiştirilmesine elverişli olmasalar da yaban hayatı için ve dinlenme yerleri olarak kullanılabilirler. Çorum İlinde sınıflandırılması yapılan tüm bu arazi tipleri dışında 1.709 ha su yüzeyi bulunmaktadır. Kuru tarımda kullanılan toplam 433.854 ha arazinin %37,7’si orta eğimlidir. Yaklaşık %38,3’ünde topraklar orta derin olup, %26,3’ünde erozyon hafif, %51,4’ünde orta, %21,9’unda şiddetli ve %0,4’ünde çok şiddetlidir. Bu kısıtlamalardan dolayı kuru tarım arazileri çeşitli kabiliyet sınıflarında yer almaktadır.1.452 ha arazide nadassız kuru tarım yapılmaktadır. Kuru tarım arazilerinin %16,8’i sürüme elverişli olmayan VI. Ve VII. Sınıf araziler olup, ekim yapılmaması gerekir. Sulu ve yetersiz sulu tarım yapılan 63.287 ha arazinin %94,2’si düz-düze yakın, %4’ü hafif, %1,4’ü orta, %0,4’ü dik eğimlidir. Bu arazilerin %95,2’sinde hafif, %4,5’inde orta ve%3’ünde de şiddetli erozyon vardır. Sulu tarım uygulanan toprakların %95,8’i derin, %2,9’u orta derin ve %1,3’ü sığdır. 21.810 ha tutan bağ ve bahçe arazilerinin %60,6’sı derin, %28,2’si orta derin, %11’i sığ ve %0,2’si çok sığ topraklardır. %69,2’sinde hafif erozyon, %24’ünde orta, %6,6’sında şiddetli ve %0,2’sinde çok şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. Bu toprakların %64,8’i düz-düze yakın, %18,2’si hafif, %12’si orta ve 55’ide dik eğime sahiptir. 300 ha’lık bir alanda özel ürün yetiştirilmektedir. Bu amaçlı kullanılan toprakların tamamı derindir. Tamamında orta şiddetli erozyon görülmektedir. %73’ünde eğim hafif, %27’sinde ise ortadır. 50 Çayır mera olarak kullanılan 304.203 ha arazinin %1,8’i düz-düze yakın, %0,4’ü hafif, %3,4’ü orta ve %94,4’ü dik eğimlidir. %2’sinde hafif, %2,3’ünde orta, %48,8’inde şiddetli ve %46,9’unda ise çok şiddetli erozyon vardır. Toprakların %56,7’si çok sığdır. Orman-funda alanlarının %91,5’ini VI. ve VII. Sınıf araziler oluşturmaktadır. Toplam orman-funda alanı 429.019 hektardır. %97,2’si sığ ve çok sığ topraklar olup, %94’ü orta ve şiddetli erozyona maruz kalmıştır. Toprakların %96,2’si dik eğimlidir. Yerleşim alanı 13.305 ha olup, %58,8’ini orta ve dik eğimli araziler oluşturmaktadır. Yerleşim alanının %9,7’si sanayi alanı olarak kullanılmaktadır. Sınıflandırılan yerleşim alanlarının %59,7’si tarım yapmaya elverişli (I.-IV. Sınıf) arazilerden oluşmaktadır. E.3.2. Arazi Problemleri: Çorum İli topraklarında, kültür bitkilerinin yetiştirilmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık, taşlılık, kayalılık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve sodiklik gibi etkinlik dereceleri değişen bazı sorunlar bulunmaktadır. * Erozyon: Çorum’da en yaygın sorun su erozyonudur. Bu sorundan çok az etkilenen veya hiç etkilenmeyen alanlar genellikle alüvyal topraklardan oluşan taban araziler ve kolüvyal toprakların düze yakın ve hafif eğimli alanlarıdır. Bunlar diğer arazi tipleri ve su yüzeyleri dışındaki toprakların %15,8'ini oluşturmaktadır. Yaklaşık %87,3’ü derin, %10’u orta derin, %2,5’i sığ ve %0,2’si de çok sığdır. 113.980 ha’ı kuru tarım, 60.240 ha’ı da sulu tarım altındadır. 15.093 ha’ında bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır. Orta derecede erozyona uğramış topraklar 300.250 ha ile %23,7’lik bir oran oluştururlar. Orta erozyon çoğunlukla hafif, orta, dik ve çok dik eğimler ile orta derin ve sığ topraklarda görülmektedir. Kuru tarım arazilerinin 222.818 ha’ı, sulu tarım arazilerinin 2.860 ha’ı ve bağ-bahçe arazilerinin 5.251 ha’ı orta derecede erozyona uğramıştır. Çorum İli topraklarının 593.965 ha’ında doğal bitki örtüsünün tahrip edilmesi ve arazilerin kabiliyetlerine uygun olarak kullanılmamaları sonucu su erozyonu şiddetlenmiştir. Sığ ve çok sığ topraklı ve genellikle IV.,VI.,VII. sınıf arazi özelliğinde olan bu alanların 95.394 ha’ında kuru tarım, 187 ha’ında sulu tarım yapılmakta, 1.429 ha’ı bağ-bahçe, 148.382 ha’ı çayırmera, 344.686 ha’ı orman-funda olarak kullanılmaktadır. Doğal bitki örtüsü aşırı derecede tahrip olan ve 161.170 ha’lık alanda çok şiddetli erozyon görülmektedir. Bunun 1.662 ha’ında kuru tarım yapılmaktadır ve 37 ha’ı bağ-bahçe, 142.855 ha’ı çayır-mera, 24.629 ha’ı orman-funda, 987 ha’ı da diğer amaçlarla kullanılmaktadır. * Toprak Sığlığı: Topraklarda köklerin geliştiği ve bitki besin maddelerinin ve suyun temin edildiği bölgenin derinliği bitki yetiştirme açısından önemlidir. Bu bölge derin olursa iklime uyabilen her türlü kültür bitkisini yetiştirmek mümkün olur. Ancak Çorum İli topraklarının 225.317 ha’ı 90cm’den fazla derinliğe sahiptir. Bununda 139.046 ha’ı düz-düze yakın eğimlerde yer almaktadır. Erozyon ya hiç yok ya da hafiftir. Büyük bir kısmı I. ve II. Sınıf olup kuru tarım, sulu tarım, bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır. Yüzölçümü 189.815 hektar olan orta derin topraklar %15’lik bir oran oluşturmaktadır. Genellikle düz, hafif, orta ve dik eğimlerde bulunurlar. Daha çok orta erozyondan etkilenmişlerdir. Bunların %13,2’si kuru tarım, %0,1’i sulu tarım altındadır. Araziler daha çok II., III. ve IV. Sınıftır. Sığ topraklar 560.970 ha’lık alan kaplamaktadır. Bunların %0,7’si düz ve hafif eğimlerde %5,5’i orta, %93,8’i dik, çok dik ve sarp eğimdedir. Sığ toprakların %0,9’u hafif, %13,9’unda orta, %80’inde şiddetli ve %5,2’sinde çok şiddetli erozyon görülmektedir. 121.585 ha kuru tarım arazisi, 825 ha sulu tarım arazisi, 2.402 ha bağ-bahçe, 123.065 ha çayır-mera, 309.270 ha ormanfunda arazisi sığ topraklarda bulunmaktadır. Bu araziler genellikle VI. ve VII. Sınıftadır. 51 Çok sığ topraklar %22,8’lik bir orana ve 288.835 ha’lık yüzölçümüne sahiptir. Bunların %17,8’i dik eğimde ve %80,1’i çok dik ve sarp eğimlerde yer almaktadır. Çok sığ toprakların tamamına yakınında şiddetli ve çok şiddetli erozyon görülmektedir. 172.574 ha çayır-mera ve 107.587 ha orman-funda arazisi çok sığ topraklarda bulunmaktadır. * Taşlılık Kayalılık: Toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek derecede taşlılık ve kayalılık ihtiva eden topraklar 465.054 ha alanda yayılmıştır. Taşlılık ve kayalılık hem yüzeyde hem de profilde olabilmektedir. Profilde taşlılık ve kayalılık arttıkça, toprak miktarı azalır. Çorum’da taşlılık genellikle dik, çok dik ve sarp eğimlerde ayrıca sığ ve çok sığ topraklarda görülür. Bu eğimlerde sırayla %15,4; %54 ve %23,6 oranında taşlılık vardır. Sığ toprakların %43,8’i ve çok sığ toprakların %60,5’i taşlıdır. Kayalılık ise çok sığ topraklarda çok dik eğimde yoğundur. Çok sığ toprakların %6,5’i, çok dik eğimdekilerin %83,7’si kayalıdır. Topraklar orman, funda veya mera örtüsü altında ise taşlılık ve kayalılık fazla problem olmayabilir. Çünkü buralarda sürüm yapılmamakta ve çevrenin doğal bitkileri mevcut koşullara kendini uydurabilmektedir. * Drenaj: Alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümünde bitki gelişimine zarar verecek kadar yüksek düzeyde bulunduğu topraklar 6.103 hektarlık bir saha kapsamaktadır. Yetersiz drenajlı 5.109 ha arazinin 2.479 ha’ında kuru tarım, 1.490 ha’ında yetersiz sulu tarım yapılmakta, 19 ha’ı kuru bağ, 212 ha’ı kuru bahçe, 146 ha’ı sulu bahçe, 165 ha’ı çayır, 565 ha’ı mera, 33 ha’ı ise yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. Fena drenajlı 994 ha arazinin ise 50 ha’ı yetersiz sulu tarımda kullanılmakta olup, 819 ha’ı çayır, 125 ha’ı mera olarak kullanılmaktadır. * Tuzluluk Sodiklik: Çorum İlinde drenajı bozuk sahaların 12.457 ha’ında tuzluluk veya alkalilik ya da her iki problem birden görülmektedir. Bu problemin ildeki topraklarda ortaya çıkmasının başlıca nedenleri şunlardır: • Alüvyal materyalin deniz içinde veya yakınında oluşan ve devam eden depolanması, • Arazinin düz ve taban suyunun yüksek olması nedeni ile tuzların üst toprakta yıkanması, • Yukarı arazilerden tuzların yıkanarak düzlüklerin çukur kısmında birikmesi, • Düşük kalitede sulama suyunun kullanılması ve yeterli dengelerin bulunmamasıdır. Çorum İli içerisinde bu problemi olan toprakların etkilenme durumu şöyledir: Hafif Tuzlu Tuzlu Alkali Hafif Tuzlu Alkali Tuzlu Alkali 6.720 ha 2.289 ha 164 ha 438 ha 2.846 ha Kuru tarım alanlarının 6.398 ha’ı, sulu tarım alanlarının 2.886 ha’ı, çayır mera alanlarının 3.079 ha’ı, yerleşim alanlarının 94 ha’ı bu problemden etkilenmiş durumdadır. Kaynaklar : * İl Tarım Müdürlüğü (2009) 52 F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER F.1. Ekosistem Tipleri: F.1.1. Ormanlar: F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı: Çorum İli ormanlarının ekolojik yapısı kuzeyde bulunan Kargı İlçesinden güneye doğru değişim göstermektedir. Kargı ve Osmancık İlçelerinin kuzeyindeki yüksek dağlık kesimlerde Karadeniz iklimine has özellikte orman yapısı görülmesine rağmen güneye doğru olan ve Sungurlu İlçesine kadar olan alanda İç Anadolu iklimine geçiş görülmekte ve orman ekolojiside buna uygunluk göstermektedir. Karadeniz iklimine benzerlik gösteren güney kesimlerde toprak nemliliği yüksek,derin topraklı, humusca zengin bir toprak yapısı ve buna uygun orman yapısı mevcuttur. Güneye geçiş bölgelerinde kuzeye göre toprak derinliği,yağış miktarı ve arazi yüksekliği azalmakta ve bitki örtüsüde buna uygun olarak değişmektedir. Kuzey kesimlerde kalın gövdeli sarıçam, göknar, kayın, karaçam türleri görülmesine rağmen güneye doğru İç Anadolu’ya geçiş bölgelerinde sarıçam, göknar ve kayın türlerine ait ormanların ekolojik özellikleri değişim gösterdiğinden yerini yalnız karaçam koru ormanlarına ve meşe baltalık ormanlarına terketmiştir. Çorum İli ormanlarının topoğrafik yapısı, Kargı İlçesinin kuzeyinde yüksek kesimlerden başlayıp, güneye doğru alçalarak Osmancık İlçesi ovalık kesimine inmekte, buradan tekrar yükselme göstererek Çorum İli Merkezinin batısına devam etmektedir. Çorum İli ormanlarının jeolojik yapısı, Sungurlu İlçesine doğru düz olarak devam etmektedir. Çorum İli Osmancık İlçesi kırık bir yapı göstermektedir. Üçüncü zamanın Eosen ve Oligojen devrine aittir. Arazi genel olarak kalkerli şistlerden oluşmaktadır. Çorum İli ormanlarının hidrolojik yapısına baktığımızda, gerek iklim özellikleri gerekse toprak yapısı ve bitki türleri bakımından su tutma kapasitelerinin yüksek olduğunu görülmektedir. Ormanlık alanlarda arazi kırık yapı gösterdiğinden dere sayısı oldukça fazladır. Bu nedenle ormanda biriken sular toplama havzalarında birikerek küçük su yatakları oluşturmaktadır. Hidrolojik yönden kuzeyden güneye doğru azalma görülmektedir. Çorum İli ormanlarının iklimini incelediğimizde kuzey kesimlerdeki yüksek dağlık alanlarda Orta ve Doğu Karadeniz iklimi görülmekte olup, güneye doğru gidildikçe İç Anadolu step iklimine geçiş karekteristiği gösterdiği görülmektedir. Çorum İli ormanlarının toprak yapısı iklim ve yükselti farklılığı göstermekte olup, kuzeyden güneye doğru derin toprak yapısı -orta derin toprak yapısı- sığ toprak yapısı şeklinde farklılık göstermekte olup, güneye doğru gidildikçe toprak fakirleşmekte ve buna bağlı olarak daha bozuk orman yapısı oluşmaktadır. Kuzeyinde bulunan ormanların toprağı humusca zengin esmer orman toprağıdır. Güneye doğru gidildikçe humusça fakir bir toprak yapısı görülmektedir. Ormanlar, topoğrafik yapı olarak sarp ve ulaşılması zor tarıma uygun olmayan eğimli arazilerde bulunmaktadır. Ormanların yayılış gösterdiği alanlarda ana kaya andezit, dazit ve liparit minerallerini ihtiva etmektedir. Ormanlık alanların oluşturduğu alanların büyük çoğunluğu volkanik arazi teşekkülündedir. İlimizin Kuzey ve Batı kesimlerinde hakim minerallerden meydana gelen topraklar ibreli ağaç türlerinin yetişmesine elverişli bir yapı gösterdiğinden ilin verimli ormanları bu mıntıkalarda yayılış göstermektedir. Bölge ormanları Karadeniz mıntıkası ile Orta Anadolu mıntıkasının geçiş zonunda bulunmasından dolayı iklim bakımından Orta Karadeniz ikliminin ve İç Anadolu ikliminin 53 etkisindedir. Buna göre bölge ikliminde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise genellikle soğuk geçer. Yağışlar genellikle ilkbahar ve sonbaharda yağmur halinde kışın yükseklerde kar şeklindedir. İklim ve toprak yapısı bölgenin kuzeybatı kısmında daha elverişli olduğundan bölgenin ormanları bu kısımlarda yaygınlaşmıştır. Çorum İlinin kuzeybatısında bulunan Kargı İlçesi Kızılırmak vadisinin çevresinde yükselen dağlık arazilerde ormanlık alanlar bulunmaktadır. Kargı İlçesinin en düşük rakımlı 300 m arazilerinden yükseklere doğru 2400 m’ye kadar olan yükseltilerde değişik vasıfta orman alanları bulunmaktadır. Taban arazilerde tarım alanları, tarım alanlarının bitişiğinde kızılçam ağaç türü ile ağaçlandırılmış sahalar, meşe ve ardıç türlerinden müteşekkil bozuk orman alanları bulunmaktadır. Rakım yükseldikçe 700-1000 karaçam ağaç türünün bulunduğu ormanlar, daha yükseklerde sarıçam ağaç türünün bulunduğu ormanlar bulunmaktadır. En iyi vasıflı ormanlar 1000-1700 metre yükseltiye sahip alanlardır. İskilip Orman İşletme Müdürlüğünün topoğrafik yapısında dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanmaktadır. Kuzeyinde 2000 metrelere kadar yükselen Karadeniz ardı sıradağlar ile çevrilidir. Dağlar buradan Kızılırmağa doğru alçalarak inen yamaçları dik ve dar vadilerle parçalanmıştır. Genel bakısı güneydir. Güney kısımlar genelde düzlük iken, kuzeye doğru yükselti arttıkça yer yer oldukça dik eğimli yamaçlar ve kayalık arazi yapısının olduğu daha kırıklı bir arazi yapısı mevcuttur.Verimli ormanlık alanlar daha çok kuzey bakıda, üst yamaçlarda ve sırtların üzerinde kalmıştır. Toprak yapısının tutucu özelliğinin zayıf olması (kil oranı az) sebebiyle orman örtüsünün tahrip edildiği aşağı yamaçlarda ve güney kısımlarında Yüzeysel erozyon etkileri gözlenmektedir. Bölgemizin toprakları II. zamanın tebeşir ve III. zamanın tersiyen devri, eosen, Miyosen arazisidir. Kalker kil, kum, marn, alivion, gre, jips, fosfat ve konglomeralar karışık bulunur.Coğrafi bakımdan İç anadolu iklim mıntıkasının kuzey kenarında yer alır. Bu da içanadolu iklim mıntıkasında kalmasına rağmen içanadolu iklimine göre ormanların gelişiminde yağışın fazla olmasından dolayı olumlu etkilemektedir. F.1.1.2. İlin Orman Envanteri: İl sınırları içerisindeki ormanlar meşe, karaçam, sarıçam ve kayın gibi hâkim ağaç türlerinden meydana gelmiştir. Mülkiyet biçimlerine göre tamamı devlet ormanıdır. Ormanların kapladığı alanlar 274160,4 ha’dır. Bu alanlardan 129511,2 ha koru,144649,2 ha bozuk koru niteliğindedir. İldeki ormanlarda son yıllarda alan yönünden artış mevcuttur. Tablo.F.1. Çorum Orman İşletme Müdürlüğü 2009 Yılı Üretim Durumu Cinsi Tomruk Tel Direk Maden Direk Sanayi Odunu Kağıtlık Odun Lif Yonga Odunu Toplam Yakacak Odun 2009 Yıl Sonu İtibariyle Gerçekleşme 4472 20 597 1.069 1.469 12806 20433 14372 Ölçü Birimi m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ Ster Kaynak: Çorum Orman İşletme Müdürlüğü (2009) 54 İskilip Orman İşletme Müdürlüğünde hakim ağaç türleri karaçam, sarıçam ve göknardır. Ayrıca bölgede meşe, gürgen, kavak, muşmula, alıç, karavuç, sakız, erica ve gramine türleri bulunmaktadır. Ayrıca kızılçam lokal olarak karaçamla karışık olarak bulunmaktadır. Tablo.F.2. İskilip İşletme Müdürlüğünün Ağaç Türleri İtibariyle Orman Dağılımı Kızılçam Karaçam Sarıçam Göknar Meşe Ardıç TOPLAM :671,0 ha :37765,8 ha :5106,1 ha :2235,3 ha :18620,3 ha :1215,9 ha :86340,1 ha Gürgen Kavak Dy İbreli karışık İbreli+Yap.Karışık : 31,3 ha : 38,7 ha : 1089,9 ha : 4749,4 ha : 14171,0 ha Mülkiyet biçimine göre dağılımı ; Devlet Ormanı : 86340,1 ha orman alanlarının tamamının mülkiyeti devlete aittir. Nitelik ve İşletme biçimine göre dağılımı; Koru Bozuk Koru Baltalık (ha) (ha) (ha) 35920.5 50419.6 Bozuk Baltalık (ha) Toplam (ha) 86340.1 Tablo.F.3.İskilip İşletme Müdürlüğü 2009 Yılı Üretim Durumu Emval Cinsi Dikili Damga Tomruk Tel Direk Maden Direk Sanayi Odunu Kağıtlık Odun Lif Yonga Odunu Sırık Endüstriyel Odun Toplamı Yakacak Odun Birim m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ St. Program 45000 18500 1200 500 9600 5800 35400 2500 Gerçekleşme 39840 17470 2648 135 3626 1660 25539 5383 Kaynak: İskilip Orman İşletme Müdürlüğü (2009) Kargı İlçesi Orman Varlığı; Normal Bozuk Normal Bozuk Açıklık Koru Koru Baltalık(ha) Baltalık(ha) Alan (ha) (ha) (ha) 49610.6 31269.5 ----- ----- 31127.9 Ormanlık Alan (%) 72.1 İşletme Müdürlüğü Toplam Alanı (ha) 112008.0 Kargı İlçesindeki orman alanlarının tamamı devlet ormanıdır. Özel Mülkiyet Orman alanı yoktur. Kargı Orman İşletme Müdürlüğü yönetimindeki ormanlarda bulunan ağaç türleri: Karaçam, Sarıçam, Kızılçam, Göknar, Kayın, Meşe Türleri, Ardıç Türleri, Titrek Kavak. 55 Kızılırmak ve Devrez Çayı vadisinde bulunan 400-700 rakımlı taban arazilerde 1960’ larda başlanan ağaçlandırma çalışmaları 1990’lı yıllara kadar devam etmiştir. Yapılan çalışmalar İlçesinin çevresinde ve Samsun-İstanbul Karayolu çevresinde yeşil kuşak oluşturulmuştur. Yüksek dağlık kesimlerdeki köy nüfusunun göç nedeniyle azalması sonucunda ormanlık alanlar insan ve hayvan baskısından kurtulmştur. Baskının azalmasıyla orman alanlarında artış olmuştur. Kargı Orman İşletme Müdürlüğü tarafından ormanlık alanlarda 2009 yılında yapılan bakım ve temizlik çalışmaları sonucunda üretilen ürünler aşağıya çıkarılmıştır. Tablo.F.4. Kargı İşletme Müdürlüğü 2009 Yılı Üretim Durumu Cinsi Tomruk Tel Direk Maden Direk Sanayi Odunu Kağıtlık Odun Lif Yonga Odunu Toplam Yakacak Odun Ölçü Birimi Yıllık Program m³ m³ m³ m³ m³ m³ m³ Ster 30900 800 3600 900 10900 35700 82800 14100 2009 Yıl Sonu İtibariyle Gerçekleşme 31515 757 4286 98 8928 83034 128618 489 Kaynak: Kargı Orman İşletme Müdürlüğü (2009) Tali ürün üretimi yoktur. Kargı Orman İşletme Müdürlüğü olarak 2009 yılında 97.100 m³ olarak planlanan dikili damga, yıl sonu itibariyle 144.974 m³ olarak % 149 fazlasıyla gerçekleştirilmiştir. 97.100 m³ dikiliye karşı 82.800 m³ olarak planlanan endüstriyel odun tertibine karşı 2009 yılı sonu itibariyle 128.618 m³ endüstriyel odun üretilmiş olup mevcut programın üzerinde üretimle % 155’ lik bir çalışma gerçekleştirilmiştir. 2009 yılı hedeflerinden biri olan üretim programında bulunan bölmelerin dikili satış yöntemi ile pazarlanması şeklinde olup yıl sonu itibariyle 10.000 m3 olan dikili satış programı 15.000 m³ olarak gerçekleştirilmiştir. Çorum İlinin en kuzeyi olan Kargı İlçesinin Karadeniz’e doğru olan kuzey kesimlerinde sarıçam, göknar, kayın, karaçam türleri homojen veya ikili örtü karışımlar halinde ormanlar oluşturmaktadır. Kargı ilçesinden Osmancık İlçesine doğru karaçam-kızılçam plantasyon sahaları ve yer yer meşe ve ardıç türlerine rastlanmaktadır. Osmancık İlçesinin yüksek ormanlık alanlarında yine kayın ve karaçam doğal ormanlarına rastlanmaktadır. Laçin, Uğurludağ ve İskilip İlçeleri civarında karaçam ormanları ve meşe baltalık sahaları yayılış göstermektedir. Çorum Merkez İlçe, Mecitözü ve Sungurlu ilçelerinde yer yer karaçam görülmekte ise de meşe baltalık sahaları genel olarak yoğunluk arzetmektedir. Çorum Merkez İlçesinde Ormanlık alanların % 25’i normal koru, % 27’si bozuk koru, %25’i normal baltalık, % 23’ü bozuk baltalık olarak dağılım göstermektedir. Koru alanları karaçam, sarıçam, kayın ve göknar türlerini kapsamakta olup, baltalık alanlar meşe türlerini ihtiva etmektedir. İskilip İlçesi ormanlık alanlarında karaçam, sarıçam ve göknar ile meşe, gürgen, kavak, muşmula, sakız, erica ve gramine türleri bulunmaktadır. Ayrıca kızılçam lokal olarak karaçamla karışık olarak bulunmaktadır. 56 Tablo.F.5. 2009 Yılı Toplam Üretim Durumu Cinsi Tomruk Tel Direk Maden Direk Sanayi Odunu Kağıtlık Odun Lif Yonga Odunu Sırık Yakacak Odun 2009 Yıl Sonu İtibariyle Gerçekleşme 53 457 777 7 531 1 302 14 023 97 500 20 244 Ölçü Birimi m3 m3 m3 m3 m3 m3 m3 Ster F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları: Orman alanlarının iklim üzerine etkileri, toprak ve toprak verimliliğinin korunması, rekreasyon ve peyzaj değeri yüksek yerler, yaban hayatının korunması ve geliştirilmesi, sağlık, iş alanı ve geçim kaynağı, savunma ve güvenlik vb. konularda yararları hakkında yapılmış proje çalışmamız yoktur. Ülkemiz için en önemli sorunlardan birisi erozyon ve buna bağlı olarak ormanlarımızın en önemli fonksiyonlarından biriside erozyonu önlemektir. Bölgemiz ormanlarının büyük bir çoğunluğu toprak koruma fonksiyonunu yerine getirirler. Bu nedenden dolayı 2007 yılında yapılan orman amenajman planlarında 16042.4 ha’lık ormanlık alan ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır. Ekolojik fonksiyonlu ormanlardan,toprak erozyonu başladığı alanlardaki ormanların eğimi %60 dan fazla olan alanlardaki ormanlar, heyelanlı alanlardaki ormanlar, yuvarlanacak taş ve kayaların bulunduğu alanlardaki ormanlar ve çığ tehlikesinin bulunduğu yerlerdeki ormanlar toprak koruma fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır. Ormanlar yeryüzünün iklimini de etkileyen en önemli ekosistemlerdir.Yerleşim yerlerini, tarım arazilerini soğuk havanın zararından,rüzgarın zararlı etkisinden, ekstrem hava değişimlerinden korur ve bulunduğu yerin iklimini iyileştirir. Ayrıca bazı ormanlarımız doğal, bilimsel, estetik, biyolojik, ekolojik, tarihi, kültürel ve ender bulunma gibi özellikleri barındırdıklarından dolayı korumaya alınmıştır. Örneğin bölgemizde Çomu Çayı civarında 520-800 m yükseklikleri arasında yeralan kızılçam meşçereleri ile 1200-1500 m yüksekliği arasındaki dağların kuzeye bakan yamaçlarında lokal bir yayılış gösteren kayın, gürgen, fındık, kavak, meşe karışık meşçereleri ve İskilip Orman İşletme Şefliği 38,94 ve 169 nolu bölmelerinde yayılış gösteren Türk Fındığı (Coryllus colurna L.) gibi. Obruk Çayı civarında Kızılırmak boyunca yer alan ormanlar toprak erozyonuna mani olmak su tutma havzasının hacminin korunmasına yönelik olarak ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır. Ormanlık alanların iklim üzerine etkileri büyüktür. İklim kriterlerini belirleyici bir unsurdur. Ormanlık alanlar bulutların yoğunlaşarak yağışı değiştirmesini sağladığından ormanlık alanlar bol yağış sağlama yönünden önemlidir. Sıcaklık üzerine olan etkisi ise, kışların sert etkisini yumuşatarak yazların ise aşırı sıcaklığını düşürerek ortamın daha serin olmasını temin etmektedir. Aşırı rüzgarların üzerine perde görevi görerek rüzgarın hızını engelleyerek olumlu etki yapmaktadır. Toprağın ve verimliliğin yok olmasının nedeni erozyondur. Erozyon, atmosferik, jeolojik ve topoğrafik etkenlerle toprakların yerlerinden koparılarak başka yerlere taşınması olayıdır. Çorum içinde dağ oluşumu 3. ve 4. zamana aittir. Anakaya, sedimenter , volkanik ve metamorfik vasıftadır. Bu nedenle oluşan toprak erozyona çok hassastır. Çorum İli olarak arazi yapısının genelinin meyilli olması, toprağın gerginliğinin az oluşu , düzensiz ve soğuk yağışlar nedeni ile yüzeysel akış oluşmakta, bu da erozyonun hızlanmasına 57 sebep olmaktadır. Ormanlardaki ağaçların kökleri ile toprağı tutması ve su akışını düzenlemesi yönünden toprak ve toprak verimliliğini korumaktadır. Ormanlar başlı başına bir rekreasyon alanıdır. Çorum ormanlarından rekreasyon alanı olarak kullanılan yerler; • Merkez İlçede; Çorum Barajı, Sıklık Boğazı, Çatak Tabiat Parkı, Yenihayat Barajı, Evciyenikışla Göleti, Kartal Yaylası, • Kargı İlçesinde; Kargı Yaylası, Kızıloluk, Abdullah Yaylası, • Osmancık İlçesinde; Başpınar Yaylası, • Laçin ilçesinde; Vali Konağı ve çevresi, • İskilip İlçesinde; Elmabeli Yaylası’dır. Ormanların fotosentez olayından dolayı insan sağlığı üzerindeki olumlu etkisi çok büyüktür. Fotosentez sonucu dışarıya bol miktarda oksijen vermekte ve havadaki CO2 gazını alarak oksijen gazına çevirmektedir. Ayrıca ormanlar görüntü olarak da insanları psikolojik açıdan olumlu olarak etkilemektedir. Çorum İlinde ormanlık bölgelerde bulunan köylerin tarım arazisinin yeterli olmamasından dolayı ormanlar burada yaşayan insanlar için bir iş alanı ve geçim kaynağıdır. Orman İşletmesinin yaptırdığı planlı ve programlı üretim işlerinde, yaptıkları üretim karşılığı olarak ödenen para sayesinde orman köylerinin gelir kaynağını ormanlar oluşturmaktadır. Ormanlar bir ülkenin savunma ve güvenliğinde de etkilidir. Ormanlar geniş alanlarda araziyi kamufle ettiklerinden güvenlik açısından son derece önemlidir. İskilip İlçesi bölgesi ormanlarından büyük bir çoğunluğu toprak koruma fonksiyonu yerine getirirler.Bu nedenden dolayı 2007 yılında yapılan orman amenajman planlarında 16 042.4 ha lık ormanlık alan ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır.Ekolojik fonksiyonlu ormanlardan,toprak erozyonu başladığı alanlardaki ormanlar eğimi % 60 dan fazla olan alanlardaki ormanlar ve çığ tehlikesinin bulunduğu yerlerdeki ormanlar toprak koruma fonksiyonlu ormanlar olarak planlanmıştır. Ormanalar yeryüzünün ikliminide etkileyen en önemli ekosistemlerdir. Yerleşim yerlerinin,tarım arazilerini soğuk havanın zararından, rüzgarın zararlı etkisinden ,ekstrem hava değişimlerinden korur ve bulunduğu yerin iklimini iyileştirir.Ayrıca ormanlarımız doğal bilimsel, estetik biyolojik, ekolojik tarihi, kültürel ve ender bulunma gibi özellikleri barındırdıklarından dolayı korumaya alınmıştır. Örneğin İskilip bölgesinde Çomu Çayı civarında 520-8000 m yükseklikleri arasında yeralan kızılçam meşçereleri ile 1200-1500 m yüksekliği arasındaki dağların kuzeye bakan yamaçlarında lokal bir yayılış gösteren kayın, gürgen, fındık, kavak, meşe karışık meşçereleri ve İskilip Orman Şefliği 38,94 ve 169 no lu bölmelerinde yayılış gösteren Türk Fındığı (Coryllus colurnaL.) gibi Obruk çayı civarında Kızılırmak boyunca yer alan ormanlar toprak erozyonuna mani olmak su tutma havzasının hacminin korunmasına yönelik olarak ekolojik fonksiyonlu ormanlar olarak planlamıştır. Kaynak:İskilip Orman İşletme Müdürlüğü (2008) F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları: • • • • • • • Çorum Orman İşletme Müdürlüğü tarafından; Yıl içerisinde yapılacak olan orman kadastro çalışmalarıyla ilgili programa alınmış köy yoktur. Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı 45.413 ha’dır. Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan yoktur. Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan miktarı 2.117 ha’dır. Tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alanı miktarı yoktur. Yıl içerisinde 15 adet tapulu kesim izni verilmiş olup kesim yapılan alan 2,7 ha’ dır. Mevcut özel orman alanları miktarı ve özel ormanlardaki % 6’lık yapılaşma yoktur. 58 • 6831 Sayılı Orman Kanunu’nun 16., 17. ve 18. maddelerine göre ormanlık sahalardan 22 adet izin karşılığı 39,90 ha alanda ormandan izin verilmiştir. Kaynak: Çorum Orman İşletme Müdürlüğü (2009) • • • • • • • İskilip Orman İşletme Müdürlüğü tarafından; Kadastrosu tamamlanmış ormanlık alan miktarı 68332,5 ha’dır. 2009 yılına kadar yapılan 2/B çalışmalarında 11,0 ha’lık alan tespit edilmiştir. 2009 yılı içerisinde Beyoğlan,Aluç, Sorkun,Yeniceköylerinde 6831 sayılı Orman kanununun 2/B maddesine göre çalışmalar yapılmıştır. Tescili yapılmış ve tahsise alınan ormanlık alan miktarı 88445,9 ha’dır. 6831 sayılı orman kanununun 16.,17. ve 18. maddelerine göre ormanlık alanlarda bedelli 60 adet izin verilmiştir. 2009 yılı içerisinde kendi ihtiyacında kullanmak üzere 6 m3 tapulu kesim yapılmıştır. İskilip Orman İşletme Müdürlüğü sınırları içersinde 5454,0 ha’lık ağaçlandırılacak alan mevcuttur. Kaynak: İskilip Orman İşletme Müdürlüğü (2009) Kargı Orman İşletme Müdürlüğü tarafından; Osmancık Kadastro Müdürlüğü çalışma alanı içerisinde kalan Kargı İlçesinde 19 Adet Köy Kadastrosu 3402 (Değişik 5304) programındadır. Akçataş, Akaya, Alioğlu, Bayat, Bozarmut, Cihadiye, Çobanlar, Gökbudak, Gölköy, Gölet, Göletçetmi, Gümüşoluğu, Hacıveli, Pelitözü, Saraçlar, Sünük, Tepelice ve Yağcılar Köylerinde yapılan kadastro sonucu 37248,19 hektar Orman Alanının Kadastrosu tamamlanmıştır. • Yıl içerisinde 2/B ile orman sınırları dışına çıkartılan alan yoktur. • Şimdiye kadar 2/B ile orman sınırları dışına çıkartılan alan miktarı :36 ha’ dır. • Tescili yapılmış ve tahsise alınan orman alan miktarı 17.038 ha’ dır. • Yıl içerisinde tapulu kesim miktarı 2 adet 28 m3 (Ceviz Ağacı)dır. • Çorum İl bazında özel orman mevcut değildir. • 6831 sayılı Orman Kanununun 16.,17. ve 18. maddeleri gereği ormanlık alanlar 38 adet, 45,906 ha alanda izin verilmiştir. Kaynak: Kargı Orman İşletme Müdürlüğü (2009) F.1.2. Çayır ve Meralar : İlimizin toplam mera varlığı 1.395.820 dekar olup, kontrolsüz olarak hayvan otlatılmasında kullanılmaktadır. * Mevcut Problemler : Aşırı Otlatma, çeşitli nedenlerle vasfının bozulması ve işgal edilme, erken otlatma , kapasitenin üzerinde hayvan salma, kullanan çiftçilerce meralara sahip çıkılmaması. 1998 yılında yürürlüğe giren 4342 sayılı mera kanunu gereğince bu kanun kapsamında olan konularda çalışmalara devam edilmektedir. Daha önce çeşitli kanunlarla tahsis edilmiş veya kadimden beri kullanılmakta olan mera, yaylak, kışlak ve kamuya ait otlak ve çayırların il merkezinde tespit çalışmaları tamamen bitirilmiş olup tahdidi ile köy veya belediye tüzel kişilikleri adına tahsislerinin yapılması, belirlenecek kurallara uygun bir şekilde kullandırılması, bakım ve ıslahının yapılarak verimliliklerinin artırılması ve sürdürülmesi, kullanımlarının sürekli olarak denetlenmesi, korunması ve gerektiğinde kullanım amacının değiştirilmesi konularındaki çalışmalara devam edilmektedir. İlimiz merkezinde bütün köylerin kadastrosu ve mera tespit çalışmaları bitirilmiş olup 4 köyde tahdit çalışmaları yapılacaktır. Ayrıca 71 köyümüzde de tahsis çalışmaları bitirilmiştir. Kadastrosu tamamlanmış 5 İlçemizde ise tespit çalışmaları bitirilmek üzeredir. Proje kapsamına 59 alınan köylerde mera ıslah çalışmalarına devam edilmekte olup, meraların otlatma, bakım gübreleme ve korunması gibi konularda da çalışmalara devam edilmektedir. F.1.3. Sulak Alanlar: Merkez ilçeye bağlı Kırkdilim mevkiindeki “Eymir Gölü” veya halk arasında “Gölünyazı”, başta su kuşları olmak üzere çok zengin yaban hayatı barındırmaktadır. Çorum- Osmancık karayolunun 18. km.’sinde bulunan Gölünyazı, 265.282 m2 büyüklüğündedir. F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.): Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.2. Flora: F.2.1. Habitat ve Toplulukları: Çorum İlinde bulunan karasal ve aquatik türlerin mahalli populasyonları ve yaşam ortamları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.2.2. Türler ve Populasyonları: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.3. Fauna: Çorum İlinde bulunan fauna hakkında yeterli bilgi mevcut olmayıp, konu daha detaylı olarak B.2. Flora ve Fauna bölümünde incelenmiştir. Bölgede bulunan memeliler karaca, geyik, yaban domuzu, porsuk, tilki, tavşan, kurt, sansar, sincap ve kunduzdur. Kargı İlçesindeki ormanlarda yaşayan karaca ve geyik popülasyonları son derece önemli olup, yoğun koruma altındadır. F.3.1. Habitat ve Toplulukları: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.3.2. Türler ve Populasyonları: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları: F.3.3.1. Evcil Hayvanlar: F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar: İlimizde sahipli hayvanların (kedi-köpek v.s.) türleri ve sayıları hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. İlimizde halen ev ve süs hayvanı satan 3 adet iş yeri bulunmaktadır. İlimizde bu iş yerlerinde balık, kuş, su kaplumbağası ve hamster satışı yapılmaktadır. F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar: 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve bu kanuna bağlı Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde 28 Mart 2007 Tarihi itibariyle Sahipsiz Sokak Hayvanları 60 Geçici Bakım Evi Belediyemizce kurularak faaliyetlerine başlamıştır. 2007 yılında 260, 2008 yılında 400, 2009 yılı içerisinde ise 500 adet sahipsiz sokak köpeğinin kısırlaştırılması, kuduz aşısı, iç-dış parazit tedavisi, küpelenmesi ve kayıt altına alınması işlemleri tamamlanmıştır. Toplam 1160 adet sokak köpeğinin kısırlaştırılmasıyla İlimizde bu konuda büyük mesafe alınmış bulunmaktadır.Çalışmaların bu hızla sürmesi durumunda ve komşu ilçelerden sokak köpeklerinin getirilmesinin önüne geçilmesi halinde İl Merkezindeki sokak köpekleri sorunu birkaç yıl içerisinde çözülecektir. 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve bu Kanuna bağlı Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde İlimizde Hayvanları Koruma Kurulu oluşturulmuştur. İl sınırları içerisinde hayvanların korunmasına ilişkin sorunların belirlenmesi, koruma sorunlarının çözüm tekliflerini içeren yıllık, beş yıllık ve son on yıllık plan ve projeleri yapılmış olup, Bakanlığın uygun görüşüne sunulmuştur. F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar: İlimizde nesli tükenme tehlikesi bulunan evcil ve yaban hayvanı türü bulunmamaktadır. F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlalleri: İlimizde 2009 yılında 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na muhalefette bulunan 4 kişi hakkında idari yaptırım kararları uygulanmıştır. 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu’na muhalefette bulunan 37 kişi hakkında idari yaptırım kararları verilmiştir. İlimizde kış mevsiminin ağır geçmesi özellikle yoğun kar yağışının olduğu günlerde doğada bulunan yaban hayvanlarının yem ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yemleme çalışmaları yapılmaktadır. F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği: Özellikle sokak köpekleri sorununun 5199 sayılı kanun çözülmesi konusunda belediyelerle işbirliği içerisinde çalışmalar yürütülmektedir. Bu kapsamda 2009 yılında Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından Çorum Belediye Başkanlığına 30.000.-TL kaynak aktarılmış olup, 3 yıl içerisinde 1200 adet sokak hayvanının rehabilitasyonunun yapılması planlanmaktadır. Ancak ilçe belediyeleri bu konuda yeterince çalışma yapmamaktadır. Önümüzdeki dönemde ilçelerde kısırlaştırma ve aşılama çalışmalarına başlanması planlanmaktadır. Çorum Belediyesi, Valilik ve İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile işbirliği içerisinde çalışmaları yoğun bir şekilde sürdürmektedir. F.4. Hassas Yöreler Kapsamında Olup (*) Bölümündeki Bilgilerin İsteneceği Alanlar: F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar: F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”: * Milli Parklar : Çorum İli Sınırları içindeki tek milli park 21.09.1988 tarihinde kurulmuş olan Boğazkale-Alacahöyük Milli Parkıdır. Toplam alanı 2636 ha. olup, tarihi, arkeolojik ve turistik değeri göz önünde tutularak milli park olarak kurulmuştur. 61 * Tabiat Parkları: İlimizde 2 adet Tabiat Parkı mevcuttur. Çatak Tabiat Parkı 387.5 ha. sahada kurulu olan Çatak Tabiat Parkı’dır. Çorum ili merkezine 23 km. uzaklıkta olup, genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Sarıçam, Göknar, Orman Kavağı gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği 11001500m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Geyik, Karaca, Kurt, Çakal, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese, Kartal, Şahin ve Atmaca gibi hayvanlar bulunmaktadır. Sıklık Tabiat Parkı Çorum’a 7 km mesafededir. Alanı 64.Ha olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde bulunmaktadır. 2009 yılında tescil edilmiştir. Tabiat Parkında çalışmalar devam etmekte olup, 2010 yılında bitirilmesi planlanmaktadır. Genel olarak halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Karaçam, Göknar, Meşe gibi ağaç türleri mevcuttur. Denizden yüksekliği 1075m-1170m. arasındadır. Tabiat Parkı içerisinde Yaban Domuzu, Kurt, Tilki, Tavşan, Keklik, Alakese ve Şahin gibi hayvanlar bulunmaktadır. Tabiat Anıtı : Çorum İlinde Tabiat Anıtı bulunmamaktadır. Tabiat Koruma Alanları : Çorum İlinde Tabiat Koruma Alanı bulunmamaktadır. F.4.1.2. 3167 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’nca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları”: * Kargı-Kös Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası: Kargı İlçesi Kösedağ Karaca Yaban Hayatı Koruma Sahası bulunmakta olup, 3000 ha’dır. Ormanlarla kaplı alan içinde Karacaların yanında geyiklerde yaşamaktadır. 2009 yılında yapılan envanter çalışması sonucunda alanda 39 adet geyik ve 88 adet karaca bulunduğu tespit edilmiştir. * Geyik Yerleştirme Sahaları Osmancık İlçesi Fındıcak Mevkii: İlimiz Osmancık ilçesi fındıcak mevkiine bakanlığımız üretme istasyonundan getirilen 25 adet kızılgeyik doğaya yerleştirilmiştir. Sahanın toplam alanı 890 Ha. Dır Alanın Sınırları: Kuzeyi:Fındıcak –Seki köy yolu, Doğusu: DodurgaOsmancık yolu, Güneyi:Dodurga-Alpagut-Akkaya köy yolu, Batısı: Seki-Akkaya köy yolu. Çatak Mevkii: Bakanlığımız üretme istasyonundan getirilen 20 adet kızıl geyik çatak mevkiinde doğaya yerleştirilmiştir. Sahanın toplam alanı 450 ha dır. Alanın Sınırları: Kuzeyi: Kızılırmak, Doğusu:Kırkdilim-Laçin-Dodurga yolu, Güneyi: Çalyayla-Çatak-ŞeyhhamzaTaşpınar-Feruz-Kırkdilim, Batısı:Çalyayla köyünden kızılırmak’a inen sırt. * Keklik Yerleştirme Sahası Çorum Merkez İlçe Mecidiyekavak Mevkii.: Çevre ve Orman Bakanlığı Yozgat Keklik Üretme istasyonundan getirilen 415 adet kınalı keklik Çorum Merkez İlçe Mecidiyekavak köyü civarına yerleştirilmiştir. Sahanın Toplam Alanı 200 Ha dır. Sahanın sınırları : Kuzeyi: KınıkBektaşoğlu köy yolu, Doğusu: Mecidiyekavak-Bektaşoğlu- Sırıklı köy yolu, Güneyi: KireçocağıMecidiyekavak köy yolu, Batısı:Kınık-Kınıkdeliler-Kireçocağı köy yolu. * Sülün Yerleştirme Sahası 62 Osmancık İlçesi Güvercinlik Mevkii: Samsun ili Gelemen’de bulunan Bakanlığımız üretme istasyonundan getirilen 1500 adet Sülün Osmancık ilçemiz Güvercinlik köyü mevkiinde doğaya yerleştirilmiştir. Sahanın toplam alanı 630 ha dır. Sahanın sınırları: Kuzeyi: Kumbaba köy yolu, Doğusu:Çorum-Osmancık yolu, Güneyi: Güvercinlik köy yolu takiben Dönek tepe, Batısı:Kızılırmak Çorum-Laçin Karayolunun kenarında Gölünyazı Mevkiinde bulunan Eymir Gölü, sazlarla kaplı bir sulak alan olup, ördekler ve çeşitli göçmen kuşlara ev sahipliği yapmaktadır. F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “A Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. Ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun İle 3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) İlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan Alanlar: Arkeolojik Sit Alanları ve Örenyerleri ile bilimsel araştırmalar sonucu tespiti yapılan Arkeolojik Alanlarda bölge kültürünün ilk izlerinden olan Alacahöyük ve Büyük Güllücek’te Geç Kalkolitik ( M.Ö. 5000 ), diğerlerinde ise Eski Tunç Çağı’ndan ( M. Ö. 3. Bin ) başlamak üzere kesintisiz olarak Ortaçağa kadar iskan edildikleri tesbit edilmiştir. A- ARKEOLOJİK SİT ALANI VE ÖRENYERLERİ “Arkeolojik Sit” ; antik bir yerleşmenin veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su altında bilinen veya meydana çıkarılan korunması gerekli alanlar. ADI 1- Boğazköy-Hattuşa Ark. Sit Al. ve Örenyeri 2- Alacahöyük Ark. Sit Alanı ve Örenyeri 3- Ortaköy-Şapinuva Ark. Sit Al. ve Örenyeri 4- Hüseyindede Tepesi 4- Eskiyapar Arkeolojik Sit Alanı ve Örenyeri 5- Pazarlı Arkeolojik Sit Alanı ve Örenyeri 6- Kızılhamza Höyük Arkeolojik Sit Alanı 7- Yuğtepe Höyük Arkeolojik Sit Alanı 8- Horasantepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 9- Kiremitlitepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 10- Hocasultan Tepesi Arkeolojik Sit Alanı 11- Örenardı Tümülü ve Höyüğü Ark. Sit Alanı 12- Çöplü Höyük Arkeolojik Sit Alanı 13- Akkaya Höyük Arkeolojik Sit Alanı 14- Mahkemegediği Höyük Arkeolojik Sit Alanı 15- Cırcırtepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 16- Büyükgüllücek Arkeolojik Sit Alanı 17- Kapılıkaya Arkeolojik Sit Alanı 18- Hacımusa Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 19- Büyükdere Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 20- Kaletepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 21- Taştoptepe Arkeolojik Sit Alanı 22- Kalınkaya Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı 23- Sivritepe Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı 24- Kalınkaya III Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı 63 İLÇE Boğazkale Alaca Ortaköy Sungurlu Alaca Alaca Ortaköy Ortaköy Ortaköy Ortaköy Ortaköy Ortaköy Alaca Bayat Merkez Sungurlu Merkez Merkez Merkez Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca KÖYÜ Alacahöyük Belde. Yörüklü Kasabası Eskiyapar Pazarlı Kızılhamza Aşdavul Beldesi Aşdavul Beldesi Aşdavul Beldesi Aşdavul Beldesi Çöplü Yerliköy Deniz Hacılarhanı Büyükgüllücek Gözübüyük Hacımusa Karamahmut Karamahmut Kalınkaya Kalınkaya Kalınkaya Kalınkaya 25- Poyrazıntepe Tümülüsü Arkeolojik Sit Alanı 26- Belkavak Mezarlık Al. ve Erikli Gözetleme Yeri 27- Rızanıntepe Höyüğü Arkeolojik Sit Alanı 28- Kalınkaya Taş Ocağı Arkeolojik Sit Alanı 29- Gölpınar Su Bendi ve Köşkyeri Ark. Sit Alanı 30- İmat Karamahmut arazi yolunun arasında kalan 5-adet Tümülüs Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca İmat İmat Tahirabat Kalınkaya Alacahöyük Belde. Alaca İmat B- TESBİT EDİLEN ARKEOLOJİK ALANLAR “Tespit”; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını koruma Kanunu’nun 3 üncü maddesinde tarif edilen ve 6’ ncı maddesinde belirtilen korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının bu yönetmelikte belirtilen usuller, esaslar ve kıstaslar doğrultusunda teknik bir çalışma ile değerlendirilen alanlar. ADI İLÇESİ 1- Hamamtepe 2- Serçehöyük 3- Salur Höyüktepe 4- Toptepe 5- Höyüktepe 6- Yenihayat Eski Tunç Çağı Mezarlık Alanı 7- Melikgazi Tepesi 8- Ferzant 9- Kalehisar 10- Simali Kalesi 11- Höyük 12- Kale 13-Çayhatap Höyüğü 14-Hacıköy Höyüğü 15- Göçenovacığı Höyük 16-Ovakarapınar Höyüğü 17- Hantepesi Höyüğü 18- Gümüşlü Kaya 19- Boğaz 20-Kiremit Tepe 21-Çontuk Tepe 22- Palabıyık 23- Kütüklü 24- Belpınar Höyük ve Kalesi 25- Küçükdona Höyük ve Kalesi 26- Demirci Höyük 27- Örükaya Höyük 28- Bağınardı Höyük 29- Bozdoğan Höyük 30- Zindankuyu Höyük 31- Bolatçık Höyük 32- Tombultepe 33- Mercantepe Höyük 34- Kıplanpınarı Höyük KÖYÜ Merkez Sarmaşa Merkez Altınbaş Merkez Salur Merkez Tatar Merkez Evciortakışla Merkez Yenihayat Merkez Bahçelievler Mah. Merkez Konaklı Merkez Mahmudiye Merkez Örencik Merkez Kırkdilim Merkez Seydim Çakallı Merkez Çayhatap Merkez Göcenovacığı Merkez Göçenovacığı Merkez Ovakarapınar Merkez Ovasaray-Şekerbey Merkez Aşağı Sarılık Merkez Cemilbey Merkez Lozan Evler Merkez Kavacık-Hacı Musa Merkez Palabıyık Merkez Hızırdede Alaca Belpınar Alaca Küçükdona Alaca Büyükhırka Alaca Örükaya Alaca Akören Alaca Bozdoğan Alaca Bozdoğan Alaca Bolatçık Alaca Killik Alaca Belpınar Alaca Büyük Hırka 64 35- Bayındır Höyük 36- Yatankavak Tümülüsü 37- Dedepınarı Höyük 38- Hışır Höyük 39- Ak Höyük 40- Akpınar Höyük 41- Gerdekkaya kaya Mezarı 42- Örükaya Hellenistik Dönem Sulama Bendi 43- Kayabüğet Höyük 44- Kalecik Köy 45- Örenyeri 46- Kültepe 47- Höyük 48- Tepekütüğün Gökyar Küçükoluk Çeşme Mev. 49- Kültepe 50- Emirler Kalesi 51- Kocakaya 52- Kilise Tepe 53- Yıkık Cami 54- Külah Tepe 55- Taş Kuyu 56- Ziraat Kuyusu 57- Mengen Mevkii 58- Kalfalı Çardağı Mevkii 59- Çorlu Ömer Deresi 60- Dabulga Mevkii 61- Kurbantepe 62- Maltepe 63- Aşağı Maltepe 64- Örentepe 65- Padişah Tepesi 66- Külhöyük 67- Kuyumcu 68- Mescitli Hamamtepe 69- Müezin Höyük 70- Başören 71-Ağcaören 72- Karaören 73-Elvançelebi Höyük 74- Beyözü Kale Mevkii 75- Eukatia 76- Asar 77- Osman Kalesi 78- İncesu 79- Kürt Osmanın Höyük 80- Kadir Ağanın Höyük 81- Hacıosman Deretarla 82- Fatmaören 83- Çavuşcu Hacıfakı Tepesi 84- Kaletepe 85- Mahmatlı 65 Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Alaca Bayat Bayat Bayat Bayat Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Boğazkale Dodurga İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip Laçin Laçin Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Mecitözü Ortaköy Ortaköy Ortaköy Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Büyük Hırka Yatankavak Dedepınarı-Velet Hışır Kapaklı Akpınar Camili Örükaya Kayabüğet Kalecik Orduoğlu Barak Eskialibey Tepekütüğün Tepekütüğün Emirler Evren Kaymaz Kaymaz Yanıcak Yazır Evci Emirler Örenkaya Berk Veletler Veletler Kayaağızı Kayaağızı Kayaağızı Kuyumcu Mescitli Elvançelebi Elvançelebi Elvançelebi Elvançelebi Bekişler Beyözü Beyözü Asar Yaylacık İncesu Salman Salman Hacıosman Yörüklü Kasabası Çavuşcu Hacıosman Mahmatlı 86- Bozyayla Höyük 87- Boyalı Höyük 88- Tatlıhöyük 89- Göğhöyük 90- Kemallı Höyük 91- Yeşilyurt Frig Yerleşimi 92- Göğ Kale 93- Topçular Mevkii 94- Karaçay Çeşme Mevkii 95- Kırantepe Höyük 96- Kültepe Höyük 97- Tokullu Aşağıbağlar Eski Hitit Yerleşimi 98- Kalekara Tepesi 99- Nurhak Mevkii 100- Saatin Tepe 101- Saraycık Eski Tunç Yerleşimi 102- Muratkolu Kale Mevkii 103- Karaçay Mezarlık Mevkii 104- Acıöz Mevkii 105- Höyük-Mezarlık Alanı 106- Ortaköy Güneş Kayası Mevkii 107- Resuloğlu(Kaleboynu)Eski Tunç Çağı Mezarlığı 108- Kültepe 109- Tuzlahöyük 110- Tümbek Tepe 111- Atoluğun tepe 112- Ambarcı Eskiköy Sırtları 113- Sıtma Tepe Mevkii 114- Çağıl Tepe 115- Çataltepe 116- Küçükyamadı Höyük 117- Tuğlu Höyük 118- Tuğtepe Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Sungurlu Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Uğurludağ Bozyayla Yörüklü Kasabası Kavşut Çadırhöyük Kemallı Yeşilyurt Yeşilyurt Yörüklü Kasabası Karaçay İnegazili Resuloğlu Tokullu İnegazili Yörüklü Kasabası Akdere Köyü Saraycık Muratkolu Karaçay Yeşilyurt Aşağı Fındıklı Ortaköy Resuloğlu Eskiçeltek Eskiçeltek Ambarcı Ambarcı Ambarcı Ambarcı Üçdam Üçdam Tuğlu Beldesi Tuğlu Beldesi Torunlar İL VE İLÇELERDEKİ TESCİLLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VARLIKLARI 1-DİNİ YAPILAR CAMİLER ADI 1- Ulu Cami 2- Kulaksız Cami 3- Kellegöz Cami 4- Kale Cami 5- Han Cami 6- Velipaşa Cami 7- Kubbeli Cami 8- Tabak Cami 9- Hıdırlık Cami İLÇESİ Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez KÖYÜ Azatlı 66 YAPTIRAN Köle Hayrettin Gülabibey Abdülbaki Paşa - DÖNEMİ : 14.yy.Başı 1830 1900 Osmanlı Erken Osmanlı Osmanlı Osmanlı 1867 19.yy. 10-Çakır Cami 11-Mevlevihane 12-Eski Kilise 13-Üçköy Cami 14-Yeni Cami Alaca 15-Eski ( Çarşı ) Cami 16-Altıntaş Köyü Cami 17-Emirbey Cami 18-Aşağı Cami 19-Mehmetdede Cami 20-Kuzuluk Köy Cami 21-Ulu Cami 22-Köprübaşı Cami 23-Şeyh Yavsi Cami 24-Örencik Köyü Cami 25-Oğuz Köyü Cami Kargı 26-Sinan Paşa Minaresi 27-Elvançelebi Cami 28-Aşdavul Cami 29-İmaret Cami 30-Sunguroğlu Cami 31-Sahra Cami 32-Kavşut Köyü Cami 33-Demirşıh Türbesi 34-Aşağı Sarılık Camii 35-Hüseyin Hacı Türbesi 36-Hacı Mahmut Camii 37-Koyunbaba Türbesi Merkez Merkez Merkez Merkez Üçköy Ali Paşa Şeyh Efendi Alaca Ömer Bey Alaca Altıntaş Reşadiye Sultan Bayat Osmanlı Bayat Çayköy Dodurga Obruk İskilip Kuzuluk İskilip İskilip İskilip Ebusuud Efendi Kargı Örencik Oğuz Kargı Hacıhamza Sinan Paşa Mecitözü Elvançelebi Bel. Ortaköy Aşdavul Bel. Osmancık Koca Mehmet Paşa Sungurlu Sungurlu Yörüklü Ka. Sungurlu Kavşut Sungurlu Demirşşıh Köyü Merkez Aşağı Sarılık Köyü Alaca İskilip Osmancık 1950 1897 1893 1722 19.yy.ilk yarı 1839 19.yy. 16.yy. 16.yy ilk yarı M.1514 13.yy.sonu 1430-31 - 2- MEDRESELER ADI : İLÇESİ 1- Hüseyin Gazi Medresesi 2- Kalehisar Medresesi : KÖYÜ Alaca Alaca Mahmudiye :YAPTIRAN: - 3- SİVİL MİMARİ ÖRNEKLERİ ENV.NO.:ADRES 12345678910 11- :İLÇESİ: 1 Çöplü Mah. Osmancık Cad.No:45 Merkez 2 Üçtutlar Mah. Osmancık 4.Sok. No:11 Merkez 4 Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:14-14AMerkez 5 Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:12-12AMerkez 6 Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:34-34A Merkez 7 A-B Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:32 Merkez 8 Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:19-19A-19B Merkez 9 Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:23 Merkez 10A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok.No:28-28A Merkez 11A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok No:30-30A Merkez 12A-B Karakeçili Mah. Karakeçili Sok.No:20-20A-20B Merkez 67 DÖNEMİ : 13.yy. 13.yy. 1213141516171819202122232425262728293031323334353637383940414243444546474849505152535455565758 59 606162- 13 Üçtutlar Mah. Okul Sok. No:4 Merkez 16 Üçtutlar Mah. Albayrak Cad. No:29 Merkez 17 Karakeçili Mah. Gazi Cad. No:65 Merkez 18 Yavruturna Mah. Kavukçu Sok. No:5-5A-5B Merkez 19 Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No: 5-5A Merkez 20 Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No:20 Merkez 23 Tepecik Mah. Milönü Sok. No:35 Merkez 24 Tepecik Mah. Milönü Sok. No:31-33-33A Merkez 28 Tepecik Mah. Şeyh EyüpSok. No:7 Merkez 31 Çepni Mah. Hıdırlık Sok. No:8C-8D-8E Merkez 32 Çepni Mah. Taşhan Cad. No:65 Merkez 33 Çepni Mah. Merih Sok. No:20-20A-20B Merkez 34 Çepni Mah. Merih Sok. No:10 Merkez 36 Çepni Mah. Hürriyet Sok.No:14 Merkez 38 Çepni Mah. Sandıkçılar Sok. No:12A-12B-12C Merkez 39 Çepni Mah.Hürriyet Sok. No:21 Merkez 42 Yeniyol Mah. Hürriyet Meydanı No: 15-15A Merkez 43 Yeniyol Mah. Hürriyet Mey.No:17 Merkez 44 Yeniyol Mah.Hamam Sok. No:21-23-25 Merkez 46 Yeniyol Mah. Eskisaray 1.Sok. No: 10-10A Merkez 47-47A Yeniyol Mah. 1.Saray Sok. No: 17-17A-19 Merkez 48 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok No:27B Merkez 49 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:25A-25B Merkez 50 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:1-1A-3-3ABCMerkez 51 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:5 Merkez 52 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:7-7A Merkez 53 Üçtutlar Mah. Eskiciler Dikiciler Çarşısı Merkez 55 Üçtutlar Mah. 1. Osmancık Sok. No:8 Merkez 56 Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No: 9-9A Merkez 57 Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No:22-22A-22B Merkez 62 Kunduzhan Mah. Oruç Sok. No: 12 Merkez 63 Kunduzhan Mah. Çubukçu Sok. No:16 Merkez 65 Üçtutlar Mah. 2.Üçtutlar Cad. No:53-53A Merkez 73 Tepecik Mah. Mecitözü Sok. No: 22-22A Merkez 74 Tepecik Mah.Mecitözü Sok. No:24-24A-24B-24C Merkez 75 Tepecik Mah. Şeyh Eyüp Sok. No: 13-13A Merkez 76 Gülabibey Mah. Nurettin Bey 2.Sok. No:13-13A Merkez 77 Üçtutlar Mah.4.Osmancık Sok. No:13 Merkez 78 Üçtutlar Mah. 4.Osmancık Sok. No:15-17 Merkez 79 Karakeçili Mah.Üçtutlar Cad. No: 14-14A,B,C,D Merkez 80 Karakeçili Mah. Üçtutlar Cad. No:4-6-8 Merkez 82 Karakeçili Mah. Karakeçili 2. Sok.No: 12-12A Merkez 84 Yavruturna Mah. Gazipaşa Sok.No:48 Merkez 85 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:23 Merkez Çarşıbaşı Mah. No:25 Boğazkale Çarşıbaşı Mah. Boğazkale Bahçelievler Mah Çağlayan Sok. Kargı/ Hacıhamza Kale Mah. Bağdat Cad. No:10 Kargı/ Hacıhamza Zeynel Mah. No:64 Kargı/ Hacıhamza Fevzipaşa Mah. Mıçkıoğlu Sok. Sungurlu Turan Mah. Sungurlu 68 63 646566676869707172737475767778798081- - 8283- - 84858687888990919293949596979899100101102103104105106107108109110- - Kale Boğazı Sokak No: 37-39 Kale Boğazı Sokak No: 33 Kale Boğazı Sokak No: 17 Kale Boğazı Sokak No: 15 Hamam Sokak No: 33 Ulaş Caddesi No: 20-22-24 Ulaş Caddesi No: 34 Yeni Yol Caddesi No: 2 İstanbullu Sokak No: 16 Fazlılar Sk. No:2 Göbetler Sk. No: 3 Yukarı Oymak Sok. No: 17 Şerbetçi Sk. No: 7 Kaleboğazı Sk. No: 21/A-21/B Tabakhane Cad. İnceler Sok. No: 2 Tabakhane Cad. İnceler Sok. No: 2 Akçay Cad. No: 44 Akçay Cad. No: 48 Hacıpiri Sokak No: 2 Akşemseddin Cad. No: 33A-B Eski Kadınlar Pazarı Cad. No: 13-17 Alibey Caddesi No: 4A-B Alibey Caddesi No: 6 Alibey Caddesi No: 14 Salliler Başsı Sok. No: 12 Alibey Caddesi No: 9 Alibey Caddesi No: 11 Alibey Caddesi No: 30 Tepe Sokak No: 18 Tepe Sokak No: 16 Dibeklik Sokak No: 14 Tepe Sokak No: 15 Bayırtepe Sok. No: 6 Bayırtepe Sok. No: 7 Bayırtepe Sok. No: 5-5A Akşemseddin Caddesi No: 63 Menekşe Sokak No: 5 Hastane Caddesi No: 2 Akşemseddin Caddesi No: 89 Yeni Camii Caddesi No: 29-29/A Yeni Camii Caddesi No: 40 Alibey Caddesi No: 60 Yeni Camii Caddesi No: 66 Basmacı Sokak No: 7 Yeni Camii Caddesi No: 73-A-B Yeni Camii Caddesi No: 72 Tosya Caddesi No: 39 Karamolla Sokak No:17 Mutaflar Sokak No: 26 Mutaflar Sokak No: 41 Aksu Sokak No: 1 Aksu Sokak No: 5 69 İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip İskilip 4-DİĞER YAPILAR a) KÜLLİYELER ADI : İLÇESİ : KÖYÜ 1- Hüseyin Gazi Külli. Alaca : YAPTIRAN: - b) ASKERİ YAPILAR ADI : 1- Çorum Kalesi 2- İskilip Kalesi 3- Osmancık Kalesi 4- Hacıhamza Kalesi 5- Redif Kışlası 6- Eski Askerlik Şubesi : YAPTIRAN: DÖNEMİ : Danişment veya Selçuklu Osmanlı Selçuklu III. Ahmet 1723 Geç Osmanlı Geç Osmanlı İLÇESİ : KÖYÜ Merkez İskilip Osmancık Kargı/Hacıhamza İskilip Mecitözü DÖNEMİ : 13.yy. c) ANITLAR – ABİDELER ADI 1- Saat Kulesi 2- Saat Kulesi : İLÇESİ : KÖYÜ Merkez Sungurlu : YAPTIRAN: DÖNEMİ : Yedi Sekiz Hasan Paşa 1894 Kaymakam Edip Bey 1891 d) İDARİ YAPILAR ADI : 1- Belediye Binası 2- Hükümet Konağı 3- Eski Özel İdare Binası İLÇESİ : KÖYÜ : YAPTIRAN: Merkez Mecitözü Kaymakam İsmail Kemal Mecitözü - KÜLTÜREL YAPILAR ADI : İLÇESİ : KÖYÜ 1- Eski Makine Mes. Yük. Merkez 2- İstiklal İlkokulu Merkez 3- Taş Mektep Kargı/Hacıhamza 4- Misaki Milli İlkokulu İskilip 5- Sakarya İlkokulu İskilip 6- Velipaşa Hanı Merkez 7- Menzil Hanı Kargı/Hacıhamza 8- Kalehisar Külliyesi Alaca Mahmudiye 9- Güpür Hamamı Merkez 10-Yeni Hamam Merkez 11- Paşa Hamamı Merkez 12-Çavuş Hamamı Merkez 70 DÖNEMİ : 1925 1897-1902 Geç Osmanlı : YAPTIRAN: Mutasarrrıf Nurettin Bey DÖNEMİ : 1914 1913-1915 1514 Veli Paşa Sinan Paşa Ali Paşa Tacettin İbrahim Paşa Mustafa Ali Efendi Osmanlı 1514 13.yy. 1436 1573 1484 1595 13-Yeni Hamam(Şeyh Yavsi)İskilip 14-Hamam Kargı/Hacıhamza 15-Beke Kaplıcası Mecitözü Figani 16-Sunguroğlu Hamamı Sungurlu 17-Koyunbaba Köprüsü Osmancık 18 Paşa Köprüsü Sungurlu 19-Müftü Pınarı Merkez 20-Maraz Hatça Çeşmesi Merkez 21-Abaza Çeşmesi Merkez 22-Abacı Çeşmesi Merkez 23-Paşa Çeşmesi Merkez 24-Çorbacı Çeşmesi Merkez 25-Dede Çeşmesi Merkez 26-Kılıçören Çeşmesi Merkez 27-Baltacı Mehmet Paşa Çeş. Osmancık 28-Çorbacı Çeşmesi Merkez 29-Hacı Ali Çeşmesi İskilip 30-Hacı Ali Çeşmesi İskilip 31-Hacı Ali Çeşmesi İskilip 32-Hacı Ali Çeşmesi İskilip 33- Hacı Ali Çeşmesi İskilip 34-Mezarlık Çeşmesi İskilip 35-Cafergazi Cami Çeşmesi İskilip 36-Mutaflar Çeşmesi İskilip 37-Aksu Sokak Çeşmesi İskilip Sinan Paşa Sunguroğlu Mehmet Bey Kılıçören Köyü Baltacı Mehmet Paşa 1514 1756 1484-1489 1923 1916 1916 20.yy. başı 1705 f) TÜRBELER ADI : 1-Hüseyin Gazi Türbesi 2-Koyunbaba Türbesi 3-Demirşıh Türbesi İLÇESİ : KÖYÜ Alaca Osmancık Sungurlu Demirşıh ÇORUM MERKEZ 1- Çorum Kalesi 2- Saat Kulesi 3- Belediye Binası 4- Ulu Cami 5-Kulaksız Cami 6-Kellegöz Cami 7-Kale Cami 8-Han Cami 9-Velipaşa Cami 10-Kubbeli Cami 11-Tabak Cami 12-Hıdırlık Cami 13-Çakır Cami 14-Mevlevihane 15-Eski Kilise 16-Üçköy Cami 71 : YAPTIRAN: - DÖNEMİ : 13.yy 16.yy Osmanlı 17- Eski Makine Mes. Yük. 18- İstiklal İlkokulu 19 Velipaşa Hanı 20-Güpür Hamamı 21-Yeni Hamam 22-Paşa Hamamı 23-ÇavuşHamamı 24-Müftü Pınarı 25-Maraz Hatça Çeşmesi 26-Abaza Çeşmesi 27-Abacı Çeşmesi 28-Paşa Çeşmesi 29-Çorbacı Çeşmesi 30-Dede Çeşmesi 31-Kılıçören Çeşmesi 321 Çöplü Mah. Osmancık Cad.No:45 33 2 Üçtutlar Mah. Osmancık 4.Sok. No:11 34 4 Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:14-14A 355 Üçtutlar Mah. Emir Ahmet Sok. No:12-12A 366 Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:34-34A 377 A-B Üçtutlar Mah. Üçtutlar Cad. No:32 388 Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:19-19A-19B Merkez 399 Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. No:23 Merkez 4010A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok.No:28-28A Merkez 4111A-B Karakeçili Mah. Alaybey Sok No:30-30A Merkez 4212A-B Karakeçili Mah. Karakeçili Sok.No:20-20A-20B Merkez 4313 Üçtutlar Mah. Okul Sok. No:4 Merkez 4416 Üçtutlar Mah. Albayrak Cad. No:29 Merkez 4517 Karakeçili Mah. Gazi Cad. No:65 Merkez 4618 Yavruturna Mah. Kavukçu Sok. No:5-5A-5B Merkez 4719 Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No: 5-5A Merkez 4820 Yavruturna Mah. Kulaksız Sok.No:20 Merkez 4923 Tepecik Mah. Milönü Sok. No:35 Merkez 5024 Tepecik Mah. Milönü Sok. No:31-33-33A Merkez 5128 Tepecik Mah. Şeyh EyüpSok. No:7 Merkez 5231 Çepni Mah. Hıdırlık Sok. No:8C-8D-8E Merkez 5332 Çepni Mah. Taşhan Cad. No:65 Merkez 5433 Çepni Mah. Merih Sok. No:20-20A-20B Merkez 5534 Çepni Mah. Merih Sok. No:10 Merkez 5636 Çepni Mah. Hürriyet Sok.No:14 Merkez 5738 Çepni Mah. Sandıkçılar Sok. No:12A-12B-12C Merkez 5839 Çepni Mah.Hürriyet Sok. No:21 Merkez 5942 Yeniyol Mah. Hürriyet Meydanı No: 15-15A Merkez 6043 Yeniyol Mah. Hürriyet Mey.No:17 Merkez 6144 Yeniyol Mah.Hamam Sok. No:21-23-25 Merkez 6246 Yeniyol Mah. Eskisaray 1.Sok. No: 10-10A Merkez 6347-47A Yeniyol Mah. 1.Saray Sok. No: 17-17A-19 Merkez 6448 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok No:27B Merkez 6549 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:25A-25B Merkez 6650 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:1-1A-3-3ABCMerkez 6751 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:5 Merkez 72 68697071727374757677787980818283848586- 52 53 55 56 57 62 63 65 73 74 75 76 77 78 79 80 82 84 85 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:7-7A Üçtutlar Mah. Eskiciler Dikiciler Çarşısı Üçtutlar Mah. 1. Osmancık Sok. No:8 Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No: 9-9A Üçtutlar Mah. 2.Osmancık Sok. No:22-22A-22B Kunduzhan Mah. Oruç Sok. No: 12 Kunduzhan Mah. Çubukçu Sok. No:16 Üçtutlar Mah. 2.Üçtutlar Cad. No:53-53A Tepecik Mah. Mecitözü Sok. No: 22-22A Tepecik Mah.Mecitözü Sok. No:24-24A-24B-24C Tepecik Mah. Şeyh Eyüp Sok. No: 13-13A Gülabibey Mah. Nurettin Bey 2.Sok. No:13-13A Üçtutlar Mah.4.Osmancık Sok. No:13 Üçtutlar Mah. 4.Osmancık Sok. No:15-17 Karakeçili Mah.Üçtutlar Cad. No: 14-14A,B,C,D Karakeçili Mah. Üçtutlar Cad. No:4-6-8 Karakeçili Mah. Karakeçili 2. Sok.No: 12-12A Yavruturna Mah. Gazipaşa Sok.No:48 Karakeçili Mah. Azapahmet Sok. No:23 ALACA İLÇESİ 1-Yeni Cami 2-Eski ( Çarşı ) Cami 3-Altıntaş Köyü Cami 4- Hüseyin Gazi Külliyesi 5- Kalehisar Külliyesi BAYAT İLÇESİ 1-Emirbey Cami 2-Aşağı Cami BOĞAZKÖY İLÇESİ 1- Konut Çarşıbaşı Mah. No:25 DODURGA İLÇESİ 1-Mehmetdede Cami İSKİLİP İLÇESİ 1- İskilip Kalesi 2- Redif Kışlası 3-Kuzuluk Köy Cami 4-Ulu Cami 5-Köprübaşı Cami 6-Şeyh Yavsi Cami 7-Eski Hamam KARGI İLÇESİ 1- Hacıhamza Kalesi 2-Örencik Köyü Cami 3-Oğuz Köyü Cami 4-Sinan Paşa Minaresi 73 Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez 5- Taş Mektep 6- Menzil Hanı 7-Hacıhamza- Hamam 8- Konut Bahçelievler Mah Çağlayan Sok. 9-Kale Mah. Bağdat Cad. No:10 10-Zeynel Mah. No:64 Kargı/ Hacıhamza Kargı/ Hacıhamza Kargı/ Hacıhamza MECİTÖZÜ İLÇESİ 1-Eski Askerlik Şubesi 2- Hükümet Konağı 3- Eski Özel İdare Binası 4-Elvançelebi Cami ve türbesi 5- Beke Kaplıcası ORTAKÖY İLÇESİ 1- Aşdavul Cami OSMANCIK İLÇESİ 1- Osmancık Kalesi 2- İmaret Cami 3- Koyunbaba Türbesi 4- Koyunbaba Köprüsü 5- Baltacı Mehmet Paşa Çesmesi SUNGURLU İLÇESİ 1- Saat Kulesi 2-Sunguroğlu Cami 3-Sahra Cami 4-Kavşut Köyü Cami 5- Demirşıh Türbesi 6-Sunguroğlu Hamamı 7-Paşa Köprüsü HASSAS YÖRELER KAPSAMINA GİREN ALANLAR ÇORUM İLİ KORUNMASI GEREKLİ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARININ BULUNDUĞU KORUMA ALANLARI KENTSEL SİT ADI 1-Çorum Kentsel Siti 2-Hacıhamza Kentsel Siti : İLÇESİ : Merkez Kargı KÖYÜ : Hacıhamza Kasabası Kaynak :İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) Doğal Sit : Çorum İli sınırları içerisinde doğal sit alanı bulunmamaktadır. F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 Nci Ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı Resmi Gazete’de 74 Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. Ve 20. Maddelerinde Tanımlanan Alanlar: Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’ne Göre Belirlenen “Kıta İçi Yüzeysel Suları Kapsayan İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları” konusunda yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “Hassas Kirlenme Bölgeleri”: Çorum İlinde hassas kirlenme bölgesi olarak tespit edilmiş bir yer bulunmamaktadır. F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlar: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda Belirtilen Alanlar: İlimizde zeytincilik yapılmamaktadır. F.4.1.12. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.1.13. 17.05.2005 Tarih ve 25818 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar: Merkez İlçeye bağlı Kırkdilim mevkiindeki “Eymir Gölü” veya halk arasında “Gölünyazı”, başta su kuşları olmak üzere çok zengin yaban hayatı barındırmaktadır. ÇorumOsmancık karayolunun 18. km.’sinde bulunan Gölünyazı, 265.282 m2 büyüklüğündedir F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar: Uluslararası sözleşmeler uyarınca korunan alan İlimizde bulunmamaktadır. F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (Bern Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları”. İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. 75 F.4.2.2. 12/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan Alanlar: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan “Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan Alanlar: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. F.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan Kıyısal Alanlar: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar: Boğazköy- Hattuşa Örenyeri 1986 yılında Birleşmiş Milletlerin Eğitim, Bilim ve Kültür kuruluşu olan UNESCO ‘nun “ Dünya Kültür Mirası Listesine “ 176 sıra numarasıyla dahil edilmiştir. Ayrıca Dünya kültür mirasında önemli bir yere sahip olan Boğazköy-Hattuşa’da bulunmuş olan Hitit çivi yazılı tabletleri 2001 yılında “Dünya Belleği” kaydına alınmıştır. Bugüne kadar bulunmuş 31.519 adet çivi yazılı tablet halen İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile Çorum ve Boğazköy Müzelerinde korunmaktadır. Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar : Çorum İli sınırları içerisinde doğal miras kapsamına giren alan bulunmamaktadır. F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (Ramsar Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlar: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.3. Korunması Gereken Alanlar: F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.): Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. 76 F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün Ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. Ve II. Sınıf ile Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler İle Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden İtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu İşletme Sahaları: Konu hakkındaki bilgi (B) başlığında verilmiştir. F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz İçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın Rekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. (*) Hassas Yöreler Kapsamına Giren F.4. Bölümündeki Alanlar İçin İstenen Bilgiler Çatak Tabiat Parkı 1. Alanın Resmi Adı: Çatak Tabiat Parkı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil): Çorum İli Merkez İlçe, Çatak ve Sarin (Çalyayla) Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır. 3. Alanı: Toplam alanı 387,5 ha’dır 3.1. Toplam Alan (km2) 3.2. Kara Yüzeyi (km2) 3.3. Su Yüzeyi (km2) 3.4. Kıyı Uzunluğu (m) 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Çevredeki en güzel bitki örtüsüne sahip olup, ormanlarla kaplıdır. Değişik yaylaların ve Kızılırmak Nehri’nin görülebileceği manzara seyir noktalarına sahiptir. 5. Yasal Konumu: 8.6.1984 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı Gereğince Tabiat Parkı olarak tescil edilmiştir. 77 6. Yerleşimler ve Nüfusları Mülkiyeti : Çatak Tabiat Parkı’nın toplam alanı 387,5 ha olup, bunun 367,5 ha’ı orman arazisi, kalan 20 ha’sı ise hazine arazisi ve özel mülkiyet arazisidir. Tabiat Parkı içerisinde bulunan ormanlık alan doğal yapısıyla korunmakta olup, ormanların işletilmesi yapılmamaktadır. Özel mülkiyet arazilerinde ise genellikle buğday tarımı yapılmaktadır. Toprak yapısı killi-tınlı, bol humuslu kahverengi orman toprağıdır. Tabiat Parkı alanı içinde yerleşim yeri bulunmamaktadır. Tabiat Parkı aynı zamanda mesire alanı olarak kullanılmakta olup, yılda ortalama 3000 civarında araç ve 20.000 civarında da insan girişi olmaktadır. 7-Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler: Alanın tarihsel özelliği bulunmayıp, mesire alanında çeşitli dernek ve kuruluşlar tarafından geleneksel hale gelmiş toplu piknik ve şenlikler düzenlenmektedir. 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) Kara Özellikleri : Alan killi-kumlu, karbonatlı tortul kayaçlar ile volkanik ve bazik mağnetik kayaçlardan oluşmakta olup, arazi yapısı son derece engebelidir. Yer altı su düzeyi yüksekte olup, yüzeye yakındır. Rakım 1200 m-1700m arasında değişmektedir. Rakımın yüksek olması nedeni ile hava sıcaklığı son derece düşüktür. 8.1. İklim Özellikleri 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 8.5. Toprak Yapısı 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) : Tabiat Parkı genellikle Karaçam, Sarıçam , Göknar ve Ardıç ağaçları ile kaplıdır. Ayrıca Yabani Kavak, Defne, Kuşburnu, Kurtbağrı, Böğürtlen vb. çalı türlerine rastlanmaktadır. Alan içerisinde pek çok mantar türü mevcuttur. Tabiat Parkı içerisinde bulunan memeli hayvanlar, Kurt, Yaban Domuzu, Çakal, Tilki ve Tavşandır. Kuşlardan, Kartal, Şahin, Atmaca, Ağaçkakan, Güvercin, Keklik, Alakese ve Bıldırcın yaşamaktadır. Sürüngenlerden ise Küçük Kertenkeleler ve yılanlar bulunmaktadır. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Amaçları : Alan rekreasyon amacıyla kullanılmaktadır. 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.): Alanın yoğun kullanımından kaynaklanan katı atık ve çöpler önemli bir sorundur. Ayrıca piknik sırasında yakılan ateşler büyük bir yangın tehdidi oluşturmaktadır. 78 Sıklık Tabiat Parkı 1. Alanın Resmi Adı: Sıklık Tabiat Parkı. 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil): Çorum İli Merkez İlçe sınırları içerisinde yer almakta olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde ve Çorum’a 7 km mesafededir. 3. Alanı: Toplam alanı 64 ha’dır. 3.1. Toplam Alan (km2) 3.2. Kara Yüzeyi (km2) 3.3. Su Yüzeyi (km2) 3.4. Kıyı Uzunluğu (m) 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Özellikle Çomar Barajı görüntüsü görülmeye değerdir. 5. Yasal Konumu: 2009 yılında Tabiat Parkı olarak tescil edilmiştir. 6. Yerleşimler ve Nüfusları Mülkiyeti : Sıklık Tabiat Parkı’nın toplam alanı 64 ha’dır. Samsun-Ankara karayolu üzerinde ve Çorum’a 7 km mesafede olup, Devletin Hüküm ve Tasarrufu altındadır. Karaçam, Göknar, Meşe gibi ağaç türleri mevcuttur. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler: Alanın tarihsel özelliği bulunmayıp, tabiat parkı halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Ayrıca çeşitli dernek, okul ve kuruluşlar tarafından geleneksel hale gelmiş toplu piknik ve şenlikler düzenlenmektedir. 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) Kara Özellikleri : Alan killi-kumlu, karbonatlı tortul kayaçlardan oluşmaktadır. Arazi yapısı engebelidir. Rakım 1075-1170 m arasındadır. 8.1. İklim Özellikleri: Karadeniz ardı karasal iklim hüküm sürmektedir. 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 8.5. Toprak Yapısı 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki) : Florasını; karaçam, göknar, meşe gibi orman ağaçları, çeşitli mantar türleri, bir yıllık otsu bitkiler ve çalılıklar oluşturmaktadır. Faunasını; kurt, yaban domuzu, tilki, tavşan gibi memeliler, kertenkele, kaplumbağa ve yılan gibi sürüngenler, şahin, keklik, karga, alakese gibi kuş türleri oluşturmaktadır. 79 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Amaçları : Alan rekreasyon amacıyla kullanılmaktadır. 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Bölgenin Doğal Yapıdan Uzaklaştığı Alanlar, vb.): Alanın yoğun kullanımından kaynaklanan katı atık ve çöpler önemli bir sorundur. Ayrıca piknik sırasında yakılan ateşler büyük bir yangın tehdidi oluşturmaktadır. Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı 1. Alanın Resmi Adı: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı 2. Coğrafi Konumu ve Koordinatları (Rakım vb. bilgiler dahil) : Çorum İli Boğazkale İlçesi hudutları içerisinde yer almaktadır. 3. Alanı : Toplam alanı 2634 ha’dır. 3.1. Toplam Alan (km2) 3.2. Kara Yüzeyi (km2) 3.3. Su Yüzeyi (km2) 3.4. Kıyı Uzunluğu (m) 4. Alanın Açıklamalı Tanıtımı: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı, Anadolu Platosu’nun kuzeydoğu köşesindeki Sungurlu Havzası’ndadır. Batıdaki Gökyokuş ve doğudaki Budaközü Dereleri Boğazkale’nin iki yanından geçer ve tarihi saha olan alanda birleşirler. 5. Yasal Konumu: 2873 Sayılı Milli Parklar Kanununun 3. Maddesine göre Bakanlar Kurulunca 21.09.1988 tarihinde karar alınmış ve 2.11.1988 tarihinde resmi gazetede yayınlanmıştır. 6. Yerleşimler ve Nüfusları: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’nın toplam alanı 2634 ha olup, bunun 342 ha’ı orman arazisi, 23 ha’ı hazine arazisi ve 2269 ha’ı özel mülkiyet arazisidir. Park çevresindeki nehir vadilerinde ilkel sulama sistemleri ile sebze ve meyve yetiştirilmektedir. Tepelerde ise kuru tarım yapılmakta olup, hububat,mercimek ve nohut yetiştirilmektedir. Bölgede 6 yerleşim alanı bulunmaktadır. Boğazkale İlçesi 2453, Evren Kasabası 1586, Emirler Köyü 704, Evci Belediyesi 1386, Yazır Köyü 628, Karakeçili Köyü 371 nüfusa sahiptir . Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’nı bir yılda ziyaret eden yerli ziyaretçi sayısı 9000 olup, yabancı ziyaretçi sayısı 20.000 civarındadır. 7. Sosyo-ekonomik-Kültürel-Tarihsel Özellikler : Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı M.Ö.17.yy’da Hitit Krallığı ve merkezinin kuruluş alanıdır. Yörede ilk kazılar Atatürk’ün emriyle başlamış olup, Hititlere ait çeşitli tapınak, saray ve sur kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Hitit medeniyetine ait en önemli eserler park alanında yapılan kazılarla ortaya çıkarılmıştır. Kazılar hala devam etmektedir. 8. Fiziksel Özellikler (Karasal-Denizsel) Kara Özellikleri : Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’nın bulunduğu havza kuzeyde Ilgaz ve güneyde Kırşehir olmak üzere 80 iki masif arasında olup, meozoik bir volkanik sistem içerisindedir. Bölgenin jeolojik temeli paleozoik’e ait metamorfik şistlerden meydana gelmiştir. Paleozoikten sonra Mesozoik boyunca su altı volkanik faaliyetleri olmuştur. Bunlar bölgedeki yeşil sahreler diye isimlendirilen serapantinlerle tanımlanır. En geniş yayılım gösteren mesozoik seriler kretase boyunca teşekkülü devam eden kalker formasyonlarıdır. Jipsli tortular poliesen de oluşan acı su göllerinin dolan yataklarında meydana gelmiştir. Sungurlu’nun güneyindeki Delice Irmağı boyunca uzanan kırmızı kayalardan sızan suların bıraktığı jips tortularını görmek mümkündür. Budaközü’nün diğer kısımlarında jipsli sızıntılar ziraata engel olmaktadır. Nehir Vadisindeki alüvyonlar kuaternere ait en yeni ve en eski sedimanları meydana getirirler. Yörenin iklim şartları yazın sıcak ve kurak, kışın soğuk ve yağışlı olup, Anadolu Platosunun tipik karakteristiğini gösterir. 8.1. İklim Özellikleri 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik özellikler) 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerüstü ve yeraltı suları, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 8.5. Toprak Yapısı 8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve iç sular kapsamında, özellikleri, endemik ve tehdit altındaki): Park alanında bulunan fauna; Tilki, Tavşan, Akbaba, Yılan ve Kertenkeleden oluşmaktadır. flora ise; Meşe, Kavak, Ardıç, Kekik, Nane ve Gevenlerden oluşmaktadır. 9. Alan Kullanımı ve Mevcut Durumu (Tarım-envanter ve mülkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulaşım ve altyapı, vb.) Amaçları: Boğazköy-Alacahöyük Tarihi Milli Parkı’nın kullanım amacı, alanın tarihi bütünlüğünü korumak ve aynı zamanda yöredeki ziyaretçi kullanımı faaliyetlerini düzenlemektir. Alandaki arkeolojik değerler yenilenemeyecek kaynaklar niteliğinde olduğu için, park içindeki alanların kullanımında ve gelişimlerinde tarihi yapıların niteliği gözönünde tutulmaktadır. finansmanında güçlük çekilmektedir. Milli Park alanı için çevrede yerleşik insanlar tarafından otlatma amacıyla hayvan sokulmaktadır. Parkı ziyarete gelen ziyaretçiler için yoğunluğu karşılayacak yeterli alt yapı tesisleri (WC,Otopark vb.)bulunmamakta, bu hususta büyük sorunlara yol açmaktadır. Kaynaklar : * İl Tarım Müdürlüğü (2009) * İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) * Orman İşletme Müdürlükleri (2009) * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) 81 G. TURİZM G.1. Yörenin Turistik Değerleri: Yaylalar: • Kargı Yaylası ( Eğinönü ) : İlimiz Kargı İlçesinin kuzeyindeki yüksek dağlık bölgede yer almaktadır. Çorum’a 140 km, Kargı’ya 26 km uzaklıktadır. Bu bölgede birbirine bağlantılı; Eğinönü, Aksu, Karandu, Göl, Örencik, Karaboya, Gökçedoğan yaylaları mevcuttur. Bu yaylalarda, yöresel yayla mimarisine uygun yayla evleri geleneği halen devam etmektedir. Üzerlerinde sonradan yapılan Aksu ve Gökçedoğan göletlerinde yetiştirilen alabalıkları, yöreye özgü bitki örtüsü ve bol su kaynakları ile bir doğa harikası görünümündedir. • Abdullah Yaylası: İlimiz Kargı İlçesinde ve İlimizin en yüksek dağı olan Köse Dağı (2050) üzerinde yer almaktadır. Çorum’a uzaklığı 114 km, İlçe merkezine 26 km’dir. İstanbul’u Samsun’a bağlayan ve Osmancık İlçemizden geçen karayoluna 12 km mesafededir. Temiz ve bol suyu bozulmamış doğası yanında, sarıçam, karaçam gibi diğer kendine özgü bitki örtüsü ile görülüp; konaklamaya değer yaylalarımızdandır. Bünyesinde 22 yataklı konaklama ünitesi, 120 kişilik restaurant ve 1000 kişilik piknik alanı bulunmaktadır. • Bayat Kunduzlu ve Kuşcaçimeni Yaylaları: Çorum İli Bayat İlçesi sınırları içerisinde ve ilçenin kuzeyinde dağlık Karatepe mevkiinde yer almaktadır. İl Merkezine 100 km. İlçe Merkezine 25 km. uzaklıktadır. Yöre halkı yayla geleneğini bu yaylalarda sürdürmektedir. Özellikle Kuşcaçimeni yaylasında yaz aylarında kamp amaçlı çadırlar kurulmaktadır. Zengin bitki örtüsü ile kaplı olan yaylalarda sarıçam, karaçam ve köknar ağaçları dikkati çekmektedir. Bol su kaynakları ve bozulmamış doğa yapısı ile yayla turizmine elverişli alanların başında gelir. Ulaşım özel araçların yanı sıra; yaz aylarında Cumartesi ve Pazar günleri Belediye otobüsleri ile sağlanmaktadır. • İskilip Yaylaları: İlimiz İskilip İlçesinin kuzeyinde yer alan ve sarıçam, karaçam, köknar, meşe gibi yöreye özgü bitki örtüsü ile kaplı yüksek dağ silsilesi üzerinde birbiri ile irtibatlı doğal güzellikleri ile dikkati çeken birçok yayla yer almaktadır. Bunlardan İskilip-Tosya karayolu üzerinde bulunan Elmabeli-Beşoluk ve Çiçekli yaylaları, aynı güzergâhın 8.inci km.’sinden sola 17 km. gidildiğinde Demirbükü ve Yalak yaylaları piknik ve mesire alanlarından iç turizmde yoğun şekilde yararlanılmaktadır. Elmabeli yaylasının alt yapısı büyük ölçüde tamamlanmış alt katı restaurant, üst katı otel olarak kullanılan bir bina ile futbol ve voleybol oyun sahaları mevcuttur. Ulaşım özel araçların yanı sıra; İskilip-Tosya arasında çalışan ticari minibüsler, yaz aylarında Cumartesi ve Pazar günleri Belediye otobüsleri ile sağlanmaktadır. 82 • Osmancık Yaylaları : Başpınar beldesine 8 km. uzaklıkta olup, altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Çadırlarda konaklama mevcuttur. • İncesu Kanyonu : Ortaköy İlçesi İncesu Köyündedir. Özellikle tek giriş ve çıkışı bulunan İncesu Kanyonu, 12.5 km uzunluğundadır. Genişlik 40-60 metre arasında değişmektedir. Kanyonun her iki yamacı sarp kayalık olup , yer yer ormanlık alanlara rastlamak mümkündür. Kanyon rafting ve trekking sporları için uygun özellikler taşımaktadır. Bir doğa harikası olan kanyon, görülmeye değer bir yerdir. TURİZM AMAÇLI SPORTİF FAALİYETLER Kara Sporları: Trekking Parkurları : • Abdullah Yaylası : Temiz ve bol suyu , bozulmamış doğası yanında , sarıçam ve karaçam gibi kendine özgü bitki örtüsüyle görülmeye değer bir yerdir. Çorum’a 114 km, ilçe merkezine 26 km uzaklıktadır. İstanbul’u Doğu Karadeniz’e bağlayan ve Osmancık İlçesinden geçen karayoluna olan mesafesi 12 km’dir. Bünyesinde 22 yataklı konaklama ünitesi, 120 kişilik restrorant ve 1000 kişilik mesire alanı bulunmaktadır. Geliş yerlerine göre, iki farklı güzergâh izlenebilir. Bunlardan ilki İstanbul – Samsun Karayolunu izleyerek Osmancık Yolu üzerinden, ikincisi Ankara-Çorum Karayolunu izleyerek yine Osmancık yolu üzerinden bölgeye ulaşmaktır. Bölgede yapılabilecek parkur güzergâhı, Abdullah Yaylası’ndan başlamakta, Büklü Yolu ve Otuziki Çatal Çam diye bilinen yerlerden geçtikten sonra Oynar Yaylasında tamamlanmaktadır. Sözkonusu parkur, 12 km uzunluktadır. Özellikle, Oynar Yaylasında bulunan yangın gözetleme kulesinden dürbünle etrafı seyretmenin zevkine doyum olmamaktadır. Parkur güzergâhında bulunan Otuz İki Çatal Çam diye bilinen ağacı görmek de oldukça ilginç olacaktır. • Başpınar Karaca Yaylası : Osmancık İlçemize bağlı Başpınar beldemizde bulunmaktadır. Çorum-Osmancık yoluna 20 km, Çorum’a 50 km mesafededir. Bölgeye İstanbul-Samsun Karayolu ve Ankara-ÇorumOsmancık Karayolundan ulaşmak mümkündür. Karaca Yaylasında altyapı büyük ölçüde tamamlanmış olup, bölge kamp kurmak için oldukça uygun özellikler taşımaktadır. Ayrıca, il ve ilçe merkezinde konaklama imkânı bulunmaktadır. Bölgede yapılabilecek parkur güzergahı, Karaca Yaylası’ndan başlamakta, Çiçekli düz Tepesi ve Cinci Tepe mevkiinden geçtikten sonra, Köklen Mesire yerinde tamamlanmaktadır. Sözkonusu parkur tamamı ormanlık alan olmak üzere, 15 km uzunluktadır. • Çatak Tabiat Parkı : İl merkezine 22 km uzaklıktadır. Orman İşletmesinin koruması altında bulunan mesire yerinin altyapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Bölgeye Ankara-Çorum Karayolundan ulaşılmaktadır. Bölgede yapılabilecek parkur güzergâhı iki etapdan oluşmaktadır. İlk etap Çalyayla Köyüne giden yol ayrımından başlamakta ve Alagöz Yaylasında sona ermektedir. Bu etap 7 83 km’den oluşmaktadır. İkinci etap ise, Alagöz Yaylasından başlamakta geldiğimiz yönde üç km yürüdükten sonra Çatak Tabiat Parkına dönüp 2 km daha yürüdükten sonra Çatak Tabiat Parkı Mesire alanında sona erdirilmektedir. Sözkonusu parkurun tamamı, 12 km uzunluktadır. • Ortaköy-İncesu Köyü : Parkur güzergahı ; Yozgat İli – Aydıncık İlçesi - Kazankaya Beldesinden başlamakta , Çorum-Ortaköy-İncesu Köyünde bitirilmektedir. Özellikle tek giriş ve çıkışı bulunan İncesu Kanyonu, 12.5 km uzunluğundadır. Genişlik 40-60 metre arasında değişmektedir. Kanyonun her iki yamacı sarp kayalık olup, yer yer ormanlık alanlara rastlamak mümkündür. Güzergâhın başlangıç yeri olan Aydıncık İlçesine; geliş yapılan yere göre farklı yollardan ulaşmak mümkündür.1Parkurun, suyun akış hızının yoğun olduğu dönemlerde rafting sporuna elverişli olduğu düşünülmektedir. Diğer zamanlarda kanyon yürüyüş parkuru olarak kullanılarak bir tabiat harikasının gözlenmesi sağlanabilir. Kaplıcalar: • Hamamlıçay Köy Kaplıcası:: Merkeze 12 Km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir. Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır. Suyu 42 derece sıcaklıkta olup; Romatizmal hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir. Yöremizin turistik değerlerini tarih turizmi teşkil etmektedir. Ancak; bunun yanında yayla turizmi, bisiklet turizmi, kaplıca turizmi çalışmaları devam etmektedir. Kaleler: Merkez İlçe : • Çorum Kalesi: Selçuklu mimari özelliği taşıyan Çorum Kalesinde halen iskan mevcuttur. Şehrin güneyinde yüksek bir tepe üzerinde kurulmuştur. Kare planlı olup, 80x80 ebatındadır. Yüksekliği 7.35 m. duvarların genişliği 2.40 metredir. Kalenin kapısı kuzeyde olup, 2.70x3.30 m. ölçüsündedir. Kalenin içerisinde büyük bir mescit bulunmaktadır. İskilip İlçesi : • İskilip Kalesi: Yüz metre yükseklikte, üç tarafı kayalık üzerine inşaa edilmiştir. Güneye bakan bir kapısı, kale içinde sol tarafta bir zindan odası vardır. Dört tarafında burçlar bulunmaktadır. Kargı İlçesi : • Hacıhamza Kalesi: Etrafı surlarla çevrilidir. Kentsel dokusu han, hamam, taş mektep ve evler oluşturmaktadır. 84 Osmancık İlçesi: • Osmancık Kalesi: Yüksek bir tepe üzerine kurulmuş olan kalenin surlarının uzunluğu 2500 m. Yüksekliği 30 m.dir ilk defa kimler tarafından yapıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte Roma Devrinde yapılmış olduğu sanılmaktadır. Kaleden Kızılırmağa gizli yollar mevcuttur. Kale duvarı örgülerinde Horasan harcı kullanılmıştır. Kale içinde kayalar oyularak yapılmış bir hamam harabesi mevcuttur. Kalenin ön kısmında bir kitabe, gözlemci yeri, kapısı ve burçlardan kalıntılar bulunmaktadır. Saat Kulesi: Merkez İlçe : • Saat Kulesi: l894 yılında Çorum’lu Beşiktaş Muhafızı Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından yaptırılmış olup, yüksekliği 27.5 m.dir. İlimizin tarihi bir simgesidir. Sungurlu İlçesi : • Saat Kulesi: l892 yılında Kaymakam Edip Bey tarafından yaptırılmıştır. İnşaat malzemesi olarak kesme taş kullanılan saat kulesi, kaide ve saç örgü kısmı dahil sekiz kısımdır. Saat çelik halat ve 50 kg.lık kovalar vasıtasıyla çalışmaktadır. Camiiler : Merkez İlçe: • Ulu Camii: Çorum’un en büyük camisidir. Selçuklu dönemi eserlerinden olup, sülüs yazısı ile yazılmış iki kitabesi vardır. • Gülabibey Camii: (Han Camii) Çorum İl merkezinde bulunan camii, Çorum Sancak Beylerinden Gülabibey tarafından yaptırılmıştır. • Hıdırlık Camii: Şehrin batısında olan camii geç Osmanlı Devri Mimarisi özelliğini gösterir. Camii yanındaki türbelerde ise; Hicretin 40. senesinde Medine’den İstanbul’un fethi için gelen ordulara mensup olan Peygamberimizin yakın arkadaşlarından Eshab-ı Kiram’dan Suheybi Rumi, islam büyüklerinden Kereb-i Gazi, Yusuf-i Bahri, Übit-i Gazi’nin türbeleri bulunmaktadır. Alaca İlçesi : • Hüseyin Gazi Türbesi: Alaca ilçesi Söğütözü mevkiindedir. • Altıntaş Köyü Camii: İkinci Abdülhamit’in kız kardeşi Reşadiye Sultan tarafından yaptırılmıştır. Kare planlıdır. 85 İskilip İlçesi : • Şeyh Muhittin Yavsi Camii: Ünlü Osmanlı Şeyhülislamlarından ve İslam Alimlerinden Ebussuud Efendinin babası Şeyh Yavsi tarafından tek kubbeli olarak yapılan camii Ebussuud tarafından ekleme yapılarak camii büyütülmüştür. • Evlik Köyü Camii ve Türbesi: İskilip İlçesine bağlı Evlik Köyü’nde bulunmaktadır. Camii ve türbede Fatih’in hocası Akşemseddin’in oğlu (Nurul Hüda) ve aile efratlarının mezarları bulunmakta olup, camii ve türbenin yapımında ahşap malzeme kullanılmıştır. Kargı İlçesi : • Oğuz Camii: Kargı İlçesi Oğuz köyünde bulunan camii 16. yy. karakteristik Osmanlı dini mimari örneği göstermektedir. Mecitözü İlçesi : • Elvançelebi Camii ve Türbesi: Mecitözü İlçesi Elvançelebi Köyünde yer almaktadır. Ünlü Aşık Paşa’nın oğlu Elvançelebi tarafından 1352 yılında yaptırılmıştır. Osmancık İlçesi : • Koca Mehmet Paşa Camii (İmaret Camii): İkinci Murat’ın vezirlerinden Koca Mehmet Paşa tarafından 1410 yılında yaptırılmıştır. Sungurlu İlçesi : • Sunguroğlu Camii (Ulu Camii): 1756 (H.1170) yılında yaptırılan camii kubbe kasnağı kirpi saçaklı olup, sekizgendir. Son cemaat yeri 3 küçük kubbeli olup, giriş kapısı üzerinde kitabesi mevcuttur. Camii Osmanlı dini mimarisi örneğidir. Hanlar: Merkez İlçe: • Veli Paşa Hanı: Plan ve mimari açısından Osmanlı Çağı hanlarına örnek teşkil eden han 1000 m2 lik bir alan kaplar. Ahşap han iki katlı olup, yalnızca ön cepheye bakan köşk bölümü üç katlıdır. 86 Kargı İlçesi : • Menzil Hanı: Hacıhamza kasabasında olup, eski tarihi yol üzerindedir. Dikdörtgenli plan olup, kemerler üzerine oturtulmuştur. Beşik tonoz örgülüdür. Camisi ve hamamı ile bir Osmancık Külliyesi olan yapının günümüze bazı kısımları ulaşabilmiştir. Mesire Yerleri: Merkez İlçe : • Çatak Tabiat Parkı: İl merkezinin en cazip günübirliğine en çok gidilip gelinebilen mesire yeridir. Orman işletmesinin koruması altında bulunan mesire yerinin alt yapısı büyük ölçüde tamamlanmıştır. Çatak Tabiat Parkı İl merkezine 22 km. uzaklıkta, yol asfalt olup, iç turizme hizmet vermektedir. • Sıklık Tabiat Parkı: Çorum İli Merkez İlçe sınırları içerisinde yer almakta olup, Samsun-Ankara karayolu üzerinde ve Çorum’a 7 km mesafededir. Halkın rekreasyon ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Özellikle Çomar Barajı görüntüsü görülmeye değerdir. • Kırk Dilim Mesire Yeri: Osmancık yolu üzerinde bulunan bu mesire yerinin Çorum’a uzaklığı 25 km.’ dir. • Bahabey Çamlığı: İlimiz Devlet Hastanesi bitişiğinde bulunan mesire yeri ağaçlandırılmış olup, halkın piknik yaptığı ve eğlendiği mesire yeridir. • Sağmaca Suyu: Merkez İlçe Kuşsaray köyü sınırları içerisinde Çorum Sağmaca içme suyunun temin edildiği kaynaktır. Ayrıca özel bir firma tarafından kurulmuş alabalık üretim tesisi mevcuttur. İlimiz Merkez İlçede bunlar dışında mesire yeri olarak Seydim Göletleri, Çomar Barajı, Boğabağı, Kılıçören ve Yeşil Yayla köyleri doğal güzelliği bakımından halkın gittiği yerlerdir. Alaca İlçemizde çok sayıda gölet mevcuttur. Halk genellikle Örükaya barajında Aynalı Sazan balığı avlamakta ve pikniğini yapmaktadır. İbrahim köyü civarında bulunan Atatürk Göletinin Köy Hizmetleri Müdürlüğü’nce çevre düzeni yapılarak ağaçlandırılmıştır. Bayat İlçemizde Haremoluğu ve Divanoluğu mesire yerleri Karatepe mevkiinde olup, halkın günübirlik piknik alanı olarak kullandığı mesire yeridir. İskilip İlçesi: • Elmabeli: İskilip’e 13 km. uzaklıkta İskilip-Tosya karayolu üzerindedir. Altyapısı Orman İşletmesince büyük ölçüde tamamlanmış ve bünyesinde oyun sahaları bulunan mesire yeri yöre halkı tarafından günü birlik piknik, eğlence sportif ihtiyaçlarına cevap vermektedir. 87 Laçin İlçesi: • Laçin Köşk Evi Mesire Yeri: Laçin ilçemizde bulunan mesire yeri yüksek bir alanda olup, bütün vadiyi görme imkanı mevcuttur. Çam ağaçlarıyla kaplı ormanlık bir alana sahip olan mesire yeri halkın yaz aylarında piknik amaçlı gittiği yerdir. Köprüler: Osmancık İlçesi: • Koyunbaba Köprüsü: Osmancık İlçesindeki köprü, Osmanlı Sultanı ll. Beyazıt zamanında 1486 (H.889) yılında inşasına başlanıp 1491 (H.895) yılında tamamlanmıştır. 250 m. uzunluğunda 7.5 m. genişliğinde olup 15 gözlüdür. Köprünün kuzey kısmında ve kalenin dibindeki kayalıkta kitabesi mevcuttur. Köprü, sayıları çok az klasik Türk sanatı eserlerindendir. Kızılırmak üzerinden yaklaşık 500 yılından beri sanat abidesi olarak durmakta ve bugün de hizmet vermektedir. Hamamlar : Merkez İlçe: • Paşa Hamamı: 1487 yılında Tacettin İbrahim Paşa Bin Hacı Bey tarafından yaptırılmıştır. Osmanlı dönemi eserlerinden olup, halen çalışmaktadır. • Güpür Hamamı: Merkez de Ulu camii karşısında bulunan hamam 1436 yılında yapılmış Osmanlı dönemi mimari özelliği taşır. Şu anda bakım çalışmaları devam etmektedir. • Ali Paşa Hamamı (Yeni Hamam): Saat Kulesi yanında olup, bu hamam İl’in en büyük hamamıdır. Erzurum beyler beyi olan Ali Paşa tarafından 1573 yılında yaptırılmıştır. Bazı onarımlar görmüştür. Osmanlı dönemi mimari özelliği olup, kadınlara ve erkeklere ayrı ayrı yapılmıştır. • Hamamlıçay Köy Kaplıcası: Merkeze 12 km. uzaklıkta Hamamlıçay Köyündedir. Bayanlara ve erkeklere ayrı ayrı yüzme havuzu mevcuttur. 10 adet özel kabin vardır. Suyu 42 derece sıcaklıkta olup, Romatizmal hastalıkları, cilt hastalıkları ve böbrek taşlarının düşürülmesine iyi gelmektedir. Mecitözü İlçesi: • Figani Beke Kaplıcası: İlimiz Mecitözü ilçesinin Figani köyü yakınındadır. İlçenin 16 km. doğusundaki kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir. Beke kaplıcasının vücut ısısındaki suyu oldukça boldur. Su küçük bir havuzdan kaynayıp oradan büyük havuza aktarılmaktadır. Bu kaplıcanın, idrar artırıcı etkisiyle vücuttaki metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesinde faydalı olduğu bilinmektedir. 88 G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri: İlimiz turizminin kaynağını tarih turizmi teşkil ettiğinden İlimizde Boğazkale, Alacahöyük, Şapinuva ve Yörüklü beldesinde kazı çalışmaları devam etmektedir. Bunun yanında bozulmamış yaylalarımız yayla turizmine açılmayı beklemektedir. G.1.1.1. Konum: Çorum İli, Anadolu kültür mozaiği içerisinde eşsiz bir konuma sahiptir.Doğu-Batı arasında kültürel etkileşim açısından bir köprü görevi gören Çorum İli, Karadeniz Bölgesinin İç Anadolu’ya açılan kapısıdır. Günümüzden 7 bin yıl öncesine ait kültürel verilere rastlanan Çorum’da , ilk organize devleti kuran Hititlerin ilk başkenti Hattuşa bulunmaktadır. Hattuşa Anadolu’nun kalbinde, UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış ülkemizdeki 9 değerden biridir. Hitit uygarlığı en az Mısır Uygarlığı kadar eski ve zengin bir uygarlıktır. Hititlerle Mısırlılar arasında yapılan Kadeş Antlaşması metin tabletleri Boğazköy’de bulunmuştur. Yine Hititlerin önemli kült (dini) merkezlerinden sayılan arkeolojide Arinna olarak bilinen Alacahöyük Ören Yeri; 13 Kral Mezarı , Hatti Tunç Güneş Kursu ve Sfenksli Kapıları ile görülmeye değer tarihi bir yerdir. Ulu Önder Büyük Atatürk’ün bizzat direktifleriyle ilk milli kazılarımızın başlangıç noktası olması ile de önem arzeder. Ortaköy İlçemizdeki Şapinuva ören yeri de büyük bir Hitit kenti olup bol miktarda yazılı belge vermektedir. Kazı ve düzenleme çalışmaları hızlı bir şekilde devam etmektedir. Ayrıca, uluslararası düzeyde 3 yılda bir ülkemizde düzenlenen Hititoloji Kongresi 6 yılda bir de Çorum’da düzenlenmektedir. Bu kongreye dünyanın bir çok yerinden bilim adamları katılmakta olup, ilimizin kongre turizminde öncülüğünü yaparak ilimizin uluslararası tanıtımına katkı sağlamaktadır. Yine her biri sanat şaheseri olan Selçuklu ve Osmanlı Dönemine ait; Cami, köprü ve kaleler Çorum’un her yanını süslemektedir. Cumhuriyet Döneminde ise Çorum geniş caddeleri, parkları, sanatsal etkinlikleri ve temizliği ile örnek bir şehir haline gelmiştir. Çorum tarihi zenginlikleri yanında; yayları ve İncesu Kanyonu gibi doğal güzellikleri ile de görülmeye değer bir yerdir. Şehri saran kavrulmuş leblebi kokuları da Çorum’a ayrı bir güzellik katar. Osmancık ve Kargı’da üretilen pirinçler kaliteleri ve farklı lezzetleriyle dünyanın bir çok yerinden talep görür. Gezilecek Yerler: Antik Kentler: • Boğazköy –Hattuşa: Boğazköy ( Hattuşa ) Örenyeri , Çorum İlinin 82 km güneybatısında yer almakta olup, Ankara’ya uzaklığı ise 200 km’dir. Hitit devletinin eski çekirdek bölgesinin merkezinde bulunan Boğazköy ( Hattusa ) örenyeri; Budaközü Çayı vadisinin güney ucunda, ovadan 300 m. yükseklikteki sayısız kaya kütleleri ve dağ yamaçlarının bölünmesiyle çevrili olarak kuzey ve batıda derin yamaçlarla sınırlandırılmıştır. Şehir kuzeye doğru açık olup, kuzey kısmı dışında diğer kısımları surla çevrilidir. Hattuşa 1986 yılından beri, Türkiye’de UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış dokuz noktadan biridir. Ayrıca burada bulunan çivi yazılı tablet arşivleri de 2001 yılından itibaren yine UNESCO’nun “Dünya Belleği Listesinde” yer almaktadır. Hattuşa’nın keşfi 1834 yılında Fransız mimar Charles Texier tarafından yapılmış ve dünyaya tanıtılmıştır. Bu buluş aslında yalnızca Hattuşa’nın keşfi değil, tamamen unutulmuş olan 89 Hititlerin keşfi olarak da algılanabilir.1893-94’de Ernest Chantre’nin birkaç sondaj yapmasına ve ilk çivi yazılı tabletleri yayınlamasına kadarki dönemde pek çok bilim adamı ve gezgin Hattuşa’yı ziyaret eder. Muze-i Humayun müdürü Osman Hamdi Bey, 1906’da müzesi adına Makridi’nin sorumluluğunda Boğazköy kazılarını başlatmış, zamanın çivi yazısı uzmanı Assiriyolog Hugo Winckler’i de kazı heyetine alarak, burasının Hitit Başkenti Hattuşa olduğunu tespit ederler. 1931-1939 yılları arasında ve 2.Dünya savaşı nedeniyle verilen aradan sonra 1952’de yeniden başlatılan kazılar kesintisiz olarak Alman Arkeoloji Enstitüsü tarafından sürdürülmektedir. Antik Kapadokya bölgesinin kuzey sınırına yakın bir yerde bulunan ve arkeolojik kazılarla gün ışığına çıkartılıp restore edilen ve açık hava müzesi niteliğindeki ziyaret edilebilen Hititlerin başkenti Hattuşa-Boğazköy’deki kalıntılar, Boğazköy Tarihi Milli Park’ın temelini oluşturmaktadır. Yüz yıldır sürdürülen kazı ve araştırmalar Hattuşa-Boğazköy çevresindeki en erken yerleşmenin Kalkolotik çağda (M.Ö. 6000) olduğunu ortaya koymuştur. Eski Tunç Çağı’nda da sürekli yerleşmenin görüldüğü Hattuşa’da bu dönemi Asur Ticaret Koloni devri izler. Yazılı belgelere göre M.Ö. 2. binin başlarında Kuşar’lı Anitta Hattuşa Kralı Pijusti’yi yenip şehri tahrip eder ve şehri lanetler. Anitta’nın lanetine rağmen şehir M.Ö. 1600/1650 yıllarında Hitit Kralı 1. Hattuşili tarafından başkent olarak seçilir. Hititlerin M.Ö.1200’de şehri çeşitli nedenlerle terk etmesiyle burada Erken Demir Çağı (Karanlık Çağ) başlar. Bu dönemi M.Ö. 9.yüzyılda Frig Çağı daha sonra Helenistik, Galat ve Roma/Bizans çağları takip eder. Hitit imparatorluk döneminde, yani M.Ö. 14. ve 13. yy’da şehir yaklaşık 6 km uzunluğunda bir surla çevrilmiştir. Daha geç bir imar evresinde bu surların önüne ikinci bir duvar daha örülerek, kent daha sıkı bir savunmaya alınmıştır. Bu yeni sur üzerinde bulunan anıtsal şehir kapılarının çoğu günümüze kadar oldukça sağlam durumda gelmiştir. Güney batıda, dış yüzünde aslan yontuları bulunan Aslanlı Kapı’yla, iç yüzünde silahlı tanrının görkemli şekikde betimlendiği Kral Kapı, bunların en önemlileridir. Kentin güney ucundaki Yer Kapı’nın da özel bir rolü olmalıdır. Burada 30 m yüksekliğinde, 80 m genişliğinde bir toprak set oluşturulmuştur. Bu set üzerinden geçen kent surunun ortalarında Sfenksli Kapı yer alır. Tam bu kapının altında , Hattuşa’nın bugün içinden geçilebilen tek poterni vardır. 71 m uzunluğunda ve 3 metre yüksekliğindeki poternden geçilerek sur dışına çıkılmaktadır. Şehirde ayakta kalmış, izlenebilen yapıların büyük bölümü, surlar gibi , M.Ö. 13 yy’dan kalmadır. Kraliyet yapılarının yer aldığı Büyükkale’de direkli galerilerle çevrili avlular, konutlar, depo binaları ve büyük bir kabul salonuyla, büyük bir saraya ait kalıntılar ortaya çıkarılmıştır. Hitit metinlerinde sık sık “Hattuşa Ülkesinin bin tanrısından” söz edilmektedir. Kuşkusuz bu tanrıların çoğu imparatorluk ve kült (dini)başkenti Hattuşa’da kendilerine bir tapınım yeri edinebilmişlerdir.Başkent Hattuşa’da bu güne kadar 31 yapı, tapınak olarak tanımlanmıştır. Hattuşa’nın en büyük dini yapısı olan Büyük Tapınak, Aşağı şehirdeki konutların ortasında tek tapınak olarak yükselir. İki kült odası olduğu için tapınak, imparatorluğun tanrılarının en büyükleri olan Hava Tanrısı ile Arinna’nın Güneş Tanrıçasına adanmış olmalıdır. Hattuşa’da son yıllarda yapılan kazıların ağırlık noktasını şehrin, hatta Hitit Devletinin ekonomisine ışık tutan kazılar oluşturmuştur. İmparatorluk döneminde, M.Ö. 13 yy’da kentin kuzeydoğusunda yükselen Büyükkaya sırtında çok büyük boyutlarda, sayıları 11’i bulan yer altı siloları bulunmuştur. Hitit İmparatorluğu’nun M.Ö. 1200 yıllarından hemen sonra yıkılmasıyla Anadolu Tunç Çağları da sona erer. Bununla beraber, Hattuşa şehrinin arazisinin yerleşim tarihi devam eder. M.Ö. 12 yy’ın başlarında, Erken Demir Çağına tarihlenen yeni yerleşme, Frig etkilerini yansıtan bir taşra kasabasına dönüşüp büyümeye başlaması, ancak M.Ö. 8.yy’da gerçekleşir. Yerleşim Pers döneminde de devam etmiştir. Helen/Galat ve Roma / Bizans’a ait yerleşme ve tahkimat izleri de görülmektedir. Bir Türkmen aşireti’nin 16.yy’da burada yerleşmesiyle bugünkü Boğazkale kurulmuştur. Eski adı Boğazköy olan bu yerleşme, Hititler’in başkentine de adını vermiştir. 90 • Boğazkale-Yazılıkaya: Hattuşa-Boğazköy’ün 1.5 km. kuzeydoğusunda yer almaktadır. Hattuşa’nın en büyük ve etkileyici olan kutsal mekanı, şehrin biraz dışında yer alan, yüksek kayalar arasına saklanmış Yazılıkaya tapınağıdır. Tapınak’ta 90’dan fazla tanrı, tanrıça, hayvan ve hayal ürünü yaratıklar kaya yüzeyine işlenmiştir. Tanrı ve tanrıça dizileri olasılıkla, imparatorluk pantconunun baş tanrıları olan Hava Tanrısı ve Güneş Tanrıçası’nın maiyetini oluşturuyordu. Bu yorum sonucunda; Yazılıkaya “Yeni yıl şenlikleri evi” olarak tanımlanabilir. Hitit kült metinlerine göre yeni yıl ve ilkbahar törenlerinde bir araya gelen tüm tanrılar “Hava Tanrısı’nın Evi’nde” toplanırlardı. Bu şenlikte kentin diğer tüm tapınak-larından tanrı heykellerinin törensel bir alayla Yazılıkaya’ya taşınmış olabileceği düşünülmektedir. Yazılıkaya A Odası’nda kayaya işlenmiş kabartma figürlerin özel bir düzeni ve tertibi vardır. Burada sol kaya yüzeyinde ikisi dışında yalnız tanrılar, buna karşın sağ tarafta da yalnız tanrıçalar betimlenmiştir. Ana sahnede Hava Tanrısı ile eşi Güneş tanrıçası ve ortak çocuklarının karşılaşması tasvir edilmiştir. Ana sahnenin karşısındaki duvarda daha büyük boyutlarda büyük Kral lll/lV. Tudhalia betimlenmiştir. Kral Güneş Tanrısı’nın törensel kıyafetinde, elinde egemenlik sembolü olan ucu kıvrık asa tutar durumda, iki tepe üzerinde tasvir edilmiştir. Bu kutsal alanın bu kral tarafından yaptırıldığı ya da son şeklini ebedileştirmek istediği sanılmaktadır. B odasındaki kabartmalar ana odadaki gibi kuşaklar halinde değildir; yan duvarlara dört bağımsız figür işlenmiştir. A odası’nın başlangıcında tanrılar geçidinde de tasvir edilen ve orak biçimli kılıç taşıyan On İki Tanrı ve “Kılıç Tanrısı” Nergal, öbür dünya ile ilişki kuran yer altı tanrıları anlamında olmalıdır. Büyük Kral lll/lV. Tudhalia’nın koruyucu tanrısı olan Şarruma, krala sarılmış ve ona yol gösteren bir durumda tasvir edilmiştir. Büyük Kral lll/lV. Tudhalia’nın hiyeroglifle yazılı ismi, B odasının sağ duvarının ön tarafında bir defa daha yer almaktadır. Hemen yakının da ise bir heykel kaidesi olabilecek taş blok durmaktadır. Olasılıkla burada kralın bir heykeli bulunuyordu. Çünkü Tudhalia’nın oğlu ll. Şuppiluliuma’nın babası için anılacağı bir yer, bir “Ebedi Hegur” yaptırdığı ve içine heykelini koydurduğu çivi yazılı bir tablette anlatılmaktadır. • Alacahöyük: Alacahöyük Antik Kenti; Çorum’un 45 km kuzeybatısında , Alaca İlçesinin 17 km kuzeybatısında yer almakta olup, Boğazköy’e 34 , Ankara’ya ise 210 km uzaklıktaki Alacahöyük Köyü yerleşim alanı içerisinde bulunmaktadır. Höyük , bilim alemine ilk kez 1835 yılında W.C.HAMİLTON tarafından tanıtılmış olup, bu yıllardan itibaren Orta Anadolu’yu ziyaret eden bilginlerin uğrak yeri olmuştur. 1861 yılında ise G.PERROT Anadolu gezisi sırasında höyüğe gelmiş ve kapının sağ ve solundaki dört köşe kulenin planı ile ortosdatların birini açığa çıkarmıştır. Perrot bu çalışmadan sonra Eski Tunç ve Hitit Çağında çok önemli bir kült ve sanat merkezi olan Alacahöyük’te 4 uygarlık çağı bulunmaktadır. Geç Kalkolotik çağını Eski Tunç, Hitit, Frig, Roma ve Bizans dönemleri takip eder. Örenyerinde Hitit İmparatorluk dönemine ait Sfenksli Kapı, şehrin batısındaki Poternli Kapı ve mimari eserler ile Hatti uygarlığının aydınlanmasına çok katkıları olan Alacahöyük Eski Tunç Çağı haneden mezarları ile yerel müzesi, Boğazköy ve Yazılıkaya’yı ziyaret edenler için aynı gün gezilebilecek önemli bir örenyeridir. Hitit İmparatorluk dönemine tarihlenen kalker temel üzerine andezit bloklarla inşa edilmiş iki kule arasında yer alan Sfenksli Kapı’nın genişliği 10 metredir. O, bir yolla bağlandığı büyük mabedin anıtsal geçididir. Dış girişin iki yanındaki büyük söğe bloklarının dış yüzleri Sfenks protomları ile süslüdür. Kulelerin dış ve iç yüzlerinde yer alan kabartmalar Fırtına Tanrısı onuruna kutlanan bir kült festivalini yansıtmaktadır. Alacahöyük kazıları, Orta Anadolu’nun kuzey bölgesinin kesintisiz stratiğrafisini veren tek merkez olması ve özellikle 13 kral mezarı ile eski Tunç dönemine, monimental mimari 91 kalıntılarıyla Hitit dönemine ışık tutması açısından dünya arkeoloji literatüründe önemli bir yere sahiptir. • Ortaköy-Şapinuva: Çorum’un 53 km güneydoğusunda yer alan Ortaköy İlçesinin, 3 km güneyindedir. Ortaköy Hitit şehri, Yeşilırmak Nehrinin üzerinde bulunduğu ve Kelkit’ten başlayan KoyulhisarReşadiye-Niksar üzerinden Amasya’ya doğru gelişen vadinin hemen sonunda yer almaktadır.Şehir derince bir vadinin kuzey yamaçlarındaki bir plato üzerine kurulmuştur. 1990 yılında Prof. Dr.Aygül Süel ve Dr.Mustafa Süel başkanlığında kazı çalışmaları başlatılmıştır. 1994 yılında Ortaköy’ün Hitit Çağı’ndaki adının Şapinuwa olduğu tesbit edilmiştir. Bu önemli Hitit şehri Hitit Devleti’nin başkentlerinden biridir. Yapılan çalışmalarda monumental yapılar günışığına çıkarılmıştır.Bu binalarda şu ana kadar sayıları dört bini aşan Hitit çivi yazılı tablet arşivleri ele geçirilmiştir.Bunların çoğunu Hititçe metinler oluşturur. İçerik olarak birbirleriyle ilişkileri , paleografileri ve buluntu durumlarına göre, Ortaköy – Şapinuva tabletlerinin büyük bir kısmının aynı döneme ait oldukları, Boğazköy ve Maşat Höyük belgeleri ile olan ilişkileri nedeniyle de bu tabletlerin Orta Hitit döneminin sonlarına tarihlendiği açıklanmıştır. • Eskiyapar Örenyeri: Alaca İlçesinin 5.km Batısında, Alaca-Sungurlu yolu üzerindeki höyük, Boğazköy’ün 25.km Kuzeydoğusunda, Alacahöyük’ün ise 20 Km Güneydoğusunda yer almaktadır. Yapılan çalışmalar sonucunda Höyükte kesintisiz bir iskanın varlığı tespit edilmiş olup, Höyükte eski Tunç, Hitit, Frig, Roma ve iki safhalı Helenistik döneme rastlanmıştır. Höyük’ün Kuzeydoğu ve Batı kesimlerinde Hitit İmparatorluk çağı şehir surunun temelleri bulunmuş, dikdörtgen planlı, avluları taş döşeli binalar Boğazköy ve Alacahöyük’teki binalardan farksız olarak Hitit üslubunda inşaa edilmişlerdir. Höyük’ün Güneydoğu kesiminde geniş bir alana yayılan eski Hitit dönemi mahallesinin yanmış evlerinden çok sayıda toprak eserler elde edilmiştir.Yine bu alanlarda bulunan kabartmalı kült vazoları burasının dini bir merkez olduğu görüşünü kuvvetlendirmiştir. Höyük’te Hitit tabakaları altında yer alan eski Tunç çağı tabakalarında yapılan çalışmalarda bir evin tabanı altında altın ve gümüş objelerden oluşan bir defineye rastlanılmıştır. Gümüş vazolar, Suriye şişesi, gümüş merasim baltası, değişik tiplerde altın iğne, boncuk, küpe ve bileziklerden oluşan define, bir taraftan Alacahöyük, Kültepe, diğer taraftan Truva, Poliochni ve Kuzey Suriye-Mezopotamya buluntularıyla benzer olup bu buluntular Ankara Medeniyetler Müzesinde sergilenmektedir. • Yörüklü (Hüseyindede Tepesi): İlimiz Sungurlu ilçesi,Yörüklü kasabası Hüseyindede tepesi olarak adlandırılan mevkiide bulunmaktadır.Yapılan çalışmalar sonucunda Eski Hitit dönemine ait iki ayrı kabartmalı vazo parçalarına yine aynı döneme ait olan tek mekanlı bir odada rastlanmıştır. Elde edilen parçaların restorasyon çalışmaları sonucunda birisinin inandık vazosu tipinde olduğu, diğerinin ise daha küçük ve boyun üzerinde tek filiz halinde Hitit dini törenlerini anlatan bir tasvir bantının olduğu tespit edilmiştir.Bu tasvir bantı üzerindeki en önemli sahneyi ise boğa üzerinde takla atan bir akrobat oluşturmaktadır. İnandık vazosu tipinde olan ve üzerinde 4 tasvir bantı olan büyük vazonun ağız kenarında küçük bir tekne ve başları içe bakan dört boğa başı yer almaktadır.Tasvir bantlarında konular yine Hitit dini törenlerini anlatmaktadır.Bu kabartmalı vazoların yanı sıra yapılan çalışmalarda Eski Hitit dönemine ait olan (formlarını daha önceden bilinen) Matara biçimli kap ve yuvarlak ağızlı yüksek boyunlu testiler de elde edilmiştir. 1998 yılındaki çalışmalarda ise teraslama tekniğinde yapıldığı ortaya çıkan Eski Hitit Dönemine ait mimari takip edilmiş olup, ileri ki dönemlerde kazı çalışmalarına devam edilecektir. 92 • Laçin Kapılıkaya Anıtsal Kaya Mezarı: Çorum’un yaklaşık 27 km. kuzeyinde, Kırkdilim mevkiinde oldukça sarp, kayalık ve akarsu tarafından yarılmış derin vadilerin oluşturduğu engebeli arazi üzerinde, kuzeye doğru uzanan bir kaya blokunun burun kısmının kuzey-batı köşesinde yer almaktadır. Komutan İKEZİOS’a ait hellenistik dönem kaya mezarı olup, M.Ö. II.yüzyıla tarihlenmektedir. Çay seviyesinden 65 m. yükseklikteki kaya mezarının yamuk biçimli bir podyum zemini vardır. Bu podyumdan 8 basamaklı merdivenle ikinci platformda, oradan da 12 basamaklı merdivenle mezar önündeki podyuma geçilmektedir. Mezar odasının kapısı üzerinde “İKEZİOS”yazısı okunmaktadır. Mezar odası kareplanlı olup, girişin sağ ve solunda niş şeklinde oyulmuş ölü şekilleri vardır. • İskilip Kaya Mezarı: İskilip merkezinde bulunan Osmanlı dönemine ait 100 m yükseklikteki tabi bir kaya üzerine inşa edilmiş, kalenin güney ve güneydoğu eteğinde Roma dönemine ait kaya mezarları bulunmaktadır.Güneydoğusunda bulunan kaya mezarının iki sütunlu dikdörtgen bir girişi vardır.Yuvarlak sütun gövdeleri yukarı doğru inmektedir. Başlıklarda bulunan bilezikler üzerinde oturmuş birer aslan bulunmaktadır. Sütun başlıkları üzerindeki üçgen alınlık içerisinde ise yatar durumda karşılıklı kanatlı iki aslan figürü bulunmaktadır. Kabartmalardan birinin elinde kılıç, diğerinin elinde kadeh mevcuttur. Mezar odası içerisinde iki adet ölü sekisi bulunmaktadır.. G.1.1.2. Fiziki Özellikler : • Figani Beke Kaplıcası: İlimiz Mecitözü İlçesinin Figani Köyü yakınındadır. İlçenin 16 km. doğusundaki kaplıcaya çevre il ve ilçelerden çok sayıda turist gelmektedir. Beke Kaplıcasının vücut ısısındaki suyu oldukça boldur. İzotermal (35 derece), Hipotonik (8.99 milimol/lt) ve oligometalik (446,2 mg/lt.) bir maden suyudur. Bu kaplıcanın idrar artırıcı etkisiyle, vücuttaki metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesine faydalı olduğu bilinmektedir. • Hamamlıçayköy Kaplıcası: Suyu zengin minareller ve kükürt içermektedir. İki tane kuyudan su akmaktadır. İzotermal 35-40 derece ( Birisinden 35 derece diğerinden 40 derece) Hipotonik (85 milimol/lt) maden suyudur. Cilt hastalıklarına, romatizmal hastalıklar ve şeker hastalığı için faydalıdır. G.1.2. Kültürel Değerler: Müzeler ve Sergiledikleri Eserler: Kültür Bakanlığı, Gayri Menkul Eski Eserler Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı” olarak tescillenmiş olan yeni müze binasında, Arkeolojik ve Etnoğrafik teşhir salonları mevcut olup, bu salonlar birbirinden bağımsız olarak düzenlenmiştir. Dört kat şeklinde düzenlenen Arkeolojik eser salonunun ilk katında, Alacahöyük, Kuşsaray ve Büyük Güllücek kazılarında bulunmuş olan Kalkolitik Çağ eserleri ile başlayan kronolojik bir teşhir yapılmıştır. Yine bu salonda Eski Tunç Çağına ait Alacahöyük kazı buluntuları ile müzeye satın alma yoluyla kazandırılan aynı döneme ait eserler sergilenmektedir. Bu katta Eski Tunç Çağı Alacahöyük prens ve prenses mezarlarından “L” Mezarı aslına uygun olarak teşhir edilmektedir. Bu bölümü takiben Çorum ili sınırları içindeki arkeolojik kazılarda (Boğazköy-Hattuşa, Alacahöyük, Yörüklü Hüseyindede) açığa çıkartılan Hitit dönemi eserleri ile Boğazköy-Hattuşa’da açığa çıkartılan yapıların mimari kesiti ve magazinler, fotoğraflar ve 93 tanıtım levhaları eşliğinde sergilenmektedir. Aynı katta Yörüklü kazısında bulunan ve Eski Hitit dönemine tarihlenen iki adet kabartmalı vazo teşhir edilmektedir. Birisi, Çankırı-İnandık kabartmalı vazosu gibi dört frizli olup, diğeri daha küçük ve boynu üzerinde tek kabartma friz bulunmaktadır. Müze koleksiyonunda özel bir yere sahip, üzeri çivi yazılı Hitit kralı II. Tuthaliya’ya ait (M.Ö.1430) ünik bronz kılıç’ta yine aynı katta sergilenmektedir. Hitit yazılı belgeleri (Çivi Yazılı tabletler) ile başlayan 2. katta, Boğazköy-Hattuşa kazılarında arşiv halinde bulunan kil mühür baskılı bullaları, kronolojik olarak Ortaköy-Şapinuva kazı buluntusu Çivi Yazılı tabletler ve mühür baskılı bullalar izlemektedir. Yine OrtaköyŞapinuva kazısı küçük buluntuları yanında Hitit ve çağdaşı dönemlerine ait mühürler de bu katta teşhir edilmektedir. Ortaköy-Şapinuva seramik eserlerinin teşhiri ile başlayan 3. katta, Pazarlı kazısında açığa çıkartılmış olan Frig Dönemi buluntularını aynı döneme ait Boğazköy-Hattuşa ve Alacahöyük buluntuları izlemektedir. Bu kattaki kronolojik sergileme Hellenistik, Galat ve Roma dönemi seramik eserleri ile son bulmaktadır. Ayrıca, Hellenistik dönemden itibaren başlayan ve Roma dönemi ve bu döneme ait şehir sikkeleri ile Bizans ve İslami dönem sikkelerinden oluşan Çorum Müzesi Sikke koleksiyonu da bu katta sergilenmektedir. Roma dönemi cam eserleri, altın ve gümüş süs eşyaları, heykelcikler, kandiller ile Bizans dönemi eserlerinin sergilendiği 4. kat ile müze teşhiri son bulmaktadır. 1935 yılında başlayan Alacahöyük kazılarında açığa çıkartılan Kalkolitik, Eski Tunç Çağı, Hitit ve Frig eserlerinin sergilendiği müzede ayrıca Alaca Pazarlı örenyeri kazısında bulunan Frig dönemine ait eserler de sergilenmektedir. Hitit dönemine ait eserlerin ağırlıklı olduğu müzede; Kalkolitik, Eski Tunç, Hitit, Frig, Roma ve Bizans dönemlerine ait eserler de sergilenmektedir. Müzenin giriş holünde Hattusas örenyerini gösterir topoğrafik harita ile kronolojik bir tablo yer almaktadır. Aynı yerde Kral kapıdaki mulaj tanrı kabartması teşhir edilmektedir. Giriş holünden geçilen birinci salonda; Kalkolitik, Eski Tunç ve Asur Ticaret Kolonileri Çağına ait pişmiş toprak eserlerin sergilendiği vitrinler ile bu salondan büyük salona geçilen bölümde ise Yazılıkaya’dan getirilen Tanrıça İştar kabartması yer almaktadır. İkincisi salonda; kronolojik olarak yapılan teşhir düzenlemesinde Asur Ticaret Kolonileri Çağı ile Eski Hitit dönemine ait büyük boy gaga ağızlı testiler ve bunların buluntu durumlarını gösteren fotoğraflar yer almaktadır. Bu vitrinlerin devamında yer alan vitrinlerde ise Eski Hitit ve İmparatorluk dönemine ait pişmiş toprak ve taş eserler, Frig dönemine ait boyalı seramik kapla, fibulalar, Roma dönemine ait pişmiş toprak ve cam eserler, Bizans dönemine tarihlenen bir kiliseye ait bronz malzemeler sergilenmektedir. Ayrıca müzede yer alan orta vitrinlerde yine Hitit dönemine ait çivi yazılı tabletler, mühür, baskılı pişmiş toprak bullalar, silindir ve damga mühürler, bronz baltalar, iğneler, taşçılık aletleri ve kalıplar ile fildişinden dans eden tanrıça, üçlü tanrı grubu, pandantifler ve kabartmalı seramik parçaları teşhir edilmektedir. Vitrin aralarında da büyük boy testiler ile kabartmalı ortastadlar yer almaktadır. Halk Kültürü Hayatın Dönüm Noktaları: • Düğün Adetleri: Evlenme adetleri merkezde, ilçe ve köylerde farklılıklar genel olarak birbirine yakın özellikler taşımaktadır. Büyük ölçüde azaldığı gözlense de çoğunlukla evlilikler “görücü usulü” yapılmaktadır. • Evlenme İsteğini Belirtme: Evlenme çağına gelen gençlerin eş seçiminde ailelere önemli görevler düşmektedir. Evlenmek isteyen oğlan bu durumu annesine söyler.Oğlanın annesi oğlunu evlendirmek üzere 94 araştırmalara başlar. İstenecek kız aile tarafından bulunup,beğendirildikten sonra oğlan’da kız evine götürülür ve kız gösterilir. Eğer oğlan beğenirse kız evine haber gönderilip fikirleri sorulur kızı istemeye gelecekleri haber verilir. Kız evi de kızlarının ve birbirlerinin fikirlerini aldıktan sonra söz kesme (kahve içme) tarihi belirlenir. • Dünürlük ve Şerbet İçme: Çorum’da söz kesmenin diğer bir adı “kahve içme” veya “şerbet içme”dir.Söz kesmeye giden erkek tarafı yanlarında kahve, kuru yemiş, şerbet,tatlı, şeker götürürler.Her iki tarafta birinci derece yakın akrabalarına haber verir. Dünürcüler bir kez daha “Allah’ın emri peygamberin kavli üzerine” kızlarını oğullarına istemeye geldiklerini söylerler. “Evet” cevabı alındıktan sonra kahveler içilir,hoca dua eder. Gelenlere şerbet,kuru yemiş,şeker ikram edilir. Oğlan ve kıza söz yüzükleri takılır. Nişan tarihi kararlaştırılır. • Nişan: Nişan çoğunlukla cumartesi veya pazar günü kız evinde yapılır.Akraba veya komşulara ağızdan veya kartla haber verilir. Eskiden bu işi yaşlı kadınlar yapar ve bunlara “okuyucu” denirdi. Bu kadınlara evlerden yağ, un, bulgur, yazma gibi hediyeler verilirdi. Nişandan bir gün önce erkek evi kız evine baklava, et, kuruyemiş, şerbet ve kızın nişanda giyeceği kıyafeti gönderir. Nişan günü kız evinde gelenlere yemek verilir.Gelenler kıza takı takarlar. Kaynana tarafından yüzüğü takılır. Nişanlılık süresinde bayram ve ya Hıdrellez günleri olursa hediyeler gönderilir. • Düğün: Nişan ile düğün arasındaki zaman erkek ve kız tarafının durumlarına göre değişir. Bir hafta önce hazırlıklar başlar. Kız ve düğün için gerekli olan eşyaları almaya çarşıya çıkılır, buna “pırtı görme” denir. Ayrıca kızın annesine “ana donluğu”, kardeşlerine “kardeş yolluğu” denilen hediyeler alınır. Amaç onların da gönüllerini almaktır. Düğün başlamadan komşuların da yardımıyla iki taraf yemeklerini pişirirler. Düğünde damat en yakın iki arkadaşını “sağdıç” seçer. Sağdıç damatla ilgilenir, onun işlerini yapar, ihtiyaçlarını karşılar. Düğünler cuma akşamı başlayıp pazar akşamı biter. Ayrıca yine oğlan ve kız evleri kendilerine birer “kahya” seçerler. Kahya düğün boyunca gelen misafirler, davul ve zurnacının ihtiyaçlar,yemeklerin dağıtımıyla ilgilenir. Bunun dışında erkek evinde bir de “bayraktar” seçilir. Bayraktar kınacı giderken ve gelin alınmaya giderken önde bayrağı tutar. Cuma akşamı erkek evinde bir tavuk kesilip bayrak takılmasıyla düğün başlar. Yakın akrabalar o gün iki tarafa da “hayırlı olsun” demeye gelirler.Ayrıca kız evi de erkek evine hayırlı olsuna gider. • Kına Gecesi: Cumartesi günü kız evinde herhangi bir saatte “kına yürütme” yapılır. Erkek evi iki veya üç kadını yanlarında bir erkekle kız evine “kınacı” olarak yollar. Bunlar yanlarında kına, kuru yemiş, et, börek, tatlı kızın gelinliğini götürürler. Yine duruma göre kızın kınada giyeceği kıyafeti de erkek tarafı alıp götürebilir. Ayrıca davul ve zurna da kınacılarla gider.Gelen kınacılara yemek verilir. Kınacılar kızı giydirip süslerler, kızı ortaya getirip oturturlar ,yüzüne allı bir yazma örterler, kına türküleri ve ilahi okurlar. Kızı ve orada bulunanları ağlatırlar. Bittikten sonra kızın avucuna para veya altın konup kınası yakılır. Orada bulunanlara da bu kınadan dağıtılır. Arkasından kuru yemiş ve limonata ikram edilir. Kız annesinin elini öper ve sarılıp ağlaşırlar. Kına bittikten sonra davul ve zurnayla halay çekilir. Gelen kınacılar o gece kız evinde kalırlar ve bunlara “gelinin yengeleri” denir. Kızın en yakın arkadaşları da o gece kızın yanında kalırlar. Yengeler kıza gece yatarken yine kına yakarlar. O gece sabaha kadar uyumamaya gayret 95 edilir. Uyuyanlara çeşitli şakalar yapılır. O gece erkek tarafında da damada kına yakılır. Kınadan önce kız tarafı oğlana evine “damat bohçası” denilen damadın düğünde giyeceği kıyafet, pijama, cüzdan, çorap, saat gibi şeyler bulunur. • Gelin Getirme: Pazar günü kız evinde vedalaşmalar olur. Kız gelinliğini giyip bekler. Erkek evinin büyük bir kısmı kayınvalide hariç gelini almaya gider. Bu sırada kız evinin kapıları kilitlenir. Düğünün kahyası gelip kapıyı tutanlara bir miktar para verir kapıyı açtırır. Gelinciler içeri girip, geline bakarlar.Gelinin ağabeyi veya erkek kardeşi kırmızı kuşağı dualar okuyarak gelinin beline üç kez dolayıp takar. Gelin bir kolunda babası, diğer kolunda damat ile evden çıkar. Bu esnada kızın çeyizi de taşınmaktadır. Dualar okunup gelin arabaya bindirilir.gelin alayı dolaşarak erkek evine gelir.Oğlan evine gelindiğinde kayınvalide gelinin önünde çömlek kırar; gelinin bütün kötü huyları böyle kırılsın diye, başından kuru yemiş, şeker,bozuk para atar;bereketli olsun diye,kapının girişine yağ sürdürülür; evine yağ gibi sıvansın diye.Ayrıca gelin evinden çıkıp erkek evine gelene kadar yengeler ellerinde bir ayna tutarlar;gelinin bahtı açık olsun, gelen kötü bakışlar aynen sahiplerine yansısın geline değmesin diye. • Doğum Gelenekleri: Çorum’da doğum olayına büyük önem verilir. Çocuğu olmayan kadınlar, yatırlara, tekkelere giderek adaklar adar, dilekte bulunurlar. Hamile kadının karnının sivriliği olan yaygınlığı, kız doğuracağına yorulur. Hamile kadın göğüslerine süt geldiğinde bir bardak suya sütünden damlatılır. Sütü sağılmazsa bebeğin oğlan, dağılırsa kız olacağına inanılır. Doğan çocuğun göbeği kurutulduktan sonra saklanır. Çocuklar ilk altı ay tam, sonra yarım kundaklanır. Yörede bebeğin altına konan toprağa “Öllük” adı verilir. Çocuk kırklamadan dışarıya çıkarılmaz. Konuşamayan çocuklar, Kapalı Dede’ye götürülür. Buradaki kazanın kapağından çocuğa su içirilir. Dilaltı varsa Karaözler Ocağı’nda kestirilir. Çok ağlayan ve uyumayan çocuklar Dut Dede’ye götürülür. Oradaki taşa bağlanarak bir süre yalnız bırakılır. Taştaki oyuğa üç mum dikilir. Sürekli öksüren çocuk üç kez öksürük deliğinden geçirilir. Öksürük deliği büyük bir taşın oyulmasıyla meydana gelmiştir. Çocuk bu delikten geçirilmeden önce taşın çevresine arpa serilir. Karnı çok şişen çocuklar Kerebigazi’ye götürülür. Karnı türbenin kapısına ya da taşına sürtülür. Çeşmenin suyundan içirilir. Delilik belirtisi gösteren çocuklar, Abdalata köyündeki yatıra götürülür. Başına yatırın sarığı giydirilir. Ve direğe bağlanarak 2-3 saat bırakılır. Çocuğun ilk dişi çıktığında “diş hediği” yapılır. Gelenlere kaynatılmış buğday, kuru yemiş ve yaş meyve sunulur. Kaynatılmış buğdayın 32 tanesi bir ipe dizilerek çocuğun boynuna takılır. Gelen misafirler çocuğa hediye getirir. Çorum’da çocukla ilgili geleneklerden biri de “beşik kertmesi” denilen beşikte nişanlanma olayıdır. Halk Oyunları: Çorum halk oyunlarının temel iki enstrümanı davul ve zurnadır. Oyunlar genellikle halay ve türkülüdür. Oyunların bir kısmı sözlü, bir kısmı sözsüz, tabiat özlü (çekirge) ve aşk konulu (dillala, iğdeli gelin) oyunlar içerir. Oyunlar genellikle disiplinli, bağlı ve dizi halinde oynanır. Serbest oynanan oyunlar da vardır (dillala). • Çorum Halayı 6 erkek oyuncu tarafından davul, zurna eşliğinde oynanır. Oyun 3 bölümdür: 96 Baştaki oyuncunun yerine gelmesi ile müzik değişir, ikinci kısım olan ikileme denilen bölüme geçilir. Oyunun son bölümü olan yellendirme kısmına geçilir. Müzik değişir. Bu bölümde daha hızlı çalmaya başlar. Oyunun hareketleri daha kıvraktır. • İğdeli Gelin: Kız ve erkeklerin beraber oynadığı bir halk oyunudur. Bir erkek bir kız olacak şekilde el ele tutuşan gençler bir halka oluşturur. Türkü bitince davul zurna başlar. Davul zurna susar, halka daraltılarak başka bir kıta söylenir. • Dillala: Dillala oyunu 6 kız 6 erkekle oynanmakta ancak, aktif olarak oynayanlar 6 erkek ve bir kızdır. Diğer kızlar figüran olarak arka planda ve hareketsiz durmaktadırlar. • Çekirge: Yakın geçmişe kadar halkın geçim kaynağını genellikle tarım teşkil ederdi. Ancak, çiftçinin en büyük korkusu ürün olgunlaşınca ortaya çıkan çekirge sürüsüdür. Halk tüfek atıp, teneke çalarak, gürültü çıkarıp bu afeti uzaklaştırmaya çalışır. Çorum halkı bu canlıdan o kadar bezmiştir ki bu oyunu oluşturup türküsünü yazmıştır. Oyun, davul zurna eşliğinde 6 kız, 6 erkekle oynanır. Bir kız bir erkek olmak üzere, eller omuzlar üzerinde bir halka meydana getirilir. Oyunun figürleri çekirgenin hareketlerine uygun şekilde düzenlenmiştir. Davul-zurna çalıp tekrar susunca oyuncular tarafından diğer bir kıta söylenmeye başlar. • Semah: Semahlar dinsel niteliği ağır basan oyunlardır. Törensel yapıya, kurallara uygun olarak gerçekleştirilen bir oyundur. Esas olarak, deyiş eşliğinde (bağlama) sazla oynanır. Semahlarda felsefi bir düşünce çağrışımı vardır, sanatlı deyişlerle söylenir. • Çorum’da Oynanan Diğer Halk Oyunları : Benli, Miço, Bediriş, Sarıkız Geleneksel Türk Tiyatrosu: Köy Seyirlik Oyunları: • Deve Oyunu: Günümüzde Anadolu’nun diğer yörelerinde olduğu gibi Çorum’da da Köy Seyirlik oyunları yok olmuştur. Çorum’da en çok rastlanan köy seyirlik oyunu “Deve Oyunu”dur. Devenin boynuna bağlı olan ipi tutan “deveci “ oyunu yönlendirir. İki “Papaz”. bir “Muhtar” ve “köçekten” oluşan oyuncular (güya) köyde düğün olduğunu duymuş ve gelmişlerdir. Amaçları köylüyü ev ev dolaşıp düğüne davet etmek ve köylüyü eğlendirmektir. Köçek hariç bütün oyuncular karalara boyanmıştır ve sakalları vardır. “Deveci başı “ bir eşeğin üzerindedir ve deveyi bir iple tutmaktadır. Köçek deveci başının kızıdır. Ve aslında papazların görevi kızı seyircilerin tacizlerinden ve kaçırma girişimlerinden korumaktır. Ama papazlarda fırsat bulduklarında kızı kaçırmaya çalışmakta ve birbirleriyle kavga etmekte ellerindeki sopaları birbirlerine ve kızı kaçırmaya çalışan seyircilere vurmaktadır. Bu arada köçek oynayarak köylüyü eğlendirmektedir. “Muhtar” bunlara yardımcı olmaya çalışmakta kılavuzluk etmektedir. Deve böylece bütün köyde dolaştırılır. Köyün belli yerlerinde deve” çökertilir” orada köçek oynar. Daha sonra tekrar dolaşmaya devam edilir. Köy çeşmesine gelindiğinde deveye su içirilir. 97 Bu arada köy halkı da devenin ardında köyü dolaşmaktadır. Son olarak deve ve oyuncular önde, köylü arkada olduğu halde harman yerine çıkılır ve eğlencelere orada devam edilir. • Sandalye Güreşi: Çorum yöresine ait diğer bir köy seyirlik oyunda ”Sandalye Güreşidir” Bu köy seyirlik oyununa diğer yörelerde ve kaynaklarda rastlanılamamıştır. Köyün güreşçisi bir sandalye olan hasmıyla sanki bir güreşçiymiş ve çok güçlü bir rakipmiş gibi güreş sanatının bütün ustalıklarını göstererek güreşmekte ve onun sırtını yere getirmeye çalışmaktadır. Bu sırada davul ve zurnada “göç” havasıyla güreşçileri coşturmaktadır. Sonuçta büyük uğraşlardan ve zorluklardan sonra azılı rakip sandalyenin sırtı yere getirilmekte ve güreşçi birinci ilan edilmektedir. Yukarıda anlattığımız iki köy seyirlik oyunu “deve” ve “sandalye güreşi” hemen hemen otuz yıldır oynanmamaktadır ve kaybolmak üzeredir. • Diğer Seyirlik Oyunlar: Hacı Baba, Kış Yarısı, Topal Kız, Elekçi, Yayık, Kalaycı, Arap, Kartal, Tosbağa, Ayı, Hasan Baba, Davarın Yüzü, Kalburcu, Tilki, Keloğlan, Soku, Eminem,Çiftçi gibi. Halk Müziği: • Halk Müziği Araçları: Bağlama çeşitlerinin tümü kullanılır. On iki, dokuz, sekiz, telli büyük sazlarla, bağlama ve curalar gerek tek tek, gerekse toplu olarak kullanılır. Üflemeli çalgılardan zurna, halaylarda davula eşlik eder. Dilli dilsiz çoban kavallarıyla, dilli çoban düdükleri yörede kullanılan üflemeli çalgılardır. Yörede vurmalı sazlardan davul yaygındır. Çeşitli büyüklükte tel, zil ve kaşık da kullanılır. Alaca ve Mecitözü dolaylarında yaylı sazlardan kemane (kemençeden büyükçe ve ona benzer) çalınmaktadır. • Türk Halk Müziği: Çorum Bölgesinde Türk Halk Müziği çeşitlerinden olan ağıtlar, maniler, destanlar, güzellemeler, ninniler, aşk-sevda türküleri, taşlamalar, ilençler gibi birçok türkü karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan en bilineni, bir ananın kaybettiği oğlunun ardından feryadını dile getiren “Hem okudum hemi de yazdım” ağıtıdır. Yakın bir tarihte derlenen “ilvanlım” türküsü de Çorum güzellemelerine bir örnektir. Yöre müziğinde ezgiler, genellikle ince seslerden başlar. Belli aralıkla karar sesine doğru iner. Bu inişlere de geçici olarak beşinci, dördüncü, üçüncü derecelerde durulur. Ardından yeni bir müzik cümlesiyle karara varılır. Çorum yöresinin uzun havası, “bozlak” türündedir. Kırşehir bozlaklarından seyir itibariyle pek farklı olmamakla birlikte kendi içinde ayrı bir havası vardır. “Ya beni de götür ya sen de gitme”, “Malum olsun da sana bak ne haldeyim”, Çorum bozlaklarına örneklerdir. Genelde Erzurum’da yaygın olan Tatyan türküleri, yapılan göçlerle birlikte Çorum bölgesinde de yaygın olarak bulunmaktadır. “Şu uzun gecenin gecesi olsam” türküsü tatyan ayağındadır. Divanı Garip, Kerem ayaklarında da uzun havalar çalınır söylenir. Alaca ve Mecitözü dolaylarında koşma, zincirli koşma, nefes ve deyişler yaygındır. Türkülü oyun havaları, zil, kaşık, döndürmeli küçük halay havaları, ilençler, turna deyişleri, misket, cirit-güreş havalarıyla, kına, düğün türküleri bölgenin ezgi yapısını oluşturur. Çorumda ilk halk müziği derlemesi, 1939 yılında yapılmıştır. Nurullah Taşkıran, Mahmut Ragıp Gazimihal, Mithat Fennen, Muzaffer Sarısözen ve Rıza Yetişen’ den oluşan ekip 241 halk ezgisini plağa almıştır. 98 • Türk Sanat Müziği: Çorum’da ilk düzenli Türk Sanat Müziği çalışması 1980 yıllarından sonra Kültür Müdürlüğü bünyesinde Dr. Sedat Terlemez yönetiminde başlamış ve konserler verilmiştir. Çalışmalar 1999 yılında Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü bünyesinde ve 2001 yılında Ticaret ve Sanayi Odası bünyesinde iki Türk Sanat Müziği Korosu ile sürdürülmektedir. Osmancık’ da Halk Eğitim Merkezi bünyesinde 2000 yılında Türk Sanat Müziği kursu açılmıştır. 2001 yılında Türk Sanat Müziği Musiki Cemiyeti adını alan koro faaliyetlerine devam etmektedir. Bu üç koro önemli gün ve gecelerde konserler vermektedir. Geleneksel El Sanatları: • Sepetçilik: İskilip İlçesinde az miktarda yapılmaktadır. Fındık ağacı ve ak söğüt denilen söğüdün bir türünden yapılan sepetler; he, çit, zembil, el sepeti, sele, sepet, kadın sepeti, çocuk sepeti olarak adlandırılmaktadır. • Semercilik: Yük hayvanlarının sırtına yerleştirilen semer çok eskilerden beri İskilip’de yapılmaktadır. Keçi derisi ve kamıştan (saz) yapılan semer, seri bir çalışmayla bir ustanın elinden bir günde çıkmaktadır. Semerlerin; palan, çatal semer, sele semer, katırlara takılan kara semer şeklinde çeşitleri vardır. • Bakırcılık: Bakırcılık 1910 yılından beri Çorum Merkez ve İskilip İlçemizde devam ettirilmektedir. Bakır yaprak halinde alınıp ,ölçülerine göre kesilip,kaynağa girer.Kaynaktan çıktıktan sonra her şekle girebilen bakır çekiçle, ağaç tokmaklarla şekli verilir.Daha önceden dibi de usta kendi eliyle yaparken artık fabrikalar hazır olarak dip çıkarmaktadır. Usta da bunları birleştirmektedir.Son yıllarda artık üretim oldukça düşmüştür. • Kargı Bezi: Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş mahalli el sanatlarımızdan olan Kargı Bezi dokumasının tarihinin; en az 80 – 100 yıl öncesine kadar gittiği tahmin edilmektedir. Kargı bezinin tamamen yöre halkının temel giysi ihtiyaçlarına yönelik olarak, ilçemiz merkezi ve Kızılırmak vadisindeki yerleşim birimlerinde(Gökçedoğan, Bağözü, Köprübaşı, Karacaoğlan köylerinde) dokunduğu tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalardan elde edilen bilgilere göre ;1950 ve 1960’ lı yıllarda her ailede bir düzen (işlik) olduğu anlaşılmaktadır. Kargı bezi bu yıllarda altın devrini yaşamıştır. Bilim ve teknolojinin hızlı gelişmesi sonucunda makinelerin seri üretime geçmesi ve daha ucuz maliyet ile üretim yapması neticesinde kargı bezi dokumacılığı duraksama dönemine girmiştir. Şu anda yapmış olduğumuz araştırma neticesinde 1 – 2 yaşlı ninenin bu işi devam ettirdiği tespit edilmiştir. Bu günlerde yaşlı ninelerimizin sandıklarında ve gelin olan genç kızlarımızın çeyizlerin de bu dokumalardan az da olsa bazı örnekler görülmektedir. Kargı bezi dokumacılığı; eskiye oranla özelliğini kaybetmiş durumdadır. Çeyizlerdeki malzemeler önceki yıllarda dokunan toplardan yapılmaktadır. Ancak Kargı bezi dokuması, Gökçedoğan köyümüzde birkaç aile tarafından da olsa eski usul ve yöntemler ile kollektif olarak sürdürülmeye çalışılmaktadır. Dokumanın yoğun ve parlak olduğu yıllarda halk pamuk ve ipek böcekçiliği ile uğraşmış ve dokumada kullanılan ip ve ipeği kendi üretme cihetine gitmiştir. Son yıllarda ise üretimde kullanılan ip pazardan hazır olarak satın alınmaktadır. • Dokumacılık: Ağırlıklı olarak İlimiz Ortaköy İlçesinde yapılmakta olup, halen sürdürülmektedir. 99 a) Çanta dokumacılığı: Azık çantası Kare veya dikdörtgen şeklinde olup iki yüzü de tezgah dokumalı çevreye özgü desenli kenarları püsküllü ve boncuk süslemelidir. b) Çorap örücülüğü: 5 şiş ile örülür yün ipinden çevreye özğü desenli olup bağcıklı ve kenarlarında püskül vardır. Dize kadar örülenleri de vardır. c) Kilim dokumacılığı: Yünden yapıldığı gibi keçi kılından da yapılanları vardır. Çevreye özgü nakış ve desenleri vardır. 5-6 m2 olduğu gibi yolluk şeklinde de tezgahlarda dokunur. d) Duvar Yastığı dokumacılığı: Yer minderlerinin arkasına konulur. Yün ipinden kök boyalı iplerle çevreye özgü desenlerle tezgahlarda dokunur. İçleri kamış veya mısır sapı ile doldurulur.Bir yüzlüdür. İstenirse bunlar iki yüzü de dokuma yapılabilir. Halk Mimarisi: • Geleneksel Çorum Evleri: Çorum’un eski evleri Türk toplumunun geleneksel yapısı ile bütünleşmiştir. Sözkonusu evlere; Çorum’un Çepni, Karakeçili, Devane gibi eski mahalleleri ile İskilip, Sungurlu ve Kargı’da rastlanılmaktadır. Çorum’da geleneksel Türk Evi niteliklerini taşıyan az sayıda ev kalmıştır. Bu evler 19. yy. sonu ya da 20. yy. ’ın ilk yarısına tarihlenmektedir. Çorum evlerinin planı, geleneksel Türk Evi plan anlayışının yerel özelliklerle karışmasından meydana gelmiştir. Arazi yapısı, çevre şartları, ailenin ekonomik şartları ve kendilerine özgü ihtiyaçları farklı plan şemaları oluşturmuştur. • El Sanatları: İlimiz ve ilçelerinde el sanatları günümüze kadar muhafaza edilerek getirilmiş ve hala devam ettirilmektedir. İlimiz ve özellikle İskilip İlçesinde Bakırcılık çok eskiden beri süre gelen bir sanat dalıdır. Alaca Camili Köyü, İskilip ve Ortaköy Karahacip beldesinde yöremize has kilim çeşitleri dokunmaktadır. Ayrıca; İskilip ve Bayat Orman köylerinde ağaç işleri el sanatı çok gelişmiştir. Çorumlu Heykeltraş Hasan Tuluk; çelik, bakır ve pirinçten yaptığı sanat eserleriyle dikkat çekmektedir. Ne Yenir: • Çatalaşı: Yeşil mercimek, yarma (kırık) ve soğan ile yapılır. Soğan tereyağında kavrulur. Üzerine nane eklenir. Su koyup kaynatılır. Mercimek ilave edilir. 20 dk. kaynatıldıktan sonra 3 bardak sıcak su ilave edilip, yarma eklenir. 20 dk. kadar kaynatılıp tuzu eklenir. Daha sonra bir müddet kısık ateşte bırakılıp servis yapılır. • Düğün Çorbası: Süzme yoğurt (torba yoğurt) yumurta ve unla iyice ezilip karıştırılır. Üzerine süt, tavuk suyu, yeterli miktarda ılık su ilave edilip kaynayıncaya kadar sürekli karıştırılır. Ayrı bir yerde iki yumurta, alabildiğince un yoğrulup açılır. Badem şeklinde kesilip tereyağında kızartılır. Pişmiş çorbanın üzerine dökülür. Ayrıca tereyağı ve kırmızı biber kızartılıp sos olarak üzerine dökülür ve sıcak servis yapılır. • Madımak: Adının türkülere konu olduğu madımak; Orta Anadolu’nun bilinen en eski yemeklerindendir. Madımak, soğan, bulgur, tercihe göre pastırma veya çemen ile yapılır. İnce ince kıyılan madımaklar yıkanır. Soğanlar tereyağında kavrulur, pastırma ilave edilir. Sıcak su konulup kaynatılır ve en son madımak ve bulgur konularak pişirilir. 100 • Keşkek: Yarma, et, soğan ile yapılır. Yarmalar akşamdan ıslatılır. Tencerede soğan, et, kırmızı biber, tuz, tereyağı ile kavrulur. Bir su bardağı sıcak su ilave edilir. On beş dakika kaynatılır. Yarma on su bardağı sıcak su ile birlikte tencereye ilave edilir. Kaynayınca kapağı kapatılır kenarları hamur ile çerçevelenir. Bir parmak sığacak şekilde delik bırakılır. Kısık ateşte iki saat pişirilir. • İskilip Dolması: Pirinç, et, soğan ile yapılır. Islatılmış pirinçler tereyağında kavrulur. Üzerine sıcak su eklenir, dinlenmeye bırakılır. Ayrı bir kapta et yağ ile kızdırılır. Soğan ve sıcak su ilave edilir. Et kaynayınca üzerine sacıyak, bunun üzerine de tepsi yerleştirilir. Haşlanan pirinçler bir bez torbaya konularak bu tepsinin üzerine konur. Tencerenin kapağı kapatılarak kapak kenarları hamurla sıvanır, herhangi bir yerine bir parmak sığacak şekilde delik bırakılır. ( Buhar çıkması için) Kısık ateşte dört saat pişirilir. • Ortalık: Kuzunun pirzolalık yerinden yapılır. Çatala gelecek şekilde kesilir, tereyağında kızartılır. Bir tencereye konup yanan közün içerisine yerleştirilip üzerine bir tepsi konur ve saç kapatılır. Susuz olarak pişirilir. • Çorum Mantısı: İçleri kıyma konulup kapatılan mantılar tek sıra halinde bir tepsiye dizilir, kısık ateşte kızartılır, yoğrulmuş olan mantının hamurundan küçük bir hamur açılıp kızaran mantıların üzerine kapatılır. Salçalı, tereyağlı, et suyu ile hazırlanan sos bu hamurun üzerine dökülür. Biraz kaynadıktan sonra üzerindeki yufka ters çevrilir. Daha sonra ocaktan indirilip bıçakla kesilir ve servis yapılır. • Tel Tel: Un ağır ateşte kavrulur. Su, şeker ve limon tuzu kaynatılarak ağda yapılır. Tepsi tereyağla yağlanıp ağda bu tepsiye yayılır. Serin bir ortamda dondurulur. Tepsi ocağın üzerinde 2 dakika kadar ısıtılır. Ağda rulo yapılarak tepsiden kaldırılır. İki kişi ağdayı ellerine alıp sıkarak yumuşatırlar. Yumuşayan ağda elle sıkılarak 65 kez çevrilir. Tepsiye kavrulmuş un yayılır. Ağda bu tepsinin içine konularak unla birlikte çevrilir. Saç teli kıvamına gelince tel tel olmuş demektir. Kesilerek servis yapılır. • Gül Burma: Hazırlanan baklava hamurunun üzerine ıslak bez örtülüp yarım saat dinlendirilir. Yumurta şeklinde parçalar alınıp üzerine nişasta serpilerek yufka şeklinde açılır. Açılan yufkalar bir bez üzerinde hafif kurumaya bırakılır. Daha sonra paralel kesilip içine ceviz konularak gül şeklini alacak şekilde burularak yağlanmış tepsiye dizilir. Bu şekilde kuruması için bir gün bekletilir. Üzerine kızartılmış yağ dökülüp fırında kızartılır. Hazırlanan şerbet sıcak olarak dökülür. • Çorum Baklavası (Lüle Baklava-Sıkma Baklava-Sıyırma): Baklava hamuru açılıp özellikle bu tatlı için kullanılan “oka” konur ve iki tarafından katlanır. İki tarafından hamur sıkıştırılır ve iç kısım oluk şeklinde boş kalır. Tepsiye dizilen baklavaları bir akşam bekletip kurutulur. Daha sonra yağı ve şerbeti dökülüp, üzerine ceviz serpilir. 101 • Hasıda: Pekmez, buğday nişastası, sıvıyağ, tereyağından yapılır. Su, pekmez, nişasta karıştırılır. Sıvıyağ tavada kızdırılır. Karıştırılan pekmezli nişasta tavaya yavaş dökülür, karıştırılarak pişirilir. Top top olmaya başlayınca üzerine kızdırılmış tereyağı dökülüp tahta karıkla ufaltılarak karıştırılır. Soğuk olarak servis yapılır. • Karaçuval Helvası: Un, tereyağı, pekmez şekerden yapılır. Un tavada rengi koyulaşıncaya kadar karıştırılarak kavrulur, koyulaşınca tereyağı ilave edilip iyice yedirilir. Kara pekmez, toz şeker, ceviz içi ve soğuk su birbirine karıştırılıp unun üzerine dökülür. İyice karıştırılıp yumurta büyüklüğünde parçalar yapılır ve üzerine isteğe göre hindistan cevizi dökülür. • Leblebicilik: Çorum’un meşhur sarı leblebisi kuru nohuttan yapılır.Nohutun leblebiye dönüşmesi bir buçuk aylık bir emeğin ürünüdür.Tarihi dükkanlarda, tek kavrumluk leblebiler çuvallardan tenekelere , oradan leğenlere doldurulur. Odun ateşi ile yeterli sıcaklığa ulaşan fırına aktarılan leblebiler son kavurmadan sonra tekrar çuvallara doldurularak dumanı üstünde satışa sunulur. İlimizde her köşe başında bir leblebici dükkanı bulmanız mümkündür. Öteden beri yöremizde yetişen nohutun iriliği ve leblebiye dönüşümü haklı bir üne kavuşmuştur. Ancak altmışlı yıllardan sonra artık bölgede yetiştirilen nohut , leblebi üretimine yetmemeye başlamış ve başka bölgelerden nohut getirilmiştir. Buna rağmen Çorum leblebisi ününden hiçbir şey kaybetmemiştir. Bunda kuşaktan kuşağa aktarılarak bugüne ulaşan kavurma işlemlerindeki beceri önemli rol oynamaktadır. Nohuta ayrı bir lezzet ve altın sarısı rengini kazandıran geleneksel leblebi üretimi bir yandan devam ederken, tüp gazın kullanıldığı modern yöntemler de uygulanmaya başlanmıştır. Leblebi yapmak için öncelikle ateş tuğlası , kerpiç , tava ve karıştırıcıdan oluşan bir kavurma ocağı gerekir. Kullanılacak odunların iz yapmayan cinsten olması önemlidir.Eleme işleminden geçirilen nohutlar önce boylarına göre ayrılır.Birinci kavurma işleminden sonra sıcak olarak çuvallara doldurulup iki gün dinlendirilir.İkinci kavurmadan sonra da iki gün dinlendirilen nohutlar kuru bir yere serilerek 15-20 gün bekletilir.Nohutlar üçüncü kavurmadan önce nemlendirilip bir kez daha bir gün süreyle çuvallarda bırakılır.Üçüncü kavurmada nohutların kabukları ayrılır. Leblebinin acılı, tuzlu, karanfilli ve diğer çeşitlere dönüşmesi bu son kavurma işleminden sonra gerçekleşir. İmalat sürecinden de anlaşılacağı gibi, bu kadar çaba, zahmet ve eşsiz lezzet, Çorum Leblebisinin ününün yıllar öncesinden bugünlere taşınmasındaki en önemli nedendir. Leblebisi ile ünlü olan Çorum, yöresel yemekler bakımından oldukça zengindir. İlin özgün yemekleri arasında Mayalı , (Saç Mayalısı, Tava Mayalısı) , Yanıç , Cızlak , Kömbe, Oğmaç, Hingal, Haşhaşlı Çörek, Borhani (Hamurlu, Yumurtalı, Mantarlı) Helise, Çullama, Madımak, Tirit, İskilip Dolması, Keşkek, Kara Çuval Helvası, Hedik, Teltel, Has Baklava sayılabilir. Bayramlar-Törenler-Kutlamalar: • Hıdırellez Geleneği: Çorum bölgesinde, Hıdrellezin Hızır Aleyhisselam ile İlyas Peygamberin buluştukları gün olduğu inancı vardır. İl’de hıdrellezin gelişi sevinçle karşılanmaktadır. Çünkü kışın bittiğine, yazın geldiğine, bolluk ve bereket dolu günlere ulaşıldığına inanılır. Bu nedenle yazın başlangıcı sayılan 6 Mayıs hıdrellez gününde bir bayram sevinci yaşanır. Hıdırlık, Erzurum Dede, Sıklık Boğazı, Bağlar en çok gidilen yerlerdir. Buralara gitmek için bir-iki gün önceden hazırlık yapanlar vardır. Hazırlık olarak yeni giysiler hazırlanır; çörek, börek, yaprak dolması, bulgur kaynatması yapılır. Birlikte yenilir içilir. Genellikle genç kızlar arasında dalya, atlankaya ve 102 okkel oyunları oynanır. Erkekler bu eğlencelere katılmazlar. Hıdırellez gecesi veya günü arzulanan dileklerin gerçekleşmesi için dualar edilir. • Çorum Uluslar Arası Hitit Fuar ve Festivali: Ulu önder Atatürk’ün doğumunun 100.yılı nedeniyle ilk defa 1981 yılında başlatılan Çorum Hitit Festivali,ilimizin sosyal, kültürel, ekonomik hayatına canlılık ve yeni boyutlar getirmesi, Çorum’daki uygarlıkların tanıtılması, turizm potansiyelinin oluşturulması, sosyal barışın kuvvetlendirilmesi ve son yıllarda gelişen Çorum sanayisinin yurt içinde yurt dışında tanıtımının sağlanması amacına yönelik olarak, her yıl Temmuz ayının ilk haftasında periyodik olarak düzenlenmektedir. • Kargı Panayırı: Panayırın ne zaman başladığına dair bilgi mevcut değildir. Ancak 1938 yılına kadar, Kargı Yaylası’nda eski adıyla “Ayın-Oyun” bugünkü adıyla eyinönü denilen alanda yapılmaktadır. Düz ve geniş bir arazi parçası olan bu alan, Kastamonu-Taşköprü-Tosya, SinopBoyabat, Osmancık ve Kargı merkezlerinin birbirlerine bağlandığı bir kavşak konumundadır. Eğinönü söz konusu merkezler arasında ticaret sağlayan güzergah olması dolayısıyla da önemini hep korumuştur. Kargı panayırı kasım ayının ilk haftası yapılmaktadır. Buna mukabil ayın-Oyun Panayırı olarak bilinen Eğinönü’de yapılan panayırın eylül ayının sonlarında yapıldığı söylenmektedir. Ayın-Oyun panayırı iki hafta sürmektedir. Kargı’nın yanısıra Boyabat-Sinop, Kastamonu, Taşköprü, Tosya, Osmancık ve İskilip yörelerinin katılımıyla panayır kurulurdu ve devam ederdi. İlk hafta esnaf, zanaatkar ve tüccarlar mallarını alıcının beğenisine sunarlardı. Panayırda yapılan alış verişin en önemli güzelliği satılacak malın fiyatına sınırlama getirilmemesidir. Mal sahibi istediği fiyattan malı satar. İkinci hafta “Çobanlar Panayırı” olarak adlandırılır ve daha çok hayvan panayırı özelliği taşırdı. Bir hafta boyunca hayvan sahipleri hayvanları pazarlama imkanı bulurlardı. Ayın-Oyun Panayırı’nda yapılan sportif faaliyet ata sporumuz cirit idi. Yakın çevreden bir araya gelen takımların yaptıkları müsabakalar oldukça iddialı geçer ve panayıra ayrı bir özellik katardı. Kargı Panayırı’nın Eğinönü’nden Kargı’nın merkezine alınması 1939 yılında olmuştur. Panayır Kargı’ya Akyokuş denilen bugünkü Cumhuriyet İlköğretim, Okulu’nun bulunduğu alanda kurulmaya başlamıştır. Sonraki yıllarda İnönü (yanyol), Yayla Sokak ve Karaoğlanoğlu caddelerine taşınmıştır. Panayır hayvan pazarı ve eğlenceye dönük faaliyetlere kin pazarı denilen alanda yapıla gelmiştir. Cumartesi günü cirit yerine at yarışları; Öğleden sonra da çeşitli koşu türü sportif yarışmalar, sanatçıların verdiği konserler yer almaktadır. Pazar günü ise güreş müsabakaları yapılmaktadır. Cumartesi ve Pazar günü yapılan etkinlikler Kargı Çayırı’nda yapılmaktadır. Ayrıca Kasım ayının ilk haftası düzenlenen panayır, ekonomik ve sosyal açıdan ilçe için büyük önem taşımaktadır. Panayır dönemine kadar, ilçe ve köylerinde hasadı yapılan başta pirinç, bamya, tulum peyniri gibi İlçemize özgü ürünler tanıtılmakta ve pazarlanması yapılmaktadır. G.2. Turizm Çeşitleri: İlimiz turizminin ana kaynağını tarih turizmi teşkil etmektedir. Bunun yanında ilimizde bulunan yaylalarda trekking (yürüyüş) sporları, atlı doğa turizmi yapılması mümkündür. Özellikle Kargı Abdullah Yaylası , (parkur alanı 12 km. olup özellikle Oynar Yaylasında bulunan yangın gözetleme kulesinden dürbünle etrafı seyretmenin zevkine doyum olmamaktadır.) Osmancık Başpınar Yaylası (altyapısı büyük ölçüde tamamlanmış olup parkur uzunluğu 15 km. dir.) Çatak Tabiat Parkı (parkur alanı 12 km.dir.) Ortaköy İncesu Kanyonu (uzunluğu 12.5 km. olup yürüyüş ve rafting sporlarına elverişlidir.) ayrıca İlimizde kaplıca turizminin gelişmesine elverişli yerler bulunmaktadır. 103 Bunların başlıcası Hamamlıçay Köy kaplıcası ve Beke Kaplıcasıdır. İlimizde Kongre Turizmi de gelişebilecek turizm çeşitlerindendir. Turizm Arzında İl’e Özgü Değerler: • İl’e Özgü Konumsal Değerler: Çorum, Karadeniz’i İç Anadolu Bölgesine bağlayan karayolu üzerinde, transit bir konumda yer almaktadır. Ankara üzerinden gelen bu yoğun trafik zamanla şehir içine dahil olan çevre yolunu kullanmaktadır. Ayrıca Karadeniz Bölgesini İstanbul’a bağlayan karayolu, Osmancık’tan, güney’e Mersin ve Adana’ya bağlayan karayolu ise şehir merkezi ve Alaca ilçe merkezinden geçmektedir. Bu ulaşım olanaklarının daha iyi hale gelmesi Çorum’daki turizm potansiyelini daha iyi bir konuma getirecektir. Ayrıca, İl Merkezindeki tarihi dokuda yer alan korunması gerekli tescilli evlerin restore edilerek turizm amaçlı kullanılması, Dünyaca tanınan Alacahöyük, Boğazköy-Hattuşa örenyerleri ile Ortaköy-Şapinuva örenyeri ve diğer anıtsal yapılar, İlin gelişme politikası içerisinde ön sırayı tutmaktadır. Birinci planda, İlin kalkınması ve gelişmesi için bu değerlere sahip çıkılması gereği bilinci yerleşmiştir. • İl’deki Turizm Özellikleri Çorum’da var olan turizm potansiyelini başta Boğazköy-Hattuşa, Alacahöyük ve Ortaköy-Şapinuva olmak üzere tarih turizmi oluşturmaktadır. İlde tarih turizmi yanında; yayla turizmi, av turizmi, kongre turizmi, trekking ve bisiklet turizmi yapılması için uygun ortam bulunmaktadır. Hitit dönemine tarihlenen Boğazkale, Alacahöyük ve Ortaköy’deki tarihi doku ile arkeolojik alanların yanı sıra merkez ilçe ve Hacıhamza Beldesindeki tarihi doku ve önemli eserleri ile Çorum Müzesi, Ortaköy İncesu Kanyonu , Bayat , Kargı ve İskilip ilçelerinde bulunan yaylalar İlin turizm özelliklerinin başında gelmektedir. Çorum’da 1834 yılından itibaren başlayan arkeolojik araştırmalar ve devamında yapılan kazı çalışmaları, Anadolu’da var olan toplumların yaşamlarına ışık tutmuş, bu toplumlardan Hititlerin yarattığı büyük uygarlığa başkentlik yapmış Hattuşa ve yanı başındaki Alacahöyük Çorum’u Dünya’ya tanıtarak haklı bir üne kavuşturmuştur. Çorum’da yüzyıldır yapılan arkeolojik kazılar, İlin Hitit Uygarlığının merkezinde bulunması nedeniyle son yıllarda yerli ve yabancılar tarafından yapılan araştırmalar yoğunlaşmış, bunun sonucunda da yeni arkeolojik kazı alanları açılmıştır. Turizm potansiyeli bulunan bu alanların yakın zamanda gelecek talepler doğrultusunda turizm arzına dönüştürülmesine çalışılmaktadır. Ayrıca, bu kazı alanlarında açığa çıkartılan eserlerin sergilendiği üç Müzesi bulunan Çorum, İl Merkezinde yer alan Çorum Müzesi ile ünik Hitit eserlerinin sergilendiği müze olması açısından da önemli bir konumdadır. Yeni teşhiri ile göz dolduran müze yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından beğenilmekte ve ziyaretçi sayısı her geçen gün artarak üst seviyeye çıkmaktadır. Bununla birlikte Alacahöyük ve Boğazkale’de bulunan Müzeler, 25-30 yıl önce yapılan teşhir düzenlemesi ile çağdaş müzeciliğin getirdiği sergileme bakımından oldukça geriye düşmüştür. Bu nedenlerle her iki müzede de yeni teşhir çalışmaları için gerekli girişimlerde bulunulmaktadır. Kültürel Turizm kriterlerine göre Çorum’daki potansiyele bakıldığında, mutfak turizminde Çorum, İç Anadolu Bölgesinin damak tadı özelliğini göstermektedir. Bu konuda çeşit, kalite ve tat açısından yöre mutfağı Çorum’a gelen ya da gelecek olan yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekecek düzeydedir. Çorum, bölgesel olarak Ankara’ya yakın olması nedeniyle çeşitli seminer, kongre ve bunun gibi faaliyetler açısından fazlaca etkin olamamıştır. Ancak, 1990 yılından itibaren Uluslararası düzeyde yapılmaya başlanılan “Uluslararası Hititoloji Kongresinde” ilde bir turizm canlılığının olduğu gözlenmiştir. Bu nedenlerle ilin Kongre Turizmi açısından aktif hale 104 gelebilmesi için bütün özel ve kamu kurumları ile işbirliğine girilerek bu turizm dalının faal hale gelmesi amacıyla harekete geçilecektir. Çorumda son yıllarda “Av Turizminde” bir talep gözlenmektedir. Yoğun olarak Sungurlu, Çorum, Osmancık ilçelerine turlar halinde avlanmaya gelen yerli ve yabancı gruplar görülmektedir. Bu hareketlilik takip edilmerek, “Av Turizminin” İlde organize bir duruma getirilebilmesi için yeni avlaklar tespit edilmiş olup, önümüzdeki yıllarda av turizmi İlimizde iyice canlanmış olacaktır. İlimizde av turizminin geliştirilmesi amacıyla Cemilbey Devlet Avlağı (12.283 ha) tesis edilerek tescili yapılmıştır. Cemilbey Devlet Avlağında özellikle yaban domuzu avı yaptırılacaktır. Çevre ve Orman Bakanlığı’ nın 16.09.2009 tarih ve 7927 sayılı emirleri gereği 2016 yılına kadar İlimizdeki tüm avlakların tesisi ve tescili yapılarak av turizmine kazandırılacaktır. Son olarak dışarıya göç vermiş olan illerden biri olan Çorum, yaz aylarında Ankara, İstanbul gibi metropol kentlerin yanında, yurtdışında bulunan vatandaşların da ailelerini ziyarete gelmeleri ile büyük bir hareket kazanmaktadır. Özellikle, Kargı İlçemizde yaklaşık bir asırdır yapılan panayır ve yayla şenliklerine katılım yöre insanının katılımıyla sınırlı kalmaktadır. Gerekli tanıtımlar yapılarak bu etkinlik bölgesel ve ülkesel hale getirilmelidir. Ayrıca, yaylalar atlı doğa turizmi, trekking sporları ve karavan turizmi için oldukça elverişlidir. Buralar İl turizminin çeşitlendirilmesinde kullanılabilir. Ulusal seyahat acentalarına Çorum-Amasya-Tokatı kapsayan 3 günlük tur programları önerilmelidir. İstanbul-Ankara-Kapadokya tur güzergahlarına; İstanbul-Ankara-Çorum (Alacahöyük-Boğazkale)-Kapadokya ve İstanbul-Bolu-Tosya-Kargı Yaylaları -Osmancık-Çorum-Alacahöyük-Boğazkale tur güzergahları iyi birer alternatif olarak sunulmalıdır. Ayrıca, İstanbul-Safranbolu-Sinop-Samsun-Trabzon-Rize tur güzergahına İstanbulAnkara-Çorum-Amasya-Samsun-Trabzon-Rize güzergahı Karadeniz tur güzergahı olarak önerilebilir. Yürüyüş sporları için İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ile beraber parkur alanları, yamaç paraşütü ve bisiklet turizmi için uygun alanlar tespit edilmiş olup, bu alanlar seyahat acentaları ile irtibata geçilerek değerlendirilmelidir. İldeki doğal kaynaklar değerlendirilerek, Kaplıca Turizmi için gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Çorum’da turizm potansiyeli konaklama türüne göre incelendiğinde, tatil köyü ve pansiyonlar bulunmamaktadır. Oteller ve moteller çoğunlukla merkezde olup, Boğazkale ve Sungurlu’ da da bu tür otellere rastlanmaktadır. Son yıllarda turizm talebine göre kendilerini yenilemeye başlayan bu işletmeler, tur organizatörleri ile birlikte çalışmaya başladıklarından istenilen seviyeye de gelmeye başlamışlardır. İldeki turizm, süreye göre incelendiğinde gecelik kalma süresi ortalama 1-2 günü geçmemektedir. Bu da gösteriyor ki İlde turizmle uğraşanların sık sık vurguladığı gibi turist Çorum’da kalmamakta, Çorum’u bir geçiş noktası olarak kullanmaktadır. Bunun da nedenlerinden en önemlisi Çorum’da yeterli altyapının olmaması (konaklama-yemeiçme-gezmeeğlenme-spor vb) ve Çorum’a gelen turistlerin otobüs ve kendi özel araçlarını kullanmalarıdır. İl’de havaalanı ve demiryolu ulaşımının olmaması turistlerin karayolunu kullanmalarına neden olmaktadır. Swot Analizi: Güçlü Yönler • Tarihi Kültürel Miras: Çorum İli Anadolu Kültür Mozaiği içerisinde eşsiz bir konuma sahip olup, Anadolu’da ilk organize devleti kuran Hititlerin Başkenti Hattuşa Çorum Sınırları içinde ve UNESCO tarafından Dünya Kültür Mirası Listesine alınmış Ülkemizdeki 9 değerden birisi durumundadır. Mısırlılarla Hititliler arasında yapılan Kadeş Antlaşması metin tabletlerinin Boğazkale’de bulunması ve 1935 105 yılında ilk milli kazıların Ulu Önder Atatürk tarafındanAlacahöyük’te başlatılıp, burasının da Hititlerin önemli bir merkezi olduğunun tespiti bölgenin önemini ortaya koymaktadır. Yine her biri sanat şaheseri olan Selçuklu ve Osmanlı Dönemine ait Cami, Köprü ve kaleler Çorum’un tarih ve kültür merkezi yönünden zenginliklerini ortaya koymaktadır. • Jeotermal Su Kaynakları: İlimiz Mecitözü İlçesi Figani Köyü yakınlarında bulunan Beke Kaplıcası; metabolizma artıklarının idrar yoluyla atılmasında ve asit ortamında oluşan taşların düşürülmesine faydalı olması nedeniyle Sağlık Turizmi için değerlendirilebilir özellikler taşımaktadır. • Doğal Varlıklar: İlimiz Ortaköy İlçesi Köyünde bulunan 12.5 km uzunluğundaki İncesu Kanyonu’nun tek girişi ve tek çıkışı bulunmaktadır. Genişliği 40-60 metre arasında değişen Kanyonun her iki yamacı Sarp Kayalık olup, yer yer ormanlık alanlara rastlanılmaktadır. Ayrıca, Helenistik döneme ait yerleşme ve Kybele Tanrıça Kabartması bulunan Kanyonda rafting ve trekking sporları yapılabilir. • Yayla Turizmi: İlimiz Kargı, Osmancık ve Bayat İlçelerinde bulunan yaylaların temiz ve bol suyu, bozulmamış doğası yanında yöresel mimaride yaşatılmaktadır. Sözkonusu alanlar yayla turizmine oldukça elverişlidir. • El Sanatları: İlimiz Ortaköy İlçesinde geleneksel motifli çorap heybe; Boğazkale İlçemizde Hitti Figürlü emitasyon taş oymacılığı, İskilip İlçesinde Ağaç Oymacılığı, Çorum Merkezde Bakırcılık vb. el sanatlarının canlandırılmasıyla elde edilecek ürünler, yöreyi ziyarete gelen turistlerin dönüşlerinde götürebilecekleri İlimize has güzel bir hediye olarak değerlendirilebilir. • • Otel ve pansiyon işletmeciliği: Tur güzergahı ve paket turların oluşturulması: 106 ÖZEL KUTLAMA GÜNLERİ 2009 İLK BAŞLADIĞI TARİH KUTLAMA TARİHİ Çorum Merkez (Çorum Belediye Başkanlığı) 1981 Temmuz 2009 Çorum / Alaca İlçesi ( Alaca Avcılar Doğayı ve Hayvanları Koruma Derneği ) İlk 16 Ağustos 2009 Çorum / Bayat İlçesi (Bayat Belediye Başkanlığı) 13 yıldır devam ediyor. Ekim 2009 6. Boğazkale Kültür Etkinlikleri Çorum / Boğazkale İlçesi (Boğazkale Belediye Başkanlığı) 6 yıldır devam ediyor. 02 Ağustos 2009 1 Dodurgalılar Kaynaşma ve Dayanışma Kültürel Etkinlikleri Çorum / Dodurga İlçesi (Dodurga Belediye Başkanlığı) 2004 24-25 Temmuz 2009 2 Çorum / Kargı İlçesi (Kargı Belediye Başkanlığı) 100 yıldır düzenleniyor. 02– 08 Kasım 2009 7 Toplu Sünnet Şöleni Çorum / Sungurlu İlçesi (Sungurlu Belediye Başkanlığı) 3 yıldır düzenleniyor. Ramazan Ayı nedeniyle tarihi belli değil Karakucak ve Yağlı Güreşler Çorum / Sungurlu İlçesi (Sungurlu Belediye Başkanlığı) 3 yıldır devam ediyor. Ramazan Ayı nedeniyle tarihi belli değil Çorum / Uğurludağ İlçesi (Uğurludağ Belediye Başkanlığı) 5 yıldır düzenleniyor. 16 Ağustos 2009 KUTLAMANIN ADI YAPILDIĞI YER VE DÜZENLEYEN KURULUŞ KAÇ GÜN SÜRDÜĞÜ Tablo.G.1. Festivaller ve Özel Günler Ulus. Hitit Fuar ve Festi. Alaca Avcılar Doğayı ve Hayvanları Koruma Derneği 1. Geleneksel Karakucak Güreşleri Kültür ve Tanıtım Festivali Kargı Panayırı Yayla Şenlikleri 1 1 Kaynak : İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) • Çorum Uluslar Arası Hitit Fuar ve Festivali: Ulu önder Atatürk’ün doğumunun 100.yılı nedeniyle ilk defa 1981 yılında başlatılan Çorum Hitit Festivali, İlimizin sosyal, kültürel, ekonomik hayatına canlılık ve yeni boyutlar getirmesi, Çorum’daki uygarlıkların tanıtılması, turizm potansiyelinin oluşturulması, sosyal barışın kuvvetlendirilmesi ve son yıllarda gelişen Çorum sanayisinin yurt içinde yurt dışında 107 tanıtımının sağlanması amacına yönelik olarak, her yıl Temmuz ayının ilk haftasında periyodik olarak düzenlenmektedir. G.3. Turistik Altyapı: İlimizde 7 Turizm İşletmesi Belgeli Otel, (A) Grubu 6, (B) Grubu 1, (AG) Grubu 1 Seyahat Acentası, 4 Turizm İşletmesi Belgeli, 6 Turizm Yatırımı Belgeli tesis mevcuttur (konalama ve yeme-içme tesisi). Bu tesislerin muhtelif aralıklarla denetimleri yapılmaktadır. Ayrıca 7 adette Belediye Belgeli, Kültür ve Turizm Bakanlığınca ankete tabi tutulan otel mevcuttur. Tablo.G.2. Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri TURİZM İŞLETME BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ Tesisin Adı Sınıfı Oda Yatak Telefon Yetkili Adı Adres Anitta Otel 5* 240 496 213 85 15 Uğur KALE İnönü Cad. No:80 ÇORUM Dalgıçlar Otel 4* 44 88 223 09 09 Ahmet DALGIÇ Bahçelievler Mah. Bahabey Cad. No:15 ÇORUM Büyük Otel 3* 46 96 224 60 92 Ali İ. ÇAĞIRAN Çepni Mah. Ankara Cad. No:90 ÇORUM Mavi Ocak 3* 40 80 310 00 33 Mustafa MAVİ Samsun Yolu 5. km Sungurlu / ÇORUM Hotel Kolağası 2* 45 62 213 54 51 Adnan KOLAĞASI Azapahmet Sok. No:18 ÇORUM Otel Pithana 2* 30 63 224 36 61 Mustafa YURTTUTAR İnönü Cad. No. 97 ÇORUM Aşıkoğlu Otel 2* 31 62 452 20 04 Cengiz AŞIK 476 947 TOPLAM Gülabibey Mah. Nurettinbey Cad. No: 1/A ÇORUM Tablo.G.3. Turizm Yatırımı Belgeli Konaklama ve Yeme-İçmeTesisleri TURİZM YATIRIMI BELGELİ KONAKLAMA VE YEME-İÇME TESİSLERİ Tesisin Adı Sınıfı Oda Yatak Telefon Labarna Penez (Termal Penez Otel) 17.11.2009/151 5* 124 268 227 77 64 Demir Alan Otel 3* 36 72 Ganita Otel 3* 24 48 681 52 00 Yahya TÜYSÜZ Hitit Park Otel 5* 174 360 225 47 61 Ahmet KAYIŞ Hattuşa Otel Komp. 4* 207 456 225 41 08 İsmail SOYSAL 565 1204 650 kişilik yemek salonu - 681 52 00 Yahya TÜYSÜZ TOPLAM Ganita Restorant 1.Sınıf TOPLAM Yetkili Adı Ali Penez Adres Samsun Yolu 2. km Sıklık Mah. ÇORUM Hattuşaş Mah. Yazılıkaya Yolu Üzeri No:45 Boğazkale ÇORUM 650 108 Baldıran Köyü, Çini Yeri Mevkii (3 pafta, 367-376 Parseller) Osmancık ÇORUM Çepni Mah. Hıdırlık Altı Ankara Şosesi ve Sığır Yolu Kenarı / ÇORUM Samsun Yolu 3. km Sıklık Mevkii (122 Pafta, 151 Ada, 23 Parsel) ÇORUM Baldıran Köyü, Çini Yeri Mevkii Osmancık ÇORUM Tablo.G.4. Turizm İşletmesi Belgeli Yeme-İçmeTesisleri Tablo.G.5. Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri TURİZM İŞLETMESİ BELGELİ YEME İÇME TESİSLERİ Tesisin Adı Katipler Konağı Lokanta İşletmeciliği Sınıfı Özel İşletme Telefon No 224 96 51 Kapasite 87 Adresi Karakeçili Mah. 2. Sok. No:20 ÇORUM Büyük Vadi Dinlenme Tesisleri 2.Sınıf 227 35 35 270+68 Sıklık Mah. Samsun Yolu 3. km ÇORUM Baktat Dinlenme Tesisleri / Sungurlu Mola Noktası 311 47 64 300+200 Ankara Yolu 4. km Sungurlu / ÇORUM Hancılar Et Lokantası 1. Sınıf 245 91 91 245 92 54 175+200 Samsun Yolu 12. km / ÇORUM T O P L A M 1300 BELEDİYE BELGELİ KONAKLAMA TESİSLERİ Yer Tesisin Adı Telefon Faks Türü Sınıfı Adres Çorum Şirin Otel 225 56 55 224 91 56 Otel 1 Çepni Mah. İnönü Cad. 7/1 ÇORUM Çorum Real Residance Hotel 225 73 33 225 73 37 Butik Otel 3 Çepni Mah. İnönü Cad. No:62 ÇORUM Çorum Grand Park 212 30 44 225 41 31 Otel Belediye Çepni Mah. İnönü Cad. No:60 ÇORUM Alaca Acar Otel 411 38 90 411 72 06 Hotel 1 Yıldızhan Mah. Zile Cad. No:15 Sungurlu Fatih Otel 311 34 88 - Otel 2 Sunguroğlu Mah. Cengiz Topel Cad. No:24 Sungurlu Ferhat Otel 311 80 67 - Otel 2 Sunguroğlu Mah. Kahraman Sok. No:3 Boğazkale Başkent Motel 452 20 37 452 25 67 Motel 1 Hattuşaş Mah. Yazılıkaya Yolu Üzeri No:45 109 Tablo.G.6. Seyahat Acentaları SEYAHAT ACENTALARI ACENTANIN ADI GRUBU TELEFON FAKS Adres Çavuşoğlu Turizm A 224 39 28 224 56 89 Gazi Caddesi. / ÇORUM Aybike Turizm A 224 80 91 224 35 83 Ulucami Civarı/ ÇORUM Aniş Turizm A 212 26 83 224 15 76 Gazi Caddesi./ ÇORUM ENN Turizm A 213 22 19 213 20 96 Üçtutlar Mah. Alaybey Sok. ÇORUM Saygı Turizm AG 224 87 77 224 87 77 İnönü Caddesi/ ÇORUM İntegral Turizm B 224 94 88 224 94 88 İnönü Caddesi/ ÇORUM Mitoden Turizm A 221 20 21 221 03 23 Bahabey Caddesi/ ÇORUM AGM Ankara Gezi Merkezi Turizm A GENÇ MEDYA TURİZM SEYAHAT ACENTASI A Üçtutlar Mah. Cami Kebir Sok. No:6 ÇORUM 224 49 99 224 60 31 224 80 04 Gazi Cad. Maliye 2. Sok. No:3/C ÇORUM Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) 110 G.4. Turist Sayısı Tablo.G.7. 2009 Yılında Konaklayan Turist Sayısı DALGIÇLAR OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN ALMANYA FRANSA 1 İNGİLTERE 2 İTALYA 4 2 1 3 MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 21 13 1 1 1 1 2 3 1 2 4 3 1 2 13 8 1 2 YABANCI TOPLAM 20 10 4 6 YERLİ 529 476 426 GENEL TOPLAM 549 486 OCAK ŞUBAT 3 İNGİLTERE 6 İTALYA 11 ARALIK 4 4 TOPLAM 42 15 1 10 40 2 4 5 26 23 41 4 4 4 131 25 20 29 56 48 4 11 9 242 453 447 379 370 312 369 385 256 364 4.766 430 459 472 399 399 368 417 389 267 373 5.008 MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 4 4 ALMANYA FRANSA KASIM 1 2 DİĞERLERİ 8 1 3 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 21 103 2 1 1 1 4 3 2 8 4 6 1 2 2 1 41 10 3 2 YABANCI TOPLAM 61 18 6 8 YERLİ 964 752 607 1.025 770 613 14 56 2 DİĞERLERİ 132 28 28 AMERİKA GENEL TOPLAM EKİM 28 AMERİKA GECELEME EYLÜL 6 8 6 38 27 41 7 4 4 183 26 112 47 60 51 7 16 9 421 885 831 770 533 444 586 589 426 620 8.007 893 857 882 580 504 637 596 442 629 8.428 111 ANİTTA OTEL GİRİŞ OCAK ALMANYA ŞUBAT MART NİSAN 4 20 20 MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 4 23 FRANSA EYLÜL EKİM KASIM 90 23 5 ARALIK 189 6 İNGİLTERE 2 İTALYA 3 AMERİKA 6 1 1 3 2 1 1 1 TOPLAM 3 3 5 17 3 DİĞERLERİ 39 26 46 57 16 21 31 63 49 9 19 3 379 YABANCI TOPLAM 39 35 68 81 20 28 54 68 145 32 24 3 597 YERLİ 3.588 3.633 1.760 2.893 2.150 2.113 1.065 968 1.092 1.012 1.325 962 22.561 GENEL TOPLAM 3.627 3.668 1.828 2.974 2.170 2.141 1.119 1.036 1.237 1.044 1.349 965 23.158 GECELEME OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 2 2 20 90 23 9 ALMANYA HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 1 23 FRANSA 170 6 İNGİLTERE 1 İTALYA 1 AMERİKA 6 2 1 1 5 2 2 1 3 2 5 15 5 DİĞERLERİ 15 11 29 33 18 14 60 88 79 13 52 7 419 YABANCI TOPLAM 15 15 34 56 26 17 83 93 175 36 61 7 618 YERLİ 3.633 3.708 2.520 2.227 2.920 2.263 1.082 1.040 1.116 1.068 1.512 998 24.087 GENEL TOPLAM 3.648 3.723 2.554 2.283 2.946 2.280 1.165 1.133 1.291 1.104 1.573 1.005 24.705 112 ÇORUM BÜYÜK OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS ALMANYA EYLÜL EKİM 1 FRANSA 2 İNGİLTERE 2 KASIM ARALIK 2 TOPLAM 3 22 24 2 İTALYA - AMERİKA DİĞERLERİ 1 11 12 4 5 14 48 25 49 33 31 9 2 6 226 0 4 5 14 52 47 49 34 43 9 4 6 267 YERLİ 667 623 650 734 1.028 710 946 577 528 553 445 611 8.072 GENEL TOPLAM 667 627 655 748 1.080 757 995 611 571 562 449 617 8.339 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YABANCI TOPLAM GECELEME HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS ALMANYA 1 FRANSA 2 İNGİLTERE 2 2 3 22 24 2 İTALYA - AMERİKA DİĞERLERİ 2 11 13 4 5 18 48 25 49 33 31 9 2 7 231 0 4 5 18 52 47 49 35 43 9 4 7 273 YERLİ 1.042 1.018 1.072 1.216 1.810 1.225 1.273 843 794 815 659 1.011 12.778 GENEL TOPLAM 1.042 1.022 1.077 1.234 1.862 1.272 1.322 878 837 824 663 1.018 13.051 YABANCI TOPLAM 113 SARIGÜL OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ 1 YABANCI TOPLAM 1 0 YERLİ 308 302 GENEL TOPLAM 309 302 0 0 0 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS GECELEME 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 610 0 0 0 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 0 0 0 0 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 611 ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ 1 YABANCI TOPLAM 1 0 YERLİ 472 622 GENEL TOPLAM 473 622 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1.094 0 0 0 114 0 0 0 0 0 0 0 1.095 KOLAĞASI OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ 2 1 3 2 3 3 12 8 YABANCI TOPLAM 2 1 3 2 3 3 12 8 YERLİ 537 433 494 543 589 516 498 GENEL TOPLAM 539 434 497 545 592 519 510 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS GECELEME 4 123 80 241 0 4 123 80 241 606 381 552 418 499 6.066 614 381 556 541 579 6.307 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ 7 5 21 39 30 14 12 8 YABANCI TOPLAM 7 5 21 39 30 14 12 8 YERLİ 775 615 644 684 772 691 728 GENEL TOPLAM 782 620 665 723 802 705 740 115 44 123 80 383 0 44 123 80 383 680 529 704 490 710 8.022 688 529 748 613 790 8.405 PİTHANA OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ - YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 YERLİ 461 457 606 511 601 549 530 481 426 668 491 581 6.362 GENEL TOPLAM 461 457 606 511 601 549 530 481 426 668 491 581 6.362 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK GECELEME HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS - ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ - YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 YERLİ 622 692 811 656 766 710 709 609 545 801 623 760 8.304 GENEL TOPLAM 622 692 811 656 766 710 709 609 545 801 623 760 8.304 116 - MAVİ OCAK OTEL GİRİŞ ALMANYA OCAK ŞUBAT MART 2 MAYIS 20 FRANSA İNGİLTERE NİSAN 43 4 83 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM 32 ARALIK TOPLAM 56 31 2 36 113 260 74 34 18 83 37 372 3 22 25 119 15 İTALYA KASIM 6 1 2 53 AMERİKA 8 32 44 30 DİĞERLERİ 2 56 19 87 50 46 71 121 68 1 1 522 6 10 88 158 215 186 112 93 311 246 1 1 1.427 YERLİ 254 280 425 478 750 424 1.150 550 250 265 410 198 5.434 GENEL TOPLAM 260 290 513 636 965 610 1.262 643 561 511 411 199 6.861 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK YABANCI TOPLAM GECELEME ALMANYA 2 20 FRANSA İNGİLTERE 43 4 83 18 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 56 31 2 36 113 260 74 34 18 83 37 372 3 22 25 119 15 İTALYA 32 132 6 1 2 53 AMERİKA 8 32 44 30 DİĞERLERİ 2 56 19 87 50 46 71 121 68 2 4 526 6 10 88 158 215 186 112 93 311 246 2 4 1.431 YERLİ 302 314 462 529 810 485 1.090 600 297 287 442 215 5.833 GENEL TOPLAM 308 324 550 687 1.025 671 1.202 693 608 533 444 219 7.264 YABANCI TOPLAM 117 18 132 AŞIKOĞLU OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS ALMANYA 36 29 8 6 20 FRANSA 4 12 19 4 19 İNGİLTERE 32 1 İTALYA 10 26 12 138 70 KASIM ARALIK TOPLAM EYLÜL EKİM 75 55 229 2 60 4 37 256 AMERİKA 2 50 3 2 2 4 2 65 DİĞERLERİ 60 10 5 9 49 24 13 170 102 143 62 33 228 173 76 14 18 33 19 19 16 20 95 52 247 189 96 0 0 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 81 55 237 2 62 4 38 YABANCI TOPLAM 0 0 0 YERLİ GENEL TOPLAM 0 0 0 116 161 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS ALMANYA 36 31 8 6 20 FRANSA 4 12 19 4 21 İNGİLTERE 32 2 İTALYA 10 26 16 138 70 GECELEME HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 0 0 817 139 956 260 AMERİKA 4 50 4 2 2 4 2 68 DİĞERLERİ 62 12 12 9 51 34 18 198 106 147 71 37 232 189 81 14 18 35 30 19 20 22 120 165 106 67 251 209 103 YABANCI TOPLAM 0 0 0 YERLİ GENEL TOPLAM 0 0 0 118 0 0 863 158 0 0 1.021 ŞİRİN OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART ALMANYA FRANSA NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 1 1 1 1 İNGİLTERE - İTALYA 1 1 AMERİKA - DİĞERLERİ 3 YABANCI TOPLAM 4 YERLİ GENEL TOPLAM GECELEME 3 3 4 3 1 4 5 0 3 4 4 3 1 4 5 1 528 409 546 586 511 380 520 488 560 532 409 549 590 515 383 521 492 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS ALMANYA FRANSA TOPLAM HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 3 29 0 3 32 390 338 400 5.656 565 391 338 403 5.688 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 1 1 1 1 İNGİLTERE - İTALYA 1 1 AMERİKA - DİĞERLERİ 2 YABANCI TOPLAM 3 YERLİ GENEL TOPLAM 2 2 2 1 1 3 2 0 2 3 2 1 1 3 2 1 528 409 546 586 511 380 520 488 560 531 409 548 589 513 381 521 491 562 119 3 18 0 3 21 390 338 400 5.656 391 338 403 5.677 KONFOR PALAS OTELİ GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ - YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 YERLİ GENEL TOPLAM GECELEME - 0 0 0 0 0 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS 0 0 0 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 0 0 0 0 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK - ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ - YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 YERLİ GENEL TOPLAM - 0 0 0 0 0 120 0 0 0 0 0 0 0 - ACAR OTELİ / ALACA GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK ALMANYA TOPLAM - FRANSA İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ - YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 YERLİ 189 203 218 153 151 87 110 110 195 113 149 267 1.945 GENEL TOPLAM 189 203 218 153 151 87 110 110 195 113 149 267 1.945 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK GECELEME HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS - ALMANYA - FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA - AMERİKA - DİĞERLERİ - YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 YERLİ 92 141 220 244 273 105 78 93 130 157 97 183 1.813 GENEL TOPLAM 92 141 220 244 273 105 78 93 130 157 97 183 1.813 121 - FATİH OTELİ GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK ALMANYA - FRANSA 1 3 1 5 İNGİLTERE - İTALYA 2 6 8 AMERİKA - DİĞERLERİ 2 YABANCI TOPLAM 2 0 0 1 4 YERLİ 57 80 82 66 GENEL TOPLAM 59 80 82 OCAK ŞUBAT MART GECELEME TOPLAM 2 5 1 5 4 0 8 8 5 4 53 49 75 75 94 67 57 49 83 83 NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 1 20 0 1 33 162 105 117 1.015 99 166 105 118 1.048 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK ALMANYA - FRANSA 1 1 1 3 İNGİLTERE - İTALYA 2 6 8 AMERİKA - DİĞERLERİ 2 YABANCI TOPLAM 2 0 0 1 4 YERLİ 138 162 87 107 GENEL TOPLAM 140 162 87 108 2 1 1 5 4 0 2 8 5 4 125 66 131 127 127 129 66 133 135 132 122 1 16 0 1 27 163 196 165 1.594 167 196 166 1.621 FERHAT OTELİ GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL ALMANYA EKİM 2 İNGİLTERE 2 3 1 1 2 AMERİKA DİĞERLERİ 1 YABANCI TOPLAM 1 0 0 1 YERLİ 114 89 116 118 GENEL TOPLAM 115 89 116 119 0 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS 1 1 0 2 2 2 2 1 6 3 0 4 3 2 2 0 16 108 87 92 96 92 86 72 1.070 111 87 96 99 94 88 72 1.086 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS ALMANYA 1 FRANSA 4 İNGİLTERE 1 2 6 1 1 İTALYA 2 AMERİKA DİĞERLERİ 1 0 0 0 1 YERLİ 138 118 128 134 GENEL TOPLAM 138 118 128 135 2 0 0 123 TOPLAM 1 İTALYA YABANCI TOPLAM ARALIK 2 FRANSA GECELEME KASIM 2 2 2 2 1 6 110 6 0 5 126 124 118 132 124 123 110 1 2 0 125 116 112 86 1.200 117 114 86 1.325 BAŞKENT MOTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS ALMANYA HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 2 20 20 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAM 20 62 16 26 FRANSA 10 İNGİLTERE 2 2 2 6 60 2 22 86 İTALYA 2 AMERİKA - DİĞERLERİ YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 YERLİ GENEL TOPLAM GECELEME 0 0 0 0 0 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS ALMANYA 8 74 22 68 12 166 46 128 2 25 6 16 14 191 52 144 0 0 0 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 2 20 20 172 0 0 0 352 49 401 20 62 16 26 FRANSA 10 İNGİLTERE 2 2 2 6 60 2 22 86 İTALYA 2 AMERİKA - DİĞERLERİ YABANCI TOPLAM 0 0 0 0 0 YERLİ GENEL TOPLAM 0 0 0 0 0 124 8 74 22 68 12 166 46 128 2 25 6 16 14 191 52 144 172 0 0 0 352 49 0 0 0 401 GRAND PARK OTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART ALMANYA 1 FRANSA 1 İNGİLTERE 1 İTALYA 1 AMERİKA NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 4 1 EYLÜL EKİM 2 2 KASIM ARALIK TOPLAM 10 2 3 1 1 2 7 2 1 10 DİĞERLERİ 8 4 1 7 8 1 6 3 2 2 5 5 52 YABANCI TOPLAM 8 4 5 9 19 1 6 6 4 5 6 5 78 YERLİ 916 884 957 885 935 927 954 847 724 863 666 840 10.398 GENEL TOPLAM 924 888 962 894 954 928 960 853 728 868 672 845 10.476 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 1 4 GECELEME ALMANYA 1 FRANSA 1 İNGİLTERE 1 İTALYA 1 AMERİKA HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 1 6 13 1 2 1 3 1 2 4 1 4 DİĞERLERİ 7 2 1 16 6 4 13 3 2 2 7 65 128 YABANCI TOPLAM 7 2 5 17 9 4 13 10 3 9 8 65 152 YERLİ 916 884 957 885 935 927 954 847 724 863 666 840 10.398 GENEL TOPLAM 923 886 962 902 944 931 967 857 727 872 674 905 10.550 125 REAL RESİDANCE HOTEL GİRİŞ OCAK ŞUBAT MART ALMANYA NİSAN MAYIS 7 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 2 2 1 EYLÜL EKİM KASIM ARALIK 2 TOPLAM 14 FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA 2 AMERİKA 2 2 2 DİĞERLERİ 6 2 1 10 13 13 11 14 7 9 4 2 92 YABANCI TOPLAM 6 2 1 17 13 15 15 17 9 9 4 2 110 YERLİ 663 557 960 731 675 740 846 766 498 713 632 771 8.552 GENEL TOPLAM 669 559 961 748 688 755 861 783 507 722 636 773 8.662 OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK GECELEME ALMANYA 25 HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS 18 6 1 4 54 FRANSA - İNGİLTERE - İTALYA 2 AMERİKA 2 2 2 DİĞERLERİ 17 3 1 43 25 17 13 20 25 13 4 4 185 YABANCI TOPLAM 17 3 1 68 25 35 21 23 29 13 4 4 243 YERLİ 878 927 960 966 1.223 1.069 1.149 1.052 666 920 837 976 11.623 GENEL TOPLAM 895 930 961 1.034 1.248 1.104 1.170 1.075 695 933 841 980 11.866 Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) 126 Tablo.G.8. İlimize GelenTurist Sayısı ve Müze Ziyaretçileri İLİMİZE GELEN TURİST SAYISI ve MÜZE ZİYARETÇİLERİ Çorum Müzesi Yerli Yab. Top. Yıl Alacahöyük Müzesi ve Örenyeri Boğazkale Müzesive Yazılıkaya-Hattuşa Örenyeri Yerli Yab. Top. Yerli Yab. Top. Turizm İşletme B. Tesisler Yerli Yab. Top. Belediye Bel. Tesisler Yerli Yab. Top. Genel Toplam 1990 7.582 107 7.689 12.950 5.080 18.030 14.010 38.704 52.714 21.014 7.390 28.404 75.858 0 75.858 182.695 1991 3.970 70 4.040 12.247 1.395 13.642 8.504 14.696 23.200 17.661 1.501 19.162 111.546 0 111.546 171.590 1992 13.620 81 13.701 17.430 3.391 20.821 19.427 25.656 45.083 29.837 4.656 34.493 24.439 1.101 25.540 139.638 1993 9.328 128 9.456 10.466 2.447 12.913 13.586 20.873 34.459 37.050 3.522 40.572 20.684 2.599 23.283 120.683 1994 8.207 37 8.244 4.292 1.008 5.300 12.681 12.341 25.022 37.629 2.212 39.841 18.830 776 19.606 98.013 1995 7.084 142 7.226 11.223 1.526 12.749 19.429 14.637 34.066 46.427 1.994 48.421 99.386 0 99.386 201.848 1996 8.399 336 8.735 16.846 1.236 18.082 17.624 17.149 34.773 47.967 2.292 50.259 104.950 836 105.786 217.635 1997 10.362 131 10.493 18.473 2.806 21.279 13.708 17.795 31.503 57.273 1.477 58.750 87.423 2.032 89.455 211.480 1998 6.478 51 6.529 14.152 2.206 16.358 15.688 19.484 35.172 39.836 1.440 41.276 143.544 1.521 145.065 244.400 1999 7.742 61 7.803 16.931 1.225 18.156 17.800 7.426 25.226 49.005 1.008 50.013 76.791 2.162 78.953 180.151 2000 5.340 7 5.347 13.225 1.234 14.459 15.545 14.213 29.758 46.618 542 47.160 87.386 1.440 88.826 185.550 2001 0 0 0 15.802 2.100 17.902 16.765 21.165 37.930 43.908 2.429 46.337 18.275 1.095 19.370 121.539 2002 0 0 0 8.776 1.899 10.675 18.395 21.023 39.418 50.944 4.489 55.433 20.076 1.089 21.165 126.691 2003 11.125 174 11.299 7.155 1.212 8.367 18.846 11.756 30.602 54.057 2.530 56.587 15.737 851 16.588 123.443 2004 15.547 497 16.044 10.875 2.317 13.192 30.804 20.640 51.444 105.705 7.273 112.978 27.064 1.117 28.181 221.839 2005 14.323 732 15.055 16.634 2.558 19.192 22.343 27.472 49.815 50.633 3.017 53.650 11.893 422 12.315 150.027 2006 12.130 322 12.452 11.338 1.404 12.742 13.982 18.433 32.415 54.699 2.456 57.155 9.890 469 10.359 125.123 2007 15.698 349 16.047 12.452 2.589 15.041 11.568 21.429 32.997 50.558 3.518 54.076 8.825 144 8.969 127.130 2008 26.033 420 26.453 15.088 2.688 17.776 19.594 21.614 41.208 56.058 3.631 59.689 8.923 221 9.144 154.270 2009 25.702 632 26.334 14.079 2.592 16.671 20.481 20.402 40.883 53.990 3.592 57.582 28.685 621 29.306 170.776 Not: 2009 yılında müzekart dönemi başladığı için çizelge dışında kalan müzekartlı ziyaretçi sayısı ise toplamda 14.383'tür. Toplam turist sayısına bu rakam da eklenecektir. Kaynak: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) 127 Tablo.G.9. Müzeler ve Örenyerleri Ziyaretçi Sayıları ve Gelir Durumu ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU 2009 OCAK ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM MEVCUT ESER SAYISI 14.281 3367 12.240 29.888 YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ SATILAN ÜCRETSİZ MÜZEKART MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM 310 693 1.003 7 0 7 11 42 1.063 1.091 36 27 63 0 5 5 1 8 77 164 10 30 40 14 0 14 1 8 63 92 46 39 85 54 11 65 4 15 169 470 402 789 1.191 75 16 91 17 73 1.372 1.817 128 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU 2009 ŞUBAT ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM MEVCUT ESER SAYISI 14.281 3367 12.240 29.888 YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ GENEL SATILAN ÜCRETSİZ TOPLAM TOPLAM MÜZEKART MÜZEKART GELİR DURUMU (YTL) Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız 339 597 936 4 0 4 21 41 1.002 1.269 135 127 262 6 0 6 5 29 302 654 17 128 145 3 0 3 0 21 169 60 110 128 238 40 3 43 7 20 308 730 601 980 1.581 53 3 56 33 111 1.781 2.713 129 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU 2009 MART ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM MEVCUT ESER SAYISI 14.281 3367 12.240 29.888 YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ SATILAN ÜCRETSİZ MÜZEKAR MÜZEKAR T T GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM 293 590 883 42 9 51 50 122 1.106 1.517 132 166 298 106 1 107 2 141 548 972 5 101 106 14 0 14 0 90 210 57 159 388 547 341 7 348 7 187 1.089 2.110 589 1.245 1.834 503 17 520 59 540 2.953 4.656 130 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU 2009 NİSAN ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 518 2.068 2.586 32 36 68 71 297 3.022 2.764 491 1.081 1.572 269 0 269 27 289 2.157 3.480 51 497 548 66 0 66 62 161 837 1.001 575 1.155 1.730 1.875 81 1.956 46 443 4.175 10.510 1.635 4.801 6.436 2.242 117 2.359 206 1.190 10.191 17.755 131 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU 2009 MAYIS ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 958 8.952 9.910 77 14 91 181 350 10.532 5.755 780 1.810 2.590 423 5 428 55 497 3.570 5.552 64 1.105 1.169 74 3 77 4 181 1.431 484 704 2.368 3.072 2.796 48 2.844 82 620 6.618 15.080 2.506 14.235 16.741 3.370 70 3.440 322 1.648 22.151 26.871 132 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU HAZİRAN 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 635 2.151 2.786 61 9 70 159 150 3.165 4.441 879 938 1.817 208 0 208 40 241 2.306 4.808 88 362 450 68 1 69 13 126 658 698 904 1.375 2.279 2.063 20 2.083 121 725 5.208 15.158 2.506 4.826 7.332 2.400 30 2.430 333 1.242 11.337 25.105 133 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU TEMMUZ 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 852 1.040 1.892 31 30 61 88 475 2.516 4.738 1.665 718 2.383 235 40 275 58 534 3.250 8.340 65 974 1.039 67 90 157 40 0 1.236 1.036 1.192 1.847 3.039 1.958 116 2.074 286 2.247 7.646 20.190 3.774 4.579 8.353 2.291 276 2.567 472 3.256 14.648 34.304 134 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU AĞUSTOS 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 972 793 1.765 91 21 112 114 359 2.350 5.862 1.795 739 2.534 405 22 427 53 467 3.481 9.590 0 891 891 0 250 250 0 0 1.141 0 1.108 1.070 2.178 3.358 151 3.509 119 1.462 7.268 21.272 3.875 3.493 7.368 3.854 444 4.298 286 2.288 14.240 36.724 135 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU EYLÜL 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 29.888 ÜCRETSİZ MÜZEKART 484 494 978 76 27 103 25 154 1.260 2.590 650 413 1.063 400 73 473 2 264 1.802 4.230 0 12.240 - SATILAN MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 0 0 533 260 793 3.667 51 3.718 35 186 4.732 21.530 1.667 1.167 2.834 4.143 151 4.294 62 604 7.794 28.350 136 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU EKİM 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART 50 49 235 1.517 2.880 327 4 319 1.635 3.570 Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 519 664 1.183 46 548 437 985 327 0 12.240 29.888 4 GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 0 0 439 890 1.329 2.361 20 2.381 38 392 4.140 14.540 1.506 1.991 3.497 2.734 24 2.758 91 946 7.292 20.990 137 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU KASIM 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 308 482 790 7 2 9 25 102 926 1.630 168 247 415 38 26 64 0 34 513 824 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 210 415 625 490 39 529 7 307 1.468 3.600 686 1.144 1.830 535 67 602 32 443 2.907 6.054 138 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU ARALIK 2009 ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 289 701 990 6 0 6 12 65 1.073 1.312 51 46 97 3 0 3 0 17 117 216 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 106 72 178 194 8 202 0 35 415 1.500 446 819 1.265 203 8 211 12 117 1.605 3.028 139 ÇORUM İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ MÜZELER VE ÖRENYERLERİ ZİYARETÇİ SAYISI VE GELİR DURUMU (2009 YILI 12 AYLIK) ZİYARETÇİ DURUMU MÜZENİN ADI MEVCUT ESER SAYISI YERLİ YABANCI MÜZEKARTLI ZİYARETÇİ Paralı Parasız TOPLAM Paralı Parasız TOPLAM ÇORUM MÜZESİ ALACAHÖYÜK MÜZE VE ÖRENYERİ BOĞAZKÖY MÜZESİ YAZILIKAYA-HATTUŞA ÖRENYERİ GENEL TOPLAM 14.281 3367 12.240 29.888 SATILAN MÜZEKART ÜCRETSİZ MÜZEKART GENEL TOPLAM GELİR DURUMU (YTL) 6.477 19.225 25.702 480 152 632 806 2.392 29.532 35.849 7.330 6.749 14.079 2.420 172 2.592 247 2.840 19.758 42.400 300 4.088 4.388 306 344 650 120 587 5.745 3.428 6.086 10.007 16.093 19.197 555 19.752 752 6.639 43.236 126.690 60.262 22.403 1.223 23.626 1.925 12.458 98.271 208.367 20.193 40.069 140 G.5. Turizm Ekonomisi: Çorum’da var olan turizm potansiyelini başta Boğazköy-Hattuşa, Alacahöyük ve Ortaköy-Şapinuva olmak üzere tarih turizmi oluşturmaktadır. İlde tarih turizmi yanında; yayla turizmi, av turizmi, kongre turizmi, trekking ve bisiklet turizmi yapılması için uygun ortam bulunmaktadır. Hitit dönemine tarihlenen Boğazkale, Alacahöyük ve Ortaköy’deki tarihi doku ile arkeolojik alanların yanı sıra Merkez İlçe ve Hacıhamza Beldesindeki tarihi doku ve önemli eserleri ile Çorum Müzesi, Ortaköy İncesu Kanyonu, Bayat, Kargı ve İskilip İlçelerinde bulunan yaylalar İlimizin turizm özelliklerinin başında gelmektedir. İl Merkezinde yer alan Çorum Müzesi ile ünik Hitit eserlerinin sergilendiği müze olması açısından da önemli bir konumdadır. Yeni teşhiri ile göz dolduran müze yerli ve yabancı ziyaretçiler tarafından beğenilmekte ve ziyaretçi sayısı her geçen gün artarak üst seviyeye çıkmaktadır. Çorumda son yıllarda “Av Turizminde” bir talep gözlenmektedir. Yoğun olarak Sungurlu, Çorum, Osmancık ilçelerine turlar halinde avlanmaya gelen yerli ve yabancı gruplar görülmektedir. Bu hareketlilik takip edilerek “Av Turizminin” İlde organize bir duruma getirilebilmesi için yeni avlaklar tespit edilmiş olup, önümüzdeki yıllarda av turizmi İlimizde iyice canlanmış olacaktır. İlimizde av turizminin geliştirilmesi amacıyla Cemilbey Devlet Avlağı (12.283 ha) tesis edilerek tescili yapılmıştır. Cemilbey Devlet Avlağında özellikle yaban domuzu avı yaptırılacaktır. Çevre ve Orman Bakanlığı’ nın 16.09.2009 tarih ve 7927 sayılı emirleri gereği 2016 yılına kadar İlimizdeki tüm avlakların tesisi ve tescili yapılarak av turizmine kazandırılacaktır. Özellikle Kargı İlçemizde yaklaşık bir asırdır yapılan panayır ve yayla şenliklerine katılım oldukça yoğun olmaktadır. Ayrıca, yaylalar atlı doğa turizmi, trekking sporları, karavan, kamp, yamaç paraşütü ve bisiklet turizmi için oldukça elverişlidir. Ancak, 1990 yılından itibaren Uluslararası düzeyde yapılmaya başlanılan “Uluslararası Hititoloji Kongresi”, buna ilaveten 2007 yılında kurulan Hitit Üniversitesinin varlığı ile birlikte kongre turizminde bir canlanma gözlenmiştir. Uluslararası Hititoloji Kongresi her üç yılda bir yapılmakta olup, biri yurtiçi diğeri yurtdışı olmak üzere periyodik olarak devam etmektedir. G.6. Turizm-Çevre İlişkisi İlimiz sanayi ve ticaret yönünden bölgemizde gelişmiş konumdadır. Buna paralel olarak panel, sempozyum ve kongre turizmine hitap edecek tesis eksikliği hissedilmektedir. Bu eksikliğin giderilmesi İlimizi kongre merkezi haline getirecektir. Mevcut tesisler kendilerini ve Çorum’u tanıtma konusunda (özellikle seyahat acentaları bazında) daha duyarlı çalışmalar yapmalıdır. Gelen yerli ve yabancı konuklara rehberlik yapacak İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’ne Enformasyon Memuru ataması yapılmalıdır. Bu ihtiyaç giderilemediği takdirde, Halk Eğitim Merkezinde kurs programlarının açılmasının sağlanması ve bu kurslar neticesinde profesyonel anlamda olmayan “TURİST ÖNDERİ” olarak adlandırılabilecek kişilerin yetiştirilmesinin gerekmektedir. Boğazkale İlçemize gelen turistlere ilk elden hizmet vermek amacıyla Turizm Danışma Müdürlüğü kurulmuştur. Batı Uygarlığının temelinin Hititler olduğu tanıtımlarda ön plana çıkarılmalı ve bu savı destekleyen faaliyetlere ağırlık verilmesi gerekmektedir. İlimiz İç Anadolu’yu Karadeniz’e ve buradan Anadolu’ya bağlayan tur güzergâhı üzerinde olmasına rağmen seyahat acentalarınca yeterince değerlendirilememektedir. Özellikle İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün önerisi olan İlin Karadeniz Tur Güzergahına dahil edilmesi yönündeki TURSAB nezdindeki girişimlerinin desteklenmesi, 141 İstanbul-Ankara-Çorum-Yozgat-Kapadokya Tur güzergâhının yine TURSAB tarafından üye seyahat acentalarının kullanması konusunda talimatlandırılması, İlimizin tanıtımı için Ankara, İstanbul, İzmir’de Çorum Lobisi oluşturularak İlimizin Ulusal medyada tanıtımının sağlanması gerekmektedir. İlimizde bulunan müze ve örenyerlerinin korunması ve çevre temizliği, personel eksikliği nedeniyle sağlıklı bir şekilde yapılamamaktadır. Bu eksikliğin en kısa sürede giderilmesi gerekmektedir. Gerek yurtiçindeki fuar ve festivallere, gerekse yurtdışındaki fuarlara katılım sağlanarak ilimizin tanıtımı yapılmalıdır. Her Çorumlu her platformda İlimizi tanıtmak için üzerine düşen görevi yerine getirmelidir. Ortaköy İlçemizdeki İncesu Kanyonu Milli Park haline getirilerek İlimiz Turizmine kazandırılmalıdır. İlimiz Turizminin çeşitlendirilmesi için yaylalarımız değerlendirilmeli, özellikle tur güzergahları tesbit edilmiş olan Kargı Abdullah Yaylası, Osmancık-Başpınar Karaca Yaylası ve Çatak Tabiat Parkı’nın trekking sporları (doğa yürüyüşü sporları) için değerlendirilmelidir. Çorum Kalesi’nin içerisindeki binalar kamulaştırılarak kültür turizmine kazandırılmalıdır. İlimizdeki kültürel etkinliklere (Uluslar arası Hititoloji Kongresi, Uluslar arası Fotoğraf Yarışması vs.) devam edilerek İlimiz bir kültür ve turizm merkezi haline getirilmelidir. İlimizde bulunan örenyerleri dışında; Kalehisar Kalesi (Kybele Sunağı – Frig Tanrısı), Geven Köyü Kaya Mezarı, Yatankavak Kaya Mezarı, Örencik Köyü Şelalesi gibi yerlerin tanıtımı yapılarak, insanların buraya kolaylıkla ulaşabilmeleri için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Kısacası İlimizin Turizmden hak ettiği payı alabilmesi için tanıtıma büyük ihtiyaç vardır. Ancak öncelikle, İlimiz turizm sektöründeki altyapı eksikliğini gidermemiz gerekmektedir. Çünkü iyi bir altyapı olmadan iyi bir tanıtım yapmamızın bir anlamı olmaz. Kaynaklar : * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) * İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) 142 H . TARIM ve HAYVANCILIK H.1. Genel Tarımsal Yapı: İlimiz toplam tarım alanı 6.195.540 da olup İl arazisinin yaklaşık % 48,5’ idir. Ayrıca İl arazisinin yaklaşık % 11,4’ ü de çayır mera arazisidir. İl ekonomisinde tarımın payı % 21 civarında olup, bunun içerisinde yaklaşık % 75’ lik payla bitkisel üretim ilk sırada ve gene yaklaşık % 25’ lik payla hayvansal üretim ikinci sıradadır. Tarım arazilerinin % 12,3’ ü (760.000 da ) sulu, % 87,7’ si (5.435.540 da) kıraçtır. Toplam tarım arazilerinin % 95,6’ sı tarla, % 1,4’ ü bağ, % 0,45’ i meyve ve % 0,92’ si de sebze arazileridir. Tarla arazilerinin % 63,6’ sında tahıllar, % 5,6’ sında baklagiller % 3,8’ sinde endüstri bitkileri, yumru bitkiler ve yem bitkileri yetiştirilmekte olup, % 27’ side nadas alanıdır. İlde yetişen önemli ürünler:Buğday, arpa, nohut, çeltik, fiğ, şeker pancarı, yağlık ayçiçeği, kuru soğan, yeşil mercimek, yonca, korunga, domates, kavun, karpuz; meyvelerden üzüm, elma, armut ve cevizdir. Sulu alanların az olması nedeniyle sulanmadan yetiştirilen ürünler ilk sıraları almaktadır. Sulu alanların önemli bir bölümünü oluşturan Kızılırmak Havzasında yetiştirilen çeltik Türkiye üretiminin yaklaşık % 7,5’ ini sağlamaktadır. İlimizde hayvancılıkta önemli bir paya sahiptir. Özellikle yumurta tavukçuluğu önemli bir sektördür. Günlük 1,5 –2 milyon adet yumurta üretimiyle Türkiye üretiminin yaklaşık % 5’ lik bir kısmını oluşturmaktadır. Bu sektörde kurulu kapasite 200 adet kümes 4.000.000 tavuk olup, büyük bölümü faal değildir. Faal olan işletmelerde (yaklaşık 75 işletme) halen 3.701.694 civarında yumurta tavuğu mevcut olup, yıllık üretim 638.142.980 adet yumurtadır. H.2. Tarımsal Üretim: H.2.1. Bitkisel Üretim: H.2.1.1. Tarla Bitkileri: H.2.1.1.1. Buğdaygiller: Tablo.H.1. 2009 Yılı Buğdaygiller Üretimi Ürün Cinsi Buğday Arpa Çavdar Yulaf Mısır Çeltik Tritikale Ekiliş (da) 2.787.000 886.000 7.500 7.720 1.413 74.160 3.350 Üretim (Ton ) 1.008.721 311.823 2.269 2.328 1.000 51.077 1.165 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale büyük ölçüde kuru tarım alanlarında yetiştirilmektedir. İlimiz şartlarında mısır sulanmadan yetişmemekte olup, çeltik ise bitkisel özelliğinden dolayı tamamen su içerisinde tavalarda yetiştirilmektedir. Üretimi yapılan tahılların küçük bir bölümü tohumluk, gıda ve hayvan yemi olarak üreticilerce ayrılmakta olup, önemli bir bölümü ise tahıl pazarında borsada satılmakta yada diğer illere pazarlanmaktadır. Buğday ve arpanın belli bir bölümü de ildeki un ve yem fabrikalarında değerlendirilmektedir. 143 H.2.1.1.2. Baklagiller: Tablo.H.2. 2009 Yılı Baklagiller Üretimi Ürün Cinsi Nohut Kuru Fasulye Yeşil Mercimek Ekiliş (da) 237.500 14.585 28.100 Üretim (Ton ) 27.817 1.983 3.253 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Nohut ve yeşil mercimek İlimizde kuru alanlarda yetiştirilmekte olup, kuru fasulye sulama yapmadan yetişmemektedir. Yetiştirilen ürünler pazarda ve borsada satılmakta yada diğer illere pazarlanmaktadır. H.2.1.1.3 Yem Bitkileri : Tablo.H.3.2009 Yılı Yem Bitkileri Üretimi Ürün Cinsi Fiğ (Dane ) Fiğ (K.ot ) Mısır (Silaj ) Yonca (K.ot ) Korunga (K.ot ) Hayvan Pancarı Ekiliş (da) 50.980 41.970 8.161 24.348 12.214 127 Üretim (Ton) 6.118 16.106 35.785 29.352 5.068 677 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Yem bitkilerinden silajlık mısır, yonca ve hayvan pancarı İlimizde sulamadan yetişmemektedir. Diğerleri kuru alanlarda yetiştirilmektedir. Üretilen ürünler genelde üreticilerin kendi işletmelerinin ihtiyacı için kullanılmakta olup, dane fiğ pazarda ve borsada satılmaktadır. H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler: Tablo.H.4. 2009 Yılı Endüstriyel Bitki Üretimi Ürün Cinsi Şeker Pancarı Haşhaş Ayçiçeği (yağlık ) Ayçiçeği(Çerezlik ) Patates Soğan(Kuru) Sarımsak (Kuru) Ekiliş (da) 39.727 12.714 40.980 4.460 9.468 28.440 201 Üretim (ton) 197.509 803 9.357 1.135 25.863 70.319 167 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) İlimizde haşhaş ve ayçiçeği kuru alanlarda yetiştirilmektedir. Şeker pancarı ve patates ise sulama yapmadan yetişmemektedir. Çerezlik ayçiçeği İldeki kuru yemişçilere pazarlanmakta olup, üreticinin kendi ihtiyacı fazlası üretilen patates ise semt pazarlarında satılmaktadır. Şeker pancarı şeker şirketi tarafından sözleşmeli olarak ektirilmekte ve ürün şirket tarafından alınmaktadır. Yağlık ayçiçeğinin tamamına yakını Karadeniz Birlik tarafından alınmakta olup, küçük bir bölümü de tüccara satılmaktadır. Kuru soğan toplu olarak tüccara satılmakta ve il dışına pazarlanmaktadır. 144 H.2.1.2 Bahçe Bitkileri: H.2.1.2.1. Meyve Üretimi: Tablo.H.5. 2009 Yılı Meyve Üretimi Ürün Cinsi Elma Erik Kayısı Kiraz Şeftali Vişne Badem Ceviz Dut Üzüm Armut Ayva Üretim Miktarı (Ton) 7.697 1.077 497 1.598 620 710 293 3.523 737 17.400 3.416 1.345 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Meyvelerin tümü İlimizde sulanmadan yetişmemekte olup, sadece üzüm yer yer sulamasız yetişmektedir. Meyvelerin küçük bir bölümü kapama bahçe şeklinde yetiştirilmekte olup, büyük bir bölümü karışık meyvelik şeklindedir. Üreticinin ihtiyacı dışında kalan ürünler pazarlarda satılmakta olup, üzümün büyük bölümü pekmez yapılmaktadır. H.2.1.2.2. Sebze Üretimi: Tablo.H.6. 2009 Yılı Sebze Üretimi Ürün Cinsi Lahana Beyaz Ispanak Pırasa Kabak(Sakız ) Kabak (Bal) Hıyar Patlıcan Bamya Domates Biber (Sivri) Biber (Dolmalık) Karpuz Kavun Fasulye(Taze) Barbunya (Taze) Havuç Turp (Bayır) Soğan(Taze) Ekiliş (da) 1.478 2.235 749 320 1.050 4.445 600 1.310 18.822 1.340 280 4.484 9.380 6.530 1.620 165 183 1.122 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) 145 Üretim (Ton) 3.235 1.380 713 359 1.353 5.347 530 521 38.530 884 206 6.650 15.366 3.817 1.307 156 185 1.170 İlimizde sebze üretimi genelde tarla ziraatı şeklinde yapılmakta olup, küçük bir bölümü bahçe ziraatı şeklinde yapılmaktadır. İlimizde sebzelerin tümü sulanarak yetiştirilmektedir.Üreticinin ihtiyacının dışında kalan ürünler pazarlarda satılmaktadır. H.2.1.2.3. Süs Bitkileri: Bu konu hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. H.2.2. Hayvansal Üretim: H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık: Tablo.H.7. 2009 Yılındaki Büyükbaş Hayvancılık Hayvan Cinsi Sığır (Kültür ) Sığır (Melez) Sığır (Yerli) Manda Sayısı (Baş) 38.551 93.351 38.997 1.664 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Bütün İl düzeyinde büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır. İlimiz dahilinde saf ırk sığır olarak Holstein , simmental, montofon ırkları mevcuttur, Yerli kara ve bir miktarda kultak sığırı mevcuttur. H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık: Tablo.H.8. 2009 Yılındaki Küçükbaş Hayvancılık Hayvan Cinsi Koyun Kıl keçi Tiftik keçi Sayısı (Baş) 91.003 10.592 1.701 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Bütün İl düzeyinde küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Koyun ırkları içerisinde yaygın olan ak karamandır. Geçmiş yıllara nazaran kıl keçisi ve tiftikte önemli düşüşler gözlenmektedir. Orman Bakanlığının yasaklamaları bu sayının düşüşün de etkili olmaktadır. H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı Kanatlı Üretimi : Tablo.H.9. 2009 Yılı Sonu İtibariyle Kanatlı Sayıları Tavuk (Yumurtacı ) Tavuk (Broiler ) Ördek Kaz Hindi Tavuk Yumurtası Ördek Yumurtası Kaz Yumurtası Hindi Yumurtası 3.701.694 Adet 4.617 Adet 9.962 Adet 11.199 Adet 638.142.980 Adet 119.181 Adet 232.389 Adet 303.530 Adet Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) 146 İlde yumurta tavukçuluğu ön planda olup, diğer kanatlılarda köy şartlarında yetiştirilmektedir. İlde kurulu kapasite 4.000.000 adet tavuk olup, halen yaklaşık 75 civarında işletmede 3.701.694 civarında yumurtacı tavuk mevcuttur. ve günlük 1,5-2 milyon civarında yumurta üretilmektedir. Yumurta kurulu bulunan şirket aracılığıyla il içi, il dışı ve Yurtdışına pazarlanmaktadır. Tavuk gübreleri şehir çöplüğünde belediyece tahsis edilen alana, doğrudan tarım arazilerine ve boş arazilere dökülmektedir. Henüz ilde bunu işleyip değerlendiren bir tesis yoktur. Ancak Dünya Bankası destekli olarak GEF projesi kapsamında merkeze bağlı üç köyümüzü kapsayacak şekilde kurulmuş olan kooperatif aracılığıyla tavuk gübreleri gerekli toprak ,su, gübre analizleri yapıldıktan sonra üyelerine ait tarım arazilerinde toprak altına verilerek tarımsal üretimde değerlendirilmektedir. H.2.2.4. Su Ürünleri: İlimiz sınırları içerisinde Alabalık yetiştiriciliği yapan bir adet işletme mevcut olup, yıllık kapasitesi 15 ton/yıl dır. Halen toplam 10 ton/yıl kapasite ile alabalık üretilmektedir. Pazarlaması İl Merkezinde bulunan balık satış dükkanlarında halka ve ayrıcada lokantalara yapılmaktadır. H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı: İlimizde kürk hayvanı yetiştiriciliği yapılmamaktadır. H.2.2.6 Arıcılık : Tablo.H.10. 2009 Yılındaki Arıcılık Eski Usul Kovan Sayısı Yeni Usül Kovan Sayısı Bal Üretimi Bal Mumu Üretimi Arı besleyen Köy Sayısı 987 Adet 29.569 Adet 421.005 Kg. 11.283 Kğ. 549 Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Üretilen ürünler şahıslara, market ve dükkanlara pazarlanmakta olup, ayrıca semt pazarlarında satılmaktadır. H.3. Organik Tarım : Önceki yıl GEF Projesi kapsamında Oğuzlar İlçesinde 382 dekar alan organik ceviz yetiştiriciliği için ilgili sertifikasyon kuruluşuyla imzalanan sözleşme ile geçiş sürecine alınmıştır. 2009 yılında proje kapsamındaki bu alanlardan 4 çiftçiye ait 13 dekarlık bölüm sertifikalandırılmış olup bu alanlardan organik ürün ele edilecektir. Önceki yıl İlimiz Arıcılar Birliğinin talebi doğrultusunda İlimizde yapılması planlanan organik arıcılık projesi için organik tarım birimimizce 250 kovanlık organik arıcılık projesi hazırlanmış ve proje Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından kabul edilerek ilgili proje kapsamında 5 çiftçimize toplam 250 adet organik arı kovanı, 450 kg organik petek ve 200 adet ana arı dağıtımı yapılmıştı. 2009 yılı içerisinde söz konusu arıcılık projesi ETKO sertifikasyon kuruluşu tarafından sertifikalandırılmış ve sertifikalı olarak organik bal üretimine başlanmıştır. Ayrıca organik tarım birimi tarafından İl genelinde organik tarımla ilgili yayım çalışmaları sürdürülmektedir. 147 H.4. Tarımsal İşletmeler: H.4.1. Kamu İşletmeleri: Çorum İlinde organik tarımsal işletmeler mevcut değildir. H.4.2. Özel İşletmeler: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. H.5. Tarımsal Faaliyetler: H.5.1. Pestisit Kullanımı: Tablo.H.11. 2009 Yılındaki Pestisit Kullanımı İnsektisitler (ton) Fungusifler (ton) Herbisitler (ton) Akarisitler (ton) Rodandisit ve Mollusitler Nemotosit ve Fumigantlar Diğerleri (Ton) TOPLAM 8,089 69,925 125,27 0,34 0,06 6,86 210,544 (Ton) Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) İl Tarım Müdürlüğü tarafından tarımsal ilaçlar ve kullanımları konusunda çiftçilerimiz bilgilendirilmektedir. H.5.2. Gübre Kullanımı: Tablo.H.12. 2009 Yılındaki Gübre Kullanımı Saf N Saf P205 Saf K20 Gübrelenen Arazi 54.993,4 ton 40.670 ton 71,96 ton 3.176.970 dekar Kaynak: İl Tarım Müdürlüğü (2009) Gübre ve gübre kullanımı konusunda çiftçilerimiz İl Tarım Müdürlüğü tarafından sürekli bilgilendirilmektedir. H.5.3. Toprak Kullanımı: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynak: * İl Tarım Müdürlüğü (2009) 148 I. MADENCİLİK I.1. Maden Kanunu’na Tabi Olan Madenler ve Doğal Malzemeler: I.1.1. Sanayi Madenleri: Tablo I.1. Sanayi Madenleri Adı Alçı Taşı Bor Minareli Çimento Ham Maddesi Kil Üretim Yöntemi Açık İşletme Yok Yok Açık İşletme Kireçtaşı Asbest Kaolen Kalker Kalsit Krom Mangan Mermer Yok Yok Yok Açık İşletme Açık İşletme Açık İşletme Açık İşletme Açık İşletme Tür IV.Grup I-B Grup Ruhsat Sayısı 6 Adet 38 Adet II.Grup II.Grup IV.Grup IV.Grup II.Grup 9 Adet 4 Adet 3 Adet 1 Adet 15 Adet Çalıştırdığı işçi sayıları, rezervleri ile ekonomiye yaptıkları katkı hakkında yeterli bilği mevcut değildir. I.1.2. Metalik Madenler: Tablo I.2. Metalik Madenler Adı Bakır Üretim Yöntemi Açık İşletme Tür IV.Grup Ruhsat Sayısı 1 Adet Çalıştırdığı işçi sayıları, rezervleri ile ekonomiye yaptıkları katkı hakkında yeterli bilği mevcut değildir. I.1.3. Enerji Madenleri: Tablo I.3. Enerji Madenleri Adı Kömür Üretim Yöntemi Açık işletme 8 Kapalı işletme 6 Tür IV.GRUP 149 Ruhsat Sayısı 14 Adet I.1.4. Maden Kanunu’na Tabi olan Doğal Malzemeler: 05/06/2004 ve 25483 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3213 Sayılı Maden Kanununda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin 5177 Sayılı Kanun ile Taşocakları Nizamnamesi yürürlükten kaldırılmış olup, 1(a) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliği gereğince, İl Özel İdaresi tarafından I (a) grubu kapsamındaki inşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum-çakıl ve taş ocaklarına verilen ruhsatlar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo I.4. Kum-Çakıl ve Taş Ocaklarına Verilen Ruhsatlar Sıra No 1 Madenin İsmi ve Mülkiyet Durumu Kum ocağı 2 Kum ocağı 3 Kum ocağı 4 Kum ocağı 5 Kum ocağı 6 Kum ocağı 7 Kum ocağı 8 Kum ocağı 9 10 11 12 13 Kum ocağı Kum ocağı Kum ocağı Kum ocağı Kum ocağı 14 Kum ocağı 15 Kum ocağı 16 17 Kum ocağı Kum ocağı 18 Kum ocağı 19 Kum ocağı 20 Kum ocağı 21 Kum ocağı 22 Kum ocağı 23 Kum ocağı 24 Kum ocağı 25 Kum ocağı İşleticinin Adı ve Soyadı Bulunduğu Köy/Mah/Mevkii Kandilkaya Kireç Mad. İnş. Taah. A.Ş. Kargı Belediye Başkanlığı D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü D.S.İ. 54. Şube Müdürlüğü Çorum Belediye Başkanlığı Bayat Belediye Başkanlığı Atıf KÖSE Altın Kum Çakır İnşaat Akkoca İnşaat İskilip Belediye Başkanlığı Meliha GÖBEL Saray Köyü, Bayat Çayı Irmak Dereköy Yusuf BOSTANCIER Atıf KÖSE Bilal KOCAMANOĞLU (Suntaş) K.C İnşaat Sungurlu Belediye Başkanlığı Celil KOCAMANOĞLU Mustafa KAYMAZ Arap Ali OKUYUCU Laçin Belediye Başkanlığı Ahi Kum Mad. İnş. Nak. Tic. Ltd. Şti. A. YAĞLI Zafer ÇOLAK Yıllık Üretim Miktarı (ton) Mülkiyet Merkez/İlçe 15.000 m³ Hazine Bayat 14.400 14.400 Hazine Kargı Büğüroğlu Köyü 46.63872 9.600 Hazine Çorum Babaoğlu Köyü Faaliyette değil Faaliyette değil Faaliyette değil 763.064 Hazine Çorum Hazine Çorum Hazine Çorum Hazine Çorum Hazine Bayat 12.600 4.327 8.945 1.440 30.000 Hazine Hazine Hazine Hazine Hazine Çorum Laçin Çorum Osmancık İskilip 7.200 Hazine Osmancık 5.400 Hazine Osmancık 20.000 Hazine Hazine Çorum Sungurlu Hazine İskilip Babaoğlu Köyü Babaoğlu Köyü Boğabağı Köyü Sarayköy Köyü Büğüroğlu Köyü Çamlıca Köyü Bozboğa Köyü Akören Köyü Doğangir Köyü Rezervi (ton) Faaliyette değil 12.600 71.250 8.945 Ovacıksuyu Köyü Çiftlikler Mah. 10.000 Yenice Köyü Kanallar boyu 75.000 Faaliyette değil Karlık Köyü Cevheri Köyü Faaliyette değil 93.750 14.400 Hazine Sungurlu Gölbağlar Mah. 14.400 14.400 Hazine Sungurlu Tozluburun Mevkii Yalakçay Köyü Faaliyette değil 66.624 Hazine Çorum 30.000 Sahipli İskilip Kavaklıçiftlik Köyü Gökgözler Köyü 22.500 5.000 Hazine Laçin-İptal Irmak 15.000 m³ Hazine Laçin Gökdere KöyüGökdre Çayı 150 Osmancık 26 Kum ocağı Ali İMAL 27 Taş ocağı 28 Taş ocağı 29 Taş ocağı 30 Taş ocağı Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü 31 Taş ocağı 32 Taş ocağı 33 Taş ocağı 34 Taş ocağı 35 Taş ocağı 36 Taş ocağı 37 Taş ocağı 38 Taş ocağı 39 Taş ocağı 40 Taş ocağı 41 Taş ocağı 42 Taş ocağı Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Karlık KöyüUzunkır Mevkii Eskice Köyü Kuşçu Tepesi (1) Eskice Köyü Kuşçu Tepesi (1) Pınarbaşı Köyü Ortaçaltepe Büyüksöğütözü Köyü ariyet ocağı Lapalı Çiftliği Bayat Irmağı Arabaçayı Köyü Mağara Sırtı Mevkii Çatalkaya Köyü Karatepe Mevkii Koçhisar Köyü Koçhisar Mevkii İbrahim Köyü Köseoğlu Mevkii Kızılyar Köyü Öksüzdere Mevkii Sarışeyh Köyü 1.190 Hazine İskilip 5.000.000 200.000 Hazine Merkez 2.000.000 200.000 Hazine Merkez 1.000.000 200.000 Orman Merkez 4.298.237 429.824 HazineMera Alaca 540.000 30.000 Hazine Bayat 2.000.000 400.000 Hazine Sungurlu 850.000 85.000 Hazine Alaca 850.000 85.000 Hazine Alaca 3.389.800 338.980 Hazine Alaca 85.000 Hazine Alaca 5.000.000 400.000 Hazine Çorum Eskice Köyü 5.000.000 200.000 Hazine Çorum Eskice Köyü 2.000.000 200.000 Hazine Çorum Büyüksöğütözü Köyü Karatepe Köyü 4.298.237 429.824 Hazine Alaca 850.000 85.000 Hazine Alaca Ahmediye Köyü 960.000 100.000 Hazine Çorum 850.000 Kaynak: İl Özel İdaresi (2009) I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri: Bu konuda yeterli bilgi mevcut değildir. I.3. Cevher Zenginleştirme: Çorum İli sınırları içerisinde cevher zenginleştirme işlemi yapılmamaktadır. I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri: Olumsuz Etkiler: • Yeraltı- yerüstü maden işletmeleri arazi yapısını bozmaktadır. • Ekolojik dengeyi bozmaktadır. Ormanlara, tarım alanlarına, akarsulara ve buralarda yaşayan canlılara zarar vermektedir. • Kontrolsüz maden atıkları; bunlar (siyanür, baca gazları, arsenik, civa, kurşun vb.) gibi atıklar kontrol edilmediği takdirde telafisi olmayan kalıcı zararlar vermektedir. • Turistik bölgelerde doğal ve tarihsel dokuyu bozmaktadır. Olumlu Etkiler: • Bölgede istihdam oluşturmaktadır. İşsizliği azaltmaktadır. Sadece çalışanlar için değil, o bölgede yaşayan değişik iş yapan insanlara da katkısı olmaktadır. • Çesitli sanayi dallarını geliştirmektedir. • Sosyal aktiviteleri artırmaktadır. 151 I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları: Madencilik faaliyetleri sonucunda arazi kazanım amacıyla yapılan rehabilitasyon çalışmaları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynak: * İl Özel İdaresi (2009) 152 J . ENERJİ J.1. Birincil Enerji Kaynakları J.1.1. Taşkömürü: J.1.2. Linyit: J.1.3. Asfaltit: J.1.4. Bitümlü Şist: J.1.5. Hampetrol: J.1.6. Doğalgaz: J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum): J.1.8. Orman: J.1.9. Hidrolik: J.1.10. Jeotermal: J.1.11. Güneş: J.1.12. Rüzgar: J.1.13. Biyokütle: J.2. İkincil Enerji Kaynakları: J.2.1. Termik Enerji: J.2.2. Hidrolik Enerji: J.2.3. Nükleer Enerji: J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi: J.1. ve J.2. konu başlığı altındaki ara başlıklar hakkında herhangi bir çalışma yapılamadığından bilgi verilememiştir. J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı: İlin genel enerji ihtiyacı enterkonnekte sistemden karşılanmaktadır. Bu sistem dahilinde, İl sınırlarımız içerisinde bulunan TEİAŞ’ a ait Çorum-1 (154/31,5 Kv 50+50MVA,154/6,3 kV25,MVA), Çorum-2 (154/31,5 kV 25 MVA) trafo merkezlerinden alınan enerji ile İlimizin elektrik enerji ihtiyacı karşılanmaktadır. Ayrıca Hayat Kağıt A.Ş.’ne ait 7,5 MVA’lık doğalgaz çevrim santralinde üretilen elektrik enerjisi, dağıtım sistemine enerji vermektedir. 153 İlimizde Köy Elektrifikasyon çalışmaları 1987 yılında tamamlanmış olup, elektriksiz yerleşim birimi kalmamıştır. Son yıllarda şehir şebekelerinde havai hatların yeraltına alınması, yenileme ve tesis çalışmalarına ağırlık verilmiştir. Enerjinin abonelere kaliteli ve kesintisiz ulaştırılabilmesi için mevcut enerji nakil hatları ve dağıtım tesislerinin bakım çalışmaları sürekli yapılmaktadır. Yerleşim alanları, çevre yolu, önemli kavşaklar ve sokak aydınlatmalarının sürekli faal olmasına dikkat edilmektedir. Ayrıca tarihi eserler; meydanlar, önemli yol kavşakları ve refüj aydınlatmalarına ağırlık verilmektedir. İlimizin 31.12.2009 tarihi itibariyle satın alınan enerji miktarı 660.002.388 kWh, Satılan enerji miktarı 599.733 Mwh olup 2009 yılı kaçak kayıp oranı 11.75’dır. Bu enerji tüketiminin kullanıcı gruplar itibariyle dağılımı şöyledir: Abone Türlerine Göre Elektrik Tüketimi (2009 Yılı) Tablo J.1. Enerji Tüketimi Abone cinsi Meskenler Resmi daireler KİT’ ler Ticarethaneler Sanayiler Genel aydınlatma TOPLAM GENEL TOPLAM Elektrik tüketimi ( net Mwh ) 214.570 42.888 2.767 80.406 205.089 28.071 573.792 Abone cinsi Şantiyeler Hayır Kurumları Tarımsal Sulamalar Çeşitli Tüketimler Bedelsiz Satış İçme ve Kul.Suyu TOPLAM Elektrik tüketimi ( net Mwh ) 5.898 5.436 9.966 315 4.324 25.940 599.733 Kaçak Elektrikle Mücadele (2009) Kaçak elektrik kullanımının tespit edilmesi ve kaçak kullanımın önüne geçilmesi için çalışmalara 2009 yılında da devam edilmiştir. 186 numaralı telefon hattına yapılan ihbarlar, yazılı veya şahsen yapılan ihbarlar anında değerlendirilmektedir. Ayrıca endeks okuma ve kesme-bağlama işlerini yapan taşeron firma elemanları şüpheli durumları kuruma haber vermekte ve bu ihbarlarda değerlendirilmeye alınmaktadır. 2009 yılında yapılan tarama ve kontrollerde 120 abone hakkında kaçak/usulsüz elektrik kullanma tutanağı tutulmuştur. Bu abonelere 112.237,41 TL kaçak elektrik kullanma cezası tahakkuk ettirilmiştir. 2009 yılı İl Müdürlüğü görev bölgesinde %11,75 olarak gerçekleşmiştir. Kontroller sonucu kaçak/usulsüz elektrik kullanma tutanağı düzenlenen tüm aboneler hakkında Hukuk Müşavirliği tarafından Adli Makamlara suç duyurusunda bulunulmuştur. J.4.Enerji Tasarrufu İle İlgili Yapılan Çalışmalar: İlimiz genelinde enerji tasarrufunu halkımıza anlatmak, bilgilendirmek ve faydalarını anlatmak amacıyla Genel Müdürlük koordinasyonunda yazılı ve görsel olarak çalışmalar yapılmaktadır. Herkesin görebileceği yerlere afişler asılmakta, görsel medya araçlarına kısa programlar verilmek suretiyle enerji tasarrufunun ülkemiz açısından faydaları anlatılmaktadır. Kaçak elektrikle mücadele için Yeşilırmak Elektrik Dağıtım Şirketi tarafından yerinde kontroller etkin bir biçimde devam etmektedir. ALO 186 “Kaçak İhbar Hattı” na gelen tüm ihbarlar değerlendirilmekte, yakalanan her kaçak hakkında savcılıklara suç duyurusunda bulunulmaktadır. Ayrıca İlimiz genelindeki teknik kayıplar incelenmekte, trafo bazında okumaya geçiş çalışmaları devam etmektedir. Bu sayede bölge bazında kaçak durumu kontrol edilerek daha etkin bir kaçak mücadelesi yapılabilecektir. Bunlarla birlikte bina içerisinde 154 bulunan tüm sayaçlar dışarı aldırılmakta tesisatlar tekrar kontrol edilerek mühürlenmektedir. Düşük tüketimli aboneler kontrol edilmekte dosya endeks okuma sistemleri sürekli güncellenmektedir. Kaynak: * YEDAŞ Müessese Müdürlüğü (2009) 155 K. SANAYİ VE TİCARET K.1. İl Sanayinin Gelişimi, Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler: Kentin ekonomik yapısını belirleyen en önemli özelliklerden birisi 1970’li yıllarda başlayan sanayileşme olgusudur. İlimizin ekonomisi bu sanayileşme süreci ile birlikte önemli gelişmeler göstermiştir. 1957 yılında üretime geçen Çorum Çimento Fabrikası sanayileşme sürecinde gerçek anlamda ilk harcı koymuştur. 1972-1980 yılları arasında ise toprak sanayinin atılımını görüyoruz. İstihdam kapasitesi yönünden de yüksek ve tüm ülkeye mal satan bir sektör haline gelen toprak sanayi, inşaat sektörü ve nakliyeciliğin gelişmesinde de etkili olmuştur. Aynı yıllarda ikinci büyük sektör olarak gıda sanayini görmekteyiz. Geçmişi 1930’lu yıllara uzanan un değirmenleri yerini çağdaş ve kapasitesi yüksek un fabrikalarına bırakmıştır. Çorum unu tüm ülkede aranılan bir marka haline gelmiştir. Bu iki sektörün dışında ve sektörlere paralel olarak gelişen sanayi kolu ise makine sanayidir. Bu kuruluşlarımız toprak, un, irmik ve yem fabrikalarını imal ederek ve komple anahtar teslimi fabrika kurarak bu sektörler bazında yurt çapında söz sahibi olmuşlardır. Son yıllarda değişik sanayi kollarında yeni yatırımların yapıldığı görülmektedir. Bunlara birkaç örnek vermek gerekirse otomotiv yan sanayi alanında faaliyet gösteren oto kalorifer, radyatör, egzoz, dorse, damper ve karoser; sağlık sektörü alanında plastik şırınga, katater, hasta yatak ve muayene ekipmanları; ambalaj sanayi dalında viyol, mukavva kutu; tarım alet ve makineleri dalında kültüvatör, römork; gıda sektöründe un fabrikaları dışında şeker, çeltik, helva, reçel, turşu, erişte, mantı, tatlı, süt ürünleri gibi ürünler; tavukçuluk ve hayvancılığın gelişmesine paralel olarak yem fabrikaları, ayakkabı imalathaneleri sayılabilir. Son yıllarda ise iplik fabrikası ve konfeksiyon fabrikaları özellikle istihdam açısından önemli bir sektör haline gelmiştir. Sanayileşme Merkez İlçe ve Osmancık İlçemizde gelişme göstermiş, bilahare Sungurlu, İskilip, Alaca ve diğer İlçelerimizde az da olsa sanayi tesisleri görülmektedir. Yer olarak Merkez İlçede Çorum-Ankara ve Çorum-İskilip yolu güzergahları ile Organize Sanayi Bölgesi tercih edilmiştir. Yanlış yer seçimleri şöyle özetlenebilir: Çorum-Samsun karayolu 5. km. de kurulu bulunan Çimento Fabrikası; tarım arazileri üzerinde kurulan tuğla, kiremit, kağıt sanayi gibi tesisler örnek olarak gösterilebilir. K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması: Tablo: K.1 Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler (Tüm Tesisler) Üretim Konusu Gıda İçki ve tütün Sanayi Dokuma Giyim Eşyası ve Deri Sanayi Orman Ürünleri Sanayi Kağıt, Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi Kimya Petrol Kömür Kauçuk ve Plastik Ürünleri Sanayi Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Metal Ana Sanayi Metal eşya Makine ve Techizat Ulaşım Aracı İlmi ve mesleki Ölçme Aletleri Sanayi Diğer İmalat Sanayi TOPLAM Kaynak : Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009 yılı) 156 Tesis Sayısı 103 19 27 6 26 Oranı % 26 5 7 1 6 İstihdam 2097 3036 311 279 415 Oranı % 18 26 3 2 3 87 67 32 22 17 8 3766 1055 497 31 9 4 33 400 8 100 516 11972 4 100 Tablo K.2. Sanayi Siciline Kayıtlı Tesisler (10 Kişi ve Üzerinde Çalıştıran Tesisler) Üretim Konusu Gıda Sanayi Dokuma Giyim Eşyası ve Deri Sanayi Orman Ürünleri Sanayi Kağıt, Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi Kimya Petrol Kömür Kauçuk ve Plastik Ürünleri Sanayi Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Metal Ana Sanayi Metal eşya Makine ve Teçhizat Ulaşım Aracı İlmi ve mesleki Ölçme Aletleri Sanayi Diğer İmalat Sanayi TOPLAM Tesis Sayısı 45 20 10 6 11 Oranı % 10 5 3 1 3 İstihdam 955 3036 115 279 176 Oranı % 8 26 1 2 1 83 4 40 21 1 10 3593 195 860 30 2 7 12 231 3 57 198 9407 2 79 Kaynak : Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009 yılı) K.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı: Tablo.K.3.Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı İlçenin Gıda Adı Sanayi Oranı % Sanayi Makine Oranı % Merkez 51 13 96 24 Alaca 10 3 Bayat 1 Taş ve Top. Dayalı San. 57 Oranı 1 Dodurga 1 Oranı Sanayi % 14 86 22 2 Boğazkale Diğer % 2 İskilip 4 1 2 5 1 Kargı 8 2 2 5 1 2 1 Laçin Mecitözü 2 Osmancık 15 4 Ortaköy - - - Oğuzlar - - Sungurlu 12 103 18 5 7 2 - 1 - - - - - - - - - 3 3 1 1 5 2 26 99 25 87 Uğurludağ TOPLAM 22 111 28 Kaynak : Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009 yılı) K.4. Sanayi Gruplarına Göre İşyeri Sayıları ve İstihdam Durumu: Tablo.K.4. Genel Anlamda Sanayi Gruplandırması (Tüm Tesisler, 31.12.2009 Tarihi İtibariyle) Üretim Konusu Gıda İçki ve tütün Sanayi Dokuma Giyim Eşyası ve Deri Sanayi Orman Ürünleri Sanayi Kağıt, Kağıt Ürünleri ve Basım Sanayi Kimya Petrol Kömür Kauçuk ve Plastik Ürünleri Sanayi Taş ve Toprağa Dayalı Sanayi Metal Ana Sanayi Metal eşya Makine ve Techizat Ulaşım Aracı İlmi ve mesleki Ölçme Aletleri Sanayi Diğer İmalat Sanayi TOPLAM Kaynak : Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009 yılı) 157 Tesis Sayısı 103 19 27 6 26 87 67 32 Oranı % 26 5 7 2 7 22 17 8 İstihdam 2097 3036 311 279 415 4766 1055 497 Oranı % 14 28 2 2 3 33 9 5 33 400 8 100 516 13802 4 100 K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı: Konu hakkında bilgi mevcut değildir K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler: K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği: Çorum İlinde Çimento Fabrikası bulunmakta olup, elektrofiltresi mevcuttur. Ayrıca fabrikalara ait emisyon izni işlemleri devam etmektedir. K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği: Çorum İl sınırları içerisinde bulunan 24 adet işletmeye deşarj izni verilmiş olup, 96 adet işletmenin Atıksu Bağlantı İzin Belgesi veya Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesi alması sağlanmıştır. K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği: Çorum İli sınırları içerisinde bulunan fabrika ve tavuk çiftliklerinin büyük bir kısmı tarım arazileri üzerinde kurulu bulunmaktadır. K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği: Çorum İlinde gürültü kirliliğine sebep olan sanayi tesisleri ve özellikle küçük sanayi işyerleri ile ilgili çalışmalar mevcut değildir. K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar: Çorum İli sınırları içerisinde bulunan arıtma tesisleri, kapasiteleri, atıksu miktarları, deşarjın yapıldığı alıcı ortam ve bulunduğu havza hakkındaki bilgiler tablo halinde aşağıda verilmektedir. Tablo.K.5. İlimizde Bulunan Arıtma Tesisleri Tesisin veya Belediyenin Adı – Adresi Sektörü ve Kapasitesi Arıtma Tesisinin Türü Atıksu (Fiziksel, Biyolojik, Miktarı Kimyasal, İleri Arıtım) (m3/gün) Deşarjın Yapıldığı Alıcı Ortam Tesisin Bulunduğu Havza Çorum Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisleri Ankara yolu 10.km İskilip Belediyesi Mezbaha Atıksu Arıtma Tesisi Bahabey Cd. Stadyum Altı İskilip Alaca Belediyesi Mezbaha Atıksu Arıtma Tesisi Yozgat Cad. 2.km Alaca/ Evsel Atıksu 60 480 m3/gün Fiziksel+Biyolojik Arıtım Derinçay Yeşilırmak Mezbaha 100 m3/gün Fiziksel Arıtım +Yağ 10 m3/gün Ayırma + Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Akarsu (İskilip Çayı) Kızılırmak Mezbaha 100 m3/gün Fiziksel Arıtım +Yağ 100 m3/gün Ayırma + Uzun Havalandırmalı Aktif Çamur Alaca Çayı Yeşilırmak 158 30.000 m3/gün Sungurlu Belediyesi Mezbaha Mezbaha Atıksu Arıtma 160 m3/gün Tesisi Fiziksel + Biyolojik 80 m3/gün Budaközü Kızılırmak çayı Çeşmeören YİBO Atıksu 120 m3/gün Arıtma Tesisi Biyolojik 120 m3/gün Su Kanalı Yeşilırmak Çopikas Kağıt ve Oluklu Kağıt ve Oluklu Mukavva Kutu San. A.Ş. Mukavva Kutu Üretim Ankara Yolu 4.km 1200 m3/gün Hayat Kağıt ve Enerji Kağıt Üretim 1700 m3/gün Tic. A.Ş. Ankara Yolu 5. Km Üretimi Yuva ViolAmbalaj san Viol 250m3/yıl Tic.Ltd.Şti. Fiziksel + Kimyasal + 1000 Biyolojik Arıtım Çamur m3/gün Susuzlaştırma Derinçay Yeşilırmak Fiziksel + Kimyasal + 950m3/gün Biyolojik Arıtım Çamur Susuzlaştırma Biyolojik 250m3/yıl Derinçay Yeşilırmak Yakacık deresi Yeşilırmak Fiziksel + Biyolojik 40m3/yıl Arazi Yeşilırmak T.Ş.F.A.Ş. Çorum Şeker Şeker üretimi fabrikası Fiziksel+Biyolojik 4000 m3/gün Akarsu Yeşilırmak Demiraylar Un Fabrikası Un Üretimi Evsel Atıksu Fiziksel+Biyolojik 5 m3/gün Akarsu Yeşilırmak Yılmaz Mad. San. Ve Tic. Kömür Üretimi Evsel Atıksu A.Ş. Fiziksel+Biyolojik 30 m3/gün Akarsu Kızılırmak Fiziksel+Biyolojik 20 m3/gün Arazi Yeşilırmak HGG İnşaat Tic.Ltd.Şti. San.ve 40m3/yıl Avrasya Kiremit A.Ş. Toprak Sanayi Evsel Atıksu Kaynak :İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009 yılı) K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynaklar: * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) * Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü (2009) 159 L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME L.1. Altyapı: L.1.1. Temiz Su Sistemi: 31.12.2009 tarihi itibariyle Çorum İl Özel İdaresi hizmet alanında yer alan 727 adet köyün 725 adeti şebekeli, 2 adeti çeşmeli içme suyundan faydalanmaktadır. Hizmet alanında yer alan 392 adet köy bağlısının 291 adeti şebekeli, 101 adeti çeşmeli içme suyundan faydalanmaktadır. Tablo. L.1. Temiz Su Sistemi HİZMET İÇİ İLÇELER ŞEBEKELİ ÇEŞMELİ KÖY ADETİ BAĞLI ADETİ KÖY ADETİ BAĞLI ADETİ KÖY ADETİ BAĞLI ADETİ MERKEZ 198 64 198 40 0 24 ALACA 93 3 93 3 0 0 BAYAT 36 39 36 34 0 5 BOĞAZKALE 11 0 11 0 0 0 DODURGA 11 9 11 5 0 4 İSKİLİP 64 108 62 65 2 43 KARGI 57 70 57 67 0 3 LAÇİN 11 3 11 3 0 0 MECİTÖZÜ 53 6 53 6 0 0 OĞUZLAR 7 11 7 9 0 2 ORTAKÖY 13 3 13 3 0 0 OSMANCIK 54 64 54 49 0 15 SUNGURLU 100 11 100 7 0 4 UĞURLUDAĞ 19 1 19 0 0 1 TOPLAM 727 392 725 291 2 101 Kaynak: İl Özel İdare Müdürlüğü (2009) 160 Tablo. L.2. Çomar Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Parametre Adı ve Parametre Değeri birimi Antimon (µg/lt) <3 Arsenik (µg/lt) <4 Bor (µg/lt) 0,112 Kadmiyum (µg/lt) 0,5 Krom (µg/lt) 0,58 Bakır (mg/lt) 0,02 Florür (mg/lt) 0,13 Kurşun (µg/lt) <2 Cıva (µg/lt) <1 Nikel (µg/lt) 1,91 Selenyum (µg/lt) <4 Kalsiyum (mg/lt) -Magnezyum (mg/lt) -Demir (µg/lt) <0,10 Mangan (µg/lt) 54,6 Tablo. L.3. Yenihayat Barajından Arıtılan Suyun Parametre Değerleri. Sıra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Parametre Adı ve Parametre Değeri birimi Antimon (µg/lt) <3 Arsenik (µg/lt) 5,24 Bor (µg/lt) 0,126 Kadmiyum (µg/lt) 0,43 Krom ( µg/lt) 0,59 Bakır (mg/lt) 0,002 Florür (mg/lt) 0,12 Kurşun (µg/lt) <2 Cıva (µg/lt) <1 Nikel (µg/lt) 2,83 Selenyum (µg/lt) <4 Kalsiyum (mg/lt) -Magnezyum (mg/lt) -Demir (µg/lt) 0,2 Mangan (µg/lt) 51,9 Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) Not: Kalsiyum ve magnezyum parametreleri içme suları standardından kaldırılmıştır. Çorum Belediyesi tarafından şehrimizin muhtelif yerlerinde toplam 9007 m. PVC boru ile yeni içme suyu şebeke hattı döşenmiştir. 2009 yılında döşenen hatlarla birlikte Çorum İli’nin toplam içme suyu şebeke hattı 1.195,792 m. olmuştur. Şehir içi içme suyu şebeke hatları A.Ç.B ve PVC olup, barajlardan ve pompa istasyonlarından depolara gelen isale hatları ise çelik ve polietilen borulardır. İlimize içme suyu temini sağlayan Yeni Hayat Barajı’nın kapasitesi toplam 26.703.000 m3, Çomar Barajı’nın kapasitesi toplam 6.473.000 m3, Hatap Barajı’nın kapasitesi toplam 12.369.250 m3’ tür. 161 L.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi: 31.12.2009 tarih itibariyle Çorum İl Özel İdaresi hizmet alanında yer alan 727 adet köyün 290 adetinde kanalizasyon şebekesi ve fosseptik tesisi, 24 adetinde yalnız kanalizasyon şebekesi, 68 adetinde yalnız fosseptik tesisi bulunmaktadır. Hizmet alanında yer alan 392 adet köy bağlısının 16 adetinde kanalizasyon şebekesi ve fosseptik tesisi, 4 adetinde yalnız kanalizasyon şebekesi, 9 adetinde yalnız fosseptik tesisi bulunmaktadır. Tablo. L.4. Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi İlçeler Kanalizasyon Yalnız Yalnız Kanalizasyon Şebekesi Ve Kanalizasyon Hizmet İçi Fosseptik Tesisi Fosseptik Şebekesi Tesisi Olan Olmayan Tesisi Olan Olan Köy Bağlı Köy Bağlı Köy Bağlı Köy Bağlı Köy Bağlı Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti Adeti MERKEZ 198 64 84 2 4 0 33 2 77 60 ALACA 93 3 51 1 0 0 8 0 34 2 BAYAT 36 39 7 1 1 0 3 0 25 38 BOĞAZKALE 11 0 6 0 0 0 1 0 4 0 DODURGA 11 9 7 0 2 0 0 0 2 9 İSKİLİP 64 108 20 1 6 2 4 4 34 101 KARGI 57 70 26 8 1 1 7 3 23 58 LAÇİN 11 3 7 0 0 0 1 0 3 3 MECİTÖZÜ 53 6 22 0 8 0 2 0 21 6 OĞUZLAR 7 11 6 2 0 0 0 0 1 9 ORTAKÖY 13 3 5 0 0 0 2 0 6 3 OSMANCIK 54 64 19 1 0 0 1 0 34 63 SUNGURLU 100 11 23 0 2 1 4 0 71 10 UĞURLUDAĞ 19 1 7 0 0 0 2 0 10 1 TOPLAM 727 392 290 16 24 4 68 9 345 363 Kaynak: İl Özel İdare Müdürlüğü (2009) 162 Çorum Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi kapasitesi 60.480 m3/gün olup ortalama 35.000-40.000 m3/gün debiyle çalışmaktadır. Atıksu Arıtma Tesisi çamur susuzlaştırma kapasitesi 566 m3/gün olup günlük 25-30 ton arıtma çamuru çıkmaktadır. Arıtma çamurları katı atık depolama tesisine gönderilmektedir. İlimizde 582.677 km. kanalizasyon şebekesi ve 37.829 km yağmursuyu şebekesi bulunmaktadır. Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) L.1.3. Yeşil Alanlar: Çorum İli sınırları içerinde bulunan yeşil alanlar tablo halinde aşağıda verilmektedir. Tablo.L.5. Mevcut Yeşil Alanlar Mevcut Yeşil Alanlar 788.329 m2 1990-1993 yılları arasında gerçekleştirilen yeşil alanlar 30.813 m2 1994-2000 yılları arasında gerçekleştirilen yeşil alanlar 166.000 m2 2000-2003 yılları arasında gerçekleştirilen yeşil alanlar 114.584 m2 2004 yılında gerçekleştirilen yeşil alan 86.640 m2 2004 yılında gerçekleştirilen refüjler 12.473 m2 2005 yılında oluşturulan yeşil alan toplamı 452.334 m2 Refüjler, Kavşaklar, Çamlıklar 33.746 m2 Mezarlıklar 132.000 m2 1.840.000 m2 Bağve Bahçeler 3.656.919 m2 TOPLAM Kaynak:Çorum Belediye Başkanlığı (2008) Toplam yeşil alan miktarının kent nüfusuna bölünmesi halinde çıkan oran; (3.656 919/161.321=22,67 m2) olup, kişi başına düşen yeşil alan miktarı 22,67 m2’dir. L.1.4. Elektrik İletim Hatları: Çorum İl sınırları içerisindeki TEİAŞ’a ait enerji iletim hatlarının geçtiği güzergahlar şunlardır: 163 Tablo.L.6. Elektrik İletim Hatları 10. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜ - SAMSUN ÇORUM İLİ ENERJİ İLETİM HATLARI LİSTESİ E. N. H. A D I GERİ LİM ( kV ) TOPLAM KESİT UZUNLUK ( MCM ) ( km ) İLETKE N CİNSİ DEVRE ADEDİ KM. GÜZERGAH İL KM. Kayabaşı Bağlum EİH (51 - 343) 380 264,517 954x3B CARDİN AL TEK ÇORUM 115,238 Kayabaşı Kurşunlu EİH (66 - 367) 380 216,338 954x3B CARDİN AL TEK ÇORUM 122,356 154 34,287 2 x 1272 PHEASA NT ÇİFT ÇORUM 34,287 Laçin (Gökgözler), Merkez (Çatak, Türkler, Çukurören , İsmailköy, Çanakçı, Altınbaş, Karabürçek Güzelyurt, Pınarçay) 154 65,077 477 HAWK TEK ÇORUM 41,279 Mecitözü (Kalecik, Boğazkaya, Figani, Köseeyüp, Mescit, Camikebir, Beyözü, Elmapınarı, Alören,– Elvançelebi) Merkez (Palabıyık, Karaağaç, Çomar) 154 88,031 477 HAWK TEK ÇORUM 64,515 Eskiekin - Karacaköy - Karapınar - Boğabağı - Büyükdivan - Büyükcamili - Alaca - Değirmenderesi – Evci – Akçaköy 154 6,574 2 x 477 HAWK ÇİFT ÇORUM 6,574 Karacaköy – Kadıkırı 154 0,326 2 x 477 HAWK ÇİFT ÇORUM 0,326 Alaca (Cengizhan) 154 53,154 477 HAWK TEK ÇORUM 12,951 Merkez (Araphacı, Büyükdüvenci,Boğacık, Güney, Kuşsaray, Büvet, Çomar) TEK ÇORUM 52,659 Obruk HESÇorum 2 EİH (191) Kayabaşı Çorum 1 EİH (68 - 190) Yozgat - Çorum 1 EİH (69 - 244) (Yozgat - Çorum 1) Brş.N. Çorum 2 EİH (Yozgat - Çorum 1) Brş.N. - Alaca EİH Merzifon Çorum 1 EİH (118 - 156) Kayabaşı Çorum 2 EİH (64 - 139) 154 76,6 1272 PHEASA NT Alaca – Sungurlu OSB TM EİH 154 48,938 1272 PHEASA NT TEK ÇORUM 48,938 Kargı - Merzifon EİH 154 88,442 477 HAWK TEK ÇORUM 52,79 Boğazkaya - Köseeyüp - Elmapınarı – Elvançelebi - Palabıyık - Deliler - Çanakçı - Akyazı - Cerit - Dutköy – Hacıbey - Ferhatlı - Kırkköy - Eskiçeltik - Ambarcı - Yarımca - Üçdam - Sağpazar - Resuloğlu Boğazkaya - Köseeyüp - Elmapınarı - Elvançelebi - Palabıyık - Karaağaç – Umutlu - Büğet - Paşaköy - Çanakçı - Dutçakalı - Cerit - Dutköy - Hacıbey – Ferhatlı - Kumluçeltiği - Çukurköy - Yeniköy - Hacıeminin Çiftliği - Yk. Emirhanlı – Barak - Köpüklü - İshaklı Mecitözü (Kalecik, Boğazkaya, Figani, Köseeyüp, Sülüklü, Tutluk, Camikebir, Sarıdede, Beyözü, Köprübaşı, Elmapınarı, Akçakoyun, Söğütyolu, Güngörmez, Bekişler) Merkez (Hacımusa, Turgut, Kazıklıkaya, Tolamehmet, Ovakarapınar, Karacaköy, Ahilyas, Kadıkırı) Alaca (Cengizhan Mah., Çelebibağ, Eskiyapar, Kılcılı) Sungurlu (Merkez, Aşağıbeşpınar, Beyyurdu, Büyükincesu, Çiftlik, Derekışla, Ekmekçi, Kemallı, Kırankışla, Küçükincesu, Şekerhacılı, Yorgali) Maksutlu - Karapürçek – Eyzen 164 ÇORUM İL SINIRLARI İÇERSİNDEKİ ENERJİ İLETİM HATLARI LİSTESİ 380 kV. TOPLAM UZUNLUK : 154 kV. TOPLAM UZUNLUK : 380 + 154 kV. TOPLAM UZUNLUK : 237,594 KM. 314,319 KM. 551,913 KM. Kaynak:TEİAŞ 10.İletişim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2009) 165 10. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜNÜN (SAMSUN) SORUMLULUK ALANI : Çorum İli, Grup Müdürlüğüne bağlı, Tokat İşletme ve Bakım Müdürlüğü sorumluluk alanında bulunmaktadır. Çorum İlinde; Grup Müdürlüğüne bağlı 154/31,5 kV ‘luk Çorum-1 TM ve Çorum-2 TM olmak üzere 2 Adet Trafo Merkezi (TM) bulunmaktadır. Bu Trafo merkezlerinde bulunan toplam 5 Adet Güç Trafosunun Kurulu Gücü 180 MVA’dır. Çorum-1 TM’de 3 Adet (50+30+25 MVA’lık) Güç Trafosu, Çorum-2 TM’de ise 2 Adet (50+25 MVA’lık) Güç Trafosu olmak üzere toplam 5 adet Güç Trafosu, Grup Müdürlüğü sınırları içerisinde kalan bölgenin enerji ihtiyacını karşılamaktadır. Kaynak:TEİAŞ 10.İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2007) Tablo.L.7 İl Sınırları İçerisinde Kalan Enerji İletim Hatları ENH ADI GERİLİM (kV) UZUNLUK (KM) İLETKEN KESİTİ MCM DEVRE ADEDİ PLON ADEDİ Kayabaşı – Sincan EİH (51 – 343 ) 380 115,238 3 X 954 TEK 292 Kayabaşı – Kurşunlu EİH (66 – 367 ) 380 122,356 3 X 954 TEK 301 Kayabaşı – Çorum 1 EİH (68-190) 154 41,279 477 TEK 122 Yozgat – Çorum 1 EİH (69-244) 154 64,515 477 TEK 175 Yozgat – Çorum 1 Brş. N – Çorum 2 EİH 154 6,574 2 X 477 ÇİFT 22 154 0,326 2 X 477 ÇİFT 2 Merzifon – Çorum 1 EİH (118-156) 154 12,951 477 TEK 38 Kayabaşı- Çorum 2 EİH ( 1-139 ) 154 52,659 1272 TEK 158 Çorum 2 – Obruk HES EİH 154 34,287 1272 ÇİFT 91 Alaca – Sungurlu OSB TM EİH 154 48,938 1272 TEK Yozgat – Çorum – 1 Brş. NAlaca EİH 166 380 kV Toplam Uzunluk : 237,594 km 154 kV Toplam Uzunluk : 314,319 km. 380 + 154 kV Toplam Uzunluk 380 + 154 kV Toplam Plon 380 kV Toplam Plon : 593 adet 154 kV Toplam Plon : 608 adet : 551,913 km : 1201 adet Kaynak:TEİAŞ 10.İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü(2009) Çorum İli İletim Sisteminde İşletme ve Bakımı Yapılan TM’leri ve E.İ.Hatlarının Teknik Bilgileri : Bu bölgede trafo merkezleri arasında iletimi sağlayan, 237,594 km’si 380 kV, : 314,319 km’si ise 154 kV’luk olmak üzere toplam toplam 551,913 km. Enerji İletim Hattı mevcuttur. Bu Enerji İletim Hatlarının bakım ve onarım işlemleri, Tokat İşletme ve Bakım Müdürlüğüne bağlı, Çorum 1 TM’de yerleşik olarak bulunan Çorum Enerji İletim Hattı Ekibi tarafından, Güç Trafolarıyla ilgili bakım ve onarım işleri ise Tokat Trafo Bakım Ekibi tarafından gerçekleştirilmektedir. Çorum İlinin Elektrik Enerjisi Üretim ve Tüketimi : Çorum İlinde Enerji Üretim Santrali olarak, Obruk HES’in Baraj çalışmaları devam etmekte olup, bu çalışmalar son aşamalarındadır. 2007 yılı sonu itibariyle; İl içerisinde toplam; 435.463.222 kWh enerji tüketilmiştir. Çorum İlinde 2007 Yılında Kuruluşumuzun yatırımı olarak; 04.D.03.0200 Proje no’lu, 154 kV’luk Çorum 2-Obruk HES E.İ.H. bağlantı çalışmaları yapılmış ve yine aynı konu ile ilgili olarak 04.D.03.0210 Proje no’lu Çorum-2 TM’de Obruk HES’e ait olacak 154 kV’luk 2 adet yeni Fider ilavesi yatırım dahilinde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca; 04.D.03.1000 Proje no’lu, 154/31,5 kV’luk (50 MVA) Sungurlu OSB TM’nin Tesisi, 2007 Yılı yatırım programında yer almakta olup, çalışmalarına başlanılmıştır. Kurulacak bu Trafo Merkezi ile birlikte, 06.D.03.1010 proje no’lu 30 km’lik Sungurlu OSBAlaca E.İ.Hattının da (154 kV, 1282 MCM) proje safhasında çalışmalarına başlanmıştır. İl içerisinde yakın bir gelecekte enerji darboğazı beklenmemektedir. Kaynak:TEİAŞ 10.İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2007) L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları: 2005 yılı sonu itibariyle 121 038 m polietilen boru hattı, 10 306 m çelik boru hattı döşenmiştir. L.2. Ulaşım: L.2.1. Karayolları: L.2.1.1. Karayolları Genel: 31.12.2009 tarih itibariyle Çorum İli köy yolları ağı toplamı 4855 km’ dir. Yol ağının 2085 km’si asfalt, 2467 km’si stabilize, 303 km’si tesviye yoldur. 167 Tablo.L.8. Çorum İli Köy Yolları Ağı İLÇELER ASFALT TOPLAM TESVİYE STABİLİZE ASFALT TOPLAM TESVİYE STABİLİZE ASFALT TOPLAM TOPLAM ( I. + II. DERECE ) STABİLİZE II. DERECE TESVİYE I. DERECE MERKEZ 0 319 493 812 12 153 23 188 12 472 516 1000 ALACA 0 134 226 360 15 75 15 105 15 209 241 465 BAYAT 1 197 76 274 4 39 2 45 5 236 78 319 BOĞAZKALE 0 32 42 74 15 17 0 32 15 49 42 106 DODURGA 2 25 27 54 5 3 9 17 7 28 36 71 İSKİLİP 29 310 137 476 30 36 3 69 59 346 140 545 KARGI 17 303 99 419 34 29 2 65 51 332 101 484 LAÇİN 0 7 31 38 0 34 6 40 0 41 37 78 MECİTÖZÜ 0 44 199 243 3 49 20 72 3 93 219 315 OĞUZLAR 0 16 21 37 2 0 0 2 2 16 21 39 ORTAKÖY 0 11 38 49 2 14 3 19 2 25 41 68 OSMANCIK 27 208 169 404 37 41 4 82 64 249 173 486 SUNGURLU 11 179 368 558 57 108 4 169 68 287 372 727 UĞURLUDAĞ 0 46 62 108 0 38 6 44 0 84 68 152 TOPLAM 87 1831 1988 3906 216 636 97 949 303 2467 2085 4855 Kaynak: İl Özel İdaresi (2009) Karayolları Genel Müdürlüğü, 7. Bölge Müdürlüğü, 71. ve 73. Şube Şefliği sorumluluk sahasında 618 km Devlet Yolu, 373 km İl yolu olmak üzere toplam 991 km yol mevcuttur. Ayrıca Çorum-Merzifon, Çorum-Sungurlu-Delice-4.Bl.Hd., (ÇorumSungurlu)Ayr.-Alaca - 6.Bl.Hd. Bölünmüş yol çalışmaları devam etmektedir. Tablo.L.9.İl Sınırlarındaki Yollar ÇORUM İLİ SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ DEVLET YOLLARI 100-16 180-02 180-03 180-04 190-02 190-03 775-03 785-03 785-04 785-05 795-04 795-05 795-06 (Kastamonu-Çorum)İ1 Sınırı (Çorum-Amasya)İ1 Sınırı (Çankırı-Çorum)İ1 Sınırı Uğurludağ(19-76)İ.Y.Ayr.Uğurludağ(19-76)İ.Y.Ayr.- (795-04)D.Y.Ayr.-(Çorum) (Çorum-Merzifon)(795-04)D.Y.A.yr. (Çorum-Amasya)İ1 Sınırı (Kırıkkale-Çorum)İ1 Sınırı Boğazkale(19-51)İ.Y.Ayr. Boğazkale(19-51)İ.Y.Ayr. (Çorum-Yozgat)İ1 Sınırı (Kastamonu-Çorum)İ1 Sınırı (180-02)D.Y.Ayr.(Sinop-Çorum)İ1 Sınırı (Tosya-Osmancık)( 100-1 6)D.Y.Ayr.Osmancık( 100-1 6)D.Y.Ayr.- (İskilip-Çorum)( 1 80-02)D.Y.Ayr Çorum(795-04/795-05)D.Y.Ayr Sungurlu(190-02)D.Y.Ayr.(Amasya-Çorum)İ1 Sınırı Sungurlu(785-05)D.Y.Ayr.Sungurlu(785-05)D.Y.Ayr.-Alaca Kav. (190-03)D.Y.Ayr.-(Alaca) (190-03)D.Y.Ayr.-(Alaca) (Çorum-Yozgat)İ1 Sınırı TOPLAM 168 km 53 34 36 43 54 43 52 76 46 57 33 22 618 ÇORUM İLİ SINIRLARI İÇERİSİNDEKİ İL YOLLARI 19-27 19-28 19-29 19-50 19-51 19-54 19-75 19-76 19-77 19-78 19-80 19-81 19-82 19-83 km (795-04)D.Y.Ayr.(Çorum) (Çorum-Amasya)İI Sınırı (Çorum-Ortaköy)(19-27)II Y.Ayr. (Çorum-Amasya)İI Sınırı (Cemilbey-Göynücek)(1 9-27)11 Y.Ayr. (Çorum-Yozgat)II. Sınırı (Çorum-Amasya)(795-05)D.Y.Ayr. (Alaca-Sungurlu)(1 00-03)D.Y.Ayr. 9Km (Sungurlu-Alaca)(1 90-02)(1 90-03)D.Y.A Boğazkale Çorum(1 90-02)D.Y.Ayr.(Sungurlu) (Çorum-Çankırı)İI Sınırı (Çorum-Çankırı)(1 80-03)D.Y.Ayr. Seydim Hükümet Konağı(Jan Karakolu) 4Km (Çorum-Çankırı)(1 80-02)D.Y.Ayr. Uğurludağ Hükümet Konağı (Çorum-Çankırı)(180-02)D.Y.Ayr. Bayat Hükümet Konğı (Osmancık-Tosya)(1 00-1 6)D.Y.Ayr. Kargı(785-03)D.Y.Ayr.(Maksutlu) 28Km (Çorum-Osmancık)(1 9-81 )iI Y.Ayr. (Çorum-Amasya)İ 1 Sınırı(Hamamözü) 11Km (Çorum-Merzifon)(795-04)D.Y.Ayr. (İskilip-Osmancık)(78504)D.Y.Ayr. 35Km Osmancık(19-78)II Y.Ayr. Kamil Belediye Önü (İskilip-Osmancık)(785-04)D.Y.Ayr. Oğuzlar TOPLAM 75 37 10 19 19 35 4 28 36 28 11 35 8 28 373 Çorum İli Devlet Yolları Üzerindeki Taşıt-km, Yolcu-km, ton-km Değerleri (2008) bin Taşıt-Km. Yolcu-Km. Ton-Km. 653. 608 2. 109. 735 2. 192. 168 169 DEVLET YOLU Km % 912 6.937 4.920 2.423 Km TOPLAM % KM % 29 2 1 181 18 SATHİ SATHİ KAPLAMA 439 71 371 99 810 82 373 991 Kaynak : Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü (2009) 170 731 108 37 469 285 897 67 5 153 14 1.136 5.456 2.581 İL YOLU 3322 291 320 1160 527 1.630 744 65 16 115 13 179 618 398 5.252 1.644 4946 322 311 1049 589 ASFALT BETONU TOPLAM 3071 253 497 851 784 779 897 1485 163 40 606 287 5.891 1854 192 36 321 120 12.820 Km2 olan Çorum İl Hudutları içerisindeki yol ağı Hudutları ağı uzunluğ uzunluğu 991 Km’ Km’dir. dir. Bunun 181 Km’ Km’si Beton Asfalt, 810 Km’ Km’si Sathi Kaplama Asfalt yoldur. İlde Km²’ ye 77 mt Karayolu ile Km²’ye (Belediye ve Kö Köy yolları yolları hariç hariç) 47 kiş kişi düşmektedir. SATIH Cİ CİNSİ NSİ 252 29 1 116 0 5.620 4993 488 358 1779 826 2737 279 224 1006 674 744 1728 147 2 403 26 4188 392 257 1360 740 7.217 874 75 15 178 14 634 57 0 188 33 1.156 1193 165 2 270 14 2731 260 531 903 827 2.306 560 59 1 153 6 649 79 7 155 7 8.444 3413 284 480 866 848 Otomobil Pikap Otobü Otobüs Kamyon Tır TOPLAM 2008 Karmer Mermer (12,5 Km) L.2.1.2. Ulaşım Planlaması: Çorum’da günlük olarak hareket eden insan sayısı, yolcuların taşınmasında kullanılan araç kapasiteleri ve türleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri: Çorum İlinin %90’lık kısmı Çorum Belediyesince yürütülen toplu taşıma hizmetinden yararlanmaktadır. L.2.1.4. Kent İçi Yollar: Kent içinde araç dağılımı dikkate alındığında ağır tonajlı araçlarında kullandığı yolların kent içinde kalmasına rağmen hala karayollarına ait olduğu görülmektedir. Bunlar Burunçiftlik–Askeri Alan Arası, Fevzi Çakmak Caddesi- KSS, İskilip Yolu, Osmancık Yolu’ 171 dur. Karayollarına ait olmayan Eşrefhoca Caddesi, Fatih ve Akpınar Caddeleri, Yeni Sanayi Caddesi de gerek kamyon gerekse otobüs olmak üzere ağır vasıta trafiği görülen yollardır. Kent merkezine yaklaştıkça nakliye amaçlı kamyonet, pikap tarzı araçlar ile binek araçları yoğunluğu görülmektedir. Bu caddeler trafik akışı yoğunluğuna göre; Gazi Caddesi, İnönü Caddesi, Osmancık Caddesi, Eşrefhoca Caddesi, Bahabey Caddesi, Fatih Caddesi, Cemilbey Caddesidir. Sürekliliği olan yaya yolları kentte bulunmamaktadır. Yaya yoğunluğu açısından Gazi Caddesi ve bağlı sokakların en yoğun alanlar olduğu görülmektedir. Bu alanları Osmancık Caddesi, Bahabey, Cemilbey Caddeleri ile okul ve hastane bulunan sokaklar ve alışveriş merkezleri civarı izlemektedir (Şehir Plancısı M.Altıparmak- Çorum da Planlama Yanlışları). Aşağıdaki tabloda mahallelere göre cadde, sokak dağılımı yer almaktadır. Çorum Merkez Bulvar,Cadde,Sokak, Meydan,Küme Tablo.L.10. Mahallelerdeki Yollar Tanıtım No No Mahalle Adı 1 1 Bahçelievler 2 5 Buhara 3 13 Çepni 4 3 5 Bulvar Cadde Küme Meydan Toplam 25 323 4 --- 352 14 125 2 --- 141 2 24 91 6 --- 123 Çöplü --- 5 33 --- --- 38 11 Gülabibey --- 32 269 1 --- 302 6 10 Kale --- 20 160 1 --- 181 7 7 Karakeçili 1 6 28 2 --- 37 8 2 Kunduzhan --- 8 64 --- 1 73 9 12 Mimar Sinan 1 39 109 --- --- 149 10 4 Ulukavak 1 35 355 --- --- 391 11 6 Üçtutlar 2 15 236 3 --- 256 12 9 Yavruturna --- 10 55 --- --- 65 13 1 Yeniyol --- 5 30 --- 1 36 7 238 1878 19 2 2144 Toplam ---- Sokak Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) 172 L.2.1.5. Araç Sayıları: Çorum İlinde mevcut olan araç sayıları tablo halinde aşağıda verilmiştir. Tablo.L.11.Mevcut Motorlu Araç Sayıları CİNSİ ADEDİ 17 083 47 115 2 796 895 10 818 4 620 32 234 418 286 173 231 116 669 92 428 520 117 189 Motorsiklet Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Traktör Çekici Özel Amaçlı Tanker Arazi Taşıtı TOPLAM MOTORLU ARAÇ SAYISI Römork Yarı römork TOPLAM MOTORSUZ ARAÇ SAYISI GENEL TOPLAM ARAÇ SAYISI Kaynak: İl Emniyet Müdürlüğü (2009) L.2.2. Demiryolları: L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler: Çorum İlinde kullanılan raylı sistem bulunmamaktadır. L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları: Çorum’da yatırım maliyeti çok yüksek ancak kullanım aşamasında rantabl olması nedeni ile tavsiye edilen demir yolu taşımacılığı henüz bulunmamakla birlikte 1993 yılında Ulaştırma Bakanlığı’nca Çankırı-Çorum-Amasya İlleri arasında etüt çalışmaları yapılmıştır. L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı: L.2.3.1. Limanlar: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. L.2.3.2. Taşımacılık: İlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır. 173 L.2.4. Havayolları: Çorum kent merkezine yaklaşık olarak 7,5 km. uzaklıkta inşaa edilirken durdurulan Çorum Havaalanı küçük uçakların inip kalkabileceği şekilde planlanmıştır. L.3. Haberleşme: İlimiz genelinde tüm yerleşim yerleri dâhil olarak telefon şebekemizin %30’u havadan, %70’i ise yeraltından tesis edilmiştir. Her yıl planlı olarak yeraltına alma çalışmaları devam etmektedir. 2009 yılında toplam 50.226 metre yeraltı güzergâhı yapılmış ve havadan giden kabloların bir kısmı yeraltına alınmıştır. 2010 yılı içinde 40.000 metre yeraltı güzergâh yapımı ve havai kabloların yeraltına alınması planlanmıştır L.4. İlin Plan Durumu: Samsun-Çorum-Tokat Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Çevre ve Orman Bakanlığınca 2008 Şubat ayında onaylanmıştır. 174 L.5. İldeki Baz İstasyonları: ÇORUM İLİ GSM BAZ İSTASYONU SAYILARI SERTİFİKALI İSTASYON AKTİF İSTASYON ÖLÇÜMÜ YAPILAN İSTASYON KONTROL YÜZDESİ AVEA 79 78 TURKCELL VODAFONE 106 80 103 78 65 99 83,33333 96,1165049 67 85,8974359 TOPLAM 265 259 231 89,189189 ÇORUM İLİ EMR ÖLÇÜM SONUCU İSTATİSTİKLERİ TOPLAM ÖLÇÜM SAYISI 2595 % 0-1 V/m 1-3 V/m 3-5 V/m 5-6 V/m 6-9 V/m TOPLAM 1688 792 76 23 16 2595 0,6165703 100 65,04817 30,52023 2,92870906 0,886319846 16.05.2009 TARİH VE 27230 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYINLANAN YÖNETMELİKTE LİMİT DEĞERLER: Tek bir cihaz Grafik. L.1.EMR Ölçüm Sonuçları 175 Ortam 41,25 V/m 58,30 V/m 900 MHz 10,23 V/m 1800 MHz 14,60 V/m 2100 MHz 15 V/m 61 V/m 900 MHz İNGİLTERE(NRPB) ABD(FCC) WHO 112 V/m 47 V/m 42 V/m Kaynaklar : *Çorum Belediye Başkanlığı (2009 ) *TEİAŞ Genel Müdürlüğü 10. İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü (2009) *Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü (2009) *T.C. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Samsun Bölge Müdürlüğü (2009 ) *Çorum İl Telekom Müdürlüğü(2009) 176 M. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS M.1. Kentsel ve Kırsal Planlama: M.1.1. Kentsel Alanlar: M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri: İl Merkezinin kent yerleşimi :Kuzeyinde Eğerci Dağı (1765 m), batısında Alagöz (1650 m) ve Kösedağları (1750 m) yer alır. Bu iki dağ sırası arasında Kırkdilim Boğazı vardır. Çorum Ovası Merkez İlçenin kurulduğu geniş bir alandır. (375 km²) Doğudan batıya alçalır. Denizden yüksekliği 700-800 m arasında değişir. Ova eski bir göl yatağıdır. Alüvyonlu topraklarla örtülüdür. Kent, bölgenin ülkenin diğer bölgeleri ile en önemli karayolu bağlantısı üzerinde bulunmaktadır. Merkez İlçeye yakın Uyuz ve Kırkgöz adı verilen gölcükleri vardır ki bunlar da yazın kururlar. Ayrıca kentin doğu ve batısında fay hatları bulunmaktadır. Jeolojik açıdan Merkez İlçe incelendiğinde Çorum Kentinin yer aldığı bölgenin genel jeolojisinde iki ana kütle grubu göze çarpar. Bunlardan birincisi “Metamorfik Seri”, ikincisi ise “Tortul Kütleler” serisidir. Çorum’un güneyindeki sıra dağlar metamorfik kütlelerden meydana gelmiştir. Bu metamorfik kristal kütlesinde yeşil şistler, oflolitik katkılar, şerizitli kloritli şistler, kuvarslı fiyatlar, mermerler hakim taş tiplerini teşkil ederler. Merkez İlçe II. derece deprem kuşağındadır. Çorum kentinde kayda değer son depremler ise1996, 1997 yıllarında hissedilmiştir. Çorum Ovası’nı kaplayan topraklarda erozyon sorunu yoktur. İyi nitelikli bu topraklarda her türlü ekim-dikim yapılarak yüksek verim alınabilir. Çorum ovasına alüvyal ve kolüvyal nitelikli topraklar bulunmaktadır. Merkez İlçede en sıcak aylar temmuz-ağustos ayları en soğuk aylar ise aralık-ocak ayıdır. Kent en bol yağışı mayıs-haziran aylarında alır. Çorum kentinde hakim rüzgar yıl içinde toplam 3409 kez esen kuzeydoğu rüzgarıdır. M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni: Kentin düze yakın eğimdeki ova nitelikli araziler üzerinde kurulmuş olması nedeni ile kentsel gelişimin seyri düzenli olmuştur. Çorum Kentinin yerleşim alanı çanağı andırmaktadır. Hakim rüzgar yönü kuzeydoğudur ve Çorum Çimento Fabrikasından kente doğru hakim rüzgar tarafından hava kirliliğini oluşturan maddeler taşınmaktadır. Kentin merkezinde oluşmuş bitişik nizam yüksek katlı yapılaşma hava akımlarını engellemektedir. Kentin yeni planlamalarında mutlaka hava akımını temin için koridorlar oluşturulmalıdır (Şehir Plancısı M.Altıparmak-Çorumda Planlama Yanlışları). Mevcut kent dokusu yağ lekesi şeklinde büyüme göstermektedir. Kentin konut alanları kuzeye ve güneye doğru gelişmektedir. Akkent konut alanı kentin batısında sanayi bölgesine yakın yer seçmiş durumdadır (sanayi alanları ve etkin rüzgar durumu dikkate alındığında yer seçimi yanlıştır). Ticaret alanları merkezde yoğunlaşmaktadır. Sanayi alanları ise Ankara-Samsun karayolu çevresindeki alanlar ile son yıllarda ki kimi sanayi yer seçimlerinde Osmancık İlçesi Merkez İlçe arasındaki yol aksının da tercih edildiği görülmektedir. Ayrıca İskilip Yolu ve Organize Sanayi Bölgesinde sanayi yatırımlarının yoğunlaştığı görülmektedir. Kentin yeşil alanları eski Ankara-Samsun karayolu olarak da nitelendirilen Gazi Caddesinin kuzeydoğu kısmında Çorum Devlet Hastanesi ile Çimento Fabrikasının bulunduğu aksta yer almaktadır. 177 M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları: Kentin arazi durumunun belirlenebilmesi için öncelikle yoğunluklar ve doğal eşiklerin belirlendiği fiziksel yerleşim alanı sınırının belirlenmesi gerekmektedir. Kentin yerleşim alanı batıda 50 m genişliğindeki Ankara-Samsun Karayolu ile Kentin kuzeybatısında ise lineer bir gelişim gösteren toprağa dayalı üretim yapan sanayi kuruluşlarının yoğun olarak bulunduğu Çorum-İskilip yolunun her iki yanındaki sanayi kuruluşları, kentin kuzeyinde ise Ankara-Samsun Karayolunu aşarak Binevler ve Buharaevler toplu konut alanlarının da bulunduğu görülmektedir. Kentin güneyindeki yerleşim alanı sınırı ise Küçük Sanayi Sitesi ile Yaydiğin Köyüdür. Organize Sanayi Bölgesi Kentin güneybatısında yer almaktadır. Şehir merkezine uzaklığı 12 km’ dir. Kentin doğu sınırı ise tepe niteliğindeki eğimli araziler ile doğal olarak sınırlanmış durumdadır. Çorum Kenti ışınsal kent formuna sahip merkezi iş alanlarının bu ışınsal formun odakta yer aldığı konut alanlarının yağ lekesi şeklinde oluştuğu, sanayi alanlarının ise hammadde ve ulaşım ve nakliye kolaylıklarını dikkate alarak kentin yerleşim alanının batısında Ankara-Samsun Karayolunun her iki yanında ve yer yer kentimizin yerleşim alanlarına çok yakın yerleştikleri bir beldedir. Saat kulesi, merkez alanının odağı durumdadır ve 1. derecedeki iş merkezleri ki bunları MİA olarak tanımlamamızla doğru olacaktır; Gazi-İnönü Caddeleri boyunca yol boyu yerleşmiş durumdadır. Kentin II. derece iş bölgeleri ise yine merkezden merkez saçaklarına doğru uzanan alanlarda yer almış durumdadır. Merkezden kent saçaklarına doğru gidildikçe yoğunluğun gittikçe düştüğü alanlar ile yer yer tarımsal faaliyetlerde devam ettiği yerleşim alanlarının bulunduğu görülmektedir. Taban suyu seviyesi kentin diğer kesimlerine göre daha yüksek olduğu merkez alanın batısındaki alanlarda plan bulunmasına karşın yapılaşma henüz olmamıştır. Kentte alt merkez oluşumları başlamış durumdadır (Mimar Sinan,Buhara Evler,Bahabey Caddesi). Planlı olarak oluşmuş konut alanları ise merkez çevresinde yoğunlaşmaktır. Güneye gidildikçe yoğunluk azalmaktadır. Çorum Kenti için karar getirilmesi en güç alanlar niteliğinde ki bağlık bahçelik alanlardır. Kentsel kullanımın hemen yanı başında bulunan tarımsal alanlar ile bağ bahçe alanlarını kullananlar hem kentsel işlevlerde görev yapmakta hem de bu alanları kullanmaktadır. Bu durumun planlama girdisi olarak değerlendirilmesi sonucunda bağlık alanlarda planlama kararı getirilerek spekülatif baskıların önlenmesi için bağ bahçe nizamı yapılaşmaya olanak tanıyan plan kararları ile bağlık alanlar planlanmıştır. Kentte perakende ticaret, yol boyu lineer gelişimin göstermiş durumdadır. Gazi Caddesi ile Bahabey Caddelerinde bitişik nizam yer yer altı ticaret üstü konut niteliği taşıyan 8 katlı binaların yerini Osmancık Caddesinde ve Kulaksız Sokakta 5-6 katlı yapılaşmaların tamamının veya alt katları ticaret olarak kullanılması almıştır. Ticaret alanlarının kullanım yoğunluğu merkezden güneye doğru gidildikçe azalma göstermektedir. Kentte I. derece merkez Saat Kulesi civarı ve uzantısı konumundaki Yazı Çarşı ile Milönü Kavşağı, II .derece merkez Bahabey Caddesi ,Buhara evler, Mimarsinan Mahallesinde gelişim göstermektedir. Ticaret alanlarında noktasal gelişim gösteren büyük marketlerde dikkate alınmalıdır. Eşref Hoca Caddesindeki mevcut ticari alan ile Çimento Fabrikası kuzeyindeki inşa halindeki ticaret alanı bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Her iki yer seçiminin trafik yoğunluğuna etkileri ve otopark sorunları açısından dikkate alınması gerekmektedir. Kentin sağlık kurumları açısından tariflendirilmesi yapılacak olursa en önemli sağlık kurumlarından olan Devlet Hastanesi kent merkezinde Gazi caddesi üzerinde, Göğüs Hastalıkları Hastanesi Cemilbey Caddesinde, Kadın ve Çocuk Hastanesi ise Devlet Hastanesinin hemen bitişiğinde, Diş Hastanesi Bahabey Caddesinde yer almaktadır. Özel hastanelerden biri ise kent merkezinin uzağında yoğun bir yerleşim bölgesi olarak oluşan Buhara evlerde ve kadın ve çocuk hastanesinin güneyinde, bir diğeri ise kadın hastalıkları hastanesinin güneyinde yer seçmiş durumdadır. Ayrıca Yavruturna Sağlık Ocağı alanın güney batısında imar planında belirlenmiş özel sağlık merkezi alanı bulunmaktadır. Yeni özel hastaneler, tıp merkezleri ve özel poliklinikler açılması konusunda artış gözlemlenmekte olup bu tür kurumların kentsel alanda yer seçimini düzenleyen hükümler bulunmamaktadır. Yer seçimleri rastgele olmaktadır. Bu alanların tıbbı atık, gürültü, trafik yoğunluğu, otopark sorunları açısından değerlendirilmeleri gerekmektedir. Kentte konut alanları 178 mevcut planlı alanların revizyonu yapılarak yenilenme eğilimindir. Ticaret alanları pazarlama ve tüketiciye ulaşma kriterini dikkate alarak gelişme eğilimindedir. M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk: Tablo.M.1. Mahallelerdeki Nüfus Yoğunluğu Mahalle Adı BAHÇELİEVLER Nüfus Alan (ha) Nüfus Yoğunğu (brüt ha’da) Bina yoğunluğu 41 793 773 54 18 Konut 13931 * BUHARAEVLER 4406 ÇEPNİ 1042 ÇÖPLÜ 1194 GÜLABİBEY 10358 KALE 6355 KARAKEÇİLİ 2272 KUNDUZHAN 1205 MİMARSİNAN 3746 ULUKAVAK 11516 ÜÇTUTLAR 5730 YAVRUTURNA 3285 YENİYOL 815 TOPLAM 65855.0 13 218 3 126 1288 2,4 0,8 3 582 21.3 170 56 31 074 395 107* 106 19 065 232 82 27 6 816 98 69 23 3 615 51.9 70 23 11 238 * 34 548 594 80 26 17 190 695 24 8,2 9 855 46 214 71 2 445 15 163 54 197 565 TÜİK uygulamasının başlaması ile birlikte mahalle bazında nufus bilgileri Belediyede tutulamamaktadır. Konut bilgisi sabit alınarak aile ortalaması 3 kabulu ile hesaplanmıştır. * Mimarsinan Mahallesi, Gülabibey, Buharaevler Mahallesi ise Ulukavaktan ayrılma olduğu için yoğunlukları buna göre belirlenmiştir. 179 M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları: Çöplü ve Kunduzhan mahalleleri dahilindeki kalan 25 ha’ lık alanda yapılan kentsel dönüşüm çalışmaları devam etmektedir. Bu çalışma ile Ulucami Velipaşa Hanında aralarında bulunduğu tarihi eserlerin açığa çıkarılması hedeflenmektedir. Kaynak:Çorum Belediye Başkanlığı (2009) M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi: Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler Sanayi ve Teknoloji başlığı altında incelenmiştir. M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar: Çorum kentinde Kentsel sit alanı bulunmakta olup bu alan içerisinde dağınık tescilli eserler yer almaktadır. Velipaşa Konağı restorasyonu tamamlanarak hizmete sunulmuştur. Velipaşa Hanı ile karakol konaklarında da benzer çalışmalar için girişim yürütülmektedir. Saat kulesi restorasyonu tamamlanmıştır. M.1.2. Kırsal Alanlar: M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni: Çorum kentinde kırsal yerleşmeler 1998 yılında mücavir alan sınırının genişletilmesinden dolayı sınır içerisine kalmıştır. Mücavir alan sınırı içersinde kalan 32 adet köyün (kırsal yerleşim) bazıları hem yerleşik alanları hem de arazileri ile bazıları ise yalnızca köy arazileri ile mücavir alan sınırına dahil olmuşlardır. Kent ile bağlantıları çok yoğun durumda değildir. Kentte bazı sıçrama yerleşimlerin kontrol etmek genişletilen mücavir alan sınırı içerisinde yerleşimler ile ilgili olarak henüz planlama açısından yapılan bir çalışma bulunmamaktadır. Yalnızca kentin kuzeyinde yer alan Kuruçay Köyünün güneyinde yeni toplu konut alanı planlaması yapılarak uygulamaya geçirilmiş böylece yoğunluk sıçraması yolu ile kent gelişimi yönlendirilmiştir. Kentin çevresindeki düşük yoğunluklu, tarımsal üretim yapılan kırsal denilebilecek özellikteki yerleşmelerin bağ bahçe nitelikleri korunarak ve ilave bağ bahçe alanları planlaması yapılarak Çorum kentinin tarım topraklarının yerleşme-kentleşme baskısından kurtarılması amacıyla kırsal yerleşim karakteri korunmaya çalışılmaktadır. Kırsal alanlarda yerleşim toplu köy yerleşik alanları ile az sayıda bağ toplulukları içerisindeki yerleşimlerden oluşmaktadır. Kentin verimli tarım topraklarının bulunduğu kısımlarda üretim devam etmekte olmasına rağmen kentin her yöne yağ lekesi şeklinde gelişme eğilimi göstermesi bu alanların üzerinde spekülatif bir baskı oluşturmaktadır. Bağlık alanlar içerisinde ll.cil konut niteliği taşıyan-hatta prestij-konut alanları yer almaktadır. M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti: Kırsal alanlarda ki arazi ve bağ-bahçe nitelikli alanlar özel mülkiyet kapsamındaki alanlar durumundadır. Köy statüsünde yerleşim birimlerine ise meralar hariç yine özel mülkiyetin söz konusu olduğu görülmektedir. Hazine ve kamu kurumlarına ait arazi miktarının tespiti için Çorum Belediyesi tarafından bir çalışma yürütülmediği için mülkiyetin oransal dağılımı konusunda bilgi verilememektedir. Kaynak:Çorum Belediye Başkanlığı (2009) M.2. Altyapı: Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler Ulaşım ve Altyapı başlığı altında incelenmiştir. 180 M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri: Çorum Kenti planlı olarak büyüyen bir kent niteliğinde olup konut alanlarının gelişiminde kooperatiflerin önemli katkıları olmuştur. Kentte yapılan konutların ortalama olarak 3 oda ve salondan oluşan, kaloriferli ve sobalı evlerin planlarında bu kooperatifler eli ile oluşturulan alanların etkisi olmuştur. Konut büyüklükleri Çorumda dikkat çeken bir unsurdur. Ortalama konut büyüklükleri 140-150 m² civarındadır. Mevzuat gereğince 2 kat üstündeki tüm yapılar betonarme karkas olarak inşa edilmektedir. Çorum’a özel ve özgün bir yapılaşma bulunmamaktadır. Merkez alanlarda bitişik ve kat adedi yüksek (5 kat ve üzeri) yer yer ticaret ve konut kullanımlarının iç içe geçtiği yapılaşmalar yer almaktadır. Bitişik nizam yapılaşmalarda doğal ışık almayan veya aydınlıklardan ışıklandırılan odalar yer almaktadır. Yapılaşmalarda cadde genişliklerine göre kat adedi oluşmakta olup (6-7-8 ve üstü) ana caddeler yüksek katlı yapılardan oluşmaktadır. Bu yapılar duvar etkisi yaparak iç kısımlarda kalan ve daha dar yollardan cephe alan az katlı (2-3-4) yapıları etkilemektedir. M.3.1. Kamu Binaları: Kamu yapıları ise genel olarak yatırımı gerçekleştiren Bakanlığın standartları sonucunda oluşmaktadır. Planlı alanlarda ve hatta kaçak yapılmış yapılarda yığma ve karkas tarzında yapılaşma oluşmaktadır. Farklı malzeme ile yapılaşma kayda değer değildir. Sanayi alanlarındaki yapılaşmalarda ise tesisin gereksinimi dikkate alınarak yer yer çelik karkas yapılaşmalar da oluşturulmuş durumdadır. Kaynak:Çorum Belediye Başkanlığı (2009) 181 M.3.2. Okullar: Tablo.M.2.Yatılı İlköğretim Bölge Okulları 182 183 184 185 186 187 188 189 190 Kaynak:İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2009) Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumuna bağlı Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurdunda 660 kapasiteli kız yurdunda 660 kız öğrenci, 340 kapasiteli erkek öğrenci yurdunda ise 340 adet öğrenci olmak üzere toplam 1000 öğrenci barınmaktadır. Kaynak: YÖKYK Çorum Yurt Müdürlüğü (2009) 191 HİTİT ÜNİVERSİTESİ AKADEMİK BİRİMLER Tablo.M.3. Hitit Üniversitesi Akademik Birimler SIRA NO BİRİM ADI AKADEMİK PERSONEL SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI İDARİ PERSONEL SAYISI A‐ FAKÜLTELER 1 FEN‐EDEBİYAT FAKÜLTESİ 681 41 8 2 İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ 1617 40 13 3 İLAHİYAT FAKÜLTESİ 440 39 14 4 MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ 702 56 13 5 TIP FAKÜLTESİ 21 0 3 B‐ ENSTİTÜLER 1 FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ 28 0 3 2 SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ 47 0 2 0 0 0 201 8 6 2796 57 10 C‐ YÜKSEKOKULLAR 1 BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEKOKULU 2 SAĞLIK YÜKSEKOKULU D‐ MESLEK YÜKSEKOKULLARI 1 MESLEK YÜKSEKOKULU 2 SUNGURLU MESLEK YÜKSEKOKULU 633 7 7 3 OSMANCIK ÖMER DERİNDERE MESLEK YÜKSEKOKULU 343 4 5 7509 252 84 TOPLAM Kaynak: Hitit Üniversitesi Rektörlüğü (2009) 192 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri: Tablo.M.4.Hastane ve Sağlık Tesisleri İlçe Adı MERKEZ ALACA BAYAT MECİTÖZÜ İSKİLİP Kurum Adı Sayısı İlçe Adı Sayısı 1 KARGI DEVLET HASTANESİ 1 GÖĞÜS HASTALIKLARI HASTANESİ AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI MERKEZİ 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 3 VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ 1 112 İSTASYON 1 İL HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI 1 1 AÇSAP MERKEZİ 1 UĞURLUDAĞ DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 2 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 22 112 İSTASYON 1 112 KOMUTA KONTROL MERKEZİ 1 1 112 İSTASYON 3 OSMANCIK DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ ALACA DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 6 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 7 1 112 İSTASYON 1 ORTAKÖY DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ BAYAT DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 3 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 3 1 112 İSTASYON 1 DODURGA DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ MECİTÖZÜ DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 4 1 112 İSTASYON 1 SUNGURLU DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ İSKİLİP DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 9 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 7 VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ 1 112 İSTASYON 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 112 İSTASYON 1 1 KARGI UĞURLUDAĞ OSMANCIK ORTAKÖY DODURGA SUNGURLU LAÇİN OĞUZLAR Kurum Adı ÇORUM DEVLET HASTANESİ OĞUZLAR DEVLET HASTANESİ 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 BOĞAZKALE HACIHAMZA Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (2008) 193 1 1 1 1 1 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler: Çorum İlindeki sosyal ve kültürel tesisler hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. M.3.5. Endüstriyel Yapılar: Endüstri alanlarındaki yapılaşmalarda tesisin gereksinimi dikkate alınarak yer yer çelik karkas yapılaşmalar oluşturulmuş durumdadır. M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar: Çorum İlindeki göçer ve hareketli barınakların sayıları, nitelikleri ve bulundukları yerlerle ilgili yeterli bilgi mevcut değildir. M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar: Turistik amaçlı yapılarda kullanılan yapı malzemeleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar: Gazi Caddesi ve Bahabey Caddesinde altı ticarethane üstü konut niteliği taşıyan binalar mevcut olup, Osmancık Caddesi ve Kulaksız Sokakta 5-6 katlı yapılaşmaların tamamının veya alt katlarının ticarethane olarak kullanıldığı görülmektedir. Ticaret alanlarının kullanım yoğunluğu kuzeyden güneye doğru gidildikçe azalma göstermektedir. M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma: Kırsal alanlarda yerleşim toplu köy yerleşik alanları ile az sayıda bağ toplulukları içerisindeki yerleşimlerden oluşmaktadır. Yapılan yapılarda yığma ve karkas tarzında yapılaşma mevcuttur. M.3.10.Yerel Mimari Özellikler: Binalardaki ve kent dokusundaki mimari özellikler hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller: Çorum’da planlı alanlarda ve hatta kaçak yapılmış yapılarda yığma ve karkas tarzında yapılaşma oluşmuştur. Farklı malzeme ile yapılaşma kayda değer değildir. M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı: M.4.1. İş Alanları ve İşsizlik: 194 M.4.2. Göçler: 1950’lerden başlayarak “İl dışına göç”olgusunun nüfusun gelişme desenine etkisi büyük olmuştur. İl dışına göç olayları başka bir il veya yurt dışına göç etmek sureti ile gerçekleşmiştir. 1955-1960 ile 1965-1970 yılları arası il dışına göçlerin en yoğun olarak gerçekleştiği devre olmuştur. 1970’lerde ise yurt dışına göçen nüfusta artış gözlenmektedir (1964-1977 yılları arasında 7.643 kişi yurt dışına göç etmiştir.). Çorum’da İl dışına yapılan göçler genellikle Ankara’ya olmaktadır. Ankara’yı, İstanbul ve İzmir’e yapılan göçler takip etmektedir. Çorum’a başka illerden göç sınırlıdır. Sınırlı sayıda da olsa Çorum’a dışarıdan gelen göçler özellikle doğum yeri Amasya, Ankara, Çankırı, Sinop, Kastamonu, Tokat ve Yozgat olan kişiler olmaktadır. Kentin nüfusunun yapısına bakıldığında nüfusun büyük bir çoğunluğunun kırdan kente göçenlerin oluşturduğu görülmektedir. Kırdan kente yönelmiş olan göçün sebepleri arasında %45’ini iş %9’unu ise eğitim amaçlı yer değiştirmeler oluşturmaktadır. M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik): Çorum İlinde kayda değer oranda mevsimlik işçi bulunmamasına rağmen tuğlakiremit fabrikalarına kırsal alandan yaz mevsiminde gelen işçiler olmaktadır. Bu işçiler fabrika yatakhanelerini kullanmaktadırlar. Ancak son yıllardaki ekonomik kriz mevsimlik işçi sayısını azaltmıştır. M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı Kent toprağının %95’i özel mülkiyete %5’i ise Hazine ve Belediye mülkiyetine tabidir. Kentsel alanın güneyinde yer alan 50 ha’lık III nolu gecekondu önleme bölgesi Belediye mülkiyetinde olan arazi üzerine , IV nolu toplu konut alanı ise Belediye ve Hazinenin ortak malı niteliğindeki araziler üzerine, Organize Sanayi Bölgesi Hazine arazisi üzerine, Küçük Sanayi Sitesi ise özel şahıslara ait araziler üzerine kurulmuştur. M.4.5. Konut Yapım Süreçleri: Çorum İli planlı olarak büyüyen bir kent niteliğinde olup, konut alanlarının gelişiminde kooperatiflerin önemli katkıları olmuştur. Bu nedenle Çorum kooperatiflerin yoğun yapılaşmadaki katkısı ile toplu konut alanlarının bulunduğu bir kent durumundadır. M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri: Çorum İlinde gecekondu tarifine giren yapı bulunmamaktadır. Yalnız kaçak yapıların yoğunlaştığı hisseli mülkiyete konu alanlar bulunmaktadır. Çorum İli kooperatiflerin yapılaşmadaki yoğun katkıları nedeni ile gece kondu önleme bölgelerinden ziyade toplu konut alanlarının bulunduğu bir kent durumundadır. 1978 yılında yapılmış olan ve tamamı ile bitmiş durumdaki III nolu gecekondu bölgesinde yaklaşık olarak 1000 konutta 9420 kişinin(1997 yılı) yaşadığı bugünkü adı ile Mimar Sinan Mahallesi bulunmaktadır. M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri: M.5.1. Görüntü Kirliliği: 195 M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu: Çorum İlinde özellikle trafik gürültüsüne maruz ana caddeler üzerinde bulunan bazı binalarda özel olarak çift cam ve duvar izolasyonu işlemleri yapılmaktadır. Ayrıca 8 Mayıs 2000 tarih ve 24043 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Isı Yalıtım Yönetmeliği” ile yapılan ısı yalıtımı ses izolasyonunu da sağlamaktadır. M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları: Çorum İlinde havaalanı bulunmaması nedeni ile konu işlenmemiştir. M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü: Bu konuyla ilgili ayrıntılı bilgiler “Gürültü” başlığı altında incelenmiştir. M.5.5. Kentsel Atıklar: Çorum İlinde kentsel atıklar Çorum Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğünce toplanarak, ara istasyona götürülmekte oradan da Karabürçek mevkiinde bulunan çöp döküm alanına götürülerek depolama yapılmaktadır. M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı: Ülkemizde ısınmada kullanılan yakıt tüketiminin artması ve hatalı kullanılan ısıtma tesislerinin büyük boyutlarda hava kirliliğine yol açması sonucu ortaya çıkan sorunları bir ölçüde gidermek, yakıt tüketimini azaltmak amacıyla hazırlanan “Isı Yalıtım Yönetmeliği” 8 Mayıs 2000 tarih ve 24043 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır. Bu itibarla 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkındaki Kanun kapsamındaki belediyeler dahil, bütün yerleşim birimlerindeki binalarda uygulanır. Münferit olarak inşa edilen ve ısıtılmasına gerek duyulmayan depo, cephanelik, ardiye, ahır, ağıl ve benzeri binalarda bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz. M.6. Nüfus: M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi: 1927-2008 döneminde Çorum İlinin yıllık nüfus artışı incelendiğinde, iki farklı dönem gözlenmiştir. 1990 yılına kadar nüfus artmış, bu yıldan sonra nüfus azalma eğilimine girmiştir. Çorum İlinde en yüksek yıllık nüfus artış hızı %32,5 ile 1950-1955 döneminde ve en düşük yıllık nüfus artış hızı ise %-7,89 ile 2000-2007 döneminde gerçekleşmiştir. 1927 yılında Çorum ilinde %17,7 olan şehirde yaşayan nüfus payı 1945 yılından sonra sürekli bir artış göstererek, 2008 yılında % 63,31’e ulaşmıştır. Çorum İlinde şehirde yaşayan nüfusun oranı, ülke ortalamasına göre daha yavaş artmıştır. 2000 yılına kadar köy nüfusu fazla iken, ilk kez 2000 yılında şehir nüfusu köy nüfusundan fazla olmuştur. 196 Tablo.M.5. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi : Yıl 1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 * 2009 ** Nüfus 247.602 284.773 302.745 312.723 341.353 401.547 446.389 485.567 518.366 547.580 571.831 599.204 609.863 597.065 549 928 545 444 540 704 Artış Hızı 17,48 12,24 6,49 17,52 32,48 21,17 16,83 13,07 10,97 8,67 9,35 3,53 -2,12 -7,89 - 0,81 - 0,87 Kaynak : * 2008 Genel Nüfus Sayımı ** Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı Grafik M.1.Nüfus Artış Grafiği 1927-2009 Yılları Nüfus Artış Hızı 700.000 600.000 400.000 Nufus Artış Hızı 300.000 200.000 100.000 Yıllar 197 20 09 20 07 19 90 19 80 19 70 19 60 19 50 -100.000 19 40 0 19 27 Nüfus 500.000 Tablo.M.6.Yıllara Göre Merkez ve İlçelerdeki Nüfus Değişimi 1990 İlçe Şehir Köy 2000 Toplam Şehir Nüfus Artış Hızı (%) Köy Toplam Şehir Köy Toplam Merkez 116.810 72.938 189.748 161.321 60.378 221.699 38,10 -17,22 16,83 Alaca 20.646 32.757 53.403 24.983 28.210 53.193 21,00 -13,88 -0,39 Bayat 8.090 28.204 36.294 7.381 23.193 30.574 -8,76 -17,76 -15,76 Boğazkale 2.306 7.667 9.973 1.970 6.220 8.190 -14,57 -18,87 -17,87 Dodurga 3.974 9.576 13.550 3.431 7.008 10.439 -13,66 -26,81 -22,95 İskilip 19.624 32.945 52.569 19.648 25.679 45.327 0,12 -22,05 -13.77 Kargı 5.858 20.904 26.762 5.728 14.660 20.388 -2,21 -29,86 -23,81 Laçin 1.570 10.390 11.960 2.153 7.272 9.425 37,13 -30,00 -21,19 Mecitözü 6.287 24.959 31.246 5.787 20.277 26.064 -7,95 -18,75 -16,58 Oğuzlar 5.867 5.287 11.154 4.678 4.405 9.083 -20,26 -16,68 -18,56 Ortaköy 3.353 9.720 13.073 3.349 8.471 11.820 -0,11 -12,84 -9,58 Osmancık 21.347 31.143 52.490 28.423 25.335 53.758 33,14 -18,64 2,40 Sungurlu 30.521 57.806 88.327 35.397 45.443 80.840 15,97 -21,38 -8,47 Uğurludağ 8.019 10.092 18.111 7.648 8.617 16.265 -4,62 -15,8 -14,61 254 272 354 388 608 660 311 897 285 168 557 065 22,66 -19,53 -8,47 TOPLAM Kaynak :2000 Genel Nüfus Sayımı 198 2000 İlçe Şehir Köy 2008 Toplam Şehir Nüfus Artış Hızı (%) Köy Toplam Şehir Köy Toplam Merkez 161 321 60 378 221 699 206 572 41 537 248 109 28,05 -31,20 11,91 Alaca 24.983 28.210 53.193 22 373 17 365 39 738 -10,44 -38,44 -25,29 Bayat 7.381 23.193 30.574 8 888 16 597 25 485 20,41 -28,43 -16,64 Boğazkale 1.970 6.220 8.190 1 609 3 733 5 342 -18,32 -39,98 -34,77 Dodurga 3.431 7.008 10.439 3 240 4 669 7 909 -5,56 -33,37 -24,23 İskilip 19.648 25.679 45.327 20 251 20 665 40 916 3,06 -19,52 -9,73 Kargı 5.728 14.660 20.388 5 260 11 323 16 583 -8,17 -22,76 -18,66 Laçin 2.153 7.272 9.425 1 281 5 090 6 371 -40,50 -30,00 -32,40 Mecitözü 5.787 20.277 26.064 5 537 14 662 20 199 -4,32 -27,69 -22,50 Oğuzlar 4.678 4.405 9.083 3 983 3 750 7 733 -14,85 -26,35 -14,86 Ortaköy 3.349 8.471 11.820 3 415 7 310 10 725 1,41 -13,70 -9,26 Osmancık 28.423 25.335 53.758 25 227 19 825 45 052 -11,24 -21,74 -16,19 Sungurlu 35.397 45.443 80.840 34 211 28 728 62 939 -3,35 -36,78 -22,14 Uğurludağ 7.648 8.617 16.265 3 505 4 838 8 343 -54,17 -43,85 -48,70 10,72 -29,83 -2,08 TOPLAM 311 897 285 168 557 065 345 352 200 092 545 444 Kaynak :2008 Genel Nüfus Sayımı 199 2008 İlçe Şehir Köy 2009 Toplam Şehir Nüfus Artış Hızı (%) Köy Toplam Şehir Köy Toplam Merkez 206 572 41 537 248 109 212 418 39 776 252 194 28,30 -4,24 1,64 Alaca 22 373 17 365 39 738 22 085 16 543 38 628 -1,28 -4,73 -2,80 Bayat 8 888 16 597 25 485 8 828 15 785 24 613 -0,67 -4,89 -3,42 Boğazkale 1 609 3 733 5 342 1 515 3 514 5 029 -5,84 -5,86 -5,85 Dodurga 3 240 4 669 7 909 3 065 4 634 7 699 -5,40 -0,74 -2,65 20 251 20 665 40 916 20 724 19 565 40 289 2,33 -5,32 -1,53 İskilip Kargı 5 260 11 323 16 583 5 226 11 172 16 398 -0,34 -1,33 -1,11 Laçin 1 281 5 090 6 371 1 227 4 977 6 204 -4,21 -2,22 -2,62 Mecitözü 5 537 14 662 20 199 5 261 13 709 18 970 -4,98 -6,50 -6,08 Oğuzlar 3 983 3 750 7 733 3 741 3 627 7 368 -6,07 -3,28 -4,72 Ortaköy 3 415 7 310 10 725 2 945 6 546 9 491 -13,76 -10,45 -11,50 Osmancık 25 227 19 825 45 052 25 829 19 251 45 080 2,38 -2,89 0,06 Sungurlu 34 211 28 728 62 939 34 470 26 740 61 210 0,75 -6,92 -2,74 Uğurludağ 3 505 4 838 8 343 3 143 4 388 7 531 -10,32 -9,30 -9,73 1,48 -4,93 -0,86 TOPLAM 345 352 200 092 545 444 350 477 190 227 540 704 Kaynak : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı: Çorum İlinde 1927 yılından 1960 yılına kadar olan dönemde erkek nüfusun büyüklüğü kadın nüfusundan daha az olmuştur. İlde 1927 yılında her 100 kadın için 88 erkek bulunmakta iken, erkek nüfusun kadın nüfustan daha hızlı artması nedeniyle 1960 yılında kadın ve erkek nüfus aynı büyüklüğe ulaşmıştır. 2008 yılında Çorum İlinde her 100 kadın için 98 erkek bulunmaktadır. Çorum İlinde 1935 yılında erkeklerin yarısı 16,7; kadınların yarısı ise 23,5 yaşından daha küçüktür. 1935-1975 yılları arasında ortalama 19 olan nüfusun medyan yaşı, 1975 yılından sonra sürekli artma eğilimi göstermiştir. 2000 yılında Çorum İlindeki hem kadınların hem de erkeklerin yarısı 26 yaşından daha küçüktür. 200 Tablo.M.7. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı 2007 Yaş grubu 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90+ Toplam Toplam 39.151 45.928 48.946 49.275 41.744 44.008 39.517 36.491 35.681 31.628 30.050 26.757 22.273 19.834 16.326 13.190 6.400 1.889 740 549.828 Erkek 20.091 23.559 25.005 24.970 20.469 22.233 19.544 18.302 17.975 15.527 14.583 12.629 10.476 9.301 7.916 5.974 2.527 659 202 271.942 2008* Kadın 19.060 22.369 23.941 24.305 21.275 21.775 19.973 18.189 17.706 16.101 15.467 14.128 11.797 10.533 8.410 7.216 3.873 1.230 538 277.886 Toplam 38 822 43 064 48 050 47 697 41 269 43 040 39 109 38 051 34 585 33 493 30 120 27 139 22 836 19 901 15 025 14 081 6 674 1 860 628 545 444 2009** Erkek 19 994 21 913 24 624 24 142 20 196 21 839 19 419 18 961 17 568 16 454 14 843 12 886 10 561 9 336 6 988 6 880 2 651 691 161 270 107 Kadın 18 828 21 151 23 426 23 555 21 073 21 201 19 690 19 090 17 017 17 039 15 277 14 253 12 275 10 565 8 037 7 201 4 023 1 169 467 275 337 Toplam 38.366 40.633 47.081 46.395 40.504 41.772 39.144 37.971 33.181 34.362 30.106 26.340 24.902 19.959 15.196 14.614 7.103 2.397 678 540.704 Erkek 19.739 20.623 24.191 23.713 20.214 21.206 19.486 18.875 16.982 16.957 14.835 12.664 11.607 9.387 6.866 7.277 2.862 854 163 268.501 Kaynak : * 2008 Genel Nüfus Sayımı ** Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı Grafik M.2.Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılım Grafiği Yaş Grupları 50.000 Nüfus 40.000 30.000 20.000 10.000 Yaş Grubu Toplam Kaynak : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı 201 Erkek Kadın 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 0 Kadın 18.627 20.010 22.890 22.682 20.290 20.566 19.658 19.096 16.199 17.405 15.271 13.676 13.295 10.572 8.330 7.337 4.241 1.543 515 272.203 M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları: Çorum İline bağlı bulunan 13 İlçeden Sungurlu İlçesi 61.210 nüfus ile en fazla nüfusa, Boğazkale İlçesi ise 5.029 nüfus ile en az nüfusa sahip olan ilçelerdir. İlin yıllık nüfus artış hızı en yüksek olan ilçesi % 2,5 ile Bayat İlçesi iken, nüfus artış hızı en az olan İlçesi %-6,7 ile Uğurludağ İlçesidir. Nüfus yoğunluğu olarak ifade edilen bir kilometrekareye düşen kişi sayısı, İl genelinde 42 ve İl merkezinde 111 iken, İlçelere göre 12 ile 44 arasında değişmektedir. Yüzölçümü büyüklüğüne göre ilk sırada yer alan Sungurlu İlçesinde nüfus yoğunluğu 31, yüzölçümü en küçük olan Ortaköy İlçesinde nüfus yoğunluğu 44 kişidir. Tablo M.8. Merkez ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları İlçe Adı Merkez Alaca Bayat Boğazkale Dodurga İskilip Kargı Laçin Mecitözü Oğuzlar Ortaköy Osmancık Sungurlu Uğurludağ TOPLAM Toplam Nüfus 252 194 38 628 24 613 5 029 7 699 40 289 16 398 6 204 18 970 7 368 9 491 45 080 61 210 7 531 540 704 Yüzölçümü 2.275 1.360 815 310 218 1.067 1.394 262 951 302 217 1.116 1.956 549 12.792 Nüfus Yoğunluğu 111 28 30 16 35 38 12 24 20 24 44 40 31 14 42 Kaynak : Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı Grafik.M.3.Nüfus Yoğunluğu Grafiği Nüfus Yoğunluğu 300000 250000 200000 150000 100000 50000 M er ke z Al ac a Ba Bo yat ğa zk al e D od ur ga İs ki lip Ka rg ı La çi n M ec i tö zü O ğu zl ar O rta kö O sm y an c Su ık ng ur U lu ğu rlu da ğ 0 Nufus Yüzölçüm 202 Yoğunluk M.6.4. Nüfus Değişim Oranı: Çorum İlinde 1990 yılına kadar nüfus artmış, bu yıldan sonra nüfus azalma eğilimine girmiştir. Çorum İlinde en yüksek yıllık nüfus artış hızı %32,5 ile 1950-1955 döneminde ve en düşük yıllık nüfus artış hızı ise %-7,89 ile 2000-2007 döneminde gerçekleşmiştir. Tablo.M.9. Yıllara Göre Nüfus Artış Hızı Yıl 1927 1935 1940 1945 1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 2007 2008 * 2009 ** Nüfus 247.602 284.773 302.745 312.723 341.353 401.547 446.389 485.567 518.366 547.580 571.831 599.204 609.863 597.065 549 928 545 444 540 704 Artış Hızı 17,48 12,24 6,49 17,52 32,48 21,17 16,83 13,07 10,97 8,67 9,35 3,53 -2,12 -7,89 -0,81 - 0,87 Kaynak : * 2008 Genel Nüfus Sayımı ** Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı Grafik M.4.Nüfus Değişim Grafiği Nüfus Artış Hızı 700000 600000 400000 300000 200000 100000 Yıllar Nufus 203 Artış Hızı 2009 2008 2007 2000 1990 1985 1980 1975 1970 1965 1960 1955 1950 1945 1940 -100000 1935 0 1927 Nüfus 500000 Kaynaklar : * Çorum Belediye Başkanlığı (2009) * Türkiye İstatistik Kurumu (2008 Genel Nüfus Sayımı ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Veri Tabanı * İl Milli Eğitim Müdürlüğü (2009) * İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2009) * İl Sağlık Müdürlüğü (2008) * YÖKYK Çorum Yurt Müdürlüğü (2009) 204 N. ATIKLAR N.1. Evsel Katı Atıklar: Evsel atıklar konteyner sistemi ile toplanmakta, sıkıştırmalı kamyonlarla şehrimize 13 km uzaklıktaki Celilkırı mevkiindeki çöp depo alanına nakledilmektedir. Bertaraf tesisi projesi ihale aşamasındadır. Tablo.N.1.Atık kompozisyonu (%) Organik Kağıt Cam Metal Plastik Diğer 62,37 7,15 3,12 0,93 14,30 12,13 100 Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) N.2. Tehlikeli Atıklar: İlimizde 13 adet tehlikeli atık üreten tesis tespit edilmiştir. Tehlikeli atık taşıması için 2 adet firmaya ait, 6 adet araca da tehlikeli atık taşıma lisansı verilmiştir. Tablo:N.2.Tehlikeli Atık Oluşturan Sanayi Tesisleri FİRMA ADI ADRESİ ATIK CİNSİ MİKTARI T.A.K.Y KODU Yetsan Oto Radyatör ve Kalorifer Hizmet Çelik Tüp Ltd. Şti. Ankara Yolu 7. Km/Çorum Ankara Yolu 8. Km/Çorum Atık boya çamuru Atık boya çamuru 75 kg/ay 30 kg/yıl A-080121 A-080121 BMC Yetkili Servisi Ankara Yolu 4. Km/Çorum 10 ad/ay A-160107 Erişkenler Oto San. ve Tic. Ltd. Şti. Ankara Yolu Üzeri/Çorum 200 ad/yıl M-150202 Ahlatçı Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ankara Yolu 7. Km/Çorum 2000 ad/yıl A-160107 M-150202 Karataş Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ankara Yolu Üzeri/Çorum 1500 ad/yıl A-160107 Mer Oto Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti Ankara Yolu 3. Km/Çorum 450 ad/yıl A-160107 M-150202 Şamlıoğlu Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ankara Yolu 5. Km/Çorum 2000 ad/yıl A-160107 M-150202 Sima Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ankara Yolu 3. Km/Çorum 1700 ad/yıl A-160107 M-150202 Erksan Oto Rad Kal. San. Tic. Ltd. OSB No:9 /Çorum Kullanılmış yağ filtreleri Kullanılmış yağ filtreleri ve boya filtreleri Kullanılmış yağ filtreleri ve boya filtreleri Kullanılmış yağ filtreleri Kullanılmış yağ filtreleri ve boya filtreleri Kullanılmış yağ filtreleri ve boya filtreleri Kullanılmış yağ filtreleri ve boya filtreleri Atık Boya Çamuru 15 kg/yıl A-080121 Karakaşlar Oto. Çevre Yolu No:304 205 Kullanılmış Filtreleri Yağ 300 ad/yıl N.3. Özel Atıklar: N.3.1. Tıbbi Atıklar: Çorum Belediyesince işletilmekte olan Kardelen Tıbbi Atık Sterilizasyon tesisine tıbbi atıklar lisanslı tıbbi atık toplama taşıma aracı ile taşınarak sterilize edilmek suretiyle bertaraf edilmektedir. İl genelinde 82 adet tıbbi atık üreten kurumlardan pazar günleri hariç periyodik bir şekilde 339.304 kg tıbbi atıklar toplanmış ve şehir dışından 8385 kg tıbbi atık gelmiş olup, Şehrimize 13 km uzaklıkta bulunan Celilkırı mevkiindeki sterilizasyon tesisinde 347.689.kg tıbbi atık sterilize edilerek bertaraf edilmiştir. Tablo.N.3 2009 Yılı Tıbbi Atık Miktarı GÜNLÜK TOPLANAN GÜN YILLIK TOPLANAN ŞEHİR DIŞI GELEN TOPLAM ATIK 1091 311 339.304 8385 347.689 kg gün kg kg kg Hastanelerden alınan tıbbi atık poşetlerinde bulunan malzemeler, aşağıda belirtilmiş olup net miktarları bilinmemektedir. Eldivenler Serum poşetleri ve hortumları Ameliyathane bezleri Tamponlar, Sargı bezleri Sargı bandı İlaç kutu ve şişeleri İdrar ve kan torbaları Şırıngalar Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) N.3.2. Atık Yağlar: İlimizde oluşan atık yağlar yoğunluklu olarak toprak sanayi sektörü, makine sanayi sektörü ve otomotiv sektöründen kaynaklanmaktadır. Yapılan denetimlerde 76 adet atık yağ üreticisi tespit edilmiş olup, sözkonusu atık yağların kategorilerine göre lisanslı geri kazanım firmalarına verilmesi yönünde gerekli çalışmalar yapılmaktadır. N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar: Çorum İli merkezinde 2008 yılı Mayıs ayı sonunda bitkisel atık yağ üreticilerine bilgilendirme semineri yapılmış ve lokantalar, oteller, restoranlar, yurtlar, okullar, fast food, hastaneler, yemek şirketleri, pastaneler, kurumların bitkisel atık yağların toplanması amacıyla Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisanslı firmalar ile sözleşme yapmaları sağlanmıştır. 2008 yılı içerisinde Çorum İli Merkezinde 7144 kg bitkisel atık yağ toplanması sağlanarak 7144 kg atık yağın kanalizasyon ve toprağı kirletmesi engellenmiştir. Ayrıca bitkisel atık yağların evlerden de toplanması amacıyla lisanslı firma ile birlikte 225 haneyi bilgilendirme 206 çalışmaları yapılmış ve atık yağ toplama kapları bırakılmıştır.2009 yılı itibarıyle evlerdeki çalışmalara devam edilmekte ve okullarda da eğitim seminerleri düzenlenerek bitkisel atık yağların toplanması sağlanmaktadır. Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2008) N.3.4. Pil ve Aküler Şehrimizde bulunan Okullar, muhtarlıklar, yurtlar, fotoğrafçılar ve alış veriş merkezlerine dağıtılan atık pil kutularından 2009 yılında 559 kg atık pil toplanmış olup, toplanmaya devam edilmektedir. Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller: Bilgi mevcut değildir. N.3.6. Tarama Çamurları: Bilgi mevcut değildir. N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar: Bilgi mevcut değildir. N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar: Bilgi mevcut değildir. N.4. Diğer Atıklar: Çorum İlinde 154 adet tavuk çiftliği bulunmakla birlikte, bunların 90 adedi faaliyettedir. Bu çiftliklerden kaynaklanan hayvansal atık miktarı günde 250 ton olup, besi ahırlarından kaynaklanan atık miktarı ise yılda 135.415 tondur. Bütün bu atıkların geri kazanımları için bir tesis mevcut değildir. N.4.1. Ambalaj Atıkları: Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince yapılan çalışmalarda 2 adet firmaya geri dönüşüm lisans belgesi verilmiş, 27 adet firmaya ambalaj malzemesi piyasaya süren olarak kullanıcı adı ve şifre tahsisi yapılmış, 4 adet ambalaj üreten firma tespit edilmiş olup, sözkonusu işletmelerin Yönetmelikte yer alan yükümlülüklerini yerine getirmeleri amacıyla gerekli denetim çalışmaları sürdürülmektedir. N.4.2. Hayvan Kadavraları: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. N.4.3. Mezbaha Atıkları: İlimizde günlük 400 ton mezbaha atığı ile tavuk gübresi olup, bir adet gübre tesisi bulunmaktadır. 207 N.5. Atık Yönetimi: Katı Atık Tesisi ile ilgili olarak Çevre ve Orman Bakanlığı Koordinatörlüğünde çalışmalar devam etmekte olup, 2012 yılında faaliyete geçmesi planlanmaktadır. N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu: Çorum İlinde Belediye tarafından günlük toplam 220 ton, yıllık 80.300 ton atık toplanmaktadır. Atık Kompozisyonu (%) Organik 62,37 Kağıt 7,15 Cam 3,12 Metal 0,93 Plastik 14,30 Diğer 12,13 100 N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri: Çorum İlinde katı atıklar Belediye tarafından ve İl Merkez Mahalleleri Özel Şirket ve Çorum Belediyesi tarafından konteyner sistemi ile sıkıştırmalı araçlarla toplanarak şehir merkezine 13 km uzaklıkta bulunan çöp depo alanına nakledilerek depolanmaktadır. Herhangi bir transfer yapılmamaktadır. N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri: Katı atıklar şehir merkezine 13 km uzaklıkta bulunan çöp depolama sahasına sıkıştırmalı araçlardan direk boşaltılmakta belirli bir süre dinlendirildikten sonra, üzeri hafriyat ve İlimizde bulunan kiremit fabrikalarının atıkları ile kapatılmaktadır. Hayvan gübreleri ayrı bir kısmında depolanmaktadır. Tıbbi atıklar sterilizasyon tesisinde sterilize edilerek bertaraf edilmektedir. Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) N.8.1. Katı Atıkların Depolanması: İlimize 13 km uzaklıkta 1981 yılından itibaren kullanılan katı atık depolama alanına 2009 yılında günlük ort. 220 ton evsel atık nakledilmiştir. En yakın yerleşim alanına 3 km yakınlıkta olup, tabanı jipsli topraktır. Yer altı suları ile ilişkisi yoktur. Ancak katı atık projesi Çevre ve Orman Bakanlığınca ihale edilmiş olup 2012 yılında projenin faaliyete geçmesi planlanmıştır. Kaynak: Çorum Belediye Başkanlığı (2009) N.8.2. Atıkların Yakılması Çorum ilinde mevcut atık yakma tesisi bulunmamaktadır. N.8.3. Kompost: Çorum İlinde mevcut kompost tesisi bulunmamaktadır. 208 N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi: Çorum İlinde toplanan değerlendirilebilir nitelikteki atıkların geri kazanılması, tekrar kullanılması ve değerlendirilmesi amaçlı bir bir adet gübre tesisi bulunmaktadır. Ayrıştırma ünitesini de içeren katı atık tesisi çalışmaları devam etmektedir. N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri: Evsel atıkların ayrı toplanmadan ve herhangi bir değerlendirme işlemine tabi tutulmadan İlimiz Belediye çöplüğünde düzensiz vahşi depolama yapılarak bertaraf edilmesi, ağır metal ve diğer sanayilerden kaynaklanan tehlikeli atıkların kör kuyulara veya tarım alanlarına atılması çevre ve insan sağlığı açısından çok büyük risk teşkil etmektedir. Çöp döküm alanında gerekli tedbirler alınmadığı takdirde, metan gazı sıkışması sonucu yangın ve patlama oluşması mümkündür. Ayrıca buradan kaynaklanan atık sızıntı sularıyla toprak ve akarsularımızın kirlenmesi de sözkonusudur. Tavuk çiftlikleri ve besi ahırlarından kaynaklanan yaklaşık 400 ton atık da gübre olarak değerlendirilemediği için açık alanlara, derelere, göllere, tarlalara atılarak su ve toprakta azot, fosfor kirliliği oluşturmakta, yaz aylarında da korkunç koku ve sinek problemi ortaya çıkmaktadır. Kaynaklar : * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) * Çorum Belediye Başkanlığı (2009) 209 O. GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM O.1. Gürültü: Gürültü, insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkileyen, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozabilen, iş performansını azaltan, çevrenin sakinliğini yok ederek niteliğini değiştiren önemli bir çevre kirliliği türüdür. O.1.1. Gürültü Kaynakları: O.1.1.1. Trafik Gürültüsü: Trafiğin yoğun olduğu karayolları üzerinde karayolları üzerindeki taşıt sayısı, taşıt cinsi ve gürültü düzeyleri ölçüm sonuçları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü: Endüstriyel işyerlerinde tesis içi gürültü seviyeleri, gürültü sürelerine bağlı olarak işçi çalışma süreleri ve korunma tedbirleri hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü: İnşaat hafriyat yapım çalışmalarında oluşan gürültü ölçümleri mevcut değildir. O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler: Konu hakkında bilgi mevcut değildir. O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü: Çorum İlinde havaalanı bulunmamaktadır. O.1.2. Gürültü ile Mücadele: O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri: O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri: Gürültü kaynaklarının, imar planlarındaki gürültüye duyarlı alanlarla ilişkisi ve imar planlarında gürültüye karşı bırakılan tampon bölgelere yer verilip verilmediği hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri: Gürültülü ve sakin hastanelerde tedavi gören hastalar üzerinde yapılan araştırmalar, gerek dahili gerekse dışarıdan gürültüye maruz hastanelerde hastaların tedavileri için daha uzun süre yatmaları gerektiğini ortaya koymuştur. Bu açıkça ekonomik olarak gürültünün 210 maliyetini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte apartmanlar için gerekli olan gürültü izolasyonlarına yapılan harcamaların değerlendirilmesi oldukça zordur. Ayrıca gürültünün insanlar üzerinde ruhi bunalımlara yol açtığı bir gerçektir. O.1.4. Gürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri: O.1.4.1. Fiziksel Etkileri: Gürültünün işitme duyusunda geçici ve kalıcı olmak üzere iki etkisi oluşmaktadır. Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme eşiği kayması veya işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. Etkilemenin çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine kavuşmadan tekrar gürültüden etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır. O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri: Fizyolojik etkilerin başlıcaları; kas gerilmeleri, stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi, gözbebeği büyümesi ve uykusuzluktur. Ayrıca migren, ülser, gastrit vb. hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün de önemli bir etkisi olabileceği ileri sürülmekle birlikte bu hastalıkların oluşmasında doğrudan etkili olduğu henüz kanıtlanmış değildir. O.1.4.3. Psikolojik Etkileri: Gürültünün psikolojik etkilerinin başında ise, sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk ve zihinsel etkilerde yavaşlama gelmektedir. Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra normale dönüş olmaktadır. O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri: Gürültünün iş veriminin azalması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen etkilerdir. Konuşmanın anlaşılabilmesi ve algılanabilmesi türünde fonksiyonların engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinde kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile ilintilidir. O.2. Titreşim: Çorum İli ve İlçelerindeki titreşim kaynakları hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynaklar : * İl Sağlık Müdürlüğü (2006 yılı öncesine ait veriler) 211 P. AFETLER P.1. Doğal Afetler: P.1.1. Depremler: 1992 yılından itibaren Çorum’u etkileyen depremleri incelediğimizde, Mecitözü’nden geçen fay hattının daha kuzeydoğusunda Amasya yakınlarında 12 Şubat 1992’de olan Richter ölçeğine göre 5.0 büyüklüğünde deprem olmuştur. 14 Ağustos 1996 tarihinde Çorum’da yerel saat ile 04.55 ve 05.59’da büyüklüğü 5.4 ve5.2 olan 2 deprem meydana gelmiştir. Bunlardan 5.4 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 12 km.,5.2 büyüklüğündeki depremin odak derinliği 6 km.’dir. Bu depremin olduğu 14 Ağustos 1996 tarihinden 20 Ekim 1996 tarihine kadar büyüklüğü 1.5-4.1 arasında değişen 900’e yakın artçı depremler kaydedilmiştir.28 Şubat 1997’de büyüklüğü 4.8, 30 Mayıs 2000’de büyüklüğü 4.0, 30.04.2005’de büyüklüğü 4,7 olan depremler olmuştur. 01.04.2008 tarihinde Çorum İli Uğurludağ ilçesinde 4,2 büyüklüğünde ve 2,7 km.odak derinliğine sahip deprem meydana gelmiş, herhangi bir can ve mal kaybı olmamıştır. Merkeze bağlı Seydim beldesinde 29.03.2008 tarihinde 4,5 büyüklüğünde ve 5,0 km odak derinliğinde depremler, Çorum’da meydana gelen son depremler olarak kaydedilmiştir. P.1.2. Heyelan ve Çığlar: Çorum İlinde bu güne kadar bir çığ olayı yaşanmamıştır. Bunda bölgenin iklim ve coğrafik şartlarının etkisi vardır. Çorum Merkez, İlçe ve köylerinde çok sayıda heyelan afeti olmaktadır. Bunların bir kısmı heyelana maruz köyün naklini gerektirecek büyüklükte olup, heyelan sebebiyle nakliye kararı verilen köyler mevcuttur. Heyelana maruz; Merkez İlçede 12, Alaca İlçesi’nde 2, Bayat İlçesi’nde 5, İskilip İlçesi’nde 2, Kargı ilçesi’nde 3, Mecitözü İlçesi’nde 2, Laçin İlçesi’nde 1, Osmancık İlçesi’nde 10, Ortaköy ilçesi’nde 1, Uğurludağ İlçesi’nde 2, Sungurlu İlçesi’nde 16, Boğazkale İlçesi’nde 1, Oguzlar İlçesi’nde 1, Dodurga İlçesi’nde 3 olmak üzere toplam 61 adet köy bulunmaktadır. Bu köylerden Merkez İlçede 3, Alaca İlçesi’nde 1, Bayat İlçesi’nde 2, Kargı İlçesi’nde 1, İskilip İlçesi’nde 4, Osmancık İlçesi’nde 1, Sungurlu İlçesi’nde 3 olmak üzere toplam 15 köyün başka bir yere nakline karar verilmiştir. 10.01.2008 tarihinde İlimiz Mecitözü İlçesi Boyacı köyünde heyelana maruz kalan 4 konutun Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca nakline karar verilmiştir. Mevcut heyelan tehlikesi olan köylere yılda en az bir köy eklenmektedir. Çorum İlinde heyelan olayının bu derece fazla olmasının nedeni bölgede neojen dönemine ait genç ve killi çökellerin çok görülmesidir. Kaynak: İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (2008) P.1.3. Seller: Çorum İlinde çok fazla sel felaketi Alaca İlçesinde 1, İskilip İlçesinde 2, Osmancık İlçesinde 1, Ortaköy İlçesinde 1, Sungurlu İlçesinde 2 olmak üzere toplam 7 adet su baskını görülmüştür. Bu güne kadar sel nedeni ile iki köyün kısmi nakline karar verilmiştir. Bunlar; Ortaköy İlçesi İncesu Köyü ve Alaca İlçesi Büyükhırka köyleridir. 212 P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları: Ülkemizde doğal kaynaklar arasında önemli bir yeri olan ormanların devamlılığını tehlike altına sokan etkenlerin başında orman yangınları gelmektedir. Çorum İlinde bu güne dek önemli orman yangınları yer almamakla birlikte, orman yangınlarını koruyucu önlemler alınmaktadır. P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. P.1.6. Fırtınalar: Çorum İlinde bu güne dek can ve mal kaybına zarar verecek fırtına olayı meydana gelmemiştir. P.2. Diğer Afetler: P.2.1. Radyoaktif Maddeler: Çorum İlinde radyoaktif madde kullanımından oluşan zararlar görülmemiştir. P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar: Çorum İlinde deniz olmadığı için konu işlenmemiştir. P.2.3. Tehlikeli Maddeler: Tehlikeli ve zehirli maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı sırasında sağlığa zarar verecek olaylara rastlanmamıştır. P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri: P.3.1. Sivil Savunma Birimleri: Çorum İlinde İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü mevcut olup, meydana gelebilecek her türlü afetlere karşı gerekli önlemlerin alınması amacıyla çalışmalar yapılmaktadır. P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri: Çorum’da meydana gelebilecek yangın olaylarında gerekli kontrol ve önleme tedbirleri alınmış olup, Kamu Binalarının Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik gereğince kamu kurum ve kuruluşlarında gereken tedbirler alınmıştır. P.3.3. İlkyardım Servisleri: İlkyardım ve Sağlık Hizmetleri Grubu Teşkili : • İl Sağlık Müdürlüğü • Askeri Sağlık Kurumları • Sosyal Sigortalar Kurumu Sağlık Kuruluşu 213 • • • • Çorum Belediye Başkanlığı İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü İl Müftülüğü Diğer İlgili Kuruluşlar İlkyardım ve Sağlık Hizmetleri Grubunun Görevleri : • Hafif yaralı ve hastalar için ilk sıhhi tedbirleri alır, tedavisi gerekenlerin hastanelere gönderilmesini sağlar, • Sabit ve seyyar yataklı tedavi kurumlarında yatak kapasitelerini arttırıcı ve tedavi hizmetlerini hızlandırıcı tedbirleri alır, • • • • • Çevre sağlığı bakımından gerekli bütün tedbirleri alır, Bulaşıcı hastalıkların önlenmesi için gerekli tedbirleri alır, Aşı, ilaç ve tıbbi malzemelerin teminini sağlar, Ölülerin kimliklerini tespit eder, Ölülerin gömülmesi ile ilgili gerekli dini, idari ve fiili işlemleri yapar. P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı: Tabii afetlerden zarar gören ailelere 7269-1051 Sayılı Afetler Kanunu çerçevesinde konut yapımı şeklinde yardımlar yapılmaktadır. P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler: Çorum İlinde tehlikeli ve zehirli maddelerin taşınması için gerekli tedbirler firmalarca alınmakta olup, İl Emniyet Müdürlüğü’nün takip ve kontrolleri kapsamında gerekli tedbirlerin alınması ile nakliye işlemleri yürütülmektedir. P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar: Bu konuyla ilgili yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynaklar : * İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü (2008 yılı öncesine ait veriler) 214 R. SAĞLIK VE ÇEVRE R.1. Temel Sağlık Hizmetleri: R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı : Tablo.R.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı İlçe Adı MERKEZ ALACA BAYAT MECİTÖZÜ İSKİLİP Kurum Adı Sayısı ÇORUM DEVLET HASTANESİ 1 GÖĞÜS HASTALIKLARI HASTANESİ AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI MERKEZİ 1 VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ İlçe Adı Sayısı 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 3 1 112 İSTASYON 1 İL HALK SAĞLIĞI LABORATUVARI 1 1 AÇSAP MERKEZİ 1 UĞURLUDAĞ DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 2 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 22 112 İSTASYON 1 112 KOMUTA KONTROL MERKEZİ 1 1 112 İSTASYON 3 OSMANCIK DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ ALACA DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 6 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 7 1 112 İSTASYON 1 ORTAKÖY DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ BAYAT DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 3 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 3 1 112 İSTASYON 1 DODURGA DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ MECİTÖZÜ DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 4 1 112 İSTASYON 1 SUNGURLU DEVLET HASTANESİ TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ İSKİLİP DEVLET HASTANESİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 9 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 7 VEREM SAVAŞ DİSPANSERİ 1 112 İSTASYON 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 112 İSTASYON 1 1 KARGI UĞURLUDAĞ OSMANCIK ORTAKÖY DODURGA SUNGURLU LAÇİN OĞUZLAR Kurum Adı KARGI DEVLET HASTANESİ OĞUZLAR DEVLET HASTANESİ 1 TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ 1 AİLE SAĞLIĞI MERKEZİ 1 112 İSTASYON 1 BOĞAZKALE HACIHAMZA Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (2008) 215 1 1 1 1 1 R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar: 2008 yılında Çorum İlinde su ve besinlerle bulaşan hastalıklarda Entomobea Histolytica ve zoonotik hastalıklardan Akut Hemororajik Ateş (K.K.K.A.), Brucella ve Kuduz Riskli temasın insidanlarının yüksek olduğu görülmüştür. Su ve besinlerle bulaşan hastalıklar: Entomobea Histolytica (Amipli Dizanteri) :Hastalık başlıca su ve besinlerin fekal kirlenmesi sonucunda toplumda yayılma olanağı bulur. Hastalıktan korunmak için su depolarının periyodik temizliği, su ishale hatlarının iyileştirilmesi, suların dezenfeksiyonu ve diğer hizmetlerin aksatılmadan düzenli olarak yapılması gerekmektedir. AYLAR Tablo.R.2. Bulaşıcı Hastalıklar HASTALIKLAR Akut Kanlı İshal Şarbon Brucella Hepatit A Hepatit B Hepatit C Kabakulak Kuduz Riskli Temas Sifiliz Entamoeba histolytica Giardia intestinalis Salmonella Chlamydia Trachomatis O Ş M N M H T A E E K A TOPLAM - 1 - - - - - - - 2 - - 3 - - - - - - - - 1 1 - - 2 - 2 4 9 3 5 4 4 1 - 4 5 41 7 3 1 4 3 - - 2 2 2 - - 24 - - - - 1 - 2 1 3 - 1 1 9 - 1 - - - 1 - - - - 1 3 1 1 9 5 2 1 1 3 1 5 2 - - - 1 7 1 8 101 2 5 2 2 1 1 2 5 2 1 5 6 2 1 1 2 1 4 2 7 0 3 0 2 2 2 4 2 6 4 3 0 7 2 7 2 2922 - - - - - - - - - 1 - - 1 1 6 4 7 1 4 1 2 5 1 9 1 6 2 5 1 2 1 6 2 0 6 208 8 1 0 - 2 1 - - - - - - - 21 - - - 1 - - - - - - - - 1 2 2 - - - 8 2 1 2 6 3 5 1 9 1 0 3 - - 122 - - - - - - - - - - - 3 3 K.K.K.A Tularemi Kaynak:İl Sağlık Müdürlüğü (2008) 216 R.1.2.1. İçme, Kullanma ve Sulama Suları: • İçme ve Kullanma Suları: İlgili mevzuatlar ve Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün yazı ve Genelgeleri çerçevesinde 2003-2008 yılları içerisinde İlimiz Merkez ve Merkeze bağlı köylerde içme ve kullanma sularının sağlıklı ve hijyenik bir ortamda daha kaliteli bir şekilde tüketime verilebilmesi için çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Haftada iki defa 7(yedi) ayrı noktada kontrol izlemesi amacıyla alınan su numunelerinin analizleri İlimiz Halk Sağlığı Laboratuarında yaptırılmıştır. Ayrıca denetim izlemesi amacıyla İlimiz Merkez şehir şebekesinden iki aylık periyotlar halinde 7(yedi) ayrı noktadan su numunesi alınmış ve Ankara Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Laboratuarlarında analizleri yaptırılmıştır. Analiz sonuçları elektronik ortamda TSİM aracılığı ile Bakanlığımıza bildirilmiştir. Konuyla ilgili sayısal değerler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. İlimiz Merkez şehir şebekesinden her gün 10(on) ayrı noktada serbest bakiye klor ölçümü yapılmıştır. Merkeze bağlı köylerde ise oluşturulan mobil ekip ile su sanitasyonu çalışmaları yürütülmüştür. Ayrıca su dezenfeksiyonu ile ilgili eğitim çalışması, klor tableti dağıtımı yanı sıra köylerde içme ve kullanma suyu, kaynak, depo, isale hattı, kanalizasyon, fosseptik çukurları ile ilgili tespit çalışmaları yapılmıştır. Yapılan tespitler ve su analiz raporlarına göre İl Özel İdaresi, Belediye Başkanlıkları ve Köy Muhtarlıkları ile gerekli yazışmalar yapılmıştır. Tablo.R.3. Numune sonuçları Bakteriyolojik Su Numune Sonuçları Yıllar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Toplam Uygun 689 1420 1923 2289 1713 2617 10651 Uygun Değil 94 428 638 563 146 251 2120 Toplam 783 1848 2561 2852 1859 2868 12771 Kimyasal Su Numune Sonuçları Yıllar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Toplam Uygun 724 783 1526 1458 1678 2610 8779 Uygun Değil 63 152 183 185 202 1044 Toplam 787 1863 2812 9823 259 935 1709 1717 217 Tablo.R.4. İçme ve kullanma suları İÇME VE KULLANMA SULARI Kimyasal ve Fiizksel Genel Örnek Analiz Uygun Uygun Uygun Uygun Toplam Uygun Toplam Uygun Toplam Değil Değil Değil Mikrobiyolojik Analiz ÖRNEK CİNSİ İçme Suları (Şebeke) İçme Suları (Ambalajlı) İçme ve Maden Suları (Ek 45) Diğer içme ve Kullanma Suları Maden Suları Toplam Kuyu Suyu Havuz Suyu Toplam 2547 5 225 0 2772 5 2616 5 160 0 2776 5 5163 10 385 0 5548 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 401 0 2953 61 0 286 462 0 3239 439 0 3060 25 0 185 464 0 3245 840 0 6013 86 0 471 926 0 6484 97 11 108 157 18 175 25 4 29 182 22 204 77 11 88 ÇEVRE SAĞLIĞI ANALİZLERİ 8 85 80 17 0 11 7 4 8 96 87 21 KÜLTÜR ANALİZLERİ Gelen 4169 4441 8610 Materyal Dışkı Boğaz Toplam Pozitif 0 507 507 Materyal Gaitada Parazit MİKROSKOBİK ANALİZLER Gelen Pozitif 4316 23 Toplam 4316 23 Negatif 4169 3934 8103 Negatif 4293 4293 • Kaynak Suları: İlimizde faaliyet gösteren 2 (iki) adet kaynak suyu imlahane tesissinde rutin denetimler, kontrol ve denetim izlemeleri yapılmış ve alınan su numunelerinin analizleri Ankara Refik Saydam Hıfzısıhha Merkezi Başkanlığı Laboratuarında ve İlimiz Halk Sağlığı Laboratuarında yaptırılmıştır. • Yüzme Havuzları:İlimizde 7 (yedi) tesiste 11 (onbir) yüzme havuzu faaliyet göstermektedir. Yüzme havuzlarında rutin denetim ve incelemeler yapılmış ve alınan su numunelerinin analizleri İlimiz Halk Sağlığı Laboratuarında yaptırılmıştır. • Zoonoz Hastalıklar: Akut Hemorajik Ateş (K.K.K.A): Hastalık özellikle Mart-NisanMayıs-Haziran-Temmuz-Ağustos ve Eylül aylarında görülmektedir. Yaz ayları kene popülasyonunun yüksek olduğu dönemlerdir, özellikle son yıllarda halk sağlığını tehdit eder hale gelmiştir.Hastalığın bulaşması kene ısırması ve teması ile olduğundan hastalıktan korunmada kene mücadelesi ve halkın bilinçlendirilmesi önemlidir. 218 * Kuduz Riskli Temas: İlimizde başı boş kedi ve köpeklerin çokluğu nedeni oldukça fazla görülmektedir.Korunma için belediyeler, muhtarlıklar ve diğer ilgili kurum ve kuruluşlarca gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir. * Brucella: İlimizde hayvancığın yapıldığı yerlerde özellikle hastalık karşımıza çıkmaktadır. Hastalıklı hayvanların çiğ sütünden peynir ve diğer süt ürünlerin ve hasta hayvanların sekrasyonları ile insanlara bulaş olmaktadır. Hastalıkların önlenebilmesi için İl Tarım Müdürlüğünce hayvanlardaki Brucella ile mücadele edilmesi önemlidir. Kaynak :İl Sağlık Müdürlüğü (2008) R.1.2.2. Denizler: R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar: Bu konu hakkında bilgi mevcut değildir. R.1.3. Gıda Hijyeni: 5179 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun ile gıda işletmelerinin izin ve denetim konusundaki Sağlık Bakanlığının yetki ve görevleri Tarım Bakanlığına devredilmiştir. Söz konusu Kanunun ilgili maddeleri ile saklı olan haklar, şüpheli durumlar, gıda zehirlenmeleri ve salgın hastalıklarla sınırlıdır. İl Merkezi ve İlçelerden gelen Gıda Zehirlenme Cetvelleri düzenli olarak her ay Bakanlığa ulaştırılmıştır. Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (2008) R.1.4. Aşılama Çalışmaları: Tablo.R.5. Aşılama Çalışmaları 2008 YILI ÇORUM İLİ AŞI UYGULAMA DOZLARI AŞI Diteri-Boğmaca-Tetanozİnaktif Polio-Menenjit Oral Polio Konjüge Pnömokok Aşısı Kızamık-KızamıkçıkKabakulak BCG Hepatit B Uygulama I II III Rapel I Rapel I II III Rapel 0 yaş (0-11 ay) 8017 7311 6562 6783 6567 6808 3252 499 17 2 I 7601 I 7953 I II III 7722 7682 7630 Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (2008) 219 R.1.5. Bebek Ölümleri: 2008 BEBEK ÖLÜM NEDENLERİ Grafik. R.1.Bebek Ölüm Nedenleri R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı: Tablo.R.6. Ölümlerin Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı Cins 0 Yaş 1-4 Yaş Erkek 48 4 Kadın 48 4 Toplam 96 8 5-9 Yaş 2 0 2 10-14 Yaş 15-24 Yaş 25-44 Yaş 45-49 Yaş 50-64 Yaş 2 3 17 11 102 0 2 7 5 45 2 5 24 16 147 65+ Yaş 430 472 902 Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, (2008) R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları: İlimizde aile planlaması çalışmalarında; hap, condom, RİA, cerrahi yöntem ve diğer etkili yöntemler uygulanmakta olup, yıl içerisinde sağlık kurumlarımız tarafından 49.878 kişiye konu ile ilgili eğitim verilmiştir. Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü (2008) R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri: R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri: Hava kirliliğinin insanlar üzerindeki zararlı etkileri şöyle sıralanabilir: • • Havadaki zararlı maddeler vücut direncini ve koruma mekanizmasını zayıflatır. Hava kirliliği özellikle yoğun zararlı maddelerle (duman) kalp ve dolaşım sistemi rahatsızlıkları meydana getirir, var olan rahatsızlıkları ise ağırlaştırır. 220 TOPLAM 619 583 1202 • Karbonmonoksit, formaldehit vb. baş ağrısı yapar ve solunum yollarında hasara neden olur. • Karbonlu hidrojenler, çeşitli organ kanserlerine neden olur. • Allerjik deri hastalıkları meydana gelir. • Kükürtdioksit ve fotooksidant maddelerle göz mukozası zararları meydana gelir. Hava kirliliği Çorum’ da önemli bir çevre sorunu olup, Çorum’ a doğalgazın gelmesi ve son yıllarda alınan diğer önlemlerle hava kirliliğinde önemli oranda bir azalma olmuştur. Özellikle çocuklarda üst solunum yolları enfeksiyonları, bronşiolit gibi hastalıklar sık görülmekte ve erişkinlerde kronik bronşit, astım hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ağırlaşmaktadır. R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri: Sanayiinin yoğun olduğu Çorum İlinde su kirliliği çevre açısından oldukça büyük problem oluşturmaktadır. Toprağın günden güne yapay gübreler, çeşitli evsel ve endüstriyel atıklarla kirletilmesi, yer altı ve yer üstü sularını süratle kirletmektedir. Çorum’da 1994 yılında 19 vatandaşın kuyu suları nedeni ile ölmesi, su kirliliğinin insan sağlığı üzerindeki etkisini açıkça göstermektedir. R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri: Deponi sahalarının arazi yetersizliğinin yanısıra, alınan önlemlerin yeterli olmayışı, bu atıkların kuşlar ve diğer hayvanlar tarafından etrafa yayılmasına sebep olmaktadır. Bu durum hastalık yapıcı virüslerin yayılmasına ve çevre kirliliğine neden olmaktadır. Ayrıca organik maddelerin çürümesi sonucu özellikle yaz aylarında açığa çıkan hidrojen sülfür ve metan gazları kokuya sebep olmaktadır. Tekniğe uygun olarak tasarlanmayan deponi alanlarında ouşan sızıntı suları yer altı ve yerüstü kaynaklarını ve toprağı kirleterek olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri: Gürültünün işitme duyusunda geçici ve kalıcı olmak üzere iki etkisi oluşmaktadır. Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme eşiği kayması veya işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır. Etkilemenin çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine kavuşmadan tekrar gürültüden etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır. Fizyolojik etkilerin başlıcaları; kas gerilmeleri, stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi, gözbebeği büyümesi ve uykusuzluktur. Ayrıca migren, ülser, gastrit vb. hastalıkların ortaya çıkmasında gürültünün de önemli bir etkisi olabileceği ileri sürülmekle birlikte bu hastalıkların oluşmasında doğrudan etkili olduğu henüz kanıtlanmış değildir. Gürültünün psikolojik etkilerinin başında ise, sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk ve zihinsel etkilerde yavaşlama gelmektedir. Ani olarak yükselen gürültü düzeyleri insanlarda korku yaratabilmekte, gürültüden etkilenim sürse bile daha sonra normale dönüş olmaktadır. Gürültünün iş veriminin azalması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülen etkilerdir. Konuşmanın anlaşılabilmesi ve algılanabilmesi türünde fonksiyonların engellenmesi, büyük ölçüde ortamda etkisinde kalınan arka plan gürültüsünün düzeyi ile ilintilidir. 221 R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri: Tarımsal üretimin artması ile çeşitli çevre sorunları da beraberinde gelmiştir. Yoğun tarımsal kimyasal kullanımı üretimi artırmakta, fakat aşırı kullanılan toprak gün geçtikçe çoraklaşmakta, erozyona uğramakta ve sulanabilir arazilerde aşırı sulamadan ötürü tuzlanma baş göstermektedir. Pestisitler su kaynaklarına karışarak nehirleri, gölleri, kısaca su kaynaklarımızı kirleterek doğal ortamda yaşayan balık vb. bir çok canlıyı yok etmektedir. Pestisitler genellikle insanlara zarar vermeyecek derecede düşük dozlarda verilmelerine rağmen, uzun zaman süreleri boyunca bu maddeler maruz kalındığında, zararlı etkileri zaman içerisinde ortaya çıkmaktadır. Pestisitlerin doğal çevredeki biyokimyasal süreçlerle indirgenmesi çok yavaş olmaktadır. Bunların besin zincirine girmesi ve bu zincirler boyunca biyoakümülasyona uğramaları ekosistemlerde önemli sorunlar yaratmaktadır. R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma: Çorum İlinde insan sağlığını etkileyecek herhangi bir iyonize radyasyon problemi bulunmamaktadır. R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. Kaynaklar : * İl Sağlık Müdürlüğü (2008) 222 S. ÇEVRE EĞİTİMİ S.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile İlgili Faaliyetleri: Dünyada gelişen teknoloji ve sanayileşme sonucunda bir çok çevre sorunu insanları tehdit eder düzeye gelmiştir. Çevrede meydana gelen sorunların en aza indirilmesinde en etkili yöntemin eğitim olduğu bilinmektedir. Bireylerde çevre bilincinin geliştirilmesi ve yaşadığı çevreye kayıtsız kalmayan olumlu, kalıcı davranış değişikliklerinin kazandırılması ve mevcut doğal, tarihi ve kültürel değerlerin korunması amacıyla çevre eğitimine önem verilmeli, bu konuda uygun iletişim araçları kullanılmalıdır. Ayrıca Ülkemizde çevre eğitiminin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi için Ulusal Çevre Politikalarına paralel olarak kamu ve gönüllü kuruluşların il genelinde düzenleyeceği faaliyetler büyük önem kazanmaktadır. Çorum İlinde 5 Haziran Dünya Çevre Günü kutlamaları yapılarak halkın bu konuda daha duyarlı olması sağlanmıştır. Ayrıca İl ve İlçelerde İlköğretim ve dengi okullarda Dünya Çevre Günü dolayısıyla resim ve kompozisyon yarışması düzenlenmiştir. S.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri: S.2.1. Çevre Vakıfları: Çorum İlinde bulunan Çevre Vakıfları şunlardır : • TEMA Vakfı : TEMA Vakfı Çorum Şubesi 1996 yılında kurulmuş olup, 118 üyesi bulunmaktadır. TEMA Vakfı Çorum Şubesi’nin kuruluş amacı; TEMA Vakfının kuruluş amaçları doğrultusunda gönüllü olarak Çorum İlinde erozyon tehlikesine dikkatli, duyarlı ve bilinçli bir mücadeleci grup oluşturmak, ağaçlandırma ve tüm çevre sorunlarına duyarlı toplum yaratma çabasını sürdürmek, çevreci kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmaktadır. S.2.2. Çevre Dernekleri: Çorum İlinde bulunan Çevre Dernekleri şunlardır : • Türkiye Tabiatını Koruma Derneği : Türkiye Tabiatını Koruma Derneği 26.12.1994 tarihinde kurulmuş olup, 68 üyesi bulunmaktadır. Türkiye Tabiatını Koruma Derneği kuruluş amacı; memleketimizin doğal kaynaklarının, peyzajının korunması, toprak, bitki ve su ile insan arasındaki dengenin sağlanması, sanayi ve şehirleşmenin meydana getirdiği çevre sorunlarını ve kirliliğini önleyici çalışmalar yapmak, nesli tükenmekte olan hayvanların devamını sağlamak ve yaşayan hayvanları koruma altına almaktır. S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar: Çorum İlinde çevreyle ilgili federasyon bulunmamaktadır. Kaynaklar : * Tema Vakfı (2006 Yılı Öncesine Ait Veriler) * Türkiye Tabiatını Koruma Derneği (2006 Yılı Öncesine Ait Veriler) 223 T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA T.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi: Hava Yönetimi Çalışmaları: • İlimizde faaliyet gösteren 138 adet sanayi tesisi Emisyon İznine tabi olup; A grubu 11 adet tesis, B grubu 52 adet tesis olmak üzere toplam 63 adet tesise Emisyon İzni verilmiştir. 75 adet tesisin Emisyon İzin işlemleri devam etmektedir. • İlimizde 2009 yılı Aralık ayı sonu itibariyle Doğal Gaz abone sayısı 63282 adete ulaşmıştır. • 2005 yılından günümüze kadar Egzoz Emisyon Ölçüm Yetkisi verilen 11 adet firma tarafından 2005 yılından bugüne kadar toplam 124.293 adet, 2009 yılı içerisinde ise 28.729 adet aracın Egzoz Emisyon Ölçümü yapılmıştır. • 2008–2009 Isınma Döneminde: 3 adet Yerli Kömür Üreticisi firma, 14 adet İthalatçı firma olmak üzere toplam 17 adet firmaya Kömür Satış İzni verilmiştir. 2009-2010 Isınma Döneminde 151 Adet Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi düzenlenmiştir. İlimizde Doğalgaz Kullanımı : - İlimizde toplam 20.255 bina bulunmaktadır. - Doğalgaz bağlantısı yapılan bina sayısı 9.666 adettir. - Bunlardan 1.153 tanesi doğalgazı sadece mutfakta kullanmaktadır. - Geriye kalan 11.742 bina ısınma amacıyla kömür kullanmaktadır. - Sonuç olarak İlimizde bina sayısına göre doğalgaz kullanım oranı %42 dir. 224 EMİSYON İZİN DURUMLARI 14 12 10 EMİSYON İZNİ SAYISI 8 6 4 2 0 2003 2004 B GRUBU (52 Adet) 2005 YILLAR 2006 2007 A GRUBU( 11 Adet) 2008 2009 Grafik T.1. Emisyon İzin Durumları İLİMİZDE DOĞALGAZ KULLANIMI 70000 ABONE SAYISI 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 YILLAR Grafik T.2. Doğalgaz Kullanımı EMİSYON ÖLÇÜMÜ YAPILAN ARAÇ SAYISI İLİMİZDE EGZOZ EMİSYON ÖLÇÜM DURUMU 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 2005 2006 2007 YILLAR Grafik T.3. Egzoz Emisyon Ölçüm Durumu 225 2008 2009 Su Yönetimi Çalışmaları: • İlimizde bulunan 38 adet Belediyeden Merkez İlçe dışındaki 37 adet İlçe ve Belde Belediyesinin atık su arıtma tesisi bulunmamaktadır. • 2003 yılından günümüze kadar • 97 adet tesisin kanalizasyon bağlantısı yapması sağlanmıştır. • 23 adet tesise Deşarj İzni verilmiştir. • 18 adet Tesis İş Termin Planı vermiştir. • 25 adet İlçe ve Belde Belediyesi İş Termin Planı vermiştir. • 2009 yılında 7 adet Atıksu Arıtma Tesisi Projesine onay verilmiştir. ATIK SU 20 20 Deşarj İzni Verilen Tesis(23 Adet) 15 15 10 9 3 4 DEŞARJ İZNİ ALAN 8 7 2 0 2008 YILLAR 2 2007 0 2005 2004 2003 0 2009 5 4 2006 İSTASYON ADEDİ 24 20 25 Kanalizasyon Bağlantısı Olan Tesis(88 Adet) BELEDİYE KANALİZASYONUNA BAĞLANTI İZNİ ALAN Grafik T.4. Deşarj İzin Durumları Atık Yönetimi Çalışmaları: • AB fonlarından yararlanarak Alaca, Osmancık, Sungurlu ve İskilip İlçelerinde çöp transfer istasyonları (4 adet) ve ambalaj atıkları için geri dönüşüm merkezleri (6 adet) kurulacaktır. • Transfer istasyonlarından gelecek katı atıkların bir kısmı yapımı planlanan 5000 ton/yıl kapasiteli pilot kompost tesisinde kompost yöntemiyle bertaraf edilecektir. İlimizde toplanan çöp miktarı yaklaşık 230 ton/gün kadardır. • Proje kapsamında Sürdürülebilir Çevre Yönetimi kapsamında Belediyeler Birliği kurulmuştur. Belediyeler Birliğine 14 Merkez ve İlçe Belediyesi üyedir. Proje 22 226 Ocak 2009 tarihinde AB Merkezi Finans İhale Birimine sunulmuştur. 2-3 Şubat 2009 tarihlerinde Avrupa Komisyonu yetkililerince inceleme ziyareti gerçekleştirilmiştir. Projede bulunan eksikliklerin tamamlanması için iade edilen Proje dosyasında gerekli teknik ve finansal revizyonlar yapılarak Kasım 2009 da tekrar sunulmuştur. Proje Bedeli 20-30 milyon Euro olup AB tarafından kabul edilirse proje bedelinin %5075’inin AB tarafından karşılanması planlanmaktadır. Sonraki süreçte projenin IPA fonlarından finansmanı için Komisyon kararının çıkması beklenecek ve sonrasında Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından ihale süreçleri başlatılacaktır. Gerekli dokümanların hazırlanmasının ardından, projenin teknik yardım ve süpervizörlük, inşaat, mal temini ihale sürecinin 2010 yılı içerisinde başlaması ve 2012 yılı itibariyle tamamlanması planlanmaktadır. • İlimizde oluşan tıbbi atıkların bertarafı amacıyla AB destekli “Kardelen Tıbbi Atık Yönetim Sistemi Projesi” kapsamında Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi kurulmuş olup, Kasım 2007 yılında faaliyetine başlamıştır. • İlimizde toplam 96 adet adet firma Ambalaj Piyasaya Süren olarak kayıt altına alınmıştır. • İlimizde 75 adet Atıkyağ Üreten Tesis tespit edilerek kayıt altına alınmıştır. • İlimizde 2003 yılından günümüze kadar • 2003……….. 120.074,00 TL • 2004……….. 482.216,00 TL • 2005……….. 60.419,00 TL • 2006……….. 301.311,00 TL • 2007…………. 745.692,00 TL • 2008…………. 265.788,00 TL • 2009…………. 691.411,00 TL olarak toplam 2.666.911,00 TL Çevre Cezası uygulanmıştır. T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı, Korunması ve Geliştirilmesi: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. 227 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini Aşmayacak Biçimde Planlanması: Çorum İli, Anadolu’nun sanayi merkezlerinden biri olma yolunda hızla ilerlemektedir. Kentin ekonomik yapısını önemli ölçüde etkileyen sanayileşme çabaları, 1970-1980 yılları arasında toprak sanayinde görülen gelişmeler ile başlamıştır. Aynı dönemde ikinci önemli sektör olarak gıda sanayi gelişmiştir. 1930’larda kurulmuş olan un değirmenlerinin yerini yüksek kapasite modern un fabrikaları almıştır. Bu iki sektörün ihtiyaçlarına paralel olarak makine imalat ve döküm sanayi gelişmiştir. 1957 yılında faaliyete geçen Çorum Çimento Fabrikası ile 1991 yılında çalışmaya başlayan Şeker Fabrikası kentteki önemli kamu yatırımları olarak karşımıza çıkmaktadır. 3 milyon m² arazi üzerine kurulmuş olan Organize Sanayi Bölgesi kentin güneybatısında yer almaktadır. Şehir merkezine uzaklığı 12 km’dir. Kentte sanayi kolları yer seçimlerine bakıldığında toprağa dayalı sanayi kollarının özellikle Çorum girişi ile Organize Sanayi arasındaki karayolunun her iki yanının sanayi tesislerinin yer seçim alanları olduğu görülmektedir. Karayolunda yoğunlaşan sanayilere ilave olarak klasik üretim kollarından uzaklaşarak üretilen, ürün yelpazesini genişleten kuruluşların Organize Sanayi içerisinde faaliyette bulundukları görülmektedir. Sanayi alanları kentin batı yönündeki gelişimini sınırlayıcı bir eşik niteliği taşımaktadır. Sanayi alanları kentin batı ve güneybatısında yer seçmiş durumdadır. Büyük sanayi niteliğindeki tesisler İskilip Yolu, Ankara-Samsun Yolu ve Gazi- İnönü Caddeleri ayrımı ile Organize Sanayi Bölgesi arasında yer almaktadır. Yapılan planlama çalışmalarında da bu durum devam ettirilmiştir. Küçük Sanayi Sitesi kentin güneyinde, Yaydiğin Köyünün kuzeyinde yer almaktadır. Organize Sanayi Bölgesi ise kentin güneybatısında yer almaktadır. Çimento Fabrikası kentteki en eski sanayi tesislerinden olup kent merkezinin kuzeydoğusunda eski Ankara-Samsun yolu güzergahında kentin hakim rüzgar yönünde yer almaktadır. Çorum Şeker Fabrikası ise kentteki önemli sanayi kuruluşlarından biri olup AnkaraSamsun Karayolu üzerinde yer almaktadır. • Kırsal Alanlar: İlimizde kırsal yerleşmeler 1998 yılında mücavir alan sınırının genişletilmesinden dolayı sınır içerisinde kalmıştır. Mücavir alan sınırı içerisinde kalan 32 adet köyün (kırsal yerleşim) bazıları hem yerleşik alanları hem de arazileri ile bazıları ise yalnızca köy arazileri ile mücavir alan sınırına dahil olmuşlardır. Kent ile bağlantıları çok yoğun durumda değildir. Kentte genişletilen mücavir alan sınırı içerisinde yerleşimler ile ilgili olarak henüz planlama açısından yapılan bir çalışma bulunmamaktadır. Yalnızca kentin kuzeyinde yer alan Kuruçay Köyünün güneyinde yeni toplu konut alanı planlaması yapılarak uygulamaya geçirilmiş böylece yoğunluk sıçraması yolu ile kent gelişimi yönlendirilmiştir. Kentin çevresindeki düşük yoğunluklu, tarımsal üretim yapılan kırsal denilebilecek özellikteki yerleşmelerin bağbahçe nitelikleri korunarak ve ilave bağ-bahçe alanları planlaması yapılarak İlimizin tarım topraklarının yerleşme-kentleşme baskısından kurtarılması amacıyla kırsal yerleşim karakteri korunmaya çalışılmaktadır. Kırsal alanlarda yerleşim toplu köy yerleşik alanları ile az sayıda bağ toplulukları içerisindeki yerleşilerden oluşmaktadır. Kentin verimli tarım topraklarının bulunduğu kısımlarda üretim devam etmekte olmasına rağmen kentin her yöne gelişme eğilimi göstermesi bu alanların üzerinde spekülatif bir baskı oluşturmaktadır. 228 • Arazi Mülkiyeti Kırsal alanlardaki arazi ve bağ –bahçe nitelikli alanlar özel mülkiyet kapsamındaki alanlar durumundadır. Köy statüsünde yerleşim birimlerine ise meralar hariç yine özel mülkiyetin sözkonusu olduğu görülmektedir. Hazine ve kamu kurumlarına ait arazi miktarının tespiti için Belediye tarafından bir çalışma yürütülmediği için mülkiyetin oransal dağılımı konusunda bilgi verilememektedir. T.4. Çevrenin İnsan- Psikososyal İhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması Binalar ve Yapı Çeşitleri: Çorum Kenti planlı olarak büyüyen bir kent niteliğinde olup konut alanlarının gelişiminde kooperatiflerin önemli katkıları olmuştur. Kentte yapılan konutların ortalama olarak 3 oda ve salondan oluşan, kaloriferli ve sobalı evlerin planlarında bu kooperatifler eli ile oluşturulan alanların etkisi olmuştur. Kamu yapıları ise genel olarak yatırımı gerçekleştiren Bakanlığın standartları sonucunda oluşmaktadır. Planlı alanlarda ve hatta kaçak yapılmış yapılarda yığma ve karkas tarzında yapılaşma oluşmaktadır. Farklı malzeme ile yapılaşma kayda değer değildir. Sanayi alanlarındaki yapılaşmalarda ise tesisin gereksinimi dikkate alınarak yer yer çelik karkas yapılaşmalarda oluşturulmuş durumdadır. • Sosyo-Ekonomik Yapı Göçler: 1950’lerden başlayarak İl dışına göç olgusunun nüfusun gelişme desenine etkisi büyük olmuştur. İl dışına göç olayları başka bir ile veya yurtdışına göç etmek suretiyle gerçekleşmiştir. 1955-1960 ile 1965-1970 yılları arası il dışına göçlerin en yoğun olarak gerçekleştiği devre olmuştur. 1970’lerde ise yurtdışına göçen nüfusta artış gözlenmektedir (1964-1977 yılları arasında 7643 kişi yurtdışına göç etmiştir). Çorum’dan il dışına yapılan göçler genellikle Ankara’ya olmaktadır. Ankara’yı, İstanbul ve İzmir’e yapılan göçler izlemektedir. Çorum’a başka illerden yapılan göç sınırlıdır ve oran olarakta çok azdır. Sınırlı sayıda da olsa Çorum’a dışarıdan gelen göçler özellikle doğum yeri Amasya, Ankara, Çankırı, Sinop, Kastamonu, Tokat ve Yozgat olan kişilerdir. Kentin nüfusunun yapısına bakıldığında nüfusun büyük bir çoğunluğunu kırdan kente göçenlerin oluşturduğu görülmektedir. Kırdan kente yönelmiş olan göçün sebepleri arasında %45’i iş, %9’u ise eğitim amaçlı yer değiştirmeler yer almaktadır. Son yıllardaki ekonomik kriz mevsimlik işçi sayısını azaltmıştır. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı: Kentin %95’i özel mülkiyete, %5’i ise hazine ve Belediye mülkiyetine tabiidir. Kentsel alanın güneyinde yer alan 50 ha.lık III nolu Gecekondu Önleme Bölgesi, Belediye mülkiyetinde, IV nolu toplu konut alanı ise Belediye ve Hazinenin ortak malı niteliğindeki araziler üzerine, Organize Sanayi Bölgesi Hazine arazisi üzerinde, Küçük Sanayi Sitesi ise özel şahıslara ait arazi üzerine kurulmuştur. T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması: Konu hakkında yeterli bilgi mevcut değildir. 229 T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi: Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler Tablo.T.1. Çevre ve Orman Bakanlığı Tarafından ÇED Olumlu Kararı Verilmiş Faaliyetler Sıra No Faaliyetin Yeri ( İlçe, Köy, Mevkii,) Faaliyet (Proje Sahibi) Faaliyetin Konusu Karar Tarihi Samsun- Ankara Doğalgaz Boru Hattı 18.10.1999 1 Samsun-Ankara Doğalgaz Boru Hattı 2 Organize Sanayi Bölgesi Ekmekçioğulları Metal ve Kimya San. Tic. A.Ş. Çinko-Bakır Üretim 29.03.2001 3 Ankara Yolu 5. km . Çorum Hayat Kağıt San. Tic. A.Ş. Kağıt Üretimi 13.06.2001 4 Osmancık Yolu 4.km Çorum Yuva Viol ve Ambalaj San. Yumurta, Meyve ve ve Tic. Ltd. Şti. Et Viyolleri 5 6 7 8 9 10 Merkez İlçesi, Sarimbey, Kınık, Hamdiköy ve Tarhan Köyleri Merkez İlçesi, Laçin İlçesi BOTAŞ S.S. Toprak Sanayicileri Küçük Sanat Kooperatifi Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)Genel Müdürlüğü Çorum-Çankırı-Karabük İlleri BOTAŞ Çorum İli Merkez İlçe Karapürçek Köyü Kuşyakası Mevkii Çorum İli Sungurlu-Alaca İlçesi Sungurlu OSM TMAlaca TM Enerji İletim Hattı Çorum Belediyeler Çevre Birliği Kargı ve Osmancık İlçesi, Kızılırmak Nehri TEİAŞ Genel Müdürlüğü Akel Elektrik Üretim San. Tic. A.Ş. Kaynak: İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) 230 Kil Ocağı Çorum II“OBRUK HES EİH” Çankırı-TosyaKastamonu –BoluGerede Ayrım Noktası Doğalgaz Boru Hattı Çorum Katı Atık Yönetimi Projesi 154 kV Sungurlu OSB TM-Alaca TM Enerji İletim Hattı ve Sungurlu OSB TM Kargı(Kızılırmak) Barajı ve HES Projesi 28.11.2002 14.09.2004 07.11.2005 27.10.2005 22 06 2007 19.11.2007 03.02.2009 Çevresel Etkileri Önemsizdir ve ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi Tablo.T.2. Çevresel Etkileri Önemsizdir ve ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi 1-SANAYİ Faaliyetin Yeri (İlçe,Köy,Mevkii,Pafta,Koordinat) 1- Osmancık Cad. 3. km ÇORUM Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin Konusu Hayat Tıbbi Aletler A. Ş. Oluklu Mukavva ve Kutu Tesisi 2- Köseoğlu Kiremit Fabrikası İskilip Yolu 3. km ÇORUM Bayat Linyit İşletmesi A.Ş. 3- Çorum Merkez İlçe Kadıkırı Köyü, Kahveçukuru Mevkii Kaleli Tüp Dolum A. Ş. 4-Merkez İlçe Merzifon Yolu Üzeri 3.km. Sıklık Mevkii 5- Çorum İli, Merkez İlçesi, Çevre Yolu Bulvarı No:265 Yibitaş-Lafarge Orta Anadolu Çim.San.Tic.A.Ş. Karar Tarihi Karar 26.03.2003 ÇED Gerekli Değildir Kiremit 18.07.2003 ÇED Gerekli Değildir Fabrikası Akaryakıt Ürünleri 17.10.2003 ÇED Gerekli Değildir Depolama Tesisi Çorum Çimento Fabrikası 21.02.2006 ÇED Gerekli Değildir Kapasite Artışı Kömürcü Toprak San.ve Tic.A.Ş. Blok Tuğla Fabrikası 11.12.2006 ÇED Gerekli Değildir 6- Çorum İli, Merkez İlçesi, İskilip Yolu 2.km. Öz Kiremit Tuğla İnş.San.ve Tic.Ltd.Şti. Çatı Kiremiti Üretim Tesisi 11.12.2006 ÇED Gerekli Değildir 7- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Yolu, 19 km. Avrasya Kiremit San.Tic.A.Ş. Blok Tuğla ve Kiremit Üretim Tesisi 22.12.2006 ÇED Gerekli Değildir 8- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Asfaltı 9.km Aydın Blok Tuğla San.Tic.Ltd.Şti Blok Tuğla Üretim Tesisi 08.02.2007 ÇED Gerekli Değildir Zümrüt Gıda Hayvan Tur.San.Mak.San.Tic.A.Ş. Yatay-Düşey Blok Tuğla ve Kiremit Fabrikası 09.02.2007 ÇED Gerekli Değildir 9- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Güney Mah. Çorum Yolu Üzeri 4.km 231 10- Çorum İli, Merkez İlçesi, İskilip Yolu 2. km Öz-Eti Tuğla FabrikasıHüseyin Karakuş Blok Tuğla Fabrikası 09.02.2007 ÇED Gerekli Değildir 11- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB, 11.Cad. No:11 Duduoğlu Çelik Döküm San.Tic.A.Ş. Çelik Döküm Tesisi 12.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 12- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB, 3.Cad. No:9 Emin Makina Döküm San.Tic.A.Ş Çelik-Pik Döküm Tesisi 13.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 13- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB, 3.Cad. No:11 Altan Makina İmalat Tic.Ltd.Şti. Karbon Çelik Döküm Tesisi 13.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 14- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çorum Yolu 3.km Ülker Tic.Ltd.Şti. Kiremit Üretim Tesisi 26.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 15- Çorum İli, Merkez İlçesi, İskilip Yolu 4.km Fırat Toprak San. Tic.Ltd.Şti. Kiremit Üretim Tesisi 29.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 16- Çorum İli, Merkez İlçesi İskilip Yolu 3. km Özkent Kiremit Toprak San. Tic.A.Ş. Kiremit Üretim Tesisi 09.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 17- Çorum İli, Merkez İlçesi OSB Teknik Ateş- Ateşe Mukavim Malzemeler San.ve Tic.Ltd.Şti. Ateşe mukavim malzeme üretim tesisi 20.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 18- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Asfaltı 7. km Başaran Toprak San. Tic.A.Ş. Kiremit Üretim Tesisi 22.03.2007 ÇED Gerekli Değildir 19- Çorum İli, Merkez İlçesi, İskilip Yolu 2.km Selin Tuğla ve Kiremit San.Tic.Ltd.Şti. Tuğla ve Kiremit 26.04.2007 Fabrikası ÇED Gerekli Değildir 20- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Yolu 6.km Anadolu Toprak Sanayi Tuğla Fabrikası 03.05.2007 ÇED Gerekli Değildir 21- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Asfaltı 7.km Hançerliler Bakır Alüminyum ve Toprak San.Tic.Ltd. Hurda Bakırdan Külçe, Filmaşin, Levha Bakır Üretim Tesisi 07.05.2007 ÇED Gerekli Değildir 232 22- Çorum İli, Merkez İlçesi, Pınarçay Köyü, OSB, 6.Cad. Ece Banyo Gereçleri San.Tic.A.Ş. Ece Seramik Fabrikası 14.05.2007 ÇED Gerekli Değildir 23- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çorum Yolu 1.km Zafer Turizm ve Toprak San.Tic.Ltd.Şti. Kiremit - Tuğla Fabrikası 28.06.2007 ÇED Gerekli Değildir 24- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çorum Yolu 3.km Koyunbaba Toprak San.Tic.Ltd.Şti. Blok Tuğla Fabrikası 23.08.2007 ÇED Gerekli Değildir Çorum Belediye Başkanlığı Asfalt Plent Tesisi 15.11.2007 ÇED Gerekli Değildir Asfalt Plent Tesisi 27.06.2008 ÇED Gerekli Değildir 30.07.2009 ÇED Gerekli Değildir 28.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 25- Çorum İli, Merkez İlçe, Bahçelievler Mah. Melikgazi mevkii 26- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, B.İncesu Eksen-Öngün İş ortaklığı Köyü Boğazkale Yol Ayrımı 27. Çorum İli, Merkez İlçe, Yaydiğin Köyü Kaleli Bestoil Petrolcülük Tic.Ltd.Şti. Akaryakıt Ürünleri Depolama ve Dolum Tesisi 28. Çorum İli, Merkez İlçe, Yaydiğin Köyü Kandilkaya Kireç Mad. Taah.San. Hazır Beton Tesisi 2-ENERJİ Faaliyetin Yeri (İlçe, Köy Mevkii,Pafta, Koordinat) Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin Konusu 1- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Yolu 5.km. 11-d Pafta,2819 Ada,8 Parsel Hayat Kağıt ve Enerji San. Tic. A.Ş. Isıl Gücü 20,3MWolan Kojenerasyon Santrali 233 Karar Tarihi Karar 18.05.2004 ÇED Gerekli Değildir 2- Çorum İli, Ortaköy İlçesi, İncesu Köyü ile Yozgat İli, Aydıncık İlçesi, Kazankaya Köyü arası AKSA Enerji Üretim A.Ş. Kazankaya Regülatörü ve İncesu HES 04.08.2005 ÇED Gerekli Değildir 3- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Asfaltı 2. km. Diozel Enerji Petrol Gıda İnş. Tic. Ltd. Şti. Biyodizel Üretim Tesisi 05.01.2006 ÇED Gerekli Değildir 4- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ankara Yolu 5.km. Arad Otomotiv San.Tic.Ltd.Şti. Biyodizel Üretim Tesisi 02.10.2006 ÇED Gerekli Değildir 5-Çorum İli Dodurga ilçesi Derya Elektrik Üre.ve Tic.A.Ş Pirinçli Regülatörü ve HES 16.06.2008 ÇED Gerekli Değildir RSH Enerji A.Ş. Rüzgar Enerji Santrali 28.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 6- Çorum İli, Mecitözü İlçesi, Alören köyü 3-MADEN Faaliyetin Yeri (İlçe, Köy Mevkii,Pafta, Koordinat) 1- Kargı İlçesi, Uzunyurt Köyü Kale Tepesi Mevkii 57 F 33 D1nolu pafta 2- Kargı İlçesi, Gölköy Mevkii Sinop 57 F 33 D1- F 33 D2 nolu pafta 3- Kargı İlçesi, Cihadiye Köyü Avlavu Mevkii 57 3A4-57 F 33 D1nolu pafta Kargı Yaylası (Gayhan Yaylası) 57 F 33 D1 nolu pafta Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin Konusu Karar Tarihi Karar Sarvan Turizm İnşaat San.Tic. A.Ş. Traverten (Mermer)Ocağı 05.05.1997 Çevresel Etkileri Önemsizdir. Göz Mermer San. ve Tic. Ltd. Şti. Mermer Alımı 29.04.1998 Çevresel Etkileri Önemsizdir. Hasmer Mad.İnş.Taah.İth. Ve İhr.Mak San. ve Tic. Ltd Şti Mermer Alımı 16.06.1998 Çevresel Etkileri Önemsizdir. 234 4- Sungurlu İlçesi, Bahşılı Köyü Kızılüstü Mevkii 8-9 Pafta,1520, 1521, 1524,1526,1527,1528,1529 Parsel Hayat Tıbbi Aletler Maden Toz Alçı Üretimi Gıda San. ve Tic. A.Ş. 25.05.1999 Çevresel Etkileri Önemsizdir. 5- Kargı İlçesi, Karaboya Köyü Sinop F 33 D1 D4 nolu pafta Şefkat Mad İnş Oy. Ev Alt.San. ve Tic.Ltd. Şti. Toprak Alımı 09.11.1999 Çevresel Etkileri Önemsizdir Kıroğlu Otomotiv ve Tic. A.Ş. Talk Maden İşletmeciliği 09.11.1999 Çevresel Etkileri Önemsizdir. Kütük Mermer A.Ş. İnce Mermer Arama 13.06.2000 Çevresel Etkileri Önemsizdir. Çorum Birlik Nak. Taah.Ve Tic. Ltd. Alçı Taşı Ocağı Şti. 03.05.2001 Çevresel Etkileri Önemsizdir. Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Malzeme Ocağı 31.08.2001 Çevresel Etkileri Önemsizdir. Şimşekler İnş. Malz. Ltd. Şti. Toprak Malzeme Ocağı 02.12.2003 ÇED Gerekli Değildir 11- Çorum İli, Merkez İlçesi Eskice S.S. Toprak Sana. Toprak Malzeme Köyü Koop. Başk. Ocağı 01.12.2003 ÇED Gerekli Değildir 12- Çorum İli, Merkez İlçesi Kınık Köyü S.S. Toprak San. Koop. Başk. Toprak Malzeme Ocağı 23.10.2003 ÇED Gerekli Değildir 13- Çorum İli, Merkez İlçesi Şekerbey Köyü S.S. Toprak Sana. Toprak Malzeme Koop. Başk. Ocağı 04.07.2003 ÇED Gerekli Değildir (Faaliyete başlanmamış) 6- Kargı İlçesi, Hacıhamza Beldesi İnceçay Köyü,Abdullah Mah. Mevkii 37 F 32 C4-37 F 32 C3 nolu pafta 7- Kargı İlçesi Mora (Uzunyurt) Köyü Çöreleyin Mev,57 F 33 D1 nolu pafta 8- Merkez Sarmaşa Köyü Ozan Deresi Mevkii G 33 C 14 a pafta 238 parsel 9- Bayat İlçesi İskilip –Bayat Yolu'nun 24.km.'sinde bulunan Bayat Çayının eski yatağı ve birikinti sahası 10-Çorum İli, Merkez İlçesi, Teslim Köyü 235 14- Çorum İli, Osmancık İlçesi Tekmen Köyü Tekmen Bağları S.S. Toprak San. Koop. Başk. Toprak Malzeme Ocağı 24.02.2003 ÇED Gerekli Değildir 15- Çorum İli, Merkez İlçesi Melikgazi Mevkii 20L-Iıc Paftası Çorum Belediye Başkanlığı Taş Ocağı 25.02.2003 ÇED Gerekli Değildir 16- Çorum İli Merkez ilçesi Pancarlık Köyü Çal Mevkii Layık İnşaat Ltd. Şti. Taş Ocağı Konkasör Tesisi 18.07.2003 ÇED Gerekli Değildir Helvalı İnş.Ltd.Şti. Taş Ocağı 01.04.2004 ÇED Gerekli Değildir İskilip Belediye Başkanlığı Kum-Çakıl Ocağı ve Yıkama-Eleme Tesisi 12.05.2004 ÇED Gerekli Değildir Çolak İnş.Ltd.Şti. Kum-Çakıl Ocağı 12.05.2004 ÇED Gerekli Değildir Toprak Ocağı 28.05.2004 ÇED Gerekli Değildir Arslan Adnan TÜRKOĞLU Toprak Ocağı 18.06.2004 ÇED Gerekli Değildir Ahi Kum Mad. Ltd.Şti. Kum Ocağı 23.06.2004 ÇED Gerekli Değildir 23- Çorum İli, Merkez İlçesi Hamdiköy Orta Kır Mevkii Şenol HODUL Kiremit Top. Ocağı 13.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 24- Çorum İli, Merkez İlçesi Sarımbey Köyü Gebe Mevkii Hasan HODUL Kil Ocağı 13.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 17- Çorum İli Merkez İlçesi Sıklık Mah. 18-Çorum İli, İskilip İlçesi Karlık Köyü Kötüzan mevkii 19-Çorum İli, Osmancık İlçesi Gökdere KöyüCivarı 20- Çorum İli, Merkez İlçesi, Adnan TÜFEKÇİÇomar Mah.Samsun Şosesi Mevkii Kenan TÜFEKÇİ 21-Çorum İli, Merkez İlçesi Kınık Köyü 22- Çorum İli, Laçin İlçesi, Gökgözler Köyü Narlı Çayı Mevkii G33.b4 Pafta 254 nolu Parsel 236 25- Çorum İli, Merkez İlçesi, Sarımbey Köyü Gebe Mevkii Yüksel DURAN Kil Ocağı 14.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 26- Çorum İli, Merkez İlçesi, Eskice Köyü Uzunok Mevkii Fırat Toprak Ltd. Şti. Kil Ocağı 15.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 27- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kınık Köyü Acıyol Mevkii H33-b-06-b Paftası ve tapunun 01-d Pafta-846 – 826 ve 841 nolu Parseller Nihat BAKAR Kil Ocağı 18.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 28- Çorum İli, Laçin İlçesi,Çamlıca Beldesi, Ortayol Mevkii Altın Kum İnş. Ltd. Şti. Kum Ocağı 18.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 22.07.2004 ÇED Gerekli Değildir 18.08.2004 ÇED Gerekli Değildir Kum-Çakıl Ocağı ve Yıkama -Eleme Tesisi Kum-Çakıl Ocağı ve Yıkama -Eleme Tesisi 29- Çorum İli, Bayat İlçesi, Saray Köyü, Menderes Köprüsü Mevkii Bayat Belediyesi 30- Çorum İli, İskilip İlçesi, Sühiylan Köyü İskilip Belediyesi 31- Çorum İli, Merkez İlçesi, Sarimbey köyü Yeni Azim Kiremit A.Ş. Toprak Ocağı 27.08.2004 ÇED Gerekli Değildir 32- Çorum İli, Merkez İlçesi, Eskice Köyü, Beştepe Mevkii Fırat Toprak Ltd. Şti. Kil Ocağı 14.09.2004 ÇED Gerekli Değildir 33- Çorum İli, Merkez İlçesi, Eskiekin Köyü Halkar Mad. İnş. ve Taah. San. A.Ş. Kil Ocağı 13.10.2004 ÇED Gerekli Değildir 237 34- Çorum İli, Alaca İlçesi, Büyüksöğütözü Köyü, Köplüarabındeğirmeni Mevkii Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Ariyet Ocağı 28.10.2004 ÇED Gerekli Değildir 35- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çiftçiler Mahallesi Yusuf BOSTANCIER Kum Ocağı 26.11.2004 ÇED Gerekli Değildir 36- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Ovacıksuyu Köyü, Çomu Çayı Rıfat GÖBEL Kum Ocağı 02.12.2004 ÇED Gerekli Değildir Akkoca İnş. Nak. San. Tic. Ltd. Şti. Kum Ocağı 03.03.2005 ÇED Gerekli Değildir Çakır İnş. Taah. Tic. Ltd. Şti. Kum Ocağı 07.04.2005 ÇED Gerekli Değildir 39- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kuruçay Köyü, Çamlar Tepe Mevkii İlhan KANAT Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 06.04.2007 (24.05.2005 Dosya İptal) ÇED Gerekli Değildir 40- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kuruçay Köyü, Darboğaz Dere Mevkii Musa GÖZCÜ Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 24.05.2005 ÇED Gerekli Değildir 41- Çorum İli, Merkez İlçesi, Boğabağı Köyü, Tepetarla Mevkii Musa GÖZCÜ Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 27.05.2005 ÇED Gerekli Değildir 42- Çorum İli, Merkez İlçesi, Güveçli Köyü, Abuhayrat Çeşme Mevkii Musa GÖZCÜ Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 30.05.2005 ÇED Gerekli Değildir 43- Çorum İli, Merkez İlçesi, Pancarlık Köyü Musa GÖZCÜ Tuğla Kiremit Kili Ocağı 30.05.2005 ÇED Gerekli Değildir Mustafa Gökhan KÖMÜRCÜ Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 30.05.2005 ÇED Gerekli Değildir 37- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Akören Köyü, Hacıhasan Mevkii 38- Çorum İli, Merkez İlçesi, Bozboğa Köyü, Kızılçalılık Mevkii 44- Çorum İli, Merkez İlçesi, Büğet Köyü, Isıtma Mevkii 238 45- Çorum İli, Merkez İlçesi, Saray Köyü, Gaziler Mevkii 46- Çorum İli, Merkez İlçesi, Eskiekin Köyü, Kıran Mevkii Ali Osman YİĞİTTAŞÇI Dalgıçlar Yapı End. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. 47- Çorum İli, Merkez İlçesi, Hanefi ÖZDEMİR Tozluburun Köyü, Kötüzan Mevkii Tuğla-Kiremit Kili Ocağı Kalker Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi 30.05.2005 ÇED Gerekli Değildir 01.06.2005 ÇED Gerekli Değildir Kum Ocağı 01.06.2005 ÇED Gerekli Değildir 48- Çorum İli, Merkez İlçesi, Salur Köyü, Kanlıharman Mevkii Çorum Toprak San. Mamülleri Paz. A.Ş. Kil Ocağı 15.06.2005 ÇED Gerekli Değildir 49- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kuruçay Köyü, Kuşacıklar Mevkii Musa GÖZCÜ Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 21.06.2005 ÇED Gerekli Değildir 50- Çorum İli, Merkez İlçesi, Sarimbey Köyü, Körpınar Mevkii Avrasya Kiremit San. ve Tic. A.Ş. Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 27.06.2005 ÇED Gerekli Değildir Musa GÖZCÜ Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 27.06.2005 ÇED Gerekli Değildir 52- Çorum İli, Uğurludağ İlçesi, Dutpınar Köyü Avrasya Kiremit San. ve Tic. A.Ş. Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 27.06.2005 ÇED Gerekli Değildir 53- Çorum İli, Merkez İlçesi, Karapınar Köyü, Saraygediği Mevkii Ferit ÖZŞAHİN Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 08.07.2005 ÇED Gerekli Değildir 54- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çiftlikler Mahallesi Büyükçorak Haf. Mad. San. Tic. A.Ş. Kil Ocağı 11.07.2005 ÇED Gerekli Değildir 51- Çorum İli, Merkez İlçesi, Saray Köyü, Nalçı Mevkii 239 Mehmet HARZADIN Taş Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi 19.07.2005 ÇED Gerekli Değildir Dalgıçlar Yapı End. San. Tic. Ltd.Şti. Kum Ocağı 29.07.2005 ÇED Gerekli Değildir Çorum Birlik San. Tic. Ltd. Şti. Kil Ocağı 11.08.2005 ÇED Gerekli Değildir 58- Çorum İli, İskilip İlçesi, Doğangir Köyü, Uludere Mah. İskilip Belediye Başkanlığı Kum Ocağı 09.08.2005 ÇED Gerekli Değildir 59- Çorum İli, Merkez İlçesi, Tarhan Köyü Hüseyin EKE Tuğla-Kiremit Toprak Ocağı 18.08.2005 ÇED Gerekli Değildir 60- Çorum İli, Mecitözü İlçesi, Pınarbaşı Köyü,Ağıllartepe Mevkii Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Ariyet Ocağı 19.08.2005 ÇED Gerekli Değildir 61- Çorum İli, Merkez İlçesi, Eskice Köyü, Kuşcutepe Mevkii Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü Ariyet Ocağı 23.08.2005 ÇED Gerekli Değildir 62- Çorum İli, Merkez İlçesi, Teslim Köyü Temel Eke Mad. İnş. Haf. Nak. San. ve Tic. Ltd. Şti. Tuğla Kiremit Toprağı Ocağı 02.09.2005 ÇED Gerekli Değildir 63- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kuruçay Köyü İlhan KANAT Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 15.09.2005 ÇED Gerekli Değildir Ali İBİŞ Tuğla Kiremit Toprağı Ocağı 26.09.2005 ÇED Gerekli Değildir 55- Çorum İli, Merkez İlçesi, Şekerbey Köyü, Kale Mevkii 56- Çorum İli, Merkez İlçesi, Gökçepınar Köyü, Kilikönü Mevkii 57- Çorum İli, Uğurludağ İlçesi, Dutpınar Köyü, Bağözü Mevkii 64- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kınık Köyü 240 65- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Çiftlikler Mahallesi Büyükçorak Haf. Mad. Nak. San. Tic. Kil Ocağı 05.12.2005 ÇED Gerekli Değildir 66- Çorum İli, Boğazkale İlçesi, Kaymaz Köyü Asiltaş İnş. Taah. Nak. San. Tic. A.Ş. Kalker Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi 30.12.2005 ÇED Gerekli Değildir 67- Çorum İli, Merkez İlçesi, Boğabağı Köyü, Çiğdemlik Mevkii Çorum Belediye Başkanlığı Kum Ocağı 24.01.2006 ÇED Gerekli Değildir 68- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Cevheri Köyü Sungurlu Belediye Başkanlığı Kum-Çakıl Ocağı 26.01.2006 ÇED Gerekli Değildir 69- Çorum İli, Kargı İlçesi, Yeşilköy, Devrez Çayı Mevkii Kargı Belediye Başkanlığı Kum Ocağı 10.02.2006 ÇED Gerekli Değildir Zambal Kömür İşletmesi Mad. San. Tic. Ltd. Şti. Kömür Ocağı ve ElemeTorbalama Tesisi 22.02.2006 ÇED Gerekli Değildir 71- Çorum İli, Merkez İlçesi, 3072149 Erişim No.lu saha Ali İBİŞ Tuğla Kiremit Toprağı Ocağı 07.04.2006 ÇED Gerekli Değildir 72- Çorum İli, Merkez İlçesi, 3072150 Erişim No.lu saha Ali İBİŞ Tuğla Kiremit Toprağı Ocağı 07.04.2006 ÇED Gerekli Değildir Sun-Taş İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. Kum-Çakıl Ocağı 11.04.2006 ÇED Gerekli Değildir Nail KALOÇ Tuğla Kiremit Toprağı Ocağı 25.04.2006 ÇED Gerekli Değildir 70- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Fındıcak Köyü, Türkmenler Mevkii 73- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Kemallı Köyü, Kemallı Çayı Mevkii 74- Çorum İli, Alaca İlçesi, 3075799 No.lu saha 241 75- Çorum İli, İskilip İlçesi, Karlık Köyü, Uzunkır Mevkii Ali İMAL Kum Ocağı 22.06.2006 ÇED Gerekli Değildir 76- Çorum İli, Serban Köyü, Yunis TEKBAŞ Silis Madeni Ocağı 28.06.1905 ÇED Gerekli Değildir 77-Çorum İli, Sarimbey Köyü Ali UĞURLU Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 25.05.2006 ÇED Gerekli Değildir Selhas Mad.Kim.San. ve Tic. A.Ş. Kalsit Ocağı ve Konkasör Tesisi 25.05.2006 22.06.2006 ÇED Gerekli Değildir Atıf KÖSE Kum Çakıl Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi 29.05.2006 ÇED Gerekli Değildir 80- Çorum İli Merkez İlçesi Sıklık Köyü Ruhsat No:İR 8124 Yibitaş-Lafarge Orta Anadolu Çimento San.Tic.A.Ş Kalker Ocağı 02.06.2006 ÇED Gerekli Değildir 81- Çorum İli Merkez İlçesi Sıklık Köyü Ruhsat No:İR 8124 Yibitaş-Lafarge Orta Anadolu Çimento San.Tic.A.Ş 1 (b) Grubu Çimento Kili Ocağı (Kum Ocağı) 22.06.2006 ÇED Gerekli Değildir İsmail AYVAZ Kil Ocağı 22.06.2006 ÇED Gerekli Değildir Bülent ERAL Mika (Serisit) Ocağı 07.07.2006 ÇED Gerekli Değildir Arslan Türemiş Kum Ocağı 28.06.1905 ÇED Gerekli Değildir Birlik Toprak San.Tic Kil Ocağı 15.08.2006 ÇED Gerekli Değildir 78- Çorum İli, Merkez İlçesi, Çakır KöyüAR:20053853 AR:20051033 79-Çorum İli, Merkez İlçesi, Yenice Köyü, Köycivan Mevkii 82- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Kumbaba Köyü, Karalnin Dere Mevkii 83- Çorum İli Merkez İlçesi Yoğunpelit Köyü 84- Çorum İli Oğuzlar İlçesi, Akaya Mevkii 85- Çorum İli, Merkez İlçesi, Salur Köyü, Kanlıharman mevkii 242 86-Merkez İlçe, Kınık köyü Yüksel toprak Toprak Ocağı 21.07.2006 ÇED Gerekli Değildir 87-Merkez İlçe, Kınık köyü Kil Madencilik Tuğla kili ocağı 24.07.2006 ÇED Gerekli Değildir 88-Merkez İlçe, Kuruçay köyü Musa GÖZCÜ Tuğla-Kiremit kili ocağı 25.07.2006 ÇED Gerekli Değildir Arcan Müh.Mad.İnş.Kuy. Tur.Sey.San.Tic. Alçıtaşı Ocağı 15.08.2006 ÇED Gerekli Değildir Mehmet Seyfi İŞÇİMEN Toprak Ocağı 15.08.2006 ÇED Gerekli Değildir 91- Çorum İli, Merkez İlçesi, Saray Köyü, Karapınar Mevkii, İR:65575 Alp Sefa Mad. İnş.Kir.Mıc.Haz. Bet.San.Tic.Ltd. Şti. Kireçtaşı Ocağı ve Kırma Eleme Tesisi 24.08.2006 ÇED Gerekli Değildir 92- Çorum İli, Merkez İlçesi, Tatar Köyü, Killik Deresi Mevkii Çorum Birlik Torak San.Tic.Ltd.Şti. Kil Ocağı 04.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 93- Çorum İli, Merkez İlçesi,Eskice Köyü, Çamkolu Mevkii Çorum Toprak San.Paz.A.Ş. Kil Ocağı 07.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 94- Çorum İli, Merkez İlçesi, Sarimbey Köyü Nihat BAKAR Kil Ocağı 07.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 95-Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Hacettepe Mah.,Gölbağlar Mevkii Celil Kocamanoğlu Kum Çakıl Ocağı 12.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 89- Çorum İli, Uğurludağ İlçesi, Üçdam Köyü, 90- Çorum İli,Mecitözü İlçesi, Kozören Köyü, Killik Tepesi Mevkii, 6376,44 m3 243 96- Çorum İli, Merkez İlçesi, Sarimbey Köyü, ER: 3104959 97- Çorum İli, Merkez İlçesi, Serpin Köyü, G33 C2 İR: 73548 98- Çorum İli, Merkez İlçesi, Eskiekin Köyü, Kıran Mevkii AR:20050551 Eksen Eksen 05.07.2007 ÇED Gerekli Değildir 11.10.2006 ÇED Gerekli Değildir Taş Ocağı 16.10.2006 ÇED Gerekli Değildir Mermer Ocağı 31.10.2006 ÇED Gerekli Değildir Mermer Ocağı 31.10.2006 ÇED Gerekli Değildir Mermer Ocağı 06.11.2006 ÇED Gerekli Değildir Kil Ocağı 28.11.2006 ÇED Gerekli Değildir Kum Ocağı 28.11.2006 ÇED Gerekli Değildir Kömür Ocağı 22.12.2006 ÇED Gerekli Değildir Selhas Maden Kimya San.Tic.A.Ş. Kalsit Kırma ve Sınıflandırma 30.01.2007 ÇED Gerekli Değildir Selhas Maden Kimya San.Tic.A.Ş Kalsit Ocağı 30.01.2007 ÇED Gerekli Değildir Musa GÖZCÜ Dalgıçlar Yapı End.Tur.San.Tic.L td.Şt Selhas Maden 99- Çorum İli, Kargı İlçesi, Başköy Kimya San.Tic. Köyü Civarı, AR:20069044 A.Ş. Selhas Maden 100- Çorum İli, Kargı İlçesi,Başköy Kimya San.Tic. Köyü Civarı, AR:20069045 A.Ş. 101- Çorum İli, Merkez İlçesi, Arap İhsan Deniz Köyü Civarı, ERBEKTAŞ Mahkemegediği Mevkii Hasan HODUL102- Çorum İli, Merkez İlçesi, Ünsan Kiremit ve Kınık Köyü, ER:3089522 Tuğla San. A.B.D. Emlak 103- Çorum İli, İskilip İlçesi, Gıda Suhiylan Köyü İnş.Tur.Tar.İç ve Dış Tic.Ltd.Şti. DEM-AK 104- Çorum İli, Mecitözü İlçesi, Mad.Nak.Taah.Sa Sülüklü Köyü, AR:61618 n.Tic. 105- Çorum İli,OSB, 791 Nolu Parsel 106- Çorum İli Merkez İlçesi ŞeyhMustafa Köyü H34 A1 PAFTA ar:200612206 Tuğla Kiremit Kili Ocağı Tuğla Kiremit Kili Ocağı 244 107- Çorum İli, Alaca İlçesi, Oruçkaya Köyü H33C3 Pafta, 20061780 ruhsat no. 108- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Kavçut Köyü, AR:20066575, ER:3109661 109-Merkez İlçe Karabayır köyü Alaca Belediyesi Kalker Ocağı ve Kırma -Eleme Tesisi Selhas Maden Alçı Taşı (Jips) Kimya Ocağı San.Tic.A.Ş Öz-Nas Serpantin İnş.Mad.Tur.Em. Msd.Ocağı vr Pet.Tem.San.Tic.L Konkasör tesisis td.Şti. 05.02.2007 ÇED Gerekli Değildir 12.02.2007 ÇED Gerekli Değildir 16.02.2007 ÇED Gerekli Değildir 110- Çorum İli, İskilip İlçesi, Çukurköy, AR:200611003, Selhas Maden Kimya San.Tic.A.Ş Silis Madeni Ocağı 21.02.2007 ÇED Gerekli Değildir 111- Çorum İli, Ortaköy İlçesi, İncesu Köyü, AR: 200700453 AKSA Enerji Üretim A.Ş. Kalker Ocağı ve Kırma -Eleme Tesisi 02.04.2007 ÇED Gerekli Değildir 112- Çorum İli, Laçin İlçesi, Kuyumcu Köyü, AR: 20057653 Ceylan Bentonit San.Tic.Ltd.Şti. Selhas Maden Kimya San.Tic.A.Ş ÇZ Mad.İnş.Emlak Taah.Paz.İth.İhr. San.Tic.Ltd.Şti. Bentonit Ocağı 17.04.2007 ÇED Gerekli Değildir Alçı Taşı Ocağı 01.05.2007 ÇED Gerekli Değildir Krom Ocağı 01.05.2007 ÇED Gerekli Değildir Ceylan Bentonit San.Tic.Ltd.Şti. Bentonit Ocağı 03.05.2007 ÇED Gerekli Değildir Helvalı İnş.Taah.San.Tur. ve Tic.Şti. Kalker Ocağı ve Konkasör Tesisi 08.05.2007 ÇED Gerekli Değildir 113- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Kavçut Köyü AR: 20069683 114- Çorum İli, Boğazkale İlçesi, Karakeçili Köyü, AR:200702049 115- Çorum İli, Osmancık İlçesi, Göçebe Köyü, AR: 200701674 116- Çorum İli, Merkez İlçesi 245 Güleryüz Mad.Nak.Taah.İnş .San.Tic.Ltd.Şti. SELTAŞ Alçı 118- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB Harç ve Maden San.Tic.A.Ş 117- Çorum İli, Merkez İlçesi, Hamamlıçay Köyü Alçı Taşı (Jips) Ocağı 24.05.2007 ÇED Gerekli Değildir Alçı ve Alçı Panel Tesisi 31.05.2007 ÇED Gerekli Değildir 119- Çorum İli, Merkez İlçesi, Kuruçay Köyü İlhan KANAT Tuğla-Kiremit Kili Ocağı 05.06.2007 ÇED Gerekli Değildir 120- Çorum İli Merkez İlçesi Dut Köyü civarı Suat DEMİRCİ Alçı Taşı (Jips) Ocağı 11.06.2007 ÇED Gerekli Değildir GÜRSAN(Ekrem İŞBİLİR) Kalker Ocağı ve Konkasör Tesisi 15.06.2007 ÇED Gerekli Değildir DSİ 5.Bölge Md.lüğü Gelingüllü Projesi Çerikli Sulama ve Malzeme Ocakları Tesisi 18.06.2007 ÇED Gerekli Değildir Köseoğlu Mad.İnş.San.Tic. A.Ş. Kömür Eleme Yıkama Paketleme Tesisi 28.06.2007 ÇED Gerekli Değildir 121- Çorum İli, Mecitözü İlçesi İnceöz Köyü civarı 122- Çorum İli, Sungurlu İlçesi, Kırıkkale İli Delice İlçesi, Çankırı İli Kızılırmak İlçesi 123- Çorum İli Bayat İlçesi Yukarıyoncalı Köyü civarı 124-Çorum İli, Alaca İlçesi, Örükaya Köyü, AR: 200551729 Doğan Yapı Kalker Ocağı ve İnş.Tur.Tar.San.ve Kırma Eleme 17.07.2007 Tic.Ltd.Şti. Tesisi ÇED Gerekli Değildir 125-Çorum İli, Merkez İlçesi, Sarmaşa Köyü İR: 51593 Osman SAĞLAM Alçı Taşı Ocağı 17.07.2007 ÇED Gerekli Değildir 126-Bogazkale İlçesi Evci Beldesi Özcan Yavuz 23.07.2007 ÇED Gerekli Değildir Krom Ocağı 246 127-Çorum İli, Merkez İlçesi, Celilkırı Köyü İR: 7156 Osman SAĞLAM Alçı Taşı Ocağı 25.07.2007 ÇED Gerekli Değildir 128-Çorum İli, Merkez İlçesi, Ahmediye Köyü Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü 31.08.2007 ÇED Gerekli Değildir Yeraltı Kömür Maden İşletmesi 03.10.2007 ve Cevher Hazırlama Tesisi ÇED Gerekli Değildir İskilip Mad. 129- Çorum İli, İskilip İlçesi, Çomu İnş. ve ve Yanoğlan Köyleri civarı Orm.Ür.San. Tic.Ltd.Şti. Ariyet Ocağı 130-Çorum İli Osmancık İlçesi Güvercinlik köyü IR 6768 Bükköy Mad.Tur.ve Tic.A.Ş. Kömür Ocağı 08.10.2007 ÇED Gerekli Değildir 131-Çorum İli Osmancık İlçesi Güvercinlik köyü AR 20054813 Bükköy Mad.Tur.ve Tic.A.Ş. Kömür Ocağı ve Kırma Eleme Paketleme Tesisi 08.10.2007 ÇED Gerekli Değildir 132-Çorum İli Osmancık İlçesi Koyunbaba Mah.Baltacı Mehmet Paşa Cad.No:57/A ER 3145192 Topalogulları Nak.Oto Petrol Tur.İnş.Mad.Hzr.B eton Tic.ve San.Ltd.Şti. Tuğla Kiremit Toprağı Ocağı 01.11.2007 ÇED Gerekli Değildir 133-Çorum İli Mecitözü İlçesi Beyözü köyü MECİTÖZÜ Yıldırım Nak. Tic.ve San.Ltd.Şti. Kum Ocağı ve Yıkama-Eleme Tesisi 01.11.2007 ÇED Gerekli Değildir 134-Çorum İli Osmancık İlçesi Ağızsuyu Köyü ER:3150210 ÇORUM Topaloğulları Nak.Oto.Pet.Tur.İ Tuğla Kiremit nş.Mad.Hzr.Bet.Ti Ocağı c. ve San.Ltd.Şti. 23.11.2007 ÇED Gerekli Değildir 135-Çorum İli Osmancık İlçesi Çayırköy ER:3145191 ÇORUM Topaloğulları Nak.Oto.Pet.Tur.İ Tuğla Kiremit nş.Mad.Hzr.Bet.Ti Ocağı c. ve San.Ltd.Şti. 23.11.2007 ÇED Gerekli Değildir 247 136-Çorum İli, Merkez İlçe Eskice Köyü Kuşçutepe mevkii ÇORUM 137-Çorum İli Laçin İlçesi Kavaklıçiflik Köyü ÇORUM 138 -Çorum İli Merkez İlçe Organize Sanayi Bölgesi 791 nolu parsel ÇORUM 139 -Çorum İli Merkez İlçe Kazıklıkaya Köyü ÇORUM 140 -Çorum İli Sungurlu İlçesi Karakaya Köyü ÇORUM 141 -Çorum İli Boğazkale İlçesi Evci Beldesi ÇORUM 142 -Çorum İli Merkez İlçe Kavacık Köyü Kandilkaya Mevkii ÇORUM 143 -Çorum İli Merkez İlçe Aşağısaraylı köyü Killikderesi Mevkii ÇORUM 144 -Çorum İli Merkez İlçe Pancarlık Köyü ÇORUM 145 -Çorum İli Merkez İlçe Çanakçı Köyü ÇORUM Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Laçin Belediye Başkanlığı Ariyet Ocağı 10.12.2007 ÇED Gerekli Değildir Kum-Çakıl Ocağı 16.01.2008 ÇED Gerekli Değildir Kalker -kırma sınıflandırma tarım kirece yapı kimyasalları ve yan ürünleri üretim tesisi 28.01.2008 ÇED Gerekli Değildir Ahmet Turani CIZLAK Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü PETROTAŞ (Abidin KINACI) Tuğla Kiremit Ocağı 24.04.2008 ÇED Gerekli Değildir Taş Ocağı 25.04.2008 ÇED Gerekli Değildir Krom Ocağı 17.04.2008 ÇED Gerekli Değildir Kandilkaya Kireç Mad.İnş.Taah. Beton San.ve Tic.A.Ş. Kalker Ocağı Kırma-eleme ve Kireç Tes. Kap Artırımı 29.04.2008 ÇED Gerekli Değildir Tuğla-Kiremit Ocağı 14.05.2008 ÇED Gerekli Değildir 15.05.2008 ÇED Gerekli Değildir 15.05.2008 ÇED Gerekli Değildir Selhas Maden Kimya San.Tic.A.Ş Arslan Adnan TÜRKOĞLU Kalker Ocağı ve İkram Hazır Beton Kırma-eleme İnş.Mad.San. Tesisi Çorum Birlik Nak.Taah. Ve Mad.Tic Alçı Taşı Ocağı 248 146 -Çorum İli Osmancık İlçe Ağızsuyu Köyü ÇORUM 147-Çorum İli Alaca İlçesi Boğaziçi Köyü Çal Mevkii 148 -Çorum İli Osmancık İlçesi Yaylabaşı Köyü ÇORUM 149 -Çorum İli Dodurga İlçesi civarı 150-Uğurludağ İlçesi Yarımca Köyü Bekçitepe mevkii Büyükçorak Haf.Mad.Nak.San. ve Tic.A.Ş. Kil Ocağı 02.06.2008 ÇED Gerekli Değildir Arif SIYITMAÇ Kum Ocağı 16.06.2008 ÇED Gerekli Değildir 27.06.2008 ÇED Gerekli Değildir 21.07.2008 ÇED Gerekli Değildir 21.07.2008 ÇED Gerekli Değildir Kromital Krom Ocağı Mad.Paz.Müh.İnş. Toprakkale Mad.ve Tuğla- Kiremitl İnş.San.Tic.Ltd.Şti Ocağı . Alçı taşı(Cips) Suat DEMİRCİ ocağı 151-Osmancık İlçesi Güneşören Köyü Tuncay GÖKGÖZ Mangan Ocağı 24.07.2008 ÇED Gerekli Değildir 152-Osmancık İlçesi Ardıç Köyü Meliha GÖBEL Taş Ocağı ve Kırma-Eleme Tesisi 29.07.2008 ÇED Gerekli Değildir Kil Ocağı 31.07.2008 ÇED Gerekli Değildir Ariyet Ocağı 08.08.2008 ÇED Gerekli Değildir 153-Merkez İlçe Ayvalı Köyü 154-Merkez İlçe Pınarçay köyü Avrasya Kiremit San. ve Tic. A.Ş. Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü 155-Merkez İlçe Çakır Köyü İR:75465 Hami ERYILMAZ Tuğla-Kiremir Kili Ocağı 11.09.2008 ÇED Gerekli Değildir 156-Merkez İlçe Çakır Köyü İR:75466 Hami ERYILMAZ Tuğla-Kiremir Kili Ocağı 11.09.2009 ÇED Gerekli Değildir 157-Alaca İlçesi İsmailli Köyü AR:20061626 Çağrı YILDIRIM Krom Ocağı 19.09.2008 ÇED Gerekli Değildir 158-İskilip İlçesi Kayaağızı köyü Kalfaköy mah.AR:20066529 Gökkuşağı Kaya Tuzu ocağı İnş.Ta.Trz.Gıda ve Konkasör Mad.San.Tic.ltd.Şt Tesisi 26.09.2008 ÇED Gerekli Değildir 249 159-Merkez İlçe Çalkışla köyü İR:75649 160-Laçin İlçesi Gökgözler Köyü 161-Bayat İlçesi saray köyü 162-Merkez İlçe Çeşmeören köyü 163-Çorum İli Laçin, Dodurga ve Osmancık İlçeleri Çorum Top.San.Mam.Paz. A.Ş. Kil Ocağı 26.09.2008 ÇED Gerekli Değildir Ahi Kum Mad. Ltd.Şti. Kum-Çakıl ocağı ve kırma- eleme tesisi 10.10.2008 ÇED Gerekli Değildir Kandilkaya Kireç Kum-Çakıl ocağı Mad.İnş.Taah.Bet ve kırma- eleme on San.ve Tic.A.Ş. tesisi 11.11.2008 ÇED Gerekli Değildir 11.11.2008 ÇED Gerekli Değildir 03.02.2009 ÇED Gerekli Değildir Çakır İnş.Taah. Ltd.Şti. DSİ 5.Bölge Md.lüğü Kum yıkamaeleme tesisi Çorum Obruk projesi Dutludere sulama projesi ve malzeme ocakları 164-Çorum İli Alaca İlçesi Boğaziçi köyü Çal mevkii Ragup AĞAÇTAN 165-Çorum İli Bayat İlçesi Derekutuğun Köyü Berke Mad.San.ve Tic.Ltd.Şti. 166-Çorum İli Merkez İlçesi Elicek Köyü Kil Mad.İnş.Harf. Tuğla-Kiremit Tar Hayv. Kili Ocağı Tic.San.A.Ş. 167- Çorum İli Merkez İlçe Çanakçı Köyü 168-Çorum İli Osmancık İlçesi Evlik Köyü Kum Ocağı 25.02.2009 ÇED Gerekli Değildir Jips-Bakır Ocağı ve Zengişleştirme Tesisi 20.03.2009 ÇED Gerekli Değildir 26.05.2009 ÇED Gerekli Değildir Çorum Birlik Nak.Taah. Ve Mad.Tic Alçıtaşı ocağı 29.06.2009 ÇED Gerekli Değildir bükköy Mad.Tur.Tic.A.Ş. Kömür Ocağı 29.06.2009 ÇED Gerekli Değildir 250 Selhas Maden Kimya San.Tic. A.Ş. Selhas Maden 170- Çorum İli, Kargı İlçesi,Başköy Kimya San.Tic. Köyü Civarı, AR:20069045 A.Ş. Dalgıçlar Yapı 171-Çorum İli Merkez İlçe End.Tur.San.Tic.L Eskiekin Köyü Sultansekisi mevkii td.Şt 169- Çorum İli, Kargı İlçesi,Başköy Köyü Civarı, AR:20069044 Kalsit Ocağı 03.07.2009 ÇED Gerekli Değildir Kalsit Ocağı 03.07.2009 ÇED Gerekli Değildir Taş ocağı 10.07.2009 ÇED Gerekli Değildir Muhittin SÜMER Kömür Ocağı 10.07.2009 ÇED Gerekli Değildir 173-İskilip İlçesi Yalakçayı köyü Arap Ali OKUYUCU Kum Ocağı ve Yıkama-Eleme Tesisi 31.07.2009 ÇED Gerekli Değildir 174-Alaca İlçesi Büyükkeşlik köyü Domulçal mevkii Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Taş Ocağı ve Konkasör tesisi 21.08.2009 ÇED Gerekli Değildir 175-Merkez İlçe Büğüroğlu köyü Atıf KÖSE Büğüroğlu KumÇakıl Ocağı 07-092009 ÇED Gerekli Değildir 176-Merkez İlçe Büyükgülücek Köyü ER:3210271 Kil Mad.San.ve Tic.Ltd.Şti. Tuğla-Kiremit kili ocağı 02.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 177-Merkez İlçe Büyükgülücek Köyü ER:3210271 Kil Mad.San.ve Tic.Ltd.Şti. Tuğla-Kiremit kili ocağı 02.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 178-Merkez İlçe Şendere Köyü Fatih ŞAHİNBAŞ 1 (a) Kum-Çakıl Yıkama-Eleme Tesisi 02.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 172-İskilip İlçesi İkikise köyü AR:200900691,ER:3203945 251 179-Sungurlu İlçesi Terzili köyü İR:52131 Knauf Alçı Taşı Ocağı İnş.Yap.Elem.San. Konkasör tesisi 180-Sungurlu İlçesi Kula köyü İR:52129 Knauf İnş.Yap.Elem.San. 181-Merkez İlçe Burunköy Köyü İR:200705119 Çakır İnş.ve Taah.Tic.Ltd.Şti. Alçı Taşı Ocağı Kırma-eleme tesisi Kalker Ocağı ve Kırma Eleme tesisi 02.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 02.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 02.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 182-Merkez İlçe Şendere (Gökdere köyü Koparan mevkii) Köyü Çorum Özel İdare Müdürlüğü Kaya (Riprap) Ocağı 09.10.2009 ÇED Gerekli Değildir 183-Merkez İlçe Şendere (Mislerovacığı köyü ) Köyü Çorum Özel İdare Müdürlüğü Kil Ocağı 27.10.2009 ÇED Gerekli Değildir Mehmet ARACI Torf Madeni Ocağı 04.11.2009 ÇED Gerekli Değildir Ali İMAL Kum Ocağı 20.11.2009 ÇED Gerekli Değildir Köseoğlu Ariyet Ocağı 03.12.2009 ÇED Gerekli Değildir Çatalkaya Ariyet Ocağı 03.12.2009 ÇED Gerekli Değildir Karatepe Ariyet Ocağı 03.12.2009 ÇED Gerekli Değildir Yeditepe Ariyet Ocağı 03.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 184-Osmancık İlçesi Karalargüneyi Köyü 185-İskilip İlçesi Karlık Köyü Uzunkır Mevkii 186- Alaca İlçesi İbrahim Köyü Köseoğlutepe Mevkii 187- Alaca İlçesi Çatalkaya Köyü Sağtepe Mevkii 188- Alaca İlçesi Karatepe Köyü Karatepe Mevkii 189- Alaca İlçesi Koçhisar Köyü Yeditepe Mevkii Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü 252 190- Alaca İlçesi Koçhisar Köyü Mevkii Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü Koçhisar Ariyet Ocağı 03.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 191- Kargı İlçesi Uzunyurt Köyü Mevkii Kütük Mermer A.Ş. Mermer Ocağı Kapasite artışı 03.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 192-İskilip İlçesi Şıhlar Köyü Ayça Toplar Kömür Ocağı 08.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 193- Alaca İlçesi Büyüksöğütözü Köyü Karayolları 7.Bölge Müdürlüğü B.söğütözü Ariyet Ocağı 15.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 194- Alaca İlçesi Koçhisar Köyü DSİ V.bölge müdürlüğü Koçhisar yıkama-eleme 17.12.2009 ÇED Gerekli Değildir 4-ATIK-KİMYA Faaliyetin Yeri (İlçe, Köy Mevkii,Pafta, Koordinat) Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin konusu Karar Tarihi Karar 1- Ankara Yolu 15. km Çorum Yıldırım Tavuk Çiftliği Ltd. Şti. Kompost Tesisi (Organik Gübre) 27.01.2003 ÇED Gerekli Değildir 2- Çorum İli Merkez İlçesi Ovakarapınar Köyü Duran SERTTAŞ Mantar Kompost Üretim Tesisi 16.02.2004 ÇED Gerekli Değildir 3-Çorum İli Merkez İlçesi KSS Serdal İnce-Oğuz İnce Çamaşır Suyu v Tuz Ruhu Üretim Tesisi 24.02.2006 ÇED Gerekli Değildir 253 4- Çorum İli, Merkez İlçesi, OSB 5- Çorum İli, Merkez İlçesi, Karapürçek Köyü Kuşyakası Mevkii 6- Çorum İli, Merkez İlçesi, KSS ÇORUM 7- Çorum İli, Merkez İlçesi Altınbaş Köyü Gömeleburnu Mevkii 8- Çorum İli Merkez İlçesi Cemilbey Yolu 4.Km. Çınar Boya ve Kimya İnş. Taah.San.Tic. Çorum İl Özel İdaresi Kardelen Tıb.Yön.Sis. Uzman İht.Mad.İnş.Nak. Taah.San.Dış.Tic. Ltd.Şti. Naki ÖZKUBAT Kubatoğlu Tarım ve Yapı San.Tic.Ltd.Şti. Çelikler Hay.Gıda Oto.Kim.Gübre San.Tic.A.Ş. Su ve Solvent Bazlı Boya Üretim Tesisi Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi 22.05.2007 ÇED Gerekli Değildir 12.09.2007 ÇED Gerekli Değildir Sıvı Deterjan Üretim Tesisi 10.12.2007 ÇED Gerekli Değildir Tavuk Dışkısından Organik Gübre Üretimi 20.03.2008 ÇED Gerekli Değildir Mantar Toprağı Üretimi 24.04.2008 ÇED Gerekli Değildir Mantar Toprağı Üretimi 25.04.2008 ÇED Gerekli Değildir 07.08.2009 ÇED Gerekli Değildir 9- Çorum İli, Merkez İlçesi Yoğunpelit Köyü Hasan SERTTAŞ 10- Çorum İli, Sungurlu İlçesi Tekbağ mevkii Sungurlu Belediye Atıksu Arıtma Başkanlığı Tesisi 5-TARIM-GIDA Faaliyetin Yeri (İlçe, Köy Mevkii,Pafta, Koordinat) 1- Sungurlu İlçesi, Tekbağ Mevkii 93 Pafta 476 Ada 16-17-18 Parsel Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin Konusu Karar Tarihi Karar Sungurlu Belediye Başkanlığı Mezbaha Tesisi 17.11.1998 Çevresel Etkileri Önemsizdir. 254 2- Dodurga İlçesi, Alpagut Beldesi Kağnıdurağı Mevkii Çorum G 33 a 3 nolu pafta Alabalık Tesisi 25.01.2000 Çevresel Etkileri Önemsizdir. 3- Çorum İskilip Caddesi 4. Km Ömerbey Köyü Mevkii Tarım Et Gıda San. Mezbaha Tesisi ve Tic. A.Ş. 09.04.2003 Çevresel Etkileri Önemsizdir 4- Çorum İli, Merkez İlçesi, İskilip Yolu 9. Km Köprüalan Köyü Leylekçukuru Mevkii Tarım Et Gıda San. ve Tic. A.Ş. Büyükbaş Hayvan Besihane Tesisi 12.02.2007 Çevresel Etkileri Önemsizdir 5-Çorum İli, Osmancık İlçesi Kızıltepe Köyü Yalak mevkii Kalecik Neb.Yağ.ve Bitkisel Hamyağ Hay.Yem Üretimi Üretimi Nak.Ser.Tic.San Ltd.Şti. 20.03.2008 ÇED Gerekli Değildir. 15.05.2008 ÇED Gerekli Değildir. 14.08.2009 ÇED Gerekli Değildir. 07.09.2009 ÇED Gerekli Değildir. 6-Çorum İli, Uğurludağ İlçesi Saz Köyü 7-Çorum İli Merkez İskilip yolu 7.km 8-Merkez İlçe, Ovakarapınar Köyü Alitaş Mevkii Dursun KAYA İsa KARAAĞAÇ Özuslu Tav.Tic.A.Ş. Yeniceylan Tavuk Çifliği İşlt.İnş.San.ve Tic.Ltd. Şti. Süt ve Süt Mamülleri Üretim Tesisi Yumurta tavukçuluğu, kanatlı kesimhane ve renderinğ tesisi Yumurta tavukçuluğu 255 6-ULAŞIM-KIYI Faaliyetin Yer (İlçe, Köy Mevkii,Pafta, Koordinat) 1- Delice-Sungurlu-ÇorumMerzifon Devlet Yolu KM= 136+000 - 273+000 Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin konusu Karar Tarihi Karar Karayolları Genel Müdürlüğü Rehabilitasyon 09.09.1997 Çevresel Etkileri Önemsizdir. 7-DİĞER Faaliyetin Yer (İlçe, Köy Mevkii,Pafta, Koordinat) Faaliyet (Proje) Sahibi Faaliyetin konusu Karar Tarihi Karar 1- Çorum İli, Merkez I. ve II. Bölge Toplu Konut Projesi Başbakanlık TOKİ Başkanlığı Toplu Konut 12.04.2005 ÇED Gerekli Değildir 2- Çorum İli, Merkez III. Bölge Toplu Konut Projesi Başbakanlık TOKİ Başkanlığı Toplu Konut 20.05.2005 ÇED Gerekli Değildir 3- Çorum İli, Sungurlu İlçesi Başbakanlık TOKİ Başkanlığı Toplu Konut 28.09.2005 ÇED Gerekli Değildir 4- Çorum İli, Osmancık İlçesi,Çampınar Köyü, Ardıç Deresi DSİ 5.Bölge Md.lüğü Ardıç Deresi Taşkın Koruma 01.09.2006 Projesi ÇED Gerekli Değildir 5- Çorum İli,Osmancık İlçesi, Başpınar Köyü DSİ 5.Bölge Md.lüğü Dolayının Deresi Taşkın Koruma Projesi 20.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 6- Çorum İli, İskilip İlçesi DSİ 5.Bölge Md.lüğü İskilip Çayı Taşkın ve Kıyı Erozyonu Koruma Projesi 20.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 256 7- Çorum İli, Boğazkale İlçe Merkezi DSİ 5.Böl.Md.lüğü Gökyokuş Deresi Taşkın Koruma Projesi 20.09.2006 ÇED Gerekli Değildir 8- Çorum İli, Sungurlu İlçe Merkezi, Beşkız Köyü DSİ 5.Bölge Md.lüğü Çorak ve Beşkız Dereleri Taşkın Koruma Projesi 16.10.2006 ÇED Gerekli Değildir 9- Çorum İli, Alaca İlçe Merkezi, Eskiyapar Deresi DSİ 5.Bölge Md.lüğü Eskiyapar Deresi Taşkın Koruma Projesi 30.10.2006 ÇED Gerekli Değildir Anitta Otel (240 oda) 24.07.2007 ÇED Gerekli Değildir BudaközüTaşkın Koruma Projesi 16.06.2008 ÇED Gerekli Değildir Eğitim Kampüs Alanı 06.07.2009 ÇED Gerekli Değildir 10- Çorum İli, Merkez İlçesi, İnönü Cad. Uğur Turizm Otelcilik Gıda İnş.San.Tic.Şti. 11- Çorum İli, Boğazkale İlçesi Evren Beldesi DSİ 5.Bölge Md.lüğü 12-Çorum İli Merkez İlçe Celilkırı Köyü 197 ha. Hitit Üniversitesi 257 1- MADEN 2-SANAYİ 3-ENERJİ 4-TARIM-GIDA 5-ATIK-KİMYA 6-ULAŞIM-KIYI 6-DİĞER (Toplu Konut) (Taşkın Koruma İnş.Proj.) (Turizm) (Sulama prj) (Akaryakıt Depolama) (Eğitim Kampusu) TOPLAM 31 1 1 2 1 1 1 38 SEKTÖREL DAĞILIM (2009) SANAYİ · Tuğla-Kiremit Fabrikası . Hazır Beton Tesisi · Oluklu Mukavva · Akaryakıt Üretim Deposu · · · Çelik Döküm Tesisi Hurda Levha Bakır Üretimi Seramik Üretimi . Asfalt Plent Tesisi MADENCİLİK · Mermer Ocağı · Alçıtaşı Ocağı · Alçıtaşı Ocağı Kırma-eleme · Tuğla-Kiremit Kili Ocağı . Kaya Ocağı · Kum-Çakıl Ocağı Yık-Eleme tes · Ariyet Ocağı · Kalker Ocağı ve Kır. Ele.Tesisi . Kömür Ocağı · Kömür Ocağı-Kır. Ele.Pak.Tesisi · Kalsit Ocağı . Torf Madeni . Kil Ocağı . Malzeme Ocağı . Taş Ocağı 1 1 ENERJİ . Rüzgar Enerji Santrali 1 258 1 1 2 3 1 5 6 1 1 2 2 1 1 1 2 . ATIK KİMYA · Çamaşır Suyu Üretimi · Su ve Solvent Bazlı Boya ür. · Tıbbı Atık ve Sterilizasyon . Sıvı Deterjan Üretimi . Tavuk Dışkısından Gübre Üre. . Atıksu Arıtma Tesisi . Mantar Toprağı Üretimi Jips-Bakır Ocağı zenginleştirme 1 ULAŞIM-KIYI · Rehabilitasyon 1 1 DİĞER Üniversite Kampus Alanı Akaryakıt Üretim Depolama ve Dolum Tesisi Tarım -Gıda Yumurta Tavukçuluğu 1 Mezbaha Tesisi Yumurta Tavukçuluğu Kanatlı Kesim ve Rendering Tesisi 1 1 Kaynaklar : * İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (2009) 259 1