2 yağmu 25 ağus urların gözle stos 201 nın rady emleri 12 tarih yo
Transkript
2 yağmu 25 ağus urların gözle stos 201 nın rady emleri 12 tarih yo
XVIII. Ulusal Astronoomi ve Uzay Billimleri Kongressi VII. Ulusal Asstronomi ve Uzaay Bilimleri Öğ ğrenci Kongresii 27 Ağusstos – 1 Eylül 2012 2 Malatya 4M MAYIS – 25 2 AĞUS STOS 20112 TARİH HLERİ AR RASINDA AKİ MET TEOR YAĞMU URLARIN NIN RADY YO BÖLG GEDEKİİ GÖZLE EMLERİ VE V GÖZLE EMLERİİN DEĞERLENDİRİLMES Sİ Can TER RZİOĞLU1,2,4, Kerem m Osman ÇU UBUK1,2,4, H. Aziz KA AYIHAN1,22,4, M Mehmet İhsan SELMA ANOĞLU1,,2,4, Sara BU ULUT1,2,4, Ferhat Fikkri ÖZERE EN1,2,3 1 2 Errciyes Üniverssitesi, Astrono omi Kulübü (A ASTER) Erciyes Üniveersitesi, Fen F E Fakültesi, Astronomi ve Uza ay Bilimleri Böölümü 3 Erciyes Üniversitesi, Astronomi vee Uzay Bilimleeri Gözlemevi Uygulama Uy ve A Araştırma Merrkezi (UZAYBİİMER) 4 Radio Wave Hunnters, info@ra adiowavehuntters.com Özet: Buu bildiride 4 Mayıs M – 25 A Ağustos 201 12 tarihleri arrasındaki meeteor yağmurrlarının 4 elemaanlı, etkin çaalışma frekaansları 92 M MHz ve 100 MHz M olan ik ki yagi antenn aracılığı ile yapılan radyoo gözlemleri ve bu gözlem mlerin değerrlendirmelerii sunulmaktadır. Anahhtar Kelimeleer: meteor, yagi anten, raadyo, Radio Wave W Hunterrs. Abstractt: In this posster, we are presenting the t observatiional data off the meteorr showers occurrred betweenn 4th May and a 25th Auugust 2012, using two 4 – elementt yagi anten nnas with MHz. optim mum frequencies at 92 MHz and 100 M Keyw words: meteoor, yagi anten nna, radio, R Radio Wave Hunters. H 1. Gözlem Araçları Donaanım: 4 eleemanlı, 92 MHz ve 1000 MHz ettkin çalışmaa frekansınaa sahip 2 adet a yagi antenn, 75Ω’luk koaksiyel kablo k (30m m), 2 adet arraba radyosu, 2 adet arra-devre eleemanı, 2 adet bilgisayar. Şekil-1: RW WH-Y100 (sold da) ve RWH-Y YX (sağda) gi anten kuullanıldı. An ntenlerin Gözllemlerde keendi yapımıımız olan 2 adet 4 ellemanlı yag etkinn çalışma frekanslarını 92 MHz vee 100 MHz olarak ayarlandı. Frekkansların bu u şekilde ayarllanmasının sebebi FM M bandındaa (87,50 – 108,00 MHz) M çalışşılmasıdır. Antenler A yapıllırken kullannılan formü üller Şekil-22’de gösterillmiştir. Yapılan ilk anteen olan RW WH-Y100 ahşapp gövde ve v alüminyu um elemenntlere sahip pti. 2 metree uzunluğuunda ve 1,5 metre genişşliğinde olaan bir anteen, ciddi loojistik sıkın ntılar yarattığından, s orunlar göz önüne gövde ve element ku alınaarak RWH-YX tasarlaanmıştır. Yaapımında alüminyum a ullanılan antennin, elementt kızakları (Bkz. ( Şekil--2) için ise doğalgaz d keelepçeleri kuullanılmıştır. RWHYX’iin tüm elem mentleri ve gövdesi sökkülüp isteniildiği zaman n tekrar birrleştirilebilm mektedir. XVIII. Ulusal Astronoomi ve Uzay Billimleri Kongressi VII. Ulusal Asstronomi ve Uzaay Bilimleri Öğ ğrenci Kongresii 27 Ağusstos – 1 Eylül 2012 2 Malatya Ayrıcca element kızakları sayesinde, uygun elem mentler kulllanıldığındda, elementller arası uzakklıklar değiştirilip, isten nilen etkin fr frekansta çalışması sağllanmaktadırr. Şekil-2: Solda – RWH-XY’deki elem ment kızakların nın tasarımı. Sağda S – 4 elem mentli bir yagi antenin o alınırve bulunan sonuuç cm cinsindedir. teorik şemasıı. Şekildeki F, her 100 MHzz için 1 brim olarak Yazıllım: Radio SkyPipe 2.3 3.22, Colorg rgramme v3.2, Audacity y 2.0.0. Referanslardan edinilen bilgiler dooğrultusund da, gözlemlerde yukaarıdaki pro ogramlar R SkyP Pipe, gelenn ses sinyallerini anllık olarak grafiğe dö öken bir kullaanılmıştır. Radio progrram, Colorggramme, geelen ses sinyyallerini araa-devre elem manı sayesinnde COM sinyaline s çevirrip otomatikk meteor saayan bir proogram, Audaacity ise gelen ses sinyyallerini kay ydetmek için kullanılan bir progrramdır. Heer program mın bir tak kım avantaajları olduğ ğu gibi, dezavvantajları da d mevcuttu ur. Örneğin C Colorgramm me Win98’d de düzgün ççalışırken daha yeni sürüm mlerde birtaakım probleemler oluştuurmaktadır. SkyPipe vee Audacity ise 24 saattten uzun kayıttlarda probllem yaratıp verilerin yook olmasınaa sebep olab bilmektedirr. Çalışma süresince s birkaaç günlük veeri bu neden nle kaybediilmiştir. 2. Radyo Bölgede B Meeteor Yakallama Prenssibi ndındadır. FM F bandı isse Dünya atmosferi a Radyyo istasyonllarından yapılan yayınnlar FM ban tarafı fından geçirrgendir. Bu u sebeple raadyo istasy yonlarından yapılan yaayınlar atmosferden yansıımadığı içinn uzaktan dinlenemem d mektedir. Fak kat atmosferr dışına doğğru çıkan biir sinyal, bir ccisimden yaansıdığında tekrar Dünnya’ya döneebilmektedirr. Bu olayınn gerçekleşebilmesi için, teoriye gööre alıcı ilee verici arrasındaki mesafenin m 300-2000 km arasındaa olması gerekkmektedir. Aşağıdaki A şekiller ş istaasyondan yaayınlanan biir sinyalin m meteorun arkasında a bırakktığı iyonlaşşmış gaz bu ulutundan naasıl yansıdığ ğını gösterm mektedir. 3. Gözlemller El yaapımı normal bir Yagi anten ile m meteor yakalama prensib bi sayesindee, teoriye göre 30020000 km arası uzaklıktaki yayınlar ddinlenebilmeektedir. Gö özlemler Kaayseri’den yapıldığı y için aynı frekkansta daha fazla yyayın yakaalamak adıına antenleer Ankara--İstanbul doğruultusuna çeevrilmiştir. (Yöntem 3)) Ankara’daa Radyo Hacettepe, İsstanbul’da ise i NTV Sporr Radyo 87,70 MHz frrekansındann yayın yap pmaktadır. Aynı A doğruultu üzerind de birçok büyüükşehir olmaası daha fazzla yayın yaakalayabilm me olasılığınıı arttırmıştırr. Gözllem sırasındda duyulan n yayınlar ggenel olaraak birkaç saniye sürdüüğünden yaayınların hanggi istasyondan geldiğin ni anlamak ppek mümkü ün değildir. Fakat bazıı büyük meteorların arkassında bırakktığı dev iy yonlaşmış gaz bulutu u sayesindee 2 dakikaaya kadar yayınlar XVIII. Ulusal Astronoomi ve Uzay Billimleri Kongressi VII. Ulusal Asstronomi ve Uzaay Bilimleri Öğ ğrenci Kongresii 27 Ağusstos – 1 Eylül 2012 2 Malatya yakaalanmıştır. (Bu ( süre teoride t 20 dakikaya kadar k çıkab bilmektedirr.) Yakalanaan uzun yayınnların birinnde şans eseri Fun Radio’nun n Jingle’ı denk gelm miştir. Fun n Radio araşttırıldığında, 87,70 MHz frekansta yayın yapaan bir Slovaak radyosu olduğu ve yaklaşık olaraak Kayseri’den 1700 km uzakllıkta yayın n yaptığı bulunmuştur b r. Aynı isttasyonun yayınnını, Birleşşik Krallık k’dan bir bbaşka grub bun sporadiic meteor gözlemi yaparken y yakaalamış olmaası ise bu istasyonun m meteor gözzlemlerinde verimli bir ir kaynak olduğunu o gösteermiştir. Şekil 3: Gözlemlerr sırasında alın nan underdensse ve overdense örnekleri. Soldaki S grafikk Radio Skypiipe verisi, sağdaaki grafik ise Soundbooth S sees grafiğidir. H Her iki grafiktte zamana bağ ğlı ses şiddeti değişimini gö östermekte olup, solddaki kısa sıçraamalar underdeense, sağdaki uzun sıçramaalar ise overdeense örneğidirr. T Tablo 1: Gözllem verilerinin n detayları. Beelirli bir tarihtte maksimumu unda olan ve yyoğun olan meeteor yağmurlaarı kırmızı ile gösterilmiştir.. ABoo: Oph: ASco: Scu: EAri: JBoo: BCA: TAqu: LSag: LGem: ACyg: ACap: NDAquu: UPeg: GLeo: Alpha Bootidds Ophiuchids Alpha Scorpiids Sculptorids Epsilon Ariettids June Bootidss Beta Corona Austirinids Tau Aquaridss Lamb Sagittaariids Lambda Gem minids Alpha Cygniids Alpha Capriccornids Northern Dellta Aquarids Upsilon Pegaasids Gamma Leonnids ZPer: OCap: TPer: Hal: Cor: MAri: BTau: OCet: Cap: BCap: SCap: GPeg: DCas: KCyg: Zeeta Perseids Om mega Capricornid ds Taaurids Perseids Haalleids Coorvids M May Arietids Beeta Taurids Om micron Cetids Caapricornids B Beta Capricornids ds Siggma Capricornid Gaamma Perseids Deelta Cassiopeids Kaappa Cygnids MV Vir: GD Dra: EA Aqu: 54Per: Sci: AS TC Cet: Sag: TO Oph: Arri: SC Cas: PA Aus: Aq qCap: Per: NIAqu: Mu Virgginids Gamma Draconids Eta Aquaariden 54 Perseeids Alpha Sccorpiids Tau Cetiids Sagittariids Theta Opphiuchids Arietids Sigma C Cassiopeids Pisces A Austrinids Aquar C Capricornids Perseidss Northernn Iota Aquarids Yönttem 1: Annten ilgili saçılma böölgesine çev vrildikten sonra s boş bir radyo frekansı bulunnarak gözleem yapılmışştır. Değeerlendirmee:Yayın yap pan bir isstasyon olu up olmadığ ğına bakılm madan anteenin bu doğruultuya çevriilmesi büyü ük bir hata vve verimsiz bir yöntemdir. XVIII. Ulusal Astronomi ve Uzay Bilimleri Kongresi VII. Ulusal Astronomi ve Uzay Bilimleri Öğrenci Kongresi 27 Ağustos – 1 Eylül 2012 Malatya Yöntem 2: Antenler şehir dışından şehir merkezi doğrultusuna çevrildi. Şehirde yayın yaptığı bilinen fakat bulunulan noktadan yayını alınamayan bir frekans seçilerek gözlem yapıldı. Değerlendirme:Gözlem yapılırken şehir merkezinden 15 km uzaklıkta olunması meteor yakalama teorisinin dışında kalınmasına sebep olmuştur. (300-2000 km) Bu nedenle bu yöntem de verimsiz ve hatalıdır. Yöntem 3: Anten Kayseri’den Ankara-İstanbul doğrultusuna çevrilerek, alıcı bu şehirlerde yayın yaptığını bilinen frekanslara ayarlandı. Değerlendirme:Teoriye en uygun ve kullanılması gereken yöntem budur. 4. Değerlendirme ve Sonuçlar Çalışmada 21 gün boyunca gözlem yapılmıştır. Yapılan gözlemler süresince yeni hatalar fark edilip, yöntemler değiştirilmiştir. Takımın bütçesi çok düşük olduğundan ekipman ve lojistik sıkıntıları çekilmiştir. Kullanılan gözlem araçlarının kalitesinin yetersiz olması gözlenen meteor sayısını olumsuz etkileşmiştir. Birçok hata ve sıkıntı ile karşılaşılmasına rağmen çalışmaya başlanan noktadaki tecrübe ve bilgi birikimi göz önüne alındığında, çok daha ileri bir noktaya gelindiği görüldü. Meteor gözlemleri ülke çapında yapılmaya başlanıp, farklı noktalardan 7 gün 24 saat kayıt alınabilirse, büyük bir veritabanı oluşturulup çok daha büyük çalışmalar yapılabilir. Radio Wave Hunters’ın gelecek planlarından biri de budur. 5. Teşekkürler Takımın gelişimindeki katkılarından dolayı İbrahim İsrafil ŞENYİĞİT ve Görkem Koray ÖZ’e, Haziran gözlemlerimizde bize her türlü desteği sağlayan Gülay - Ercihan GÜNEY ailesine, birçok gözlemde yanımızda bulunup, bize destek veren Ece Gülfem DAĞDEVİREN’e ve antenlerin donanım eksiklerinin tamamlanmasına yardımcı olan Ömer Faruk DAĞDEVİREN’e teşekkürü bir borç biliriz. 6. Kaynaklar [1] Basit Radyoastronomi Tekniğiyle Meteor Gözlemi ve Analizi, 2005, İstanbul Kültür Üniversitesi, ENGİN M.F., UĞURLUOĞLU C.B., TOPAL S., BAŞLANGIÇ G. [2] Gary W. Kronk , “Meteor Showers': A Description Catalog”, Enslow Publishers, New Jersey, ISBN 0-89490-071-4 [3] Peter Jenniskens, "Meteor Showers and Their Parent Comets", Cambridge University [4] Press, Cambridge UK, ISBN 139780521853491 [5] http://www.skyscan.ca [6] http://radio.meteor.free.fr [7] http://www.imo.net [8] http://www.rmob.org [9] http://www.jas.org.jo/radio.html