SİİARARAPOR130384- RİSK İZLEKLERİ XVI b - Fovea Oberaza
Transkript
SİİARARAPOR130384- RİSK İZLEKLERİ XVI b - Fovea Oberaza
S Bilişim Danışmanlık Siyasi Risk İzlekleri XVI Raporlama Dönemi: Temmuz 2014-Kasım 2015 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Siyasi Risk İzlekleri / Political Risk 2008 Mayıs 2009 Şubat 2009 Ekim 2011 Ekim 2015 Kasım 2008 Haziran 2009 Mart 2009 Aralık 2012 Aralık 2008 Temmuz 2009 Nisan 2010 Nisan 2013 Aralık 2008 Kasım 2009 Temmuz 2010 Kasım 2013 30 Aralık 1 Irak-G.Doğu 8 7 6 5 4 3 2 1 0 7 Kurumlarla İlişkiler 2008 Aralık 2009 Eylül 2011 Mayıs 2014 30 Haziran 2 ABD 6 Nükleer İran-İç Savaşta Suriye-Rusya(*) 3 AB 5 Enerji 4 Ekonomi 2015 Kasım 7 KURUMLARLA İLİŞKİLER 6 NÜKLEER İRAN-İÇ SAVAŞTA SURİYE-RUSYA (*) 1 IRAK- G.DOĞU 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2 ABD 3 AB 4 EKONOMİ *Rusya, Eylül.2015’ten itibarendir. Sayfa 2 5 ENERJİ S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Siyasi İstikrar İndeksi (Sİİ) Referans No: 130384 Sayfa 3 İlgi: 21.11. 2008 tarih ve 130041 referans; 06. 12. 2008 tarih ve 130044 referans; 04.02.2009 tarih ve 130048 referans; 25.05.2009 tarih ve 130067 referans; 16.09.2009 tarih ve 130079 referans; 30.10.2009 tarih ve 130083 referans; 17.12.2009 tarih ve 130089 referans; 19.04.2010 tarih ve 130109 referans numaralı ara raporlarla 21.08.2008 tarih ve 130030 referans; 14.12.2009 tarih ve 130088 referans; 05.07.2010 tarih ve 130117 referans; 05. Kasım.2010 tarih ve 130126 referans; 10.Kasım.2010 tarih ve 130128 referans; 27.Nisan 2011 tarih ve 130147 referans; 25.Mayıs.2011 tarih ve 130151 referans; 08.Haziran.2011 tarih ve 150153 referans; 17.Ekim.2011 tarih ve 130169 referans; 14.Aralık.2012 tarih ve 130221 referans; 18.12.2013 tarih ve 130278 referans; 30.Aralık.2013 tarih ve 130281 referans; 17.07.2014 tarih ve 130314 referans sayılı raporlar. Temas edilen raporların hemen tamamı XVI. raporun önceki serisindendir. Ayrıca 29.Nisan2013 tarih ve 130238 sayılı “Siyasi Sistemde Meşru Aktör / Kurum Konuşlanmasında Değişim” ile 05.Eylül.2013 tarih ve 130263 sayılı “Siyasi Kutuplaşmada Güncel Durum” başlıklı ara raporlar, elinizdeki raporun bağlılarıdır. “Siyasi Risk İzlek Standartları”nı içeren özet, ara rapor ekinde gönderilmiştir. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık İçindekiler Özet ve Genel Değerlendirme …………………………………………………….….... 06 Irak-G. Doğu (Kürt sorunu) risk izleğinde yükseliş ve düşüş nedenleri ………….... 08 Irak ……………………………………………….......................................................... 08 PKK Şiddetinin Güncel Siyasi Ortamı …………………………………........................ 13 PKK’nın Güncel Siyasi Hedeflemeleri ……………………….......................... 13 PKK; İnsan Kaynağı, Saha ve Fiziki Şartlarda Güncel Faktörler……......................... 23 İnsan Kaynağı ………………………………………....………........................ 23 Saha ………………………………………………......................................................... 32 Sahada Kitleyle PKK Etkileşimi ……………………………………….......................... 36 PKK; Silah-Teçhizat ve Örgütte Teknik Durum ………………………........................ 41 PKK ………………………………………………........................................... 42 PKK; Ağır Saldırı-Eylem Biçimleri ………………………………............................... 45 Bürokrasi …………………………………........................……………........................ 53 Türkçü Tepkime ………………………………………..............………........................ 60 PKK (için) İktidar Güncel Yaklaşımının Çerçevesi ……………………........................ 62 ABD ile İlişkiler risk izlediğinde yükseliş ve düşüş nedenleri …………...…………. 71 ABD-Türkiye Askerî Bürokrasiler Arası İlişkiler ………………............................ 74 Diplomatik Bürokrasiler Arası İlişkiler …………………………................................. 79 Üst Düzey Siyasiler Arası İlişkiler ………………………........................................... 86 Kamuoyları Nezdinde İlişkiler ……………………....................................................... 93 AB ile ilişkiler risk izleğinde yükseliş ve düşüş nedenleri ……………..…………… 95 Ekonomi risk izleğinde yükseliş ve düşüş nedenleri ……………………..……..….. 112 Makro Ekonomik Çerçeve ………………………………………………..................... 112 Fiyat Hareketleri ……………….............………………………………........................ 120 Hane Halkları ………………………………………………......................................... 122 Şirketler ……………………………………………….................................................. 129 113 Kamu Cephesi ……...............…………………………………………........................ 158 Tarım Kesimi …………………………………………...............……........................ 163 Enerji-hammadde temin risk izleğinde yükseliş ve düşüş nedenleri …………….… 165 Emtiaya Dair Gelişmeler ………………………………………………........................ 182 Sayfa Daha Çok Krediyle Daha Az Büyüme Döngüsü ……………………........................... 4 Bankacılık …………………………………………….......................…........................ 145 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık İran-Suriye-Rusya eksen risk izleğinde yükseliş ve düşüş nedenleri …...................... 185 Siyasi Risk İzlek Tablosu ……………………………………………………….….….. 190 Siyasi Risk İzleklerinin Gerçekleşme İhtimali ile Etki Düzeyi Karşılaştırması ….... 196 Değerlendirmeler ……………………………………………………….….…………... 198 Kurumlarla İlişkiler ……………………………………………….................................. 198 Artan ve Eklemlenen Tehditler, Aşınan Değerler……………………….......................... 198 Kötü Politikalar, Bloke Sivil Toplum ……………………………………………........... 199 Yiten Kurumsal Kapasite, Artan Havalecilik ……………………………........................ 200 Gizlide Zina, Aşikârda Doğum ………………………………………….......................... 200 İran-Suriye-Rusya Ekseni, Tehdit Niteliği ve Dönüştürme Eşiği ………………............. 201 Bankacılık; Fırsatçı Sazanlık mı? Muhafazakâr Oyunbozanlık mı? ……........................ 202 Henüz Bozulmamış Son İttifak; Anadolu Kaplanları …………………........................... 203 Hikâye Yazabilmek İçin Kalem Tutmak ………................................................................ 204 ABD ile İlişkilerde Daha Sofistike Yollar ……………………........................................ 205 Sayfa 5 Sonuç ……………………………………………………………………………….…..... 207 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık 1. ABD ile İlişkiler risk izlediğinde yükseliş ve düşüş nedenleri; Üç önceki raporlama döneminde ABD ile ilişkilerde işleyiş özeti şöyleydi, Aralık.2013: “… Önceki dönem raporlamalarda ABD-Türkiye arasında ilişkilerin bütünüyle olumlu / olumsuz şeklinde işleyişinin değiştiği, alt parametrelerde farklılaşmalarının artığı nakledilmişti. Üst düzey siyasiler arası ilişkilerin aşırı oynaklıklarına mukabil, askerî ve diplomatik bürokrasiler arası ilişkiler daha dar eşikte ve nispi olumlu seyirleri belirgindi. Askerî bürokrasiler arası ilişkilerdeki düzelme ivme kazanmıştı. İki önceki raporlama döneminde ABD ile ilişkilerde işleyiş özeti şöyleydi, (OcakAralık.2013) iki ülke arası ilişkilerde konsolide hafif olumsuzluk, askerî bürokrasiler arası ilişkiler olumlulukta güçsüzleşme, diplomatik bürokrasiler arası ilişkilerdeyse hafif olumsuzlaşma görülmüştür. Üst düzey siyasiler arasında olumsuzluk biraz daha öne çıkmıştır…” Dış Politika ABD ile İlişkiler- Alt Parametre Değişimleri 01.01.2009 -31.12.2009 5 4 3 2,125 2 1 -2 0,25 -1,750 0 -1 Askerden Askere İlişkilerin Düzey ve İstikameti Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti -2 -3 -4 Dış Politika ABD ile İlişkiler- Alt Parametre Değişimleri 01.01.2010 -31.12.2010 0 -2 -0,5 Askerden Askere İlişkilerin Düzey ve İstikameti -6,625 -11,875 -3,25 Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti -4 -6 -8 -10 -12 Sayfa 6 -14 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Dış Politika ABD ile İlişkiler- Alt Parametre Değişimleri 01.01.2011 -31.12.2011 9 8 7 6 6 5,5 5 4 3 1,875 2 1,125 1 0 Askerden Askere İlişkilerin Düzey ve İstikameti Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti Dış Politika ABD ile İlişkiler- Alt Parametre Değişimleri 01.01.2012-31.12.2012 9 8 7 6 5 3,7515 4 2,5 3 2 1,375 1 0,25 0 Askerden Askere İlişkilerin Düzey ve İstikameti Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti Dış Politika ABD ile İlişkiler- Alt Parametre Değişimleri 01.01.2013 - 31.12.2013 6 5 4 3 2 1 1,375 -0,875 -0,700 0,375 0 -1 Askerden Askere İlişkilerin Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti -2 Sayfa 7 -3 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Dış Politika ABD ile İlişkiler- Alt Parametre Değişimleri 01.01.2014 -31.12.2014 4 3 3 2 1 -0,625 -2,125 0,25 0 -1 -2 -3 Askerden Askere İlişkilerin Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti Dış Politika ABD ile İlişkiler - Alt Parametre Değişimleri 01.01.2015 - 30.11.2015 7 6 5 4 3 2,875 1,75 2 1 1 0,375 0 Askerden Askere İlişkilerin Bürokratik Kurumlar Arası Üst Düzey Siyasiler Arası Kamuoyu Algılmasında Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti İlişkilerin Düzey ve İstikameti Bir önceki raporlama döneminde ABD ile ilişkilerde işleyiş özeti şöyleydi, OcakHaziran.2014 “… Cari raporlama döneminde ABD-Türkiye arasında ilişkilerde konsolide güç yitimi varittir. İki ülke arasında ilişkiler olumsuza dönme sınırındadır. Küresel dengeler değişir bölgesel çekişmeler olumsuzlaşır hatta askerîleşirken iki ülke arasında olumsuzluk, siyasi akla aykırıdır. Kamuoyları arası ilişkilerde düzelme dikkat çekici, belirtilmelidir. ABD ile ilişkilerde; Türk devletinin beka ve uzun vadede muhakkak etkili karşılıklı sağduyu faktörleri devrede, gözetilmekte ve olumlu seyirdedir. ABD; Kırım-Ukrayna gelişmelerinde, aynı Gürcistan-Suriye’de olduğu gibi Rusya karşısında güçlü direnç göstermiştir. ABD’nin Rusya karşısında güçlü direnci olmasa Rusya’nın politikaları daha agresifleşecekti! Sayfa manzara ortadadır…” 8 Geçmişine nazaran çok daha düşük güç parametrelerinde Rusya-Putin’in ürettiği siyasi S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Cari döneme dair gelişmeleri yine sırasıyla alt parametreler üstünden irdeleyecek, toplu değerlendirmeyi bölüm sonunda yapacağız. ABD-Türkiye askerî bürokrasiler arası ilişkiler; Önceki raporlama dönemlerinde askerî bürokrasiler arasında ilişkilerde olumluluk güç yitirmekteydi. Askerî bürokrasiler arası ilişkilerde güç yitimi, askerlerden ve işlevlerini ifa etmelerinden değil, mütereddit siyasilerden ve diplomatik bürokrasinin dümen tutturamamasından kaynaklanmaktaydı. Rusya-Ukrayna gelişmeleri, küresel ölçekte asimetrik tehditler yanında başlıca simetrik tehditten Rusya tehdidinin aktive olması demekti. Beklenmesi gereken, Rusya karşısında ABD-NATO-Türkiye klasik yapılanmasının devreye girmesiydi. Klasik yapılanmanın Rusya’yı sınırlaması ayrı bahistir. Problem zaten buydu; ABD’de siyaset kurumu Rusya’yı boşlamış, NATO, akıllı savunma konsepti adı altında Rusya tehdidine karşı kapasitesini geriletmişti. Türkiye ise zayıflayan klasik yapılanmayla mesafesini açmış, Rusya karşısındaysa doğrudan hasmane tutum takınmamıştır. Ukrayna’ya saldıran ve Kırım’ı ilhak eden Rusya’ya ses etmeyen, ekonomik yaptırımlara minimal dahi iştirak etmeyen Türkiye ortadaydı. Ancak daha Türkiye’den önce Rusya ile etkileşimini değiştirmeyen, ekonomik yaptırımlar altında Rusya’ya dolaylı kolkanat geren Almanya vardı. Fransa ise Rusya ile etkileşimini bozmamakta, savaş gemisi vermese de ekonomik yatırımlara iştirak etmekte, IŞİD karşıtı mücadeledeyse Rusya yanında yer almaktaydı. Almanya ve Fransa, Ukrayna faslında Rusya’ya mesafeli, Suriye-Esad konusundaysa işbirliği halindeydi. IŞİD-Paris saldırısı Fransa’yı Rusya’ya yaklaştırdı, ardından, Türkiye’ye 3 milyar Euro mali yardımla sığınmacıları sınırlayan Almanya, Rusya ile işbirliği halinde Suriye’de savaşmaya yanaştı. Bunlara rağmen Türkiye’nin Suriye sınırında Rus uçağı düşürmesi ABDNATO’yu Türkiye’ye yaklaştırmadı, sınır-egemenlik hakkı teslim edilen Türkiye karşısında bunları ihlal eden Rusya, resmî olarak kınanmadı. ABD ile geçerliydi; ABD Rusya ile işbirliğinde IŞİD’i vurur PKK/PYD’ye sessiz kalırken Sayfa savaşacak olan Almanya ve Fransa’ya hava sahasını hatta üslerini açmaktaydı. Benzer durum 9 Türkiye bir yandan IŞİD ile savaşan Rusya ile hasım, aynı anda Rusya ile birlikte S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Türkiye, üs ve hava sahasını ABD’ye açmıştı. Türkiye aynı zamanda Suriye’de konuşlu Rusya karşısında denge unsuru şeklinde ABD askerî kapasitesini (tamamen Rusya’ya dönük uçak-radar-silah sistemlerini) Türkiye’ye konuşlandırtmıştı. Türkiye, Rusya’ya karşı hem Ukrayna-Kırım hem de Suriye konusunda eşanlı hasım olması gerekirken çok kötü Suriye politikası nedeniyle Ukrayna meselesinde Rusya’ya fazla ses çıkartmamıştır. Türkiye’nin Ukrayna-Kırım yönünde stratejik derinliği, Suriye’den az değildir! Anlaşılan, Türkiye’de siyasi iktidarın kötü Suriye politikası Rusya karşısında Ukrayna-Kırım tepkimesini köreltmiş, dönmüş, ABD-NATO temel ittifakını sarsmış, yol açılan hasar bununla kalmamış, Ukrayna-Suriye hattında NATO temel ittifakının merkezî payandası Türkiye’nin ittifaka katkısını olumlaştırmıştır. Türkiye’nin bölgesinde yanlış dümen tutması, ABD-Türkiye askerî bürokrasiler arası işbirliğini felç etmiştir. Manzaradaki genişlik ve insicamsızlık nakilden değil fiili durum ve işleyişten kaynaklanmıştır. TSK, 2008-Irak SOFA anlaşmasıyla birlikte Pentagon’un terk ettiği Ortadoğu’ya kısmi de olsa dönmesinden memnundur. Pentagon ardında yer alan Beyaz Saray-siyasi irade Ortadoğu’da karada askerî harekâta karşıdır. Problem, Pentagon kısmi geri dönüşünün rafine olmayan askerî vasıfta, siyasi hedef-kapsam bakımından net olmaksızın yürütülmesi, S. Arabistan-Körfez, Ürdün, Mısır’la etkileşimin belli olmamasıdır. TSK için Ortadoğu’ya dönüş yapan Pentagon’un olumlu potansiyelleri belirtilmelidir: Radikal İslam’ın reddi laik TSK için güvencedir. ABD askerî etkinliği daima NATO ile koordineli, İsrail ile askerî işbirliği ayrıştırılmış, Vahabi Suud ile mesafeli, SünniŞii eksenleşmesini ivmelendirici değildir. TSK için spesifik olarak PKK/PYD faslında Pentagon, düşmana silah verebilecek kadar boşluğa düşmüş müttefiktir. Pentagon’da aynı durumdadır; Çin’den füze savunma siyasi liderinin Şanghay İşbirliği Örgüt üyeliği kovaladığı ülkeden söz etmekteyiz! Sayfa zamanda Çin ile ortak tatbikat yapmış, MGK sekreterinin Rusya-İran ekseninden söz ettiği ve 10 sistemi alarak Batı füze sistemine karşı namlu çevirebilecek TSK şoku taptazedir! Daha yakın S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık TSK için ileri dönük umut verici olan Pentagon’da katı biçimde Rusya karşıtı olup Rusya’yı birincil tehdit gören, Rusya karşısında savunma konseptinde eski kalıplanmayı tekrar aktive etmek isteyen ABD yeni Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford’dur. Bakanlar Kurulu Türk Deniz Kuvvetleri ile ABD Deniz Kuvvetleri arasında mutabakatı milletlerarası antlaşma şeklinde onamıştır. Muhtıra mutabakatının altında; NATO (1949) antlaşması, NATO-SOFA (1951) sözleşmesi, ABD-Türkiye arasında Savunma İşbirliği Anlaşması (1980), ABD-Türk Genelkurmayları arasında 1996 tarihli Tedarik ve Karşılıklı Hizmet Anlaşması bulunmaktadır. Mutabakatta; gönderen ülke; ev sahibi ülkeye tatbikata ilişkin her tür silah gemi uçak füze, hava-deniz-kara harekât aracı ve sivil unsur gönderebilecektir. Kabine; ABD’li askerlerin girişini sınırlama tutumunu terk etmiştir. Kabine ABD’lilerin üniforma-silah taşıma-yargılanma-toplam hacim standartlarını gevşetmiştir. ABD Deniz Kuvvetleri'nin en değerli askerî gemilerinden 'USS Vella Gulf (CG-72), Ege ve Karadeniz’de bayrak göstermiştir. USS-BATAAN Kuşadası’nda 3500 personeliyle liman ziyareti gerçekleştirmiştir. Karadeniz’de realize edilen Sea Breeze Davet Tatbikatı, 04-13.Temmuz.2014 tarihleri arasında Bulgaristan'ın ev sahipliğinde Batı Karadeniz'de icra edilmiştir. Zor durumda kalan ve İncirlik’ten kalktığı teyitli ABD savaş uçağı, Batman’a indirilmiştir. ABD ordu kurtarma helikopterleri ve 300 asker DiyarbakırPirinçlik üssünde (Link) konuşlandırılmıştır. Pentagon, ABD Hava Kuvvetleri’ne ait 12 adet A-10 uçağının İncirlik Üssü’ne ulaştığını bildirmiştir. ABD, Türkiye’ye akıllı mühimmatbomba satmaya karar vermiş, olumlu gelişmedendir. Türkiye-ABD İstanbul Boğazı’nda SAT Tatbikatı; yer “Ergenekon”, “Poyrazköy” silahlarının bulunduğu lokasyondaydı. “04-22” Ağustos.2014 Keçilik / İstanbul. Tatbikat bilgisi, başladıktan sonra verilmiştir. Karadeniz'de yapılan NATO tatbikatı dönüşünde USS-ROSS İstanbul’a uğramış, personeline çuval geçirilmiştir. Buna rağmen gemi kaptanı Türk bayrağı çekerek seyretmiştir. “Kara Kuvvetleri Komutanı” Org. Hulusi Akar, (Şubat), ortalıkta gezinen IŞİD mensupları askerce yakalanmaya başlanmıştır. Sayfa takılmış, olumlu izlenmiştir. Org. Akar dönüşünü müteakiben Suriye sınırındı denetlemiş 11 mevkidaşı Org. Ray Odierno’nun davetlisi olarak Washington’a gitmiş, liyakat nişanı S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Önceki dönemlerde seyrelen, profili düşen temas-ziyaret trafiği cari dönemde düzelmiştir. Deniz Kuvvetleri arasında artan işbirliği tekrarlanmalıdır. ABD-Deniz Kuvvetleri Bakanı Ray Mabus ve beraberindeki heyet, Genelkurmay Başkanı Org. N. Özel’i ziyaret etmiştir. TSK-Pentagon Doğu Akdeniz tatbikatları, Türkiye’nin egemenlik tezlerini desteklemesi bir yana cari dönem sonlarına dek etkin seyirdeydi. ABD Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’ye potansiyel olarak 310 milyon dolar değerinde silah ve savunma sistemi satılmasını onaylamıştır. Savunma Güvenliği İşbirliği Ajansı, satışın tamamlanması halinde Türk donanmasının kendini savunma kapasitesinin artacağını not etmiştir. ABD Doğu Akdeniz'de denizaltı etkinliğini denetim için P-3 Orion uçak kullanmakta, kalktığı üs Adana-İncirlik, son derece kritik ve yüksek potansiyelde olumlu gelişmedendir. Bu uçaklar, TDK gemilerinin Doğu Akdeniz’de güvenli seyri için şarttır. Raporlama dönem sonlarında Doğu Akdeniz’e konuşlanan Rus-Moskova kruvazörünün etkinliğini sınırlamada faslın payı büyüktür. ABD Akdeniz'e yeni AEGİS gemisi göndermiş, PATRİOT’ların gidişinin yol açtığı boşluğu kapatmaya dönük, kısmen olumludur. “… Genelkurmay 2. Başkanı Org. Y. Güler'in rutin bir ziyaret için Washington'da olduğu, görüşmelerinde yoğun bir şekilde Suriye, IŞİD ve güvenli bölge konularının tartışıldığı öğrenildi”. Riyad’da düzenlenen yüksek düzeyli askerî istişare toplantısının gündeminde, IŞİD ile mücadelenin yanı sıra Suriye’deki ılımlı muhalif grupların eğitilip-donatılması faaliyeti de bulunmaktaydı. Org. N. Özel toplantıya iştirak etmiş görünmektedir (teyitsizdir). ABD, Körfez’den kalkan uçak ve güdümlü mermilerle IŞİD’i bombalamıştır. ABD’nin bölgenin muazzam güvenlik boşluğunu tekrar doldurabileceğini göstermiş, tarihî önemdedir. ABD IŞİD bombalamalarını Türkiye ve Kuzey Irak yönünde riskleri azaltacak biçimde yürütmekte, Org. Dempsey ifadesiyle toptan imhayı şok ve dehşet uyandırmayı ABD, Suriye’de IŞİD hedefleri yanında El-Nusra ve HORASAN unsurlarını da vurmakta, “askerî bürokratik bilinçlilik,” kuşkusuz, memnundur. ABD, Kuzey Suriye’de Sayfa 12 hedeflememektedir. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık tampon bölge tezlerini reddederek bir yönden TSK’yı rahatlatmıştır. ABD ısrar etmiş, PKK/YPG Tel Abyad’a sivillerin dönüşünü kabul etmiş, PKK Tel Abyad’da yönetimi sivillere devretmiş, durum netlik kazanmamıştır. ABD, Merkezî Irak’ta Türkiye ile işbirliğine açık hükümet kurulumunu hedeflenmiş, Kuzey Irak’la Merkezî Irak arasında işbirliğini tesiste ilerleme sağlamıştır. Türkiye’nin yapması gerekenler, adeta ABD’ce yerine getirilmiştir. ABD Kongresi BarzaniPeşmerge’ye doğrudan silah verilmesini reddetmiş, fasılla sınırlı olumludur. Barzani, ABD Kongresi’nden doğrudan silah alamayınca 20.Ağustos referandumunu iptal etmiştir. ABD Genelkurmay Başkanı J. Dunford: “Rusya'nın Irak'ta askerî operasyon daveti almamasını biz sağladık.” Olumlu gelişmeden görünmekle birlikte “kısa” sürmüştür. Türkiye, Pentagon beklentileri çerçevesinde Ukrayna’da tatbikata katılmış, fasılda son derece olumlu-kritik gelişmedendir. “... ABD Donanması öncülüğünde düzenlenen ve Türkiye, İngiltere, Almanya, İtalya, Yunanistan, Romanya, İsveç ve Moldova'dan 2500 civarında askerin ve çok sayıda hava ve deniz aracının katıldığı tatbikat, Ukrayna'nın Odessa ve Nikolayev illerinde..” yapılmıştır. Pentagon’un değil ancak ABD Dışişleri’nin açıklamalarından izlenen, PKK/PYD’ye verilen silahlar konusunda yalan söylendiğidir. IŞİD karşıtı Doğal Kararlılık Operasyonları Birleşik Ortak Görev Gücü komutanlarından Tuğgeneral K. Killea, terör örgütü PKK’nın Suriye uzantısı YPG’nin ABD için IŞİD’e karşı güvenilir bir partner olduğunu söylemiştir. ABD savaş uçakları, IŞİD mevzilerine yaklaşan ve silah teçhizatı alan PKK-YPG unsuru bulunmadığında, IŞİD mevzi-konvoylarını bombalamadan beklemektedir. Maksat, PKK’ ya silah transferidir. TSK’nın hiç hazzetmediği Eğit-Donat cari dönemde başlatılmış ve kısa sürede sonlandırılmıştır. ABD Genel Kurmay Başkanı İsrail ve Kuzey Irak'ı ziyaret etmiş, Türkiye'ye olumsuz kaydedilmiştir. Sayfa Emekli Org. E. Saygun’dan sonra Albay D. Çiçek de “Balyoz”un ardında ABD var” demiş, 13 gelmemiştir. ABD Kongresi TDK’ya vereceği 2 firkateyni Meksika ve Tayvan’a vermiştir. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Almanya-Merkel’in Rusya-Putin’le etkileşimi iyi ancak Alman savaş gemisi Kırım önünde tatbikattaydı. Alman siyaset kurumu ordusuna tam hâkim değil, ABD ikisini ayrıştırmaktaydı. Bunun, ileride Pentagon-TSK etkileşiminde yol açacağı baskı ortadadır. ABD Deniz Kuvvetleri; ihtiyaç duyduğumuzda her yere her zaman en kısa zamanda erişir kimseden izin almayız (Link). ABD’nin söz konusu resmî strateji belgesi potansiyelleri nedeniyle olumsuz kaydedilmiştir. ABD, resmî belge düzeninde Karadeniz’e izin almaksızın gireriz demekte, ederi ortadadır. Pentagon, Suriye bahsinde Rusya ile temas ve etkileşiminde TSK için net- kabul edilebilir-güvenilir mesajlar üretmemiştir. Pentagon bir yandan PKK/YPG’ye yaslanmakta ısrar etmiş diğer yandan İran’la işbirliği içinde, Merkezî Irak Hükümeti’yle temasta ve Barzani’yi dışlayıcı, öte yandan Barzani saha ve kapasitelerini kullanan konumdadır. ABD’nin Rusya ile birlikte Türkiye’ye karşı yüzü yoksa sırtı dönük mü, belli değildir. Diplomatik bürokrasiler arası ilişkiler; ABD’li diplomatların Türkiye’ye bakışı sert denebilecek ölçüde olumsuz, mevcut siyasi iktidardan hiç hazzetmeyen, askerî ilişkilerin güçlendirilmesine Türkiye’de siyasi iktidarca istismar edildiği için yönelmeyen yapıdadır. Türk diplomatlarsa, Türk diplomatik bürokrasisinin Hükümet ile etkileşimi ortada, onlar, yoktur. ABD-Türkiye arasında diplomatik-bürokratik etkileşim minimumdur. Türkiye’de siyaset kurumunun kurumsal-kaideli devleti pass etmesi, dış ilişkileri şahsi networklaşmaların uzantısı görmesi nedeniyle diplomatik bürokrasi devre dışı kalmıştır. ABD-Obama tarafından savunulan ve yürütülen Ortadoğu’dan askerî düzeyde çekilme politikası, sınırlanmasından Türkiye’de vazgeçilmesi, Kürt sorununda ABD-Türkiye müzakere arasında diktesi, Rusya-Putin’in teknik-bürokratik etkileşimi sınırlayıcıdır. ABD-Türkiye ilişkilerinde diplomatik bürokrasinin ana meselelerde hemen tamamen devre dışı olup tali meselelerde de düşük profil devrede olması, iki ülke arasındaki Sayfa münhasıran kendilerine dönüklüğüne hem de küresel yönüne ket vurucudur. 14 teknik-bürokratik etkileşimde olduğu gibi siyasi-konsepsiyonel bahislerde de hem iki ülkenin S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık ABD-Türkiye ilişkilerinde diplomatik işlevler o derece önemsizleşmiş/talileşmiştir ki Ankara’ya büyükelçi ataması dahi sıkıntı kaynağı olmuştur. Faslın gösterdiği, diplomatik işlevin vazgeçilebilir noktaya geldiğidir. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü M. Harf, Senato'ya büyükelçi atamaları için çağrıda bulunmuş "Türkiye gibi yerlerde büyükelçilere ihtiyacımız var, çünkü üst düzey temsile sahip olmak çok önemli" demiştir. Kongre’de büyükelçi ataması güçlükle gerçekleştirilmiştir. ABD Dışişleri’nde Türkiye’ye karşı tutumu açık olumsuz J. Biden ekibi iş başına geçmiş, izlenmiştir. Kastedilen A. Blinken’dir. ABD eski elçisi R. Pearson, iki ülke ilişkilerinin kritik derecede olumsuzlaştığına işaret etmiştir. Türk Dışişleri zaman zaman temel işlev sınırlarını zorlamış, siyasilere hatta doğrudan Beyaz Saray’a “ayar” vermiştir. 2015 Ermeni soykırım iddia dönemini kasten ABD yönetimini ikaz etmiş, ABD'de, 2015 yılında soykırım iddiaları yasal bir zemine oturursa Ankara, ABD ile ilişkilerini köklü olarak gözden geçirecek denilmiştir. ABD’li diplomatlar nükleer İran mutabakatını merkeze almış, İran’a gerek Irak gerekse Suriye’de etkinlik temini için dolaylı destek olmuşlardır. ABD’li diplomasi, IŞİD karşısında Şii askerî-operatif etkinliği elzem görmüş, Irak’ta Obama’nın son derece hassas şekilde başardığı Maliki-İbadi değişimini korumak ve berkitmek istemiş, Irak ve Suriye’de devlet kapasite üretiminde İran desteğini aramıştır. Buralarda Türkiye’nin yol açtığı kapasite transfer yeteneksizliği barizdir. Her iki ülkeye idari-askerî-istihbarî kapasite nakledebilecek olan yegâne bürokratik kurum, Türk Dışişleri olup katiyen buna evet demeyecek yapı ve işleyişteydi. MİT’in Türk Dışişleri yerine operatif kapasite geliştirmesi umulmuş, hem ABD’li diplomatlar hem de Türkiye’de iktidar yönünden, hüsrandır. Politik planlama ABD, iştirakçisi Türkiye, mali kaynak Körfez, durum “joint adventure” olmuştur. Obama dış politikası kadar belki ondan daha fazla önemli olan, Obama dış politikasının araçlarıdır. Obama Ortadoğu’dan hacimli ölçekteki askerlerini çekerken ortaya belirsiz hedeflerini 15 kovalayacakken Türkiye, kaideli devlet-düzenli ordu formatına dayalılığını kaybetmek Sayfa çıkan güvenlik boşluğuyla güç vakumunu neyin dolduracağı belli değildi. Ortadoğu’da hacimsiz, sınırlı operatif ölçekte askeriyle ABD, Obama’nın S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık üzereydi. Obama’nın politika ve araçlarıyla Türkiye’de değişen siyaset kurum vasıf denklemesinin ortasında kalan ABD’li diplomasiden işlev beklemek, belki haksızlıktı. Yetmemiş, bir de ortaya, şiddet bakımından dişleri çekilmiş PKK’nın üstelik sınır aşan ölçekte tekrar etkinlik kazanması ve IŞİD belası çıkmıştır. Pentagon yahut TSK’ya Irak ve Suriye’de bulunduğu yerlerde herhalde IŞİD’i yok et denildiğinde askerler, münhasıran yok etmeye odaklanır. IŞİD bir kısmını muhafaza etmeyi (Rusya üstüne sürme hedefi potansiyelini muhafaza), bir kısmını hasım (Esad) yahut zayıflatılması gereken aktörlerin (KRG-Kuzey Irak) üstüne sürmeyi, belli süre orada (Erbil/Halep/Rakka/Musul/ilh.,) tahribat yahut meşruiyet (Kobani’de PKK/PYD için) üretmesini, ek/başka siyasi neticeler üretmeyi düşünmez. ABD’li diplomasi bunu yapmaktadır. ABD diplomasisi IŞİD hareketliliğini sadece askerî etkinliğin vuruş zaman/biçim/ritimleriyle değiştiremez/dönüştüremezdi. Bunun için karadan da müdahale gerekmekteydi. İran’ın, Körfez’in, İsrail ve Türkiye’nin türlü etkileşim içinde olduğu çok sayıda örgüt kâh karşısında kâh yanında yer alarak IŞİD’in coğrafi ve “hasmani” istikametini farklılaştırdı. Bütünü bilen ve yönlendiren, kontrol dışına çıkışlara rağmen ABD idi. ABD bazen Türkiye’ye Suriye’deki örgütlere yardımı nedeniyle “ayar” verse de teatral’dir. “... Tüm bu yazdıkları ışığında IŞİD’e karşı ‘topyekün savaş’ın ciddiyetle yürütülmediğini savunan Zizek, yazısını şöyle sonlandırdı: “Burada kesinlikle uygarlıkların savaşıyla (Hristiyan Batı radikal İslam’a karşı) uğraşmıyoruz, bu uygarlıklar içindeki bir savaş. Hristiyanlar için ABD ve Batı Avrupa’nın Rusya’yla savaşı, Müslümanlar için Sünnilerin Şiilere karşı savaşı. IŞİD’in canavarlığı, tüm tarafların IŞİD’le savaşıyormuş gibi yaparak gerçek düşmanını vurmasını sağlayan durumun üzerini örten bir fetiş olarak işlev görüyor.” İslamiye’ye yardım etmekten terör listesine almıştır. Eski büyükelçi D. Ricciardone, Sayfa kişiler ile iki organizasyonu, IŞİD, Nusra Cephesi, El Kaide’nin yanı sıra Cemaati 16 ABD’de hazine ve dışişleri bakanlıkları, aralarında bir Türk'ün de bulunduğu bazı S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Türkiye'yle Suriye konusunda 'anlaşmamakta anlaştıklarını, zira Ankara'nın El Kaide kolu olan El-Nusra Cephesi'ne yardım ettiğini' söylemiştir. Durumu İran’dan sonra ilk gören/anlayan ve duruma itiraz eden Rusya oldu. IŞİD’in yok edilmesine değil yok etme sürecinin bir sürü ek politik hâsıla üretmesini hedefleyen bürokratik akıl, Obama/Beyaz Saray’ın çaresiz tahammül ettiğidir. Beyaz Saray, hedefi belirsiz kendi politikasının araçlarını yeni ortama uyarlamadığından, politikasını yürüten mekanizmaların aynı ortamda yol açtığı hasarları sineye çekmektedir. İstisnası, Obama’nın Nisan.2009’da bizzat dikte ettiği PKK ile müzakerenin uzantısı olarak PYD’nin desteklenmesidir. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı M. Harf, PKK ile PYD’nin aynı yapılar olmadığını belirterek, ”IŞİD ile savaşan PYD gibi Kürt gruplarının desteklenmesinin çok önemli olduğuna inandığımızı Türklere açıkça belirttik” demiştir. IŞİD’in havada son derece etkili ABD uçaklarınca vurulurken bazen uzaklaştırıldığını (Bağdat üstüne gitmekten men) bazen sürüldüğünü (Kobani’ye, Musul’a, Erbil’e) bazen silahlarının transfer edildiğini (PKK/PYD’ye) izledik. Hiç birinde bul ve yok et şeklinde pür/yalın askerî akıl yoktur. Milli Savunma Bakanı İ. Yılmaz; ABD’nin IŞİD operasyonuyla ilgileri olmadığını ve ABD’nin bunu açıklamasını istemiştir. IŞİD yok edilecekken İran ile işbirliği üretmek, uzun vadeli bakıldığında ABD politik aklına aykırı ancak nükleer İran müzakerelerini kolaylaştırıcı, Şii-Sünni çekişmesini törpüleyicidir! ABD’li diplomasi -bunu sadece İran açıklıkla ifade etmiştir- IŞİD karşısında hedef/kapsamı belirsiz strateji izlemiş, üretilmek istenen ek politik neticelerin hangi yönde yararlı/zararlı olduğu belirsizleşmiştir. Türkiye’de siyasi iktidar, IŞİD’in lokasyon olarak farklı tonlamada/hedeflemede vuruluşunu, lokasyon değiştirtmelerin ederini fark etmiştir. Burada altı çizilmesi gereken, IŞİD karşısında imha et politikasının olmaması değil, bunun olmayışının sorgulanmaması değil, Türkiye iktidarın odaklandığı, lokasyon değiştirtmelerdir. Yani Türkiye’de iktidarca odaklanılan netice üretip üretmediği şeklinde ABD politikası değil, yürütülme araçları ve Sayfa diplomasinin politika uygulama araçlarının açıklık kazandırdığıdır. 17 bunun kopyalanmasıdır. Türkiye’de iktidarın odaklandığı ülke bekası değil, ABD’li S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Bu raporlamanın altında ısrarla durduğu en kritik husustan biri budur; aynı MİTÖcalan çözüm sürecinde Obama’nın terör örgütüyle müzakere dikte etmesi yoluyla klasik Türk devlet yapılanmasını tahrip ederek yol açtıkları durum burada da söz konusudur. ABD’nin Irak-Suriye’de IŞİD karşısında izlediği diplomatik akılla biçimlendirilmiş strateji, imhaya değil sürmeye/yönlendirmeye/ek siyasi neticeler üretmeye odaklanmış taktikler, Türkiye’de siyasi iktidarı Suriye’de beklenmedik agresif politikalara teşvik ediciydi. Türkiye’ye PKK ile müzakere diktesi, terör örgütüyle muhatap edilmeyle birlikte diğer yönlerde devlet altı örgütlenmelerle etkileşime açıklık kazanmıştır. Bu açıklık Suriye’de istismar edilmiştir. “Dışişleri Bakanı” M. Çavuşoğlu'nun, HAMAS Siyasi Büro Başkanı Halid Meşal'e ve öteki HAMAS liderlerine Türkiye'nin kapılarının açık olduğunu içeren sözlerine ABD'den tepki gelmiştir. J. Psaki, HAMAS’a ılımlı tutuma sert tepki vermiştir. Psaki, HAMAS karşıtı olarak Türkiye’ye baskı-dikte uyguladıklarını açıkça ifade etmiştir. ABD’li diplomatik bürokrasinin Irak’ta 2003-08’de şiddeti azaltmak için her yönde ödüllü işbirliği üretirken edindiği tecrübe, sanki başarılı ve kalıcıymış gibi aksi yönde Irak-Suriye’de IŞİD karşısında işbirliğinde tekrarlanmıştır. IŞİD karşısında henüz Ukrayna’yı işgal etmiş Rusya gibi küresel aktörleri kabullenmek hatta davetse ABD diplomasi son fiyaskosudur. Buna rağmen, yukarıda temas edilen İran/Irak etkileşimli fasıllarda ABD, istediğini almıştır. Türkiye’de Sinirlioğlu-Özçelik’in Irak’ta ısrarla kovalayıp başaramadığını ABD kolayca becermiştir. Türk diplomatların anlamadığı, başarısız olmalarına yol açan sadece yetersizlikleri ya da arkalarındaki Sünni saikli iktidarın sahada sınırlayıcı etkisi değildi. ABD öncelik yanında üstünlüğü İran’a tanımıştı. ABD’nin Ortadoğu ve Orta Asya uzun vadeli planlamalarında İran’dan beklentileri, Avrupa’da Rus enerji tekelinin kırılmasında İran’ın devreye nasıl sokulacağı, İran-İsrail eksenini tekrar çatıp çatmayacağı soruları art alanda tutulmalıdır. “Risk İzlekleri”ikaz etmiştik; ABD-AB ekonomilerinin fasılda ne kadar kârlı oldukları aşikârdır. Aksiyle ikaz 18 edilmesi gereken, IŞİD bir yolla tam imha edildiği işler düzeltildiğinde petrol arzını kontrollü Sayfa önceki raporlamada IŞİD’in aktive olmasıyla önünde sonunda petrol fiyatların sert düşeceğini S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık kılan devletlerin tekrar aktive olacağı, devlet altı örgütlenmelerin devre dışı kalacağı işleyişte petrol fiyatlarının yukarı çıkacağıdır. Paragraf tamamı bahsin çerçevesi dışında tutulmuştur. ABD Dışişleri Bakanlığı, Suruç saldırısının ardından IŞİD’e yönelik hava operasyonları başlatan Türkiye’den koalisyondan ayrı bağımsız saldırı yapmaması talebinde bulunduklarını açıklamıştır. Bakanlık, bu talebin Türkiye’den olumlu karşılık gördüğünü belirtmiştir. Hemen ardından gelen PATRİOT çekme bilgilendirmesidir. Tahminimiz, ABD’nin Türkiye’de iktidar yanlısı medyaca üretilen Suriye’ye gireceğiz Azez-Cerablus arasında güvenli bölge teşkil ettireceğiz haberleri, ABD’li diplomasiyi yanlış sinyalle yönlendirmiştir! Türkiye’nin güvenli bölge mimarisi ABD planlamalarının tam dışında, hatta karşısında, reddedilmiştir. ABD’li diplomatlar IŞİD ve PKK/PYD gelişmeleri, MİT-Öcalan çözüm sürecinin seyrini gözeterek “Türkiye’ye” karşı tutum takınmıştır. M. Harf, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın İsrail-Netanyahu hakkında sözlerine sert tepki vermiş, Erdoğan’ın sözlerine şiddetle karşı olduklarını eklemiştir. ABD Yönetimi’nin Avrupa Birliği ve Pasifik ülkeleriyle yürüttüğü serbest ticaret anlaşması görüşmeleri için Amerikan Kongresi’nden ihtiyaç duyduğu yetki yasasına, Türkiye için kısıtlayıcı ifadeler eklenebileceği öğrenilmiştir. ABD’li diplomasinin işlevsizliklerine eşlik eden diğer unsur, Türk diplomasisidir. Başını F. Sinirlioğlu’nun çektiği klik, ABD ile eğit-donat programını Genelkurmay direnç-Pentagon isteksizliğine rağmen kotarmıştır. Sinirlioğlu, muhataplarının niyet ve çıkmazlarını aymış, gereğini ise IŞİD’in imhasına yönelik ısrarla masaya oturmak şeklinde değil, güvenli bölge “koparmaya” yönelik ifaya çalışmıştır. Bu yolla; ABD’li hatalı diplomasisinden Türkiye’de siyasi iktidara operatif devlet modunda olsa da kazanım sağlama hevesi, bölünecek Suriye’den parsa kopartmış neticesi ürettirme gayreti, Sinirlioğlu ve ekibini “kuşatmıştır”. Sinirlioğlu Türk devlet kaldırılmış, ederi ortadadır. Sinirlioğlu kısa sürede ortadan kalkacak etkinlik için bir yıldan uzun görüşme yürütmüştür! Sayfa muhataplarına belgelemişti! Eğit-donat hayatın ve sahanın dinamikleriyle kısa sürede 19 gelenekleriyle birlikte Genelkurmay’ı pass ederken Türkiye’de üretken ortaklığını ABD’li S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Türkiye’de demokrasi, demokrasinin kalitesi ve teknik boyutları, ABD diplomasisinin muazzam detay bilgileriyle rahatça izlenebilir. ABD’li diplomatlar Türkiye’de demokrasinin teknik boyutlarına ve tahribatına ısrarla girmemekte, Beyaz Saray ve Kongre nezdinde çoğu afakî-suya tirit raporlamalarla yetinmektedir. Misal; ABD kökenli ya da ABD bağlantılı büyük şirketlerin medya planlamaları, es geçilmektedir. GE gibi şirketlerin THY etkileşimi ve yol açtığı muazzam yolsuzluk-kirlilik, es geçilmektedir. ABD’li yatırımcı fon ve derecelendirme şirketlerinin manipülatif raporlamaları, düzenleyici kuruluş ve finans sisteminin ederi belli açık rakamlarının yamuk değerlendirmeleri es geçilmektedir. ABD-Dışişleri J. Rathke, kamuoyunda ‘İç Güvenlik Paketi’ olarak bilinen Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı’nın kabul edilmesi ile ilgili, Sivil Toplum Kuruluşlarının kaygılarını paylaştıklarını söylemiştir. ABD Dışişleri Bakanlığı Avrupa İşleri’nden Sorumlu Yardımcısı V. Nuland, Türk demokrasisinin kalitesine olan ilgilerini vurgulamıştır. ABD Dışişleri Bakanlığı BANKASYA'nın Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredilmesi ile ilgili "uluslararası hukuki standartlara uyulması" çağrısı yapmıştır. Diyarbakır’da üç yabancı gazetecinin tutuklanmasına ilişkin bir soru üzerine ise M. Toner, ifade özgürlüğü ve adil yargının tüm sağlıklı demokrasilerin temel unsurları olduğunu kaydetmiştir. Bu ilkelere Türk Anayasasının yanı sıra Türkiye’nin AGİT taahhütleri ve uluslararası insan hakları yükümlülüklerinde de yer verildiğine değinen Toner, Türk yetkililere, eylemlerinde evrensel demokratik değerleri gözetmeleri çağırısında bulunmuştur. ABD’li diplomatlar, medyada TV ve gazetelere yönelik baskı-tutuklamalara yönelik düşük profil tepkiler vermiştir! ABD-Psaki, diğer ülkelere Rusya ile anlaşma yapmamaları (enerji ima edilmektedir) çağrısında bulunmuş, kastedilen Hindistan, baskılanan Türkiye’dir. ABD İç Gülen’in iade-sınır dışı edilmesiyle ilgili süreçte ret tutumundadır. ABD güvenlik stratejisinde Ortadoğu’da Türkiye işbirliği yok, Türkiye Kafkaslara üretilecek çözümlerde ilişki olarak Sayfa ikisinin mahkeme kararı nedeniyle serbest bırakıldıklarını açıklamıştır. ABD’li diplomatlar, F. 20 Güvenlik Bakanı J. Johnson, Türkiye’den ABD’ye kaçan 4 DHKP-C üyesinden yakalanan S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık anılmış, belirtilmelidir. CIA-Clapper ve Türkiye hakkında değerlendirmeleri olumsuz izlenmiştir. M. Harf, "Erdoğan'ın, Ermeniler, eşcinseller ve gazeteciler için kullandığı olumsuz nitelemeleri, kınıyor ya da eleştiriyor musunuz" sorusunu "kesinlikle" diye yanıtlamıştır. Üst düzey siyasiler arası ilişkiler; üst düzey siyasiler arası ilişkiler parametresinde bazı hassasiyet hatırlatılmalıdır. İki ülke arasında ilişkileri hacimli, sağlam ve düzgün işletmek, karşılıklı etkileşim konularını çeşitlemeyi, kritik alanlardaysa anlayış birliğini gerektirir. Halbuki küresel güç ABD ile orta profil ülke Türkiye eşleşmesinden beklenen, anlayış birliğinde ABD’ce politik diktenin bulunmamasıdır. Türkiye ayrıca, ABD ile ilişkisinde bloktan çıkan, bağımsızlaşan/uzaklaşan konumdadır. Yapısal düzeyde büyük ölçüde konjonktürel düzeydeyse özenle kaçınılması gereken, ABD siyaset kurumunun Türk siyaset kurumuna müdahil olmaması, böyle görünmemesidir. Obama’nın Ortadoğu ve İslam bakımından “çekilme” politikası, bu hassasiyeti güçlü kılıcıdır. Erdoğan’ın siyaset tarzı, hassasiyeti artırıcıdır. ABD-Obama, Türkiye’nin en kritik ve büyük siyasi sorununa zaten müdahildi. Obama 2009’da MİT-Öcalan çözüm sürecini, PKK ile müzakereyi dikte etmişti. ABD-Obama bu yolla, Türk siyasetini kendince onarmak istemişti ama bu derece makro soruna müdahillik, klasik devlet kalıbının dışına çıkılmasını talep, diğer politik sorunlarda Obama nezdinde söz söyleme zeminini sınırlamaktaydı. Obama’nın “TC”-PKK müzakere diktesi, bir yandan Erdoğan’ın hareket marjlarını azaltmakta diğer yandan başka sahalarda ABD karşısında kendini daha serbest hissetmesini sağlamaktaydı. ABD, Türkiye’de bloke değilse de belli politika uğruna trade-off konumdaydı. Bu konum, çözüm sürecinin dalgalı/uzun müddetli yapısı gereği ABD siyaset kurumunu süreye tabi olacak yapıda pasif konuma iticidir. Obama Türkiye’ye PKK ile müzakere dikte eden aktör olmaktan başka Ortadoğu’da PKK/PYD’yi havadan silah tedariki dâhil destekledi. Sayfa samimiyeti ve Biji Obama haykırışlarını karşılıksız bırakmadı. Kobani’de IŞİD karşısında 21 nadir rastlanan biçimde Kürt sivil toplumunun da gönlündeydi. Obama, Kürt toplumundaki S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık ABD-Türkiye ilişkisinde hem işbirliği hem de bu işbirliğinin yürütülme biçimi ve araçları bakımından çekişme konusu, IŞİD ile mücadeledir. Türkiye’nin beka faktörleri IŞİD karşısında şöyledir; derhal imha et, bunun için Esad’la birlikte hareket etmen gerekmekteyse et. Türkiye’nin beka faktörleri keza PKK ve PKK/PYD ile mücadele etmeyi de gerektirir. ABD cihetinden IŞİD tehdit ancak bertaraf edilmesinde üstlenilecek riskler minimum kılınmalıdır. Böyle olmakla birlikte riskin minimum kılınmasının ABD’li asker ve diplomatlarca nasıl yürütüldüğü kritiktir. Öte yandan ABD, IŞİD karşısında Suriye’nin toprak bütünlüğü ve “sağlam-düzgün” bir idareye sahip oluşunu güvence altına almaktan kaçınmaktadır. ABD’nin Irak’ta olduğu gibi Suriye’de de zayıf-bölünmeye açık devlet bakımından İsrail beklentilerini karşılamaya dönüklüğü ciddi problemdendir. ABD’deki gibi Türkiye’de de maksat ve bunlara yeten araçlarla çalışıyor olma, tutarlılık problemleri belirgindir. Türkiye’deyse araçlar bir yana spesifik problem şudur; PKK/PYD ile mücadelede Esad Türkiye karşısında ya da dışlayıcı mıdır? Değildir. Ülkesinin bölünmemesi için kan döken Esad, ülkesini bölmekten söz eden PKK/PYD karşısında Türkiye’nin işbirliğini muhakkak ister. O halde Türkiye, neden IŞİD ve PKK/PYD karşısında işbirliği üretebileceği Esad’ın karşısındadır? Tutarsız konumda olan Türkiye’de siyasi iktidardır. Türkiye’nin tutarsızlıkla ürettiği politikalar, Suriye’de ABD ile işbirliğini güçleştirici, karmaşık hale getiricidir. ABD-Türkiye üst düzey siyasiler arası temaslarda aynı diplomatik bürokrasiler arasında olduğu gibi rezerv uygulaması söz konusudur. ABD Türkiye’ye üst düzey temas trafiğini azaltma, profil düşürtme, dolaylı hale getirmeye başlamıştır. Türlü şart ve sıkıntıdan sonra, Ankara yerine İstanbul’da temas set edilmesine rağmen Biden ve Erdoğan’ı mevkidaşı gören hitabı olumsuz not edilmiştir. Biden-Erdoğan temaslarının dış görünüşü son derece olumsuz, ABD, görüşmenin varlığı işbirliğine işarettir demek zorunda kalmıştır. Açıklama Sayfa ikinci olumsuzluk, mutat hale gelen yalanlamalardır. 22 düzeni anlaşılamadığından mutabakata işaret etmektedir. ABD-Türkiye üst düzey temaslarda S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık "Haklısınız, onlar (Erdoğan ve Biden) orada oturup bir sürü anlaşmanın altına imza atmadılar. Aslında bu noktadan sonra nereye gideceğimiz konusunda daha büyük şeffaflığa ulaştık. Çözülmeyen bazı ilave sorunları vardı ve her iki yönetim bunların üzerinde gelecek günlerde kafa yoracak. İhtiyaçlarımızın ve sıkıntılarımızın bu konularda neler olduğu hakkında daha iyi bir anlayışa sahibiz." J. Biden, C. Hagel, J. Kerry ısrarları, Ankara’da temas taahhütleri, elçi atamasını sıkıntıya dönüştürmeyeceklerini deşifre etmeleri, NATO ve BMGK’da Türkiye’ye dönük olumsuz pozisyon açmayacaklarını söylemeleri, Erdoğan-Obama mutabakatını güçlükle üretmiştir. Obama’nın “IŞİD’e karşı verilen mücadeleyi derinleştireceğiz” açıklaması ardından Türkiye’de iki ülke dışişleri heyet görüşmeleri hız ve etkinlik kazanmış, mutabakat tesis edilmiştir. Aralık.2015’te Obama’nın BMGK’de aleyhinize pozisyon açtırmayacağız taahhüdü, TSK’yi Musul’dan çıkartma manivelası oluvermiştir! ABD, Türkiye’yi Rusya’ya karşı koz olarak araçsallaştırmıştır. Buna göre Türkiye, ABD ile işbirliğinde IŞİD ile kararlılıkla mücadele edecek, Suriye’de sınır hattını koruyacak-sıkılaştıracak ve IŞİD’i vuracak, İncirlik üssünü IŞİD ile mücadelede kullanıma açacaktır. Türkiye ayrıca koalisyon uçaklarıyla birlikte IŞİD’i vurmaya da başlamıştır. “Savunma Bakanı” A. Carter, Türkiye'nin İncirlik Hava Üssü'nü Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) karşıtı koalisyona açarak önemli bir adım attığını söylese de 'Daha fazlasını bekliyoruz' mesajı vermiştir. Türkiye, Suriyeli sığınmacıların mali yükleri konusunda öncelikle ABD ile görüşmüş, çözüm ve destek istemiştir. Türkiye’nin istediği çözüm, Suriye’de güvenli bölge tesisi ve sığınmacıların buralarda inşa edilen merkezlere yerleştirilmeleridir. Obama, güvenli bölge önerisini görüşmeyi önce ret bilahare kabul, askerler arası görüşmelere sevk ve askerin görüşünün öncelikli olacağını zımni kabul, cevabı sürüncemede tutma ve ret şeklinde tepki Pentagon ve ABD Dışişleri, “Türk siyasilerle” Suriye’de tampon bölge konusunu masada tuttukları ancak bunun komplikasyonları ve bazı olası sonuçları olduğunu deşifresi izlenmiştir. Dikkat edilsin, Türk tarafında asker, yoktur. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Sayfa 23 vermiştir. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık J. Kirby, Suriye’de IŞİD’e karşı oluşturulması düşünülen “tampon bölgeye” ihtiyaç olmadığını söylemiştir. Obama Suriyeli sığınmacıların yol açtığı mali yükler konusunda vaatte bulunmuş, somut ilerleme görülmemiştir. Erdoğan ve ekibi, Suriyeli sığınmacıları AB üstüne “salma” yolunda politikaya Obama’nın yol açtığı belirsizlik ve olumsuzluktan sonra yönelmiştir. Ancak ilk “açık” tepkiyi Erdoğan değil Davutoğlu vermiştir. Davutoğlu; Suriye’de güvenli bölge tesisi için BMGK ya da NATO konsey kararı gerekli, bunu esas alırız demiştir. Oysa ABD tarafında Obama yahut Pentagon’da BMGK/NATO’dan söz edilmemişti. Davutoğlu’nun Suriye’de maceraya girmeyiz tutumu, Erdoğan’dan çok uzaktır. Davutoğlu’nun Şubat-Mart.2015’te S. Şah Türbe nakli operasyonunu bizzat yürüttüğü hatırlanırsa neden asker ya da diplomatlarımızın ABD’de güvenli bölge görüşmelerinde bulunmadıklarını anlamak kolaylaşır. İlk açık olmayan tepkiyse askerden gelmiş, Suriye’de güvenli bölge tesisi için BMGK/NATO kararı gerektiği Hürriyet Gazetesi’nde (D. Zeyrek ve U. Ergan, iki kez) üstelik Ekim-Kasım.2015 seçim önce ve sonrasında “sızdırılmıştı”. Başbakan Davutoğlu Suriye için macerayı reddetmiş, ABD ile işbirliğinin çerçevesini sınırlı tutmuş, içeride Genelkurmay beklentisini dikkate almıştır. Obama, kuvvetle desteklediği MİT-Öcalan çözüm sürecinde tıkanıklıkları önemsememişti. Obama, Temmuz-Ağustos.2015’te artan PKK terörü karşısında dayanamamış, THK’nın Kuzey Irak-Kandil bombalamalarında ölçülü olunma gereğini sözcülerine söyletirken PKK saldırıları dengeli olunma gereği adına kınanmıştır. Obama’nın temsilci yardımcısı McGurk, "PKK bizim için bir terör örgütü. PYD ise bizim hukukumuzda farklı bir statüye sahip" demiştir. Obama, “Türkiye’nin yaptığı operasyonlarda, odaklanılması gereken ilk Suriye’ye gitmeye çalışan yabancılara sınırların kapatılması olduğuna dikkat çekmiştir”. 24 Carter: “Suriye’deki Kürtlerin motivasyonu yüksek, alan işgal edip koruyabilen kara Sayfa hedefin PKK değil, IŞİD olması gerektiğini vurgulayarak, önceliğin özellikle savaşmak üzere S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık kuvvetleri” (Link) demiştir. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü T. Bilgiç', ABD'ye PKK yanıtı vermiştir: "Türkiye terörün her türlüsüyle kararlılıkla mücadele etmektedir ve edecektir. Bunları yaparken de kimseden icazet almasına gerek yoktur”. Bilgiç Obama için “... Açıkça 'Türkiye'nin PKK'ya karşı yaptığı operasyonlar meşru savunma hakkıdır' diyor. Fakat atılan başlık tamamen metinle alakasız bir başlık. Anlaşılan Obama'nın söyledikleri haberde ve başlıkta farklı şekilde yansıtılmış ve PKK'ya yönelik hava harekâtı 'Kürtleri bombalamak' olarak yansıtılmış. Metinle başlık arasında bir farklılık olduğunu söylemem lazım" karşılığını vermiştir. ABD-Obama ve diplomatik bürokrasi için “PYD” Suriye’de mevcut hale nazaran meşru / elverişli ve verimli aktörlüktür. Obama ve diplomatlar, PYD’ye verilen desteğin ileri götürülemeyecek eşikte oluşunu, Türkiye’nin ya da Kuzey Suriye’nin bölünmesine gidecek gelişmelerde NATO’nun devrede olduğunun altı çizilmektedir. Türk tarafına nazaran geniş bir yaklaşım ve yorumdur. Rusya karşısında Obama, Ukrayna ve Kırım işgalleri nedeniyle Türkiye’den çok daha ileri ve işlevsel düzeyde tepki üretmiştir. Obama, Rusya karşısında Suriye sahasında da Türkiye yanındadır. Obama bunu, içeride Cumhuriyetçi Parti sert rekabeti karşısında belli ölçüde zorunlu olarak yapmaktadır. Rusya’nın Türk hava sahasını ihlalleri karşısında Rusya’ya kınama yoksa da Türk egemenliğini savunmuştur. M. Toner, terör örgütü PKK'ya yönelik Irak'ın kuzeyinde yapılan operasyonlara ilişkin Türkiye'nin PKK'nın saldırılarına karşı kendini savunma hakkı olduğunu vurgulamıştır. J. Biden, İstanbul temasları tedbiren izlenmiştir. Biden’ın sivil toplum kuruluşları etkinliği, Obama’nın Antalya’da Türkiye’den herkese kapalı halde “tutulmasına” yol açmıştır! Başarılı olunmadığı eklenmelidir. ABD Dışişleri, Merkezî Irak-Kuzey Irak petrol anlaşmasını olumlamıştır. ABD Enerji Bakanı E. Moniz iki ülke arasında rüzgâr enerjisinin geliştirilmesine ilişkin mutabakat zaptını imza etmiştir. 62. Hükümet (bilahare 63. Sayfa uygundur. 25 ve halen 64. !)Rusya ile Türk Akımı’na dair antlaşmayı imza etmemekte, ABD beklentisine S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Washington, Rus doğalgazının Türkiye ve Yunanistan üzerinden Avrupa’ya sevk edilmesini sağlayacak Türk Akım projesi ile ilgili Yunanistan’ı uyardı. ABD Dışişleri Bakanlığı Enerji Kaynakları Özel Temsilcisi A. Hokshteyn, New York Times ile söyleşisinde Yunanistan’ın Türk Akımı projesine sırt çevirmesi gerektiğini söylemiştir. Mısır’da Obama’nın askerî darbe yapmış idareye yakın-destekçi konumu Erdoğan için esaslı olumsuzluktandır. İki ülke ilişkilerinde ederi düşük bahistendir. ABD; Kuzey Irak’ta Mesut Barzani'nin partisi KDP ile Celal Talabani'nin partisi KYB'yi "üçüncü sınıf terör örgütleri" listesinden çıkardığını duyurmuştur. Kabine beklenti ve politikasıyla uyumlu gelişmedendir. ABD Maslahatgüzarı Dışişleri Bakanlığı’na çağrılmış, Türkiye’deki usulsüz-yasal olmayan ya da casusluk amaçlı dinlemeler hakkında resmî bilgi ya da izahat istenmiştir ABD Kongresi, HAMAS destekçileri olarak Türkiye’yi işaret etmiş, Erdoğan rejimi ifadesi kullanılmış, IŞİD’e destek veren ülkeler arasında Türkiye sayılmıştır. Suriye için Ak Parti’nin maksatlı kullandığı Esad rejimi, bunun MGK’de askerlerce paylaşımı nazikâne hatırlatılmalıdır. Amerikalı Senatör D. Coats, IŞİD’e katıldığı tahmin edilen yirmi bin savaşçının çoğunluğunun Türkiye üzerinden geçiş yaptığını, NATO’nun sınır güvenliğinin korunması gerektiğini söylemiştir. Kerry, on müttefik ülkeye IŞİD'e karşı mücadeleye katkı için çağrıda bulunmuş, Türkiye çağrı yapılan ülkeler arasındadır. Biden Türkiye’nin radikal terör örgütlerini desteklediğini açıklamış, ABD cihetinden yaklaşımın özünü temsil açısından durum sabittir. Erdoğan ve Kabine sert tepki vermiş, ABD geri adım atmak zorunda kalmıştır. Türkiye, Cidde zirvesinde IŞİD karşıtı operasyon metnine imza koymamış, Paris mutabakatında profil ve konumu net değil, Viyana görüşmelerinde çözümün değil sorunun parçası olmayı sürdürmüştür. ABD Hazine ve Dışişleri Bakanlıkları, IŞİD, Nusra cephesi ve Suriye rejimine yönelik yaptırımların artırılması için 20 ülkenin temsilcilerinin Sayfa 26 katıldığı ortak bir toplantı düzenlemiş, Türkiye’yi fasılda ek olarak baskılamıştır. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık "ABD'nin farklı eyaletinde görevli milletvekilleri, Türkiye'de gözaltına alınan gazetecilerin bir an önce serbest bırakılması ve basın özgürlüğünün korunması çağrısında” bulunmuştur. Bahiste çok sayıda isim kaydedilmiştir. ABD Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi üyesi S. Stockman, Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan yönetiminde otoriter bir idareye doğu yöneldiğini ifade etmiştir. "Şamil Tayyar, ABD Adana Konsolosu John L. Espinoza'nın ne zaman Gaziantep'e gelse ardından olay çıktığını öne sürmüştür…” Biden, IŞİD’in yükselişinden, ülkesinin Ortadoğu’daki müttefiklerini sorumlu tutmuştur. Biden, Türkiye, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) gibi ülkelerin, Suriye-Esad’ı devirme hırsıyla aşırılıkçıları para ve silahla desteklediklerini söylemiştir. Biden; “Suriye’deki en büyük sorunumuz, bölgedeki müttefiklerimiz’’ vurgusu yaptı. Türkiye, Suudi Arabistan, BAE için “Esad’ı devirmekte o kadar kararlıydılar ki, Esad’a karşı savaşan her kim olursa, yüz milyonlarca dolar ve on binlerce ton silah yağdırdılar ve bir manada, Sünni-Şii vekâlet savaşını başlattılar’’ diyen Biden, “Bu tedariki kesmeleri için bu ülkelerdeki muhataplarımızı ikna etmeye uğraştık, ama başarılı olamadık’’ “… Biden, gönderilen para ve silahların IŞİD, Nusra Cephesi gibi aşırılıkçılara gittiğinin ortaya çıkmasıyla ilgili “Böyle bir politikanın sonuçları gitgide daha görünür oluyor’’ ifadesini kullanan Biden, IŞİD’le savaşmak için Sünni müttefiklere ihtiyaç duymalarını “Amerika bir kez daha Müslüman bir ülkeye dalıp saldırganlık yapamaz. Sünni bir örgüte saldırıya yine Sünniler liderlik etmeli’’ diye açıkladı. ABD’nin ilk kez jeopolitik bir strateji uyguladığını itiraf eden Biden, “Biz öyle istesek bile, bu sadece bizim mücadelemiz olamaz. Bunu, Ortadoğu’da bir diğer Arap ulusuna karşı Amerika’nın kara savaşına çeviremeyiz’’ dedi. Türklerin bugün ne yaptıklarını fark ettiniz mi? Erdoğan, geçen Perşembe (25 Eylül) bunu yapacağını bana söylemişti ama yeterli oy oluncaya kadar bahsetmememi istemişti. IŞİD’e karşı Türk kara gücüne izin vermek, Türk hava sahasının NATO ve diğer müttefikler tarafından kullanılabilmesi, Türk havasa hasının bizim insansız hava araçlarına açılabilmesi için Türk Parlamentosu’nda oylama yaptılar.” Biden, Türkiye’nin bu noktaya gelmesi konusunda ise “Bir Sünni devlet olarak Türkiye’nin Sayfa 27 IŞİD’in kendine yönelik doğrudan ve acil bir tehdit olduğunu fark etmesi epey zaman aldı…” S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Kamuoyları nezdinde ilişkiler; ABD’den Ukrayna ve Kırım işgalleri karşısında tavizsiz/sert tutum, Kırım açığında savaş gemisi bulundurma, Mısır’da kitlevi yardımlar, Irak’ta siyasi çözümü destekleme, İran’da nükleer fasılda savaşsız mutabakat üretme, Suriye’de Esad karşıtlığı ve Kürtlere IŞİD karşısında verilen destek, fasılda olumlu gelişmelerdir. ABD ayrıca Suriye ve Irak’ta bölünme karşısında dirençlidir. Obama’nın İsrailFilistin iki devletli çözümde ısrarı olumludur. IŞİD’in Türk sosyal medyasında sınırlanması, iktidar yanlısı sosyal medya sınırlamalarınaysa direnç gösterilmesi, son derece olumludur. ABD’nin Türkiye’de demokrasi ve kalitesine, mülkiyet haklarına, ifade hürriyetine hassasiyeti, işlevselliği bir yana olumludur. Türk Amerikan Dostluk Grubu Eş Başkanı ve Kongre Üyesi G. Connally hükümetin medyaya yönelik baskısını gerekçe göstererek Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç ile dün yapması beklenen görüşmeyi iptal etmiştir. Washington merkezli Center for American Progress (CAP) kıdemli uzmanı Michael Werz, “ABD başta olmak üzere Türkiye’nin müttefik ve ortakları, adım adım otoriterleşme yolunda giden Türkiye ile olan askerî, ekonomik ve siyasi işbirliğini yeniden gözden geçirmeli”. ABD’nin Suriye’den Irak ve Türkiye yönünde kaçak petrol taşıyan tankerlerin bombalanacağı haberleri olumsuzdur. Türkiye Suriye sınırında kamuya ait binaların çok yakınında ABD tarafından bombalamalar, Türk kamuoyunda kabul edilemezdir. Türkiye’de Irak-Suriye ortak tezkeresi, ABD kamuoyunda olumsuzdur. ABD savaş gemi personeline İstanbul’da TGB’lilerce çuval geçirilmesi olumsuz gelişmedendir. ABD başkan aday adayı D. Trump Müslüman nefretiyle gündemde, izlemededir. Sayfa 28 Radikal örgüt saldırıları ABD kamuoyunca izlemededir. ABD ile ilişkiler risk izleği, temas edilen gelişmeler nedeniyle konsolide aynı kalmıştır; 5, 125. 29 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Sayfa S Bilişim Danışmanlık S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık 2. AB ile ilişkiler risk izleğinde yükseliş ve düşüş nedenleri; Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2009-31.12.2009 0 -2 -4 -2,1475 -13,375 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti -6 -8 -10 -12 -14 -16 Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2010-31.12.2010 8 6 4 2 -2,75 3,25 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti 0 -2 -4 -6 -8 Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2011-31.12.2011 0 -2 -4 -1,625 -7,875 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti -6 -8 -10 -12 -14 Sayfa 30 -16 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2012-31.12.2012 16 14 12 10 8 6 4 2 0 3,250 1,125 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2013-31.12.2013 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0,875 0,375 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2014 -31.12.2014 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti 0,625 Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti 31 -0,875 Sayfa 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Dış Politika AB ile İlişkiler 01.01.2015 -30.11.2015 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 0,875 AB Kurumlarıyla İlişkilerin Düzey ve İstikameti 0,115 Önemli AB Aktörleriyle İlişkilerin Düzey ve İstikameti Türk demokrasisi ve hukuk devletinde güçlü destekleyici AB’nin Türk ekopolitiğinde küresel denklemde konumu, yük üretimidir. AB, Almanya gibi sağlam aktörlere rağmen hantal ekonomisiyle, Akdeniz-Ortadoğu etkileşimi ve Rusya enerji tedarik politikasıyla, küresel denklemde Türkiye için yüktür. AB, Ortadoğu’da Türkiye’nin değer ve çıkarlarıyla uyumlu değildir. AB, Akdeniz’de Türkiye’nin güven duyacağı askerî-idari yapılanmada değil, aksine, Türk egemenlik tezlerini ret halindedir: “...24.Ekim.2014 sonuç bildirgesinde yer aldığı üzere Doğu Akdeniz’de artan gerilim endişe vericidir; Türkiye, G. Kıbrıs’ın deniz sahası üzerindeki egemenlik haklarına ve münhasır ekonomi alanındaki haklarına saygı göstermelidir...” Elinde ciddi kapasitede nükleer enerji tutan Almanya-Fransa, yüksek fiyattan enerji tedariklerini, rekabet güçlerinde payanda görmektedir. AB için Türkiye, yüksek fiyattan enerji tedarikiyle rekabet gücü tavsatılmış, yüksek miktar/fiyatlı alımıyla Rusya önüne itilmiş, siyasi-ekonomik potansiyel pürüzdür. AB, jeo-stratejik “dengesiz” güç ve risk kaynağı Rusya’yı siyaseten ehil mevziide tutmak için, yıllardır, yüksek fiyatla petrol ve doğalgazı ithal etmiştir. AB; Rusya’ya muazzam kaynak transfer etmiş, içeride otoriter hale gelip dışarıda saldırganlaşma halinde saldırmaya yönelik kullanmıştır/kullanmaktadır. Buna rağmen AB, Rusya’ya ekonomik Sayfa Rusya, yüksek fiyattan enerji satarak elde ettiği kaynakları silahlanmaya ve 32 Rusya-Putin’e herhangi sınır çizmemiştir. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık yaptırımları tavsatmış, kapsamlı ve hacimli netice üreten mevcut işbirliğinde anlamlı ölçüde seviye düşürmemiştir. Cari raporlama döneminde bunlara eklenen, AB’ye yönelik hacimli kitlevi göçlerde Türkiye; önleyici / yavaşlatıcı / denetim sağlayıcı kapasitesini bilinçli olarak zayıflatmış olumsuzluk merkezidir. Bu husus son derece kritiktir; konu Suriyeli sığınmacılar ve ortada karşılıklı pozisyonlanmış aktörlükler, pozisyonların devlet yönetiminden ve gereklerinden kurumsallıktan yarışabilmeleri, tecrübe edilmiş al-ver söz konusudur. AB, 2008-09’da başlayan ve likidite genişletilerek cevaplanan finansal krizin ekonomik ağır krize dönüşmesini engellemekte, İspanyol-Portekiz-İtalyan-Yunan ekonomilerinin yıkılmasını önlemektedir. AB; sadece AMB-finansal yetenekleri, geniş kamu hazineleriyle değil, kurumsal yetenekleriyle de devrededir. 2014-15’ten itibaren Ortadoğu ve Rusya-Ukrayna gelişmeleri, AB’nin dengelem/uzlaştırma yeteneklerini artırmış, başta Almanya, AB bunu daha ileri götürmek, konsolide edici yeteneklere dönüştürmeye gayret etmektedir. Almanya-Fransa, RusyaUkrayna krizinde ABD’nin agresifleşmesini engellemiş, Rusya’ya tepkimenin salt ekonomik olmasında ısrarcıdır. AB’de ekonomik nedenden yarılma riski; Yunanistan-İngiltere, ülke içinde bölünme riskleri; İngiltere-İskoçya, İspanya-Katalan, yaşlı nüfus/sosyal güvenlik, ortak telekom-enerjidijital sektör problemleri, ABD ile Transatlantik Gümrük Anlaşması sair problemler, çalışmada çerçeve dışıdır. Bunlardan ortak enerji politika teşkili ve bunun ötelenmesi, Türkiye için kritiktir. AB, ekonomik krizler ve şiddet üreten coğrafyalar nedeniyle başta Ortadoğu’dan olmak üzere hacimli ölçüde sığınmacı/göçmen problemiyle karşı karşıyadır. AB önce Akdeniz’de Mare Nostrum adlandırmalı askerî dâhil idari-fiziki tedbirler içeren politikaları uygulamış, Batı-Orta Akdeniz’de belli netice üretmiştir. AB denizde mülteci kafilelerini Sayfa 33 izlemek için özel drone’lar kullanmış/geliştirmiş, barınma merkezleri teşkil ettirmiştir. S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık AB, Doğu Akdeniz’deyse başarısız olmuş, yanına NATO’yu almış, yine başarısızdır. AB, hacimli sığınmacı / göç probleminin Doğu Akdeniz’e bağlısı Balkan ayağını bir türlü halledememiştir. Rapor döneminde Macaristan, Avusturya ve Bulgaristan orduları alarma geçmiştir. AB’nin Doğu Akdeniz kaynaklı biçimde muhatap olduğu kitlevi sığınmacı/göçmen problemleri, Yunanistan’ın askerî-fiziki ve iradi yetersizliği yanında etkili yerel/denizci Sayfa adeta sıçratmıştır. 34 networkların durumu fırsat / kazanç kapısı olarak görmesi, AB’nin Türkiye’ye dönüklüğünü 35 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Sayfa S Bilişim Danışmanlık S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık 2015 İçin nakledilen grafikten başka 2010 ve öncesi için Türk akademisyenlerin tablo-grafikleri hatırlatılmalıdır. Türkiye’de AB’ye kaçak göç merkezleri daha 2010’da il-il / ilçe/ilçe bilinmekteydi. Burada kastedilen, Türkiye kamuoyunda bahse dair hassasiyetin düşüklüğü ve aradan geçen müddet zarfında AB’nin fasla dair Türkiye’ye sıçrama şeklinde dönük hale gelmesidir. Sayfa 36 Benzer durum Libya için caridir: S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Sığınmacı / göçmen bahsinde son denklem şöyledir; AB Türkiye’ye 3 milyar Euro mali destek verecek, Türkiye, Suriyelilerin Türkiye’de çalışmasını kabul edecektir. Türkiye’de mevcut iktidar asgari ücreti net 1.000’den 1.300 TL’ye yükseltme sözü vermiş, kamuoyu gündem merkezindedir. İki faslın biri birine bağlılığı, asgari ücretin bölgesel utanç duymayacaklarını da sözlerine ekledi...” Sayfa Frans Timmermans, Türkiye ile her iki tarafın da çıkarına olan bir anlaşmaya vardıkları için 37 düzeyde farklılaştırılması, bahsin çerçevesi içindedir. “... AB Komisyonu Başkan Yardımcısı 38 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Sayfa S Bilişim Danışmanlık 39 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Sayfa S Bilişim Danışmanlık 40 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Sayfa S Bilişim Danışmanlık S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Risk İzlek çalışma taslağına görüş bildiren akademisyenlerimizden biri, ısrarla, taslağın “siyasi makamlarca” görülmesini istemiştir. Geri dönüş şöyledir; AB bahsinde geçen grafikleri ve tarihî önemini görünce makamlardan gelen tepki; “AB’nin kaldığı bu muazzam baskıyı önceden grafiklerle görsek, 3 değil 30 milyar Euro’dan aşağısı kurtarmazdı! Nakledildiği üzere Türk akademisyenler bahsi yıllardır izlemekte, rakam-grafik olarak yayımlamaktaydı. Türkiye’de sınır yönetimini üstlenen “İçişleri Bakanlık” birimleriyle AB sürecini üstlenen siyasi/idari klikler aynıydı. Aynı ekipler MİT-Öcalan çözüm sürecinin, Irak-Suriye sınır yönetiminin ve sıkılaştırılmasının, Göç İdaresi’nin yönetici/sorumlusuydu. Türk siyasetinde en ciddi boşluktan biri, MİT-Öcalan çözüm sürecinin kitlevi göç bahsine hassasiyetiydi. Bunu; Ekim.2014 KCK Kobani eylem serisinde yayımladığımız göç istatistikleriyle nakletmiştik; G. Doğuda bilhassa varoşlarda sosyal yardım alanlarla meskûn mahalde ikamet edenler, Kobani-Rojova’ya göçleri maskelemekteydi. MİT, çözüm sürecinde Kuzey Suriye’ye PKK moderasyonunda kitlevi göçleri tolore etmişti. Saldıran IŞİD karşısında Ekim.2014’te geri dönüşlerde hem kitleler ağır mağdur edilmiş, hem PKK mülkiyet el değiştirmelerden muazzam kaynak transfer etmiş, hem de başta Cizre, denetim yitirilmişti. İl-ilçe merkezlerinde yol açılan boşluklar, PKK’ca dikkatle izlenmiş, kaydedilmişti. Nüfus, göç ve tersine rakamları tutmamaktaydı. MİT-Öcalan çözüm sürecinin görünürlüğü en düşük parametrelerinden biri gerek İçişleri gerek MİT cihetinden sınırlar ve kitleler arasında etkileşime hassasiyetti. Basit bilgilere sahip siyaset sosyoloğu, Kürt kitlelerin; er ya da geç, siyasi/ekonomik tatmin edilememeleri yahut etnik karşılıklı çatışmalar nedeniyle maddi düzeyde yaşamlarını sürdürememeleri halinde nihai istikametin güçlü ve son derece etkin Kürt networklarıyla ayrıca cazip Avrupa olacağını kestirebilir. Sayfa Almanya hükümetinin ve uluslararası güçlerinin sorumluluk alması gerektiğini... Türkiye'de 41 HDP-Demirtaş, “... Türkiye ve Kürdistan'daki çatışma ortamını dindirmek için S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Kürt sorunun barışçıl ve demokratik yöntemlerle çözülmemesi halinde 90'lı yıllarda olduğu gibi yine Türkiye'den Avrupa'ya büyük bir mülteci akınının olabileceğini...” Başka ifadeyle, MİT-Öcalan çözüm süreci yürümez çatışmalar denetim dışına çıkar, karşılıklı etnik çatışma yaşanır, Batı illerinde etnik Türkçü yahut ulusalcı tepkime denetlenemez / konsolide edilemezse, Kürt kitlelerin nihai hedefine dönük tedbir, tasarlanmalıydı. Çalışma ana hedeflemelerinden biri bu durumu sinyallemektir; gerek Türkiye’de siyasi iktidar gerekse AB, Kürt kitlelerin göçleri hakkında alarm ve kısmi hazırlık halindedir. Siyasi iktidarın etnik Türkçü tepkimenin boyutları ve ritmine hassasiyeti, ivmelendirme dâhil potansiyelleri ilgili bölümde nakledilmişti. Türk siyasetinin iktidar bilgi alanına dair ve dışarıdan bilinmeyen / izlenemeyen alanlarından biri, budur. AB-Türkiye arası ilişkiler “mevcut ortamda” gayri-kurumsal formatta, Suriyeli sığınmacılar konusunda etkileşim nedeniyle artmıştır. Mevcut ortama dair etkileşim, ileri dönük Kürt kitleler bakımından test / tecrübilik barındırmaktadır. Barındırılan tecrübenin işletiliş biçimi, AB’nin, kaideli devlet-kurumsal mekanizmalar ve düzenli ordu formatlı Türkiye klasik kalıbı hilafındadır. Aynı ABD-Obama’nın Türk devlet klasik kalıbını tahrip etmesi gibi AB’de, Suriyeli sığınmacılara dair, şimdi Kürt kitlelere dair, ileride gayri-kurumsal potansiyellerini, düşük etik-teknik kapasitesini sergilemiş haldedir. Türkiye’nin dış politik etkileşiminde daha kötü dönemler, nadirdir. Devam eden fasıllar AB ile ve AB üyesi ülkelerle ilişkilerde cari dönem gelişme detaylarına dairdir. Detaylı nakillerin aylık raporlarda yapıldıkları hatırlatılmalı, nakledilen gelişmelerin risk izleklerine etki edenler oluşu ikaz edilmelidir. Türkiye’de demokrasi kalite düşüşünde de AB, Ak Parti’ye 2007-2011’de yargı bağımsızlığında çökmeler açıkça ifade edilmiştir. Pratiğe bakıldığındaysa son birkaç Sayfa temel değerlere odaklanmanın merkeze alındığı, Türkiye’de hukuk devletinde gerilemeler, 42 verdiği desteğin yol açtıklarının ayırtında, sesini kısmıştır. AB 2015 İlerleme Raporunda S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık yıldır AB-Türkiye etkileşimi, değerleri kenara bırakmış, kurumsallığı hasıraltı etmiş, vasat altında buluşan aktörlerdir. Aksi gelişme de belirtilmelidir; Türkiye’de Kabine (64. Hükümet), Egemen Bağış “düşüş” vakıasından sonra Volkan Bozkır tercihiyle AB etkileşimine gereken değer ve önemi bu tercihiyle somutlaştırmıştır. Başbakan Davutoğlu, bahsin ederini ve teknikbürokratik yanlarını kavramış görünmektedir. Keza Türk Hükümetince hazırlanan AB Strateji Belgesi sağlam görünen dokümandandır. AB’nin Türkiye’de demokrasi kalitesine dair bahislerde (2014 İlerleme Raporu); yolsuzluk-kirlilik karşısında siyasi ve hukuki tepkimeden rahatsız, bu kez her zamanki gibi sivil toplumcu yetersizlikten dem vurmamıştır. AB; emniyette 17.Aralık darbesini ve buna dayalı iktidar zayıf söylemini reddetmiştir. Yargı bağımsızlığı, ifade özgürlüğü, internet yasakları, kolluk kuvvetlerinin müdahale yetkileri AB’nin diğer hassasiyet alanlarıdır. Gölcük tersanesi Almanya ile ortak altı adet denizaltı üretecek, son derece olumlu kayıttandır. İtalya-Almanya ve Fransa, Kuzey Irak'a silah verirken Merkezî Irak'la iletişimde ve silahların Irak bütünlüğü aleyhine kullanılmayacağının müzakeresindedir. Alman Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, Kuzey Irak’ta bağımsız bir Kürt devleti kurulmasına karşı olduklarını açıklamıştır. Tahminimiz, Kuzey Irak’ta dağıtılan silahlar konusunda Türk Genelkurmay’ına muhakkak bilgi verildiği, kritik silahların izlenebilir ve önlem alınabilir halde teslim edildiğidir. Almanya’da Bakanlar Kurulu, Türkiye'de konuşlandırılan PATRİOT füze sisteminin ve Alman askerlerinin görev süresini 2014’te bir yıl uzatmıştır. Bataryaların, Parlamentoca verilen süre dolmadan çekildikleri hatırlatılmalıdır. Almanya benzer tutumu S. Arabistan’a dönük izlemiş, Suudi Arabistan’a Almanya’dan her türlü silah ihracatını MEKO tipi 4 adet savaş gemisi satacak, son derece olumsuz gelişmedendir. Sayfa hassasiyetini dikkate aldığı, bunun etkinlik derecesi, sorgulanmalıdır. Almanya İsrail’e 43 durdurma kararı almış, tedbiren izlenmiştir. Almanya’nın fasılda Rusya-İran ekseninin S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Başbakan Davutoğlu NATO zirvesinde IŞİD’e karşı Suriye-Esad’la işbirliği teklifi getirildiğini ama hangi ülkenin bunu yaptığını açıklamamıştır. Tahminimiz Almanya, teklif ardında işbirliği hedeflenen Rusya’dır. Keza Rusya, Suriye’de IŞİD’e dönük bombalamalar nedeniyle NATO’ya verdikleri teklif ve bilgilere sadece Almanya’nın dönüş yaptığı deşifre edilmiştir. İma edilen, Almanya-Rusya etkileşim ve işbirliğinin NATO sınırlarını başka ifadeyle “teyellerini” zorlar eşiğe geldiğidir. Almanya-Merkel, Türkiye’yi IŞİD’e karşı "bir şey yapmamakla" suçlamıştır. İngiltere-Cameron Türkiye ziyaretini ertelemiş, İngiliz Dışişleri Bakanı P. Hammond, Türkiye’nin IŞİD karşısında pozisyonunun netleşmesini beklediklerini ifade etmiştir. Fransa Başbakanı M. Valls, Türkiye'ye IŞİD'e karşı üzerine düşen sorumluluğu yerine getirme çağrısında bulunmuştur. Alman iç istihbarat servisinin şefi Hans-Georg Maassen’den Türkiye’ye yabancı savaşçılar suçlaması olumsuz izlenmiştir. Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Yüksek Temsilcisi F. Mogherini, 'Ankara'nın IŞİD'le mücadeleye tam destek vermesini isteyecekleri' deşifre edilmiştir. Avrupa Birliği, Türkiye’ye, yabancı kökenli teröristlerin IŞİD’e katılmak amacıyla Suriye ve Irak’a yönelmeleriyle ilgili bilgileri Avrupalılarla paylaşma çağrısında bulunmuştur. Yunanistan eki Başbakanı Samaras, Çin Deniz Kuvvetleri’ni kalıcı biçimde ülkesine davet etmiştir. Samaras Çin’e Girit’te üs imkânı dahi sunmuş, Ege’de devriye imkânı teklif etmiştir. "Kıbrıs” Cumhurbaşkanı N. Anastasiadis'in Moskova ziyareti sırasında iki ülke “Kıbrıs limanlarının” Rus askerî gemilerinin kullanımına açılması konusunda anlaşma imzalanmıştır. Rusya-Putin, liman anlaşması nedeniyle kimsenin endişe duymaması gerektiğini, "Rus donanması terörle mücadele ve korsanlık olaylarını engellemek için limanları kullanacak" demiştir. Yunanistan’da kabul edilen Ermeni ve Rum soykırım kanun taslakları olumsuz kayıttandır. Doğu Akdeniz’de Yunanistan askerî etkinliği, Kıbrıs Rum Sayfa saldırgan Türkiye demiş ve müzakerelerden çekilmiştir. 44 Kesimi’nin Yunanistan-İsrail-Mısır ortak tatbikatları olumsuz kayıttandır. Kıbrıs Rum Kesimi S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Doğu Akdeniz’de askerî tatbikatlar ve etkinlikler karşılıklı hale getirilmekte, olumsuzluk ivmelenme eğilimindedir. Alman denizaltısı Doğu Akdeniz’de, aynı Kıbrıs Rum (Limasol) limanında Yunan ve Rus gemi-denizaltıları izlenmiştir. Başbakan Davutoğlu mevkidaşı Samaras’tan randevu istemiş, Yunanistan’a gitmiş, Yunan medyasında Doğu Akdeniz için ağır tehditlerini sıraladı denilmiştir. Davutoğlu, “Yunanistan, Mısır ile bizim milli çıkarlarımıza zarar veren deniz zone’larının belirlenmesiyle ilgili anlaşma imzalarsa Türkiye bunu tanımayacak. Bu anlaşma bizim için yok sayılacak” ifadelerini kullanmıştır. İsrail-GKRY-Girit-Yunanistan-İtalya doğalgaz boru hattı için AB fonu talebi olumsuz izlenmiştir. Kıbrıs Rum Yönetimi Fransız TOTAL’in Kıbrıs'ın Münhasır Ekonomik Bölgesi'nde bulunan "Blok 11" ile ilgili sözleşmesini iki yıl daha uzatılmıştır. AB, Rusya’ya yaptırımlar kapsamında Karadeniz’de Rus aramalarının kısıtlanmasını sağlayacak, ağır olumsuz potansiyeldendir. AB Komisyonu Başkanı Jean-C. Juncker, Güney Akım hattında çalışmayı sonlandırma kararı veren Rusya'ya tepki göstererek, "Enerji konusunda herhangi bir şantajı kabul etmiyoruz" demiştir. Kastedilen, Karadeniz’de arama yapılacak, AB kendini, Türkiye’den bağımsız karar mercii olarak görmektedir. Aynı AB, Karadeniz’i kirleten Tuna nehri için benzer yaklaşımı reddetmektedir. Elektronik postadan GSM ve diğer telefonlara dek tüm iletişimi yakalayabilen Fransız ve ABD gemileri Karadeniz’dedir. Amerikan füze destroyeri Labun ile Fransa Donanması'na ait Dupuy de Lom keşif gemisi izlenmiştir. Ege Denizi'nde, AB sınır koruma muhafızlarıyla insan kaçakçıları arasına çatışma çıkmış-AB bölgede kuvvet bulundurmakta, Türkiye ile mutabakat aranmadığından kısmen olumsuzdur. Sırbistan, Rusya-Türkiye “Türk Akımını (The Turkish Stream Pipeline)”nı reddetmiş, Türk-Azeri TANAP’a ise iştirak edecek, olumlu gelişmedendir. Almanya-CSU Dış pozisyonu yukarıda nakledilmiş, izahtan varestedir. Sayfa Rusya'ya verdiği yanlış işaret' olarak nitelendirmiştir”. Almanya’nın Rusya’ya destekleyici 45 Politika Sözcüsü F. Hahn ise Türkiye-Rusya gaz satış anlaşmasını 'Bir NATO ülkesinin S Bilişim Danışmanlık 2015 Yılı Ara Rapor 24 Aralık Almanya “Ergenekon” sanığı B. Dalan’a devlet misafiri pasaportu vermiş, gecikmeli öğrenilse de olumsuz gelişmedendir. Almanya ve Hollanda’nın “Ergenekon” yargılamalarını yürüten ve ağır hukuki aksaklıklara yol açan savcılara kucak açması, en hafifinden manipülatiftir. Almanya "Ergenekon" sanığı B. Dalan’a iltica hakkı vermişti şimdi davanın savcısı Öz'e vermek üzeredir. AB-Türkiye etkileşimi, saldırganlaşan Rusya konusunda, işbirliği ve NATO proseslerini tahkimden ziyade, tahrip edici, yüksek stres alanıdır. AB ile etkileşimde artış, sebepleri, şartları kadar saikları bakımından da kritiktir. AB, Türk demokrasisinin ve Türk modernleşmesinin istikametidir. Kendi içinde başka mesele, Türkiye’ye dönük yüzüyle AB, kurumlu, kaideli ve düzenli devlet formatı dışında düşünülemez bile. Türkiye’de siyasi sistemin; hesaplı, kitaplı, rabıtalı, istikametli olması, AB ile etkileşiminin güçlü ve ayrıca tam düzgün olmasıyla mümkündür. AB ile ilişkiler risk izleği, temas edilen gelişmeler nedeniyle konsolide yükselmiştir; 1,25’ten 1,625’e. Devamını SİİARARAPOR130384- RİSK İZLEKLERİ XVI c ve d’de okuyabilirsiniz. Saygılarımızla, Sayfa “Bu raporun barındırdığı ya da dayandığı bilgiler yazarlarının doğru ve güvenilir olduğuna inandığı kaynaklardan alınmış ve akademik denetime tabi tutulmuştur. Bununla birlikte üçüncü şahıslardan alınan hiçbir bilginin doğruluğu ve tamlığı bağımsız olarak onaylanmamış buna dair bir garanti verilmemiştir. Rapordaki ifadeler geleceğe dair güncel beklentiler temin edebilir ve doğrudan güncel veya tarihi bir gerçeğe ilişkin olmayan herhangi bir beyan içerebilir. İşbu ifadeler bilinen / bilinmeyen riskler, tereddüt ve kapsamlı olarak belirtilmemiş başka faktörler içerebilir. Bu rapora katkıda bulunanlar sürekli değişen bir çevrede faaliyet gösterdiğinden devamlı yeni risklerin ortaya çıkması doğaldır. Okuyucu bu ifadelere aşırı bir güven sergileyerek yatırım ya da ticari bir işlem yapmamaları için uyarılmaktadır. Raporun hazırlanmasına katkıda bulunanlar yeni bir bilginin doğuracağı sonucu müteakiben hiçbir ifade üzerinde halka açık bir güncelleme yapma zorunluluğu taşımaz. Raporu yazanlar bu bilgilerin kullanımına bağlı doğacak hiçbir zarar yahut kayıptan hiçbir şekilde sorumlu tutulamazlar.” Tüm hakları saklıdır. Bu raporun hiçbir parçası fotokopi, kayıt, bilgi depolama ve yeniden kullanımı mümkün kılacak araç / sistem dâhil olmak üzere alıntı yapılamaz, yeniden yayınlanamaz. 46 S Bilişim Danışmanlık