Linux

Transkript

Linux

Herkese Merhaba
Çok kısa bir zaman zarfında ikinci sayımızı da çıkarttığımız için gerçekten çok
mutluyuz.
Bundan 1.5 ay önce, 1 Nisan 2005 tarihinde e-Lapis dergimizin ilk sayısını duyurmuştuk. Nasıl yaparız, becerirmiyiz,
acaba olacak mı gibi sorular kafamızda
dolanırken, bu 2. sayımızı çıkartığımız
19 Mayıs tarihine gelinceye kadar birçok
şey öğrendiğimizin farkına vardık : Başarmak için ilk önce amacı belirlemek ve
sonrada icraata geçmek.
Bu sayıda aramıza yeni arkadaşlarımız
hem de genç arkadaşlarımız var. Taze
kanın da verdiği etki ile olsa gerek, her 2
veya 3 ayda çıkartmayı planladığımız
dergimizi 1.5 ay gibi kısa bir zaman içinde hazırlayabildik. Gerçekten sıkı bir çalışma ve güzel bir ekip oluşturulursa aylık olarak dergiyi çıkartmak bile mümkün. Tabii bu yolda bize en büyük desteği sağlayacak olan okuyuculardan gelecek olan manevi destek de çok önemli.
Bu sayımızda da gerçekten dolu dolu bir
dergi çıkartmaya çalıştık. Biraz uzun olmasına rağmen, bu sayımızı da beğenerek okuyacağınızı ümit ediyorum. SVCD
film dosyalarının oluşturulmasından,
Gdesklets ile çevrenizdeki bir çok insanı
kıskandıracak masaüstlerine sahip olabilmeniz için yolların anlatılmasına kadar, konu dağılımı geniş bir yelpazede
oldu.
Derginin, gönüllü bir hareket olması ve
büyük gayretlerle normal işlerimizden
arta kalan zamanlarımızda hazırlandığından dolayı, Linux dünyasındaki gelişmeleri anı anına takip edemiyoruz. Ayrıca
Dünya çapında olan gelişmelerden hepi-
mizin belli oranlarda haberi oluyorsa da
yerel düzeydeki çabalardan haberdar
olamıyoruz. Bu konuda açığımızı kapatacak ve yazıları ile bizi destekleyebilecek
herkese kapımızın açık olduğunu tekrar
hatırlatmak istiyorum.
Haberlerin haricinde, kendiniz de bize
yazılarınız ile destek verebilirsiniz. Herhangi bir konu kısıtlaması olmaksızın Linux ile alakalı her türlü yazınızı
iletisim@e-lapis.org posta adresine atabilirsiniz. En kısa zamanda size yanıt verilecektir.
Diğer yandan dergimize ait bir sitenin tasarım çalışmaları devam ediyor. Ümit
ediyorum ki bu yazıları okuduğunuz sırada dergimizin yeni sitesi de açılmış
olur. Sitenin ve derginin geçen 1.5 aylık
istatistikleri hakkında birkaç şey söylemek gerekirse; yaklaşık 5000 kişi tarafından ziyaret edilen siteden dergi, yaklaşık 3500 defa PDF formatında indirilmiş. Ziyaretçi defterine ise 50'ye yakın
arkadaşımız düşüncelerini yazmış. Bu
rakamlar bizim açımızdan, daha işin çok
başında olduğumuzu da düşünürsek, oldukça başarılı
Derginin her satırında emeği olan bütün
e-Lapis gönüllülerine, işten ve okuldan
arta kalan boş zamanlarında dergi çıkartılmasına destek verenlere, sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. İsteyince ve
azmedince yapamayacağımız hiçbir şey
yok.
Diğer sayımızla, sizlerin karşısına daha
kısa bir süre içerisinde çıkmak dileğiyle..
e-lapis Dergisi Gönüllüleri
e-lapis
Linux'a Gönül Verenlerin Dergisi
www.e-lapis.org
iletisim@e-lapis.org
Ýçindekiler
Haberler.......................................................................................4
Ubuntu Hakkýnda.........................................................................8
Lale: Ayýn Programý.......................................................................9
Çocuklar Ýçin Linux....................................................................12
Basit Bir Linux Kurulum Teorisi.................................................15
Cedega ve Oyunlar......................................................................17
Samba Dansý...............................................................................20
Açýk Kaynak Kod Bildirgesi.........................................................24
“Multi User” Sistem Olarak Linux...............................................26
Dosya Eriþim Haklarý..................................................................29
OpenOffice.org'a Bakýþ...............................................................37
Firefox: Sonsuz Esneklik.............................................................42
Firefox Ýle Tv Seyretme Keyfi......................................................45
Thunderbird Ýle Ýmzanýzý Atýn.....................................................47
Sýfýrdan Linux (LFS)....................................................................49
Pine: Nostaljik Bir Postacý...........................................................52
Devir Tasarruf Devri: Deltup......................................................57
Gdesklets: Kýskandýracak Masaüstleri.........................................59
gIFT Paylaþým Programý..............................................................63
Çoklu Ortam Terimleri................................................................65
AVI’den SVCD’ye Dönüþüm Yapalým............................................68
VCD Kopyalama..........................................................................71
Gimp Ýle Resim Düzenleme (2.Bölüm)........................................73
GTK Ýle Programlama (2.Bölüm)................................................81
Ayýn Programlarý.........................................................................84
Ziyaretçi Defteri..........................................................................87
Seyyah Dede’nin Defterinden......................................................89
Bu e-dergi Lapis Ekibi tarafından hazırlanmış olup, CC lisansı [www.creativecommons.org] altında
kopyalayabilir, türevlerini oluşturabilir ve hatta ticari olarak bile kullanabilirsiniz. Fakat asıl kaynağı
göstermek ve oluşturduğunuz sürümü de CC lisansı yapmak zorundasınız. Lisansın orjinal metnine
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/legalcode adresinden ulaşabilirsiniz
Þ
e
n
l
i
k
Linux Kullanıcıları Derneği'nin her yıl düzenlediği Linux ve Özgür Yazılım Şenliği bu yıl
da 19-22 Mayıs 2005 tarihleri arasında Ankara Milli Kütüphane Konferans Salonları'nda
gerçekleşecek; açılış töreni 19 Mayıs 2005 tarihinde saat 9:30'da yapılacaktır.
Özgür yazılım dünyasının göz bebeği Linux' un yaygınlaşması amacıyla ilki 2002 yılında düzenlenen ve dördüncüsü bu yıl Ankara'da gerçekleşecek Linux ve Özgür Yazılım Şenliği, Türkiye'deki özgür yazılımcıların buluşma ve kaynaşmasını sağlayan en büyük etkinlik olma özelliğini taşıyor. 4. Linux ve Özgür Yazılım Şenliği, Türkiye'deki bireysel ve kurumsal kullanıcıları
bir araya getirmeyi amaçlarken, yeni kullanıcıların da Linux ile tanışmalarını ve özgür yazılım
dünyasındaki son gelişmelerden haberdar olmalarını sağlayacaktır.
Şenlikte çeşitli konularda üç paralel salonda yapılacak teknik seminerlerin yanısıra, "Yılın Penguenleri Ödülleri", ayaküstü sohbetler, farklı Linux dağıtımlarının kurulumları, oyun turnuvaları, Internet Cafe'de Linux'la tanışabilme, katılan firmaların yetkilileriyle birebir görüşme fırsatları ve daha birçok etkinlik ziyaretçilere sunulacak.
Şenliğimize katılım ücretsiz ve herkese açıktır. Gelişmeleri takip etmek ve detaylı bilgi edinmek
için şenlik web sitesini (http://senlik.linux.org.tr) inceleyebilirsiniz. Yüzlerce gönüllü penguen
sayesinde bu yıl dördüncüsünü gerçekleştireceğimiz Linux ve Özgür Yazılım Şenliği'ne değerli katılımlarınızla bizlere manevi destek vermiş olacaksınız.
4 e-Lapis
Süper beyinli “Crashtest” bigisayarlarý
H
a
b
e
r
l
e
r
“Volvo Car Corporation” firması
amerikan bilgisayar devi IBM firmasıyla yeni bir anlaşma yaptı.
Buna göre “Super Computer” adı
verilen “crash test” bilgisayarlarının üretimini yine IBM üstlenecek. IBM firması yaptığı açıklamada, bu projede hem donanımı, hem de gerekli olan servisi bizzat sunacağını belirtti.
Volvo firması, sipariş verdiği süper bilgisayarları kritik kaza testlerini simule etmek için kullanacak. 150 adetten fazla alınacak olan, Opteron(AMD) tabanlı ve "eServer 325[1]" ismindeki süper bilgisayarlarda kullanılan işletim sistemi ise linux olacak. Bilindiği gibi,
Volvo firması 2002 yılından beri IBM tarafın-
dan üretilen Linux zincir ağını (cluster) kullanıyor. Volvo, yeni süper bilgisayarlarını sistemine entegre ederek otomobil endüstrisinde bu alandaki en güçlü firma olmayı planlıyor.
[1] Eserver 325
http://www-1.ibm.com/servers/eserver/opteron/325/
Volvo
http://www.volvo.com/
Dünyanýn en küçük Linux bilgisayarý
Picotux 100 adı verilen ve Almanyadaki Kleinhenz Firması tarafından üretilen Linux bilgisayarının bir ünvanı var: Dünyanın
en kücük bilgisayarı. 35x19x19
mm ölçüleri ile bir Ethernet kartına takılan RJ45 jack'inin ebatlarından biraz daha büyük.
Özellikleri kısaca şöyle:
*** Sistemde 55 Mhz'lik bir ARM7-CPU (Netsilicon NS7520) kullanılmış.
*** 2MB flash hafıza, 8MB SDRAM mevcut.
*** Ethernet girişi ve serial bağlantı girişleri
var.
*** 3.3 volt ile çalıştığı için elektrik harcama
oranı 250mA civarında.
*** İşletim sistemi olarak Busybox 1.0 kullanılmış (www.busybox.net)
*** Kernel sürümü 2.4.27
5 e-Lapis
*** Ağırlığı 18 gram
*** -40°C ve 85°C sıcaklıklarında çalışabiliyor.
Bu özelliklerde bir bilgisayarı nerede kullanabileceğinize sizin kendiniz karar vermeniz gerekli ama 99$ a hem System picotux100 ve
Modul picotux100 ile birlikte satın alabilirsiniz.
http://www.picotux.com
FLISOL: Dünyanýn En kapsamlý Linux Kurulum Partisi Yapýldý
2 Nisan 2005 tarihinde, 13 latin amerika ülkesindeki binlerce şehirde aynı anda Linux ve
BSD kurulum partileri düzenlendi. FLISOL ( Festival Latinoamericano de Instalación de
Software Libre ) olarak adlandırılan festival, aynı anda yapılan en büyük Linux ve BSD
kurulum partisi olma rekonu da eline geçirdi. Partinin, organizatörler ve katılımcılar açısından da oldukça eğlenceli ve başarılı geçtiği ifade edildi.
H
a
b
e
r
l
e
r
Parti esnasında, ispanyolca ve
portekizce dillerinde, ağırlıklı
olarak Linux kurulumları anlatıldı. Bolivya'nın başkenti “La Paz”
kentinde 25 kişi tarafından farklı
Linux sürümlerinin kurulumları
gösterildi, mevcut Linux yazılımları tanıtıldı ve diğer işletim sistemleri ile olan entegresyonları
hakkında senoryolar uygulandı.
Peru'nun başkenti “Lima” şehrindeki San Martin üniversitesinde
ise 33 kurulum[1] vardı. Üniversitede ağırlıklı olarak mühendislik dalları mevcut olduğu için, anlatılan ve tartışılan konularda Blender ve Open Office ağırlıklıydı.
En çok ilgi toplayan şehirler ise, Manta (Ekvator) ve Medellin (Kolombiya) oldu. Yapılan
istatistiklere göre[2] 5000 den fazla ziyaretçi katıldı (Meksika, Venezuella ve Brezilya hariç).
Brezilyada en büyük ilgiyi Batalhão oyunu ve devlet tarafında desteklenen ve finanse edilen JogosBR[3] projesi çekti.
Meksida ise 2 büyük Linux okul projesi festivale ağırlığını koydu. Ayrıca verilmeye başlanan Python kursları hakkında tanıtımlarda yapıldı.
Partinin fotoğraflarını bu[4] adresten bulabilirsiniz.
Darısı bizim başımıza. Türkiye'deki bütün illerimizde aynı anda yapacağımız Linux kurulum partilerini umarım yakın bir zamanda görmeye başlarız.
Bağlantılar
[1] http://peru.flisol.org
[2] http://installfest.info/stats
[3] http://www.jogosbr.org.br
[4] http://installfest.info/fotos
6 e-Lapis
Linux World Expo için “Call for Papers”
15-17 Kasım 2005 tarihlerinde Almanya'nın Franfurt şehrinde,
bu sene altıncısı düzenlenecek olan Linux World Expo, 160 katılımcı firma ve 15.000 civarında uzman ile Avrupa'nın en büyük
bilişim organizasyonlarından birisi olacak.
H
a
b
e
r
l
e
r
Organizatörlerin program listesine göre bu fuar, daha çok profesyonellere, işletme yöneticilerine, sistem yöneticilerine, yazılım geliştiricilerine, güvenlik yöneticilerine ve farklı dallardaki
farklı işletmelere yönelik olarak yapılacak. Eğer katılmak istiyorsanız, 15 Ekim tarihine kadar ücretsiz kayıt yaptırabilirsiniz.
http://www.linuxworldexpo.de/linux_messe.php?lang=en
Gimp + PhotoShop = GIMPshop
Photoshop kullandıktan sonra GIMP'in menülerine alışamadınız mı? GIMP'te yeteri kadar
verimli olamadığınızı mı düşünüyorsunuz? O
zaman yalnız değilsiniz. Fakat bu sefer karşımızdaki GIMP fanatiği, bu konuya kesin bir
çözüm getirmiş : GIMPshop. GIMPshop ,
GIMP'in PS menülerine sahip sürümü. GIMP
2.2.4 tabanlı olup Mac üzerinde Scott Moschella tarafından hazırlanan bu programın Linux ve Windows sürümleri de mevcut. Her
PS fonksiyonunun birebir eşi olmasa da benzer fonksiyonlar , aynı menü yollarında , PS
ile aynı isimde bulunuyor. İlginç bir özellik
olarak, programın Mac sürümü tek başına bir
USB sürücüden de çalışabiliyor , yani kendi
GIMP'inizi yanınızda taşıyabilirsiniz. Hayatında en az bir kere PS kullanmış ama şu an
GIMP kullanan herkesin mutlaka denemesi
gereken bir program.
Ekran görüntülerini ve indirme adreslerini
http://codemills.com/blog/?p=4 ve
http://plasticbugs.com/index.php?p=241
sitelerinde bulabilirsiniz
7 e-Lapis
Daðbaþýný Ubuntu Almýþ
U
zun bir geçmişi olmamasına
rağmen, birçok Linux kullanıcısının gönlünde taht kuran
ve sempati toplayan bir Linux sürümü ubuntu. Ubuntuyu en çok sevilenler arasına sokan en büyük neden, proje yöneticilerinin uyguladıkları doğru politikayıda göz ardı etmemek gerek. Dünyanın her tarafına
dağıttıkları ücretsiz Ubuntu CD'leri
ile herkesin Ubuntu ile tanışmasını
sağladılar.
u
b
u
n
t
u
Ubuntu Türkiye’de ve birçok ülkede
yayınlanan birçok dergide dağıtılan
CD'lerin başında geliyor. Tabi Ubuntu projesinin sevilmesinin diğer bir
nedenide, sitelerindeki destek (Support) sayfaları. Bu sayfalarda Ubuntu
Linux kullanımını kolaylaştıracak birçok detaylı bilgi ve ipucu bulmak
mümkün (Türkçe belgeleride mevcuttur [3]).
Ubuntu geliştiricilerini uyguladıkları
açıklık politikasını da unutmamak
gerek. Diğer birçok Linux dağıtımları
haftalar sonra ISO indirme izni
verirlerken, Ubuntu da ise
nerdeyse her gün
farklı bir ISO görüntüsü indirilmeye
sunuluyor. Bu sayede birçok paket
güncellenmiş olarak
geliyor..
Ubuntuyu
sadece
uyguladıkları politika
ve felsefesi yönünden
sevmek tabiki yanlış
olur. Teknik olarak baktığımızda da en güncel
paketlerin LiveCD lerde
hazırlandığı
görürsünüz.
8
e-Lapis
Stable sürümler her 6 ayda bir defa
çıkıyor olmasına rağmen, farklı aralıklarla çıkan aday adayı niteliğindeki sürümlerde de birçok yeni ürün ve
paket test edilmekte ve olası hatalar
anında düzeltilmektedir.
Ubuntunun diğer bir özelliğide
SuSE, Mandrake veya Red Hat gibi
sürümlerde olduğu gibi, öntanımlı
kurulumda fazla paket kurmamaya
ve aynı türlerdeki paketlerin sadece
bir tanesinde seçilmesine özen göstermesidir. Uzun süre Gnome destekli gelen Ubuntu, son zamanlarda
KDE'ye olan isteği görmüş ve
Kubuntu projesi ile kendini geliştirmeye ve kullanıcılara bir alternatif
daha sunmaya başlamıştır.
Ubuntu projesinin arkasındaki destekcilerin Conancial firması[1] ve
22 yaşında iken kurduğu IT-Businnes firması ile milyarder olan Mark
Shuttleworth'u [2] olduğunu da
unutmamak gerek.
Ubuntu Linux'un yaygınlaştırılmasına yardımcı olmak isteyen herkes,
“ShipIt [4]” programı sayesinde, ücretsiz ve hatta evine kadar posta ile
gönderilmiş olarak Ubuntu CD'lerine
sahip olabilir.
Bağlantılar
[1]
http://www.canonical.com/
[2]
http://www.markshuttleworth.com
[3]
http://cs.bilgi.edu.tr/~cgunduz/
Ubuntu_Rehberi.html
[4]
http://shipit.ubuntulinux.org/
Lale Türkçe-Ýngilizce Sözlük
A
y
ý
n
P
r
o
g
r
a
m
ý
9 e-Lapis
L
âle'yi tanımlamak için hep
kullandığım giriş cümlesi biraz karışık olmuş sanırım. Birine söyleyince "yani ?" anlamındaki bakışları "sözlük, sözlük" diye yanıtlamak zorunda kalıyorum.
Ama bu geçiştirme içimi cız ettiriyor
doğrusu. Çünkü Lâle gerçekten
daha fazlasını yapabiliyor.
Lâle bir ihtiyaçlar dizisini gidermek
üzere tasarlandı. Bilgisayar başında çalışan bir insanın aradığı bilgiye en dolaysız ve hızlı şekilde ulaşması gerektiğine inanıyorum. Bu
olurken de dikkat dağılmamalı, yapılan asıl iş unutulmamalı, gereksiz
pencereler, fare işlemleri olmamalı...
İşte Lâle bu ihtiyaçları büyük ölçüde sağlayabiliyor. Örneğin şu anda
araç çubuğundaki Lâle simgesine
tıklayıp çalıştırmam, anlamını bil-
mediğim kelimeyi yazmam, anında
görünen açıklamayı okumam ve uygulamayı kapatmam 5 saniye civarında tutuyor. Ekranda az yer kaplıyor, basit bir menü koyacağım diye
koca bir satırı iptal etmiyor. İstediğim boyda, istediğim yerde duruyor, kapatıp açtığımda aynı yerde
buluyorum. Yazı tiplerini keyfime
göre değiştirebiliyorum.
Bilgisayar başında çalışan insan
yalnızca sözlüğe ihtiyaç duymaz.
Dizinlere de ihtiyaç duyar. Örneğin
imla kılavuzu, adres defteri... Resimlere de ihtiyaç duyar, örneğin
harita, takvim, yonga bacak dizilimleri... Lâle bu tür bilgilere hızlıca
ulaşmanızı olanaklı kılıyor. Kişilerin
kendi özgün içeriklerini Lâle ile kullanabilmeleri de mümkün. Hazırlanan ham bilgi kütükleri hem komut
satırından, hem de kullanıcı arayüzünden derlenerek kullanılabiliyor.
A
y
ý
n
Uygulamaya tümleşik metin düzenleyicisi metinler üzerinde imleç yardımıyla sözlük taramasını mümkün kılıyor. Yani yüklediğiniz bir metnin üzerinde fare imlecini gezdirdiğinizde imleç altındaki kelime, sözlükte aranıp
gösteriliyor. Yine bu metin düzenleyicisi sayesinde bilgilerinizi şifreli olarak saklayabiliyor ve çeşitli nedenlerden ötürü karman çorman olmuş
Türkçe karakterleri düzeltebiliyorsunuz.
Lâle'nin tüm özellikleri internet sitesinden(bağ veren altın bulsun) ya da
uygulamanın içindeki yardımdan öğrenilebilir.
Kurulum ve Derleme
P
r
o
g
r
a
m
ý
Lâle özel bir kurulum gerektirmiyor.
Derlenmişleri sıkıştırılmış bir dizin
paketi olarak sunuluyor. Bu dizini
herhangi bir yere açıp, çalıştırılabilir
dosyayı başlatmak yeterli. İçerik kütükleri ve uygulama ayarları kütüğü
yine aynı dizin altında bulunuyor. Birkaç Linux'çu arkadaş RPM ve DEB
paketlerini hazırladılar, onlara da buradan tekrar teşekkür ediyorum.
Hazır Linux derlenmişi dağıtmak aslında iyi bir yöntem değil, ancak özellikle yeni başlayanların hevesini kırmamak için bu yol tercih edildi. Ne
yazık ki dağıtımdaki Linux derlenmişi
artık oldukça eskidi ve her sistemde
çalışmayabiliyor. Böyle bir durumda
kaynak kodlarından derlenmesi gerekiyor.
Derleme işlemi oldukça basit, çünkü
kullanılan dış kütüphaneler de kaynakların içinde geliyor. Fi tarihinden
bir gcc kullanmıyorsanız ve de xlib
beklenen yerde ise derlemede bir so-
10 e-Lapis
run çıkmıyor. Ayrıntılar kaynak paketindeki “lale_derleme.txt” adlı kütükte bulunabilir.
Geliştirme
Lâle ilk ortaya çıktığında tek bir işletim sisteminde çalışıyordu. Ancak hedefi, en fazla sayıda kullanıcıya ulaşmak olduğu için açık kaynak kodlu ve
çok işletim sistem destekli bir yapıya
geçildi.
Uygulamanın asıl işi yapan kısımları
saf C/C++ kodundan oluşuyor. Bu
parçalar zaten her ortamda kolayca
derlenebiliyordu. Asıl büyük düğüm
(her zaman olduğu gibi) kullanıcı arayüzündeydi. Zamanın şartları içinde
WxWindows(artık
WxWidgets),
FLTK, Qt, ve Fox Toolkit kütüphaneleri aday olarak seçildi. Türkçe harf
desteği, ve başka bazı ölçütlerle yaptığım denemeler Fox Toolkit'te karar
kılmama sebep oldu.
Kısaca tanıtmak gerekirse Fox,
OWL(toprağı bol olsun) ve MFC(ölemedi hala) ile aynı aileye dahil sayılabilecek bir arayüz kütüphanesi.
Arayüzü görsel bir düzenleyici olmadan kaynak kodu ile tasarlamaya alışıksanız tam size göre. Sağladığı yararlar olarak zengin denetim kümesi,
kendiliğinden
boyutlanabilme,
OpenGL desteği, imge okuma/yazma/gösterme desteği, işletim sisteminden bağımsız kütük işlemleri gibi pek çok özellik sayılabilir. Ayrıca
bütün denetimler sıfırdan yazıldığı
için, arayüz değişik ortamlarda aynı
görünüme sahip oluyor. Uygun zamanda MFC'ye rakip olarak ortaya
çıksa doğrudan galip gelirdi. Gelgelelim kullanıcı kitlesinin az olması, geliştirme ekibinin bir kişi etrafında dön-
mesi, zayıf belgeleme, insana 'acaba?' dedirtiyor. Yine de bir kez alıştınız mı, küçük ve orta ölçekli çalışmalar için çok uygun. Fox'la altyapı kurulduktan sonra Windows için
MingW, Linux için gcc ile derlenebilen ortak bir kaynak çatısı oluştu.
A
y
ý
n
P
r
o
g
r
a
m
ý
Uygulamanın gösterdiği içerikler temel olarak metinsel ve imgesel veri
kümeleri halinde bulunuyordu. Hem
içeriğin daha az yer tutmasını sağlamak, hem de yükleme hızını artırmak
amacıyla bu veri kümeleri zlib kullanılarak sıkıştırıldı. Bu sayede içeriğin
kolayca çalınması da engellenmiş oldu. İmgesel verilerin okunması için
de pnglib tercih edildi.
Tasarım sürecinde bir başka etken
de kelime arama hızıydı. İlke olarak
kullanıcının yazma hızına yetişebilen
bir arama tekniği kullanmak gerekiyordu. Yapılan denemeler çok büyük
olmayan veri kümelerinde (yuvarlak
hesap : 50 binden az girişli) yalnızca
ilk harflere göre hazırlanan bir erişim
dizgesinin yeterli olduğunu ortaya
koydu. Diğer bir deyişle veri kümesinde girilen kelimenin ilk harfinin bulunduğu noktaya doğrudan atlanıyor,
sonra kelime eşleninceye kadar tek
tek taranıyor. Günümüz işlemcileriyle, verimli bir şekilde yazılmış C kodu
biraraya geldiğinde eskiden 'bu iş
veritabansız olmaz' denilen şeyler
de artık gerçeklenebiliyor.
Durum
Kullanıcılardan gelen geribesleme sıfıra yaklaştığı için uygulamanın yeterince kararlı ve tatmin edici olduğu
inancındayım. Bildiğim birkaç ufak
tefek sorun da, belki diğer bir sürümle düzeltilir.
Lâle kendine seçtiği 'başvuru kullanımı' hedefini bir ölçüde tutturdu denilebilir. Ancak kişilerin içeriklerini
sunma aracı olarak tam anlamıyla sınıfta kaldı. Babylon için hazırlanmış
sözlüklere baktığımda ancak 'keşke'
diyebiliyorum. Hele hele kendi öz
varlığımız olan Türkçe sözlüğün
açık kaynakla ortalıkta bulunamaması sinirlerimi geriyor.
"Şu içeriklerin açık halini yollasana." diyen çok sayıda e-posta almama rağmen bugüne kadar kimse "Neden Lâle adını seçtin?" diye sormadı.
Açıklayarak bağlayayım : Anadolu
topraklarında hayat bulmuş lâlenin
farkına varan Hollandalılar, bugün çiçek sektöründen yılda bir milyar dolara yakın para kazanıyorlar. Yitirdiğimiz çok sayıda değerden birinin adıdır Lâle.
eksicik
eksicik@yahoo.com
http://www.uludag.org.tr/
11
e-Lapis
Ç
o
c
u
k
l
a
r
Çocuklar ve Linux
H
i
ç
i
n
L
i
n
u
x
12 e-Lapis
em gelişen teknolojinin getirdiği yeniklikler, hem de zamane
çocuklarının büyümüşte küçülmüş halleri, onlara teknolojinin insanoğlunun gereklerine uygun yardımcı alet ve
edavatın yapılması ya da
üretilmesi için gerekli bilgi ve
yetenek olduğunu hatırlatmamızı gerektiriyor.
Teknolojinin
kuşkusuz en
önemli getirisi bilgisayarlar
olmuştur. Her ebeveyin çocuğunun bilgisayar bilmesini
ve kullanmasını ister. Bu sayede çocuğunun eğitim kurumlarında geliştiremedikleri
yeteneklerini geliştirmeleri
için imkan tanımaktadırlar.
İşte bu istek bir soruyu da akıllara
getiriyor; “Nasıl?"
Nasıl ve hangi şartlar altında çocuklarımız bilgisayarı öğrenecekler?
Fikri mülkiyet haklarının açık kaynak
kodlu lisanslar ile korunması ile ortaya çıkan yazılımların eğitimde kullanılabilmesi, öncelikle bilgisayar öğrenmenin şirketlere bağlı kalarak ve
kapalı kaynak kodlu yazılımlar ile sınırlı olmadığını anlamaktan ve anlatabilmekten geçer.
En iyi öğreti, bir öğrenciyi bilgi teknolojileri alanında ilerletmek amacıyla
geniş bir uygulama yazılım gamında
eğitilmesi gerekmektedir. Linux ve
açık kaynak kod teknolojileri, bu çer-
çevede
en iyi eğitim ve öğretimin
geliştirilmesinde öncü bir rol oynayabilir.
Evde ve/veya eğitim kurumlarında
kullanılabilen Linux ve açık kaynak
kod teknolojileri hem düşük maliyetli
hem de eğlendirerek öğrettikleri için
çocukların sıkılmadan bilgilenmesi
sağlanmış olur.
Linux yazılımlarının bakış açıları ticari kaygıdan çok kullanıcı istekleridir.
Bu doğrultuda hazırlanmış bir çok
eğitim içerikli özgür yazılım bulmak
mümkün.
Şimdi de bu yazılımlardan bir kaçını
inceleyelim.
Ç
o
c
u
k
l
a
r
i
ç
i
n
L
i
n
u
x
13 e-Lapis
Tux Paint
http://www.newbreedsoftware.com/
tuxpaint/
Basit çizim ve resim yapmada kullanılan Tux Paint, 3 ve üzeri yaştaki
çocuklar için tavsiye edilmektedir.
Programın görünümü, çocuklar için
ayrıca bir eğlence kaynağı oluşturmaktadır. Tux Paint sayesinde
çocuklar doğru çizgilerini, boyamayı,
kalıplar yapmayı, renkleri tanımayı
ve şekiller oluşturmayı öğrenebilirler.
eğlenmelerini sağlamayı amaçlıyor.
Oyun içinde birbirinden farklı 9 bölüm
ve 26 seviye bulunan Super Tux'da
oyuncu, bir pengueni canlandırıyor.
Penguenimizi kutuplarda bir çok aşamalardan geçirmeye ve “zararsız”
düşmanlardan korumaya çalışıyorsunuz, bu sayede sağsağlim evine gidebilsin.
KTuberling – Patates Adam
http://www.kde.org/kdegames/
Bir çok anne-baba için tanıdık bir
oyun olan KTuberling, "Patates
Adam" oyununun bilgisayara aktarılmış halidir. Özellikle 3 ve üzeri yaş
ortalaması için uygun olan bu oyun
sayesinde insan yüzündeki uzuvları
ve bazı aksesuarları tanıma da kolaylık sağlamaktadır.
Damga bölümü sayesinde ise nesne
tanıma ve öğrenme becerileri gelişir.
Super Tux
http://super-tux.sourceforge.net/
Oyun ve sinema dünyasından tanıdığımız Super Mario Brothers'ın Linux
ve penguenli sürümü olarak karşımıza çıkan Super Tux, çocukların (ve
çocuk kalanların) eğitim ve öğretimden arta kalan vakitlerinde doyasıya
Frozen Bubble
http://www.frozen-bubble.org/
Çocuklar kadar büyükler tarafından
da oldukça beğenilen ve hatta adına
turnuvalar düzenlenen Fruzen-Bubble'da amaç, aynı üç renki birleştirmek ve düşürmek. Ne kadar çok taş
düşürürseniz o kadar başarılısınız
demek. Bir bölümde tüm taşlar düştüğündeyse yeni bir bölüme geçiliyor.
Oyun toplam yüz bölümden oluşuyor.
Frozen bubble'ı dilerseniz tek dilerseniz iki oyuncu olarak
Ç
o
c
u
k
l
a
r
Oyundaki amaçınız aşağıdaki çubuk
yardımıyla topun aşağıya düşmesini
önlemek ve bu sırada topun kutucuklara çarparak kutucukların yok olmasını sağlamak. Bazı kutucuklardan
ödül çeşitli hediyelerde çıkmaktadır.
oynayabilirsiniz veya “Level Editor”
seçeneği ile kendi özel bölümünüzü
oluşturabilir ve bu bölüm üzerinden
oyunlar oynayabilirsiniz, seçim sizin.
Pingus
http://pingus.seul.org/
Super Tux benzeri bir oyun olan Pingus, "Lemmings" oyununun özgür yazılım halidir. Penguenlerin kazı yapması, uçması, köprü kurması, patlaması ve komik hareketleri oyunu ol-
i
ç
i
n
L
i
n
u
x
dukça zevkli kılmaktadır.Başlı başıGörkem Çetin – na bir strateji oyunu olduğu için 10
Eğitimde Linux
yaş ve üstü çocuklar tarafından rahatça oynanabilir.
Doruk Fişek,
LBreakout2
Fatih Özavcı –
http://lgames.sourceforge.net/
Çocuk
Eğitiminde Linux
14 e-Lapis
FreeDuc
http://www.ofset.org/freeduc-cd
CD'den çalışan bir GNU/Linux dağıtımı olan FreeDuc, yukarıda bahsettiğimiz tüm oyunları ve daha da fazlasını tek bir CD'de bulundurma özelliğine sahiptir. Dağıtımın ilk amacı,
eğitim amaçlı yazılımları bir araya
getirmektir, ayrıca CD üzerinden çalışması sayesinde bilgisayarınıza kurulum gerektirmeden istediğiniz oyunu oynayıp CD'yi tekrar çıkartabilirsiniz. Bilgisayarınıza herhangi bir veri
kaydetmez ve zarar vermez.
Kaynaklar
Arda Çetin
Özellikle fare kullanımı konusunda
ciddi pratik imkanı sunmaktadır.
Asıl adı "Arkanoid" olarak bilinen
LBreakout2, özellikle ikinci sürümüyle 3D grafikleri ve efektleriyle oyunu oldukça keyifli kılmaktadır.
Basit Bir Linux Kurulum Teorisi
G
ünümüzdeki Linux kurulum CD’leri ile makinemize Linux kurmak
çok zor değil. Linux kurulumu sırasındaki en büyük sorun ve yeni kullanıcıların en çok sordukları soru, Linux'u nereye kuracakları. Aslında sorunun cevabı çok basit.
Öncelikle Linux'u kurabilmek için kendisine FAT veya NTFS sisteminden
farklı bir bölüm ayırmamız lazım. Bu aşamada şunun bilinmesi gerekir;
Linux'u tek başına mı yoksa Windows ile beraber mi kullanacağız? Her
iki durumda da karşılaşacağımız problemler ve yapmamız gerekenler biraz fark edecektir.
T
e
o
r
i
Linux'u Tek Başına Kurmak ve Kullanmak
Elimizde temiz bir sabit disk (FAT olduğu düşünülen) olduğunu varsayalım (yedeklerinin alınmış). Bu diskimizin bir
bölümünü Linux için ayarlamış ya da en azından boşaltmış
olmalıyız. Bu işlemi bir kaç farklı yoldan yapabiliriz. Ancak
şu durumda başka bir işletim sistemi düşünülmediği için bunu yapmanın en iyi yolu Linux CD’sini kullanmaktır.
Linux, kurulum CD’sini taktığınızda sizden gerekli onayı
alacak ve kuruluma geçecektir. Kurulum aşaması her Linux
dağıtımında farklılık gösterdiğinden burada açıklanmayacak.
Burada size diskinize Linux’un nasıl kurulması gerektiği sorulacaktır.
Seçmeniz gereken şık tüm bölümleriı silip kendisini kurmasıdır. Bundan
sonrasını Linux kendisi ayarlayacaktır.
Linux bölümlemesini otomatik olarak yaptırmanız daha iyi olacaktır. Yeni başlayanlar elle bölümlemede zorluk çekebilirler.
Görüldüğü gibi başka bir işletim sisteminin yanına değil de kendi başına
kurulan Linux pek de problem çıkartmıyor.
Linux'u Başka Bir İşletim Sisteminin Yanına Kurmak ve Kullanmak
Buradaki alınacak en büyük önlem, her ihtimale karşı diskinizin yedeğini
almaktır. Şimdi Linux’u başka bir işletim sisteminin (burada Windows)
yanına nasıl kuracağımızı basitçe açıklayayım.
Öncelikle FAT veya NTFS sisteminin yanına Linux için bölüm ayırmalıyız. Bu bölümü biçimlenmemiş olarak bırakabileceğimiz gibi Linux için
ayarlamamız veya biçimlendirmeniz de mümkün. Sonuçta diskimizin diğer işletim sistemi için olan bölümünü ve verilerimizi kaybetmek istemediğimiz için bu işlemi bir program aracılığıyla yapmalıyız. Bu program
fips, adlı ücretsiz program olabileceği gibi Partition Magic isimli (tavsiye
edilen) ücretli program da olabilir.
15 e-Lapis
Partition Magic ile devam ettiğimizi varsayıyoruz. Yine burada yapılacak en mantıklı iş FAT bölümden Linux için yeterince yeri ayırıp biçimlemeden bırakmaktır. Bırakalım bu biçimleme işini (yani kendisi için bölüm oluşturma) Linux kurulum sırasında yapsın. Partition Magic ile biçimlemeden ayırdığınız yeri artık Windows göremeyecektir. Fakat makinemizi Linux CD’si ile açtığımızda Linux bu biçimlenmemiş bölümü görüp bize bu "free" bölüme kendisini kurmak isteyip istemediğimizi soracaktır. İşin bu kısmı çok önemlidir, çünkü bu seçimi iyi yapmalıyız. Diğer
işletim sisteminin bölümüne dokunmak istemediğimiz için kesinlikle
"free" bölüme Linux’u kurmalıyız. Diğer seçenekler ise aşağıdakiler olabilir:
T
e
o
r
i
-Tüm Linux bölümlerini sil
-Tüm bölümleri sil (tek başına Linux kurulumu sırasında seçilecek şık)
Bizim şu anda bu iki seçenekle de işimiz yoktur. Evet bundan sonrasını
Linux yine kendisi yapacaktır. Yine en büyük tavsiye otomatik bölümleme seçeneğini seçmenizdir. Linux için bölümleme işini hallettikten sonra göreceksiniz ki Linux kurulumu en az Windows kadar basit ve rahat.
Sadece kullanmak istediğiniz Linux opsiyonunu seçin (bu genelde İş İstasyonu - Work Station olur) ve arkanıza yaslanın. Kurulum problemsiz
olarak bittikten sonra, sisteminizi yeniden başlattığınızda karşınıza gelecek olan LILO veya GRUB (bunlar Linux önyükleyicileridirler) size hangi
işletim sistemini başlatmak istediğinizi soracaktır.
Windows ve Linux arasında bir seçim yaptıktan sonra makinenizi açabilir ve dilediğiniz işletim sistemini kullanabilirsiniz.
Serkan Çalış
http://kde.org.tr/
16 e-Lapis
Cedega ile oyun dünyasý
C
edega/WineX/Wine , Linux
altında birçok Windows programını ve oyununu çalıştırabilmenizi sağlayan programın ismidir.
Cedega ücretli bir uygulama olmakla
birlikte Transgaming firması tarafın-
Kurulum için gerekli olabilecek paket
ve kütüphane dosyaları kısaca şunlar:
cvs
fontconfig
freetype2 + freetype2-devel
bison
flex
libjpeg + libjpeg-devel
libpng + libpng-devel
zlib + zlib-devel
xorg-x11-devel (resp.Xfree86-devel)
o
y
u
n
Mesa (resp. xorg-x11-Mesa,
Xfree86-Mesa)
Mesa-devel (resp. xorg-x11-Mesa-devel, Xfree86-Mesa-devel)
freeglut + freeglut-devel
SDL + SDL-devel
dan zaman zaman demo[1] (Cedega
Time Limited Demo ) sürümü internette sınırlı sayıda sunulmaktadır .
Zaman sınırlaması olan bu sürümde
bütün fonksiyonlar çalışır durumdadır.
10 Mart 2005 tarihinde Transgaming
firması yeni Cedega 4.3 sürümünü
duyurdu. Daha çok hata düzeltmesi
üzerinde durulmuş olan bu sürümde,
bir önceki sürümlere göre fazla bir
yenilik mevcut değil. Bu sürümde yapılan değişiklikleri bu adresten [2]
ayrıntılı olarak okuyabilirsiniz.
Şimdi Cedega'yi ücretli olması yüzünden, CVS üzerinden nasıl derleyebileceğimizi, çalıştırabileceğimizi
17 e-Lapis
ve kısaca bir oyunu nasıl başlatabileceğimizi görelim.
Gerekli paketleri kendi dağıtımınızın
kurulum CD'lerinde bulabilirsiniz. Genellikle dağıtım kurulumu sırasında
yüklenmeyen “devel” paketlerini de
yüklemeniz gerekebilir.
Diğer önemli bir konu da, grafik kartınızın 3D özelliğinin etkin olmasıdır.
3D özelliği etkin değilse kurulum sırasında sorunlar çıkabilir (bazı forumlarda bu yüzden sorunlar yaşayanlar olmuştu).
Yukardaki paketlerin kurulumlarını
standart olmalarından dolayı teker
teker anlatmaya sanırım gerek yok.
Şimdi kendimize yeni bir dizin yaratalım ve bu dizine CVS üzerinden ge-
olduğu satırlar. “Path” için cdrom
bağlanma noktanızı ve “Device” olarakta cdrom aygıtınızın bulunduğu aygıt dosyasını ta$ mkdir -p /tmp/wine
nımlamanız/girmeniz gerek$ cd /tmp/wine
li.
$ cvs -d:pserver:cvs@cvs.transgaming.org:/cvsroot \
login
Config dosyasında dikkat
etmemiz gereken diğer bazı
(burda parola olarak “cvs” yazip enter yapın)
noktalar da şunlar:
rekli paketlerimizi indirip, derleme işlemine başlayalım:
$ cvs -z3 \
-d:pserver:cvs@cvs.transgaming.org:/cvsroot \
co winex
o
y
u
n
Kendi grafik kartınızın RAM
değerini aşağıdaki değişkenlere yazın. Örnek olarak
32MB alınmıştır.
(Gerekli dosyalar indirilmeye başlayacaktır)
$
$
$
$
cd winex
. /configure --enable-opengl --enable-pthreads
make
su – c “make install”
(root parolanızı girin)
$
$
$
$
mkdir -p ~/.wine
cp documentation/samples/config ~/.wine/config
mkdir -p ~/.transgaming/c_drive/windows/system32
mkdir -p ~/.transgaming/c_drive/windows/fonts
Programın kurulum aşamaları bu kadar. Hiçbir hata oluşmadan programın kurulmuş olması gerekli. Büyük
bir ihtimalle CDROM aygıtının ayarlarını elle tekrar gözden geçirmeniz gerekebilir. Bunun için “~/.wine/config”
dosyasını bir editor yardımı ile açıp,
aşağıdaki gibi düzeltme yapabilirsiniz:
[Drive D]
"Path" = "/media/cdrom"
"Type" = "cdrom"
"Label" = "CD-ROM"
"Filesystem" = "win95"
"Device" = "/dev/hdc"
Burada dikkat edilmesi gerekenler,
“Path” ve “Device” değişkenlerinini
18 e-Lapis
; How much Video RAM does your graphic card have?
; If this option is not present,
it will default set to 32MB.
"VideoRam" = "32"
; How much should Cedega
attempt to store into faster
AGP memory
; Set the amount of video
memory to be allocated for
OpenGL vertex arrays.
"AGPVertexRam" = "32"
FreeType font paketlerini kurduysanız aşağıdaki değişkeni de etkinleştirebilirsiniz:
[fonts]
"Freetype" = "Y"
Bazı programlar, genellikle oyunlar,
kurulum esnasında “Installshield”
adı verilen Windows Program kurucusuna ihtiyaç duyabilir. Bunun için
DCOM98 [3] ya da MSI (Microsoft Installer) [4] kurulu olması gereklidir.
# /usr/local/bin/wine dcom98.exe
# /usr/local/bin/wine instmisa.exe
Gerekli olan DCOM98.exe [3] ve
INSTMSIA.exe [4] paketinlerini indir-
dikten sonra,
komutlarını vererek
kurabilirsiniz.
# /usr/local/bin/wine \
/home/erkan/.transgaming/xxxxxx/MoorhuhnWinter.exe
Diğer yararlı ipuçlarını ve kurulum
hakkında daha detaylı bilgiyi aşağıdaki adresden okuyabilirsiniz.
http://www.frankscorner.org
o
y
u
n
Şimdi basit bir 3D oyununun kurulumunu test edelim. Oyunun ismi
“Morhuhn” [5]. Oyunun amacı, belirli süre içinde ekrandan geçen ördekleri fare yardımı ile vurarak puan
toplamak (bknz: Resim 1).
# wget -c \
http://erkan.linux-sevenler.org/Moorhuhn_WE.exe
# /usr/local/bin/wine Moorhuhn.exe
(sorulan bütün sorulara “Ja” veya
“weiter” ile cevap verin)
Yukarda anlatığımız yöntem,birçok
Windows programını çalıştırmanıza
imkanı veriyor. Eğer bir program çalışmıyorsa bunun için internette/google da biraz araştırma yapın ve insanların nasıl çalıştırdıklarını dair
verdikleri ipuçlarını inceleyin. Fakat
şunu da unutmayın: Bütün Windows
programlarını Linux altında çalıştırmanızın imkanı yoktur veya çalışacak
diye bir garantisi yoktur.
Erkan Kaplan
Resim 1: Morhuhn oyunundan bir sahne
Bağlantılar
[1] http://www.transgaming.com/cedegademo.php
[2] http://www.transgaming.com/latest_news.php
[3] http://download.microsoft.com/msdownload/dcom/98/x86/en/dcom98.exe
[4] http://download.microsoft.com/download/WindowsInstaller/Install/2.0/W9XMe/EN-US/InstMsiA.exe
[5] http://www.morhuhn.de
http://mozilla.org.tr
19 e-Lapis
Samba: Benimle dans eder misin ?
G
s
a
m
b
a
eçenlerde
küçük bir
okula yeni
bir laboratuvar
kurmak için fırsatım oldu. Sunucuda Linux
kullandım ve iş
istasyonlarında da
WindowsXP vardı. İstasyonlarda 3 erişim düzeyi var
(admin, ögretmen , öğrenci) ve güvenlik ise başlangıçtaki Windows
#
izinlerine göre sağlanıyor.
#
#
Erişim düzeylerini kısaca şöyle
#
planlamıştım:
admins - tam erişime sahip
öğretmenler - belirli denetim ma#
sası fonksiyonları dışında tam erişime sahip
öğrenciler - ağ'ı gezemiyor , yazı#
lım yükleyemiyor , denetim masasına ulaşamıyor
İstasyonlar, Samba domaininde
birleşiyorlar ve aynı bir Windows
tabanlı sunucu domainindeki gibi
çalışıyorlar.
Şimdi bir Samba laboratuvarını kurmak ve çalıştırmak için gerekli adım
ve uyarıları detaylandıracağım.
Samba Kurulumu
Kullanılan veya kullanılacak samba
paketleri her dağıtıma göre farklılıklar gösteriyor. Bu yüzden samba kurulumu üzerine sanırım fazla detaya
girmek anlamsız olur. Özellikle
RPM/DEB temelli bir sistem kullanıyorsanız, çok kolay bir şekilde, paket yöneticiniz üzerinden gerekli
olan samba paketlerini kurabilirsi-
20 e-Lapis
niz. Fakat yüklediğiniz samba sürümünün en az 3.x ailesinden olduğundan emin olun.
Temel Kullanıcıların ve Grupları
Oluşturulması
İlk önce Linux makinada aşağıdaki
komutları vererek, gerekli grupları ve
kullanıcıları oluşturalım: (Kullanılan
bütün komutlar tüm Linux dağıtımlarında aynıdır).
groupadd admins
groupadd ogretmenler
groupadd ogrenciler
useradd -m -s /bin/false \
-c "Samba Admin" \
-G admins administrator
c "Samba Generic Ögretmen" \
G ogretmenler ogretmen
c "Samba Generic Öğrenci" \
-G ogrenciler ogrenci
# smbpasswd -a administrator
# smbpasswd -a ogretmen
# smbpasswd -a ogrenci
Temel Bir Sistemin Ayarlanması
a. NETBIOS sunucu ismini ve alan
adını belirleyin. Ben örneğimde sunucu ismi olarak Server1 'ı, alan adı
olarak ise 'Samba' kullandım. İkisinin isminde de boşluk olmamasına
dikkat edin ve tercihen noktalama
işaretlerini kullanmayın.
b. Paylaşımlı dizinleri ve bu dizinlere
#
#
#
#
#
mkdir /home/samba
mkdir /home/samba/netlogon
mkdir /home/samba/ogretmenler
mkdir /home/samba/software
chgrp ogretmenler \
/home/samba/ogretmenler
# chgrp admins
/home/samba/software
# chmod 775
/home/samba/ogretmenler
# chmod 775 /home/samba/software
erişim izinleri yaratalım:
c. Örnek bir samba ayar dosyası
(smb.conf)
s
a
m
b
a
[global]
netbios name = Server1
workgroup = Samba
passdb backend = smbpasswd
os level = 33
preferred master = yes
domain master = yes
local master = yes
security = user
domain logons = yes
#logon path = \\%N\profiles\%u
logon path =
#logon drive = H:
#logon home = \\homeserver\%u\
winprofile
logon script = logon.bat
add machine script = /usr/sbin/use
radd -d /dev/null -g 100 -s /bin/false M %u
# username map = /etc/samba/smbusers
admin users = @admins
printer admin = @adminsprinting =
cups
load printers = yesprintcap name =
/etc/printcap
# print command = lp -c -d%p -oraw;
rm %s
print command = lpr -l %s
# prevent mp3 files from being stored
on the server
veto files = /*.mp3/*.divx/*.eml/
[homes]
comment = Ev Dizinlerivalid users =
%S
browseable = No
21 e-Lapis
read only = No
create mask = 0640
directory mask = 0750
[netlogon]
path = /home/samba/netlogon
read only = yes
write list = @admins
read list = @admins, @ogretmenler,
@ogrenciler
[profiles]path = /var/lib/samba/profiles
read only = nocreate mask = 0600
[printers]comment = Yazıcılar
path = /var/tmp
create mask = 0666
printable = Yes
guest ok = Yes
browseable = No
[print$]
comment = Yazıcı Sürücüleri
path = /var/lib/samba/drivers
write list = @admins, root
force group = admins
create mask = 0664directory mask =
0775
[teachers]
comment = Öğretmenler için ortak
kullanım alanı
path = /home/samba/ogretmenler
valid users = @ogretmenler
read list = @ogretmenler
write list = @ogretmenler
force group = ogretmenler
read only = No
create mask = 0774directory mask =
0775
[software]
comment = Software ve sürücü alanı
path = /home/samba/software
valid users = @ogretmenler, @adminsadmin users = @admins
read list = @ogretmenler, @ad-
s
a
m
b
a
minswrite list = @admins
force group = admins
read only = No
create mask = 0774
"ifmember.exe"[1] uygulamasını indirip netlogon paylaşımına koymak
zorundasınız. Dosyayı buradan[1]
indirebilirsiniz. Bu script ayrıca istasyon saatini sunucu saatine eşitler:
Grupların Aktarılması
TITLE Domain Login script
net time \\Server1 /set /y
net use h: /home
net use g: \\Server1\apps
:a
%logonserver%\netlogon\ifmember
"ogretmenler"
if not errorlevel 1 goto quit
net use f: \\Server1\ogretmenler
goto quit
:quit
'net' komutuyla unix gruplarınızı ,
alandaki gruplarınıza aktarmak zorundasınız. 'net' komutu Sambaya
göreceli olarak yeni girdi. Varolan komutların listesini görmek içinse konsolda 'net view' yazın:
net groupmap modify ntgroup=
"Domain Admins" unixgroup=admins
net groupmap modify ntgroup="Do
main Kullanıcıları" unixgroup=users
net groupmap add ntgroup="Ogretmenler" unixgroup=ogretmenler
net groupmap add ntgroup="Ogrenciler" unixgroup=ogrenciler
Giriş Betiği
“/home/samba/netlogon” dizininde
“logon.bat” adında bir giriş betiği
yaratın. Bu script kesinlikle DOS biçiminde olmalı yani her satırın sonunda Linux LF'e karşılık gelen CRLF'e
sahip olmalı.
Giriş betğini en kolay Notepad uygulaması ile yazabilirsiniz. Dosyayı
daha sonra, sunucudaki bir paylaşıma koyup 'mv' komutuyla “/home/samba/netlogon” dizinine kopyalayın.
Çok garip ama MS , "grubun üyesiyse" (if member of group) ifadesini giriş betiği işlemcisine eklememiş, yani
grup üyeliğine dayalı aktarma işlemlerini gerçekleştirebilmek için DOS
22 e-Lapis
İş istasyonu İzinleri
İzinler, bir yöneticinin istasyonu "sınırlama" sını sağlar. Burada izinler
yardımıyla, öğrenciler denetim masası, görüntü özellikleri, komut satırı
vb. ulaşamazken yönetici ve öğretmenler istasyonun ayarlarını değiştirip, yeni programlar kurabilir.
“poledit.exe” yardımıyla 'ntconfig.pol' dosyasını yaratttıktan sonra
“\\server\netlogon” paylaşımına kopyalayın. Bu dosya 'Admins','Ogretmenler', ve 'Ogrenciler' grupları için
izinleri içerecek.
“Poledit.exe”
dosyası
NT
Resource
Kit
(http://www.microsoft.com’dan )'te
mevcut fakat WinXP istasyonları da
desteklemek için varolan kontrol dosyalarının(ADM denen) indirilip Poledit acına yüklenmesi gerekiyor.
ADM dosyaları
http://www.snipes.org/admfiles.zip
adresinden indirebilebilir.
İstasyonları eklemek
Yeni SAMBA alanımıza Win2k/XP istasyonlarını eklemek için, aşağıda
verilen kayıt girdilerini eklemek ZORUNDASINIZ. Bunun en kolay yolu,
verilen girdileri 'samba.reg' adındaki
bir dosyaya kaydettikten sonra her istasyondan çift tıklayarak çalıştırmaktır:
Windows Registry Editor Version
5.00
[HKEY_LOCAL_MACHINE\SY
STEM\CurrentControlSet\Services\Netlogon\Parameters]
"requiresignorseal"=dword:00000000
s
a
m
b
a
Bilgisayarı yeniden başlattıktan sonra "Bilgisayarım" simgesine sağ tıklayıp, özellikleri seçin. Açılan ekranda bilgisayarı Workgroup'tan alanınıza geçtikten bir yöneticinin kullanıcı
adını ve şifresini girin ('Domain Admins' grubundaki bir kullanıcı yani).
Teşekkür mesajından sonra bilgisayarın yeniden başlatılması istenecektir.
Sonuç
Samba kurmak gerçekten ilginç bir
macera ama harcadığınız emeğe deyiyor. Temelleri anlaşıldıktan sonra
yeni bir laboratuvar birkaç saat içinde
kurulabilir ve çok da az bakım gerektirir. Samba için birçok online belge
için de http://www.samba.org/ adresinden en yakın Samba yansısına gidip, belgeler bölümüne bakmanızı
tavsiye ederim.
Not: Bu belgenin hazırlanmasında
Brian Snipes'ın bir yazısı basis olarak hazırlanmıştır.
Bağlantılar
[1] http://www.microsoft.com/windows2000/techinfo/reskit/tools/new/ifmember-o.asp
Okan Pekçetin
23 e-Lapis
Acık Kaynak Kod Bildirgesi
Türkiye Bilişim'le, Bilişim Açık
Kaynak Yazılımlarla Gelişir !
İnsanlık, Bilim, Teknoloji, Bilgi, Bilişim ve İnternetin başını çektiği yeni
bir toplum biçimine geçişin sancılarını çekiyor: Bilgi Toplumu. Bilgi Toplumuna giden yolda ulaşımdan savunmaya, üretimden dağıtıma, eğitimden
sağlığa, ticaretten kamu yönetimine,
iletişimden eğlenceye yaşamın tüm
boyutlarını düzenleyen akılllı cihaz
ve sistemlerin önemli bir bileşeni yazılımdır. Açık kaynak kod yazılımlar,
adı üstünde, kaynak kodları herkesin
incelemesine ve kullanımına açık yazılımlardır. Bu tür yazılımların ayıredici özelliği kullanıcıya yazılımı değiştirme özgürlüğü sağlamasıdır.
Acık kaynak kod yazılımlar, ücretsiz,
uyarlanabilir, sağlam, hızlı ve güvenlidir. Açık kaynak kod dünyası, yeni
bir yazılım üretme biçimi, yeni iş modelleri sunmaktadır. Dünyanın her tarafından bilişim uzmanlarınca imece
yöntemi ile endüstri standartlarında
geliştirilen açık kaynak kod yazılımları, insanlığın ortak malıdır.
Açık kaynak yazılımlar, en küçüğünden cep telefonu, saat gibi gömülü
sistemlerden, en büyüğünden süperbilgisayarlara, ev kullanıcılarından
KOBİ'lere, kamu kurumlarından her
türden okullara, tüm kurum ve bireylerin rahatça kullanabileceği, gereksinimlere göre basitleştirilebilen, sağlamlaştırılabilen, güçlendirilebilen yazılımlardır. Açık kaynak kod yazılımlar, her alanda çözümler sunarak, yazılım tekellerine karşı tüketiciye se-
24 e-Lapis
çenekler sunmaktadır. Almanya, İspanya, Meksika, Brezilya, Çin, Kore,
Hindistan gibi bir çok ülke, kamu kurumlarında açık kaynak kod yazılımlarının kullanımını şimdiden benimsemiş ve bilgi toplumu stratejilerin bir
parçası yapmışlardır. Avrupa Birliği,
UNESCO, Dünya Bankası gibi kuruluşlar güvenlik ve tasarruf gibi gerekçelerle açık kaynak yazılımlarını
önermektedir. Dünya üzerindeki hemen her ülke kendi gereksinimlerine
göre açık kaynak kodlu bir Linux dağıtımı geliştirmiştir. Ülkemizde de
TÜBİTAK'ın girişimi ile bu yönde
ULUDAĞ: Ulusal Dağıtım Projesi
başlatılmış ve bir Linux dağıtımı olan
Pardus Ulusal İşletim Sistemi hazırlanmıştır. Ülkemizde açık kaynak kod
camiası 10 yılı aşkın bir süredir bulunmakta, Turkuaz, Gelecek, İstanbulx, Boreas, Turkix gibi dağıtımlar
ve başka açık kaynak kodlu yazılımlar ve uygulamalar geliştirilmekte,
yerli açık kaynak firmaları kurulmaktadır.
Açık kaynak kod yazılımlar tasarruf
ve güvenliğin ötesinde de bir ülke
ekonomisi için önemlidir. Ülkemiz
teknoloji, özellikle bilgi teknolojisi
üretmek zorundadır. Açık kaynak ortamları, teknoloji üretebilecek gençleri yetiştirmenin etkin yollarından biridir. Açık kaynak, ithal hazır çözümler yerine, ülkemize, ülke insanına
güvenmek, ona yatırım demektir.
Açık kaynak, kendi okullarında gereksinimlerine göre uyarlanmış, güvenli, sağlam ve ucuz çözümler demektir. Açık Kaynak yazılımlar, müte-
vazı donanımları etkin kullanabilmek
demektir. Tüm üretim ve servis sektörlerinde bilişim maaliyeti gittikçe
artmaktadır. Açık kaynak yazılımlar,
en başta lisanslar nedeniyle bu maliyetleri düşürerek, yerli sanayici ve bilişimciye destek demektir, ülkenin rekabet yeteneği artırmak demektir.
Açık kaynak yazılımları, kapalı kaynak kod yazılımlarla yetenek ve performansta yarışacak konumdadır.
Açık kaynak yazılımların tam rekabet
ortamında kapalı kaynak yazılımlarla
yarışması gerekir. Kamudaki uygulamaların platform bağımsız olması gerekir. Temel bilişim eğitimin marka
bağımlılığı yaratmayacak, kullanıcıyı
tüm alternatif platform ve ürünlerde
çalışabilme yeteneğini kazandıracak,
ürünlere değil kavramlara ağırlık vermesi gerekir.
Hakkımızda
Açık kaynak yazılımlarının ülkenin
bilgi toplumu stratejisinde önemli rol
oynaması gerektiğini düşünüyoruz.
İlgili tüm tarafların katkıları ile katılımcı bir şüreçle bu stratejilerin belirlenmesi gerekir. Ülkede herkesin
açık kaynak yazılımlarla tanışmasını
öneririz. İster kişisel bir kullanıcı, ister küçük ölçekli bir işletme, ister büyük ölçekli bir kamu veya özel kuruluşun yöneticisi olun, açık kaynak yazı-
lım alternatifini, maliyet ve verimlilik
acısından değerlendirmeden karar
vermeyin!
Ülkemizin geleceğinde bilişim önemli
rol oynayacaktır. Açık kaynak yazılımlar çoğu sektör ve bireyler için,
Türkiye'nin üretmesi ve gelişmesi
için, en etkin ve verimli secenektir.
Yine seçim sizin, yeter ki seçin!
-Açık Kaynak Kod Platformu
Açık Kaynak Kod Platformu ülkemizde açık kaynak kod yazılımlara gönül
vermiş STK'lar, bilişim şirketleri, uzmanlar ve akademisyenlerin oluşturduğu bir birlikteliktir. Bu tamamen sivil bir girişimdir. Amacı, ülkemizde
açık kaynak kod yazılımlar konusunda bilinç oluşturmak, kamuoyunu bilgilendirmek, bu konularda ortak politika olşturmaya, proje geliştirmeye ve
uygulamalara katkı sağlamaktır. Açık
Kaynak Kod Platformu bu konuda en
geniş katılımı sağlamaya yönelik bir
bakış açısından hareketle, kimseyi
dışlamamaya özen göstermektedir.
Bu birliktelik gevşek ve tamamen gönüllü bir birlikteliktir.
Bu konudaki önerilerinizi Forumda
yazabileceginiz gibi
bilgi (at) acik-kaynak.org.tr adresinde bize yazabilirsiniz.
http://acik-kaynak.org.tr
25 e-Lapis
Multi User sistem olarak Linux
L
inux çok kullanıcılı sistem olarak birçok avantaj sunar: Birden fazla kullanıcı bir bilgisayardaki hesaplarına aynı anda erişebilir ve kullanabilir. Erişim haklarını
da kolayca kontrol altında tutabildiğimiz için, tek kullanıcılı sistemlerdeki
güvenliğe nazaran, kullanıcılara oldukça güvenli bir ortam sağlar. Diğer
yandan, adil bir şekilde herkese eşit
haklar dağıtılmalıdır.
S
i
s
t
e
m
Herkese Bir Ev
Eski Unix bilgisayarları da çok kullanıcılı (Multi User) sisteme dayanır.
Her kullanıcının kendisine ait bir kullanıcı hesabı ve parolası bulunur.
Her kullanıcı sadece kendisi için sunulan alanda serbest dolaşma ve işlem yetkisine sahiptir.
Günümüzdeki Linux
sürümleride
de
durum
pek
fazla
değişmemiştir.
Aynı anda
çalışmayı
sağlamak
için sistemin “Multitasking” adı verilen, birden fazla görevi aynı anda çalıştırabilme yeteneğinin olması gerekir. Yani birden fazla “Tasks” adı verilen süreçlere izin vermesi ve bu süreçleri düzenli bir şekilde işleyebilmesi gerekir. Bu işlem için, çalıştırılan her sürece belirli bir zaman verilir. Bu zaman zarfında CPU içinde
çalıştırılması sağlanır. “CPU-Time”
adı verilen bu süre herkese eşit olarak dağıtılabileceğı gibi, yapılacak
bazı özel ayarlamalar ile bazı kullanıcılara ve bazı programlara öncelik
26 e-Lapis
verilebilir.
Çok kullanıcıcı sistemlerin en çok konuşulan konusu güvenlikleridir. Bazılarına göre bu avantaj bazılarına görede dezavantaj olarak algılanabilir.
Özellikle gerekli dosya erişim haklarının farklı şekillerde verilebilmesi sayesinde, Linux altında birçok kullanıcı hesabı birbirine karışmadan ve büyük bir uyumluluk içinde kullanılabilir.
Linux altında her kullanıcı hesabı öntanımlı olarak “/home” dizini altında
toplanır (tabi isternise bu dizin değiştirilebilir). Her kullanıcının kendisine
ait olan dosyaları, dizinleri ve diğer
önemli belgeleri, sistemdeki diğer
kullanıcıların kolayca erişimine engel
olacak şekilde tutulur. Her kullanıcı
Linux sistemi tarafından kendisine
tahsis edilen evde oturur, kendisinin
gezmesine izin verilen alanları gezer,
izin verilen yerleri ortak olarak kullanır ve sistemdeki diğer kullanıcılar
izin vermedikçe kimsenin evini rahatsız edemez. Bunu bir apartman dairesinde oturan kiracılara benzetebilirsiniz. Herkesin kapısı ayrıdır. Her kapının kilidi ev sahibindedir ve kimse
kimseyi rahatsız etmeden uyumlu bir
halde yaşar giderler.
Her apartmanın bir yöneticisi olduğu
gibi, çok kullanıcılı bir sistem olan Linux'da da bir yönetici vardır. Bu yöneticinin ismi “root” olarak bütün Linux sistemlerinde öntanımlı olarak
tanımlanmıştır. “root” kullanıcısı
kendisine özel bir apartman dairesi
vardır
(“/root” dizini). Bu apartman dairesine kimse giremez. Fakat
“root” herkesin evini kontrol edebilir
veya girebilir.
S
i
s
t
e
m
27 e-Lapis
Apartman yöneticilerinin diğer görevide apartmandaki genel işleri yapmaktır. Bu durum “root” kullanıcısı
içinde geçerlidir. Sistem içinde bütün
genel ayarlamaları “root” kullanıcısı
yapabilir. Bu yüzden “root” kullanıcı
olarak yapılan hataların geri dönüşümü yoktur. Mesela “root” olarak bir
sistem ayar dosyasını kolayca ve
yanlışlıkla silebilirsiniz. Oysa bir kullanıcı olarak sistem dosyalarına zaten gerekli erişim hakkınız mevcut
değildir ve sisteminizede kullanıcı
olarak zarar vermeniz nerdeyse imkansız gibidir.
Günlük bilgisayar kullanımında normal kullanıcı olarak sisteme giriş yapılmalı ve çalışılması, sistemi genel
anlamda ilgilendiren konularda ise
“root” yöneticisi olarak (kullanıcı
iken “su” komutunu kullanarak
“root” yöneticisi olabilirsiniz) gerekli
ayarları yapmanız şiddetle tavsiye
edilir. Bu sayede kurmuş olduğunuz
sisteminde ömrü oldukca uzun olur.
Her kullanıcı kendi “/home” dizininde, sistemdeki mevcut programların
ayarlarını farklı şekilde tutabilir ve
ayarlayabilir. Yeni kurulan bir Linux
sistemine, eğer Linux kullanmaya yeni başlıyorsanız, şiddetle 10-12 adet
yeni kullanıcı eklemenizi tavsiye ederim. Kullanıcı olarak sisteme zarar
vermeniz imkansız, yukarda bunu
söylemiştim, fakat bir kullanıcının
ayarlarını bozduğunuzda, diğer bir
kullanıcı ile çalışmaya devam edebilirsiniz. Mesela çoğu kullanıcı
KDE/GNOME gibi masaüstü programlarının genel ayarlarını bozduklarında, hemen sıfırdan bir Linux kurma arayışlarına giriyorlar. Oysa bu
zaman kaybından başka birşey olmaz. Masaüstü ayarları bozulduğunda, diğer kullanıcı olarak sisteme gi-
rebilir ve sistemi sıfırdan kurmak yerine, KDE/GNOME masaüstü ayarlarınızı tekrardan ayarlamak bence çok
daha avantajlıdır. Kullanıcı olarak da
sistemdeki mevcut programlara zarar
veremezsiniz. Sadece o program için
gerekli olan ve kendi “/home” dizinizdeki ayarları ve ayar dosyalarına
zarar verebilirsiniz.
Herkese Bir Nüfus Cüzdanı
Günlük hayatta her bireyin bir kimlik
cüzdanı ve bu kimliğinin üstünde birer numarası vardır. Linux altında da
her kullanıcının UID (User IDentification) olarak bilinen kullanıcı kimlik
numarası mevcuttur. Nüfüs cüzdanlarındaki numaralar her bireye bir defaya mahsus olacak şekilde verilir. Linux altında da durum böyledir. Her
kullanıcının UID numarası sistemde
karşımıza bir kere çıkar ve diğer kullanıcılara dağıtılmaz. Bu sayede kullanıcın kimlik numarasında kim olduğuda kolayca bulunabilir. Sisteme eklenen her kullanıcı için bu rakam artarak çoğalır.
Linux sistemlerinde kullanıcılar haricinde gruplarda mevcuttur. Her grub
için bir GID (Group IDentification)
olarak bilinen, grub kimlik numarası
atanır. Atanan bu numaralar gene
sistemde 1 kez karşımıza çıkar ve
sabit bir grubu tanımlar. Sistemdeki
kullanıcılar, sistem yöneticisi tarafından bu gruplara üye yapılabilir. Kullanıcıların istedikleri grublara kendilerinin üye olmasına izin verilmemiştir.
Not: UID ve GID için atanan numaralar bazı Linux sistemlerinde farklı
aralıklardan başlıyabilir. Bazılarında
100, bazılarında 500 bazılarında da
ilk numara 1000 olabilir.
Bütün bu numaralandırma işleminin
tek bir amacı vardır: Dosya erişim
hakları kolaylık sağlamak. Çünkü Linux altında her dosyanın “okumayazma-çalıştırma” hakları mevcuttur. Eğer yeterli erişim hakkınız yoksa, o dosya ile işlem yapmanızda imkansızdır.
Sistem yöneticisi (root) olarak kullandığınız Linux sistemine “useradd”
komutu ile yeni bir kullanıcı ve
“groupadd” komutu ilede yeni bir
grup ekleyebilirsiniz. Basit birkaç örnek vermek gerekirse:
S
i
s
t
e
m
# useradd KULLANICI_ISMI -m \
-G users,wheel,audio -s /bin/bash
Açıklaması:
-m : Kullanıcı home dizini oluşturur
ve öntanımlı olarak /home dizini altındadır.
-G :
Kullanıcının gireceği grupları
tanımlar.
-s : Kullanıcı için bir Shell tanımlar.
Not: Yeni bir kullanıcı oluşturduktan
sonra “passwd KULLANICI_ISMI”
komutu ile, o kullanıcıya yeni bir parola tanımlamayı unutmayın. Aksi
taktirde sisteme giriş yapamazsınız.
# groupadd -g 1001 GRUP_ISMI
Açıklaması:
-g : Grub için belirlenen kimlik numarasıdır
Not: Eğer grub kimlik numarası önceden başka bir gruba verilmiş ise
hata mesajı alırsınız. Hangi numara
hangi gruba verilmiş bilmek istiyorsanız “/etc/group” dosyasından inceleyebilirsiniz.
Erkan Kaplan
28 e-Lapis
Eğer siyah beyaz shell ekranından
çalışmayı sevmiyorsanız “Gnome
System Tools” adındaki program sizin için en ideal program:
http://www.gnome.org/projects/gst/
Genelde öntanımlı olarak hiçbir Linux
sisteminde kurulu olmayabilir. Sonradan kendiniz kurmanız gereklidir. Bu
program ile yapabileceğiniz işlemler
kısaca şunlardır:
Kullanıcı ve Grub işlemleri yapılabilir. Tarih ve Saat ayarlaması yapılabilir Ağ kartı ayarlamaları yapılabilir
(fakat o kadar kapsamlı ve detaylı
değil) Grub veya Lilo ayarlaması yapılabilir. Sistemdeki RUNLEVELS
ayarlamaları kolayca yapılabilir.
Seçim size ait olmak şartı ile, ister
Shell altında komutlar ile yeni bir kullanıcı veya yeni bir grup oluşturun,
isterseniz Grafik arayüzleri olan programlar ile oluşturun. Sonuçta yeterli
önbilgiyi topladıktan sonra ve programlar hakkında yeterli bilgiyi toplayarak programları kullanın. Çünkü
yapacağınız herşey sizin sisteminizin
stabilitesini etkileyecektir.
Dosya Eriþim Haklarý
B
u yazımızda sisteme dahil olan ve olmayan kullanıcıların bir dosya üzerinde haklarının nasıl verildiğini/alındığını ve bu dosyanın sahibinin yada
grubun nasıl değiştirileceğini anlatacağız. Bu anlatımı görselleştirmek için örnekler sunacağız.
Haklar nasıl öğrenilir?
Bir klasörde dosyalara verilmiş olan hakları “ls -l” komutuyla kolayca öğrenebiliriz.
S
i
s
t
e
m
$ ls -l
insgesamt 16
drwx------ 3 anotherUSER anotherUSER
4096 15. Jan 17:49 Desktop
-rw-rw-r-- 1 anotherUSER anotherUSER
11 15. Jan 17:50 kopya-script
drwxrwxr-x 2 anotherUSER anotherUSER
4096 15. Jan 17:49 www
4096 15. Jan 17:49 www1
Görüldüğü gibi “ls -l” komutunun çıktısı bize (bu durumda benim /home/ klasörüm) kullanıldığı klasördeki dosyaların hak dağıtımını göstermekte. Tek bir
dosyanın hakklarını görebilmek için “ls -l” komutunu bu dosya üzerinde kullanmalıyız.
Sıradaki örneğimizde önce “test” isminde bir klasör oluşturup “ls -l” komutuyla haklarını gösterip, bu klasör içinde “test1” ve “test2” adlarında iki dosya
oluşturacağız. Sonra tekrar “ls -l” komutu sayesinde klasör içinde oluşturduğumuz dosyaların ve yine aynı komut sayesinde tek bir dosyanın hak dağıtımını göstereceğiz.
$ mkdir test
$ ls -l test
4096 15. Jan 18:01 test
$ cd test/
$ echo selam bu bir testtir > test1
$ ls -l
$ echo selam buda ikinci bir test > test2
$ ls -l
21 15. Jan 18:01 test1
21 15. Jan 18:01 test1
28 15. Jan 18:02 test2
Görüldüğü gibi “test1” dosyasının hak dağılımı “-rw-rw-r” olarak tanımlı.
29 e-Lapis
Bu dağılımın ilk üçlü kombinasyonu ('-rw-') dosyanın sahibinin, ikinci üçlü ise
('rw-') gruba dahil olan kullanıcıların, üçüncü üçlü ise ('r--) diğer kullanıcıların
haklarını göstermekte.
Haklar şu sırayla kullanılır:
1. Dosyanın sahibiysen (bu durumda anotherUSER) “rw-” haklarına sahipsin
2. Dosyanın grubuna (bu durumda anotherUSER) dahilsen “rw-” haklarına sahipsin
3. Ne dosyanın sahibi ne de grubuna dahil değilsen “r--” haklarına sahipsin
Grup Değiştirme
S
i
s
t
e
m
“test1” dosyamızın sahibi (ilk yazılı olan isim) “anotherUSER” ve dosyamızın grubu (ikinci isim) “anotherUSER”. Öncelikle “test1” dosyamızın grubunu
değiştireceğiz. Bu işlem için “chgrp” (change group) komutunu kullanacağız.
Bir örnekle bunu somutlaştıralım.
$ pwd
/home/anotherUSER/test
$ ls -l
$ ls -l test1
0 15. Jan 18:06 test1
0 15. Jan 18:06 test2
0 15. Jan 18:06 test1
$ chgrp users test1
$ ls -l
-rw-rw-r--rw-rw-r--
1 anotherUSER users
1 anotherUSER anotherUSER
0 15. Jan 18:06 test1
0 15. Jan 18:06 test2
Yukarıda önce “pwd” komutuyla bulunduğumuz klasörü gösterdik, sonra
“ls -l” sayesinde haklarına baktık, tekrar “ls -l” komutu ile “test1” dosyasının hak dağılımını inceledik. Bu son çıktımıza göre dosyanın sahibi
“anotherUSER” ve grubu “anotherUSER”. Örneğimizin devamında ise
“chgrp users test1” komut kombinasyonunu kullanarak grubu “users” olarak değiştirdik.
“chgrp” komutunun söz dizimini vermek gerekirse kısaca şöyle:
chgrp <yeni grubun ismi> <grubun değişecek olan dosya>
Dosya sahibi nasıl değiştirilir?
Sahibi değiştirmek için önce superuser (yani root) haklarına sahip olmalısınız.
Bunu “su” komutuyla yapabiliriz. Sıradaki örneğimizde “chown” (change
owner) komutuyla “test1” dosyamızın sahibini değiştireceğiz. “chown” komutunun kullanımı “chgrp” komutuyla aynı. “chown” komutunun söz dizimi şöyledir:
30 e-Lapis
chown <yeni sahibin ismi> <sahibi değişecek dosya>
$ su
Password:
# pwd
/home/anotherUSER/test
# ls -l
-rw-rw-r--rw-rw-r--
S
i
s
t
e
m
1 anotherUSER users
1 anotherUSER anotherUSER
0 15. Jan 18:06 test1
0 15. Jan 18:06 test2
# chown unbreak test1
# ls -l
-rw-rw-r-- 1 unbreak users
0 15. Jan 18:06 test1
0 15. Jan 18:06 test2
Şimdi örneğimize geçelim :
Yukarıdaki örnekten de görüldüğü gibi, “chown” komutu hakları, sahibi
“anotherUSER” kullanıcısından alarak “unbreak” adındaki başka bir kullanıcıya verdi.Artık önceden tüm haklarına sahip olan “anotherUSER” yerine
“unbreak” dosya üzerinde tüm haklara sahip oldu.
Sahip ve grubu kullanıcı numaralarıyla (userid,id) değiştirmek
Genelde linux sistemi kullanımı sistem içinde kolaylaştırmak için her kullanıcıya ve her guruba bir numara verir (uid = user identification). Hak dağılımını biz
bu numaralar üzerinden de yapabiliriz.
“ls -l” komutuyla bir dosyanın sadece sahibinin kullanıcı ve grubu ismini gösterebiliyoruz, ama bu komutumuza ek olarak “-n” eklentisini kullanacağız. Komutun söz dizimi kısaca şöyledir:
ls -ln <dosya ismi>
Basit bir örnek vererek açıklamaya çalışalım:
# pwd
/home/anotheruser/test
31 e-Lapis
# ls -l
-rw-r--r--rw-r--r--
1 unbreak users
1 anotheruser anotheruser
# ls -ln
-rw-r--r--rw-r--r--
1 507
1 502
100
502
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
# chown 502 test1
# ls -ln
-rw-r--r-- 1 502
-rw-r--r-- 1 502
100
502
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
# chgrp 502 test1
# ls -ln
-rw-r--r-- 1 502
-rw-r--r-- 1 502
502
502
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
# ls -l
-rw-r--r--rw-r--r--
S
i
s
t
e
m
Yukarıda görüldüğü gibi “ls -ln” komutunun çıktısı bize “anotheruser” ve
”anotheruser”, “unbreak” ve “users” kullanıcılarının “uid” ve “gid” kimlik
numarasını ( = group identification) verdi. “anotheruser” kullanıcısı için 502,
“unbreak” için 507 ve “users” için 100.
Kullandığımız “chgrp” ve “chown” komutlarını tekrar kullandık. Yaptığımız
tek değişiklik ise isim yerine kullanıcı ve grup numaralarını kullanmamız oldu.
Bu komutların söz dizilimleri kısaca aşağıdaki gibidir:
chgrp <yeni gid numarası> <gid'i değişecek olan dosya>
chown <yeni uid numarası> <sahibi değişecek olan dosya>
$ ls -l
-rw-r--r--rw-r--r--
$ echo test3 bu kadar >
$ ls -l
-rw-r--r-- 1 anotheruser
32 e-Lapis
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
test3
anotheruser
anotheruser
anotheruser
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
15 Jan 16 10:14 test3
$ echo test4 olsun > test4
$ ls -l
-rw-r--r-- 1 anotheruser anotheruser
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
15 Jan 16 10:14 test3
12 Jan 16 10:15 test4
$ chmod 777 test3
$ ls -l
-rwxrwxrwx 1 anotheruser anotheruser
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
15 Jan 16 10:14 test3*
12 Jan 16 10:15 test4
$ chmod a+x test4
$ ls -l
-rwxr-xr-x 1 anotheruser anotheruser
6 Jan 16 08:22 test1
9 Jan 16 08:22 test2
15 Jan 16 10:14 test3*
12 Jan
“chmod” komutu ile dosya üzerinde hakları tanımlamak
“chmod” komutunu kullanırken iki ayrı tarzdan yararlanabiliriz. Yukarıdaki örneğimizde “test3” ve “test4” dosyalarını oluşturduk. Birini sayılarla olan yöntemle (test3) diğerini ise harflerle kullanılan yöntemle değiştirdik (test4).
S
i
s
t
e
m
Aşağıdaki tablolarda bunları size açıklamaya çalışacağım:
Harflerle erişim hakları dağıtmak
Harflerle hak dağılımında ilk başta “a” harfi ve “-” yada “+” kullanılarak, dosyaya “r” (okuma), “w” (yazma) ve “x” (çalıştşrma/açma) kombinasyonuyla
haklar verilir.
$ pwd
/home/anotheruser/test
33 e-Lapis
$ ls -l
-rwxr-xr-x 1 anotheruser anotheruser
6
9
0
0
$ echo bu test5 > test5
$ ls -l test5
9 Jan 16 12:05 test5
$ chmod a+x+w test5
$ ls -l test5
9 Jan 16 12:05 test5*
Jan
Jan
Jan
Jan
16
16
16
16
08:22
08:22
10:16
10:16
test1
test2
test3*
test4*
Yukardaki örneğimizde, önce “test5” adındaki dosyamızı oluşturduktan sonra
chmod a+x+w test5 komutu ile her bir üçlü gruba (rw- r-- r--) çalıştırma (+x)
ve yazma (+w) hakları verdik.
Aşağıdaki tabloda bunu açıklayalım:
S
i
s
t
e
m
Burada çeşitli kombinasyonlar oluşturulabilir. Mesela
“chmod a+r+w <dosya>” gibi, bunun çıktısı “rw- rw- rw-” şeklinde olur.
Buna göre ;
u (user) sahip, g (group) grup, o (other) diğerleri, a (all) herkes
Bir dosyada sadece sahibe yazma hakkı tanımak isteniliyorsa “chmod u+r”,
gruba vermek isteniyorsa yazma hakkı “chmod g+r”, sadece diğer kullanıcılara yazma hakkı verilmesi gerekiyorsa “chmod o+r”, en son olarak her kullanıcıya o dosya üzerinde yaszma hakkı tanınımlamak isteniyorsa
“chmod a+r” olarak yazılmalıdır.
Sayılarla modu değiştimek
Harflerle olan yöntememimiz dışında birde sayılarla olan yöntememimiz var.
Burda her bir grup için belirli bir sayı atamalıyız, bu sayı herhangi bir sayı olmamakta birlikte belirli kurallarla ve üçlü bir kombinasyondan oluşan bir sayı
olmalı. Anlamayı kolaylaştırmak için tabloya bakalım:
34 e-Lapis
Şimdi hakları drwxrw-r-x olan bir dosyayı inceleyelim.
S
i
s
t
e
m
Sayılarla hak dağıtımı daha ayrıntılı kontrol imkanı sağlar çünkü tek bir
“chmod” komutuyla tek seferde dosyanın erişim hakları belirlenebilir. Yukardaki tablomuza bakacak olursanız ne demek istediğimi daha iyi anlarsınız. r =
4, w = 2, x = 1 haklar dağılımı üç bölümden gerçekleştiğinden her bir bölüm
için verilmek istenen hakların sayılarını toplamalı, yani kullanıcı için belirlenmiş “rwx” erişim izinini 4+2+1 olarak toplamalıyız, sonucu 7 olur. Diğerlerinide toplayacak olursak grubun erişim iyinleri 6 diğer kullanıcıların izinleri 5 olur.
Sonuç olarak bu dosyanın erişim izinlerinin
chmod 765 <dosya-ismi>
olarak verildiği görülüyor.
$ ls -l ornek1
$ chmod 754 ornek1
$ ls -l
-rwxr-xr-- 1 anotherUSER anotherUSER
0 17. Jan 10:36 ornek1
0 17. Jan 10:36 ornek1
0 17. Jan 10:36 ornek2
Basit bir örnek ile açıklarsak sanırım konuyu anlamış olursunuz
Burada önce kullanıcının haklarını topladık ;
okuma için 4 yazma için 2 ve çalıştırma için 1 = 4+2+1 = 7
35 e-Lapis
sonra gruptaki kullanıcılar için hakları topladık
enson olarak diğer kullanıcıların değerlerini topladık
Sonuç 754
Bu üçlü kombinasyondan oluşan sayımızı “chmod” komutuyla dosyamız üzerinde kullandık ve istediğimiz “-rwxr-xr--” sonucuna ulaştık.
Bunu şimdi bir tabloyla daha görsel bir hale getirelim :
S
i
s
t
e
m
Klasör ve klasör içindeki dosyalara tek komut ile aynı hakları atamak ( -R)
Diyelim ki elimizde “mart” adında bir klasör var. Bu klasöre ve içindeki tüm
dosyalara aynı hakları vermek istiyoruz. Şimdi tabii ki klasörün içine geçerek
her dosyayı teker teker değiştirmek uzun süreceğinden alternatif bir yol bulmalıyız. Bu basit işlemi gerçekleştirmek için tekerleği tekrardan icat etmek zorunda değiliz. Çünkü yukarıda tanıttığımız komutların bir ortak özelliği var: Bir klasöre ve bunun içindeki tüm dosyalara ve klasörlere “- R” parametresiyle (recursive) aynı hakları tek bir işlemle verebiliriz. Bu parametreyi bir örnekle
pekiştirelim:
$ mkdir mart
$ cd mart/
$ mkdir mart2
Önce “mart” adında bir klasör oluşturduk.
$ cd mart2/
Bu klasörün içinde bazı dosyalar oluşturduk.
$ echo selam2 > dunya2
Sonra bir üst dizine çıkıp “mart2” dizinine
$ echo deneme2 > dost
“777” hakları verdik. Bu sayede bu dizin al$ echo selam > dunya
tındaki bütün dosya ve dizinler “777” hakla$ cd ..
rına almış oldu.
$ chmod -R 777 mart2/
Çok kullanıcılı bir sistem olan Linux altında
dosya erişim hakları çok önemlidir. Bu yüzden, dosyaların erişim hakları ile oynama yaparken çok dikkatli olmalısınız. Aksi taktirde yapılan küçük bir yanlışlığın çok büyük hataları oluşturmasına yol açabilirsiniz.
Aytaç Kırmızı
Erkan Kaplan
36 e-Lapis
OpenOffice.org dünyasýnda ilk adýmlar
O
penOffice.org kurarak ilk adımınızı attınız.
Şimdi de OpenOffice.org'u tanımaya başlayalım ve bize geçişte kolaylıklar getirecek birkaç
konuyla devam edelim.
Bir ofis yazılımdan beklenenler...
Bilgisayar kullanan herkes bir şekilde ofis yazılımı kullanmıştır. Herkes farklı
amaçlar için kullansa da ortak noktaların bir araya gelmesiyle bugün kullandığımız ofis yazılımlarının içeriği oluşmuştur. Bugün çağdaş bir ofis yazılımda olması beklenen programları şöyle sıralayabiliriz.
O
f
i
s
Kelime işlemci
Hesap tablosu
Sunum
Çizim
Veri tabanı
Alt programlar (etiket, kartvizit vb.)
Bunların birçoğunu bazı alışkanlıklar yüzünden farklı isimlerde biliyor olabilirsiniz. Ama hepsinin yaptığı işe baktığımızda anlamlı bir sınıflandırma olduğunu söyleyebiliriz.
Elbette herkes hepsini kullanmıyor. Kimimiz sadece kelime işlemciyi kullanıyoruz, kimimiz ise hepsini kullanıyoruz. Bu kullanım herkesin ihtiyacına göre değişebilir. Amaç sonuca etkili ve kolayca ulaşmak olduğuna göre yetenekli bir
ofis yazılımına ihtiyaç duyarız. Bunu her yönüyle sunabilen ofis yazılımını tahmin etmek hiç te zor olmasa gerek. Listenin en üstünde sizinde tahmin ettiğiniz gibi OpenOffice.org yer alıyor. Şimdi OpenOffice.org'un bize sunduğu programları tanımaya başlayalım.
Kelime işlemci:
OpenOffice.org Writer
Writer, OpenOffice.org ailesinin kelime işlem
programıdır. İhtiyaca göre kullanılabilecek
sihirbazlarla güçlendirilmiş bir ortamda metinlerinizi etkili ve kolayca hazırlamanızı
sağlar.
37 e-Lapis
Hesap tablosu:
OpenOffice.org Calc
Calc, OpenOffice.org'un hesap tablosu
programıdır. Veritabanı bağlantılarından
karmaşık hesaplara kadar birçok işlemi
gerçekleştirebileceğiniz bir yapı sunar.
OOo Math ve Base ile uyumlu bir şekilde
kullanılabilen Calc, bu özelliği sayesinde
geniş bir kullanıcı yelpazesine hizmet
edebiliyor.
O
f
i
s
Sunum:
OpenOffice.org Impres
Impress, OpenOffice.org'un sunum oluşturma programıdır. OOo 2.0 üzerinde en
çok geliştirme yapılan programlardan birisidir.
OOo 2.0 ile birlikte yeniden tasarlanan
Impress daha kolay kullanılabilir bir yapı
bürünüyor. Sunum motorunun yenilenmesiyle daha performanslı hale geldiğini
görüyoruz.
Veritabanı:
OpenOffice.org Base
Base, OpenOffice.org'un veritabanı işleme programıdır. Pratik çözümler için kolay kullanım özelliklerini sunuyor. Bu
özelliklerle OpenOffice.org'a yeni bir soluk getirdiğini söyleyebiliriz.
OOo 2.0 ile birlikte ilk defa karşılayacağınız Base, en çok merak edilen programlardan biri olma özelliğini de kimseye
kaptırmıyor.
Base'nin kendi veritabanı motorunu kullanabileceğiniz gibi diğer veritabanlarıyla
da bağlantı yoluyla iletişime geçebilirsiniz.
38 e-Lapis
Formül:
OpenOffice.org Math
Math, OpenOffice.org'un formül işleme
programıdır. Çoğu zaman ofis programları içinde göremeyeceğiz Math, birçok
kişinin işini kolaylaştıran özellikleri ile
OpenOffice.org ayrı bir renk katıyor.
Hazır bulunan formül değişkenleri ile istediğiniz gibi formüller oluşturabilirsiniz.
Oluşturduğunuz formülleri de diğer programlara kolayca bağlayabilirsiniz.
O
f
i
s
Çizim:
OpenOffice.org Draw
Draw, OpenOffice.org'un çizim oluşturma programıdır. Var olan resimleri işleme olanağı yanında yeni resimler oluşturarak belgelerinizi etkili hale getirmenize
yardımcı olur.
Değişikliğe giden ilk adım...
OpenOffice.org'u ve özelliklerini yavaş yavaş tanımaya başladınız. Bundan
sonra geriye cesurca bir adım atıp bütün işlerinizi OpenOffice.org'a bırakmak
kalıyor. OpenOffice.org geliştiricileri bu tür geçiş sıkıntılarını ortadan kaldırmak için bir araç geliştirmiş durumda... Bize kolaylık sağlayacak bu araçlardan
bir tanesini tanımaya başlayalım.
Belge dönüştürücü...
Belge dönüştürücüye ulaşmak için
OpenOffice.org programlarının herhangi birinden “Dosya/Sihirbazlar/Belge Dönüştürücü...” seçeneğine tıklamak yeterli olacaktır. Bu sihirbaz yardımıyla toplu olarak belge
dönüşümü gerçekleştirilebiliyor.
Toplu olarak belge dönüşümü için MS
Office ve StarOffice belge biçimleri
destekleniyor. Bunun dışında kalan
biçimleri OpenOffice.org süzgeçlerini
kullanarak yapmak gerekiyor.
39 e-Lapis
Belge dönüştürücü nasıl kullanılır?
Belge dönüştürücü seçeneğini menüden açtığınızda karşınıza aşağıdaki gibi bir ekran gelecektir.
OpenOffice.org 2.0 Belge
Dönüştürme Sihirbazı Bu
ekranda dönüştürmek istediğiniz belge biçimini
seçmeniz gerekiyor. Bunun alt bölümlerini de seçerek “İleri” seçeneğiyle devam ediyoruz. Tabi bu ekrandaki uyarıları da dikkate almak gerekiyor. Özellikle MS Office içinde kullanılan VBA makroları dönüşüm sırasında belge içinde temizlenecektir. Makroları ayrı olarak saklayarak
dönüşümden sonra ekleyebilirsiniz.
O
f
i
s
Bir sonraki ekranda belge yollarını tanımlamamız gerekiyor.
Belge yollarını tanımlıyoruz Bunun için önceden
hazırlık yapmak iyi olacaktır. Dönüştürülecek belgeler için ve dönüştürülmüş
belgeler içinde dizinler
oluşturmak yeterli olacaktır. Her program için ayrı
ayrı dizin tanımlama imkanınız var. Dönüştürmek istediğiniz şablonlar için de
aynı yöntemi kullanabilirsiniz.
Bu tanımlamalarımızı yaptıktan sonra yaptığınız işlemlerini özetini içeren ekran gelecektir.
Rıdvan CAN
40 e-Lapis
Burada gerekli kontrolleri
yaptıktan sonra dönüştürme işlemine başlayabilirsiniz. Dönüştürme işleminden sonra belgeleriniz belirtilen dizin içinde toplanmış olacaktır. Bu şekilde
OpenOffice.org dünyasına ilk gerçek adımınızı atmış oldunuz. Bundan sonrası eminim daha da kolay olacak. İlerleyen sayılarda OpenOffice.org'u daha iyi
tanımaya devam edeceğiz. Şimdilik bu kadar... Sevgiyle kalın
Sizce
Sizce de
de internete
internete bakýþ
bakýþ
pencerenizi
pencerenizi deðiþtirmenin
deðiþtirmenin
zamaný
zamaný gelmedi
gelmedi mi?
mi?
www.mozilla.org.tr
Sonsuz Esneklik
M
o
z
i
l
l
a
F
i
r
e
f
o
x
42 e-Lapis
Mozilla, Firefox ve Thunderbird
üçlüsünü diğerlerinden farklı kılan
unsurlar arasında eklentiler (uzantılar) önemli bir yere sahip. Eklentiler
aracılığıyla bu yazılımların en basitinden en karmaşığına tüm işlevleri
istenildiği gibi değiştirilebiliyor. Üstelik çoğunun boyutu sadece birkaç kilobayttan ibaret. Herkesin çok sık
kullandığı eklentiler dışında, gözden
kaçabilecek ama çok işe yarayan eklentiler de var.
Greasemonkey
rak işimizi halledebiliriz. Çoğu geliştirici, betiklerini bu havuzda topluyor.
Ancak internette arama yapılarak burada yer almayan daha birçok JavaScript'e de ulaşmak mümkün. Nereden bulursanız bulun, bu dosyaların adı dosya-adı.user.js biçiminde
olmak zorunda. Aksi takdirde bunu
Greasemonkey'ye tanıtamazsınız.
Kurulum ve kullanım
Mozilla türevi
yazılımlarda
kulllanılmak
üzere hazırlanan yüzlere eklenti sayesinde
aklınıza gelip
de yapamayacağınız iş yok
Firefox'un %100 esnekliğe kavuşmasını sağlayan
eklenti belki de bu oldu.
2004'ün sonunda çıkan
Greasemonkey eklentisi
ile sayfaların içeriğiyle ilgili her şey yapılabiliyor;
yeter ki o işlemle ilgili JavaScript elinizde olsun. Greasemonkey'nin yapabildiklerini, sayfaların tarayıcı ya da istemci tarafından okunması işleminin, kullanıcının belirlediği kurallara göre yapılması olarak
özetleyebiliriz.
Greasemonkey'nin kullanımıyla sayfaların yorumlanması ve ekrana yansıtılması süreci, değiştirilmek istenen
sayfa içeriği veya üzerinde oynanması arzu edilen nesneyle ilgili JavaScript kodunun yazılmasıyla başlıyor. Her bilgisayar kullanıcısından bu
tür betikler yazması beklenemez. Ancak yardımımıza Greasemonkey'nin
JavaScript
havuzu
koşuyor.
Dunck.us/collab/GreaseMonkeyUserScripts adresindeki yüzlerce hazır
betiği alıp Greasemonkey'ye tanıta-
Eklentiyi
greasemonkey[1]' sitesinden indirip
kurun ve tarayıcınızı yeniden başlatın. Bu örnekte Yahoo'daki elektronik
posta hesabınıza her girişinizi güvenli şifreleme
(SSL)kullanarak yapmanızı
sağlayacak
JavaScript kodunu kullanacağız. (Biraz önce adı
geçen JavaScript havuzundan bu
kodları bulabilirsiniz.) Yahoo e-posta
hesabına giriş yaparken güvenli bağlantı varsayılan olarak seçili değildir.
Halka açık yerlerde oturum açacaksak güvenli bağlantıyı kullanmak en
sağlam
yoldur.
İndirdiğimiz
secure-ymail.user.js dosyasını Firefox penceresi üzerine taşıyıp bıraktıktan sonra Araçlar > Install User
Script. yolunu izliyoruz. Karşımıza
bu JavaScript dosyasıyla neler yapabileceklerimizi açıklayan ve etki alanını gösteren bir pencere çıkacak;
buradaki OK düğmesine tıklayarak
tanıtma (kurulum) işlemini tamamlıyoruz, hem de tarayıcımızı yeniden
başlatmaya gerek duymadan.
Şimdi gelelim tanıttığımız bu betiğin
M
o
z
i
l
l
a
F
i
r
e
f
o
43 e-Lapis
nasıl işlediğine. Konum çubuğuna
mail.yahoo.com yazıp Git düğmesine
basarak hesabımıza giriş yapmak
üzere oturum açma sayfasını açıyoruz. Sayfa doğrudan güvenli bağlantı
kullanarak giriş yapmamızı sağlayacak biçimde açılıyor.
Tabii ki JavaScript ve Greasemonkey
ile yapabileceklerimiz, burada örneklediğimiz gibi sadece güvenlikle ilgili
konularla sınırlı değil. Sayısı yüzlere
varan betikler arasında, Michael
Jackson haberlerinden bıkanlar için
Michael Jackson haberlerini gizleyen
betik kadar ilginç; Yahoo, Gmail,
IMDB, Slashdot gibi sitelerdeki reklamları engelleyen kadar yararlı JavaScript örnekleri de var.
nın kaynak kodu görüntülendiğinde
gösteriliyor.
Ufak ama çok yararlı olan bu eklentinin kökleri Tidy'ye dayanıyor. Tidy,
W3C tarafından geliştirilen, ancak
daha sonraki sürümleri başka kişiler
tarafından hazırlanan bir eklenti.
Bu eklenti sayesinde, Mozilla veya Firefox'un içine gömülen Tidy
ile sayfalardaki hata saptaması çevrim dışı olarak da yapılabiliyor.
Mozilla Güncelleme sayfalarından
(update.mozilla.org) indirilebilecek
olan bu eklenti kurulduktan sonra
yapmanız gereken hiçbir şey yok. Siz
sayfaları açtıkça HTML doğrulayıcı
size istediğiniz bilgiyi sunmaya başlıyor.
Sayfalarda kullanıcı tarafından yapılan bu oynamalar Greasemonkey
derleyicisi tarafından bağımsız birer
eklenti hâline getirilebiliyor. Yani sözünü ettiğimiz Yahoo, Michael
Jackson ve diğer reklam engelleme
JavaScript'leri bu araç sayesinde
Greasemonkey olmadan da kullanılabilecek bağımsız birer eklenti olarak
paketlenebiliyor. Bu derleyiciye
letitblog[2] adresinden ulaşılabilir.
HTML Doğrulayıcı
Özgün adı HTML Validator olan bu
eklenti kurulduktan sonra, ziyaret ettiğiniz sayfaların W3C (w3c.org)
standartlarına uyumlu olup olmadığını tarayıcının durum çubuğunda beliren ufak bir pencere ile görebiliyorsunuz. Bu küçük uyarı penceresinde
sayfanın kodunda yer alan hatalar ve
kodla ilgili uyarılar listeleniyor. Uyarıların ve hataların ayrıntıları o sayfa-
Tidy sayfalarda bulduğu uyumsuzlukları 3 sınıfa ayırıyor:
Hatalar: Tidy'nin çözemediği ya da
anlayamadığı HTML hataları.
Uyarılar: HTML'de yer alan ve
Tidy'nin otomatik olarak giderebildiği
M
o
z
i
l
l
a
hatalar.
Erişilebilirlik uyarıları
(isteğe bağlı): W3C tarafından belirlenen erişilebilirlik kurallarına uyulup
uyulmadığını gösteren uyarılar.
rulduktan sonra müzik dinlerken kullanılan düğmeler durum çubuğuna ya
da herhangi bir araç çubuğuna eklenebildiğinden, ekran alanında azalmaya neden olmuyor.
HTML doğrulayıcı eklentiyle açtığınız
sayfalarda uyarılar alıyorsanız, bu
uyarılara sağ tıklayıp Cleanup... seçeneği ile sayfanın hatalardan arındırılmış hâline ulaşabilirsiniz. Bu eklenti bu yönüyle sayfa tasarımı yapanların işini çok kolaylaştırıyor.
Müzik çalar yazılımlarla yapılabilecek
ayarların en önemlileri FoxyTunes
ile de yapılabiliyor. Hangi ortam yürütücüyü yöneteceğinizi FoxyTunes
çubuğundaki nota simgesine tıklayarak ayarlayabilirsiniz. Linux altında
deesteklenen programlardan şunlar:
XMMS 1.2.7, Beep Media Player
0.9.7, Noatun 2.2.1, Juk 2.0, Amarok
1.0, Music Player Daemon 0.11.4,
Rhythmbox 0.8.5.
HTML doğrulayıcının bir benzeri de
Checky. Checky sizi sayfa açılırken
uyarmıyor, ancak daha zengin bir
özellik yelpazesi var. Çevrim içi görevleri yerine getirebilmek için incelemek istediğiniz sayfada boş bir yere
sağ tıklayıp Checky menüsünden sayfayı hangi standartlara göre sınayacağınızı seçiyorsunuz. Eklentinin
doğrulama ve inceleme yapabildiği
kurallar arasında HTML, XHTML,
CSS, RDF, RSS, XML ve diğer birçok
standart
yer
alıyor.
Checky
update.mozilla.org konumundan indirilebiliyor.
F
i
r
e
f
o
Gönüllülere Çağrı
Burada adı geçen eklentilerden sadece FoxyTunes eklentisinin 1.0 sürümünün Türkçesi var. (FoxyTunes şu
an 1.1.1 sürümünde.) Diğerlerinin ise
Türkçe çevirileri yok.
FoxyTunes internette gezinirken müzik dinlemeyi sevenlerin mutlaka denemesi gereken bir eklenti. FoxyTu-
Türkçeleştirilmiş eklenti konusunda
çok sıkıntı var. Kendi dilimizde kullanabildiğimiz eklenti sayısı oldukça
az. Burada görev, bu eklentileri kullanıp bunların daha çok kişi tarafından
kullanılabilir hâle gelmesine yardımcı
olmak isteyen gönüllülere düşüyor.
Mozilla Türkiye (mozilla.org.tr) sitesinden burada adı geçmeyen ancak
nes birçok müzik çaları destekliyor ve
hem Mozilla, hem Thunderbird, hem
de Firefox ile çalışabiliyor. Eklenti ku-
yine de ilginizi çekebilecek eklentileri
Türkçeleştirilmiş olarak indirebilirsiniz.
FoxyTunes
Bağlantılar
[1] http://greasemonkey.mozdev.org/
[2] http://letitblog.com/greasemonkey-compiler
Ahmet Serkan TIRATACI
44 e-Lapis
Televizyon seyretmeyin, Firefox seyredin
M
o
z
i
l
l
a
F
i
r
e
f
o
x
Ç
evrim içi radyoları dinlemek, televizyon kanallarını veya sinema
filmlerinin fragmanlarını seyretmek Firefox ile mümkün. Bunun
içinse sadece bir kaç eklenti kurmamız gerekiyor. Önce Real Media içeriğini oynatabilmemiz için gerekli olan Helixplayer eklentisini kuralım. Helixplayer programını aşağıdaki adresden indirebilirsiniz:
https://player.helixcommunity.org
Helixplayer programını bilgisayarımıza indiriyoruz. İndirdigimiz Helixplayer paketini dağıtımımızın paket yönetim sistemi ile kuruyoruz.
Bu adımdan sonra Helixplayer uygulaması, /usr/local/HelixPlayer
dizinine kurulmuş olmalı. Kurulumdan sonra yapmamız gereken, eklenti için gereken simgesel bağlantıyı aşağıdaki komut ile oluşturmak:
$ ln -s /usr/local/HelixPlayer/mozilla/* ~/.mozilla/plugins
Şimdi sırada Windows Media ya da QuickTime gibi daha yaygın olan türleri
çalıştırmamız için gereken “Mplayerplug-in” eklentisinin kurulumunda.
“Mplayerplug-in” eklentisini aşağıdaki adresden indirebilirsiniz:
http://mplayerplug-in.sourceforge.net Fakat daha önce, Mplayer'ın kendisini
ve işinize yarayacak codecleri kurmanız gerekiyor. Ayrıca Mplayer kurabilmek
için bazı bağımlılıklar da olabilir. Aşağıdaki adreste kurulu olması gerekenlerin
tümü bulunur: http://www1.mplayerhq.hu/homepage/design7/dload.html
Bu aşamada dikkat etmeniz gereken nokta, win32 codeclerini indirdikten sonra, onları /usr/local/lib/codecs dizinine koymanızın gerekmesi. Aksi takdirde
“win32codec” desteği ile Mplayer derlenmiyor. İstediğimiz kadar codec ekleyip, derlemeye başlamadan önce, yapılandırma betiğine arguman olarak verip,
o codec desteğini sağlayabiliriz. Örnek, win32 codecleri için;
$
$
$
#
./configure --enable-win32
make
su
make install
Mplayer kurduktan sonra, artık eklentimizi kurabiliriz. Onu da aşağıdaki adresten edinebilirsiniz: http://mplayerplug-in.sourceforge.net
Eklentiyi kaynaktan kurmak için “mozilla-dev” gibi bazı bağımlılıklar gerekebilir. Tüm bağımlılıkları kurmayı göze alıyorsanız kaynaktan derleme yapabilirsiniz. Aksi takdirde dağıtımlar için hazırlanmış paketleri kullanabilirsiniz.
Kaynaktan derledikten sonra dikkat etmeniz gereken, oluşan dosyaları eklenti
dizinine kopyalamanız:
$ cp mplayerplug-in.so ~/.mozilla/plugins
$ cp mplayerplug-in.xpt ~/.mozilla/components
45 e-Lapis
Macromedia Flash Eklentisi Kurulumu
En güncel Macromedia Flash eklentisini http://www.macromedia.com adresinden indirebilirsiniz. Yazının hazırlandığı tarihte Macromedia Flash Player'ın
son sürümü 7'ydi ve İndirme işlemi tamamlandıktan sonra, sırası ile aşağıdaki adımları yapabilirsiniz:
M
o
z
i
l
l
a
$ tar -xzvf install_flash_player_7_linux.tar.gz
komutu ile arşivi açtıktan sonra, oluşan dizine girip $ ./flashplayer-installer
komutu ile kuruluma başlayabilirsiniz. Kurulum programı sizi yönlendirecektir.
Genelde varsayılan ayarları değiştirmeden kabul etmek yeterli olur.
Java Eklentisi Kurulumu
Java eklentisini kullanabilmemiz için, “Java Runtime Environment” kurmamız gerekecek. JRE uygulamasını aşağıdaki adresden ücretsiz olarak indirebilirsiniz: http://www.java.com/en/ Sizinde hemen fark edeceğiniz gibi, 2 sürüm var: İşletim sisteminiz RPM paketleri destekliyorsa, RPM sürümlü olanını
veya “.bin” paketini indirebilirsiniz. Kurmak için ise yapmanız gereken, “su”
komutu ile “root” kullanıcısı olmak ve indirdiğimiz dizine giderek, aşağıdaki
komutlardan size uygun olanını uygulamak yeterli olacaktır:
Kurulum işlemini tamamladıktan sonra, java'nın “$PATH” değişkeni içinde olmasını sağlamak ve eklentiyi gerekli yerlere kopyalayarak, Firefox veya Mozilla uygulamasının kullanımına sunmamız gereklidir:
F
i
r
e
f
o
x
RPM sürümü için: # rpm -Uvh dosya.rpm
BIN sürümü için: # chmod +x dosya_ismi.bin # ./dosya_ismi.bin
Not: Öntanımlı kurulan Java dizini olarak genelde
“/opt/sun-jdk-1.4.2.07/bin/java” yolu olabilir.
$ ln -s /java/burada/jdk/plugin/i386/mozilla/* ~/.mozilla/plugins
$ ln -s /java/kurulu/dizin/bin/java /bin/
Açık olan Firefox pencerelerini kapatıp tekrar açarak ve adres satırına
about:plugins yazarak, kurmuş olduğumuz her eklentinin çıkan menüde gösterilmiş olmasını kontrol edebiliriz. Eğer bütün eklentileri görebiliyorsanız demekki yaptığınız bütün işlemler doğrudur. Aksi taktirde bir yerde hata yapmışsınızdır. Radyo veya TV istasyonlarını denemek için,
http://www.yayinonline.com/ adresine gidip bir radyo istasyonu seçebilirsiniz.
Burada dikkat etmeniz gereken, veri tamponlaması için tarayıcınıza biraz zaman tanımak. Belli bir kısmı yüklendikten sonra istediğiniz radyonun çalmaya
başladığını göreceksiniz. Bağlantınızın hızına göre bu tamponlama süresi 1-2
dakika sürebilir. Sakın acele etmeyin.
Mesut Öztürk
46 e-Lapis
Postalarýnýza imzanýzý ekleyin
Thunderbird posta istemcisi altından
gönderilen bütün postaların sonuna
kendi imzanızı atabilirsiniz. Bu yazıda sizlere basitce bu işlemi nasıl yapabileceğinizi anlatacağım.
T
h
u
n
d
e
r
b
i
r
d
Thunderbird hem HTML hemde düz
yazı biçimlerini desteklediği için,
oluşturacağınız imzalarda iki farklı
şekilde olabilir. Seçim tamamen size
ait.
HTML İmza Eklemek
Eğer html dosyası nasıl oluşturulur
bilmiyorsanız, aşağıdaki işlemleri
adım adım takip edebilirsiniz:
Düz Yazı İmza Ekleme
1. Thunderbird'i çalıştırın ve “Yeni
Posta” diyerek mesajınızı yazmaya
başlayın
2. Biçimlendirme özelliklerini kullana-
1. Bir editor yardımı ile yeni bir dosya
oluşturun ve bu dosyanın içine imzanızı ekleyin. İmzanıza neler yazacağınız size kalmış. Benim önerim isminizi, size veya web sayfanıza nasıl
ulaşılacağına dair bilgiler yazmanız.
İmza dosyanızı metin dosyası olarak
istediğiniz bir yere
kaydedin (mesela
dosyanın ismi imza.txt olabilir)
rak imza için kullanmak istediğiniz
bilgileri girin (Resim ekleyebilir, web
sayfanız için bağlantı girebilirsiniz).
3. Yazdıklarınızı CTRL+A ile seçin
2. Daha sonra Thunderbird programını açın ve sırası ile
aşağıdaki yolu takip edin:
Düzenle -> Posta ve Haber Grubu
Ayarları
3. Açılan pencereden kullandığınız
hesabı seçin ve sağ menüdeki “imza
ekle” seçeneğini aktif hale getirin.
Etkinleştikten sonra “imza.txt” dosyasının seçerek işlemi tamamlayın.
Bundan sonra göndermek istediğiniz
47 e-Lapis
her mesaja imzanız otomatik olarak
eklenecektir.
(ya da “Düzenle -> Hepsini Seç”).
4."Ekle" Menüsünden "HTML" seçin:
5. Penceredeki metni seçip kopyalayın
mesajınıza eklenecektir.
İmzaya tanıtım amaçlı bir bağlantı ya
da resim eklemek
T
h
u
n
d
e
r
b
i
r
d
Eğer imzanıza Thunderbird veya Firefox için tanıtım amaçlı bir resim yada
bağlantı eklemek isterseniz, gerekli
kodlara ve resimlere Thunderbird için
buradan [1] , Firefox için buradan [2]
erişebilirsiniz.
ve metin editörünüzün içine yapıştırın.
6. Uzantısı .html olacak şekilde kaydedin. Örn: "imzam.html"
Resmi bilgisayarınıza indirdikten sonra
resmin altındaki kodu kopyalayıp uzantısı “.html” olacak şekilde kaydedip yukarda anlatıldığı gibi imza dosyası olarak ekleyin. Ayrıca kodları örnek alarak
kendinize özgü birşeyler hazırlayabilirsiniz.
Kartvizit Ekleme
7. Thunderbird'de "Posta ve Haber
Grubu Hesap Ayarları" kısmında hesabınızı seçtikten sonra imza ekle kutucuğunu işaretleyin İmza dosyanızın yolunu "Seçin" kısmından girin ve “imzam.html” dosyasını seçin.
Bu kadar. Bundan sonra her göndereceğiniz mesajda imzanız otomatikman
Gönderdiğiniz her mesaj altına kendi
imzanızı atabileceğiniz gibi, kendi oluşturacağınız kartvizitinde giden mesaj ile
gönderilmesini sağlayabilirsiniz. Bunun
için yapmanız gereken tekşey “imza
ekle” bölümünde “Kartvizitimi Ekle”
seçeneğini seçmeniz gerekli. Kartvizit
oluşturma menüleri oldukça kolay. Gerekli yerleri doldurduktan sonra kartvizitiniz otomatik olarak oluşacak ve gönderdiğiniz her mesaja eklenecektir.
Bağlantılar
[1] http://www.mozilla.org/products/ thunderbird/buttons.html
[2] http://www.spreadfirefox.com/ ?q=affiliates/homepage
Orcun Apaydın
48 e-Lapis
“Sýfýrdan Linux”
S
ý
f
ý
r
d
a
n
L
i
n
u
x
Biz LFS'ye uzun haliyle Linux From
Scratch'e “Sıfırdan Linux” çevirisini
yakıştırdık. LFS'nin tam olarak ne olduğunu anlatabilmek için sitedeki kısa tanıma başvuralım:
Linux From Scratch (LFS), kendi
özel Linux sisteminizi kurabilmeniz
için gerekli adımları sağlayan bir projedir.
Tanımda da bahsediliği gibi proje
sonrasında bilgisayarınızda tamamen size özel bir Linux sistemi olacaktır. Bir Linux'u nasıl bu kadar
özelleştirebileceğinizi merak ediyor
olabilirsiniz; LFS projesi dahilinde
tüm kullanıcı arayüzlü ve alt seviyeli
uygulamaları kaynak kodlarından kuracağınız için, kurulum sırasında
üzerilerinde değişiklik yapmak oldukça kolaydır. İlk kurulumlarınızda gerekli değişiklikleri LFS projesi dahilinde sağlanan yamalar ile yapacak, fakat bu konuda tecrübe kazandıktan
sonra standart değişikliklere siz de
eklemeler yapabilir hale geleceksiniz.
Bir LFS kurulumu yapabilmeniz
için orta düzeyde Linux kullanımı
tecrübenizin olmasını öneririz. Düzey, oldukça göreceli birşey olmasına rağmen, proje boyunca genelde
olmasa da küçük hatalarla karşılaşabileceğinizi göz önünde bulundurma-
49 e-Lapis
LFS, piyasada bulunan dağıtımların zorunluluklarından,
sorunlarından
ve
içerik yoğunluğundan şikayet edenler
için çok güzel bir alternatiftir. Bu yazıda
LFS projesinin ne
olduğu, nasıl uygulandığı ve size kazandırdıkları hakkında, merak ettiklerinizi bulabilirsiniz.
lısınız. Sizden bu hataları gidermeniz beklenmez, fakat
bu konuda
yardım alacaksınız hatanın olası
kaynaklarını
tahmin edebilir ve karşı tarafa yeterli
bilgiyi aktarabilir seviyede olmalısınız. Aslında bu konu, “Nasıl Düzgün
Soru Sorulur?” başlığı ile de ilgilidir
yazının sonundaki bağlantıyı kullanarak belgeye erişebilirsiniz.
Buraya kadar LFS'nin yöntemi hakkında da ipuçları vermiş olduk. Olayları daha da karıştırmadan gerçek
yöntemden bahsedelim. İşin teknik
kısmı ile ilgilenmeyenler yazının bu
kısmını atlayabilirler. Fakat işlerin
nasıl yürüdüğü hakkında bilgi sahibi
olmanız, yapabileceklerinizi görmeniz açısından size yardımcı olacaktır.
Projeye başlamak için biligisayarınızda önceden kurulmuş bir Linux sistemi olduğu varsayılır. Bu sisteme
gereksinim duyulmasının nedeni LFS
projesi uygulanırken kullanılması gereken derleyici, kütüphaneler ve bazı
yardımcı uygulamaların bulunmasıdır. Bu sisteme geçici bir süre ihtiyaç
duyulduğundan,
isterseniz
bir
LiveCD ile de konak sistem denilen
kurulu Linux sistemi ihtiyacınızı giderebilirsiniz. Konak sistemin yanında
bir de tercihen boş bölümünüzün bulunması gerekir.
LFS projesine başlarken, en temel ve
kullanılabilir bir GNU/Linux sistemi
içinde bulunması gereken uygulama-
S
ý
f
ý
r
d
a
n
L
i
n
u
x
50 e-Lapis
ların kaynak kod paketleri teker teker
indirilir. Bu paketlerden Binutils, GCC
ve standart kütüphaneler merak
edenler yazının sonundaki paket içeriklerine göz atabilirler konak sistem
ile derlenir. “Derleme” kelimesi gözünü korkutmasın. Birkaç yardımcı
uygulama daha kurularak, paketler
bu oldukça küçük olan sistemle derlenmeye hazır hale getirilir. Bu öncü
sistemin kurulmasının amacı konak
sistemden olabildiğince bağımsız
davranılmak istenmesidir. Aksi takdirde konak sistemin kendine has
ayarları yüzünden, yeni paketlerin
kurulumunda büyük sorunlarla karşılaşılabilir.
Ön sistemden sonraki paketlerin kurulumu kitap dahilinde olabildiğince detaylı
bir şekilde anlatılmaktadır. Derleme için kullanılacak
komutları, komutların açıklamaları
ve alternatifleri
gibi bilgileri kitapta bulabilirsiniz. Bu güzel açıklamalar sayesinde ne yaptığınızı ve işlerin nasıl yürüdüğünü daha kolay anlayabilirsiniz.
LFS'nin kullanıcıyı belki de en çok
korkutan kısmı kitabın sonlarında yer
alan çekirdek derleme bölümüdür.
Eğer LFS'den çekinmenizin tek sebebi buysa, bu konu üzerinde bir daha
düşünmenizi şiddetle öneririz. İşleriniz acil değilse, biraz kaynak okuma
ve deneme/yanılma sonrasında ihtiyaçlarınızı tam anlamıyla karşılayacak çekirdeğe ulaşabilirsiniz. Bu işe
zaman kaybı olarak bakmak, size kazandırdıkları ile karşılaştırıldığında
oldukça yanlış olacaktır.
LFS kitabındaki yönergeleri başarı ile
uyguladığınızda, karşınızda gerçek
anlamda temel bir Linux sistemi olacaktır. Bu aşamadan sonra sistemin
özelleştirilmesi pencere yöneticileri,
grafik arayüzlü uygulamaların yüklenmesi gibi konusunda BLFS projesine başvurmanız gerekir. Beyond
Linux From Scratch (BLFS) kitabında X.org, KDE, GNOME, Mozilla ve
size gerekli olacak birçok kütüphanenin kurulumu anlatılır. Kullanıcılar,
BLFS kitabınının genelde hepsini uygulamazlar. Kitabın içeriği çok geniştir ve paketler arası bağımlılıklar çok
iyi anlatılmıştır. Yani siz sadece Mozilla'yı kurmak istiyorsanız, kitabın o
bölümüne gitmeli ve konu başındaki
bağımlılıkları tamamlamalısınız. Böylece size gerekmeyen paketler de kurulmamış olur.
LFS'nin Getirileri
Peki uzun derleme işlemleri sonunda elinize ne
geçmiş
olacak? Bu kadar
şeye
değecek
mi? Bu soruları iki ayrı kullanıcı profili için cevaplamak sanırız ki daha
uygun olacaktır:
1) LFS'yi Genel Amaçlı Kullanacaklar için
Kurulum sırasında işler ters gitse dahi, kitabı takip ettiğiniz sürede oldukça yeni ve gerekli şeyler öğreneceksiniz. LFS kitabına sadece projeye
yönelik bir kitap olarak bakmamak
gerekir. Kitapta Linux standartları, ince ayarlar, genel komut anlatımları
gibi çok işe yarar bilgiler bulacaksınız. Projeyi iyi veya kötü bir şekilde
bitirseniz dahi, Linux yüklü bir maki-
ne karşısına oturduğunuzda öğrendiğiniz bilgilerin yararını göreceksiniz.
Her ne kadar çok şey vadediyor gibi
görünse de, bunların kötümser düşünceler olduğunu da unutmamak lazım. Size katacağı bilgilerin yanında,
bundan böyle sistem donanımına
bağlı olarak göz açıp kapayıncaya
kadar başlayan, herşeyin hızlı bir şekilde açıldığı, içinde kullanmadığınız
programların bulunmadığı bir Linux
sisteminiz olacak. Büyük ihtimalle artık çekirdek derlemenin o kadar zor
birşey olmadığını düşüneceksiniz.
Ayar yapmanız gerektiğinde, artık
Kcontrol, DrakeConf gibi grafiksel
arayüzler yerine konsolu açmayı tercih eder hale geleceksiniz. Proje sonrasında derleme konusunda da oldukça tecrübe kazanmış olacağınız
için artık yeni çıkan uygulamaları, dağıtımınıza özel paketlerinin hazırlanmasını beklemek zorunda kalmadan
kurabileceksiniz. Bu “*siniz”ler listesi daha da uzatılabilir ama bu kadar
örnek, anlatmak istediğimiz şey için
yeterli olmuştur herhalde.
S
ý
f
ý
r
d
a
n
Burada yine projenin kendi tanımında
kullanılan bir paragraftan yardım alalım:
L
i
n
u
x
Linux dağıtımlarını süpermarketten
veya fast-food restoranından alınmış bir hamburgere benzetebiliriz:
Hamburgerinizi yerken içinde tam
olarak ne olduğundan emin olmazsınız. Oysa LFS size hamburgerin nasıl yapıldığını anlatır; böylece daha
fazla inceleme şansınız olur, istemediğiniz şeyleri çıkarabilirsiniz ya da
Bağlantılar
[1] http://www.linuxfromscratch.org
[2] http://lfs.geleceklinux.org
Arman Aksoy
51 e-Lapis
hamburgerinizin içeriğini istediğiniz
gibi zenginleştirebilirsiniz. İçerikten
memnun kaldığınız zaman, bu içeriği
birleştirmeye başlarsınız. Hamburgerinizi kızartabilir, fırınlayabilir, barbekü ile pişirebilir veya çiğ yiyebilirsiniz. Seçim tamamen size aittir.
2) LFS'yi Özel Amaçlı
Kullanacaklar için
LFS, pek çok özel gereksinimi kolayca karşılayabilir. Örneğin önemli bir
proje için gömülü sistem geliştireceğinizi düşünelim. Real-time bir çekirdeğe ihtiyacınız var, fakat dağıtımların gömülü sistemler için sunduğu çözümler size uymuyor ve birileri sizin
ihtiyacınızı karşılayacak çekirdeği ve
yamalarını internette sunmuş. Diğer
çoğu dağıtımı kullanırken, bu tür dışarıdan bir çözüm kullanmak sizi oldukça uğraştırır, oysa ki LFS içinde
bu oldukça kolaydır. Olaya biraz yüzeysel bakarsak tek yapmanız gereken LFS kitabı dahilinde kurulan çekirdek yerine, kullanmak istediğiniz
özel çekirdeği kurmaktır.
Bir
LFS'yi
kurulumdan
sonra
100MB'a sığdırmak oldukça kolaydır.
Eğer gereksinimleri belirler ve LFS'yi
bu yönde özelleştirmeye devam
ederseniz daha da iyi sonuçlar alabilirsiniz. Örneğin LFS ekibi 8MB yer
kaplayan ve Apache web sunucusu
çalıştırmak için yeterli olan bir sistem
kurduklarından, belgelerinde bahsetmektedirler. Aynı şeyi popüler dağıtımlarla yapabilir miydiniz?
Pine: Nostaljik Postacý
P
ine® (- a Program for Internet News & Email) [1]
yazılımı neredeyse her dağıtımla birlikte yüklenir.
Eğer yüklenmediyse, her dağıtımın kendine ait
paket yöneticisi ile kolaylıkla kurmanız mümkün.
GUI, fare gibi X'in getirdiği özelliklerin hiçbirini kullanmamasından dolayı “pine” ı ilk çalıştırdığınızda korkabilirsiniz ve bir çoğumuzun alışık olmadığı bu ortamda çalışmak tuhaf gelebilir. Bununla birlikte alışma sürecini atlaktıktan sonra hiçbir sorunun kalmayacağını, ayrıca programı hızının sizi kesinlikle tatmin edeceğini belirtmeden
geçemeyeceğim.
e
P
o
s
t
a
c
ý
Elektronik postalarınıza daha kolay
ve hızlı erişmek istiyorsanız, mutlaka
„pine“ isimli küçük, komut satırı
posta istemcisine
bir göz atmalısınız.
Bu yazıda „pine“
kurulumu, ayarları
ve kullanımı hakkında kısa bilgi vereceğim.
X sunucusu kullanmayan kullanıcılar için vazgeçilmez bir program olmasının
yanında, benim gibi bazı işlemlerde zaman kazanmak isteyenlere, diğer posta
istemcilerine göre ciddi bir alternatiftir. Pine programını ilginç kılan sadece
hızlı olması değil, aynı zamanda uzaktan kullanımda da çok başarılı olmasıdır.
Farz edelim ki internetin en ücra köşesinde bir sunucumuz olsun. Bu sunucuya dünyanın her yerinden “ssh” üzerinden bağlanarak elektronik postalarımızı “pine” ile kontrol edebilir ve kolaylıkla cevaplayabilirsiniz.
Ayarlar
Pineìn ayarları çok detaylı (yaklaşık 200 tane ayar olanağı var) olduğundan,
burada sadece önemli ve gerekli olan ayarları açıklayacağız. İleride kendiniz
bu ayarları gönlünüzce değiştirebilirsiniz. Bu arada pineìn klavuzuna [2] bakabilir ve oradaki örnekleri de inceleyebilirsiniz.
Pine, postalarınızı posta kutularından tek başına(sendmail [3] ve fetchmail [4]
gibi sunucular olmadan) alamaz. Fetchmail olmadan, sadece internette bulunan pop3 veya imap sunucusuna tünel kurarak, sunucudaki postalara erişiminizi sağlar. Kendi başına posta kutularını belirli aralıklarla tarayamaz. Daha
doğrusu otomatik bir posta taşıma işlemini gerçekleştiremez. Bu yüzden sisteminizde kurulu ve çalışır fetchmail ve sendmail sunucuları olmalıdır.
Fetchmail, postaları internetteki posta kutularınızdan alır. Sendmail ise yerel
(local) sistemdeki posta kutunuza iletir. Burada fetchmail veya sendmailìn
kurulumuna yer vermeyeceğiz ve sisteminizde kurulu , çalışır haldeki fetchmail
ve sendmail sunucuları olduğunu varsayarak anlatıma devam edeceğiz.
Tüm ayarlar ~/.pinerc dosyasında yapılmaktadır. Metin düzenleyicisiyle boğuşmak istemeyenler, pine`ın kendi içindeki ayar menüsünüden ayarlarını yapabilir.
52 e-Lapis
Resim 1:
Pine ilk açılış
menüsü
e
P
o
s
t
a
c
ý
Pine ayarları
Temel Ayarlar
Bir terminal penceresi (aterm, xterm,
konsole, gnome-terminal vb) açarak,
“pine” yazdığınızda “pine” yazılımını çalıştırmış olursunuz. İlk defa çalıştırıldığı için, pine istemcisi, programcılar tarafından yazılan bir hoşgeldiniz metniyle birlikte açılıyor (Resim 1). Metni geçip ana menüye
ulaşmak için enter tuşuna basınız.
personal-name: Buraya kendi adınızı girebilirsiniz. Eğer girmesseniz
“passwd” dosyasındaki isminiz kullanılacaktır.
user-domain: Bu satırda postalarınızın tutulduğu sunucunun adresini
girmelisiniz. Örneğin ;
linux-sevenler.org
smtp-server: Sendmail posta iletme
işlemini sorunsuz gerçekleştirdiğinden bu satırı boş bırakabilirsiniz. Fakat isterseniz smtp.linux-sevenler.org
gibi bir smtp sunucu adresi de yazabilirsiniz.
Resim 2:
Ana Menü
Öncelikle önemli ayarlarımıza bir göz
atalım. Bunun için pine`ın ana menüsünde (Resim 2) “s” tuşuna basarak, ayarlar sekmesine geçiyoruz.
Tuşlar arasında şu an bizim için en
önemlisi “c” (Config) tuşudur. Config penceresine geçtikten sonra klavyemizin yön tuşlarıyla ayarlanmamız
gereken satırı işaretleyerek “enter”
tuşuna basmalısınız. Ardından bu satırdaki ayarları gerçekleştirmelisiniz.
Inbox-path: Eğer fetchmail sunucusunu kullanıyorsanız bu satırda yerel
posta kutusunun diskinizdeki yolunu
girmelisiniz,
mesela
“/var/spool/mail/kullanıcı_ismi” .
Eğer fetchmail kurulu veya çalışır
halde değilse, tünelleme için posta
sunucunuzun pop3 yada imap adresini girmelisiniz, mesela “mail.linuxsevenler.org/novalidate-cert” . (novalidate-cert eklemek zorunda kalabilirsiniz, baştan eklemekte fayda
var)
Signature-file: Bu satırda sadece
imza (signature) dosyasının bulunduğu yeri yazarsanız yeterli olacaktır.
Ama imza ayarını/metinini “ayar sekmesinde” “s” tuşuna tıklayarakta
değiştirebilirsiniz.
Character-set: Türkçe karakterleri
kullanabilmek için bu satıra
“iso8859-9” yazmalısınız.
Editor: Burada favori komut satırı
metin düzenleyicinizi seçmelisiniz.
Bu vim[5], pico yada nano olabilir.
53 e-Lapis
Vim, yaygın olarak kullanıldığından
örnek olarak onu kullanacağız. Editör
olarak vim kullanmak için bu satıra
“/usr/bin/vim” değerini girebilirsiniz.
Mail-check-interval: Pine'ın hangi
aralıklarla ayarladığınız klasörleri, dizinleri veya sunucuları yeni postalar
için taramasını istiyorsanız buraya
saniye cinsinden değerini girmelisiniz. 900 bu konuda iyi bir sayı. Böylece istemciniz çalıştığı sürece her 900
saniyede bir(15 dakika yani) ayarlı
posta kutularınızı yeni mesajlar için
tarayacaktır.
e
P
o
s
t
a
c
ý
Bu ayarları yaptıktan sonra “e” ve
“y” tuşlarına arka arkaya basarak,
ayar sekmesinden çıkıyoruz.
Pine kullanımı
Pine`ın ana menüsünde görüldüğü
üzere (Resim 2), istenilen noktaya ya
kısayollarla (mesela yeni mesaj yazmak için “c” (compose) tuşu) ya da
yön ve enter tuşlarından oluşan kombinasyonlarla ulaşılabilir. Bunun dışında “pine” ekranının en alttaki iki satırında kısayollar ve işlevleri yazmaktadır:
'”^” simgesi “ctrl” tuşunu belirtmektedir.
Önemli bir baska tuşta
“<” dir. Bu tuşla internet
tarayıcılarında
(mesela Firefox`da)
olduğu gibi bir önceki
sayfaya/sekmeye geri dönebilirsiniz.
Yeni bir posta yazmak için, ana menüde “c” (Compose) tuşuna basmalısınız. Açılan ekranda ilk satırda isminiz ve elektronik posta adresiniz
54 e-Lapis
yazmaktadır.
To: Buraya iletiyi yollayacağınız posta adresini girmelisiniz.
(Mesela
anotheruser@linuxsevenler.org)
Cc: İletinin bir kopyasının yollanacağı e-posta adresi. Birden fazla kopya
yollanacaksa, adresler arasına virgül
koymalısınız. Eğer kopya yollanması
gerekmiyorsa bu satırı boş bırakabilirsiniz.
Attachment: Eklentileri yönetmek
için bu satıra Resim3'te görüldüğü gibi eklentinin tam yolunu belirtmelisiniz. Ayrıca “ctrl+j” ve “ctrl+t” kombinasyonlarını arka arkaya uyguladığımızda, ekranda size bir dosya tarayıcı menüsü açaktır. Bu tarayıcıda
eklenecek dosyanızı seçtikten sonra
(enter basılarak seçilir), eklenecek
dosyaya bir yorum yazmanız beklenir. Yorumunuzu
yazdıktan sonra
tekrar “enter” tuşuna basarak posta
taslağınıza geri dönebilirsiniz. Bu
yolla çok kolay bir şekilde dosya ekleyebilirsiniz.
Resim 3:
Yeni mesaj
yazma menüsü
Subject: Konu başlığınının girilmesi
gereken satır.
Başlığı girip “enter” tuşuna bastıktan sonra karşınıza yukarıda ayarladığınız düzenleyiciye ait pencere gel-
meli. Mesajınızı yazmak (veya düzeltmek) için ilk önce “i” tuşuna basmalısınız. Eğer vim programını kullanmışsanız mesajınızı bitirdikten
sonra “esc” ve ardından “:wq” tuşlarını girmelisiniz. Tekrardan “enter”
tuşunu kullandığınız taktirde mesajınız yazılacak (w) ve vim ekranından
tekrar pine`ın taslak sayfasına çıkacaktır (q). Vim`de çıkış komutu
“:q”dur ve yazdırmak için ':w' kullanılır (not: burada ':' tuşuna basmanız
şart yoksa vim verdiğiniz komutları
çalıştırmaz), dolaysıyla ikisinin kombinasyonunu yani “:wq” kullanarak
zaman kazanabilirsiniz.
e
P
o
s
t
a
c
ý
Eğer değiştirmek istediğiniz herhangi
bir satır varsa, yön tuşlarıyla bu satıra ulaşabilir ve gereken değişiklikleri
gerçekleştirebilirsiniz. Şimdi geriye
sadece mektubunuzu yollamak kalıyor. Bunun için “ctrl+x” tuş kombinasyonunu kullanmalısınız. Ardından
“y” tuşuna basarak ekranın alt kısmındaki 'yollansınmı' sorusuna evet
dedikten sonra postanız sahibine
doğru uzun yolculuğuna başlamış
olur.
Adres defteri
Resim 4:
Adres Defteri
Adres defterine ulaşmak için ana menüde “a” kısayol tuşunu kullanabilirsiniz. Ardından açılan ekranda “@”
tuşunu kullanarak yeni bir adres kaydı yapabilirsiniz (Resim 4).
Nickname: Kaydı yapılacak posta
adresi sahibinin rumuz/takma ismi.
Eğer burada akıllı bir yöntem kullanırsanız, posta yazma işlemi hem
daha hızlı gerçekleşir hem de ana
menü üzerinden adres defterine girme işlemini yapmanıza gerek kalmaz. Postayı yazarken To: satırına
burada belirlemiş olduğunuz rumuzu
girmeniz yeterli olacaktır. Mesela rumuzları ismin baş harfi ve soyad olarak belirleyebilir (mesela Aytaç Kırmızı = akırmızı) ve böylece hem akılda kalıcı bir sistem sahibi olur hem
de postanın yollanacağı kişinin eposta adresini uzun uzun yazmadan gayet pratik bir şekilde bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Fullname: Kaydı yapılacak eposta
adresi sahibinin gerçek ismi ve soyadı.
Adress: Kaydı yapılacak eposta adresi
Tüm kayıtlarınızı girdikten sonra
“ctrl+x” tuş kombinasyonu ve ardından “y” tuşunu kullanarak kayıt işlemini tamamlarsınız ve oluşturmuş olduğunuz eposta adresi bağlantısı
bundan sonra adres defterinizde yer
alır.
Adres defteri ekranında, posta yazmak istediğiniz bağlantının yön tuşlarıyla üstüne gelip “c” tuşuna bastığınızda, direk olarak posta yazma ekranının açıldığını ve taslakta To: satırının seçtiğiniz bağlantıyı içerdiğini
göreceksiniz.
Gelen postalar
Eğer fetchmail ve sendmailì doğru
ayarladıysanız (ya da ayarlarda Inbox-path: satırında mail suncunuzu
55 e-Lapis
Resim 5:
Gelen Yeni
Mesajlar
yazdıysanız), ana menüde “i” tuşuna
basarak posta kutunuza ve yollanmış
ya da yedeklenmiş postalarınıza ulaşırsınız. Inboxù seçtiğiniz takdirde
yeni postalarınızı görüntüleyebilir
(eğer fetchmail yerine direk mail sunucusuyla bağlanma yolunu seçtiyseniz ek1 kutusuna bakmanızda fay-
larınızı seçebilir ve mesela “s” tuşunu kullanarak o postanın farklı kayıt
edilmesini sağlayabilirsiniz. “s” tuşunu kullandıktan sonra pine postanın nereye kaydedileceğini sorar. Burada postaya ve o postanın kategorisine göre bir isim verebilir ve bu isim
altında diğer postalarınızı da depolayabilirsiniz. Yeni gelen postalarınızı
okumak içinse, yeni postanın üstüne
gelip “enter” tuşuna basmanız yeterlidir. Tuşlar ve işlevleri kısaca ek2
kutusunda sıralanmıştır.
Sonuç
e
P
o
s
t
a
c
ý
da var) ve çeşitli tuşlarla postalarınızı işleyebilirsiniz (resim5).
“N” olarak işaretli postalarınız yeni
gelen ve henüz okunmamış olan mesajları tanımlar. Yön tuşlarıyla postaEk1: internette bulunan
mail sunucusuna bağlanma
Eğer fetchmail yerine direk
internette bulunan sunucuya bağlanma yolunu seçtiyseniz, ana menüde „i“ tuşunu kullanarak posta kutunuza geçmelisiniz. Gördüğünüz „Inbox“ ismindeki dizini yön tuşlarıyla işaretleyerek „enter“ tuşuna basın.
Ekranın alt kısmında size
ayarladığınız sunucunun
kullanıcı bilgilerini sormalı
(eğer sormuyorsa büyük ihtimalle ayarlarda bir hata
Aytaç Kırmızı
56 e-Lapis
Azla yetinmeyi bilen ve işlerini hızlı
bir şekilde bitirmek isteyen ya da internetteki (evdeki) uzaktan bir makinaya erişerek postalarını yönetmek
isteyen kullanıcılar için kesinlikle yararlı bir yazılım. Kullanımının oldukça
kolay olmasından dolayı şu ana kadar hep GUI kullanmış kullanıcıların
da göz atmasında büyük fayda var.
vardır. Tekrar gözden geçirerek bağlanmayı deneyiniz). İlk önce posta hesabınız için kullandığınız kullanıcı ismini girmelisiniz. Bu
işlemden sonra tekrar „enter“ tuşuna basmanız gerekecek. Bu sefer ekranın alt
kısmında size bağlanmak
istediğiniz hesabın şifresini
sorar. Şifrenizi girdikten
sonra tekrardan „enter“ yapın. Hesabın kullanıcı bilgileri doğru girildiyse, posta
kutunuzdaki postalara erişmiş olmanız ve ekranda
postanızdaki mesajları görüyor olmanız gerekir.
Bağlantılar
[1] http://www.washington.edu/pine/
[2] http://www.washington.edu/pine/user-guide/
[3] http://www.catb.org/~esr/fetchmail/
[4] http://www.sendmail.org/
[5] http://www.vim.org/
Deltup ile tasarruf yapýn
Deltup, bir programın tamamı yerine, diskinizde bulunan sürümü ile, en güncel
sürümü arasındaki farkı indirmenizi sağlayan programdır (bir yama gibi). Örnek bir durum incelemek gerekirse, “program-1.0.0.tar.bz2” zaten
“/usr/distfiles” içinde mevcut ve programımızın yeni sürümü çıktı. Bu durumda “deltup” kullanırsak, “program-1.0.1.tar.bz2” (dikkat yeni sürümü) yerine
sadece ikisi arasındaki farkı indirerek, yeni sürüme sahip olabiliriz. Bu sayede
hatırı sayılır bir trafik tasarrufu yapmış olacağız. Özellikle düşük hızlı internete sahip olanların ve dial-up kullanıcılarının mutlaka kullanması gereken bir
program.
G
e
n
t
o
o
Kurulum
Kullanmamız gereken 2 paket (deltup ve getdelta) var. Bu programlar henüz
kararlı (stable) olarak kabul edilmedikleri için, ilk önce aşağıdaki iki komutu
vermeniz gerekli:
# echo "app-portage/deltup ~x86" >> /etc/portage/package.keywords
# echo "app-portage/getdelta ~x86" >> /etc/portage/package.keywords
Daha sonra kurulum için aşağıdaki komut yeterli olacaktır:
# emerge getdelta
Ayarlama
Tüm Portage işlemlerinde “deltup” kullanmamız için, “make.conf” dosyasının içine aşağıdaki satırı eklememiz gerekiyor:
FETCHCOMMAND="/usr/bin/getdelta.sh \$\{URI\}"
Şimdi basit bir örnek ile açıklayalım:
# emerge -u xterm
Calculating dependencies ...done!
>>> emerge (1 of 1) x11-terms/xterm-200 to /
>>> Downloading http://ftp.belnet.be/mirror/rsync.gentoo.org/gentoo/dis
tfiles/xterm-200.tgz
Searching for a previously downloaded file in /usr/portage/distfiles
We have following candidates to choose from
xterm-197.tgz
The best of all is ... xterm-197.tgz
Checking if this file is OK.
Trying to download xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu
57 e-Lapis
--07:31:13-- http://linux01.gwdg.de/%7Enlissne/deltup.php?have=xterm197.tgz&want=xterm-200.tgz&url=ftp://invisible-island.net/xterm/xterm200.tgz&version=0.6
=> `deltup.php?have=xterm-197.tgz&want=xterm200.tgz&url=ftp:%2F%2Finvisible-island.net%2Fxterm%2Fxterm200.tgz&version=0.6'
Resolving linux01.gwdg.de... 134.76.13.21
Connecting to linux01.gwdg.de134.76.13.21:80... connected.
HTTP request sent, awaiting response... 302 Found
Location: ftp://134.102.3.5/deltup/xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu following
--07:31:17-- ftp://134.102.3.5/deltup/xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu
=> `xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu'
Connecting to 134.102.3.5:21... connected.
Logging in as anonymous ... Logged in!
==> SYST ... done. ==> PWD ... done.
==> TYPE I ... done. ==> CWD /deltup ... done.
==> PASV ... done. ==> RETR xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu ... done.
Length: 37,862 (unauthoritative)
100%====================================> 37,862 18.21K/s
07:31:22 (18.18 KB/s) - `xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu' saved 37862
GOT xterm-197.tgz-xterm-200.tgz.dtu
Successfully fetched the dtu-file - let's build xterm-200.tgz...
xterm-197.tgz -> xterm-200.tgz: OK
cleaning up This dtu-file saved 644 kB (94%) download size.
>>> md5 src_uri ;-) xterm-200.tgz >>> Unpacking source...
>>> Unpacking xterm-200.tgz to /var/tmp/portage/xterm-200/work
>>> Source unpacked.
G
e
n
t
o
o
Sistemimizde xterm-197 kurulu ve xterm-200 sürümü çıktığını farz edelim.
Örneği incelediğimizde, xterm-197'yi xterm-200 sürümüne yükseltmek için,
37kb 'lık bir download gerçekleştirilmiş.
“/usr/portage/distfiles” bir kontrol edelim:
# ls /usr/portage/distfiles/xterm-* -l
-rw-rw-r-- 1 root portage 690331 Dec 29 07:11 /usr/portage/distfiles/xterm-197.tgz
-rw-rw-r-- 1 root portage 697480 Apr 15 07:31 /usr/portage/distfiles/xterm-200.tgz
697 KB yerine 37 KB boyutunda bir dosya indirdik ve en yeni sürüme sahip olduk. Basit bir hesaplama yaparsak:
37/697 = ~ 0.05
Bu durumda yaklaşık %95 bant genişliğinden tasarruf etmiş oluyoruz.
Sizce bu programı kullanmaya değmez mi?
Mesut Öztürk
58 e-Lapis
Kýskandýracak Masaüstleri
Gdesklets nedir?
M
a
s
a
Ü
s
t
ü
59 e-Lapis
İnsanlar Linuxt,a çoğu
ayar komut satırından yapılıyor diye Linux'un masaüstünü de bununla paralel zannediyor. Ama görenleri kıskandıran hatta bana
da Linux kurun dedirtecek
masaüstlerine sahip olabilirsiniz. Nasıl mı? Tabii ki
Gdesklets sayesinde...
Gdesklets masaüstünüzde
hoş görüntüler yaratmanızı
sağlayan, aynı zamanda
kullanışlı minik uygulamalardan ve görüntülerden
oluşan gelişmiş bir program
yapısıdır.Kuracağınız bir
program ve tamamen sizin
zevkinize göre seçeceğiniz görüntüler(display) ile inanılmaz
hoş masaüstlerine sahip olabilirsiniz.
Kısaca bir desklet iki kısma ayrılır. Bunlar algılayıcılar(Sensor) ve görüntüleyicilerdir(display).Sensorler bilgi transferini kontrol eder.Örneğin hava durumu ile ilgili bir sensor bir
web sayfasından hava durumu bilgilerini okur. Bir saat sensoru işletim sisteminden saati öğrenir... Display'lerin görevi
ise sensor'lerden sağlanan bilgilerin kullanıcıya sunulmasıdır.
Aşağıda çok hoş bir gdesklets'li masaüstü örneği var.Bu yazının sonunda belirtilen adreslerdeki ekran görüntülerinden
esinlenerek sizde kendinize bunun gibi bir masaüstü yapabilirsiniz.
M
a
s
a
Ü
s
t
ü
60 e-Lapis
Gdesklets Kurulumu
Gdesklets Kullanımı
Gdesklets kurulumu için gereken yazılımlar aşağıda listelenmiştir. Bununla beraber bazı programcıkların
kendine özel, daha başka bağımlılıkları olabilir.
Kurduktan sonra yukardaki program
penceresini görüyorsanız kurulum
aşaması bitmiş demektir ve bundan
sonra yükleyeceğiniz displayler sizin
seçim ve zevkinize kalmış. Başlangıç
olarak otomatik kurulu bir display olmayacaktır.
Python 2.3 veya sonrası
pygtk 2.4.0 veya sonrası
libgtop 2.8.0 veya sonrası
librsvg
GConf
gnome-python 2.6.0 veya sonrası
gnome-python için GConf desteği
Gdeskletsin
son
sürümü
olan
gDesklets-0.34.3 paketini ister paket
yöneticisiyle, ister kaynak koddan
derleyerek kurabilirsiniz. Burada kurulumun detaylarından bahsedilmeyecektir. Kurulumdan sonra bir sorunla karşılaşmadıysanız aşağıdaki
iki komutu verdiğinizda Gdesklets'i
kontrol etmeye yarayan yani görüntüleyiciler ve sensorlar ekleyebileceğiniz, kaldırabileceğiniz programı başlatabilirsiniz.
$ gdesklets start
$ gdesklets shell
http://gdesklets.gnomedesktop.org
adresine girdikten sonra gdesklet'inizi kendiniz donatacaksınız. Bu adreste soldaki menüden “Displays & Sensors “ bağlantısına tıklıyoruz. Bu menüden sonra gelecek liste öntanımlı
olarak özelliklerine göre kategorilendirilmiş şekildedir..
“Date & Time” bölümünde çok çeşitli saatler, takvimler bulunuyor. Ayrıca saatler de dijital, analog gibi kategorilere ayrılmış.
”Alarms and Alerts” bölümünde not
yazabileceğiniz stick görüntüleyici,
TODO list gibi hatırlatıcı mesajlar
içeren görüntüleyiciler ile gerisayım
yapan, Gmail hesabını kontrol eden
uyarı görüntüleyiciler var.
M
a
s
a
Ü
s
t
ü
”News” bölümünde çeşitli özelliklere
sahip haber ve RSS okuyucular
”Weather” bölümünde ise hava durumu gösteren görüntüleyiciler bulunuyor.
”System Info” bölümünde ise sistem
durumu ile ilgili çeşitli görüntüleyiciler var. Bunların arasında bellek kullanımı, disk kullanımı, işlemci kullanımı, ağ bilgileri, kablosuz ağ, log görüntüleyiciler, laptoplar için pil durumu, sistemde bulunan kullanıcılar,
nvidia ile ilgili bilgiler, mürekkep seviyesi, disk sıcaklığını sayabiliriz. Zaten en çok kullanılan görüntüleyiciler
de bu bölümün altında yer alıyor.
61 e-Lapis
”Misc” bölümünde ise herhangi bir
kategoriye ait görülmeyen, konulamayan çeşitli görüntüleyiciler var.
Hepsinden bahsedemeyiz tabii ama
ne kadar çeşitli olduğunu anlatmak
için Ebay sitesinde istediğiniz bir şeyi arayan görüntüleyici ile dünya nüfusu gösteren bir görüntüleyicinin var
olduğunu söylemek yeterli.
”Toolbars and Launchers” bölümünde masaüstünüz için çeşitli başlatıcılar, araç çubukları bulunuyor.
”Music and Audio” bölümünde çoklu ortam uygulamaları için kontroller
bulunuyor. Örneğin bu bölümde
Xmms programı için masaüstünün
köşesinde şarkı ile ilgili bilgilerin görüntülendiği, şarkı atlatma, durdurma
gibi işlemlerin yapılabildiği bir görüntüleyici bulabilirsiniz. Bu bölümde genel amaç başta da söylediğimiz gibi
çoklu ortam uygulamalarının durumlarını gösterip, onları belli bir seviyede kontrol edebilmek. Tabii daha bir
çok değişik çokluortam uygulaması
için de görüntüleyiciler mevcut. Liste
sadece Xmms ile sınırlı değil.
“Internet and Email” bölümünden
örnekler vermek gerekirse; e-posta
bilgilendiricileri, Gaim programındaki
kullanıcıların özelliklerini gösteren bir
görüntüleyici ile masaüstünüzden
chat yapabileceğiniz bir görüntüleyici
de mevcut.
M
a
s
a
“Fun and Amusements” bölümünde
oyun, resim, minik animasyonlar gibi
daha çok estetik görüntüleyiciler var.
“Cultural” bölümünde kültürle ilgili,
daha çok dinlerle ilgili görüntüleyiciler bulunuyor.
Kategoriler içinden kurmak istediği-
Ü
s
t
ü
niz görüntüleyicinin linkini tıkladığınızda görüntüleyici hakkında
daha geniş bilgiye (tabii ingilizce olarak) ulaşabilirsiniz. Yeni açılan pencerede tar.gz yada tar.bz2 uzantılı
dosyayı bilgisayarınıza indirdikten
sonra iki şekilde kurabilirsiniz. İlk yol
olarak indirdiğiniz dosyayı, Gdesklets
Shell penceresinde “File >> Install
package” ile açılan pencereden görüntüleyicinin yolunu girerek ya da
ikinci yol olaraksa shell penceresine
dosyayı sürükleyerek. Sanırım ikinci
yol daha kolay. Daha sonra shell
penceresinde kurduğunuz görüntüleyiciyi listede görebilirsiniz. Bunu masaüstünüze yerleştirmek için de iki
yolumuz var. İstediğiniz görüntüleyiciyi seçtikten sonra “File >> Run
selected display” dediğinizde görüntüleyici fareye tutturulmuş şekilde
sizden masaüstünüzde yerleştireceğiniz yeri bulup tıklamanızı bekler.
Görüntüleyiciyi yerleştirmek için bir
diğer yol da shell penceresinde listelenmiş görüntüleyiciyi çift tıklamak.
Görüntüleyiciyi ile ilgili ayarlamalar
yapmak için üzerine gelip sağ tıklamak yeterli. Ayrıca bu menüden görüntüleyiciyi kaldırmanız da mümkün.
Daha Fazlası
Gdesklets sayfasında bir de forum bulunuyor. Aşağıdaki adresen ulaşabilirsiniz :
http://gnomesupport.org/forums
Gdesklets Geliştirici Kitabı
http://www.gdesklets.org/develbook/book.html
Desklets Yapmak İçin Bir Belge(Howto Make Desklets)
http://www.pycage.de/howto_desklets.html
Ekran Görüntüleri
http://www.lynucs.org/?gdesklets
http://gnomesupport.org/forums/viewtopic.php?t=4302
Orcun Apaydın
62 e-Lapis
giFT Paylaþým Programý
P
P
2
p
2P programları genel olarak kullanıcıların bir sunucunun koordinatörlüğünde
birbirlerinin dosyalarını görmesi
araması ve indirmesi yöntemine
dayanır. Sunucular burda sadece yönlendirici görevindedir.
Kullanıcılar istediği dosyayı
paylaşmakta serbest olduğu için
bu P2P programlarının imajının zedelenmesine ve bu programların yapımcılarına dava açılmasına neden olabilmektedir. Oysa ki burada aktif rol
oynayan sunucular ya da programlar
değil kullanıcıların kendileridir.
Linux'ta en çok tercih edilen P2P programlarından biri olan giFT bu ilgiyi
gerçekten hakediyor. Core-GUI sistemi (çekirdek ve arabirimin birbirinden bağımsız çalışması) ile çalışması, eklentiler sayesinde pek çok ağa
destek verebilmesi, giFT programını
diğer P2P programlarından ayırıyor.
Linux yüklü bilgisayarınıza giFT kurmak istediğinizde , ağ eklentileri de
dahil olmak üzere yüklenecek paketlerin listesi şöyledir :
giFT [1]
gift-fastrack [2] (seçmeli bir paket,
KaZaa ağına bağlanmak için gerekli)
gift-ares [3] (seçmeli bir paket, Ares
ağına bağlanmak için gerekli)
gift-opeft [1] (seçmeli bir paket,
giFT projesi ile geliştirilmiş bir ağ)
gift-gnutella [1] (seçmeli bir paket,
Gnutella ağına bağlanmak için gerekli)
63 e-Lapis
OpenFT ve Gnutella eklentileri giFT
kaynak kodu ile beraber dağıtılmaktadır. Ancak paket yöneticilerinde
(portage, apt ..) ayrı paket olarak
geçmektedir. GiFT ana sayfasından
gerekli paketleri hazır olarak bulabilirsiniz.
Yukardaki paketlerin kurulumu esnasında aşağıdaki paketlere bağımlılık
duyabilirler. Bu yüzden kurulum
CD'nizden aşağıdaki paketleri bulup
kurmayı unutmayın:
perl, libogg, libvorbis, zlib, bzip2, db
Gerekli paketleri kurduktan sonra
“gift-setup” yazarak ayarlamalara
geçebiliriz. Ayarlama sırasındaki
önemli adımlar şunlar:
Boolean determining whether or
not this file has been reviewed and
iscomplete. giFT will fail to start
unless this is non-zero. This is
doneso that we can make sure
you, at the very least, read through
this file.
Default: 0
/main/setup [0] 1
Bu adımda varsayılan değer olan 0
değiştirilmezse program çalışmaz.
Burayı “1” yaparak geçin. Bu ayarları
yaptığınızı teyit etmek için konulmuş
bir değerdir.
Colon separated list of protocol
plugins to load by default. If dynamiclibrary support is enabled,
the plugin specified will be stat'd
to check ifit is a loadable path. If
that fails, the fallback method is to
attempt toconstruct the fully qualified path based on the configured
environment.
NOTES: Without dynamic library
support, this plugin must have be-
en compiled into your giFT binary.
With, this plugin must exist in the
installed plugin directory. giFT V will output this path to you, if
you are not sure.
Protocol names are case sensitive,
so use OpenFT, not Openft.
For example, to use the OpenFT
and Gnutella protocols use:
OpenFT:Gnutella
Default: none
/main/plugins [OpenFT]
OpenFT:Gnutella:Ares:FastTrack
Bu
adımda,
kullanılacak
eklentilerin,
büyük-küçük
harf duyarlılığına sahip adlarının örnekteki gibi “:” ile
ayrılarak girilmesi gerekli.
Eklenti ayarlarında kullanacağınız portlar önemlidir. Çünkü bir
NAT arkasında iseniz (Örn: ADSL
Router Modem) bu portların yönlendirilmesi gerekecektir. Port yönlendirme konusunda geniş bilgi için
http://www.portforward.com adresine
başvurabilirsiniz.
P
2
p
If you are behind a NAT and you
are forwarding the above port set
this to 1
i.e. you forward outside_ip:port ->
inside_ip:port
outside_ip and inside_ip are determined automatically.
Serkan Kaba
64 e-Lapis
Set this to zero if you are not forwarding.
/main/forwarding [0] 1
Port yönlendirilmesi yapılıyorsa
FastTrack ayarlarında yukarıdaki soruya 1 yanıtını vermelisiniz.
Bu adımdan sonra giFT programını
kullanabilmemiz icin bir arayüz gerekecektir. Arayüzler ile ilgili linklere
[4] adresinden ulaşabilirsiniz. Bu yazıda APOLLON [5] arayüzünden bahsedeceğim. Başarılı bir apollon ve
giFT kurulumu yaptı iseniz açılışta
ayaralanan ağlara bağlanacaktır.
Gnutella ağına bağlanma konusunda
sorun
yaşıyorsanız
"wget
http://apollon.sf.net/gnutella/nodes -O ~/.giFT/Gnutella/nodes" komutunu işleterek sorunuzu çözebilirsiniz.
Apollon Ayarlarında Önemli Noktalar
Behavior > Docking > Enable docking
(tray özelliğini açar)
Behavior > Background > Allow
downloads in the background
(Apollon kapandığında giFT kapanmaz ve download a devam eder)
Apollon kdemultimedia paketi kurulduğunda önizleme de yapabilmektedir. Pek çok ağa bağlanabilmesi,
bağlanabildiği ağların sayısının eklentilerle genişletilebilmesi ve pek
çok arayüzle kullanılabilmesiyle göz
dolduran giFT paylaşım programı
gerçekten P2P programları arasında
yerini sağlamlaştıracak gibi gözüküyor.
Bağlantılar
[1] http://www.giftproject.org/
[2] http://gift-fasttrack.berlios.de/
[3] http://gift-ares.berlios.de/
[4] http://gift.sourceforge.net/software/guis.mhtml
[5] http://apollon.sf.net/
Çoklu ortam terimleri
L
Ç
o
k
l
u
O
r
t
a
m
inux
da
multimedya deyince
akla gelen bir sürü program ve bu
programlarla yapabileceğimiz
yüzlerce işlem
geliyor. Filmleri
formatlar arasında dönüştürmek, kesip biçmek, boyutunu küçültmek için farklı kod çözücüler ile kodlamak ve daha bir çok işlemi, hızlanan işlemciler ve artan bellek miktarları ile bir iki saat gibi kısa
bir sürede kolayca yapabiliyoruz. Bu
yazımızda, ileride bolca bahsedeceğimiz kod çözücü ve formatlarının ne
anlama geldiğini anlatmaya çalışacağız. Böylece sonraki sayılarımızda
vereceğimiz uygulamaların daha kolay anlaşılacağını ve uygulanabileceğini düşünüyoruz.
Taşıyıcı (container) nedir?
Video dosyalarımız, ses ve görüntünün çeşitli kodlayıcı yazılımlarla kodlanıp bir araya getirilmesinin kombinasyonları ile oluşurlar. Bir görüntü
dosyası kendine uygun bir ses dosyası ile bir araya gelerek bir video
dosyası oluşur. İşte bu ikisini bir araya getiren formata taşıyıcı adı verilmiştir. Bazı taşıyıcılar, aynı DVD'lerde olduğu gibi, ses ve video kanallarının yanında altyazı kanalını da barındırmaktadır. En bilinen taşıyıcı formatları avi,ogm,matroskadır
Avi : (Audio Video Interleave) En çok
karşılaşacağınız video formatıdır. Bu
format video ve sesin birbirine bağlanma çeşidini belirlemekle birlikte
65 e-Lapis
kodlayıcıları çok çeşitli olabilir.
Matroska : Aviye benzeyen fakat altyazı kanalı ogm ses ve değişken bitrate destekleyen yeni bir taşıyıcı formattır. .mkv video dosyaları için kullanılır, .mka ise acc,ac3,dts,pcm ve
mp3 gibi ses formatlarını destekleyebilen matroska ses dosyaları için kullanılır. Matroskanın en ilginç kısmı
ise .mks adı verilen altyazı kanalını
bünyesinde bulundurabilmesidir.
OGM : Ogg dosya taşıyıcısı adını
OGg Media’dan alır. OGM AVI'ye alternatif olarak kullanılmaktadır. Ses
olarak Ogg Vorbis, MP3 and AC3 kullanabilir ayrıca tüm video formatlarını
ve altyazıları içerebilir.
MPEG : Açılımı Motion Picture
Expert Group olup, bu grup tarafından belirlenen dijital video'daki standardın adıdır. Yarattıkları arasında:
MPEG1 standardı (Video CDlerde
bulunan), MPEG2 standardı (DVDlerde ve SVCDlerde), MPEG4 standardır(Yüksek sıkıştırma sağlar). MPEG1 veya MPEG-2 kullanan videolar genellikle ya .mpg yada .mpeg uzantısını kullanırlar. M1v ve M2v video formatını kullanırlar.
Bu formatlara rastlayabileceğimiz
çok çeşitli medyalar karşımıza gelmektedir. Bunların arasında en çok
karşılaştıklarımız ise (s)vcd dvd ve
divx/vxid ile kodlanmış olan avi dosyalarıdır. Şimdi bu formatları kısaca
tanıyalım.
VCD : MPEG1
tabanlı bir formattır. Sabit ,
Ç
o
k
l
u
O
r
t
a
m
66 e-Lapis
1150 kbit bitrate'e ve 352x240 çözünürlüğe sahiptir. Genellikle düşük kalitede video içerirler. VCD'ler ve
SVCD'ler süreye dayalıdır, yani bir
diskin kapasitesinden daha büyük bir
MPEG film gene de (süre sayesinde)
74 dakikalık bir CD'ye sığabilir. Yani
74 dakikalık 800 Mb bir dosyayı 700
mblık bir cdye hiç zorlanmadan sığdırma şansınız bulunmaktadır.
SVCD: MPEG2 tabanlıdır (DVD) ve
2500kbit'e kadar değişken(variable)
bitrate değerlerine izin verir, ayrıca
480x480-NTSC- çözünürlüğe sahiptir, ve oynatıldığı zaman 4:3 görüntü
oranını alır. Değişken bitrate'ten dolayı tek CD'ye sığacak uzunluk kesin
bilinmemekle birlikte 35-60 dakika
arasındadır.
DVD:
Yüksek çözünürlük (720xX)
ve yüksek bitrateli MPEG2 görüntü, yüksek kalitede AC3/DTS ses kanalları ve altyazı
desteği olan çok gelişmiş bir formattır. Çeşitli çekim açıları, çoklu dilde
ses ve altyazı olanağı da sağlayabilmektedir.
Kod Çözücü/ Kodlayıcı nedir?
İngilizcesi codec olan bu terim video
ve ses dosyalarınız belli algoritmalar
kullanılarak sıkıştırılması ve boyutunun çok daha küçültülmesini sağlıyor. Böylece 7-8 GB olan dvdlerimizi
1-1.5 gb kadar boyutlara hemen hemen hiç kalite kaybı olmadan sıkıştırılıp yedeklenmesi sağlanabiliyor.
Böylece dosyalarımızı kolayca internete yükleyip paylaşabiliyoruz. Günümüzde en çok kullanılan video
kodlayıcısı açık kaynak olarak geliştirilen XviD’dir. Hem sıkıştırma oranı
hemde lisansından dolayı dvd yedekleme ve formatlar arasında geçiş
yapmak için en çok kullanılan video
kodlayıcısıdır. Şimdi kod çözücüler/kodlayıcıların en çok bilinen türlerini inceleyelim.
Video Kodlayıcıları :
DivX: Şu anda
iki tane DivX
versiyonu görüyoruz: DivX
;-) , Microsoft
MPEG4 codeclerinin dönüştürülmüş
halidir.(Windows Media Video V3).
Bu codecler Microsoft tarafından
Windows Media mimarisinin bir parçası olarak ASF için yaratılmıştı.
DivX'i yapanların yaptıkları ise Microsoft'un MPEG-4 codecini AVI formatında şifreleme yapabilecek şekilde
geliştirdiler, ve adını da DivX yaptılar. DivX'in son versiyonları da Windows Media Audio Codec'in alıntı bir
versiyonunu - DivX audio -'yu içlerinde bulunduruyorlar.
Diğer DivX ise DivXNetworks tarafından geliştirilen yeni bir MPEG-4 video codecidir. Yeni codec çok gelişmiş olup 2 pass(2 aşamalı) sıkıştırma
özellikleri sunmaktadır. Ayrıca codec
eski DivX ;-) (DivX3) filmlerini de oynatabilmektedir. Yeni codec DivX4
olarak bilinmektedir.
XviD: XviD aslında Linux dünyasında sıkça karşılaştığımız bir kelime oyunudur, tersten okursanız tanıdık bir şeyle karşılaşabilirsiniz. XviD bir open source
MPEG-4 codec'idir ki DivX'den daha
iyi kalite verir.Bir ara geliştirilmesi
durdurulmuş olsa da son günlerde
dvd yedeklemek için
hemen hemen kullanılan tek kod çözücü diyebiliriz.
Ogg Theora : Ogm
dosyalarında kullanılan
video
kodlayıcısıdır.
BSD lisanlı Ons’s VP3
üzerine geliştirilmiş-daha çok özellik
ve sıkıştırma içerir- olan açık kaynaklı bir video kodlayıcıdır. Günümüz
Mpeg4 kodlayıcıları, RealMedia ve
Win-media kodlayıcıları ile yarışabilecek sıkıştırma teknikleri içermektedir .
Ç
o
k
l
u
Bu bölümde sayacağımız daha yüzlerce kod çözücü (indeo,elecard, windows media ve daha bir çok gereksiz
tür daha) bulunmaktadır ama asıl olarak geleceğin video sıkıştırma algoritmaları yukarıda saydıklarımızdan
ibarettir.
O
r
t
a
m
Ses Kodlayıcıları :
Ali Can
67 e-Lapis
Ac3 : Açılımı
Audio Coding
3 olup AC3
şu anda Dolby Digital ile aynı anlamda kullanılmakta. Dolby Digital gelişmiş bir ses
sıkıştırma teknolojisidir ve 6 ayrı kanal içinde 448kbit/s ye varan düşük
ses frekanslarını verebilen sıkıştırma
sunmaktadır.
DTS: Digital Theater Systems Digital
Sound kısaltmasıdır. Dolby Digital gibi çok kanallı ses
veren ev sinema sistemleri ve dvd
disklerde kullanılır. Sadece DTS destekli hoparlör ve dvd oynatıcılar tarafından kullanılır. Ac3 den daha yüksek bitrate sunmaktadır.
MP3 : Mpeg-1 Layer3 olarak bilinir.
en çok kullanılan ses sıkıştırmasıdır.
İnsan kulağının duyamayacağı kısımların kodlayıcı tarafından elenmesi
yolu ile çok yüksek sıkıştırma sağlar.
128kbit/s ile kodlanmış bir MP3 hemen hemen cd kalitesinde ses vermektedir.
MPA: mpeg audio. Mpeg dosyalarında kullanılan ses biçimidir.
Ogg vorbis: xiph.org tarafından geliştirilen ikinci çokluortam projesidir(ilki ogg theora). Mp3 den daha iyi
sıkıştırma sağlayan ses kodlayıcısıdır.
Bu sayımızdaki multimedya terimlerini taşıyıcı video ve ses kodlayıcıları ile bitiriyoruz. Önümüzdeki sayıda video ve ses kodlama sırasında
ve çokluortam dünyasında sıkça duyduğunuz terimleri anlatmaya çalışacağız. Hepinize güzel günler.
AVI Dosyalarýný SVCD yapalým
B
Ç
o
k
l
u
o
r
t
a
m
ilgisayarınızdaki divx ya da avi formatındaki film dosyalarını arkadaşlarınız veya ailenizle birlikte DVD çalar karşısına geçip, rahat rahat geniş ekranlı TV ekranında izlemek ihtiyacı duyanlara, bu yazıda Linux altında bunu nasıl gerçekleştirebileceklerini kısaca anlatacağım.
Bazılarının aklına hemen “işte bilgisayar var, AVI formatlı film var, neden
DVD de seyredelim” gibi bir soru aklınıza gelebilir. Benim için en büyük etken, bilgisayarda sürekli çalışan FAN ve bunun çıkardığı gürültü. Film seyrederken 1.5 saat boyunca FAN gürültüsü beni rahatsız ediyor. Bu yüzden bütün
filmleri tercihen DVD çalar karşısında seyretmeyi tercih ediyorum. Ayrıca oturma odamda büyük bir koltuğum var ve TV karşısına geçip, bilgisayar başında
olduğundan çok daha rahat bir şekilde filmi izleyebiliyorum.
SVCD (Super Video CD) her DVD çalar aygıtının oynatabileceği, VCD'den
daha iyi kaliteye sahip olan bir formattır. En iyi MPEG-2 standardı olan
480x578 pixel değerlerini kullanılır. Bu yüzden günümüzde bu formatı çalamayacak DVD çalar neredeyse yok gibidir.Linux altında SVCD formatlı filmler
oluşturmakta oldukça basittir. Bunun için ilk önce aşağıdaki programların sisteminizde kurulu olması gerekmektedir:
Transcode, Mplayer, Vcdimager, MJpegtools, Mpeg2Dec, Avifile, cdrdao
Bu programlar genelde sisteminizde mevcut değildir. Ancak büyük ihtimal ile
kurulum CD'lerinizde vardır. Eğer CD'nizde de mevcut değil ise,
www.google.com adresinden kısa bir araştırma yaparak, gerekli olan paketlere kolayca erişebilirsiniz.
SVCD formatındaki filmleri hem konsoldan hemde grafiksel arayüzü olan programlar yardımı ile yapabilirsiniz. Benim tercihim konsol tabanlı programlar olmakla birlikte, grafik arayüzü olan Kavi2svcd [1] adındaki programda tercih
ettiğim programlar arasındadır . Kullandığınız Linux dağıtımında gerekli olan
bütün paketlerin kurulu olduğunu farz ediyor ve işlemlerimize başlıyoruz.
Mevcut bir AVI dosyasının ilk önce MPEG2 formatında çevrilmesi gerekir.
Çünkü kullandığım DVD çalar malesef DIVX formatındaki (mesela avi) dosyaları çalabilecek olan DVD çalarlardan değil. Bu yüzden AVI filmlerini ilk önce
MPEG2 formatına çevirmem ve sonra CD üstüne yazmam gerek.
Aşağıdaki komut, benim kullandığım komutun aynısıdır. Yani bir AVI formatındaki filmden mpeg formatında bir dosya oluşturuyorum:
$ transcode -i istediginiz.avi -x mplayer,mplayer -o cikti -V \
ympeg2enc,mp2enc -X 18,13,16 -F 4, "-S 792 -B 260 -V 230" -E 44100 -b 192
Şimdi bu komutu ve kullanabileceğiniz seçenekleri kısaca açıklayalım :
68 e-Lapis
Ç
o
k
l
u
o
r
t
a
m
-i
: İşlenecek olan avi dosyasının ismidir, yani orjinal avi dosyası.
-x
: Kullanacak olduğumuz kodlayıcı (“-x mplayer,mplayer” ya da Avifile kodlayıcısı “-x af6,af6”)
-o
: İşlem sonucunda olusacak olan MPEG dosyasının ismidir.
-V
: “.yuv” dosyası için takas dosyası oluşturulacağını belirtir. (eğer renk
kayması ya da bozulması görülürse “-V” yerine “-k” kullanılabilir)
-y
: video (mpeg2enc, mpeg, divx5) ve ses kodlayıcısı (mp2enc, toolame,
divx5)
-X
: Büyütme yüksekliği, genişliği, çarpanı (aşağıda, örnek bir betik ile basitçe anlatılacaktır).
-B
: Küçültme yüksekliği, genişliği, çarpanı tanımlar.
-Y
: Encode ederken karelerin kenarlarına çerçeve ekleneceğini belirtir. J
: Yukarı, sağ, aşağı, sol (kernalık konumlarını belirtir).
-F
: Video kodlama seçenekleri (-F 4=svcd, -F 3=vcd).
-E
: Ses örnekleme değeridir. Bu ayar genelde 44.1 kHz'dir. -b
:
Ses kalitesidir (bitrate). SVCD için 192 Kbps ve VCD için 224 Kbps seçilebilir.
Bu değerler genelde tavsiye edilen değerlerdir.
-S
: 792 ise bir CD'ye yazılabilecek veri miktarıdır (overburn kullanılmadan). Eğer AVI dosyasının boyutu fazla ise, oluşacak olan image dosyamız
792MB'lık parçalar halinde oluşturulur.
-X değerinin Skript ile hesaplanması
Burda üzerinde durmamız gereken bir başka nokta var: “-X” değerinin hesaplanması. Bu hesaplamayı basit bir betik(script) yardımı ile hesaplayabilirsiniz.
Bu betiğin ismi “zoomto [2]” ve internet üzerinden [2] kolayca indirebilirsiniz.
Bu betiği kullanmamdaki amaç üzerinde çalıştığım avi dosyasının boyutlarının
512 x 288 pixel olması ve benim istediğim boyut ise 720x576 pixel, yani normal SVCD standart ebatları. Buna göre hesaplamak için betiğini kullanabiliriz
ya da şu şekilde elle hesaplayabiliriz: 576-288=288 (eni) | 720-512=208 (boyu)
288/16=18 | 208/16=13 |
Betik yardımı ile de kolayca hesaplayabilirsiniz:
$ sh zoomto.sh
orjinal_boyut
istedigimiz_boyut
$ sh zoomto.sh 512x288 720x576
Multiples of 32: -X 9,7,32 -Y 0,8,0,8
Multiples of 16: -X 18,13,16 Multiples of 8: -X 36,26,8
Bu şekilde netice alıyoruz ve hangi çarpanı istiyorsak onu yazıyoruz. -X/-B seçeneğine eğer sizin seçeneğiniz farklı ise ona göre -X ve -B çıkabilir. Bu bilgileri topladıktan sonra, yukardaki AVI den MPEG oluşturacak olan komutu verebiliriz. Bu işlem oldukca uzun sürebilir (1 veya 1.5 saat). İşlem bittikten sonra dizinde yeni iki dosya oluşur. Bunlar “cikti.m2v” ve “cikti.mpa” (ses ve görüntü) dosyalarıdır. Daha sonra bu dosyaları “mplex” yardımıyla birleştiriyoruz:
69 e-Lapis
$ mplex -f 4 -o istediginiz_film_ismi_%d.mpg cikti.m2v
cikti.mpa
“-f 4” seçeneği SVCD için ve “-f 1” seçeneği ise VCD içindir.
NOT : “istediğiniz_film_ismi” sonunda “_%d.mpg" parametresinin yazılması şarttır. “%d” yerine daha sonra, parçaların sıra numaraları gelir:
örn. film_ismi_1.mpg
film_ismi_2.mpg
Yukarıdaki verdiğimiz komut işlemi bitince, bulunduğunuz dizinde yeni
- film_ismi_1.mpg
- film_ismi_2.mpg
Ç
o
k
l
u
dosyalarını göreceksiniz.. MPEG dosyalarını oluşturduktan sonra “cue/bin”
image dosyalarını hazırlayıp, kolayca CD ye yazdırabiliriz:
$ vcdimager -t svcd -c ilkcd.cue -b ilkcd.bin film_ismi _1.mpg
$ vcdimager -t svcd -c ikinci.cue -b ikinci.bin film_ismi _2.mpg
Komut sonucunda yukarıda gördüğünüz gibi “cue/bin” dosyalarımız oluştu ve
artık bunları CD'ye yazabiliriz. İlk önce CD yazıcımızın aygıt numarasını tespit
edelim. Bunu aşağıdaki komut yardımı ile kolayca öğrenebiliriz:
# cdrecord -dev=ATAPI --scanbus
o
r
t
a
m
Bende aşağıdaki şekilde bir çıktı veriyor :
0,1,0 1) 'TEAC
''CD-W552E '
'1.09' Removable CD-ROM
Bana lazım olan olan bilgi, ilk baştaki 0,1,0 numara dizgisi. Eğer birden fazla
CD ROM aygıtı takılıysa bu sizde farklı bir sonuç olabilir. Son olarak sıra,
“CUE/BIN” dosyalarını yazmaya geldi. K3b veya başka bir grafiksel program
ile bunu yapabileceğiniz gibi, komut satırından da kolayca CD'ye yazdırabilirsiniz:
# cdrdao write --force --driver generic-mmc --device ATAPI:0,1,0 \
--overburn --speed 40 --eject ilkcd.cue
# cdrdao write --force --driver generic-mmc --device ATAPI:0,1,0 \
--overburn --speed 40 --eject ikinci.cue
Hepsi bu kadar. AVI formatındaki filmimizi DVD çalarda gösterilebilecek formata çevirdik. Artık filmimi, fan gürültüsünden uzakta, koltuğuma yayılarak 100
ekran televizyonumda rahat rahat seyredebilirim.
En başta da söylediğim gibi, komut satırıda herhangi bir sebepten dolayı başarılı olamazsanız, Kavi2svcd [1] programını kullanmanızı tavsiye ederim.
Yukarıdaki açıklamalar, Kavi2svcd programı için de aynen geçerlidir.
Hüseyin Kaya
70 e-Lapis
Bağlantılar
[1] http://kavi2svcd.sourceforge.net/
[2] http://tibit.org/video/zoomto.sh
Linux Altýnda VCD Kopyalanmasý
1. Genel Kavramlar
Ç
o
k
l
u
O
r
t
a
m
VCD, 1993'te Sony ve Philips tarafından çıkarılan ve CD'lere film depolamaya yarayan bir biçimdir. 352x240
(NTSC) or 352x288 (PAL) görüntü
çözünülürlüğünü destekler. MPEG-1
görüntü ve ses sıkıştırıcısını (codec)
kullanır.
2. Gerekli Programlar
cdrdao[1]: Olmazsa olmazlardan
cdrecord[2]: Yine
bir olmazsa olmaz
vcdimager[3]:
VCD'den görüntü almak ve
VCD yazmak için.
k3b[4]: Bir GUI her zaman
faydalı olacaktır.
3. VCD'nin MPG dosyası olarak kaydedilmesi
VCD ler multitrack (en az 2 iz) olduğu
için şu anda k3b direkt olarak kopyalayamamaktadır (İleride bu özelliğin
geleceğini umarak şu anki geçici
çözümümüze devam edelim). Öncelikle görüntü
için bir dizin açmakta fayda var. İşlemlerimizde
vcdimager paketi ile gelen
vcdxrip programını kullanacağız. VCD'yi CD-ROM
umuza taktıktan sonra
$ vcdxrip -C /dev/cdrom -p -v \
--filename-encoding=iso-8859-9
komutunu vererek VCD'yi sabit diskimize .mpg olarak kaydetmeye başlayabiliriz.
Burada /dev/cdrom , sizin cd aygıtınız adı ile değiştirilmelidir (Örnek olarak bazı sitemlerde /dev/hdc olabilir). "-p" parametresi ilerlemeyi izleyebilmemizi, "-v" ise bilgilerin ayrıntılı olarak ekrana dökülmesini sağlamaktadır. "--filename-encoding"
parametresi ise dosya isimleri için
UTF-8 kullanan sistemlerde eklenme-
71 e-Lapis
lidir. Çünkü bu dönüşümü vcdimager gerçekleştirememektedir (Tam
olarak emin olmasam da bu parametreyi vermediğimde çıkan hatanın bu
nedenle olduğunu tahmin ediyorum).
Bu adımdan sonra avseq01.mpg
isimli bir dosya belirttiğimiz dizinde
oluşmuş olacaktır.
4. MPG dosyasının VCD olarak yazılması
Bu adımda GUI olarak k3b programını kullanıyoruz. İsteyen bu adımları da konsoldan devam ettirebilir. K3b'yi açtıktan
sonra
"Ayarlar >
k3b Programını Yapılandır > Uygulamalar"
bölümünden
"Kullanıcı Parametreleri" sekmesine geliyoruz. Eğer vcdimager programımızı
bulabilmişse
burada
vcdxrip,vcdxminfo ve vcdxbuild gibi programlar listelenmiş olacaktır.
vcdxbuild programına parametre
olarak"--filename-encoding=iso8859-9" eklemeliyiz. Daha sonra yeni vcd projesi açarak bir
önceki adımda oluşturduğumuz .mpg dosyasını listeye
eklemeliyiz. Bundan sonra
yaz deyip cd-writer'ın işlemi
gerçekleştirmesini beklemekten başka bir şey kalmıyor.
5. MPG dosyasının konsoldan
VCD olarak yazılması
Öncelikle MPG dosyasını CD'ye yazılabilir bir görüntü haline getirmeliyiz.
Bunun için
$ vcdxbuild --filename-encoding= \
iso-8859-9 -p -v videocd.xml
komutunu vermeliyiz. "videocd.xml"
dosyası bir önceki adımda oluşmuş
olacaktır. Eğer yok ise
$ vcdxgen avseq01.mpg
komutunu vererek oluşturabilirsiniz.
En son adımda cue/bin görüntümüzü
cd ye yazacağız. Bunun için
di konfigürasyonunuza göre değiştirilmelidir. Bu numarayı
cdrecord -dev=ATAPI --scanbus
$ cdrdao write --force --driver \
generic-mmc --device ATAPI:0,1,0 \
--eject --overburn videocd.cue
Ç
o
k
l
u
O
r
t
a
m
Komutunun çıktısında, kendi cd-writer'ınızın ismine karşılık gelen numara ile değiştirmelisiniz.
komuttaki ATAPI:0,1,0 değerini, kenBağlantılar
[1] http://cdrdao.sf.net
[2] http://cdrecord.berlios.de/old/private/cdrecord.html
[3] http://www.vcdimager.org
[4] http://www.k3b.org
Mulimidix
Mulimidix, TVniz ile birlikte kullanılmak
üzere PC tabanlı bir multimedya merkezi
oluşturmanıza yarayan ufak bir dağıtımdır.
Özelliklerinin bir kısmını şöyle listeleyebiliriz :
yor. Mulimidix şu an için i686 sistemler için
optimize edilmiş olsa da, geliştirici CD'sini
kullanarak kendi sistemiz için optimize edilmiş bir sürümü, yine kendiniz derleyerek
kullanabilirsiniz.
Dijital TV
Video ve Ses oynatımı
Altyazı
DVD Oynatımı ve Menüler
Ses CD'leri
Ağ Desteği (NFS/Samba)
Resim Göstericisi
LCD Panel Desteği
Uzaktan Kumanda Desteğii
Sistemin tamamı, VDR ve Freevo gibi grafiksel arayüzlerle kolayca kontrol edilebili-
Özelliklerin tam listesini aşağıdaki adresden bulabilirsiniz
http://server.sysconfig.info:81/mambo/index.php?option=content&task=view&id=29&Itemid=33
Serkan Kaba
72 e-Lapis
(2
.B
öl
üm
)
Resim Düzenleme Ýçin GIMP Nasýl Kullanýlýr?
B
u ders serisinin ilk bölümünde, resim düzenlemenin temellerini gördük. Kesme ve
boyutlandırmayla birlikte fotoğrafların
parlaklık ve zıtlıklarını ayarlama. Bu
derste ise dijital karanlık odamızda
bir resmin üzerinde, GIMP'in güçlü
(c) Adobe Photoshop ve Photoshop
Elements kullanıcılarının GIMP'e geçişine yardım etmek.
Bu ders GIMP'in katman araçlarına
odaklandığı için, bu araçların bir resmi düzenlemek için nasıl kullanılabileceğini öğreneceksiniz.
Uygulamalı GIMP Dersi
Başlarken
G
i
m
p
Resim 1:
Suse Linux Professional 9.0 üstündeki
KDE
masaüstünde
çalışan bir GIMP
katman araçlarının nasıl kullanılacağını göreceğiz. Katman araçlarının
ne olduğunu bilmiyorsanız veya daha
önce GIMP'in araçlarını hiç kullanmadıysanız az sonra gözleriniz yerlerinden fırlayacak demektir. Bu derste
öğreneceğiniz temel yetenek ve
prensipleri daha sonra başka resim,
klipart, taranmış resim veya diğer dijital grafiklere uygulayabilirsiniz.
Derse Kısa Bir Bakış
Bu derste de, kaz resmini düzenlemek için GIMP'in güçlü katman araçlarını kullanalım.
Bu Dersin Amacı
73 e-Lapis
(a) Daha önce böyle bir programı hiç
kullanmamış insanlara bu programların temellerini tanıtmak ( özellikle
katman araçları)
(b) Daha önce hiç GIMP kullanmamış
insanlara GIMP'i tanıtmak
Bugünkü uygulamalardan bazıları
için tual penceresindeki menü çubuğunu kullanmak durumunda kalabilirsiniz fakat bununla birlikte GIMP1.3
önceki sürümlerdeki tual pencerelerinde bir menü çubuğu mevcut değil.
Eğer bir menü çubuğuna sahip değilseniz, tual üstünde herhangi bir yere
sağ tıklayabilirsiniz (alternatif). Böylece menü çubuğuyla aynı seçeneklere sahip bir menü açılır.
Dijital Karanlık Odaya Girerken
Hadi karanlık odaya girip, dersimize
GIMP'i açarak başlayalım. Açtıktan
sonra GIMP'in araç kutusu (Toolbox)
ve varsayılan iletişim kutusu açılmalı.
1.3'ten önceki sürümlerde iletişim kutuları birleşik değil, hepsi ayrı ayrıydı. Photoshop kullanıcısıysanız,
PS'teki paletlere GIMP'te iletişim kutuları (dialog) denildiğini bir yere not
edin.
Şekil 1'de sol üstte olan Araç kutusu
olup sol altta duran ise iletişim kutusudur. Araç seçeneklerini (Tool Options) görmek için iletişim kutusunda
en soldaki simgeye tıklayın. Sonra bu
derste kullanmak istediğiniz bir resmi
açın.
G
i
m
p
Bunu yapmak için GIMP araç kutusunun menü çubuğuna gidin ve “File >
Open” yoluna tıklayarak “Open Image” (Resim Aç) kutusunu açın.
ği için çok hoşlar. İsterseniz onları
yapıştırabilirsinizde. Ama çalışma
alanını düzenlemek ve yapıştırma işlemi bu dersin konusu dışında.
Eğer kullanmak için bir resme sahip
değilseniz , GIMP ile basitçe bir ekran görüntüsü alın ve bunu kullanın.
Ekran görüntüsü almak için araç kutusunun menü çubuğundan “File >
Acquire > Screen Shot” yoluna tıklayarak ekran görüntüsü penceresini
açın.
Bir fotoğraf veya resmi düzenlemeye
başlamadan önce bir yedeğini almanız iyi olur. Böylece düzenlemeleri
yaparken işleri karıştırsanız bile, elinizde hala sağlam bir kopya olur.
Ekran görüntüsü penceresinde Whole Screen (Tüm ekran) 'i seçin ve
sonra OK'e basın. Bu, aldığınız ekran
görüntüsünün olduğu bir tuval veya
çalışma alanını karşınıza getirir.
Sonra bu ekran görüntüsünü, “Şekil
1” deki boyutlarına gelecek (345x192
piksel) şekilde kesin. Eğer GIMP'in
kesme aracının nasıl çalıştığını bilmiyorsanız, bu derslerin 1. bölümündeki "ilk kesme" bölümünü okuyun.
Yazı Katmanı Eklemek
Aşağıda Şekil2'de , Şekil3'teki yazı
katmanını eklemeden önceki GIMP
Katman İletişim Kutusu gösteriliyor.
Eğer bunu yapmadıysanız liste kutusundan (Şekil3'te sol altta) Katman
İletişimini seçin. Bunu yapmak için
Boya kutusunun yanındaki kağıt yığını simgesine tıklayın.
Resim açmış olsanız veya ekran görüntüsü almış olsanızda şekil1'in sağ
üstünde tuval'in oluşturulmuş olması
gerekiyor. Tabii bizim kazlarımızın
yerine sizin resim veya ekran görüntünüz olacaktır.
Eğer isterseniz “Şekil1” içine alan bir
ekran görüntüsü aldıktan sonra kaz
resmi hariç herşeyi kesebilirsiniz.
Böylece yapılanları daha kolay takip
edebilirsiniz.
Şekil1'de tüm kutu ve tuval pencerelerinin daha küçük bir ekran görüntüsü için birbirine yapışık olduğunu görüyorsunuz. Ama siz diyalogları ve
tuvalleri açtıkça bunların yapışık
(docked) değilde ayrı olduklarını farketmiş olabilirsiniz. Ayrık iletişim kutuları ve tuvaller, tüm ekranı kendi istediğiniz gibi kullanmanıza izin verdi-
74 e-Lapis
Resim 2: Sadece tek bir katmana sahip GIMP katman iletişim kutusu
Aşağıdaki Şekil3'te bir yazı katmanı
eklenmiş. Copyright uyarısı ve artist/fotoğrafçı bilgisi bu yazı katmanında yer alıyor. Buraya istediğiniz
bir yazıyı girebilirsiniz ( illa ki bir artist/fotoğrafçı bilgisi olması gerekmez).
İstediğiniz bir yazıyı şöyle ekleyebilirsiniz: İlk önce Araç kutusundan “T”
ile gösterilen yazı aracı simgesine
tıklayın. Şimdi de fare imlecini yazının başlamasını istediğiniz noktaya
getirin ve tıklayın. Böylece hem
“GIMP Yazı Düzenleyicisi” açılır,
hemde yeni bir katman oluşturulur.
Sonra istediğiniz metni, yazı düzenleyicisi üzerindendeki editordan girin.
Örneğimizde metin olarak "(C) Mike
Angelo 2003" kullandık. Lütfen sizde
istediğiniz metni girin. Metin düzenleyiciye yazarken, aynı zamanda tual
penceresindeki bir yazı kutusunda da
gözüktüğüne ve Katman penceresine
yazı katmanının eklendiğine dikkat
edin. Lütfen Şekil3'e göz atın.
G
i
m
p
gösterme kutusu işlevini görüyor. Yer
gösterme kutusunun kullanımı hakkında daha geniş bilgi için 1. bölümdeki "Resmi Boyutlandırma" başlığına bakın.
Resim 4: Yazı katmanındaki yazı kutusunun başka bir yere taşınması
Resim 3:
Yazı katmanının
e k l e n m e s i n i Yazı Katmanıyla Oynamak
gösteren
ekran görüntüsü Yazının neden kendi katmanına ek-
lendiğini merak ettiniz mi? Bunun nedeni yazının kendi katmanına yerleştirilerek daha sonra yapılan değişiklerde tüm resmin etkilenmesini engellemek.
Bu alıştırmanın amacına
ulaşmak için yazı, en son olacağı yer
eklenmedi. Böylece alttaki resmi ellemeden yazının tual üzerinde nasıl
hareket ettirilebildiğine şahit oldunuz.
Şekil4'te metin ((C) Mike Angelo
2003), tualin sağ altına yerleştirilmiş.
Ayrıca
Şekil4'ün sağ altı aynı zamanda yer
75 e-Lapis
Yazıyı hareket ettirmek için, Katman
penceresindeki yazı katmanına tıklayıp seçin. Yazı-katmanı girdisi, katman penceresinde arkaplan katman
(background) girdisinin hemen altında olup, aynı zamanda Şekil4'te sol
alttaki penceredir. Böylece aktif katman, yazı katmanı oluyor. Aktif katman, daha sonra yapılacak tüm düzenlemelerin etkin olacağı katmandır. Genel olarak tüm düzenleme işlemlerinden sadece aktif katman etkilenir. Katmanları kullanırken insanların karşılaştıkları sorunlardan biri,
değişiklik yapmak istedikleri katmanı
aktifleştirmeyi unutmaları. O yüzden, lütfen bir katmanda değişiklik
yapmadan önce onun seçili olduğundan emin olun.
Daha sonra GIMP araç kutusundan,
Şekil4'te ikinci sırada baştan üçüncü
ve dört yönlü ok simgesi olan katmanları hareket ettirme ve seçme
simgesine tıklayın. Sonra fare imlecini tualdeki yazı kutusunun üstüne getirin ve dört yönlü ok simgesi simgesi
çıkana kadar üzerinde biraz oynatın.
Şimdide farenin tuşuna basarak yazı
kutusunu basitçe tualde istediğiniz
yere sürükleyin.
Desen Katmanı Eklemek
G
i
m
p
Kaz resmindeki su ışığı çok yansıtıyor bu yüzden göletin altı gözükmüyor. O zaman suyun altına biraz kaya deseni ekleyelim. Bu bir kristal
saydamlığında bir su efekti sağlar.
Ayrıca arkaplana biraz ilginçlik katar.
Aslında bu size katman eklemeyi ve
yapılabilecek bazı hileleri gösterebilmek için büyük bir özür.
- Alfa Kanalı
Alfa, 4. renk tanımlamasıdır, ilk üçü
kırmızı, yeşil, mavi (Red-Green-Blue
, RGB) ve görünmeyen objelerle veya
arkaplan kombine edilmesinde kullanılır.
Bu iş için ön hazırlıkları bitirmek için
önce arkaplana (katman) bir alfa kanalı ekliyoruz. Bunu yapmak için, liste kutusundan katman penceresini
seçiyoruz.
Daha sonraya arkaplan katman girdisini seçerek aktif hale getiriyoruz. Ardından katman penceresindeki arkaplan katman girdisine sağ tıklayıp
açılan menüden Alfa Kanalı Ekle
(Add Alpha Channel)yi seçiyoruz.
Alfa kanalı eklememizin nedeni, ilk
katmana (arkaplan) bir şeffaflık özelliği vermek. Katman yığınında arkaplanı aşağıdan yukarı getirebilmek için
bu gerekli.
Burada anahtar kelime yığındır. Katmanlar birbirlerine üstüne yığılmışlardır. Yukarıda kalan bir katman veya
obje, aşağıda kalan nesneleri bloke
76 e-Lapis
edecektir. Eğer bir katmanın opaklığı
%100 ise o katmanın altındaki hiçbirşey gözükmeyecektir. Opaklık azaltıldıkça altlarda kalan herneyse, ondan
daha çok gözükecektir. Bunun hakkında daha sonra konuşacağız.
Katmanlar bir arkaplan ve bir ön alana sahiptir. Eğer arkaplan opaksa,
yukarıda söylendiği gibi üstteki katman alttakini engelleyecektir. Bununla birlikte eğer arkaplan şeffaf olup
önalan opaksa, aşağıdaki katmanları
sadece ön alan engelleyecektir. Örneğin yazı katmanı, şeffaf bir arkaplana sahiptir. Bu yüzden kaz resminin
sadece direk olarak yazının altında
kalan kısmı engellendi.
Konsept olarak katman penceresindeki listede katmanların yandan bir
görünüşünü alırken tual penceresinde üstten bir görünüş elde ederiz. O
yüzden tuale bakarken aslında katman yığınına üstten bakıyoruzdur.
Yeni Katman Yarat
Yeni bir katman yaratmak için “Katman İletişiminin” en solundaki simge
olan “Yeni katman” simgesine (New
Layer) tıklayın. Böylece “Yeni Katman İletişim Kutusu açılır” (Şekil5).
Yeni katmanı istediğiniz gibi isimlendirebilirsiniz. Örneğimizde "Pattern"
ismini kullanıyoruz. Katmanın genişliği (width)ve yüksekliği (height) fotoğrafın boyutlarıyla (örnekte 345 x 142)
aynı olmalı. Katman Dolgu Tipi (Layer Fill Type) olarak şeffafı (transparent) seçtikten sonra OK'e basın.
Artık Katman penceresinde üç tane
katman girdisi gösterilmeli. Orjinal arkaplan katmanı, yazı katmanı ve yeni
desen katmanı. Lütfen Şekil6'ya bakın.
Kaya deseni örneğine tıklayıp seçin.
Kayaları resme eklemek için herşey
hazır. Emin olmak için Katman penceresinden (Şekil6da sol altta) “Desen Katmanı” girdisine tıklayıp seçin.
Sonra Düzen (Edit) > Desenle Doldur
(Fill With Pattern)’a tıklayın (Şekil7'ye bakın) Daann! Artık resminizde kayalar var (Şekil8'e bakın). Ama..
kazlara ne oldu? Her taraf kaya!
Korkmayın. GIMP'in güçlü katman
araçları imdada yetişiyor.
Resim 5:
GIMP Yeni
Katman
İletişim Kutusu
G
i
m
p
- Kayaları Eklemek
Burada liste penceresinden “Desen
Izgarası” kutusuna(Pattern Grid Dialog) (Boya kutusu simgesi) geçin.
Bununla birlikte Şekil6'da ders basamaklarını daha iyi açıklayabilmek için
iki adet pencere açıldı (Bunun için
Dialogs > Create New Dock > Brushes,Patterns,& Gradients). Daha sonra yeni Brushes, Patterns , & Gradient elemanının üstündeki simge çubuğundan desen ızgarası penceresine tıklayın.
Şekil6'da sağ altta yeralan desen
penceresi, desen örneklerinin varsayılan boyutlarını gösteriyor. Sol üstteki pencerede ise örnekleri ekstra
büyük halde görebilirsiniz. Varsayılan desen boyutlarını değiştirmek için
“Brushes, Patterns, & Gradient” elemanının üstündeki simge çubuğundan desen ızgarası simgesine sağ
tıklayın. Çıkan menüden önizleme
boyutunu seçip istediğiniz değeri tıklayın.
Şimdide desen katmanına kayaları
ekleyelim. Önce kaya desenini seçin.
Şekil6'da sol üstteki pencerenin en
üstteki sırasında soldan ikinci simge.
77 e-Lapis
Resim 6: Yeni katman eklenmesini
(Pattern isimli)gösteren ekran görüntüsü
- GIMP'in Katman Sihiri İşi
Hallediyor
Şekil8'deki katman penceresinde
Pattern Katman girdisinin seçili olduğuna ( aynı zamanda yazı katmanı ile
arkaplan arasında böylece kayalar
arkaplandaki kazları kapsarken yazı
hepsini kapsıyor) dikkat edin.
İki katman hilesinin zamanı geldi. İlki
kayaları kazların arkasına itmek. İkinciyse opaklığı düşürerek (daha yoğun
olan kazların içinden de görünmeyeceği kadar) kayaların, kaz resmindeki suyun altında görünmesini sağlamak.
G
i
m
p
Bu hileler şöyle yapılabilir:
suna 20 yazın ve OK e basın.
İlk önce Katman penceresinde Desen katmanının seçili olduğundan
emin olun. Daha sonra desen katmanını arkaplan katmanının arkasına
götürmek için, katman penceresinin
alt tarafındaki aşağı bakan ok tuşuna
basın (Şekil8). Sonra Katman penceresinden arkaplan katmanını seçip,
opaklığı “.64” yapın. Bunun içinde
opaklık kaydırma çubuğunu kullanabilirsiniz (Şekil9)
Yazı kutusunun yerini değiştirmek
için yazı katmanı seçiliyken, araç kutusundan simgesi dört yönlü okan
olan katmanları ve seçimleri taşı aracını seçin. Daha sonra fare imleci
dört yönlü ok olana kadar imleci yazı
kutusunun üstüne getirin. Küçük ve
kademeli bir taşıma yapmak istediğimiz için bu işlem için klavye tuşlarınıda kullanabiliriz.
Artık örneğimizde kazlar,
kayaların üstünde gözüküyor (Şekil9). Ama bununla
birlikte “.64” opaklıkta su
neredeyse görünmüyor. O
yüzden opaklığı “.84” yapalım. Ayrıca size en uygun opaklık değerini bulmak için değerle oynayabilirsiniz. Şekil 10'da “.84”
opaklıktaki kaz resmi görülüyor.
Resim 7:
Düzen menüsünden Desenle Doldur seçeneği seçili
78 e-Lapis
Bazı Ayarlamalar
Şekil10'u elde edebilmek için birkaç
değişiklik daha yapıldı. Ayrıca kazların (arkaplan) parlaklık ve zıtlık değerleri de ayarlandı.
Bu ek değişiklikler, GIMP'in katman
araçlarının ne kadar güçlü ve kullanışlı olduğunu gösteriyor. Böyle çünkü yeni bir katman olan desen katmanıyla çalıştıktan sonra yazı ve arkaplan katmanlarına gidip düzenlemeler
yapabiliriz. Bunun için, Katman penceresinden yazı katmanı girdisine tıklayıp seçin. Sonra Katman (Layer) >
Katmanı boyutlandır (Scale Layer)dan katman boyutlandırma aracını açın. Yazının orjinal büyüklüğü
26px. Yeni boyut (new height) kutu-
Boyutlandırma hakkında daha çok
bilgi için 1.bölümdeki "Resmi Boyutlandırmak" başlığına bakın.
Kazların olduğu katmanda parlaklık
ve zıtlık ayarları yapabilmek için, katman penceresinden arkaplanı seçerek aktif hale getirin. Sonra Katman >
Renkler (Colors) > Parlaklık-Zıtlık
(Brightness-Contrast)ı seçerek Katman Parlaklık/Zıtlık Penceresini açın.
Daha sonra Parlaklık çubuğunu 20
ye, zıtlığı ise 10 a getirin.
Parlaklık ve Zıtlık ayarları hakkında
daha çok bilgi için 1. bölümdeki "Etrafı Aydınlatmak" başlığına bakın.
Resmi istediğiniz hale getirdiğinizde
kaydedin. Bunun için tual üzerinde
sağ tıklayıp çıkan menüden Dosya
(File) > Kaydet (Save) e tıklayın.
Resim 8: Yeni katmanı gösteren ekran
görüntüsü (Pattern adında)
Son Adım
Kaz Fotoğrafı Hakkında
Bu dersi bitirmek için kaz resmini
250px bir dergi sütununa sığacak şekilde keselim (Şekil11). Bu tamamdır.
İyi iş başardık.
Kaz fotoğrafı Casio 2.11 Mega-pixel
QV-2300UX LCD Dijital Kamerada 3x
optik zum, 2.8 odak ve 1/355 pozlama ile çekildi. Bu arada, Casio 2.11
Mega-pixel çok güzel bir kamera.
Bu ders GIMP'e bir girişti (sadece
başlangıç). Burada kullanılan araçlarla daha birçok şey yapılabilir. Bunlara ek olarak GIMP daha birçok araca sahip.
G
i
m
p
Resim 9:
Yeni katmanı,
kaya deseni
kazların altına
itilmiş şekilde
gösteren ekran
görüntüsü. Kaz
katmanının
opaklığı .64 yapıldı böylece
alttaki kayalar
görülebiliyor.
Resim 11: Düzenlenmiş ve işi bitmiş resim
Tek Başınıza
Dijital fotoğraflarınızı istediğiniz şekile getirmek için birçok filtreler, araçlar mevcut. Örneğin, Tools > Color
Tools alt menüsünde ton (hue), doygunluk (saturation) ve denge (balance) ve sadece aktif katman için de
birçok pencere mevcut. Filters ve
Script-Fu menülerinde de birçok yararlı malzeme mevcut. Neyin nasıl
yapılacağını görebilmek adına bu
araçlarla kendi başınıza uğraşabilirsiniz.
Resim 10: Kaya
deseninin arkaplana itildiği düzenlenmiş resim.
Kaz katmanının
opaklığı .84 yapıldı ve böylece
kaz katmanı, kaya katmanında
daha baskın bir
hale geldi.
79 e-Lapis
GIMP - Photoshop
GIMP, Adobe Photoshop'a görüntü
olarak benziyor ve aynı hissi veriyor
(GIMP = GNU Image Manipulation
Program - GNU Resim İşleme Programı). Photoshop'ın tersine GIMP
bedava (bira gibi) olup kayıt olmak
veya etkinleştirmek gerekmiyor.Eğer
PhotoShop'ı zaten kullanıyorsanız,
alışmanız için zaman gereken UI
(User Interface - kullanıcı arabirimi)
farkları var. Genel olarak PhotoShop,
daha basit bir masaüstü ve kullanıcı
arabirimine sahip. Bununla birlikte
GIMP1.3 ile birlikte herşey değişiyor.
GIMP'in arabirimi artık Photoshop
kadar hatta ondan da kolay.GIMP,
Photoshop'ın sahip olduğu o tüm ileri
seviye, paralı, hazır şeyleri sahip olmasada resim ve fotoğraf işlenmesinde ona gerçekten yaklaşıyor. Ek olarak GIMP, PS'in sahip olmadığı bazı
özelliklere de sahip. Kısaca, eğer
PS'in hazır veya ileri gelişmiş araçlarına ihtiyacı olan profesyonel bir fotoğrafçı değilseniz PS ile yapılabilen
hemen hemen herşeyi GIMP ile de
yapabilirsiniz. Bu özellikle dijital fotoğrafçılık, web tasarımı konularında
geçerli.PS'in 649$ lık fiyatına ek olarak PS'in yerine GIMP kullanmak 649
tane iyi neden daha var. PS, açgözlü
ve kullanıcı dostu olmayan bir EULA
(end-user licence agreement - son
kullanıcı lisans sözleşmesi)ya sahip.
GIMP ise bedava ve GPL (General
Public Licence) adındaki kullanıcı
dostu bir lisansa sahip. Ayrıca PS
için berbat ve gerçekten anti kullanıcı bir ürün etkinleştirme isteniyor.
GIMP'te bu tür saçmalıklar yok!
GIMP'in en güzel yanlarından biri,
tek bir kuruş ödemeden deneyebilmeniz. Dahası, GIMP'i deneyip beğenirseniz, kullanmaya devam etmek
içinde tek bir kuruş ödemenize gerek
yok. Eğer bir Linux kullanıcısı iseniz
sisteminizde büyük ihtimalle zaten
GIMP kuruludur. Bir MS kullanıcısıysanız sisteminizde büyük ihtimalle
kurulu değildir. Ama yine de GIMP'in
windows sürümünü indirip kendiniz
kurabilirsiniz. Eğer Linux dağıtımınızla birlikte GIMP gelmiyorsa yine
GIMP'in linux sürümünü indirebilirsiniz.
G
i
m
p
Sonuç
GIMP, hem Linux hem Unix hem de
Windows platformları için mükemmel
bir resim, grafik ve fotoğraf düzenleme programı. Ayrıca sıfırdan grafik
ve çizim oluşturmak içinde kullanılabilir. En temel dört resim düzenleme
işlemi kesme, boyutlandırma, parlak-
Okan Pekçetin
80 e-Lapis
lık ve zıtlık ayarlarıdır. 1. bölümde,
bu işlemler ve GIMP'te nasıl yapılabilecekleri anlatıldı. Bu derste ise
GIMP'in güçlü katman araçlarından
bazılarıyla tanıştınız. Bu derste anlatılanlar buzdağının sadece görünen
ucunu; GIMP'le resim ve fotoğraf düzenlemesine bir giriş teşkil ediyor.
Mükemmel fotoğraf ve resimler için
bu derste anlatılarla, diğer tüm araçların nasıl kullanıldığını öğrenmelisiniz ve bunu yapmanın en iyi yolu bu
araçları denemektir. Unutulmamalıdır
ki mükemmel resimler yaratmanın tek
şartı GIMP'i iyi kullanabilmek değil,
aynı zamanda bir sanatçı olmaktır.
Sanatçılığı öğrenmenin en iyi yolu bir
sanat kursuna gitmektir. Eğer birinci
sınıf bir resim, grafik, fotoğraf düzenleme programı arıyorsanız GIMP'e
bir şans verin. GIMP'in bedava olduğunu göz önünde tutun. GIMP, aynı
özellik ve fonksiyonlara sahip olmasından dolayı genellikle bir Adobe
Photoshop klonu olarak görülür. Ama
bununla birlikte GIMP'i bir klon yerine
aynı alanda benzer kalitede bir program olarak düşünmek daha yerinde.
Diğer taraftan, konu ücretlendirme ve
lisans olunca Photoshop, GIMP'ten
şaşılacak derecede geride kalıyor.
Dahası GIMP'in lisansı daha kullanıcı
dostu. Adobe bu alanda da bir hayli
yetersiz ve lisansı aşırı derece kullanıcı aleyhine. Ayrıca Photoshop'ın lisansı, berbat ürün etkinleştirme mekanizmasınıda zorunlu kılıyor.
P
r
o
g
r
a
m
l
a
m
a
(2
.B
öl
üm
)
GTK+ ve Glade ile GUI Programlama
GTK ile programlamaya kısa bir giriş yaptığımız 1. bölümde, GTK nedir ne değildir gibi konulara değindikten sonra, 2. bölümde sinyaller ve sinyallarde
meydana gelen olaylar ve ufak bir düğmeye tıklandığında meydana gelen olayları örnekleyen ufak bir program örneği verip, GTK+ programların derlenmesine kısaca değineceğiz. Umarım hoşunuza gider.
“Signal” ve “Callbacks” ilişkisi
Widgets'lerin sinyaller ile bağlanması için gtk_signal_connect ( ) kullanılır. Bu
yapısal olarak şöyledir:
gint gtk_signal_connect ( GtkObject *object,
gchar *name,
GtkSignalFunc *funktion,
gpointer *funktion_date) ;
AÇIKLAMASI:
GtkObject *object
sinyal ile bağlanacak olan nesneyi (object) tanımlar.
gchar *name
nesne ile bağlanacak olan sinyalin adıdır.
GtkSignalFunc *funktion
sinyalin gönderilmesinden sonra çağırılacak olan fonksiyonu tanımlar.
gpointer *funktion_date
funktion adlı fonksiyona daha başka/diğer verilerin aktarılmasını sağlar.
Şimdi basit bir düğmeye (button) tıklama ile oluşabilecek olayları görelim:
gtk_signal_connect ( GTK_OBJECT (dugme1),
"clicked" ,
GTK_SIGNAL_FUNC (dugme1_tiklandi),
NULL ) ;
81 e-Lapis
Birinci bölümde “dugme1”-Widgeti, “clicked” adı verilen tıklama olayı ile
bağlanıyor. (Yani bu düğmeye her bastığımızda, bu olay olacaktır). Daha sonra gönderilen bu sinyal “dugme1_tiklandi” fonksiyonunun çalıştırılmasını,
NULL ise “dugme1_tiklandi” fonksiyonuna hiçbir parametre aktarılmadığını
ifade eder. Her bileşenin göndereceği sinyal birbirinden farklı olabilir. GTK+
Bileşenleri bölümünde bu konu hakkında daha detaylı bilgiyi bulabilir, her bileşen için mevcut olan sinyalleri görebilirsiniz.
2.4.Olaylar (events)
P
r
o
g
r
a
m
l
a
m
a
82 e-Lapis
Bir Callback fonksiyonu herhangi bir X-Event'ine(olayına) bağlanabilir. Teoride
ençok kullanılan olaylar (Events) aşağıdaki gibidir sıralanabilir :
event, button_press_event, button_release_event, motion_notify_event
delete_event, destroy_event, expose_event, key_press_event
key_release_event, enter_notify_event, leave_notify_event
configure_event, focus_in_event, focus_out_event, map_event
unmap_event, property_notify_event, selection_clear_event
selection_request_event, selection_notify_event
proximity_in_event, proximity_out_event, drag_begin_event
drag_end_event, drop_enter_event, drop_leave_event
drop_data_available_event, other_event
Yeri geldikçe, bu olaylar hakkında açıklamaları bulabilirsiniz.
Sanırım basit bir örnek kod ve açıklama ile bunu daha iyi kavrayacaksınız:
#include <gtk/gtk.h>
void kapat ( GtkWidget *widget,gpointer *data)
{
gtk_main_quit();
}
int main( int
argc,char *argv[] )
{
GtkWidget *window;
gtk_init (&argc, &argv);
window = gtk_window_new (GTK_WINDOW_TOPLEVEL);
gtk_signal_connect (GTK_OBJECT (window),
"destroy",
GTK_SIGNAL_FUNC (kapat),
NULL);
gtk_widget_show (window);
gtk_main ();
return(0);
}
Yukardaki örnekte dikkat etmeniz gereken şey aşağıdaki satırdır:
gtk_signal_connect (GTK_OBJECT (window),
"destroy",
GTK_SIGNAL_FUNC (kapat),
NULL);
Bu fonksiyon, pencere kapatılması anında hemen işletilecek ve "kapat" ismindeki fonksiyonun çalıştırılmasını sağlayacaktır. "kapat" fonksiyonunun içinde
ise "gtk_main_guit" fonksiyonu tanımlanmıştır. Yani gtk_main_guit( ) fonksiyonun çalışması sağlanıp, gtk_main( ) ana programından çıkılmasını sağlayacak olan işlemlerin gerçekleşmesi sağlanacaktır.Şimdilik daha derinlere girmeye sanırım gerek yok.
2.5.GTK+ Programlarının Derlenmesi
GTK+ programlarını derlemek aslında çok basittir. Bunun için, program içinde
fazla karmaşık bir yapı yoksa, “gtk-config” yardımı ile programın derlenmesi
sağlanabilir. Shell ortanmından bu komutu verdiğinizde kaydedilen bütün parametlerini görebilirsiniz.Örnek bir “gtk-config” çıktısı:
P
r
o
g
r
a
m
l
a
m
a
# gtk-config --cflags –libs
-I/usr/include/gtk-1.2 -I/usr/include/glib-1.2 -I/usr/lib/glib/include
-I/usr/X11R6/include
-L/usr/lib -L/usr/X11R6/lib -lgtk -lgdk -rdynamic -lgmodule -lglib
-ldl -lXi -lXext -lX11 -lm
Not: Dizin yapısı bazı Linux sürümlerine göre değişik olabilir ama sorun değil.
Çünkü “gtk-config” yardımı ile gerekli olan kütüphane ve başlıklar otomatik
olarak bulunacaktır.
Açıklama:
-l library
Belitirtilen yollarda(path) kütüphane (lib/library) “.a” şeklindeki
bağlayıcı dosyaları arar.
-L path
Gerekli olan kütüphaneyi tanımlanan kısayolda arar.
-I path
Programda kullanılan/kullanılacak olan başlık(header) dosyalarının bulunduğu kısayolu belirler
Eğer yazılan programda GLIB kullanılıyorsa, bu sefer “glib-config” yardımı ile
gerekli olan yolların bulunması, programın derlenmesinde yardımcı olur:
# glib-config --cflags –libs
-I/usr/include/glib-1.2 -I/usr/lib/glib/include-L/usr/lib -lglib
Açıklama:
-I path
-L path
Gerekli olan başlık dosyalarının bulunduğu kısayolu tanımlar.
Gerekli olan kütüphaneleri tanımlar.
Pratik UygulamaMesela “deneme.c” adında GTK+ ile yazılmış bir program kodumuz olsun. O zaman en basitinden aşağıdaki gibi bir komut ile programın
derlenmesini ve binary dosyasının oluşturulmasını sağlayabilirsiniz.
# gcc deneme.c `gtk-config --cflags --libs` -o deneme
Not: “-o deneme” parametresi oluşacak olan binary (çalıştırılabilir dosya)
Devam Edecek... dosyasını tanımlar. Programı çalıştırmak için ise “./deneme” komutunu vermeniz yeterli olacaktır.
Erkan Kaplan
Arman Aksoy
83 e-Lapis
MS Access’in yerini tutabilecek bir uygulama: Knoda
A
y
ý
n
P
r
o
g
r
a
m
l
a
r
ý
84 e-Lapis
Knoda (KDE Datenbak Fronted) uygulamasının yeni sürümü 0.7.4test1 de ilginç bir özellik eklendi. Yeni test sürüm artık, MDB (MS Access Datenbank Format) dosyalarını da sorunsuzca açabiliyor. Bu
sayede Access ile hazırlanmış veritabanları, Linux altındaki KDE uygulamaları ile hiç sorun yaşamadan iletişime geçebiliyor.
Knoda uygulaması bu tip veritabanlarına erişim için Mdbtools kullanıyor. Bundan başka, Xbase kütüphaneleri kullanılarak hazırlanmış ve
DBF ( Dbase ) dosyalarına okuma ve yazma desteği veren bir özellikte yeni test sürümü içine ilave edilmiş. Ayrıca farklı veritabanı sunucularına import/export etme özelliği de dikkat çekiyor.
Knoda 0.7.4 test sürümünü http://www.knoda.org adresinden indirip
kullanabilirsiniz.
A
y
ý
n
P
r
o
g
r
a
m
l
a
r
ý
KASABLANCA
NUT
Kasablanca KDE masaüstü ortamı için geliştirilen bir ftp istemcisidir. Kullanımı basit
olan bu yazılım, FXP ve FTPS protokollerini
destekliyor. Çok yeni olduğu için her dağıtımın kendine ait paketi bulunmuyor. Bu yüzden kaynaktan kurulumunu da çok kısa anlatalım.
Kurulum:
Kalori, yağ ve rejim tablonuzu hesaplatmak
için bu yazılımı kullanabilirsiniz. Kendi veritabanında binlerce gıda maddesi için çeşitli
tablolara sahip, ne yazıkki türk mutafağının
güzelim yemekleri yer almıyor, ama bu yemekleri kendimiz de ekleyebiliriz.
1. $ wget http://download.berlios.de/kasablanca/kasablanca-0.4.0.1.tar.gz
2. $ tar -zxf kasablanca-0.4.0.1.tar.gz
3. $ cd kasablanca-0.4.0.1
4. $ ./configure && make
5. $ su -c 'make install'
6. $ /usr/local/kde/bin/kasablanca
Kaynak: http://kasablanca.berlios.de/
Kaynak: http://www.lafn.org/~av832/
LFTP
Komut satırı için tasarlanmış olan bu ftp istemcisi, standard BSD ftp istemcisinden
daha kapsamlı olup örneğin, birden fazla ftp
komutunu aynı zamanda işleyebilme yeteneğine sahiptir.
Kaynak: http://lftp.yar.ru/
BASHBURN
DELILINUX
Bashburn, komut satırı için
çok enteresan
bir cd-yakma
yazılımı. Müzik
cd`sinden kalıba kadar herşey menü üzerinden işleniyor. Shell hastaları için vaygeçilmez bir yazılım.
İsmi türkçe olmayan :) bu dağıtım x86 mimarisinin şu an, kaba tabirle eski sayılan
makinaları için tasarlanmış (i486 veya pentium 133 mmx gibi). Amaç eski makinalarda
rahat ve hızlı çalışan, grafik arayüzüne ve
araçlara sahip bir linux dağıtımı.
http://www.delilinux.de/#about altında dağıtımın geliştiricileri, ismin nerden geldiği
hakkında bir açıklama yapmış, bakmakta
kesinlikle fayda var.
Kaynak: http://www.delilinux.de/
Kaynak: http://bashburn.sourceforge.net/
85 e-Lapis
A
y
ý
n
P
r
o
g
r
a
m
l
a
r
ý
CENTERICQ
ELINKS
Centericq, komut satırı için yazılmış bir
ICQ2000, Yahoo!, AIM, IRC, MSN, GaduGadu ve Jabber istemcisidir. Linux, FreeBSD, NetBSD, OpenBSD, Sun Solaris,
Windows ve MacOS X/Darwin sistemleri altında çalışmaktadır.
Elikns, links tarayıcısının bir türevidir.
Linksè nazaran frame , tabloları, FTP destekler ve çerez yönetimi daha iyidir.
Kaynak: http://elinks.or.cz/
KVIRC
Kaynak: http://konst.org.ua/centericq/
NCFTP
NcFTP, komut satırından çalışmasına rağmen kullanımı neredeyse grafik arayüzüne
sahip istemciler kadar basittir. Diğer bir güzel özelliği ise, bağlantı sağlanmış olan bir
ftp sunucusundan, bağlantıyı koparmadan
hemen önce, o sunucuyu sık kullanılanlar
klasörüne (bookmark) kaydetmek isteyip istemediğinizi sormasıdır.
Kvirc KDE masaüstü yöneticisi için tasarlanmış bir irc istemcisidir. Diğer grafik arayüzü
kullanan istemcilere göre avantajı, her kanal
ve pencere için ayrı dil kodlaması (charset)
kullanabilmesi. Çok detaylı ayarları olan bu
istemci linux/BSD-türevleri ve Windows işletim sistemi için mevcuttur.
Kaynak: http://www.kvirc.net/
BLUEFLOPS
Lisans: Artistic License
Kaynak: http://www.ncftp.com/ncftp/
86 e-Lapis
Bu dağıtım, ünlü ve aranan 2 disketlik dağıtımlardan biri. Çekirdeği, ağ-aygıtı ve pcmcia modüllerinin çoğunu barındırmaktadır.
Ayrıca dial-up için ppp ve pppoe ile birlikte
gelmekte. Dağıtımın içinde links2 tarayıcısıyla tirc (irc istemcisi) bulunmaktadır.
Kaynak: http://blueflops.sourceforge.net/
Z
i
y
a
r
e
t
ç
i
Ziyaretçi Defterinden
D
e
f
t
e
r
i
87 e-Lapis
Bu bölümde, e-Lapis dergisinin internet sitesinden dergimiz hakkında görüşlerini bildiren arkadaşlarımızın düşüncelerini aktarmak istiyoruz. Yazıların orjinal haline eLapis Ziyaretci Defterinden[1] erişebilirsiniz. Lütfen dergi
ile olumlu veya olumsuz düşüncelerinizi yazmayı ihmal etmeyin. Çünkü bu
düşünceler bize güç veriyor.
Gökalp ERGÖZEN – Bence Güzel Olmuş
Umarım mesajim dikkatinizi çeker,
sağlıcakla kalın.
Linux'lu günler
Nihat AKGÜL Antalya/ALANYA
ABDULLAH GÖKÇIN -Teşekkürler
Dergiyi okudum. Gercekten büyük bir
boşluğu dolduruyor, yaptığınız bu başarılı çalışmadan emeği gecen herkese teşekkür.
CENGIZ AYTUN – Tebrikler
Uzun zamandır bilgisayar piyasasın ı
izliyorum. Bana kalırsa paralı örnekleri kadar özenli bir çalışma yapmışsınız
(hem görsel anlamda, hem de içerik
anlamında). Başarılar dilerim...
Kenix – Devam Devam...
Devam Devam!!!Bu sayıda emeği geçen herkeze şunu demek isterim büyük iş çıkartıyorsunuz devam edin lütfen!!!
Nihat AKGÜL
Gercektende çalışmalarınız Linux camiası adına takdire sayan olmakla birlik, bu karşılaştığım 2. online dergi olması baabında, Linux adına sevindirici
olarak nitelendiriyorum. Bir Linux kullanıcısı olarak Linux'un en büyük eksikliği program kurma ve oyun eksikliğidir. Dergide herhangi bir eksik olmamasına rağmen, benim görüşüm Linux'la yeni tanışmış kullanıcılara hitap
etmesi lazım. Neden diye soracak
olursanız çok basit bir örnek vermek
istiyorum; Düşmeden yürümesini öğrenemeyeceğiniz gibi, yürümeyi öğrenmeden koşmayı öğrenemezsiniz.
Güzel derginiz için tebrikler www.ekonomist.gen.tr olarak sizi destekliyoruz.
ELGUC YUSIFBEYLI - Harika
Selam Ben Azerbaycandan, Bu harika
bir sey ya , Tesekkurler kardesler
KAROS (OSMAN KK) – Elinize Sağlık
Gerçekten çok güzel olmuş. Bir çırpıda okuyuverdim. Bundan sonraki sayılarda mailsever+webmail+spam+antivirus konularına bütün olarak değiniseniz çok sevinirim. Herşey Çok güzel
oluyor.
Şahin Akın - Gerçekten Çok Güzel
Olmuş
Gerçekten Güzel bir dergi olmuş..
Öncelikle şunu belirtmek isterim ben
şu an bir windows kullanıcısıym ama
en kısa zamanda linux a geçmeyi düşünüyorum ama hangi sürümü kullancagıma karar veremiyotum bana yardımcı olursanız sevinirim..
İsmail Şimşek - Teşekkürler
Z
i
y
a
r
e
t
ç
i
D
e
f
t
e
r
i
Önemli bir boşluğu dolduruyorsunuz.
Teşekkürler
Ahmet Oğuzhan KALABAK - Hayırlı
Olsun...
Ahmet AYGÜN – Ellerinize Sağlık
Değerli Büyüklerim,
Her ne kadar daha dosyaları indirip
incelemesem de peşin peşin ellerinize sağlık, hayırlı olsun, Allah tamamına erdirsin dileklerimi iletmek isterim..
Makul, mantıklı, tekrarsız kaynak bulmanın zorluğu düşünülürse, linux-sevenler'deki kalitenizi devam ettirmeniz camiaya buyuk katkıda bulunacaktır.
Selamlar & iyi çalışmalar
Veli ADIGÜZEL - Tebrikler
Her zamanki gibi lapis yaptı yapacağını gerçekten hoş ve bilgilendirici bir
yaklaşım emeği geçen herkesin ellerine sağlık .
Kolay gelsin
Bu dergiyi bize kazandıran tüm arkadaşların ellerine sağlık, başarılarının
ve derginin devamını diliyoruz.
Engin KUZU - Tebrikler
Bugün elektronik derginizi indirdim
ve okumaya başladım. Yeni başlayan
konuya ilgili birçok arkadaşıma da
iletecek ve kendi sayfama da linklerini koyacağım. Çok faydalı olacağına
emin olduğum bu derginin düzenli
çıkmasını diliyor, hepinize teşekkür
ediyorum.
Önder CANKURT - Teşekkürler eLapis Ekibi
Teşekkürler lapis ekibi, başarılarınızın devamını diliyorum.
Mehmet Ali - Teşekkürler
Alper KANAT - Web sitenizle ilgili
Çok güzel bir çalışma, devamı için
hatta ayda bir yayınlanması için kişisel olarak yardım etmek isterim.
Neşet ÖZKAN – Tebrikler
Güzel çalışma ve eminim ki daha güzel olacak.
Aydın Kayaz - Teşekkürler Sizlere
Merhaba,
Yapmış olduğunuz bu çalışmalardan
dolayı tebrik ederim, ellerinize sağlık.
Ne olur vazgeçmeyin ve Türkiye'de
özgür yazılımı destekleyen ve içerik
88 e-Lapis
sağlayanlardan olmaya devam edin.
Elimizden geldiğince sizlere yardım
edebiliriz. Lütfen çeviri veya daha
başka konularda yardımımız olacaksa bizlerle irtibata geçiniz. Teşekkürler..
Öncelikle çalışmalarınızda kolay gelsin.. Herhangi bir yazıya ihtiyacınız
olduğu takdirde çekinmeden derginiz
için birşeyler hazırlayabilirim. Yalnız
bir eleştirim olacak..
Siteniz biraz yavaş açılıyor. Gerçi şu
anda download ve upload'um olmasından da kaynaklanabilir ama çok
resim olmasından dolayı bir dialup'ın
zorlanacağını düşünüyorum.. Bu konuya biraz daha özen gösterirseniz
sevinirim.
[1] http://www.e-lapis.org/index.php?id=21
S
e
y
y
a
h
okuyan penguenin dergisi
http://penguence.linux.org.tr
GNOME Türkiye http://www.gnome.org.tr
http://www.mozilla.org.tr
Azerbaycan Linux Sayfası
http://www.linux.gen.az
Linux Kullanıcıları Derneği
http://www.linux.org.tr
Firefox SSS
http://asteko.linux-sevenler.org
Linux Programlama
http://www.linuxprogramlama.com
Linux Belgelendirme ve Çalışma
Grubu
http://www.
belgeler.org
GNOME Mürekkep
Seviye Ölçer
http://gmso.
linux-sevenler.org
Slackware Linux için Türkçe
Site
http://www.fomus.org
Fişek Enstitüsü
http://linux.fisek.com.tr/
Boreas Linux
http://site.boreas.gen.tr/
GNUTR Türkçe Çeviri Projesi
http://gnu-tr.sourceforge.net
D
e
f
t
e
r
i
n
d
e
n
Linux Market http://www.linuxmarket.org
Orçun'un Mozilla Günlüğü http://orcun.mozilla.org.tr
D
e
d
e
n
i
n
Türkçe OpenOffice.org
http://tr.openoffice.org
http://www.openoffice.org.tr
EnderUnix http://www.enderunix.org
Kendi Linux'unuzu Kendiniz Yapın
http://lfs.geleceklinux.org
89 e-Lapis
Linux Focus Dergisi
http://www.linuxfocus.org
S
e
y
y
a
h
Genel Donanım
Linux Uyumlu Donanım Belgesi ve Listesi http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/
SuSE Donanım Veribankası -> http://hardwaredb.suse.de/
Red Hat Donanım Kataloğu -> http://bugzilla.redhat.com/hwcert/
Linux USB Donanım Veri Bankası -> http://www.qbik.ch/usb/devices/
Uyumlu Yazıcılar ve Modullar -> http://www.linuxprinting.org
Linux altında Tarayıcılar (Scanner)-> http://www.sane-project.org/
D
e
d
e
n
i
n
Linux altında Paralel port tarayıcıları ->http://www.buzzard.me.uk/jonathan/scanners.html
Linux altında USB Port tarayıcıları -> http://www.buzzard.me.uk/jonathan/scanners-usb.html
Linux altında desteklenen Kameralar -> http://www.gphoto.org/proj/libgphoto2/support.php
Webcam Listesi -> http://alpha.dyndns.org/ov511/cameras.html
Linux Uyumlu Ses Kartları -> http://www.alsa-project.org/alsa-doc/
Linux altında optimal çalışan Laptoplar -> http://www.linux-laptop.net
Linux ve Laptoplar -> http://www.tuxmobil.de
Linux ve Bluetooth -> http://bluez.sourceforge.net
Linux ve USB -> http://www.linux-usb.org
D
e
f
t
e
r
i
n
d
e
n
Winmodem/PCI Modem -> http://linmodems.org
Uyumlu Winmodem Listesi -> http://www.geocities.com/isikayhan/winmodem.html
PCMCIA Kartları -> http://pcmcia-cs.sourceforge.net
Ndiswrapper -> http://ndiswrapper.sourceforge.net/
Linux ve Multimedya (GER) -> http://m4l.berlios.de/
Belgeler
Linux Howto Projesi -> http://www.tldp.org
Digital Camera Support for UNIX, Linux and BSD
http://www.teaser.fr/~hfiguiere/linux/digicam.html
Linux Oyun Siteleri
http://happypenguin.org/ http://www.linux-militia.net/index.php http://www.linuxgames.com/
http://www.linux-games.com/ http://www.tuxgames.com/ http://www.linux-gamers.net/
http://lgames.sourceforge.net/
90 e-Lapis

Linux

Transkript

Benzer belgeler

Animal Planet - Doğan Egmont

- Full Circle Magazine

IBM System z üzerinde Enterprise Linux Birleştirmesi ve

Kendi Çoklu Ortam Sunucunuzu Kurun: Gnump3d

EK - 4A - Ahi Evran Üniversitesi

adresten - Ulak-CSIRT

Untitled - Tilkinin Dilinden

Windows İadesi - Tilkinin Dilinden

Untitled - Tilkinin Dilinden