DOGÜNSúFED - TÜRKONFED
Transkript
DOGÜNSúFED - TÜRKONFED
DOGÜNSúFED DOöU, GÜNEYDOöU SANAYøCø VE øùADAMLARI DERNEKLERø FEDERASYONU “ELAZIö ve DOGÜNSøFED ÜYESø øLLER KAPSAMINDA SEKTÖR ANALøZø ve SORUNLARIN TESPøTø ARAùTIRMASI” RAPORU VE BAùKANLAR KONSEYø BøLDøRøSø Karar Danıúmanlık Ltd., Haziran,2005 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU øÇøNDEKøLER Sayfa No BAùKANLAR KONSEYø AÇILIù KONUùMASI BAùKANLAR KONSEYø BøLDøRø METNø øÇøNDEKøLER 1. GøRøù 2. ANKET ÇALIùMASI i i 1 4 5 2.1.KATILIMCI PROFøLø 2.2.ANKET BULGULARI 6 2.2.1. DøYARBAKIR 2.2.1.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.1.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.1.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 2.2.2. ELAZIö 2.2.1.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.1.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.1.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 2.2.3. MARDøN 2.2.3.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.3.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.3.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 2.2.4. SøøRT 2.2.4.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.4.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.4.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 2.2.5. ùANLIURFA 2.2.5.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.5.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.5.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 2.2.6. ùIRNAK-CøZRE 2.2.6.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.6.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.6.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 2.2.7. BÖLGE GENELø 2.2.7.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ 2.2.7.2. SEKTÖREL KÜMELER 2.2.7.3. SEKTÖR-SORUN øLøùKøLENDøRMELERø 3. DOGÜNSøFED KAPSAMINDA EKONOMøK DURUM TESPøTø ÇALIùMASI 7 7 9 11 13 13 15 17 19 19 21 23 25 25 27 29 31 31 33 35 37 37 39 41 43 43 44 46 48 48 3.1. GøRøù 3.2. TANIMLAR VE KAVRAMLAR 49 3.2.1. KARùILAùTIRMALI ÜSTÜNLÜK KAVRAMI VE KATSAYISI 3.2.2. DOGÜNSøFED’ø OLUùTURAN SøAD’LARIN YER ALDIöI øLLER ARASINDA SEKTÖREL ÜSTÜNLÜKLER 3.3. ELAZIö øLø EKONOMøK DEöERLENDøRMESø 3.3.1. øNSAN KAYNAKLARI VE øSTøHDAM 3.3.1.1. øùGÜCÜ 3.3.1.2. øùSøZLøK 3.3.2. ELAZIö VE ÇEVRE øL MERKEZLERøNDE YERLEùøM ALANI OLARAK KULLANILAN VERøMLø TOPRAKLAR 3.3.3. TARIM, DOöAL KAYNAKLAR viii 49 50 52 52 52 53 54 55 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3.3.3.1. BøTKøSEL ÜRETøM SEKTÖRÜNDE ÖNCELøKLø VE CAZøP YATIRIM ALANLARI 3.3.3.2. SU ÜRÜNLERø YATIRIM ALANLARI 3.3.4. YERALTI KAYNAKLARI MADENCøLøK 3.3.4.1.MADEN SAHALARININ DAöILIMI 3.3.5. SANAYø VE YATIRIM 3.3.6. BøLøùøM 3.3.7. FIRAT TEKNOKENTø’NøN KURULMASI ùART 3.3.8. 2003-2004 YILINDA øHRACAT YAPAN FøRMALAR 3. BAùKANLAR KONSEYø 4.1. STRATEJøK OLARAK ÖNEMLø OLAN SEKTÖRLER VE GELECEK 10 YILDA KARùILAùILACAK SORUNLAR 4.1.1. STRATEJøK OLARAK ÖNEMLø BULUNAN SEKTÖRLER 4.1.2. ÖNLEM ALINMASI GEREKEN STRATEJøK ÖNEMLø SORUNLAR 4.1.3. ÇÖZÜM ÖNERøLERø 4.2. BAùKANLAR KONSEYø BøLDøRø METNø 56 56 57 57 59 60 61 63 64 64 66 69 71 75 EKLER 1 EK.1: ÖN HAZIRLIKLAR ve ANKET FORMU EK.2: BAùKANLAR KONSEYø KATILIMCILARI 1 Bu çalıúma KARAR DANIùMANLIK Ltd.ùti. tarafından gerçekleútirilmiútir. Bestekar Sok. 72/1 06680 Kavaklıdere- ANKARA Tel: 0312 4671680 Faks: 0312 4671681 e-posta: karar@tr.net www.karar.com.tr ix 79 86 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TÜRKONFED, ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø AÇILIù KONUùMASI Sayın milletvekilleri, Elazı÷ ilinin de÷erli yöneticileri, De÷erli baúkanlar, de÷erli basın mensupları, TÜRKONFED Yönetim Kurulu adına hepinizi saygıyla selamlıyorum. 8 yıl Türkiye SøAD Platformu çatısı altında sürdürdü÷ümüz bu toplantıları bu yıl ilk kez TÜRKONFED Baúkanlar Konseyi olarak gerçekleútiriyoruz. øki buçuk yıllık bir çalıúma sonunda, siz baúkanların çok de÷erli katkı ve destekleriyle, beú bölgesel federasyona bir sektörel federasyon katarak, mevcut platformları bir Konfederasyona dönüútürdük. Bu büyük yapıyı baúarıyla yola çıkarmıú olmanın gururunu hep birlikte yaúıyoruz. Bu çabamıza katkıda bulunan tüm baúkanlarımıza, onları destekleyen üyelerine ve bugün bizi burada a÷ırlayan Elazı÷ Sanayiciler ve øúadamları Derne÷i’ne Sayın Baúkan Veysel Solmaz’ın úahsında teúekkür ediyoruz. Bu toplantının, TÜRKONFED’in ilk Baúkanlar Konseyi olmanın dıúında bir anlamı daha var. Elazı÷ Baúkanlar Konseyi ile birlikte Konfederasyonumuz ve ba÷lı federasyonlarımızın katkılarıyla tamamlanacak kapsamlı bir çalıúmanın ilk aya÷ını bu toplantıda gerçekleútiriyoruz. Birazdan bir bildiriyle sonuçlarını açıklayaca÷ımız bu çalıúmada DOGÜNSøFED üyesi illerin ve Elazı÷’ın sektör analizi, sorunlarının tespiti ve gelecek tasarımı gerçekleútirildi. “Baúkanlar Konseyi Bildiri Metni”nin gerçekten tüm SøAD üyelerinin ortak görüúlerini yansıtıyor olabilmesi ihtiyacıyla, çalıúmanın hazırlık aúamalarından baúlayarak katılımcı bir yöntem izlendi. Sistematik katılımcı÷ın sa÷lanması konusunda, uzman bir kuruluú olan Karar Danıúmanlık’tan destek alındı. Dar zamanda gerçekleútirilen bu profesyonel çalıúma için kendilerine teúekkür borçluyuz. Kapsamlı bir çalıúmanın ilk aya÷ı demiútim. Bu araútırmaları her bölge bazında tamamladı÷ımızda, bütün Türkiye’yi kapsayan bir analiz çalıúması elde etmiú olaca÷ız. Öyle ki bugüne kadar devlet tarafından bile böylesi bir çalıúma, ülke genelinde yapılmamıú durumda. Yani bu konuda öncü durumundayız. Üstelik bu çalıúma sırasında sadece mevcut durumun tespiti ile kendimizi sınırlamıyoruz. Bölgedeki sektörlerin birbirleriyle karúılaútırılmaları sonunda, bölgenin gelece÷inin tasarlanmasına ıúık tutacak veriler de bu çalıúmanın kapsamı içinde yer alıyor. Bu süreçte öncelikle Elazı÷ SøAD üyesi iúadamları ve Fırat Üniversitesi akademisyenlerinden oluúan bir grupla, analizi yapılacak sektörler ve bölgedeki sanayicilerin/sanayinin sorunları tespit edilerek uygulanacak anketin içeri÷i oluúturuldu. i “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU DOGÜNSøFED üyeleri arasında yapılan bir anket çalıúması ile; Bölgedeki illerin gelecekteki sektörel yapılanmaya iliúkin beklentileri Her bir il için di÷er iller tarafından nasıl bir gelecek öngörüldü÷ü Sektörler arasındaki iliúkiler sorgulanarak il ve bölge esaslı olarak sektörel kümelerin nasıl algılandı÷ı Sanayicinin / sanayinin sorunlarının il ve sektör bazlı olarak nerelerde odaklandı÷ı belirlendi. Ayrıca bir durum tespiti çalıúması yapılarak; øl ve bölge bazında sektörlerin “Karúılaútırmalı Üstünlükleri”nin belirlenmesi, Hem illerin hem sektörlerin bölge içindeki göreli rekabet edebilirliklerinin en son veriler ıúı÷ında saptanması, Elde edilen bulguların, anket sonuçları ile karúılaútırıldı÷ında gelece÷e dönük öngörüler için ekonometrik altyapıyı oluúturması amaçlandı. Çalıúma, Avrupa Birli÷i'nin bölgesel düzeyde uyguladı÷ı müktesebata uyum çerçevesinde oluúturulan, NUTS olarak anılan, østatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması’na uygun úekilde, olabildi÷ince esnek bir yapıda tasarlandı. øleride Federasyona bölgeden yeni illerin katılması halinde, bu uygulamada elde edilen bulguların güncelleútirilmesi, çalıúmanın tekrarlandı÷ı dönemlerde kolayca mümkün olabilecek. Böylesine bir araútırma, belki bazılarına kısa vadede ne sonuç getirece÷i belli olmayan, gereksiz bir çalıúma gibi gelebilir. Bu yaklaúım, muhtemelen, ülkemizde, gerekli bilgi altyapısı olmadan, politikalar belirleme alıúkanlı÷ının bir uzantısıdır. Hatta bir adım daha öteye gidersek, politika bile belirlemeden eyleme geçmek bu ülke insanının yabancısı oldu÷u bir durum de÷il. Oysa artık ça÷a ayak uydurmak, dünya ile iliúki içinde geliúmek istiyorsak, bilgiyi referans olarak almak durumundayız. Biz de TÜRKONFED olarak böyle bir yaklaúımın öncüsü olmak arzusundayız. Bu yüzden bu araútırmaları çok önemsemenizi ve kendi bölgenize sıra geldi÷inde gerekli katkılarda bulunmanızı özellikle her birinizden rica ediyorum. Bu çalıúma, hiç kuúkusuz, eksiksiz olma, bir reçete sunma iddiasında de÷il. Daha çok, bölge ekonomisinin aktörlerinin, yani sizlerin yaklaúımlarını da dikkate alarak, bölgesel kalkınma konusunda yapılacak tartıúma, araútırma ve proje çalıúmalarına bir zemin oluúturma iddiasında. Bölgesel ekonomik aktörlerin yaklaúımlarını dikkate almaktan söz ettim. Özel sektöre dayalı bölgesel kalkınma çabaları için bunun hayati önemi oldu÷una dikkatleri çekmek istiyorum. Ne yazık ki ülkemizde bu anlayıú yeterince yerleúmiú de÷il. Konfederasyonumuzun baúından beri takip etti÷i ve önem verdi÷i Kalkınma Ajansları projesinde bu bakıú açısının eksikli÷ini bir kez daha gördük. Bölge insanını, bölge potansiyelini ve inisiyatifini, ülke ekonomisinin bütünü içinde do÷ru bir biçimde de÷erlendirebilecek, AB normları ile son derece uyumlu bir proje oldu÷u için, Kalkınma Ajansları’nı destekledik. Hatta konfederasyonumuz içinde, kendi bölgesinde yasa çalıúmaları daha baúlamadan Kalkınma Ajansı kurmuú dernekler var. Ne var ki, proje ve ilgili yasa tasarısı ortaya çıktı÷ında gördük ki, ajansların yönetimi kamu a÷ırlıklı tasarlanmıú, baúkanlıkları valilere verilmiú, genel sekreterli÷i DPT onayına tabi kılınmıú. Yönetim kurullarında, üç büyük il dıúında, özel sektöre tek bir sandalye ayrılmıú. Onun da Sanayi ve Ticaret Odaları tarafından kullanılması öngörülmüú. ii “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Gönüllü örgütlerin dinamizminden faydalanmak yerine, mevcut kamu a÷ırlıklı kompozisyona yeni bir soluk getirmeyecek olan yarı resmi kuruluúların yönetimde yer alması yeterli görülmüú. Anlaúılan hem özel sektörün bölge kalkınmasında a÷ırlıkla söz sahibi olması istenmiyor, hem de, görüntüyü kurtarmak için verilen tek sandalyede de kamu otoritesinin sözünden çıkmayacak bir kurumun yer alması tercih ediliyor. Bir baúka önemli konu daha var: Ajanslara tahsis edilecek kaynaklardan geri kalmıú yörelerin a÷ırlıkla yararlanmasının tasarıda güvence altına alınmamıú oldu÷unu gördük. Tüm ülkeyi il grupları bazında kapsaması öngörülen 26 Kalkınma Ajansı’nın kaynaklarının bir kez daha geliúmiú yörelere kayması halinde, bu proje amacından sapmıú ve bölgesel eúitsizli÷in giderilmesi açısından ülkeye zarar veren bir hale gelmiú olacaktır. Konfederasyon olarak bu görüúlerimizi ilgili kuruluúlara ilettik. Bu çok önemli hataların düzeltilmesini bekliyoruz. Aksi taktirde, isteyerek ya da istemeyerek kamuda yeni “arka bahçeler” yaratılaca÷ını bugünden görebiliyoruz. Aldı÷ımız duyumlar, geri kalmıú yörelere aktarılacak kaynaklar konusunun yeniden düzenlendi÷i yönünde. Umarız ajansların yönetimi ile ilgili uyarımız da dikkate alınır. Benzeri bir tartıúmanın Dıú Ticaret Birlikleri konusunda da yaúandı÷ını biliyorsunuz. Burada da yaklaúım aynı: “Ben yaptım oldu.” Merkezde kararlar alınıyor, iúin içindeki iú insanlarına fikir sorulmuyor. Oysa, ihracatımızın temel sorunlarından birinin bürokratik iúlemlerin çoklu÷u ve karmaúıklı÷ı oldu÷u, iúin içindeki herkesçe dile getirilebilir bir gerçektir. Bu bürokrasiyi daha da artırmanın bir gerekçesinin olmaması gerekir. Kaldı ki, yasa, kendi içinde de olumsuzluklara sahiptir. Üye firmalardan hem yıllık aidat hem nispi aidat talep ediliyor. Birliklere, dıú ticaret iúlemlerinde gümrüklerin yanı sıra operasyonel bir iúlev de yükleniyor. Bunlar kabul edilebilir uygulamalar de÷ildir. Bu yeni birlik anlayıúı yeni bir güç merkezi yaratacaktır ama bu gücün iú dünyası için yaratıldı÷ı kuúku götürmektedir. De÷erli Baúkanlar, Türkiye son zamanlarda biraz sıkıntılı, biraz huzursuz dönemlerden geçiyor. Bunda kısmen ülke içinde gündemi saptıran bazı söylem ve giriúimlerin ortaya çıkmasının rolü var. Ama asıl olarak, AB’nin yaúadı÷ı gerilimler, bizde de yankısını buluyor. Bunların hepsinin dönemin bir özelli÷i oldu÷unu ve geçici oldu÷unu iyi kavramalıyız. øtidalimizi korumalı, ekonomik ve siyasi istikrarın zarar görmemesi için uyanık olmalı, ülkeyi Avrupa Birli÷i hedefinden saptırmak isteyenlere fırsat vermemeliyiz. Bunun için de hepimize çok iú düúüyor. Bizler ço÷unlu÷u KOBø’lerden oluúan ve Türkiye’nin dört bir yanına yayılmıú, hem bölgesel hem sektörel iú adamı derneklerinin temsilcileri olarak, ekonomik istikrarın temelini oluúturuyoruz. Bunun bilincinde olarak üstümüze düúenleri yapmaya hazırız. Aynı sorumlulu÷u, hükümetimizden, muhalefetimizden ve di÷er kesimlerden de bekliyoruz. AB’ne girmek için verdi÷imiz bunca u÷raú, aslında kendimizi ça÷daú refah ve demokrasi seviyesine yükseltmek içindir. Buna karúı çıkanlar, sayıları az da olsa, her zaman var olacak ve önümüzdeki günlerde belki sesleri daha da gür çıkacak. Müzakerelerin baúlaması öncesi içerde ve dıúarıda baskılar artacak. Aynı yoldan geçen tüm di÷er ülkelerde oldu÷u gibi, müzakerelerle baúlayacak uyum sürecinin kendi zorlukları ve sancıları AB iliúkilerinin yıpratılması için kullanılacak. Bunlar ola÷an geliúmelerdir. Bizim unutmamamız gereken, Türkiye’nin girdi÷i bu yolda, meydana gelebilecek tüm çalkantılara ra÷men ilerlemesinin, sonuçta ülkece kazanmamıza yol açaca÷ıdır. Demokrasiyi, refahı ve sosyal adaleti gerçekleútirmek üzere bu yolu seçmiú bulunuyoruz. Ülkemizin, bölgemizin kendimizin iii “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU gelece÷i açısından taviz verilmemesi gereken konular bunlardır. Bu süreçte zihnimiz berrak, hedeflerimiz net, çabamız kesintisiz ve yo÷un olmalıdır. Birbirimizden güç ve destek almalıyız. Özellikle sahip oldu÷umuz bu örgütün kıymetini bilmeli, deste÷imizle onu daha da güçlendirmeliyiz. TÜRKONFED úu anda Türkiye’nin en büyük gönüllü iú dünyası örgütüdür. Sektörel ve bölgesel boyutlarımızla, Türk iú dünyası içinde çok önemli bir boúlu÷u doldurdu÷umuza inanıyoruz. Her birimizin katılımıyla oluúturdu÷umuz ortak ses ile bölgesel, sektörel ve ulusal ekonomik politikaların geliútirilmesine önemli katkılarda bulunmayı amaçlıyoruz. Bunun da ötesinde, ülke ekonomisinin dıúa açılımında her bölgenin, her sektörün, her boy iúletmenin rol alabilece÷i bir ortamı yaratmak üzere yola çıkmıú bulunuyoruz. Bu özelliklerimizle, AB müzakerelerine destek vererek sektörel ve bölgesel birikimimizi ülkenin hizmetine sunma arzusundayız. Sizleri bugün güzel kentimiz Elazı÷’dan selamlarken, TÜRKONFED olarak, önümüzde uzun, yorucu ama bir o kadar da gurur verici bir yolumuz oldu÷unu hatırlatıyorum. Bugüne kadar gösterdi÷imiz azmi korudu÷umuz takdirde, çok kısa süre içinde, ülke ekonomisi içinde hak etti÷imiz yere kavuúaca÷ımıza yönelik inancımı yinelemek istiyorum. Beni dinledi÷iniz için teúekkür ederim. Enis Özsaruhan TÜRKONFED Yönetim Kurulu Baúkanı 24 Haziran 2005, Elazı÷ iv “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TÜRK GøRøùøM VE øù DÜNYASI ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø BøLDøRøSø 24 Haziran 2005 Yerel dinamikler harekete geçirilmeden sürdürülebilir büyüme sa÷lanamaz Türk Giriúim ve øú Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), ülkenin kronik sorunları olan iúsizlik, gelir da÷ılımı bozuklu÷u ve bölgesel geliúmedeki eúitsizliklerin giderilmesi için Türk ekonomisinin istikrar sürecine girdi÷i bu dönemin son derece uygun oldu÷u kanaatindedir. Bu durumu iyi de÷erlendirerek, önümüzdeki on yıl içinde Türkiye’yi, Avrupa Birli÷i ile aramızdaki gelir uçurumunu kapatacak bir büyüme sürecine sokar, insanlarımızın hayatında hissedilir bir refah artıúı sa÷larsak, yalnızca iúsizlik, gelir da÷ılımı ve bölgelerarası geliúme eúitsizli÷i gibi sorunları çözmekle kalmayız; göç, terör, sosyal yaralar, e÷itim, sa÷lık, adalet gibi sorunları da kalıcı olarak halletmenin zeminini yaratırız. Bunu sa÷lamanın yolu ulusal planda iyi düúünülmüú büyüme stratejileri oluúturmaktır. Ancak bu stratejilerin bugüne kadar oldu÷u gibi merkezde oturarak gerçekleútirilmesi, ekonomimize arzu edilen geliúme ivmesini sa÷lamayacaktır. Bu ivme ancak, yerel dinamiklerin harekete geçirilmesi, Avrupa ülkelerinde 1950’lerden beri benimsenmiú olan bölgesel kalkınma stratejilerinin, bölgelerdeki iú insanlarının aktif katılımıyla. Türkiye’de de uygulanmasıyla sa÷lanabilir. TÜRKONFED, bu amaçla, bünyesindeki federasyonların bölgelerinde, bölge iú insanlarının katılımıyla, karúılaútırmalı sektörel üstünlükleri belirleyen ve bir gelecek tasarımı oluúturan çalıúmalar yapmayı kararlaútırmıútır. Bu çalıúmaların ilki TÜRKONFED Elazı÷ Baúkanlar Konseyi öncesinde, Do÷u ve Güneydo÷u Anadolu Bölgesi için gerçekleútirilmiútir. v “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TÜRKONFED’i oluúturan federasyonların üye dernek baúkanları ve uzmanların katılımı ile gerçekleútirilen bu çalıúma, hiç kuúkusuz, eksiksiz olma ve bir reçete sunma iddiasında de÷ildir. Daha çok, benzeri çalıúmalarda ihmal edilen bir boyutu dikkate alıp, bölge ekonomisinin aktörlerinin yaklaúımlarını öne çıkararak, bölgesel kalkınma konusunda yapılacak tartıúma, araútırma ve proje çalıúmalarına bir zemin oluúturma iddiasındadır. Özellikle de bölgede kurulması söz konusu olan yedi Kalkınma Ajansı’nın çalıúmalarına temel teúkil etme arzusundadır. Bölgenin gelecekteki on yılda önder ve göreli üstünlük taúıyabilecek sektörleri, - Tarım, balıkçılık, hayvancılık; - Turizm; - Gıda ve içki; - Madencilik ve taú ocakçılı÷ı - ønúaat; olarak belirlenmiútir. Bu sektörlerin geliúmesi ve geliúmenin önündeki engellerin orta ve uzun vadede ortadan kaldırılabilmesi için nitelikli eleman eksikli÷i, bilgi eksikli÷i, yatırım stratejileri eksikli÷i, finansman mekanizmaları sorunlarının giderilmesi gerekmektedir. Bölgede tarım ve hayvancılık sektörlerinin geliúmesi için; - temel tarım ürünlerine do÷rudan ürün deste÷i verilmesinin sürdürülmesi, - büyük tarım çiftliklerinin teúvik edilmesi, - yerel ortama uygun ve özgün damızlık ırkların geliútirilmesi, - yöreye özgü organik tarım ürünlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Bölgede turizmin geliúmesi için; - nitelikli insan gücünün artırılması - bölgesel turizm “master” planının hazırlanması, - yurt dıúında bölgeye özel tanıtım kampanyaları düzenlenmesi ve bu kampanyalarda kültür turizminin öne çıkarılması gerekmektedir. Gıda sektörünün geliúmesi için; - katma de÷er sa÷layıcı entegre gıda ürünlerine öncelik verilmesi, vi “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU - gıda sektörünün geliúmesini destekleyici bir vergi sisteminin sa÷lanması, - yöreye özgü ba÷cılık ve úarapçılı÷ın bilimsel tekniklerle geliútirilmesi gerekmektedir. Madencilik ve taúocakçılı÷ının geliúmesi için; - bölgenin zengin yeraltı kaynaklarından azami derecede yararlanmayı sa÷lamak üzere öncelikle devletin ça÷daú bir madencilik politikası geliútirmesi gerekmektedir. Lokomotif sektör olan inúaat sektörünün geliúmesi için; - ucuz ve uzun vadeli kredi sisteminin bölgeye ivedilikle ulaúmasının, - kırsal kesimden kentlere do÷ru gerçekleúen göçün planlı yerleúiminin sa÷lanması gerekmektedir. Ortaya çıkan orta vadeli stratejik geliúme planları özellikle AB fonlarından yararlanılabilecek konuları içermektedir. Bu fonlardan yararlanabilmek için üniversitelerle gönüllü sivil toplum örgütlerinin ortak çalıúarak proje üretmesi gerekmektedir. TÜRKONFED çatısı altındaki derneklerin bir ço÷u AB fonlarını kendi bölgelerinde baúarı ile kullanmaktadırlar. Dolayısı ile TÜRKONFED proje üretimi ve fon kullanılması konusunda yol gösterici bir misyon üstlenmeye hazırdır. TÜRKONFED, Baúkanlar Konseyi’ne ev sahipli÷i yapan Elazı÷ Sanayiciler ve øúadamları Derne÷i’ne teúekkür ederken, bölge iú insanlarının “Elazı÷ havaalanının Elazı÷, Bingöl ve Tunceli illerine hizmet verecek úekilde geniúletilmesi” talebini kamuoyuna iletmeyi de bir görev addeder. vii 1. GøRøù “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 1. GøRøù 1998 yılında Türkiye SøAD Platformu olarak örgütlenme faaliyetlerini baúlatan ve her yıl de÷iúik temalar üzerinde Zirveler düzenleyerek iúadamlarının sözkonusu temalar üzerindeki görüú ve düúüncelerini kamuoyuyla paylaúan Sanayici ve øúadamları Dernekleri, 2005 yılında bünyesinde aúa÷ıda listelenen 6 Federasyonu içererek, Türk Giriúim ve øú Dünyası Konfederasyonu, TÜRKONFED olarak yeni bir örgütlenmeye girmiútir. Batı Anadolu Sanayici ve øúadamları Dernekleri Federasyonu (BASøFED) Do÷u Akdeniz Sanayici ve øúadamları Dernekleri Federasyonu (DASøFED) øç Anadolu Sanayici ve øúadamları Dernekleri Federasyonu (øÇASøFED) Do÷u ve Güneydo÷u Anadolu Sanayici ve øúadamları Dernekleri Federasyonu (DOGÜNSøFED) Marmara ve Kuzey Anadolu Sanayici ve øúadamları Dernekleri Federasyonu (MAKSøFED) Sektörel Dernekler Federasyonu (SEDEFED) Bu çerçevede, TÜRKONFED olarak bu yılki ilk Baúkanlar Kurulu Toplantısı DOGÜNSøFED üyesi, Elazı÷ Sanayici ve øúadamları Derne÷i, ELSøAD, evsahipli÷inde 23-24 Haziran 2005 tarihlerinde ELAZIö’da yapılmasına karar verilmiútir. Sözkonusu Baúkanlar Kurulu Toplantısında tartıúılacak konuların ve hazırlanacak “Baúkanlar Bildiri Metni”nin gerçekten tüm SøAD üyelerinin ortak görüúlerini yansıtıyor olabilmesi ihtiyacıyla Baúkanlar Kurulu Toplantısı gerçekleútirilmektedir. hazırlık Çalıúmanın aúamalarından profesyonel bir baúlayarak çalıúma katılımcı olabilmesi bir amacıyla anlayıúla sistematik katılımcı÷ın sa÷lanması konusunda uzman bir kuruluú olan Karar Danıúmanlık Ltd. ùti. ile birlikte çalıúılmıútır. Çalıúmada, ELAZIö – DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI baúlıklı araútırma çalıúması gerçekleútirilmiútir. Çalıúmanın iú akıúı ùekil.1’de gösterilmiútir. Bu süreçte öncelikle Elazı÷ SøAD üyesi iúadamları ve Fırat Üniveristesi akademisyenlerinden oluúan bir grup ile bölge için, analizi yapılacak sektörler ve bölgedeki sanayicilerin/sanayinin sorunları tespit oluúturulmuútur. 1 edilerek uygulanacak anketin içeri÷i “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Anket Çalıúması ile; Bölgedeki illerin gelece÷e iliúkin sektörel yapılanmalarına iliúkin beklentileri Her bir il için di÷er iller tarafından nasıl bir gelecek öngörüldü÷ü Sektörler arasındaki iliúkiler sorgulanarak il ve bölge esaslı olarak sektörel kümelerin nasıl algılandı÷ı Ayrıca sanayicinin – sanayinin – sorunlarının il/sektör bazlı olarak nerelerde odaklandı÷ı belirlenmiútir. Durum Tespiti Çalıúması ile; øl ve bölge bazında sektörlerin “Karúılaútırmalı Üstünlükleri”nin belirlenmesi Hem illerin hem sektörlerin bölge içindeki göreli rekabet edebilirliklerinin en son veriler ıúı÷ında saptanması Elde edilen bulguların, anket sonuçları ile karúılaútırıldı÷ında gelece÷e dönük öngörüler için ekonometrik altyapıyı oluúturması amaçlnamıútır. Çalıúma, Avrupa Birli÷i'nin bölgesel düzeyde uyguladı÷ı müktesebata uyum çerçevesinde; DPT koordinasyonunda ve DøE’nin katkılarıyla oluúturulan østatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasına (NUTS) uygun úekilde tasarlanmıútır. Çalıúmanın tasarımı olabildi÷ince esnek bir yapıda olup, ileride Federasyona bölgeden yeni illerin katılımlarının olması durumunda, bu uygulamada elde edilen bulguların güncelleútirilmesi, çalıúmanın tekrarlandı÷ı dönemlerde kolayca mümkün olabilecektir. ùekil.1’de gösterimi yapılan iúlerden 15.05.2005 tarihinde gereçekleútirilen øú 1 “Ön Hazırlıklar” baúlı÷ı altında Ek.1’de tanıtılmıútır. Ön hazırlıklar sürecinde gerçekleútirilen “Anket Çalıúması”, “Durum Tespiti Çalıúması” elinizde bulunan dokümanın sırasıyla 2., 3. Bölümlerinde ayrıntılı olarak tanıtılmıútır. 23-24 Haziran 2005 tarihlerinde bu çıktılar kullanılarak yine katılımcı yöntemlerle gerçekleútirilen Baúkanlar Konseyi Toplantısı çıktıları ve “Baúkanlar Kurulu Bildirisi” dokümanın 4. Bölümünü oluúturmaktadır. 2 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùekil.1 “ELAZIö – DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMININ YAPILMASI ÇALIùMASI øù AKIùI m øùøN BAùLATILMASI VE YÜRÜTME KOMøTESøNø OLUùTURULMASI (Karar Danıúmanlık sözkonusu komitenin do÷al üyesidir) n BÖLGE øÇøN ÖNEMLø OLAN /OLMASI BEKLENEN SEKTÖRLERøN BELøRLENMESø o p BELøRLENEN SEKTÖRLERLE øLGøLø BÖLGEDE SOSYO EKONOMøK DURUM TESPøTø ÇALIùMASI (LøTERATÜR TARAMASI-DERLEME) BELøRLENEN SEKTÖRLERLE øLGøLø YAPILACAK ANKET ÇALIùMASININ øÇERøöøNøN BELøRLENMESø, ANKETøN HAZIRLANMASI, UYGULANMASI VE BULGULARIN ANALøZø q BAùKANLAR KURULU TOPLANTISI HAZIRLIKLARI r BAùKANLAR KURULU TOPLANTISI x x x x 2 NOLU øùLE øLGøLø ÇIKTININ KONU UZMANLARININ DA DAVET EDøLECEöø BøR PANEL-FORUM ORTAMINDA SUNULMASI 3 NOLU øùLE øLGøLø ÇIKTININ PANEL-FORUM ORTAMINDA SUNULMASI ODAK GRUP ÇALIùMALARI –KATILIMCILARCA; o BÖLGEDE øL/SEKTÖR BAZINDA GELECEöE YÖNELøK BEKLENTøLER ÜZERøNDE UZLAùMA o SÖZKONUSU BEKLENTøLERøN GERÇEKLEùMESø YOLUNDA OLABøLECEK SINIRLAMALARIN, SORUNLARIN TESPøTø VE ÇÖZÜM ÖNERøLERøNøN GELøùTøRøLMESø BøLDøRø METNøNøN HAZIRLANMASI VE SUNULMASI 3 2. ANKET ÇALIùMASI Anket Çalıúmasının saha çalıúması ELSøAD, Anket formunun oluúturulması, sonuçların analizi ve raporlaması Karar Danıúmanlık Ltd. tarafından yapılmıútır. “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2. ANKET ÇALIùMASI Oluúturuluú úekli çalıúmanın ön hazırlıklarının anlatıldı÷ı EK.1’de detaylı bir úekilde açıklanan anket formu da EK.1'de verilmiútir. Sözkonusu anketin saha çalıúması, Elazı÷ SøAD koordinasyonunda DOGÜNSøFED tarafından Federasyonu oluúturan SøAD'lara gönderilerek gerçekleútirilmiútir. Anketin; ¾ 1. sorusu ile " gelecek 10 yıl sonunda, federasyonun oluúturan SøAD’ların bulundu÷u illerle ilgili olarak önde olaca÷ı düúünülen sektörler " ¾ 2. Sorusu ile "sektörler arasındaki etkileúim yakınlı÷ı" ¾ 3. Sorusu ile de "sektör sorun iliúkileri" hakkında SøAD üyelerinin "öngörüleri ve tespitleri"ni ö÷renmeye yönelik görüúleri derlenmiútir. Böylece, elde edilen bulgular ile bir yandan sözkonusu illerin kapsandı÷ı alanda, il ve bölgesel esasta bir gelecek tanımlaması yapılırken, söz konusu gelece÷e do÷ru bir yol haritası da oluúturulmasına imkan verecek bir alt yapı da oluúturulabilecektir. Ankete DOGÜNSøFED üyesi 9 SøAD'dan, Malatya SøAD hariç hepsinden katılım olmuútur. Geri dönüú oranı yanıt veren SøAD’ların toplam üye sayısının %17’sine karúılık gelmektedir. 4 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.1. KATILIMCI PROFøLø Ankete yanıt veren SøAD üyelerinin, yaú, e÷itim, iúteki pozisyon ve yönetti÷i kiúi sayısına ba÷lı olarak iúyeri büyüklü÷ü bilgilerine göre hazırlanan grafikler aúa÷ıda toplu halde ùekil.2’de sunulmuútur. øù ADAMLARININ YAù GRUPLARINA GÖRE DAöILIMI (%) 0.00 øù ADAMLARININ EöøTøM DURUMLARINA GÖRE DAöILIMI %) 4.62 6.15 9.23 7.46 29.85 16.42 18-25 øLKOKUL 26-35 ORTAOKUL 36-45 LøSE 46-59 ÜNøVERSøT E YL VE ÜSTÜ 60+ 35.38 46.27 44.62 øù ADAMLARININ FøRMADAKø DURUMLARINA GÖRE DAöILIMI (%) 6.15 øù ADAMLARININ YÖNETTøöø Køùø SAYISINA GÖRE DAöILIMI (%) 3.23 9.68 13.85 -25 øù SAHøBø 25-150 YK BùK. 150-500 YK ÜYE. 500+ YÖNETøCø 18.46 35.48 61.54 51.61 ùekil.2 Ankete katılarak görüú bildiren sanayici ve iúadamlarının profili grafiklerde görselleútirildi÷i üzere özetle aúa÷ıdaki gibidir. ¾ %70’i 45 yaúından genç ¾ %80’i lise ya da daha ileri düzeyde e÷itimli ¾ Küçük (% 51.61) ve orta büyüklükte (% 35.48) firmalarda ¾ Genellikle iúin sahibi konumunda (%61.54) olan 5 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2. ANKET BULGULARI Anket sonuçları üç yönde de÷erlendirilmiútir. ¾ 10 yıl sonrasına dönük olarak önde olaca÷ı düúünülen sektörler ba÷lamında illerin birbirlerini nasıl algıladı÷ının de÷erlendirilmesi ¾ Sektörler arası iliúkilerin nasıl konumlandırıldı÷ının de÷erlendirilmesi, ¾ Sorunların sektörlerle nasıl iliúkilendirildi÷inin de÷erlendirilmesidir. Bu ba÷lamda, ilk de÷erlendirme ile illerin kendileri için öngördükleri gelecek ile komúu iller tarafından onlar hakkında öngörülen gelecekler arasındaki farklılıkların belirlenmesi sa÷lanmaktadır. Bu farklılıklar ve sektörel iliúkilendirmelerden hareketle oluúturulacak kümeler ile sektör-sorun iliúkileri de gelece÷e yönelik yol haritasının tanımlanmasında planlamacılara yardımcı olacak bir veri tabanı oluúturmaktadır. Bulgular, yukarıda tanımlanan úekilde yorumlanarak önce her il esasında ayrı ayrı, daha sonra da bölge esaslı olarak aúa÷ıda sıırayla tanıtılmaktadır. Sözkonusu bulgular, tüm illerin görüúlerinin birbirleriyle karúılaútırılmasına olanak verecek úekilde tablolar ve grafiklerle desteklenerek sunulmuútur. 6 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.1. DøYARBAKIR 2.2.1.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 1.’de, Diyarbakır’da 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin Diyarbakır’ın kendisi de dahil olmak üzere tüm illerin görüúleri gösterilmiútir. TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) 2 0 5 0 0 0 0 1 TøCARET VE FøNANSMAN (13) 0 7 5 3 0 0 0 2 TAù VE TOPRAK (12) 0 4 0 0 0 0 0 1 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) 19 7 5 10 20 0 17 11 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) 8 14 14 7 15 7 17 10 MOBøLYACILIK (09) 8 7 5 3 0 11 0 6 METAL ANA SANAYøø (08) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) 10 11 5 3 15 11 0 9 MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) GIDA VE øÇKø (05) 4 0 5 0 5 4 0 3 ENERJø (04) 6 0 5 3 5 4 0 4 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE GENELø BøLøùøM HøZMETLERø (02) DEöERLENDøREN øL DøYARBAKIR BAYINDIRLIK (01) TABLO 1. DøYARBAKIR’IN 10 YIL SONRA øÇøN ÖNGÖRÜLEN SEKTÖREL KONUMU 0 0 5 7 0 0 17 2 23 18 14 10 20 25 17 19 10 11 5 10 15 11 17 10 4 11 10 7 0 4 17 6 8 7 10 23 5 11 0 10 0 4 10 13 0 14 0 6 Genellikle, Diyarbakır için öngörülen sektörel yapı “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK”, “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø ve “GIDA VE øÇKø” sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. Diyarbakır’ın kendisini algılayıúı ile di÷er illerin Diyarbakır’ı algılayıúları ise ùekil 3, Tablo 2 ve ùekil 4’de gösterilmiútir. 7 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU DøYARBAKIR 25 ÖNEML 20 GÖRELø 15 10 5 0 ) 1) 7) 9) 0) 3) 2) 8) 5) (1 06 4) (0 (0 (1 (0 (1 (1 (1 K I( (1 øø øø R N K ö IK LI A Y I I Y M Ü A L A M A Z øÇ IL D M NA CI VC ER IR N IR PR T Rø I, SM A D KÇ VE E KÖ SA YA SA EN ùT N TO AS TU AN M K, A T øL A CA VE A ø YI Y Z N E D L ø A B ø T I V U H F O IK ùO Eù AN G BA AL ù AS E M IL L øM TA øM V øM TA PL ù NC TA T øY A L, Lø E A VE E N ø G ø O R B M YV øK A, AK TR A øL CA M M C Tø ,H PE N KU K E I O IL D AD Ç M IK AL ,B IM R TA K LI 1) (0 R LE ) 02 ø( ER ø( ) 03 4) (0 Jø 5) (0 Kø SEKTORLER ALGILANMA ALGILAMA BOLGE GENELø ùEKøL. 3 DøYARBAKIR’IN ALGILANMA FARKLILIKLARI -1 8 2 2 7 0 6 4 9 8 ULAùTIRMA (15) 2 10 TURøZM (14) 10 23 TøCARET VE FøNANSMAN (13) TAù VE TOPRAK (12) 2 0 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) 4 0 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) 7 19 MOBøLYACILIK (09) 10 8 METAL ANA SANAYøø (08) MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) 9 8 MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) 11 10 GIDA VE øÇKø (05) 5 4 ENERJø (04) 12 6 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ALGILANMA ALGILAMA BøLøùøM HøZMETLERø (02) DøYARBAKIR BAYINDIRLIK (01) TABLO 2. DøYARBAKIR’IN ALGILANMA FARKLILIKLARI 3 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU DøYARBAKIR 25 SEK.11 ALGILAMA 20 SEK.06 15 10 SEK.12 SEK.03 SEK.04 SEK.05 SEK.14 SEK.02 5 SEK.01 SEK.13 SEK.09 SEK.08 SEK.15 0 SEK.10 SEK.07 5 0 10 15 20 25 ALGILANMA ùEKøL. 4 DøYARBAKIR’IN ALGILANMA FARKLILIKLARI -2 Yukarıdaki úekil ve tablolar incelendi÷inde; Diyarbakır’ın kendisi için 10 yıl sonra önde gelecek sektörler olarak tanımladı÷ı üç sektöre, “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) “MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) ve “TAù VE TOPRAK (12)”, bu anlamda verdi÷i a÷ırlı÷ın, di÷er illerce aynı büyüklükte verilmedi÷i gözlenmektedir. Buna karúılık, “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)” ve “GIDA VE øÇKø (05)” sektörleri için algılanma ve algılama oldukça uyumludur. 2.2.1.2. SEKTÖREL KÜMELER Sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 3, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 3. DøYARBAKIR øLø TARAFINDAN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 3527 6714 4236 7219 4062 4850 6342 6011 4961 6344 4346 5104 5998 0 5613 4127 5764 7133 5751 5517 5006 6022 6961 7521 3705 2749 0 5764 4247 6160 3956 5896 4333 6623 2694 5628 3366 3602 0 6421 2658 2952 2440 4351 1725 6310 4412 3168 5630 0 7309 5745 6743 6540 6956 1215 7337 3511 3797 0 2618 3510 5557 3289 6354 1432 4030 8202 0 2934 4311 3255 5128 4120 4178 6358 0 3637 3301 6604 4300 4390 6894 0 4876 5545 4169 4337 5407 9 10 11 12 13 0 7133 0 4533 5554 0 5235 3114 5176 0 5705 4522 7566 5046 14 0 15 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 4’de gösterilmiútir. TABLO 4. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 SEKTÖR 2 YAKINLIK 2 15 531.000 5 11 1215.000 6 12 1432.000 4 10 1725.000 2 14 2824.500 4 8 2870.500 4 7 3047.000 5 13 3312.500 3 5 3435.667 4 6 3680.000 1 2 4249.000 4 9 4483.500 1 3 5342.250 1 4 5666.893 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler, ùekil 5 ve 6’da iki ayrı gösterimle tanıtılmaktadır. SEKTÖR NO 2 15 14 1 5 11 13 Ù 0 5 10 15 20 25 +---------+---------+---------+---------+---------+ Ø8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ ØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù ØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ ßØÞ ØØØØØØØÝ ßØÞ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ 3 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 6 ØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù 12 ØØØØØØØØØÝ Ù Ù 4 ØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØÞ ßØØØØØØØÞ Ù 10 ØØØØØØØØØØØÝ ßØÞ Ù Ù Ù 8 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØÝ ßØØØØØØØØØÝ 7 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 9 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ùEKøL 5. DøYARBAKIR TARAFINDAN ALGILANAN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 1 3 14 10 13 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùEKøL 6. DøYARBAKIR TARAFINDAN ALGILANAN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 Diyarbakır ili tarafından algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 3 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “GIDA VE øÇKø (05)- TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) - DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, ULAùTIRMA (15)ve “BøLøùøM HøZMETLERø (02)- TURøZM (14)- “ENERJø (04)- METAL ANA SANAYøø (08)- PETROL PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10)” kümeleridir. 2.2.1.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRMELERø Diyarbakı ili tarafından algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirmeleri Tablo 5’de gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI”, “ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø” ve “YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. TABLO 5. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRMELERø 11 0 12 ùEKøL 7. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø GENEL KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùTIRMA øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø TURøZM ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø MADENCøLøK VE ... HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI GIDA VE øÇKø GÜVENLøK SORUNLARI FøNANSMAN SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI 2 0 7 12 17 10 2 2 0 2 7 12 2 12 12 BøLøùøM HøZMETLERø 16 11 5 8 11 5 0 3 0 5 3 5 11 5 13 DOKUMA, GøYøM EùYASI, ...ø 15 0 15 7 0 2 2 5 2 10 7 7 0 10 17 0 Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlilikleri ise ùekil 7’de gösterilmiútir. DøYARBAKIR-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 12 10 8 6 4 2 YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR ENERJø BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BAYINDIRLIK GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø DøYARBAKIR FøNANSMAN SORUNLARI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 0 6 9 6 15 3 15 6 0 3 3 15 3 15 14 10 7 7 7 10 0 0 3 10 3 14 3 3 7 6 0 15 0 3 3 18 3 0 6 0 12 6 18 9 MAKøNA øMALAT SANAYøø 3 6 6 12 15 9 0 0 3 6 3 12 12 3 9 METAL ANA SANAYøø 7 0 7 3 10 7 7 3 3 0 3 17 7 14 10 MOBøLYACILIK 0 8 4 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 8 4 4 4 4 8 16 4 8 8 4 16 10 0 10 3 3 3 20 10 3 3 7 10 3 13 0 TARIM, BALIKÇILIK, ..... 10 3 6 13 13 10 6 0 3 6 3 6 6 13 0 TAù VE TOPRAK 3 6 16 6 10 0 10 6 0 3 3 16 6 13 0 TøCARET VE FøNANSMAN 6 3 9 19 9 6 0 6 3 3 3 9 6 6 9 7 2 18 9 2 7 7 2 2 2 5 16 9 7 5 33 33 0 33 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 4 10 8 8 6 6 4 2 5 4 11 6 10 8 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.2. ELAZIö 2.2.2.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 6.’da, Elazı÷’da 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin Elazı÷ı’ın kendisi de dahil olmak üzere tüm illerin görüúleri gösterilmiútir. 2 2 5 3 3 0 21 4 0 5 0 0 0 0 0 1 2 2 0 0 0 0 0 1 7 0 3 18 18 10 0 8 18 18 15 10 10 18 10 14 2 7 5 15 13 5 24 9 7 7 10 8 5 5 3 7 14 11 5 23 15 18 0 13 ULAùTIRMA (15) 14 23 3 5 13 8 0 10 TURøZM (14) MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) 2 11 5 0 0 8 0 4 TøCARET VE FøNANSMAN (13) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) 0 7 5 3 3 5 21 5 TAù VE TOPRAK (12) GIDA VE øÇKø (05) 9 0 20 5 13 5 0 8 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) ENERJø (04) 5 0 5 3 3 3 21 5 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) 11 2 13 5 5 10 0 7 MOBøLYACILIK (09) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE GENELø METAL ANA SANAYøø (08) DEöERLENDøREN øL ELAZIö BAYINDIRLIK (01) TABLO 6. ELAZIö’IN 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL KONUMU 7 5 8 5 0 8 0 5 Genellikle, Elazı÷ için öngörülen sektörel yapı “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)”, “TURøZM (14)”, ve “MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06)” sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. Elazı÷’ın kendisini algılayıúı ile di÷er illerin Elazı÷’ı algılayıúları ise ùekil 8, Tablo 7 ve ùekil 9’da gösterilmiútir. 13 ALGILANMA ALGILAMA 6 2 5 0 9 0 9 7 9 11 14 3 2 6 5 4 2 2 0 TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) 16 18 TAù VE TOPRAK (12) ALGILAMA PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) MOBøLYACILIK (09) 7 23 METAL ANA SANAYøø (08) ALGILANMA MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) AD EN AK øN A VE IR KÇ øÇ 03 ) (0 4) ø( Kø (0 5) Jø ER ER VE CA G ID A EN AS I, D (0 1) ø( 02 ) LI K TL ER D øZ M E Eù Y H YI N TA ùO M øM øM A, G øY ø øL øK M C M Bø Lø ù M AL AT IL Iö I( 06 ET SA ) AL NA TA AN Yø R ø( A IM 07 SA ,B ) PE N M AL AY O TR IK B øø øL Ç O ( 08 IL YA L, IK P ) CI LA ,H LI S A K Tø YV ( K, 09 A K ) NC Ö M IL ÜR IK VE (1 0) A TA VC Tø ù C IL VE AR IK ET TO (1 1) V PR E AK Fø N (1 AN 2) S M A N (1 TU 3) Rø ZM U LA (1 4) ùT IR M A (1 5) M O KU 0 GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) ENERJø (04) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ELAZIö BAYINDIRLIK (01) D BA GÖRELø ÖNEM “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ELAZIö 25 20 15 10 5 SEKTORLER BOLGE GENELø ùEKøL. 8 ELAZIö’IN ALGILANMA FARKLILIKLARI -1 TABLO 7. ELAZIöIN ALGILANMA FARKLILIKLARI 9 7 8 7 5 11 4 5 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ELAZIö 25 SEK.06 ALGILAMA 20 SEK.11 15 SEK.14 SEK.05 10 SEK.13 SEK.15 SEK.08 5 SEK.07 0 0 SEK.09 SEK.02 SEK.10 5 SEK.12 SEK.04 SEK.01 SEK.03 10 15 20 25 ALGILANMA ùEKøL. 9 ELAZIö’IN ALGILANMA FARKLILIKLARI -2 Yukarıdaki úekil ve tablolar incelendi÷inde, Elazı÷’ın kendisi için 10 yıl sonra önde gelecek sektörler olarak tanımladı÷ı üç sektöre, “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)”, ve “TURøZM (14)”, “GIDA VE øÇKø (05)”, verdi÷i a÷ırlıkların di÷er illerce de aynı büyüklükte verildi÷i gözlenmektedir. Buna karúılık, Elazı÷ için önemli olaca÷ı düúünülen “MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06)” sektörünün konumu ise di÷er illerce aynı úekilde algılanmamaktadır. 2.2.2.2. SEKTÖREL KÜMELER Sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 8, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 8. ELAZIö øLø TARAFINDAN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 2748 2139 3628 3422 1987 2996 3218 3190 3124 3053 606 3996 2635 3612 0 3395 2518 4232 4027 3640 4440 4356 4102 2125 4182 2146 2315 2960 0 4741 5129 4312 3343 4747 4099 5043 3800 3133 4947 3106 5195 0 5222 4045 2368 2306 3808 2514 4353 5428 3166 5813 3918 0 5501 5800 6112 5234 4420 1877 4336 5576 3425 4870 0 3921 3801 4917 3475 4542 3155 2909 5172 4113 0 1530 4576 5596 4429 3316 4506 4365 3180 0 5240 3708 5935 4066 5404 5177 4770 0 4846 4947 4804 6452 4093 5968 0 4873 4944 3862 5821 4726 15 11 12 13 14 0 4399 0 4527 5290 0 3704 3297 4345 0 4471 3920 1328 3109 15 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 9’da gösterilmiútir. TABLO 9. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 SEKTÖR 2 YAKINLIK 1 12 606.000 13 15 1328.000 7 8 1530.000 5 11 1877.000 2 14 2315.000 4 7 2337.000 1 6 2571.000 2 13 3140.000 1 3 3194.667 1 2 3909.000 4 10 3939.333 1 4 4163.875 1 5 4510.667 1 9 4752.143 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler ùekil 10 ve 11’de iki ayrı úekilde tanıtılmaktadır. SEKTÖR Ù 0 NO 5 10 15 20 25 +---------+---------+---------+---------+---------+ 1 12 6 3 13 15 2 14 7 8 4 10 Ø8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ ØÝ ßØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØÞ ØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù Ù ØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØÝ Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØÝ ßØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØÞ Ù Ù ØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù ßØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 5 ØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 11 ØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 9 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ 9 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ùEKøL 10. ELAZIö øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 16 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 9 10 4 7-8 5-11 3 13-15 2-14 6 1-12 ùEKøL 11. ELAZIö øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 Elazı÷ için algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 3 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “TøCARET VE FøNANSMAN (13) - ULAùTIRMA (15) - BøLøùøM HøZMETLERø (02) - TURøZM (14)”, TAùOCAKÇILIöI (06)” ve “BAYINDIRLIK (01) - TAù VE TOPRAK (12) - MADENCøLøK VE “ENERJø (04) - METAL ANA SANAYøø (08) - MAKøNA øMALAT SANAYøø (07)” kümeleridir. 2.2.2.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRøLMELERø Elazı÷ ili tarafından algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirilmeleri Tablo 10’da gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR”, “FøNANSMAN SORUNLARI” ve “YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. 17 0 18 ùEKøL 12. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø MOBøLYACILIK HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI METAL ANA SANAYøø GÜVENLøK SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø BAYINDIRLIK 4 0 4 8 13 8 8 0 0 4 13 4 4 13 17 BøLøùøM HøZMETLERø 8 8 4 4 13 8 4 4 4 4 8 8 4 0 17 21 HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK FøNANSMAN SORUNLARI DOKUMA, GøYøM EùYASI, ... GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø ELAZIö FøNANSMAN SORUNLARI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TABLO 10. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRMELERø 0 4 0 13 13 13 0 4 4 4 4 4 0 17 ENERJø 10 5 5 5 15 5 0 10 5 10 5 0 10 10 5 GIDA VE øÇKø 15 10 5 15 15 5 5 0 0 10 5 0 0 5 10 MADENCøLøK VE TAù….. 0 7 0 13 20 7 7 0 7 7 0 0 7 20 7 MAKøNA øMALAT SANAYøø 0 6 6 13 13 6 0 0 6 13 6 0 6 0 25 13 6 0 19 13 6 0 0 6 0 13 0 6 6 13 6 13 0 6 13 13 0 6 6 13 0 6 6 0 13 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 13 6 13 6 19 0 6 6 6 0 0 6 0 6 13 TARIM, BALIKÇILIK, .... 13 0 0 13 0 19 0 6 0 13 13 6 13 19 0 TAù VE TOPRAK 13 8 15 15 4 6 8 4 0 4 6 4 4 0 4 TøCARET VE FøNANSMAN 25 6 6 25 0 6 6 0 0 6 6 0 13 0 0 TURøZM 25 13 19 6 6 6 13 0 0 0 6 6 0 0 6 ULAùTIRMA 25 6 19 13 6 6 6 13 0 6 6 6 0 0 6 GENEL 10 7 7 12 10 8 5 4 3 6 6 4 5 6 10 Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlililikleri ise ùekil 12’de gösterilmiútir. ELAZIö-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 14 12 10 8 6 4 2 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.3. MARDøN 2.2.3.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 11’de illerin, Mardin’de 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin Mardin’in kendisi de dahil olmak üzere tüm illerin görüúleri gösterilmiútir. MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) METAL ANA SANAYøø (08) MOBøLYACILIK (09) 17 8 15 18 12 10 5 12 8 8 5 3 10 5 7 7 3 3 8 5 13 7 7 7 5 7 12 3 7 3 7 6 3 10 12 3 8 5 7 7 2 2 0 7 2 2 3 2 7 12 7 10 5 8 7 8 5 7 7 7 5 3 3 5 5 0 2 3 5 10 7 5 3 0 2 8 2 5 15 5 ULAùTIRMA (15) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) 10 7 5 7 7 3 3 6 TURøZM (14) GIDA VE øÇKø (05) 13 10 8 7 15 13 3 10 TøCARET VE FøNANSMAN (13) ENERJø (04) 10 12 7 8 0 13 15 9 TAù VE TOPRAK (12) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) 8 10 5 5 7 5 7 7 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE GENELø PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) DEöERLENDøREN øL MARDøN BAYINDIRLIK (01) TABLO 11. MARDøN’øN 10 YIL SONRAøÇøN ÖNGÖRÜLEN SEKTÖREL KONUMU 0 5 7 5 3 7 7 5 Genellikle, Mardin için öngörülen sektörel yapı “GIDA VE øÇKø (05)”, “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, ve “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)” sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. Mardin’in kendisini algılayıúı ile di÷er illerin Mardin’i algılayıúları ise ùekil 13 Tablo 12 ve ùekil 14’de gösterilmiútir. 19 ALGILANMA ALGILAMA 7 5 1 8 5 7 5 7 8 18 20 1 5 2 3 3 3 8 7 TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) 14 10 TAù VE TOPRAK (12) ALGILAMA PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) MOBøLYACILIK (09) 6 3 METAL ANA SANAYøø (08) ALGILANMA MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) AD EN C A, G øY ø øL øK M H IR G ID A EN AS I, D (0 1) ER ø( ø( 02 ) LI K TL ER D øZ M E YI N Eù Y øM M Bø Lø ù ER 03 ) Jø (0 VE 4) VE TA øÇ M ùO AK Kø CA øN (0 5) A KÇ øM I LI AL ö AT I( M 06 ET SA ) AL NA TA AN Yø R ø A IM (0 SA 7) ,B N PE M AL A O Y TR IK B ø ø( Ç øL O 08 IL YA L, IK P ) CI LA ,H L S IK A T YV øK (0 A ,K 9) NC Ö M IL ÜR IK VE (1 0) A TA VC Tø ù C I LI VE AR K ET TO (1 1) V P R E A Fø K N (1 AN 2) S M A N (1 TU 3) Rø ZM U LA (1 4) ùT IR M A (1 5) M O KU 0 ENERJø (04) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) MARDøN BAYINDIRLIK (01) D BA GÖRELø ÖNEM “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU MARDøN 25 20 15 10 5 SEKTORLER BOLGE GENELø ùEKøL. 13. MARDøN’øN ALGILANMA FARKLILIKLARI -1 TABLO 12. MARDøN’øN ALGILANMA FARKLILIKLARI 8 7 7 3 20 8 6 5 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU MARDøN 25 20 ALGILAMA SEK.05 15 SEK.11 10 SEK.02 SEK.15 SEK.07 5 SEK.08 SEK.04 SEK.12 SEK.03 SEK.14 SEK.10 SEK.13 SEK.06 SEK.09 SEK.01 0 0 5 10 15 20 25 ALGILANMA ùEKøL. 14 MARDøN’øN ALGILANMA FARKLILIKLARI -2 Yukarıdaki úekil ve tablolar incelendi÷inde, Mardin’in kendisi için 10 yıl sonra önde gelecek sektörler olarak tanımladı÷ı üç sektörden, “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, ve “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)” (05)” için verdi÷i a÷ırlı÷ın, di÷er illerce de aynı büyüklükte verildi÷i, ancak “GIDA VE øÇKø sektörü için farklı algılamalar oldu÷u gözlenmektedir. 2.2.3.2. SEKTÖREL KÜMELER Sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 13, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 13. MARDøN øÇøN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 3107 3858 3292 3991 3980 4970 4398 2975 4994 4454 3140 4183 3446 3612 0 6981 5559 7816 7687 8043 8031 6902 7977 6991 7155 4960 4501 4659 0 6372 7177 7090 6276 6828 7343 7738 6912 7740 5687 7860 5562 0 7041 6958 6336 6094 5303 5166 6084 6594 6009 7356 5748 0 7379 6723 7729 6532 6481 5155 7275 5092 7013 5441 0 4364 5014 6835 7216 7844 5908 7443 8984 6714 0 3960 6527 5630 7828 6594 5885 9134 7392 0 6571 6126 7390 7012 6317 8644 6252 0 7257 6641 6305 5800 7167 5973 0 8022 7386 5767 7996 6468 21 11 12 13 14 0 7024 0 4883 7339 0 7408 8086 5539 0 6364 6114 4293 4872 15 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 14’de gösterilmiútir. TABLO 14. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 SEKTÖR 2 YAKINLIK 1 9 2975.000 7 8 3960.000 13 15 4293.000 1 4 4297.500 2 14 4501.000 6 7 4689.000 2 13 5007.500 5 11 5155.000 1 12 5346.333 1 2 5847.250 1 5 6253.125 6 10 6324.000 1 3 6549.200 1 6 6887.455 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler ùekil 15 ve 16’de iki ayrı úekilde tanıtılmaktadır. SEKTÖR NO Ù Ù 0 5 10 15 20 25 +---------+---------+---------+---------+---------+ 1 9 4 12 13 15 2 14 5 Ø8ØØØØØØØØØØØØØØØÞ ØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØÞ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØÝ ßØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù ßØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 11 3 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ 7 ØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØÞ Ù 8 ØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ 6 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØÝ 10 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ùEKøL 15. MARDøN øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 22 Ù “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 10 6 7- 8 3 5-11 12 4 13-15 1-9 2-14 ùEKøL 16. MARDøN øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 Mardin için algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 3 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “TøCARET VE FøNANSMAN (13) - ULAùTIRMA (15) - BøLøùøM HøZMETLERø (02) - TURøZM (14)”, “BAYINDIRLIK (01) - MOBøLYACILIK (09) - ENERJø (04)” ve “METAL ANA SANAYøø (08) - MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) - MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06)” kümeleridir. 2.2.3.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRMELERø Algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirilmeleri Tablo 15’de gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “FøNANSMAN SORUNLARI”, “BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøùøMSøZLøK” ve “BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. 23 0 24 ùEKøL 17. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI GENEL GÜVENLøK SORUNLARI METAL ANA SANAYøø GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø BAYINDIRLIK 13 8 8 10 22 5 3 7 7 0 7 5 2 0 3 BøLøùøM HøZMETLERø DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø ENERJø 10 7 12 5 10 7 7 10 7 0 2 5 7 8 3 8 7 7 5 17 8 5 7 12 7 7 2 2 2 7 HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK FøNANSMAN SORUNLARI MARDøN FøNANSMAN SORUNLARI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TABLO 15. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRMELERø 10 12 8 8 12 8 7 8 8 0 2 5 5 3 3 GIDA VE øÇKø 8 10 5 5 18 5 3 8 7 7 3 7 5 3 5 MADENCøLøK VE TAùOCA….. 8 10 12 3 7 13 8 7 5 3 2 8 5 3 5 MAKøNA øMALAT SANAYøø 7 7 3 7 15 5 8 3 7 5 7 3 7 5 12 10 7 5 5 8 5 7 12 12 3 5 5 7 3 7 MOBøLYACILIK 4 8 6 10 14 6 2 2 8 8 4 6 4 6 14 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 8 12 12 5 10 8 7 10 3 2 5 2 5 0 12 TARIM, BALIKÇILIK, HAYV….. 7 5 15 5 10 2 8 5 7 5 12 5 7 3 5 TAù VE TOPRAK 8 7 5 7 13 12 5 5 8 3 7 5 2 8 5 TøCARET VE FøNANSMAN 5 10 8 3 3 8 5 8 10 7 5 5 15 2 5 TURøZM 15 10 7 10 8 7 10 3 12 0 2 3 2 5 7 ULAùTIRMA 13 12 7 5 15 3 5 8 8 5 3 2 3 3 7 9 9 8 6 12 7 6 7 8 4 5 4 5 4 7 Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlililikleri ise ùekil 17’de gösterilmiútir. MARDøN-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 14 12 10 8 6 4 2 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.4. SøøRT 2.2.4.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 16’de illerin, Siirt’de 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin Siirt’in kendisi de dahil olmak üzere tüm illerin görüúleri gösterilmiútir. DEöERLENDøREN øL SøøRT BAYINDIRLIK (01) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ENERJø (04) GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) METAL ANA SANAYøø (08) MOBøLYACILIK (09) PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) TAù VE TOPRAK (12) TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) TABLO 16. SøøRT’IN 10 YIL SONRA øÇøN ÖNGÖRÜLEN SEKTÖREL KONUMU DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE GENELø 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 0 25 0 25 0 11 0 0 25 0 0 0 0 4 25 25 25 25 25 25 0 21 0 0 0 0 25 0 25 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 25 4 0 25 25 25 25 25 0 18 0 25 0 0 0 0 25 7 25 0 0 0 0 0 0 4 25 25 0 25 25 25 0 18 0 0 0 0 0 0 25 4 Genellikle, Siirt için öngörülen sektörel yapı “GIDA VE øÇKø (05)”, “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)”, “TURøZM (14)” ve “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. Siirt’in kendisini algılayıúı ile di÷er illerin Siirt’i algılayıúları ise ùekil 18 Tablo 17 ve ùekil 19’de gösterilmiútir. 25 ALGILANMA ALGILAMA 9 0 2 0 11 0 6 0 6 25 26 5 0 3 0 3 0 6 0 TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) 14 25 TAù VE TOPRAK (12) ALGILAMA PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) MOBøLYACILIK (09) 10 25 METAL ANA SANAYøø (08) ALGILANMA MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) AD EN C A, G øY ø øL øK M H IR G ID A EN AS I, D (0 1) ER ø( ø( 02 ) LI K TL ER D øZ M E YI N Eù Y øM M Bø Lø ù ER 03 ) Jø ( 0 VE 4) VE TA M øÇ ùO AK Kø øN CA (0 A 5) KÇ øM I AL LI ö AT I( M ET 06 SA ) AL NA TA AN Yø R ø A (0 IM SA 7) ,B N PE AL M AY T O IK R ø B ø Ç O øL (0 IL L, YA 8) IK P LA CI ,H L S A IK Tø YV K, (0 A K 9) NC Ö M IL ÜR IK VE (1 0) A TA Tø VC ù C IL VE AR IK ET TO (1 1) V PR E AK Fø N (1 AN 2) S M A N (1 TU 3) Rø Z M U LA (1 ùT 4) IR M A (1 5) M O KU 0 ENERJø (04) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) SøøRT BAYINDIRLIK (01) D BA GÖRELø ÖNEM “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU SøøRT 30 25 20 15 10 5 SEKTORLER BOLGE GENELø ùEKøL. 18. SøøRT’øN ALGILANMA FARKLILIKLARI -1 TABLO 17. SøøRT’øN ALGILANMA FARKLILIKLARI 9 0 4 0 6 25 4 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU SøøRT 25 SEK.04 SEK.05 SEK.06 SEK.11 ALGILAMA 20 15 10 5 SEK.07 SEK.02 SEK.13 SEK.12 SEK.03 SEK.15SEK.01 0 SEK.10 0 SEK.08SEK.09 5 SEK.14 10 15 20 25 ALGILANMA ùEKøL. 19 SøøRT’øN ALGILANMA FARKLILIKLARI -2 Yukarıdaki úekil ve tablolar dan da incelendi÷inde, Siirt’in kendisi için 10 yıl sonra önde gelecek sektörlere iliúkin algılamaları ile di÷er illerin Siirt’in gelece÷ini algılamaları konusunda önemli bir farklılık oldu÷u gözlenmektedir. 2.2.4.2. SEKTÖREL KÜMELER Sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 18, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 18. SøøRT øÇøN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 2 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 4758 7880 10634 10118 12784 11493 10743 9493 10451 10118 11118 3511 5518 0 5229 7543 8993 8993 9618 8868 7618 7943 8993 7743 6003 4193 0 6007 4010 4076 5885 3385 2135 3170 4010 2760 8549 1973 4 5 6 7 0 7850 0 5100 5800 0 3475 7675 4425 0 4975 6425 1925 2550 6225 5175 3925 4550 2950 5000 2500 2875 7850 1800 5800 7675 5600 4550 2550 3925 8168 10418 10418 8793 7900 6250 6500 7875 4308 8600 7529 9743 8 9 0 2050 3375 6425 3925 8543 4625 0 3375 5175 3925 9793 3375 10 12 13 0 5000 0 1750 4550 0 8318 10418 9418 0 5250 6250 4750 7318 9293 10043 7918 7168 7168 6643 27 11 14 15 0 9293 9293 4353 5843 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 19’da gösterilmiútir. TABLO 19. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 SEKTÖR 2 YAKINLIK 10 12 1750.000 5 11 1800.000 6 8 1925.000 3 14 1972.992 3 9 2754.917 6 10 3087.500 6 7 3443.750 1 13 3511.034 1 15 4330.517 3 6 4406.699 3 4 5279.025 3 5 5859.426 1 2 6453.678 1 3 8776.383 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler ùekil 20 ve 21de iki ayrı úekilde tanıtılmaktadır. NO SEKTÖR 0 5 10 15 20 +---------+---------+---------+---------+---------+ 10 12 6 8 7 3 14 9 4 5 11 1 13 15 2 25 Ø8ØØØØØØØÞ ØÝ ßØØØÞ Ø8ØØØØØØØÝ ßØØØØØÞ ØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØÞ Ø8ØØØØØÞ Ù Ù ØÝ ßØØØØØØØØØØØÝ ßØØØÞ ØØØØØØØÝ Ù ßØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù Ù Ø8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù ØÝ Ù ØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØÞ Ù ØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØØØÝ ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ùEKøL 20. SøøRT øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 28 4 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùEKøL 21. SøøRT øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 Siirt için algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 2 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) - METAL ANA SANAYøø (08) PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) - TAù VE TOPRAK (12))” ve “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) - TURøZM (14)” kümeleridir. 2.2.4.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRMELERø Algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirmeleri Tablo 20’de gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “BøLGø EKSøKLøöø VE “DANIùMANLIK øLETøùøMSøZLøK”, “ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI”, ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR” ve “YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. TABLO 20. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRMELERø 29 0 30 ùEKøL 22. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI GÜVENLøK SORUNLARI TAù VE TOPRAK GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI 0 0 0 25 0 0 25 0 0 0 0 0 25 0 25 BøLøùøM HøZMETLERø 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 25 25 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 ENERJø 25 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0 25 0 25 GIDA VE øÇKø 25 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 MADENCøLøK VE TAùO... 25 0 0 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 25 MAKøNA øMALAT SANAYøø 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 METAL ANA SANAYøø 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 MOBøLYACILIK 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVA... 25 0 0 25 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlililikleri ise ùekil 22’de gösterilmiútir. SøøRT-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 25 20 15 10 5 YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø FøNANSMAN SORUNLARI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø BAYINDIRLIK FøNANSMAN SORUNLARI SøøRT DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 0 0 0 25 0 0 25 25 0 0 0 0 25 0 0 TøCARET VE FøNANSMAN 25 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 25 TURøZM 25 25 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 25 0 25 ULAùTIRMA 25 25 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0 25 0 0 GENEL 22 7 0 15 0 0 8 2 0 0 0 0 22 3 22 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.5. ùANLIURFA 2.2.5.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 21’de illerin, ùanlıurfa’da 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin ùanlıurfa’nn kendisi de dahil olmak üzere tüm illerin görüúleri gösterilmiútir. DEöERLENDøREN øL ùANLIURFA BAYINDIRLIK (01) BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ENERJø (04) GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) METAL ANA SANAYøø (08) MOBøLYACILIK (09) PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) TAù VE TOPRAK (12) TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) TABLO 16. ùANLIURFA’NIN 10 YIL SONRA øÇøN ÖNGÖRÜLEN SEKTÖREL KONUMU DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE GENELø 13 0 5 4 13 14 0 8 5 7 10 0 0 7 0 5 13 14 15 0 6 16 0 11 10 7 0 0 6 5 0 5 10 4 10 0 0 5 0 5 8 11 0 7 0 0 0 4 10 4 5 0 6 2 0 4 3 11 5 4 6 2 0 4 0 7 10 14 6 0 50 6 8 4 0 7 13 0 0 4 3 11 15 21 19 18 0 13 0 11 5 7 13 9 0 7 3 4 10 14 6 5 50 7 13 4 10 21 6 14 0 12 5 4 0 0 0 5 0 3 Genellikle, ùanlıurfa için öngörülen sektörel yapı “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)”, “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, ve “TURøZM (14)” sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. ùanlıurfa’nın kendisini algılayıúı ile di÷er illerin ùanlıurfa’yı algılayıúları ise ùekil 23 Tablo 22 ve ùekil 24’de gösterilmiútir. 31 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùANLIURFA GÖRELø ÖNEM 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 ) 1) 7) 2) 5) 8) 9) 0) 3) 4) 5) (1 06 4) (0 (1 (0 (0 (0 (1 (1 (0 (1 K I( ø ø ø (1 I ø ø ø K K R ö N L A K R I J I I Y R Y A M Ü L E A M Ç L E R A ø Z I M D M E VC NA CI IR N PR IR TL Rø Ö S I, A D KÇ VE E EN SA SA YA ùT TO ,K N TU M AS AN A A CA VE T øL A YI øK E L D Y N øZ A B ø T I O N V A U IK H F O ù A S G B Eù AL ù IL E M L øM LA TA V øM TA øM ù NC TA ,P E T A øY Lø L A E V E ø N G ø O B M YV øK AR A, AK TR øL C HA M C M Tø PE N K, KU E I O IL D AD Ç M IK AL ,B IM R A T K LI 1) (0 ) 02 ø( ø( ) 03 SEKTORLER ALGILANMA ALGILAMA BOLGE GENELø ùEKøL. 23 ùANLIURFA’NIN ALGILANMA FARKLILIKLARI -1 32 3 0 19 18 ULAùTIRMA (15) 1 0 TURøZM (14) 1 2 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) 2 2 TøCARET VE FøNANSMAN (13) 3 0 TAù VE TOPRAK (12) 9 5 MOBøLYACILIK (09) 8 5 METAL ANA SANAYøø (08) 10 16 MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) 5 7 GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) 8 14 ENERJø (04) ALGILANMA ALGILAMA BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ùANLIURFA BAYINDIRLIK (01) TABLO 22 ùANLIURFA’NIN ALGILANMA FARKLILIKLARI 5 9 5 5 14 14 7 5 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùANLIURFA 25 20 ALGILAMA SEK.03 15 SEK.11 SEK.01 SEK.04 SEK.12 10 SEK.02 SEK.13 SEK.14 5 SEK.07 SEK.15 SEK.10 SEK.08 0 SEK.06 0 SEK.09 5 SEK.05 10 15 20 25 ALGILANMA ùEKøL. 24 ùANLIURFA’NIN ALGILANMA FARKLILIKLARI -2 Yukarıdaki úekil ve tablolar incelendi÷inde, ùanlıurfa’nın kendisi için 10 yıl sonra önde gelecek sektörlere iliúkin algılamaları ile di÷er illerin ùanlıurfa’nın gelece÷ini algılamaları konusunda uyum vardır. 2.2.5.2. SEKTÖREL KÜMELER Sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 23, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 23. ùANLIURFA øÇøN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 6062 8975 5610 8880 2940 9196 7400 8945 5008 7281 2946 9158 6863 6050 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 0 5229 0 5054 7095 0 4948 5567 8250 0 8484 8773 4386 10026 0 5112 2799 7784 8332 9460 0 6636 6039 5274 10082 5062 2410 0 4639 2200 6213 9049 8015 2047 3091 0 7788 9527 2286 9508 5214 11050 7692 9435 0 6189 4268 7831 1355 8083 7213 8829 7874 8813 0 9108 9933 5718 10778 316 10420 5854 9091 5784 8547 0 3056 3153 8012 4190 10818 3612 6938 4551 10198 4455 11970 0 4301 10500 8991 6655 10359 11405 12191 11150 7237 8286 10033 5767 0 6328 10959 6728 7750 7648 13238 11368 12765 4434 9775 8012 8506 3017 33 15 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 24’de gösterilmiútir. TABLO 24. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 6 SEKTÖR 2 YAKINLIK 12 316.000 5 11 1355.000 7 9 2047.000 4 10 2286.000 3 7 2499.500 1 6 2943.000 14 15 3017.000 2 13 3056.000 3 8 3846.667 2 5 4945.500 1 4 5286.667 2 3 6317.750 1 14 7635.500 1 2 8764.054 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler, ùekil 25 ve 26’da iki ayrı gösterimle tanıtılmaktadır. Ù SEKTÖR NO 6 12 1 4 10 14 0 5 10 15 20 25 +---------+---------+---------+---------+---------+ Ø8ØØØØØØØØØØØØØÞ ØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØÞ ØØØØØØØØØØØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ 15 7 9 3 8 5 11 2 13 ØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù ØØØØØØØØØØØ8ØÞ Ù ØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØÞ Ù ØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÝ ØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù ØØØØØØØÝ ßØØØØØØØÝ ØØØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØÝ ØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ ùEKøL 25. ùANLIURFA øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 34 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2-13 4-10 5-11 1 14-15 8 6-12 3 7- 9 ùEKøL 26. ùANLIURFA øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 ùanlıurfa ili tarafından algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 4 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) - TAù VE TOPRAK (12)”, “MAKøNA øMALAT SANAYøø (07)- MOBøLYACILIK (09) - DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, “GIDA VE øÇKø (05) - TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)” ve “ENERJø (04) - PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10)” kümeleridir. 2.2.5.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRMELERø Algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirmeleri Tablo 25’de gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “BøLGø EKSøKLøöø VE ALTYAPI YETERSøZLøöø” øLETøùøMSøZLøK”, “øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø”, “ULAùIM ve “YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. TABLO 25. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRøLMRLERø 35 0 36 ùEKøL 27. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø PETROL,PLASTøK,KÖMÜR ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø MOBøLYACILIK HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI METAL ANA SANAYøø GÜVENLøK SORUNLARI ENERJø GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø DOKUMA, GøYøM EùYASI... FøNANSMAN SORUNLARI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø BAYINDIRLIK 13 9 6 9 0 3 0 0 3 6 6 13 6 16 9 BøLøùøM HøZMETLERø 25 15 0 10 5 5 0 5 10 0 5 0 10 0 10 Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlililikleri ise ùekil 27’de gösterilmiútir. ùANLIURFA-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 12 10 8 6 4 2 YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI GÜVENLøK SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø FøNANSMAN SORUNLARI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ùANLIURFA DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3 6 3 6 9 9 3 9 9 9 0 0 6 9 16 11 17 6 11 11 0 11 0 0 6 0 11 6 6 6 GIDA VE øÇKø 9 0 9 9 16 6 3 3 0 16 3 3 6 6 9 MADENCøLøK VE TAùOCA... 8 0 0 0 0 8 25 8 0 8 8 25 0 0 8 MAKøNA øMALAT SANAYøø 0 0 0 0 9 9 0 9 9 0 18 9 18 0 18 14 0 14 0 0 14 0 0 0 0 0 29 29 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 0 25 0 25 0 25 0 17 0 0 0 8 17 25 8 8 0 8 0 8 0 0 TARIM, BALIKÇILIK, HAYV... 0 25 25 25 0 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 TAù VE TOPRAK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 TøCARET VE FøNANSMAN 4 4 0 8 13 0 0 4 4 13 4 8 4 17 17 TURøZM 13 19 19 0 0 6 6 0 6 13 0 13 0 0 6 ULAùTIRMA 20 5 10 5 0 0 15 0 0 0 10 20 0 5 10 GENEL 11 7 6 7 7 5 6 4 4 7 5 9 6 7 10 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.6. ùIRNAK - CøZRE 2.2.6.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 26’de illerin, ùırnak-Cizre’de 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin ùırnakCizre’nin kendisi de dahil olmak üzere tüm illerin görüúleri gösterilmiútir. 3 0 6 0 0 3 0 2 ULAùTIRMA (15) 22 22 12 11 22 24 27 20 TAù VE TOPRAK (12) 17 3 0 3 0 0 23 6 TURøZM (14) 3 0 3 0 0 0 0 1 TøCARET VE FøNANSMAN (13) 0 0 0 0 0 0 0 0 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) 0 0 0 0 0 0 0 0 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) 0 6 0 5 3 0 0 2 MOBøLYACILIK (09) 0 0 24 19 3 3 0 7 METAL ANA SANAYøø (08) 19 19 21 19 19 22 0 17 MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) 3 3 6 3 6 3 23 6 MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) GIDA VE øÇKø (05) 3 0 3 0 0 0 0 1 ENERJø (04) 25 19 6 22 19 22 0 17 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE GENELø BøLøùøM HøZMETLERø (02) DEöERLENDøREN øL ùIRNAK-CøZRE BAYINDIRLIK (01) TABLO 26. ùIRNAK – CøZRE’NøN 10 YIL SONRA øÇøN ÖNGÖRÜLEN SEKTÖREL KONUMU 0 25 3 0 3 3 0 5 3 0 0 11 3 22 27 9 3 3 18 8 22 0 0 8 Genellikle, ùırnak-Cizre için öngörülen sektörel yapı “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)”, “PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10)”, ve “TURøZM (14)” sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. ùırnak-Cizre’nin kendisini algılayıúı ile di÷er illerin ùırnak-Cizre’yi algılayıúları ise ùekil 28 Tablo 27 ve ùekil 30’da gösterilmiútir. 37 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùIRNAK-CøZRE 30 GÖRELø ÖNEM 25 20 15 10 5 0 1) ) ) 6) ) 7) 0) 2) 9) 3) (1 5) 4) (0 08 05 (0 (1 (1 (0 04 (1 (1 (1 ø( IK ø( øø ø R ø( öI K L N I I A K I Y J Ü M Y AK L L A M Ç C I A R I Z A ø R M N E N P , IR Rø SM AV KÇ AC KÖ SI VE SA EN SA ùT TO N TU LY ME AN K, CA VE A YA YI E LA DA øZ AT Bø Tø O øN ù N I K V A I L H U ù O F S E A B G A ù IL M LA TA M øM øM VE AL TA NC Yø A L,P Løù VE ET ET Gø VA O øN K Bø M R , Y ø R K A L T A CA M HA Cø M PE Tø K, KU EN LI I DO AD Ç M IK AL ,B M RI TA IK RL DI 1) (0 ø ER TL 2) (0 Rø DE 3) (0 SEKTORLER ALGILANMA ALGILAMA BOLGE GENELø ùEKøL. 28 ùIRNAK-CøZRE’NøN ALGILANMA FARKLILIKLARI -1 38 TAù VE TOPRAK (12) TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) 8 0 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) 5 0 MOBøLYACILIK (09) 5 0 METAL ANA SANAYøø (08) 1 23 MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) 8 0 GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) 2 0 ENERJø (04) ALGILANMA ALGILAMA BøLøùøM HøZMETLERø (02) DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ùIRNAK-CøZRE BAYINDIRLIK (01) TABLO 27. ùIRNAK-CøZRE’NøN ALGILANMA FARKLILIKLARI 6 0 2 0 12 0 7 23 12 0 17 0 4 27 4 0 8 27 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùIRNAK-CøZRE 30 ALGILAMA 24 SEK.10 SEK.11 SEK.04 SEK.03 18 12 6 SEK.07 SEK.14 SEK.02 SEK.12 SEK.01 0 SEK.06 SEK.15 SEK.05 SEK.09 SEK.08 0 6 12 SEK.13 18 24 30 ALGILANMA ùEKøL. 30 ùIRNAK-CøZRE’NøN ALGILANMA FARKLILIKLARI -2 Yukarıdaki úekil ve tablolar incelendi÷inde, ùırnak-Cizre’nin kendisi için 10 yıl sonra, önde gelecek sektörlere iliúkin algılamaları ile di÷er illerin ùırnak-Cizre’nin gelece÷ini algılamaları çok farklıdır. 2.2.6.2. SEKTÖREL KÜMELER Sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 28, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 28. ùIRNAK-CøZRE øÇøN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 2 3 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 4995 4576 7046 5615 8096 10803 11209 2226 11068 3196 3321 6475 3997 6057 0 2915 6653 5672 11543 11398 11470 5827 12151 6407 9746 2704 1390 2300 0 6984 4925 7840 7283 8367 4880 9438 5046 7137 3649 4157 4281 0 5931 8112 8225 6223 5222 6134 6522 6829 4459 5209 5769 5 6 7 8 0 8477 0 8538 2317 0 8250 2209 1400 0 5455 8188 9405 7985 8179 3866 3925 1429 2707 9148 10519 9693 5362 6083 7744 7486 4810 9555 8666 9156 3874 11583 12276 11444 6226 11149 10666 10088 39 9 10 11 0 7500 0 3082 7942 0 3029 8557 2995 6085 8717 5241 4053 11097 4029 5987 9107 5261 12 13 14 0 8510 0 7254 2282 0 9230 2436 2026 15 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 29’da gösterilmiútir. TABLO 29. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 2 SEKTÖR 2 YAKINLIK 14 1390.000 7 8 1400.000 2 15 2163.000 1 9 2226.000 6 7 2263.000 2 13 2474.000 5 11 2707.000 6 10 3073.333 1 12 3175.000 2 3 3750.500 1 5 4284.167 2 4 5814.800 1 2 5928.333 1 6 9239.955 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler ùekil 30 ve 31’de iki ayrı gösterimle tanıtılmaktadır. NO SEKTÖR 0 5 10 15 20 +---------+---------+---------+---------+---------+ 25 2 Ø8ØØØÞ 14 ØÝ ßØÞ 15 ØØØØØÝ ßØØØØØØØÞ 13 ØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÞ 3 ØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù 4 ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÚØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ 5 ØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØÞ Ù Ù 11 ØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØÝ Ù 1 ØØØØØ8ØØØØØÞ Ù Ù 9 ØØØØØÝ ßØØØØØØØÝ Ù 12 ØØØØØØØØØØØÝ Ù 7 Ø8ØØØÞ Ù 8 ØÝ ßØØØØØÞ Ù 6 ØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ 10 ØØØØØØØØØØØÝ ùEKøL 30. ùIRNAK-CøZRE øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 4 40 3 13 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùEKøL 31. ùIRNAK-CøZRE øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 ùırnak-Cizre için algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 3 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “BøLøùøM HøZMETLERø (02) - TURøZM (14) - ULAùTIRMA (15)”, “BAYINDIRLIK (01)- MOBøLYACILIK (09)” ve “MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) - METAL ANA SANAYøø (08) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06)” kümeleridir. 2.2.6.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRMELERø Algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirmeleri Tablo 30’da gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI”, “FøNANSMAN SORUNLARI”, “øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø” ve “ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. TABLO 30. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRMELERø 41 0 42 ùEKøL 32. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI GÜVENLøK SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø FøNANSMAN SORUNLARI FøNANSMAN SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI BAYINDIRLIK 5 0 22 0 22 0 19 5 0 14 0 8 0 3 3 BøLøùøM HøZMETLERø 6 25 22 0 0 3 0 19 0 17 3 3 0 0 3 DOKUMA, GøYøM EùYASI, ... 3 22 6 0 0 19 0 0 19 19 0 3 6 0 3 ENERJø 19 3 0 19 6 3 3 0 0 19 0 22 0 0 6 GIDA VE øÇKø 6 6 19 3 19 3 0 22 0 14 0 6 0 3 0 MADENCøLøK VE TAùOCA... 20 8 20 18 10 3 3 0 0 13 3 3 3 0 0 MAKøNA øMALAT SANAYøø 3 0 22 22 22 0 22 0 0 0 3 0 0 3 3 METAL ANA SANAYøø 25 0 25 0 25 0 0 0 0 0 25 0 0 0 0 Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlililikleri ise ùekil 32’de gösterilmiútir. ùIRNAK-CøZRE-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 16 14 12 10 8 6 4 2 YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø BøLGø EKSøKLøöø VE LETøMùøZLøK BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR ùIRNAK-CøZRE DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU MOBøLYACILIK 3 3 0 3 22 22 0 0 0 19 0 3 0 3 22 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 3 20 3 0 20 3 3 3 18 20 0 3 0 5 3 TARIM, BALIKÇILIK, HAYV... 6 6 19 22 17 0 0 0 3 6 0 17 0 6 0 TAù VE TOPRAK 17 22 3 3 3 19 0 3 0 3 3 19 0 3 3 TøCARET VE FøNANSMAN 6 6 19 0 0 3 17 3 3 0 22 19 3 0 0 TURøZM 5 0 24 3 0 0 22 0 0 0 22 19 0 3 3 ULAùTIRMA 3 0 24 5 21 0 5 18 3 0 0 3 3 13 3 GENEL 8 8 15 7 12 5 7 5 3 10 4 9 1 3 3 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2.2.7. BÖLGE GENELø 2.2.7.1. 10 YIL SONRAKø SEKTÖREL YAPI ÖNGÖRÜSÜ Tablo 31’de Bölge’de 10 yıl sonra hangi sektörlerin önde olaca÷ına iliúkin sentez görüúler gösterilmiútir. DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03) ENERJø (04) GIDA VE øÇKø (05) MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI (06) MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) METAL ANA SANAYøø (08) MOBøLYACILIK (09) PETROL,PLASTøK,KÖMÜR (10) TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) TAù VE TOPRAK (12) TøCARET VE FøNANSMAN (13) TURøZM (14) ULAùTIRMA (15) DøYARBAKIR ELAZIö MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK-CøZRE BÖLGE BøLøùøM HøZMETLERø (02) BÖLGE GENELø (ALGILANAN GELECEK YAPISI) BAYINDIRLIK (01) TABLO 31. BÖLGE’DE 10 YIL SONRA øÇøN ÖNGÖRÜLEN SEKTÖREL KONUM 4 7 7 0 8 17 7 3 5 9 0 5 1 5 9 8 10 11 11 6 9 6 5 6 4 5 17 7 10 4 12 21 5 7 9 11 10 7 7 4 2 7 1 4 7 0 4 0 3 2 1 6 0 4 0 3 1 1 7 4 6 1 3 2 8 2 4 4 6 4 19 14 8 18 13 20 15 10 9 5 7 7 2 7 6 7 5 4 7 5 6 10 13 5 18 12 9 10 6 5 5 4 3 8 5 Genellikle, öngörülen sektörel yapı “TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11) “TURøZM (14)”, “DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø (03)” “GIDA VE øÇKø (05)” sektörlerinin önderli÷i ile tanımlanmaktadır. Algılandı÷ı hali ile sektörlerin göreli olarak öne çıkıú düzeyleri ùekil 33’de gösterilmiútir. 43 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU BOLGE GENELø 16 14 12 10 8 6 4 2 ULAùTIRMA TURøZM TøCARET VE FøNANSMAN TAù VE TOPRAK TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK PETROL,PLASTøK,KÖMÜR MOBøLYACILIK METAL ANA SANAYøø MAKøNA øMALAT SANAYøø MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI GIDA VE øÇKø ENERJø DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø BAYINDIRLIK BøLøùøM HøZMETLERø 0 ùEKøL 33. BÖLGE GENELøNDE SEKTÖR ÖNDELøKLERøNøN ALGILANIùI 2.2.7.2. SEKTÖREL KÜMELER Bölge geneli için sektörel iliúkilendirmelerle ilgili olan bulgular aúa÷ıda özetlenmiútir. Tablo 32, sektörlerin göreli yakınlıklarını belirtmektedir. TABLO 32. BÖLGE GENELø øÇøN ALGILANAN SEKTÖR YAKINLIKLARI GÖRELø YAKINLIK SEKTÖR 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 0 1794 2835 2757 3782 2930 3709 3970 2903 3248 3211 1642 2221 2110 1143 0 3247 3653 4686 5702 4637 4962 3601 4922 4819 5488 1535 696 1203 0 4380 4227 4799 3274 4769 3238 4715 3460 4557 3308 3961 3784 0 5287 3689 1962 2171 2982 1147 4916 4351 3106 5075 2524 0 5956 5525 6076 5167 4796 607 5172 3631 3844 3835 0 2005 1898 4479 3072 5223 1366 4729 6538 4761 0 921 3732 2469 5000 4039 3410 6109 4228 0 3677 2636 5721 4006 4397 6438 5183 0 4405 4814 3973 4144 4619 4784 0 5157 3274 4197 5410 3175 0 4325 3460 4503 3812 44 12 13 14 0 5377 0 5524 2763 0 4313 1138 1547 15 0 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Birbirlerine en yakın olarak algılanan sektör çiftleri ise Tablo 33’de gösterilmiútir. TABLO 33. GÖRELø EN YAKIN SEKTÖR ÇøFTLERø EN YAKIN ÇøFT GÖRELø SEKTÖR 1 SEKTÖR 2 YAKINLIK 5 11 607.000 2 14 696.000 7 8 921.000 13 15 1138.000 4 10 1147.000 6 12 1366.000 1 13 1682.000 1 2 1825.333 4 7 2309.500 3 9 3238.000 4 6 3291.750 1 3 3718.600 1 5 4089.357 1 4 4537.222 Bu yakınlıklardan hareketle oluúturulan kümeler ùekil 34 ve 35’de iki ayrı gösterimle tanıtılmaktadır. SEKTÖR 0 NO 5 11 2 14 13 15 1 3 9 6 12 7 8 4 10 5 10 15 20 25 +---------+---------+---------+---------+---------+ Ø8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ ØÝ Ù Ø8ØØØØØØØØØØØØØÞ ßØØØÞ ØÝ ßØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù Ù ØØØØØØØ8ØØØØØÞ Ù Ù Ù Ù ØØØØØØØÝ ßØÝ ßØØØØØÝ Ù ØØØØØØØØØØØØØÝ Ù Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØ8ØØØØØÝ Ù ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÝ Ù ØØØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù ØØØØØØØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÝ ØØØ8ØØØØØØØØØØØØØØØØØÞ Ù ØØØÝ ßØØØØØØØØØØØØØÝ ØØØØØØØ8ØØØØØØØØØØØØØÝ ØØØØØØØÝ ùEKøL 34. BÖLGE GENELø øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-1 45 3- 9 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùEKøL 35. BÖLGE GENELø øÇøN GÖRELø YAKINLIK ESASLI HøYERARùøK KÜMELER-2 Bölge Geneli için algılanan úekliyle, bu úekillerde gösterildi÷i gibi, 3 farklı küme oluúmuútur. Söz konusu kümelerin çekirdeklerini sırası ile “ENERJø (04) - PETROL, PLASTøK, KÖMÜR (10) - MAKøNA øMALAT SANAYøø (07) - METAL ANA SANAYøø (08)”, “TøCARET VE FøNANSMAN (13) - ULAùTIRMA (15) BøLøùøM HøZMETLERø (02) – TURøZM (14)” ve “GIDA VE øÇKø (05) - TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (11)” kümeleridir. 2.2.7.3. SEKTÖR – SORUN øLøùKøLENDøRøLMELERø Bölge geneli için algılanan úekli ile sektör-sorun iliúkilendirilmeleri Tablo 34’de gösterilmiútir. Üzerinde yo÷unlaúılan sorunların “BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK”, “DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR”, “FøNANSMAN SORUNLARI”, “ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI” ve “YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø” olarak belirlendi÷i anlaúılmaktadır. TABLO 34. SORUN – SEKTÖR øLøùKøLENDøRMELERø 46 0 47 ùEKøL 36. SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI GÜVENLøK SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø FøNANSMAN SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø BAYINDIRLIK 7 4 8 10 14 5 7 3 2 4 6 8 5 8 10 BøLøùøM HøZMETLERø 14 11 8 5 7 5 2 7 4 4 4 4 8 5 10 DOKUMA, GøYøM EùYASI, ... 8 7 6 8 8 9 2 5 8 9 4 3 4 7 14 ENERJø 11 8 6 9 11 4 9 5 3 6 2 9 6 6 5 GIDA VE øÇKø 12 9 8 7 14 6 2 6 2 10 3 6 5 4 8 MADENCøLøK VE TAùOCAK... 9 5 9 8 7 7 13 4 2 6 2 9 4 8 7 MAKøNA øMALAT SANAYøø 4 4 6 11 14 6 5 2 5 5 7 5 10 2 14 METAL ANA SANAYøø 14 3 9 7 10 6 3 3 5 1 8 10 11 5 8 MOBøLYACILIK 4 6 2 12 9 8 1 2 4 14 2 9 5 7 14 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 11 7 7 5 11 6 11 7 7 4 4 4 5 4 7 TARIM, BALIKÇILIK, HAYV... 8 7 12 15 7 6 3 2 3 5 10 6 7 7 3 TAù VE TOPRAK 9 9 9 9 7 8 8 7 2 3 4 10 5 6 3 TøCARET VE FøNANSMAN 10 7 8 10 5 5 5 4 4 5 7 7 8 6 8 TURøZM 14 10 15 6 3 5 10 1 4 3 6 10 4 3 7 ULAùTIRMA 20 13 10 11 8 2 8 7 2 2 4 5 3 4 5 GENEL 10 7 8 9 9 6 6 4 4 5 5 7 6 5 8 HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK FøNANSMAN SORUNLARI BÖLGE GENELø DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Algılandı÷ı úekli ile sorunların göreli önemlililikleri ise ùekil 36’da gösterilmiútir. BÖLGE GENELøNDE-SORUNLARIN GÖRELø ÖNEMLøLøKLERø 12 10 8 6 4 2 3. DOGÜNSøFED KAPSAMINDA EKONOMøK DURUM TESPøTø ÇALIùMASI Raporun 3.1. ve 3.2 Bölümü, verileri DøE’den temin edilerek Karar Danıúmanlık tarafından, 3.3. Bölümü, Fırat Üniversitesi Ö÷retim Üyeleri Yrd. Doç. Dr. Hayrettin CAN, Yrd. Doç. Dr. Yetkin TATAR, Doç. Dr. Mehmet ùEKERCø, Yrd. Doç. Dr. Cevdet Emin EKøNCø, Prof. Dr. Nuri ORHAN tarafından hazırlanmıútır. “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3. DOGÜNSøFED KAPSAMINDA EKONOMøK DURUM TESPøTø ÇALIùMASI 3.1. GøRøù Ekonomik durum tespiti DOGÜNSøFED’i oluúturan SøAD’ların ba÷lı bulundukları iller kapsamında DøE’den temin edilen veriler kullanılarak gerçekleútirildi. Ancak, eldeki ulaúılabilir veriler en son 2001 yılı için güncelleútirilmiú veriler oldu÷undan aúa÷ıda Tablo 35’de sunuldu÷u üzere oldukça sınırlı durumdadır. Tabloda belirtilmemiú verilerin ilgili sektörlerde, 2001 itibari ile, 10+ iúçi çalıútıran úirketler olmaması nedeni ile verilemedi÷i düúünülürse, bu alanlarda herhangi bir önemli rekabet üstünlü÷ü olamayaca÷ı da varsayılabilir. ømalat Sanayii dıúında kalan sektörlerle ilgili ise yukarıda de÷inildi÷i gibi elde DøE kaynaklı veriler yoktur. TABLO.35 øLLER ESASINDA SEKTÖRLERøN KATMA DEöERLERø DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ù.URFA ùIRNAK KATMA DEöER (milyon YTL) - 21447 166741 2948 - 2080 - 1592 - 64916 - - 11111 - ORMAN ÜRÜNLERø - - 222 - - - - KAöIT-KAöIT ÜRÜNLERø VE BASIM - - - - - - - KøMYA-PETROL, KÖMÜR, KAUÇUK VE PLASTøK... - - - - - - - 32502 15709 824 36510 - - - - 20997 - - - - - 32866 12358 - - - - - SEKTÖR GIDA øÇKø VE TÜTÜN SANAYøø DOKUMA, GøYøM EùYASI VE DERø TAù VE TOPRAK METAL ANA SANAYøø METAL EùYA, MAKøNA VE TECHøZAT.... 48 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TABLO.36 øLLERøN NÜFUSLARI øL DøYARBAKIR NÜFUS (x1000) 1380 ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ù.URFA ùIRNAK 574 863 715 264 1476 360 Bu verilerin analizinden elde edilen bulgular ile Baúkanlar Toplantısına ev sahipli÷i yapan Elazı÷ ili özelinde, Fırat Üniversitesi Ö÷retim Üyeleri tarafından hazırlanan bir ekonomik de÷erlendirme çalıúması da izleyen sayfalarda sunulmaktadır. 3.2. TANIMLAR VE KAVRAMLAR 3.2.1. KARùILAùTIRMALI ÜSTÜNLÜK KAVRAMI VE KATSAYISI Sektörler arasındaki karúılaútırmalı üstünlükleri elde etmek için yapılan ekonometrik analizin amacı, genellikle sektörlerin il/bölge bazlı Karúılaútırmalı Üstünlük Katsayı (KÜK) de÷erlerinin belirlenmesidir. Böylece hem illerin hem de sektörlerin göreli rekabet üstünlükleri tanımlanabilmektedir. Verilerin kısıtlı olması nedeni ile bu çalıúmada sadece bölgesel düzeyde karúılaútırmalar yapılmıútır. KÜK de÷erlerinin belirlenmesi için iki temel veri kullanılacaktır; il nüfusu ve sektörün yıllık katma de÷er getirisi. Bu temel veriler kullanılarak, öncelikle A= [sektörün il içi yıllık katma de÷er getirisi (1000 YTL/yıl)] / [ilin nüfusu (1000 kiúi)] B= [sektörün il içi yıllık katma de÷er getirisi (1000 YTL/yıl)] / [ilin yıllık toplam katma de÷er getirisi (1000 YTL/yıl)] C= [sektörün il içi yıllık katma de÷er getirisi (1000 YTL/yıl)] / [sektörün bölge genelinde yıllık katma de÷er getirisi (1000 YTL/yıl)] parametreleri hesaplanır. Bu parametreler sırası ile il için görece verimlili÷i, sektörün il içerisindeki payını ve ilin sözkonusu sektör açısından bölgedeki payını tanımlamaktadır. Bu de÷erler kullanılarak Karúılaútırmalı Üstünlük Katsayısı KÜK= (AxBxC)1/3 olarak hesaplanır. © KARAR DANIùMANLIK 49 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3.2.2. DOGÜNSøFED’ø OLUùTURAN SøAD’LARIN YER ALDIöI øLLER ARASINDA SEKTÖREL ÜSTÜNLÜKLER Yukarıda tanımlanan çerçevede yapılan analiz sonunda elde edilen KÜK’ler Tablo 37‘de ve ùekil 37’de özetlenerek sunulmaktadır. TABLO.37 KARùILAùTIRMALI SEKTÖREL ÜSTÜNLÜKLER DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ù.URFA ùIRNAK KATMA DEöER (milyon YTL) GIDA øÇKø VE TÜTÜN SANAYøø 0,000 1,144 4,925 0,168 0,000 0,134 0,000 DOKUMA, GøYøM EùYASI VE DERø 0,167 0,000 2,598 0,000 0,000 0,968 0,000 ORMAN ÜRÜNLERø 0,000 0,000 0,063 0,000 0,000 0,000 0,000 KAöIT-KAöIT ÜRÜNLERø VE BASIM 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 KøMYA-PETROL, KÖMÜR, KAUÇUK VE PLASTøK... 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 TAù VE TOPRAK 0,379 1,264 0,037 3,129 0,000 0,000 0,000 METAL ANA SANAYøø 0,000 2,348 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 METAL EùYA, MAKøNA VE TECHøZAT.... 0,888 0,231 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 SEKTÖR 50 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU KARùILAùTIRMALI ÜSTÜNLÜKLER 5 D.BAKIR 4 ELAZIö MALATYA KÜK 3 MARDøN 2 SøøRT ù.URFA 1 METAL EùYA, MAKøNA VE TECHøZAT.... METAL ANA SANAYøø TAù VE TOPRAK KøMYA-PETROL, KÖMÜR, KAUÇUK VE PLASTøK... KAöIT-KAöIT ÜRÜNLERø VE BASIM ORMAN ÜRÜNLERø DOKUMA, GøYøM EùYASI VE DERø 0 GIDA øÇKø VE TÜTÜN SANAYøø ùIRNAK SEKTÖRLER (øMALAT-DPT) ùEKøL.37 KARùILAùTIRMALI SEKTÖREL ÜSTÜNLÜKLER Bu durumda bölge genelinde, Diyarbakır “METAL EùYA, MAKøNA VE TECHøZAT.... ve TAù VE TOPRAK...”, Elazı÷ “METAL ANA SANAYøø, TAù VE TOPRAK... ve GIDA øÇKø VE TÜTÜN SANAYøø”, Malatya “GIDA øÇKø VE TÜTÜN SANAYøø ve DOKUMA, GøYøM EùYASI VE ...”, Mardin “TAù VE TOPRAK...” ve ùanlıurfa “DOKUMA, GøYøM EùYASI VE ...” sektörlerinde bölge içinde göreli olarak rekabet üstünlüklerine sahip durumda olarak görülmektedir. 51 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3.3. ELAZIö øLø EKONOMøK DEöERLENDøRMESø 1 3.3.1.ønsan Kaynakları ve østihdam Elazı÷'ın nüfusu 2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonucuna göre 569.616'dır. Bu nüfusun yüzde 64’ünü oluúturan 364.274'ü úehir (Merkez ilçe ve di÷er ilçe merkezleri), yüzde 36’sını oluúturan 205.342’si köylerde yaúamaktadır. Cinsiyete göre nüfus ise erkek 287.687, kadın 281.929 kiúi olup, cinsiyet oranı 102.04’dür. 1990-2000 yılı Genel Nüfus Sayımı sonucuna göre sayımlar arası yıllık nüfus artıú hızı øl genelinde binde 13.39’dur. øl Merkezi nüfusunda binde 26.42, il ve ilçe merkezleri nüfusunda binde 28.45 artıú, bucak ve köylerde ise binde -8.77 azalma olmuútur. 3.3.1.1. øúgücü Elazı÷ ilinde iúgücüne katılma oranı 1980-2000 döneminde azalma e÷ilimi göstermiútir. Erkek nüfusun iúgücüne katılma oranı, kadın nüfusun iúgücüne katılma oranından daha yüksektir. øki cinsiyetin iúgücüne katılma oranındaki bu fark son on yılda azalma e÷ilimi göstermiútir. 1980 yılında erkeklerin iúgücüne katılma oranı %75.4 iken, 2000 yılında bu oran %63.8'e düúmüútür. Buna karúılık aynı dönemde kadınlarda iúgücüne katılma oranı %44.9'dan %36'ye düúmüútür. 1980-2000 döneminde istihdam edilenlerin yaptı÷ı iú incelendi÷inde. Tarımsal iú yapanların ve tarım dıúı üretim faaliyetlerinde çalıúanların oranında her iki cinsiyette de bir azalma görülürken. di÷er tüm meslek gruplarında çalıúanların oranında her iki cinsiyette de artıú gözlenmektedir 1980 yılında tarımsal iú yapanların oranı % 66.2 iken. 2000 yılında bu oran %58.6'ya düúmüútür. Buna karúılık istihdam edilenlerin yaptı÷ı iúte en fazla artıúın oldu÷u hizmet sektöründe çalıúanların oranı 1980 yılında % 4.8'den 2000 yılında % 8.5 e yükselmiútir. 1 3.3. Bölümü verileri, Fırat Üniversitesi Ö÷retim Üyeleri Yrd. Doç. Dr. Hayrettin CAN, Yrd. Doç. Dr. Yetkin TATAR, Doç. Dr. Mehmet ùEKERCø, Yrd. Doç. Dr. Cevdet Emin EKøNCø, Prof. Dr. Nuri ORHAN tarafından hazırlanmıú, rapor düzeni Karar Danıúmanlık tarafından verilmiútir. 52 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 2000 yılında çalıúanların %43'ü ücretsiz aile iúçisi, %35.6'sı ücretli, %19.7'si kendi hesabına çalıúırken, % 1.7' si ise iúveren olarak çalıúmaktadır. 3.3.1.2. øúsizlik Genel Nüfus Sayımlarında 2000 yılına kadar farklı iúsizlik tanımları kullanıldı÷ından bu bölümde sadece 2000 yılının sonuçları yorumlanmıútır. 2004 yılında uluslararası tanımlar esas alınarak iúsizlik bilgileri derlenmiútir. Buna göre Elazı÷ ilinde iúsizlik oranı % 17.7' dir. Bu oran, iúgücündeki her 100 kiúiden 17'sinin iúsiz oldu÷unu göstermektedir TABLO.38 RAKAMLARLA ELAZIö VERø ADI BøRøM MøKTAR ølin Genel Nüfusu (2002) Kiúi 569.616 Merkez Nüfusu Kiúi 266.495 ølçe Sayısı(Merkez ølçe Dahil) Adet 11 ølçelerin Nüfusu Kiúi 224.918 Köy Sayısı Adet 545 Ortalama Köy Nüfusu Kiúi 375 øúsiz Sayısı Kiúi 23.329 Kamu-Özel Sektör Çalıúan Toplamı Kiúi 193.920 Kiúi Baúına Gelir (2001) Dolar 1.704 GSMH'deki Payı Binde 70 øldeki Tasarruf Mevduatı Toplamı Milyar TL 10.000 ølde Kullandırılan Kredilerin Yıllık Toplamı Milyar TL 1.000 Okuma Yazma Oranı Yüzde 94 Toplam Tarım Gelirleri Milyon TL 84.350.203 Tarımsal Ürünlerin Yıllık Üretim Miktarı Toplamı Ton 600.390 øúletilen Tarım Alanları Yüzölçümü Hektar 144.174 Hangi Tarımsal Ürün øçin Özel Destek Gerekir Pancar – Pamuk Tahmini Toplam Hayvan Sayısı Baú 556.583 Toplam Orman Alanı Hektar 131.983 Toplam Sanayi Gelirleri Milyar TL 250 Toplam Yatırım Harcamaları Milyar TL 41.066 ølin Vergi Gelirlerinin Toplamı Milyar TL 48.121 Toplanan Vergilerin Kiúi baúına Oranı TL. 84.479.719 53 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Vergilerin Tahakkuk/Tahsilat Oranı Yüzde 80 ømalat-Tarım-Sanayi- Hangi alanda yatırım Yapılabilir Hayvancılık-Yeraltı øl Genelinde Son 10 yıllık Devlet Yatırımları Toplamı Milyon TL 136.215.550 10 yıllık Devlet yatırımlarının Kiúi baúına Oranı Milyon TL 239.135 Potansiyel Do÷al Kaynakları Akarsu, Mermer, Krom ølin Yıllık øhracat Gelirleri Dolar 22.047.823 Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Nüfusu Kiúi Motorlu taúıt Sayısı Adet 40.467 Telefonlaúma Oranı Yüzde 91 østanbul Ankara ve øzmir'de bu il kökenli kiúi sayısı Adet 5.819 Kentleúme Oranı Yüzde 63.95 Sosyo Geliúmiúlik Sıralaması 81 øl 36 Ankara øle Zaman Farkı Saat + 25Dk. 28 Sn. Yüzölçümü Km² 9153 Hastane Sayısı Adet 15 ølkö÷retim Okul Sayısı Adet 458 Yayın Yapan TV Sayısı Adet 3 Günlük Yayınlanan Gazete Sayısı Adet 8 Milletvekili Sayısı Adet 5 ølde Bulunan Banka Sayısı Adet 13 ømalat Sanayindeki Tesis Sayısı Adet 247 ømalat Sanayinin østihdamı Adet 7437 48.469 3.3.2. Elazı÷ ve Çevre øl Merkezlerinde Yerleúim Alanı Olarak Kullanılan Verimli Topraklar TABLO.39 øLø Kapladı÷ı Alan(ha.) ELAZIö 6.452 MALATYA 3.375 DøYARBAKIR 61.428 54 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3.3.3. Tarım, Do÷al Kaynaklar Elazı÷'ın sosyal ve ekonomik hayatında tarımın önemli bir yeri vardır. Her ne kadar sanayi sektöründe gözle görülür geliúmeler varsa da, tarım, ana sektör olma özelli÷ini sürdürmektedir. Toplam iktisaden çalıúan nüfusun, yüzde 59 u tarımla u÷raúmaktadır. Elazı÷ iklim ve toprak yapısı itibariyle, hemen her türlü tarımın yapılmasına elveriúlidir. ølin baúlıca tarımsal üretimleri, tarla bitkileri , hayvancılık, ba÷ ve bahçeciliktir. Su kaynakları potansiyeli bakımından oldukça avantajlı ve elveriúli olan Elazı÷’da, tarımsal altyapının oluúturulmasında sulama ve arazi geliútirme yatırımları mevcut yatırımlar içindeki a÷ırlı÷ını korumaktadır. TABLO.40 Arazi Varlı÷ı Yüzölçümü Tarım Arazisi 264.180 Orman Arazisi 137.055 A÷açlandırma ve Erozyon Sahası 159.762 Çayır ve Meralar 282.044 Sulanan Arazi 82.483 Sulanabilir Toprak Kayna÷ı 232.440 TABLO.41 Bitkisel Üretim (Ton/Yıl) Tarla Ürünleri Üretimi 992.026 Meyve Üretimi 1.362.710 Sebze Üretimi 1.197.915 Hayvancılık, tarım sektörü içindeki önemli gelir kaynaklarındandır. Özellikle, Keban Baraj Gölünün oluúumundan sonra su altında kalan verimli araziler sebebiyle mera hayvancılı÷ı yerine, kapalı tesislerde besicilik süratle geliúmektedir. 55 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TABLO.42 CANLI HAYVANLAR (2004 Yılı) Büyükbaú Hayvan Sayısı (Baú) 128551 Küçükbaú Hayvan Sayısı (Baú) 373810 Kümes Hayvan Sayısı (Kaz,Ördek,Tavuk, Hindi) 57155120 Kovan Sayısı 72746 Besi Tesisi Sayısı (Adet) 1150 3.3.3.1. Bitkisel üretim sektöründe öncelikli ve cazip yatırım alanlar; o Salça, konserve, meyve suyu fabrikaları ve bu fabrikaların merkezleri ile entegre olan sebze ve meyvecilik alanında yapılacak yatırımlar. o ùarap fabrikası ile entegre olmuú ba÷cılık alanında yapılacak yatırımlar. o Ya÷ fabrikaları ile entegre olmuú ya÷lı tohum (soya,ayçiçe÷i kolza vs.) yetiútiricili÷i yatırımları, o Birinci ürün olarak tane mısır üretimi yatırımları. o Suluda ve kuruda yapılan yem bitkileri üretimi için yapılacak yatırımlar 3.3.3.2. Su Ürünleri yatırımları ølde kafes balıkçılı÷ına uygun pek çok do÷al göl ve baraj gölleri bulundu÷undan kafes balıkçılı÷ı su ürünleri sektörünün geliúmesine büyük katkıda bulunacak bir potansiyel arz etmektedir. Elazı÷ il sınırları içerisindeki yüzey su kaynaklarının 358 hektar alanının kafes yetiútiricili÷i için kullanılması mümkündür. Bu alanda kafes yetiútiricili÷i yapılması durumunda ile sa÷layaca÷ı toplam iktisadi katkı yaklaúık alabalık için119.300.000 $. sazan balı÷ı için ise 266.550.000 $ olacaktır. Kafes balıkçılı÷ında yüzey su kaynaklarımız için hedeflenen üretim miktarlarının gerçekleúmesi durumunda yaklaúık 10.000 kiúiye istihdam yaratılmıú olacaktır. Günümüzde Keban Baraj Gölü'nde avlanan yıllık 12.220 kg/yıl kerevitin ilimize sa÷ladı÷ı iktisadi katkı yalnızca 122.200 $' dır. Ancak, kerevit yetiútiricili÷i iyi planlanır ve teúvik edilirse bu üretim de÷erlerinin çok üstüne çıkmak mümkündür. Elazı÷ ili ve çevre illerde üretilecek su ürünlerinin muhafazası ve iúlenebilmesi için en az 400.000 ton/yıl kapasiteli so÷uk muhafaza tesislerine ihtiyaç olacaktır. 56 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3.3.4. Yeraltı Kaynakları-Madencilik 3.3.4.1. Maden Sahalarının Da÷ılımı: Altın: Baskil ølçesi Nazar Uúa÷ı Mevkii, Keban ølçesi Gümüú: Baskil Nazar Uúa÷ı Mevkii Bakır-Kurúun-Çinko: Keban ølçesi, Kebandere Güneyi, Keban Zeytinda÷ı Yata÷ı, Sivrice ølçesi Helezür Yata÷ı, Ergani Yeúilyurt Tepe Yata÷ı, Keban Nallıziyaret Yata÷ı, Maden ølçe Yata÷ı Demir: Merkez Aúvan Sahası, Baskil ølçesi Karakaú Sahası, Keban ølçesi Karama÷ara Sahası Krom: øl genelinde 22 adet yatak ve zuhur gurubu saptanmıútır. Halen Kapin ve Sori Yataklarında iúletme faaliyetleri sürdürülmektedir. Mangan: Koçkale Mevkii, Merkez øçme Mevkii, Baskil ølçesi Karakaú Mevkii, Karakoçan ølçesi Sagin, Kirgil, Hamzalı, Tacik Mevkii, Keban ølçesi Kudikan Mevkii, Maden ølçesi Deriköy, Heyhbayram, Hezerik, Keydan, Satırlı, Korezköy, De÷irmendere, Sadiyonköy Mevkii, Palu ølçesi Visin Mevkii, Sivrice Samath Köy Mevkii Kireçtaúı: Sivrice ølçesi Örençay Köyü Mevkii, Merkez Cipköyü Mevkii, Baskil ølçesi, Karakoçan ølçesi, Keban Kuúcu Köyü Mermer: Alacakaya (Guleman) ølçesi Altıoluk Köyü Yata÷ı, Merkez Körpe, Pelte, Koçkale Köyü, Baskil ølçesi, Arıcak ølçesi, Merkez Eyüpba÷ları Mevkii Kalsit: Keban ølçesi, Merkez Çayba÷ı, Harput Do÷usu Silis Kumu ve Kuvarsit: Sivrice ølçesi Hazarbaba Da÷ı, Baskil ølçesi Alçıtaúı ve Dekoratif Yapı Taúı: Karakoçan ølçesi Beyaz Güllüce Taúı, Merkez Pelte ve Körpe Köyleri Gri ve Bej Çarpma Taú Tu÷la Kili:Hazargölü-Gülüúkür Köprüsü arası, Keban Baraj Gölü Sanayi Kili: Sivrice ølçesi, Çayba÷ı çevresi, Kömürhan Kuúsarayı arası Pomza: Merkez Yemiúlik Köyü Mevkii, Karakoçan ølçesi Molibden : Keban ølçesi 57 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Wolfram: Keban ølçesi Kömür: Keban,Palu Kovancılar ølçeleri Kaplıca: Karakoçan ølçesi Golan Kaplıcaları, Palu ølçesi Buban Mevkii, Merkez Ho÷u Mevkii Maden Suyu øldeki metalik madenlerden bakır ve kurúun büyük oranda tüketilmiútir. Maden sektöründe baúlıca ürün olarak mermer bulunmaktadır. øl, mermercilik açısından büyük bir potansiyele ve yatırım cazibesine sahiptir. Geliúmiú üretim teknolojileri kullanılması halinde madencilik sektörü ilin cazip yatırım alanlarından birisidir. Küçük sermayeli iúletmelerle, aksesuar ve süs eúyası üretimi de yatırım yapılacak alanlardan birisidir (Örne÷in: Mermer masa, sandalye, sehpa, biblo,vazo, saksı, küllük v.b.). Do÷al mermerlere ilaveten suni mermer üretimi de yapılabilir. Atık mermer de÷erlendirme tesisleri kurulabilir. Özellikle yurtdıúı piyasalarında pazarı olan inúaat ve bahçe düzenlemede ihtiyaç duyulan çeúitli taú, eskitilmiú mermer ve mermer ürünleri imalatına yer verilebilir. Elazı÷ ilinin en önemli ürünü olan mermerin rezervi tam olarak bilinmemektedir. Görünür rezerv 15,000,000 m3 tür. Dünya ve ülke pazarında be÷eni kazanan ve mermer envanterine girmiú baúlıca mermer çeúitleri: Elazı÷ Viúnesi (Rosso Levanto) Görünür rezerv: 240 000 m 3 Petrol yeúili (Verda Antica) Görünür rezerv: 1500 000 m 3 Sunta Görünür rezerv: 800 000 m3 Traverten Görünür rezerv: 450 000 m3 Sarı Traverten Görünür rezerv: 2 400 000 m3 Hazar Bej. Görünür rezerv: 1 100 000 m3 Yıllık üretim miktarı 55 000 m3 tür. 58 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3.3.5. Sanayi ve Yatırım TABLO.43 ELAZIö øLø SANAYø TESøSLERøNøN DAöILIM VE øSTøHDAM GÖSTERGELERø OSB OSB øçindeki Dıúındaki Tesis Tesis Sayısı Sayısı 10 TOPLAM øSTøHDAM 38 48 2461 2 14 16 92 Demir Dıúı Metaller øm. 2 4 6 84 Tu÷la Üretim Sanayi - 4 4 125 2 23 25 679 Dokuma ve Tekstil øm. 5 8 13 461 Mobilya ve Ahúap Ür.øm. 15 9 24 466 Tüp Dolum Tesisleri 1 3 4 96 Yem Üretim Sanayi 1 7 8 82 Plastik Üretim Sanayi 4 10 14 378 Mermer Üretim Sanayi 7 11 18 549 Döküm Sanayi 2 2 4 157 Cam Ürünleri Ürt. Sanayi 2 3 5 49 Tıbbi Malzemeler Ürt.San. 1 1 2 112 Temizlik Ürünleri Ürt. San. - 3 3 29 Ka÷ıt ve Kartona Yönelik øm. - 8 8 42 Dalgıç Pompa ømalatı 2 - 2 120 Çelik Eúya Üretim San. 2 3 5 86 Isıtma-So÷utma Sis.Ürt.San. 2 11 13 150 So÷uk Hava Tesisleri 3 8 11 36 Maden Üretim Sanayi 1 3 4 955 Fidan ve Çiçek Üretim San. - 3 3 40 Di÷er ømalat Sanayi 2 5 7 188 TOPLAM 66 181 247 7437 SEKTÖRLER Gıda Maddeleri ømalatı Tarım Aletleri-Damper-Dingil-AsansörMakine øm. Çimento-Prefabrik ve Beton Yapı Elemanları øm. 59 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ølimizde Organize Sanayi bölgesi kapsamında tescil edilmiú üç bölge ile iki adet ihtisas organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Elazı÷ Organize Sanayi Bölgesi revize alanları ile birlikte toplam 400 ha olup, I.ve II.kısım Organize Sanayi Bölgelerinde toplam 99 sanayi parseli mevcut olup, Üretim halinde bulunan firma sayısı 45,Üretimini durduran 16 firma inúaatını yeni bitirip üretime geçmeyen 2 firma inúaatı devam eden 4 firma proje aúamasında 13 firma ,Tahsisi yapılmayan 1 parsel bulunmaktadır. I.kısım OSB 110 ha olup altyapı inúaatı 1990 tamamlanarak 60 sanayi parselinden oluúmaktadır. Bölgedeki arsaların tamamı sanayicilere tahsis tamamlanarak edilmiútir. II.Kısım 39 sanayi parselinden OSB 56 ha olup altyapı inúaatı 2000 oluúmaktadır. Bölgedeki arsaların bir adedinin dıúında tamamı sanayicilere tahsis edilmiútir. III.Kısım OSB 93 ha olup 9 sanayi parseli olarak planlanmaktadır. Yer seçim iúlemi henüz tamamlanmamıútır. Arazinin bir bölümü organize sanayi bölgesi tarafından satın alınmıú olup kalan kısmı Arsa Ofisi ve Milli Emlak genel Müdürlüklerinden satın alınacaktır. Elazı÷ ili, özellikle bulundu÷u co÷rafya itibarıyla her türlü sanayi yatırımına elveriúli olmakla beraber, özellikle mermer, üzüm ürünleri, tarım sanayi ve geliúkin bir üniversiteye sahip olması nedeniyle de Ar-Ge yatırımlarına elveriúli durumdadır. Hayvan ve Besi Organize sanayileri inúaatları sürmektedir ve bu alan da yatırım için bölgenin hayvansal ürünlerini de÷erlendirmek açısından gayet elveriúlidir. 3.3.6. Biliúim Geliúmekte olan ülkeler için biliúim, uygarlı÷ı yakalamada kaçırılmaması gereken fırsattır. øster geri kalmıú, ister geliúmiú olsun biliúime yönelen toplumlar geliúmelerini sürdürmektedirler. Biliúim toplumu olmanın en temel koúulu ise yeterli sayıda, çeúitte ve 60 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU düzeyde biliúim insan gücüne sahip olmaktır. Öyleyse düúünmemiz gereken; Elazı÷’ın bu konuda mevcut durumu nedir ? Fırat Üniversitesinde bulunan Bilgisayar Mühendisli÷i Bölümü ilk mezunlarını 2001 yılında vermiú olup úu ana kadar 70’in üzerinde Bilgisayar Mühendisi mezun etmiútir. Mezun ö÷rencilerin bir bölümü Elazı÷’da yazılım úirketleri kurarak ilimizin biliúim sektörüne büyük oranda katkıda bulunmaktadırlar. Yine T.E.F Bilgisayar Ö÷retmenli÷i Bölümü ilk mezunları 1996 yılında vermiútir. Fırat Üniversitesinde biliúim konusunda önlisans e÷itimi veren Bilgisayar Teknolojileri ve Programlama ve Bilgisayarlı Muhasebe Bölümleri ara eleman açı÷ını büyük ölçüde karúılamaktadır. Fırat Üniversitesi Bilgi øúlem Dairesi tarafından düzenlenen çeúitli kurslar (CISCO, ECDL, Web Tasarımı v.b) ile yüksek ö÷retim düzeylerindeki kiúilere özel ihtisaslaúma imkanı sa÷lamaktadır. Yukarıda adı geçen ilgili birimler, gerek bilgi birikimi gerekse laboratuar imkanları olarak biliúim ve elektronik sektörüne önemli katkılar yapabilecek büyük bir potansiyel olarak durmaktadır. 3.3.7. Fırat Teknokent’inin Kurulması ùart Yeni bir ürün ve teknoloji geliútirmeyi düúünen ve bu konuda yeterli teknik bilgiye sahip ilk yatırımcılara,Yeni yada ileri teknolojiye dayanan bir fikre sahip olup, bunu ticari alana aktarmak için destek isteyen müteúebbislere, mevcut iúletme koúullarında yeni ürün ve teknoloji geliútirme olanaklarına sahip olmayan, ancak bu konuda yeterli bilgi birikimi bulunan Küçük ve Orta Ölçekli Sanayicilere, bilimsel temellere dayalı, araútırma, geliútirme projelerini sanayiye uyarlamayı hedefleyen kiúi ve kuruluúlara hizmet vermek için Fırat Üniversitesi önderli÷inde bir teknokent kurulması úarttır. Kısacası Üniversitenin mevcut imkan ve laboratuarlarını ve bilgi birikimini kullanmayı kolaylaútıracak ve önemli ekonomik avantajlar sa÷layabilecek teknokent üyesi úirketler, kendi araútırma ve geliútirmesini yapabilecek çalıúma ortamına kavuúmuú olacaklardır. 61 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Teknokentin kuruluúu ilimizdeki tüm sektörlerin dinamizm kazanması için çok önemli bir rol oynayacaktır. Bu ba÷lamda teknokent kapsamında kurulacak olan yazılım evleri ve elektronik ürün geliútirici firmalar vasıtasıyla ilimiz ekonomisine ulusal ve uluslar arası düzeyde önemli bir girdi sa÷lanabilecektir. Kaynaklar: DAP-DPT; Elazı÷ 1.Ekonomi Kurultayı Sonuç Kitapçı÷ı, ETSO, Elazı÷ Valili÷i Elazı÷ Master Planı 62 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ÖN RAPORU ELAZIö SøAD BAùKANLAR KURULU TOPLANTISI, 23-24 Haziran 2005 3.3.8. 2003-2004 Yılında øhracat Yapan Firmalar TABLO.44 2004 (ølk 4 Ay) øhracat Miktarı 2003 S.No Firmanın Adı Sektörü øhracat Miktarı 1 Eti Krom A.ù. Maden 21.060.357 $ 2 Alacakaya Mermer A.ù. Mermer 8.158.011 $ 3 Günhan Ark Ltd.ùti. Döküm 178.895 $ 4 Yüce Plastik Ltd.ùti. Plastik 14.954 $ 5 Akda÷ Sentetik Ltd.ùti. PVC Dokuma 6 7 8 9 Obuzlar Çelik Eúya Ltd.ùti. Gölalan Mermer Ltd.ùti. Alat Tekstil (Kazımo÷ulları) A÷dersan Deri San.A.ù. 10.275 $ øsrail øran, Irak, Ukrayna, Özbekistan,Kazakistan, Azerbaycan Elektrik Pano 425.694 $ 51.130 $ Azerbaycan,Özbekistan,Kazakistan, Ukrayna, Kırgızistan, Rusya Mermer 1.800.000 $ 600.000 $ Çin, Japonya, Tayvan, Hindistan, Tayland Tekstil 1.122.000 $ 242.000 $ Fransa, Belçika, Avusturya Deri 33.443 $ Çimento 2.528.000 $ 11 Elazı÷ Mermer Sanayi Mermer 86.975 $ 12 Elteks A.ù. Tekstil 310.440 $ 13 Keban Plastik A.ù. PVC Boru 15 183.814 $ Lübnan, Suriye, Sudan 29.030 $ Altınova Çimento A.ù. ùarkgaz A.ù (Mesta Mermer) Bek-Mer Maden Ltd.ùti. Arnavutluk, Avusturya, Hong Kong, Hindistan, Endonezya, øran, Japonya, Kazakistan, Kenya, 2.501.092 $ Madagaskar, Pakistan, Filipinler, Rusya, G.Afrika, Hollanda, Sudan, øsviçre, Tacikistan, ABD, Vietnam, Zimbabwe Çin, Hong Kong, øtalya, Yunanistan, ABD, 268.968 $ Lübnan, Dubai, Türk Cumhuriyetleri, Kore, Arap Ülkeleri, Sudan, øsrail, ABD - 10 14 øhracatın Yapıldı÷ı Ülkeler 2.658.515 $ 40.997 $ øsrail 2.240.000 $ øran, Irak 3.345 $ ABD 483.837 $ øtalya, Bulgaristan, Romanya Ukrayna,Rusya,Romanya,Türk 1.167.087 $ Cumhuriyetleri,Romanya, ABD, Ba÷ımsız Devletler Toplulu÷u Ülkeleri Mermer 114.750 $ 28.485 $ ABD, øsrail, Belçika Mermer 700.000 $ 50.000 $ Çin, Hong Kong 16 Tan Çelik A.ù. Döküm 200.000 $ 17 Altungök Raf Ltd.ùti. Büro Mobilya 21.409 $ 18 Akyıldız Orm.Ür. Ltd.ùti. Orman Ürn. 700.000 $ 19 Kardeúler Mermer Ltd.ùti. Mermer 67.000 $ 25.000 $ ABD, Rusya, Belçika 20 Do÷u Döküm Ltd.ùti. Döküm 66.495 $ 55.520 $ 21 Erhan Plastik Ltd.ùti. PVC Poúet 22 Tekel ùarap Fabrikası ùarap TOPLAM 2.000 $ 429.345 $ 40.678.283 $ 63 157.000 $ Suriye, Ürdün, KKTC - øran, Macaristan 150.000 $ øran, KKTC, Ermenistan, Kazakistan,Suriye,Cezair,Mısır,Dubai,S.Arabistan Bulgaristan, Almanya, Fransa, Suriye, Kıbrıs, Azerbaycan 25.000 $ Romanya, øsrail 92.000 $ Almanya, øngiltere, Fransa 8.404.580 $ 5. BAùKANLAR KONSEYø Ek.2 de listelenen katılımcılarla KARAR DANIùMANLIK Ltd.’den Prof. Dr. Metin Ger ve Nurhan Koral’ın kolaylaútırıcılı÷ı ve ELSøAD ve TÜRKONFED’in lojistik deste÷i ile gerçekleútirilmiútir “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 4. BAùKANLAR KONSEYø 4.1. STRATEJøK OLARAK ÖNEMLø OLAN SEKTÖRLER VE GELECEK 10 YILDA KARùILAùILACAK SORUNLAR Baúkanlar Konseyi Bildiri Metni Hazırlık çalıúmalarına katılan SøAD temsilcileri 4 odak gruba ayrıldılar ve Tablo 45’de listelenen 15 adet sektörden gelecek 10 yılda DOGÜNSøFED üyesi SøAD’ların ba÷lı bulundu÷u iller için önemli olarak algıladıkları altıúar adet sektörü belirlediler. Daha sonra belirledikleri herbir sektör için gelecek on yıllık süre içinde güncelliklerini koruyacak ya da on yıllık süre sonunda gündeme gelebilecek dörder adet sorunu da Tablo 46’da listelenen sorunlar arasından belirlediler. Sözkonusu çalıúmanın sonuçları Tablo 47’de verilmiútir. TABLO.45 SEKTÖRLER LøSTESø SEKTÖR 01 BAYINDIRLIK SEKTÖR 02 BøLøùøM HøZMETLERø SEKTÖR 03 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø SEKTÖR 04 ENERJø SEKTÖR 05 GIDA VE øÇKø SEKTÖR 06 MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI SEKTÖR 07 MAKøNA øMALAT SANAYøø SEKTÖR 08 METAL ANA SANAYøø SEKTÖR 09 MOBøLYACILIK SEKTÖR 10 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR SEKTÖR 11 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK SEKTÖR 12 TAù VE TOPRAK SEKTÖR 13 TøCARET VE FøNANSMAN SEKTÖR 14 TURøZM SEKTÖR 15 ULAùTIRMA 64 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TABLO.46 SORUNLAR LøSTESø SORUN 01 BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøùøMSøZLøK SORUN 02 BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ SORUN 03 BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI SORUN 04 DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR SORUN 05 FøNANSMAN SORUNLARI SORUN 06 GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø SORUN 07 GÜVENLøK SORUNLARI SORUN 08 HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI SORUN 09 ÖRGÜTLENME (STK’LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø SORUN 10 øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø SORUN 11 KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI SORUN 12 ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø SORUN 13 ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI SORUN 14 YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI SORUN 15 YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø TABLO.46 ODAK GRUP ÇALIùMASI SONUÇLARI-ÖNEMLø SEKTÖRLER VE GÜNCELLøöøNø KORUYACAK SORUNLAR ODAK GRUP 1 SEKTÖR # ODAK GRUP 2 SORUN # SEKTÖR # SORUN # 1 4 5 8 12 4 1 5 6 15 1 1 4 5 15 5 1 4 5 15 1 4 5 10 15 5 4 5 6 13 2 1 5 10 14 5 1 5 10 13 3 1 4 5 15 5 4 5 6 14 3 4 5 12 15 6 4 5 7 15 ODAK GRUP 3 SEKTÖR # ODAK GRUP 4 SORUN # SEKTÖR # SORUN # 6 2 3 5 12 11 5 13 14 15 6 4 5 7 13 12 5 6 14 15 6 4 6 14 15 14 2 3 5 7 11 1 5 6 13 14 3 4 12 15 11 6 11 14 15 14 1 7 12 15 11 1 5 13 14 14 3 5 14 15 65 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 4.1.1. STRATEJøK OLARAK ÖNEMLø BULUNAN SEKTÖRLER Tablo 46.da özetlenen ve sektörlere verilen önemin ortaya çıkarıldı÷ı Odak Grup çalıúması bulguları ile Bölüm 2’de tanıtılan ve sektörlere verilen önceliklerin ortaya çıkarıldı÷ı anket çalıúması bulguları kullanılarak elde edilen “sektörlerin stratejik konumlandırılmaları” ùekil 38’de gösterilmiútir. SEKTÖRLER - STRATEJøK KONUMLANMA SEKTÖR 11 ÖNCELøK SEKTÖR14 SEKTÖR 03 SEKTÖR 05 SEKTÖR 01 SEKTÖR 04 SEKTÖR 06 SEKTÖR 12 SEKTÖR 13 SEKTÖR 15 SEKTÖR 10 SEKTÖR 02 SEKTÖR 09 SEKTÖR 07 SEKTÖR 08 ÖNEMLøLøK ùEKøL.38 SEKTÖRLERøN STRATEJøK KONUMLARI 66 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ùekil 38 incelendi÷inde; Birincil Stratejik önemde; ¾ SEKTÖR 11: TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (Bölge için tanımı: arıcılık, badem yetiútiricili÷i, ba÷cılık, bahçe tarımcılı÷ı, balıkçılık, bilgisayar destekli tarım, ceviz yetiútiricili÷i, çiçekçilik, çilekçilik, hayvancılık, keklikçilik, meyvecilik, organik tarım, seracılık, úarapcılık, tavúancılık), ¾ SEKTÖR 14:TURøZM ( Bölge için tanımı:kültür turizmi, yaz ve kıú turizmi ), ¾ SEKTÖR 05:GIDA ve øÇKø (Bölge için tanımı :antioksidanlar, ayçiçekçilik (ya÷), balık ürünleri, bitkisel ya÷lar, dondurulmuú sebze ve meyve, iúlenmiú gıda, kuru gıda, meyve konsantresi ve tozu, meyve suyu, organik hayvan ürünleri, organik hayvan yemcili÷i, úarap ve alkollü içecekler, ya÷lı tohumlar) økincil Stratejik önemde; ¾ SEKTÖR 06: MADENCøLøK ve TAùOCAKÇILIöI (Bölge için tanımı: altın, gümüú gibi de÷erli maden ocakçılı÷ı, kömür ocakçılı÷ı, mermer ocakçılı÷ı, krom, bakır ve benzeri metal madencili÷i, taú ocakçılı÷ı), ¾ SEKTÖR 01: BAYINDIRLIK (Bölge için tanımı: altyapı hizmetleri, inúaat sektörü, prefabrik, inúaat yalıtımı), ¾ SEKTÖR 03: DOKUMA, GøYøM EùYASI ve DERø (Bölge için tanımı: dericilik, el halıcılı÷ı, oya, el dokuma ve benzeri el sanatları, hazır giyim, kumaú imalatı) Sektörlerin toplu halde göreli stratejik önemlilikleri ise ùekil 39’da gösterilmiútir. Stratejik olarak önemli olarak öne çıkan sektörler ile, daha önce tanımlanmıú olan sektör kümeleri (ùekil.35), ùekil 40da gösterildi÷i gibi karúılaútırıldı÷ında; ¾ “SEKTÖR 11:TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK” ve “SEKTÖR 5:GIDA ve øÇKø” sektör kümesinin bugünkü önder konumunu gelecek 10 yıl süresince de koruyaca÷ının öngörüldü÷ü görülmektedir. ¾ Önder sektörler arasında yer alaca÷ı öngörülen “SEKTÖR:14 TURøZM” sektörünün, öngörüldü÷ü konuma gelebilmesi için ise kümeleúti÷i ve önder sektörler arasında bulunan “SEKTÖR 01:BAYINDIRLIK” sektörü ile “SEKTÖR 13:TøCARET ve FøNANSMAN” ve “SEKTÖR 15:ULAùTIRMA” sektörlerinin de geliútirilmesi gereklili÷i gündeme gelmektedir. 67 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ¾ “SEKTÖR 06: MADENCøLøK ve TAùOCAKÇILIöI” sektörü de bugünküne benzer úekilde gelecekte de önder sektörler arasında öngörülmüú olup, kümeleúti÷i “SEKTÖR 12: TAù VE TOPRAK” sektöründeki geliúmelerle birarada, alternatif bir sektörel alan olarak belirlenmiútir. ¾ “SEKTÖR 03: DOKUMA, GøYøM EùYASI ve DERø” sektörü önder sektörler arasında öngörülmekle birlikte genel kümelenme yapısı içindeki konumu nedeni ile stratejik kalkınma yaklaúımı çerçevesinde konumu ve gelece÷i yeniden tartıúılmalıdır. SEKTÖRLERøN GÖRELø STRATEJøK ÖNEMLERø TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK TURøZM GIDA VE øÇKø MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI BAYINDIRLIK DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø ENERJø TAù VE TOPRAK BøLøùøM HøZMETLERø TøCARET VE FøNANSMAN ULAùTIRMA PETROL,PLASTøK,KÖMÜR MOBøLYACILIK MAKøNA øMALAT SANAYøø METAL ANA SANAYøø 0 5 10 15 20 25 GÖRELø ÖNEMLøLøK (% ) ùEKøL.39 SEKTÖRLERøN GÖRELø STRATEJøK ÖNEM SIRALAMASI 68 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 3- 9 6-12 2-14 7- 8 1 4-10 13-15 5-11 ùEKøL.40 STRATEJøK ÖNEMLø SEKTÖRLERøN SEKTÖR KÜMELERø øLE øLøùKøLENDøRøLMELERø 4.1.2. ÖNLEM ALINMASI GEREKEN STRATEJøK ÖNEMLø SORUNLAR Stratejik sorunlar ifadesi, sektörlere iliúkin olarak öngörülen gelece÷in gerçekleúebilmesi için, çözümlenmesi gerekli sorunlar olarak de÷erlendirilmelidir. Tablo 46’da özetlenen Odak Grup çalıúması çıktıları sorunlara atfedilen önemleri de göstermektedir. Sözkonusu bulgular ile Bölüm 2’de tanıtılan ve sorunlara verilen önceliklerin ortaya çıkarıldı÷ı anket çalıúması bulguları kullanılarak elde edilen “sorunların stratejik konumlandırılmaları” ùekil 41’de gösterilmiútir. 69 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU SORUNLAR - STRATEJøK KONUMLANMA SORUN 01 SORUN 05 SORUN 04 ÖNCELøK SORUN 03 SORUN15 SORUN 02 SORUN 12 SORUN07 SORUN 13 SORUN 06 SORUN 10 SORUN14 SORUN 11 SORUN08 SORUN 09 GÜNCELLøöøNø KORUMA ùEKøL. 41 SORUNLARIN STRATEJøK KONUMLANMASI ùekil.41 incelendi÷inde, dört adet sorunun göreli olarak di÷er sorunlardan oldukça baskın bir önemlilik gösterdi÷i gözlenmektedir. Sorunların toplu halde göreli stratejik önemlilikleri ise ùekil.42’de gösterilmiútir. Birincil Stratejik önemde; ¾ “SORUN 05: FøNANSMAN SORUNLARI” en önemli stratejik sorun olarak öne çıkmaktadır. Ancak, finansman sorunu ile ifade edilmek istenen, mali kaynak eksikli÷inden çok finansman mekanizmalarının yeterince bilinmemesi ve etkin kullanılamayıúı olarak anlaúılmalıdır. økincil Stratejik önemde; ¾ “SORUN 05: YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø” 70 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU ¾ “SORUN 15: DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR” ¾ “SORUN 01: BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøùøMSøZLøK” sorunları öngörülmüútür. økincil sorunlar kümesi temelde insan ve bilgi sermayesi eksikliklerini tanımlamaktadır. Birincil stratejik önemdeki sorunla birlikte düúünüldü÷ünde, stratejik olarak önemli görülen sorunlar, bir yandan insan ve bilgi kaynaklarının iyiliúterilmesi ve etkin kullanımının, öte yandan da finansman mekanizmalarının verimli ve etkin kullanımının gereklili÷ini vurgulamaktadır. SORUNLARIN GÖRELø STRATEJøK ÖNEMLERø FøNANSMAN SORUNLARI YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ GÜVENLøK SORUNLARI øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø 0 5 10 15 20 GÖRELø ÖNEMLøLøK (%) ùEKøL.42 SORUNLARIN GÖRELø STRATEJøK ÖNEMLERø SIRALAMASI 71 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 4.1.3. ÇÖZÜM ÖNERøLERø Baúkanlar Konseyine katılan sanayici ve iúadamları, stratejik olarak önemli gördükleri 6 adet sektör ve öngörülen gelece÷e giden yolda karúılaúılacak stratejik olarak önemli 4 adet sorunu gözönünde bulundurarak çözüm önerileri geliútirdiler. Söz konusu çözüm önerileri aúa÷ıda Tablo.47’de toplu halde sunulmaktadır. Öneriler sadece içerik olarak de÷il, sorumluları ve zamanlaması ile birlikte oluúturulmuútur. TABLO.47 ÇÖZÜM ÖNERøLERø ÇÖZÜM ÖNERøLERø ÇÖZÜMLE NE ZAMAN BøTMELø ? øLøùKøLø NE YAPILMALI ?? SEKTÖR KøMLER Kısa Vade (§1yıl) YAPMALI ? Orta Vade (§5 yıl) Uzun Vade (§10 yıl) SORUN- 01: BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøùøMSøZLøK 06: Kamu Yer altı kaynaklardan optimum Orta Vade MADENCøLøK VE düzeyde yararlanılması için ça÷daú TAùOCAKÇILIöI devlet politikaları oluúturulması 14: TURøZM Bölge tanıtımına önem verilmeli 14: TURøZM 14: TURøZM 14: TURøZM 14: TURøZM STK Uzun Vade Özel sektör - Kültür turizmi reklamına a÷ırlık Orta Vade Orta Vade verilmeli Bölge insanının turizm bilincinin STK’lar Kısa Vade geliútirilmesi Yerel Yönetimler Orta Vade STK’lar Kısa Vade Yerel Yönetimler Orta Vade STK’lar Kısa Vade Yerel Yönetimler Orta Vade STK’lar Kısa Vade Bölgenin turizm master planının yapılması Tanıtım Yeni turizm fikri olgunlaútırılmalı 14: TURøZM Bölgesel turizm dinamiklerini algılayacak master plan yapılmalı 72 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU SORUN- 04: DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR 11: TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK (pamuk, tütün, pancar, mısır, soyateúvik edilmesi) yanlıú planlama ve Üniversite-Özel Orta Vade sektör iúbirli÷i teúvik kredilerinin do÷ru Kısa Vade DPT yönlendirilmesi Üniversite – 11: TARIM, Hayvancılıkta (feasiable) büyük tarım Özel sektör BALIKÇILIK, çifliklerinin iúbirli÷i HAYVANCILIK VE geliútirilmesi, yöreye uygun damızlık yetiútirilmesi, Üniversite 11: TARIM, BALIKÇILIK, Yanlıú planlama ve teúvik kredilerinin Özel do÷ru yönlendirilmesi iúbirli÷i AVCILIK 11: TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE Kısa Vade DPT AVCILIK HAYVANCILIK VE Orta Vade – DPT Avcılık yerine foto÷rafı çekimi vb. do÷aya dost bir yaklaúım olmalı) Avcılık geliútirilebilir. Orta Vade sektör Kısa Vade (Not: MAK Komisyonu organize edilmeli Orta Vade AVCILIK 11: TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK 11: TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE Bölgeye özel yetiútirme çiftlikleri oluúturulmalı (Örn: Alabalık MAK Komisyonu organize edilmeli yetiútirme) øç ve dıú tüketici taleplerini dikkate Do÷ru alan, planlı verime dayalı yeni bir yapılanmıú tarım politikası oluúturulmalı Bölgesel AVCILIK Mayınlı saha sadece organik tarıma Do÷ru BALIKÇILIK, kazandırılmalı yapılanmıú Bölgesel HAYVANCILIK VE AVCILIK Do÷ru Organize Tarım Bölgeleri Yasası yapılanmıú derhal çıkartılmalı Bölgesel AVCILIK HAYVANCILIK VE Kısa Vade Kalkınma Ajansı 11: TARIM, BALIKÇILIK, Kısa Vade Kalkınma Ajansı 11: TARIM, HAYVANCILIK VE Kısa Vade Kalkınma Ajansı 11: TARIM, BALIKÇILIK, Orta Vade Üniversite – sektör iliúkileri Üniversiteler geliútirilmeli STK’lar Orta Vade AVCILIK 73 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU SORUN- 05: FøNANSMAN SORUNLARI 01: BAYINDIRLIK Mortgage, ucuz konut kredisi, uzun Bankacılık vade, Bayındırlık planlama, úehircilik kırsal Orta Vade kesimlerden kentlere planlı yerleúim Bakanlı÷ı Mortgage sisteminin geliúmesi Bankalar Kısa Vade STK’lar Orta Vade Bankalar Kısa Vade STK’lar Orta Vade 01: BAYINDIRLIK Mortgage sisteminin geliúmesi 01: BAYINDIRLIK Maliye Bakanlı÷ı 05: Çeliúkisiz vergi sistemi uyumu, ÖTV ve KDV’nin gıdada minimize edilmesi GIDA VE øÇKø Bankacılık Kısa Vade DPT ve Hazine Müsteúarlı÷ı Maliye Bakanlı÷ı 05: Katma de÷er yaratarak gıda sanayine Bankacılık yönelme GIDA VE øÇKø Kısa Vade DPT ve Hazine Müsteúarlı÷ı Maliye Bakanlı÷ı 05: Bankacılık Entegrasyona gidilmeli GIDA VE øÇKø Kısa Vade DPT ve Hazine Müsteúarlı÷ı ùarap üretiminde bölge üzüm cinsi 05: GIDA VE øÇKø AR-GE çalıúmaları sonucu tespit - Uzun Vade getirilmesi Kamu Orta Vade Yabancı sermayenin özendirilmesi Kamu Orta Vade edilerek bölgeye úarap fabrikaları kurulmalı 06: MADENCøLøK VE Sektörel ve bölgesel bazda teúvik TAùOCAKÇILIöI 06: MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI 06: MADENCøLøK VE Katma de÷er yaratacak, çevre STK Madencili÷i mevzuatı Geliútirme Vakfı TAùOCAKÇILIöI 74 Kısa Vade “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU 06: GSM, ruhsat, ÇED raporu, stratejik MADENCøLøK VE madenlerin TAùOCAKÇILIöI edilmesi 06: yerli sanayiciye tahsis STK Madencili÷i Geliútirme Vakfı Kısa Vade Güvenlik sorunu uzun vadede MADENCøLøK VE çözülerek uluslararası sermaye TAùOCAKÇILIöI bölgeye teúvikler ile getirilmeli - Uzun Vade SORUN- 15: YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø 03: DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø Kurs, sertifika ve diploma MEB programlarının entegrasyonu STK’lar-Özel sa÷lanmalı sektör Uygulamalı e÷itim imkanlarının artırılması, turizm ve otelcilik meslek 14: TURøZM okullarının açılması, nitelikli insan gücünün artırılması, Kısa Vade Orta Vade E÷itim Bakanlı÷ı – Üniversite – Orta – Uzun Vade STK’lar E÷itim Bakanlı÷ı 14: TURøZM – Sektörel ve bölgesel teúvik Üniversite – Orta – Uzun Vade STK’lar 4.2. BAùKANLAR KONSEYø BøLDøRø METNø Yukarıda 4.1 Bölümünde tanıtılan Odak Grup çalıúmaları ve grup sözcüleri tarafından yapılan sunuúlarda alına katkılar ıúı÷ında öne çıkan unsurların ve çözüm önerilerinin 24 Haziran 2005 tarihinde kamuoyuna sunulacak “Baúkanlar Bildirisi” metni haline getirilmesi için katılımcılarca tespit edilen bir redaksiyon komitesi yetkilendirilmiútir. Komite, yapılan çalıúmaların ıúı÷ında aúa÷ıdaki metni hazırlamıútır. Sözkonusu metin evsahibi Elazı÷ SøAD Yönetim Kurulu Baúkanı Sn. Veysel Solmaz tarafından kamuoyuna okunmuútur. 75 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU TÜRK GøRøùøM VE øù DÜNYASI ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø BøLDøRøSø 24 Haziran 2005 Yerel dinamikler harekete geçirilmeden sürdürülebilir büyüme sa÷lanamaz Türk Giriúim ve øú Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), ülkenin kronik sorunları olan iúsizlik, gelir da÷ılımı bozuklu÷u ve bölgesel geliúmedeki eúitsizliklerin giderilmesi için Türk ekonomisinin istikrar sürecine girdi÷i bu dönemin son derece uygun oldu÷u kanaatindedir. Bu durumu iyi de÷erlendirerek, önümüzdeki on yıl içinde Türkiye’yi, Avrupa Birli÷i ile aramızdaki gelir uçurumunu kapatacak bir büyüme sürecine sokar, insanlarımızın hayatında hissedilir bir refah artıúı sa÷larsak, yalnızca iúsizlik, gelir da÷ılımı ve bölgelerarası geliúme eúitsizli÷i gibi sorunları çözmekle kalmayız; göç, terör, sosyal yaralar, e÷itim, sa÷lık, adalet gibi sorunları da kalıcı olarak halletmenin zeminini yaratırız. Bunu sa÷lamanın yolu ulusal planda iyi düúünülmüú büyüme stratejileri oluúturmaktır. Ancak bu stratejilerin bugüne kadar oldu÷u gibi merkezde oturarak gerçekleútirilmesi, ekonomimize arzu edilen geliúme ivmesini sa÷lamayacaktır. Bu ivme ancak, yerel dinamiklerin harekete geçirilmesi, Avrupa ülkelerinde 1950’lerden beri benimsenmiú olan bölgesel kalkınma stratejilerinin, bölgelerdeki iú insanlarının aktif katılımıyla. Türkiye’de de uygulanmasıyla sa÷lanabilir. TÜRKONFED, bu amaçla, bünyesindeki federasyonların bölgelerinde, bölge iú insanlarının katılımıyla, karúılaútırmalı sektörel üstünlükleri belirleyen ve bir gelecek tasarımı oluúturan çalıúmalar yapmayı kararlaútırmıútır. Bu çalıúmaların ilki TÜRKONFED Elazı÷ Baúkanlar Konseyi öncesinde, Do÷u ve Güneydo÷u Anadolu Bölgesi için gerçekleútirilmiútir. TÜRKONFED’i oluúturan federasyonların üye dernek baúkanları ve uzmanların katılımı ile gerçekleútirilen bu çalıúma, hiç kuúkusuz, eksiksiz olma ve bir reçete sunma iddiasında de÷ildir. Daha çok, benzeri çalıúmalarda ihmal edilen bir boyutu dikkate alıp, bölge ekonomisinin aktörlerinin yaklaúımlarını öne çıkararak, bölgesel kalkınma konusunda yapılacak tartıúma, araútırma ve proje çalıúmalarına bir zemin oluúturma iddiasındadır. 76 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Özellikle de bölgede kurulması söz konusu olan yedi Kalkınma Ajansı’nın çalıúmalarına temel teúkil etme arzusundadır. Bölgenin gelecekteki on yılda önder ve göreli üstünlük taúıyabilecek sektörleri, - Tarım, balıkçılık, hayvancılık; - Turizm; - Gıda ve içki; - Madencilik ve taú ocakçılı÷ı - ønúaat; olarak belirlenmiútir. Bu sektörlerin geliúmesi ve geliúmenin önündeki engellerin orta ve uzun vadede ortadan kaldırılabilmesi için nitelikli eleman eksikli÷i, bilgi eksikli÷i, yatırım stratejileri eksikli÷i, finansman mekanizmaları sorunlarının giderilmesi gerekmektedir. Bölgede tarım ve hayvancılık sektörlerinin geliúmesi için; - temel tarım ürünlerine do÷rudan ürün deste÷i verilmesinin sürdürülmesi, - büyük tarım çiftliklerinin teúvik edilmesi, - yerel ortama uygun ve özgün damızlık ırkların geliútirilmesi, - yöreye özgü organik tarım ürünlerinin desteklenmesi gerekmektedir. Bölgede turizmin geliúmesi için; - nitelikli insan gücünün artırılması - bölgesel turizm “master” planının hazırlanması, - yurt dıúında bölgeye özel tanıtım kampanyaları düzenlenmesi ve bu kampanyalarda kültür turizminin öne çıkarılması gerekmektedir. Gıda sektörünün geliúmesi için; - katma de÷er sa÷layıcı entegre gıda ürünlerine öncelik verilmesi, - gıda sektörünün geliúmesini destekleyici bir vergi sisteminin sa÷lanması, - yöreye özgü ba÷cılık ve úarapçılı÷ın bilimsel tekniklerle geliútirilmesi gerekmektedir. Madencilik ve taúocakçılı÷ının geliúmesi için; - bölgenin zengin yeraltı kaynaklarından azami derecede yararlanmayı sa÷lamak üzere öncelikle devletin ça÷daú bir madencilik politikası geliútirmesi gerekmektedir. 77 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU Lokomotif sektör olan inúaat sektörünün geliúmesi için; - ucuz ve uzun vadeli kredi sisteminin bölgeye ivedilikle ulaúmasının, - kırsal kesimden kentlere do÷ru gerçekleúen göçün planlı yerleúiminin sa÷lanması gerekmektedir. Ortaya çıkan orta vadeli stratejik geliúme planları özellikle AB fonlarından yararlanılabilecek konuları içermektedir. Bu fonlardan yararlanabilmek için üniversitelerle gönüllü sivil toplum örgütlerinin ortak çalıúarak proje üretmesi gerekmektedir. TÜRKONFED çatısı altındaki derneklerin bir ço÷u AB fonlarını kendi bölgelerinde baúarı ile kullanmaktadırlar. Dolayısı ile TÜRKONFED proje üretimi ve fon kullanılması konusunda yol gösterici bir misyon üstlenmeye hazırdır. TÜRKONFED, Baúkanlar Konseyi’ne ev sahipli÷i yapan Elazı÷ Sanayiciler ve øúadamları Derne÷i’ne teúekkür ederken, bölge iú insanlarının “Elazı÷ havaalanının Elazı÷, Bingöl ve Tunceli illerine hizmet verecek úekilde geniúletilmesi” talebini kamuoyuna iletmeyi de bir görev addeder. 78 EK.1 Ön Hazırlıklar ve Anket Formu “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLER- EK.1 ÖN HAZIRLIKLAR ve ANKET FORMU øù1 15 Mayıs 2005, Elazı÷ KATILIMCILAR: Veysel Solmaz Mehmet Ölmez Mehmet Güleç Mehmet Katipo÷lu Veysi Toptaú Yetkin Tatar Hayrettin Can Nuri Orhan ELSøAD Yön. Kur.Búk. ELSøAD Gn. Sekreteri ELSøAD ELSøAD ELSøAD Fırat Üniv. Fırat Üniv. Fırat Üniv. Metin Ger Nurhan Koral KARAR DANIùMANLIK KARAR DANIùMANLIK GÜNDEM: " Anket çalıúması ve Durum Tespit Çalıúmasının kapsam ve çerçevesini belirlemek amacıyla incelenecek sektörlerin ve sorunların tespit edilmesi” Yönetimi Metin Ger ve Nurhan Koral tarafından yapılan “Beyin Fırtınası” ve “Kümelendirme” çalıúması ham verileri aúa÷ıdaki gibidir; SEKTÖRLER o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o TARIM, AVCILIK, ORMANCILIK VE BALIKÇILIK ùARAPCILIK ORGANøK TARIM MEYVECøLøK BAöCILIK BALIKÇILIK BøLGøSAYAR DESTEKLø TARIM HAYVANCILIK SERACILIK TAVùANCILIK KEKLøKÇøLøK ÇøLEKÇøLøK BAHÇE TARIMCILIöI CEVøZ BADEM ÇøÇEKÇøLøK ARICILIK MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI METAL MADENCøLøöø (KROM BAKIR VB) MERMER OCAKÇILIöI DEöERLø MADEN OCAKÇILIöI (ALTIN GÜMÜù) TAù OCAKÇILIöI KÖMÜR ELEKTRøK GAZ SU + BAYINDIRLIK VE YAPIM øùLERø +ULASTIRMA HABERLEùME DOöAL GAZ ENERJø ÜRETøMø MøKRO SANTRALLER - ALTERNATøF VE YENøLEBøLøR ENERJø øNùAAT SEKTÖRÜ 79 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLERo o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o ULAùIM PREFABRøK YALITIM (øNùAAT) ALTYAPI HøZMETLERø TøCARET + MALø KURULUùLAR VE SøGORTALAR SINIR TøCARETø VE HøZMETLERø SøGORTACILIK DIù TøCARET VE PAZARLAMA REKLAM HALKLA øLøùKøLER VADELø øùLEM BORSALARI (TARIM) DANIùMANLIK HøZM. FøNANSAL HøZMET SEKTÖRÜ DAöITIM HøZMETLERø TURøZM +YAZILIM BøLøùøM HøZMETLERø øNANÇ VE KÜLTÜR TURøZMø YAZ VE KIù TURøZMø GIDA øÇKø TÜTÜN øùLENMøù GIDA KURU GIDA MEYVE SUYU ùARAP VE ALKOLLÜ øÇECEKLER MEYVE KONSANTRESø VE TOZU DONDURULMUù SEBZE VE MEYVE AYÇøÇEKÇøLøK (YAö) YAöLI TOHUMLAR BøTKøSEL YAöLAR ANTøOKSøDANLAR BALIK ÜRÜNLERø ORGANøK HAYVAN YEMCøLøöø ORGANøK HAYVAN ÜRÜNLERø DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø EL HALICILIöI EL SANATLARI (OYA, EL DOKUMA VB) DERøCøLøK HAZIR GøYøM KUMAù øMALATI ORMAN ÜRÜNLERø VE MOBøLYA MOBøLYA VE DÖùEME PETROL KÖMÜR PLASTøK PETROL VE YAN ÜRÜNLERø øùLENMøù KÖMÜR PLASTøK ÜRÜNLER TAù VE TOPRAK ÇøMENTO MERMER YAN ÜRÜNLERø BøMS (POMZA) ALÇI VE KøREÇ- MOZAøK METAL ANA SANAYø FERRO KROM ÇELøK DÖKÜM SANAYø MAKøNA TEÇHøZAT BøLGøSAYAR MERMER MAKøNALARI ELEKTRøK MOTORU ÜRETøMø SONDAJ MAKøNALARI POMPALAR øù MAKøNALARI TARIM MAKøNALARI DAMPER VE KASA 80 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLER- SANAYøNøN VE SAYøCøNøN SORUNLARI o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK HøZMETLERøNøN ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR FøNANSMAN SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR FøNANSMAN SORUNLARI GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø GÜVENLøK SORUNLARI HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø YUKARIDAKø VERøLER KULLANILARAK øZLEYEN SAYFALARDAKø 3 SORULUK ANKET FORMU KARAR DANIùMANLIK TARAFINDAN OLUùTURULMUùTUR. 81 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLER- DOGÜNSúFED DOöU, GÜNEYDOöU SANAYøCø VE øùADAMLARI DERNEKLERø FEDERASYONU ELAZIö ve DOGÜNSøFED ÜYESø øLLER KAPSAMINDA SEKTÖR ANALøZø ve SORUNLARIN TESPøTø ÇALIùMASI DOGÜNSøFED ÜYESø SøAD’LARIN BULUNDUöU øLLER ÇERÇEVESøNDE, BÖLGE øÇøN GELECEK 10 YILDA ÖNDE OLACAK SEKTÖRLERø VE SANAYøNøN-SANAYøCøNøN SORUNLARI TESPøT ETMEK ÜZERE GÖRÜùLERøNøZE SUNULAN BU ANKET HAZIRLANMIùTIR. 23-24 HAZøRAN 2005 TARøHLERøNDE ELAZIö’DA ELSøAD’IN EVSAHøPLøöøNDE YAPILACAK BAùKANLAR KURULU TOPLANTISINDA SøZ SANAYøCø VE øùADAMLARININ ORTAK GÖRÜùÜ OLARAK KAMUOYUNA AÇIKLANACAK BøLDøRø METNøNøN øÇERøöø BU ÇALIùMANIN SONUCUNDAN ÇIKACAK ÖNCELøKLERE GÖRE OLUùTURULACAKTIR. BU NEDENLE, SAYFA 3 VE 4’DE YERALAN 3 ADET SORUNUN SAYFA 2’DEKø TANIMLAR DA OKUNARAK ÇOK DøKKATLø BøR ùEKøLDE YANITLANMASI ÇOK ÖNEMLøDøR. ANKETøN EN GEÇ 30 MAYIS 2005 GÜNÜ BAöLI BULUNDUöUNUZ SøAD'A YA DA DOöRUDAN ELSøAD’A TESLøM EDøLMESø GEREKMEKTEDøR. GÖSTERECEöøNøZ DøKKATE TEùEKKÜR EDERøZ. ANKETø DOLDURAN Køùø øLE øLGøLø BøLGøLER (Uygun olanı iúaretleyiniz) 18-25 26-35 36-45 46-59 60 ve üstü ølkokul Ortaokul Lise Üniversite Y.Lisans ve üstü øú sahibi Yön. Kur. Búk. Yön. Kur. Üyesi Yönetici 25’den az 25-150 151-500 Yaúı E÷itimi øúteki Pozisyonu Yönetimindeki kiúi Sayısı 500’den fazla Ba÷lı bulundu÷u SøAD (Açık adı ile Yazınız) ………………………………………………………………..……................................................................. 82 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLERNO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SEKTÖRLER 1 BAYINDIRLIK 2 BøLøùøM HøZMETLERø 3 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø 4 ENERJø 5 GIDA VE øÇKø 6 MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI 7 MAKøNA øMALAT SANAYøø 8 METAL ANA SANAYøø 9 MOBøLYACILIK 10 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 11 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK 12 TAù VE TOPRAK 13 14 TøCARET VE FøNANSMAN TURøZM 15 ULAùTIRMA TABLO 1 SEKTÖRLERøN TANIMLARI ALTYAPI HøZMETLERø, øNùAAT SEKTÖRÜ,PREFABRøK, BAYINDIRLIK YALITIM (øNùAAT) BøLøùøM HøZMETLERø HER TÜRLÜ BøLøùøM HøZMETLERø DOKUMA, GøYøM DERøCøLøK, EL HALICILIöI, EL SANATLARI (OYA, EL DOKUMA VB), HAZIR EùYASI, DERø GøYøM, KUMAù øMALATI ALTERNATøF VE YENøLENEBøLøR ENERJø, DOöAL GAZ, ENERJø ENERJø ÜRETøMø, MøKRO SANTRALLER ANTøOKSøDANLAR, AYÇøÇEKÇøLøK (YAö), BALIK ÜRÜNLERø, BøTKøSEL YAöLAR, DONDURULMUù SEBZE VE MEYVE, øùLENMøù GIDA, KURU GIDA, MEYVE GIDA VE øÇKø KONSANTRESø VE TOZU, MEYVE SUYU, ORGANøK HAYVAN ÜRÜNLERø, ORGANøK HAYVAN YEMCøLøöø, ùARAP VE ALKOLLÜ øÇECEKLER, YAöLI TOHUMLAR MADENCøLøK VE DEöERLø MADEN OCAKÇILIöI (ALTIN, GÜMÜù), KÖMÜR OCAKÇILIöI, MERMER TAùOCAKÇILIöI OCAKÇILIöI, METAL MADENCøLøöø (KROM, BAKIR VB), TAù OCAKÇILIöI MAKøNA øMALAT DAMPER VE KASA, ELEKTRøK MOTORU ÜRETøMø, øù MAKøNALARI, MERMER SANAYøø MAKøNALARI, POMPALAR, SONDAJ MAKøNALARI, TARIM MAKøNALARI METAL ANA SANAYøø ÇELøK DÖKÜM SANAYø, FERRO KROM MOBøLYACILIK MOBøLYA VE DÖùEME PETROL,PLASTøK,KÖ øùLENMøù KÖMÜR, PETROL VE YAN ÜRÜNLERø, PLASTøK ÜRÜNLER MÜR ARICILIK, BADEM YETøùTøRøCøLøöø, BAöCILIK, BAHÇE TARIMCILIöI, TARIM, BALIKÇILIK, BALIKÇILIK, BøLGøSAYAR DESTEKLø TARIM, CEVøZ YETøùTøRøCøLøöø, HAYVANCILIK VE ÇøÇEKÇøLøK, ÇøLEKÇøLøK HAYVANCILIK, KEKLøKÇøLøK, MEYVECøLøK, ORGANøK TARIM, SERACILIK, AVCILIK ùARAPCILIK, TAVùANCILIK TAù VE TOPRAK ALÇI VE KøREÇ- MOZAøK, BøMS (POMZA), ÇøMENTO, MERMER YAN ÜRÜNLERø DAöITIM HøZMETLERø, DANIùMANLIK HøZMETLERø, DIù TøCARET VE TøCARET VE PAZARLAMA, FøNANSAL HøZMET SEKTÖRÜ, REKLAMCILIK VE HALKLA FøNANSMAN øLøùKøLER,SINIR TøCARETø VE HøZMETLERø, SøGORTACILIK,VADELø øùLEM BORSALARI (TARIM) TURøZM øNANÇ VE KÜLTÜR TURøZMø, YAZ VE KIù TURøZMø ULAùTIRMA NAKLøYE, ULAùIM (KARA, DEMøRYOLU VE HAVAYOLU) 83 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLER- SORU 1 : AùAöIDAKø øLLERøN HERBøRø øÇøN, “GELECEK 10 YIL SONUNDA, ÖNDE OLACAöINI DÜùÜNDÜöÜNÜZ” DÖRT (4) ADET SEKTÖRÜ TABLO 1’DEKø SEKTÖR NUMARALARINI KULLANARAK her ilin hizasındaki kutucuklara yazınız. DøYARBAKIR ELAZIö MALATYA MARDøN SøøRT ùANLIURFA ùIRNAK- CøZRE * DøöER (yazınız) * Üyesi oldu÷unuz SøAD’ın bulundu÷u il yukarıdaki iller arasında de÷ilse lütfen bu bölüme sözkonusu “øL”in adını yazarak soruyu o il için de yanıtlayınız. SORU 2 : AùAöIDAKø HER BøR SEKTÖRLE “EN ÇOK øLøùKøLø” oldu÷unu düúündü÷ünüz DÖRT (4) ADET SEKTÖRÜ TABLO 1’ DEKø SEKTÖR NUMARALARINI KULLANARAK her sektörün hizasındaki kutucuklara yazınız. 1 BAYINDIRLIK 2 BøLøùøM HøZMETLERø 3 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø 4 ENERJø 5 GIDA VE øÇKø 6 MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI 7 MAKøNA øMALAT SANAYøø 8 METAL ANA SANAYøø 9 MOBøLYACILIK 10 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 11 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK 12 TAù VE TOPRAK 13 TøCARET VE FøNANSMAN 14 TURøZM 15 ULAùTIRMA 84 “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLER- NO SORUNLAR 1 BøLGø EKSøKLøöø VE øLETøMùøZLøK 2 BøLøNÇ VE FARKINDALIK DÜZEYøNøN DÜùÜKLÜöÜ 3 BÖLGENøN øYø VE DOöRU TANITILMAMASI 4 DANIùMANLIK ALINMAMASI, PLANSIZ YATIRIMLAR 5 FøNANSMAN SORUNLARI 6 GøRøùøMCøLøK KÜLTÜRÜ EKSøKLøöø 7 GÜVENLøK SORUNLARI 8 HERùEYø DEVLETTEN BEKLEME ALIùKANLIöI 9 ÖRGÜTLENME (STK LARINA ÜYELøK VB) YETERSøZLøöø 10 øùBøRLøöø KÜLTÜRÜNÜN EKSøKLøöø 11 KURUM KÜLTÜRÜ OLMAMASI 12 13 ULAùIM ALTYAPI YETERSøZLøöø ÜNøVERSøTE SANAYø øùBøRLøöøNøN ZAYIFLIöI 14 YANLIù TEùVøK POLøTøKALARI 15 YETøùMøù VE NøTELøKLø ELEMAN EKSøKLøöø TABLO 2 SORU 3 : AùAöIDAKø HER BøR SEKTÖRLE “EN ÇOK øLøùKøLø” oldu÷unu düúündü÷ünüz DÖRT (4) ADET SORUNU TABLO 2’DEKø SEKTÖR NUMARALARINI KULLANARAK her sektörün hizasındaki kutucuklara yazınız. 1 BAYINDIRLIK 2 BøLøùøM HøZMETLERø 3 DOKUMA, GøYøM EùYASI, DERø 4 ENERJø 5 GIDA VE øÇKø 6 MADENCøLøK VE TAùOCAKÇILIöI 7 MAKøNA øMALAT SANAYøø 8 METAL ANA SANAYøø 9 MOBøLYACILIK 10 PETROL,PLASTøK,KÖMÜR 11 TARIM, BALIKÇILIK, HAYVANCILIK VE AVCILIK 12 TAù VE TOPRAK 13 TøCARET VE FøNANSMAN 14 TURøZM 15 ULAùTIRMA 85 EK.2 Baúkanlar Konseyi Katılımcıları “ELAZIö –DOGÜNSøFED ÖZELøNDE SEKTÖR ANALøZø, SORUNLARIN TESPøTø VE GELECEK TASARIMI ARAùTIRMASI” ve ELAZIö BAùKANLAR KONSEYø RAPORU –EKLER- EK.2 BAùKANLAR KONSEYø KATILIMCILARI SøAD’LAR x ADSøAD (Adana – ùeyhmus Ercan) x AKSøAD (Akyurt- ørfan Giral) x ANSøAD (Antalya – Hilmi Ünsal) x ALSøAD (Alanya – Ahmet Öz) x BANSøAD (Bandırma- Adil Levent Coúkun) x BUSøAD (Bursa – Basri Tüfekçio÷lu ) x ELSøAD (Elazı÷- Nurettin Öcalan, Abdurrahman Algun, Osman Nuri Aúan) x EDSøAD (Edirne- øsmet Açıkgöz) x KASøAD (Kastamonulu- Lütfi Aysan) x KASøAD (Kazan, Okay Baran, Mahir Baykam, Ökkeú Sultano÷lu) x MAKSøFED ( Marmara ve Karadeniz SøAD Feredasyonu- Kemal Efe, Celal Beysel) x OSøAD ( OSTøM, Nihat Güçlü) x SEDEFED (Sektörel Dernekler Federasyonu-Timur Erk, Nedret ????) x SøSøAD (Sincan- Selahattin Sa÷lam) x TSøAD (Trabzon – Recep Ergenç, Yılmaz Sayito÷lu ) x TÜRKONFED ( Enis Özsaruhan, Mustafa Sözen) x UTøKAD (Yusuf Öner) x TÜSøAD ( Haluk ???) KOLAYLAùTIRICILAR Prof. Dr. Metin Ger (KARAR Danıúmanlık Ltd.) Nurhan Koral (KARAR Danıúmanlık Ltd.) BASIN DANIùMANLARI Cengiz Turhan (Grup 7 øletiúim Hizmetleri Ltd.ùti) Lale ???? (Grup 7 øletiúim Hizmetleri Ltd.ùti) TÜRKONFED ve ELSøAD TEMSøLCøLERø VE SEKRETERYASI Buraya daha uygun bir baúlık bulunabilir..???? 86