İstanbul, 34–141 164 - Özel DEDEKTİFLER DERNEĞİ

Transkript

Özel Dedektifler Derneği – ÖDD - www.dedektif.org.tr - İstanbul, 34–141 164
1
Özel Dedektifler Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği
ÖDD
KURUMSAL YAPISI
Kuruluş Tarihi: İstanbul, 03 Mayıs 2007
Kuruluş Sayı: İstanbul, 34 – 141 / 164
Merkez Adres: Fahrettin Kerim Gökay Cad. Hakkıbey Sok. No: 2 / 7
Ziverbey, Kadıköy, İstanbul – Türkiye
İletişim: www.dedektif.org.tr - info@dedektif.org.tr
Tel: +90 216 449 53 53 – Fax: +90 216 349 01 38
TEMSİLCİLİKLER
Ankara Bölgesi: Meşrutiyet Cad. Meşrutiyet İş hanı No: 10/65 Kat 7 Kızılay /ANKARA
Tel: +90 312 425 05 25
Ege Bölgesi: Nadir Nadi Cad. No: 17 Kat: 8 Daire: 805 Kemeraltı Konak / İZMİR
Tel: +90 232 484 15 07
Çukurova Bölgesi: Orhangazi Mah. Atatürk Cad. No: 270/A Sarıçam / ADANA
Tel: +90 322 341 44 02
İSTANBUL 2010 - ÖDD YAYINLARI NO: 01
2
İTHAF
Bu çalışmayı Türkiye’de ilk özel dedektiflik kanununu teklif eden ve yasalaşması
konusunda büyük gayret gösteren, 27 Nisan 2010 tarihinde vefat eden, rahmetli
Halil Orhan ERGÜDER’e saygılarımızla ithaf ediyoruz.
3
ÖNSÖZ
İnsanlık tarihine bakıldığında göçebelik dönemlerinden yerleşik döneme geçiş, cilalı taş
devrinden-sanayi devrimi, şehirleşme ve çeşitli buluş ve özellikle bilişim ve iletişim
teknolojisinde ulaşılan seviyeye gelindiğinde, iş bölümü basitten karmaşıklığa ve uzmanlığın
önemi doğrultusunda sayısız meslekler oluşmuştur. Bugün artık, dünyamızda, özellikle
ülkemizde, halk arasında söylenegeldiği üzere “ne iş olsa yaparım” mantığı çoktan geride
kalmış ve her bir işin yapılması için özel bir meslek oluşmuştur.
Bu gelişim sürecinde, her dönemin ihtiyacına göre de yeni meslekler oluşmuştur. İnsan
ihtiyaçları hiyerarşisinde, beslenme ve barınmadan sonra ikinci sırada yer olan güvenlik
konusunda 19.yüzyıldan itibaren ekonomi ve üretilen malların korunması ve bir yerden diğer
yerlere nakli sırasında güvenliğin sadece devlet kurumları vasıtasıyla karşılanamaması
nedeniyle özel güvenliğe duyulan ihtiyaçlar doğrultusunda ABD’de bu ihtiyacın karşılanması
için özel güvenlik ve bunun ikiz kardeşi olan özel dedektiflik aynı yıl, 1850 tarihinde kurulan
ilk şirket vesilesiyle ortaya çıkmış ve giderek gelişerek, bu gün yeni kıta sınırlarını çoktan
aşarak dünyanın dört bir köşesine ve özellikle içinde bulunduğumuz Avrupa kıtasında hızla
yaygınlaşarak büyük ölçüde icra edilmeye başlanmıştır.
Mesleklerin ortaya çıkıp icra edilmesi, beraberinde anında her zaman yasal bir
düzenlemeyi getirmemiştir. Ancak, zamanla bunların daha iyi yapılması, standartlarının
belirlenmesi ve çeşitli nedenlerle yasal zeminde yapılması için çalışmalar yapılmıştır.
Ekonomi ve siyaset alanında liberalizmin gelişmesi ve ulaşım araçları, turizm
vasıtasıyla insanların daha çok seyahat etmeleri ve bu gelişmeler sonrası bugün dünyanın
küçük bir köy olarak nitelendirilecek ölçüde gelişmelerin ülkeleri etkilemeleri sonucu, her bir
ülkede değişik nedenlerle yeni mesleklere olan ihtiyaçlar artmıştır.
Bugün dünyamızda yoğun sermaye, emek, bilgi birikimiyle üretilen neredeyse her
ürünün sahtesi yapılabildiği gibi, her bir konuda çeşitli ve ilginç metotlarla ihlaller
yapılabilmekte, insani ve ticari ilişkilerin karmaşıklığı içinde “eğriyle doğru” birbirine
karışmaktadır. Bu tür eylemlerden dolayı insanlar-kurumlar-şirketler büyük mağduriyetlerle
karşılaşabilmektedir. Bu tür ihlallerin tümü genel kolluk faaliyet alanına girmemektedir,
dolayısıyla özel sorunlara özel çözümler bulmak gereği kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
Bu da, özel dedektiflik-araştırmacılığın oluşturulup uygulanmasını gerekli kılmaktadır.
Yaşanılan dünyadan geri kalınamıyor. Bu bağlamda dünyadaki gelişmelere paralel
olarak ülkemizde de gittikçe ihtiyacı duyulan özel dedektiflik hizmetleri için 1990 yıllardan
itibaren kurulup “fiilen” hizmet vermeye başlayan “ özel dedektifliklerin” faaliyetlerine
yasal bir zemin hazırlama gereği de doğmuştur.
Özel Dedektifler Derneği kurulduğu andan beri “ya bu yasa çıkacak ya da bu
meslek yok olacak” kararlılığıyla bu konuya özel önem vermiş ve oluşturduğu bir çalışma
komitesi vasıtasıyla bu konuda hazırlıklar yapmıştır. Derneğimizin Uluslararası Özel
Dedektifler Dernekleri Federasyonun-IKD’ ye üye olmasıyla da, bu konuda dünyadaki
gelişmeler ve deneyimlerden de yararlanılarak bunları eldeki kitapta derlemek ve ilgililerle
birlikte kamuoyuna sunulması planlanmıştır.
Bu çalışmaya katkıda bulunan yol arkadaşlarıma, tüm özel ve resmi kişi ve
kuruluşlar ile kitabın basım ve dağıtımında katkıda bulunan Marmara Fuarcılık
yetkililerine teşekkür ederim. Ülkemizde bir ilk olarak hazırlanan bu “Kitapçığın” özel
dedektiflik sektörü ve ülkeye yararlı olmasını dilerim.
İsmail YETİMOĞLU
ÖDD Yönetim Kurulu Başkanı
4
GİRİŞ
Dünyada özel dedektiflik alanındaki gelişmeleri takip eden ve ülkedeki “fiili” durumu
göz önüne alan kanun koyucu, 1994 yılında TBMM’nin 19.dönem çalışmaları sırasında bir
“Özel Dedektiflik Yasası” çıkarmış, ancak bu bilahare Cumhurbaşkanı tarafından bazı
maddelerin değiştirilmesi için TBMM’ne iade edilmiştir. Önerilen değişiklikler yapılmış
olunmakla birlikte, taslağın o tarihten sonra TBMM’de tekrar görüşülmesi mümkün
olamamıştır.
Bununla birlikte yaşam boşluk kaldırmaz. İhtiyaç duyulan özel dedektiflik hizmetleri
bugün en az 40-50’ye yakın kurumsal şirket ve İnternette kısa bir sörf yapıldığında
görülebileceği üzere binlerce bireysel kişi ve kurum tarafından “fiilen” yapılmaya devam
edilmektedir. Bu hizmetin, herhangi bir yasal düzenleme yapılmaksızın böyle başıboş kendi
haline bırakılması, beraberinde çeşitli sorun ve değişik tür ihlallere neden olmakta ve özel bir
sorunu için çözüm arayan insanlar “sözde”, “korsan” “çakma” tabir edilen kişilerce
mağdur edilip dolandırılmaktadır. Teknolojinin ulaştığı düzeyde bugün bunlarla mücadele
edilmesi de oldukça zor, masraflı ve zaman alıcı olmaktadır.
Bir yandan ciddi bir şekilde ortaya çıkan bir ihtiyacın giderilmesi, diğer taraftan da bu
tür mahsurların giderilmesi için bir an evvel “özel dedektiflik yasasının” çıkartılması
gerektiği düşünülmektedir.
Bu ihtiyaç, geçmişte olduğu gibi, bugün de Hükümetin dikkatini çekmiş ve 60.Hükümet
2007 genel seçimlerinden sonra özel dedektiflik kanun teklifini TBMM’ne göndermiştir. Teklif
halen İçişleri Komisyonunda birinci sırada bulunmaktadır.
Etrafa bakıldığında, ABD ve Kanada’da bu konuda yasal düzenlemeler bulunduğu gibi
aday ülke olduğumuz Avrupa Birliğinde, -Almanya ve İngiltere gibi- bir iki ülke hariç-ki
bunlarda da yasa çıkartılma çalışmaları yapılmakta ve mevcut durumda Ticaret Kanununa
göre kurulan şirketler vasıtasıyla bu hizmetler her hangi bir sorun olmaksızın yürütülmektedir
-yeni ortaya çıkan bazı ülkeler dâhil pek çoğunda bir özel dedektiflik kanunu bulunmaktadır.
Bu konuda ön çalışmalarla alt yapı hazırlığını yapmakta olan Emniyet Genel
Müdürlüğü, 2009 yılında çıkarttığı “Yabancı Ülke Özel Dedektiflik Kanunları
Kitabında”1 dünyanın önemli ülkelerindeki kanunları bir araya getirilmiştir.
Bu çalışmada, Derneğimizin üyesi olduğu Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri
Federasyonu – IKD tarafından “Avrupa ülkelerindeki özel dedektiflik faaliyetleri
hakkında” yapılan bir çalışma raporu ve halen yasası olmayan İngiltere’de bu konudaki “En
İyi Uygulama Prosedürü” ile ülkemizde yapılan çalışmalar ve 1994 tarihinden bu güne
kadar geçen zamandaki gelişmeleri dikkate alarak, Derneğimiz tarafından güncellenerek
önerilen taslak metin bir araya getirilerek, kanun koyucuya yapılacak çalışmada katkıda
bulunmak ve kamuoyunun geniş şekilde bilgilendirilmesi hedeflenmiştir.
Atatürk’ün öngördüğü “muasır medeniyetler seviyesine” ulaşma aşamasında,
ülkemizde yıllardır sürdürülen faaliyetlerde artık “özel dedektiflik” alanında da daha fazla
gecikmeden gerekli düzenlemenin vakti çoktan gelmiş ve geçmektedir.
Bunun biran evvel gerçekleşmesi her kesimin yararına olacaktır.
Bu kitabı hazırlarken bir iki husus dikkatimizi çekti: Birincisi kanun yapılırken bazen
arşivlere başvurulup daha önceki çalışmalara göz atılmanın göz ardı edilmiş olduğu idi. 2000’li
5
yıllarda özel güvenlik konusundaki kanun çalışmaları yürütülürken bu yapılsaydı, hem 1994
yılındaki çalışmalardan bilgi edinilir, hem de birçok ülkede olduğu gibi aralarında her açıdan
“ikiz kardeş” ilişkisi olan özel güvenlik ve özel dedektiflik aynı düzenleme içinde
gerçekleşebilirdi. Bu konuda, önemli bir fırsatta 2003 yılında özel güvenlik yasası için GUSOD
tarafından Ankara’da düzenlenen ilk seminerde İçişleri Bakanıyla birlikte katılan Ankara
Milletvekili ve Grup Başkan Vekili Salih Kapusuz’un, bir dernek temsilcisine özel dedektiflik ve
özel güvenlik kanunun birlikte çıkartalım önerisinin değerlendirilememiş olmasıdır. 2
2004 yılında anılan derneğe “fahri danışmanlık” hizmeti verilirken, Dernek adına
Fransa’da bir özel güvenlik eğitim merkezi ziyaret edilmişti. Bu sırada, 2003 yılında yürürlüğe
giren yeni Fransız Özel Güvenlik Kanunu temin edilmiştir. Metin incelendiğinde, özel güvenlik
ve özel dedektifliğin aynı metin içinde düzenlendiği gözlenmiş, bu nedenle yurda dönüşte
hazırlanmakta olan taslak metne bu konuda bir bölüm eklenmiş, bürokraside de üzerinde
çalışılıp mutabık kalınmasına rağmen, Dernek yönetiminin bunun şu veya bu şekilde yasanın
çıkmasına engel olabileceği düşüncesiyle, bu konuda ısrarlı olunamamıştır.3
İkinci husus da, zaman zaman çoğumuzun haksız ve aşırı eleştirdiğimiz
milletvekillerinin çoğu zaman verimli çalışmalar yapmış olduğu ve konuları çok detaylı ve
enine boyuna tartışarak kararlaştırdıklarını görmek olmuştur.
Bu bağlamda, geçmişten günümüze bu çalışmalara katkıda bulunan başta ilk teklifi
yapan İstanbul Milletvekili Orhan ERGÜDER, 50.Hükümet, TBMM’nin 19. dönem sayın
milletvekilleri ile 2009 yılında konuyla ilgili 2.kitap çalışmasına destek veren Sayın Emniyet
Genel Müdürü Oğuz Kağan Köksal, bunların hazırlıklarını sürdüren gönlünün zenginliği kadar
da vizyonu geniş Asayiş Daire Başkanı Hüseyin Özalp’a , bu çalışmaları yapan ve ileride özel
dedektiflik iş ve işlemlerinin yapılacağı Özel Güvenlik Hizmetleri Daire Başkanlığına nakil olan
personeline, yabancı özel dedektiflik metinlerini temin ve bunların çevirililerini yapan tüm
kişiler ile EGM’ nin bir kısım önemli yasa çalışmalarında olduğu gibi özel dedektiflik yasa
taslağının hazırlanmasında da önemli katkılarda bulunan Kars Emniyet Müdürü Cengiz
Zeybek ve tasarıyı gündeme alan 60.Hükümete sonsuz teşekkür eder, tüm yetkili ve ilgililerden
mevcut tasarının ivedilikle yasalaşması yönündeki desteklerini bekleriz.
Yusuf Vehbi DALDA
ÖDD Onursal Başkanı
Yasa ve Eğitim Koordinatörü
2
Sayın Hasan Gazi Özer’in Eylül 2003 yılındaki ifadesi.
Taslak çalışma için: II. Ulusal Özel Güvenlik Sempozyumu, 3 Aralık 2005 Kocaeli, Türkiye’de Özel Güvenlik
Hizmetlerinin Dünü, Bugünü ve Yarını, Kocaeli Üniversitesi Yayın No:199 “2495’ten 5188’a-Özel Güvenliğin
Yakın Tarihi Gelişimi-Yusuf Vehbi Dalda, E.1.Sınıf Emniyet Müdürü, s.434-480”
3
6
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ .........................................................................................................................................4 GİRİŞ ............................................................................................................................................5 BİRİNCİ BÖLÜM .......................................................................................................................8 ÖZEL DEDEKTİFLİĞİN TANIMI........................................................................................9 1.1.DÜNYADA ÖZEL DEDEKTİFLİĞİN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ ...................11 1.2.ÖZEL DEDEKTİFLİK SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI - DERNEKLER .............12 1.2.1.AVRUPA ....................................................................................................................12 1.2.2.ABD ...........................................................................................................................13 1.3.ULUSLARARASI ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEKLERİ FEDERASYONU–IKD 13 1.4.İNGİLTERE EN İYİ UYGULAMA PROSEDÜRÜ ......................................................18 1.5.ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİNİN TANIMI ........................................................19 (Özel Güvenlik Hizmetleri Aile Ağacı) ...............................................................................19 Özel güvenlik hizmetleri, kamu güvenliği hizmetleri ve .................................................19 özel askeri hizmetler.............................................................................................................19 İKİNCİ BÖLÜM ........................................................................................................................21 TÜRKİYE’DE ÖZEL DEDEKTİFLİK .....................................................................................23 2.1.FİİLİ DURUM .................................................................................................................23 2.2 ÖZEL DEDEKTİFLER DANIŞMANLAR ve ARAŞTIRMACILAR DERNEĞİ .......23 – ÖDD – .................................................................................................................................23 2.2.1.ÖDD Kuruluşu: www.dedektif.org.tr ...................................................................23 2.2.2. ÖDD ETİK KURALLAR ve ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ ...................................28 2.2.3. ÖDD FAALİYETLERİ ...........................................................................................31 Özel Dedektiflik Yasa Çalışmaları: .............................................................................31 Özel Dedektiflik Seminer ve Eğitimleri: ....................................................................32 2.2.4. ÖZEL DEDEKTİFLİK KİTAPLARI ....................................................................32 2.2.4. MEDYADA ÖZEL DEDEKTİFLİK (2007 – 2010) ............................................35 Gazete Haberleri:.............................................................................................................35 TV Programları: ............................................................................................................35 2.2.5 KARDEŞ DERNEK .................................................................................................37 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................................................................38 HUKUKİ DURUM ....................................................................................................................38 3.1 VETO EDİLEN YASA VE TBMM TUTANAKLARI....................................................40 3.2.ÖZEL DEDEKTİFLİK YASA TASARISI--ÖDD - .......................................................96 3.3.ÖZEL DEDEKTİFLİK KANUN TASARISI TASLAĞI--ÖDD-..................................99 Özel Dedektifler Derneği – ÖDD - www.dedektif.org.tr - İstanbul, 34–141 164
7
BİRİNCİ BÖLÜM
•
ÖZEL DEDEKTİFLİĞİN TANIMI
•
DÜNYADA ÖZEL DEDEKTİFLİK
8
ÖZEL DEDEKTİFLİĞİN TANIMI
Diğer bazı tabirler gibi “dedektif” kelimesi Türkçeye yabancı dilden gelmiştir.
Kelimenin İngilizcede " fiil olan “to detect" in anlamı: ortaya çıkarmak, belirlemek,
keşfetmek; fark etmek; sezmek.
Fransızcada fiili olan "detecter" kelimesinin anlamı: bulup ortaya çıkarmak ‘tır.
Türk Dil Kurumu Sözlüğünde:
9 Detektif: (İng) Gizli polis, polis hafiyesi
9 Detektör: Fr.(Radyoda) bulucu aygıt
Tüm dünyada resmi güvenlik güçlerinde görevlilere “dedektif” kişi ya da kuruluşların
ücreti karşılığında görevlendirilen kişilere “özel dedektif” denilmektedir.
Meydan Larousse: İngiltere’de araştırma ve soruşturmalarda görevli polis, polis hafiyesi,
özel soruşturmalarda görevlendirilen kişi olarak tanımlanır.
Wikipedia Ansiklopedisinde: www.wikipedia.org
Özel Dedektif, Özel Araştırmacı, Özel Göz olarak: “Kişi ve gruplar tarafından
araştırma yaptırılmak üzere ücret karşılığı tutulan, kiralanan kişi “.
Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonu-IKD: www.i-k-d.com
Başkaları adına,
a) Özel bir kişi veya bir etkinlik için bilgi veya kanıt elde etme veya özel bir kişinin nerede
olduğuna dair bilgi derlemek,
b) Her hangi bir eşyanın hangi şartlar veya vasıta ile kayıp olduğu veya zarara uğradığı
hakkında bilgi veya kanıt elde etmek için yapılan her türlü takip, araştırma veya
soruşturmadır.
Emniyet Genel Müdürlüğü - EGM: Özel Dedektiflik, insanların kişilik hakları ve özel
hayatına saygılı olmak kaydıyla, kişilere ilişkin suç teşkil etmeyen her türlü özel bilgiyi
toplayan, derleyen, değerlendirdikten sonra konusu suç teşkil edenleri ilgili makamlara
bildiren ve diğer bilgileri ise yapılan hukuki sözleşme çerçevesinde araştırma yapılmasını
isteyen gerçek ve tüzel kişilere sunan çağdaş bir hizmet alanıdır.4
Özel Dedektifler Derneği –ÖDD: www.dedektif.org.tr
Bilinenlerin bilinmeyen, görünenlerin görünmeyen yönlerini araştırarak somut delillerle
ortaya çıkarmaktır.
İstanbul Ticaret Odası –İTO: www.ito.org.tr
Bilgi ve İletişim Hizmetleri meslek grubunda “Bir ücret ve sözleşmeye dayalı olarak bilgi arama
hizmetleri” olarak tanımlanmıştır
4
(Yabancı Ülkelerde Özel Dedektiflik Kanunları–2009 Önsöz
9
10
1.1.DÜNYADA ÖZEL DEDEKTİFLİĞİN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ
İlk Dedektiflik Bürosu 1833 yılında Fransa’da bir asker olan Eugène François
Vidocq, tarafından “Le Bureau des Renseignements Universels pour le Commerce et
l'Industrie" (Office of Intelligence) – “Ticaret ve Sanayi İçin Evrensel İstihbarat
Bürosu” adı ile kurulmuştur.
Daha sonra Amerika’da 1850 yılında İskoçyalı Allan Pinkerton
“Pinkerton
National Detective Agency-“Pinkerton Ulusal Dedektiflik Ajansını” kurmuştur.
“HİÇ UYUMAYIZ…
1920 yıllarında refah döneminin başlaması ve zenginlik ve servetin
orta sınıfa yayılması ile özel dedektiflik sade vatandaş için de
ulaşılabilir bir meslek olmaya başlamış ve gelişimini sürdürmüştür.
Bugün başta ABD, Kanada olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinin
çoğunda çok sayıda özel dedektif şirketi faaliyet göstermektedir.
11
1.2.ÖZEL DEDEKTİFLİK SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI - DERNEKLER
Dünya’da sivil toplum oluşumunda iki metot olduğu gözlenmiştir. Birisi daha ziyade
Anglosakson ülkeleri ve ABD görülen bireysel üyeliklerle kurulan, diğer ise daha ziyade Kara
Avrupa’sında uygulan kurumsal şirketler üyeliğiyle kurulanlardır. Özel Dedektiflik alanında
her ikisi de görülmektedir.
1.2.1.AVRUPA
Uluslararası Özel Dedektifler Dernekleri Federasyonu - IKD –
International Federation of Associations of Private Detectives
Bunlarda en çok bilinen ve ülkemiz Özel Dedektif Derneğinin de üye
olduğu merkezi Viyana’da bulunan Uluslararası Özel Dedektifler
Dernekleri Federasyonu- IKD’ dır.
IKD’nin üye ülkeleri arasında 22. üye olarak Türkiye adına ÖDD üyeliği
gerçekleştirilmiştir. www.i-k-d.org
International Federation of Associations of Private Detectives
Internationale Kommission der Detektif-Verbände
ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEĞİ - TÜRKIYE
Private Detectives’ Associations - Turkey
IKD Delegate
Yusuf Vehbi DALDA
Tel: +90 312 230 29 41
Fax: +90 312 299 85 72
E-Mail: yusufd@interofisdedektiflik.com
President
İsmail YETİMOĞLU
Tel: +90 216 450 00 19
Fax: +90 216 349 01 38
E-Mail: maviay@dedektif.com.tr
Secretary
Yusuf Murat SÖYLEMEZ
Tel: +90 216 349 01 38
Fax: +90 216 449 46 46
E-Mail: murat@soylemezhukuk.com
Address: Fahrettin Kerim Gökay Cad. Hakki Bey Sok. No: 2/7 Ziverbey,
Kadıköy – İstanbul - Turkey
E-Mail:
Info@dedektif.org.tr
Internet: http://www.dedektif.org.tr
12
1.2.2.ABD
Dünya Özel Dedektifler Derneği - W.A.D.
Word Associations of Detectives
7501 Sparrows Point Blvd.
Baltimore, MD 21219 USA
Tel: +1-443-982-4586 www.wad.net
Dedektifler Konsülü - CII
Council of International Investigators
Council Headquarters
2150 N. 107th St., Suite 205 Seattle, Washington 98133-9009 USA
USA and Canada toll-free: 1-888-759-8884
Phone: 1-206-361-8869 http://www.cii2.org
1.3.ULUSLARARASI ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEKLERİ FEDERASYONU–IKD
ASGARİ ORTAK STANDARTLAR
AVRUPA BİRLİĞİ ÖZEL SEKTÖR ARAŞTIRMACILARININ İZİN BELGESİ
SONUÇ RAPORU
Kaynak: www.i-k-d.org
ÖZEL SEKTÖR ARAŞTIRMACILARININ İZİN BELGESİ:
SONUÇ RAPORU
A. GİRİŞ
1964 yılında kurulan Uluslararası Dedektifler Derneği-IKD, dünya ölçüsünde Özel
Araştırmacılar ve Güvenlik Uygulayıcılarını bir şemsiye atlında toplayan bir Uluslararası bir
Şemsiye Kuruluştur.
Federasyonun merkezi Viyana/Avusturya’dadır ve Ulusal Mesleki Örgütleri ve
temsilcilerini üyeliğe davet eder.
Bayrağı: Avrupa Birliği Bayrağıdır
IKD’nin mevcut üyeleri; Avusturya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa,
Almanya, Macaristan, İsrail, İtalya, Japonya, Lituanya, Hollanda, Norveç, Portekiz, Romanya,
Slovenya, İspanya, İsviçre, İngiltere, Türkiye, Dünya Dedektifler Organizasyonu ‘dur.
IKD, Etik kurallarında belirttiği yüksek standartları muhafaza etmeyi ve özellikle
Avrupa Ülkeleri arasında mevzuatın ve izin (lisans) prosedürünün uyumlu hale getirilmesini
hedefler.
B. HEDEFLER:
Hedefini akılda tutarak, belli bir hızla genişleyen Avrupa Birliğinde izinler ve
prosedürleri düzenleyen çeşitli yasal düzenlemelerin mevcudiyeti ile IKD, her Avrupa Birliğine
üye ülkede özel sektörde;
a.Yasal düzenleme yapma,
b.Mevcut düzenlemeyi gözden geçirme,
13
c.Sınır aşan faaliyet söz konusu olduğunda uygulanabilecek tolere edilecek düzeyde bir
standart araştırmak üzere harekete geçti.
Yasal bir düzenlemenin mevcut olduğu veya tasarlandığı yerlerde, hepsinde değil ama
bazılarında bir denetim yürürlüktedir/etkindir. Yasalarda uyum olmaması, liberal bir sınır
aşan serbest piyasada karışıklık yaratır, haksız rekabete neden olur ve fırsatçılar için kötü bir
uygulama yapmaya davet eder.
IKD’nin araştırma amacı ve bu sonuç dokumanı IKD’nin Avrupa ülkeleri arasında
onayladığı özel sektör araştırmacılarında uygulanacak asgari standartlar düzeyini bildirmektir.
C. TANIMLAR:
IKD özel sektörde araştırmacılar için yaptığı tanımlama;
Başkaları adına,
a) Özel bir kişi5 veya bir etkinlik için bilgi veya kanıt elde etme veya özel bir kişinin nerede
olduğuna dair bilgi derlemek,
b) Her hangi bir eşyanın hangi şartlar veya vasıta ile kayıp olduğu veya zarara uğradığı
hakkında bilgi veya kanıt elde etmek için yapılan her türlü takip, araştırma veya
soruşturmadır.
1.
3.
5.
7.
9.
11.
13.
15.
IKD TANIMI AŞAĞIDAKİ HİZMETLERİ KAPSAR:
Kaza Araştırmaları,
2. Şantaj Araştırmaları,
Sahte Muhasebe Araştırmaları,
4. Aile Hukuku Araştırmaları,
Sahtekârlık Araştırmaları,
6. Dolandırıcılık Araştırmaları,
Kayıp Araştırmaları,
8. Fikri Mülkiyet Hakkı Araştırmaları,
Yasal Bilgilendirme,
10. Hukuki Destek
Menşei tespiti
12. Geri alma
Durum Raporları
14. Gözlem/takip
Hırsızlık Araştırmaları
16. İz Bulma6
D. ORTAK ASGARİ STANDART:
Uygulamada, şüphesiz, mevcut asgari standart sıfır düzenlenen denetim ve sıfır kendi
kendini düzenleme veya düzenlenmemiş disiplindir. Bir düzenlemenin olmadığı yerlerde, her
biri kendine has etik kuralları ve çoğunda disiplin prosedürleri olan Ulusal Dernekler vardır,
ancak bunlara üyelik ve bu Dernekler vasıtasıyla kendi kendini düzenlemenin gönüllü olma
niteliği ve ilgili yerlerde bunlara belli bir miktarın veya sayısı bilinmeyen sayıda uygulayıcının
uyması nedeniyle çok az temsilidir.
Buna karşın, yasal düzenlemenin standart öngördüğü yerlerde en asgariden İspanya’da
olduğu üzere en üst düzeye varan çok sayıda değişkenlik gösterir.
İKD üyeliğinin isteği, ( Avrupa Birliğindeki Ulusal Derneklerin çoğunluğunu kapsar)
Avrupa Birliğindeki her ülkenin bu dokumanda yer verilen asgari standartların dikkate
alınmasıdır. Bu başlangıç standart noktasının gerçekçi, ulaşılabilir ve yüksek standart
amaçlandığında, mevcut standarda karşı sempatik olarak belirlenmiştir.
Ortak Asgari Standart
a) En yüksek standart b) Asgari Standart c) En az düşük standart
5
6
Kişi: Ferdi ve tüzel kişi, kuruluş ve diğerlerini ihtiva eder
Hizmet listesi tam değildir, ilave olunabilir.
14
E. ARAŞTIRMANIN HACMİ:
Özel sektör araştırmacıları için yapılan mevcut yasal düzenleme araştırması aşağıdaki
ülkeleri kapsar:
ÜLKELER
2. Belçika
4. Çek Cumhuriyeti
6. Fransa
8. Macaristan
10. İtalya
12. Lituanya
14. Norveç
16. Portekiz
18. Slovakya
20. İspanya
22. Türkiye
1. Avusturya
3. Danimarka
5. Almanya
7. Yunanistan
9. İrlanda
11. Latanya
13. Lüksemburg
15. Polonya
17. İsveç
19. Slovenya
21. İngiltere
F. KAYNAKLAR:
Araştırma aşağıdaki
gerçekleştirilmiştir:
kurumlardan/kaynaklardan
National Chambers of Commerce
EU Commission Information
Affiliated Unions
Private Investigators’ Associations
temin
edilen
kullanılarak
National Trade Commissions
National Authorities
Professional Organisations
Internet Araştırması
G. BULGULAR:
Araştırmalar göstermiştir ki;
¾ İsmi sayılan ülkelerde ortak standart yoktur,
¾ Yasal Düzenlemenin olduğu yerlerde, araştırma göstermiştir ki;
¾
Düzenleme/kural belirlenmemiştir
¾
Değişik prosedürler
¾
Farklı kriterler
¾
Tutarsız suç toleransı
¾
İstisnalar için örnek veya nasıl uygulama yapılacağını
Olduğu/olmadı görülmüştür.
Bununla beraber araştırma göstermiştir ki, ortak asgari standart oluşturma arayışında
İnsan Haklarını Koruma ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi ve bunda yapılan değişiklik dikkate
alınmıştır.
H. MEVCUT DURUM:
1. Özel Araştırmacıların durumu ya;
a) İzinli
b) İzinsiz/ruhsatsızdır.
Mevcut durumun etkisi aşağıda tanımlandığı gibi karışık, adil olmayan , sektörün ve
tüketicilerin aleyhine istismara açıktır.
Ancak, izinli olunan yerlerde de sınır ötesi (uluslararası) bir uyum veya mutabakata
varılmış bir asgari standart yoktur.
15
I- ÖNERİ:
Aşağı belirlenen seçeneklerde asgari standartlar önerilir;
Seçenek 1: Personel Seçimleri,
Seçenek 2. Doğruluk, dürüstlük ( Uygunluk)
Seçenek 3: Yeterlilik
Seçenek 4: Mesleki Teminat
Seçenek 5: Etik Kurallar
Seçenek 6: 1’den 5 Seçeneğe muafiyet
Seçenek 7: Geçerlilik
SEÇENEK 1: PERSONEL SEÇİMLERİ
Yaş, 18 makul görünüyor.
SEÇENEK 2. DOĞRULUK, DÜRÜSTLÜK ( UYGUNLUK)
9 Temiz bir adli sicil kaydı
9 Ek A’ da belirlenen suç kategorilerine göre yakın zamandaki temiz bir sicil
SEÇENEK 3: YETERLİLİK
Eğitim ve pratik: Asgari 80 ECTS (Avrupa Kredi Transfer )
Okuma, iş pratiği/deneyimi, seminer, özel çalışma, sınav veya diğer faaliyetler, ve
aşağıdaki konularda kursun tamamlanmış ve gerekli sınavdan sonra tamamen başarılı
olunmakla mükafatlandırılmış olma;
9 Hukuk
9 Kriminoloji
9 Medeni Hukuk
9 Özel hayatın gizliliği
9 Metodoloji (İstenilen yeterlilik sınavı)
9 Araştırmanın hedefini belirleme kabiliyeti,
9 Araştırmayı planlama
9 İletişim kabiliyeti (Müşteri ve astlarla ilişki)
9 Plan yapma, bilgi toplama ve bunun değerini amaca göre değerlendirme
9 Rapor tekniği ve ileriyi düşünme ( Tavsiye verme yeteneği)
Bu alanların her biri ilgili mevzuat, düzenleme ve uygulama yönergeleri ile
desteklenmiş olmalıdır. Bu alanlardaki değerlendirmenin her biri güncel olay veya senaryoya
dayalı olaylarla değerlendirilmiş olmalıdır.
SEÇENEK 4: MESLEKİ TEMİNAT
9 Asgari düzeyde sigorta
9 Minimum 100.000 Euro
SEÇENEK 5: ETİK KURALLAR
Verilen ve temin edilen bilgilerin gizliliğini zorunlu kılan yürürlükteki IKD Etik
kuralları Ek B ’dedir.
SEÇENEK 6: 1’DEN 5 SEÇENEĞE MUAFİYET
Ulusal İzin Vermeye Yetkili makalar tarafından seçeneklerden her hangi birine
yapacağı istisna
SEÇENEK 7: GEÇERLİLİK
Ortak asgari standart
9 Sadece tüm talep edilen hususların karşılandığı zaman
9 Avrupa Birliğine üye ülkeler için
9 31 Aralık 2007 tarihinden sonra izin için başvuran kişi veya firmalar için geçerlidir.
J. TAVSİYE:
IKD’nin tavsiyesi ortak asgari standart için tüm 7 seçeneğin uygulanmasıdır.
16
Ek. A: SUÇLAR LİSTESİ
9 Bir Polis ve Suç Kanıtı Yasasına göre “Ağır Yakalanabilir Suçlar”,
9 Bir Polis ve Suç Yasası veya diğer kanıt Yasalarına göre “Yakalanabilir” nitelenen
Suçlar,
9 Diğer Kanıt Yasasına göre Suç olarak değerlendirilecek “Suçlar”
9 Çocuk Suçları, çocuk suçu olarak işlenen aşağıdaki suçlar olarak değerlendirilecek:
Suçun işlendiği anda
10–12 yaşında Sadece yakalanabilir ağır suçlar,
12–15 Ağır ve diğer yakalanabilir suçlar,
16–18 Listedeki tüm suçlar
SINIR AŞAN SUÇLAR (ULUSLARARASI SUÇLAR)
Burada listelenen tüm suçların bir başka ülkede işlenmiş olanları dikkate alınacaktır.
Verilen belgedeki suç kayıtlarındaki bilgilere göre ilave bilgiye ihtiyaç duyulabilir.
Yeniden Vuku bulma (sabıka)
Daha önceki 2 yıl, “ağır suçlar” için 5 yıl içindeki mahkûmiyetler
Kategori 1: Şiddet/Suiistimalci davranış
Kategori 2: Casusluk/Terörizm
Kategori 3: Ateşli Silahla işlenen suçları
Kategori 4:Silah Yasasına ihlal
Kategori 5: Ahlaksızlık
Kategori 6: Çocuk suiistimali veya ihmali
Kategori 7: Cinsel suçlar
Kategori 8: Uyuşturucu Maddeler
Kategori 9: Kriminal Zarar
Kategori 10: Özel Yaşam ve Bilgi Korumaya ihlal
Kategori 11: Özel Güvenlik Yasasını ihlal suçları
17
1.4.İNGİLTERE EN İYİ UYGULAMA PROSEDÜRÜ
İNGİLTERE -SIA
Güvenlik Endüstrisi Otoritesi
SIA Araştırması:
Özel Dedektif En İyi Uygulama Prosedürü
Ekim 2006
Güvenlik Endüstrisi Otoritesi 50 Broadway Londra SW1H 0SA
Telefon 020 7227 3600 Fax 020 7227 3601 E-mail info@the-sia.org.uk
www.the-sia.org.uk
Bölüm I: Giriş
Lütfen dikkatli olun: Bu araştırma bir yönetmelik değildir, ya da yetki belgesiyle hiçbir
ilgisi yoktur. İçeriğinde sadece en iyi uygulamanın nasıl yapılacağı anlatılmaktadır.
SIA, 2005 yılının Haziran ayından beri, özel dedektiflerin çok çeşitli rollerini,
sorumluluklarını, uzmanlıklarını ve deneyimlerini araştırıyor. Bu çalışma, özel güvenlik
endüstrisinde çalışan özel dedektiflik sektöründen temsilcilerle, bu sektörün Düzenleyici Etki
Ölçümü (RIA) içinde yetkilendirilmesi için yeterlilik önerileri yayınlama düşüncesiyle yapıldı.
Fakat şu anda İçişleri Bakanlığı’nın RIA’yı ne zaman yayınlayacağını teyit edemiyoruz.
Bugüne kadar yapılan çalışma, elde edilen verinin düzeyi ve sektörde çalışan bireylerin
desteği göz önüne alındığında, araştırmamızı, özel Dedektiflik sektörüyle ve diğer
katılımcılarla paylaşmak, böylece onların tespit edilen en iyi uygulamadan faydalanmalarını
sağlamak istiyoruz.
Bölüm 2: Özel Dedektiflik Faaliyetleri
SIA araştırması, bağlam ya da karmaşıklıktan bağımsız olarak soruşturmaların temelini
oluşturan altı faaliyet dizisi olduğunu tespit etti. Bu faaliyetler:
9 Araştırma Yapma
9 Tanıklarla Görüşme.
9 Şüphelilerle Görüşme.
9 Bilgi ve Kanıt Araştırması.
9 Temel Gizli Gözlem Yapma.
9 Kanunlar, Standartlar ve Yönetmelikler
Aşağıdaki diyagram, bu altı faaliyetin, temel inceleme devrine nasıl oturduğunu
gösteriyor:
1.
2.
3.
4.
5.
İnceleme Devri
Plan
Kanun vs.
Rapor
Kanıt Toplama
Bu araştırma, özel dedektif olarak çalışan ya da çalışma amacında olan birisinden
beklenen minimum performansı tespit etmek için, bu altı faaliyet üzerinde genişletilerek
yürütüldü. SIA, bu araştırmadan yola çıkarak, sektör için en iyi uygulamaları tespit edebildi.
SIA tarafından tespit edilen en iyi uygulama, kısa süre önce geliştirilen Özel Dedektifler
İçin Ulusal Mesleki Standartlar (NOS)’in içinde oluşturulan alanları da tamamlıyor.
18
ARAŞTIRMANIN YÜRÜTÜLMESİ
SIA araştırması, Özel Dedektiflerin, soruşturma organize etmek ve yürütmek için
aşağıdaki temel yeteneklere ve ilgili bilgi ve yaklaşıma sahip olmaları gerektiğini gösterdi.
ÖZEL DEDEKTİFLERİN ŞUNLARI YAPABİLİYOR OLMASI GEREKİYOR:
9 İncelemenin amaçlarını tespit etmek ve bu konuda müşterilerle anlaşmak ve onlara
fizibilite, uygunluk, yasallık ve yapılmasını istedikleri şeyin sonuçları konusunda
tavsiyede bulunmak.
9 Mali, kaynaksal, zamansal ve yasal sınırlamaların hesaba katıldığı bir soruşturma planı
hazırlamak.
9 Üzerinde anlaşılan amaçlara en uygun soruşturma yöntemlerini ve kaynaklarını
seçmek.
9 Soruşturma planını düzenli olarak gözden geçirilmek ve eğer gerekiyorsa, müşterinin
de onayıyla biraz değiştirilmesini sağlamak.
9 Çıkar çatışmalarının üstesinden uygun ve etkili bir şekilde, hemen gelmek.
1.5.ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİNİN TANIMI
(Özel Güvenlik Hizmetleri Aile Ağacı)
Özel güvenlik hizmetleri, kamu güvenliği hizmetleri ve
özel askeri hizmetler
Bu tablodaki odak noktası “adamlı koruma” hizmetleri ve diğer entegre güvenlik çözüm
“temel taşlarıdır”. Düzeltici, yangın ve ambulans hizmetleri ve güvenlik ekipmanları
üretimi(sanayi) bunun dışındadır. Bununla birlikte, yangından koruma ve ambulans
hizmetleri,( yangın devriyesi, kontrol ve ilk cevap verme), elektronik güvenlik ( yangın alarmı
ekipmanı montesi) ve alarma ve alarm kabul etme (yangın alarmı) çoğu zaman müşteriye
koruma faaliyet alanları kapsamı içinde verilir. Değişik başlıklar altında verilen
faaliyet/ürünler teferruatlı değildir, ancak ilişkili olduğu faaliyet/ürünler hakkında bir örnek
verir.
ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİ AİLE AĞACI
Avrupa Özel Güvenlik Hizmetleri Konfederasyon-Coess’in Koruma Çalışma Komitesi,
“Özel Güvenlik Hizmetleri Aile Ağacı” ile ilgili çalışmasını tamamladı ve 10.05.2010
tarihinde kullanım için web sayfasına yükledi. Bu çalışmayla, Coess üyelerinin, “özel
güvenlik alanına” giren tüm faaliyetleri gözden geçirdi. Buna ilaveten genellikle özel
güvenlik hizmetleri olarak değerlendirilmeyen “kamu güvenliğini” ihtiva eden faaliyetlerin
neler olduğu ile kesinlikle bir özel güvenlik faaliyeti olarak görülmeyen “özel askeri
hizmetleri” de gözden geçirdi.
Bu tablonun “güvenlik” yapılanması hakkında
düşünülmektedir.
Eki:Tablo İngilizce ve Türkçe Kaynak: www.coess.org.
genel
bir
bilgi
vereceği
19
ÖZEL GÜVENLİK HİZMETLERİ AİLE AĞACI TABLOSU
Çoğu zaman “özel polislik” olarak atıfta bulunulan geleneksel veya dışarıdan satın alınan veya
(diğer nedenlerle) özel güvenlik hizmet tedarikçileri tarafından sağlanan yeni kamu güvenliği
faaliyetlerini içerir. Yarı-kamusal alandaki (alışveriş merkezleri,spor müsabakaları, açık hava
konserleri) yapılan koruma ve etkinliklerdeki görevler bu kapsamda dikkate alınmıştır.
1 Bunlar ilk fırsatta, çatışma ve kriz bölgelerinde ve bozulan toplumlardaki devlet kuruluşları,
NGO ve özel işler için dövüş/savaş/mücadele yeteneği olanlar tarafından verilen yardımcı
hizmetlerdir.Bu hizmetleri verenler genellikle “özel askeri şirketler” olarak atıfta bulunulur.
Paralı asker faaliyetleri bunun dışındadır.
1 “Özel araştırmacı” terimi ,operasyon alanı ve ilgilenilen konunun genişlemesi halinde “özel
istihbarat hizmetleriyle” bir şekilde yer değiştirir. Özel Dedektifler de bu kategoride
değerlendirilmektedir. (Not: Coess Genel Sekreteri Sn. Hilde De Clerck ile
27.05.2010 tarihinde yapılan yazışma. Y.Vehbi Dalda)
1 Aynı zamanda “kalabalık kontrolünü” de içerir.
1 İşten- işe (B2B), İşten- müşteriye(B2C) ve entegre sistemlerin planlanması,montesi ve
bakımı.
1 Sadece diğer hizmetlerle birlikte verilmesi halinde fiziki ve mekanik güvenlik özel güvenlik
hizmetlerini bir parçası olarak kabul edilir.
1 Hastaneler için kan nakli,sanat eseri,değer, evrak ve benzerleri de “değerli mal nakli” olarak
değerlendirilebilir.Bununla beraber para, nakli yapılan ve teslim edilen ana faaliyettir,bu
nedenledir ki, tüm nakil güvenliği faaliyetleri “para nakli hizmetleri” olarak adlandırılır.
1 Bilgi ve iletişim teknoloji güvenliği (ICT), evrak güvenliği (yazılı metin, işletimi,nakli ve
arşivlenmesi) ve Kimlik karı tedariki ve kimlik korunması gibi Kimlik kartı güvenliği hizmetleri
(ID)
1 Güvenlik parmaklık, çit ,kapı,pencere,engelleyici ve benzerlerinin montesi.
1 Güvenlik eğitimi, genellikle ruhsatlı,öncelikle operasyondaki güvenlik görevlisi için yasal
zorunluluğunu karşılanması amacıyla verilen yardımcı bir hizmettir. Eğitim, özel güvenlik
eğitim kurumları, hükümet temsilcisi (devlet-örneğin polis) veya bağımsız eğitim kurumları
tarafından verilir.
1 Alarm merkezi bugün koruma ve elektronik güvenlik arasındaki gri bölgede bulunmaktadır.
1 Ulusal Hassas Altyapının korunması yeni,önemli ve özellikle gelişen (entegre/kapalı) ve
terörizm açıyı da içeren bir güvenlik hizmetidir. Bu açıdan henüz sınıflandırılmamıştır ve
muhtemelen “özel askeri hizmetler” yanında ilave bir bölüm açılabilir.
1
20
İKİNCİ BÖLÜM
•
TÜRKİYE’DE ÖZEL DEDEKTİFLİK
21
22
TÜRKİYE’DE ÖZEL DEDEKTİFLİK
2.1.FİİLİ DURUM
Dünyadaki gelişmelere paralel olarak, Türkiye’de de özel dedektifliğe ihtiyaç duyulmaya
başlanmıştır. Özellikle 1980 yılından sonra ülkenin dışa açılması ve dünyayla daha yoğun
iletişim içinde olması ve liberalleşmenin etkisiyle özel dedektiflik hizmetleri de bireysel ve
kurumsal olarak “fiilen” verilmeye başlanmıştır. Bu konuda elde yeterli ve sağlık istatistikî
veri bulunmadığı için tam tablo bilinmemekle birlikte, 1994 yılındaki yasa teklifi gerekçesinde
ülkede 70 civarında özel dedektif olduğu dile getirilmiştir.
2007 yılında İstanbul’da hizmet veren özel dedektiflik şirketleri bir araya gelerek ilk
sivil toplum kuruluşunu oluşturmuştur. Bugün itibariyle ülke genelinde 30 civarında şirket
kuran kurumsal firma, 100 ü aşkın bireysel özel dedektif-özel araştırmacının hizmet verdiği
değerlendirilmektedir.
İnternet veya yazılı basına kod adlarla bir telefon-bir web sayfası ilanı vererek hiçbir
resmi kaydı olmadan hizmet verdiğini iddia edenler bu değerlendirme dışında tutulmuştur ve
öyle de değerlendirilmesi gerekmektedir.
2.2 ÖZEL DEDEKTİFLER DANIŞMANLAR ve ARAŞTIRMACILAR DERNEĞİ
2.2.1.ÖDD Kuruluşu:
– ÖDD – www.dedektif.org.tr
03.05.2007 Tarihinde İsmail YETİMOĞLU önderliğinde İstanbul Valiliği İl
Dernekler Müdürlüğü onayı ve 34 – 141 / 164 kayıt no ile Özel Dedektifler
Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği resmen kurulmuş ve İçişleri
Bakanlığı Dernekler Dairesi Başkanlığı kayıtlarında özel dedektiflik alanında
Türkiye’de ilk olma özelliği ile STK olarak yerini almıştır.
ÖDD’NİN kurucularından oluşan ilk yönetim kurulu Şükrü YETİMOĞLU, İsmail
YETİMOĞLU, Ayla YORULMAZ, Av. Yusuf Murat SÖYLEMEZ, Av. Raziye Oya SÖYLEMEZ ve
Serkan KOÇ’tur.
a) ÖDD’nin Kuruluş Amacı:
a) Özel dedektiflik kanununun çıkarılması için TBMM, hükümet, ilgili kamu kurum ve
kuruluşları nezdinde girişimlerde bulunmak,
b) Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile Kanunları doğrultusunda özel dedektiflik
mesleğinin etik kurallarını belirlemek ve uluslararası meslek standartlarına uygun olarak
mesleğin gelişmesi yönünde koordinasyonu sağlamak,
c) Özel Dedektiflik, Danışmanlık, Araştırmacılık alanlarında faaliyet gösteren üyelerin
sosyal yardımlaşma ve dayanışma duygularını geliştirmek, mesleki, toplumsal ve
kültürel gelişimlerini sağlamak,
d) Özel Dedektiflik, Danışmanlık, Araştırmacılık alanlarında faaliyet gösteren üyelerin
meslek bilincini geliştirmek için bilimsel, akademik ve hukuksal temelde
bilinçlendirmek,
e) Mesleki standartlarının belirlenmesinde; insan hakları ve özel yaşama saygı temelinde,
etik kuralların oluşturulmasını sağlamak ve uygulanmasını koordine etmek,
f) Özel dedektiflik ve araştırmacılık alanında nitelikli personel yetiştirmek ve eğitimlerini
sağlamak amacıyla üniversitelerle işbirliği yapmak,
g) Derneğin amaç ve ilkeleri doğrultusunda her türlü hukuksal girişimi yapmak, temsil
etmek, gerektiğinde dava açmak veya açılan davalarda üyeleri adına taraf olmak,
23
h) Özel Dedektiflik, Danışmanlık ve Araştırmacılık alanlarında yapılacak olan yasa,
yönetmelik, tüzük ve mevzuatların oluşumunda görüş ve önerilerini resmi kurum ve
kuruluşlara sunmak, etkin katılımda bulunmak ve kurulacak her türlü komisyonlarda
yer almak.
i) Bu amaca uygun olarak yurtiçi veya yurtdışında her türlü çalışmaları gerçekleştirmek
amacıyla kurulmuştur.
b) ÖDD Yönetim Kurulu:
2. Olağan Genel Kurul’da Seçilen Yönetim Kurulu – 2010 -
Yusuf Vehbi DALDA
ONURSAL BAŞKAN
Em. 1. Sınıf Emniyet Müdürü. Interpol Dairesi Eski Başkanı.
ÖDD Ankara Temsilcisi. Interofıs Özel Dedektiflik Ltd. Şti. Genel Koordinatörü
İletişim: 0312 230 29 41 – 0505 622 95 59
dalda50@yahoo.com
- yusufd@interofisdedektiflik.com
Özel Dedektifler Derneği
Yönetim Kurulu Üyeleri
İsmail YETİMOĞLU
YÖNETİM KURULU BAŞKANI
Em. Devlet Memuru. Kurumsal Araştırma, İnsan Kaynakları ve Finans sektöründe
uzmanlaşmış. 2003 yılından beri özel dedektiflik yapmaktadır.
Maviay Özel Dedektiflik Ltd. Şti. Kurucusudur.
Özel Dedektifler Derneği kurucusu
İletişim: 0216 449 53 53 - 0505 636 74 53 - info@dedektif.org.tr
Ayla YORULMAZ
BAŞKAN YARDIMCISI
Araştırma hizmetleri ve gazetecilik yapmış. Finans sektöründe uzmanlaşmış 2003
yılından beri özel dedektiflik yapmaktadır. Maviay Özel Dedektiflik Ltd. Şti.
Kurucusudur.
İletişim: 0216 450 00 19 - maviay@dedektif.com.tr
Av. Murat Yusuf SÖYLEMEZ
GENEL SEKRETER
Avukat. Ticaret Hukuku, Medeni Hukuk ve Spor Hukuku alanlarında uzman
İletişim: 0216 445 88 40 - murat@soylemezhukuk.com
Serkan KOÇ
MUHASIP ve BİLİŞİM SEKRETERİ
Bilişim sektöründe bilgisayar programcılığı ve yazılım alanında uzman.
İletişim: 0216 479 83 32 - info@cankat.net
Av. Raziye Oya SÖYLEMEZ
HUKUK DANIŞMANI
Avukat. Basın Hukuku, Medeni Hukukun aile ve tazminatlar alanlarında uzman
İletişim: 0216 445 88 40 - oya@soylemezhukuk.com
24
c) ÖDD Temsilcilikleri:
ÖDD TEMSİLCİLİKLERİ
www.dedektif.org/temsilcilikler
ANKARA TEMSİLCİLİĞİ
Ankara Temsilcisi: Yusuf Vehbi DALDA
Adres: Meşrutiyet Cad. Meşrutiyet İş hanı No: 10/65 Kat 7 Kızılay /ANKARA
İletişim: 0 312 425 05 25 - 0505 622 95 59
yusufd@interofisdedektiflik.com
EGE BÖLGESİ TEMSİLCİLİĞİ
İzmir Temsilcisi: Mesut ÖZTÜRK
Adres: Nadir Nadi Cad. No: 17 Kat: 8 Daire: 805 Kemeraltı Konak / İZMİR
İletişim: 0232 484 15 07 – 0532 416 85 52
info@odakdedektiflik.com
ÇUKUROVA BÖLGESİ TEMSİLCİLİĞİ
Adana Temsilcisi: E. Esen YÜCEL
Adres: Orhangazi Mah. Atatürk Cad. No: 270/A Sarıçam / ADANA
İletişim: 0322 341 44 02 – 0544 498 44 40
info@esaydedektiflik.com
d) ÖDD Üyelik Şartları:
Bireysel Üyelik;
a. 18 Yaşını doldurmuş Türk Vatandaşı olmak.
b. Adli ve Finansal sicilinin temiz olması,
Kurumsal Üyelik;
1. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının belirlediği Özel Dedektiflik Hizmetleri koduna
uygun olarak Ticari firma kuruluşu yapmak
a) Limitet Şirket Kuruluşu: Ana sözleşmesinde "Özel dedektiflik ve araştırma hizmetleri"
kapsamında açıkça yazılmış Ticaret Sicil Müdürlüklerince onaylanıp Türkiye Ticaret Sicil
Gazetesinde yayınlanmış şirket kuruluşunu yapmak.
b) Şahıs kuruluşu: Özel dedektiflik ve araştırma hizmetleri kapsamında Vergi dairesi onaylı
firma kuruluşu yapmak.
2. Şirket sahipleri ve ortaklarının adli sicil kaydının temiz olması.
3. Adres ve telefon bilgilerinin bulunduğu sadece bu işe özel bir mekânın olması.
4. Mesleki Etik Kurallar ve Çalışma Yönetmeliğini kabul ve taahhüt etmek.
5. Özel Dedektifler Derneği Tüzüğü ve Yönetmeliğinde belirtilen diğer şartları yerine getirmek.
25
e) Özel Dedektiflik Şirketleri Kuruluşları:
Özel dedektiflik hizmetleri 1980’lı yıllardan beri “araştırmacılık veya
danışmanlık” gibi ticari unvanlarla sürdürülürken ilk limitet şirket 30 Ekim 2003
tarihinde İstanbul’da kurulmuştur. MAVİAY ÖZEL DEDEKTİFLİK (Imb Ajans Finans
Dedektiflik Danışmanlık Sn. Tic. Ltd. Şti.) şirket ana sözleşmesinde “özel dedektiflik”
hizmetlerini açıkça yazdırmış ve şirket unvanında “özel dedektiflik” ismini onaylatarak
Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yayınlanması ile gerçekleştirilmiştir. Daha sonrasında
sırasıyla İzmir, Ankara ve Denizli illerinde limitet şirketlerin kuruluşu yapılmıştır. (Başka kayda
rastlanmamıştır)
ÖDD’nin kuruluşu ile birlikte Ticari Kanunlara uygun olarak kurulan “özel
dedektiflik” unvanlı şirketler Türkiye genelinde çoğalmıştır. İstanbul Ticaret Odasının
yapmış olduğu NACE KODU belirleme çalışmalarında BİLGİ ve İLETİŞİM HİZMETLERİ
Meslek Grubu BİR ÜCRET veya SÖZLEŞMEYE DAYALI OLARAK BİLGİ ARAMA
HİZMETLERİ kategorisinde tanımlanmıştır.
f) NACE kodu:
İSTANBUL TİCARET ODASI www.ito.org.tr
Meslek Grubu
27-BİLGİ VE İLETİŞİM HİZMETLERİ
Nace Kodu
63.99.02-Bir ücret veya sözleşmeye dayalı olarak bilgi arama hizmetleri
g) Maliye Bakanlığı Faaliyet Kodu:
ÖDD gerekli girişimlerde bulunarak Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı
tarafından “özel dedektiflik hizmetlerinin” faaliyet kodu ve faaliyet alanının belirlenmesi
sağlanmıştır. Var olan ve yeni kurulan özel dedektiflik ticari kuruluşları belirlenen meslek
kodu ile faaliyetlerini sürdürmeye başlamıştır
http://www.gib.gov.tr/fileadmin/HTML/FaaliyetListesi/faaliyet_2010.xls
FAALİYET
KODU
FAALİYET ADI
284104
SONDAJ İÇİN KULLANILAN TAKIM TEZGÂHLARININ İMALATI
803004
SORUŞTURMA FAALİYETLERİ
(ÖZEL DEDEKTİFLİK HİZMETLERİ DAHİL)
463204
SOSİS, SALAM, SUCUK, PASTIRMA VB. ET YAN ÜRÜNLERİNİN
TOPTAN TİCARETİ
26
h) ÖDD Üyesi Ticari Firmalar:
Uluslararası Meslek Etik Kurallara bağlı olarak faaliyet gösteren
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının 803004 Faaliyet Kodu (Özel Dedektiflik
Hizmetleri ) uygun faaliyet gösteren ÖDD üyesi özel dedektiflik firmaları
MAVİAY ÖZEL DEDEKTİFLİK LTD. ŞTİ. – İSTANBUL
YETKİLİ: İSMAİL YETİMOĞLU & AYLA YORULMAZ
TİCARET UNVANI: IMB AJANS FİNANS DEDEKTİFLİK TİC. LTD. ŞTİ.
İSTANBUL TİCARET ODASI SİCİL NO: 508599
GÖSTEPE V. DAİRESİ VERGİ NO: 4650233998
İLETİŞİM TEL: 0216 450 00 19
www.dedektif.com.tr maviay@dedektif.com.tr
İNTEROFİS ÖZEL DEDEKTİFLİK LTD. ŞTİ. – ANKARA
YETKİLİ: Y. GÜLDEN İLÇİN
TİCARET UNVANI: İNTEROFİS ARAŞTIRMA DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.
ANKARA TİCARET ODASI SİCİL NO:248247
ÇANKAYA V. DAİRESİ VERGİ NO: 4780509015
İLETİŞİM TEL: 0312 4250525
www.interofisdedektiflik.com info@interofisdedektiflik.com
BY PİPO ÖZEL DEDEKTİFLİK - SAKARYA
YETKİLİ: MELİK NAZİR ESİRCİ
GÜMRÜKÖNÜ V. DAİRESİ VERGİ NO:3800137321
İLETİŞİM TEL: 0264 274 32 74
info@bypipo.com
www.bypipo.com
WIRTSCHAFTS DETEKTEI MENTES - ALMANYA
YETKİLİ: AYHAN MENTEŞ
NÜMBERG V. DAİRESİ VERGİ NO:DE195904410
İLETİŞİM TEL: 0049 178 580 47 24
info@detektei-mentes.de
www.detektei-mentes.de
ESAY ÖZEL DEDEKTİFLİK - ADANA
YETKİLİ: ESEN YÜCEL
YÜREĞİR V. DAİRESİ VERGİ NO: 7640098607
İLETİŞİM TEL: 0322 341 44 02
www.esaydedektiflik.com info@esaydedektiflik.com
ODAK ÖZEL DEDEKTİFLİK - İZMİR
YETKİLİ: MESUT ÖZTÜRK
KEMERALTI V. DAİRESİ VERGİ NO: 7130071037
İLETİŞİM: 0232 484 15 07
www.odakdedektiflik.com
27
2.2.2. ÖDD ETİK KURALLAR ve ÇALIŞMA YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM:
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar:
Amaç:
Madde 1 -Bu Yönetmeliğin amacı, Özel Dedektifler Derneği üyelerinin Özel Dedektifler,
Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği Tüzüğü paralelinde, çalışma esas ve usullerini ve
mesleki etik kurallarını düzenlemektir.
Kapsam:
Madde 2 -Bu Yönetmelik, Özel Dedektifler Derneği üyelerinin çalışma esas ve usullerini ve
mesleki etik kurallarını kapsar.
Hukuki Dayanak:
Madde 3 -Bu Yönetmelik, 5253sayılı Dernekler Kanunuve4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ile
Özel Dedektifler Derneği Tüzüğü ve Genel Kurul Kararları ve Yönetim Kurulu Kararları’na
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar:
Madde 4 -Bu Yönetmelikte geçen;
ÖDD
ÖZELDEDEKTİF
ÖZEL ARAŞTIRMACI
GENEL KURUL
YÖNETİM KURULU
ETİK KURUL
DERNEK ÜYESİ
Özel Dedektifler Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneğini
ÖDD Üyesi Ticari Firma Sahibi veya Sorumlusunu
Özel Dedektiflik Firması Sorumluluğunda Çalışan Personelini
ÖDD Olağan ya da Olağanüstü Genel Kurulunu,
ÖDD Yönetim Kurulunu
ÖDD Etik Kurulunu
ÖDD Kurumsal ve Bireysel Üyesini ifade eder
İKİNCİ BÖLÜM:
Madde5- Özel Dedektifler Derneği’nin görev ve sorumlulukları:
a) Özel Dedektifler Derneği olarak amacımızın meslek onuruna yakışan ve etik kuralları
benimsemiş meslektaşlarımızla dayanışma içerisinde olmak, Dernek çatısı altında
oluşturacağımız komisyonlar kanalıyla Yasal mücadelenin doğru bir zeminde oluşmasını
sağlamak ve toplumumuzda çok önemle ihtiyaç haline gelmiş Özel Dedektiflik Hizmetleriyle
ilgili ivedilikle bir yasanın çıkartılması için kamuoyu oluşturup Hükümet, Kurum ve
Kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunmak, görüş öneri sunmak ve taraf olup Özel
Dedektiflik Yasasının çıkarılmasını sağlamak,
b) Özel Dedektiflik Danışmanlık ve Araştırmacılık alanlarında hizmet veren ticari kuruluşlar
ile bu alanda çalışan personellerinin sosyal yardımlaşma ve dayanışma duygularını
geliştirmek, mesleki, toplumsal ve kültürel gelişimlerini sağlamak,
c) Bu sektörde hizmet veren üyelerimizi bilimsel, akademik ve hukuksal temelde
bilinçlendirmek, bu amaca uygun olarak yurtiçi veya yurtdışında her türlü çalışmaları
gerçekleştirmek. Mesleki kuralların belirlenmesinde; insan hakları ve özel yaşama saygı
temelinde, etik kuralların oluşturulmasını sağlamak,
d) Araştırma hizmetlerinin bir bütün olduğunu düşünerek Dedektiflik, Danışmanlık,
Araştırma ve Güvenlik alanlarında hizmet veren veya çalışanları bir çatı altında toplayarak
mesleki sorunlarımızın çözümünde yöntemler belirleyerek, daha sağlıklı ve daha işlevsel bir
28
çalışma ortamları yaratarak gerek hizmet alan gerekse hizmet veren tarafların etik kurallara
bağlı kalınarak rekabet unsurlarını belirlemek ve uygulamak için çalışmalarda bulunmak,
e) Şu ya da bu şekilde mesleki alanımıza giren işlerle iştigal eden şahısların gelişi güzel hizmet
üretmelerini engellemek, en önemlisi bu alanda ihtiyaç duyan vatandaşlarımızın muhtemelen
mağduriyetini engellemek için kamuoyunu bilgilendirmek ve gelen şikâyetlerde suç
unsuru tespit edilirse Cumhuriyet Savcılıklarına bildirmek veya kamuoyuna
açıklayıp deşifre etmek,
f) ÖDD üyelerinin hizmet faaliyetlerini mesleki etik kurallar ve mesleki standartları yönünden
denetlemek ve hizmet satın alan müşterilerin mağdur edilmesi durumunda şikâyetçinin yazılı
beyanı üzerinden Etik Kurulun devreye sokulmasını sağlamak ve Etik Kurulun aldığı kararları
Tüzük ve Yönetmelik çerçevesinde uygulamak.
g) ÖDD Tüzüğü, Yönetim Kurulu kararları ve Yönetmeliğe uygun olarak çalışmayan veya
aksine davranış içinde olan Dernek Üyesini denetlemek ve Tüzük hükümlerini uygulamak.
h) Yurt içi veya Yurt dışında aynı amaç doğrultusunda faaliyet gösteren dernek, oda veya
federasyonlarla iş birliği yapmak, Üniversiteler veya Yüksek Okullar nezdinde girişimlerde
bulunarak mesleki eğitim programlarının oluşmasını sağlamak ve sertifika programları
hazırlamak,
i) Derneğin amaç ve ilkeleri doğrultusunda üyeleri adına her türlü hukuksal girişimi
yapmak ile üçüncü kişilere karşı taraf olmak, temsil etmek gerektiğinde dava açmaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
Dernek Üyelerinin Görevleri, Yetki ve Sorumlulukları:
Madde 6 - Özel Dedektifin Görev ve Yetkileri:
Bir sözleşmede ücrete dayalı olarak hukuksal dayanak içerisinde müşterinin
talep etmesi halinde;
a) Aile fertlerinin, aile birliğini bozan ve zarar veren davranışlarının, kötü alışkanlıklara meyilli
olup olmadıklarının incelenmesi,
b) Kaybolmuş ya da adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerinin tespit edilmesi,
c) Kaybolmuş ya da çalınmış malların bulunması,
d) Her türlü Ticari kuruluşun üst düzey yönetici veya temsilcisi niteliğindeki personelin
dürüstlüğü ve güvenirliğinin işverene karşı tutum ve davranışlarının işveren aleyhine diğer
firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp yapmadıklarının tespit olunması,
e) Her türlü ticari kuruluşa bağlı dağıtıcı, acente, bayilik ve şubelerin sözleşmede belirtilen
maddeler ile ticari şartlarına uyup uymadığının araştırılması,
f) İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul malları ile
üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp tespit
edilmesi,
g) Kaza, şantaj, sahte muhasebe, aile hukuku, sahtekârlık, dolandırıcılık, kayıp, fikri mülkiyet
hakkı, Hukuki destek, Menşei Tespiti, Geri alma, Durum Raporları, Gözlem ve Takip,
Hırsızlık araştırmaları, İz bulma araştırmalarını yapmakla görevli olup bu görevlerini TCK
ve Medeni Kanun hükümlerine göre yapmakla görevlidirler.
Madde 7 -Bilgileri Açıklama Yasağı ve Doğru Bilgi Verme İlkesi:
Özel dedektiflik bürolarının özel çalışmaları sonucu edindiği bilgileri kimseye açıklayamaz.
Müşterilerinden başka hiç kimseye sır ifşa edemez. Ancak, resen takibi gerekli bir suç işlendiği
29
yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve belgeleri bulunduğu yer Cumhuriyet Savcılığına intikal
ettirmekle mükelleftir. Özel dedektiflik büroları, işveren ya da müşterilerine hilafı hakikat bilgi
ya da rapor veremezler
Madde 8 –Özel Dedektifler Derneği Üyelerinin Mesleki Sorumlulukları:
1. Tüm mesleki görevleri üstün ahlak kuralları ilkesine uygun olarak yapmak ve hiçbir zaman
özel dedektiflik mesleğini suçlu gösterecek davranışlarda bulunmamak,
2. Hukuksal ve ahlaki dayanağı olmayan hiçbir araştırmayı yapmamak,
3. Tüm araştırmaları hukuk, ahlak ve mesleki etik sınırları içinde yürütmek,
4. Müşterinin güvenirliğini teyit etmek ve araştırmayı başlatmak için hukuki ve ahlaki
nedenlerin olduğunu tespit etmek,
5. Müşteri mahremiyetine ve elde edilen bilgi ve belgelerin hukuki gizliliğine riayet etmek,
6. Üstün hizmet standartlı yeterlilik göstererek ve tüm olguları müşterilere rapor etmeyi
sağlayarak ve bunları yasal gerekler doğrultusunda muhafaza ederek müşterilerimizin
menfaatlerine en iyi saygıyı göstermek,
7. Hizmetler ve kayıtların müşteri mahremiyetini koruyacak şekilde güvenli olmasını sağlamak
ve özel bilgilerin saptırılacak şekilde kullanılmayacak şekilde korumak,
8. Araştırma kapsamında elde edilen bilgi veya belgelerin çıkar sağlamak veya müşteriye zarar
verecek eylemlerde bulunmamak,
9. Tüm personel veya araştırmaya yardımcı olan diğer ücretli kişilerin bu Etik Kurallara
uymasını sağlamak ve sorumluluğunu taşımak,
10. Özel dedektiflik mesleğinin en yüksek standarttaki objektiflik, doğru, düzgün, ihtiyatlı
icrası için tüm mesleki üyelerle birlikte çalışmak ve mesleki üyelerinin itibarını korumaktır.
11. ÖDD tüzel kişiliğini, Yönetim Kurulu ve Dernek Üyelerini karalayıcı davranışlarda
bulunmamak ve zarar verici eylemlerde bulunmamak.
Madde 9 -Çalışma Esasları:
1. Özel Dedektif; hizmet satın alan müşterisi ile tarafların açık kimlik bilgilerini, adreslerini,
ticari unvanlarını, işin konusunu, süresini ihtiva eden ve gizlilik ilkelerini, karşılıklı hak ve
çıkarları koruyan maddelerin açıkça yazıldığı ve bir sözleşmeyi yapmakla mükelleftir.
2. Sözleşmede, araştırma kapsamına dâhil tüm işin bitirilmesi ve zamanında teslim edilmesi
hususlarının açıkça belirtilmesi ve tüm masraflar dâhil alınacak ücretin yazılması
zorunludur.
3. Özel Dedektif; araştırma konusunun başlangıcı ve bitimi süresinde elde ettiği tüm bilgileri
ve konu ile ilgili tüm detayları raporlamak ve müşterisine sunmak zorundadır.
Madde 10 – ÖDD Benimsediği Uluslararası Meslek İlkeleri:
1. Tüm mesleki görevleri üstün ahlak kuralları ilkesine uygun olarak yapmak ve hiçbir zaman
özel dedektif, araştırmacı mesleğini suçlu gösterecek davranışta bulunmamak,
2. Tüm araştırmaları hukuk, ahlak ve mesleki etik sınırları içinde yürütmek,
3. Müşterinin güvenirliğini teyit etmek ve araştırmayı başlatmak için hukuki ve ahlaki
nedenleri olduğunu sağlamak,
4. Müşteri mahremiyeti ve Bilgi verileri ve bunların hukuki gizliliğine riayet etmek,
5. Üstün hizmet standartlı yeterlilik göstererek ve tüm olguları onlara rapor etmeyi
sağlayarak ve bunları yasal gerekler doğrultusunda muhafaza ederek müşterilerimizin
menfaatlerine en iyi saygıyı göstermek
6. Hizmetler ve kayıtların müşteri mahremiyetini koruyacak şekilde güvenli olmasını
sağlamak ve özel bilgilerin saptırılacak şekilde kullanılmayacak şekilde korumak,
7. Tüm personel veya araştırmaya yardımcı olan diğer ücretli kişilerin bu Etik Kurallara
uymasını sağlamak,
8. Mesleğin en yüksek standarttaki objektiflik, doğru, düzgün, ihtiyatlı icrası için tüm mesleki
üyelerle birlikte çalışmak ve meslek üyelerinin itibarını korumak.7
Kaynak: IKD
7
Çeviren: Yusuf Vehbi DALDA, ÖDD Onursal Başkanı ve İnterOfis Özel Dedektiflik Genel Koordinatörü
30
Madde 10 Yasal Uyarı:
Anayasa ve Türk Ceza Kanununa göre açıkça suç olan, genel kolluğa dahi çok sınırlı ve ancak
yargı kararı ile izin verilen, hukuka aykırı elde edilmesi halinde Mahkemelerce hiçbir şekilde
delil olarak kabul edilmeyen, cep telefonu kayıtları, telefonların dinlenilmesi, gizli kamera
uygulanması veya özel hayatın ihlalini oluşturacak diğer uygulamalar gibi suç içeren
eylemlerin ÖDD üyeleri tarafından kesinlikle yapılmayacağı kabul edilmiştir. Bu tür
uygulamaları yapanların suç işlediği ve tespit edilmesi durumunda resmi mercilere bildirilerek
gerekli hukuki ve idari işlemlerin başlatılacağı,
Bu bağlamda;Özel Dedektifler Derneği Kurumsal Firmalarının Yapmayacağı İşler:
¾ Cep Telefonu Kayıtları, Mesaj Kayıtları hiçbir şekilde temin edilmez.
¾ Casus program ve dinleme cihazı uygulanması kabul edilmez.
¾ Aralarında kan bağı olmayan şahısların bireysel iş talepleri kabul edilmez.
¾ Aralarında ticari bağı olmayan kurumların iş talepleri kabul edilmez,
¾ Aralarında alış-veriş evrakı olmayan ticari kişilerin iş talebi kabul edilmez
¾ Cihaz satışı yapamaz,
şeklinde belirlenmiştir.
Madde 11 - Kimlik ve Üyelik Belgesi:
Bu Yönetmelik Derneğin Üyelerince imzalanır ve Yönetim Kurulu onaylar. Özel dedektiflere ve
özel araştırmacılara, bağlı olduğu kurumu, yetkilerini, unvanını, kimlik bilgilerini gösteren
kimlik belgesi verilir. Derneğin Kurumsal Üyelerine de dernek üyesi olduğunu belirten
Kurumsal Üyelik Belgesi verilir.
Madde 12 - Yaptırım ve Ceza:
Özel Dedektifler Derneği üyeleri bu yönetmelikte belirtilen kurallara, Dernek Tüzüğüne ve
Yönetim Kurulu kararlarına koşulsuz uyacaklarını taahhüt ederler. Belirlenen çalışma koşulları
ve sorumluluklara uymayan üyeler hakkında ÖDD Etik Kurulunca tahkikat başlatılır.
Tahkikat sonucuna göre suç sabit görülürse Yönetim Kurulunca suçun nevine göre uyarı
cezası veya üyelikten çıkarma cezası verilir ve kamuoyuna deşifre edilir.
Madde 13 - Yürürlük:
Bu Yönetmelik 03.05.2008 tarihli ÖDD 1. Olağanüstü Genel Kurul Kararı ve Yönetim Kurulu
yayın tarihi gereğince yürürlüğe girer.
Madde 14 - Yürütme:
Bu Yönetmelik hükümlerini Özel Dedektifler Derneği Yönetim Kurulu yürütür.
2.2.3. ÖDD FAALİYETLERİ
Özel Dedektiflik Yasa Çalışmaları:
ÖDD Başkan Vekili Yusuf Vehbi DALDA’NIN koordinatörlüğünde başlatılan Yasa Taslağı
çalışmaları için ABD, KANADA, AVUSTURALYA, AVRUPA ÜLKELERİNDEN Avusturya,
Belçika, Fransa. Hollanda, İngiltere, İspanya, İtalya, Latvenya, Macaristan, Romanya,
Slovenya’da uygulanmakta olan özel dedektiflik yasaları temin edilerek çevirileri yapılarak
incelenmiştir.
TBMM’den onaylanıp Dönemin Cumhurbaşkanı tarafından veto edilen 20.01.1994 Tarih 3963
Sayılı Özel Dedektiflik Kanunu yabancı ülkelerde uygulanan kanunlarla kıyaslanarak Türkiye
hukuku ve yaşam koşullarına uyarlanarak güncel ve çağdaş bir Özel Dedektiflik Yasa Taslağı
hazırlanmış muhatabı olan tüm resmi kurum ve kuruluşlara sunulmuştur. İçişleri Bakanlığı
31
Komisyonunca 30 Ekim 2007 tarihinde yeniden gündeme alınıp incelenmekte olan yasanın
ivedilikle kanunlaşması için girişimler devam etmektedir.
Özel Dedektiflik Seminer ve Eğitimleri:
1. 26 – 30 Ocak 2009 tarihleri arası Özel Dedektifler Derneği ve TC. Milli Eğitim
Bakanlığı Kadıköy Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü işbirliği ile Türkiye’de ilk kez
“Özel Dedektiflik ve Araştırmacılık Eğitim Semineri” gerçekleştirilmiştir.
Kadıköy Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü eğitim salonunda yapılan "Özel
Dedektifler ve Araştırmacılar Eğitimi Seminerine" katılan 19 dernek üyemize
sertifika verilmiştir.
2. TC Kocaeli Üniversitesi ile Özel Dedektifler Derneğinin imzaladığı mesleki eğitim
işbirliği konulu protokol çerçevesinde Hereke Ö.İ.U. M.Y.O. Özel Güvenlik Koruma
Bölümü Başkanı Yrd. Doç. Dr. C. Gazi UÇKUN’un talebi doğrultusunda 250 bölüm
öğrencisine İsmail YETİMOĞLU ve Yusuf Vehbi DALDA’nın sunumuyla 11 Mart 2010
Tarihinde 1. Özel Dedektiflik ve Araştırmacılık Eğitim Semineri gerçekleştirilmiştir.
3. Özel Güvenlik Koruma Bölümü öğrencilerinin talebi doğrultusunda mesleğe ilgi duyan
100 öğrenci ve akademisyenlerden oluşan katılımcılara 14 Mayıs 2010 Tarihinde 2.
Özel Dedektiflik ve Araştırmacılık Eğitim Semineri gerçekleştirilmiş ve katılımcılara
sertifika verilmiştir.
4. TC Kocaeli Üniversitesi ile ÖDD arasında imzalanan protokol çerçevesinde 2010 – 2011
öğretim yılı için üniversitenin Güvenlik Koruma MYO Bölümü eğitim müfredatına
"Özel Dedektiflik ve Araştırma Teknik ve Metotları" dersi konulmuştur.
ÖDD’in görevlendireceği konunun uzmanları tarafından haftada bir tam gün ders
verilmesi planlanmıştır.
5. TC Kocaeli Üniversitesi ile ÖDD arasında imzalanan protokol çerçevesinde Bolonya
Süreci kapsamında özel dedektiflik eğitimi ile ilgili projeler planlanmıştır.
6. Yrd. Doç. Dr. C. Gazi UÇKUN’ un öncülüğünde sürdürülen eğitim çalışmaları
paralelinde ÖDD’in üyesi firmalarda öğrencilere staj verilmektedir.
7. Özel Dedektiflik Mesleğini geliştirme ve eğitim konularında ÖDD tarafından hazırlanan
tüm eğitim notlarının düzenlenmesi ile TC Kocaeli Üniversitesi ile özel dedektiflik
alanında verilecek eğitimler için kitap hazırlanmıştır.
2.2.4. ÖZEL DEDEKTİFLİK KİTAPLARI8
Yabancı Ülkeler ÖZEL DEDEKTİFLİK
KANUNLARI KİTABI
Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından sürdürülen
kitap çalışmalarında Asayiş Dairesi Başkanlığı
Koordinesinde hazırlanan yeni bir yayın 300
sayfalık
Yabancı
Ülkeler,
ÖZEL
DEDEKTİFLİK KANUNLARI kitabı basımı
yapıldı.
Emniyet Genel Müdürü Oğuz Kağan Köksal’ın önsöz yazısı ile hizmet içi eğitim amacıyla ilgili
kurum ve kuruluşlara dağıtılan kitabın ülkemizde hazırlanan “özel dedektiflik “ yasasının
çıkartılması ve bu mesleği yapan ve yapacak olanlara iyi bir kaynak teşkil edecektir.
8
www.egm.gov.tr/asayis
32
Bazı ülkelerde özel güvenlik ve özel dedektiflik aynı kanun içinde düzenlenmiş olduğundan,
anılan kitap özel güvenlik ile iştigal edenler için de iyi bir başvuru kaynağı oluşturacaktır. Kitap
www.asayis.pol.tr web sayfasından elektronik ortamda temin edilebilir..
“ÖNSÖZ”
Özel Dedektiflik, insanların kişilik hakları ve özel hayatına saygılı olmak kaydıyla, kişilere
ilişkin suç teşkil etmeyen her türlü özel bilgiyi toplayan, derleyen, değerlendirdikten sonra
konusu suç teşkil edenleri ilgili makamlara bildiren ve diğer bilgileri ise yapılan hukuki
sözleşme çerçevesinde araştırma yapılmasını isteyen gerçek ve tüzel kişilere sunan çağdaş bir
hizmet alanıdır. Özel Dedektiflik, Avrupa ve Amerika ülkelerinde güvenlik sektöründe yaygın
bir meslektir.
Kişiler, yaşadıkları olayları ve her türlü hukuki, ticari ve sosyal ilişkiyi şüphe duyarak
devam ettirmek yerine bunu meşru yollardan bir araştırma kurumu eliyle tetkik etmek
istemektedirler. Ülkemizde yasal düzenlenme yapılması halinde, Kayıp şahıs, kayıp ve
çalınan eşya, Marka - Patent Taklit Ürün, Bayii ve Acente, Menşei ve adres tespiti,
Dolandırıcılık,İcra-İflas, Boşanma Davası Delil araştırmaları ve benzeri konularda
hizmeti sunmakla görevli "Özel Araştırma" birimleri kurulabilecektir.
Yapılacak iş ve hizmetin yetki ve sorumluluklarının tanımlanmasıyla keyfi
uygulamaların önüne geçilebilecek kişilerin şahsa özel bilgileri ve mahremiyetleri
korunacaktır. Dedektiflik Yasasının çıkması ile yeni bir sektör oluşacağı gibi, yeni bir uzmanlık
ve eğitim alanı gelişecek, aynı zamanda suçların aydınlatılmasında da daha fazla yol kat
edilebilecektir.
Özel Dedektifler; yaptıkları araştırma-takip faaliyetini, görev verenin ve kendi kimliğini
gizli tutabilen, güvenlik güçlerinden yardım alabilen ve gerektiğinde dış görünüşünü değiştiren
bir özel araştırmacıdır.
Özel Dedektif; bilgi toplama tekniklerini, davranış, suçlu ve şahıs psikolojisini, iz sürme
ve fotoğraf karşılaştırma, kimlik tespiti ve şahıs teşhisi, Internet’i kullanabilme ve ilgili
mevzuatı bilmek zorundadır. Kişi ve kurumlara güvenlik danışmanlığı hizmeti de
verilebilecektir.
Tercüme edilerek yayına hazırlanan Amerika Birleşik Devletleri’nden 6 Eyalet ile
Kanada, Belçika, Fransa, İspanya ile Slovenya Özel dedektiflik yasaları bu konuda araştırma
yapacaklara ve kanun yapıcılara literatür desteği sağlayacağını ümit ediyorum.
Emeği geçenleri tebrik ederim.”
33
34
2.2.4. MEDYADA ÖZEL DEDEKTİFLİK (2007 – 2010)
Özel dedektiflik konusu her zaman meydanın dikkatini çekmiştir. Zaman zaman bu
konularda haber ve yorumlar yapılmaktadır. Ancak Dernek kuruluşundan sonra bu daha
sistemli ve bir program çerçevesinde yürütülmeye başlanmıştır. Bu süreçte, başta çok tirajlı
gazeteler olmak üzere, dergi ve TV’de haber programı-röportajlar yapılmış, Dernek faaliyetleri
konusunda basına yapılan duyurular geniş oranda değerlendirilmiştir.
Aşağıda örnekleri verilen bu faaliyetler sırasında, muhabirlerin sokaktaki vatandaşlarla
yapılan röportajlarda ve haber yapan-yayınlayan medya kuruluşlarında, özel dedektifliğin bir
ihtiyaç olarak ortaya çıktığı ve bu hizmetlerin düzgün bir şekilde yapılması halinde vatandaşlar
tarafından gönül rahtlığıyla başvuracakları bir “meslek” olarak değerlendirildiği, doğrusu,
geniş oranda kabul gördüğü memnuniyetle gözlemlenmiştir.
Gazete Haberleri: Yerel, Ulusal ve Uluslar arası Basında Yer Alan Haber ve Röportajların Bir Kısmı
Turkish private detectives lobby for legal status
The Private Detectives’ Association of Turkey is
cooperating with Kocaeli University to train new
ersonel in the profession. Though Turkey has
yet to implement a law giving legal recognition
to the field, detectives say they perform their jobs within the scope of the
Constitution
Mağduriyetlerin önlenmesi için dedektiflik
yasasının çıkması şart
Dedektiflik yasasının çıkmaması kanun koyucu adına bir vebaldir. Çünkü ortaya
çıkan her türlü olumsuzluğun nedenlerinden biridir.
2010-05-16 Nüriye AKMAN RÖPORTAJI
Organı kayıp çete
Türkiye kayıplara karışıyor, Özel Dedektifler Derneği
Başkanı Yetimoğlu organ mafyasına dikkat çekiyor: Yurt
dışı merkezli bu çeteler iz bırakmıyor
TAKVİM RABUN GÜRBÜZ 03.02.2010
http://www.takvim.com.tr/Guncel/2010/02/03/organi_kayipcete
Dedektifler Yasasını İstiyor.
Kriz, her geçen gün sayısı hızla artan özel dedektiflere yarasada onlar dertli. Daha çok eş
takibi yapan özel dedektifler krizle birlikte iş takibine yetişemez noktaya geldiler. Özel
dedektifler henüz yasası çıkmasa da ‘Özel Dedektifler Derneği’ çatısı altında birleştiler.
STAR EGE 20 ARALIK 2009 PAZAR – AHMET KAPLAN HABERİ
30 bin dolara CEO’sunu izleten şirket bile var
Krizde dedektiflik şirketleri işlerinin arttığını ancak taleplerin
değiştiğini söylüyor. Şimdi en önemli iş aldatan eşi izlemek değil,
borçluyu yakalamak, kaçırılan malı bulmak! Bu arada “Bizim CEO
rakip şirkete çalışıyor olmasın” diye takibe aldıran bile varmış
Milliyet-08.11.2009 ESENGÜL METİN
TV Programları:
http://www.dedektif.org.tr
http://www.dedektifler.com
35
36
2.2.5 KARDEŞ DERNEK
BUND INTERNATİONALER DETEKTİVE (BID) e.V.
2009 yılından beri sürdürülen görüşmelerle ,Türk vatandaşlarının en çok yaşadığı
Almanya’da özel dedektifler hizmet hacminin yüksek olmasıyla ve aynı zamanda başkanının
bir Türk uyruklu bir Alman vatandaşı olması nedeniyle, 1960 yılında Almanya’da kurulmuş ve
aynı zamanda IKD’nın üyesi olan Bund Internationaler Detektive (BID) e.V.
ENTERNASYONEL ÖZEL DEDEKTIFLER DERNEGI ile 2007 yılında Türkiye’de
kurulmuş olan Özel Dedektifler Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği (ÖDD) nin
kardeş kuruluş olmaları yönünde oluşan görüş doğrultunda, her iki dernek, Mayıs 2010
tarihinde yapmış oldukları Genel Kurullarında alınan kararlar gereği ortak hareket etme ve
uluslararası alanda mesleki işbirliğinin geliştirilmesinde güç birliğinde bulunma kararı alarak
birbirlerini “kardeş “ dernek ilan etmişlerdir.
Bund Internationaler Detektive (BID) e.V.
Adres:
Lerchenweg 17 D-35102 Lohra
Sekreter:
Detlef Jordan
Tel:
+49-(0)700-22333007
Fax:
+49-(0)6426-921345
E-Mail:
gf@bid-detektive.de
Internet:
www.bid-detektive.de
Präsidium - Yönetim Kurulu
Präsident - Başkan:
Vizepräsident - Başkan Vekili:
Vizepräsident - Başkan Vekili:
Vizepräsident /Presse - Başkan Vekili / Basın sözcüsü:
Schatzmeister - Başkan Vekili:
Mitglied des Präsidium - Yönetim Üyesi:
Engin Akbag
ea@bid-detektive.de
Andreas Heim
ah@bid-detektive.de
Bastian Moritz
bm@bid-detektive.de
Klaus Dieter Matschke
kdm@bid-detektive.de
René Michael
rm@bid-detektive.de
Rechtsanwalt - Avukat
Dr. Gerhard Grüner
gg@bid-detektive.de
37
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
•
HUKUKİ DURUM
38
39
3.1 VETO EDİLEN YASA VE TBMM TUTANAKLARI
İÇİŞLERİ KOMİSYONU RAPORU
Türkiye Büyük Millet Meclisi
İçişleri Komisyonu
Esas No:1/669
Karar No:16
17.3.1995
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLSİ BAŞKANLIĞI’NA
Komisyonumuzca, 8.6.1994 tarihli toplantısında gündeme alınan “Özel Dedektiflik
Hakkında 20.1.1994 Tarihli ve 3963 Sayılı Kanun ve Anayasanın 89 uncu Maddesi gereğince
Cumhurbaşkanınca “Bir daha görüşülmek üzere geri gönderme tezkeresi” Alt Komisyona
havale edilmiş; Alt Komisyon, aynı tarihte konuyu inceleyip karara bağlamış ve raporunu
Komisyonumuza iletmiştir. Komisyonumuz, 16.2.1995 tarihli Adalet, Milli Savunma, İçişleri
Bakanlıkları ile Jandarma Genel Komutanlığı temsilcilerinin de hazır bulunduğu toplantıda
Kanunun ve Alt Komisyon raporunu inceleyip görüşmüştür.
Cumhurbaşkanlığınca bildirilen geri gönderme tezkeresinde Gerekçe, “Anayasaya
Aykırılık”,”Diğer Kanunlara Aykırılık” ve “Kanunun Diğer Maddeleri Yönünden” olmak üzere 3
ana noktada toplanmaktadır. Geri gönderme gerekçesinde, özel hayat ve aile hayatının gizliliği
ihlal edildiği ve kişi güvenliği tehlike altında olduğu için Anayasaya aykırılık; Cumhuriyet
savcılarınca yapılması gereken işlerde özel dedektiflere müdahale imkanı tanındığı için Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanununa Aykırılık; işyerlerindeki çalışma ilişkilerine müdahale edildiği
için İş Yasalarına Aykırılık; Özel dedektif olmada öngörülen 6 aylık hapis cezası sınırının
Hakimler ve Savcılar Kanununa aykırılık; Özel dedektifler tanınan silah taşımaya ve
kullanmaya ilişkin yetkilerin benzer yasalardaki hükümlere paralellik göstermemesi nedeniyle
benzer yasalara aykırılık tespit edilmiştir. Ayrıca “zarar gören kişi” yerine, “müşteri” ibaresi
kullanıldığı için ilgisiz kişilerin özel dedektif tutabilmeleri; özel dedektiflerin İçişleri ve Adalet
Bakanlıkları müfettişleri tarafından da denetlenememesi, öngörülen cezaların yetersiz ve
caydırıcılıktan uzak olduğu, onbeş yıl fiilen çalışmış olma şartının bütün meslekler tarafından
öngörülmemiş olmasının eşitsizlik yaratacağı, Hukuk ve Siyasal Bilgiler Fakültesi mezunlarına
özel dedektif olma hakkının verilmemesinin bir eksiklik olduğu,özel dedektifliğe kabul ve
görevden uzaklaştırmada İçişleri Bakanının onayının aranmamasının sakıncalar yaratılacağı
belirtilmiştir.
Alt Komisyon, yöntem olarak, Cumhurbaşkanlığınca bildirilen geri gönderme
gerekçelerini esas olarak, geri gönderme gerekçesindeki sıraya göre, Kanunun maddeleri
değiştirme yolunu seçmiş; Komisyonumuzda Alt Komisyonun yaptığı değişiklikleri
incelenmiştir. Bu nedenle, Kanunu Anayasaya aykırılık yönünden incelemeye başlayan Alt
Komisyon, Anayasaya aykırılığın giderilmesi için Kanunda 3 değişiklik yapmıştır:
1.Kanunun,19 uncu maddesinin (a) bendini, tümüyle madde metninden çıkarmış; bu
suretle özel dedektiflere aile hayatına müdahalesini engellemiş ve Anayasal teminat altına
alınan “özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulmaz” ilkesinin ihlali önlenmiştir.
Komisyonumuz bu değişikliliği benimseyerek aynen kabul etmiştir.
2.Kanunun 16 ve 37 inci maddeleri ile hüküm altına alınan, özel dedektiflere silah
taşımaya ve kullanmaya ilişkin yetkiler, Anayasa ile güvence altına alınan “kişilik hakları ve
kişi güvenliğini tehdit ettiği için, söz konusu maddeler Kanun metninden çıkarılmış ve bu
düzenleme komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
(S.Sayısı: 804)
40
3.Özel dedektiflerin görevlerini düzenleyen 20nci maddeye bir ilave yapılmış ve özel
dedektiflerin görevlerini yaparken özel hayatın gizliliğine dokunamayacakları ifade edilmiştir.
Komisyonuz, Alt Komisyonca yapılan bu değişikliği aynen kabul etmiştir.
Alt Komisyon, diğer kanunlara aykırılığın giderilmesi için, 4 değişiklik yapmıştır.
1. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa aykırılığın giderilmesi için, 5inci maddede
geçen, “her türlü bilgileri toplayıp değerlendiren” ibaresi, madde metninden çıkarılmış; bu
suretle Cumhuriyet Savcılarınca hazırlık soruşturması yapılan işlerde, özel dedektiflerin bilgi
ve belge toplaması engellenmiş olmaktadır. Komisyonumuz bu değişikliği uygun görmekle
birlikte yeterli görmemiştir. Çünkü 5inci maddede geçen “mevcut kanunlar çerçevesinde…
Araştırma ve inceleme yapan” ibaresi, özel dedektiflere meri mevzuat nezdinde inceleme ve
araştırma yetkisi vermektedir. Ki, bu yetki hem çok geniştir hem de kamu görevlileriyle özel
dedektifler arasında görev ve yetki çatışmalarının doğmasına yol açabilecek niteliktedir.
Komisyonumuz, Cumhurbaşkanlığının bu yöndeki endişelerinin haklı görerek,”mevcut
kanunlar” ibaresini “bu Kanun” olarak değiştirmiştir. Bu suretle, özel dedektiflerin görev ve
yetkilerinin kaynağı sadece bu Kanun olmaktadır.
2. İş ilişkilerinde, özel dedektifleri yetkilendiren Kanunun 19uncu maddesinin (f) bendi,
madde metninden çıkarılmış ve özel dedektiflerin iş ilişkilerine müdahalesi engellenmiş; bu
suretle iş yasalarına aykırılık giderilmiştir. Komisyonumuz bu düzenlemeyi aynen kabul
etmiştir.
3. Kanunun 8inci maddesindeki, özel dedektif olmaya engel olan 6 aylık hapis sınırı 3
aya indirilmiş ve Hâkimler ve Savcılar Kanununa aykırılık giderilmiştir. Bu düzenleme de
Komisyonumuzda aynen kabul edilmiştir.
4. Özel dedektiflere, Kanunun 16 ve 37 maddeleri ile tanınan silah taşımaya ve
kullanmaya ilişkin yetkiler, söz konusu maddelerin Kanun metninden çıkarılmasıyla, iptal
edilmiş ve benzer yasalara aykırılık giderilmiş ve Alt Komisyonca yapılan bu değişlikler,
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Alt Komisyon, Kanunun diğer maddeleri yönünden yaptığı incelemede;
1. Kanunun 19uncu maddesindeki “müşteri” ibaresi “zarar gören kişi” olarak
değiştirmiş; bu suretle ilgisiz 3üncü kişilerin özel dedektiflere başvurma imkânı kaldırılmıştır.
2. Kanunun 24üncü maddesinde yapılan değişiklikle, özel dedektiflik bürolarının yılda
en az iki defa ve lüzumu halinde, İl Özel Dedektiflik Komisyonu üyeleri,İçişleri Bakanlığı ve
Emniyet Genel Müdürlüğü müfettişleri tarafından oluşturulacak bir heyet tarafından
denetlenmesi imkanı getirilmiştir. Böylece özel dedektiflik büroları sürekli ve etkin bir denetim
mekanizması kapsamına alınmış bulunmaktadır.
Bu değişiklikler, Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
3. Kanunun 22 ve 37nci maddelerinde düzenlenmiş bulunan cezalar, tek madde altında
toplanmış(35inci madde),cezaların caydırıcı olması için miktarları artırılmış ve hapis
cezalarının, para cezalarına dönüştürülemeyeceği hüküm altına alınmış; cezaların etkinliğini
yitirmemesi için asgari ücret yoluyla enflasyona endekslenmiştir. Ancak, asgari ücret katsayısı
BakanlaR Kurulu tarafından açıklandığından kanunla düzenlenebileceği ilkesine aykırı
düşmektedir. Komisyonumuz bu durumu dikkate alarak Kanundaki düzenleme şeklini saklı
tutmakla birlikte cezaları artırmıştır. Alt Komisyonca yapılan diğer değişiklikler
Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
(S.Sayısı: 804)
41
4. Kanunun 7 inci maddesinde yapılan değişiklikle bütün meslek mensupları için onbeş yıl
fiilen çalışmış olma şartı getirilmiş; bu suretle meslek mensupları arasındaki eşitsizlik
giderilmiş; aynı maddeye yapılan ilaveyle Hukuk ve Siyasal Bilgiler Fakülteleri ile dengi okul
mezunlarının onbeş yılı Özel Araştırma Görevliliği yapmış olmaları şartı ile,özel dedektif olma
imkanı getirilmiştir.Ancak Alt Komisyonun yaptığı düzenlemenin biçimi yanlış anlamalara yol
açabilecek niteliktedir. Bu düzenlemede, öngörülen meslek mensuplarının 15 yıl bilfiil çalışmış
olmaları yeterli görüldüğü halde, bu meslek mensuplarının (b) bendinde öngörülen öğretim
şartlarını da taşımaları gerektiği gibi bir anlam çıkabilmektedir. Komisyonumuz bu tereddüdü
gidermek amacıyla maddeyi yeniden düzenlemiştir. Buna göre özel dedektif olabilmek için ya
belli bir öğrenim koşulunu getirmek ya da belli bir mesleklerde 15 yıl bilfiil çalışmış olmak
gerekmektedir. Ancak, öğrenim şartı dolayısıyla özel dedektif olacakların, özel dedektif
bürolarında çalışmış olmaları ve özel dedektif tarafından olumlu rapor almış olmaları
gerekecektir. Diğer bir ifadeyle özel araştırma görevlileri 15 yıl çalışmadan, olumlu rapor almak
koşuluyla özel dedektif olabileceklerdir. Komisyonumuz, bu değişiklikten sonra 7 inci maddeyi
kabul etmiştir.
5.Özel dedektifliğe kabulü düzenleyen 9 uncu maddede yapılan değişiklikle, özel
dedektifliğe kabulde İçişleri Bakanının onayının aranması hüküm altına alınmıştır.
Komisyonumuz, bu düzenlemeyi aynen kabul etmiştir.
6.Kanunun,”Yemin” i düzenleyen 10uncu maddesinde yapılan değişiklikle, özel
dedektiflerin “Özel Dedektiflik Komisyonu” yerine “İl Özel Dedektiflik Komisyonu” önünde
yemin etmeleri hüküm altına alınmıştır. Komisyonumuz bu düzenlemeyi de aynen kabul
etmiştir.
7.Kanunun 3üncü maddesinin düzenlendiği “Özel Dedektiflik Kurulunun” üyelerinden
biri de “Jandarma Genel Komutan Yardımcısı” dır. Ancak yetkililer böyle bir unvanın
bulunmadığını beyan ettiklerinden, Komisyonumuz, bu unvanın yerine geçmek üzere
“Jandarma Genel Komutanının Başkanlık Seviyesindeki temsilcisi” unvanının madde metnine
eklemiş ve maddeyi, yapılan bu değişiklikten sonraki haliyle kabul etmiştir.
Aykırılıkların giderilmesi için yapılan bu değişiklikten sonra, bazı bent ve maddelerin
metinden çıkarılmış olması nedeniyle, bent ve madde teselsülü yeniden yapılmıştır.
Sonuçta, Cumhurbaşkanlığının geri gönderme gerekçeleri doğrultusunda yapılan
değişikliklerle, gerekçede belirtilen endişeler bertaraf edilmeye çalışılmış; bazı maddelerde
resen yapılan değişikliklerle Kanun uygulanabilir hale getirilmiştir.
Raporumuz, Genel Kurul’a sunulmak üzere arz olunur.
Başkan
Ahmet Sezai Özbek
Kırklareli
Üye
Üye
Hasan Çakır
Mehmet Seven
Antalya
Bilecik
Üye
Akın Gönen
Hakkâri
Muhalefet
ediyorum
Üye
Erman Şahin
Manisa
(S.Sayısı :804)
Kâtip
Ahmet Bilyeli
İçel
Üye
Üye
Hüsamettin Korkutata
Hannan Özüberk
Bingöl
Gaziantep
Muhalefet Ediyorum
Üye
Mustafa Zeydan
Muğla
S.Sayısı: 804
42
İÇİŞLERİ KOMİSYONUNUN KABUL ETTİĞİ METİN
Özel Dedektiflik Kanunu
Amaç
Madde 1.- Bu Kanunun amacı, özel dedektifler ile özel araştırma görevlilerinin çalışma
alanları ile yetki ve sorumluluklarını, niteliklerini, mesleğe kabul ve meslekten çıkarılma esas
ve usullerini düzenlemektir.
Kanunun 1inci maddesi, Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Kuruluş
Madde 2.- Özel Dedektifler ve özel araştırma görevlileri ile özel dedektiflik bürolarında
çalışacak personele ilişkin işlemleri yürütmek üzere İçişleri Bakanlığında Özel Dedektiflik
Kurulu, İllerde İl Özel Dedektiflik Komisyonları kurulur.
Özel Dedektiflik Kurulu
Madde 3.- Özel Dedektiflik Kurulu, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısının
başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek 2 Genel Müdür Yardımcısı ile İçişleri
Bakanlığı Emniyet Genel Müdür Yardımcısı, Jandarma Genel Komutanının Başkanlık
seviyesindeki temsilcisi ve Yardımcısı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Dairesi
Başkanından oluşur.
Kurulun raportörlük işleri Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülür.
Kurulun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu
Madde 4.- İl Özel Dedektiflik Komisyonu, Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısının
başkanlığında, İl Emniyet Müdürü veya görevlendireceği bir Emniyet Müdürü, İl Cumhuriyet
Başsavcısı veya görevlendireceği bir C.Savcısı, Jandarma Alay Komutanı veya görevlendireceği
bir kişi ve Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdürü tarafından oluşur.
Komisyonun raportörlük işleri Asayiş Şube Müdürlüğünce yürütülür.
Komisyonun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
Özel Dedektif
Madde 5.- Özel Dedektif, gerçek ve tüzel kişiler adına talep edilen konu ile sınırlı
olarak, bu Kanun çerçevesinde araştırma ve inceleme yapan; gerçek ve tüzel kişilere karşı, her
türlü tecavüzleri engelleyen veya def eden, kuruluş, bina, mal ve eşyanın korunmasını
sağlayan, bu görevleri sırasında bir suça muttali olduğunda ilgilileri haberdar eden, bu arada
suç kanıtlarının kaybolmamasını sağlayan ve bu Kanunla verilen sınırlı yetkileri kullanan
görevlidir.
Özel Dedektifin Mahiyeti
Madde 6.- Özel Dedektiflik kamu hizmeti ve serbest bir meslektir.
(S.Sayısı: 804 )
43
Özel Dedektifliğe Kabul Şartları
Madde 7.- Özel Dedektif olabilmek için;
a)
Türk Vatandaşı olmak,
b)
Hukuk veya hukuk bilgisine programlarında yeterince yer veren siyasi bilgiler,
idari bilimler, iktisat ve maliye alanlarında en az dört yıllık yüksek öğrenin yapmış veya
bunlara denkliği Milli Eğitim Bakanlığınca kabul edilmiş yabancı öğretim kurumlarından
mezun olup da “araştırma görevlisi” unvanını ile özel dedektiflik bürolarında görev yapmış
olmak veya
Onbeş yıl bilfiil çalışmış olmak şartı ile
Emniyet hizmetleri sınıfı personelinden emniyet müdürü, emniyet amiri, Başkomiser
rütbesini almış ve kendi isteği ile ayrılmış veya emekli olmuş; Jandarma Genel Komutanlığı
subay sınıfından ayrılmış veya emekli olmuş; özel dedektiflik yapmalarında sakınca
bulunmadığı hususunda MİT Müsteşarlığınca haklarında uygun görüş bildirilmek kaydıyla,
MİT Müsteşarlığında şube müdürü veya daha üst unvanları almış ve kendi istekleri ile ayrılmış
veya emekli olmuş bulunmak, mülki idare amirliği, hakimlik, savcılık ve avukatlık yapmış
olmak,
c)
Bu kanuna göre özel dedektiflik yapmaya engel bir hali bulunmamak,
Gerekir.
Araştırma görevlilerinin, özel dedektif olabilmeleri için, haklarında en az bir özel
dedektif tarafından, özel dedektif olabilir diye olumlu rapor verilmiş olması gerekir.
Avukatlar aynı zamanda hem özel dedektiflik, hem avukatlık yapamazlar.
Özel Dedektifliğe Engel Haller
Madde 8.- Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik mesleğine
kabul istemi reddolunur.
a)
Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında, ağır hapis veya üç aydan fazla
hapis veyahut affa uğramış olsalar bile devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet.
İhtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas
gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç,
kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devletin sınırlarını açığa vurma
suçlarından dolayı hükümlü bulunmak,
b)
Kesinleşmiş bir disiplin kararı sonucunda devlet memurluğu niteliğini
kaybetmiş olmak,
c)
İflas etmiş olup da itibarı iade edilmemiş olmak,
d)
Özel dedektifliğe sürekli olarak gerektiği gibi yapmaya engel vücut veya akılca
malul olmak,
Özel Dedektifliğe Kabul
Madde 9.- Özel dedektiflik ruhsatı almak için İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe
ile başvurulur.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu başvuru üzerine 60 gün içinde bu kanunun 7 ve 8’inci
maddelerindeki Özel dedektif olabilme şartlarını ve engel halleri araştırır ve ayrıca güvenlik
soruşturması yaptırır.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu, yukarıdaki fıkraya göre yaptığı araştırma sonucunu,
görüşü ile birlikte Özel Dedektiflik Kuruluna gönderir.
(S.Sayısı: 804 ada bulunmadı
44
Özel Dedektiflik Kurulu başvuru sahibinin özlük dosyası ile gizli sicilinin bir örneğini
görev yaptığı kurumlardan ister.
Özel Dedektiflik Kurulu, İl Özel Dedektiflik Komisyonunun, araştırma sonucu ve
görüşünün geldiği tarihten itibaren 45 gün içinde, özlük dosyası ve gizli sicilini de nazara
alarak bir karar verir, bu kararı ilgiliye tebliğ eder.
Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
Yemin
MADDE 10- Özel Dedektiflik Kurulunun kararı ile mesleğe kabul edilen özel
dedektiflere, ruhsatları verilirken İl Özel Dedektiflik Kurulu başkan ve üyeleri önünde
aşağıdaki şekilde yemin ettirilir.
“ Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve kurallarına uygun davranacağıma namusum ve
vicdanım üzerine ant içerim.”
Ruhsatın Asılma Mecburiyeti, Hüviyet Cüzdanı ve Belgelerin Basımı
MADDE 11- Özel Dedektiflik ruhsatı, özel dedektiflik bürolarında kolayca görülebilecek
bir yere asılı olarak bulundurulur.
Özel dedektiflere ayrıca ruhsatlı olduklarını kanıtlamaları için Özel Dedektiflik
Kurulunca “Özel Dedektif Hüviyet Cüzdanı” verilir.
Özel Dedektiflik Bürosu
MADDE 12- Özel Dedektif unvanını kazanmış ruhsatlı kişi tarafından işyeri olarak
“Özel Dedektiflik Bürosu” açılır.
Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaraları, diğer
haberleşme sistemlerine ait bilgiler, istihdam olunacak personelin açık kimlikleri, iş yerinin
açılmasından 7 gün önce bir dilekçe ile birlikte İl Özel Dedektiflik Komisyonuna bildirilir.
Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin işten ayrılması ya da çıkarılması
veya yeni personel alınması gibi değişiklikler de yine 7 gün içerisinde yazılı olarak aynı
komisyona bildirilir.
Özel Araştırma Görevlisi
MADDE 13- Özel dedektiflik bürolarında, özel dedektiflere yardımcı olmak üzere “Özel
Araştırma Görevlisi” istihdam edebilir. Bunlar özel dedektiflerin verdiği inceleme, araştırma,
soruşturma, takip-tarassut ve istihbarat hizmetlerini yürütürler.
Özel Araştırma Görevliliğine Kabul Şartları
MADDE 14- Özel araştırma görevlisi mesleğine kabul edilebilmek için;
a)
T.C. vatandaşı olmak,
b)
En az bir özel dedektif tarafından, hakkında özel araştırma görevlisi olabilir diye
olumlu rapor verilmiş bulunmak,
c)
En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
d)
25 yaşını ikmal etmiş bulunmak,
e)
8 inci maddeye göre engel bir hali bulunmamak,
Gerekir.
(S.Sayısı: 804 ada bulunmadı
Özel Araştırma Görevliliğine Kabul
MADDE 15- Özel araştırma görevlisi ruhsat almak için bir dilekçe ile Özel Dedektiflik
Komisyonuna başvurur.
Dilekçeye yanında çalışmak istenilen özel dedektifin olumlu görüşü eklenir.
45
İl Özel Dedektiflik Komisyonu başvuru üzerine 30 gün içinde bu Kanunun 14 ve 8’inci
maddelerine göre özel araştırma görevlisi olabilme şartlarını ve engel halleri araştırır ve ayrıca
güvenlik soruşturması yaptırır.
İl Özel Dedektiflik Komisyonunca haklarında yaptırılacak soruşturmanın olumlu
bulunması halinde, kendilerine “Özel Araştırma Görevlisi Hüviyet Cüzdanı” verilir.
Başvuru dilekçesine eklenecek belgeler ile özel araştırma görevlisi hüviyet cüzdanı
verilmesinin usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
Özel Araştırma Görevlilerinin Bağlı Olarak Çalışma İlkesi
Madde 16.- Özel araştırma görevlileri ancak, bir özel dedektife bağlı olarak onların
direktifi doğrultusunda görev yaparlar. Müstakilen özel dedektiflik bürosu açamaz ve
çalışamazlar.
İstihdam Edilecek Diğer Personel
MADDE 17- Özel dedektiflik bürolarında idari işlerde istihdam edilmek üzere personel,
sair işlerde çalıştırılmak üzere müstahdemler istihdam olunabilir. Bu kişilerin bu hizmetlerde
çalıştırılabilmeleri için 8’inci madde de sayılan durumlardan birini taşımamaları ve İl Özel
Dedektiflik Komisyonunca haklarında yapılacak güvenlik soruşturmasının olumlu bulunması
şarttır.
Bu kişilerin işe başlamadan İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe ile başvuruları
yaptırılır.
Bunlardan idari hizmetlerde istihdam edilecek personele İl Özel Dedektiflik
Komisyonunca “Hüviyet Cüzdanı” verilir.
İkinci fıkraya göre yapılacak başvuru ile üçüncü fıkraya göre verilecek hüviyet
cüzdanlarının esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerinin Görev ve Çalışma Alanları
Madde 18.- Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri zara gören
şahısların vaki talepleri üzerine aşağıdaki görevleri yaparlar.
a)
Kaybolmuş ya da adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerin tespit
edilmesi,
b)
Kaybolmuş ya da çalınmış malların bulunması,
c)
Korunması istenen kişi ya da kuruluş, bina, her türlü tesis ya da malın
korunmasının sağlanması,
d)
2495 Sayılı Özel Güvenlik Teşkilat Kanun kapsamında kurulan kurum, kuruluş
ve tesislerin güvenliklerinin sağlanması,
e)
Özellikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza, acente,
süpermarket ve işyerlerinde çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal kaçırmalarının,
mevcut taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerinin kollanması ve önlenmesi,
f)
İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve
gayrimenkul malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun
araştırılıp tespit edilmesi,
Umuma Açık Yerlerde Araştırma ve İnceleme Yapma Yetkisi
Madde 19.- Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, umuma açık
yer olarak nitelendirilen bilumum yerlere, bu yerlerin açık bulundurulduğu saatler dahilinde
bu işyerlerine gelen üçüncü şahıslarla ilgili olarak bilgi toplamak üzere girmeye, bu yerlerde
her ne nam altında olursa olsun hizmet gören kişiler ile bu yerlerin yetkili yöneticisi
durumunda olan şahıs ve işyeri sahiplerinin bilgilerine başvuruda bulunmaya yetkilidirler.
Kişileri, ifade almak üzere bürolarına davet edemezler, zor kullanamazlar, birinci
fıkraya göre girdikleri umuma açık işyerinde bu yer ve sahipleri hakkında araştırma ve
incelemede bulunamazlar.
46
Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, bu görevlerini yerine
getirirken; kişilerin onurlarını ve kişisel haklarına zedeleyici, özel hayatlarını ihlal edici
davranışlarda bulunamazlar ve özel hayata ilişkin bilgileri başka amaçla kullanamazlar.
Bilgileri Açıklama Yasağı ve Doğru Bilgi Verme İlkesi
Madde 20.- Özel dedektif, özel çalışmaları sonucu edindiği bilgileri kimseye
açıklayamaz. Müşterilerinden başka hiç kimseye sır ifşa edemez. Ancak, resen takibi gerekli bir
suç işlendiği yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve belgeleri bulunduğu yer Cumhuriyet Savcılığına
intikal ettirmekle mükelleftir.
Özel dedektifler, işverene ya da müşterisine hilafı hakikat bilgi ya da rapor veremezler.
Görevi Savsaklama ve Kötüye Kullanma
Madde 21.- Özel dedektif, bu kanun ve diğer kanunlar gereğince kendisine verilmiş
görev ve yetkiyi kötüye kullanamaz.
Yetkilerini kötüye kullanan özel dedektifler Türk Ceza Kanununun 240’ıncı maddesi
gereğince cezalandırılırlar.
Zabıtanın Görevini Aksatmama İlkesi
Madde 22.- Özel dedektifler, özel araştırma görevlileri ve her ne nam altında olursa
olsun istihdam ettikleri kişiler, zabıtanın görevini aksatıcı, engelleyici tutum ve davranışlarda
bulunamazlar.
Özel Dedektif, Özel Dedektiflik Büroları Ve Özel Araştırma Görevlilerinin
Denetimi
Madde 23.- Lüzum görülmesi halinde; İçişleri Bakanlığı Özel Dedektiflik Kurulunun
istemi veya İl Özel Dedektiflik Komisyonu kararı uyarınca İl Özel Dedektiflik Komisyonu
tarafından görevlendirilecek İl Özel Dedektiflik Komisyonu üyesi veya üyeleri tarafından özel
dedektif, özel dedektif bürosu ile görevli olarak çalışmakta olan özel araştırma görevlileri
denetlenebilir.
Disiplin Cezalarının Uygulanacağı Haller
Madde 24.- Özel dedektiflik onuruna yahut meslek ahlakına uymayan tutum ve
davranışlarda bulunanlara, görevini yapmayan veya görevinin gerektirdiği dürüstlüğe uygun
şekilde davranmayanlar hakkında bu kanunda sayılan disiplin cezaları uygulanır.
Disiplin Cezaları
Madde 25.- Disiplin cezaları şunlardır:
a)Kınama: Tutum ve davranışlarında kusurlu sayıldığının özel dedektife bildirilmesidir.
b)Para Cezası: En az asgari ücret ve beş katına kadar para cezasıdır.
c)Faaliyetten Men: Özel dedektifin bir aydan az bir yıldan fazla olmamak üzere
mesleğini yapmaktan yasaklanmasıdır.
d)Meslekten Çıkarma: Özel dedektiflik ruhsatı ve özel dedektiflik hüviyet cüzdanının
geri alınarak özel dedektiflik unvanının kaldırılmasıdır.
Bu madde hükümleri İl Dedektiflik Komisyonunca özel araştırma görevlilerine de
aynen uygulanır.
Disiplin cezasını gerektiren fiiller ile disiplin cezası verilmesinin usul ve esasları
yönetmelikte
Tekerrür Halinde Uygulanacak Ceza
Madde 26.- Disiplin cezasının verilmesini gerektiren eylemin işlemesinden itibaren bir
yıl içerisinde aynı eylemin tekrarı halinde eyleme öngörülen cezanın bir üstü verilir.
Bu kanunun 23’üncü maddesi hükümlerine uymamayı itiyat haline getirenlerle
zabıtanın görevini aksattığı veya engellediği tespit olunanlara özel dedektiflik kurulunca
meslekten çıkarılma cezası uygulanır.
47
Dedektifliğin Sona Ermesi
Madde 27.- Dedektiflerin,
a)Bu kanun hükümlerine göre meslekten çıkarılması,
b)Dedektifliğe alınma şartlarında herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması
veya dedektiflik sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi,
Halinde özel dedektiflik kurulu kararı ve İçişleri Bakanının onayı ile dedektiflik sona
erer ve dedektiflik ruhsatı iptal edilir.
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerine Karşı İşlenen Suçlar
Madde 28.- Görev sırasında veya yaptığı görevinden dolayı özel dedektif veya özel
araştırma görevlilerine karşı işlenen suçlarda memura karşı işlenen suçlara ilişkin hükümler
uygulanır.
Kanunun 29 maddesi,28nci madde olarak, komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Özel Dedektiflik Ücretinin Serbestçe Kararlaştırılması
Madde 29.- Dedektiflik ücreti, dedektifin sunacağı hizmetin karşılığı olan meblağı ifade
eder.
Dedektiflik ücreti, dedektifle işveren arasında serbestçe kararlaştırılır.
İş takibi ve her türlü danışma ücretleri hakkındaki anlaşmaların yazılı şekilde olması
şarttır.
Ücretten doğan davalarda, yazılı sözleşmeden başka delil getirilemez ve dinlenmez.
İş Sahibinin İşi Başka Özel Dedektife Vermesi
MADDE 30- İş sahibi, ilk anlaşmayı yaptığı özel dedektifin yazılı muvafakatini alarak
başka özel dedektifleri de işin takibine sokabilir.
İş sahibi, ilk özel dedektifin muvafakatini kendisine tevdi veya tebliğ edilecek bir yazı
ile en az bir hafta süre vererek talep eder. Özel dedektif bu süre içerisinde cevap vermemişse
muvafakat etmiş sayılır.
İlk özel dedektifin muvafakat etmemesi halinde, sözleşme kendiliğinden sona erer. İş
sahibi muvafakat etmeyen özel dedektife ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür.
İlk özel dedektifin muvafakati ile işin başka dedektifler tarafından da takibi halinde iş
sahibi, ilk özel dedektifin ücretinden kısıntı yapamaz.
Özel Dedektifin İşi Takipten Vazgeçmesi, Azli ve Ücretinin Gününde
Ödenmesi
Madde 31.- Üzerine almış olduğu işi haklı bir neden olmaksızın takipten vazgeçen özel
dedektife hiçbir ücret ödenmez ve peşin olarak alınmış para da iş sahibine geri ödenir.
Özel Dedektifin azli halinde ücretin tamamı verilir. Ancak özel dedektif kusur veya
ihmalinden dolayı azledilmişse ücretin ödenmesi gerekmez.
Anlaşmaya göre özel dedektife peşin verilmesi gereken ücret ödenmez ise özel dedektif
işe başlamakta zorunlu değildir. Bu nedenle doğabilecek her türlü sorumluluk iş sahibinindir.
Yazılı sözleşmedeki diğer ödeme şartlarının yerine getirilmemesinden dolayı özel dedektif işi
takip etmek ve sonucu elde etmekten mahrum kalırsa, sorumluluk bakımından aynı hüküm
uygulanır.
Tebliğ Usulü ve Adres Bildirme Zorunluluğu
Madde 32.- İş sahibinin sözleşmede verdiği adrese özel dedektif tarafından yapılacak
her tebliğ, kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç üç gün içinde iş sahibi tarafından
taahhütlü olarak özel dedektife bildirir.
İş sahibinin adresine gönderilebilecek yazıların tebliğ edilmemesinden veya adres
değişikliklerinin bildirilmemesinden doğan sorumluluk iş sahibine aittir.
48
Dosya Tutma
Madde 33.- Özel dedektifler, üzerlerine aldıkları her iş yahut yazılı bilgi ve mütalaasına
başvurulan her husus hakkında, düzenli bir dosya tutmakla hükümlüdürler.
(S.Sayısı: 804 )
Reklâm Yasağı
Madde.34- Özel dedektiflerin, tabelalarında basılı kâğıtlarında ve ilanlarında ve
akademik unvanları dışında, unvan ve sıfat kullanmaları yasaktır.
Cezalar
Madde 35.- Ruhsatsız olarak özel dedektiflik yapanlar ile bu Kanunun kapsamına giren
konularla ilgili haber yapan veya 20nci maddeye ayarı davrananlar, bir yıldan üç yıla kadar
hapis ve 50 milyon liradan 500 milyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
Bu Kanunun 21nci maddesine aykırı davrananlar, Türk Ceza Kanunun 240ıncı maddesi
gereğince cezalandırılır.
Bu kanunun 23üncü maddesindeki denetime engel olan özel dedektif ve özel araştırma
görevlileri hakkında eylem daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde 25 milyon liradan 250
milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmü olunur.
Yönetmelik
Madde 36.- Özel dedektiflik ve özel araştırma görevlilerinin silah ve mermilerinin ne
surette temin edileceği bunların menşei, cins ve sayıları, kullanış şekli ve şartları ile mesleğinin
sona ermesi durumunda kendilerine verilen silah ve mermilerin hangi mercilere ne şekil ve
şartlarla devir ve teslim edileceği ve bu konudaki denetim, özel dedektif ve özel araştırma
görevlilerinin denetim ve kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar, bu kanunun yayım
tarihinden itibaren 3 ay içerisinde İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
Yürürlük
Madde 37.- Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 38.- Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(S.Sayısı: 804 )
49
VETO EDİLEN VE HALEN TBMM’DE BULUNAN KANUN TASARI TEKLİFİ
www.tbmm.gov.tr/komisyonlar
Taksim/Esas
Tarihi
No
1/6
Tasarı Teklif Başlığı ve Özeti
04.02.1994 20.01.1994 Tarihli ve 3963 Sayılı Özel Dedektiflik Kanunu ve
Anayasanın 89 uncu Maddesi Gereğince Cumhurbaşkanınca Bir
Daha Görüşülmek Üzere Geri Gönderme Tezkeresi
TEKLİF METNİ
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KANUN
Özel Dedektiflik Kanunu
Kanun No:3963
Kabul Tarihi:20.01.1994
Amaç
Madde 1.- Bu Kanunun amacı, özel dedektifler ile özel araştırma görevlilerinin çalışma
Kuruluş
Madde 2.- Özel Dedektifler ve özel araştırma görevlileri ile özel dedektiflik bürolarında
Kurulu, İllerde İl Özel Dedektiflik Komisyonları kurulur.
Madde 3.- Özel Dedektiflik Kurulu, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısının
başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek 2 Genel Müdür Yardımcısı ile İçişleri
Bakanlığı Emniyet Genel Müdür Yardımcısı, Jandarma Genel Komutan Yardımcısı ve Emniyet
Genel Müdürlüğü Asayiş Dairesi Başkanından oluşur.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu
Madde 4.- İl Özel Dedektiflik Komisyonu, Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısının
Başsavcısı veya görevlendireceği bir C.Savcısı, Jandarma Alay Komutanı veya görevlendireceği
bir kişi ve Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdürü tarafından oluşur.
Komisyonun raportörlük işleri Asayiş Şube Müdürlüğünce yürütülür.
Komisyonun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
Özel Dedektif
Madde 5.- Özel Dedektif, gerçek ve tüzel kişiler adına talep edilen konu ile sınırlı olarak
mevcut kanunlar çerçevesinde her türlü bilgileri toplayıp derleyen araştırma ve inceleme
yapan gerçek ve tüzel kişilere karşı, her türlü tecavüzleri engelleyen veya def eden, kuruluş,
bina, mal ve eşyanın korunmasını sağlayan, bu görevleri sırasında bir suça muttali olduğunda
ilgilileri haberdar eden, bu arada suç kanıtlarının kaybolmamasını sağlayan ve bu kanunla
verilen sınırlı yetkileri kullanan görevlidir.
Özel Dedektifin Mahiyeti
Madde 6.- Özel Dedektiflik kamu hizmeti ve serbest bir meslektir.
50
Madde 7.- Özel Dedektif olabilmek için;
d)
Türk Vatandaşı olmak,
e)
En az üç yıllık yüksekokulu mezunu olmak,
f)
Emniyet Hizmetleri Sınıfı personelinden Emniyet Müdürü, Emniyet Amiri,
Başkomiser (Yüksek tahsil görmüş) rütbesini almış ve kendi isteği ile ayrılmış veya emekli
olmuş Jandarma Genel Komutanlığı Subay sınıfından 15 yıl görev yaptıktan sonra ayrılmış
veya emekli olmuş, özel dedektiflik yapmalarında sakınca bulunmadığı hususunda MİT
Müsteşarlığınca haklarında uygun görüş bildirilmek kaydıyla MİT Müsteşarlığında Şube
Müdürü veya daha üst unvanları almış ve kendi istekleri ile ayrılmış veya emekli olmuş
bulunmak, Mülki İdare Amirliği ve en az 15 yıl fiilen avukatlık, hâkimlik, savcılık yapmış
olmak,
g)
Bu kanuna göre özel dedektiflik yapmaya engel bir hali bulunmamak,
Gerekir.
Madde 8.- Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik mesleğine
e)
Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında, ağır hapis veya 6 aydan fazla
hapis veyahut affa uğramış olsalar bile devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet.
İhtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas
gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç,
kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devletin sınırlarını açığa vurma
suçlarından dolayı hükümlü bulunmak,
f)
Kesinleşmiş bir disiplin kararı sonucunda devlet memurluğu niteliğini
kaybetmiş olmak,
g)
İflas etmiş olup da itibarı iade edilmemiş olmak,
h)
Özel dedektifliğe sürekli olarak gerektiği gibi yapmaya engel vücut veya akılca
malul olmak,
Özel Dedektifliğe Kabul
Madde 9.- Özel dedektiflik ruhsatı almak için İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe
ile başvurulur.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu başvuru üzerine 60 gün içinde bu kanunun 7 ve 8’inci
maddelerindeki Özel dedektif olabilme şartlarını ve engel halleri araştırır ve ayrıca güvenlik
soruşturması yaptırır.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu, yukarıdaki fıkraya göre yaptığı araştırma sonucunu,
görüşü ile birlikte Özel Dedektiflik Kuruluna gönderir.
Özel Dedektiflik Kurulu başvuru sahibinin özlük dosyası ile gizli sicilinin bir örneğini
görev yaptığı kurumlardan ister.
Özel Dedektiflik Kurulu, İl Özel Dedektiflik Komisyonunun, araştırma sonucu ve
görüşünün geldiği tarihten itibaren 45 gün içinde, özlük dosyası ve gizli sicilini de nazara
alarak bir karar verir, bu kararı ilgiliye tebliğ eder.
Bu maddenin uygulanması ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
Yemin
MADDE 10- Özel Dedektiflik Kurulunun kararı ile mesleğe kabul edilen özel
dedektiflere, ruhsatları verilirken Özel Dedektiflik Kurulu başkan ve üyeleri önünde aşağıdaki
şekilde yemin ettirilir.
“ Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve kurallarına uygun davranacağıma namusum ve
vicdanım üzerine ant içerim.”
51
MADDE 11- Özel Dedektiflik ruhsatı, özel dedektiflik bürolarında kolayca görülebilecek
Özel dedektiflere ayrıca ruhsatlı olduklarını kanıtlamaları için Özel Dedektiflik
Kurulunca “Özel Dedektif Hüviyet Cüzdanı” verilir.
MADDE 12- Özel Dedektif unvanını kazanmış ruhsatlı kişi tarafından işyeri olarak
“Özel Dedektiflik Bürosu” açılır.
Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaraları, diğer
haberleşme sistemlerine ait bilgiler, istihdam olunacak personelin açık kimlikleri, iş yerinin
açılmasından 7 gün önce bir dilekçe ile birlikte İl Özel Dedektiflik Komisyonuna bildirilir.
Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin işten ayrılması ya da çıkarılması
veya yeni personel alınması gibi değişiklikler de yine 7 gün içerisinde yazılı olarak aynı
komisyona bildirilir.
Özel Araştırma Görevlisi
MADDE 13- Özel dedektiflik bürolarında, özel dedektiflere yardımcı olmak üzere “Özel
Araştırma Görevlisi” istihdam edebilir. Bunlar özel dedektiflerin verdiği inceleme, araştırma,
soruşturma, takip-tarassut ve istihbarat hizmetlerini yürütürler.
Özel Araştırma Görevliliğine Kabul Şartları
MADDE 14- Özel araştırma görevlisi mesleğine kabul edilebilmek için;
f)
T.C. vatandaşı olmak,
g)
En az bir özel dedektif tarafından, hakkında özel araştırma görevlisi olabilir diye
olumlu rapor verilmiş bulunmak,
h)
En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
i)
j)
Gerekir.
MADDE 15- Özel araştırma görevlisi ruhsat almak için bir dilekçe ile Özel Dedektiflik
Dilekçeye yanında çalışmak istenilen özel dedektifin olumlu görüşü eklenir.
İl Özel Dedektiflik Komisyonu başvuru üzerine 30 gün içinde bu Kanunun 14 ve 8’inci
İl Özel Dedektiflik Komisyonunca haklarında yaptırılacak soruşturmanın olumlu
bulunması halinde, kendilerine “Özel Araştırma Görevlisi Hüviyet Cüzdanı” verilir.
Silah Taşıma ve Kullanma Yetkisi
Madde 16.- Özel Dedektifler bu kanunla verilmiş görevlerini yaparken silah taşıma
yetkisine haizdir.
Özel araştırma görevlisi kendilerine özel silah kullanma belgeleri ile verilen demirbaşa
kayıtlı silahlarını korudukları bina, tesis ve kuruluşlarda taşıyabilirler.
Özel Araştırma Görevlilerinin Bağlı Olarak Çalışma İlkesi
Madde 17.- Özel araştırma görevlileri ancak, bir özel dedektife bağlı olarak onların
direktifi doğrultusunda görev yaparlar. Müstakilen özel dedektiflik bürosu açamaz ve
çalışamazlar.
52
MADDE 18- Özel dedektiflik bürolarında idari işlerde istihdam edilmek üzere personel,
sair işlerde çalıştırılmak üzere müstahdemler istihdam olunabilir. Bu kişilerin bu hizmetlerde
çalıştırılabilmeleri için 8’inci madde de sayılan durumlardan birini taşımamaları ve İl Özel
Dedektiflik Komisyonunca haklarında yapılacak güvenlik soruşturmasının olumlu bulunması
şarttır.
Bu kişilerin işe başlamadan İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe ile başvuruları
yaptırılır.
Bunlardan idari hizmetlerde istihdam edilecek personele İl Özel Dedektiflik
Komisyonunca “Hüviyet Cüzdanı” verilir.
İkinci fıkraya göre yapılacak başvuru ile üçüncü fıkraya göre verilecek hüviyet
cüzdanlarının esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerinin Görev ve Çalışma Alanları
Madde 19.- Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri
müşterilerinin vaki talepleri üzerine aşağıdaki görevleri yaparlar.
g)
Aile fertlerinin, aile birliğine zarar veren davranışlarının, kötü alışkanlıklara
mehilli olup olmadıklarının incelenmesi,
h)
Kaybolmuş ya da adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerin tespit
edilmesi,
i)
Kaybolmuş ya da çalınmış malların bulunması,
j)
Korunması istenen kişi ya da kuruluş, bina, her türlü tesis ya da malın
k)
2495 Sayılı Özel Güvenlik Teşkilat Kanun kapsamında kurulan kurum, kuruluş
ve tesislerin güvenliklerinin sağlanması,
l)
Ticari bir firma, fabrika, imalathane ya da her türlü işyerinde çalışan her
kademedeki personelin, dürüstlüğü ve güvenirliklerinin işyerine karşı tutum ve
davranışlarının, işveren aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp yapmadıklarının
tespit olunması,
m)
Özellikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza, acenta,
süpermarket ve işyerlerinde çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal kaçırmalarının,
mevcut taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerinin kollanması ve önlenmesi,
n)
İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve
gayrimenkul malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun
araştırılıp tespit edilmesi,
Umuma Açık Yerlerde Araştırma ve İnceleme Yapma Yetkisi
Madde 20.- Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, umuma
açık yer olarak nitelendirilen bilumum yerlere, bu yerlerin açık bulundurulduğu saatler
dâhilinde bu işyerlerine gelen üçüncü şahıslarla ilgili olarak bilgi toplamak üzere girmeye, bu
yerlerde her ne nam altında olursa olsun hizmet gören kişiler ile bu yerlerin yetkili yöneticisi
durumunda olan şahıs ve işyeri sahiplerinin bilgilerine başvuruda bulunmaya yetkilidirler.
Kişileri, ifade almak üzere bürolarına davet edemezler, zor kullanamazlar, birinci
fıkraya göre girdikleri umuma açık işyerinde bu yer ve sahipleri hakkında araştırma ve
Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, bu görevlerini yerine
getirirken; kişilerin onurlarını ve kişisel haklarına zedeleyici, özel hayatlarını ihlal edici
davranışlarda bulunamazlar ve özel hayata ilişkin bilgileri başka amaçla kullanamazlar.
Madde 21.- Özel dedektif, özel çalışmaları sonucu edindiği bilgileri kimseye
açıklayamaz. Müşterilerinden başka hiç kimseye sır ifşa edemez. Ancak, resen takibi gerekli bir
suç işlendiği yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve belgeleri bulunduğu yer Cumhuriyet Savcılığına
intikal ettirmekle mükelleftir.
Özel dedektifler, işverene ya da müşterisine hilafı hakikat bilgi ya da rapor veremezler.
53
Madde 22.- Özel dedektif, bu kanun ve diğer kanunlar gereğince kendisine verilmiş
görev ve yetkiyi kötüye kullanamaz.
Yetkilerini kötüye kullanan özel dedektifler Türk Ceza Kanununun 240’ıncı maddesi
gereğince cezalandırılırlar.
Madde 23.- Özel dedektifler, özel araştırma görevlileri ve her ne nam altında olursa
olsun istihdam ettikleri kişiler, zabıtanın görevini aksatıcı, engelleyici tutum ve davranışlarda
bulunamazlar.
Özel Dedektif, Özel Dedektiflik Büroları Ve Özel Araştırma Görevlilerinin
Denetimi
Madde 24.- Lüzum görülmesi halinde; İçişleri Bakanlığı Özel Dedektiflik Kurulunun
istemi veya İl Özel Dedektiflik Komisyonu kararı uyarınca İl Özel Dedektiflik Komisyonu
tarafından görevlendirilecek İl Özel Dedektiflik Komisyonu üyesi veya üyeleri tarafından özel
dedektif, özel dedektif bürosu ile görevli olarak çalışmakta olan özel araştırma görevlileri
denetlenebilir.
Madde 25.- Özel dedektiflik onuruna yahut meslek ahlakına uymayan tutum ve
şekilde davranmayanlar hakkında bu kanunda sayılan disiplin cezaları uygulanır.
Disiplin Cezaları
Madde 26.- Disiplin cezaları şunlardır:
a)Kınama: Tutum ve davranışlarında kusurlu sayıldığının özel dedektife bildirilmesidir.
b)Para Cezası: En az asgari ücret ve beş katına kadar para cezasıdır.
c)Faaliyetten Men: Özel dedektifin bir aydan az bir yıldan fazla olmamak üzere
mesleğini yapmaktan yasaklanmasıdır.
d)Meslekten Çıkarma: Özel dedektiflik ruhsatı ve özel dedektiflik hüviyet cüzdanının
Bu madde hükümleri İl Dedektiflik Komisyonunca özel araştırma görevlilerine de
aynen uygulanır.
Disiplin cezasını gerektiren fiiller ile disiplin cezası verilmesinin usul ve esasları
yönetmelikte gösterilir.
Madde 27.- Disiplin cezasının verilmesini gerektiren eylemin işlemesinden itibaren bir
yıl içerisinde aynı eylemin tekrarı halinde eyleme öngörülen cezanın bir üstü verilir.
Bu kanunun 23’üncü maddesi hükümlerine uymamayı itiyat haline getirenlerle
zabıtanın görevini aksattığı veya engellediği tespit olunanlara özel dedektiflik kurulunca
meslekten çıkarılma cezası uygulanır.
Madde 28.- Dedektiflerin,
a)Bu kanun hükümlerine göre meslekten çıkarılması,
b)Dedektifliğe alınma şartlarında herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması
veya dedektiflik sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi,
Halinde özel dedektiflik kurulu kararı ile dedektiflik sona erer. Ve dedektiflik ruhsatı
iptal edilir.
54
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerine Karşı İşlenen Suçlar
Madde 29.- Görev sırasında veya yaptığı görevinden dolayı özel dedektif veya özel
araştırma görevlilerine karşı işlenen suçlarda memura karşı işlenen suçlara ilişkin hükümler
uygulanır.
Madde 30.- Dedektiflik ücreti, dedektifin sunacağı hizmetin karşılığı olan meblağı ifade
eder.
İş takibi ve her türlü danışma ücretleri hakkındaki anlaşmaların yazılı şekilde olması
şarttır.
MADDE 31- İş sahibi, ilk anlaşmayı yaptığı özel dedektifin yazılı muvafakatini alarak
İş sahibi, ilk özel dedektifin muvafakatini kendisine tevdi veya tebliğ edilecek bir yazı
ile en az bir hafta süre vererek talep eder. Özel dedektif bu süre içerisinde cevap vermemişse
muvafakat etmiş sayılır.
İlk özel dedektifin muvafakat etmemesi halinde, sözleşme kendiliğinden sona erer. İş
sahibi muvafakat etmeyen özel dedektife ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür.
Özel Dedektifin İşi Takipten Vazgeçmesi, Azli ve Ücretinin Gününde
Ödenmesi
Madde 32.- Üzerine almış olduğu işi haklı bir neden olmaksızın takipten vazgeçen özel
Özel Dedektifin azli halinde ücretin tamamı verilir. Ancak özel dedektif kusur veya
ihmalinden dolayı azledilmişse ücretin ödenmesi gerekmez.
Anlaşmaya göre özel dedektife peşin verilmesi gereken ücret ödenmez ise özel dedektif
işe başlamakta zorunlu değildir. Bu nedenle doğabilecek her türlü sorumluluk iş sahibinindir.
Yazılı sözleşmedeki diğer ödeme şartlarının yerine getirilmemesinden dolayı özel dedektif işi
takip etmek ve sonucu elde etmekten mahrum kalırsa, sorumluluk bakımından aynı hüküm
uygulanır.
Madde 33.- İş sahibinin sözleşmede verdiği adrese özel dedektif tarafından yapılacak
her tebliğ, kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç üç gün içinde iş sahibi tarafından
taahhütlü olarak özel dedektife bildirir.
Dosya Tutma
Madde 34.- Özel dedektifler, üzerlerine aldıkları her iş yahut yazılı bilgi ve mütalaasına
başvurulan her husus hakkında, düzenli bir dosya tutmakla hükümlüdürler.
Reklam Yasağı
Madde.35- Özel dedektiflerin, tabelalarında basılı kağıtlarında ve ilanlarında ve
akademik unvanları dışında, unvan ve sıfat kullanmaları yasaktır.
Cezalar
Madde 36.- Ruhsatsız olarak özel dedektiflik yapanlar, üç aydan bir yıla kadar hapis ve
bir milyon liradan 10 milyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
55
Bu kanunun 24’üncü maddesindeki denetime engel olan özel dedektif ve özel araştırma
görevlileri hakkında eylem daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde 100 bin liradan bir
milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
Bu kanunun 35’inci maddesine aykırı hareket edenler hakkında 5 milyon lira ağır para
cezası hükmolunur.
Yönetmelik
Madde 37.- Özel dedektiflik ve özel araştırma görevlilerinin silah ve mermilerinin ne
surette temin edileceği bunların menşei, cins ve sayıları, kullanış şekli ve şartları ile mesleğinin
sona ermesi durumunda kendilerine verilen silah ve mermilerin hangi mercilere ne şekil ve
şartlarla devir ve teslim edileceği ve bu konudaki denetim, özel dedektif ve özel araştırma
görevlilerinin denetim ve kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar, bu kanunun yayım
tarihinden itibaren 3 ay içerisinde İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
Yürürlük
Madde 38.- Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 39.- Bu kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
56
TÜRKİYE
CUMHURBAŞKANLIĞI
ANKARA
KAN. KAR.39-18/A-2-94-66
4 ŞUBAT 1994
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
BAŞKANLIĞINA
İlgi: 21 Ocak 1994 tarih ve A.01.0.GNS.0.10.00.02 -019-74 sayılı yazınız.
İlgideki yazınıza ekli olarak gönderilen ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel
Kurulunca 20.1.1994 tarihinde kabul edilen 3963 sayılı "Özel Dedektiflik Kanunu " incelenmiş
ve aşağıda açıklanan sebeplerden dolayı Anayasa'nın 89 uncu maddesi gereğince bir defa daha
görüşülmek üzere iade edilmiştir.
1. ANAYASA'YA AYKIRILIK YÖNÜNDEN
a) Anayasa'nın 20’inci maddesiyle teminat altına alınan " Özel hayatın ve aile
hayatının gizliliğine dokunulamaz" ilkesinin ihlal edildiği,
b) Kişilik hakları ve kişi güvenliği açısından tehlike oluşturduğu,
2. DİĞER KANUNLARA AYKIRILIK YÖNÜNDEN:
a) Cumhuriyet Savcılarınca kovuşturulması gereken suçlarda, özel dedektifler
tarafından araştırma yapılması, bilgi ve belge toplanmasının hazırlık soruşturmasının “gizlilik
ilkesi”ne ve dolayısıyla Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa aykırı olacağı,
b) İşyerinde çalışan her kademedeki personelin, dürüstlüğü ve güvenirliklerinin,
işverene karşı tutum ve davranışlarının, işveren aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği
yapıp yapmadıklarının, özel dedektiflerce tespit edilmesinin, iş yasalarına aykırılık
oluşturacağı,
c)2802 Sayılı Hâkimler ve Savcılar Kanununda, hâkim ve savcı olabilmek için engel
haller belirlenirken, üç aylık hapis cezası sınırının özel dedektifler için altı ay olarak
belirlenmesinin, sakıncalı kişilerin özel dedektif olmalarına olanak sağlayacağı,
d) Kanunla özel dedektiflere silah taşıma yetkisi verilirken, aynı yasada silah
kullanmaya ilişkin bir düzenlemeye gidilmeyerek, bu konunun yönetmeliğe bırakılmasının,
benzer yasalara aykırı olacağı,
57
3. KANUNUN DİĞER MADDELERİ YÖNÜNDEN:
a) Kanunun 19 uncu maddesiyle özel dedektiflere görev verenin,"zarar gören kişi "
yerine, " müşteri" olarak tanımlanmasının, geniş yorumlara sebebiyet vereceği ve dolayısıyla
ilgisiz şahıslara üçüncü kişilerin zararına bilgi ve belge toplama imkânının sağlanacağı,
b) Özel dedektiflik bürolarının, sadece İl Özel Dedektiflik Komisyonu üyeleri tarafından
denetlenmesinin ve bu görevin ayrıca İçişleri ve Adalet Bakanlıkları müfettişlerine
verilmemesinin, denetim mekanizmasının yetersiz kalmasına neden olacağı,
c) Ruhsatsız olarak özel dedektiflik yapanlara tertip edilecek cezaların, yetersiz ve
caydırıcılıktan uzak olacağı,
d)Özel dedektif olabilmek için, genelde onbeş yıl çalışma mecburiyeti kabul edildiği
halde, bazı meslekler yönünden böyle bir mecburiyet getirilmemesinin, eşitlik ilkesine aykırılık
oluşturacağı.
e)Hukuk, Siyasal Bilgiler Fakülteleri ile maddi hukuk ve usul hukuku dallarında
öğretim veren fakültelerden mezun olup, belirli bir süre özel dedektiflik bürolarında araştırma
görevlisi olarak çalışanlara da, özel dedektif olma hakkının verilmesinin yerinde olacağı,
f) Özel dedektifliğe kabul ve bu görevden uzaklaştırma işlemlerinde, Özel Dedektiflik
Kurulu Kararlarının, İçişleri Bakanının onayına sunulmamasının sakıncalar yaratacağı,
Düşünüldüğü arz olunur.
Süleyman DEMİREL
CUMHURBAŞKANI
58
İstanbul Milletvekili Orhan ERGÜDER' in, Özel Dedektif Kanunu Teklifi ve Adalet ve İçişleri
Komisyonları Raporları
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Özel Dedektiflik Kanun Teklifim ilişikte sunulmuştur.
Gereğini emir ve müsaadelerinize arz ederim. Saygılarımla.
Orhan ERGÜDER
İstanbul
GEREKÇE
Ülkemiz nüfusunun altmış milyona dayanmış olduğu göz önünde bulundurulduğunda
insan sayısına oranla, genel zabıta sayısının yeterli düzeyde olmadığı, İş hacminin kabarık,
zamanın ise kısıtlı oluşu gibi nedenlerle, zabıtanın özel veya tüzelkişilerin günlük hayatta
ihtiyaç duydukları kişi ve ekonomik istihbarat, oto hırsızlığı, dolandırıcılık, özel yakın koruma
gibi konularda hizmet vermekte zorlandığı, sınırlı zaman ve yoğun işleri arasında sıkış
görülmektedir.
Diğer yandan, batılı ülkelerde özel dedektiflik müessesesinin topluma büyük hizmetlerde
bulunduğu gibi, genel zabıta hizmetlerini hafifletici fonksiyon ifa etmekte olduğu da
bilinmektedir.
Kanun yürürlüğe girdiğinde, genel zabıta hizmetlerinde bir rahatlama olacağı, bir anlamda
suç ve suçluluğu önleyici, suçluların tespit ve yakalanmalarını kolaylaştırıcı, zabıtaya yardımcı
yeni bir hizmet birimi kurulmuş olacaktır.
Özellikle zabıtanın zaman ayıramadığı konularda, vatandaşa hizmet verebilecek yepyeni
bir müessese kurulmuş olacaktır.
59
Adalet Komisyonu Raporu
Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu Esas No. :2/2 Karar No. ; 23
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
İstanbul Milletvekili Orhan Ergüder'in; Özel Dedektiflik Kanunu Teklifi Adalet ve
İçişleri Bakanlıkları temsilcilerinin ve teklif sahibinin de katılmasıyla Komisyonumuzca
incelenip görüşülmüş, gerekçesi uygun görülerek maddelerine geçilmesi kabul edilmiş,
maddeler üzerindeki kabul, ilave ve değişiklikler sırasıyla aşağıda açıklanmıştır.
1. Teklifin Amaç başlıklı 1 inci maddesinde yer alan "özel araştırma ajanları" ibaresi "özel
araştırma görevlileri" şeklinde değiştirilmiş ve madde redaksiyona tabi tutularak yeniden
düzenlenmiştir.
1 inci maddede yapılan bu değişiklik doğrultusunda Teklifte yer alan tüm "ajan" ibareleri
"görevli" şeklinde düzeltilmiştir.
2. Teklifle özel dedektiflik kurulu ve komisyonları oluşturulmaktadır. Aynı zamanda bir
kuruluş kanunu da olan teklife "Kuruluş" başlıklı 2 nci madde ilave edilmiştir.
3. Teklifin 11 inci maddesinin başlığı "özel dedektiflik kurulu" şeklinde değiştirilmiş,
maddenin birinci fıkrası 2 ncî maddede düzenlendiğinden metinden çıkarılmış, kurulun kimlerden oluşturulacağı hususu yeniden düzenlenmiş ve 3 üncü madde olarak kabul edilmiştir.
4. Teklifin 10 uncu maddesi ile komisyonun kimlerden oluşturulacağı hususu yeniden
düzenlenerek 4 üncü madde olarak kabul edilmiştir,
5. Teklifin 3 üncü maddesi aynı konuya ilişkin Kanun bükümlerini saklı tutmak amacıyla
yeniden düzenlenmiş, Özel dedektiflik görevleri arasına koruma görevleri de ilave edilmiş ve 5
inci madde olarak kabul edilmiştir.
6. Teklifin 2 nci maddesi 6 ncı madde olarak aynen kabul edilmiştir.
7. Teklifin 4 üncü maddesinin (c) bendinde yer alan "Adalet Bakanlığı veya diğer yargı
organları hâkimler sınıfı personeli" İbaresi metinden çıkarılmış, MİT Müsteşarlığı personelinin
ve 15 yıl fiilen avukatlık yapmış olanların özel dedektif olabileceği hükme bağlanmış ve 7 nci
madde olarak kabul edilmiştir. Ayrıca, maddeye ilave edilen fıkra ile avukatların özel
dedektiflikle avukatlığı birlikte yapamayacakları hususuna açıklık getirilmiştir.
8. Teklifin 5 inci maddesi 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesine
paralel olarak, yeniden düzenlenmiş ve 8 inci madde olarak kabul edilmiştir.
9. Teklifin 6 ncı ve 7 nci maddeleri "özel dedektifliğe kabul" başlığı altında birleştirilerek tek
madde şeklinde özel dedektifliğe kabul prosedürüne açıklık getirilerek düzenlenmiş ve 9 uncu
madde olarak kabul edilmiştir.
10.Teklifin 8 inci maddesi 10 uncu madde olarak yeniden düzenlenmiştir.
11.Teklifin 9 uncu maddesinin İkinci fıkrası özel dedektiflik kurulunun isminde yapılan
değişiklik dikkate alınarak düzenlenmiş, üçüncü ve dördüncü fıkralar yönetmelikle düzenlenecek konulara yer verdiği düşünülerek metinden çıkarılmış ve 11 inci madde olarak kabul edilmiştir.
12.Teklifin 12 nci maddesi ortak özel dedektiflik bürosu açılmasına izin veren son fıkra
metinden çıkarılmak suretiyle 12 nci madde olarak kabul edilmiştir.
13.Teklifin 13 üncü maddesinin başlığı "Özel araştırma görevlileri" şeklinde, madde
metninde yer alan "koruma hizmetleri" ibaresi "istihbarat hizmetleri" olarak değiştirilmiş ve 13
üncü madde olarak kabul edilmiştir.
14.Teklifin 14 üncü maddesinde yer alan askerliğini yapmış olmak şartıyla eşitlik ilkesine
aykırı görülen son fıkra madde metninden çıkarılmış ve 14 üncü madde olarak kabul edilmiştir,
15.Teklifin 15 inci maddesinin başlığı "özel araştırma görevliliğine kabul" olarak değiştirilmiş, madde daha açık bir biçimde ve beş fıkra halinde düzenlenerek 15 inci madde olarak
kabul edilmiştir.
16.Teklifin 16 ncı maddesi idarî tasarrufa karşı yargı yoluna Başvurma hakkı Anayasal
60
bir hak olduğundan gereksiz görülerek metinden çıkarılmıştır.
17. Teklife kimlerin silah taşıyıp kullanabileceği hususuna açıklık getirmek amacıyla "silah
taşıma ve kullanma yetkisi" başlıklı 16 ncı madde ilave edilmiştir.
18. Teklifin 17 nci maddesi maddede yer alan "ajan" ibareleri "görevli" olarak düzeltilerek
17 nci madde olarak kabul edilmiştir.
19. Teklifin 18 inci maddesi redaksiyona tabi tutulmuş ve 18 inci madde olarak kabul
edilmiştir.
20. Teklifin 19 uncu maddesi Anayasanın 20 nci maddesinde yer alan özel hayatın gizliliğine
dokunulmayacağı ilkesi göz önüne alınarak yeniden düzenlenmiş ve 19 uncu madde olarak kabul
edilmiştir.
21. Teklifin 20 nci maddesi yeniden düzenlenerek özel dedektiflerin ve istihdam ettikleri
özel araştırma görevlilerinin umuma açık yerlere ancak bu yerlere gelen üçüncü şahıslarla ilgili
olmak üzere bilgi toplamak İçin girebilecekleri hususuna açıklık getirilmiş, üçüncü ve dördüncü
fıkralar metinden çıkarılmış ve 20 nci madde olarak kabul edilmiştir.
22. Teklifin 21 inci maddesi redaksiyona tabi tutularak iki fıkra halinde düzenlenmiş ve 21
inci madde olarak kabul edilmiştir.
23. Teklifin 22 nci maddesi özel dedektifin görevini ihmal etmesi halinde bu ihmalin bir
daha kendisine iş verilmemesi sonucunu doğuracağı, bunun ayrıca cezai müeyyideye
bağlanmasının doğru olmayacağı düşünülerek Türk Ceza Kanununun 230 uncu maddesine
yapılan atıf madde metinden çıkarılmış ve 22 nci madde olarak kabul edilmiştir.
24. Teklifin 23 üncü maddesinin ikinci fıkrası zabıtanın görevini aksatmasının disiplin
suçu oluşturacağı düşünülerek metinden çıkarılmış ve 23 üncü madde olarak kabul
edilmiştir.
25. Teklife özel dedektif, özel dedektif büroları ve özel araştırma görevlilerinin denetiminin
nasıl yapılacağını düzenleyen 24 üncü madde ilave edilmiştir.
26. Teklifin 24 üncü maddesi 25 inci madde olarak aynen kabul edilmiştir.
27. Teklifin 25 İnci maddesinin (c) bendinde yer alan "İşten çıkarma" cezası " cezası
"faaliyetten men" olarak değiştirilmiş, ayrıca disiplin cezasını gerektiren fiiller ile disiplin cezası
verilmesinin usul ve esaslarının yönetmelikte belirleneceğine ilişkin bir fıkra ilave edilmiş ve 26
ncı madde olarak kabul edilmiştir.
28. Teklifin 26 ncı maddesi "Tekerrür halinde uygulanacak ceza" başlığı altında yeniden
düzenlenmiş, tekerrür halinde uygulanacak ceza hükme bağlanmış, diğer cezalar yönetmeliğe
bırakılmış ve 27 nci madde olarak kabul edilmiştir.
29. Teklife hangi hallerde dedektifliğin sona ereceğini gösteren "Dedektifliğin sona
ermesi" başlıklı 28 inci madde ilave edilmiştir.
30. Teklifin 27 nci maddesinde yer alan görev sırasında veya yaptığı görevinden dolayı Özel
dedektif veya özel araştırma görevlilerine karşı işlenen suçlar hakkında genel zabıtaya karşı
işlenen suçlara ilişkin hükümler yerine memura karşı işlenen suçlara ilişkin hükümlerin
uygulanacağı hükme bağlanmış ve 29 uncu madde olarak kabul edilmiştir.
31. Teklifin 28 inci maddesi 30 uncu, 29 uncu maddesi 3! inci, 30 uncu maddesi 32 nci, 31
inci maddesi 33 üncü madde olarak aynen kabul edilmiştir.
32. Teklifin 32 nci maddesi soruşturma ve kovuşturma görevlerinin niteliği göz önüne
alınarak metinden çıkarılmıştır.
33. Teklifin 33 üncü maddesi 34 üncü, 34 üncü maddesi 35 inci madde olarak aynen kabul
edilmiştir.
34. Teklifin 35 inci maddesi özel dedektifliğe kabul şartlarını düzenleyen 7 nci maddeden
hâkim ve savcılar çıkartıldığı için buna paralel olarak metinden çıkarılmıştır.
35. Teklife "Cezalar" başlığı altında 36 ncı madde ilave edilmiş, ruhsatsız dedektiflik
yapma, denetime engel olma ve reklam yasağına uymama eylemleri cezaî müeyyideye bağlanmıştır.
36. Teklife "Yönetmelik" başlıklı 37 nci madde ilave edilmiş ve hangi konuların yönetmelikle düzenleneceği hususu hükme bağlanmıştır.
37. Teklifin "Yürürlük" başlıklı 36 ncı maddesi 38 inci, "Yürütme" başlıklı 37 nci maddesi 39
uncu madde olarak aynen kabul edilmiştir.
Raporumuz İçişleri Komisyonuna sunulmak üzere saygı ile arz olunur.
61
Adalet Komisyonu
Başkan
Cemal Şahin
Çorum
Üye
Halil Şıvgın Ankara
(İmzada
bulunamadı)
Üye
Hasan Afşa
Konya
Kâtip
Ali Rıza Gönül
Aydın
Muhalifim
Üye
Elaattin Elmas
İstanbul
Üye
Halil Orhan Ergüder
İstanbul
Üye
Ahmet Dökülmez
Kahramanmaraş
Üye
Mustafa Yılmaz
Malatya
Tümüne muhalifim.
Üye
Nevzat Ercan
Sakarya
Muhalifim
Mehmet Fevzi
Şıhanlıoğlu
Şanlıurfa
(İmzada
bulunamadı)
62
İçişleri Komisyonu Raporu
Esas No. : 212
Karar No. : 30
20.1.1993
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞI’NA
İstanbul Milletvekili Orhan Ergüder'in, Özel Dedektiflik Kanunu Teklifi, İçişleri ve Adalet
bakanlıkları temsilcileri ile teklif sahibinin de hazır bulunduğu toplantıda Komisyonumuzca
İncelenip görüşülmüştür.
Teklifte, kişi ve kurumların haksız muamele ve tecavüzden korunmalarını sağlamak amacı
ile Özel Dedektiflik Kurumunun oluşturulması Öngörülmektedir,
Komisyonumuz, teklif ile gerekçesini aynen benimsemiş ve Adalet Komisyonunun metnini
esas alarak maddelerinin görüşülmesine geçilmesini kabul etmiştir.
Komisyonumuz, Adalet Komisyonu metninin 1 ve 2 nci maddelerini aynen kabul etmiştir.
Özel Dedektiflik Kurulunu düzenleyen Adalet Komisyonu metninin 3 üncü maddesi, iç
güvenlik ile ilgili jandarma teşkilatını içermediğinden, Komisyonumuzca yeniden düzenlenmiş
ve bu amaçla "İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdür Yardımcısı," ibaresinden sonra gelmek
Üzere, "Jandarma Genel Komutan Yardımcısı" ibaresi eklenmiştir.
Adalet' Komisyonu metninin (l Öze! Dedektiflik Kurulunu düzenleyen 4 üncü maddesi, 3
üncü maddede yapılan düzenlemeye paralel olarak yeniden düzenlenmiş, bu amaçla, "Cumhuriyet Savcısı," ibaresinden sonra gelmek üzere, "Jandarma Alay Komutanı veya görevlendireceği bir kişi ve" ibaresi eklenmiştir.
Komisyonumuz, Adalet Komisyonu metninin 5 ve 6 ncı maddelerini aynen kabul etmiştir.
Özel dedektif olabilmenin şartlarını düzenleyen Adalet Komisyonu metninin 7 nci maddesi,
hâkim, savcı ve mülkî İdare amirlerine de özel dedektif olma imkânı tanıyacak şekilde yeniden
düzenlenmiş, bu amaçla, "en az onbeş yıl fiilen avukatlık" ibaresinden sonra gelmek üzere,
"hâkimlik, savcılık ve mülkî idare amirliği" ibaresi eklenmiş, bu suretle, Özel dedektif
olabileceklerin kapsamı genişletilmiş olmaktadır.
Adalet Komisyonu metninin 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25
inci maddeleri Komisyonumuzca aynen kabul edilmiştir.
Adalet Komisyonu metninin disiplin cezalarını düzenleyen 26 ncı maddesinin (b) bendi,
öngörülen para cezalarını cari enflasyon oranı karşısındaki yetersizliği gerekçesiyle değiştirilmiş, bu amaçla "b) Para Cezası: En az asgarî ücret ve b.eş katına kadar para cezasıdır." şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Komisyonumuz, Adalet Komisyonu metninin 27, 28, 29, 30, 31 ve 32 nci maddelerini aynen
kabul etmiştir.
Adalet Komisyonu metninin 33 üncü maddesinin "İş sahibinin adresi" madde kenar başlığı,
maddeyi yeterince açıklamadığı gerekçesi ile değiştirilmiş; "Tebliğ usulü ve adres bildirme
zorunluluğu" madde kenar başlığı altında düzenlenmiş ve madde Adalet Komisyonunun kabul ettiği şekliyle aynen kabul edilmiştir.
Komisyonumuz, Adalet Komisyonu metninin 34, 35, 36, 37, 38 ve 39 uncu maddelerini
aynen kabul etmiştir.
Komisyonumuz, uygulamada mevcut bulunan ve yasal olmayan özel dedektiflik benzeri
kurumları düzenleme altına almak amacıyla, teklifin, bir an önce yasalaşmasını gerekli görmüş ve içtüzüğümüzün 53 üncü maddesi uyarınca Genel Kurulda öncelikle görüşülmesini
kararlaştırmıştır.
Raporumuz, Genel Kurulun onayına sunulmak üzere Yüksek Başkanlığa saygı ile arz olunur.
63
Başkan
İsmail Köse
Erzurum
Üye
Güler İler
Tokat
Üye
Mustafa Dursun Yangın
Ankara
Üye
Harman Özüberk
Gaziantep
Başkanvekili
Cemalettin Gürbüz
Amasya
Üye
Üye
Hasan Çakır
Hüsamettin
Antalya
Korkutata
Bingöl
Üye
Hasan Basri Eler
Edirne
64
İSTANBUL MİLLETVEKİLİ ORHAN ERGÜDER'İN TEKLİFİ
Özel Dedektiflik Kanunu Teklifi
Amaç
MADDE 1. — Bu Kanunun amacı; gerçek veya tüzelkişiler adına özel ya da ticarî nitelikli
bilgiler toplamak ve yazılı belge, fotoğraf, film, ses bandı gibi çeşitli belgelerle desteklenmiş
raporları tanzim etmeye, kişi ve kurumların her türlü haksız muamele ve tecavüze uğramalarını engellemek amacı ile korumalarını yapmaya yetkili olan özel dedektifler ile yardımcı olmak
üzere özel dedektifler tarafından istihdam edilecek özel araştırma ajanları, bunların çalışma
alanları ile yetki ve sorumluluklarını, mesleğe kabul şartlarını ve meslekten çıkarılma hallerini
belirlemek ve özel dedektiflerce açılacak özel dedektiflik bürolarının kurulmasının esas ve usullerini tespit etmektir.
Özel Dedektifliğin Mahiyeti
MADDE 2. — Özel dedektiflik kamu hizmeti ve serbest bir meslektir.
Özel Dedektif
MADDE 3. — Özel dedektif, gerçek ve tüzelkişiler adına, gerçek ve tüzelkişilerin verdiği konu
ile sınırlı olarak, onun adına araştırma, inceleme yapan, bilgi toplayıp değerlendiren, bu
hizmetlerin yürütülmesi sırasında bir suça muttali olduğunda, görevli veya yetkili zabıta
gelinceye kadar suça el koyan, suç kanıtlarını muhafaza eden, bu kanunla verilen sınırlı yetkileri
kullanan silahlı, özel zabıta yetkilerine haiz görevlidir.
MADDE 4. — Özel dedektiflik mesleğine kabul edilebilmek için;
a) T.C. vatandaşı olmak,
b) En az 3 yıllık yüksekokul mezunu olmak,
c) Emniyet Hizmetleri Sınıfı personelinden emniyet müdürü ya da emniyet amiri rütbesini
kazandıktan sonra kendi isteği ile ayrılmış veya emekli olmuş, Adalet Bakanlığı veya diğer yargı
organları Hâkimler Sınıfı Personelinden olup en az 15 yıl görev yaptıktan sonra kendi isteği ile
ayrılmış veya emekli olmuş, Jandarma Genel Komutanlığı Subay Sınıfı Personelinden olup en
az 15 yıl görev yaptıktan sonra kendi isteği ile ayrılmış ya da emekli olmuş bulunmak,
d) Bu Kanuna göre özel dedektifliğe engel bir hali bulunmamak,
Gereklidir.
Özel Dedektifliğe Kabulde Engeller
MADDE 5. — Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik mesleğine
a) Kesinleşmiş bir kararla yüz kızartıcı bir suçtan veya ağır hapis gerektiren bir cürümden
mutlak olarak yahut kastî bir cürümden bir sene veya daha fazla hapis cezasıyla hüküm giymek,
b) Kesinleşmiş bir disiplin karan sonucunda devlet memuru olma niteliğini kaybetmiş olmak,
c) Özel dedektiflik mesleğine yaraşmayacak tutum ve davranışları çevresince bilinmiş olmak
d) Mahkeme kararı ile kısıtlanmış olmak,
e) İflas etmiş olup da itibarı iade edilmemiş bulunmak, (Taksirattı ve hileli müflisler itibarı
iade edilmiş olsa dahi kabul olunmazlar.)
f) Hakkında aciz vesikası verilmiş olup da bunu kaldırmamış bulunmak,
g) Özel dedektifliği sürekli olarak gerektiği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul
olmak.
Bu madde hükümleri özel araştırma ajanları için de aynen uygulanır.
65
Başvuru ve Özel Dedektiflik Ruhsatı Alma
MADDE 6. — özel dedektiflik ruhsatı almak için kişinin durumunu belirten bir dilekçe, adlî
sicil kaydı, ikametgâh ilmühaberi, nüfus hüviyeti cüzdanı örneği ve lüzumlu görülüp istenecek
diğer belgeler ile "İl özel Dedektifler Komisyonu"na müracaat etmesi gerekir.
İl Özel Dedektifler Komisyonunca yaptırılacak güvenlik soruşturması ve komisyon görüşü,
dosyası ile "İçişleri Bakanlığı Özel Dedektifler Kurulu"na gönderilir.
İl Özel Dedektifler Komisyonu güvenlik soruşturması ve görüşünün olumlu bulunması,
kişinin bağlı bulunduğu kurumdaki özlük dosyasının müspet olması ve İçişleri Bakanlığı Özel
Dedektifler Kurulunun güvenlik soruşturması ve görüşünün olumlu bulunması halinde, müracaat sahibine İçişleri Bakanlığı özel Dedektifler Kurulunca "Özel Dedektiflik Ruhsatı" verilir.
Karar ve Karara İtiraz Hakkı'
MADDE 7. — İl özel Dedektifler Komisyonu; başvuru tarihinden İtibaren 30 gün içerisinde işlemleri tamamlayarak, dosyayı görüsü ile birlikte İçişleri Bakanlığı özel Dedektifler
Kuruluna göndermekle görevlidir.
İçişleri Bakanlığı özel Dedektifler Kurulu, dilekçe ve dosyanın varış tarihinden 45 gün
içinde ruhsatı tanzim ederek vermek ya da reddolunmuşsa, sonucu müracaat sahibine bildirmek durumundadır.
Aday, kararla ilgili olarak idarî yargı merciine başvurabilir.
Yemin
MADDE 8. — Ruhsat almaya hak kazanarak, özel dedektiflik mesleğine kabul edilen özel
dedektife ruhsatname verilirken, İçişleri Bakanlığı özel Dedektifler Kurulu Başkanı ve üyeleri
önünde aşağıdaki şekilde yemin ettirilir.
"Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve kurallarına uygun davranacağıma namusum ve
vicdanım üzerine ant içerim."
Ruhsatın Asılma Mecburiyeti - Hüviyet Cüzdanı - Belgelerin Basımı
MADDE 9. — özel dedektiflik ruhsatı, özel dedektiflik bürolarında kolayca görülebilecek
Özel dedektiflere ayrıca ruhsatlı olduklarım kanıtlamaları için, İçişleri Bakanlığı Özel Dedektiflik Kurulunca "Özel Dedektif Hüviyet Cüzdanı" verilir.
Verilecek özel dedektiflik ruhsatı, özel dedektiflik hüviyet cüzdanı ve İl Dedektifler Komisyonunca özel araştırma ajanları ve diğer personele verilecek kimlik kartlarının biçim, şekil, renk
ve diğer hususiyetleri, İçişleri Bakanlığı Özel Dedektifler Kurulunca tespit olunur ve bastırılır.
Ruhsat ve kimlik kartlarında fotoğraf, tarih ve kimlik numarası ile yetkili imza ve soğuk
damga bulunur.
İl Özel Dedektifler Komisyonu
MADDE 10. — İllerde, özel dedektifler, özel araştırma ajanları ve diğer personelle ilgili
işlemleri yürütmek üzere "İl Özel Dedektifler Komisyonu" oluşturulur.
Komisyon; vali veya görevlendireceği vali yardımcısının başkanlığında İl emniyet müdürü ya
da görevlendireceği bir emniyet müdürü, il Cumhuriyet Başsavcısı ya da görevlendireceği bir
Cumhuriyet Savcısı, emniyet müdürlüğü güvenlik şube müdürü ile asayiş şube müdüründen
oluşur.
Komisyonun raportörlük işleri Güvenlik Şube Müdürlüğünce yürütülür.
İçişleri Bakanlığı Özel Dedektifler Kuru/u
66
MADDE 11. — İl Özel Dedektifler Komisyonunun güvenlik soruşturması ve görüşü ile özlük
dosyası sonuçlarına göre, kişi hakkında güvenlik soruşturması yapmak ve nihaî karan vermek
üzere "İçişleri Bakanlığı Özel Dedektifler Kurulu" oluşturulur.
Kurul; içişleri Bakanlığı Müsteşarının başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek
bir müsteşar yardımcısı ve bir genel müdür ya da bir genel müdür yardımcısı ile İçişleri
Bakanlığınca seçilecek bir genel müdür ya da genel müdür yardımcısı ile Emniyet Genel Müdürü ya da görevlendireceği bir Genel Müdür Yardımcısından oluşur.
MADDE 12. — Özel dedektif unvanını kazanmış ruhsatlı kişi tarafından işyeri olarak "Özel
Dedektiflik Bürosu" açılır.
Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaraları, diğer haberleşme
sistemlerine ait bilgiler, İstihdam olunacak personelin açık kimlikleri, işyerinin hizmete açılmasından 7 gün önce bir dilekçe ile birlikte İl Özet Dedektifler Komisyonuna bildirilir.
Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin işten ayrılması ya da çıkarılması veya
yeni personel alınması gibi değişiklikler de yine 7 gün içerisinde yazılı olarak komisyona bildirilir.
Birden çok özel dedektif, çalışmalarını bir ortak özel dedektiflik bürosu şeklinde birleştirebilirler.
Özel Araştırma Ajanları
MADDE 13, — Özel dedektiflik bürolarında, özel dedektiflere yardımcı olmak üzere "Özel
Araştırma Ajanları" istihdam edilebilir. Bunlar Özel dedektiflerin verdiği inceleme, araştırma,
soruşturma, takip - tarassut ve koruma hizmetleri gibi işleri yürütürler.
Özel Araştırma Ajanlığına Kabul Şartları
MADDE 14. — özel araştırma ajanlığı mesleğine kabul edilebilmek için;
b) En az bir özel dedektif tarafından, hakkında Özel araştırma ajanı olabilir diye olumlu
rapor verilmiş bulunmak,
c) Askerliğini yapmış bulunmak,
d) En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
e)
f) Beşinci maddeye göre engel bir hali bulunmamak.
(En az 10 yıl çalıştıktan sonra kendi isteği ile ayrılmış ya da emekli olmuş bulunan Emniyet
Hizmetleri Sınıfı Personeli ve Adalet Bakanlığı personeli ile jandarma astsubayları İçin lise
veya dengi okul mezunu olma şartı aranmaz. Bunlar için ortaokul mezunu olmak yeterlidir.)
Özel Araştırma Ajanlığına Başvuru
MADDE 15. —Adayların; bir dilekçe, en az bir özel dedektif tarafından, özel araştırma
ajanı olabilir diye verilmiş olumlu rapor, adlî sicil kaydı, ikametgâh ilmühaberi, nüfus hüviyet
cüzdanı örneği ve lüzumlu görülüp istenecek diğer belgelerle birlikte İl Özel Dedektifler Komisyonuna müracaat etmesi gereklidir.
67
İl Özel Dedektifler Komisyonunca haklarında yaptırılacak güvenlik soruşturmasının olumlu
bulunması halinde, kendilerine "özel Araştırma Ajanı Hüviyet Cüzdanı" ve il makamınca "Silah Taşıma Ruhsatı" verilir.
Karar ve Karara İtiraz Hakkı
MADDE 16. — İl Özel Dedektifler Komisyonu, özel araştırma ajanlığı başvurusuna, başvuru
tarihinden itibaren 30 gün içerisinde olumlu ya da olumsuz cevap vermekle yükümlüdür.
Aday, kararla ilgili olarak idarî yargı merciine başvurabilir.
Özel Araştırma Ajanlarının Bağlı Olarak Çalışmaları İlkesi
MADDE 17. — Özel araştırma ajanları ancak, bir özel dedektife bağlı olarak, özel
dedektiflerce kurulmuş bürolarda, onların direktifleri doğrultusunda görev yaparlar.
Müstakilen Özel dedektiflik bürosu açamaz, çalışamazlar.
MADDE 18. — Özel dedektif bürolarında, idarî İşlerde istihdam edilmek üzere personel,
sair işlerde çalıştırılmak üzere müstahdemler İstihdam olunabilir. Bu kişilerin, bu
hizmetlerde çalıştırılabilmeleri için adlî sicillerinin temiz, İl Özel Dedektifler Komisyonunca
haklarında yapılacak güvenlik soruşturmasının olumlu bulunması şarttır.
Bu kişilerin İşe başlatıldıktan sonra, 7 gün içinde özel dedektif tarafından İl Özel Dedektifler Komisyonuna dilekçe İle başvurulan yaptırılır. Dilekçeye ekli olarak adlî sicil raporu, ikametgâh ilmühaberi, nüfus hüviyet cüzdanı örneği ve gerekli olup istenecek diğer belgeler verilir.
Haklarında, İl özel Dedektifler Komisyonunca olumsuz karar verildiği, özel dedektife bildirilir bildirilmez, bu kişilerin işyerinden ilişikleri kesilir ve durum 7 gün içinde İl Dedektifler
Komisyonuna yazılı olarak bildirilir.
Bu personelin işe başlama ve işten ayrılmaları ya da çıkarılmaları 7 gün içerisinde İl Özel
Dedektifler Komisyonuna bildirilir.
Bunlardan idarî hizmetlerde istihdam edilecek personelle İl Özel Dedektifler Komisyonunca "Özel Dedektiflik Kâtibi Hüviyet Cüzdanı" müstahdemlere "Özel Dedektiflik Hizmetlisi
Hüviyet Cüzdanı" verilir.
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Ajanlarının Görev ve Çatışma Alanları
MADDE 19. — Özel dedektifler ve istihdam ettikleri Özel araştırma ajanları müşterilerinin;
a) Aile fertleri (karı - koca - çocuklar - akrabalar) arasındaki her türlü özel İlişkileri,
b) Aile fertlerinin ikinci şahıslarla olan sosyal, ekonomik, politik ve her türlü ilişkilerini
c) Aile fertlerinin tutum ve davranışları ile yaşama tarz ve biçimlerini,
d) Okul çağındakilerin ders ve okula devam durumlarını, kötü alışkanlıklara meyilli olup
olmadıklarını,
e) Aile fertlerinin başkaları ile gayrimeşru bir hayat tarzı veya iş düzeni sürdürüp sürdürmediklerini,
(f) Müşterisi tarafından hakkında bilgi ve delil toplanması istenen kişiler hakkında; kikinin
kimliği, servet durumu, alışkanlıkları, tutum ve davranışları, mizacı, İşi ve durumu, meşgaleleri, işrete düşkün olup olmadığı, dürüstlük ve seciye sağlamlığı, inanırlığı, bilgi ve beceri-
68
leri, güvenirliği, sadakati, faaliyetleri, siyasî tutum ve davranışları, hangi dernek ve gruplar
içinde bulunduğu, eylemleri, herhangi bir suçtan hüküm giyip giymemiş bulunduğu, İkamet
ve iş adresleri gibi hususların belirlenmesini,
g) Kaybolmuş ya da adresi bilinmeyen kişilerin bulunmasını, adreslerinin tespit edilmesini,
h) Kaybolmuş ya da çalınmış malların bulunmasını,
i) Korunması İstenen kişi ya da kuruluş, bina, her türlü tesis ya da malın korunmasının
sağlanmasını,
j) Ticarî bir firma, fabrika, imalathane, ya da her türlü işyerinde çalışan her kademedeki
personelin, dürüstlük ve güvenirliliklerinin, İşverene karşı tutum ve davranışlarının, işveren
aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp yapmadıklarını, -çalışanları işveren aleyhinde kışkırtıp kışkırtmadıklarının tespit olunmasını,
k) Özellikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza, acenta, süpermarket ve
her türlü işyerinde; çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal kaçırmalarım, mevcut
taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerini kollamak ve önlemek, bilgi ve belgelerle rapor
düzenlemek görevleri olup;
1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununa göre, hâkim karan ile yapılacak işler hariç,
müşterilerinin talepleri üzerine araştırma ve inceleme yapıp rapor hazırlayacakları konular
çalışma alanlarını teşkil eder.
Umuma Açık Yerlerde Araştırma İnceleme Yapma Yetkisi
MADDE 20. — özel dedektifler ve İstihdam ettikleri özel araştırma ajanları, çalışmalarını
sürdürebilmek, araştırma ve incelemelerde bulunabilmek amacıyla, umuma açık yer olarak
nitelendirilen bilumum yerlerde, bu yerlerin açık bulundurulduğu saatler dâhilinde girmeye,
araştırma ve inceleme yapmaya, bu yerlerde her ne nam altında olursa olsun hizmet gören kişiler ile bu yerlerin yetkili yöneticisi durumunda olan şahıs ve işyeri sahiplerinin bilgilerine başvurmaya yetkilidirler.
Kişileri ifade almak üzere bürolarına davet edemez, zor kullanamazlar.
Özel dedektif ve Özel araştırma ajanlarını, bu yerlere sokmamakta direnen, araştırma ve
incelemelerde bulunmalarını engelleyenler hakkında, genel zabıtanın görevini engelleyenlere uygulanan cezaî hükümler aynen uygulanır.
Böyle bir engellemenin yapıldığı, görevli zabıtaya bildirildiğinde zabıta el koyar. Özel dedektif veya özel araştırma ajanının inceleme ve araştırmalarını sürdürmesine yardımcı olur. Yapılan engellemeyi olay yerinde tanzim edeceği bir tutanakla tespit edip adlî makamlara bildirir.
Bilgileri Açıklama Yasağı ve Doğru Bilgi Verme tikesi
MADDE 21. — Özel dedektif, özel çalışmaları sonucu edindiği bilgileri kimseye açıklamaz.
Müşterilerinden başka hiç kimseye sır ifşa edemez, ancak resen takibi gerekli bir suç işlendiği
yolunda bilgi edindiğinde, bilgi ve belgeleri bulunduğu yer Cumhuriyet Savcılığına İnli kal
ettirmekle mükelleftir. (Takibi şikâyete bağlı suçlar hariç)
Özel dedektifler, İşverenine ya da müşterisine bile bile hilafı hakikat bilgi ya da rapor
veremezler.
Özel dedektiften başka hiç kimse bir müşteriye yazılı rapor veremez.
MADDE 22. — Özel dedektif, bu kanun ve diğer kanunlar gereğince kendisine verilmiş
görev ve yetkiyi ihmal edemez veya kötüye kullanamaz.
Görevini ihmal eden, yetkilerini kötüye kullanan özel dedektifler Türk Ceza Kanununu:
230 ve 240 inci maddeleri gereğince cezalandırılırlar.
69
MADDE 23. — Özel dedektifler, özel araştırma ajanları ve her ne nam akında olursa d-sun
istihdam ettikleri kişiler zabıtanın görevini aksatıcı, engelleyici tutum ve davranışlarda
bulunamazlar.
Bu hallerinin tespit edilmesi halinde, genel zabıtanın görevini engelleyenlere uygulanan
cezaî hükümler aynen bunlara da uygulanır.
MADDE 24. — Özel dedektiflik onuruna yahut meslek ahlakına uymayan tutum ve davranışlarda bulunanlara, görevini yapmayan veya görevinin gerektirdiği dürüstlüğe uygun şekilde davranmayanlar hakkında bu kanunda sayılan disiplin cezalan uygulanır.
Disiplin Cezaları
MADDE 25. — Disiplin cezaları şunlardır;
a) Kınama: Tutum ve davranışlarda kusurlu sayıldığının özel dedektife bildirilmesidir.
b) Para Cezası: Elli bin liradan beş yüz bin liraya kadar para cezası.
c) İşten Çıkarma: Özel dedektifin bir aydan az ve bir yıldan fazla olmamak üzere mesleğini
yapmaktan yasaklanmasıdır.
d) Meslekten Çıkarma: Özel dedektiflik ruhsatı ve özel dedektiflik hüviyet cüzdanının
Bu madde hükümleri, II Dedektiflik Komisyonunca özel araştırma ajanlarına da aynen
uygulanır.
Cezaların Uygulanma Şekli
MADDE 26. — Bu Kanunun 21 inci maddesi hükümlerine uymayanlara ilk defasında kınama, ikinci defasında para cezası (İl Dedektifler Komisyonunca) verilir.
Bu Kanunun 21 inci maddesi hükümlerine uymamayı itiyat haline getirenlerle zabıtanın
görevini aksattığı ya da engellediği tespit olunanlara (il Özel Dedektifler Komisyonu - içişleri
Bakanlığı Özel Dedektifler Kurulunca) işten çıkarma cezası uygulanır.
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Ajanlarına Karşı İslenen Suçlar
MADDE 27. — Görev sırasında veya yaptığı görevden dolayı özel dedektif ya da özel araştırma
ajanlarına karşı işlenen suçlar hakkında, bu suçların genel zabıtaya karşı işlenmesine ilişkin
hükümler aynen uygulanır.
MADDE 28. — Dedektiflik ücreti, dedektifin sunacağı hizmetlerin karşılığı olan meblağı
ifade eder.
İş takibi ve her türlü danışma ücretleri hakkındaki anlaşmaların yazılı şekilde olması şarttır.
MADDE 29. — İş sahibi, ilk anlaşmayı yaptığı özel dedektifin yazılı muvafakatini alarak
İş sahibi, ilk özel dedektifin muvafakatini kendisine tevdi veya tebliğ edilecek bir yazı ile
en az bir hafta süre vererek talep eder. Özel dedektif bu süre İçerisinde cevap vermemişse muvafakat etmiş sayılır.
70
İlk özel dedektifin muvafakat etmemesi halinde, sözleşme kendiliğinden sona erer. İş sahibi muvafakat etmeyen özel dedektife ücretin tamamını ödemekle yükümlüdür.
Özel Dedektifin İşi Takipten Vazgeçmesi, Azli ve Ücretin Gününde ödenmesi
MADDE 30. — Üzerine almış olduğu işi haklı bir neden olmaksızın takipten vazgeçen özel
dedektife hiçbir ücret ödenmez ve peşin olarak alınmış para da iş sahibine geri ödenir. Özel
dedektifin azli halinde ücretin tamamı verilir. Ancak özel dedektif kusur veya ihmalinden
dolayı azledilmişse ücretin ödenmesi gerekmez.
Anlaşmaya göre özel dedektife peşin verilmesi gereken ücret ödenmezse, özel dedektif işe
başlamakta zorunlu değildir. Bu nedenle doğabilecek her türlü sorumluluk iş sahibinindir. Yazılı sözleşmedeki diğer ödeme şartlarının yerine getirilmemesinden dolayı özel dedektif İşi takip etmek ve sonucu elde etmekten mahrum kalırsa, sorumluluk bakımından aynı hüküm uygulanır.
İş Sahibinin Adresi
MADDE 31. — İş sahibinin sözleşmede verdiği adres Özel dedektif tarafından yapılacak her
tebliğ, kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç üç gün içinde, iş sahibi tarafından
taahhütlü olarak özel dedektife bildirilir.
İş sahibinin adresine gönderilebilecek yazıların tebliğ edilmemesinden veya adres değişikliklerinin bildirilmemesinden doğan sorumluluk iş sahibine aittir.
Dava ve Takip Dosyalarının İncelenmesi
MADDE 32. — Dava ve takip dosyaları, özel dedektifler, özel araştırma ajanları yahu
taraflarca mahkeme ve icra kalemlerinde incelenebilir.
Dosya Tutma
MADDE 33. — Özel dedektifler, üzerlerine aldıkları her iş yahut yazılı bilgi ve mütalaasına
başvurulan her husus hakkında, düzenli bir dosya tutmakla yükümlüdürler.
Reklam Yasağı
MADDE 34. — Özel dedektiflerin, tabelalarında, basılı kâğıtlarında ve ilanlarında özel
dedektiflik ve akademik unvanları dışında, unvan ve sıfat kullanmaları yasaktır.
Özel Dedektiflik ve Avukatlık Mesleğinin Bir Arada Yapılamayacağı tikesi
MADDE 35. — Adalet Bakanlığı veya diğer yargı organları Hâkimler Sınıfı personelinden
olup, Özel dedektiflik ruhsatı almış bulunan kişiler, aynı zamanda hem avukatlık, hem de özel
dedektiflik yapamazlar. Bunlardan birini tercih etmek zorundadırlar.
Yürürlük
MADDE 36. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme MADDE 37. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
71
20.01.1994
İKİNCİ OTURUM Açılma Saati: 14.00
BAŞKAN: Başkan Vekili Mustafa Kalemli
KÂTİP ÜYELER: Abbas İnceayan (Bolu), Ali Günaydın (Konya)
22. — İstanbul Milletvekili Orhan ERGÜDER'in Özel Dedektiflik Kanunu Teklifi ve Adalet
ve İçişleri komisyonları raporları (2/2) (S. Sayısı: 246) (1)
BAŞKAN — 16 ncı sırada yer alan, İstanbul Milletvekili Orhan ERGÜDER'in özel Dedektiflik.
Kanunu Teklifi ve Adalet ve İçişleri komisyonları raporlarının görüşülmesine geçiyoruz.
Komisyon ve Hükümet hazır, görüşmelere başlıyoruz.
Komisyon raporunun okunup okunmamasını oylarınıza arz ediyorum. Komisyon raporunun
okunmasını kabul edenler,.. Etmeyenler... Komisyon raporunun okunması kabul edilmemiştir.
Teklifin tümü üzerinde Anavatan Partisi Grubu Adına İstanbul Milletvekili Sayın Orhan
ERGÜDER, buyurun efendim, (alkışlar)
Süz sizin, mikrofon da sizin Sayın ERGÜDER; buyurun.
ANAP GRUBU ADINA HALİL ORHAN ERGÜDER (İstanbul) — Sağ olun beyefendi.
Efendim, berveçhi âti arz edeyim,
BAŞKAN — Yalnız, öz Türkçe, Anayasa diliyle konuşacağız efendim.
HALİL ORHAN ERGÜDER (Devamla) — Hayatta hiçbir şeyden umudunuz kesilmesin.
Demokratik sistemde mutlak surette çare var. Bugün bana piyango çıktı. Ama bu piyango değerli Grup Başkan vekillerinin, değerli partilerin yardımıyla gerçekleşti. Sayın Erdal İnönü Beyefendi yolda beni görüyor "bugün kanun teklifinizi görüşeceğiz galiba" diyor. Aman ne güzel
şey yarabbi bu... Tarafların anlaşmasıyla; ama neden... Çünkü bu, apolitik bir kanun teklifidir.
Tam 720 gün evvel, kendi tetebbuatımla ceza davalarına giren çıkan avukat olarak, vatandaş
olarak, toplumun bir kanuna ihtiyacı olduğunu hissettim. Uzun araştırmalardan sonra bu
kanun teklifimi verdim. İyi bir TV seyircisiyim, biraz da polis ve macera filmlerine çok düşkünüm, vatandaşın mağdur olmasından da hiç hoşlanmam. Emekli maaşını almak için Yapı
Kredi Bankasının önüne gelen veyahut sair bir bankanın önüne gelen ve üç ay bekleyen bir
garip emekli hanımın, biraz sonra hırsızlar tarafından tüm maaşının çalınmasının ıstırabını
duymuş bir insanım. Ne kadar feci işlerdir, tasavvur edin.
17 nci ve 18 inci Asırda başlayan sanayileşme, dünyanın en güzel memleketi olan Türkiye’mizde
de düzeni bozmaya başladı. Tasavvur edin, Anadolu'nun birçok köylerinde ve şehirlerinde
kapılar açıktır. Benim bilebildiğim kadarıyla Şile'de kapılar açıktır, gece dahi açıktır. Hırsız,
uğursuz yoktur ki... Ama zaman içerisinde birtakım mübadeleler sebebiyle ve ihtiyaç
sorunuyla -onu da kabul ediyorum- yanlış eylemler başlamış ve devleti de rahatsız etmiştir,
İşte burada, devletin, egemen güçlerine katiyen dokunmamak şartıyla iz sürmek mülahazasıyla, Avrupa ve Amerika'da özel dedektiflik müesseseleri -yasaları ihlal etmemek şartıyla- çok
revaç bulmuştur. Tasavvur buyurun, değerli Türkiye Büyük Millet Meclisinin iki güvenliği vardır.
Bizim güvenliğe ihtiyacımız var mı? Ne yapıyoruz burada? Memleketin hizmetindeyiz. Buna
rağmen Türkiye Büyük Millet Meclisinde vukuu muhtemel olayları önlemek için dış güvenlik
asker, İç güvenlik de polis tarafından sağlanmaktadır.
Bendeniz takdim ettiğim teklifimde, emniyet mensubu olarak senelerce çalışmış, hal ve
gidişinde kötü bir puanı olmayan namuslu -hepsi namusludur- ve şerefli emniyet mensuplarının, muayyen bir hizmet süresi sonunda görevlerinden ayrılmalarından sonra bir adi şirket veya firma kurabilmeleri imkânını getiriyorum,
Ne gibi işler yapabileceklerdir? Beyefendiler, tasavvur edin, sanayi hırsızlıkları, know-how
hırsızlıkları, plan hırsızlıkları başladı bütün dünyada. En ümit etmediğiniz zamanda fabrikanızda büyük aksamalar meydana geliyor.
BEDRETTİN DOĞANCAN AKYÜREK (İstanbul) — Çevre hırsızlığı başladı,
HALİL ORHAN ERGÜDER (Devamla) — Evet, iyi buyurdunuz Bakanım.
Bu konuda "Ne olacak yani, devlet uğraşamaz mı?" denilebilir. Hayır, devlet herkesin arkasına
bir polis koyamaz. Devletin bu meşru güçlerinin yanında gene aynı membadan gelmiş şerefli ve
bilgili bu insanların, devletin gücünün durduğu bir yerde -ki, gece saat 24.00'te durdu farz
edin; ama sabaha karşı bu iz sürme devam eder- devreye girmeleri yararlı olur.
72
Bir tipik misal İstanbul'da bizim muhitimizde olmuştur: Çok cici bir ailenin çocuğu, uzun
zamandan beri yemek yemez hale gelmiş; zayıflıyor, dert anlatmıyor. Ebeveynleri; ana ve baba
telaşa düşüyor. Arkadaşlarına soruyorlar çocuklarının durumunu, bir cevap alamıyorlar; ne
yapsınlar? En nihayet -zaten bu fikir de evvela buradan doğdu bendenize- eski polislerden bir
tanesine rica ediyorlar, "Şunu takip et" diyorlar, polis de şaşırıyor. Koca İstanbul'da insan
güzide evladını nereden takip etsin?
Beyefendiler, dikkat ediniz, üç gün süren bir iz sürmekten sonra, maalesef çocuğun uyuşturucu
müptelası olmak üzere olduğu tespit ediliyor. Polis gelip durumu babasına söylüyor. İşte bir
hizmet ve o çocuk daha müptela olmadan kurtuldu uyuşturucudan.
Efendim, "Polise söylenebilirdi durum" denilebilir; ama bizde bu konuda önleyici sistem yok Sayın eski ve yeni içişleri Bakanlarım gayet iyi bilirler- olsa bile, yüzlerce binlerce vakanın
arkasında polisin iz sürmesine imkân yoktur, polisin imkânları mahduttur. İste burada
devreye bu bürolar girmektedir.
Efendim şöyle itirafta bulunayım: Halen İstanbul, Ankara, İzmir, Adana ve Eskişehir'de 70
tane dedektiflik bürosu kurulmuş; ama maalesef, illegal çalışıyor. Yine maalesef, Türkiye'de
kanunları biz, sosyal gelişmelerden sonra çıkarıyoruz. İşte lütfederseniz ve bu teklif
kanunlaşırsa, yine arkadan gelecek ve bu büroları da meşru hale getirecektir. Bu teklif
kanunlaşırsa neler olacak? Ben iddia ediyorum ki, 20 bin istihdam yaratacaktır. Bugün şerefli
Türk polisi emekli olduktan sonra hayatını devam ettirebilmek için maalesef bar ve
pavyonlarda body guard'lık yapmaktadır. Çok hazin olan bu durumu tespit ettim; sürünüyor,
günah... Bunların bilgi, birikim ve tecrübelerinden istifade etmek bizim hakkımızdır. Esas
meşru kuvvetlerimizden olan emniyetimizin çözemediği bazı meseleleri bunlar çözecek güçte
insanlardır; çünkü, vaktiyle emniyette çalışmışlardır. Bunların yanında diğer meslek sahiplerinden hâkimleri, avukatları da sokuyoruz teklifin içine. Jandarmalar da girebilir; çünkü onlar
da, o kanaldan gelmişlerdir. Cümleyi biraz iddialı söylediğim için beni affedin, bu teklif,
kanunlaşıp da bu istihdam yaratıldıktan sonra inanıyorum ki, terörün azalmasına yüzde 5 tesir icra edecektir, inanıyorum; çünkü o kadar kuvvetli dedektifler var ki bizde, tabii meşru
kuvvetler, hükümet veyahut da sair eşhas, anlaşmak suretiyle bu dedektiflerle çeşitli izler de
sürebilirler ve bunlar -daha fazla ileri çıkmıyorum- terörün azalmasında yüzde 5 nispetinde
yardımcı olurlar; en zayıf ihtimalle, tecrübeleriyle yardımcı olurlar.
Bu kanun teklifi apolitik bir tekliftir; sizin iradenize bağlıdır. Eğer lütfeder kabul ederseniz,
ben mutlu olurum. Bu Parlamentoya geldim ve bir kanun çıkarmaya muvaffak oldum diye
çocuklarıma miras bırakırım.
Saygı ve sevgilerimi sunarım efendim. (Alkışlar)
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın ERGÜDER.
Refah Partisi Grubu adına, Sayın Lütfü Esengün; buyurun.
RP GRUBU ADINA LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) — Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar;
öze! Dedektiflik Kanun Teklifi üzerinde görüşlerimi Grubum adına kısaca arz etmek üzere
huzurunuzdayım; hepinize saygılarımı arz ediyorum.
Sayın ERGÜDER'in getirdiği bu teklifle, hukukumuza yeni bir müessese geliyor, özel dedektiflik müessesesi. Bugüne kadar tecrübesi yapılmış değil ve bu teklif benim bazı endişelerimi
de beraberinde getiriyor. Önce, hemen şunu söyleyebilir miyiz?; bu kanun teklifini kabul edersek, mesela, özel dedektiflik bürosu kurmak suretiyle -böyle yapılmak isteniyor diye kesinlikle
söylemiyorum ama, bir endişe olarak hatırımıza geliyor- çek ve senet mafyasını yasallaştırma
gibi bir yanlışlığa acaba alet olabilir miyiz? Sayın ERGÜDER "şu anda 70 civarında Özel
dedektiflik bürosu çalışıyor" dedi. Bunlar ne nam altında, nasıl çalışıyorlar, ben şahsen pek
bilemiyorum; ama çalıştığını bildiğimiz bir başka müessese -gayri meşru ve gayri kanunî- çek
ve senet mafyasıdır.
Refah Partisi Grubu olarak bu Kanunun çıkmasına destek veriyoruz; ancak, tabiatıyla,
ileride, uygulamada birtakım yanlışlıklar ve aksaklıklar olabilir; bunların düzeltilmesi için de
gayret göstermemiz lazım ve biran evvel aksak tarafların düzeltilmesi lazım düşüncesindeyiz.
İsmi Özel Dedektiflik Kanunu Teklifi de olsa, burada getirilen, bizim yıllardan beri Amerikan
filmlerinde seyrettiğimiz gibi bir dedektiflik müessesesi değildir, "Dedektif" ismini vereceğimiz
şahısların ve büroların özellikle adlî zabıtayla ilgili bir görevi yok; sadece 19 uncu maddede
görevleri sayılmış, aile fertlerinin durumlarının araştırılması gibi. Acaba benim oğlum bugün
73
nerede ne yaptı veya kötü yollara saptı mı diye peşine bir dedektif takma imkânımız olacak
veya -inşallah olmaz ama- birbirinden şüphelenen eşlerin birbirinin peşine dedektif takması
da bu maddenin (a) bendine göre mümkün.
Ayrıca, süresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerinin tespiti... Gayet güzel düşünülmüş
kaybolmuş ya da çalınmış malların bulunması da var. Bu işi şimdi nispeten medyumlar
yapıyor; ama inşallah daha yasal şekilde bu bürolar yapacaktır. Hepsini okumaya gerek yok,
sonuç itibariyle, adlî zabıtayla ilgili dedektiflere verilen hiçbir görev yok. Özellikle bu kurumlar çalışmaya başladıktan sonra, cumhuriyet savcılıklarıyla olan münasebetleri nasıl temin edilecek, nasıl düzenlenecek, polisle olan münasebetlerinde birtakım sıkıntıların çıkması muhtemeldir. Bunların tertibi, düzene sokulması nasıl olacak; bu konulan iyice düşünmemiz
lazımdır.
Özellikle bu dedektifler tarafından tespit edilen delillerin yargıdaki değeri ne olacaktır. Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanununda bununla paralel birtakım değişikliklerin yapılması da gerekir
kanaatindeyim.
Maddelerde tek tek söz almaya gerek duymadan, yine "Özel Dedektifliğe Engel Haller başlığı
altında 8 inci madde var; bu maddenin (b) fıkrasında "Kesinleşmiş bir disiplin kararı
sonucunda devlet memuru olma niteliğini kaybetmiş olanların özel dedektif
olamayacaklarından bahsediliyor. Halbuki öte tarafta, 7 nci maddede de, en az onbeş yıl fiilen
serbest avukatlık yapmış olanların da özel dedektifliğe kabul edilmeleri şartı var; ancak,
disiplin sebebiyle kayıtlı olduğu barodan kaydı silinen avukatların özel dedektiflik
yapamayacakları yolunda maddede herhangi bir ibare yok; onun için, buraya böyle bir ilave
yapmak lazım. Bir disiplin suçundan ötürü barodan kaydı silinen İnsanın dedektiflik bürosu
açıp da, avukatlığı biraz da o şekilde yürütme ihtimali var. Maalesef, tabiatıyla, tatbikatta
gördüğümüz kötü örnekleri dile getirmek, işe de en kötümser noktasından bakmak
mecburiyetindeyiz. Yoksa inşallah, bu teklif kanunlaşırsa, bu haliyle tatbikatta birtakım
ihtiyaçlara cevap verir; ama kötü niyetli insanların, tabiatıyla, nispeten suiistimaline müsait
hükümler ihtiva etmektedir.
Ben, bütün bu endişelerime rağmen, özel dedektiflik kanun teklifinin, yasalaştığı takdir de,
yeni bir müessese getireceğine, uygulamada faydalı hizmetler yapılacağına kanaat getiriyorum
ve bu İtibarla da bir an evvel yasalaşmasını diliyor, hepinize saygılarımı arz ediyorum
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın ESENGÜN. Şahsı adına, Sayın Eler; buyurun efendim.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; öncelikle, hepinize
saygılarımı sunarım, görüşmekte olduğumuz bu yasa teklifini Meclise sunan değerli arkadaşım
Sayın Orhan ERGÜDER'e de teşekkür ederim. Sayın ERGÜDER, bu teklifi vermekle çok
yerinde bir görev yapmış, aynı zamanda bazı gerçekleri Hükümetin ve Parlamentonun gözler
önüne sermiştir. O bakımdan, bunun çok yararlı bir karar olduğunu da belirtmek isterim,
Yalnız, burada şunu da belirtmek istiyorum: Meclisteki milletvekilleri de, seçmen gibi, ne
yapacağını şaşırmış durumdadır. Yani, gündem o kadar çok değiştiriliyor ki, neye göre
hazırlanacağımızı, akşamları neye göre çalışıp, ertesi gün, parlamenter olarak, Mecliste
çalışmalarımızı nasıl sunacağımızı dahi kestiremiyoruz. Son günlerde belediye başkan
adaylarının adlarının açıklanmasında seçmen bazındaki karışıklıklar gibi, Mecliste de,
görüşmeler yapılırken hangi teklif veya tasarıların görüşüleceği artık bir piyango çekilişine
dönüştü.
Benim merak ettiğim konu şudur: Gündemde terör konusu varken, bununla ilgili yasa tasarısı
görüşülmüyor, özel radyo ve televizyonlarla ilgili yasa tasarısının birçok maddeleri geçmesine
rağmen geriye çekildiği için görüşmeleri yarıda kalıyor, ayrıca, il İdaresi Yasasında değişiklik
yapan tasarı 2 nci maddesine kadar görüşülmesine rağmen gündemden çıkarılıyor.. Bunlar
neden yarım bırakılıyor? Bunların, Meclisin çalışmalarını göstermesi bakımından ve kamuoyu
nezdinde parlamenter olarak bizlerin de aleyhine olduğunu belirtmek isterim.
Herhalde, İktidar, kendi milletvekillerinin burada olmadıklarını anladı, muhalefet kanatlarına
da hoş görünmek ve bir konsensüs sağlandığını göstermek İçin, Sayın ERGÜDER' in verdiği
teklifi gündeme getirdi.
74
Ayrıca, bu teklifin şu anda Meclise sunulması, Türkiye'de terörün nerelere kadar tırmandığının
da bir göstergesidir. Anladığım kadarıyla, İktidarın bu teklifi hemen gündeme almak "biz
mevcut güvenlik kuvvetleriyle, kolluk kuvvetleriyle, yani jandarmayla, polisle, iç güvenlik
elemanlarıyla ülkemizde yasaları uygulayamıyoruz, koruyamıyoruz" demek ve Sayın
ERGÜDER' in sunmuş olduğu yasa teklifine bir nevi kurtarıcı gözüyle bakmak anlamına
geliyor olsa gerek.
Değerli arkadaşlarım, ülkemiz coğrafyasına baktığımızda, yüzlerce köy boşaltılıyor, buralarda
güvenlik sağlanamıyor, bu hususlar bir kenara bırakılıyor; yine, kırsal kesimdeki olaylar,
hepimizin de üzülerek izlediği gibi, devam edip gidiyor; ama biz burada bunları bırakıyoruz,
özel dedektiflikle ilgili bir yasa teklifini gündeme getiriyoruz ve terörü bununla engelleyip güvenliği sağlayacağımızı umuyoruz. Bence bu, şu anda öncelikle ele alınması lazım gelen bir
\asa teklifi değildir. Bir nevi, ayaküstü yasa teklifi görüşmenin telaşı içinde olduğunu görüyorum.
Dün de burada izledik, doların anî tırmanışını hiçbir güç, hiçbir şey durduramadı; acaba,
bunu bu çıkaracağımız özel dedektiflik yasasıyla mı durduracağınızı umuyorsunuz?.. Onu da
anlayamıyorum.
MELİKE TUGAY HASEFE (İstanbul) — Bunların bu yasa teklifiyle ne alakası var?
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Bakınız değerli arkadaşlarım; ne özel dedektiflik size
biraz...
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN — Devam edecek misiniz?
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Bitmedi efendim.
BAŞKAN — Ama bu konuştuğumuz konunun dolarla falan ilgisi yok; lütfen toparlayın...
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Bir şeyi belirteceğim, bir şeyi vurgulayacağım efendim.
BAŞKAN — Toparlayın; vurgulamayı bırakın da, toparlayın,
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Sayın Başkan, toparlıyorum. Terör de her şey de
ekonomiyle ilgilidir.
Şöyle toparlayacağım: Bütün yabancı finans kuruluşları Türkiye'nin kredi itibarını düşürerek
Türkiye'yi kredi yönünden riskli ülkeler grubuna soktukları zaman, ilgili devlet büyüklerimiz
bu duruma üzülecekleri yerde, mesela Sayın Cumhurbaşkanımız "kaygılanacak bir şey yok"
diyor. Sayın Başbakan "sürpriz değil, zaten bekliyorduk" diyor. Sayın KARAYALÇIN "piyasalarda etkisi olmaz" diyor, Hazine Müsteşarımız da "negatif etkisi olmaz" diyor. Bu beyanlar, basından aldığım beyanlardır. Bu gibi beyanlarla kredi notunun düşüşünün önlenemeyeceği bellidir.
BAŞKAN — Sayın Eler?..
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Bağlıyorum efendim.
Özel dedektiflikle bağlayacağım.
BAŞKAN — Sayın Eler, bağlayalım lütfen... Biraz dışa çıktık da; dedektiflikleri unuttuk başka
şeylere geçtik.
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Giriyoruz efendim, dedektiflere ekonomik durumu nasıl
vereceğiz?..
BAŞKAN — Dedektifliklerin ekonomik durumunu Orhan ERGÜDER düşünmüş, kanunla
onları hallediyor zaten.
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Onu sormak İstiyorum Sayın ERGÜDER' den
BAŞKAN — Biz başka bir zaman düşünürüz doların durumunu, siz bağlayın efendim.
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Bağlıyorum efendim.
Yalnız şunu söylemek istiyorum: özel dedektiflerin seçiminde bilhassa hassas olmak gerekir. O
birimlerin, örneğin, Jandarma Genel Komutanlığının, Emniyet Genel Müdürlüğünün,
disiplin, idarî veyahut da adlî takibat neticesinde önceden attıkları veya cezalandırmış oldukları kişileri, siz, özel dedektifliğe alırsanız bu da bir sorun olur. Onun için, bunlar alınmadan
evvel kesinkes birimlerinin, yani, İçişleri Bakanlığımıza bağlı olan bu iki birimin ve bakanlığın
onayının alınması gerektiğine inanıyorum; artı, bunun içerisine hukuk mezunu olan arkadaşların, Kara Kuvvetlerinde görev yapmış, fizikî yönden yararlı olabilecek kişilerin alınmasında
daha doğrusu, özel güvenliğe kaynak olacak tüm bu personeli seçerken geçmişteki sicillerine
bakılmasında ve bu sicillerine göre alınmasında yarar olacağına inanıyorum ve bunun bir şekilde gerçekleşmesini umuyorum. Kendi birim amirlerinin onaylamadıkları kişilere bir ikinci
75
iş gibi verilmesinden ziyade, bu özel dedektifliği layıkıyla yapacak, o beceriye sahip arkadaşların
seçilmesinde yarar görüyorum.
Hepinize teşekkür ederim; Sayın ERGÜDER'e bilhassa tekrar teşekkür ederim.
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Eler.
Şahsı adına Sayın Ekrem Ceyhun, buyurun efendim.
EKREM CEYHUN (Balıkesir) — Sayın Başkan, Yüce Meclisin sayın üyeleri; hepinizi saygıyla
selamlıyorum,
Çok Muhterem Orhan ERGÜDER Beyefendiyi, böyle bir yasa teklifini Yüce Meclise getirmiş
olmasından dolayı tebrik ediyorum.
Bu yasa ile kanaatimce, yavaş yavaş, katılımcı ve çoğulcu, hürriyetçi demokratik düzene ulaşma
yönünde adım atılmaktadır, Bunun bir başlangıç olmasını öngörüyor, bu başlangıcı başka
tekliflerin takip etmesini temenni ediyorum.
Yüce Meclisin sayın üyeleri, hepimiz şundan emin olmalıyız ki, Türk Devletinin güvenlik güçleri,
başta kahraman silahlı kuvvetlerimiz olmak üzere, jandarması, polisi ve her türlü emniyet gücü,
her türlü dış ve iç tehdidi ortadan kaldırmaya yetecek güçtedir ve bunu her an için ispat
edebilecek seviyededir.
Getirilen bu yasa teklifiyle, bu güvenlik güçlerimize yardımcı bir hizmet eklenmektedir. Daha
önce. Yüce Meclis tarafından, malumunuz olduğu üzere, Özel Güvenlik Teşkilatı Yasası kabul
edilmiştir. Bugün bankalarımızda ve büyük sanayi tesislerimizde özel güvenlik güçleri vardır ve
bunlar silah kullanma yetkisine de sahiptirler; ancak, bu özel güvenlik güçlerinin görev yaptığı
özel teşkilatlarda İstihbarat toplayan herhangi bir birim söz konusu değildir. Bu yasa ile bu
eksiklik giderilmektedir. Keza, bu yasa ile bu özel sektör kuruluşlarımız tarafından toplanacak
olan istihbaratın devletin güvenlik güçlerine aktarılması sureliyle onların hizmetinin
kolaylaştırılması da öngörülmektedir. Bu bakımdan da, tekrar, ERGÜDER kardeşimize tebriklerimi sunuyorum, Yüce Meclisi en derin saygıyla selamlıyorum. (Alkışlar)
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Ceyhun.
Teklifin tümü üzerinde gruplar ve şahıslar adına yapılan görüşmeler tamamlanmıştır.
Teklifin maddelerine geçilmesini oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler...
Maddelere geçilmesi kabul edilmiştir. 1 İnci maddeyi okutuyorum:
Özel Dedektiflik Kanunu Teklifi
Amaç
MADDE I. — Bu Kanunun amacı, özel dedektifler ile özel araştırma görevlilerinin çalışma
BAŞKAN — 1 inci madde üzerinde, gruplar adına söz talebi olan? RP Grubu adına, Sayın
Ayhan; buyurun.
RP GRUBU ADINA CEVAT AYHAN (Sakarya) — Muhterem Başkan, muhterem üyeler;
görüşülmekte olan 246 sıra sayılı Özel Dedektiflik Kanun Teklifiyle ilgili olarak söz almış
bulunuyorum.
Muhterem arkadaşlar, önce, bu teklifi hazırlayıp, gündeme alınışına, müzakerelerine başlanmasına kadar fevkalade gayret gösteren Orhan ERGÜDER Beyefendiyi bu sabır ve
gayretinden dolayı tebrik ederim. Ayrıca, Danışma Kurulunun da bunu burada müzakere
etme imkânını vermiş olmasını, bu istikametteki mutabakatını da tebrik etmek gerekir.
Bu müessese, vatandaşlara sıkıntı veren, emniyet kuvvetlerimizin ve güvenlik güçlerimizin
yetişmekle zorluk çektiği -sayı itibariyle, iş yükü itibariyle- birtakım sahalarda ve belki de girmesinin mümkün olmayacağı birtakım sahalarda özel hizmet getirmektedir; fevkalade
faydalı olacağına da inanıyorum. Burada şunu ifade etmek istiyorum: Bugün mevcut
kanunların İşleyişinde hemen her sahada görülen sıkıntılar var; mesela -belki daha Önce de
konuştuk- çek senet müessesesi Türkiye'de bugün yürümüyor; tabii bu 1980 öncesinde
yürümüyordu, 1980 sonrasında yürümüyordu, bugün de yürümüyor; felç vaziyette ve biraz
evvel bir değerli arkadaşımızın ifade ettiği gibi, bunun için özel birtakım paralel hatlar, çeksenet mafyası dediğimiz hatlar oluşmuş ve bunlar fevkalade hunhar bir şekilde çalışıyorlar.
Bu Meclise düşen, bu tip tıkanık noktalan açmaktır, yeni, hizmet ihtiyaçlarını
müesseseleştirmektir. Bu teklifler Hükümetten de gelir, parlamenterlerden de gelir; ama
bunları, üzerinde zihin yorup olgunlaştırarak çalışır hale getirmek görevimizdir.
Biz burada bazı kanun tasarı ve tekliflerinin müzakeresinde muhalefet olarak itirazlarımızı dermeyan edince, engelleme yapar bir üslupta görülüyoruz, buna da üzülüyoruz; çünkü mil-
76
letvekili arkadaşlarımız -bendeniz kendi nefsim İçin konuşuyorum- buraya, engelleme
yapmak için değil, milletimizin refah ve saadetine hizmet vermek için geldik; ona sıkıntı veren
mevzuatları değiştirmek, dar gelen yerleri genişletmek, tıkanık yerleri açmak için geldik; Bu
anlayışa ihtiyacımız da var. Tabiî, bu anlayışın önce Hükümet kanadından gelmesi lazım ve
özellikle de sayın bakanlarımızdan gelmesi lazım.
Ben, bazı meselelerin komisyonlarda, yeterince, dikkatle müzakere edildiği kanaatinde değilim. Komisyonlarda çalışan bir kardeşiniz olarak söylüyorum, birçok mesele alelacele gelip
geçiyor ve maalesef, bizim komisyon düzenimiz de bir uzmanlıkla takviye edilmiş değil. Yeni
yapılacak içtüzükte bunu da dikkate almak lazım; yani, komisyonların, bir laboratuar gibi,
bir araştırma kurumu gibi çalışması, emrinde birtakım ihtisas sahasıyla ilgili uzmanların olması, birinci sınıf uzmanların olması ve orada üyelerin müzakerelere tam katılımının, içten ve
hazırlıklı katılımının sağlanması gerekir. Tabii bir üyenin, mensubu olduğu komisyonda, bir
uzman gibi, her şeye vakıf olması mümkün değil. Biz, politika yapan ve politik tercihlerle halkın ihtiyaçlarını bir araya getirerek ortaya koyan şahsiyetleriz. Uzmanlık da meseleyi çözmez;
uzmanların getireceği bilgileri vatandaşların ihtiyaçlarına uygun şekilde ifadelere
kavuşturmak, yorumlara kavuşturmak ve metin haline getirmek de komisyonların görevi
oluyor. Ben, bu yaklaşımın, insanımıza, milletimize sıkıntı veren her konuda ele alınması
gerektiğine, gerekirse uzun çalışmalar yapıp, olgunlaştırıp, komisyonlarla Hükümet
arasında, ilgilenen milletvekilleri arasında mutabakat sağlayıp, hizmeti de yolu da açan,
hizmeti iyileştiren, sıkıntı veren şeyleri kaldıran bir anlayış içinde, bu Meclisin çok şey
yapacağına da inanıyorum.
Maddelere geçildiğinde arz etmek İsterim. Burada bu özel dedektiflik kurumunun
çalışma sahasıyla ilgili bazı ilaveler daha yapılabileceği kanaatindeyim...
BAŞKAN — Sayın Ayhan, 1 inci madde üzerinde konuşuyorsunuz efendim...
CEVAT AYHAN (Devamla) — Teşekkür ederim; 1 inci maddeyle konuşmamı sınırlıyorum,
bilahare bunları arz ederim.
Muhterem arkadaşlar, her şeye rağmen, bu teklifin hayırlı olmasını diliyorum. Maruzatımı
ilgili maddede arz ederim.
Teşekkür ederim.
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Ayhan. Madde üzerinde başka söz İsteyen?.. Yok.
Önerge yok.
1inci maddeyi oylarınıza arz ediyorum : Kabul edenler... Etmeyenler... 1 inci madde kabul
edilmiştir.
2nci maddeyi okutuyorum:
Kuruluş
MADDE 2. — Özel dedektifler ve özel araştırma görevlileri ile özel dedektif bürolarında
kurulu, illerde İl özel Dedektiflik Komisyonları kurulur.
BAŞKAN — Madde üzerinde gruplar ve şahısları adına söz isteminde bulunan sayın üye?..
Yok.
Madde üzerinde önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir
3 üncü maddeyi okutuyorum :
MADDE 3. — Özel Dedektiflik Kurulu, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısının
başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek iki Genel Müdür Yardımcısı ile İçişler
Bakanlığı Emniyet Genel Müdür Yardımcısı, Jandarma Genel Komutan Yardımcısı ve Emniyet
Genel Müdürlüğü Asayiş Daire Başkanından oluşur.
BAŞKAN — Madde üzerinde gruplar ve şahısları adına söz isteminde bulunan sayın üye?..
Şahsı adına Sayın Eler, buyurun.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; söz almamın
amacının, demin de değerli arkadaşımın belirttiği gibi, kesinlikle bir engelleme olmadığını
öncelikle hatırlatmak isterim.
Maddeyi, dikkatle, hep birlikte incelersek eksikliği sizler de görecek ve takdir edeceksiniz.
"Özel Dedektiflik Kurulu, İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısının başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek iki Genel Müdür Yardımcısı ile İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel
Müdür Yardımcısı, Jandarma Genel Komutan Yardımcısı..." diyor.
77
Değerli arkadaşlarım, Jandarma Genel Komutan Yardımcısı korgeneral rütbesindedir; fakat
şu anda bir terfii Kara Kuvvetleri Komutanlığı almış ve Jandarma Genel Komutanlığında
bekleyen bir general terfi edememiştir. Genel Komutan Yardımcısı korgeneraldir; yoktur. O zaman bu kurula kim katılacak? Dolayısıyla bu teklif böyle yasalaşırsa bu bir eksiklik olacaktır,
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Kurmay Başkam diyelim ona,
HASAN BASRİ ELER (Devamla) — Sayın İçişleri Bakanım da bu durumu fark ettiler, O
zaman "Kurmay Başkanı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Daire Başkanından oluşur"
şeklinde düzeltilmesi gerekir.
Özel Dedektiflik Kurutunda görev alacakları, tabiî ki İçişleri Bakanlığı bilir. Sayın İçişleri
Bakanımızın da bunları tek tek bilmesine olanak yoktur; çünkü çok işi vardır, tek tek dosyalara bakamaz. Birimleri kimdir? Emniyet Genel Müdürlüğüdür, Jandarma Genel
Komutanlığıdır; hatta buna ilave olarak Sahil Güvenlik Komutanlığının da bu kurula
alınmasını öneriyorum. Çünkü ülkemizde en büyük kaçakçılık, en büyük olaylar sahillerden
oluyor; gözetmiyoruz. İşte Boğazda, İranlılara ait kaçak silah taşıyan İran gemisi yakalandı.
Dikkat ediniz, kara hudutlarında kaçakçılık çok azdır; en büyük kaçakçılık denizden yapılır.
Bu maddeyi düzenlerken Sahil Güvenlik Komutanlığı Kurmay Başkanını da ilave edelim,
onlar da bu kurulda yer alsınlar, hatta Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik
Komutanlıklarını Kurmay Başkanlarının yanında, onların her an dosyalarını takip eden, nasıl ki "Emniyet Genel Müdürlüğü Asayiş Daire Başkanı'' diyorsunuz- Jandarma Genel
Komutanlığının da Asayiş Daire Başkanı ve birimleri vardır; bu birimlerin dosyalarını tutar,
hangisinin başarılı olduğunu bilir, bu teklifin ülkeye sağlayacağı yararlar doğrultusunda en
yararlı kim hizmet edecek, onları bilir, ona göre tefrik eder. Niçin onları atıyorsunuz? O
nedenle, burada bir kopukluk olacaktır. Bu nedenle, bunların alınmasını öneriyorum.
Özetle, Emniyetten sonra, Jandarma Genel Komutanlığı Asayiş Daire Başkanını, bir de Sahil
Güvenlik Komutanlığı Asayiş Daire Başkanını alalım ki, korunmayan deniz hudutlarımızın
kollanmasında ve korunmasında, hiç olmazsa özel dedektiflerin de katkıları olsun.
Teşekkür ederim.
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Eler. Madde üzerinde görüşmeler tamamlanmıştır.
Madde üzerinde herhangi bir önerge yoktur. Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul
edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
4 üncü maddeyi okutuyorum:
İl özel Dedektiflik Komisyonu
MADDE 4. — İl özel Dedektiflik Komisyonu, Vali veya görevlendireceği Vali Yardımcısının
Başsavcısı veya görevlendireceği bir Cumhuriyet Savcısı, Jandarma Alay Komutanı veya
görevlendireceği bir kişi ve Emniyet Müdürlüğü Asayiş Şube Müdüründen oluşur.
Komisyonun raportörlük işleri Asayiş Şube Müdürlüğünce yürütülür. Komisyonun çalışma
usul ve esasları yönetmelikte gösterilir,
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.
Madde üzerinde herhangi bir önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir
5 inci maddeyi okutuyorum:
Özel Dedektif
MADDE 5. — Özel dedektif, gerçek ve tüzel kişiler adına, talep edilen konu ile sınırlı olarak
mevcut kanunlar çerçevesinde her türlü bilgileri toplayıp değerlendiren, araştırma ve inceleme
yapan gerçek ve tüzelkişilere karşı, her türlü tecavüzleri engelleyen veya defeden, kuruluş, bina,
mal ve eşyanın korunmasını sağlayan, bu görevleri sırasında bir suça muttali olduğunda
ilgilileri haberdar eden, bu arada suç kanıtlarının kaybolmamasını sağlayan ve bu Kanunla
verilen sınırlı yetkileri kullanan görevlidir.
BAŞKAN — Madde hakkında söz isteyen?..
URAL KÖKLÜ (Uşak) — Söz istiyorum.
BAŞKAN — 5 inci maddeyle ilgili olarak mı konuşacaksınız efendim?
URAL KÖKLÜ (Uşak) — Evet efendim.
BAŞKAN — Buyurun Sayın Köklü.
URAL KÖKLÜ (Uşak) — Sayın Başkan, değerli milletvekili arkadaşlarım; özel Dedektiflik Yasa
Teklifinin 5 inci maddesinde, dedektif olmak isteyen kişilerde aranan hizmet süreleri aşağı
yukarı...
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — O 7 nci maddede...
78
BAŞKAN — Sayın Köklü, konuştuğunuz konu 6 ncı maddeyle ilgili. 5 İnci maddede de özel
dedektifin tarifi var.
URAL KÖKLÜ (Devamla) — Özür dilerim.
BAŞKAN — 6 ncı madde görüşülürken size tekrar söz vereyim.
Buyurun efendim,
CEVAT AYHAN (Sakarya) — Söz istiyorum Sayın Başkan.
BAŞKAN — 5 inci maddeyle ilgili söz mü istiyorsunuz?
CEVAT AYHAN (Sakarya) — Evet.
BAŞKAN — Buyurun Sayın Ayhan.
CEVAT AYHAN (Sakarya) — Muhterem Başkan, muhterem üyeler; görüşülmekte 246 sıra
sayılı Özel Dedektiflik Kanunu Teklifinin 5 inci maddesiyle ilgili olarak, bir hususu dikkatinize
arz etmek ve sormak istiyorum. Burada "özel dedektif, gerçek ve tüzelkişiler adına, talep
edilen konu ile sınırlı olarak mevcut kanunlar çerçevesinde her türlü bilgileri toplayıp;
değerlendiren, araştırma ve inceleme yapan gerçek ve tüzelkişilere karşı, her türlü tecavüzleri
engelleyen veya defeden..." denilmekte ve madde devam etmektedir. Bu araştırma ve bilgi
toplama, şahısların aile mahremiyetiyle ilgili sahalara da girebilecek midir? Yani, burada bir
tehdit konulmayacak mıdır? Ben, Sayın İçişleri Bakanına ve teklifi hazırlayan Sayın Orhan
ERGÜDER'in anlayışına müracaat ediyorum; zabıtlara da geçmesini istediğim için bunu
belirtiyorum. Yani, bu araştırma ve soruşturma, kişinin mahremiyetine kadar da
uzanabilecek midir? Bunun cevaplandırılmasını istiyorum. Teşekkür eder, hürmetlerimi arz
ederim.
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Ayhan.
Sayın Sezgin, bir işarınız olmuştu.
İSMET SEZGİN (Aydın) — Efendim, biraz önce 3 üncü maddeyle ilgili olarak Sayın ELER' in
ifade ettiği husus yerindedir. 3 üncü maddedeki, "Jandarma Genel Komutan Yardımcısı" ibaresinin yerine "Jandarma Genel Komutanlığı Kurmay Başkanı" ibaresinin eklenmesi yerinde
olacaktır. Eğer mümkünse bunu istirham ediyorum.
BAŞKAN — Sayın Bakanım, tekriri müzakere içtüzüğümüzde yok. O maddeyi de geçtik. Haklı
bir işarınız var, haklı bir tespitiniz var. Sayın İçişleri Bakanımız da oturduğu yerden aynı
görüşlere katıldılar; ama maalesef burada bir düzeltme yapmak İçin arkadaşlarımız Divana
bir önerge göndermediler. Başkan olarak yapacak başka bir işlemim yok efendim; ancak zabıtlara geçti. Herhalde ileride ilgililer bu zabıtları okuduklarında konuyu tekrar tezekkür edeceklerdir.
ADALET KOMİSYONU BAŞKANI CEMAL ŞAHİN (Çorum) — Sayın Başkanım, müsaade eder
misiniz?
BAŞKAN — Buyurun.
ADALET KOMİSYONU BAŞKANI CEMAL ŞAHİN (Çorum) — Sayın Bakanımın ve Sayın
Eler'in söyledikleri doğru; ancak sizin söylediğiniz de doğru. Yalnız, zabıtlara geçmesini
istediğim ve çok önemsediğim bir konu var, o da şu: Bu teklif Adalet Komisyonunda görüşülürken 2 nci maddede bu ibare aynı şekilde vardı, çıkarıldı. Ne hikmetse, İçişleri Komisyonunda bu tekrar ilave edilmiş. Ancak, maddenin devamında "Kurulun raportörlük işleri Emniyet
Genel Müdürlüğünce yürütülür." ibaresinden sonra, "Kurulun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir" deniliyor. Mamafih, bu hususun yönetmelikle de belirlenmesi mümkündür.
Yeni bir değişiklik yapıncaya kadar bu da mümkündür efendim. Zabıtlara geçmesi bakımından arz ediyorum.
BAŞKAN — Efendim, konuşmanız zapta geçti; ama o husus yönetmelikle belirtilemez;
yönetmelikle, çalışma usul ve esasları belirtilir. Orada kurula girecek kişiler tavsif ediliyor ve
sınırlandırılıyor.
Madde üzerinde başka, söz isteyen?.. Yok.
Önerge?.. Yok.
5 inci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... 5 İnci madde kabul
edilmiştir.
6 ncı maddeyi okutuyorum:
Özel Dedektifliğin Mahiyeti
MADDE 6. — Özel dedektiflik kamu hizmeti ve serbest bir meslektir.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?.. Sayın Eler, buyurun
efendim.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; bu maddeyle ilgili
olarak şunu öğrenmek istiyorum ve bu hususu Sayın Komisyonun, Hükümetin ve değerli
79
arkadaşlarımın takdirine sunuyorum: Özel dedektiflik, kamu hizmeti olarak da algılanıyor
ve o şekilde geçiyor. Yarın, Öbür gün herhangi bir konu olduğunda Memurin Muhakematı Hakkında Kanuna göre bir yargılama konusu da olacaktır. Gerektiğinde memurlarla ilgili bir güvence olarak düşündüğüm bu Memurin Muhakematı Hakkında Kanuna göre, özel dedektiflerin
de herhangi bir sorunları olduğunda ele alınacağı düşünülürse, bu açıdan değerlendirilmesi
uygun görüyorum. Eğer yoksa sözümü geri alıyorum; ama bunu hatırlatmak istiyorum
Teşekkür ederim.
Madde üzerinde başka söz isteyen?.. Yok. Önerge?.. Yok.
Maddeyi oylarınıza sunuyorum: 6 ncı maddeyi kabul edenler... Etmeyenler... 6 ncı madde kabul
edilmiştir.
7 nci maddeyi okutuyorum:
MADDE 7, — Özel dedektif olabilmek için;
a) Türk vatandaşı olmak,
b) En az üç yıllık yüksekokul mezunu olmak,
c) Emniyet hizmetleri sınıfı personelinden emniyet müdürü, emniyet amiri rütbesini almış
ve kendi isteği ile ayrılmış veya emekli olmuş, Jandarma Genel Komutanlığı subay sınıfından
onbeş yıl görev yaptıktan sonra ayrılmış veya emekli olmuş, Özel dedektiflik yapmalarında
sakınca bulunmadığı hususunda MİT Müsteşarlığınca haklarında uygun görüş bildirilmek
kaydıyla MİT Müsteşarlığında şube müdürü veya daha üst unvanları almış ve kendi istekleri
ile ayrılmış veya emekli olmuş bulunmak, en az onbeş yıl fiilen avukatlık, hâkimlik, savcılık
ve mülkî İdare amirliği yapmış olmak,
d) Bu Kanuna göre Özel dedektiflik yapmaya engel bir hali bulunmamak,
Gerekir,
BAŞKAN — 7 nci madde üzerinde söz isteyen?.. Buyurun Sayın Ural
Köklü.
URAL KÖKLÜ (Uşak) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; 7 nci maddenin (c) fıkrasında,
Jandarma Genel Komutanlığı subay sınıfından olanlarla avukat, hâkim ve savcılar; özel
dedektiflik yapabilmeleri için en az onbeş yıl hizmet yapmış olmaları şartı getiriliyor; fakat,
emniyet hizmetleri sınıfı personelinden emniyet müdürü, emniyet amiri rütbesini almış
kişilerle MİT Müsteşarlığından özel dedektiflik yapmak için müracaat etmiş kişilerde onbeş
yıl çalışmış olmak şartı getirilmemiştir, İleride bir boşluğun olmaması açısından ve bu işin
yozlaştırılmaması için bunlara da bu onbeş yıl şartının getirilmesi gerekir. Yani, bu iki alanda
özel dedektiflik talebinde bulunanların da en az onbeş yıl devlet hizmetinde olgunlaşmış
olmaları şartını getirirsek daha yararlı olacağı kanısındayım.
Yüce Meclise saygılar sunarım.
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın Köklü.
Komisyondan veya Bakanlıktan bu konuda bir şey söylemek isteyen var mı? Yok.
O zaman, müsaade edin biz ilave edelim: Sayın Köklü, zaten o insanlar en az onbeş sene de o
sıralanmış olan mevkilere gelebilirler. Zabıtlara geçmesi bakımından söylemek lüzumunu
hissettim.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Söz istiyorum Sayın Başkan.
BAŞKAN — Buyurun Sayın Eler.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; bu maddede özel
dedektif olabilmenin şartlan belirtilmiştir. Ancak, burada bir şeyi göz ardı ediyoruz: Benim
izlenimime göre -ki. Sayın İçişleri Bakanımız bunu teyit edebilirler mi, edemezler mi
bilemiyorum- doğuda, Olağanüstü Hal Bölgesi kapsamındaki 10 il, 3 tane de mücavir il olmak
üzere toplam 13 ilde, 50 İlçede polis teşkilatı yoktur. Buna rağmen, biz özel dedektiflik müessesesi getiriyoruz. Ülkemizde terörün bu boyutlara tırmandığı bir dönemde bunu özellikle vurgulamak istiyorum- tabiî ki, özel dedektiflik müessesesinin kurulması çok sevindirici bir olaydır.
Ayrıca, mesela, yargı alanındaki insanlar için en az onbeş yıl avukatlık, hâkimlik, savcılık veya
mülkî amirlik yapmış olmaları koşulu aranıyor; bu doğaldır, böyle de olması gerekir. Yine,
emniyet hizmetleri sınıfından olan kişilerde de bazı koşullar aranıyor. Bunların hepsi güzel de,
teklife söyle bir baktığımızda, nedense, özel dedektifliğe verdiğimiz önem ve ilgi, bir hâkim,
bir avukat olma koşulundan çok daha fazladır. Avrupa'ya, uygarlık dersi veren ülkelere
80
baktığımızda, orada, mesela, hâkim olabilmek için belli bir süre -sanıyorum beş yıl- avukatlık
yapmış olması koşulu aranıyor; ayrıca, barolardan veya oradaki avukatlık müessesesiyle ilgili
kuruluşlar tarafından onaylanmış müspet sicil aranıyor; bunlar çok güzel; peki, biz, niçin hâkim ve savcı atarken, şu anda, şu maddeyle gösterdiğimiz hassasiyeti ve inceliği göstermiyoruz? 15 yıl hâkimlik yapacak, ancak ondan sonra özel dedektif olabilecek. Bu durumda özel
dedektiflik ön plana geçmektedir.
Değerli arkadaşlarım, şu anda olağanüstü hal bölgesinde, belli olayları, hep güvenlik kuvvetlerine ve askeriyeye havale ediyoruz, İktidar da en kolay yol olarak onu görüyor, Oralarda
hâkimi ve savcısı olmayan birçok ilçe var. Siz, bugün orada hâkim ve savcı bulamazken, yarın,
öbür gün -ki, herhalde maddî koşulları da ona paralel olacaktır, cazip hale gelecektir bu- hiç
hâkim ve savcı bulamayacaksınız,
Değerli İktidar mensupları, hâkim ve savcılara da bu şekilde ilgi göstermenizi ve onları da bu
şekilde önemsemenizi diliyor, saygılarımı sunuyorum,
Madde üzerinde verilmiş 2 adet önerge vardır; önergeleri Önce geliş sırasına, sonra da aykırılık
sırasına göre okutup, işleme koyacağım.
Meclis Başkanlığına
Görüşülmekte olan özel Dedektiflik Kanun Teklifinin 7 nci maddesini (c) fıkrasının aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ederiz.
Erdal İnönü
İzmir
Ercan Karakaş
İstanbul
Ural Köklü
Uşak
Ali Günaydın
Konya
Turhan Tayan Bursa
(c) Emniyet Hizmetleri Sınıfı personelinden, emniyet müdürü,
emniyet amiri, Başkomiser rütbesi almış ve kendi isteğiyle ayrılmış ya
da emekli olmuş.
Veya Jandarma Genel Komutanlığı subay sınıfından onbeş yıl görev yaptıktan sonra ayrılmış
ya da emekli olmuş,
Veya özel dedektiflik yapmalarında sakınca bulunmadığı hususunda MİT Müsteşarlığında
şube müdürü ya da daha üst unvanları almış ve kendi İstekleriyle ayrılmış ya da emekli olmuş
bulunmak,
Veya en az onbeş yıl fiilen avukatlık yapmış olmak,
BAŞKAN — Diğer önergeyi okutuyorum:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 246 Sıra Sayılı Özel Dedektiflik Kanunu Teklifinin (c) bendinin sonunda
geçen "hâkimlik, savcılık ve mülkî İdare amirliği yapmış olmak" ibaresinin, "mülki idare
amirliği ve en az onbeş yıl fiilen avukatlık, hâkimlik, savcılık yapmış olmak" olarak
değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.
Saygılarımızla.
Akın Gönen
Manisa
Şükrü Yürür
Ordu
İlyas Aktaş
Samsun
Elaattin Elmas
İstanbul
Rahmi özer
Çanakkale
81
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — O önergeye katılıyoruz efendim.
BAŞKAN —Bu önergeye katıldığınızı ifade ediyorsunuz, o zaman siz önergenizi geri
çekiyorsunuz? Çünkü o önerge, en aykırı önerge, orada Başkomiser ilave ediyorsunuz, kimlik
ve savcılık müessesesini kaldırıyorsunuz; ilk önce bunu oylamaya alacağım.
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — İzin verir misiniz, üzerinde birkaç söz söyleyebilir miyim?
BAŞKAN — önerge hakkında mı konuşacaksınız? Eğer önergenizi çekecekseniz İşleme
koymayacağım, eğer çekmeyecekseniz, o zaman, tabiî, söz hakkınız doğar.
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — Ufak bir açıklama yapmak istiyorum efendim.
BAŞKAN — O zaman, çekmiyorsunuz önergenizi öyle mi?
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — Evet, çekmiyoruz.
BAŞKAN — Peki efendim,
Şimdi önergeleri aykırılık sırasına göre okutup, işleme koyacağım.
Meclis Başkanlığına,
Görüşülmekte olan özel Dedektiflik Kanunu teklifinin 7 nci maddesinin (c) fıkrasının
aşağıdaki şekilde değiştirilmesini arz ederiz.
Ercan Karakaş
İstanbul ve arkadaşları
"a) Emniyet hizmetleri sınıfı personelinden emniyet müdürü, emniyet amiri, Başkomiser
rütbesi almış ve kendi isteğiyle ayrılmış ya da emekli olmuş,
Veya Jandarma Genel Komutanlığı subay sınıfından onbeş yıl görev yaptıktan sonra ayrılmış ya da emekli olmuş.
Veya Özel dedektiflik yapmalarında sakınca bulunmadığı hususunda MİT Müsteşarlığınca
şube müdürü ya da daha üst unvan almış ve kendi istekleriyle ayrılmış ya da emekli olmuş
bulunmak,
Veya en az onbeş yıl fiilen avukatlık yapmış olmak,
BAŞKAN — Sayın Komisyon, önergeye katılıyor musunuz?
İÇİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANI AHMET SEZAL ÖZBEK (Kırklareli) — Çoğunluğumuz
bulunmadığı için katılamıyoruz Sayın Başkan.
BAŞKAN — Sayın Hükümet?..
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Katılıyoruz efendim.
BAŞKAN — Birinci önergeye katılıyorsunuz?..
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Evet.
İSMET SEZGİN (Aydın) — Efendim, birinci önergede yanlışlık var.
BAŞKAN — Efendim, tekrar bir izahatta bulunayım: Birinci önerge, Başkomiser ilave ediyor;
ama, hâkim ve savcıyı çıkarıyor,
Tekrar soruyorum: Hükümet önergeye katılıyor mu?
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Tekrar okutur musunuz efendim?
BAŞKAN — Tekrar okutuyorum Sayın Hükümet.
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — Sayın Başkan, bir açıklama yapmak isliyorum.
BAŞKAN — Yerinizden efendim, buyurun.
ERCAN KARAKAŞ (İstanbul) — Biz bu önergeyle hâkimler ve savcıları dışarıda bırakmayı
amaçlamadık. Yalnız, metni kaleme alırken, İçişleri Komisyonu metni yerine Adalet Komisyonu
metnine baktığımız için bunları unutmuşuz. O nedenle, bu bölüme katılıyoruz, bu bölümün
tamamlanmasını istiyoruz, yani önergeye katılıyoruz. Bu durumda, yenilik başkomiserlik
oluyor. Bu konuda söz istiyoruz sırası gelince.
BAŞKAN — O zaman, ikinci önerge sahiplerine şimdi sormam lazım: Birinci önerge sahipleri,
başkomiserliğin sizin önergenize ithal edilmesini istiyorlar. Öyle bir maddi düzeltme yapma
durumunda mısınız efendim?
AKİN GÖNEN (Manisa) — Efendim, eğer Hükümet ve Komisyon katılıyorsa, bizce mahzur yok.
İÇİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANI AHMET SEZAL ÖZBEK (Kırklareli) — Yüksek tahsil
şartıyla başkomiserleri de kabul ediyoruz Sayın Başkan.
BAŞKAN — Teşekkür ederim efendim. Sayın Hükümet de aynı görüşte mi efendim?
82
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Evet efendim, aynı görüşteyim.
BAŞKAN — Önergenizi çektiğinizi ifade ettiniz, o nedenle birinci önergeyi İşlemden kaldırıyoruz.
Madde üzerinde tek önerge var. Madde üzerindeki bu tek önergeyi tekrar okutuyorum:
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı Özel Dedektiflik Kanunu Teklifinin (c) bendinin sonunda
geçen "hâkimlik, savcılık ve mülkî idare amirliği yapmış olmak" ibaresinin, "mülkî idare
amirliği ve en az onbeş yıl fiilen avukatlık, hâkimlik, savcılık yapmış olmak" olarak
değiştirilmesini arz ve teklif ederiz.
Saygılarımızla.
Akın Gönen
Elaattin Elmas
Manisa
İstanbul
Şükrü Yürür
Ordu
Rahmi özer
Çanakkale
İlyas Aktaş
Samsun
BAŞKAN — Sayın Komisyon önergeye katılıyor musunuz?
İÇİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANI AHMET SEZAL ÖZBEK (Kırklareli) — Katılıyoruz Sayın
Başkan.
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Katılıyoruz.
BAŞKAN — Sayın milletvekilleri, bu önergeye, Sayın Komisyon ve Sayın Hükümet katıl yor.
Ayrıca, sayın milletvekillerinin ve önerge sahiplerinin yerlerinden beyanlarıyla, maddeni (c)
bendindeki "amiri" kelimesinden sonra "yükseköğrenim görmüş başkomiser" ilavesini de
yaparak önergeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen bu önerge İstikametinde değişik şekliyle oylarınıza arz ediyorum
Kabul edenler... Etmeyenler.., Kabul edilmiştir efendim.
MADDE 8. — Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik mesleğine
a) Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak
üzere, ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine
karşı işlenen suçlarla, zimmet, ihtilas, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı
kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyet kırıcı suçtan veya istimal
ve İstihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet
sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmak,
b) Kesinleşmiş bir disiplin kararı sonucunda Devlet Memuru olma niteliğini kaybetmiş
olmak,
c) İflas etmiş olup da itibarı iade edilmemiş bulunmamak,
d) Özel dedektifliği sürekli olarak gerektiği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul
olmak.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?.. Sayın Esengün,
buyurun efendim.
LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) — Sayın Başkan, muhterem arkadaşlar; görüşmekte olduğumuz kanun teklifinin 8 inci maddesinin (a) fıkrasının hemen baş tarafında bulunan,
"Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere"
şeklinde bir açıklama var, Tecil edilmiş hükümler, bir suçtan dolayı cezası tecil edilmiş bir
kişiye dedektiflik hakkını veremeyiz kanaatini taşıyorum. Danıştay’ın bu konuda içtihatları
var. Normal devlet memurları İçin, cezası tecil edilmiş olduğu takdirde, memuriyet yapmasına
engel olmadığını Danıştay belirtmektedir. Ancak, bu, sıradan bir memuriyet değil; aynen
polislik mesleği gibi, subaylık mesleği gibi özel ehemmiyeti olan, özel sorumluluğu olan, özel
görevi olan bir meslektir gündeme getirdiğimiz özel dedektiflik mesleği. Dolayısıyla, ' 'tecil
edilmiş hükümler hariç olmak kaydıyla" ibaresinin oradan çıkarılması lazımdır. Diyelim ki, bir
dedektif, vazifeyi suiistimal suçundan mahkûm olsa; ancak cezası ertelense, tecil edilse,
yaptığı görevi suiistimal etmiş olan bir insana, sırf cezası tecil edilmiştir diye, bu vazifeye
devam ettirmeye müsaade etmek yanlış otur.
83
Bu konuda verilmiş bir önergemiz de var. Tecil edilmiş cezaların özel dedektifliğe mani olması
kanaatindeyiz. Takdirlerinize saygıyla arz ediyorum.
BAŞKAN — Teşekkür ederim.
Sayın Eler de söz istemiş bulunuyorlar, buyurun efendim.
HASAN BASRÎ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; özel dedektifliğe engel
halleri kapsayan suçlara katılmakla birlikle, bu konunun üzerinde önemli durulması inancındayım. Öncelikle bu konuyu belirtmek isterim. Ancak, burada son zamanlarda hepimizi
üzen ve kanunda da açıklanması sakıncalı olan durumlar var. Mesela, vergi sülükleri, kaçakçıları açıklanmıyor, yasa buna izin vermiyor. Burada "... istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık,
resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma" gibi birtakım ifadeler var. Bana göre, özel dedektiftik gibi yüce bir görevin yapılmasına engel halleri sıralayan bu maddeye her türlü kaçakçılık girmiştir ki vergi kaçakçılığı da dâhildir; çünkü zamanında, Sayın
ERGÜDER bu konuda o kadar titiz çalışmış ki, en büyük sorunumuz -Hükümetin de en büyük
sıkıntısı- vergi toplayamamaktır. Yarın, öbür gün bunlarla da ilgili olarak araştırma yapacak
kişinin kendisi vergi kaçırırsa veya usul edinirse dolayısıyla takip edemez. Bana göre, vergiyle
ilgili kaçakçılıktan hakkında takibata uğramış olsa dahi ve bununla İlgili olarak soruşturma
geçirmiş olsa dahi, bunların da bu şekilde mesleğe alınmaması gerekir.
Onun ötesinde, "Özel dedektifliği sürekli olarak gerektiği gibi yapmaya engel vücut veya akılca
malul olmak" deniyor. Kim takdir edecek bunu? Benim kendime göre siyasî görüşüm olduğu
için, "senin aklından zorun var" derim. Zaten Mecliste de milletvekilleri için böyle konular
oldu, burada izledik; özürlü olmadığını kanıtlamak gereğini duyan parlamenter arkadaşlarımız oldu.
Şimdi, birisi, bana, "sen akıldan özürlüsün" diyecek, ben de değilim diyeceğim. Bunun tevsiki
nasıl olacak? Bu, "akılca malul olmak" ifadesini yazarken, bunun tam teşekküllü hastanelerde
belirlenmesi koşulunu da getirmek gerektiği inancındayım. Bunu belirtmekte yarar gördüm.
Teşekkür ederim.
BAŞKAN — Teşekkür ederim efendim.
Madde üzerinde verilmiş bir önerge var; okutuyorum:
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı özel Dedektiflik Yasası Teklifinin 8 inci maddesini
fıkrasındaki "tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere" cümlesinin metinden çıkarılmış arz
ederiz.
Ahmet Arıkan
Lütfü Esengün
Sivas
Erzurum
Lütfi Doğan
Ahmet Remzi Hatip
Bahaddin Elçi
Gümüşhane
Konya
Bayburt
bulunmadığından katılamıyoruz Sayın Başkan.
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) - Katılmıyoruz efendim.
BAŞKAN — Sayın Hükümet önergeye katılmıyor. Sayın Komisyon, çoğunluğu olmadığı için
katılamıyor.
Önergeyi oylarınıza arz ediyorum : Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen bu önerge istikametinde değişik şekliyle oylarınıza arz ediyorum. Kabul
edenler,.. Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
9 uncu maddeyi okutuyorum:
MADDE 9. — özel dedektiflik ruhsatı almak için İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe ile
başvurulur.
İl özel Dedektiflik Komisyonu, başvuru Üzerine 60 gün içinde bu Kanunun 7 ve 8 inci
maddelerindeki özel dedektif olabilme şartlarını ve engel halleri araştırır ve ayrıca güvenlik
soruşturmasını yaptırır.
84
İl özel Dedektiflik Komisyonu yukarıdaki fıkraya göre yaptığı araştırma sonucunu, görünüşü
ile birlikte özel Dedektiflik Kuruluna gönderir.
Özel Dedektiflik Kurulu başvuru sahibinin özlük dosyası ile gizli sicilinin bir örneğini görev
yaptığı kurumlardan ister.
Özel Dedektiflik Kurulu, İl özel Dedektiflik Komisyonunun, araştırma sonucu ve görüşünün
geldiği tarihten İtibaren 45 gün içinde, özlük dosyası ve gizli sicilini de nazara alarak bir karar
verir, bu karan ilgiliye tebliğ eder.
Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz talebi?.. Yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
10.uncu maddeyi okutuyorum :
Yemin
MADDE 10. — Özel Dedektiflik Kurulunun kararı ile mesleğe kabul edilen Özel dedektiflere,
ruhsatlan verilirken özel Dedektiflik Kurulu başkan ve üyeleri önünde aşağıdaki şekilde yemin
ettirilir.
"Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve kurallarına uygun davranacağıma namusum ve
vicdanım üzerine and içerim."
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isleyen?.. Yok.
MADDE 11. — Özel dedektiflik ruhsatı, özet dedektiflik bürolarında kolayca görülebilecek bir
yere asılı olarak bulundurulur.
Özel dedektiflere ayrıca ruhsatlı olduklarını kanıtlamaları için Özel Dedektiflik Kurulunca
Özel Dedektif Hüviyet Cüzdanı" verilir.
Önerge yok,
MADDE 12. — Özel Dedektiflik unvanını kazanmış ruhsatlı kişi tarafından işyeri olarak
"Özel Dedektiflik Bürosu" açılır.
Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaralan, diğer haberleşme
sistemlerine ait bilgiler, istihdam olunacak personelin açık kimlikleri, iş yerinin açılmasından
7 gün önce bir dilekçe ile birlikle İl Özel Dedektiflik Komisyonuna bildirilir.
Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin işten ayrılması ya da çıkarılması veya yeni
personel alınması gibi değişiklikler de yine 7 gün içerisinde yazılı olarak aynı komisyona
bildirilir.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum : Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Öze! Araştırma Görevlisi
MADDE 13. — Özel dedektiflik bürolarında, özel dedektifliklere yardımcı olmak üzere, "Özel
Araştırma Görevlisi" istihdam edilebilir. Bunlar özel dedektiflerin verdiği inceleme, araştırma,
soruşturma, takip-tarassut ve İstihbarat hizmetlerini yürütürler.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?,. Yok.
Önerge yok,
85
Özel Araştırma Güvenliğine Kabul Şartları
MADDE 14, — özel araştırma görevlisi mesleğine kabul edilebilmek için;
a) T.C. vatandaşı olmak.
b) En az bir Özel dedektif tarafından, hakkında ö/el araştırma görevlisi olabilir diye olumlu
rapor verilmiş bulunmak,
c) En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
d) 25 yaşını İkmal etmiş bulunmak,
e)
Gerekir.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok,
Önerge yok.
15 inci maddeyi okutuyorum :
MADDE 15. — Özel araştırma görevlisi ruhsat almak için bir dilekçe ile Özel Dedektiflik
Dilekçe yanında çalışmak islenilen özel dedektifin olumlu görüşü eklenir.
İl özel Dedektiflik Komisyonu başvuru üzerine 30 gün içinde bu Kanunun 14 ve 8 inci
il Özel Dedektiflik Komisyonunca haklarında yaptırılacak soruşturmanın olumlu bulunması
halinde, kendilerine "Özel Araştırma Görevlisi Hüviyet Cüzdanı" verilir.
Önerge yok.
16ncı maddeyi okutuyorum :
Silah Taşıma ve Kullanma Yetkisi
MADDE 16. — Özel Dedektifler bu Kanunla verilmiş görevlerini yaparken silah taşıma ve
2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu uyarınca silah kullanma yetkisine haizdir.
Özel araştırma görevlisi kendilerine özel silah kullanma belgeleri ile verilen demirbaşa kayıtlı
silahlarını korudukları bina, tesis ve kuruluşlarda taşıyabilirler.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok.
Madde üzerinde verilmiş bir önerge vardır; okutuyorum:
Türkiye Büyük Mille! Meclisi Başkanlığına
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı teklifin 16 ncı maddesinin birinci fıkrasının aşağı şekilde
değiştirilmesini arz ederiz.
Lütfü Esengün
Erzurum
Hüseyin Erdal
Yozgat
Cevat Ayhan
Sakarya
Abdüllatif Şener
Sivas
Şinasi Yavuz
Erzurum
"Özel dedektifler bu kanunla verilmiş görevlerini yaparken, silah taşıma yetkisini haizdir."
bulunmadığından katılmıyoruz Sayın Başkanım.
DEVLET BAKANI CEMİL ERHAN (Ağrı) — Katılmıyoruz.
BAŞKAN — Sayın Hükümet önergeye katılmıyor; Sayın Komisyonun çoğunluğu yok. Önergeyi
oylarınıza arz ediyorum...
LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) — Önerge hakkında söz istiyorum Sayın Başkan..
BAŞKAN — Peki efendim, buyurun.
86
LÜTFÜ ESENGÜN (Erzurum) — Muhterem arkadaşlar, bu getirilen 16 ncı madde ile "Özel
Dedektif" ismini verdiğimiz şahıslara, Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda gösterilen hal ve
şartlarda silah kullanma yetkisi veriyoruz, silah taşıma değil. Yalnız, bu dedektifler, polislerin
haiz olduğu salahiyete ve vazifeye sahip değiller, Yani, bir taraftan polisin elindeki imkâna,
salahiyete ve vazifeye sahip olmayacaklar, öte yandan da, gayet dar bir alanda vazife yapmak
zorunda veya o durumda olan, hatta çoğunlukla sadece bilgi toplama işlevini yapan bu
şahıslara silah kullanma yetkisi vereceğiz(!)
Polis Vazife ve Salahiyet Kanununda, tam bir sayfa halinde, polisin nerede ve nasıl silah
kullanacağı yazılmış. Tabiatıyla, bu yetki polise verilebilir, polisin bu hakkını kullanması lazım; ama "Özel dedektif" dediğimiz, sınırlı şekilde görevlendirdiğimiz, yetkisi de sınırlı olan,
arz ettiğim gibi, daha ziyade sadece bilgi toplama işiyle meşgul olma durumunda olan kişilere,
getirip silah kullanma yetkisi vermek, bir bakıma fedailerin silah kullanmasına göz yummak,
onları yasallaştırmak gibi bir şey olur. Bu nedenle, bu hüküm, çok tehlikeli bir hükümdür.
Verdiğim önergede aynen şunu söyledim: "Özel dedektifler bu kanunla verilmiş görevlerini
yaparken silah taşıma yetkisini haizdirler." Silah taşısınlar... Zaten şu anda bizim de silahımız
var; ama silahı nerede kullanacağımız kanunda yazılı değil; meşru müdafaa halinde, silah
taşıma ruhsatı olan herkes o silahı kullanma yetkisini haizdir. Dolayısıyla, uygulamada en
fazla suiistimal edilmeye müsait olan bu silah kullanma yetkisini vermek, kesinlikle
sakıncalıdır. Bir yanlışlık yapmayalım diye durumu bu şekilde bilgilerinize arz ediyorum.
Sağ olun.
BAŞKAN — Teşekkür ederim Sayın ESENGÜN.
CEVAT AYHAN (Sakarya) — Karar yeter sayısı istiyoruz...
BAŞKAN — Karar yetersayısı arayacağım efendim.
Önergeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Karar yetersayısı bulunamamıştır.
15 dakika ara veriyorum. Kapanma Saati: 15.39
20.01.1994
ÜÇÜNCÜ OTURUM Açılma Saati: 16.03
BAŞKAN: Başkan Vekili Mustafa Kalemli
KÂTİP ÜYELER: Abbas İnceayan (Bolu), Ali Günaydın (Konya)
BAŞKAN — Türkiye Büyük Millet Meclisinin 67 nci Birleşiminin Üçüncü Oturumunu
açıyorum.
IV. — KANUN TASARI VE TEKLİFLERİYLE KOMİSYONLARDAN
GELEN DİĞER İŞLER (Devam)
22. — İstanbul Milletvekili Orhan ERGÜDER 'in özel Dedektiflik Kanunu Teklifi ve Adalet ve
İçişleri komisyonları raporları (2/2) (S. Sayısı : 246) (Devam)
BAŞKAN — Değerli milletvekilleri, kanun teklifi üzerindeki görüşmelere kaldığımız yerden
devam ediyoruz.
16 ncı maddenin görüşülmesi sırasında verilen bir önergenin oylamasında kalmıştık; bu
oylama yapılırken, karar yetersayısı istenmişti.
Önergeyi tekrar oylarınıza arz edeceğim ve karar yetersayısı arayacağım.
Önergeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... ("Yetersayısı var" sesleri) Kâtiplerden
gelecek bilgiye itibar edeceğim sayın milletvekilleri.., Sayın Kâtibin tespitine göre karar
yetersayısı vardır. Kabul etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen önerge istikametinde oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler...
Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
87
Özel Araştırma Görevlilerinin Bağlı Olarak Çalışmaları İlkesi
MADDE 17. — Özel Araştırma Görevlileri ancak, bir özel dedektife bağlı olarak, onların
direktifleri doğrultusunda görev yaparlar. Müstakilen özel dedektiflik bürosu açamaz ve
çalışamazlar.
BAŞKAN — Maddeyle ilgili söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili önerge?.. Yok.
MADDE 18. — Özel dedektiflik bürolarında İdari işlerde istihdam edilmek üzere personel, sair
işlerde çalıştırılmak üzere müstahdemler istihdam olunabilir. Bu kişilerin bu hizmetlerde
çalıştırılabilmeleri için 8 inci maddede sayılan durumlardan birini taşımamaları ve İl Özel
Dedektiftik Komisyonunca haklarında yapılacak güvenlik soruşturmasının olumlu bulunması
şarttır.
Bu kişilerin işe başlamadan İl Özel Dedektiflik Komisyonuna dilekçe ile başvuruları yaptırılır.
Bunlardan idarî hizmetlerde istihdam edilecek personele l! özel Dedektiflik Komisyonunca
"Hüviyet Cüzdanı" verilir.
İkinci fıkraya göre yapılacak başvuru ile üçüncü fıkraya göre verilecek hüviyet cüzdanlarının
esas ve usulleri yönetmelikte gösterilir.
BAŞKAN — Maddeyle ilgili söz talebi?,. Yok.
Maddeyle ilgili önerge?.. Yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum : Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Özel Dedektif ve özel Araştırma Görevlilerinin Görev ve Çalışma Alanları
MADDE 19. — Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri müşterilerinin
vaki talepleri üzerine aşağıdaki görevleri yaparlar.
a) Aile fertlerinin, aile birliğine zarar veren davranışlarının, kötü alışkanlıklara meyilli
olup olmadıklarının incelenmesi,
b) Kaybolmuş ya da adresi bilinmeyen kişilerin bulunması, adreslerin tespit edilmesi,
c) Kaybolmuş ya da çalınmış malların bulunması,
d) Korunması istenen kişi ya da kuruluş, bina, her türlü tesis ya da malın
e) Ticarî bir firma, fabrika, imalathane yada her türlü işyerinde çalışan her
kademedeki personelin, dürüstlüğü ve güvenilirliklerinin, işyerine karşı tutum ve
davranışlarının, işveren aleyhine diğer firma ve kuruluşlarla işbirliği yapıp yapmadıklarının
tespit olunması,
f) Özellikle halka açık bulunan her türlü şirket, büyük mağaza, acenta, süpermarket
ve işyerlerinde çalışanlar ile bu yerlere girip çıkan kişilerin mal kaçırmalarının, mevcut
taşınmaz mal ve makinelere zarar vermelerinin kollanması ve önlenmesi.
Madde üzerinde verilmiş 2 adet Önerge vardır; okutuyorum :
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı kanun teklifinin 19 uncu maddesine aşağıdaki (g) bendinin
eklenmesini arz ederiz.
Lütfü Esengün
Erzurum
Ahmet Arıkan
Sivas
Ercan Karakaş
İstanbul
Mustafa Ünaldı
Konya
Hüseyin Erdal
Yozgat
g) İcra-iflas dairelerinde aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul
malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp tespit
edilmesi,
88
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı Özel Dedektiflik Kanun Teklifinin 19 uncu maddesinin (d)
bendinden sonra gelmek üzere (e) bendinin eklenmesini ve diğer bentlerin buna göre teselsülünün sağlanmasını arz ve teklif ederiz.
g) 2495 sayılı Güvenlik Teşkilat Kanunu kapsamında bulunan kurum, kuruluş ve
tesislerin güvenliklerinin sağlanması.
Eyüp Aşık
Trabzon
Ural Köklü
Uşak
Akın Gönen
Manısa
Salih Ergün
İstanbul
Orhan Ergüder
İstanbul
BAŞKAN — Aykırılık sırasına göre işleme koyuyorum:
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı özel Dedektiflik Kanun Teklifinin 19 uncu maddesinin (d)
bendinden sonra gelmek üzere, (e) bendinin eklenmesini ve diğer bentlerin buna göre
teselsülünün sağlanmasını arz ve teklif ederiz.
Saygılarımızla.
c) 2495 sayılı Özel Güvenlik Teşkilat Kanunu kapsamında bulunan kurum, kuruluş ve
tesislerin güvenliklerinin sağlanması,
Eyüp Aşık
Trabzon
ve arkadaşları
BAŞKAN — Sayın Komisyon?..
bulunmadığından katılmıyoruz Sayın Başkanım.
BAŞKAN — Sayın Hükümet önergeye katılıyor. Sayın Komisyonun çoğunluğu yok.
Önergeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Diğer önergeyi işleme koyuyorum:
Görüşülmekte olan 246 sıra sayılı kanun teklifinin 19 uncu maddesine aşağıdaki (h) bendinin
eklenmesini arz ederim.
Lütfü Esengün
Erzurum
ve arkadaşları
h) İcra iflas dairelerinde aleyhine takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul
malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun araştırılıp tespit
edilmesi.
BAŞKAN — Sayın Komisyon?,.
bulunmadığından katılmıyoruz Sayın Başkan.
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Katılıyoruz.
BAŞKAN — Sayın Hükümet önergeye katılıyor, Sayın Komisyonun çoğunluğu yok.
Önergeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Maddeyi, kabul edilen bu iki önerge istikametinde oylarınıza arz ediyorum; Kabul edenler...
Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Umuma Atık Yerlerde Araştırma ve İnceleme Yapma Yetkisi
MADDE 20. — Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, umuma açık
yer olarak nitelendirilen bilumum yerlere, bu yerlerin açık bulundurulduğu saatler dâhilinde
bu işyerlerine gelen üçüncü şahıslarla ilgili olarak bilgi toplamak üzere girmeye, bu yerlerde
her ne nam altında olursa okun hizmet gören kişiler ile bu yerlerin yetkili yöneticisi durumunda olan şahıs ve işyeri sahiplerinin bilgilerine başvurmaya yetkilidirler.
89
Kişileri, ifade almak üzere bürolarına davet edemezler, zor kullanamazlar, birinci fıkraya
göre girdikleri umuma açık işyerlerinde bu yer ve sahipleri hakkında araştırma ve
BAŞKAN — Söz talebi? Yok.
Madde üzerinde bir önerge vardır, okutup işleme koyacağım:
246 sıra sayılı özel Dedektiflik Kanununun 20 nci maddesine aşağıdaki hususun eklenmesini arz ederim.
"Özel dedektifler ve istihdam ettikleri özel araştırma görevlileri, bu görevlerini yerine getirirken; kişilerin onurlarını ve kişisel haklarını zedeleyici, Özel hayatlarını ihlal edici
davranışlarda bulunamazlar ve özel hayata ilişkin bilgileri başka amaçlarla kullanamazlar.
Engin Güner
Ahmet Kabil
İsmail Sancak
İstanbul
Rize
İstanbul
Faruk Saydam
Manisa
Halil İbrahim Özsoy
Afyon
Mehmet Keçeciler
Konya
BAŞKAN — Sayın Komisyon?..
bulunmadığından katılamıyoruz Sayın Başkan.
BAŞKAN — Sayın Hükümet katılıyor, Sayın Komisyonun çoğunluğu yok. Önergeyi oylarınıza
arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Önerge kabul edilmiştir.
Maddeyi kabul edilen önerge istikametinde oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
21 İnci maddeyi okutuyorum:
MADDE 21. — Özel dedektif, özel çalışmaları sonucu edindiği bilgileri kimseye açıklayamaz..
Müşterilerinden başka hiç kimseye sır ifşa edemez. Ancak, resen takibi gerekli bir suç işlendiği
yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve belgeleri bulunduğu yer Cumhuriyet Savcılığına intikal
ettirmekle mükelleftir.
Özel dedektifler, işverenine ya da müşterisine hilafı hakikat bilgi ya da rapor veremezler.
BAŞKAN — Maddeyle ilgili söz talebi?.. Yok. Önerge de yok.
MADDE 22. — Özel dedektif, bu Kanun ve diğer Kanunlar gereğince kendisine verilmiş görev
ve yetkiyi kötüye kullanamaz.
Yetkilerini kötüye kullanan Özel dedektifler Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesi gereğince
cezalandırılırlar.
Önerge de yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler,.. Kabul edilmiştir.
90
MADDE 23. — özel dedektifler, özel araştırma görevlileri ve her ne nam altında olursa olsun
istihdam ettikleri kişiler zabıtanın görevini aksatıcı, engelleyici tutum ve davranış
bulunamazlar.
Önerge de yok.
Özel Dedektif, özel Dedektif Büroları ve Özel Araştırma Görevlilerinin
Denetimi
MADDE 24. — Lüzum görülmesi halinde; İçişleri Bakanlığı Özel Dedektiflik Kurulunun İstemi
veya İl Özel Dedektiflik Komisyonu kararı uyarınca İl özel Dedektiflik Komisyonu tarafından
görevlendirilecek il Özel Dedektiflik Komisyonu üyesi veya üyeleri tarafından dedektif, özel
dedektif bürosu ile görevli olarak çalışmakta olan özel araştırma görevlileri denetlenebilir.
Önerge de yok.
MADDE 25, — Özel dedektiflik onuruna yahut meslek ahlakına uymayan tutum ve
davranmayanlar hakkında bu Kanunda sayılan disiplin cezaları uygulanır.
Önerge de yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
26 ıncı maddeyi okutuyorum :
Disiplin Cezaları
MADDE 26. — Disiplin cezaları şunlardır;
a) Kınama: Tutum ve davranışlarında kusurlu sayıldığının özel dedektife bildirilin
b) Para Cezası: En az asgarî ücret ve beş katına kadar para cezasıdır,
c) Faaliyetten Men: özel dedektifin bir aydan az ve bir yıldan fazla olmamak üzere mesleğini yapmaktan yasaklanmalıdır.
d) Meslekten Çıkarma; özel dedektiftik ruhsatı ve özel dedektiflik hüviyet cüzdanının
Bu madde hükümleri İl Dedektiflik Komisyonunca özel araştırma görevlilerine de aynen
uygulanır.
Disiplin cezasını gerektiren fiiller ile disiplin cezası verilmesinin usul ve esasları yönetmelikte
gösterilir.
BAŞKAN — Maddeyle ilgili söz talebi?..
Sayın Basri ELER; buyurun.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; disiplin cezalarıyla
ilgili olarak şu konuyu belirtmek istiyorum: 1 inci maddesi görüşülen ve geriye aldığınız İller
İdaresi Yasasındaki Değişiklikle İlgili Yasa Tasarısında, hepinizce malum olduğu üzere, mülkî
amirlere verilmiş birtakım ceza yetkileri var; hatta mülkî amir, bu ceza yetkileriyle, hatırladığıma göre, emrinde çalışan kolluk kuvvetleri mensuplarına (jandarma subayları
dâhil) gerekli gördüğü zaman disiplinle ilgili cezayı vermek için, kolluk kuvveti görevi yapan,
maiyetindeki subaydan, disiplin cezası verilmesini ister ve cezalandırır.
Değerli arkadaşlar, biraz evvel de söyledim, bu kanunları yarım yarım bırakıyorsunuz, birbiriyle çelişkili durumlar ortaya çıkıyor. Demin de söylediğim gibi, bu özel dedektiflikle ilgili
olarak, bunların kamu görevlisi olduğunu söylüyorsunuz; mülkî amirler bunlara ne gibi cezalar verecektir? Siz, İller İdaresi Kanununda yeni birtakım düzenlemeler yapıyorsunuz ve
91
birtakım yetkiler getiriyorsunuz mülkî amirlere. Burada, ülkemizin şu nazik durumunda, sayın
mülkî amirlerimize bu disiplin cezalarıyla ilgili yetki verilip verilmemesi konusunun da
açıklıkla belirtilmesi gerektiği inancı içerisindeyim.
Diğer taraftan, yarım kalan ve çıkarılmayan bu yasalar dolayısıyla çelişkili durumların olduğunu da belirtmek isterim.
Hepinize saygılarımı sunarım.
Maddeyle ilgili görüşmeler tamamlanmıştır.
26ncı maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
27nci maddeyi okutuyorum :
MADDE 27. — Disiplin cezasının verilmesini gerektiren eylemin işlenmesinden itibaren bir yıl
içinde aynı eylemin tekrarı halinde eyleme öngörülen cezanın bir üstü verilir.
Bu Kanunun 23 üncü maddesi hükümlerine uymamayı itiyat haline getirenlerle zabıtanın
görevini aksattığı veya engellediği tespit olunanlara Özel Dedektiflik Kurulunca meslekten çıkarılma cezası uygulanır.
BAŞKAN — Maddeyle İlgili söz talebi?.. Yok.
Maddeyle ilgili önerge de bulunmamaktadır.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... 27 nci madde kabul edilmiştir.
28 inci maddeyi okutuyorum.
MADDE 28. — Dedektiflerin,
a) Bu Kanun hükümlerine göre meslekten çıkarılması,
b) Dedektifliğe alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan
anlaşılması veya dedektiflik sırasında bu şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi,
Halinde özel Dedektiflik Kurulu kararı ile dedektiflik sona erer ve dedektiflik ruhsatı iptal
edilir,
Madde üzerinde önerge de bulunmamaktadır.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler,.. Kabul edilmiştir.
Özel Dedektif ve Özel Araştırma Görevlilerine Karşı işlenen Suçlar
MADDE 29. — Görev sırasında veya yaptığı görevinden dolayı özel dedektif veya araştırma
görevlilerine karşı işlenen suçlar hakkında, memura karşı işlenen suçlara ilişkin hükümler
uygulanır.
Maddeyle ilgili önerge de bulunmamaktadır.
MADDE 30. — Dedektiflik ücreti, dedektifin sunacağı hizmetlerin karşılığı olan meblağı ifade
eder.
Dedektiflik ücreti, dedektifle işveren arasında serbestçe kararlaştırılır. İş takibi ve her türlü
danışma ücretleri hakkındaki anlaşmaların yazılı şekilde olması şarttır. Ücretten doğan
davalarda, yazılı sözleşmeden başka delil getirilemez ve dinlenemez.
92
MADDE 31. — İş sahibi, ilk anlaşmayı yaptığı özel dedektifin yazılı muvafakatini alarak başka
özel dedektifleri de işin takibine sokabilir.
İş sahibi, ilk Özel dedektifin muvafakatini kendisine tevdi veya tebliğ edilecek bir yazı ile en az
bir hafta süre vererek talep eder. Özel dedektif bu süre içerisinde cevap vermemişse muvafakat
etmiş sayılır.
İlk özel dedektifin muvafakat etmemesi halinde, sözleşme kendiliğinden sona erer. İş sahibi
muvafakat etmeyen özel dedektife ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür.
İlk özel dedektifin muvafakati ile işin başka dedektifler tarafından da takibi halinde iş sahibi,
ilk özel dedektifin ücretinden kısıntı yapamaz.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler.,. Kabul edilmiştir
Özel Dedektifin işi Takipten Vazgeçmesi, Azli ve Ücretin Gününde Ödenmesi
MADDE 32. — Üzerine almış olduğu işi haklı bir neden olmaksızın takipten vazgeçen özel
Özel dedektifin azli halinde ücretin tamamı verilir. Ancak özel dedektif kusur veya ihmalinden
dolayı azledilmişse ücretin Ödenmesi gerekmez.
Anlaşmaya göre özel dedektife peşin verilmesi gereken ücret ödenmezse, özel dedektif işe
başlamakta zorunlu değildir. Bu nedenle doğabilecek her türlü sorumluluk iş sahibinindir. Yazılı sözleşmedeki diğer ödeme şartlarının yerine getirilmemesinden dolayı özel dedektif işi takip etmek ve sonucu elde etmekten mahrum kalırsa, sorumluluk bakımından aynı hüküm uygulanır.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz talebi?..
Buyurun Sayın Keçeciler.
MEHMET KEÇECİLER (Konya) — Sayın Başkan, değerli üyeler; görüşülmekte olan teklifin 32
nci maddesiyle ilgili, kanun tekniği açısından gördüğüm mahzurları arz ve ifade etmek üzere
söz aldım.
Biraz evvel görüştüğümüz 31 inci madde de, daha önce kabul edilen prensiple kabili telif
değildir. "Dedektiflik ücreti, dedektifle iş sahibinin anlaşması, tamamen serbest olur" diyoruz,
"Serbest hukuk hükümlerine tabidir" diyoruz; daha sonra da iki madde koyuyoruz, "ihtilaf
olur, bu ihtilaf vukuunda nasıl çözülür, nerelere gidilir; özel dedektifin işi takipten vazgeçmesi, azli ve ücretinin gününde ödenmesi" vesaire gibi hükümler getiriyoruz. Bunlar, kanunlarda, bu metinlerde bulunmaması gereken düzenlemelerdir. Kanuna belli bir prensibi koyarız ve o prensibe, ondan sonra gelen maddelerde de riayet ederiz. Diğerleri, yönetmelikle
falan halledilebilecek işlerdir; yani 31 ve 32 nci maddelerin kanunda yer almaması icap eder.
Detaya ait hükümleri burada kanun şeklinde düzenlemek, yarın tatbikatta işi çok zorlaştırır,
sıkıntıya sokar; niye; çünkü kanunu bir daha değiştiremezsiniz. Kanunlarla genel prensipler
koymalısınız; önemli prensipleri vaz edip kanuna derç etmelisiniz, onun ötesindeki işleri de
yönetmeliklerle çözmelisiniz.
30 uncu maddede "özel dedektiflik ücretinin, özel dedektifle müşterinin münasebetinin
serbestçe kararlaştırılması" ilkesini benimsemişiz; serbestçe kararlaştırılacak. O
kararlaştırdıkları hususun içerisinde, azil meselesi de, ücretin ödenmemesi meselesi de veya
birkaç tane dedektif tutması meselesi de, o anlaşmanın içerisinde yapılacak. "Yazılı bir
anlaşma esastır" demişsiniz, gayet güzel; artık ondan sonraki maddelerin kanun hükmüne
konulmaması icap ederdi.
Ben bunu ifade etmek üzere huzurlarınıza geldim. Aslında 32 nci maddenin bu haliyle kanun
metninde bulunmaması, çıkarılması gerekir; şifahî teklifte bulunuyorum; arz ederim.
Hepinize saygılar sunarım. (Alkışlar)
BAŞKAN — Buyurun Sayın ERGÜDER.
HALİL ORHAN ERGÜDER (İstanbul) — Efendim, üstadımın söylediği husus ilk nazarda
doğru olabilir; ama biz bu maddelerin tamamını Avukatlık Kanunundan aldık.
Özel dedektif, piyasaya çıkıp, firmasını kurduktan sonra özel hukuk başlıyor; herhangi
birisiyle anlaşmasında bunu mukaveleye bağlaması gerekir. Parasını alamadığı takdirde mahkemeye gider, bir şey alamaz. Bir miktar peşin alması lazım. Görevine devam ederken, iş sahibi, kendisini azledebilir veya bu görevi daha usta birisine vermek isteyebilir.
Bu, doğrudan doğruya Avukatlık Kanunundan alınıp buraya iktibas edilmiştir.
BAŞKAN — Zabıtlara geçti Sayın ERGÜDER.
93
Bu faydalı müşavirlik hizmetlerinizi, teklifin görüşülmesi sırasında devam ettirmeniz dileğinde
bulunuyorum efendim.
Madde üzerinde başka söz talebi?.. Yok. Önerge de yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler.., Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
MADDE 33. — İş sahibinin sözleşmede verdiği adrese özel dedektif tarafından yapılacak her
tebliğ, kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç üç gün içinde iş sahibi tarafın
taahhütlü olarak özel dedektife bildirilir.
BAŞKAN — Madde üzerinde söz isteyen?.. Yok. Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Madde kabul edilmiştir.
Dosya Tutma
MADDE 34. — Özel dedektifler, üzerlerine aldıkları her iş yahut yazılı bilgi ve mütalaasına
başvurulan her husus hakkında, düzenli bir dosya tutmakla yükümlüdürler.
BAŞKAN — Maddeyle ilgili söz talebi?.. Yok. Önerge Yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... 34 üncü madde kabul
edilmiştir.
Reklam Yasağı
MADDE 35. — Özel dedektiflerin, tabelalarında, basılı kâğıtlarında ve ilanlarında özel
BAŞKAN — Söz talebi? Yok. Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum ; Kabul edenler,., Etmeyenler... 35 inci madde kabul
edilmiştir.
36 nci maddeyi okutuyorum :
Cezalar
MADDE 36. — Ruhsatsız olarak özel dedektiflik yapanlar, üç aydan bir yıla kadar hapis ve bir
milyon liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası ile cezalandırılır.
Bu Kanunun 24 üncü maddesindeki denetime engel olan özel dedektif ve özel araştırma
görevlileri hakkında eylem daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde yüzbin liradan bir
milyon liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur.
Bu Kanunun 35 inci maddesine aykırı hareket edenler hakkında beş milyon lira ağır para
cezası hükmolunur.
BAŞKAN — Söz talebi?.. Yok.
Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum : Kabul edenler.,. Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
Yönetmelik
MADDE 37. — özel dedektif ve özel araştırma görevlilerinin silah ve mermilerinin ne suretle
temin edileceği, bunların menşei, cins ve sayıları, kullanış şekli ve şartları ile mesleğinin sona
ermesi durumunda kendilerine verilen silah ve mermilerin hangi mercilere ne şekil ve şartlarla
devir ve teslim edileceği ve bu konudaki denetim, Özel dedektif ve özel araştırma görevlilerinin
eğitimi ve Kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar, bu Kanun yayımı tarihinden itibaren
üç ay içinde İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.
BAŞKAN — Söz talebi?..
Sayın Ayhan, buyurun.
CEVAT AYHAN (Sakarya) — Sayın Başkan, 20 nci maddede bir kelime yanlış yazılmış. Eğer bu
şekilde geçerse mahzurlu olabilir. 20 nci maddenin beşinci satırında "... bu işlerinde..."
ibaresinin "bu işyerlerinde" diye düzeltilmesi gerekir.
BAŞKAN — Sayın Ayhan, 86 nci maddeye göre, maddî hataları düzeltmek kanun teklifinin
tümünün oylanmasından önce mümkün. Komisyon, sanıyorum işaretinizi aldı, ayrıca bir
maddî hatanın düzeltilmesini de Başkanlığa bildirecektir, onunla birlikte bunu da bildirirlerse,
düzeltmeyi yaparım efendim.
94
Siz, komisyonla istişare içinde olursanız sevinirim. 37 nci maddeyle ilgili söz talebi?.. Yok.
önerge yok.
37nci maddeyi oylarınıza sunuyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
38inci maddeyi okutuyorum :
Yürürlük
MADDE 38. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
BAŞKAN — Söz talebi?.. Yok. Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum; Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir.
39ncu maddeyi okutuyorum :
Yürütme
Madde 39. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
BAŞKAN — Söz talebi?.. Yok. Önerge yok.
Maddeyi oylarınıza arz ediyorum: Kabul edenler... Etmeyenler... Kabul edilmiştir. Sayın
Komisyonun ve Hükümetin düzeltme talepleri var. Kanun Teklifinin tümünü oylamadan
önce onu alayım efendim.
İÇİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANI AHMET SEZAL ÖZBEK (Kırklareli) — Sayın Başkanım, 20
nci maddenin beşinci satırındaki "işlerine" kelimesinin "işyerlerinde" olarak ve yine aynı
maddenin son paragrafındaki "açık işlerinde" ibaresinin "açık işyerlerinde" olarak düzeltilmesi
lazım.
BAŞKAN — O baskı hatası düzeltildi efendim.
İÇİŞLERİ KOMİSYONU BAŞKANI AHMET SEZAL ÖZBEK (Kırklareli) — Bir diğer husus da, 7
nci maddede "başkomiserlîk" lafından sonra "yüksek tahsil görmüş" ibaresinin parantez içine
alınarak ifade edilmesi gerekir.
BAŞKAN — Değerli milletvekilleri, İçtüzüğün 86 nci maddesine göre, Komisyondan bize ulaştığı
şekliyle, teklifin 20 nci maddesinin beşinci satırındaki "işlerine" kelimesi "işyerlerine" şeklinde,
7 nci maddesine önergeyle ilave edilen "başkomiser" kelimesinden sonra (yüksek tahsil görmüş)
şeklinde düzeltilerek...
AKIN GÖNEN (Manisa)— "Yüksek tahsil görmüş" ibaresi biraz karışıklığa meydan verebilir;
"Yüksek tahsil mezunu" diyelim.
İÇİŞLERİ BAKANI NAHİT MENTEŞE (Aydın) — Efendim, zaten hepsinde "Türk vatandaşı
olmak, yüksek tahsil görmüş olmak" şartları var. Biraz daha pekiştirmiş olduk.
BAŞKAN — Efendim, Komisyon ve Hükümet, bir mahzur olmayacağını ifade ettiler, zabıtlara
geçti. Zabıtlara sizin itirazınız da geçti efendim.
Bu düzeltmeleri de yaparak, teklifin tümünü oylarınıza arz ediyorum : Kabul edenle
Etmeyenler.,. Teklifin tümü kabul edilmiş ve teklif kanunlaşmıştır. Hayırlı, uğurlu olmasını
temenni ediyorum.
Sayın ERGÜDER' e, teşekkür konuşması için söz veriyorum.
HASAN BASRİ ELER (Edirne) — Sayın Başkan, Meclisin bu şekilde hızlı çalışmasını, devamlı
şekilde yasa çıkarmasını diliyorum.
BAŞKAN — Teşekkür ederim. Buyurun Sayın ERGÜDER.
HALİL ORHAN ERGÜDER (İstanbul) — Sayın Başkan, değerli arkadaşlarım; duygularımı
gerçek olarak ifade ediyorum. Hayatımın en mutlu anındayım. Allah hepinizden razı olsun.
(Alkışlar)
Başta, grup başkanvekillerine, Turhan Tayan Beyefendiye, İhsan Saraçlar Beyefendiye, Nevzat
Ercan Beyefendiye, Aydın Güven Gürkan Beyefendiye, Ercan Karakaş Beyefendiye, Akın Gönen
Beyefendiye, sevgili Bakanıma, sevgili yardımcılarına, sevgili komisyon başkanlarıma, bilhassa
Erdal İnönü Beyefendiye...
AHMET SAYIN (Burdur) — Bize yok mu?..
HALİL ORHAN ERGÜDER (Devamla) — Bilhassa sizlere ayrı ayrı teşekkür ederim. Bu, benim
büyük bir hatıramdır. Demek ki, Türkiye Büyük Millet Meclisi istediği zaman, istediği
kanunları otomatikman, bir Longines saatinin işlemesi gibi çıkarabilir. Biraz sonra tatile
çıkacağız, ben bu kanunu evime götüreceğim ve çocuklarıma göstereceğim.
Bilhassa Sayın Başkanım, bana devamlı pusula gönderiyor; "İçişleri Bakanının durumu ne
olacak?" diye, Efendim, İçişleri Bakanlığı o kadar yüce, o kadar yüksek bir bakanlık. Vakıa,
özel dedektiflik de çok meşru, çok haysiyetli bir meslektir; ama, İçişleri Bakanlarının özel
dedektif olarak kanuna girmesini bir politik nezaket olarak kabul edemiyorum. Sizlerin daha
yükseklere layık olduğuna inanıyorum.
Hepinizi saygı ve sevgiyle selamlıyorum. Tekrar teşekkür ederim efendim. (Alkışlar)
95
96
3.2.ÖZEL DEDEKTİFLİK YASA TASARISI--ÖDD GENEL GEREKÇE
Dünyada her alanda meydana gelen çeşitli ve hızlı gelişmeler doğrultusunda üretim,
dağıtım, ekonomik, kültürel ve ticari ilişkilerle insan yaşamı gittikçe karmaşık hale
gelmektedir. Her şeyin belli bir düzen ve armoni içinde cereyan etmesi için ulusal ve
uluslararası düzenlemeler yapılmakla birlikte, yine de dünyanın her bir köşesinde olduğu gibi
ülkemizde de bu düzenlemeleri ihlal eden eylem ve davranışlarla karşılaşılmaktadır.
Bunlar kişi, şirket, kurumlar ve hatta zaman zaman devletlerin bile mağdur olmalarına
yol açmaktadır. Devletler bu tür ihlallere kaşı resmi birim, kurum ve kuruluşlarla mücadele
etmektedir. Ancak yapısı gereği bu ihlallerin tamamı kamu hukuku alanına girmediği gibi,
resmi kurumların, özellikle özel alanda ve suç öncesi aşamadaki konularla ilgilenmesi
mümkün olamamaktadır. Çoğu zaman da, mevcut bütçe imkânları ile bazen suç sonrası
araştırmalara da yeterine zaman ve personel ayırmadığı dönemler olabilmektedir.
Yaşamın boşluk kaldırmaması ve özel kişi ve kurumların can ve mal güvenliğinin
sağlanması için alınması gereken güvenlik tedbirleri ile modern dünyada gittikçe önem arz
eden marka koruma ve rekabet ile ilgili güvenliğe yönelik faaliyetler için duyulan ihtiyaç
oranında bütçe ayırmaları, 19. yüzyıldan itibaren ekonomi ve siyasetteki liberalleşme ile
paralel olarak bu hizmetlerin özel sektörce yapılmasına imkân verilmesi sağlanmıştır.
Gelişmiş ülkelerde, çoğu zaman aynı yasal düzenleme şemsiyesi altında özel güvenlikdanışmanlık ve özel dedektiflik alanında yapılan yasal düzenlemeler ile bunlar belli bir sistem
içinde yürütülmeye başlanmıştır.
Avrupa Birliğine adaylık projesi ile batıya entegre olmayı hedefleyen Türkiye’de de
giderek benzeri ihtiyaçların artması ve bunların bir şekilde giderilmesi zorunluluğu nedeniyle,
2004 yılında çıkartılan Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ile bu alanda bir imkân
tanınmıştır. Geçen 5 yıllık sürede özel güvenlik sektöründe önemli gelişmeler sağlanmış
, sistem kamuoyu tarafından geniş kabul görmüş ve yerleşmeye başlamıştır.
Nitekim,1990 yıllarda ülkemizde de ticari olarak firmaların ortaya çıkması ile o
tarihteki parlamento da bu gelişmeler doğrultusunda 20.01.1994 tarih ve 3963 sayı ile Özel
Dedektiflik Kanunu zamanın C.Başkanı tarafından TBMM’ ne iade edilmiş, ileri sürülen
sakıncaların giderildiği metnin tekrar TBMM’de görüşülmesi mümkün olamamıştır.
Geçen 15 yıllık süreçte dünyamız daha karmaşık olmuş ve dolayısı ile anılan hizmetlere
olan ihtiyaç da daha çok duyulmaya başlanmıştır.
Şimdi, bir bütünlük arz eden güvenlik şemsiyesinin tam olarak yerine getirilmesi için,
diğer öğeler olan özel dedektiflik ve danışmanlık hizmetlerinin oluşumuna da imkân verilmesi
gerektiği gözlenmektedir.
Bu yapıldığında, özel güvenlikte olduğu gibi,
1. Halen bu alanda Ticaret Yasası çerçevesinde kurumsal firmalar tarafında yürütülen
hizmetler bir disiplin altına alınacak, hiçbir kurala bağlı olmadan bireysel olarak sayısız gerçek
ve sahte kimlikle yapılan ve bu özelliği nedeniyle de çok sayıda suiistimale neden olan ve
97
binlerce vatandaşı dolandıran sözde dedektiflerin ortadan kaldırılarak hizmetler yasal zemine
çekilecek,
2.Polisin zaman zaman zorunlu nedenlerle uğraşmak durumunda kaldığı bir takım özel
nitelikteki iş yüklerinden kurtarılarak aslî görevine daha fazla odaklanmasına imkân
sağlanacak,
3.Belli bir sayıda istihdama katkıda bulunularak gençlere iş imkânı sağlanacak ve özel
sektörün dinamikliği ile bu alanda faaliyet gösteren firmaların getireceği yeniliklerle de –tatlı
bir rekabet ortamı içinde- tüm güvenlik hizmetlerinin kalitesinde bir iyileşme oluşmasına
katkıda bulunulacak,
4.Yapılan hizmetlerle elde edilecek bilgi, belge ve delillerle avukat, savcı ve karar
aşamasında hâkimlere verilecek kararın somut verilere dayanılarak verilme ortamı yaratılacak
ki, bu da özel ve ceza hukuku alanlarında, iş ve işlemlerin daha seri ve daha adil olma ortamını
hazırlayarak küçümsenemeyecek ölçüde katkıda bulunulacaktır.
Özel Dedektifler Derneği Yönetim Kurulu www.dedektif.org.tr
NOT: Özel bir “Özel Dedektiflik Yasası Olan” ülkeler
ABD-KANADA-AVUSTURALYA
AVRUPA:
Özel Dedektiflik Yasası Olan ülkeler
Avusturya
İtalya
Belçika
Latvenya
Fransa
Macaristan
Hollanda
Romanya
İngiltere
Slovenya
İspanya
Almanya’da bu faaliyetler özel güvenlikte olduğu üzere Ticaret Yasası çerçevesinde
yürütülmektedir.
98
3.3.ÖZEL DEDEKTİFLİK KANUN TASARISI TASLAĞI – ÖDD Bu kanun tasarısı Özel Dedektifler Derneği – ÖDD – tarafından yabancı ülkelerdeki kanunlar
incelenip günümüz koşullarına uygun olarak hazırlanmıştır.
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) Bu Kanun; özel dedektiflik ve danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesine
ilişkin esasları düzenlemeyi amaçlar.
(2) Bu Kanun; özel dedektiflik, danışmanlık ve özel araştırma hizmetlerinin içeriğini,
bu hizmetleri yürüteceklerin nitelik, mesleğe kabul ve çıkarılmalarını, görev, yetki,
sorumlulukları ile bu hizmetlere ilişkin diğer esasları kapsar.
Kurul ve işlemler
MADDE 2- (1) Özel Dedektiflik, özel araştırma görevlileri ve danışmanlık mesleğine
kabul, çıkarma, idari yaptırım uygulama ve denetimlere ilişkin işlemleri yürütmek üzere
İçişleri Bakanlığında, Merkez Özel Dedektiflik Kurulu oluşturulur.
(2) Merkez Özel Dedektiflik Kurulu; asgari üç ayda bir İçişleri Bakanlığı Müsteşar
Yardımcısının başkanlığında, Adalet Bakanlığınca görevlendirilecek iki Genel Müdür
Yardımcısı ile Emniyet Genel Müdür Yardımcısı ve Jandarma Genel Komutanlığı Harekât
Başkanı ve Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Güvenlik Daire Başkanından oluşur.
(3) Kurulun raportörlük işleri Emniyet Genel Müdürlüğünce yürütülür.
(4) Kurulun çalışma usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
(5) Özel Dedektiflik Bürolarında çalışacak özel araştırma görevlileri ile diğer personelin
mesleğe kabul, çıkarma, idari yaptırım uygulanması ve denetimleri Valilikçe yürütülür.
Sekretarya işlemleri Özel Güvenlik Şube Müdürlüklerince yürütülür. İl Özel Güvenlik
Kurulunda Özel dedektifler Derneği / Federasyonundan bir temsilcinin katılımı ile oluşur.
Özel Dedektif
MADDE 3- (1) Özel Dedektif, bu kanunla verilen yetkileri kullanan, Özel Dedektiflik
Bürosu açarak personel istihdam eden;
a) Bu kanuna göre belirlenen konular ve özel araştırma sözleşmesiyle sınırlı olmak
üzere, yürürlükteki mevzuata göre bilgi ve belgeleri toplayıp değerlendiren,
araştırma ve inceleme yapabilen,
b) Gerekli şartlara haiz olduğunda güvenlik danışmanlığı hizmeti de verebilen,
c) Görevini yerine getirirken bir suç işlendiği bilgisi edindiğinde derhal yetkili
makamları haberdar ederek, yetkililerin gelişine kadar suç delillerinin ve
mümkünse olay yerinin korunmasını sağlayan,
görevlidir.
Özel dedektiflik bürosu
MADDE 4- (1) Özel dedektiflik faaliyeti sadece bu kanuna hükümlerine göre kurulmuş
özel dedektiflik bürolarınca yürütülebilir.
(2) Özel dedektiflik bürosu, Özel Dedektiflik mesleğine kabul edilen kişiler tarafından
açılabilir.
(3) Hizmete açılacak özel dedektiflik bürolarının adres, telefon numaraları, diğer
haberleşme sistemlerine ait bilgiler, özel araştırma görevlileri ile istihdam olunacak diğer
personelin açık kimlikleri, bir hafta içinde bir dilekçe ile birlikte Valiliğe bildirilir.
(4) Verilen bu bilgilerde olacak değişiklikler, personelin İşten ayrılması ya da
çıkarılması veya yeni personel alınması gibi değişiklikler de yine bir hafta içerisinde yazılı
olarak Valiliğe bildirilir.
Özel dedektifliğe kabul şartları
MADDE 5- (1) Özel dedektif olabilmek için:
a) Türk vatandaşı olmak,
99
b) Kamu yönetimi, hukuk, siyasal bilgiler iktisat, işletme, Polis Akademisi ile bunlara
denkliği kabul edilen 4 yıllık fakülte mezunu olmak ya da fiilen en az onbeş yıl görev yaptıktan
sonra kendi istekleri ile ayrılmış veya emekli olmak koşuluyla, genel kollukta, Milli İstihbarat
Teşkilatında veya kamu/özel sektörde yönetici konumunda çalışmış olmak,
c) Bu Kanuna göre özel dedektiflik/araştırmacılık yapmaya engel bir hali bulunmamak,
gerekir.
(2) Avukatlar ile Özel Güvenlik yönetici ve görevlileri aynı zamanda hem özel
dedektiflik, danışmanlık ve avukatlık görevlerini aynı zamanda bir arada yürütemezler.
Özel dedektiflik mesleğine kabul
MADDE 6- (1) Özel dedektiflik izni almak için, Merkez Özel Dedektiflik Kuruluna
dilekçe ile başvurulur.
(2) Merkez Özel Dedektiflik Kurulu, başvuru üzerine 60 gün içinde bu Kanunun 7. ve 9
inci maddelerindeki özel dedektif olabilme şartları ile engel halleri bulunup bulunmadığının
güvenlik soruşturmasını yaptırır.
(3) Merkez Özel Dedektiflik Kurulu, gerekli inceleme araştırma sonuçlarına göre oy
birliği ile karar verir, bu kararı ilgiliye tebliğ eder.
(4) Bu maddenin uygulanmasıyla ilgili usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
Özel dedektif olmaya engel haller
MADDE 7- (1) Aşağıda yazılı durumlardan birinin varlığı halinde özel dedektiflik
mesleğine kabul istemi ret olunur.
a) 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 53’üncü maddesi hükmüne göre yasaklı olmamak.
Hakkında fiilen yurt dışına çıkış yasağı ya da maliye tahdidi olmamak. Bilinçli taksirli suçlar
hariç olmak üzere, 6 aydan fazla hapis cezasına hükümlü bulunmamak veyahut affa uğramış
olsa veya deneme süresi suç işlemeden geçirildiği için mahkûmiyet ortadan kalkmış veya ceza
çekilmiş sayılsa, mahkûmiyetleri bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalksa, para cezasına
çevrilse ya da mahkemelerce verilen karar üzerine adli sicilden silinmiş olsa bile; Devlet
sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçları ile Devlet Güvenliğine karşı suçlar, soykırım ve
insanlığa karşı suçlar, 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunun kapsamına giren suçlar ile
hırsızlık, nitelikli hırsızlık, kullanma hırsızlığı, yağma, nitelikli yağma, kasten öldürme, neticesi
sebebiyle ağırlaşan yaralama, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık, nitelikli dolandırıcılık,
hileli iflas, cinsel saldırı, fuhşa teşvik ve aracılık ile yer temin etmek, ihaleye fesat karıştırma,
zimmet, nitelikli zimmet, rüşvet ve TCK 197, 198, 199, 200, 202, 204, 207, 209, 210
maddelerindeki sahtecilik, TCK 213,216'ncı maddelerdeki kamu barışına karşı işlenen
suçlardan, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, uyuşturucu maddeyi imal, ithal veya ihraç
etmek, ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına verme, sevk etme, nakletme,
depolama, kullanma ve bilişim suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak.
b) Devlet Memuru olma niteliğini kaybetmiş olmak veya Devlet Memuru olma
yeterliğinde bulunmamak,
c) Merkez Özel dedektiflik Kurulunca meslekten çıkarma cezası ile cezalandırılanlar.
Yemin.
MADDE 8- (1) Merkez Özel Dedektiflik Kurulunun kararı ile mesleğe kabul edilen özel
dedektiflere aşağıdaki şekilde yemin ettirilir.
"Kanuna, ahlaka, mesleğin onuruna ve etik kurallarına uygun davranacağıma
namusum, şerefim ve vicdanım üzerine ant içerim”
Özel araştırmacı olacaklarda aranacak şartlar
MADDE 9- (1) Özel araştırma görevlisi mesleğine kabul edilebilmek için;
b) Özel araştırmacı temel eğitimi sertifikası sahibi olmak,
c) En az lise veya dengi okul mezunu olmak,
d) 21 yaşını ikmal etmiş bulunmak,
e)7. inci maddeye göre engel bir hali bulunmamak.
Gerekir.
Özel Dedektifler Derneği – ÖDD - www.dedektif.org.tr - İstanbul, 34–141 164 100
Özel araştırmacığa kabul
MADDE 10- (1) Özel araştırma görevlisi çalışma izni almak isteyen ve 9. Maddede
aranan şartları taşıyan kişi bir dilekçe ile Valiliğe başvurur.
(2) Dilekçeye kendisini istihdam edecek özel dedektiflik bürosunun iş taahhüdüne
ilişkin yazısı da eklenir.
(3) Valilik başvuru üzerine kişinin, 30 gün içinde bu Kanunun 9 inci maddelerine göre
özel araştırma görevlisi olabilme şartlarını ve engel hallerini araştırır ve ayrıca arşiv
araştırması yaptırır.
(4) Valilikçe özel araştırmacı olarak çalışmasına izin verilenlere " Özel Araştırma
Görevlisi Kimliği" verilir.
(5) Özel Araştırına Görevlileri ancak bir özel dedektife bağlı olarak, onların direktifleri
doğrultusunda görev yapabilirler.
MADDE 11- (1) Özel dedektiflik bürolarında idarî işlerde çalıştırılmak üzere personel
istihdam edilebilir.
(2) Bu kişiler işe başlamadan önce Valiliğe dilekçe ile başvurarak izin alırlar.
(3) Dilekçeye kendisini istihdam edecek özel dedektiflik bürosunun iş taahhüdüne
ilişkin yazısı da eklenir.
(4) Valilik başvuru üzerine kişinin, 30 gün içinde bu Kanunun 7. inci maddelerine göre
engel hallerinin bulunup bulunmadığı ile arşiv araştırmasını yaptırarak engel bir halinin
bulunmaması durumunda çalışma izni verir.
Özel Dedektiflerin çalışma alanları
MADDE 12- (1) Özel Dedektifler ikinci fıkrada belirtilen konularla sınırlı olmak ve
sözleşme yapabilme yeterliğine sahip müşterilerinin taleplerini yerine getirebilirler.
(2) Özel Dedektif bürolarının çalışma alanları;
a) Medeni Hukuk Alanı: miras, velayet, vesayet müesseselerinden kaynaklanan
sorunlar ve hukuki davalarda yürürlükteki mevzuata uygun olmak koşuluyla kişisel
bilgi taleplerinin karşılanması,
b) Ticaret Hukuku Alanı: Rekabet ilkelerinin ihlalleri, patent imtiyazının
çiğnenmesi, hileli iflas ve sanayi casusluğu konularında araştırma,
c) Sigorta Hukuku Alanı: Kaza araştırmaları, hileli işlemlerin ve dolandırıcılığın
araştırılması,
d) İş Hukuku Alanı: Hileli durumların ve mazeret olarak ileri sürülen hususların
gerçekliğinin araştırılması,
e) Kayıp kişi ve eşyanın araştırılması,
f) Firma çalışanlarının özellikle işe alma ve terfi ettirilmeleri sırasında durumlarının
araştırılması,
g) Güvenlik Danışmanlığı hizmeti sağlanması,
h) Her türlü ticari kuruluşa bağlı distribütör, acente, bayilik ve şubelerin sözleşmede
belirtilen maddeler ile ticari şartlarına uyup uymadığının araştırılması,
i) İcra iflas dairelerinde, aleyhinde takip yapılan borçluların menkul ve gayrimenkul
malları ile üçüncü şahıslardaki hak ve alacaklarının neden ibaret olduğunun
araştırılıp tespit edilmesi.
j) Fikri haklar mülkiyet hakları, dır.
Güvenlik danışmanlığı
MADDE 13– (1) Güvenliğin sağlanacağı yerlerin niteliği ve diğer özelliklerine göre
oluşabilecek risklerin tespiti, belirlenen risklerin bertaraf edilmesi ya da en aza indirilebilmesi
amacıyla; koruma ve güvenlik hizmetini yerine getirecek personel ile bulundurulabilecek veya
taşınabilecek silah ve teçhizatın, gerekli hallerde diğer fizikî ve elektronik güvenlik
tedbirlerinin belirlenmesi için yapılan analiz işlemidir.
(2) Güvenlik danışmanlığı hizmeti ancak, fiilen en az onbeş yıl görev yaptıktan sonra
kendi istekleri ile ayrılmış veya emekli olmak koşuluyla, genel kollukta veya Milli İstihbarat
Teşkilatında yönetici konumunda çalışmış olan özel Dedektifler ile aynı süre özel güvenlik
sektöründe yönetici olarak çalışmış kişiler tarafından verilebilir.
Özel dedektiflerin yetkileri
MADDE 14- (1) Bakanlıkça verilen faaliyet izin belgesinin gösterilmesi halinde, özel
dedektifler bazı kayıtlardan bilgi temin edebilirler. Bu Kanun çerçevesinde ulaşılması gereken
aşağıdaki bilgi ve belgeler özel dedektiflere verilir.
a) Hava, kara ve deniz araçlarına dair kayıtlar,
b) Nüfus kayıtları ve ikamet bilgileri,
c) Sigorta kayıtları ve iş kayıtları,
ç) Yurt dışına giriş ve çıkış kayıtları,
d) Adli Sicil kayıtları,
(2) Genel kolluk tarafından yapılan çalışmalara rağmen bulunamayan kayıp kişinin,
bulunması için başka bir imkânın kalmaması durumunda, kamu yararının da bulunması
halinde kayıp kişinin; hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet
savcısının kararıyla, belli bir zaman dilimindeki telekomünikasyon sinyal bilgileri tespit
edilebilir.
(3) İkinci fıkrada yer alan bilgiler sadece kayıp kişinin bulunması ve yerinin tespiti
amacıyla kullanılabilir.
Eğitim:
Özel
Araştırmacılar
(Yönetmelikte
belirtilen
Özel
Dedektifler
Derneği/Federasyon ile müşterek olarak hazırlanacak müfredata göre eğitim alırlar.
MADDE 15- (1) Özel Dedektifler, çalışmaları sonucu edindiği bilgileri sözleşme
yaptıkları müşterileri dışında kimseye açıklayamaz.
(2) Ancak, kamu adına takibi gerekli bir suç işlendiği yolunda bilgi edindiğinde bilgi ve
belgeleri bulunduğu yerdeki yetkili mercilere intikal ettirmekle mükelleftir.
(3) Özel Dedektifler ile özel araştırma görevlileri işverenine ya da müşterisine gerçek
dışı bilgi ya da rapor veremezler.
Görevi savsaklama ve kötüye kullanma
MADDE 16- (1) Özel dedektiflik büroları, bu Kanun ve diğer kanunlar gereğince
kendilerine verilmiş görevleri ve görevleriyle bağlantılı olarak edindikleri bilgi ve belgeleri
kötüye kullanamaz, bunları hizmet satın alanlarla üçüncü kişilerin kötüye kullanmalarını
engelleyici tedbirler alırlar.
(2) Birinci fıkra hükümlerine aykırı davranan özel dedektifler ile özel araştırma
görevlileri eylemleri Türk Ceza Kanunu veya ceza hükmü içeren diğer kanunlara göre suç ya da
kabahat oluştursa bile ayrıca Türk Ceza Kanununun 257 ve 258 maddelerine göre de
cezalandırılır
Özel dedektiflik büroları ve görevlilerinin denetimi
MADDE 17- (1) Özel dedektiflik büroları ve buralarda istihdam edilen personel ile özel
araştırma görevlileri, Bakanlık ve valilikler tarafından ihtiyaç duyuldukça her zaman
denetlenebilir.
(2) Denetlemeye ilişkin esas ve usuller Yönetmelikle düzenlenir.
İdari Yaptırımlar
MADDE 18- (1) İdari yaptırımlar şunlardır:
a) Kınama: Tutum ve davranışlarında kusurlu sayıldığının özel dedektife /
araştırmacıya bildirilmesidir.
b) İdari Para Cezası: En az asgari ücret ve beş katına kadar para cezasıdır,
c) Geçici Faaliyetten Men: Özel dedektiflik ve araştırma bürosunun bir aydan az ve bir
yıldan fazla olmamak üzere faaliyetten yasaklanmasıdır.
d) Süresiz Faaliyetten Men: Özel dedektiflik / araştırma bürosu ruhsatı ve özel
araştırmacı kimliğinin geri alınarak özel dedektiflik / araştırma görevlisi unvanının
kaldırılmasıdır.
(2) Bu madde hükümleri îl Özel dedektiflik / Araştırma Komisyonunca yardımcı özel
dedektiflik / araştırma görevlilerine de aynen uygulanır.
(3) İdari yaptırımı gerektiren fiiller;
a) Kınama:
1.
b) İdari Para Cezası:
b1. Bu Kanunun Madde 4/3 ve 4/4 inci maddesine aykırı hareket edenler hakkında bin
Yeni Türk Lirası idari para cezası verilir.
b2.Bu Kanunun 8.maddesine göre yemin etmeden işe başlayanlara bin Türk lirası idari
para cezası verilir.
b3.Bu kanunun 11.maddesine aykırı hareket edenler hakkında bin Türk lirası para
cezası verilir
b4.Bu kanunun 27.maddesine aykırı hareket edenler hakkında ikibin Türk lirası para
cezası verilir.
B5.Denetimler sonrası tebliğ edilen eksiklikleri süresi içinde gidermeyenlere bin Türk
lirası para cezası verilir.
c) Geçici Faaliyetten Men:
1. Sözleşmeye bağlanan her işle ilgili düzenli bir dosya tutmakla yükümlüğüne aykırı
davranan Özel Dedektiflik / Araştırma Bürosu otuz gün süreyle faaliyetten men edilir.
d) Süresiz Faaliyetten Men:
Bu kanunun 15,16 ve 26.maddelerini sürekli ihlal edenler meslekten süresiz men edilir.
dır.
(4) İdari yaptırım uygulanmasını gerektiren eylemin işlenmesinden itibaren bir yıl
içinde aynı fiilin tekrarı halinde eyleme öngörülen cezanın bir üstü verilir.
(5) İdari yaptırımların verilmesine ilişkin esas ve usuller Yönetmelikte gösterilir.
Adli cezalar
MADDE 19- (1) Gerekli izinleri almadan Özel dedektiflik / araştırma bürosu açanlar,
bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Gerekli izinleri almadan özel dedektiflik / araştırmacılık yapanlar da birinci fıkraya
göre cezalandırılır.
(3) Bu Kanunun 24 üncü maddesindeki denetime engel olan özel dedektifler ile özel
araştırma görevlileri hakkında eylemleri daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde altı aydan
iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır
Özel dedektifliğin sona ermesi
MADDE 20- Özel dedektiflerin;
a) Bu Kanun hükümlerine göre süresiz faaliyetten men edilmesi,
b) Özel Dedektifliğe alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan
anlaşılması veya daha sonra bu şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi,
halinde Merkez Özel Dedektiflik Kurulu kararı ile özel dedektiflik izni ve büro açma
ruhsatı iptal edilir
Özel dedektiflik hizmet ücretinin serbestçe kararlaştırılması
MADDE 21- (1) Özel Dedektiflik hizmeti ücreti, özel dedektiflik bürosunun sunacağı
hizmetlerin karşılığı olan meblağı İfade eder.
(2) Ücret, Özel Dedektif ile hizmet satın alan arasında serbestçe kararlaştırılır.
(3) Bu kanun çerçevesinde yapılacak tüm iş ve işlemlere ilişkin ücretlerin hizmet
sözleşmesinde açıkça yazılması gerekir.
(4) Uygulanacak asgari ücret tutarı özel dedektifler derneği / federasyonu tarafından
belirlenir.
Özel dedektiflik hizmeti satın alanın hak ve sorumlulukları
MADDE 22- (1) Özel dedektiflik sözleşmesi, özel dedektiflik hizmeti satın almak
konusunda sözleşme yapma yeterliliğine sahip olan gerçek veya tüzel kişiler ile özel dedektif
arasında yapılabilir.
(2) Hizmet satın alan, sözleşmede açıkça belirtmek koşuluyla aynı konuda başka özel
dedektiflik bürolarıyla da sözleşme yapabilir.
(3) Hizmet satın alan, tek taraflı olarak sözleşmeyi feshedebilir, ancak bu durumda
sözleşme ücretinin tamamını ödemekle yükümlüdür.
(4) Sözleşmeyle dayalı olarak almış olduğu özel dedektiflik hizmetini, tek taraflı olarak
feshederek bunu üç iş günü içinde hizmet satın alana bildiren özel dedektife herhangi bir ücret
ödenmez, ödenmiş olan tüm ücret ve masraflar derhal iade edilir.
Tebliğ usulü ve adres bildirme zorunluluğu
MADDE 23- (1) Hizmet satın alanın sözleşmedeki adresine yapılacak her tebliğ,
kendisine yapılmış sayılır. Adres değişikliği en geç bir hafta içinde iş sahibi tarafından
taahhütlü olarak özel dedektiflik bürosuna bildirilir.
(2) Hizmet satın alanın adresine gönderilebilecek yazıların tebliğ edilmemesinden veya
adres değişikliklerinin bildirilmemesinden doğan sorumluluk iş sahibine aittir.
Dosya Tutma
MADDE 26- (1) Özel dedektifler, sözleşmeye bağlanan her işle ilgili düzenli bir dosya
tutmak ve bunu asgari beş yıl süreyle güvenli bir şekilde saklamak zorundadırlar.
Reklâmlarla ilgili kısıtlamalar
MADDE 27- Özel dedektiflerin tabelalarında, basılı kâğıtlarında ve ilanlarında özel
Yürürlük
MADDE 28- (1) Bu kanun yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 29- (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Diğer Hususlar:
1. Yabancıların durumu /ortaklık (Karşılılık İlkesi)
2. Harçlar: Dedektiflik Faaliyet izin Belgesi için 25.000 YTL, Özel Dedektiflik ve Araştırmacı
Kimliği için 250 YTL harç alınır
3. Uyum süreci: Bu yasa çıkmadan önce TTK göre faaliyet gösteren firmalar 6 ay içinde yasada
öngörülen şartları yerine getirirler.
4. Eğitim: Özel dedektif ve özel araştırma görevlileri ( AB Standardında) süreli eğitim alır.
Eğitim Müfredatı, sınav sistemi yönetmelikle belirlenir. EGM-TSK-MİT’ten emekli olanlar bu
eğitimden muaf tutulur. Eğitim müfredatı Özel Dedektiflik alanında faal olan STK ile birlikte
hazırlanır.
Bu eğitim, Meslek Yüksek Okullarda verilmeye başlayana kadar Özel Dedektiflik alanında
kurulmuş faal olan STK tarafından verilir.
______________________
Kaynak:
1. Yabancı Ülkelerde Özel Dedektiflik Kanunları
2. 3963 Sayılı Özel Dedektiflik Kanunu
3. TBMM Tutanakları
4. EGM Arşivi - web sayfası (www.egm.gov.tr)
Hazırlayan: Özel Dedektifler Danışmanlar ve Araştırmacılar Derneği – ÖDD - Adına
1. Yusuf Vehbi DALDA – ÖDD Onursal Başkanı
2. İsmail YETİMOĞLU – ÖDD Başkanı
3. Av. Yusuf Murat SÖYLEMEZ – ÖDD Genel Sekreteri
4. Av. Raziye Oya SÖYLEMEZ – ÖDD Hukuk Sekreteri
Uluslararası Meslek Etik Kurallara Bağlı Olarak Faaliyet Gösteren Firmalar
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının 803004 Faaliyet Kodu (Özel Dedektiflik
Hizmetleri ) uygun faaliyet gösteren ÖDD üyesi özel dedektiflik firmaları
MAVİAY ÖZEL DEDEKTİFLİK LTD. ŞTİ. – İSTANBUL
YETKİLİ: İSMAİL YETİMOĞLU & AYLA YORULMAZ
TİCARET UNVANI: IMB AJANS FİNANS DEDEKTİFLİK TİC. LTD. ŞTİ.
İSTANBUL TİCARET ODASI SİCİL NO: 508599
GÖSTEPE V. DAİRESİ VERGİ NO: 4650233998
İLETİŞİM TEL: 0216 450 00 19
www.dedektif.com.tr maviay@dedektif.com.tr
İNTEROFİS ÖZEL DEDEKTİFLİK LTD. ŞTİ. – ANKARA
YETKİLİ: Y. GÜLDEN İLÇİN
TİCARET UNVANI: İNTEROFİS ARAŞTIRMA DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.
ANKARA TİCARET ODASI SİCİL NO:248247
ÇANKAYA V. DAİRESİ VERGİ NO: 4780509015
İLETİŞİM TEL: 0312 4250525
www.interofisdedektiflik.com info@interofisdedektiflik.com
BY PİPO ÖZEL DEDEKTİFLİK - SAKARYA
YETKİLİ: MELİK NAZİR ESİRCİ
GÜMRÜKÖNÜ V. DAİRESİ VERGİ NO:3800137321
İLETİŞİM TEL: 0264 274 32 74
info@bypipo.com
www.bypipo.com
WIRTSCHAFTS DETEKTEI MENTES - ALMANYA
YETKİLİ: AYHAN MENTEŞ
NÜMBERG V. DAİRESİ VERGİ NO:DE195904410
İLETİŞİM TEL: 0049 178 580 47 24
info@detektei-mentes.de
www.detektei-mentes.de
ESAY ÖZEL DEDEKTİFLİK - ADANA
YETKİLİ: ESEN YÜCEL
YÜREĞİR V. DAİRESİ VERGİ NO: 7640098607
İLETİŞİM TEL: 0322 341 44 02
www.esaydedektiflik.com info@esaydedektiflik.com
ODAK ÖZEL DEDEKTİFLİK - İZMİR
YETKİLİ: MESUT ÖZTÜRK
KEMERALTI V. DAİRESİ VERGİ NO: 7130071037
İLETİŞİM: 0232 484 15 07
www.odakdedektiflik.com

İstanbul, 34–141 164 - Özel DEDEKTİFLER DERNEĞİ

Transkript

Benzer belgeler

özel dedektiflik teknik ve metodları dersi

ÖZEL DEDEKTİFLER DERNEĞİ

ödd - özel dedektifler derneği 7. yıl faaliyet raporu

Güvenlik Konferans, Fuar ve Seminerler, Analiz ve Değerlendirmeler

Alfred ve Agatha yepyeni bir macerayla karşınızda!

XII. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi

Avrupa Birliği Dijital Gündemi ve Türkiye Konferansı

Föderation Türkischer Elternvereine in Deutschland Almanya Türk

Güne Başlarken Okuma Yazmaya Hazırlık Hayat Bilgisi • Dilin tat

PDF, 215KB - Umut Oran