USS Saratoga v TCG Muavenet Case, Akan and ors v Turkish
Transkript
USS Saratoga v TCG Muavenet Case, Akan and ors v Turkish
USS Saratoga v TCG Muavenet Case, Akan and ors v Turkish Ministry of Defence, Final award on compensation, No E 1993/1009, No K 1995/1095, ILDC 1731 (TR 1995), 22nd February 1995, Supreme Military Administrative Court Date: 22 February 1995 Content type: Domes tic Court Decis ions Jurisdiction: Supreme Military Adminis trative Court Citation(s): No E 1993/1009 (Official Cas e No) No K 1995/1095 (Decis ion No) ILDC 1731 (TR 1995) (OUP reference) Product: Oxford Reports on International Law [ORIL] Module: International Law in Domes tic Courts [ILDC] Parties: Adnan Akan, Kıymet Akan, Asli Akan, Tolga Akan, İsmail Can Akan Turkish Ministry of Defence (Turkey [tr]) Judges/Arbitrators: Osman Şimşek (Presiding); M Hayri Öztan; Basri Özgenç; Atilla Egemen; Ertuğrul Taka Procedural Stage: Final award on compensation Subject(s): Human rights remedies — Weapons — North Atlantic Treaty Organization (NATO) — Compensation — Damages — Ships / vessels — Civil liability — Statehood, jurisdiction of states, organs of states Core Issue(s): Whether the Turkish government was liable for the death of a Turkish soldier killed by a United States missile during a North Atlantic Treaty Organization training exercise on the high seas. Oxford Reports on International Law in Domestic Courts is edited by: Professor André Nollkaemper and Professor Erika de Wet, University of Amsterdam Center for International Law. From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014 Facts F1 In 1992, the North Atlantic Treaty Organization (‘NATO’) undertook a combined naval exercise with Turkey on the Aegean Sea (named the ‘Exercise Display Determination 1992’). The United States led the Brown Team. Turkey was a member of the opposing Green Team. The United States’ Naval Force included the aircraft carrier USS Saratoga. The Turkish Naval Force included a destroyer, the TCG Muavenet. F2 On 1 October 1992, during an inactive phase of the exercise, the USS Saratoga fired two live missiles at the TCG Muavenet. Both missiles hit the TCG Muavenet, killing five crew members and injuring 18. F3 The wife of a lieutenant, Alper Tunga Akan, who was killed in the exercise, received pecuniary compensation from the US government. Akan’s other family members were not entitled to claim any compensation from the US. F4 On 11 November 1993, Akan’s brothers submitted a separate application to the Turkish High Military Administrative Court of Appeal, seeking pecuniary compensation and general damages from the Turkish government for each member of the family. F5 The claim of the first named plaintiff—Adnan Akan—was dismissed by the court because the US government had accepted responsibility for it on 25 January 1994. F6 The case that proceeded before the High Military Administrative Court of Appeal was thus for the claims of the remaining four plaintiffs, who were sisters and brothers of the deceased. Held H1 The Turkish Army—a part of the Ministry of Defence—was strictly liable for the incident. (paragraph 3) H2 There was no dispute between the parties that the incident had occurred during the conduct of military public service. It was also undisputed that the deceased was not at fault. (paragraph 8) H3 The deceased’s parents had been compensated in accordance with Article 3 of the Pecuniary Compensation Law no 2330, 1980 (Turkey). They also had initiated the procedure to receive a death pension from the General Directorate for the Pension Fund. As a result, no decision could be rendered for pecuniary compensation for the parents. (paragraph 9) H4 In view of the lifelong pain and suffering that the sisters—Aslı Akan and Tolga Akan—faced after the death of their brother, compensation by the Turkish government for their non-pecuniary damages was affirmed. (paragraph 10) H5 İsmail C Akan was only four years old when his brother died in the incident, which was too young to be able to perceive the seriousness of the death of his brother and not enough to claim non-pecuniary psychological damages. According to the established case law of the Court, the claim for non-pecuniary damages was refused. (paragraph 11) Date of Report: 11 March 2011 Reporter(s): Alper Akgül Analysis A1 According to Article 157 of the Constitution, 1982 (Turkey), the High Military Administrative Court is the first and last instance court for the judicial supervision of disputes arising from administrative acts and actions involving military personnel and relating to military service, even if such acts and actions were carried out by civilian authorities. As the death of a soldier while serving his military service during a military exercise was considered to be as a result of administrative action—namely the action of the General Staff—the dispute was directly brought before the High Military Administrative Court of Appeal as a court of first and last instance. From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014 A2 The High Military Administrative Court of Appeal premised its judgment on strict liability of the Turkish Army, a part of the Ministry of Defence. A3 The High Military Administrative Court of Appeal should have questioned whether NATO was secondarily or concurrently liable for these deaths, but it did not examine this issue. Strict liability of the Turkish government was found in other decisions of the High Military Administrative Court of Appeal. For example, in High Military Administrative Court of Appeal (AYİM), 2nd Section, E1994/1098, K1995/601, 5 July 1995—where a soldier in the Turkish Peace Force in the United Nations Operation in Somalia II (UNOSOM II) died of electric shock when touching a tent pole—the Court reiterated the same approach, stating that ‘according to the principle of strict liability, the damages of the relatives of the dead soldier should be compensated by the Turkish Government’. The Court did not examine the liability of the United Nations. A4 In High Military Administrative Court of Appeal, 2nd Section, (AYİM), E 2001/102, K 2001/231, 21 March 2001, a non-commissioned officer serving in the United Nations Mission in Kosovo (‘UNMIK’) died during the controlled disposal of an explosive substance. The High Military Court of Appeal held that there was no doubt that the damages the relatives of the soldier incurred should be borne by the Turkish Ministry of Defence. Again, the Court did not examine the liability of UNMIK. Strict liability was maintained. A5 The approach of the United States Court of Appeals for the 11th Circuit on the same issue is rather different. According to that Court, ‘Exercise Display Determination 1992’ was a simulated military exercise. Therefore no one could realize the possibility of death due to a real fire. The Court, in Aktepe v United States, United States Court of Appeals, Eleventh Circuit, 105 F3d 1400 (11th Cir 1997), no 96-2167, did not question that the death of the Turkish crew was caused by the two missiles fired from the USS Saratoga, and found that the US Navy’s equipment was defective. However, it held that the case presented a non-justiciable political question and could not be dealt with in US courts. A6 The decision was not subject to appeal. Date of Analysis: 11 March 2011 Analysis by: Prof Dr Kemal Başlar From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014 Decision - full text Paragraph numbers have been added to this decision by OUP Davanin Konusu : 1 X‘nın görevli bulunduğu sırada şehit olması nedeniyle toplam 150.000.000 TL manevi tazminat istemidir. Savunmanin Özetı : 2 Davacılardan baba Y davalı idareye tazminat istemi ile müracaatı üzerine bu isteminin reddine dair cevabın 22.06.1993 tarihinde kendisine tebliğ edildiğinden ve en geç 21.8.1993 tarihine kadar dava açması gerekirken bu süre geçirildikten sonra davacılar vekili tarafından 11.11.1993 tarihinde açılan davanın süre yönünden reddinin gerekeceğini olay açık deniz alanında ABD’ye ait bir savaş gemisi tarafından bir Türk savaş gemisine yöneltilen haksız bir fiil sonucu meydana geldiğinden bu haksız fiilden doğan her türlü zararın bayrak kanununa göre ABD tarafından tazmini gerektiğini, X ‘ın eşi …. ‘a ABD tarafından 325.000 ABD doları verildiğini, olayda idareye izafe edilecek herhangi bir hizmet kusurunun bulunmadığını, olayın USS. SARATOGA personelinin kusurlu hareketinden kaynaklandığını ABD tarafından da kabul edildiğini, USS. SARATOGA personelinin ağır kusurunun hizmetle zarar arasındaki illiyet bağını kestiğini, idarenin objektif sorumluluk ilkesi gereğince de sorumlu bulunmadığını, davanın ABD’nin yetkili mahkemelerince görülmesi gerektiğini, AYİM’in görevine girmediğini, görev yönünden reddinin gerekeceğini mahkemenin kendini görevli sayması halinde de hukuki dayanaktan yoksun davanın reddinin gerekeceği yolunda savunma yapılmıştır. Başsavciliğin Düşüncesı: 3 Gerçekten, bir müşterek (NATO) deniz tatbikatı gibi kamu görevinin ifası amacıyla, davacıların desteğinin bulunduğu askeri Gemi ile seyir halindeyken uğranılan bu zararın, aynı zamanda davalı idareye atfı kabil bir sorumluluğa yol açacağının kuşkusuz olduğunu, olayın, Türk kara suları dışında açık denizde, ABD savaş gemisinden eyleminden kaynaklanmasının bu maddi hukuki gerçeği değiştiremeyeceğini, burada yarışan bir sorumluluk halinin, söz konusu olduğunu, ABD savaş gemisinin eyleminin idarenin hizmet kusuruna dayalı sorumluluğunu ortadan kaldırsa da, idarenin kusursuz sorumluluğu için aynı şeyi söylemenin mümkün olmadığını, bu nedenle idarenin kurusuz sorumluluğunun her halükarda devam ettiğini, açıklanan nedenlerle kusursuz sorumluluk esasına göre …. dışındaki tüm davacılara ölüm olayı nedeniyle duydukları ve ömür boyu duyacakları acı ve üzüntülerini kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla takdir olunacak manevi tazminatın yasal faizi ile birlikte hüküm altına alınmasını, feragat nedeniyle Adnan AKAN’ın manevi tazminat isteme hakkında bir karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerekeceği yolunda düşünce bildirilmiştir. Türk Mılletı Adina 4 Yargı yetkisini kullanan Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ikinci dairesince davalı idarenin istemi üzerine 21.9.1994 günü saat 9:30 da davacı vekili avukat … davacı idareyi temsilen Hz. Av. … ve AYİM savcısı ….. ‘ün iştirakiyle açık duruşma yapılıp raportör üye Hakim … açıklamaları dinlendikten ve dava dosyası incelendikten sonra; Gereğı Düşünüldü: 5 Davacılar vekilinin 11 kasım 1993 tarihinde kayda geçen dava dilekçesi ile savunmaya karşı verdiği ve 25. Ocak 1994 tarihinde kayda geçen cevap layihasında; davacıların yakını …. AKAN’ın 1 ekim 1992 tarihinde USS SARATOGA gemisinden fırlatılan füzenin görevli bulunan TC MUAVENET muhribine isabeti sonucu görev başında şehit olduğunu, ABD tarafından sadece müteveffanın eşine yardım yapıldığını, anne, baba ve kardeşlerine hiçbir şey ödenmediğini, müteveffanın asker bir kişi olarak askeri hizmete ilişkin bir eylem dolayısıyla şehit olduğunu, olayın uluslararası sularda veya Türk karasularında işlenmiş olmasının askeri yüksek idare mahkemesinin görevini belirlemede bir unsur olarak değerlendirilemeyeceğini, ayrıca müteveffanın NATO tatbikatları cümlesinden olan bir görev sırasında şehit olmasının adı geçenin gördüğü hizmetin askeri hizmet olma vasfını ortadan kaldırmayacağını, AYİM 2. Dairesinin askeri bir araçla sivil bir kamyonun From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014 çarpışması sonucu askeri araçta bulunan bir erin yaralanarak sakat kalması durumunda üç ade3t sorumluluğun ( 1. Kamyon şoförünün haksız fiilli nedeniyle BK.nın 41. Maddesine göre sorumluluğu, 2. Trafik K. dan doğan tehlike sorumluluğu, 3. İdarenin hukuki sorumluluğu) söz konusu olduğuna, davacının istediği yerde dava açmak muhtariyeti bulunduğunu, askeri yüksek idare mahkemesinin görev alanına giren sorumluluk nedeniyle açılan davayı görmeye kendisini görevli sayarak davayı esastan karar bağladığını bu nedenlerle davacıların zararlarının kusursuz sorumluluk ilkesi gereğince davalı idarece karşılanması gerektiğini, davacı anne ile baba için ayrı ayrı 50.000.000 ar TL davacı kardeş …. için 25.000.000 TL, … için 20.000.000TL, … için 5.000.000 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte hüküm altına alınması istemi ile iş bu davanın açıldığı anlaşılmıştır. 6 Dava dilekçesinde davacı anne ve baba için de ayrı ayrı manevi tazminat talep edilmişse de; bilahare davacılar vekili tarafından verilen ve 25.1.1994 tarihinde kayda geçen cevap layihasında davalı idarenin süre itirazı kabul edilerek davacı baba … için istenen manevi tazminat talebinden vazgeçildiği yine davacılar vekili tarafından verilen ve 10.1.1995 tarihinde kayda geçen dilekçe ile de davacı anne …‘a nakdi tazminat ödendiğinden bu davacı için istenen manevi tazminat talebinden de feragat edilmesi ve davanın sadece davacı kardeşlere ilişkin manevi tazminat talepleri yönünden icrası talep edildiğinden ve vekaletnamede feragat yetkisi bulunduğundan dava sadece davacı kardeşlerin manevi tazminat taleplerine hasren görülmüştür. 7 Dava dosyasındaki bilgi ve belgelerden olayın, 1 Ekim 1992 tarihinde EGE denizinin uluslararası sularına KARARLILIK GÖSTERİSİ-92 Tatbikatı esnasında ABD’ye ait USS SARATOGA uçak gemisinden atılan iki adet füzenin TCG MUAVENET muhribine isabet etmesi sonucu meydana geldiği, olayda geminin hasara uğradığı ve dört kişinin şehit olduğu, 18 kişinin yaralandığı anlaşılmıştır. 8 Olayın bir kamu hizmetinin ifası sırasında meydana geldiği ve olayda müteveffanın hiçbir kusurunun bulunmadığı hususlarında taraflar arasında taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. 9 Öte yandan davacılardan anne ve babaya davalı idarece 2330 sayılı nakdi tazminat kanununa göre nakdi tazminat ödenmiş olması ayrıca kendilerine TC Emekli Sandığı Genel Müdürlüğünce aylık bağlanması ile ilgili işlemlere başlanılmış bulunduğu, böylece olay sebebiyle davacıların uğradığı maddi ve manevi zararlarının davalı idarece giderilmesi gerektiğinin davalı idare tarafından da kabul edildiği anlaşıldığından savunma layihasında ileri sürülen itirazlara itibar edilmemiş davacıların zararlarının davalı idarece giderilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır. 10 Davacı kardeşler ….. ile ……‘a ölüm nedeniyle duydukları ve ömür boyu duyacakları acı ve ızdıraplarını kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla adı geçen bu iki davacıya uygun miktarlarda manevi tazminat verilmesi uygun görülmüştür. 11 Olayımızda davacı … müteveffanın kardeşi olup olay tarihinde 4 yaş 11 ay 27 günlük olduğundan ölüm anında ölüm olayının vahametini kavrayacak telafisi gerekecek bir manevi zarara uğrayacak nitelikte acı ve elem duymasının söz konusu olamayacağı sonucuna ulaşılmış, mahkememizin yerleşik içtihatları da bu doğrultuda olduğundan davacı …‘ın manevi tazminat isteminin reddine karar verilmiştir. 12 Davacılar vekili manevi tazminatlara olay tarihinden itibaren yasal faizi yürütülmesini talep etmişse de; kurulumuzca davacıların bu ölüm olayı nedeniyle duydukları ve ömür boyu duyacakları acı ve ızdırabını karşılamak üzere takdir edilen manevi tazminat miktarları paranın karar sırasındaki alım gücü esas alınarak tespit edildiğinden davacılar vekilinin olay tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesi taleplerinin reddi cihetine gidilmiş, ancak takdir olunan manevi tazminat miktarları için karar tarihi olan 22.2.1995 tarihinden ödeme tarihine kadar yasal faizi yürütülmesine karar verilmiştir. 13 Açılanan nedenlerle; 1 . Feragat nedeniyle davacı anne Kıymet AKAN ile Davacı Baba MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ HAKKINDA KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA, From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014 2 . Davacı kardeşler … ile … takdiren ve ayrı ayrı 20.000.000 TL (YİRMİŞERMİLYONTL) MANEVİ TAZMİNAT VERİLMESİNE, davacı kardeş … FAZLAYA AİT İSTEMİN REDDİNE, 3 . Davacı kardeş … MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİNİN REDDİNE, 4 . Hükmedilen manevi tazminat miktarlarına olay tarihinden karar tarihine kadar faiz yürütülmesi yolundaki davacıların taleplerinin REDDİNE, ancak karar tarihi olan 22 şubat 1995 tarihinden ödeme tarihine kadar %30 (YÜZDEOTUZ) YASAL FAİZ YÜRÜTÜLMESİNE, 5 . Davacılar tarafından peşin yatırılan 404.600 TL (DÖRTYÜZDÖRTBİNALTIYÜZ)TL harcın istek halinde DAVACILARA İADESİNE, 6 . Davalı idare harçtan muaf olduğundan davalı idare aleyhine harca hükmedilmesine YER OLMADIĞINA, 7 . Davacılar tarafından peşin yatırılan ve sarf edilen 120.000TL (YÜZYİRMİBİN)TL posta pulu giderinin davalı idareden alınarak davacılara verilmesine 8 . Hükmedilen manevi tazminat miktarlarına davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunana avukatlık asgari ücret tarifeleri gereğince hesap edilen 3.150.000 (ÜÇMİLYONYÜZELLİBİN) TL avukatlık ücretinin davalı idareden alınarak DAVACILARA VERİLMESİNE, 9 . Dava duruşmalı görüldüğünden reddedilen manevi tazminat miktarları üzerinden davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifeleri gereğince hesap edilen 3.150.000 (ÜÇMİLYONYÜZELLİBİN) TL avukatlık ücretinin davacılardan alınarak DAVALI İDAREYE VERİLMESİNE, 14 22 Şubat 1995 tarihinde OYBİRLİĞİ ile karar verilmiştir. Başkan Osman ŞİMŞEK Hak.Kd.Alb. Üye M. Hayri ÖZTAN Hak.Kd.Alb. Üye Basri ÖZGENÇ Hak.Kd.Alb. Üye Atilla EGEMEN Dz. Kur.Kd.Alb. Üye Ertuğrul TAKA Hak. Yzb. From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014 From: Oxford Public International Law (http://opil.ouplaw.com). (c) Oxford University Press, 2013. All Rights Reserved. Subscriber: ILDC Monthly Password; date: 09 May 2014