Dönem Konuları Temel Bilgiler İşletim Sistemi
Transkript
Dönem Konuları Temel Bilgiler İşletim Sistemi
12.11.2015 Temel Bilgiler Bilgisayar tarihçesi Bilgisayar donanım birimleri Bilgisayar yazılımları (sistem, uygulama ve virüs) Bilgisayar teknolojisi ortamında karşılaşılan ve kullanılabilecek terimler Bilgisayarın donanım, yazılım ve bilgisayar sistemleri olarak bileşenleri Bilgisayar - I 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC Dönem Konuları İşletim Sistemi Temel Bilgiler İşletim Sistemi Kelime İşlemci Hesap, Tablo ve Grafik İnternet Sunu Hazırlama Genel olarak bilgisayar sistemleri ve işletim sistemleri bilgileri Donanım ve yazılımların ayrımı İşletim sistemleri, ortak özellikleri, işletim sisteminin yapısı Dosya ve dizin kavramlarını ve dosyalama sistemi 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 1 12.11.2015 Kelime İşlemci Hesap, Tablo ve Grafik Programı Belge oluşturma ve biçimlendirme Belgeye imge, resim, saat vb. bilgi ekleme Metin kopyalama, taşıma Belgeye tablo ekleme Belgeyi kaydetme, çıktı alma Çalışma sayfalarını ve/veya grafikleri bir kelime işlemcide kullanma Çalışma sayfalarında süzgeçleme yaparak kayıtları hesaplama Çalışma yapraklarından çıktı alma 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC İnternet Hesap, Tablo ve Grafik Programı Bir çalışma sayfası oluşturma Çalışma sayfasının unsurlarını tanıma Hücrelere veri gireme, hücrelere formül girme, hücreleri biçimleme Grafik oluşturma 7-8 Ekim 2015 Temel bilgisayar ağlarının ve iletişim araçlarının genel özellikleri Online kaynaklara ulaşma ve kullanma 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 2 12.11.2015 Sunu Hazırlama Yeni bir sunu dosyası oluşturma Slayt, ana hat, not sayfası görünümünde metin girme, metni düzelme, metin ayarlarını ve biçimlendirmelerini yapma TEMEL BİLGİLER 7-8 Ekim 2015 BY MC Temel Bilgiler Sunu Hazırlama İmge, resim ve ses ekleme Slaytlar arasında geçişleri ayarlama, slaytlara animasyon etkileri yükleme Hazırlanan slaytları sunma, 7-8 Ekim 2015 “Bilgi Toplumu”, “Bilgi Çağı”, “Bilgi Teknolojileri” gibi kavramları son yıllarda oldukça fazla kullanılmakta ve bir çok düşünür tarafından insanlık tarihinin en büyük dönüşümlerinden birini yasadığımız iddia edilmektedir. İnsanoğlu tarihin her döneminde bilgi edinmeye, edindiği bilgiyi isleyip saklamaya ve aktarmaya büyük çaba harcamıştır. Yazı, matbaa, tekerleğin, telefonun, radyo-televizyonun icadı vb. gelişmeler hep bu çabanın bir ürünü olmuştur. 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 3 12.11.2015 Bilgi Bilgi Teknolojisi Dünyamızın içinde yasadığı bu dönüşümü kavramak için bilgi terimini anlamak gerekir. Bilgi: Bir şeyin yada olayın belirli bir özelliğini tanımlar. Bilginin önemi bir yargıda bulunmak, bir karar vermek için gerekli olmasından kaynaklanır. Bilgi işlemekte kullanılan maddi cihazlar ile kavramsal araçların tamamına ise Bilgi Teknolojisi denilmektedir. 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC Bilgi -Veri Bilgi İşleme Bilginin yeni bilgilere dönüşmesinde bilgi işlemenin önemi büyüktür. Geçmişten günümüze bilgi işleyen araçlarda da oldukça büyük değişmeler yaşanmıştır. Bilgi işlemekte kullanılan araçlar; maddi cihazlar ve kavramsal araçlar olarak tanımlanabilir. Bilgi: Bilgi işlem sürecinin sonunda elde edilen üründür. Veri: Bilgi işlem sürecinde elde edilen malzemedir. 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 4 12.11.2015 Bilişim Bilişim: Her yönüyle insan yaşamının vazgeçilmez bir parçası olan bilginin, nasıl üretildiği, iletildiği ve kullanıldığını inceleyen bir bilim dalıdır. Bilişim; resimler, görüntüler, metinler ve istatistikler gibi çeşitli formattaki bilginin tabiatını ve fikir ile ilişkisini inceler. Bunun için bilginin elde edilmesi, sınıflandırılması, depolanması ve gerektiğinde kullanılmak üzere çağrılması ve ilgili birimlere yönlendirilmesi esastır. Bilgisayar Aritmetik işlemleri yapabilen, Mantıksal karşılaştırma yapabilen, Dış ortamdan aldığı bilgileri saklayabilen, Depolanmış bilgileri işleyebilen Elektronik devrelerden oluşmuş bir araçtır. 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC Bilgisayar Nedir? Bilgisayar Bilgisayarlardan, kendi başına bir şeyler üretmesini bekleyemezsiniz. Bir bilgisayarın en temel çalışma mantığı aslında bir fabrika üretim hattına çok benzer. Bir fabrikaya öncelikle hammadde girmelidir. Bu hammadde farklı yöntemler ile işlendikten sonra farklı ürünler olarak tüketiciye sunulabilir. Bilgisayar (Computer): Kullanıcının girdiği verileri işleyerek bilgi durumuna getiren elektronik makinelere denir. Uzun ve çok karmaşık hesapları bile yapabilen, mantıksal bağlantılara dayalı karar verip işlem yürüten makinedir. 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 5 12.11.2015 Bilgisayar İlk Bilgisayar -Abaküs Bilgisayar için de, öncelikle kullanıcı tarafından veriler bilgisayara verilmeden ve bu verilerin nasıl islenmesi gerektiği bilgisayara aktarılmadan herhangi bir sonuç alınamaz. Bu yüzden bilgisayarların her şeyi yapabildiğine inanmak saçmadır. Fakat gerekli verilere sahip olduğunda da pek çok işlemi insanlardan çok daha hızlı ve kolay yaparak hayatimizi kolaylaştırır. İnsanlar abaküsü aritmetik işlemler yapmak için kullanmışlardır. Abaküs, milattan sonra 1500’lü yıllara kadar kullanılmıştır. Hatta günümüzde bazı kültürlerde hala güçlü bir hesap makinesi olarak sayılmaktadır. 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC Özel Amaçlı Kullanılan, Programlanabilir, Mekanik İlk Bilgisayar İlk Bilgisayar -Abaküs İngilizcede bilgisayar (computer) kelimesi, “hesaplamak”(compute) kelimesinden türetilmiştir. Bu yüzden kaynaklar, bilgisayar tarihini insanların sayı sayma ve sayılarla işlem yapma ihtiyacına kadar dayandırmaktadır. BY MC Bu anlamda, sayıları işleyen ilk aygıt olarak kabul edilen ve milattan önce 1000’li yıllarda Doğu uygarlıklarında kullanılmış olan abaküs bilgisayarın atası sayılır. 7-8 Ekim 2015 1801 yılında Joseph Marie Jacquard, delgi kartlarına girilmiş desenleri ören bir dokuma tezgahı icat etmiştir. Tezgahta, delgi kartlarına girilmiş olan program, belli bir deseni basmak için değişik iplikleri doğru sırada indirip kaldıran çubukları kontrol ediyordu. 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 6 12.11.2015 Özel Amaçlı Kullanılan, Programlanabilir, Mekanik İlk Bilgisayar ENIAC Bu anlamda makine, ilk özel amaçlı programlanabilir mekanik bilgisayar sayılmaktadır. Bu makinenin kullandığı yöntem, günümüzde tekstil sektöründe hala kullanılmakta ve bu işi yapan aygıt Jacquard Makinesi olarak anılmaktadır. 7-8 Ekim 2015 (Electronic Numerical Integrator And Computer) (Elektronik Sayısal Entegreli Hesaplayıcı) Bilgisayar 10 basamaklı sayılar kullanarak saniyede 5 çarpma işlemi yapabiliyordu. ENIAC’ın boyutları oldukça büyüktü. Toplam 30 ton ağırlığındaydı ve 1500 metrekarelik bir alan kaplıyordu. Ancak ENIAC çok güvenilir değildi. Çalışmaya başladıktan sonra 18,000 lambadan birisi patlarsa, patlayan lamba değiştirilip bilgisayar baştan başlatılıyordu. Yani, saatlerce çalışıp sona çok yaklaşıldığı anlarda bir lamba yanarsa bütün işlem tekrar baştan başlıyordu. 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC EDVAC Elektromekanik İlk Bilgisayar 1937 yılında Howard Aiken ve arkadaşları tarafından Harvard Üniversitesinde Mark I adlı ilk yarı elektronik, yarı mekanik bilgisayar tasarlandı. Mark I, IBM şirketinin yardımlarıyla 1944yılında tamamlandı. Bu bilgisayar, elektrik akımıyla çalışan binlerce mekanik röle kullanıyordu ve 72 tane 23 basamaklı sayı saklayabiliyordu. Mark I, bir çarpma işlemini ortalama 4 saniyede yapabiliyordu. 7-8 Ekim 2015 Electronic Discrete Variable Automatic Computer Elektronik Ayrık Değişken Otomatik Bilgisayar 1948 yılında transistörün bulunuşu, bilgisayar teknolojisinin gelişmesinde sıçramaya neden olmuştur. Programı bellekte saklanabilen ilk bilgisayar olan “EDVAC”( Electronic Discrete Variable Automatic Computer) 1952 yılında “Dr. VonNeumann” tarafından gerçeklendi. EDVAC' ın 4096 bellek gözü bulunmaktaydı ve veriler ile program aynı bellekte saklanmaktaydı. 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 7 12.11.2015 Birinci Nesil Bilgisayarlar (1945-1955) İkinci Nesil Bilgisayarlar (1956-1965) İlk nesil bilgisayarlar ENIAC gibi vakum lambalarını kullanıyorlardı. Bu yüzden makinenin yanında lamba yanması olasılığına karşı ellerinde birkaç vakum lambası bulunan teknisyenler beklerlerdi. Ayrıca veri ve komutlar delgi kartlarından okunuyordu. Sadece makine dili ile programlanabiliyordu. Bu yüzden programlanmaları çok zordu. 7-8 Ekim 2015 1948 yılında transistörün bulunması bilgisayarlar için çok büyük bir aşama olmuştur. İlk nesil bilgisayarlarda kullanılan vakum lambaları, bozulma olasığı yüksek, fazla enerji harcayan ve çabuk ısınan parçalardı. İkinci nesil bilgisayarlarda kullanılan transistörler, vakum lambalarına göre daha güvenilir, daha az enerji harcayan ve daha az ısınan parçalardı. 7-8 Ekim 2015 BY MC Birinci Nesil Bilgisayarlar (1945-1955) Saniyede 10,000 komut işleyen ve belleği 2,000 byte olan bilgisayarlar, daha çok bilimsel ve mühendislik amaçlı kullanıldı. Bilgisayarlar boyut olarak büyüktüler, yavaştılar ve oldukça pahalıydılar. Bu yüzden seri üretim hiçbir zaman olmadı. BY MC İkinci Nesil Bilgisayarlar (1956-1965) 7-8 Ekim 2015 Saniyede 300,000 komut işleyen ve belleği 32,000 byte olan bilgisayarlar, çok pahalı olduklarından araştırma amacıyla üniversiteler ve ticari amaçla çok büyük şirketler tarafından kullanıldı. FORTRAN ve COBOL gibi yüksek seviyeli diller bulundu ve bilgisayar programlama kolaylaştı. 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 8 12.11.2015 Üçüncü Nesil Bilgisayarlar (1966-1975) Dördüncü Nesil Bilgisayarlar (1976-) Zamanla transistörlerin boyutları küçültüldü. Binlercesi bir devrenin üzerine yerleştirilmeye başlandı. Küçük silikon yongaların üzerine basılmış binlerce transistörden oluşan bu devrelere, bütünleşik devreler adı verildi. Bu yüzden bilgisayarların boyutları küçüldü, hızlandı, ve fiyatları ucuzladı. Saniyede 5 milyon komut işleyen ve belleği 2 milyon byte olan bilgisayarlar iş dünyasında daha yaygın kullanılmaya başladı. 7-8 Ekim 2015 Yongaların üzerinde milyonlarca transistörün bulunduğu bütünleşik devreler kullanıldı. Bilgisayarın boyutu küçüldü, fiyatı ucuzladı. Kişisel bilgisayar üretildi; evlerde ve bürolarda masa üstünde kullanılmaya başlandı. Bilgisayarların boyutları dizüstü, defter, avuç içi, cep boyutlarına kadar küçüldü. Hatta giyilebilen türleri yapıldı. Günümüzde kullanılan her elektronik aygıta yerleştirilmeye başlandı. Akıllı yazılımlar üretilmeye başlandı. Internet adı verilen ağ ile bilgisayarların birbirleriyle haberleşmesi kolaylaştı. 7-8 Ekim 2015 BY MC Gelecek? Üçüncü Nesil Bilgisayarlar (1966-1975) BY MC Bu dönemde manyetik diskler kullanılmaya başlandı. Bilgisayarlar çoklu programlama (birden çok programın beraber çalışması)ve zaman paylaşımı(birden çok kişinin aynı Bilgisayarı aynı anda kullanması) işlevlerini desteklemeye başladılar. Pascal ve C programlama dilleri geliştirildi. 7-8 Ekim 2015 Yapay zeka alanındaki gelişmelerle ses ve hatta belki düşünce ile komut verilebilecek bilgisayarlar yapılacak. Kullanımı kolay hale gelecek. Metrekareye onlarca ve hatta yüzlerce bilgisayar düşecek hale gelecek. Uzmanların işlerini bilgisayarlar yapabilecek hale gelecek. Hayat daha kolay hale gelecek. İş dünyasında verimlilik artacak. 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 9 12.11.2015 Gelecek? Kullanım Alanları Daha az işle daha fazla üretim yapılabilecek. Bütün bilgisayarların birbiriyle iletişim olanakları artacak ve bazı problemlerin çözümü kolaylaşacak. Veri alışverişi yaygın hale gelecek. İnsanlar evlerinde çalışmaya başlayacak. Elektronik devletin yaygınlaşmasıyla bürokrasi yükü azalacak. Oy verme işlemi evden yapılabilecek. 7-8 Ekim 2015 Trafik kontrol sisteminde gecikmeleri minimum seviyeye indirmek, trafik akışında optimalliği sağlamak amacıyla Perakende satış uygulamalarında, stok kontrol işlemlerinde Kütüphanelerde kitap ödünç verme işlemlerinin yürütülmesi ve takibi amacı ile Turizm sektöründe rezervasyon ve tanıtım amacı ile Hastanelerde hasta takibi, hastaların durumları, kuruluşun mali tablosunu güncel bir şekilde takip etmek için 7-8 Ekim 2015 BY MC Kullanım Alanları Mimarlar çizimlerinde Eğitmenler derslerinde BY MC Kullanım Alanları İş yerlerinde müşterilere ait bilgileri depolamak, yazışmalarda etiket basmak, muhasebe işlemlerini yürütmek amacı ile Mühendisler modellerini üretmekte İş dünyası; grafik, satış analizi, ileriye dönük tahminler, proje yönetimi, üretim planlama, yatırım gibi konularda Güvenlik unsurunun ön plana çıktığı kuruluşlarda ses, görüntü ve parmak izlerinden tanıma amacı ile Oyun oynamak için Grafik Uygulamaları için: Tıpta bilgisayarlı tomografi İmalat alanında CAD/CAM uygulamaları Havayolları, iniş kalkış saatleri, uğrak yerleri ve uçuş programlarını düzenlemek, rezervasyon ve idari bilgiler için 7-8 Ekim 2015 7-8 Ekim 2015 BY MC BY MC 10 12.11.2015 Donanım Birimleri Ana Donanım Birimleri (Anakart, CPU, RAM, Ekran Kartı, Sabit Disk gibi aygıtlar,…) Ek Donanım Birimleri (Yazıcı, Tarayıcı, CD-ROM, Ses Kartı, vb…) Bilgisayar -I 14-15 Ekim 2015 1 12.11.2015 14-15 Ekim 2015 BY MC Anakart (motherboard, mainbord) Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçalar arasındaki iletişimi sağlayan elektronik devredir. Bir anakartın üzerinde işlemci, ram, ses kartı, ekran kartı, modem, ethernet, tv kartı vb.. girebileceği yuvalar, klavye, sabit disk, floppy disk ve seri - paralel port denetçileri ve bunların koordinasyonunu sağlayan chipset'ler bulunur. Anakart (motherboard, mainbord) 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 1 12.11.2015 CPU (Central Processing Unit) CPU (Central Processing Unit) CPU (Central Processing Unit / Merkezi İşlem Birimi) olarak bilinen işlemci, kendisine gelen komut ve bilgileri uygun şekilde işleyerek çıktıları RAM ve diğer gereken parçalara aktarır. Celeron Pentium IV 2.4 GHZ Atom İşlemci Core i3, i5, i7 32 bit - 64 bit kavramı Bilgisayarda beyin görevi görür. Bilgisayarın en önemli parçalarından birisidir. Intel ve AMD 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC RAM (Random Access Memory) İşletim sistemi de dahil olmak üzere bilgisayarda aktif olarak çalışan uygulamaların tutulduğu bellektir. Ana bellek. Geçici bellek. Bilgisayarın çalışma hızına etki eden önemli bir donanım. 512 MB, 1 GB, 2 GB, 4 GB, … DDR2 - DDR3 RAM BY MC RAM (Random Access Memory) 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 2 12.11.2015 EEPROM (Electrically Erasable Programmable ROM) ROM (Read Only Memory) Sadece okunabilir bellek. Bu bellek üretici firma tarafından hazırlanır. Bilgileri okunabilir fakat üzerinde değişiklik yapılamaz. Bu bilgiler makineyi kapatma veya elektrik kesintisinden etkilenmez veya silinmezler. Günümüzde farklı özelliklere sahip ROM bellekler kullanılmaktadır. (PROM, EPROM, EEPROM) 14-15 Ekim 2015 Bu tür belleklere program yükleme işi elektrik sinyalleriyle yapılır. Bilgileri silmek ya da kaydetmek için anakartta bulunan elektrik gerilimi (voltaj) yeterli olmaktadır. Flash memory EEPROM’ un özel bir çeşididir. Aralarındaki en önemli fark, EEPROM’ a bilgilerin byte byte yazılması flash belleğe ise sabit bloklar halinde yazılmasıdır. 14-15 Ekim 2015 BY MC EEPROM (Electrically Erasable Programmable ROM) BY MC BIOS (Basic Input/Output System) Bu tür belleklere program yükleme işi elektrik sinyalleriyle yapılır. Bilgileri silmek ya da kaydetmek için anakartta bulunan elektrik gerilimi (voltaj) yeterli olmaktadır. Flash memory EEPROM’ un özel bir çeşididir. Aralarındaki en önemli fark, EEPROM’ a bilgilerin byte byte yazılması flash belleğe ise sabit bloklar halinde yazılmasıdır. 14-15 Ekim 2015 Temel Giriş/Çıkış Sistemi Bilgisayarın ilk açılma işlevini yerine getiren yazılımdır. Yani, bilgisayar açılırken hangi aygıtların hangi sıraya göre okunması gerektiğini, hangi kartların çalıştırılıp çalıştırılmayacağını ve buna benzer düzenlemeleri yapar. Donanım özelliklerini denetler ve işletim sisteminin doğru yüklenmesini sağlar. 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 3 12.11.2015 BIOS (Basic Input/Output System) Bu yazılım eski model kartlarda ROM bellek üzerinde tutulur. Günümüzde ise BIOS yazılımı daha çok EEPROM belleklere kaydedilmektedir. BIOS hafızasındaki bilgiler elektrik gittiği zaman bile silinmez. (BIOS pili) BIOS (Basic Input/Output System) Esc Del F1 F2 En çok bilinen ve kullanılan markalar : (Award BIOS, Phoenix BIOS) F10 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC BIOS Chipi & BIOS Pili BY MC Harddisk (Sabit Disk - HDD) Veri depolaması amacı ile kullanılan manyetik kayıt ortamlarıdır. Elektromekanik yapıdadır. İkincil bellek olarak da adlandırılır. Sabit diskin büyüklüğü GB (Gibabyte) ve TB (Terabyte) gibi kavramlarla ölçülür. Dönüş hızları: 5400, 7200, 15000 rpm, … 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 4 12.11.2015 Harddisk (Sabit Disk - HDD) Cache bellek (Ön bellek) Çalışmakta olan programa ait komutların ve verilerin geçici olarak saklandığı yüksek hızlı hafızalardır. CPU – RAM arasındaki hız farkı, 512 KB, 1 MB, 2 MB, … Yüksek maliyet, 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC Güç Kaynağı (Power Supply) BY MC Ekran kartı (Graphics card) 220 V şebeke gerilimini sistemin çalışabilmesi için gerekli olan 5 V - 12 V gerilim değerine dönüştürür. İşlemciden alınan verileri monitöre görüntü sinyali olarak gönderen donanım. Kasa içerisinde güç kaynağının ısınması nedeniyle güç kaynağının arkasında soğutucu fan bulunur. 128 MB, 256 MB, 512 MB, 1 GB … Paylaşımlı - Paylaşımsız Ati, Nvidia, … 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 5 12.11.2015 Ses kartı (Sound card) Bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses sinyallerine, analog ses sinyallerini de bilgisayarda işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür. Ek donanım birimi, Onboard (?) Realtek, … Ağ kartı (Network Interface Card - NIC) Bilgisayarları ve diğer cihazları ağa bağlamada kullanılan karttır. Ethernet kartı olarak da bilinir. 10/100/1000 Mbps, (Gigabit Ethernet Kartı) 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC Flash Bellek (USB Bellek) Harici depolama ünitesi olarak tanımlanabilir. Yapısı RAM’ e, kullanımı Harddisk’ lere benzer. EEPROM’ un özel bir çeşidi, USB (Universal Serial Bus) 1, 2, 4, 8, 16, 32 GB,… BY MC Yazıcı (Printer) Bilgisayar ortamında üretilen şekil, grafik ve yazıların kağıda aktarılmasını sağlayan donanım. Kendine özgü mikroişlemci ve tampon belleğe sahip. Yazıcı türleri : 14-15 Ekim 2015 Nokta Vuruşlu Yazıcılar Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar Lazer Yazıcılar 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 6 12.11.2015 Tarayıcı (Scanner) Basılı bir resmi, metni veya herhangi iki boyutlu basılı medyayı bilgisayara sayısal olarak kaydeden cihazlardır. (Yazıcı + Tarayıcı + Fax) 14-15 Ekim 2015 14-15 Ekim 2015 BY MC BY MC 7 12.11.2015 Donanım: Bilgisayarın elektronik ve mekanik bölümüdür. Monitör: Bilgisayarda yapılan işlemlerin sonuçlarını alabilmemizi sağlayan donanım birimidir. Monitörlerde her bir noktaya “piksel” adı verilir. Piksel sayısı ne kadar fazla olursa o kadar net görüntü sağlanabilir. Monitörleri kendi arasında sınıflandırmak için büyüklükleri kullanılır. Köşegen uzunluğunun inch (2.45 cm.) cinsinden büyüklüğü kullanılır. (14 inch, 15 inch, vb.) Bilgisayar -I 21-22 Ekim 2015 21-22 Ekim 2015 BY MC EKRAN EKRAN Hem giriş hem de çıkış birimi olarak kullanılır. Giriş ve çıkış birimlerinden gelen verilerin sonuçlarının ekranda gözükmesini sağlar. Bilgisayarla kişi arasında iletişimi sağlar. 21-22 Ekim 2015 Bir text ekranın genişliği 80 karakter, boyu 25 satırdır. Grafik ekranda pikseller (nokta) bulunur. Bir ekranda ne kadar çok piksel varsa ekranın çözünürlüğü artar. 640 x 480 piksel, 800 x 600 piksel, 1024 x 768 piksel gibi. Ekranın kaliteli olmasının çok büyük önemi vardır. Ekranlardaki görüntü netliği noktalar arasındaki uzaklıkla ilgilidir. İki nokta arasındaki uzaklık ne kadar azsa o kadar iyi görüntü elde edilir. Ekrandaki noktalar arası uzaklığı 0.28 mm ve daha az olanlar tercih edilmelidir. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 1 12.11.2015 Yazıcı (Printer) PRINTER / YAZICI Bilgisayar ortamında üretilen şekil, grafik ve yazıların kağıda aktarılmasını sağlayan donanım. Kendine özgü mikroişlemci ve tampon belleğe sahip. Yazıcı türleri : Nokta Vuruşlu Yazıcılar Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar Lazer Yazıcılar 21-22 Ekim 2015 Çıkış birimidir. Bilgisayarın ürettiği sonuçları kağıt üzerine döken aletlerdir. Printer’ lar genellikle iki teknoloji kullanırlar bunlardan birincisi nokta-matris yazıcılardır. Bu yazıcılara iğneli yazıcılar da denir. İkinci grup yazıcılar ise mürekkepli ya da laser teknolojisi ile çalışan yazıcılardır. Mürekkepli ve laser yazıcılar net bir baskı yaparlar ve iğneli yazıcılara göre çok daha sessizdirler. 21-22 Ekim 2015 BY MC YAZICI BY MC Tarayıcı (Scanner) Ekranda gözüken bilgileri kağıt üzerine yazdırmaya yarar. Yazıcılar; Nokta vuruşlu yazıcı (dot matrix): 9 iğneli ve 24 iğneli olabilir. Şerit takılarak kullanılır. Dakikada 13 sayfa hızında olabilirler. Sürekli form kağıdı kullanılabilir. Mürekkep püskürtmeli yazıcı(ink jet): Dakikada 1-8 sayfa basabilir. Kartuş takılarak kullanılır. Renkli çıkış alınabilir. 300 dpi lazer yazıcı (laser): 300 dpi- , dakikada 4, 8, 12 ... sayfa baskı, toner kullanılır. 21-22 Ekim 2015 Basılı bir resmi, metni veya herhangi iki boyutlu basılı medyayı bilgisayara sayısal olarak kaydeden cihazlardır. (Yazıcı + Tarayıcı + Fax) 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 2 12.11.2015 Klavye Klavye bilgisayarın, yazı yazmak ve komutlar vermek gibi işlemlerin yapılabilmesini sağlayan daktiloya benzer parçasıdır. Klavyeler genellikle bilgisayara bir kablo ile bağlıdırlar. Ancak günümüzde kablosuz, kızılötesi ışınlarıyla çalışan türleri de vardır. 21-22 Ekim 2015 21-22 Ekim 2015 BY MC Klavyedeki Tuşların Anlamları BY MC Klavyedeki Tuşların Anlamları Daktilo Tuşları : Klavyenin ortasında harfleri, sayıları ve noktalama işaretlerini yazmaya yarayan tuşlardır. Boşluk Çubuğu (Space Bar) : Sözcükler arasında bir karakter boşluk bırakmak için kullanılır. Harf Kilitle (CapsLock) : Klavyenin sağ üst köşesinde “Caps lock” ışığı yanıyorsa (ortadaki ışık) büyük harf, aksi durumda küçük harf yazılmasını sağlar. “Caps Lock” tuşuna basıldıkça ışığın durumu değişir ve büyük harf-küçük harf arasında geçiş sağlanır. 21-22 Ekim 2015 Enter : Bir işlemin bitirildiğini bilgisayara bildirmek için kullanılır. Geri Boşluk (Backspace) : Üzerinde sola doğru bir ok işareti vardır. İmlecin bir karakter gerisindeki harfi silmeyi sağlar. Gezinti Tuşları : Bir pencere yada belgede gezinmemizi sağlarlar. Ok Tuşları : Sağ,Sol, Yukarı ve Aşağı ok şeklindeki tuşlardır. Bir belge içinde sağa, sola, yukarı ve aşağı yönde hareketi sağlar.Her basışta bir karakterlik hareket sağlanır. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 3 12.11.2015 Klavyedeki Tuşların Anlamları Klavyedeki Tuşların Anlamları Home : Satırın başına gidilmesini sağlar. Bazı uygulama yazılımlarında, “CTRL” tuşu ile beraber kullanılınca ilk sayfanın başına gidilmesini sağlar. End : Satırın sonuna gidilmesini sağlar. Bazı uygulamalarda, “CTRL” tuşu ile beraber kullanıldığında son sayfanın sonuna gidilmesini sağlar. PageUp : Bir sayfa yukarı gidilmesini sağlar. PageDown : Bir sayfa aşağı gidilmesini sağlar. 21-22 Ekim 2015 Araya Sıkıştır Tuşu (Insert) : Var olan karakterler arasına yeni karakterler yerleştirmek için kullanılır. Varsayım olarak başlangıçta aktiftir. Belgede sonraki karakterler silinmeden araya veri girilebilir. Bu konumdayken “Insert” tuşuna basılırsa, bundan sonra yeni karakterler eklenirken imlecin sağındaki karakterler silinerek yeni karakterler eklenir. Silme Tuşu (Delete) : İmlecin sağındaki karakterin silinmesini sağlar. 21-22 Ekim 2015 BY MC Klavyedeki Tuşların Anlamları BY MC Klavyedeki Tuşların Anlamları Sayısal Tuş Takımı : Daktilo kısmındaki sayıları kullanmak istemezsek bu tuş takımından faydalanabiliriz. Sayıların ve aritmetik işlem operatörlerinin (/, *, -, +) birbirine yakın olması nedeniyle kullanımı daha rahattır. Klavyenin sağ köşesindeki ışıklardan “Num Lock” Işığı ( En sağdaki Işık) yanık ise Num Pad’deki rakamlar aktif olur, aksi durumda ise bu tuşlar gezinti tuşlarının işlevine sahip olurlar. 21-22 Ekim 2015 NumLock : Sayısal tuş takımın aktifleştirilip, pasifleştirilmesi için kullanılır. Klavyenin sağ üst köşesindeki “Num Lock” ışığı yanıyorsa sayısal tuş takımı aktiftir, aksi durumda bu tuş takımı gezinti tuşları gibi işlev görür. Esc (Kaçış) : Yapılmakta olan işlemin iptal edilmesi için kullanılır. Sekme Tuşu (Tab ) : İmlecin belirtilen miktarda sağa götürülmesini sağlar. Word gibi uygulamalarda paragraf başı yaparken kullanılabilir. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 4 12.11.2015 Klavyedeki Tuşların Anlamları Klavyedeki Tuşların Anlamları İşlev Tuşları (F1 .. F12) : Bu tuşlar uygulamaların özel işlevlerinin çalıştırılması için kullanılır. Genel olarak, “F1” yardım isteme, “F2” Dosya Kaydetme, “F3” ise açma için kullanılır. Ancak bu tuşların kullanımı standart olmayıp uygulamadan uygulamaya değişiklik gösterebilir. Bazı uygulamalar bu tuşların “Ctrl”, “Alt”, “Shift” tuşları ile birlikte kullanımına da olanak verir. 21-22 Ekim 2015 Üst Karakter Tuşu (Shift) : Tek başına kullanıldığında işlevsiz bir tuştur. Tuş konbinasyonları için kullanılır.Bu tuşun iki işlevi vardır. İlk işlevi, “Caps Lock” ışığı sönük iken, bu tuş ile birlikte bir harfe basılınca sadece basılan bu harf büyük harfle yazılır. “Shift” bırakılıp tekrar harf yazıldığında küçük harfle yazılacaktır. “Caps lock” ışığı yanıyorsa, “Shift” ile beraber basılan tuş küçük harfle yazılır. 21-22 Ekim 2015 BY MC Klavyedeki Tuşların Anlamları BY MC Klavyedeki Tuşların Anlamları İkinci işlevi ise, uygulamaların özel işlevlerine ulaşmak için tuş kombinasyonlarında kullanılmasıdır. Bu tuş, işlev tuşları ile kombine edilerek uygulamanın özel bir işlevi çalıştırılabilir. Örneğin “Shift” ve “F1” tuşlarına basılınca uygulamanın bir işlevi çalıştırılabilir. Bazı uygulamalar sonradan kullanıcıların böyle kısa yollar yapmasına da izin vermektedirler. 21-22 Ekim 2015 Ctrl : Bu tuşta tek başına işlevi olmayan bir tuştur. Bu tuş ile alfabenin tüm harfleri, işlev tuşları, gezinti tuşları kombine edilerek kullanılabilir. Örneğin Word’de “Ctrl” tuşu ile “S” tuşuna beraber basıldığında belge diske kaydedilir. “Ctrl” tuşu, “Shift” ve “Alt” Tuşları ile beraber kullanılarak, harflerle, işlev tuşlarıyla, gezinti tuşlarıyla kombine edilebilirler. Böylece uygulamanın daha fazla işlevi için kısa yol elde edilebilir. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 5 12.11.2015 Klavyedeki Tuşların Anlamları Klavyedeki Tuşların Anlamları Alt : Bu tuşta tek başına işlevi olmayan bir tuştur. Bu tuş ile alfabenin tüm harfleri, işlev tuşları, gezinti tuşları kombine edilerek kullanılabilir. Örneğin Word’de “Alt” tuşu ile beraber “Ctrl” ve “K” tuşuna beraber basıldığında HTML belgeler için bir köprü oluşturulur. “Alt” tuşu, “Shift” ve “Ctrl” Tuşları ile beraber kullanılarak, harflerle, işlev tuşlarıyla, gezinti tuşlarıyla kombine edilebilirler. Böylece uygulamanın daha fazla işlevi için kısa yol elde edilebilir. 21-22 Ekim 2015 Print Screen : Ekrandaki görüntünün panoya kaydedilmesini sağlar. Panoya kaydedilen bu görüntü daha sonra Word, Excel, Power Point vb uygulamaların dokümanlarına yapıştırılabilirler. Pause : Bilgisayarın yapmakta olduğu işlemi duraklatır. Yapılan işleme geri dönmek için bir tuşa basmak yeterlidir. Ancak bu tuşun uygulama tarafından destekleniyor olması gerekir. Genellikler oyunların, kopyalama, dosya indirme gibi işlemlerin geçici olarak durdurulup, yeniden başlatılması için kullanılır. 21-22 Ekim 2015 BY MC Mouse BY MC Mouse Fare (Mouse) : Menü komutlarını veya araç çubuklarındaki düğmeleri tıklayıp etkin duruma getirmek, fare işaretçisini yada imleci istenilen konuma taşımak, bir seçimi belirlemek ve taşımak gibi amaçlar için kullanılan bir girdi donanımıdır. Grafiksel çizimler için de sıkça kullanılmaktadır. Ayrıca pencerelerde, çeşitli işlevlere sahip düğmelerin, seçenek kutucuklarının veya kontrol kutucuklarının işaretlenmesinde de işleve sahiptir. 21-22 Ekim 2015 Fare Hareketleri : Tıklamak : Sol düğmeye bir kere basıp bırakma hareketidir. Genellikle menülerin, dosyaların, pencerelerin seçilmesi, araç çubuklarındaki öğeleri çalıştırması, İmlecin belge üzerinde istenen konuma getirilmesi, ekranın sağında yer alan kaydırma çubuklarının yukarı-aşağı veya sola-sağa kaydırılması gibi işlemler için kullanılır. Çift tıklamak : Sol düğmeye hızlıca iki kere basıp bırakma hareketidir. Bu hareket genellikle bir uygulama veya belgeyi açmak için yapılır. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 6 12.11.2015 Mouse Mouse Sürüklemek : Bir metin bloğu veya pencerede çok sayıda öğeyi seçmek için fareyi sol tuşuna basılı haldeyken zemin üzerinde kaydırma hareketidir. Sürükleyip bırakmak : Fare göstergeci bir öğe üzerinde iken sol tuşa basılıp bırakmaksızın, farenin hareket ettirilmesi ve istenilen konumda farenin bırakılması hareketidir. Böylece seçilen öğe ekran üzerinde istenilen konuma taşınabilir. Sağ düğmeyi tıklamak : Farenin sağ tuşuna basıp bırakma hareketidir. Genellikle “içerik” ve “kısayol” menülerinin açılması için kullanılır. 21-22 Ekim 2015 Tekerlek : Bazı farelerde sol ve sağ düğmenin ortasında tekerlek şeklinde bir düğme bulunur. Bu tekerleğin işlevi, kullanılan programa bağlıdır. Ancak genellikle sayfa kaydırma işlemlerinde kullanılır. Tekerlek tıklandığında, normal fare işaretçisinden farklı bir işaretçi görünür. Tekerlek döndürüldüğünde ise kaydırma işlemi gerçekleşir. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC Hoparlör,kulaklık-mikrofon,sunu cihazı (Projeksiyon cihazı)web kamera, Joystic : Dokunma Yüzeyleri (Touchpad) : Farenin işlevini yerine getiren farklı bir girdi aygıtıdır. Genellikle “laptop” veya “notebook” adı verilen diz üstü bilgisayarlarda kullanılır. Bunlar, bir yüzey üzerinde parmak hareketiyle fare işaretçisinin hareket etmesini sağlarlar. Bu yüzey üzerine parmakla bir kez vurma tıklama, iki kez vurma çift tıklama işlevine karşılık gelir. Ayrıca farenin sağ ve sol tuşlarına karşılık gelen iki tuşu vardır. Bu tuşlar dokunma yüzeyinin hemen altında yer alır. Çok değişik tip ve dizayn edilmiş kulaklık ve mikrofon seçenekleri mevcuttur. Ayrı ayrı satın alma imkanı olduğu gibi kulaklık ve mikrofonun birarada olduğu modeller de vardır. Makinamızın ses kartına takılır. Aynı şekilde hoparlörde ses dinlemek için yine ses kartına takılır. 21-22 Ekim 2015 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 7 12.11.2015 Hoparlör,kulaklık-mikrofon,sunu cihazı (Projeksiyon cihazı)web kamera, Joystic : Hoparlör,kulaklık-mikrofon,sunu cihazı (Projeksiyon cihazı)web kamera, Joystic : Bir bilgisayar ile ders anlatırken veya konferans veriken ekrandaki bilgilerin bir zemine yansıtılması Data Show cihazı ile olmaktadır. Ekran kartı çıkışına takılır. Web kameralar doğrudan USB aygıtına ya da kendi arabirim kartı ile bilgisayara takılabilen modellerden oluşan bu aygıtlar bilgisayarın dış ortamdan görüntü almasını sağlar ve yazılımla desteklenmek zorundadırlar. Joystic, bilgisayarın oyun portuna takılır ve oyun oynamada kolaylık sağlar. 16-23 Eylül 2013 16-23 Eylül 2013 Bilgi Büyüklük Birimleri Bit : Bilgisayardaki en küçük veri birimine bit adı verilir. Değeri 0 yada 1 olabilmektedir. Byte : 8 bitten oluşan bir veri büyüklüğüdür. Kilo Byte (KB) : 1024 Byte Mega Byte (MB) : 1024 KB Giga Byte (GB) : 1024 MB Tera Byte (TB) : 1024 GB Büyüklük dönüşümlerinde, küçük veri büyüklük birimden büyük olana dönüşüm için değer 1024’e bölünür (Örneğin 15.286 byte = 15.286 / 1024 = 14,928 KB). Büyük veri büyüklük birimden küçük olana dönüşüm için değer 1024 ile çarpılır (Örneğin 4,75 GB = 4,75 x 1024 = 4.864 MB). 21-22 Ekim 2015 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 8 12.11.2015 Bilgisayarın Çalışma Mantığı BIT VE BYTE KAVRAMI BIT : Bilgisayar ortamında karakterler bitlerden oluşmuştur. Bir karakterin oluşması için 8 bite ihtiyaç vardır. Bir bit sayısal elektroniğin temeli olan 0 ve 1 olan değerlerdir. BYTE : Bir byte 8 bitten oluşur. Başka bir deyişle bir byte 1 karaktere eşittir. Byte ve byte’ ın katları şunlardır. 1024 BYTE = 1 KİLOBYTE 1024 KİLOBYTE = 1 MEGABYTE 1024 MEGABYTE = 1 GİGABYTE 1024 GİGABYTE = 1 TERABYTE 8 bit=1 byte 1024 byte=1 KB 1024 KB=1 MB 1024 MB=1 GB 21-22 Ekim 2015 21-22 Ekim 2015 BY MC Veriyolları BY MC Bilgisayarın İşlevleri Bilgisayarların temel olarak 5 işlevi vardır : Girdi İşlemleri, Aritmetik İşlemler, Çıktı İşlemleri, Veri Saklama, Koordinasyon ve Kontrol İşlevi 21-22 Ekim 2015 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 9 12.11.2015 Girdi İşlemleri Aritmetik İşlemler Bilgisayara verilerin girilmesini sağlayan işlemlerdir. Genelde klavye gibi girdi aygıtları vasıtasıyla veri girişi gerçekleştirilir. Girdi aygıtlarının yerine getirdiği bir işlevdir. 21-22 Ekim 2015 Çarpma, toplama, çıkarma, bölme, üs alma gibi matematiksel işlemleri kapsar. Ayrıca bir sayının diğer bir sayıyla karşılaştırılması gibi işlemler de aritmetik işlemler kapsamındadır. Bilgi işlem aygıtlarının yerine getirdiği bir işlevdir 21-22 Ekim 2015 BY MC Çıktı İşlemleri BY MC Veri Saklama İşlemleri Girilen bilgilerin birleştirilmesiyle anlamlı rapor, grafik vb formatta görüntülerinin oluşturulması işlemidir. Bilgisayarda işlenen verilerin ekranda görüntülenmesi veya yazıcıdan çıktı alınması örnek olarak gösterilebilir. Çıktı aygıtlarının yerine getirdiği bir işlevdir. 21-22 Ekim 2015 Bilgisayara girilen verilerin daha sonra kullanılmak üzere hard disk, disket vb depolama aygıtlarına kaydedilmesi işlemidir. Programların veya verilerin depolama aygıtlarına kaydedilmesiyle daha sonra kullanılması mümkün olabilmektedir. Depolama (Dış bellek) aygıtlarının yerine getirdiği bir işlevdir. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 10 12.11.2015 Bilgisayar Türleri Koordinasyon ve Kontrol İşlevi Donanımlar ile yazılımlar arasındaki veri alış verişini düzenleme ve kontrol işlemleridir. Bilgi işlem aygıtlarının yerine getirdiği bir işlevdir. Mikrobilgisayarlar (Kişisel Bilgisayarlar) 21-22 Ekim 2015 Boyut olarak en küçük, kullanım olarak en yaygın bilgisayarlardır. Evlerde ve işyerlerinde yaygın olarak kullanılırlar. Hızları, işlevleri, kapasiteleri her geçen gün artmakta ve yeni özellikler eklenmektedir. Bu gün bir kişisel bilgisayar çok sayıda işleve sahiptir. CD-ROM ve ses kartı sayesinde CD-çalar, TV kartı sayesinde Televizyon, Klavye sayesinde daktilo, radyo kartı sayesinde radyo işlevleri yerine getirebilirler. Kişisel bilgisayarlar masaüstü, diz üstü ve el yada cep bilgisayarı olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır. 21-22 Ekim 2015 BY MC Bilgisayar Türleri Bilgisayar Türleri İş İstasyonları BY MC Genellikle sanayi ve araştırma-geliştirme alanlarında, kişisel bilgisayarlarla yapılamayacak nitelikte ve karmaşıklıkta işleri yapmak için kullanılırlar. Bugün yerlerini kişisel bilgisayarlara bırakmışlardır. Ana Bilgisayarlar 21-22 Ekim 2015 Güç, kapasite ve hız açısından kişisel bilgisayarlardan daha üstün bilgisayarlardır. Birden çok işlemci ve çok geniş hafıza ve depolama aygıtlarına sahiplerdir. Çok kullanıcı tarafından aynı anda kullanılabilirler. Bu sistemlerde yazılımlar hemen hemen tümüyle ana bilgisayarlarda yer alır. Ana bilgisayara “Dummy terminal/ Aptal Uç” adı verilen bilgisayarlar bağlanırlar ve ana bilgisayardaki yazılımları kullanırlar. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 11 12.11.2015 Bilgisayar Türleri Bilgisayar Türleri Ana Bilgisayarlar Günümüzde artık bu yapı kullanılmamaktadır. Artık ana bilgisayarın yaptığı işler, kişisel bilgisayarlarla yapılabilmektedir. Ancak günümüzde Sunucu/ İstemci sistemleri ile bazı bilgisayarlara özel görevler yüklenmektedir. Sunucu bilgisayarlar çok sayıda istemciye hizmet veren güçlü bilgisayarlardır. İstemciler ise bazı işlevleri kendi başlarına yapabilirken, bazı işlevler için sunuculara başvururlar. Süper Bilgisayarlar : 21-22 Ekim 2015 Bunlar, çok sayıda işlemcisi olan ve aynı anda birçok işlem yapabilen, kapasite, hız ve başarım açısından çok ileri bilgisayarlardır. Genellikle, fizik, meteoroloji, astronomi, büyük veri ambarları, karmaşık bilimsel hesaplamalar alanında kullanılırlar. 21-22 Ekim 2015 BY MC BY MC 12