Kolombiya Ülke Raporu - Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve
Transkript
Kolombiya Ülke Raporu - Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve
KOLOMBİYA Resmi Adı: Kolombiya Cumhuriyeti Başkenti: Bogotá En Büyük Şehri: Bogotá Resmi Dili: İspanyolca Yönetim Şekli: Başkanlık Tipi Cumhuriyet Başkanı: Juan Manuel Santos Başkan Yardımcısı: Germán Vargas Lleras Bağımsızlığını Kazandığı Ülke: İspanya Bağımsızlık İlanı: 20 Temmuz 1810 Kabulü: 7 Ağustos 1819 Yüzölçümü: Toplam: 1.141.748 km² Su: (%) 8.8 Sınırları: 6004 km Deniz Sınırı: 3208 km En Yüksek Noktası: Cristóbal Colón Zirvesi, Simón Bolívar Zirvesi 1 Tahmini Nüfus: 47.846.160 (Ekim 2014) Yoğunluk: 41.91 /km² GSYİH (SAGP): 2014 - Toplam 553,462 milyar $ GSYİH (düşük) 2014 - Toplam 388.858 milyar $ - Kişi başına 8,150,3422 $ Para birimi: Kolombiya pesosu (COP) Zaman dilimi: CET (UTC-5) İnternet Kodu: co Ülke Kodu: +57 Üyesi Olduğu Kuruluşlar: UNASUR, BM, Pasifik İttifakı, OAS, CAN, FLAR, FIFA, MERCOSUR, UL, CIVETS, ABINIA, IAEA, BCIE, OEI, FAO, G-3, G-77, Grupo de Río, IADB, IBRD, ICAO, IFAD, CFI, IFRCS, OMS, OIT, FMI, IMO, INTERPOL, ISO, ITU, NAM, OPANAL, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UPU, WIPO, WMO, OMC OMT, AEC. Din: (2009) Katolik %58,21 Evanjelist ve Pentekostal %30,08 Hiçbiri %6,67 Geleneksel Protestan veya Evanjelist olmayan Protestan oranı %2,63 Mormon, Yehova Şahidleri, Ruhcu ve Yedinci Gün Adventistleri %1.08 Diğer dinler (Yahudiler, Müslümanlar, Hindular, Budistler, Taoistler) %1,01 Ateistler %0,40 MİLLİ SEMBOLLER Bayrak: General Pedro Nel Ospina ve Dr. Enrique Olaya Herrera başkanlığındaki hükümet tarafından verilen kararnameler, bayrak seçimini, bayrağın renklerini, anlamını ve böylelikle bayrağı oluşturan diğer unsurlarla ulusal amblemi de belirlemiştir. 2 1934 yılında 861 sayılı kararnamenin ilk paragrafı şöyle açıklanmıştır: “Kolombiya Cumhuriyeti’nin bayrağı yatay üç bölüme ayrılmış sarı mavi ve kırmızı renklerden oluşmaktadır. Sarı renk en üst kısmında yer alarak bayrağın yarısına kadar gelir ve diğer iki renk de mavi kısım ortada kalacak şekilde bayrağın ikinci yarısını oluşturur. Sarı renk Kolombiya’nın doğal zenginliklerini; mavi gökyüzünü ve denizleri; kırmızı ise canlarını veren kahramanların kanlarını simgelemektedir. Arma: Cumhuriyet Ordusu Arması 9 Mayıs 1834’te kabul edilmiştir. Arma, İsveç formunda 6 kısım yatay ve 8 kısım dikey bölümden oluşmaktadır. İç kısmı 3 yatay banda bölünmüştür. En üst bantta mavi zemin üzerinde altından kök ve yapraklarıyla kırmızıya boyanmış, açılmış altın bir nar bulunur. Narın her bir tarafında altından bükülmüş boynuzlar mevcut olup, sağdakinin ağzından paralar dökülürken soldakinden de meyveler dökülmektedir. Nar, Cumhuriyetin taşıdığı ismi yüceltirken boynuzlar da toprakların bereketini, madenlerin zenginliğine atıfta bulunur. Ortadaki beyaz altın rengindeki bölüm ve ortasındaki şapka ise özgürlüğün sembolüdür. (Beyaz altın değerli bir metaldir ve ülkeye özgü bir zenginliktir.) En alt kısımdaki bölümde de gümüşten dalgalı iki denizi ve dalgalanan bayrakları ile siyah bir gemisi ile Panama Kıstağı bulunmaktadır. Artık bu kıstak Kolombiya’ya ait değildir. Akbaba özgürlüğü simgeler. Gagasında yeşil defne yapraklarından bir taç bulunmaktadır ve tacın arasından geçen armaya asılı duran dalgalanmış şeritte altın üstüne siyah harflerle yazılmış “Özgürlük” ve “Düzen” sözcükleri okunmaktadır. Amblemin sağından iki tane ve solundan da iki tane çıkan toplamda dört tane mızrak bulunmaktadır. Bu mızraklardan da ülkenin bayrağı aşağı doğru kıvrılmaktadır. 3 Kolombiya Cumhuriyetinin Milli Marşı 1920 yılında 33 sayılı kanun aracılığıyla resmiyete kavuşmuştur. Marşın sözleri Rafael Núñes tarafından yazılmış ve müziği de İtalyan besteci Oreste Sindici tarafından bestelenmiştir. 11 Kasım 1887 yılında marş ilk kez halka okunmuştur. 6 Aralık 1887’de ise San Carlos Sarayı’nın karşısındaki konser salonunda Rafael Núñez’in, sivil otoritenin, kilise adamlarının, ordunun, kabine üyelerinin ve diplomatik üyelerin katılımıyla marş ilk kez resmi olarak duyurulmuştur. Marş 25 kişilik bir orkestra korosunca söylenmiş ve Oreste Sindici tarafınca yönetilmiştir. 1920’de de milli marş olarak kabul edilmiştir. Kolombiya Orkidesi: Kolombiya’nın ulusal çiçeğidir. Bu isim ona Kolombiya Tarih Akademisi tarafından 1936’da verilmiştir. Bu çiçek Kolombiya’nın en büyük zenginliklerinden biridir. Özellikle Cattleya Trianae türü bütün dünyaca bilinir ve ilgi gösterilir. Etli yapraklarıyla epifit bir bitki olup orkide ailesine mensuptur. Yapısı ve renkleri çok ilginç bir güzelliğe sahiptir. Bogotá civarında dağlık bölgelerde, Antioquia, Caldas, Risaralda, Boyacá, Santander, Huila, Valle, Cauca ve Nariño gibi kesimlerde, ılıman iklimde çokça rastlanır. Mart ve Nisan ayı boyunca çiçek açar. Ayrıca Antioquia bölgesinde Ulusal Orkide Parkı bulunmaktadır. 4 Akbaba And Dağlarının görkemli akbabası Kolombiyalıların bağımsızlığını ve egemenliğini simgeler. 1834’de ülke armasının simgesi ve ülkenin sembollerinden biri olarak seçilmiştir. Bu kuş, And Dağlarının en yüksek tepelerinde ve Kolombiya, Peru ve Şili’de yaşamaktadır. Bilimsel ismi vultur griphos’dir. Ölümsüz kuş olarak da adlandırılır. Gücü ve heybetiyle muhteşem bir kuştur. Bir danayı taşıyabilecek yetidedir. Ayrıca en yüksek uçabilen kuştur. And Dağları akbabası yeryüzünün en büyük uçan kuşu olarak bilinir. Quindío Palmiyesi Kolombiya’nın ulusal ağacı olan bu ağaç kusursuz güzelliği, müthiş dayanıklılığı ve uzun ömrüyle bilinen bir palmiye türüdür. Quindío Palmiyesi inceliği, yüksekliği ve duruşuyla Kolombiya bitki örtüsünün bir sembolü haline gelmiştir. Bu da bazı kamu otoriteleri tarafından yetiştirilmesine teşvik edilmiş, bu sayede Kolombiyalıların ekolojik miraslarını korumada ve ülkenin doğal zenginliğinin büyüklüğünü ve değerini yaymada önemli bir ürün olmuştur. 1985 yılının 61 sayılı kanunuyla ve Başkan Belisario Betancur’un onayıyla Cumhuriyet Meclisi tarafından ulusal ağaç olarak kabul edilmiştir. 5 Tarih Amerika’nın tarihi İspanyol işgali ve yağmasından öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılabilir. Maalesef Kolomb Öncesi Devri olarak bilinen işgal öncesi tarihin çoğunluğu tarihten silinmiştir, kalanlar da Moskova Müzesi gibi Yeni Dünya’dan İspanyol İmparatorluğuna uzanan tarihi bilgilerin satın alınarak sergilendiği bazı müzelerde bulunmaktadır. Din değiştirenler ve zorla hristiyanlaştırılmış yahudiler tarafından aşırıya kaçan dini uygulamalar sebebiyle, kıtadaki yerli halkların kültürel öğeleri ve geleneklerinin pek çoğu yok edilmiştir. Bunun dışında işgale karşı çıkan yerli halka pek çok katliam uygulanmış, kimi yerli halk dışarıdan gelenlerin getirdikleri hastalıklardan hayatını kaybetmiştir. Aynı zamanda yerlilerin kültürel dönüşümü de işgalcilerin eline kalmıştır. İşgalden sonra Amerikan yerlisinin kötü kaderi sebebiyle ülkenin tarihi de kana ve ölümlere bulanmıştır. Hiç bir zaman -Kurtarıcı’nın zamanında dahi - uzun süreli bir huzur ve sakinlik olmamıştır. Yerli halkların kökenleri ulusal devletin öncesine dayanmaktadır. Yerli halkların Amerika’ya yerleşme zamanları hala çalışma ve araştırma konusudur. Bununla birlikte arkeolojik araştırmalar sonucu günümüz çağından 30.000 yıl öncesinde bile kurulu bir yaşantının olduğu kanıtlanmıştır. Yerli halklar buzullaşma sebebiyle oluşan iklimsel değişimlerle okyanus üzerinden kıtanın kuzeyinden ve güneyinden bölgeye gelmişlerdir. Çoğu diğer halklarla birleşmiş, kimisi de arkalarından günümüzde yerli halkların ve ülkenin arkeolojik mirası olarak korunan izler bırakmıştır. Şimdi Kolombiya olan bölgede ilk yaşam belirtileri milattan önce 14.000-12.000 civarına dayanır. Megafauna olarak bilinen büyük yapılı hayvanlar grubunun yok oluşundan binlerce yıl sonra avcılık ve toplayıcılığa dayanan temel yaşamdan yerleşik hayata geçilmiş, tarım benimsenmiş ve kıyı çevrelerinden yararlanmaya başlanılmıştır. Milattan önce 1000 yılların sonlarına doğru eski göçebelerin yaşamında seramik işçiliği ve mısır ile manyok bitkisine dayanan tarımın başladığı görülür. Aynı zamanda yerleşik yaşamda da (sıradağların eteklerine doğru) yeni eğilimler oluşmaya başlandığı gözlemlenir. Bunlar köklü ekonomik, politik ve sosyal değişimlerdir. Hristiyanlık çağının ilk yüzyıllarında Kolombiya güçlü bölgesel yapısıyla pek çok toplumun etkileşimine tanık olmuştur. Çanak çömlekçilik, takıcılık, su sistemleri gibi kültürel unsurların kullanan Tairona ve Muisca gibi toplumların bazıları gelişmiş bir siyasi ve sosyal düzene eriştiler. Yüzlerce özerk topluluk geniş Atlantik kıyısı, And Dağları coğrafyasına ve And dağları vadilerine dağılırken, Orinoco, Amazon ve 6 Pasifik gibi aşağı bölgelerde bahçe tarımı, avcılık ve balıkçılıkla uğraşan topluluklar yaşamlarını farklı geçim kaynaklarıyla devam ettiriyorlardı. Arkeolojik çalışmalar aborjin tarihini üç kısıma ayırmaktadır. Fakat Amerika’nın bazı bölgeleri için bu altıya ayrılmaktadır. Bütün evrimsel açıklamalarda kendi sınırları olan bu sınıflama, her açıdan bugünkü kızılderililerin kökenlerine dayanan ve bir şekilde tarihi, kültürel ve ekonomik yapısı gözardı edilemez olan bugünkü Kolombiya’ya şekil veren önceki toplulukların önemini ve karışımını gösteriyor. Paleo-Yerliler: Günümüzden Önce 40.000-7000 Yılları Kıtanın en eski yaşayanlarının göçebe hayat sürdüğü, soğuk bölgelerdeki devasa memelileri dahi taştan yontulmuş ok uçları kullanarak avladığı ve yabani meyveleri topladığı dönemdir. Kolombiya'da günümüzden önce 7.000 ve 8.000 yıllarına yönelik arkeolojik izler bulunmaktadır. Bu dönem henüz tanınmaya başlanmıştır. Gonzalo Correal ve Thomás Van der Hammen 1967 yılında El Abra, Zipaquirá ve Cundinamarca bölgelerinde araç-gereçler ve yaklaşık 12.460 yıllık Paleo-Yerli dönemine ait nesneler bulmuşlardır. 1970 yılında Soacha'daki Tequendama Büyük Çiftliğinde 10.000 yıldan daha fazla yıla ait insan kalıntıları bulundu. Arkaik: Günümüzden Önce 7000-2000 yılları Önemli iklim değişikliklerinin olduğu, mevsimsel göçebeliğin yapıldığı, insanların su kenarlarında yaşadığı dönemdir. Bu dönemde yabani meyve ve yumuşakça toplayıcılığı yoğunlaşmıştır. Avcılık, balıkçılık ve toplayıcılıkta cinsiyet ve yaşa göre görev dağılımı yapılmaya başlanmıştır. Bu dönemin yerleşik insanları aralarında taş ve kemikten yapılmış gereçlerin kalıntıları da bulunan kabuk kümelerinden oluşan “conchal” adı verilen yaşam tarzlarını yansıtan kanıtlar bırakmıştır. Kolombiya'daki Bolivar Bölgesinde bugüne kadarki en eski günümüzden önce 3000 yıllarına ait, seramik parçalar içeren, Amerika’nın da en eskilerinden biri olan conchal, Hormiga Limanı ve Dique Kanalı kıyılarında bulunmuştur. Tropik ormanların aşağı bölgelerindeki küçük gruplar, avcılar, toplayıcılar, yarıkonargöçerler bin yıldan daha fazla bir zaman diliminde Amazon, Orinoquia ve Pasifik Bölgesi'ndeki nehir kıyılarında yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Lathrap (1970) gibi yazarlara göre Amazon topluluğu, günümüzden 3000 yıl önce Amazon Nehri'nin döküldüğü yerden ve alüvyonlu düzlüğünden yayılmaları sonucunda oluşmuştur. 7 Kolomb Öncesi Dönem Günümüzden önce 2000 yılından 16. yüzyıla kadar ulaşan bir dönemdir. Bu dönemde, tarım, madencilik ve seramik alanında gelişmeler sağlanmıştır. Erken Kolomb öncesi döneminde porselen kullanımı belirmiştir. Muhtemelen klan tipinde, daha karışık bir sosyal örgütlenme doğmuş ve kısmen yerleşik, bahçecilik yapan bazı topluluklar ortaya çıkmıştır. Kolombiya’da erken Kolomb öncesi dönem, günümüzden önce 1200 yıllarında, özellikle Atlantik kıyısında -Malambo, Momil- gelişme göstermiştir. Bu dönemde evcilleştirme gerçekleşmiş, manyok ekilmiş ve avcılık gelişmiştir. Momil’de, ikinci evrede, 1500’lü yıllara doğru mısır ekimi başlamıştır. Orta Kolomb öncesi dönemde, artık mısır ve manyok tarımı yapan yüksek yerleri işgal etmiş, yerleşik düzende gruplar mevcut olup ekonomik örgütlenmeye dayalı, farklı klanlardan oluşan daha karmaşık yapıdaki ilk kabileler ortaya çıkmıştır. Altın ve bakır madenciliği başlamıştır. Seramik dekorasyonu motiflerle zenginleşmiş, heykeltıraşcılık belirmiş, pamuktan dokuma yapılmaya başlanmıştır. Kolombiya’da bu dönemdeki belli başlı kabileler Tairona, Sinú, Quimbaya, Pijao, Muisca, Calima, Páez, Pasto ve Quillacinga, Tumaco ve San Agustín kültürlerini ortaya çıkarmış, San Agustin kültüründe teraslar, toprak setler, tapınak ve heykelleriyle günümüzde de takdir ettiğimiz anıtsal cenaze merasimi merkezleri inşa edilmiştir. Geç Kolomb öncesi dönemde, kabile federasyonları oluşur, kademelere ayrılmış sosyal yapı ve iş paylaşımı vardır. Terasların ve sulama sistemlerinin inşasıyla birlikte ekim teknikleri gelişir. Seramik dekorasyonunda, dokuma ve el işçiliğinde büyük bir gelişme sağlanmıştır. Bu dönemde, Tairona de la Sierra Nevada ve Muisca kültürleri öne çıkar. Muisca, Cundinamarca ve Boyacá’nın yüksek platolarını işgal etmiştir. Günümüzde hala San Jorge nehrinde Zenúlardan kalan ve gelişmiş tarım ve sulama tekniklerini gösteren sulama kanalı ağı ve terasları görülebilir. Arkelojik Dönemler Tablosu Dönem Kalıntılar, mutfak eşyaları ve etkinlikler 8 Amerika’da Paleo-Yerli: Günümüzden Önce 30.000 Göçebe avcılık Taş yontma oklar, büyük memeli avcılığı, yabani meyve toplayıcılığı. Kolombiya’da Paleo-Yerli: Günümüzden Önce 16.000-14.000 Göçebe avılık Soacha'daki Tequendama Büyük Çiftliği'nde, Zipaquirá'da ve El Abra'da bulunan araç-gereçler (Millattan Önce 12.460 / Van der Hammen ve Correal) Arkaik: Günümüzden 7.000 Yıl Öncesi İklim Değişiklikleri Mevsimsel göçebelik, su kenarlarına ve Kemikten ve taştan aletler kullanılır. Bu vadilere yerleşen insan grupları. dönemde yabani meyve ve yumuşakça toplayıcılığı yoğunlaşmıştır. Avcılık, balıkçılık ve toplayıcılıkta cinsiyet ve yaşa göre görev dağılımı yapılmaya başlanmıştır. Kolombiya'da Arkaik Dönem: M.Ö 3.000 Mevsimsel göçebelik. Yağmur ormanlarında küçük gruplar halinde avcılar, toplayıcılar ve göçebe çiftçiler yaşar. Puerto Hormiga, Dique Kanalı, Bolivar'da deniz kabuğu kalıntıları bulunmuştur. Amazon, Orinoquia bölgeleri ve Pasifik Kıyısı'ndaki nehir kenarlarında kalıntılar bulunmuştur. M.Ö 2.000'den 16.yy'a kadar Kolomb Öncesi Dönem Tarım toplulukları göçebe topluluklara göre nispeten daha gelişmiş ve daha düzenli bir toplum yapısına sahipti. Çiftçiler ve yerleşik düzendeki insanlardan oluşmaktaydı. Mısır gibi ürünlerin yetiştirlmesiyle temel tarımın, madenciliğin ve seramiğin gelişmesi. Erken Kolomb Öncesi Dönem: 1.200 - 300 9 Avcılar ve çiftçiler. Malambo (Atlantik Kıyısı M.Ö 1.120) ve Momil (M.Ö 980 - 500) 'de kalıntılar. Manyok ve mısır yetiştiriciliği başlamış, Momil'de avcılık gelişmiştir. Orta Kolomb Öncesi Dönem: M.Ö 300 - 16.yy'a Kadar Yüksek bölgelerde yerleşik topluluklar ortaya çıkmıştır. Benzer ekonomik sistemlere sahip birçok klanı bir araya getiren ilk kabileler oluşmuştur. Mısır, manyok, fasulye, pamuk yetiştirilmiş, altın işlemeciliği ve ticaret gelişmiştir. Bu dönemdeki kabileler Tairona, Zenú, Quimbaya, Pijao, Muisca, Calima, Páez, Pasto ve Quillacinga, Tumaco ve San Agustín kültürlerine aittir. Geç Kolomb Öncesi Dönem: 16. Yüzyıl Kabile konfederasyonları oluşturulmuştur. Daha karmaşık toplumsal katmanlaşma ve daha büyük iş bölümü ortaya çıkmıştır. Tarımda teraslama yöntemi ve kanal sulama sistemleri ile tarımın gelişmesi. (San Jorge Nehri kanalları ve Zenú terasları) Dekoratif seramikler, dokumacılık ve altın işlemeciliği gelişmiştir. Tairona ve Muisca kültürleri özellikle vurgulanmalıdır. KOLOMB ÖNCESİ KÜLTÜRLER "Kolombiya yerlilerinin bize gösterebildikleri büyük mimari yapılar,şiirler ve heykeller değil felsefe sistemleri, insan ve doğa arasındaki ilişkiyi ele alan, barışçıl bir şekilde denge içinde bir arada yaşama ihtiyacı ile ilgili konular yer almaktadır." Gerardo Reichel-Dolmatoff (1912-1994): Kolombiyalı Antropolojist ve Arkeolog Bugün Kolombiya Cumhuriyeti'ni oluşturan topraklar sosyo-kültürel ve çevreye adaptasyon anlamında gelişmiş birçok Kolomb öncesi kültüre ev sahipliği yapmakta idi. Ancak gelişmişliklerine rağmen birçoğu arkalarında sadece arkeolojik izler bırakarak kaybolmuştur. 10 Bu bölümde Kolomb öncesi başlıca yerli kültürler öne çıkan yönleri ile açıklanmıştır. İstediğiniz kültür hakkında bilgi almak için listeden seçiniz. Kolomb Öncesi Kolombiya Kültürleri Calima Malagana Muisca Quimbaya San Agustin Tayrona Tierradentro Tumaco Tarımın ortaya çıkması Kolombiya'da da Amerika Kıtası'nın büyük bölümünde olduğu gibi yerli toplulukların sosyo-ekonomik değişime uğramalarını sağlamış ve birçok toplulukta temel bir değişime yol açmıştır. Eşitlikçi bir kabile düzeninden, sosyal sınıf farklılıklarının ortaya çıktığı ancak özel mülkiyetin hala oluşmadığı küçük krallıklar düzenine geçilmiştir. Cacicazgo (Şeflik) adı verilen bu yeni tür düzen Kolombiya'nın birçok bölgesinde Avrupalıların gelişine kadar sürmüştür. Bu listede, diğerlerinin üzerine çıkan birkaç yerli toplulukları verilmiştir. Kolomb öncesi yerli kültürler olarak tanınan bu topluluklar değişik ve önemli gruplardan oluşan Nariño, Tierradentro ve Pijaos gibi kültürlerdir. Üretim gücünün ( teknikler ve aletler ) kısıtlı olması nedeni ile bu toplulukların neredeyse tamamı besin üretmek ve hayatta kalabilmek için tarımla uğraşmak zorunda kalmıştır. Yinede başarılarıyla öne çıkan bu kültürlerde çiftçilerin yanısıra çömlekçi, terzi ve altın işlemecileri tarafından yapılan eşyalar yer alır. Bu eserler hem yerli topluluklarından bize kalan kalıtlar olup hem de yerlilerin yaşam şekilleri hakkında bize bilgi vermektedir. Arkeolojik bulgular Kolombiya'da yaşayan yerli grupların hem teknik hem de sanatsal yönden Kolomb öncesi Amerika'daki en iyi altın işlemecisi olduğunu göstermiştir. Doğal olarak buradaki bilgiler yüzeysel olduğundan bu noktadan sonra İspanyol işgalinden önceki dönem hakkında daha detaylı bir inceleme yapmanızı öneririz. Daha fazla tarihi bilgi ve konunun devamı için internette bulabileceğiniz " Etapas y sentido de la historia de Colombia. (Período colonial, La Gran Colombia 1820-1830, La República de Nueva Granada 1830-1850, Las reformas liberales de 1850, El federalismo, Nota bibliográfica) " metnini okumanızı öneririz. 11 16. , 17. ve 18. Yüzyıl Kolombiya Tarihi 1501: Rodrigo de Bastidas Karayip kıyılarını keşfetti. 1502: 2 Mayıs, Alonso de Ojeda Honda Körfezi'ne geldi ve ilk Kolombiya şehri ve bölgedeki ilk sabit toprak parçası olan Santa Cruz'u kurdu. Kolombiya’nın Keşfi. 1508: Diego de Enciso ve Vasco Nuñez de Balboa şimdiki Santa Maria del Darién’i, Antigua adıyla kurdular. 1509: Ojeda Urabá eyaletindeki San Sebastián'ı kurdu. 1513: Balboa, Pasifik Okyanusu'nu keşfetti. (25 Eylül) 1514: 12 Nisan, Pedrarias Dávila keşif seferine başladı. 1518: 2 Aralık, Vasco Nuñez de Balboa, Pedrarias Dávila'nın emriyle idam edildi. 1525: 29 Temmuz, Rodrigo de Bastidas Santa Marta'yı kurdu. 1533: 20 Ocak, Pedro de Heredia, Cartagena'yı kurdu. 1536: 25 Temmuz, Sebastián de Belalcázar, Santiago de Cali şehrini kurdu. 1537: Francisco César Antioquia bölgesini keşfetmiştir. 15 Ağustos, Sebastián de Belalcázar, Popayán Yortusu adıyla Popayán'ı kurmuş ve ilk ayini düzenlemiştir. 1538: 6 Ağustos, Gonzalo Jiménez de Quesada, Bogotá'daki Santa Fe'yi kurmuştur. Resmi kuruluş tarihine rağmen birçok tarihçi kuruluş tarihinin 27 Nisan 1539 olduğunu savunur. 1539: 6 Ağustos, Gonzalo Suárez Rendón, Hunza'yı kurdu. 1540: 27 Temmuz, V. Carlos, Sanfe Fe'ye şehir ünvanı verdi. 1541: 24 Ağustos, Jerónimo Luis Tejelo, Aburrá Vadisi'ni keşfetti. 1549: 17 Temmuz, Kral V. Carlos kraliyet ilanı ile Nuevo Reino, Santa Marta, Rio San Juan, Popayán bölgelerini kapsayan, Quito, Guayana veya Dorada ve Cartagena bölgeleri ile komşu Santa Fe vilayetini kurar. Pamplona kurulur. 1550: 7 Nisan, Santa Fe'de kraliyet mahkemesi kurulmuştur. 1554: Álvaro de Oyón, İspanya Kralı'nın otoritesine karşı ayaklanmıştır. 1563: 11 Nisan, Papa V. Pius Santa Fe Başpiskoposluğunu kurmuş ve Fray Juan de los Barrios'u ilk başpiskopos olarak atamıştır. 1579: 16 Şubat, Günümüz Kolombiya'sının kurucusu, mareşal ve Yeni Granada Krallığı’nın öncülerinden Gonzalo Jiménez de Quesada, Mariquita'da hayatını kaybetmiştir. 1616: 2 Mart, Francisco de Herrera Campuzano 22 Kasım 1975'ten itibaren Medellín olarak anılacak olan San Lorenzo de Aburrá'yı kurmuştur. 12 1687: 9 Mart, Kaynağı bilinmeyen garip bir ses Santa Fe halkını korkutur. Kayıtlara "hava durumu sesi" olarak geçer. 1697: 4 Mayıs, Cartagena, Pointine-Ducasne ve Morgan tarafından yönetilen korsanlarca saldırıya uğramış ve yağmalanmıştır. 1741: 13 Mart, İngiliz Amiral Vermon komutasında 180 gemi ve 30,000 asker ile Cartagena'yı kuşatmış ancak Cartagena Valisi Blas de Lezo'nun sert savunması sonucu kuşatmayı kaldırmak zorunda kalmıştır. 1767: 31 Temmuz, III. Carlos'un dini yaptırımı sonucunda Yeni Granada Krallığı'ndaki cizvitler sürgün edilmiş ve mülkleri kamulaştırılmıştır. 1777: 9 Ocak, Yargıç Francisco Antonio Moreno y Escandón, Kral Naibi Antonio Flórez'in desteği ile bugünkü ismi Kolombiya Milli Kütüphanesi olan Kraliyet Kütüphanesi'ni ve Kraliyet Matbaa'sını cizvitlerin kitapları ve basım aletleri ile kurdu. 1780: Kasım, Müfettiş Juan Francisco Gutiérrez de Piñeres tarafından getirilen aşırı vergilerden dolayı Charalá, Mogotes ve Simacota'da köylü ayaklanmaları olmuştur. 1781: 16 Mart, bir süredir oldukça hararetli olan ortamda, Socorro'lu bir kadın olan Manuela Beltrán yeni vergi fermanlarını duvarlardan indirerek yırtmış bu da Comuneros Ayaklanması olarak bilinen ayaklanmayı başlatmıştır. Sayıca 20,000’den fazla isyancı Santa Fe'ye yürümüş ancak Başpiskopos Antonio Caballero y Góngora'nın arabuluculuğu ile bir antlaşma imzalanarak durdurulmuşlardır. Ekim ayında ise Santa Fe'nin üst sınıf creoleler tarafından desteklenen José Antonio Galán yeni bir ayaklanma başlatmış fakat ihanete uğrayarak İspanyolların eline düşmüştür. 1782: 2 Şubat, José Antonio Galán ve yol arkadaşları Manuel Monsalva, Isidro Molina y Lorenzo Alcantuz isyan suçuyla ölüme mahkum edilmiş ve Santa Fe'nin ana meydanında barbarca infaz edilmişlerdir. Botanist José Celestino Mutiz’in girişimiyle Kral III. Carlos botanik keşik iznini vermiştir. 1791: 9 Şubat, Manuel del Socorro Rodríguez tarafından editörlüğü yapılan Santa Fe gazetesi Santa Fe'de yayımlanmaya başlamıştır. 1793: 15 Aralık, Antonio Nariño, Fransa Ulusal Meclisi tarafından Ağustos 1789'da ilan edilen İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi'ni İspanyolca'ya çevirerek basmıştır. Nariño'nun çevirisi bildirinin İspanyolca'ya ilk çevirisidir. 1794: 29 Ağustos, Bildirinin bir komplo olduğu düşüncesi ile Antonio Nariño ve yirmi creole tutuklanmış ve mahkum edilmiştir. Nariño bildirinin dağıtılmasından sorumlu tutularak daimi sürgüne ve Afrika'da 10 yıl hapse mahkum edilmiştir. 1797: 17 Temmuz, 1795 yılında Caldas'tan kaçarak İngiltere ve Fransa'ya giden Nariño, Amerika'nın bağımsızlığı için finansal destek aramış ve gizlice Santa Fe'ye dönmüştür. Şehri terk ederek kırsala giden Nariño; Boyacá ve Santander köylülerini İspanya'ya karşı ayaklandırmaya çalışmış ancak başarısız olmuştur. Hastalanarak Santa Fe'ye dönmüş ancak komşusu tarafından ihbar edilerek Kral Naibi Ezpeleta’ya teslim edilmiş ve 6 yıl sürecek hapse mahkum edilmiştir. 19. Yüzyıl Kolombiya Tarihi 1801: José de Azuola y Jorge Tadeo Lozano tarafından "el Correo Curioso, Económico ve Mercantil " gazeteleri yayımlanmıştır. 1803: 25 Mayıs, Fray Domingo de Petrez'in başkanlığında Santa Fe astronomik gözlemevi çalışmalarına başlanmıştır. 13 1809: Eylül, İber Yarımadası'ndaki Napolyon işgali ve ciddi gelişmeler üzerine Santa Fe'nin ileri gelenleri yeni bir hükümet şekli kurmak isteğiyle Kral Naibi Amar ile biraraya gelmişlerdir. Kilisenin önde gelen isimlerinden Andrés Rosillo özerk bir hükümet ilan etmek için bir tasarı vermiş ve Genel Vali Francisco Villanova'ya bir vaatte bulunarak onun ve Amar'ın yeni krallığın kralları olacağını söylemiştir. Villanova tarafından ayaklanmaya karşı uyarılan Amar, Rosillo ve işbirlikçilerini tutuklamıştır. Tutuklananlar arasında Cartagena'ya hapse gönderilen Antonio Nariño'da vardır. 1810: 20 Temmuz, Santa Fe'de José María Carbonell liderliğinde bir ayaklanma patlak vermiştir. Kalabalık ana meydanda toplanarak halka açık bir konsey toplanmasını istemiştir. Kral Naibi Amar Yeni Granada Krallığı Yüksek Konseyi adında bir oturuma başkanlık etmiş, halk tarafından bağımsızlık bildirisi olarak algılanan ancak içeriğinde sadece o gün yaşanan olayları anlatan ve bağımsızlık bildirisi ile bir ilgisi olmayan bir anlaşma imzalanmıştır. Carbonell tarafından cesaretlendirilen kalabalık Amar ve karısının tutuklanmasını talep etmiş ve Ağustos ayında Yeni Krallık'tan sürgüne gönderilmişlerdir. Aralık’ta Şubat ayına kadar çalışacak olan ilk iller kongresi oluşturulmuştur. 27 Şubat, Cundinamarca Kurucu Meclisi oluşturulmuştur. Cundinamarca Eyaleti kurularak başkanlığına Jorge Tadeo Lozano getirilmiştir. 28 Mart, Bajo Palacé Savaşı yaşanmıştır. Vatanseverler ve İspanyolların karşı karşıya geldiği ilk savaştır. Antonio Baraya komutasındaki vatanseverler Popayán'ı almıştır. 14 Temmuz, Antonio Nariño La Bagatela adında ilk politik gazeteyi çıkarmıştır. Camilo Torres önderliğindeki federalistlere karşı çıkarak merkeziyetçiliği savunmuştur. 1811: 19 Eylül, La Bagatela gazetesinde yayımlanan makaleler nedeniyle ortaya çıkan hareket, başkan Jorge Tadeo Lozano'yu istifaya zorlamıştır. Yerine Antonio Nariño gelmiştir. 11 Kasım, Cartagena vilayeti İspanya'dan tam bağımsızlığını ilan etmiştir. 27 Kasım, Meclis, Yeni Granada Birleşik İlleri Federasyonu Yasasını kabul etmiştir. Cundinamarca yasayı veto ederek kongreye katılmamıştır. 19 Aralık, Nariño, Bogotá Başpiskoposu Juan Bautista Sacristán'ı komplo kurmak suçundan Cundinamarca'dan sürgün eder. 23 Aralık, Nariño, Cundinamarca Seçici Meclisi'ni kurar. 1812: Nariño'nun hükümetine karşı çıktıklarını ilan eden federalistler meclis makamını Tunja'ya taşırlar. Başkan Nariño tarafından Antonio Baraya ve Joaquín Ricauerte liderliğinde Cúcuta'daki vatanseverlere yardım için gönderilen birlikler Nariño'ya karşı ayaklanarak meclis ile birleşirler. 27 Şubat, Nariño, Cundinamarca Başkanlığı'ndan istifa eder, ancak Seçici Meclis tarafından reddedilir. 27 Nisan, Seçici Meclis, Cundinamarca Anayasası reformunu onaylar. 18 Mayıs, Cundinamarca ve Meclis arasında tüm krallığı kapsayacak bir meclis oluşturulmasını hızlandırmak için antlaşmaya varılır. 25 Mayıs, Tunja Valisi Juan Nepomeceno Niño, 18 Mayıs Antlaşması'nın meşruiyetini kabul etmemiştir. Bu gelişmenin ışığında Cundinamarca Meclisi anayasa reformunu tekrar gözden geçirmek üzere toplanır. 31 Mayıs, Tunja Valisi, Santa Fe ile iletişime geçerek antlaşmayı tanımadığını bildirir. Tunja ve Santa Fe iç savaşın eşiğine gelir. 14 23 Haziran, Nariño, birlikleriyle Santa Fe’den ayrılır ve 3 Temmuz’da Meclis Birlikleri tarafından terkedilmiş Tunja’yı ele geçirirler. 19 Temmuz, Generaller José Miguel Pey ve Justo Castro, Paloblanco Savaşı'nda Meclis birliklerine yenilirler. 31 Temmuz, Santa Rosa'da, Cudinamarca ve Tunja arasında kalıcı bir barış antlaşması imzalanır. 14 Ağustos, Nariño başkanlıktan istifa eder. Meclis Manuel Benito del Castro'yu başkan ilan eder. Ekim, Santa Fe ve Tunja arasındaki husumet devam eder. 12 Aralık, Nariño'nun ordusu Ventaquemada'da federal ordu tarafından bozguna uğratılır. Nariño ordusunu Santa Fe'ye döndürmeyi başarır. 1813: 9 Ocak, Baraya komutasındaki federal birlikler Santa Fe'ye karşı genel bir taarruza geçer ancak büyük bir bozguna uğrar. Meclis, Cundinamarca'nın insafına kalmıştır. Ne var ki Nariño misillemede bulunmaz. 13 Nisan, Santa Fe'de Özgürlük Ağacı dikilir. 15 Haziran, Símon Bolívar İspanyollara karşı ölümüne savaş ilan eder. 15 Temmuz, Cundinamarca tam bağımsızlığını ilan eder; egemen ve bağımsız bir eyalet olarak kurulur. 11 Ağustos, Juan de Corral, Antioquia'nın tam bağımsızlığını ilan eder. Eylül, Güney'den gelecek olası bir İspanyol işgaline karşı Başkan Nariño 3,000 kişilik bir ordunun başında sefere çıkar. Manuel de Bernardo Álvarez Cundinamarca’nın başkanı olur. 1814: Nariño İspanyol birliklerine karşı aldığı birkaç zaferden (Tacines, Alto Palacé, Juanambú, Calibío) sonra Pasto'yu kuşatmaya alır. 9-14 Mayıs, Taşralarda çıkan yenilgi söylentileri sonucunda artçı kuvvetleri kamplarını kaldırarak, Pamplona'ya dönüş yoluna geçer. Bir hafta boyunca dağlar arasında dolaşan Nariño sonunda İspanyollara teslim olur. 15 ay hapsin ardından İspanya'ya götürülür ve 1821'e kadar Cádiz'de hapiste kalır. Ekim'de Símon Bolívar Santa Fe'yi kuşatır ve Meclisin emrine verir. 1815: Ocak, Meclis karargahını Santa Fe'ye taşır; Camilo Torres Birleşik İllerin başkanı olur. Mart ayında Bolívar vatansever birlikler ile Santa Marta'yı bağımsızlığına kavuşturmak amacıyla Cartagena'ya hareket eder ancak burda tepki ile karşılaşır ve ordusunun komutasını bırakır. Mayıs ayında Yeni Granada'dan ayrılarak Jamaika'ya gider. 20 Ağustos, General Pablo Morillo komutasındaki İspanyol birlikleri üç ay boyunca direnecek olan Cartagena'yı kuşatır. Savaşmaktan bitap düşen ve yiyecek kıtlığı çeken Cartagena, Kasım sonlarına doğru teslim olur. 1816: Şubat, Custodio García Rovira komutasındaki vatansever birlikler Cachirí'de ciddi bir yenilgiye uğrar. Birleşik İller’in Başkanı Camilo Torres istifa ederek yerini José Fernández Madrid'e bırakır. Morillo, Yeni Grana'danın iç kısımlarını işgale başlar. 16 Mayıs, Morillo hiçbir direnişle karşılaşmadan birlikleri ile Santa Fe'ye girer. Derhal vatansever liderleri işkence ve idama başlar. 15 29 Haziran, Liborio Mejía komutasındaki vatanseverlerin Tambo sırtında yenilmesi ile direniş son bulur. Ne var ki hayatta kalan bir grup vatansever Casanare'de birleşerek ilk vatansever komutasını oluştururlar. 1817: 27 Mart, Kraliyet Mahkemesi Santa Fe'de tekrar kurulur. 14 Kasım, Salvarrieta Policarpo aralarında erkek arkadaşının da olduğu altı kişiyle beraber Casanare'deki vatanseverlerle ilişkileri olduğu gerekçesiyle kurşuna dizilir. İspanyollar tarafından idam edilenlerin sayısı 200'ü geçmiştir. 1818: Mayıs, Símon Bolívar Mantecal’dan (Venezuela) birlikleri ile gelerek İspanyol General José María Barreiro'nun komutasındaki İspanyol birliklerinin saldırılarını püskürten vatanseverler ile birleşir. Kurtuluş hareketi başlar. 1819: 25 Temmuz, Vatansever birlikler Pisba bozkırını geçtikten sonra İspanyol kuvvetleri ile karşılaşır ve Pantano de Vargas Savaşı'nda onları yener. Albay Juan Jose Rondon emrindeki on dört mızraklı piyadesi ile hiç görülmedik bir hücuma kalkarak yüz kadar İspanyol süvarisini bozguna uğratmıştır. 4 Ağustos,"Kurtarıcı" Bolívar, Tunja'yı alarak Barreiro birliklerinin Santa Fe'ye kadar olan geri çekilişlerini engeller. 7 Ağustos, Vatansever ve İspanyol birlikleri Teatinos Nehri Köprüsü'nde karşılaşırlar. Boyacá Savaşı'nı kazanan vatanseverler günümüz Kolombiya Cumhuriyeti'nin kesin bağımsızlığını sağlamış olurlar. İspanyol komutan Barriro ve tüm subayları esir düşer. 9 Ağustos, Kral Naibi Juan Sámano Santa Fe'den kaçar. Şehir, General Hermógenes Maza komutasındaki halka kalır. 10 Ağustos, Simón Bolívar, komutasındaki birlikler ile Santa Fe'ye yola çıkar. Ertesi gün muzaffer kurtarıcılar olarak şehre girerler. Eylül, Bolívar, Venezuela'nın kurtarılmasına devam etmek için birlikleri ile Santa Fe'den ayrılır. General Francisco de Paula Santander Cundinamarca Başkan Vekili olarak kalır. 17 Aralık, Angostura'da meclis, Francisco Antonio Zea başkanlığında toplanmış ve Venezuela ve Cundinamarca bölgelerinden oluşan geçici Kolombiya Cumhuriyeti ilan edilmiştir. Simón Bolívar başkan olarak seçilirken, Bolivar kurtarma seferinde iken görevini idare eden Francisco Antonio Zea, Başkan Yardımcısı seçilmiştir. 1820: 1 Ocak, İspanyol General Rafael Del Riego, emrindeki deniz piyadeleri ile San Juan'da ayaklanmış ve General Pablo Morillo'ya destek için giden birliklerin yolunu kesmiştir. Del Riego'nun ayaklanmasında Cádiz'deki hapishanesinden katkı sağlayan Antonio Nariño'nun etkisi büyüktür. VII. Fernando daha liberal bir anayasa yürürlüğe koyması için zorlanmıştır. 21 Mart, Nariño liberal arkadaşları tarafından serbest bırakılarak, León adasına yerleşmiştir. 5 Haziran, Kurtarıcı Simón Bolívar ve "Barışcı" Pablo Morillo bir ateşkes imzalayarak çatışmalara ara verir. Aralık, Pablo Morillo İspanya'ya doğru yola çıkar. İspanyol birliklerini Miguel de la Torre'nin komutasına bırakır. 1821: 5 Ocak, Simón Bolívar ve muzaffer ordusu Santa Fe'ye zaferle giriş yapar. 12 Ocak, Troppau'da toplanan Kutsal İttifak devletleri Latin Amerika'daki "asilere" karşı bir seferi finanse etmek üzere anlaştılar. 16 20 Şubat, Antonio Nariño Angostura'da karaya çıktı. 9 Mart, Kolombiya Başkan Vekili Juan Germán Roscio hayatını kaybetti. 30 Mart, Antonio Nariño Achaguas'ta Simón Bolívar ile görüşür. Bolívar, Nariño’yu Kolombiya Başkan Vekili olarak atar ve ona en kısa zamanda Anayasa Konseyi'ni toplamasını tavsiye eder. 6 Mayıs, Yürütmenin başı Başkan Vekili Antonio Nariño, Cúcuta'da Ekim ayına kadar sürecek olan Anayasa Konseyi'ni toplar. Kolombiya Cumhuriyeti başkenti Bogotá olmak üzere Quito, Cundinamarca ve Venezuela bölgelerinden oluşmak üzere şekillendirildi. Ekim, Cúcuta Meclisi, Kolombiya Başkanlığına Simón Bolívar'ı; Başkan Yardımcılığına General Francisco de Paula Santander'i getirir. 1822: 15 Temmuz, İki kurtarıcı Simón Bolívar ve José de San Martín, Guayaquil'de görüşürler. 6 Ağustos, Bolívar'ın Junin'deki zaferi ile Peru ve Bolivya'nın kurtuluşu tamamlandı. 1823: Nisan, Cumhuriyet'in ikinci meclisi kurulur. Eski Başkan Antonio Nariño suçlanmış ve senato önünde meşhur savunmasını yapmıştır. Senatör olarak seçilmesini engellemek için oybirliği ile tüm suçlamalardan beraat ettirilmiştir. 13 Aralık, Antonio Nariño, Villa de Leiva'da hayatını kaybetmiştir. 1824: 9 Aralık, General Antonio Josè de Sucre komutasındaki kurtarıcı birlikler tam manasıyla Ayacucho Savaşı’nda İspanyolları yenilgiye uğratırlar, bununla Güney Amerika Bağımsızlık Seferberliği tamamlanır. 1826: 22 Haziran, Simón Bolívar’ın çağrısıyla Panama'da Anfictiónico Kongresi toplanmıştır. Kongre Latin Amerika Cumhuriyetleri arasında bir birlik arayışı için yapılmıştır. Temmuz, Ocaña şehrinde tekrar toplanan Anayasa Konseyi, Başkan Yardımcısı Santander yanlıları ile Bolívar yanlılarının anlaşmazlıkları sonucu dağıldı. 27 Ağustos'ta yeni bir konsey toplanana kadar geçici bir hükümet kurulduğu duyuruldu. 1828: 25 Eylül, Simón Bolívar'a karşı bir suikast girişiminde bulunulur. Bir grup düşman Başkanlık Makamı olan San Carlos Sarayı'na saldırır. Manuela Sáenz'in tam zamanında müdahalesi ile Bolívar bir balkondan kaçmayı başarır ve ertesi gün tekrar yönetimi eline alır. Tutuklanan komplocular arasında eski Başkan Yardımcısı Santander'de vardır. Bolívar, Santander'in ölüm cezasını sürgün cezası olarak değiştirir. 1829: Bolívar'ın düşmanları tarafından doldurulan Peru Başkanı José Lamar Kolombiya'nın Loja ve Cuenca bölgelerini işgal etti. 27 Şubat, Mareşal Antonio José de Sucre, José Lamar'ın kuvvetlerini Tarqui Körfezi'nde yenerek Peru ile olan savaşı bitirir. Eylül, Ayacucho Savaşı kahramanı General José María Córdova, Antioquia'da Bolívar hükümetine karşı ayaklanır. 17 Ekim, Santuario Savaşı'nda Córdova’nın isyancı birlikleri hükümet ordusu tarafından yenilmiştir. Córdova bir evde gizlenmeye çalışırken İrlandalı Komutan Ruperto Hand tarafından öldürülmüştür. Aralık, Bolívar Anayasa Komisyonu’nun 1830 Ocak ayında toplanacağını duyurmuştur. 17 1830: Simón Bolívar Anayasa Kongresi'nde istifasını sunmuştur. Kongre istifayı kabul etse de Bolívar'dan yeni anayasa hazırlanana kadar görev başında durmasını istemiştir. Nisan, Cumhuriyet'in ikinci anayasası kabul edildi. Yeni anayasa ile güçler ayrılığı ilkesi uygulanarak Yürütme, Yasama, Yargı organları oluşturuldu. Başkan Joaquín Mosquera olurken Başkan Yardımcısı Domingo Caicedo oldu. 8 Mayıs, Simón Bolívar İngiltere'ye seyahat etmek üzere başkentten ayrılarak Cartagena'ya gitti. 4 Haziran, Mareşal Antonio José de Sucre, Berruecos Dağları'nda suikaste uğradı. Suikastin Bogotá'da planlandığı ortaya çıktı. Temmuz, General Rafael Urdaneta Venezuela'lı birliklerin ve Bogotá'daki ailesinin desteği ile Başkan Joaquín Mosquera'yı devirerek yönetimi ele almıştır. Mosquera, Bolívar'a bir mektup yazarak başkanlığa tekrar gelmesini istemiş ancak Bolívar bu teklifi reddederek Santa Marta'ya doğru yolculuğuna devam etmiştir. 17 Aralık, Kurtarıcı Simón Bolívar gece saat 1 sularında Santa Marta yakınlarındaki San Pedro Alejandrino'da bir çiftlikte hayatını kaybetmiştir. 1831: Nisan, Başkan Rafael Urdaneta iç savaşı önlemek için yetkilerini Başkan Yardımcısı Dr. Domingo Caicedo'ya devrettiği Apulo Anlaşmasını imzalamıştır. Venezuela ve Ekvator’un ayrılmasıyla Caicedo Ekim ayında Anayasa Meclisi’ni toplamış ve Kolombiya’yı adı ile Cundinamarca, Cauca, Boyacá, Magdalena ve Panama kıstağı bölgelerinden oluşmak üzere Yeni Granada adında yeni bir cumhuriyet olarak şekillendirilmiştir. Kongre Yeni Granada'nın sınırlarını eski Kral Naipliği zamanındaki gibi belirledi. General Francisco de Paula Santander başkan seçilmiş, Başkan Yardımcısı Dr. José Ignacio Marquez olmuştur. 1833: General José Sardá, Başkan Santander'e karşı bir komploya kalkışmıştır. Komploculardan 18'i Başkan Santander'in emri ile kurşuna dizilirken, Sardá kaçmayı başarmış ancak Bogotá'da bir evde kıstırılarak öldürülmüştür. 1837: Nisan, Cumhuriyet'in seçilmiş başkanı José Ignacio Márquez görevi Santander'den devralmıştır. Santander seçimi "gayrımeşru" olarak adlandırmamıştır. 1839: General José María Obando’nun başını çektiği General Santander taraftarları “Üstünlerin Savaşı” olarak bilinen iç savaşı başlattı. Amaç yasadışı Marquez hükümetini devirmekti. İki yıl sonra Bogota’nın dışında Buenavista Savaşında ağır yaralanan Bağımsızlık kahramanı General Juan José Neira tarafından bozguna uğratıldılar. “Üstünler” grubunun lideri José María Obando ülkeden kaçtı ve Ayacucho Mareşalı Antonio José de Sucre suikastinin azmettiricisi olarak yargılandı. 1840: 6 Mayıs, General Francisco de Paula Santander Bogota’da öldü. 1841: 10 Nisan, General Pedro Alcántara Herrán yönetime el koydu. 1843: Merkeziyetçi ile Federal arası karışık yapıda yeni bir anayasa benimsendi. Ülkenin genel nüfusu iki milyon yüz bine çıktı. 1845: Nisan, Tomás Cipriano de Mosquera başkan seçildi ve yönetimi devraldı. 1848: 13 Haziran, General Mosquera yanlısı basının muhalif gazetelere yönelik hakaret ve iftira suçlamaları nedeniyle Bogota’da önemli hadiseler yaşandı. Mosquera zanaatkârlar arasında büyük rahatsızlık uyandıran ve ekonomik durgunluğa sebebiyet veren serbest ticaretin önünü açtı. 18 1849: 7 Mart, Zanaatkârların baskısıyla meclis, zanaat endüstrisini koruma sözü veren General José Hilario López’i başkan olarak seçti. Fakat López önceki yönetimin serbest ticaret politikasını sürdürdü. Yıkımla karşı karşıya kalan zanaatkârlar, demokratik toplum örgütü çatısı altında bir araya geldiler ve López Hükümetini Cizvitlerin sürülmesi, köleliğin kaldırılması ve mutlak basın özgürlüğü gibi önlemler almaya zorladılar. Ancak López hükümeti neoliberal politikayı sürdürdü ve zanaatkârların talep ettikleri önlemler yerine getirilmedi. 1853: General José María Obando’nun zanaat endüstrisini koruyarak ekonomik reformları benimseyeceğine dair ümitlenen zanaatkârlar seçimde onu destekledi. 10 Nisan’da Obando hükümeti görevi devraldı. Konuşmasında neoliberal politikalara devam edeceğini duyurdu ve bu açıklama zanaatkârlar arasında büyük hayal kırıklığı yarattı. Federal yapıdaki yeni anayasa hayata geçirildi. 1854: 17 Nisan, Bir yıl neoliberaller ve gelenekçiler arasında süregelen mücadelenin ardından, 20.000’den fazla zanaatkâr tarafından desteklenen ordu komutanı General José María Melo Başkan José María Obando yönetimini devirdi. İç savaş patlak verdi. Anayasalcılar Ibaque’de kendi yönetim birimini kurdu. 4 Aralık’ta anayasal güçler başkenti kuşattı ve 9 saat süren kanlı mücadelenin ardından Bogota alındı ve Panamalı José de Obaldia başkanlığında anayasal bir hükümet kuruldu. Jose María Melo gibi Jose María Obando da meclis tarafından sorgulandı. Yaklaşık 2000 zanaatkâr insanlık dışı koşullarda öldükleri Panama’ya sürgün edildi. 1855: Anayasal düzen kuruldu. Manuel María Mallarino, José María Obando dönemini zirveye çıkarmak için başkan seçildi. 1 Nisan’da yönetimi devraldı. 1857: 1 Nisan, Mariano Ospina Rodriguez yönetimi devraldı ve anayasal bir reform hareketi başlattı. Serbest ticarete dayanan bir ekonomik politika güttü. 1858: Yeni bir anayasa yayınlandı. Antioquia, Bolivar, Cauca, Cundinamarca, Magdalena, Panama ve Santander’in içinde bulunduğu sekiz eyaletten oluşan cumhuriyete “Granadina Konfederasyonu” adı verildi. 1860: 8 Mayıs, Cauca başkanı General Tomás Cipriano de Mosquera merkez hükümete karşı ayaklandı. 1861: 1 Nisan, Mariano Ospina Rodriguez’in başkanlık dönemi sona erdi. Seçilmiş başkan Jose Arboleda güneyde mücadele ederek Bartolomé Calvo’nun başkanlığını ilan etti. 8 Temmuz, Tomas Cipriano de Mosquera’nın ordusu Bogota’ya saldırdı ve Granadina Konfederasyonu dağıldı. Yerine Mosquera başkanlığında geçici Yeni Granada Birleşik Devletleri Cumhuriyeti kuruldu. 1863: Şubat, Antioquia Rionegro’da kurucu meclis toplandı ve yeni bir federal anayasa hazırlandı. Dağılan Granadina Konfederasyon üyelerine ek olarak Tolima Eyaletinin de katıldığı bu organizasyon Kolombiya Birleşik Devletleri ismini aldı. Rionegro anayasası ile mutlak basın ve ticaret özgürlüğü getirildi, idam cezası kaldırıldı ve başkanlık süresi iki yıl ile sınırlandırıldı. Tomás Cipriano meclis tarafından başkan seçildi ve 14 Mayıs’ta yönetimi devraldı. Mosquera bayındırlık hizmetine fon olması için meşrutalara el koyulmasını emretti. Fakat meşrutalar özel mülkiyetin önüne geçmek içindi. Mosquera Ekvador ordusunun istilasını püskürtmek için Bogota’dan ayrıldı. Ekvador ordusu Cuaspud Savaşında Mosquera tarafından bozguna uğratıldı ve ordu koşulsuz teslim oldu. Mosquera barış anlaşmasını sadece iki ülke arasında bir daha savaş çıkmaması şartıyla imzaladı. Bogota’ya dönüş yolunda Mosquera meclise yönetimdeki yolsuzluğu-yozlaşmayı, Kolombiya halkının ahlaki çöküşünü ve meşrutaların talan edilmesini sert bir dille eleştirdiği bir mektup yolladı. 1864: 10 Nisan, Yeni başkan olarak Manuel Murillo Toro yönetime geçti, içinde iletişimin de olduğu farklı reformlar düzenledi. 19 1866: 1 Nisan, Tomás Cipriano de Mosquera başkanlığı devraldı. Yeni başkanlık dönemi boyunca serbest ticareti sınırlamak ve tüccarların tepkisini çeken, yerli sanayiyi korumaya yönelik bir dizi önlemleri hayata geçirmeye çalıştı. 1867: 23 Mayıs, Başkan Tomás Cipriano de Mosquera liberal ve gelenekçilerden oluşan ordu tarafından darbe ile makamından indirildi. General Santos Acosta başkanlığını ilan etti. 1876: Dokuz yıllık baskıcı politikadan sonra gelenekçiler Aquilles Parra başkanlığındaki yönetime karşı ayaklandı. Los Canchos, Garrapata ve Donjuana’daki kanlı mücadeleler gelenekçiler tarafından kaybedildi. 1877: Ağustos, Art arda kaybedilen savaşlardan dolayı tükenen gelenekçiler teslim oldu ve iç savaş sona erdi. 1878: Neoliberal Kolombiya Birleşik Devletleri’nin uyguladığı ekonomik politikalar yüzünden tükenme noktasına gelen zanaatkârlar, Doktor Rafael Nuñez tarafından yönetilen iç savaşın kahramanı General Julian Trujillo’nun adaylığını destekledikleri bağımsız bir siyasi hareket başlattı. Seçilmiş başkan Trujillo 1 Nisan’da yönetimi devraldı. Senato başkanı Rafael Nuñez, Trujillo’nun başkan seçilmesiyle birlikte ünlü “Ya temel yönetimsel yenilenme ya da yıkım ve bilimsel barış” tezinden yola çıkılan bir takım yoğun ekonomik ve politik değişimleri hayata geçirdi. Bu değişimler Julian Trujillo hükümetine karşı liberal radikallerin muhalefetini doğurdu. 1879: Rafael Nuñez destekçileri ile radikal liberalizm yanlıları arasında sokak çatışmaları oluşmuştur. 1880: 1 Nisan, Ezici çoğunluk tarafından seçilen Rafael Nuñez yönetimi devraldı. Yönetimsel yenilenme politikası büyük bir hızla hayata geçirildi. Serbest ticarete sınırlama getirildi, milli bankadaki para rezervine yönenildi ve zanaat endüstrisini korumaya yönelik düzenlemeler hayata geçirildi. 1882: Nuñez’e gizli muhalefet eden Radikaller nüdistlerin oylarıyla bir kez seçilen Francisco Javier Zaldua’nın seçilmesini desteklediler ve neoliberal politikaların geri getirilmesi için çaba sarfettiler. Nuñez güçlü bir muhalif duruş sergiledi. İlerlemiş yaşı ve yönetimdeki sorumluluklarından dolayı Zaldua’nın sağlık durumu epey kötüleşti ve vefat etti. İlk aday Rafael Nuñez yönetimi devralmaktan kaçındı ve nüdist ve radikaller arasındaki dengeyi korumaya çalışan ikinci aday José Eusebio Otálora yönetimin başına geçti. 1884: 1 Nisan, İkinci kez Federasyon Başkanı seçilen Rafael Nuñez yönetimi devraldı ve anayasal reform hareketini başlattı. Radikaller 63 Anayasası’nın yürürlükten kalkmasını engellemek için Ağustos ayında silaha sarıldı. Savaş 1885 Şubat’a kadar sürdü. 1885: İsyancıları bozguna uğrattıktan sonra Nuñez her bölgeden iki üyenin katılımıyla Milli Delege Meclisini topladı. Merkeziyetçi özellikte yeni bir anayasa hazırlandı. 1886: 5 Ağustos, Yeni anayasa ilan edildi ve Kolombiya Cumhuriyeti ismi benimsendi. Federalizm yürürlükten kalktı. Eski federal yapının çatısı altındaki devletler bölgelere dönüştürüldü. Mutlak basın özgürlüğünün yerini “özgür fakat barış zamanında sorumlu basın” aldı. Değişime yönelik sıkı bir denetim yürürlüğe girdi ve yerli sanayiye yönelik çeşitli teşvikler getirildi. Yerel paranın kullanımı zorunlu hale getirildi. Başkanlık süresi 6 yıla çıkarıldı. Rafael Nuñez başkan seçildi. Bununla beraber sağlık durumundan dolayı bu görevi kısa dönemlerle yerine getirebildi. Nunez’in başkanlık döneminde yürütme görevini José María Campo Serrano, Eliseo Payán, Carlos Holguin ve Miguel Antonio Caro üstlendi. 1894: 28 Eylül, Başkan Rafael Nuñez Cartagena’daki evinde vefat etti. 20 1895: Radikal liberaller, muhafakazarların desteğiyle başkan yardımcısı Miguel Antonio Caro’nun başkanlığında hükümete karşı silahlandı. General Rafael Reyes yönetimindeki ordu, isyancıları bozguna uğrattı. Savaş Nisan ayında sona erdi. 1896: Başkan vekili Miguel Antonio Caro görevini bıraktı ve Guillermo Quintero Calderón görevi devraldı. Yenilenme düşmanı ve serbest ticaret yanlılarından oluşan Quintero Calderón’un kabinesi Caro’nun tepkisini çekti ve bir hafta sonra yönetimi devraldı. 1898: Şahsına yönelik sert muhalefet karşısında Miguel Antonio Caro başkan adaylığından çekildi. Gelenekçiler Manuel Antonio Sanclemente ve José Manuel Morroquín ismini, muhalefet ise Miguel Somper ve Soto ismini öne çıkardı. Seçimi Sanclemente ve Marroquín kazandı. Sanclemente’nin yokluğunda Marroquín 7 Ağustos tarihinde yönetimi üzerine aldı ve bir uzlaşı hükümeti kurdu. 1899: Sanclemente Bogota’ya gelir ve başkanlığı devralır. İlerlemiş yaşı onu Anapoima’da ikamet etmeye mecbur bırakır. Serbest ticaret yanlıları ile korumacılar arasındaki mücadele büyür. Liberaller kendilerine yönelik siyasi garanti verecek seçim reformu istediler. Gerginlikler günden güne arttı. Ekim ayında Santanderli liberaller ayaklandı ve Kasım ayında iç savaş patlak verdi. 10 Kasım, Bucaramanga Savaşı, Rafael Uribe Uribe’nin komutasındaki liberaller saldırıya geçtiler ve yaklaşık bin kayıpla yenilgiye uğradılar. 15 Aralık, Liberaller Perolonso’da öç aldı. Uribe Uribe gelenekçi yanlısı orduyu mağlup etti ve Bogota’ya giden yolu ele geçirdi. Bununla beraber Bogota’ya ilerlemekte tereddüt etmeleri General Manuel Casabienca’ya orduyu tekrar toparlaması için zaman kazandırdı. 20. Yüzyıl Kolombiya Tarihi 1900: 31 Temmuz, Ordu ile birlik olan gelenekçiler savaşa son verme bahanesiyle Manuel Antonio Sanclemente yönetimine darbe yaptı. Yönetime başkan yardımcısı José Manuel Marroquín geçti. 1901: 11-25 Mayıs, En kanlı savaşlardan olan Palonegro de Bucaramanga Savaşı’nda liberaller 14 gün süren mücadelenin ardından bozguna uğradılar ve liberal ordu tasfiye edildi. Marroquín hükümetini tehdit altında tutan liberal gerillalar tarafından savaş devam edecekti. 1902: 21 Kasım, Liberal liderler Rafael Uribe Uribe, Benjamín Herrera ve Gabriel Vargas Santos silah bırakmayı kabul ettiler. ABD tarafından tarafsız bölge olarak teklif edilen Wisconsin gemisinin güvertesinde taraflar bir araya geldi. Hükümet kanadını Generaller Victor M. Salazar, Nicolás Perdomo ve Alfredo Vázquez Cobo, liberal devrimci güçleri ise Generaller Benjamín Herrera, Lucas Caballero ve Eusebio A. Morales temsil etti. Görüşmeler neticesinde “Wisconsin Barış Anlaşması” imzalandı. 1903: 3 Kasım, Panama Bölgesi Kolombiya’dan ayrıldı ve cumhuriyet ilan etti. 1904: 3 Ağustos, General Rafael Reyes başkanlığı devraldı. Kabinesine gelenekçilerin karşı çıkmasına rağmen liberalleri dahil etti. Reyes idari anlamda önemli reformlar gerçekleştirdi. 1905: Ocak, Reyes meclisi feshetti ve kurucu meclisi topladı. 15 Mart, Özellikle toprak bölünmesi konusunda 1886 anayasasında değişiklikler yapan meclis faaliyete geçti. 21 1906: 10 Şubat, Gelenekçiler tarafından hükümete yönelik düzenlenen suikast Başkan Reyes’e Bogota’dan birkaç km uzaklıktaki Barrocolorado mevkiinde saldırı girişimiyle sonuçlandı. Reyes sağ kurtuldu ve buna teşebbüs edenleri kurşuna dizdirdi. Ardından diktatörlüğünü ilan etti. 1909: 13 Mart, Liberaller ve gelenekçiler tarafından organize edilen “Cumhuriyet Birliği” adındaki fikir hareketi Bogota’da yoğun katılımlı hükümet karşıtı gösteriler düzenlenmesine sebebiyet vermiştir. Haziran, Reyes koltuğu bıraktı ve Avrupa’ya gitti. Yerine atanan Jorge Holguín yönetimi devraldı. 7 Ağustos, Cumhuriyet Birliği tarafından desteklenen Başkan Yardımcısı Ramón Gonzáles Valencia, Reyes dönemin kalan süresini tamamlamak için başkan seçildi. 1910: Cumhuriyet Birliği’nin ısrarı üzerine, güçlü bir halk desteği ile beraber, Başkan Ramón Gonzales Mayıs ayında meclisi toplar ve bazı reformlar benimsenir. Bunlar arasında, katı merkeziyetçi yönetim, bölgenin geri kalmasına sebep olan vilayet sisteminin kaldırılması, Meclisin yıllık olarak toplanması, 1914’den itibaren başkanlık seçimlerinin 4 yılda bir yıl yapılması, başkan yardımcısının yetkilerinin kaldırılması ve adaylık oluşturulması, idam cezasının kaldırılması gibi kararlar yer alır. Meclis 1910-14 dönemi için 7 Ağustos’ta yönetimi devralan Cumhuriyetçi Carlos E. Restrepo’yu başkan seçti. 1914: 6 Nisan, ABD ile Kolombiya arasında Panama’nın kaybedilmesinden dolayı Kolombiya’ya tazminat ödenmesine hükmeden Urrutia-Thompson anlaşması imzalandı. 7 Ağustos, Mayıs seçimlerini kazanan Gelenekçi José Vicente Concha yönetimi devraldı. 1918: 7 Ağustos, Gelenekçi Marco Fidel Suarez Mayıs ayı seçimlerini kazandı ve José Vicente Concha’nın yerine geçti. 19 Mart, Başkanlık Sarayı’nın önünde üniformaların New York’taki bir fabrikada üretilmesini protesto eden terzilere Polis Şefi General Pedro Sicard Briceño ‘nun emriyle ateş açılmış, olaylar sırasında 12 eylemci ölmüş ve 16 kişi yaralanmıştır. 1919: Eylül, Başkan Suarez, Rumichaca Köprüsü’nde Ekvadorlu mevkidaşı Alfredo Baquerizo ile görüştü. Bu, iki Latin Amerika ülkesinin devlet başkanı düzeyinde yaptığı ilk görüşmeydi. Ekim, ABD, kendi petrol şirketlerine imtiyazlar tanınmaması durumunda Kolombiya’yı 6 Nisan 1914 anlaşmasını yürürlüğe sokmakla tehdit etmiş ve Kolombiya Meclisi’nin bu konuyu yasalaştırmasını talep etmiştir. Aynı sene içerisinde Kolombiya-Almanya Hava Ulaşım Kurumu ve Kolombiya Hava Kuvvetleri kurulmuştur (FAC). 1921: 10 Kasım, İstifasını isteyen güçlü ve büyüyen muhalefet karşısında Başkan Macro Fidel Suarez meclisten tezkere istedi. Jorge Holguín yönetimi devraldı. ABD, Panama kaybından dolayı Kolombiya’ya tazminat ödemeye hükmedildiği anlaşmayı yürürlüğe soktu. 1922: 7 Ağustos, Liberaller arasında saygın bir konumda olan gelenekçi politikacı Pedro Nel Ospina 1922-26 dönemi için başkan seçildi. 1923: 1 Şubat, Kemmerer’in başkanlık ettiği bir heyet ekonomik ve finansal bir reform programı oluşturmak için Kolombiya’ya ziyaret gerçekleştirdi. 20 Haziran, Cumhuriyet Bankası ülkenin merkez bankası olarak faaliyete geçti. Cumhuriyet Sayıştay’ı kuruldu. 1926: Ağustos, Gelenekçi hukuk adamı Miguel Abadía Méndez başkanlığı devraldı. 22 1927: Muz yetiştirilen Santa Marta bölgesindeki United Fruti Company’e karşı yapılan grevde işçiler öldürüldü. Yaklaşık 3.000 ölüden söz edildi. Fakat gerçekte 150 işçi General Carlos Cortés Vargas’ın emri altındaki askerler tarafından herhangi bir provokasyon olmadan öldürüldü. 1929: 8 Haziran, Diğer ülkenin vatandaşları dahil halkın her kesimi yönetimdeki yozlaşmayı-yolsuzluğu protesto etmek için Bogota caddelerine akın etti. Polis göstericilere ateş açtı ve Gonzalo Bravo Pérez isimli öğrenci hayatını kaybetti. 1930: Gelenekçiler bu seçimde kendi içlerinde bölündü ve liberal aday Enrique Holaya Herrera zaferini ilan etti. Onun gelişiyle birlikte her alanda “Liberal Cumhuriyet” adıyla bilinen büyük bir değişim hareketi başladı. 1932: Kolombiya’nın Peru’ya açılan kapısı olan Leticia geçidi 300 kişilik silahlı bir grup tarafından ele geçirildi. Peru hükümeti grubun komünist örgüte mensup olduğunu belirtti. Olaydan önce bu grubun Peru ordusuna mensup olup olmadığı kesinlik kazanmadan Başkan Olaya Herrea savaş ilan etti. ABD başkanı Franklin Delano Roosevelt Kolombiya’ya bir ziyaret gerçekleştirdi ve Cartagena’da başkan Enrique Olaya tarafından karşılandı. 1933: Peru ile ateşkes sağlandı. Aradaki düşmanlık bir kenara bırakıldı ve diplomatik yollarla barış görüşmelerine başlandı. Görüşmelerde Kolombiya tarafını Eduardo Santos, Luis Cano ve Alfonso López temsil etti. 1934: Rio de Janeiro Protokolü ile birlikte Peru ile olan anlaşmazlık son buldu ve kalıcı barış sağlandı. 7 Ağustos, 900.000 gibi rekor bir oyla o zamana kadar bir aday tarafından en yüksek oyu alarak seçimleri kazanan Alfonso López Pumarejo yönetimi devraldı ve “Devrim Yolda” adıyla bilinen hükümet göreve başladı. 1935: 1930’dan bu yana gerçekleştirilen sayısız değişimden doğan ekonomik, politik ve toplumsal ihtiyaçları karşılamak için anayasada birçok reform yapıldı. 1937: Seçime tekrar girmekte kararlı olan eski başkan Enrique Olaya Herrera Roma’da vefat etti. 1938: Desteklenen liberal aday Eduardo Santos başkan seçildi ve 7 Ağustos’ta yönetimi devraldı. 1940: Kolombiya Devlet Başkanı Eduardo Santos ve Venezuela Başkanı López Contreros sınır kapısında bir araya geldiler, Tachira Nehri konusunda karşılıklı görüş alışverişinde bulundular ve sınır anlaşmasını imzaladılar. 1942: Alfonso López Pumarejo ikinci kez başkan seçildi ve 7 Ağustos’da tekrar göreve başladı. 1943: 15 Temmuz, Bogota’da “Mamatoco” adıyla bilinen boksör ve gazeteci öldürüldü. Büyük ses getiren bu suç vakası polisin üzerine kaldı. Hükümet bu büyük skandaldan etkilendi. Soruşturmada olayın azmettiricilerinin ajanlara-temsilcilere karşı kötü muamelesi “Mamatoco” tarafından sert bir dille eleştirilen polis teşkilatının önde gelen isimleri olduğu anlaşıldı. 1944: 10 Temmuz, Başkan ALfonso López, Pasto’ya bir ziyaret gerçekleştirdi. Bir grup subay onu hapse attı ve hükümete darbe yapmaya kalktı. Yerine atanan Darío Echandía yönetme yetkisini aldı ve hükümet bakanı Alberto Lleras Camargo Bogota’da durumu kontrol altına aldı. İsyan bastırıldı ve isyancılar üç gün içinde Başkan López’i serbest bıraktı. Muhalefet lideri Laureano Gómez ülkeden sürüldü. 1945: Adaylar Gabriel Turbay ve Jorge Eliécer Gaitán arasındaki çözülemeyen sorunlar gelenekçi aday Ospina Pérez’in seçimi kazanmasını sağladı. 7 Ağustos’ta iş başı yaptı ve bir “Milli Birlik” hükümeti kuruldu. Liberal Cumhuriyet artık geride kaldı. 23 1948: 30 Mart, Yarımküredeki 21 ülkeden delegelerin katılmıyla Bogota’da Panamericana Konferansı düzenlendi. 9 Nisan, Asrın en trajik, Kolombiya tarihini ikiye bölen bu günde Liberal Parti’nin lideri Jorge Eliécer Gaitán suikaste uğradı. Suikastın ve Gaitán’ın birkaç dakika sonra bir klinikteki ölüm haberini alan halk ayaklandı, Başkanlık Sarayına saldırıldı, binalar ve kiliseler ateşe verildi, tren hatları ve vagonları tahrip edildi. Sokaklar kanlı mücadelelere sahne oldu. Benzer hadiseler Cali, Medellín, Barronquilla ve diğer önemli şehirlerde de yaşandı. Sadece Bogota’da 3.000’den fazla insan öldü ve şehir harabeye döndü. 8 Mayıs, Milli Birlik hükümeti dağıldı. Liberal bakanların Ospina Pérez kabinesini bırakmasıyla gelenekçilerden oluşan yeni bir kabine oluşturuldu. Tüm ülkede siyasi şiddet baş gösterdi ve binlerce liberal vatandaş kırsal alanları terk etti. Şehirler özellikle Bogota mülteciler tarafından istila edildi. 1949: 5 Temmuz, Milletvekili seçimlerinde Liberal Parti 130.000’den fazla oy alarak seçimleri kazandı ve iki kabinede de çoğunluğunu korudu. Liberaller seçimlerin gelecek yıl Mayıs ayı yerine Kasım ayında yapılmasını öngören ve partizan şiddetini öne çıkaran bir teklif sundu. Mecliste Liberaller ve gelenekçiler arasındaki tartışmalar ciddi bir sorun halini aldı. Liberal çoğunluk Başkan Ospina’nın seçim kanunlarına yapılacak reformları gerekçe göstererek itiraz ettiği yeni seçim yasasını onayladı. 9 Eylül, Yeni seçim yasası üzerine yapılan tartışmalar kabinede rahatsızlık yarattı ve bir liberal milletvekilinin öldüğü ve bir diğerinin de yaralandığı meclis kavgasına dönüştü. 9 Kasım, Bu denli gergin bir ortamda kabine başkanı liberal Cesar Ordoñez Quintero, devlet başkanından onu senato karşısında yargılayacak anayasal hakkın özgürce yerine getirilebilmesi için silahlı güç talep etti. Başkan Ospina cevap olarak meclisin derhal kapatılmasını emretti, tüm ülkede olağanüstü hal ilan edildi ve basına sansür uygulandı. Meclisler ve konseyler kapatıldı, vali ve belediye başkanlarına diktatörlük düzeyinde geniş yetkiler verildi. Ülke çapında sokağa çıkma yasağı getirildi. 27 Kasım, Güven vermeyen bu durum karşısında liberallar Darío Echandía’yı adaylıktan çektiler ve seçime katılmayacaklarını duyurdular. Gelenekçi aday, tek başına girdiği seçimde 50.000’den fazla insanın öldüğü ve yönetimi altında daha da artacak şiddet ortamında 1950-54 dönemi için başkan seçildi. 1950: Ocak, Devlet baskısından korunmak için liberaller doğu açıklarında gerillalar organize etti. Liberal kesimin önde gelenleri bu oluşumu destekledi. Kolombiya Kore’ye asker yolladı ve onlar için Kolombiya taburu oluşturdu. 1951: Geçirdiği ağır hastalık Başkan Laureano Gómez’i geçici bir süreliğini görevi bırakmaya mecbur etti. Yerine Roberto Urdaneta Arbeláez atandı. Kurucu meclis toplandı. 1952: Liberal gerillaların sayıca çoğalması ve orduya verdiği kayıplar çatışmaları şehir merkezlerine taşıdı. Liberal olduğundan şüphelenilen vatandaşlara yönelik daha önce görülmemiş bir saldırı başladı. Bu yıl içinde ölenlerin sayısı 100.000’i geçecek şekilde katlanarak arttı ve yaklaşık yarım milyon insan bu olaylardan ötürü yaşadığı yerleri terk etmek zorunda kaldı. 6 Eylül, Milli Polis Teşkilatı mensupları liberalizm taraftarı El Tiempo ve El Espectador gibi gazete binalarına saldırdı ve binalarını ateşe verdi. Ülkeden sürülen liberal liderler Alfonso López ve Carlos Lleras Restrepo’nun evleri yakıldı. Eski başkan Eduardo Santos, Paris’te Kolombiya’nın diktatörlükten çektiği sıkıntılar ile ilgili haberlerin yayınlandığı “Colombie” dergisini çıkardı. 1953: 13 Haziran, Korgeneral Gustavo Rojas Pinilla yönetimi tekrar devralan Başkan Laureano Gómez tarafından ordudan atıldı. Bunun üzerine liberallerin ve eski başkan Ospina Pérez’i takip eden gelenekçi kesimin de desteğiyle Gustavo, Gomez’i makamından indirerek darbe yaptı. Laureano Gómez ülkeden sürüldü. 24 1954: 6 Ağustos, Üniversite içinde yaşanan karışıklıklar sonucunda 8 Ağustos günü bir öğrenci polis kurşunuyla can verdi. Ertesi gün öğrencilerin protesto amaçlı barışçıl yürüyüşüne ordu müdahale etti. Sekiz öğrenci Bogota’nın merkezinde öldürüldü. 1955: 6 Ağustos, Ekvador’a gerçekleştirilen resmi ziyaret dönüşünde Başkan Gustavo Rojas Pinilla “El Tiempo” ve birkaç ay sonra da “El Espectador” gazetesinin kapatılmasını emretti. 1956: 6 Şubat, Bogota, Sanmamaria’daki boğa güreşinde bazı seyircilere ateş açıldı. Diktatörün kızı María Eugenia Rojas halk tarafından yuhalandı. Birkaç kişi öldü ve yüzlercesi yaralandı. 7 Ağustos, Yaklaşık iki ton dinamit taşıyan ordu kamyonları Cali’nin merkezinde patladı. Kent harabeye döndü. Ölü sayısı 2.000’i aştı. 1957: 10 Mayıs, Ülke genelindeki grev, Diktatör Gustavo Rojas Pinilla’nın istifa etmesiyle zirve ulaştı. Rojas ülkeden kaçtı ve beş kişilik askeri koalisyon yönetimi geçici olarak devraldı. Liberal ve gelenekçiler bir araya gelip Milli Cephe’yi oluşturdular. El Siglo, El Tiempo ve El Espectador gazeteleri yayın hayatına tekrar başladı. Basında sansür kaldırıldı ve vatandaşın hak ve özgürlükleri iade edildi. 1 Aralık, Referandum yoluyla 16 yıldır partiler arasındaki sorunların kaynağını oluşturan anayasada düzenlemeye gidildi. 1958: Mayıs, Alberto Lleras Camargo Milli Cephe’den ilk olmak üzere devlet başkanı seçildi. 20 Temmuz, 9 yıllık aranın ardından Milli Meclis tekrar açıldı. 1960: Seçimlerde aleyhtarı Ospina Pérez tarafından yenilen hükümet dostu eski başkan Laureano Gómez muhalif tarafa kaydı. Ospina Pérez’in kabinesi göreve başladı. 3 Nisan, Başkan Alberto Lleras ABD’ye başkan düzeyinde bir ziyaret gerçekleştirdi ve Washington ve New York’ta coşkuyla karşılandı. Latin Amerika’nın en önemli liderlerinden birisi olarak tanındığı ABD meclisinde bir konuşma yaptı. 1961: 17 Aralık, ABD başkanı John F. Kennedy, eşi Jacqueline ile beraber Kolombiya’yı ziyaret etti. Çift Bogota’da başkan Alberto Lleras tarafından karşılandı. 1962: 1 Ocak, Tüm ülkede hayatın normale dönmesiyle birlikte devlet 13 yıldır yürürlükte olan olağanüstü hali kaldırdı. 7 Eylül, Milli Cephe’nin ikinci başkanı gelenekçi Guillermo León Valencia yönetimi devraldı. 1966: Milli Cephe’nin üçüncü başkanı Carlos Lleras Restrepo başkanlığa yükseldi. Derhal And Milletler Topluluğunu oluşturmak için girişimlere başlandı ve Bogota’da Şili, Venezuela, Ekvador ve Peru’nun devlet başkanları ile bir araya gelindi. Görüşmeler sonucunda And Paktı imzalandı. Lleras ekonomide önemli reformlar gerçekleştirdi ve enflasyonu tek haneli rakamlarda tuttu. Ekonomiye dair girişimleri takdire şayandı ve Uluslararası Para Fonu’nun vergilerine karşı bağımsızlığını ilan ediyordu. 1968: Papa VI. Pablo, Katolik Piskoposlar Meclis toplantısı vesilesi ile Kolombiya’yı ziyaret etti. 1970: 7 Ağustos, Milli Cephe başkanlarının dördüncüsü ve sonuncusu Misael Pastrana Borrero yönetimi devraldı. Başkanlık dönemi boyunca yıkıcı faaliyetler arttı ve inşaat sanayisine teşvik için (UPAC) “Mutlak Satın Alma Paritesi” sistemi kuruldu. Bunun sonucu önüne geçilemeyen yüksek enflasyon oldu. 1973: M-19 isimli grup Simon Bolivar’ın evine girdi ve kılıcını çaldı. 1974: Liberal Alfonso López Michelsen 1958 yılından bu yana ilk kez yapılan özgür seçimlerde 3 milyon oy olarak başkan seçildi. UPAC’tan kaynaklanan resesif krizi gidermek zorunda kaldı ve 25 ekonomiye yönelik reformları süratle hayata geçirdi. Ekonomiyi canlandırmayı başardı ve boşanma, yetişkin yaşının 18’e çıkarılması gibi önemli yenilikler getirdi. 1977: 14 Eylül’de tüm ülkeyi felç eden sivil grev gerçekleşti. (El paro civico nacional) 1978: Liberal Parti’nin adayı Julio Cesar Turbay Ayala 60.000 oydan daha az bir farkla rakibi gelenekçi Belisario Betancur’a karşı seçimi kazandı. 1980: Şubat, Bir M-19 komutası diplomatik resepsiyon verildiği sırada Dominik Cumhuriyeti Büyükelçiliği binasına saldırdı. Aralarında A.B.D. ve Papalık elçisinin de bulunduğu 20 ülkenin temsilcisi rehin alındı. Komuta rehineleri 3 aydan fazla bir süre tutsak aldı. Eylem son bulduğunda ölen ya da yaralanan olmadı. 1981: 16 Kasım, “Kaçıranlara Ölüm” (MAS) adında ülkenin uyuşturucu kaçakçıları tarafından bir örgüt kuruldu. 1982: Gelenekçi Belisario Betancur başkanlık seçimlerini kazandı. 1983: Belisario Betancur Kolombiya’nın Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) isimli silahlı örgütle barış görüşmelerine başladı. Hükümet ve gerilla üç yıl sürecek olan barış anlaşmasını imzaladı. FARC örgütü sivil ve yasal hayat ile bir araya gelme sürecinin bir parçası olarak Vatansever Birlik adında siyasi bir grup kurdu. Bununla beraber Vatansever Birlik’in başlıca yöneticileri çeşitli suçlardan hüküm giyen insanlardı. 1985: 6 Kasım, M-19’un bir komutası Adalet Sarayı’na saldırdı ve Yüce Adalet Divanı yargıçlarını ve Devlet Şura’sı üyelerini rehine olarak aldı. Gerilla grubunun öne sürdüğü istekleri dinlemeksizin, askeri güçler ne pahasına olursa olsun sarayı ele geçirmek için hazırlandılar. 12 saat süren yoğun çatışmalar sonunda saray yangınla yıkıldı ve Adalet Sarayı ve Gerilla üyelerinin tamamı ve birçok sivil bu yangında can verdi. 11 Kasım, Armero’daki çığ sonucu 20 bin insan hayatını kaybetti. 1986: Virgilio Barco, 4 milyon oy ile cumhurbaşkanı seçildi. 17 Aralık, Medellin Karteli’nin patronu Pablo Escobar ‘ın emriyle El Espectador Gazetesi’nin müdürü Guillermo Cano öldürüldü. Politika ve Siyasi açıdan engellenemez bir şiddet dönemi başladı ve uyuşturucu trafiğine karşı bir savaş başlatıldı. 1987: Ekim, Vatansever Birlik’in üyesi Jaime Pardo Leal, Bogotá’ da öldürüldü. 1988: Belediye Başkanlarının halk tarafından seçilmesi yürürlüğe konuldu. 1989: Uyuştucu ticareti mafyası terörist eylemler gerçekleştirdi. Bogotá’ da ve ülkenin birçok farklı şehrinde bomba patlattılar. Bogotá’daki DAS binası 15 kilodan fazla patlayıcının yüklü olduğu bir kamyon ile patlatıldı. 18 Ağustos’ta Soacha’ da Liberal üye Luis Carlos Galán öldürüldü. 1990: Mafyanın bir bombası Bogotá Havaalanından ayrılan Avinca şirketine ait bir uçakta patlatıldı. Yüzlerce insan bu patlamada hayatını kaybetti. Halk seçimiyle Kurucu Meclis toplandı. César Gaviria Başkan olarak seçildi ve 7 Ağustos’ta göreve atandı. Mafya babası Pablo Escobar Gaviria yetkililere teslim edildi. 1991: 4 Haziran, Milli Meclis tarafından yazılan yeni anayasa yürürlüğe girdi. Milli suçluların ülkeye iadesinin yasaklanması en çok tartışılan kanunlar arasındaydı. 1992: “El niño” olayının sebep olduğu kurak yazdan dolayı hidroelektrik barajlarının seviyesini en aza indirdi. Hükümet bir yıldan fazla süren genel bir kesinti (günlük 2 saat elektrik kesintisi) uyguladı. Bu tip 26 acil durumların önlenmesi için bütün ülkede inşa edilen 19 termoelektriğin neden çalıştırılmadığını hiç kimse bilmiyor. Medellín Kartelinin patronu Pablo Escobar, La Catedral adlı hapishaneden diğer suç ortaklarıyla birlikte kaçtı ve böylece terör dalgası devam etti. 1993: Aylarca süren yoğun kovalamanın ardından sürekli polislerden kaçmayı başaran mafya lideri Pablo Escobar, Medellín’de öldürüldü. 1994: Liberal Ernesto Samper, Kolombiya Devlet Başkanlığı mevkisine gelir. İdari ve hükümet yönetimi en başından beri seçim kampanyasının uyuşturucu kaçakçıları tarafından fínanse edildiğini doğrulayan kasetler nedeniyle karmaşık hale gelir. Samper bunun yanlış olduğunu, böyle bir para varsa bile, bundan haberi olmadığını iddia eder. 1995: Uyuşturucu kaçakçılarından para alındığına dair liberal partinin hazine işleri sorumlusunun yaptığı açıklamalar, başkan Samper’in durumunu kritik bir hale getirir. Sonradan savunma bakanının tutuklanması ve hazine işleri sorumlusuyla aynı açıklamaları yapması, muhaliflerin, başkanın istifasını istemesine ve konuyu yargıya taşımalarına teşvik eder. Kasım, Eski aday, muhafazakar ve eski başkan, Álvaro Gómez Hurtado Bogotá’da suikaste uğrar. Haftalar öncesinde, başkan Samper’in avukatı Antonio José Cancino öldürülmeye çalışılmıştır. 1996: Mahkeme, başkan Samper’i aklar. Siyasi kriz, ekonomik durumu kötüleştirmeye başlamıştır. Samper karşıtları ise onun görevi bırakmasındaki ısrarlarına devam etmektedirler. Bununla birlikte, hükümeti devirmek için bir komplodan bahsedilmektedir. Bu ayaklanma orduyu da etkiler ve 60 a yakın asker Caquetá’da kaçırılır. 27 KOLOMBİYA’NIN SİYASİ DAĞILIMI Kolombiya bölgesel oluşmaktadır: idari siyasi dağılımı aşağıda gösterilen 1. Amazonas 12. Chocó 23. Putumayo 2. Antioquia 13. Córdoba 24. Quindío 3. Arauca 14. Cundinamarca 25. Risaralda 4. Atlántico 15. Guainía 26. San Andrés 5. Bolívar 16. Guaviare 27. Santander 6. Boyacá 17. Guajira 28. Sucre 7. Caldas 18. Huila 29. Tolima 8. Caquetá 19. Magdalena 30. Valle del cauca 32 bölgeden 28 9. Casanare 20. Meta 31. Vaupés 10. Cauca 21 Nariño 32. Vichada 11. Cesar 22. Norte de Santander KOLOMBİYA’NIN FESTİVAL VE FUARLARI Bütün bir yıl boyunca ülkenin farklı şehirlerinde Kolombiya halkının kültürünü ve neşesini yansıtan çeşitli karnavallar, festivaller ve fuarlar kutlanmaktadır. Bu etkinliklerde Kolombiya sineması, tiyatrosu, dansı, müziği ve gastronomisi tanıtılmaktadır. Aşağıda önemli Kolombiya karnavalları, festivalleri ve fuarlarının takvimi yer almaktadır: OCAK Pasto şehrinde Beyaz ve Siyahlar Karnavalı Manizales Fuarı Cartagena de Indias Festivali Caldas, Riosucio’da Şeytan Karnavalı ( bu karnaval her 2 yılda bir gerçekleştirilmektedir.) ŞUBAT Barranquilla Karnavalı MART Cartagena Uluslararası Sinema Festivali NİSAN Latin Amerika Bogotá Tiyatro Festivali ( bu festival Kolombiya’nın başkentinde her iki yılda bir düzenlenmektedir.) Bogotá Uluslararası Kitap Fuarı ( her yıl onur konuğu olarak farklı bir ülke davet edilmektedir.) Leyenda Vallenata Festivali HAZİRAN La Guajira’ da gerçekleştirilen Wayúu Kültürü Festivali Ibagué Foklor Festivali 29 Bambuco Kraliyet festivali Uluslararası Joropo Turnuvası ( Villavicencio şehrinde düzenlenmektedir.) (Joropo: Kolombiya ve Venezuela’ nın geleneksel dans ve müzik çeşidi) Rock al parque isimli rock festivali TEMMUZ Kolombiya Modası isimli moda festivali.( Medellin şehrinde gerçekleştirilen kıtanın en önemli tekstil endüstrisi ve moda festivallerinden birisi) Ginebra’da gerçekleştirilen Mono Nuñez Festivali AĞUSTOS Medellín Çiçek Fuarı Dünya Salsa Festivali ( Bu dans yarışması Cali şehrinde gerçekleştirilir.) Villa de Leyva şehri’ndeki Uçurtma ve Rüzgar Festivali EYLÜL Quibdó şehrinde düzenlenen San Pacho Festivali Cali şehrinde düzenlenen Petronio Álvarez Festivali Cazz Festivali ( Bogotá şehrindeki parklarda düzenlenmektedir.) Manizales Tiyatro Festivali EKİM Coleo Dünya Toplantısı (bu toplantı hayvancılık geleneğinin bir uygulaması ile gerçekleştirilir.) KASIM Uluslararası Amazon Finmupa Müzik Festivali ( Amazon’un başkenti Leticia’da düzenlenir.) ARALIK Cali Fuarı Aguinaldo boyacense (Tunja şehrinde kutlanır.) Festival de las Luces en Villa de Leyva (havai fişek oyunları festivali ) 30 KOLOMBİYA’NIN DOĞAL BÖLGELERİ Kolombiya, geniş, doğal, sosyal, kültürel, ekonomik, coğrafi ve iklim çeşitliliğine sahip olan bir ülkedir ve topraklarının her köşesinde eşsiz bir ekosistem bulunmaktadır. Doğal ve kültürel çeşitlilik gösteren karakteristik özelliklerine göre gruplandırılarak bölgelere ayrılan haritalardan biri aşağıda görülmektedir: KARAYİP BÖLGESİ Temel Veriler Alan: 151.118 Km² Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %9 Kapsadığı Bölgeler: Córdoba, Sucre, Cesar, Magdalena, Bolívar, Atlántico, Guajira, Antioquia ve Santander. Sınırları: Karayip denizi kıyılarından And dağlarının eteklerine kadar olan bölge. Ekonomik faaliyet: tarım, çiftçilik, madencilik ve turizm. 31 Alt Bölgeler: 5 alt bölgeye ayrılır, Guajira Yarımadası, Sierra Nevada de Santa Marta, Magdalena nehri deltası, Caribe Ovası( sabanas), Sinú, Alto San Jorge nehri ve Urabá körfezi vadileri. Yemek Sanatı ( Gastronomi) Hindistan cevizli pirinç, chipichipi pirinç, deniz mahsüllü güveç, tirsi balığı çorbası (çeşitli sebze kökleriyle hindistan cevizi sütünde pişirilen balık) ve iguana yumurtaları gibi yemekler dikkat çeker. Geleneksel yemekler arasında carimañolas, butifarra ve mısır unlu yumurta bulunmaktadır. Balık ve kabuklu deniz hayvanlarının yanı sıra kızarmış, haşlanmış ve çorba olarak hazırlanan keçi eti guajira mutfağında temel malzemelerden biridir. Keçinin bağırsakları ile Friche diye adlandırılan bir yemek yapılır. Aynı zamanda kızarmış ve haşlanmış kaplumbağa,chicha de maíz (mısır birası), chirrinche (bal ile mayanarak hazırlanan bir içecek), enyucado (bir tatlı çeşidi) çok ünlü yemekler arasındadır. Jalea de mango de azúcar (şekerli mango jölesi), alegrías de coco (hindistan cevizli tatlı) y bolitas de tamarindo (demirhindi topları) tatlıları da çok meşhurdur. Enstrümanlar En çok kullanılan enstrümanlar arasında gaita costeña (tulum,gayda) (gaita macho ve hembra olarak ikiye ayrılır), maracas gigantes (marakas), akordeon, guacharaca, caja vallenata (vurmalı çalgı) bulunmaktadır. Danslar ve Geleneksel kıyafetler Dansları ve müziği düşünüldüğünde cumbia, vallenato, son, paseo, porro, puya, bullarengue, zafras ve champeta dikkat çeker. Bölgenin çoğunluğunda giysilerde sıcak ve nemli iklime uygun olarak hafif ve serinletici kumaşlar kullanılır. Halk danslarında kadınlar geniş bir etek ve genellikle etekle aynı kumaşta olan fırfırlı bluz giyerler, erkekler ise beyaz pantolon, beyaz gömlek giyer, kilim desenli sırt çantası ve yuvarlak geniş şapka(somrero) takarlar. PASİFİK BÖLGESİ Temel Veriler Alan: 83.170 km² Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %6 Kapsadığı bölgeler: 3 bölgeden oluşur. 32 Sınırlar: Urabá körfezinden güneyde Ekvador sınırına kuzeyde Panama sınırına kadar ve batı sıradağlarından batı pasifik kıyılarına kadar Ekonomik faaliyet: Tarım, madencilik, ormancılık. Yemek Sanatı (Gastronomi) Tipik yemekler arasında balık ve muzun hazırlanmasında çeşitlilik görülür. Bunun yanı sıra Sancocho de gallina (tavuk haşlaması), Pandebono (mısır unu, peynir, yumurta ve nişasta ile yapılan bir çeşit ekmek) y Manjar blanco (en el Valle)(muhallebi kıvamında tatlı), cuy (domuz yemeği), papa(patates), pescado ve mariscos (en el Nariño), Pipión ve empanadas (en el Cauca) (börek) en çok bilinen yemekler arasındadır. Enstrümanlar En çok kullanılan enstrümanlar arasında marimba, conucos macho y hembra, bombo (bas davul), redoblante universal (evrensel davul), sonajas tubulares (boru şeklinde çıngırak) bulunmaktadır. Danslar ve Geleneksel Kıyafetler Mapalé, Currulao (Afrika kökenli), Contradanza y Jota (İspanyol kökenli), Calipso, Tamborino, Alabaos ve Arrullos geleneksel dansları arasındadır. Kadınlar, yöresel kostüm olarak bileklere kadar uzanan, canlı renkli bir etek giyer. Erkekler beyaz pantolon, uzun kollu ipek gömlek, agave ağacından veya kalın kumaştan yapılan sandalet veya bez ayakkabı giyerler. ORİNOQUİO BÖLGESİ Temel Veriler Alan: 310.000 km² Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: %23 Kapsadığı bölgeler: Vichada, Arauca, Casanare, Guainía,Guaviare ve Vaupés. 33 Ekonomik Faaliyet: Tarım, çiftçilik, madencilik Sınırlar: Arauca ve Meta nehirlerinden kuzeyde Orinoco nehrine, doğuda sıradağlara, batıda Amazon bölgesine kadar. Alt bölgeler: 7 alt bölgeye ayrılır; dağ eteği düzlükleri, dağ eteği ovaları, Meta nehri ovası, Orinoco nehri ovası, Guaviare nehri ovası, Macarena dağ ve Arauca nehri bataklıkları. Yemek Sanatı(Gastronomi) Bölgenin tipik yemekleri arasında mamona (et yemeği), ternera asada a la brasa (kızarmış et), hayacas (mısır unu ile kıyma ve kırmızıbiberle yapılan yemek), ve tamales bulunmaktadır. Geleneksel içecekleri olarak chicha de unama ve guarapo de jugo de caña (şeker kamışı suyu) vardır. Enstrümanlar Enstrümanlar arasında arp, cuatro (bir gitar türü), capachos, furruco (vurmalı çalgı), bandola pin pon. Danslar ve Geleneksel Kıyafetler Halk için müzik çok önemlidir. Bütün aktivitelerinde, şarkılarında, halk danslarında (joropo), corridos y galerones (halk dansı) lerde müzik her zaman mevcuttur. Marakas, arp ve cuatros (müzik aleti) ile söylenen şarkılarda köy halkının aşkı ve umudu anlatılır. Geleneksel dansı flamenko ritimli ve arapça ozanların söylediği şarkılar eşliğinde oynanan joropo'dur. Ayrıca pasaje (joroponun daha yavaş hali), zumba, galerón ve golpe halk dansları arasında bulunan diğer türlerdir. Kadınlar geleneksel kıyafet olarak uçları dantelli geniş etek ve yakalı, uzun kollu bir bluz giyerler. Erkekler ise dizlerine kadar sıyrılmış beyaz pantolon, yakasız beyaz veya kırmızı gömlek, bazı durumlarda tamamen haki renginde bir elbise, kenarlı büyük şapka ve siyah renkli sandalet giyerler. 34 İNSULAR (ADA) BÖLGESİ Temel veriler İki tür adayı kapsar: Kıtasal ve okyanussal Alan: 52, 5 Km² Ekonomik faaliyet: Turizm, tatil köyleri, ticaret Yemek Sanatı(Gastronomi) Yemeklerinde yengeç, hindistan cevizi ve salyangoz genellikle kullanılır. Geleneksel yemekleri arasında rondón (japon patatesi, muz ile hindistan cevizi sütünde pişirilen deniz mahsülleri çorbası), sopa de cangrejo ( yengeç çorbası), bolas de caracol y pescado (balık ve salyangoz topları) bulunmaktadır. Tatlı olarak kek ve kurabiye çeşitleri odun sobalarında pişirilir ve hazırlanırken tadını eşsiz yapan hindistan cevizi sütü kesinlikle kullanılmalıdır. Bayramlar: Yeşil Ay Festivali (Eylül) AND BÖLGESİ Temel Veriler Yüzölçüm: 282.450Km² Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: ulusal toprağın üçte biri. Kapsadığı Bölgeler: Risaralda, Caldas, Quindío, Tolima, Huila, Cundinamarca, Boyacá, Santander, Nariño’nun bir kısmı, Cauca, Cauca Vadisi, Chocó, Antioquía, Meta, Córdoba, Cesar, Casanare, Caquetá ve Putumayo. 35 Sınırlar: Ülkenin merkezi kısmında bulunmaktadır ve burada üç sıradağ ile birlikte Cauca ve Magdalena nehirleriyle şekillenen vadiler toplanır. Ekonomik Faaliyet: tarım, endüstri, tekstil, kimyasal ürünler, ayakkabı, içecekler ve gıdalar. Alt Bölgeler: 20 alt bölgeye ayrılır, Meralar Düğümü, Patía Çukuru, Batı Sıradağı Kuzeydoğu Sektörü, Popayán Yaylası, Cauca Nehri Vadisi, Cauca Nehri Kanyonu, Kolombiya Dağ Kitlesi, Orta Güney Sıradağ, Volkanik Dağ Kitlesi, Antioqueña Dağı, Yukarı Magdalenael, Orta Magdalena, Doğu Magdalena Sıradağı Eğimi, cundiboyasense Yaylası, Santandereana Dağı, Suárez y Chicamocha Nehirleri Çukuru, Santurbán Dağ Kitlesi, Catatumbo, Motilones Sıradağları ve Llanera Eğimi. Gastronomi: Aşçılıkla ilgili renkli geleneği vardır, mısır unu ile yapılan börekler, süt domuzu, mısır lapası, mısır unundan yapılan ekmek, et veya deniz ürünü ile sebzeden oluşan Güney Amerika’ya özgü olan bir çorba, -ülkeye özgü olarak: fasulyeler, beyaz pirinç, avokado armudu, tuzlanmış domuz eti, yumurta, baharatlı sosis ve muz dilimleriSantander usulü patates ve kırmızıbiberli yahni diğer buraya özgü yemeklerdir. Enstrümanlar: Küçük gitar, oval yapılı gitar benzeri çalgı, gitar ve Kolombiya müziğine özgü enstrümanlar. Danslar ve bölgeye özgü kıyafetler: Kendine özgü olanlar, bambuco (Tolima), sanjuanero (Huila), guabina (Boyacá ve Santander), guaneña (Nariño) ve bunde tolimense’dir. Bölgeye özgü kıyafetlere gelince, her idari bölge için farklı olmaktadır; yine de, tabanı örülmüş kenevirden bir tür sandalet, içlerinden bazıları çarpıcı renkli ve nakış işlemeli olan uzun ve geniş etekler, fırfırlı beyaz bluzlar ve dirsek uzunluğunda elbise kolları kadınlar arasında ortaktır; genellikle örgü şapka ve etekle tezat oluşturan siyah veya kırmızı şal takarlar Tabanı örülmüş kenevirden bir tür sandalet, siyah veya beyaz pantalon, panço, beyaz gömlek, şapka ve atkı erkekler arasında ortaktır. 36 AMAZONLAR BÖLGESİ Temel Bilgiler: Yüzölçüm: 315.000 Km² Yaşanılan kıta topraklarının yüzdesi: 29% Kapsadığı Bölgeler: Amazonlar, Caquetá, Guainía, Guaviare, Putumayo ve Vaupés. Sınırlar: Kuzeyde Orinoquía ile Güneyde Putumayo ve Amazonlar Nehirleri ile doğuda Brezilya ile batıda Doğu Sıradağları. Ekonomik Faaliyet: tarım, madencilik, balıkçılık. Alt Bölgeler: 11 alt bölgeye ayrılır: Amazon Piyemontesi, Caquetá Nehri Düzlükleri, Guaviare ve Inírida Nehirleri arasında yer alan düzlükler, Putumayo ve Caquetá Nehirleri’ndeki Andlar Ağı, Inírida Limanı’nın güneyindeki düzlük, Inírida ve Yarí Nehirleri arasındaki düzlük, Güney Amazon, Igara Paraná ve Putumayo Nehirleri Düzlükleri, Apaporis ve Caquetá Nehirleri Akarsu Kavşağı, sıradağlar, dağlar ve adalar, ırmak kenarlarındaki düzlükler. Gastronomi: En popüler tabakları içinde kaplumbağa yumurtaları ve morrocoy kaplumbağası ile hazırlananlar bulunmaktadır. Uzun kuyruklu maymun, tapir, bir tür kemirgen, isli fileto olarak limon, sirke, patates, benzeri yanında boa yılanı tüketmekten zevk alırlar. Birçok nehrin olması sebebiyle avizeağacı ile hazırlanan casabe ile çok miktarda balık, muz ve copoazú ile bir tür amazon ağaç meyvesi gibi egzotik meyveler tüketilir. Ayrıca, su ilave edilmiş avizeağacı unu, esmer şeker kellesi ve arı balından müteşekkil chivé’yi içerler. Yine de, törensel önyargılar, türlerin muhafazası ya da zehirli flora miktarı sebebiyle bazı gıdaları tüketmenin ciddi sonuçları olacağına inanıyorlar. Enstrümanlar: Capador’lar, trompetler, cacho’lar, caracol’ler, davullar, yurupari (bu ağaçtan üretilen üflemeli çalgı), su kabağı biçiminde içi ufak çakıl dolu müzik ritim aletleri, üflemeli bir tür çalgı, trompa’ya benzeyen bir üflemeli çalgı, maguaré, kilden düdükler ve bazı diğer enstrümanlar bulunur. 37 Danslar ve bölgeye özgü kıyafetler: Dünyevi ve büyülü nitelikli danslarının yanısıra kendine özgü şarkı ve türküleri bulunmaktadır. Kıyafetlerinde kadın diz boyu çiçekli bir etek ve uygun gerdanlıklı yerli kuşağı ile beyaz bir bluz kullanmaktadır. Erkek, balıkçı kıyafetleri, beyaz pantalonlar ve yerli gerdanlıklı renkli gömlek kullanmaktadır. DOĞAL PARKLAR Kolombiya, biyolojik ve kültürel çeşitliliğin dünyada en zengin olduğu ülkelerden birisidir. Bu çeşitlilik, Ulusal Doğal Park Sistemi’ne ait olan 56 doğal alanda temsil olunmaktadır. Kolombiya Ulusal Doğal Parkları’nda muhafaza olunan Kolombiya toprağının yüzde oranı, %9,98’le karasal alana, %1,30 ile deniz alanına ait olarak toplamda 12.602.320,7 hektarlık alana tekabül etmektedir. (11.390.994 hektar karasal ve 1.211.325,78 hektar deniz) 38 Ekoturizm Parkları Ulusal Doğal Parklar Amacayacu Alto Fragua Indi Wasi Chingaza Cahuinarí 39 Cocuy Catatumbo Barí Corales del Rosario y de San Bernardo Ciénaga Grande de Santa Marta Cueva de los Guácharos Complejo Volcanico Doña Juana Cascabel Estoraques Cordillera de Los Picachos Galeras El Corchal ¨El Mono Hernández¨ Gorgona Iguaque Isla de la Corota Isla de Salamanca Los Colorados Los Flamencos Farallones de Cali Katíos La Paya Las Hermosas Las Orquídeas Macarena 40 Los Nevados Munchique Macuira Nevado del Huila Malpelo Nukak Old Providence McBean Lagoon Orito Ingi Ande Otún Quimbaya Paramillo Puracé Pisba Sierra Nevada de Santa Marta Puinawai Tayrona Rio Fonce Tuparro Río Puré Utría Sanquianga Selva de Florencia 41 Serranía de Chiribiquete Serranía de los Churumbelos Serranía de Los Yariguíes Sumapaz Tatamá Tinigua Uramba Bahía Málaga Yaigojé Apaporis KOLOMBİYA YERLİ GRUPLARI Kolombiya’da ulusal toprak boyunca yayılan 90 yerli halk yaşamayı sürdürmektedir; kendilerini kalabalık toplumun içerisine katmayı amaçlayan savaşta verdikleri çetin mücadele ile kendi kültürlerine bağlı kalmayı başarmışlardır. 42 KOLOMBiYA YERLi GRUPLARI Achagua Amorúa Andoke Arhuaco Awa Bara Barasana Barí Betoye 43 Bora Cañamomo Carapana Cocama Chimila Chiricoa Coconuco Coreguaje Coyaima-Natagaima Desano Dujo Embera Embera Katío Embera-Chamí Eperara-Siapidara Guambiano Guanaca Guane Guayabero Hitnu Hupdu Inga Juhup Kakua Kamëntsá Kankuamo Karijona Kawiyarí - Cabiyarí Kofán Kogui Kubeo Kuiba Kurripaco Letuama Makaguaje Makuna Masiguare Matapí Miraña Mokaná Muinane Muisca Nasa - Páez Nonuya Nukak Ocaina Pasto Piapoco 44 Piaroa Piratapuyo Pisamira Puinave Sáliba Sánha Senú Sikuani Siona Siriano Taiwano Tanimuka Tariano Tatuyo Tikuna Totoró Tsiripu Tucano Tule Tuyuka Uitoto U‘wa - Tunebo Wanano Waunan Wayuu Wiwa Yagua Yanacona Yauna Yuko Yukuna Yuri Yurutí Yerli Nüfusun Ulusal İstatistik Kurumu ve Yönetimsel Birimlerce Etnik Gruplara Göre Yayılımı Ulusal İstatistik Kurumu ve Yönetimsel Birimler Kuzey Atlántico Cesar La Guajira Magdalena Sucre Kuzeybatı Antioquia Yerli Halklar veya Etnik Gruplar Mokana Arhuaco, Kogui, Wiwa, Yuko, kankuamo Arhuaco, Kogui, Wayuu, Wiwa Arhuaco, Chimila, Kogui, Wiwa Senú, Embera, Embera Chamí, Embera Katio, Senú, Tule 45 Córdoba Chocó Kuzeydoğu Arauca Norte de Santander Santander Merkez Boyacá Caquetá Casanare Cundinamarca Huila Meta Amazonas Guainía Guaviare Vaupés Vichada Merkez Batı Caldas Risaralda Tolima Güneybatı Cauca Nariño Putumayo Valle del Cauca Embera Katio, Senú Embera, Embera Chamí, Embera Katio, Tule, Waunan Betoye, Chiricoa, Hitnu, Kuiba, Piapoco, Sikuani, U´wa Barí, U´wa (U´wa), Guanes U´wa, Muisca Andoke, Coreguaje, Coyaima, Embera, Embera katio, Inga, Makaguaje, Nasa, Uitoto Amorúa, Kuiba, Masiguare, Sáliba, Sikuani, Tsiripu, Yaruros, U´wa Muisca Coyaima, Dujos, Nasa, Yanacona Achagua, Guayabero, Nasa, Piapoco, Sikuani Andoke, barasana, Bora, Cocama, Inga, Karijona, Kawiyarí, Kubeo, Letuama, Makuna, Matapí, Miraña, Nonuya, Ocaina, Tanimuka, Tariano, Tikuna, Uitoto, Yagua, Yauna, Yukuna, Yuri Kurripako, Piapoco, Puinave, Sicuani, Yeral Desano, Guayabero, Karijona, Kubeo, Kurripako, Nukak, Piaroa, Piratapuyo, Puinave, Sikuani, Tucano, Wanano Bara, Barasana, Carapana, Desano, Kawiyarí, Kubeo, Kurripako, Makuna, Nukak, Piratapuyo, Pisamira, Siriano, Taiwano, Tariano, Tatuyo, Tucano, Tuyuka, Wanano, Yurutí Kurripako, Piapoco, Piaroa, Puinave, Sáliba, Sikuane Cañamomo*, Embera, Embera Chamí, Embera Katio Embera, Embera Chamí Coyaima, Nasa Coconuco, Embera, Eperara Siapidara, Guambiano, Guanaca, Inga, Nasa, Totoró, Yanacona Awa, Embera, Eperara Siapidara, Inga, Kofán, Pasto Awa, Coreguaje, Embera, Embera Katio, Inga, Kamëntsa, Kofán, Nasa, Siona, Uitoto Embera, Embera Chamí, Nasa, Waunan YERLİ DİLLERİ Kolombiya Yerli Dillerinin Sınıflandırılması Dil Ailesi Arawak Dilleri Grup Kuzey Arawak Dil Bölge Wayuunaiki La Guajira 46 (Güney Amerika’dan daha fazla dille birlikte Amerindia(Amerika Yerlisi) dillerindendir. Achagua Meta Kurripako Río Içana Cabiyari Río Miritíparaná Maipure (†) Vichada Ahuano Barbacoana Dilleri (Barbacoana Ailesi Dilleri, son zamanlarda chibchas dillerinden ayrılan bir grup olarak belirtilmiştir.) Awá pit Nariño Barbacoa (†) Nariño Pasto (†) Nariño Sindagua (†) Nariño Guambiano Cauca Bora-witoto Dilleri Bora (Bazı Yetkililer, iki grup arasındaki büyük farklılıklar nedeniyle bora dilleri ve huitoto dillerinin bir dil ailesi oluşturmasını Witoto sorgulamaktadırlar.) Kuzey Guainía, Vichada, Meta Coconuco Cauca (†) Coconucano Karayip Dilleri Piapoco Sahiller Totoró Cauca Bora Amazonas Miraña Amazonas Muinane Amazonas MenecaMurui Amazonas Nonuya Amazonas Ocaina Amazonas Yukpa Cesar 47 Güney Opóncarare (†) Santander Carijona Amazonas, Guaviare Ika (arhuaco) Cesar, Magdalena Kankuí Cesar Kogui Magdalena Tayrona Magdalena, La Guajira, Cesar Wiwa Cesar Duit Boyacá Muisca Cundinamarca, Boyacá Guane Santander Tunebo ARA, BOY, NSA, SAN Barí Barí Cesar, Norte de Santander Chimila Chimila Magdalena Kuna Kuna Urabá, río Atrato Emberá Costa del Pacífico Waunana Chocó, Cauca, Valle del Cauca Kolombiya Arhuaco Magdaléna Bölgesi Chibcha Dilleri Cundicocúyico İstmik Chocó Dilleri Emberá (Sıklıkla Chibcha Ailesi Dilleri ve Paez Diliyle birlikte gruplandırılır.) (Aslında bu parantezin açılması Waunana için sağlam argüman yoktur.) 48 Hitnü Arauca Hitanü Arauca Kuzey Guahibana Dilleri (Bazı yetkililer, bu dil ailesini, Maipurena dilleri ile birlikte, evrensel olarak kabul Merkez edilmese de, Macroarahuacano koluna dahil ediyorlar.) Meta, Vichada, Sikuani Arauca, (Guahibo) Guainía, Guaviare Güney Makú Dilleri (Bazı Yetkililer, Kuzey Güney Makú Dilinin bir dil ailesi oluşturduğunu düşünürken, bazıları bunu reddederek, Kuzey Makú dillerinden olduğunu Nadajup belirtiyorlar.) Quechua Dilleri (Bu diller kendi aralarında anlaşılabilir Çevresel olmalarından dolayı Quechua farklı bir dil ailesi oluştururlar. Salibana Dilleri Tucana Dilleri Cuiba Casanare, Vichada, Arauca Guayabero Meta, Guaviare Kakwa ríos Papurí y bajo Vaupés Nukak Guaviare Puinave Guainía Yujup ríos Japurá y Tiquié Jupda ríos Papurí y Tiquié Kakwa-Nukak Puninave Jup Chinchay (Q II- Quichua B) norteño Cauca, Nariño, Putumayo Sáliba Sáliba Arauca, Casanare Piaroa Piaroa Vichada Koreguaje Río Orteguaza Batı Noroccidental Siona Río Putumayo 49 Kuzey Cubeo Vaupés, Cuduyarí Querarí, Pirabotón Güney Tanimuca Guacayá, Mirití Oikayá, Aporis Merkez Piratapuya Papurí Kuzey Doğu Orta Güney Tucano Papurí, Caño Paca Wanano Vaupés Bará Colorado, Fríjol Lobo, Tiquié Desano Vaupés Siriano Vaupés Tatuyo Vaupés tuyuca Tiquié Yurutí Vaupés Barasana Vaupés Carapana Vaupés Macuna Vaupés Andoque río Caquetá Ayrışmış Diller Ticuna (Başarılı olunamamasına rağmen, bu dillerin daha geniş dil ailelerinde gruplandırılmasına çalışılmıştır.) Betoi (†) Camsá Leticia, Puerto Nariño Casanare Putumayo 50 Cofán Nariño, Putumayo Tiniguapamigua (†) Meta, Caquetá Paez Cauca, Huila, Valle del Cauca Andaquí (†) Caquetá Colima (†) Cundinamarca Sınıflandırılmamış Diller (Az belgelendirilmiş ve yok olmuş halkların dilleri olmalarına rağmen, bilgi eksikliği nedeniyle sınıflandırılamamışlardır. Örnek için Sınıflandırılmamış Güney Amerika Dillerine bakınız.) Malibú (†) Tamalameque, Tenerife Mocana (†) Cartagena de Indias Muzo (†) Cundinamarca Panche (†) Cundinamarca Pijao (†) Tolima Yarí Caquetá Yurí Amazonas 51 http://www.colombia-sa.com/simbolos/simbolos-otros.html http://colombiayregiones.blogspot.com/ http://www.todacolombia.com/imagenes/regionesnaturales.gif http://nuestracolombia.wordpress.com/regiones-naturales-de-colombia/ http://galeon.com/turismocolombiano18/index_archivos/index.HTML http://encolomia.about.com/od/carnaval/qt/Ferias-Fiestas-Y-Carnavales-EnColombia.htm http://encolombia.about.com/od/ViajaraColombia/tp/Regiones-Colombianas.htm http://www.todacolombia.com/departamentos/departamentoscolombianos.html http://galeon.com/turismocolombiano18/index_archivos/13.HTML http://noticias.masverdedigital.com/wp-content/uploads/2011/11/condor2.jpg http://www.parquesnacionales.gov.co/PNN/portel/libreria/php/decide.php?patro n=01.01 http://www.todacolombia.com/etnias/gruposindigenas/distribucion.html http://linaluna25.files.wordpress.com/2013/02/axd.jpg http://www.banrepcultural.org/blaavirtual/historia/colhoy/colo4.htm http://www.todacolombia.com/cronologia.html http://www.todacolombia.com/etapasprecolombinas.html http://indigenas2158441.blogspot.com/2013/01/historia-precolombina.html http://www.todacolombia.com/culturas/culturasprecolombinas.html 52