Dünya Enerji Görünümü Raporu Sayı 20
Transkript
Dünya Enerji Görünümü Raporu Sayı 20
Enerji İşleri Genel Müdürlüğü Dünya Enerji Görünümü 4 - 11 Mart 2013 Sayı:20 Bu rapor; Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, Enerji Politikaları ve Stratejileri Dairesi Başkanlığı Personeli tarafından hazırlanmış olup, haberler ilgili kaynakların özetidir. Dilek AĞRI Avrupa Birliği Ülkeleri Enerji Görünümü Sinem ÇAYNAK Amerikalar&Asya&Pasifik Enerji Görünümü Feyyaz ŞİMŞEK Rusya ve Hazar Bölgesi Enerji Görünümü Barış İLTER Ali GÜLMEZ Orta Doğu ve Kuzey Afrika Enerji Görünümü Ali GÜLMEZ Think – Tank Kuruluşları 1|Sayfa Avrupa Birliği Ülkeleri Enerji Görünümü ALMANYA: EuPD 2013 yılı araştırma sonuçlarına göre Almanya, 2012 yılında 7,6 GW olarak gerçekleşen kurulu gücüne kıyasla bu yıl sadece 3,9 GW yeni fotovoltaik güneş kuracaktır. (İki ay öncede Alman Çevre Bakanlığı 2013 yılında ülkede kurulacak fotovoltaik kapasitenin 3,5-4,5 GW aralığında olacağını tahmin ettiklerini belirtmişti.) Burada yavaşlamanın nedeni olarak da, güneş santrali işletmelerine beklenenden daha düşük sübvansiyonlar verilmesi gösterilmiştir. http://www.energymarketprice.com/SitePage.asp?Command=NewsDetails&newsId=1 1245&trydf= Almanya ile ilgili PressTv’de yer alan bir başka habere göre, ülke yenilenebilir enerji yatırımlarını dikkatle izlemektedir. Özellikle Fukuşima faciasından sonra 2022 yılına kadar nükleer santrallerini aşamalı olarak kapatma kararı veren Almanya şimdi bu kararını sanayi, sivil toplum, sendikalar ve bilim adamları gibi anahtar oyuncularla beraber ele almaktadır. Zaten Çevre Bakanı da bu yıl yenilenebilir enerjinin nükleer enerjiyi aştığını ve yenilenebilire doğru kaymanın tüm kabine tarafından da desteklendiğini vurgulamıştır. http://www.presstv.ir/detail/2013/03/08/292439/germany-eyeing-investment-inrenewable-energy/ FRANSA: Fransa’da, Enerji, Ekoloji ve Sürdürülebilir Kalkınma Bakanlığı’nın kayıtlarına göre, ülkenin fotovoltaik kurulu kapasitesinin artış hızı 2011 yılı ile kıyaslandığında, %39’luk bir düşüş yaşamış ve 2012 yılında sadece 1.08 GW gücünde yeni fotovoltaik kapasite eklenmiştir. Bu kurulumun da 763 MW’lık büyük bir kısmı 2012 yılının ilk altı ayında gerçekleşmiş, yine 2012 yılının son çeyreğinde ise Fransız piyasasında 2008 yılından bu yana en düşük kurulum olan 75 MW’lık kapasite eklenmiştir. http://www.energymarketprice.com/SitePage.asp?Command=NewsDetails&newsId=1 1259&trydf AVRUPA: Reuters’in haberine göre, enerji şirketlerinin elektrik üretme işini evlere ve kendi elektriğini üretenlere kaptırdığı iddia edilmekte olup, Avrupa’da kurulan her bir yeni güneş panelinin merkezileşmiş üretim modelinde enerji hizmetlerinin daha uzağa iletilmesinde bir teras görevi gördüğü ifade edilmektedir. Almanya’da 2012 yılında elektriğin %22’lik kısmı yenilenebilir kaynaklardan sağlanmıştır. (Dört büyük şirketten E.ON, RWE, EnBW ve Vattenfall Europe). İtalya ve İspanya’da Almanya’da ki duruma benzer şekilde toplam enerjinin içinde güneşin katkısı yaklaşık %3 civarındadır. Fransa ve İngiltere gibi bazı ülkelerde ise güneşte halen merkezi üretim egemen olup payı sadece %0,4 ve %0,1 civarındadır. Merkez dışında, 2|Sayfa belediyeler ve şirketler ise biyo-kütle ve yel değirmenleri ile pazar payı içinde yer almaktadırlar. http://www.reuters.com/article/2013/03/08/us-utilities-threatidUSBRE92709E20130308 POLONYA: Polonya hükümeti uzun süredir beklenen kaya gazı işletmeleri için uygulayacağı vergi kanun tasarısını kamuya açıkladı. Maliye Bakanlığı'nın beyanında tasarıya göre, kaya gazı ve konvansiyonel gaz aramalarına sırasıyla %1,5 ile %3 oranında vergi öngörüldüğü belirtilmiştir. Eğer tasarı kanun haline gelirse Polonya Hükümetinin bir yılda 73 milyon $ kazanması mümkün olacaktır. Yine Maliye Bakanlığı Polonya’da ki resim ve harçlar ile gaz ve petrol arama alanlarında ülkedeki yatırım ortamının Norveç, Avustralya ve İngiltere’den daha cazip hale geleceğini ve 2015 yılında sektör karının %40’lara ulaşacağını belirtmiştir. http://www.energymarketprice.com/SitePage.asp?Command=NewsDetails&newsId=1 1241&trydf= 3|Sayfa Amerikalar & Asya & Pasifik Enerji Görünümü ÇİN: Çin enerji sektöründe başlayan reform çalışmalarının etkisi ülkede pek çok sektörde hissediliyor. Çin’de politik, ekonomik ve çevresel faktörlerin temiz enerji etrafında yoğunlaşması, reformu bu yönde şekillendiriyor. Ülkede halen doğal gaz sektörüne yönelik reform çalışmaları sürdürülüyor. Hükümetin ekonomik planlarını belirleyen Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu (NDRC) temiz enerji kapasitesinde önemli ölçüde artışı ve konvansiyonel kaynakların kullanımını yönetmek için fiyat reformu yapmayı taahhüt etti. Bu kapsamda 2012 yılına oranla 36 GW artış öngörülerek temiz enerji kurulu gücünde 2013 yılında 52 GW artış taahhüt ediliyor. Bu artışın 10 GW’ı ülkenin yerli üretim sanayi sektörünü önemli ölçüde canlandıracak güneş enerjisinden sağlanacak. Böylece bu yıl Çin’in kapasitesine %57 oranında temiz enerji ilave olacak. Ayrıca NDRC tarafından yapılan açıklamada, gündemde olan fiyat reformunun petrol ürünleri için fiyat mekanizmalarının artırılmasını hedeflediği belirtiliyor. Bu durumun en çok Çin’in en büyük rafinerisine sahip olan ve bir yandan yüksek ham petrol fiyatları ile karşı karşıya olan, bir yandan da Hükümetin belirlediği benzin ve dizel fiyatları ile karşı karşıya kalan, üstüne üstlük yakıt kalitesini artırmasına yönelik baskı altına alınan Sinopec’i olumlu etkileyeceği değerlendiriliyor. Fiyat reformu, doğal gaz alımını yüksek piyasa fiyatları yapan ve ülke içinde düşük perakende fiyatları ile satan Ülkenin en büyük doğal gaz ithalatçısı Petrochina için de iyi bir gelişme olarak değerlendiriliyor. http://online.wsj.com/article/SB10001424127887323628804578347762148719792.html HİNDİSTAN: Venezuella’da milyar dolarlık yatırımlara imza atan Hindistan petrol şirketleri ONGC Videsh Ltd, Indian Oil Corporation Ltd (IOC) ve Oil India Ltd’nin (OIL), Venezuela Devlet Başkanı Hugo Chavez’in vefat etmesinin ardından Chavez sonrası rejimin hidrokarbon politikalarındaki belirsizlik ve ekonomik endişeler nedeniyle bu ülkedeki yatırımları ile ilgili endişe duyduğu kaydedildi. Venezuela Hindistan’ın önemli petrol tedarikçilerinden biri. Hindistan’ın diğer önemli petrol tedarikçisi İran’ın -Batı’nın uyguladığı ambargo nedeniyleHindistan’a petrol ihracatının azaltılması nedeniyle diğer tedarikçi ülkelerden ihracatın artırılması ve tedarikçi ülke çeşitlendirilmesi üzerinde duruluyor. Hindistan’ın yerli enerji kaynaklarının ihtiyacını karşılayamaması nedeniyle ülkenin halen yüksek olan petrol ve doğal gaz bağımlılığı günden güne artmaktadır. Hindistan Petrol Bakanlığı verilerine göre; bugün 700 milyon ton petrol eşdeğeri olan Hindistan’ın enerji talebinin 2035 yılına kadar iki katına çıkması ve 1,500 mtep’e ulaşması bekleniyor. Venezuela’daki önemli yatırımlara imza atan Hindistan firmalarının Orinoco bölgesindeki Carabobo 1 Norte ve Carabobo 1 Centro’da yatırımları bulunuyor. 13.63 milyar dolarlık projede OVL (%11), IOC (%3.5) ve 4|Sayfa OIL’ın (%3.5) partnerleri İspanyol Repsol YPF SA (%11) ve Malezyalı Petroliam Nasional Bhd (Petronas) (%11). Projenin hisselerinde Corporación Venezolana del Petróleo (CVP)’nin payı %60. Özel sektöre ait rafinerilerden Mukesh Ambani (Reliance Industries Ltd’e ait) ve Essar Oil Venezuela ham petrolünün en büyük ithalatçıları arasında. http://www.livemint.com/Industry/VdMfa9tjDiMTu6ZSuKPSOP/Indian-energy-firmsconcerned-about-Venezuelan-investments.html ABD-ÇİN: Rekabet ve işbirliğinin bir arada yaşandığı ABD ve Çin arasında temiz enerji ticaretinin 2011 yılında 8,5 milyar dolara ulaştığı kaydediliyor. Habere konu olan Rapora göre, 2011 yılında iki ülke arasında güneş enerjisi sektörü ürünlerinde 6.5 milyar dolar, rüzgar enerjisi sektörü ürünlerinde 923 milyon dolarlık ticaret gerçekleştirildiği kaydedilirken, ticaretin artmasının her iki ülke arasında işbirliğinin geliştirilmesine yönelik olumlu bir gelişme olduğu belirtiliyor. Diğer taraftan, temiz enerji piyasasına 2012 yılında Güney Kore, Japonya ve Malezya’da üretilen ürünlerinin hâkimiyetinin söz konusu olduğu ve 2012 yılının Çin şirketleri açısından zor bir yıl olduğu belirtiliyor. ABD Ticaret Departmanı’nın Çin’de üretilen güneş enerjisi panellerinin ithalatına Ekim ayında %18.32 ile %249.96 aralığında anti-damping vergisi getirildiği kaydediliyor. Rapora göre, ABD’nin temiz enerji sanayisinde yerli üretimin gelişimini Çin’den yapılan ekipman ihracatının artışının etkilemesinden çok, ABD’nin temiz enerjiye yönelik politikalarının netleşmesinin ve temiz enerji yatırımlarını teşvik edici uygulamalarının yön vereceği değerlendiriliyor. http://usa.chinadaily.com.cn/us/2013-03/07/content_16286181.htm JAPONYA: Yapılan son araştırmalar Japonya halkının %70’inin nükleer enerjiden er ya da geç vazgeçilmesini istediğini ortaya koyuyor. Shinzo Abe hükümetinin ise halen kapalı olan nükleer enerji reaktörlerinin, yeni Nükleer Düzenleme Ajansı tarafından hazırlanan güvenlik standartlarına uyması şartıyla yeniden devreye alınmasını istediği, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının artırılmasının yanı sıra nükleer enerjiden vazgeçilmemesini istediği belirtiliyor. 2011 yılında yaşanan deprem ve tsunaminin yol açtığı felaket binlerce insanı etkilemişti. Fukuşima felaketinin 2. yıldönümünde Tokyo’da düzenlenen nükleer enerji karşıtı gösteriler nükleer enerjiye karşı ülkede olumsuz bir yaklaşımın sürdüğünü gösteriyor. Fukuşima felaketi nükleer enerjinin ekonomik ve güvenli olduğu mitini de yıkan bir gelişme olarak değerlendiriliyor. http://www.reuters.com/article/2013/03/07/us-japan-nuclear-discontentidUSBRE92619S20130307 5|Sayfa Rusya ve Hazar Bölgesi Enerji Görünümü RUSYA-FRANSA: Fransız Technip Şirketi, Fransa Devlet Başkanı François Hollande ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki resmi toplantı sırasında Rusya Devlet Teknoloji Kuruluşu Rostec ile iki anlaşma imzaladı. Anlaşmalarla, Arktik bölge ve Karadeniz petrol alanlarının yanı sıra Rusya'da rafineri ve petrokimya tesislerinin inşaatı ve yenilemesi için esnek boruların üretimi hedefleniyor. Technip ve bir Rostec iştiraki olan RT-Chemcomposite Holding ise, Rusya'da denizaltı faaliyetlerinde bulunmak için bir ortak girişim şirketi kurma niyetlerini ifade etmek için bir mutabakat imzaladılar. Bu mutabakat uyarınca ortak girişim, petrol ve gaz endüstrisi için ekipman üretimi ile Technip teknolojisine dayalı ve özellikle esnek kompozit borular konusunda bir işbirliği amacı taşıyor. http://www.oilpubs.com/oso/article.asp?v1=13050 RUSYA-NORVEÇ: Norveç, Rusya’nın 2010 yılında devrettiği bir alan olan Barents Denizi'nin altında 1,9 milyar varil petrol ve gaz rezervi keşfetti. Kaynakların deniz dibinde İsviçre büyüklüğünde bir alanı kapsamakta olup, rezervlerin % 15'inin petrol ve ayrıca dinlenmiş gaz ve değerinin de 30 milyar Dolar olduğu tahmin edilmektedir. Norveç petrol ve gaz kaynakları yöneticisi Norwegian Petroleum Direktörlüğü (NPD), başkanı Bente Nyland Reuters'e verdiği demeçte, Bu durumun çok heyecan verici olduğunu ve sonuçların umut verici olduğunu görmekten çok mutlu olduklarını ifade etti. Norveç’in Kuzey Denizi alanlarında sona gelindiği ve üretimin 2013 yılında 25 yılın en düşük seviyesine gerileyeceğinin tahmin edildiği düşünüldüğünde, bu keşfin Norveç petrol rezervleri için bir yükselme olacağı belirtiliyor. Norveç ile Sovyetler Birliği ve daha sonra Rusya arasında 1970'lerden beri Barents Denizi’nin ekonomik kalkınması üzerinden anlaşmazlıkları olmuş, nihayet bölgenin eşit alana bölünmesine karar verilmiş, zamanın iki ülke liderleri, Rusya Devlet Başkanı Dmitry Medvedev ile Norveç Başbakanı Jens Stoltenberg 2010 yılının Eylül ayında düzenledikleri bir toplantıda anlaşmayı imzalanmışlardı. http://macedoniaonline.eu/content/view/22833/52/ RUSYA-İSRAİL: Rusya bu hafta Gazprom’un bir iştiraki ile İsrail’in, Tamar offshore gaz alanı için bir anlaşma imzaladıklarını duyurdu. Bu durum Asya’nın büyük LNG pazarında Gazprom’un durumunu güçlendirecektir. Ancak İsrail’in anlaşmayı onaylaması için altyapı konusunda paraya olan ihtiyacı yanında bölgedeki jeopolitik görünüm için de anlaşması gerekir. Uzmanlar İsrail’in bu anlaşma ile Japonya, Güney Kore, Çin ve Hindistan'a ihracatta doğrudan erişimi sağlayacağını öngörüyor. Diğer yandan uzmanlar Rusya’nın, Gazprom'un salı günü imzaladığı anlaşmayla, Tamar Yüzer LNG Projesi yapımına 2017 yılında başlaması gerektiğini ve geliştirilmesi için de mali destek sağlayacağı görüşündeler. Tamar gaz alanı 6|Sayfa rezervinin yaklaşık 270 milyar metreküp olduğu tahmin ediliyor. http://oilprice.com/Geopolitics/Europe/RUSSIA-ISRAEL-New-Oil-Gas-Geopolitics-inthe-Mediterranean.html RUSYA-AMERİKA: BP Grubu İcra Kurulu Başkanı Bob Dudley çarşamba günü Houston’da düzenlenen IHS CERAWeek Konferansında, Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya’nın küresel enerji yolculuğunda önemli bir rol oynadığını söyledi. Dudley, BP’nin Rus ortağı TNK-BP-Rosneft' e yeni satışının Rosneft’i Rusya'nın en büyük petrol şirketi ve dünya çapında en büyük petrol üreticisi yapacağını vurgulayarak, sözkonusu anlaşmanın BP’nin de gelişen Rus petrol piyasasında kar elde etmeye devam etmesini sağlayacağını söyledi. Dudley, küresel talebin artmaya devam etmesiyle arz ve talep arasında oldukça büyük bir fark meydana geldiğini kaydederek, 2030 yılında ise talebin, şimdikine göre üçte bir oranında büyümesi olasılığı olduğunun tahmin edildiğini ifade etti. Dudley, BP'nin "Energy Outlook 2030" raporunda yapılan projeksiyonlara göre, Hindistan gibi gelişmekte olan ekonomilerde bu büyümenin yaklaşık yüzde 90 olmasının muhtemel olduğunu, doğalgazın yıllık en az yüzde 2 büyüme ile 21. yüzyılın en hızlı büyüyen fosil yakıt olması beklenirken, ham petrolde yılda yüzde 1 yavaşlama beklendiğini sözlerine ekledi. http://www.rigzone.com/news/oil_gas/a/124838/BP_CEO_Oil_Gas_Not_for_FaintHear ted AZERBAYCAN: Hazar Denizi'nin Azerbaycan sektöründeki Azeri-Çıralı-Güneşli petrol ve gaz alanları bloğunda üretilebilir petrol rezervlerinin hacimleri yüzde 76 oranında arttı. Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) Başkan Yardımcısı Khoshbakht Yusufzade BP'nin Teknoloji Forumu'nda, başlangıçta bölgedeki üretim hacminin 511 milyon ton olarak gerçekleşirken, ardından sürdürülen arama çalışmaları sonucunda üretilebilir rezervin 900 milyon tonu aştığını söyledi. Yusufzade, bölgedeki gaz üretiminin beş milyar metreküpten 28 milyar metreküpe yükseldiğini belirterek, son yıllarda sözkonusu alanlarda bir üretim düşüşünün gözlendiğini, ancak şu an durumun istikrarlı olduğunu kaydetti. Yusufzade, BP’nin üretimdeki bazı teknik sorunlarını ortadan kaldırmak için Azeri-Çıralı-Güneşli ve Şahdeniz petrol ve gaz alanlarındaki üretimi görüşmek üzere Bakü'ye üst düzey uzmanların getirildiğini de sözlerine ekledi. http://en.trend.az/capital/energy/2126522.html 7|Sayfa Orta Doğu & Kuzey Afrika Enerji Görünümü İRAN: International Petroleum Consultant şirketinden Mansour Kashfi Kashex; İran Petrol endüstrisinin uluslararası yaptırımlardan dolayı harap olduğunu belirtti. Üretimin yarı yarıya düştüğü ülkede petrol üretiminin 3 yıl sonra 5,2 milyon varil/gün’ e ulaşılacağı açıklamaları ve bunun içinde 100 milyar dolar yatırıma ihtiyaç duyulması yaptırım altındaki ülke için zor görünüyor. http://www.ogj.com/articles/print/volume-111/issue-3/general-interest/iranian-oilindustry-under-siege-as.html IRAK: Irakta Çarşamba günü geçen 2013 bütçesi ile Kürt Bölgesine petrol gelirlerinden küçük bir pay verilmesi otonom bölge ile merkezi hükümetin ilişkilerinin yeniden gerilmesine neden oldu. Bütçeden verilen 650 milyon dolara karşılık bölgesel hükümetin talebi 3,5 milyar dolardı. http://online.wsj.com/article/SB10001424127887323628804578347633442751330.htm l SUUDİ ARABİSTAN: Suudi Arabistan’ın enerji üretim çeşitliliğini arttırmak için planladığı güneş enerjisi programı ile 2032 de 41 GW kurulu güce ulaşmayı ve ihtiyacının üçte birini buradan karşılamayı hedefliyor. Yapılan plana göre 100 milyar dolar yatırım gerekiyor. Önemli projede görev alan enerji uzmanı Khaled Daou; ülkedeki büyük enerji artışını karşılama zorunluluğu alternatif enerji kaynaklarına ( özellikle güneş ) yönelmeyi zorunlu kılıyor. http://www.tradearabia.com/news/OGN_231967.html LİBYA: Mellitah Petrol ve Gaz Şirketi Pazar günü yaptığı açıklamada, Libya’dan Yeşil Hat (Green Stream) vasıtasıyla İtalya’ya yapılan ve eski isyancılar arasındaki çatışmalar nedeniyle kesintiye uğrayan doğal gaz arzının, bir haftalık aradan sonra tekrar devam ettiğini belirtti. Gaz kompleksini işleten şirkete yakın olan bir kaynak, 2 Martta yapılan bir saldırı sonucu tahliye edilen ve İtalya’ ya akışı durdurulan gazın, normal akış hızına Cumartesi günü itibariyle döndüğü belirtildi. Mellitah, İtalyan enerji grubu ENI ve Libya devleti tarafından işletilen Ulusal Petrol Şirketi tarafından işletilen bir ortak girişim şirketidir. Trablus’un batısındaki gaz kompleksinden 516 kilometrelik boru hatlarıyla Mellitah’tan Sicilya’daki Gela şehrine günlük 17 milyon metreküp gaz akışı sağlanmaktadır. http://thepeninsulaqatar.com/latest-news/228581-libyan-gas-deliveries-toitaly-resume.html 8|Sayfa NİJERYA: Nijerya’nın Petrol Kaynakları Bakanı, Bayan Diezani Alison-Madueke, geçen hafta ikinci görüşmelerden sonra onaylanan Petrol Sanayi Tasarısı (PIB, Petroleum Industry Bill)’nın, Nijerya’nın zengin petrol ve gaz rezervlerinin gelişimini sağlayacağını belirtti. Tasarının gecikmesi nedeniyle petrol ve gaz sektörüne yapılacak yeni yatırımlar sekteye uğramıştı. Bakan, Tasarının sektördeki paydaşlar arasında, yeni mali rejim ile birlikte eşitlik sağlayacağını belirtti. Ayrıca Bakan bu Tasarı ile, ülkenin gelirinin daha iyi yönetileceğini, ülkenin şeffaf bir şekilde ve daha dengeli kalkınacağını belirtti. http://www.thisdaylive.com/articles/diezani-pib-will-help-develop-nigeria-s-oil-gasreserves/141770/ 9|Sayfa THINK– TANK KURULUŞLARI RUS GAZ SEKTÖRÜNDE OYUNCU GİBİ TÜKETİCİLER http://www.oxfordenergy.org/2013/01/consumers-as-players-in-the-russian-gassector/ The Oxford Institude for Energy Studies (İngiltere) Bu yorumda, Simon Pirani, OIES 2011 raporundaki ‘Elusive Potetial: Gas Consuption in the CIS and the Quest for Efficiency’ yazısına yeni eklemeler yapmıştır. Rus gaz sektörü iç pazar, Bağımsız Devletler Topluluğu pazarı ve Avrupa pazarı olmak üzere üç ana pazardan oluşmaktadır. Bu pazarlar geçmiş dört yıl boyunca finansal kriz ve ertesinde meydana gelen durgunluk, yenilenebilirler ( ve kömür ), gaz arzında oluşan yüksek rekabet sonucu meydana gelen ani fiyat değişiklikleri gibi geniş bir faktörler bütününden etkilenmişlerdir. Bu yazıda bir araya geldiğinde 650 bcm’lik bir potansiyele sahip Rus gaz sektöründe BDT – Avrupa rezonansının nedenleri açıklanmıştır. Giriş Rus gaz sektöründe tüketiciler son beş yıldır önemli bir güç haline gelmiş ve bu gelişimlerini bu 10 yılın kalan kısmında da sürdüreceğe benzemektedir. Bu değişimin ardındaki en önemli faktörleri değişen market ilişkileri, özellikle Avrupa pazarında zayıflayan tekelci yapıdır. Bu yazı Rus gazının müşteri tanımlarını, Avrupa, BDT ve Rusyanın enerji, endüstri ve evsel kullanım sektörlerini, ön görülen gecici sonuçları ortaya koymaktadır. Rus Gaz Müşterileri Tabloda Rus gazının arz ve talep miktarları belirtilmiştir. 10 | S a y f a Rus Gaz Tablosu Rus gazının Avrupa tüketimi iç pazarının 3’te birini (140 bcm) oluşturmaktadır. Rusya’nın en büyük Avrupalı müşterileri Almanya, İtalya ve Türkiye’dir. İç Pazar ücretlerinin Avrupa pazarının ücretlerinin dörtte birinden az olması Gazprom ve hazine için büyük bir gelir kaynağı anlamına gelmektedir. Son 3 yılda Avrupa gaz pazarında çok büyük değişiklikler meydana gelmiştir. Bunlar; i. 2009 yılında olan ve hala düzelememiş ekonomik durgunluk, ii. Bunun ve diğer faktörlerin sonucu olarak Avrupaya ihtiyaçtan fazla arz oluşması ve petrol bağlantılı uzun dönemli anlaşmaya sahip fiyatlar ile gaz bağlantılı fiyat arasındaki fiyat farkının açılması, iii. Birleşik enerji firmalar ve kamu hizmeti veren firmalar için petrol bağlantılı fiyatların ucuz fiyatlı gaz kullanan rakiplerine karşı sürdürülemez bir method olması ile Ruslar bu firmalardan gelen yeni müzakere teklifleri ile karşı karşıya gelmiştir. 2011 ve 2012 yıllarında sonuçlanan müzakereler ve ticari hakemlik dosyaları Avrupa endüstri tarihi için emsalsizdir. BDT ithalatçılarının Rus gaz tüketimi 60 bcm/yıl’dır. Gaz tüketiminde Ukrayna yaklaşık 2/3’ü, Beyaz Rusya 1/3’ü ve Ermenistan, Moldova ve Kazakistan (değiş – tokuş ) küçük oranları oluşturmaktadır. Ukrayna gaz ticaretinde yaptığı kontratlar ile Avrupa’nın benzeri olarak 2019 yılına kadar petrol bağlantılı fiyatı kabul etmektedir. Gaz fiyatlarındaki artışın konut tüketimine ve endüstri kuruluşlarına etkisi Rus pazarının yüksek fiyatlarının olumsuz etkisini Ukrayna’da göstermiştir. 11 | S a y f a Avrupa: Rusya'nın Doğal Gazına En Yüksek Fiyatı Ödeyen Tüketicileri İle İlişkisindeki Büyük Dönüşüm • Müşterilerin 2008 – 2010 ithalat kontratlarındaki al yada öde seviyelerindeki başarısızlıkları Gazprom ile alıcılarının yeni kontrat görüşmeleri ile sonuçlanmıştır. • Bu yeni müzakereler sonucunda Gazprom %15’lik endekslemeyi petrol bağlantılı fiyatlar ile değilde Ekim 2009 itibariyle 3 yıl süre ile hub bağlantılı fiyatla hesaplamayı kabul etmiş, al yada öde konusundaki oran indiriminin ise ilerleyen yıllarda uyum sağlayacağını belirtmiştir. • Gazprom 2012 yılının başlarında uzun kontratlı müşterilerine taban fiyatlarıda %7-10 oranında indirim yapmış, al yada öde seviyesini %60’a düşürmüştür. • 2012 yılında yada en geç 2013 yılında Avrupaya gaz satışının büyük bir bölümünün hub fiyatları baz alınarak fiyatlandırılması gerektiğini belirtmiş, Gazprom tarafından güçlü bir dirençle karşılaşmıştır. • Gazprom ve Avrupalı büyük müşteriler arasında yeniden yapılan müzakereler emsalsiz sayıda tahkim davasıyla sonuçlanmıştır. E.On firması yöneticileri yeni fiyat düzenlemelerinin petrol bağlantılı olmaması gerektiğini dillendirmişlerdir. Bu gelişmelerin önemli tarafı Rus gaz sektörünün artık abartılmış fiyatlar uygulayamayacağını göstermektedir. BDT: Mahkûm Müşteriler Yeni Kaçış Rotaları Arıyor Beyaz Rusya ile olan ikili görüşmelerde 2007 ve 2010 yıllarında Avrupadaki netback seviyeleri hesaba katılmasına rağmen tarife düzenlemesi Beyaz Rusya transit gaz firmasının Gazprom’a satılması gibi politik ve ticari nedenlerden dolayı geciktirildi. Rus – Beyaz Rusya ilişkilerinin yakınlığı ve ağır düzenleme ekonomisi Beyaz Rusyalı tüketicilerin gaz piyasasındaki fiyat artışlarından büyük ölçüde korumuştur. Ukraynalı tüketicilerin böyle bir koruması yoktur. Naftogaz 2009 dan günümüze petrol bağlantılı fiyatlar hatta 2010 yılından itibaren Avrupa netback seviyesininde üstünde devam etmektedir. Ukrayna endüstrisi ve enerji santralleri ithalat rakamlarının düzenlemiş halinde ( %42 tüketim 2011 ), serbest pazara ait küçük tüketiciler ( %17 ), evsel ve kamu sektörü ( %35 ) ise hükümet desteği ile düşük fiyatlardan almaktadır. 2006 yılından günümüze özellikle 2009 – 2010 yıllarında yükselen bir ivme ile artan gaz fiyatları endüstri fiyatlarının artmasına konut, kamu sektörü ve bölgesel ısıtmada da endüstri sektöründen daha yavaş olarak artmasına neden olmuştur. 12 | S a y f a Ukrayna Gaz Arzı ve Sektörlerin Tüketimi Ukrayna Gaz Arzı ve Sektörlerin Tüketimi ( %’lik Oran ) 13 | S a y f a Ukrayna Tüketimi 2006 – 2012 periyodunda endüstrinin tüketimi %40 oranında azalmıştır. Bu düşüşteki önemli faktörler; enerji verimliliği tedbirleri, teknolojik gelişmeler gübre sektöründe düşen tüketim, ekonomik durgunluk, gaz kullanılan sektörlerin farklı yakıtlara geçmesidir. Enerji verimliliği ve ekonomik durgunluğun gaz tüketimine etkisinin karmaşıklığı ayrı bir araştırma gerektirmektedir. Ancak, Rusya ve Ukrayna için gaz tüketimi ile GDP arasındaki ilişki tabloda basit bir şekilde karşılaştırılmıştır. Rusya ve Ukrayna Gaz Tüketimi ve Ekonomik Büyüme 14 | S a y f a Rusya 2012 yılında GDP ve gaz tüketiminde 2008 yılı seviyesini yakalarken Ukrayna 2012’de GDP’de 2008 yılının %5 gerisinde gaz tüketiminde ise %19 gerisinde kalmıştır. İstatistiksel karşılaştırma sonuç vermemesine rağmen bağlantının kurulması detaylı bir araştırma gerektirmektedir. Ukraynalı müşteriler yüksek gaz fiyatlarına yalnız tüketimi azaltarak değil gaz arz yollarını çeşitlendirerek de reaksiyon göstermişler 2009 yılında Gazprom ve Naftogaz arasında yapılan kontrattan ayrı olarak, Ostchem Holding gaz ithalatı yaparak Naftogazın tekelini kırmıştır. Naftogaz kaynak çeşitliliği sağlamak için RWE ile Gazprom’un 40 – 70 dolar altında fiyatlarla kontrat imzaladı. LNG piyasasına girebilmek için Karadeniz kıyısında LNG santrali yapılması için proje çalışmaları başlatıldı. Yerel üretimi arttırabilmek için Shell, Chevron ile ortak çalışmalar yürütmeye başladı. Rus Tüketimine Genel Bakış Rusya, Ukrayna’nın aksine ekonomik daralmanın etkisinden kurtulduktan sonra gaz tüketiminde 2009 öncesi dönemi yakalamıştır. Çizelgede Enerji Bakanlığı tarafından verilen tüketim ölçüm değerleri verilmiştir. Rusya Aylık Gaz Tüketimi ( Milyon Metreküp ) 15 | S a y f a Tüketim değerlerinde değişiklik gözükmemesine rağmen Rus pazarında da önemli değişiklikler gerçeleşmektedir. Enerji sektörü ve endüstride Gazprom dışı üreticilere meyil artmaktadır. 2012 yılında imzalanan uzun süreli anlaşmalarda Gazprom dışı satış miktarı 65 Bcm/yıl’a ulaşmıştır. 2013 yılında Gazprom’un uzun süreli anlaşmalarının %40’ı bitecek ve 89 Bcm/yıl için yeni kontratlar gerekecektir. Rus Enerji Sektörü: Yeni Seçenek Arayışı UEA’nın 2008 verilerine göre Rusya’da tüketilen 264,5 bcm’lik üretimi elektrik enerjisi ve ısı üretiminde harcıyor. Sektör oyuncuları verimliliklerini arttırabilmek adına Gazprom dışı üretim firmaları ile anlaşarak Gazprom’un tekelinin kırılmasını sağlıyorlar. Gelecekteki gaz talebini enerji talebinin gelişmesi şekillendirecektir. Ancak Rosneft ve Novatek gibi ilk örnekler Gazprom’un tekelinin yıkılacağı ve geleceğin daha rekabetçi bir ortam getireceği görülmektedir. Rus Endüstrisi Rusyanın büyük endüstri firmaları enerji sektöründe olduğu gibi tüketimlerini çeşitlendirmeye çalışmaktalar. Novatek firması ile Rusyanın en büyük 5 firmasının anlaşması bunun en önemli göstergesidir. Rus Konut Tüketimi Rusya’da doğalgaz tüketiminin önemli bir bölümü ( 50 – 60 bcm/yıl konut, 65 – 70 bcm/yıl endüstri, 260 bcm/yıl enerji ve bölgesel ısıtma ) konutlarda ve belediye sektöründe olmaktadır. Kamu sektörü ve evsel tüketim sübvanse edilmektedir. 2012 yılında bu alıcılar 2431 ruble/mcm alırken, endüstrinin ve enerji müşterilerinin 3051 ruble/mcm’ye alması buna örnek teşkil etmektedir. Ön Sonuçlar Bölümü Avrupa pazarındaki değişiklikler ve iç piyasanın liberalleşmeye başlaması müşterilerin ne kadar etkili olduğunu göstermiştir. Al yada öde mekanizmasındaki değişiklikler, petrol bağlantılı fiyat belirlenmesi, yapılan kontratların yenilenmesi, hakemlik başvuruları Gazprom ile müşterileri arasındaki ilişkinin eskisi gibi olmayacağını göstermektedir. Ukrayna örneğinde olduğu gibi BDT’de fiyatların yükselmesinin tüketicilerin yakıt değiştirme ve verimlilik arayışlarına gireceğini gereken önlemleri geliştireceğini (iç pazarda da gerçekleşen ) görülmektedir. Tüketici gücü Gazprom’un tekelini yıkmaya başlamış ve bunun devam edeceğide anlaşılmaktadır. 16 | S a y f a GELECEK HAFTANIN GÜNDEMİ EUROPE March 11: EU foreign ministers will meet in Brussels to discuss the situations in Mali and Syria March 11-12: Algerian Energy Minister Youcef Yousfi will continue his visit to London to discuss potential British investment in Algeria. March 12: An audit of the Cypriot banking sector is expected to begin. March 12: Greenland will hold parliamentary elections. March 13: The EU parliament is expected to discuss the EU multi-year budget. March 13: British Foreign Secretary William Hague is expected to meet the Russian defense and foreign ministers in London to discuss bilateral issues. March 13: In Brussels, the European Trade Union Confederation plans to protest against austerity ahead of the March 13-14 EU summit. March 13-16: French Prime Minister Jean-Marc Ayrault is expected to meet his Canadian counterpart, Stephen Harper, in Ottawa. March 14-15: EU leaders will meet in Brussels to discuss economic policy. FORMER SOVIET UNION March 11: A Hungarian delegation headed by Rural Development Minister Gyula Budai will be in Baku to attend the first meeting of the Azerbaijani-Hungarian intergovernmental committee. March 12: Russian President Vladimir Putin will meet with Abkhazian President Alexander Ankvab. March 15: The CIS International Economic Forum will take place in Moscow. March 17: Ukrainian President Viktor Yanukovich will make a two-day official visit to Tajikistan to hold bilateral talks. SOUTH ASIA March 11: Pakistan and Iran are planning to sign a memorandum of understanding about a reportedly $4 billion oil refinery at Pakistan's Gwadar Port. March 12: The All Pakistan CNG association will hold a hunger strike in protest of government policies. March 12: Indian-based Tamil Eelam Supporters Organization will stage a general strike in the Southern city of Chennai to urge the federal government to support a resolution against Sri Lanka to be brought before the U.N. Human Rights Council by the United States. March 14: The provincial government of Pakistan's Balochistan province will be 17 | S a y f a reinstated. March 15: The U.N. Human Rights Council Universal Periodic Review on Sri Lanka's human rights performance, which is performed every four years, will be debated in Geneva. EAST ASIA March 11: The date by which North Korea has threatened to nullify the 1953 armistice that ended the Korean war. March 11-12: Deputy U.S. Trade Representative Demetrios Marantis will lead a U.S. delegation that will visit Taiwan for trade talks held under the Trade and Investment Framework Agreement. March 11-21: "Key Resolve," joint South Korean-U.S. computer simulated military drills will be held. March 12-14: A Chinese delegation is slated to participate in a meeting of NASA's Committee on Earth Observation Satellites. But the Chinese participation may be canceled as a result of legislation sponsored by the chairman of the U.S. House Appropriations Subcommittee. March 14: Officials from Bangko Sentral, the Philippines' central bank, will meet to discuss policy. March 14: Tuvalu will open an embassy in Taipei. Tuvalu's Prime Minister Willy Telavi will fly to Taipei to participate in the opening ceremony. March 16-17: The ruling Cambodian People's Party will hold a general assembly, where plans and policies will be discussed ahead of the national election slated for July 28. AMERICAS March 11: Austrian Minister of Science and Technology Karlheinz Tchterle will visit Brasilia, Brazil. March 11-15: Trade delegates from Panama and Colombia will hold free trade agreement talks in Medellin, Colombia. March 14: Antigovernment factions from Argentina's largest trade federations, CGT and CTA, will join together in a protest march around the Ministry of Labor in Buenos Aires. March 16: The Chilean student union FEUC will meet to define the near future's agenda of mobilizations and protests. March 16: Residents of Cajamarca, Peru, will hold protests and stoppages against mining operations in their region. 18 | S a y f a MIDDLE EAST/NORTH AFRICA March 11-19: The United Kingdom's Prince Charles will visit Jordan, Oman and Qatar to strengthen ties. March 12-14: International Monetary Fund head Christine Lagarde will travel with a delegation to Algeria to meet with political and economic officials. March 14: The new deadline by which officials in Tunisia must apply to join the Independent Higher Authority of Elections. March 15: Islamist movements and Salafist parties in Egypt, including the Salafist al Nour and Asala parties, are planning to demonstrate against a perceived improvement of ties between Egypt and Iran. March 15: The date by which Israeli Prime Minister Benjamin Netanyahu must form the next Israeli government. AFRICA Unspecified date: The Zimbabwean government may revoke coal mining licenses held by 31 local firms for suspected speculative purposes at the expense of genuine investors. March 11: The International Criminal Court will hold a status conference for Kenyan presidential candidate Uhuru Kenyatta for alleged crimes during the previous election. The trial is expected in early July. March 12: Lebanese President Michel Suleiman will begin a weeklong trip to Ivory Coast, Ghana, Senegal and Nigeria. March 14-17: The Fifth Tokyo International Conference for African Development Ministerial Meeting will be held. March 16: Zimbabwe will hold a referendum on its new constitution. 19 | S a y f a