PDF 644KB
Transkript
PDF 644KB
Okula Dönüfl Biraz Tuz Kat›n Polio’da Son Perde Talep Üzerine Yard›m Deste¤inize Güvenebilir miyiz? ‹Ç‹NDEK‹LER ÇOCUK FELC‹ AfiILARI Çocuk felcini önleyecek afl›lar›n gelifltirilmesi, 20. yüzy›l›n t›p alan›ndaki en büyük baflar›lar›ndan biri olmufltur. Bu baflar›y› Dr. Jonas Salk’a borçluyuz. Dr. Salk’un araflt›rmalar› 1952 y›l›nda aktifli¤i giderilmifl polio virüsünün (IPV) bulunmas›yla sonuçlanm›fl, ard›ndan 1955 y›l›nda ilk ba¤›fl›klama kampanyalar› bafllam›flt›r. Dr. Albert Sabin ise 1961 y›l›nda canl› oral polio afl›s›n› (OPV) gelifltirmifltir. Bu afl›, esasen görece düflük maliyetli olan IPV’den de ucuzdu. Böylece OPV, halk sa¤l›¤› programlar›n›nda, özellikle Ulusal Ba¤›fl›klama Günlerinin (UBG) ideal afl›s› haline geldi. OPV’nin ek bir yarar›, ba¤›fl›klanm›fl çocuklarla yak›n temas içinde olan kiflilerinde ‘pasif’ ba¤›fl›klanmas›n› sa¤lamas›d›r. 1995 y›l›ndan beri yürütülen UBG’leri sayesinde, Türkiye’de ve Avrupa’da hastal›¤a yol açan virüsün yaratt›¤› vaka say›s› s›f›ra inmifltir ve bölge bu y›l ‘çocuk felcinden ar›nm›fll›k’ belgesi alm›flt›r. WHO ve UNICEF, baflar›l› çocuk felciyle mücadele kampanyas›n›n ard›ndan, gene küresel bir kampanya olarak k›zam›kla mücadele kampanyas› önermektedir. K›zam›k, dünyada önlenebilir çocuk ölümlerine yol açan bafll›ca hastal›klardan biridir. Bakz. Polio Son Perdesi, sayfa 4 ‹S‹MS‹Z KAHRAMANLAR UNICEF çocuk yaflam›n›n bütün yönlerini tüm dünyada iyilefltirmeye çal›fl›rken, bu yönde her giriflimde malzeme sorunu hep gündeme gelmektedir. E¤itim programlar› 2 KIZ ÇOCUKLARININ E⁄‹T‹M‹ için kirtasiye, oyuncak, hatta s›n›f gereklidir. Sa¤l›k programlar›n›n afl›lara, ilaçlara ve ameliyat donan›m›na gereksinimi vard›r. Do¤al felaketleri yaflam›fl ya da savafl›n sürüp gitti¤i yörelerdeki insanlar›n beslenmesi, giydirilmesi ve bar›nd›r›lmas› gerekir. Üstelik, bu ifllerin baz›lar› çok k›sa sürede baflar›lmal›d›r. Geçen y›l Ankara Bölgesel Tedarik Merkezi (BTM), ço¤u Afganistan ve Pakistan’da kullan›lmak üzere 15 milyon dolar de¤erinde ihtiyaç malzemeleri temin etmifl ve da¤›tm›flt›r. Avrupa, Asya ve Afrika’n›n kesiflim noktas›nda yer alan BTM, ayr›ca bu yard›mlar›n› Orta ve Do¤u Avrupa, Ba¤›m›z Devletler Toplulu¤u ve Balt›k Ülkeleri gibi bölgelere de yöneltmektedir. Bakz. Talep Üzerine Yard›m, sayfa 6 & 7 ‹YOTLU TUZ ‹yot yetersizli¤i hastal›klar› (‹YH) bu eleman›n k›t bulundu¤u Türkiye gibi ülkelerde bir dizi sa¤l›k sorunlar›na yol açmaktad›r. Özellikle çocuklar ve henüz ana rahmindeki bebekler, bu maddenin eksikli¤i yüzünden ortaya ç›kan fiziksel ve zihinsel geliflme geriliklerine aç›k durumdad›rlar. Sorunun çözümü, tuzun iyotlanmas› gibi basit ve masrafs›z bir yöntemle g›da zincirine iyot kat›lmas›d›r. Bu esas eleman›n gerekli miktar›n›n herkes taraf›ndan al›nabilmesini sa¤lamak üzere sofra tuzu iyotlamas› Türkiye’de 1998 y›l›nda zorunlu tutulmufltur. ODTÜ taraf›ndan bu y›l yap›lan bir araflt›rmaya göre bugün hanelerin %64’ü iyotlu tuz kullansa bile hala yap›lmas› gereken ifller vard›r. Bunlar; Türkiye’de Nüfus ve Sa¤l›k Araflt›rmas›’n›n yap›ld›¤› 1998 y›l›nda, ülkedeki k›zlar›n %50’sinden fazlas› ortaokula hiç kaydolmam›fl, %40’› ilkokulu bitirmemifl, %25’i de ilkokula kay›t bile olmam›flt›. Peki niçin? Bu sorunun yan›t›, geleneksel kimi yarg›larla kat› ekonomik gerçeklerin bir bileflimidir. Bu çerçevede, genç kad›nlar›n ve k›zlar›n geliflme potansiyelleri, ne yaz›k ki, ailenin k›sa dönemdeki geçim kayg›lar›na göre geri planda kalmaktad›r. Türkiye’de Milli E¤itim Bakanl›¤› (MEB) ve UNICEF, bu durumun 2005 y›l›na kadar de¤iflmesinde kararl›d›r. Bunu sa¤layacak bafll›ca çabalar ise flunlar olacakt›r: sosyal ve ekonomik geliflme • kiflisel, aç›s›ndan k›z çocuklar›n e¤itiminin tafl›d›¤› önem konusundaki bilinç ve duyarl›l›k düzeyinin il, ilçe, köy ve aile düzeylerinde yükseltilmesi; çocuklara birinci elden • gelecekte bakacak kifliler olarak k›z çocuklar›n e¤itimindeki baflar›s›zl›¤›n gelecek kuflaklar›n sa¤l›¤› ve esenli¤i aç›s›ndan çok olumsuz sonuçlar do¤uraca¤› gerçe¤inin kavrat›lmas›; gereksinimlerine daha iyi • k›zyan›tçocuklar›n verebilme aç›s›ndan ilkö¤retim okullar›nda çocuk dostu ö¤renme ortamlar›n›n yarat›lmas›; Olumsuz istatistiklerin, ana babalar› k›z çocuklar›n› okula göndermeye ikna ederek ve liderlerin bu konudaki kararl›l›klar›n› art›rarak tersine çevrilebilece¤i ve sonuçta k›z çocuklar›n zorunlu e¤itimlerini tamamlamalar›n›n sa¤lanaca¤› beklenmektedir. Bakz. Okula Devam, sayfa 5 • iyotlu tuz da¤›t›m›n›n iyilefltirilmesi; tuzun yararlar› konusunda ailelere • iyotlu ileri düzeyde e¤itim verilmesi; paketlerinde iyotlu tuzun yararlar›na • tuz yer verilmesi. Bugünkü ilerleme h›z›n›n korunmas› durumunda çocuklardaki ‹YH’nin 2005 y›l›na kadar bütünüyle ortadan kalkmas› beklenmektedir. Bas›m UNICEF Türkiye, Birlik Mahallesi, 2. Cadde, No. 11, 06610 Çankaya, Ankara, Turkey Telefon: +90 (0)312 454 1000 Faks: +90 (0)312 496 1461 www.unicef.org.tr Tasar›m Nurol Matbas›nda bas›lm›flt›r Bakz. Biraz Tuz Kat›n, sayfa 8 & 9 Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni ED‹TÖR’DEN F‹NANSMAN UNICEF Türkiye 2005 y›l› için belirlenen amaçlara ulafl›laca¤›ndan emindir. Her zaman oldu¤u gibi, Türkiye’de yürütülen projelerin ve bafllat›lan giriflimlerin baflar›s› için donörlerimizin maddi yard›mlar›na gereksinim duymaktay›z. Henüz finansman kayna¤› bulunamam›fl projelerimizle ilgili genel bir özet bu say›n›n iç arka kapa¤›nda yer almaktad›r. Ayr›nt›l› bilgi için, bizimle temasa geçerek Ba¤›fl Katalo¤u’nu (bak›n›z Yeni Yay›nlar sayfa 12) temin edebilirsiniz. Burada, Amaçlar, Hedefler ve bunlara ulaflmak için gerek duyulan bütçelere iliflkin bilgiler yer almaktad›r. Yard›ma karar verdiyseniz, UNICEF Türkiye Ulusal Komitesine ait bilgileri arka sayfada bulabilirsiniz (bak›n›z UNICEF Ba¤›fllar› sayfa 12). Sizinle kontak kurmaktan mutlu olacaklard›r. Deste¤inize Güvenebilirmiyiz? sayfa 10 & 11 E¤itimin, insani geliflme, yoksullukla mücadele ve bar›fl aç›s›ndan kilit önem tafl›d›¤› herkesce kabul edilmifltir. Ne var ki, bugün milyonlarca çocuk kaliteli e¤itim görme imkan›ndan yoksundur. Bugün dünyada yaflam›nda bir s›n›ftan içeri daha ad›m›n› bile atmam›fl olan 125 milyon kadar çocuk bulunmaktad›r ve bunlar›n ço¤u da k›zd›r. Bu durum Türkiye için de geçerlidir; Türkiye’de de, okula gitmeyen çocuklar›n ço¤unlu¤unu k›zlar oluflturmaktad›r. UNICEF’in çabalar›, bütün çocuklar›n kaliteli e¤itim görme haklar›n›n yaflama geçirilmesi, ister k›z ister erkek olsun e¤itime devam eden herkesin kendi potansiyelini sonuna dek gerçeklefltirme olana¤›n› bulmas› yönündedir. K›z çocuklar›n e¤itimi UNICEF için öncelikli bir konudur: k›zlara sa¤lanacak kaliteli e¤itim, erkeklerin de kaliteli e¤itim görmeleri anlam›na gelecektir. K›z çocuklar›n e¤itimi, kendilerine sa¤layaca¤› yararlar›n ötesinde, gelecekte dünyaya getirip büyütecekleri çocuklar› aç›s›ndan da yararl›d›r. Kad›n›n e¤itim düzeyi ne denli yüksekse, kendisinin ve ailesinin mutlulu¤u da o denli fazla olacakt›r. Gene bu sayede çocuklar daha iyi beslenebilecek, küçük yafllarda ölen çocuk say›s› azalacakt›r. E¤itim, daha fazla say›da k›z ve kad›n›n haklar›ndan eksiksiz biçimde yararlanabilmelerine yard›mc› olacak, sonuçta bu kiflilerin aileleri de daha iyi bir yaflama kavuflacakt›r. E¤itim sayesinde kad›nlar daha geç yafllarda evlenecek, daha az say›da çocuk yapacaklard›r. Sonuçta e¤itimli kad›nlar›n toplumda önder roller oynad›klar›n›, finansal karar mekanizmalar›nda daha fazla yer ald›klar›n› ve sosyal politikalara kendi cinsiyetleri aç›s›ndan katk›da bulunduklar›n› görece¤iz. ‹yi bir temel e¤itim, kifliyi, aileyi, toplulu¤u ve nihayet ülkeyi de¤ifltirebilir. Ancak, bunun için tek bafl›na okula devam ediyor olmak yetmez. Çocu¤un okulda gördü¤ü e¤itimin kalitesi – yani çocu¤un neyi ve nas›l ö¤rendi¤i – en az okula eriflim kadar önemlidir. E¤itimde kalite olmadan okula eriflim, asl›nda e¤itime eriflememektir. O halde önümüzde baflka bir görev daha duruyor: ‘Sonuçlar›n’ kalitesini güvence alt›na almak için ‘girdinin’ kalitesinin yükseltilmesi... Türkiye’de, UNICEF’le birlikte baflta AB ve DB olmak üzere baflka kurulufllar, Milli E¤itim Bakanl›¤› ile birlikte e¤itime eriflim ve e¤itim kalitesiyle ilgili konularda çal›flmalar yürütmektedir. Siyasal destekten ve halk›n talebinden de güç alan bu çal›flmalardan al›nan sonuçlar umut vericidir. Sonuçta, ülkede tek bir k›z ya da erkek çocu¤un bile kaliteli temel e¤itim imkanlar›ndan yoksun kalmamas› sa¤lanacakt›r. Gene de flimdiden gaza basal›m ve bu hedefe gecikerek de¤il daha erken ulaflal›m. Edmond McLoughney UNICEF Türkiye Temsilcisi Not: Okurlar›m›z›n bültene iliflkin görüfllerini çok merak ediyoruz. Görüfl ve önerilerinizi iletmek için bizimle temasa geçmekten çekinmeyin. Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni 3 POLIO’DA SON PERDE mel takibi, bölgesel sertifikasyon ve küresel eradikasyon giriflimi için temel bir araçt›r. Polioya yakalanm›fl her çocu¤un yerini göstererek, orada derhal afl›lama aktivitelerinin bafllamas›n› sa¤lar” demifltir. Merkezi ve Do¤u Avrupa Bölgesi Direktörü Philip O’Brien ise “Avrupa’da ve baflka yerlerde, savafl bölgeleri de dahil inan›lmaz kötü koflullarda yaflayan çocuklara ulaflmak için büyük çaba gösterdik. Bu büyük gayret, ki bugün Avrupa sertifikasyonu ile ödüllendirilmifltir, her yerde tüm çocuklara polio afl›s› ile ulafl›lana kadar devam etmelidir” demifltir. Kontrolerin sürdürülmesi, halen devam eden yay›l›m tehlikesine karfl› önemli bir koruyucudur. 21 Haziran 2002 de Kopenhagta toplanan Dünya Sa¤l›k Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesel Sertifikasyon Komitesi taraf›ndan Avrupan›n Poliodan ar›nd›r›ld›¤› resmen ilan edildi. Bu tarihi kararla, bölgedeki elli bir üye ülkede yaflayan sekizyüz yetmifl milyon insan için yeni biny›l›n en önemli halk sa¤l›¤› ad›m› at›lm›flt›r. DSÖ Bölge Direktörü Marc Danzon “Bu, Polionun dünyada yok edilmesi ile ilgili çok önemli bir baflar›d›r. Bugün gelinen nokta her bir üye ülkenin konuya önem vermesi ve iflbirli¤i, sahadaki sa¤l›k çal›flanlar›n›n üstün gayretleri ve DSÖ ile iflbirli¤indeki uluslararas› partnerlerin deste¤i sayesinde olmufltur” demifltir. Üç y›l› aflan bir süredir Avrupa bölgesinde yerli Polio vakas› görülmemekteydi. Avrupa’n›n son yerli vahfli polio vakas› 1998 y›l›nda Türkiye’nin do¤usunda görülmüfltü. ‹ki yafl›nda afl›lanmam›fl bir erkek çocu¤u virüs nedeniyle felç olmufltu. Eradikasyon Poliodan ar›nm›fl Avrupa’ya giden yol 1998 de, Dünya Sa¤l›k Asemblesi’nden gelen Polionun eradike edilmesi ça¤r›s› ile bafllad›. DSÖ’nün önderli¤inde, Uluslararas› Rotary Klüpleri, ABD Hastal›k Kontrol ve Koruma Merkezi ve UNICEF dünyadan bu hastal›¤› kald›rmak için ittifak oluflturdular. Ulusal afl›lama kampanyalar›n›n beklenin üstünde gerçekleflen koordinasyonu, Avrupadaki baflar›y› getirdi. Befl 4 yafl›n alt›nda altm›fl milyon çocuk 19951998 y›llar› aras›nda, her y›l ekstra iki doz polio afl›s› ald›lar. 1997 den itibaren bu ülkelerin yüksek riskli bölgelerinde özel olarak ev ev dolafl›larak çocuklar gruplar halinde afl›land›lar. Yüksek riskli ülkelerde ek afl›lama aktiviteleri 2002 y›l›nda da devam etmektedir. Birbirine komflu ülkelerde afl›lama günlerinin ayn› zamana getirilmesi, küresel Polio eradikasyonu için model oluflturmufltur. Sertifikasyon Uluslararas› halk sa¤l›¤› uzmanlar›ndan oluflan Bölgesel Sertifikasyon Komitesi, 1996 y›l›ndan itibaren resmi olarak Polio dan Ar›nma Sertifikasyon ifllemlerini bafllatm›flt›. Sertifikasyon ilan edilmeden önce Komite, ulusal sertifikasyon komitelerinden gelen kontrol verileri ve di¤er kan›tlar› incelemek zorunda idi. Ayr›ca tüm ülkelerin Sa¤l›k Bakanl›klar›ndan afl›lama ve sürveyans aktivitelerine devam sözü al›nd›. ABD Hastal›k Kontrol ve Koruma Merkezi Baflkan›, David Fleming “Akut Flask Paralizinin mükem- Türkiyede polio eradikasyon aktiviteleri 1989 da bafllam›flt›r. Virüs dolafl›m›n› durdurmak için 1995’ten beri her y›l Ulusal Afl›lama günleri ile 6.5 milyon çocuk afl›lanmaktad›r. Ani geliflen felç ile sa¤l›k kurulufllar›na baflvuran onbefl yafl›ndan küçük tüm çocuklar Sa¤l›k Bakanl›¤›na rapor edilerek yak›ndan izlenmekte, klinik ve laboratuar olarak felç nedeninin polio virüsü olup olmad›¤› araflt›r›lmaktad›r. Kas›m 1998 den beri hiçbir vakada polio virüsü saptanmam›flt›r. DSÖ AVRUPA BÖLGES‹ ÜYE ÜLKELER Almanya; Andorra; Arnavutluk; Avusturya; Azerbaycan; Belarus; Belçika; Bosna Hersek; Bulgaristan; Çek Cumhuriyeti; Danimarka; Ermenistan; Estonya; Finlandiya; Fransa; Gürcistan; Hirvatistan; Hollanda; ‹ngiltere; ‹rlanda; ‹spanya; ‹srail; ‹sveç; ‹sviçre; ‹talya; ‹zlanda; Kazakistan; K›rg›zistan; Letonya; Litvanya; Lüksemburg; Macaristan; Makedonya; Malta; Moldova; Monako; Norveç; Özbekistan; Polonya; Romanya; Rusya; San Marino; Slovakya; Slovenya; Tacikistan; Türkiye; Türkmenistan; Ukrayna; Yugoslavya; Yunanistan; Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni OKULA DÖNÜfi Art›k yaz bitti ve çocuklar okullar›na dönüyorlar. 16 Eylül 2002’de Türkiye’de 16 milyon çocuk okula döndü. Ne var ki ülkede halen okula gitmeyen çok say›da çocuk var ve bunlar›n ço¤unlu¤u k›z çocuklard›r. Ekonomik güçlükler ve k›z çocu¤un e¤itimini önemsiz sayan geleneksel görüfller bu durumu yaratan bafll›ca nedenler aras›ndad›r. Milli E¤itim Bakanl›¤› Araflt›rma, Planlama ve Koordinasyon Dairesi’nin verdi¤i son rakamlara göre Türkiye’de kad›nlar›n okullaflma oran› %85.4’tür. Bu y›l ‘Çocuklar için Evet Deyin’ kampanyas› çerçevesinde tüm dünyada 95 milyonu aflk›n imza topland› ve ard›ndan bu imzalar ‘Çocuklara Uygun Bir Dünya Yaratma’ yönündeki genel iste¤in bir göstergesi olarak BM’nin 2002 y›l› Özel Çocuk Oturumu’na sunuldu. Bu kampanyada Türkiye’den toplanan imzalar 16 milyonu buldu — ülke nüfusu ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda en fazla imza Türkiye’den toplanm›flt›r. Bu da, söz konusu kampanyan›n amaçlar›n›n Türkiye’de ne ölçüde benimsendi¤ini göstermektedir. Özel Oturum vesilesiyle bir araya gelen dünya liderleri, ‘Çocuklara Uygun bir Dünya’ yaratma kararl›l›klar›n› bir kez daha dile getirdiler. Kampanya çerçevesinde dile getirilen 10 temel ilke içinden ‘Bütün Çocuklar›n E¤itim Görmesi’ gerek dünyada gerekse Türkiye’de küresel ölçekte birinci öncelik tafl›yan hedef olarak belirlenmifltir. Bu gerçekten hareketle, e¤itime tüm dünyada her zamankinden daha fazla önem verildi¤i sonucuna rahatl›kla varabiliriz. E¤itimin, insani geliflme, yoksullu¤un azalt›lmas› ve bar›fl›n tesisi aç›lar›ndan kilit önem tafl›d›¤› herkesçe kabul edilmektedir. Ne var ki, bugün bile milyonlarca çocuk kaliteli e¤itim olanaklar›ndan yoksundur. Dolay›s›yla, bu konudaki kararl›l›¤›n somut biçimde kan›tlanmas› gerekmektedir. UNICEF’in çabalar› ise, bütün çocuklar›n e¤itim görme hakk›n›n yaflama geçirilmesine ve okula giden herkesin kendi potansiyelini eksiksiz olarak gerçeklefltirme f›rsat›na sahip olmas›na yöneliktir. UNICEF Türkiye Temsilcisi Edmond McLoughney bu konuda flöyle demektedir: “UNICEF için k›z çocuklar›n e¤itimi birinci önceliktir. Amac›m›z, bütün çocuklara kaliteli e¤itim sa¤lanmas›d›r ve inan›yoruz ki k›z çocuklara önem vermek bu amaca ulaflmada en iyi yoldur”. K›z çocuklar›n e¤itim görmeleri, k›zlara yönelik do¤rudan yararlar›n d›fl›nda çok daha kapsaml› baflka yararlar da sa¤lamaktad›r: gören kad›nlar yaflamda daha • E¤itim fazla f›rsat ve seçenek yakalamaktad›r. Gerek ailede gerekse içinde bulunduklar› topluluklarda sözlerini daha fazla dinletebilmekte, ekonomik, siyasal ve sosyal alanlardaki karar süreçlerine daha fazla kat›labilmektedirler. Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni görmüfl k›zlar, kendi tercih• E¤itim leriyle, daha geç yafllarda evlenmekte ve çocuk yapmaktad›rlar. gören bir k›z›n ifl bulma ve aile • E¤itim bütçesine katk›da bulunma flans› daha fazlad›r. Bu da kiflilerin ve hanelerin kazançlar›n› art›rmakta, ekonomik geliflmeyi canland›rmaktad›r. görmüfl annelerin, k›z olsun • E¤itim erkek olsun bütün çocuklar›n› okula gönderme e¤ilimleri daha fazlad›r. görmüfl anneler daha az ve • E¤itim sa¤l›kl› çocuk yapmakta, kad›nlar›n e¤itim düzeyi yükseldikçe çocuk ölüm oranlar› azalmaktad›r. gören kad›nlar›n gebelik • E¤itim dönemleri de daha sa¤l›kl› geçmekte, bu da anne ölümlerini azaltmaktad›r. UNICEF’in deneyimleri, k›z çocuklar›n bu anlamda odak olarak al›nmalar›n›n, erkek çocuklara da en az k›z çocuklara oldu¤u kadar yarar sa¤lad›¤›n› göstermektedir. Bütün ana babalara bu konuda hemen harekete geçme ça¤r›s› yapan McLoughney flöyle demektedir: “Anneler, babalar, ö¤retmenler, imamlar, siyasetçiler ve her düzeyden yetkili kifliler olarak k›z çocuklar›n okula kaydolup zorunlu e¤itim süresini tamamlamalar›n› sa¤lamak hepimizin sorumlulu¤u alt›nda olan bir ifltir”. 5 TALEP ÜZER‹NE YARDIM E¤itim, sa¤l›k, su ve sanitasyon gibi temel sosyal hizmetlere eriflim, dünyan›n neresinde olurlarsa olsunlar bütün çocuklar›n gerek bar›fl gerekse savafl zamanlar›nda gözetilmesi gereken temel hakk›d›r. Bu ilke, UNICEF’in çocuk haklar›n›n korunmas›yla ilgili uluslararas› görevinin merkezinde yer al›r. Nitekim, UNICEF’in dünyan›n bütün ülkelerinde yapt›¤› yard›mlar, çocuklar›n gerekli hizmetleri almalar›n› sa¤layarak bu ilkeyi daha da pekifltirmektedir. UNICEF’in 2001 y›l› içinde tüm dünyada bu kapsamda yapt›¤› yard›mlar›n tutar› daha önce görülmemifl bir düzeye, 596 milyon dolara ulaflm›flt›r. UNICEF’in yard›mlar›yla ilgili tedarik ve yard›m ifllemleriyle u¤raflan Tedarik Bölümü (TB), Birleflmifl Milletler sistemi içindeki en genifl, teknik aç›dan da en ileri birimlerden biridir. UNICEF’in bu ifllemleri Kopenhag’daki ilgili merkezden, New York’taki UNICEF merkezinden ve Ankara ile Pretoria’da bulunan Bölgesel Tedarik Merkezlerinden (BTM) yürütülmektedir. UNICEF, gerekli esnekli¤i sa¤lamak ve ihtiyaçlara mümkün olan en k›sa sürede yan›t verebilmek amac›yla tedarik ifllemlerinin desantralizasyonunu sürdürmekte, bu iflleri ülke ofislerine aktarmaktad›r. Bu yönelimin sonucunda bugün tedarik ifllemlerinde en üst s›rada yer alan 20 ülkeden sekizi ayn› zamanda UNICEF’in çocuklara yönelik programlar› destekledi¤i ülkelerdir. ‹fllemler s›ras›nda yüksek kalite standartlar› gözetilmekte, sonuçta bu ifllemlerden ilgili ülkelerde üretim ve istihdam art›fl› gibi ek yararlar da sa¤lanmaktad›r. Ülke ofisleri, tutar› 50.000 dolar› aflmamak kofluluyla, ilgili bölümün müdüründen önceden yetki almaks›z›n örne¤in su ve sanitasyon donan›m›, enformasyon teknolojisi, büro ve e¤itim, bask› malzemelerini sat›n alabilmektedir. Buna karfl›l›k, daha fazla bütçe gerektiren mal ve hizmetlerin tedarikinde TB ve BTM’lere baflvurmak gerekmektedir. Ankara’daki BTM’nin tedarik etkinlikleri 2001 y›l› içinde daha da genifllemifl, bu çerçevede Orta Do¤u ve Asya ülkelerindeki UNICEF ofislerine çeflitli malzemeler 6 sa¤lanm›flt›r. Ankara BTM taraf›ndan sa¤lanan malzemelerin tutar› 15 milyon dolara ulaflm›flt›r. G›da Karfl›l›¤› Petrol Program› Geçti¤imiz y›l Ankara’daki BTM etkinliklerinin büyük bölümü G›da Karfl›l›¤› Petrol Program›na (GKPP) odaklanm›flt›r. GKPP çerçevesindeki uygulama, halen sürmekte olan yapt›r›mlar karfl›s›nda “Irak halk›n›n insani gereksinimlerinin karfl›lanmas›n› sa¤layacak geçici bir önlem” olarak gelifltirilmifltir. UNICEF’in Irak’taki etkinliklerinin güçlü yanlar› aras›nda, sa¤l›kl› çal›flma ve araflt›rmalar yürütüp bunlar›n sonuçlar›n› yayma yetene¤i, kapasite inflas› ile de¤iflen ya da yeni ortaya ç›kan gereksinimlere yan›t verebilecek esneklik yer almaktad›r. Ankara’daki BTM’nin, bu gereksinimlerin karfl›lanmas›nda yaflamsal önemde bir rolü vard›r. BM ile Irak Hükümeti aras›nda 1996 y›l›nda imzalanan Mutabakat Zapt› (MZ) uyar›nca GKPP afla¤›da belirtilen alanlarda çeflitli giriflimlerde bulunmakta ve bunlar› izlemektedir: • Su ve Sanitasyon; • ‹lk Ö¤retim; • Beslenme; • Temel sa¤l›k Hizmetleri; Korunma Gereksinimi Olan • Özel Çocuklar. Geçti¤imiz y›l bu program çerçevesinde Ankara’daki BTM taraf›ndan sa¤lanan malzemelerin tutar› 10.5 milyon dolard›r. Afganistan’da Okula Dönüfl Yirmi y›l süren savafl ve bunu izleyen üç y›ll›k kurakl›¤›n ard›ndan Afgan halk› 2001 Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni y›l› sonunda bu kez sert bir k›fl›n, daha ileri boyutlar alabilecek askeri giriflimlerin y›k›c› etkilerinin tehdidini hissetmeye bafllam›flt›. Güç durumdaki bu ülkeye acil durum yard›m› sa¤lamak üzere ilk harekete geçen BM kurulufllar›ndan biri de UNICEF idi. UNICEF yard›mlar› bafllarda özellikle güç durumda olan kad›nlara ve çocuklara yöneliyordu. Ankara’daki BTM, yaklaflan k›fl›n evlerinden barklar›ndan olmufl insanlar üzerinde a¤›r etkileri olabilece¤ini önceden kestirerek alt› hafta gibi k›sa bir sürede 7.500 yar› k›fll›k çad›r temin etti. Bu çerçevede gene Türkiye’den sa¤lanan di¤er yard›m malzemeleri aras›nda yüksek kalori içeren 180 ton bisküvi, yemek piflirme malzemeleri, k›fll›k ayakkab› ve ceket, battaniye, okul çantalar› ve jeneratörler yer al›yordu. Ankara BTM, Afganistan’daki yeni yönetimin bafllatt›¤› ‘Okula Dönüfl’ (OD) kampanyas› için yard›mlar›n› sürdürmektedir. Bu yard›mlar, müfredat›n ve e¤itimin yap›s›n›n sil bafltan düzenlenmesini de içermektedir. Afganistan’da çok a¤›r geçen k›fl mevsimi nedeniyle okul y›l› geleneksel olarak baharda bafllamaktad›r. 2002 y›l› bafllar›n- da, kitap, karatahta, kalem, defter, ö¤retim malzemeleri ve geçici s›n›f olarak kullan›lacak çad›rlar dahil olmak üzere bu ülkeye 7.000 tonun üzerinde malzeme yard›m› yap›lm›fl, bu malzemeler ülkede bulunan neredeyse her okula ulaflt›r›lm›flt›r. Okullar aç›ld›¤›nda, ülkedeki 3.000 okulun % 93’ü bu malzemelerden yararlanabilmifltir. Bu yard›m, UNICEF’in e¤itim yard›mlar› alan›nda bugüne dek gerçeklefltirdi¤i en kapsaml› lojistik destek niteli¤indedir. Afganistan’da 1.5 ile 2 milyon aras› çocuk okula dönmüfltür. Bu çocuklardan birço¤u, alt› y›l sonra ilk kez düzgün bir s›n›f görüyordu. Okula Dönüfl kampanyas› flimdi ikinci aflamas›na geçmifl, sa¤lanan yard›mlar›n de¤eri de 3.8 milyon dolara ulaflm›flt›r. Kampanyan›n üçüncü aflamas› da, okul çanta ve malzemelerinin Kabul’daki merkez arac›l›¤›yla okullara ulaflt›r›lmas› iflleminin gerçeklefltirilmifl olaca¤› 2003 y›l› Mart ay› sonunda tamamlanacakt›r. Ankara BTM taraf›ndan Afganistan’a geçti¤imiz y›l sa¤lanan acil durum yard›mlar›n›n de¤eri 3.5 milyon dolar› bulmufltur. Türkiye’de Ankara BTM, Sa¤l›k Bakanl›¤›’na t›bbi malzemeler ve afl›lar sa¤lamak üzere Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile sürekli iflbirli¤i içindedir. Ankara BTM taraf›ndan tedarik edilen bütün malzemeler ülkede üretilmekte oldu¤undan, Türkiye’deki ticari kurulufl ve firmalar›n UNICEF’in tedarik ifllemlerinde uygulad›¤› usul ve ifllemleri kavramalar› için çaba harcanm›flt›r. Bu çabalar sonucunda, e¤itim ve inflaat malzemeleri alan›nda ifl yapan pek çok yeni kurulufl nitelikli tedarikçiler listesinde yer alm›flt›r. Türkiye’nin, rekabetçi kapasite tafl›yan imalat sektörü, yerleflik lojistik altyap›s› ve ülkenin üç k›tan›n kavfla¤›ndaki co¤rafi konumu ile, UNICEF için avantaj› bir tedarik ve teslim merkezi olma özelli¤ini sürdürece¤i umulmaktad›r. Sakarya ilindeki çocuklar, 1999 y›l› Kas›m ay›nda meydana gelen ikinci Marmara depreminin ard›ndan yard›m malzemelerinin da¤›t›lmas›na yard›mc› oluyorlar. Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni 7 B‹RAZ TUZ KATIN Normal tuz yerine, iyotlu tuz kullan›m› tat veya görünüm aç›s›ndan hiç bir fark tafl›mad›¤› halde çocuk ve yetiflkinlerin bu hayati unsuru almalar›n›n en etkili yoludur. (Haydar tabiki UNICEF tüm taba¤› kendi kendine bitirmeni savunmuyor!) Bir çay kafl›¤› iyot, bir insan›n yaflam boyu iyot gereksinimini karfl›lamaya yeterlidir. Ancak, iyodun insan gelifliminin kritik evrelerindeki eksikli¤i, bugün de dünyada zihinsel gerili¤e yol açan en önemli neden durumundad›r. ‹yot yetersizli¤i çocukta ö¤renme güçlüklerine yol açmakta - bu maddenin biraz eksik olmas› durumunda bile zihinsel geliflimde %10’luk bir olumsuz etki ortaya ç›kmaktad›r — ard›ndan bu yetersizlik yetiflkinlik dönemine de damgas›n› vurarak insan›n etkin biçimde çal›flmas›n› engellemektedir. ‹nsan bedeni iyot depolayamad›¤›ndan, bu maddenin az miktarlarda, ama düzenli olarak al›nmas› gerekir. Bu gereksinim, hayvan ürünlerinden, sebze ve meyvelerden al›nabilir. ‹yot toprakta bulundu¤undan, bu maddenin toprakta eksik oldu¤u yerlerde yetiflen ürünlerle beslenen kiflilerde iyot yetersizli¤i bozukluklar› (‹YH) görülebilir. ‹YH sorununun çözümü hem kolay, hem de masrafs›zd›r: al›nan besinlerin iyotla güçlendirilmesi. Tuz, tüm dünyadaki insanlar›n düzenli olarak kulland›klar› bir madde oldu¤undan, kullan›lan tuzun iyotlanmas›, bu alanda hayli baflar›l› ve sürekli bir müdahale olarak öne ç›km›flt›r. Özel olarak iyot kat›lm›fl tuzun, gerek görünüfl gerekse tat bak›m›ndan normal tuzdan hiçbir fark› yoktur. Ayr›ca, tuz iyotlamas› için gereken teknoloji de basittir ve maliyeti düflüktür. Sonuçta tuz iyotlamas› ve iyotlu tuz kullan›m›, insanlar› sa¤l›kl› k›lmak için gerekli iyodun al›nmas›n› sa¤layacak, uzun vadeli ve sürdürülebilir tek çözümdür. 8 Zorunlu Tuz ‹yotlamas› ‹yot Yetersizli¤i Bozukluklar› ve Tuz ‹yotlamas› Program› Türkiye’de 1994 y›l›nda Sa¤l›k Bakanl›¤› ve UNICEF Temsilcili¤i iflbirli¤i ile bafllat›lm›flt›r. Bu program›n hedefleri flöyle belirlenmifltir: y›l›na kadar çocuklar aras›n• 2005 daki ‹YH’nin ortadan kald›r›lmas›; yetiflkinler aras›ndaki ‹YH’nin ise üçte bir oran›nda azalt›lmas›; üretilen ve tüketilen sofra tuzu• ülkede nun iyotlanmas›n› sa¤lamak üzere tuz üreticileriyle iflbirli¤i yap›lmas›; bu konuda bilgilendirilmesi ve • halk›n e¤itilmesi; içindeki iyodun üretim ve tüketim • tuz s›ras›nda muhafaza edilmesi; yönelik aktif bir izleme • programa sistemi gelifltirilmesi. Tuzun iyotlanmas› Türkiye’de 1998 y›l›ndan bu yana yasal zorunluluk haline gelmifltir. Ne var ki, piyasada bulunan iyotlu tuz miktar› hakk›nda elde bilgi olsa bile, bu tuzun ülkeye nas›l da¤›ld›¤› hakk›nda bilgi olmad›¤›ndan ve kullan›m da kiflilerin a¤›z tad›na göre de¤iflti¤inden, fiili kullan›m hakk›nda veri yoktur. ‹yotlu Tuzu Kim Kullan›yor? Sa¤l›k Bakanl›¤› AÇS/AP Genel Müdürlü¤ü ve ODTÜ, UNICEF’le birlikte Türkiye ölçe¤inde bir ‘Hanehalk› ‹yotlu Tuz Tüketimi Araflt›rmas›’ gerçeklefltirmifltir. Bu araflt›rman›n amac›, ülkeyi temsil edecek örneklem gruplar›ndan hareketle, toplumun de¤iflik katmanlar›n›n iyotlu tuz kullan›m al›flkanl›klar›n› belirlemekti. Bu araflt›rmayla gerekti¤i gibi iyotlanm›fl tuz piyasada her zaman böyle bir etiketle sat›lmad›¤›ndan ve s›radan tuza zaman zaman yanl›fl biçimde iyotlu tuz dendi¤inden, aileler taraf›ndan kullan›lan sofra tuzunun kontrolü amaçlanm›flt›r. Bu testlerden al›nan sonuçlar, Tuz ‹yotlamas› Program›n›n baflar›l› oldu¤una iflaret etmektedir. ODTÜ araflt›rmas›nca kapsanan hanelerden %64’ü iyotlu tuz kullanmaktad›r. ‹yotlu kuz kullanan hanelerin oran› kentsel yerleflimlerde %70 civar›nda iken, k›rsal alanlarda bunun yar›s› kadard›r. Genellikle, kullan›m en çok 34 y›l ve bir kaç ay aras›nda farkl›l›k göstermektidir. Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni Konu bölgesel bazda al›nd›¤›nda, sistemin zamana yay›lmas›n›n önemli bir etmen oldu¤u görülmektedir. ‹yotlu tuz kullan›m›n›n %77 ile en yüksek oldu¤u Marmara Bölgesi’nde sistem de uzun süredir ifllerliktedir; ayn› sistemin görece daha k›sa süre için devrede oldu¤u güneydo¤u illerinde ise iyotlu tuz kullanan hane oran› Marmara bölgesindekinin yar›s›na bile ulaflamamaktad›r. Bir di¤er etmen ise da¤›t›md›r: Örne¤in ülkenin kuzeybat›s›ndaki K›rklareli ilinde hanelerin %96’s› iyotlu tuz kullan›rken, Ad›yaman’daki örneklemde iyotlu tuz kullanan hane oran› yaln›zca %6’d›r ve aradaki fark çok önemlidir. E¤itimin pay›: Örneklemdeki hanelere neden iyotlu tuz kulland›klar› soruldu¤unda, yan›t verenlerin %30’u bunun genel olarak daha sa¤l›kl› oldu¤unu belirtmifl, %25’i özel olarak guatra at›fta bulunmufl, %14’lük bir bölüm ise herhangi bir yan›t verememifltir. ‹yotlu tuz kullanmayanlarda ise, bunlar›n %36’s› iyotlu tuzun neye yarad›¤›n› bilmemekte, %24’ü bu tuzu daha pahal› bulmakta, %18’i de bunun bir yarar› olmayaca¤›n› düflünmektedir. ‹yotlu tuz kullanmayan hanelerin yar›s›ndan fazlas›n›n, iyotlu tuzun yarar›n› hiç bilmedi¤i ya da bu konuda yeterince bilgilendirilmedi¤i ortaya ç›kmaktad›r. Tüketim Kal›plar› Beslenme al›flkanl›klar› ve yemek haz›rlama biçimlerine iliflkin net bir bilgi, insanlar› daha çok iyotlu tuz kullanmaya teflvik edebilir. Tuz, beslenme zincirinin daha ilk halkalar›nda devreye giren bir maddedir ve kullan›lan tuzun türü d›fl›nda miktar› da hayvanc›l›¤›n gerek geleneksel gerekse modern yöntemleri taraf›ndan belirlenmektedir. Türkiye gibi genifl bir ülke söz konusu oldu¤unda, mutfak ve yemek kültürünün bir yöreden di¤erine de¤iflti¤ini de göz önüne almak gerekir. ‹malatç›lar taraf›ndan kullan›lan tuzun niteli¤ini ve miktar›n› belirlemek görece kolay olsa bile, yayg›n olarak evlerde haz›rlanan turflu, domates salças› ve ekmek gibi besin maddeleri için ayn› fley söylenemez. Bununla birlikte, hanelerin ço¤unlu¤unun, bu tür maddelerin haz›rlanmas›nda iyotsuz tuz kulland›klar› hemen hemen kesindir. Kiflisel tercihler ve sa¤lanacak yararlarla ilgili bilgilerin analizi, bize kimlerin iyotlu tuz kullan›m› için daha fazla teflvik edilmesi gerekti¤ini de gösterecektir. 20 ile 64 ‹YOT YETERS‹ZL‹⁄‹ HASTALIKLARI ‹nsanlar, özellikle de ana rahmindeki cenin ve küçük çocuklar, tiroit hormonlar›n›n geliflimi için iyoda gereksinim duyarlar. Eser miktarda bulunmas› gereken bu eleman›n küçük bir eksikli¤i bile hormon geliflimini etkileyecek, bu da vücuttaki çeflitli sistemlerin ifllevlerini ve geliflimini engelleyecektir. ‹yot yetersizli¤inin en a¤›r etkisi beyin geliflimi üzerindedir. RAH‹MDE Düflük, ölü do¤um, konjenital anomaliler, nörolojik kretenizm, miksödem kretenizm, psiko-motor eksiklikler, neonatal ölümlerde art›fl. ÇOCUKLUK VE ERGENL‹K DÖNEMLER‹NDE Ergenlik döneminde hipo-tiroit, zihinsel ifllevlerde bozukluk, zihinsel ve fiziksel geliflimde gerilik, akademik performansta düflüfl. YET‹fiK‹NL‹KTE Guatr ve bununla ilgili komplikasyonlar, hipo-tiroit, zihinsel ifllevlerde bozukluk. yafllar aras›nda olanlar›n %40’›ndan fazlas› iyotlu tuz kullanmaktad›r. Bu oran 40-64 yafl alt grubu söz konusu oldu¤unda, belki de sa¤l›k konular›na duyarl›l›k nedeniyle daha yüksektir. 65 yafl›ndan yukar› olanlar ise iyotlu tuz kullanmama aç›s›ndan en direngen grubu oluflturmaktad›r. Logo, iyotlu tuzun içeri¤ini ve faydalar›n› paketlemede vurgulamak için tasarlanm›flt›r. E¤itimle iyotlu tuz kullan›m› aras›nda güçlü bir do¤rusal iliflki vard›r: Bir insan›n e¤itim düzeyi ne kadar yüksekse, iyotlu tuz kullanma olas›l›¤› da o kadar fazlad›r. Bu arada, istihdam e¤itimle iliflkili oldu¤undan, çal›flan insanlar›n iyotlu tuz Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni kullanma olas›l›klar› da iflsizlere göre daha yüksektir. Bu, önemli bir konudur; çünkü, sorular› yan›tlayanlar›n önemli bir bölümü kad›nd›r ve kad›nlar da genellikle istihdam d›fl›d›r. Kulaktan Kula¤a ‹yotlu tuzun her yerde bulunabilmesine yönelik çabalarda üretim ve da¤›t›m konular› belirleyici önem tafl›maktad›r. Bunun ard›ndan, insanlar› iyot yetersizli¤inin a¤›r sonuçlar› ve iyotlu tuz kullan›m›n›n yararlar› konusunda e¤itilmelerine yönelik programlar önemlidir. Yap›lan alan araflt›rmalar› da aç›kça göstermektedir ki, iyotlu tuz kullan›m›n›n önemi anlat›ld›¤›nda insanlar gereklili¤i hemen kabullenmektedirler. ‹yotlu tuz kullanma gereklili¤inin kavranmas›, tüketicileri de sat›c›lardan bu tuzu istemeye yöneltecek, sonuçta üreticiler de iyotlu tuz imaline yöneleceklerdir. ‹lkokullarda bu konuda bafllat›lacak programlar da halk›n genel olarak duyarl›laflmas›na katk›da bulunacakt›r. Bu arada, okul ça¤›ndaki çocuklara g›da yard›mlar› yapan Sosyal Dayan›flma Vakf› ile yap›lacak iflbirli¤inin de olumlu sonuçlar verece¤i düflünülmektedir. Çocuklara, iyotlu tuz örneklerini evlerine götürmeleri söylenebilir; sorunun en fazla tehdit etti¤i kesim olan çocuklar ile anababalara ‹YH’nin tehlikeleri konusunda gerekli bilgiler verilebilir. 9 DESTE⁄‹N‹ZE GÜVENEB‹L‹R M‹Y‹Z? UNICEF Türkiye’de 1951 y›l›ndan bu yana faaliyet göstermektedir. UNICEF’in 1951 y›l›ndaki ilk etkinli¤i okullara ücretsiz süt da¤›t›m›yd›. UNICEF’in Çocuk Haklar› Sözleflmesi çerçevesindeki etkinlikleri zamanla çocuk yaflatma, gelifltirme ve koruma çal›flmalar›n› kapsayan daha bütüncül bir yaklafl›ma oturmufltur. UNICEF, çocuklara yarar sa¤lamak üzere gelifltirilen projelerin ve hizmetlerin bu kesimin bir bütün olarak her tür gereksinimini karfl›lamas› ve çocuklar›n yaflama, büyüme, psiko-sosyal ve biliflsel aç›lardan geliflmelerinin birbirine ba¤›ml› oldu¤u gerçe¤inin gözetilmesi için TC Hükümeti ile birlikte çaba göstermektedir. Son on y›l içinde Türkiye’de çocuk sa¤l›¤› ve geliflimi alan›nda önemli baflar›lar kazan›lm›flt›r: ve bebek ölüm oranlar›nda • Anne önemli azalmalar gerçekleflmifl. • Çocuk iflçili¤i %50 oran›nda azalm›fl. temel e¤itimin 5 y›ldan 8 y›la • Zorunlu ç›kar›lmas› üzerine bu uygulaman›n ilk y›l›nda okul kay›tlar› %30 artm›fl. felci vakas›na hiç rastlanma• Çocuk yan üç y›l›n ard›ndan Türkiye ‘çocuk felcinden ar›nm›fl ülke’ statüsü kazanm›flt›r. Ortadaki görev, bu ilerlemeye süreklilik kazand›r›lmas› da daha ötelere geçilmesidir. Geliflmelerinin her döneminde çocuklar için en iyisini sa¤lamaya kararl›y›z. Afla¤›da, henüz finansman› sa¤lanamam›fl alt› projemiz özetlenmektedir. UNICEF, Türkiye’de yaflayan bütün çocuklar›n temel haklar›n›n güvence alt›na al›nmas› aç›s›ndan, yaln›zca Hükümetlerin ve UNICEF Milli Komitelerinin de¤il, özel kiflilerin ve kurulufllar›n deste¤ine de ihtiyaç duymaktad›r. Ba¤›fllar›n nas›l yap›laca¤›, arka sayfadaki UNICEF Ba¤›slar› bölümünde aç›klanmaktad›r. A‹LE VE ÇOCUK E⁄‹T‹M‹ PROGRAMI Her çocu¤un sahip oldu¤u tüm potansiyeli gerçeklefltirmesini sa¤lamak Çocuk bak›m›nda etkili ve yerinde uygulamalar, bir çocu¤un sa¤l›kl› geliflimi aç›s›ndan büyük önem tafl›maktad›r. Ancak geliflmesi evde, mahallede ve okulunda güvence alt›na al›nan bir çocuk fiziksel anlamda sa¤l›kl›, sosyal ve zihinsel anlamda uyan›k olabilir. Genel e¤itim, çocuk bak›m hizmetlerinin örne¤in esenlik, sa¤l›k, e¤itim ve sosyal güvenlik gibi sektörel bazda verilmesi yönündedir. Ancak, hizmetlerdeki boflluklar›n giderilmesi, tekrarlardan kaç›n›lmas› ve kaynaklar›n azamilefltirilmesi isteniyorsa, bu sektörler aras›nda bir iflbirli¤ine gidilmesi gerekir. Toplam maliyet US$1,100,000 BA⁄IfiIKLAMA PROGRAMI Her çocu¤u hastal›klara karfl› korunma Türkiye’de verem, difteri, bo¤maca, tetanos, Hepatit B ve k›zam›k afl›lama, oranlar›, bölge ortalamalar›n›n alt›ndad›r. Çocuklar için ölümcül olabilecek bu hastal›klardan her birinin afl›yla önlenmesi mümkündür. Program›n amac›, 1 yafl›n alt›ndaki bebeklerin %90’›n›n afl›lanmas› ve tüm dünyada çocuk ölümlerinin bafll›ca sorumlusu durumunda olan k›zam›¤›n ortadan kald›r›lmas›d›r. Sa¤l›k alan›ndaki di¤er bütün müdahalelerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda, k›zam›k ba¤›fl›klamas› etkin olup çok say›da çocu¤un yaflam›n› kurtarmaktad›r. Türkiye bugün çocuk felcinden ar›nm›fl bir ülke oldu¤u halde, komflu ülkelerden gelebilecek virüs potansiyel bir tehlike oluflturdu¤undan, bu hastal›¤a karfl› afl›lar›n sürdürülmesi gerekmektedir. Toplam maliyet US$5,495,000 10 Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni ANNE SÜTÜYLE BESLEME Her çocuk için yaflama en iyi bafllang›ç Çocuklar›n anne sütüyle beslenmeleri, bebek ölümlerinin önlenmesi aç›s›ndan en etkili yollardan biridir ve anne sütüyle beslemeye do¤umdan hemen sonra bafllanmal›d›r. Anne sütü bütün besinleri içeren en mükemmel besindir, özellikle do¤umu izleyen ilk alt› ayda bebe¤i ishal ve akut solunum yolu enfeksyonlar›ndan (her ikiside bafll›ca bebek ölümlerinin aras›ndad›r) korumakta, ba¤›fl›kl›k sistemini uyarmaktad›r. Anne sütünün içerdi¤i sa¤l›¤a yararl› yüzlerce antikor enzim bebe¤i çocukluk dönemi alerjilerine, kanserlere, sindirim sistemi bozukluklar›na, zatürreye, ast›ma, flekere ve iflitme duyusunu zedeleyebilecek enfeksiyonlara karfl› korumaktad›r. Anne sütüyle beslenen çocuklar›n zeka düzeyleri de daha yüksek olmaktad›r. Ayr›ca, anne sütünün sinir sistemi geliflimini teflvik etti¤i de çeflitli çal›flmalarla kan›tlanm›flt›r. Toplam maliyet US$750,000 KIZ ÇOCUKLARIN E⁄‹T‹M‹ ‹Ç‹N TANITIM-SAVUNU KAMPANYASI SOKAKLARDA YAfiAYAN VE/YA DA ÇALIfiAN ÇOCUKLARIN KORUNMASI Herkes için e¤itimin Bütün çocuklar›n haklar›n›n korunmas› Türkiye’de e¤itim alan›ndaki toplumsal cinsiyet eflitsizlikleri ülkenin özellikle do¤u ve güneydo¤u bölgelerinde önemli ölçülerdedir. Ciddi ekonomik güçlükler içinde yaflayan birçok aile, çocu¤unun çal›flarak eve getirece¤i paraya gereksinim duymaktad›r. Ailede anne ve baban›n ikisinin birden çal›flt›¤› durumlarda, baflta daha büyükler olmak üzere en baflta k›z çocuklara evde küçük kardefllerine bakma görevi verilmektedir. K›z çocuklar›n e¤itimine geleneksel yaklafl›mlarla önem verilmemekte, birçok aile de ergenlik dönemi gelen k›z çocuklar›n› görece uzak yerlerde erkekk›z çocuklar›n birlikte devam ettikleri okullara göndermekte isteksiz davranmaktad›r. Bu projenin amac›, k›z çocuklar›n e¤itilmelerinin tafl›d›¤› önem konusunda bilinç ve duyarl›l›k gelifltirmek ve aileleri k›z çocuklar›n› okula göndermeleri için ikna etmektir. Üç y›ll›k uygulama maliyeti US$320,000 AC‹L DURUM VE DO⁄AL FELAKETLERE HAZIRLIK En önce çocuklar›n korunmas›n› sa¤lamak UNICEF’in Türkiye için gelifltirdi¤i ve gelifltirece¤i bu projelerin baflar›s› aç›s›ndan deste¤imiz yaflamsal önem tafl›maktad›r. Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni BU ETK‹NL‹KLER‹N, GEREKL‹ DESTE⁄‹N‹Z OLMAKSIZIN GERÇEKLEfiEMEYECE⁄‹N‹ LÜTFEN UNUTMAYIN UNICEF, Türkiye’de iflbirli¤i yapt›¤› di¤er kurulufllarla birlikte,bütün çocuklar için parlak bir gelecek haz›rlamaya kararl›d›r. Bunun için sa¤lanacak her kurufl bizim için son derece de¤erlidir ve UNICEF Türkiye Temsilcili¤i 21. yüzy›lda Türkiye’deki çocuklar›n karfl›laflt›klar› sorunlar› çözme misyonunda bu katk›lar›n da önemli bir pay› olaca¤›n› özellikle belirtmektedir. Türkiye, Avrupa’da y›ll›k do¤um say›s›n›n en fazla oldu¤u ülkedir. Dolay›s›yla, çocuklara temel sa¤l›k, esenlik ve e¤itim hizmetlerinin sa¤lanmas› son derece acil bir görevdir. Katk›lar›n›z, iflte bu görevin yerine getirilmesine yard›mc› olacakt›r. 11 Foto¤raf: Dr ‹rfan M›s›rl› 1950 y›l›ndan bu yana Türkiye’de Richter ölçe¤ine göre 7’den büyük 19 deprem meydana gelmifltir. 1999 y›l›nda Marmara bölgesinde meydana gelen depremin yol açt›¤› y›k›m, bu tür ola¤anüstü durumlarla bafl edebilecek, daha sonra ortaya ç›kacak etkileri hafifletecek sistemlere duyulan gereksinimi ortaya koymufltur. Acil Durum ‹daresi, bu tür ola¤anüstü durumlar›n yeniden olabilece¤i dikkate al›narak, felaket sonras› arama, kurtarma ve yard›m çal›flmalar›n›n etkili biçimde yönetilmesini ve eflgüdümünü sa¤layacak haz›rl›klar› yapmak üzere kurulmufltur. Projenin amac›, bir Acil Durum ve Do¤al Felaketlere Haz›rl›k Program›n›n gelifltirilmesine yönelik Hükümet çabalar›n› desteklemek ve bu çal›flmalar› temel almakt›r. Toplam maliyet US$1,100,000 Sokaklarda yaflayan ve/ya da çal›flan çocuklar olgusu, ekonomik yoksunlu¤un ötesinde bir içerik tafl›maktad›r. Sokakta yaflayan/çal›flan çocuklar›n say›s› son y›llarda belirgin biçimde artm›flt›r. Bu çocuklardan bir bölümü olumsuz koflullar›n yafland›¤› evlerinden kaçmakta, ama kendilerini daha da olumsuz ortamlarda bulmaktad›r. Sokaklarda çal›flan ya da çal›flmak zorunda kalan pek çok çocuk ailesiyle birlikte yaflamaktad›r. Hastal›klara, kötü beslenmeye, fiziksel ve cinsel istismara aç›kl›k, bu konumdaki çocuklar› bekleyen önemli risklerdir. Gene bu çocuklar›n önemli bir bölümü okullar›ndan ayr›lmakta, kimileri de yaflamlar›n› sürdürebilmek için suça yönelmektedir. Projenin amac› bu konumdaki çocuklar için güvenli bir ortam oluflturmak ve kendilerine toplumla yeniden bütünleflme becerileri kazand›rmakt›r. Toplam maliyet US$91,500 YEN‹ YAYINLAR TÜRK‹YE Copies of all the publications listed below may be obtained free of charge on Bu yay›nlar ücretsiz olarakTurkey, UNICEF Birlik Türkiye, Birlik Mahallesi 2. request from UNICEF Mahallesi No.11, 2.No.11, Cadde, Cadde, 06610 Çankaya, 06610 Çankaya, Ankara,Ankara, Turkey Türkiye adresinden temin edilebilir. Ba¤›fl Katalogu Türkiye’de henüz kaynak sa¤lanmam›fl UNICEF projelerinin k›sa tan›t›m›; ba¤›flta bulunacaklara bütçe gereksinimleri konusunda bilgiler; Biz, Çocuklar BM Genel Sekreteri Kofi A. Annan’›n dönem raporu 2005 YILI AMAÇLARI Ölüm Oran›n›n binde • Bebek 42.7’den binde 20’ye indirilmesi Ölüm Oran›n›n %50 • Anne oran›nda azalt›lmas› Anne Sütü ile beslenme • Sadece oran›n art›r›lmas› iyot yetersizli¤i • Çocuklarda hastal›klar›n›n ortadan kald›r›lmas› ve Çocuk E¤itimi • Aile Program›n›n (AÇEP) üç milyon aileyi kapsayacak biçimde geniflletilmesi sa¤l›k ve geliflme • Gençlerin koflullar›nda iyileflme sa¤lanmas› koruma gereksinimi olan • Özel çocuk oran›n›n azalt›lmas› ve kad›nlara yönelik • Çocuklara sosyal izleme ve planlama çal›flmalar›nda yerel kapasite gelifltirilmesi • Türk yasa ve mevzuat›n›n ÇHS/CEDAW’la uyumlu hale getirilmesi. • Sürdürülebilir ve karfl›l›kl› etkileflime dayal› bir Çocuk, Kad›n ve Gençlik Bilgi A¤› oluflturulmas› ve acil durumlarda ve • Afet sonras›nda çocuk ve kad›nlar›n ihtiyaçlar›na cevap verilmesi. Türkiye’nin Çocuklar› Türkiye hakk›nda genel bilgiler içeren bir yay›n: UNICEF ve di¤er çal›flma ortaklar›n›n temel sa¤l›k bak›m›, e¤itim ve çocuk haklar› alanlar›nda yapt›klar› çal›flmalarda kaydedilen mesafenin özeti. Evet Deyin, fiubat 2002 ‹lk say›da ‘Çocuklar için Evet Deyin’ Kampanyas› a¤›rl›kl› olarak ifllenmifltir. Evet Deyin, Bahar 2002 UNICEF Türkiye bülteninin Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu özel say›s›. Bültende, kad›n ve çocuklardan sorumlu Devlet Bakan› Say›n Hasan Gemici ile yap›lan bir röpörtaj da yer almaktad›r. Evet Deyin, Temmuz 2002 Üçüncü say›da BM Özel Oturumu, FIFA/UNICEF Mutabakat›, Türkiye Çocuk Haklar› Koalisyonu konular› ifllenmifltir. UNICEF BA⁄IfiLARI UNICEF, geçmiflte çal›flmalar›na kaynak ve mali destek sa¤layan tüm kifli ve kurulufllara teflekkürlerini iletmektedir. Özel olarak: ABD’deki CDÇ Merkezi, BM UNICEF Fonu, UNICEF Türkiye Ulusal Komitesi, UNICEF Birleflik Krall›k Komitesi, Avrupa Ekonomik Toplulu¤u, UNICEF Kanada Komitesi, Helenik Ulusal Komite, UNICEF ‹spanya Komitesi, UNICEF ‹talya Komitesi, UNICEF Hollanda Komitesi, UNICEF ‹sviçre Komitesi, UNICEF Fransa Komitesi, Hong Kong Ulusal Komitesi ve UNICEF Japonya Komitesi’ne teflekkürlerimizi sunar›z. UNICEF tüm dünyadaki çocuklar›n yaflamlar›n› korumak ve iyilefltirmek için çaba göstermektedir ve programlar›m›z›n baflar›s› hükümetlerin, sivil toplum kurulufllar›n, kurumlar›n ve tek tek kiflilerin iflbirli¤i ve deste¤ine ba¤l›d›r. Herhangi bir projeye ve programa vergiden düflülebilir ba¤›flta bulunmak için Ankara ya da ‹stanbul’daki UNICEF Milli Komitesi’ne baflvurabilirsiniz. Tercihinizi belirlemek için Ba¤›fl Katalogumuzu isteyebilirsiniz. (Yukar›daki Yeni Yay›nlar bölümüne bak›n›z). UNICEF Türkiye Temsilcili¤i: Telefon: Fax: E-posta: +90 (0) 312 454 1000 +90 (0) 312 496 1461 ankara@unicef.org UNICEF Türkiye Milli Komitesi: Ankara Telefon: +90 (0) 312 438 1745 +90 (0) 312 438 0077 +90 (0) 312 439 0250 unicef.natcom@unicefturk.org Fax: E-posta: UNICEF Türkiye Milli Komitesi: ‹stanbul Telefon: Fax: 12 +90 (0) 212 252 5222 +90 (0) 212 249 6686 +90 (0) 212 252 9727 Evet Deyin – üç ayl›k UNICEF Türkiye bülteni