Yaşasın Bilim Ve Aydınlanma (Darwin 200 Yaşında)
Transkript
Yaşasın Bilim Ve Aydınlanma (Darwin 200 Yaşında)
19 güncel Darwin 200 yafl›nda... Yaflas›n bilim ve ayd›nlanma “Geçen y›l üniversitelerde baflörtüsü yasa¤›n›n kald›r›lmas›ndan bu yana, Türk akademik çevrelerindeki en büyük kriz bu oldu. Geçen hafta, hükümet destekli bilimsel dergi Bilim ve Teknik‘in Mart say›s›n›n kapa¤›ndaki Charles Darwin portresi, tam bask›ya gidecekken dergiden ç›kart›ld›.” “Türkiye evrimi sansürlüyor.” “Türkiye’de yönetimdeki parti, bu son olaydan ders ç›kartmal›. Dini, bilim politikas›ndan uzak tutmal› ve bunu yapt›¤›n› da göstermeli.” Yukar›daki al›nt›lar Nature dergisinde 19 Mart 2009’da yay›nlanm›fl olan, afla¤›da çevirisini okuyaca¤›n›z yaz›dan. Yorum yapmadan sunuyoruz: Vol 458 | Issue no. 7236 | 19 March 2009 eçen y›l üniversitelerde baflörtüsü yasa¤›n›n G kald›r›lmas›ndan bu yana, Türk akademik çevrelerindeki en büyük kriz bu oldu. Geçen hafta, hükümet destekli bilimsel dergi Bilim ve Teknik‘in Mart say›s›n›n kapa¤›ndaki Charles Darwin portresi, tam bask›ya gidecekken dergiden ç›kart›ld›. Dergiyi basan Türkiye’nin ulusal bilimsel destek kurumu TÜB‹TAK, derginin editörü Çi¤dem Atakuman’› iflten ç›kard›. Bilim insanlar›, sansür uyguland›¤› iddias›yla, hakl› olarak aya¤a kalkt›lar ve protestolar sürmekte. Din ve felsefe tarihçisi olan devlet bakan› Mehmet Ayd›n, kapa¤›n bask›dan ç›kart›lmas›na iliflkin rahats›zl›¤›n› ifade etti - ama ayn› zamanda yang›na körükle giden flu yorumu yapt›: “Darwin’le nas›l bir kavgam›z olabilir ki? Adam ölmüfl zaten”. Ama ard›ndan, “(TÜB‹TAK) bilime hizmet etmifl olan herkesin görüfllerini yans›tmal›d›r; görüflleri yanl›fl olsa bile” diyerek açmaz› daha da derinlefltirmifltir. Darwin konusundaki engellemeyi, derginin yay›n kurulu üyesi olan TÜB‹TAK baflkan yard›mc›s› Ömer Cebeci yapm›fl. Cebeci sansürü inkâr etti ve Atakuman’›n, küresel ›s›nmaya ayr›lm›fl olan say›y› gizlice de¤ifltirdi¤ini öne sürdü. Atakuman ise “Bu do¤ru de¤il” diyor ve Cebeci’nin ona, Darwin kapa¤›n›n yerel seçimler yaklaflt›¤› s›rada bir “provokasyon” oldu¤unu söyledi¤ini ifade ediyor. Bilim ve Teknik yay›n kurulunun üyelerinden biri, kendisinin en az›ndan sansür olarak de¤erlendirdi¤i olay› protesto için, istifa etti. Bu tart›flma Türk bilimini rahats›z eden iki konuyu da ilgi oda¤›na çekti. Biri, bilimsel toplum hizmetlerine siyasetin kar›flmas›; di¤eri ise yarat›c›l›k konusunda dini görüfle toplum deste¤inin yüksek seviyede oluflu. Ço¤u ülkede oldu¤u gibi Türkiye’de de, toplumsal hizmetlerin, yönetimdeki partinin ideolojisini yans›tmas› beklenmeyen bir fley de¤il. Dolay›s›yla, araflt›rma için destekten yana olmakla beraber, ço¤u önemli hükümet görevlisi de, toplumun ço¤unlu¤u ile ayn› flekilde, do¤al ay›klama yoluyla evrime inanm›yor. Örne¤in, E¤itim Bakan› Hüseyin Çelik, ak›ll› tasar›ma inand›¤›n› aç›klad›. Buna ra¤men, Türkiye flu anda Avrupa Birli¤i (AB) üyeli¤ine aday üç ülkeden biri. Ankara ve ‹stanbul’da, Avrupa Komisyonunun en genifl, denizafl›r› birimleri bulunuyor; bu birimlerdeki görevliler, Türk toplumsal yaflant›s›n›n tüm yönlerini gözlemliyorlar ve Türkiye’deki yasalar›n, uygulamalar›n AB ile uyumlulaflt›r›lmas› için düzenli olarak tavsiyede bulunuyorlar. Bilim ve teknoloji, AB’nin tatmin oldu¤unu ifade etti¤i ve koflullu olarak, ileri reform talep etmedi¤i ilk “konu bafll›klar›ndan” bir tanesiydi. ‹lgililerin, bu durumda alarma geçecekleri ve TÜB‹TAK içindeki siyasal etkinin nereye kadar uzand›¤›n› görmek isteyecekleri kesin gibi. Daha geçen hafta, Avrupa Parlamentosu Türkiye’nin sansür gibi konularda daha h›zl› ilerleme göstermesi gerekti¤ine iliflkin bir rapor yay›nlam›flt›. Avrupal› görevliler bu son olay›, bu ülkenin bu konuda katetmesi gereken bir miktar yol daha var fleklinde göreceklerdir. TÜB‹TAK’›n Bilim ve Teknik konusunda fleffaf bir araflt›rma bafllatmas› gerekiyor. Ciddi bir bilim kurumu olarak güvenilirli¤ini pekifltirmek için de kurumun evrim, ak›ll› tasar›m ve yarat›l›flç›l›k konular›ndaki tutumunu ortaya koyan, kuflkuya yer b›rakmayan bir aç›klama yapmay› gündemine almas› gerekiyor. TÜB‹TAK geçmiflte, lise biyoloji dersinde evrime alternatif olarak yarat›l›fl›n sunuldu¤u bir dönemde, Darwin’in teorisi hakk›nda güvenilir bilgi temin etmiflti. Kurum bunu yine yapabilirdi. Hepsi bir yana, dünya dinlerinin hiçbirisi inananlar›na yarat›l›fl konusunda dini bak›fl› dayatm›yor. Ço¤u ‹slam bilgesi ve düflünürü, hayat›n kökleri üzerine görüfller ileri sürmüfltür. Türkiye’de yönetimdeki parti, bu son olaydan ders ç›kartmal›. Dini, bilim politikas›ndan uzak tutmal› ve bunu yapt›¤›n› da göstermeli. Çeviri: Hekimce Bak›fl Yay›n Kurulu Baflvuru için: Nature, Vol 458 | Issue no. 7236 | 19 March 2009