okul öncesi-ispanya-portekiz çalışma ziyareti raporu
Transkript
okul öncesi-ispanya-portekiz çalışma ziyareti raporu
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ İspanya-Portekiz Çalışma Ziyareti 20-24 Haziran 2011 Rapor I. ERKEN ÇOCUKLUK EĞİTİM VE BAKIM HİZMETLERİ A. GENEL BĠLGĠLER İSPANYA Erken çocukluk eğitimi Ġspanya‟daki eğitim sisteminin ilk kademesini oluĢturmaktadır ve 0-3 yaĢ ve 3-6 yaĢ olmak üzere iki döneme ayrılmaktadır. 0-6 yaĢ grubu için eğitim zorunlu değildir. Erken dönem eğitim politikası genel ilkeler ve amaçlar açısından 0-6 yaĢı kapsayacak Ģekilde merkezi hükümet tarafından oluĢturulmaktadır. Ancak Ġspanya 17 özerk bölgeden oluĢmaktadır. Ġspanya‟da 3-6 yaĢ grubundaki çocukların %100‟ü okullara kayıt olmaktadır. Bu oran 0-3 yaĢ dönemi için değiĢiklik göstermektedir, örneğin iki yaĢ grubunda öğrencilerin %40‟ı okullara kayıtlıdır. 0-6 yaĢ dönemindeki 2004/2005 ve 2008/2009 kayıt oranlarına bakıldığında artıĢ olduğu görülmektedir . Madrid MüsteĢarlığına bağlı 450 kamu kreĢi ve 43000 kayıtlı öğrenci vardır. Okullarda hizmet saatleri çalıĢan anne ve babaların ihtiyaçlarına uygun olacak Ģekilde, tam gün olarak düzenlenmektedir. Okullar dıĢında günde 4 saat çalıĢan çocuk evleri vardır. Bu çocuk evlerinde yemek servisi yapılmamaktadır. Bu evlerin aidatları oldukça azdır, kiĢiler aylık gelirlerine göre az ya da daha çok ödeme yapmaktadır. PORTEKİZ Portekiz‟de göçmenler oldukça yoğunluktadır; Portekiz‟den baĢka ülkelere ve Afrika ve Asya‟nın çeĢitli ülkelerinden de Portekiz‟e çok göç olmaktadır. En fazla Caba Verde, Ukrayna gibi ülkelerden göç almaktadır. Göçmenler anadili Portekizce olanlar ve olmayanlar olarak sınıflandırılmaktadır. Göç eden öğrenciler okula adapte olduklarında dıĢarıdaki hayata da adapte olmaktadırlar. Portekizce eğitim vermeden önce Portekizceyi ne düzeyde bildiklerinin ölçülmesi, kaç dil bildiklerini ve aile içerisinde hangi dili konuĢtuklarını bilmek gerekmektedir. Portekiz‟de erken çocukluk bakımı ve eğitimi politikası ve bu politikanın eĢgüdümü Eğitim Bakanlığı‟nın sorumluluğundadır. Okul öncesi eğitim 0-6 yaĢı kapsamaktadır, zorunlu değildir. Zorunlu eğitim 6 yaĢtan sonra baĢlamaktadır. 6-14 yaĢ arası (1.-12.sınıf) eğitim zorunludur. Okul öncesi eğitim devlet ve özel olarak ikiye ayrılmaktadır. Okulda veya evlerde sınıf oluĢturacak sayı olmadığında eğitimci dolaĢarak eğitim vermektedir. Bu Ģekilde eğitim verilen 8 bölge vardır. Gezici ailelerin(örneğin sirkte çalıĢan aileler) çocuklarına ise gittikleri yerlerde bulundukları sürece eğitim verilmektedir. Bu Ģekilde eğitim alan 40 öğrenci bulunmaktadır. Okul öncesi eğitimde özel okullar kar amacı gütmeyen ve kar amacı ile kurulup sosyal hizmetler ile iĢbirliği içinde çalıĢan okullar olarak ikiye ayrılmaktadır. 1 B. HĠZMETLERĠN KURGUSU İSPANYA İnsan Kaynakları:Öğretmen atamalarına merkez karıĢmamakta, her eyalette yerel eğitim bakanlığı özel okullarda da müdürler karar vermektedir. Öğretmenlerin en az 2000 saat eğitim almıĢ olması gibi Ģartlar aranmaktadır. Okul öncesi eğitim kurumlarında sınıf öğretmenliği bölümlerinden mezun olunması dıĢında okul öncesi çocuk geliĢimi bölümü mezunları (meslek lisesi mezunu )da staj yaparak, 2000 saat teknik eğitim alarak çalıĢabilmektedir. Avrupa Birliği‟nin son dönem önerilerinden biri okul öncesi kurumlarda erkek çalıĢanların da yer alması gerektiğidir. Eğitim teknisyenleri ise,3 yıllık mesleki eğitim kurslarına katılmıĢtır. 1990 yılı öncesi yeni yasaya uyum için bakanlık tarafından kurslar açılmakta ve sertifika verilmektedir. Örneğin Madrid‟de bulunan Escuela Infantil Puerta del Angel‟da 0-3 yaĢ yaĢ grubu çocuklara eğitim verilmektedir. Burada çalıĢan personel kamu personeli sınavından geçtikten sonra kabul edilmektedir. Merkezde öğretmenler dıĢında kadrolu ya da kadrosuz olarak teknikerler de çalıĢmaktadır. Öğretmenler, teknisyenler gruplara ayrılmakta kimi müzik, kimi plastik sanat gibi alanlarda yoğunlaĢarak özgür bir Ģekilde kendi atölyesini gerçekleĢtirmektedir. 16 tekniker, 3 öğretmen, 2 bakım, 2 mutfak ve 1 idari personel mevcuttur. Finansman:1.Dönemde yer alan kurumlar tamamen özerk kurumlardır. 2. Dönem 3-6 yaĢ ise belediye ve yerel yönetim iĢbirliği ile özelleĢtirilmiĢtir. Belediye araziyi vermekte, yerel yönetim binayı inĢa etmekte ve ihale yolu ile iĢletecek kiĢilere verilmektedir. 0-3 yaĢ kreĢlerin çok azı yerel yönetime bağlı kuruluĢlardır. Eğitim Bakanlığı öğretim kurumlarının yapımına ödenek vermektedir. Bu kurumların yönetimi yerel olarak yapılmakta, veliler de destek sağlamaktadır. Her üç çocuktan ikisinin masrafı devlet tarafından karĢılanmaktadır. Eğitim yerel yönetim tarafından idare edilmektedir. Özel ve devlet olan eğitim merkezleri vardır. Dezavantajlı çocuklar için aileler müsteĢarlıktan talepte bulunmaktadır. Engelli çocuklar için özel kontenjanlar vardır. Eğitim kurumlarında yemek ve kitap yardımı yapılmaktadır. Bu eğitimi veren merkezlerde genellikle yatakhane de bulunmaktadır. KaynaĢtırma öğrencileri için kesin bir kural yoktur, bu yerel yönetim ve okul seviyesinde tartıĢılıp karar verilmektedir. Yasal düzenlemeler: Ġspanya‟da sınıf mevcutları yasalar ile düzenlenmiĢtir. Öğretmen baĢına 25 öğrenci düĢmektedir. TaĢımalı sistem; kırsal kesimlerde bakanlık yaĢ sınırından çok taĢımanın yapılacağı aracın standartlarını belirlemektedir. Uzaklık sınırlaması yoktur. Yerel özerk yönetim de bu konuda söz sahibi olmaktadır. Eğitim 3-6 yaĢ ve ilköğretim kurumlarında tam gün 8.00- 16.00 arası yapılmaktadır. Yemek ücretini aileler sağlamaktadır. DüĢük gelirli aileler sosyal yardım almaktadır. 2.Dönemde (3-6 yaĢ) yardımcı yok, ama 3 yaĢta eğitim baĢladığında zorluklarla karĢılaĢılmakta bu nedenle öğretmenlerin talepleri olmaktadır. Ġspanya‟da çocuk kavramı yasalar ile yeniden düzenlenmiĢtir; çocuklar sadece reĢit olmayan değil “haklarını kullanan aktif bireyler” olarak tanımlanmaktadır. BirleĢmiĢ Milletler çocuk haklarının 1996‟da kabul edilmesi ile her vakada çocuk haklarını en üstte tutulmaktadır. 2 PORTEKİZ Finansman:Eğitim Bakanlığı‟nın merkezi idaresi kamusal anaokulu ağının oluĢturulmasına, kamu fonlarının yetersiz olduğu durumlarda özel giriĢimler ile okul öncesi eğitim ortamlarının oluĢturulmasına, okul öncesi eğitimin normatif yönlerinin tanınması (çalıĢma saatleri, pedagojik ve teknik yönleri, izleme ve değerlendireme) çalıĢmalarını finanse etmektedir. ÇalıĢma ve DayanıĢma Bakanlığı ise sosyal eğitim etkinlikleri ile aile desteği, gerektiğinde yemek çıkarma, aile destek hizmetleri, hizmet içi eğitime katkı sağlama gibi konuları finanse etmektedir. Özel dayanıĢma ağı söz konusu olduğunda devletin görevi okulları çalıĢtırmak, eğitimle ilgili bileĢenin tüm giderlerini karĢılamak ve verilen eğitim hizmetinin kalitesini sağlamaktır. Devlet ayrıca aile yardımları ile sosyal ve eğitsel etkinliklerin giderlerine de katkıda bulunmaktadır. Devlet Sosyal Güvenlik ve ÇalıĢma Bakanlığı aracılığı ile erken dönem çocukluk hizmetlerinin aile desteği bileĢenine yemek, tıbbi muayene, sosyal/kültürel etkinlikler, düĢük gelirli aileler için eğitim giderlerine indirim yaparak katkı sağlamaktadır. İnsan Kaynakları:Okul öncesi eğitimdeki tüm öğretmenler üç yıllık ön eğitimden sonra yüksek lisans derecesi için bir veya bir buçuk yıllık eğitim almıĢ olmak zorundadırlar. Öğretmen Mesleki Nitelikleri kapsamında temel eğitimde ( genel eğitim, özel didaktik, pratik, matematik, fen gibi alanlar) 180 kredi alınmıĢ olması gerekmektedir. Yüksek lisansta anaokulunda öğretmenlik yapılabilmesi için 60, ilköğretimde öğretmenlik yapılabilmesi için 90 kredi alınması gerekmektedir. Ancak yüksek lisans programını bitirenler öğretmenlik yapabilmektedir. Üniversitenin üzerinde yoğunlaĢtığı konu pedagojik eğitimdir, teori ve pratiğin harmanlanmasına önem verilmektedir. Sadece bu üniversitede okuyan öğrencilere değil aynı zamanda uygulama alanındaki öğretmenlere de formasyon verilmektedir. BranĢ öğretmenleri alanlarını çok iyi bildikleri halde anaokulunda bilgilerin nasıl verilmesi gerektiğini bilmemektedir, burada öğrendiklerini öğretmenler okullarında hayata geçirmektedir. Eğitim fakültesindeki öğrencilerin büyük bir çoğunluğu kadındır, oldukça az sayıda erkek öğrenci vardır. Okullardaki öğrencilerin erkek modeller görmeye ihtiyaçları olduğu da unutulmamalıdır. Portekiz‟deki eğitim politikaları gereği engelli öğrencilerin diğerleri ile beraber eğitim alması gerekmektedir. Engelli öğrencilere öğretmenlik yapacaklar yüksek lisansta bu alana yönelik olarak eğitim almaktadırlar. Özel Eğitimde hizmet sunumu: 2009 yılı öncesinde 0-6 yaĢ grubu özürlü çocuklar için yapılan projeler ülke çapında değildi. Özürlü çocukların eğitilmesi, belli bir seviyeye getirilmesini ve ailelerin de eğitilmesini amaçlayan çalıĢmalar daha sonra ülke çapında yaygınlaĢtırılmıĢtır. Bu çalıĢma bazen Eğitim Bakanlığını da aĢmakta Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Hizmetler ile iĢbirliği yapılmaktadır. Bu konuda 2010 yılında düzenlemeler yapılmıĢ milli bir komisyon kurulmuĢ ve bölgesel birimler oluĢturulmuĢtur. Pratik hayata geçirmek üzere alana profesyoneller dâhil olmaktadır ve aileler ile direkt temasa geçen yerel temsilciler vardır. Yerel ekipte Sağlık Bakanlığından ve Eğitim Bakanlığından birer temsilci olmaktadır. Engelli çocukların okuldaki eğitimcileri bu temsilciler ile bağlantı kurmaktadır. Milli komisyon ise iç denetimi yapmaktadır. Ve bilgilerini alt komisyonlarla paylaĢmaktadır. Aile ile temasta olan birim ise en önemli birimdir, bu 3 birimde aileyi bunaltmayacak Ģekilde çalıĢan bir kiĢi bulunmaktadır. Bu özel birim ailenin bilgisi olmadan hiçbir Ģey yapamaz, izin almaları gerekmektedir. Ekip eğitimi evde, okulda veya her ikisinde verebilmektedir, buna kendileri karar vermekteler. Hizmetlerin tamamı ve materyaller aileye ücretsiz olarak sağlanmaktadır. C. ĠLETĠġĠM VE SAVUNU İSPANYA Devlet Eğitim Kurumları Konseyi Ġspanya‟nın tüm kesimlerini temsil etmektedir. Bu konsey eğitim sendikaları, okul dernekleri, eğitimde önde gelen isimlerden oluĢmaktadır. Bakanlığın üzerinde değildir, danıĢma kurulu gibi çalıĢmaktadır, bağlayıcılığı bulunmamaktadır. Belediye uzun süredir çocuk hakları üzerine çalıĢmaktadır ve UNICEF ile de iĢbirliği içerisindedir. DayanıĢmacı ve çocuk dostu Ģehir programları ön plandadır. Gençlik, eğitim, sosyal hizmetler, yetiĢkinler, kadın, sağlık gibi bölümler bir bütünü oluĢturmaktadır. - Rıvas Vacıamadrıd Meclisi Sosyal Hizmetler ġube‟sinden verilen bilgiye göre Madrid eyaletinde belirlenmiĢ mevzuata göre eğitim hizmetleri yürütülmektedir. Farklı eriĢim yolları olabilmektedir; aile kendisi baĢvurabilir, belediyenin diğer Ģubeleri aile veya çocuk için yönlendirme yapabilir, polis tutanaklarından, polis müdahalesi gereken durumlarda bu bölüme iĢ düĢebilir. Devlet veya eyalet düzeyindeki kurumlardan veya sağlık kurumlarından ( hastanede bakıma muhtaç olanlar için) da talep gelebilmektedir. Talepler sosyal çalıĢanlar veya teknikerler tarafından değerlendirildikten sonra nasıl bir hizmet verileceğine karar verilmektedir. Değerlendirme kriterleri: anne-babanın akli dengesinde bozukluk, bağımlılık, aile içi Ģiddet, çocuğa gerekli bakımın yapılmaması, okula devamsızlık, uyumsuzluk gibi durumlardır. Sadece kötü değil çocuğun baĢarılı olması gibi olumlu kriterler de dikkate alınabilmektedir. Bu kriterlere göre hafif, orta ve riskli vakalarda çocuk ve ailelere yönelik bilgilendirme ve değerlendirme, çok ağır vakalarda ise yönlendirme çalıĢmaları yapılmaktadır. Bu çalıĢmalar çocuğun tüm aile fertleri ile yapılmaktadır. Müdahale aĢamasında ise ev, çevre, komĢu, okul, toplum dikkate alınarak ve aile onayı ile hareket edilmektedir. RIVAS VACIAMADRID MECLĠSĠ Toplumsal Eğitim Merkezi Belediye‟ye bağlı olarak okul, aile ve çocuk alanlarında çalıĢmaktadır. Bu çalıĢmalar aĢağıdaki konuları kapsamaktadır: Sağlık eğitimi(örneğin hijyen) KiĢisel geliĢim Toplumsal katılım Belediyenin sunduğu hizmetlerden haberdar etme BoĢ vakitleri verimli değerlendirme Aileler arası iletiĢim Okula devamsızlığın önlenmesi Çocuklara yönelik forum (foro ınfantıl) ile çocuk hakları okul içi ve okul dıĢı olarak ele alınmaktadır. Okul dıĢı bir meclis Ģeklinde çocuk forumu oluĢturulur. Çocuklar belediyede bir araya gelip parklarla, okulları ile ilgili endiĢelerini anlatırlar. Kendi kitaplarını, dergilerini hazırlarlar. Okul içi ise uluslararası çocuk hakları 12.maddesi okulda uygulanmaktadır. Bu programa 12-18 yaĢ çocuklar katılmaktadır. Belediye bünyesinde öğretmen ve öğrencilere yönelik didaktik çalıĢmalar yapılmaktadır. Bu çalıĢmalarda katılımcılar taslak hazırlayıp Belediye BaĢkanı ile görüĢürler. 4 PORTEKİZ Portekiz‟de erken çocukluk eğitimi ve bakım hizmeti veren ve hükümet tarafından finanse edilen Sosyal DayanıĢma Merkezleri özel olarak dezavantajlı çocuklara odaklanmaktadır. Ayrıca, yakın geçmiĢte oluĢturulan sosyo-kültürel aracılar sistemi etkin azınlıklara mensup göçmen çocukların okullara ve diğer kurumlara entegrasyonunu desteklemektedir. Lizbon‟da ziyaret edilen Cultural Assocıatıon Moınho Da Juventude- Moınho Da Juventude Kültür Derneği bunun bir örneğini sunmaktadır. Bu bölgede Cape Verde, Angola, Guinea Bissau, Doğu ülkeleri ve Kuzey Portekiz‟den gelen insanlar yaĢamaktadır. Bu dernek Afrika göçmen çocuklar, kadınlar ve gençlerle çalıĢmakta, bu insanların özgün kültürlerini korumayı ve geliĢtirmeyi amaçlamaktadır. . Kültürel, sosyal ve ekonomik olarak üç ayrı çalıĢma sistemleri bulunmaktadır. Derneğin desteklediği kreĢlerde 5 ay ile 3 yaĢ arası 48 çocuk mevcuttur. Çocukların eğitimi, kapasite yetersizliği nedeniyle kreĢlerde ve evlerde olmak üzere iki farklı model ile gerçekleĢtirilmektedir. Her iki türde de yapılan faaliyetler aynıdır. Evi uygun olan kiĢiler devletin belirlediği kanunlar ile seçilmekte ve bu insanlara öncelikle 1-2 aylık bir formasyon verilmekte ve bu eğitim zaman içerisinde de devam edebilmektedir. Bakıcı aile görevini üstlenen kiĢilerin en az 4. Sınıfı bitirmiĢ olması gerekmektedir. Bu evlerde dört çocuk bakılmaktadır. Ayrıca 3 yaĢ 5 yaĢ çocukların devam ettiği bir anaokulu da bulunmaktadır. Hollanda Utrecht Üniversitesinde hazırlanan, Portekizceye çevrilmiĢ ve bakanlık tarafından kabul edilmiĢ bir program uygulanmaktadır. Bütün bunların dıĢında öğrencilerin okullarına destek verecek ve boĢ zamanlarını değerlendirecek faaliyetler de yapılmaktadır. KreĢler aynı bakanlığa bağlı değildir; kreĢler Sosyal Hizmetler ve ÇalıĢma Bakanlığına, anaokulları ise Eğitim Bakanlığına bağlıdır. Lizbon‟da ziyaret edilen diğer bir STK ise Okul Öncesi Öğretmenleri Derneği‟dir (APEIAssociation of NurserySchool Teachers). Bu dernek 1980 yılında eğitimciler tarafından erken dönem eğitim sektöründeki görevlileri, profesyonelleri, çalıĢanları ve ortakları eğitim, danıĢmanlık ve yenilikler yoluyla desteklemek amacı ile kurulmuĢtur. Gönüllüler sayesinde ayakta durmaya devam etmektedir. Dernek yeri Lizbon Belediyesi tarafından tahsis edilmiĢtir. Burada çalıĢanlardan sadece ikisi maaĢlı çalıĢmaktadır. Ġki ayda bir dergi çıkartmaktalar. Tüm dernek iĢleri gönüllülük esası ile yürümektedir. Derneğin misyonu 0-6 yaĢ çocuklarının eğitilmesine iliĢkin olarak eğitimcilere bilgi vermek halkı okul öncesi eğitim ile ilgili olarak bilgilendirmektir. Eğitim Bakanlığı tarafından formasyon verme yetkisi onaylanmıĢtır. Formasyon eğitimcilerin boĢ zamanlarında gerçekleĢtirilmektedir. Dernek tamamen bağımsız olarak çalıĢmaktadır. Burada akademik anlamda formasyon verilmemektedir, bir çeĢit hizmet içi eğitim sunulmaktadır. 5 D. HĠZMETLERĠN NĠTELĠĞĠ İSPANYA Program: Ġspanya‟da 15 yıldır göçmen nüfusu vardır. Göçmen çocukları da Ġspanyolca eğitim görmektedir. Müfredatın 2/3‟üne eyaletlerle anlaĢmak kaydıyla merkez karar vermektedir. Katalonya bölgesinde yerel yönetim bu konuda % 45 oranında karar verme yetkisine sahiptir. Eyaletlerde okul öncesi kurumlarında Katalanca, Bask dili gibi ilgili yerel dil kullanılmaktadır. Dil ile ilgili tartıĢmalar daha çok 2. Dönem ( 3-6 yaĢ) eğitimi için geçerlidir. 5 yaĢın ilköğretime hazırlık açısından daha önemli olması açısından dil daha çok bu dönem için tartıĢılmaktadır. Colegio Antonio Moreno Rosales 3-12 yaĢ eğitim veren uluslararası kültüre sahip bir okul örneğidir. 208 öğrencisi olan bu okulda 34 ülkeden çocuk, 5 resmi dil ( Bangali, Ġspanyolca, Darija-Arapça, Romence, Portekizce) vardır. Okuldaki öğrencilerin % 50 „si Müslümandır. Tüm dinler ile ilgili bayramlar zamanında kutlanmaktadır. Öğrencilerin kendi kültürlerinden hareket edilmekte, daha sonra da Ġspanyolca öğretilmektedir. Öğretmenler bir araya gelerek neler öğreteceklerine karar vermektedir. Görev hiyerarĢisi yoktur. Tek sınır “İnsan Haklarıdır”. Tüm yaĢ gruplarında sınıfta bir öğretmen vardır, ancak 3 yaĢ grubu için ilk üç ay için sürekli çalıĢan destek öğretmeni de vardır. Ġspanya‟da aile eğitimi: Özel ya da devletteki öğrencilerin ebeveynlerinin derneği vardır ve söz sahibidirler, bakanlık tarafından bu derneğe fon aktarılmaktadır. Denetim: Özel okullarda müdürler bu kontrolü sağlamaktadır. Ayrıca, özel ya da devlet okullarında eğitim müfettiĢleri okulları kontrol etmektedir. MüfettiĢler bakanlığa rapor sunarak dönüt vermektedir. Ayrıca Sağlık MüsteĢarlığı da kontroller yapabilmektedir. Aile- çocuk programlarında ise önleyici ve koruyucu kurallar söz konusudur. Önleyici kurallar çocuğun içinde bulunabileceği risk durumlarının çok önceden tespit edilmesi ile gerçekleĢtirilmektedir. Koruyucu kurallar ise; çocuğun terk edilmesi, cinsel taciz, kötü davranıĢa maruz kalması gibi durumlarda çocuk küçük ise aileden uzaklaĢtırma düĢünülmemekte ancak aldığı zarar çok ise aileden uzaklaĢtırılmaktadır. Madrid Eyaleti çocuğun aileden alınması veya çocuğun kendi akrabaları öncelikli olmak Ģartıyla baĢka aileye verilmesi Ģeklinde hareket edebilmektedir. Ortam ve materyaller: 2. dönem (3-6 yaĢ) eğitim kurumları ayrı bir binada yer almaktadır. 1. Dönem (0-3 yaĢ) eğitim kurumları bu amaç için özel inĢa edilmiĢ müstakil veya bir binanın belli özelliklere sahip giriĢ katında yer almaktadır. Okullarda geri dönüĢüme önem verilmekte, okulda çöplerin plastik, cam, pil Ģeklinde ayrıĢtırılması için özel kutular yer almaktadır. Kullanılan materyaller çoğunlukla ahĢap, taĢ, yaprak gibi doğal malzemelerden ve atık maddelerden oluĢmaktadır. PORTEKİZ Program: Okul öncesi eğitimde kesin bir müfredat yoktur, belli bir sistem vardır. Üç basamaktan oluĢmaktadır; dünyayı tanıma, matematik ve sosyal iletiĢim (drama, oyunlar, vb.) . Anaokulunda her eğitimcinin kendisine ait bir sistemi vardır. Ġlköğretimde ise uygulanmak zorunda olunan belli bir müfredat vardır. Okul öncesi eğitimde günde 5 saatten haftada 25 saat çalıĢılmaktadır. Eğitimciler ve veliler saatleri ayarlayabilmektedirler. 5 saatin bitiminde çocuğun okuldaki faaliyetleri sosyalleĢme amaçlı olarak devam edebilmektedir. Pedagojik eğitim ve öğle yemekleri okul tarafından karĢılanmaktadır. Ġlköğretimde 3 kademe vardır ve öğrenciler her kademe bitiminde çoktan seçmeli ve açık uçlu maddelerden oluĢan sınavlara girmektedir. 6 Okul öncesi eğitimde 0-6 yaĢ çocuklarının ilköğretim 1. Sınıfa hazırlanma düzeyleri aĢağıda belirtilen durumlara bakılarak anlaĢılabilir: -ĠletiĢim düzeyi, kendini anlatma durumu, -Dil geliĢimi, -Matematiği kavrama düzeyi, -Dünya, coğrafya bilgisi, -Teknolojik bilgisi. Tüm devlet okullarında ve okul öncesi eğitim veren kurumların bazılarında internet bağlantısı vardır. Her sınıfta bilgisayar da vardır. Dizüstü bilgisayar ise sadece öğrencilere verilmiĢtir. EtkileĢimli tahta ise üç okuldan birinde vardır. Eğitim için Teknolojik Plan Portekiz eğitim sisteminde teknolojinin kullanımı anlamında yapılan en geniĢ kapsamlı programdır. Bu programa iliĢkin bilgiler ttp://www.pte.gov.pt/pte/EN/index.htm adresinde mevcuttur. Öğrenciler, öğretmenler, aileler “ http://lreforschools.eun.org” adresindeki Avrupa Okul Ağı kapsamındaki portaldan kayıt yaptırarak Learning Resource Exchange (LRE)- Öğrenme Kaynakları DeğiĢim portalından uluslararası üye okullarla da iletiĢime geçilebilmektedir. “http://www.planonacionaldeleitura.gov.pt/bibliotecadigital/index.php” adresinde ise Portekiz Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan bazı kaynaklar yer almaktadır. Denetim: Okulların denetimi 0-3 yaĢ için Sosyal Hizmetler, 3 yaĢ üstü okullar için ise Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Denetim yılda bir kez rastgele seçilen okullarda yapılmaktadır. Yeni açılacak okullar ise açılmadan önce denetlenmektedir. Aile Katılımı: Aile katılımı ve programın esnekliği ile ilgili olarak Lizbon‟da ziyaret edilen Horta Nova KreĢi örnek verilebilir. Bu kreĢ sosyoekonomik olarak fakir bir bölgede yer almaktadır. Genellikle annesi ya da babası olmayan çocuklar bu okula devam etmektedir. Aileler gelir durumlarına göre üç gruba ayrılmaktadır; A grubundakiler hiç ödeme yapmamakta, B grubundakiler az ödeme yapmakta ve C grubundakiler ise sadece yemek ücretini ödemektedirler. Her Cuma günü muhtarla beraber ailelere ziyarette bulunulmaktadır. Bu okuldaki faaliyetler belediye, muhtarlık, sağlık ocağı, gönüllü dernekler, polisler, tüm devlet kuruluĢları ile birlikte gerçekleĢtirilmektedir. Okulda uygulanmakta olan resmi bir program yoktur, çocuklar oynayarak genel kültür ve dünyaya iliĢkin bilgi sahibi olmaktadır. Bütün programlar çocukların geliĢimi ve sosyalleĢmesi üzerine kurulmuĢtur. Çocukların soru sorabilecek seviyeye gelmesi çok önem taĢımaktadır. Okulda yapılan faaliyetlerin hiçbir zorunluluğu yoktur, tek amaç çocuklara farklı bakıĢ açıları kazandırmak zamanı düzenlemeyi öğretmektir. Faaliyetlerin tümünde aile katılımı da sağlanmaya çalıĢılmaktadır. Aileler her sabah sınıfa girmekte ve çocuklarının bir gün önce neler yaptıklarını görmektedirler. Ortam ve materyaller: Çocuklar odanın, kullanılan maddelerin temizliğinden, düzenlenmesinden, kütüphanenin düzenlenmesinden, bitkilerin sulanmasından sorumludur. Günlük planlar tahtaya asılmakta ve yapılanlar kontrol edilip yapılmayanların neden yapılmadığı tartıĢılmaktadır. Her Cuma çocuklar toplanarak önümüzdeki hafta yapılacakları, önceki hafta yapılanları, yapılmayanları ve sevilerek ya da sevilmeden yapılan faaliyetleri belirlemektedir. Böylece çocuklar da yapacakları faaliyetlerin planlanma sürecine doğrudan katılabilmektedir. Sağlık ocağından bir görevlinin gelip bilgi vermesi, müze ziyareti gibi farklı kurumlar ile bağlantılı faaliyetler de yapılabilmektedir. Okullarda geri dönüĢüme önem verilmekte, okulda çöplerin plastik, cam, pil Ģeklinde ayrıĢtırılması için özel kutular yer almaktadır. Kullanılan materyaller çoğunlukla ahĢap, taĢ, yaprak gibi doğal malzemelerden ve atık maddelerden oluĢmaktadır. 7 II. ÖNERİLER Ġspanya, Portekiz ve Türkiye demografik yapı ve eğitim sistemleri bakımından benzemekle birlikte farklılıklar da vardır. Bu üç ülkede de erken çocukluk eğitimi son yıllarda çok önem kazanmıĢtır. Erken çocukluk eğitimi ile ilgili genel ilke ve amaçlar üç ülkede de merkezi hükümet tarafından düzenlenmektedir. Ancak Ġspanya ve Portekiz‟de yerel yönetimler eğitim alanında önemli bir rol üstlenmektedir. Önemli noktalardan birisi de Ġspanya ve Portekiz‟de gerçekleĢtirilen uygulamalarda merkezin tek finansman kaynağı olmaması, yerel yönetimlerin ve kazançları doğrultusunda da ailelerin bütçeye katkıda bulunmasıdır. Türkiye‟de özellikle 3-6 yaĢ arasındaki çocukların devam ettikleri tüm okullarda eğitimin tam zamanlı olarak yapılabilmesi durumunda kendi çalıĢma sahalarında ailelerin çok daha etkin çalıĢabilecekler, özellikle kadınların çalıĢma hayatına daha rahat girebileceklerdir. Bu durumda çocuklar da daha kaliteli bir eğitim alma ve aile içinde de refah düzeyi daha yüksek bir yaĢam imkânı bulabileceklerdir. 0-3 grubundaki çocuklar için de çalıĢan annelerin sayısındaki artıĢ göz önünde bulundurularak yüksek kaliteli, güvenilir kurumların sayısının artırılması aileler ve çocuklar açısından çok yararlı olacaktır. Ayrıca 0-3 yaĢ grubundaki dezavantajlı çocuklar için Portekiz, Lizbon Moınho da Juventude Kültür derneği ziyaretinde gözlemlenen kreĢ haricinde çalıĢan belirlenmiĢ standartlara sahip evler de Türkiye için iyi bir seçenek olabilecektir. Bu evlerde bakıcı olarak görevli olan kiĢilere formasyon verilmesi ve evlerin denetlenmesi çocukların daha güvenilir bir ortamda bakım ve eğitim görmelerini sağlayabilecektir. Ayrıca bu evlerde formasyon sonucu bakıcı olarak görev yapan kiĢilerin de iĢ olanağı bulmuĢ olması da katkı sağlamıĢ olacaktır. Geri dönüĢüm konusu da okul öncesi eğitimde öncelikli olmalı, bu konuda çocuklarda, ailelerde farkındalık yaratılmalıdır. Eğitim araç gereçlerinin doğal malzemelerden yapılmıĢ olmasına önem verilmeli, sınıf içindeki faaliyetlerde atık malzemelerin kullanılmasına öncelik verilmelidir. Sınıf içerisinde yapılan faaliyetlerin haftalık olarak planlanması boyutuna öğrenciler de dâhil edilmeli, çocuklara zamanlama becerilerini kullanma konusunda olanak tanınmalıdır. III. ORGANİZASYONUN DEĞERLENDİRİLMESİ UlaĢım, transferler, biletlerin temin edilmesi ve konaklama boyutunda baĢarılı bir organizasyon olmuĢtur. “Okul Öncesi Eğitimin Güçlendirilmesi Projesi” kapsamında ziyaret edilmiĢ olan kurumlar ihtiyaca uygun olarak planlanmıĢtır. Ziyaret edilen kurumlara ayrılan süre edinilmesi düĢünülen bilgiler bazında genel olarak yeterli olmuĢtur. Ġspanya‟da ve Portekiz‟de katılımcılara destek veren çevirmenlerin çalıĢmanın verimli olması anlamında çok önemli katkıları olmuĢtur. Bazı yönlerden Türkiye ile benzerlikler de gösterebilen bu ülkelerde gerçekleĢtirilen çalıĢma ziyareti sistemlerdeki farklılıkları, iyi uygulamaları, zorlukların aĢılmasında kullanılabilecek farklı yöntemleri görmek açısından amacına ulaĢmıĢtır. GÜLÇĠN ÖZ MEB/EĞĠTEK/ Ar-Ge ve Stratejik Planlama ġb. 8