tamam - Türkiye Sigorta Birliği
Transkript
tamam - Türkiye Sigorta Birliği
BAfiKAN’dan De¤erli meslekdafllar›m, Öncelikle, “trafik sigortalar›nda 1 Temmuz’da bafllayan serbest rekabet ortam› sektörümüze hay›rl› olsun” demek istiyorum. Henüz sigorta tekni¤i itibar›yla önemli baz› kriterler ile bonus/malus indirim ve art›r›mlar› aç›s›ndan tam serbest olmamakla birlikte, yine de eski tarife uygulamas›na nazaran kendi kaderimizi bizlerin tespit etmesi hususunda flirketlerimizi ba¤›ms›zlaflt›ran bu yeni dönemde ö¤renim sürecimizin k›sa olmas›n› diliyorum. Bu aflamay› daha önce geçiren yurtd›fl› tecrübeleri, serbest rekabete geçiflin ilk bir iki y›lda sektörde rekabeti daha da art›rd›¤›n› ve dolay›s›yla sonuçlar›n daha kötüleflti¤ini göstermektedir. Ancak inanc›m odur ki, Türk sigorta sektörü bu yanl›fla düflmeyecektir. Bu öngörüm, sadece beklenti veya bir umut de¤il tabii ki. Bunun tamam›yla sonuçlar üzerinde oluflmufl sa¤lam bir fikir oldu¤unu özellikle belirtmek isterim. Biliyorsunuz 2008 y›l› birinci çeyrek konsolide sonuçlar› Birli¤imizce yay›nland›. Rakamlar, trafik sigortalar›n›n sektörün genel performans›n› ne kadar etkiledi¤ini kesin olarak göstermekte. Bu trimestrede, hayat d›fl› branfllarda sektör yapt›¤› operasyondan trafik d›fl›nda % 12 prim art›fl› sa¤lay›p 168 Milyon YTL yi aflan bir teknik kâr elde ederken, bu kar›n 150 Milyon YTL sini sadece 3 ayda trafik sigortalar›na harcam›fl. Geriye kalan ise, 2.8 Milyar YTL üretime karfl›n, sadece teknik 19 Milyon kâr olmufltur. Geçen sene ilk 3 ayda trafik sigortalar›nda oluflan 25 Milyon YTL’lik zarar›n 2008 y›l›n›n ayn› döneminde 150 Milyon YTL’ye ç›kt›¤›n› ve 2007 y›l›nda bu branflta 250 Milyon YTL zarar etti¤imizi dikkate al›rsak, bu branfl›n 2008 sonunda hesaplar›m›za getirece¤i olumsuz yükü öngörebilmek hiç de zor de¤il. 2008 de dahil son birkaç y›lda, bu branflta Devlet tarifesinin yetersizli¤i sebebiyle kaybetti¤imiz rakamlar›n kolay kolay geri dönebilece¤ini ummak mümkün de¤il bence. Çok basit bir hesap ile, bundan sonra sektör bu branflta % 10 bir teknik kâr ile çal›flabilse bile bu zarar› ancak 10 y›lda ç›karmas› söz konusu olur ki, flahsen bu ihtimali bile çok iyimser bulmaktay›m. Ancak yukar›da da belirtti¤im gibi, sektörümüz gerek bu rakamlar›n bize gösterdi¤i resme, gerek di¤er branfllarda zaman›nda fazlas›yla yaflanm›fl ak›ld›fl› rekabetin sonuçlar›na bakarak, Yurtd›fl› piyasalarda yaflanm›fl olsa bile, yanl›fll›¤› devam ettirecek bir süreç içinde olmayacakt›r diye düflünüyorum. Sevgi ve sayg›lar›mla, Hulusi TAfiKIRAN Baflkan B‹ZE GÖRE Y›l›n ‹lk Yar›s›ndaki geliflmeler Sektör olarak geçti¤imiz y›l› Sigortac›l›k Kanunu’nun yay›mlanmas›ndan sonra ikincil mevzuat çal›flmalar›n›n yo¤un olarak gündemde oldu¤u bir y›l olarak geride b›rakm›flt›k. Y›l›n ilk yar›s›nda ikincil mevzuata iliflkin çal›flmalar geçmifl dönemdeki kadar yo¤un olmamakla birlikte devam etmifltir. Ayr›ca yeni Sigortac›l›k Kanunu ile sektörün gündemine gelen baz› yeni uygulamalarla ilgili çal›flmalar da h›z kazanm›flt›r. Birlik Ola¤an Genel Kurul toplant›s› 22 Nisan 2008 tarihinde düzenlenmifl, 2007 y›l› Genel Kurul faaliyet raporunun görüflülüp onaylanmas›n›n ard›ndan denetçiler raporu okunmufltur. 2007 y›l› bilânçosu ile gelir-gider hesaplar›n›n incelenmesini takiben Birlik Genel Sekreterli¤i taraf›ndan Birlik faaliyetlerine iliflkin bir sunum yap›lm›flt›r. Genel Kurul’un en önemli ç›kt›lar›ndan bir tanesi sigortac›l›k tan›t›m kampanyas› için Genel Kurul’dan yetki al›nmas›d›r. Genel Kurul’dan al›nan yetkiye istinaden gerekli çal›flmalar Birlik Yönetim Kurulu taraf›ndan sürdürülmekte olup, 2009 y›l›nda bu çal›flman›n hayata geçirilmesi planlanmaktad›r. Bu dönemde yap›lan önemli çal›flmalardan bir tanesi 1 Temmuz 2008 tarihinden itibaren serbest tarife sistemine geçilen zorunlu trafik sigortas› için yap›lan çal›flma olmufltur. Birlik nezdinde faaliyet gösteren Kaza Sigortalar› ‹nceleme Araflt›rma Komitesi’nin de büyük katk›lar›yla herhangi bir ba¤lay›c›l›¤› olmamak üzere haz›rlanm›fl bulunan ve 01 Temmuz 2008 tarihinden itibaren uygulanmas› tavsiye edilen “Trafik Sigortas› Rehber Tarifesi” sektörün kullan›m›na sunulmufltur. Sigorta flirketleri ile sigortal›lar aras›nda yaflanan anlaflmazl›klar›n k›sa sürede çözüme kavuflturulabilmesi amac›yla Birlik nezdinde kurulan Sigorta Tahkim Komisyonu üyelerinin fiubat 2008 tarihinde atanmas›ndan sonra personel al›mlar› ve alt yap› kurulufl çal›flmalar›na bafllanm›fl, ayr›ca sigorta hakemli¤i ve raportörlük için baflvurular da al›nmaya bafllam›flt›r. Yurt d›fl›nda yayg›n olarak kullan›lan Tahkim sisteminin ülkemizde de bir an önce faaliyetine bafllayabilmesi için çal›flmalar devam etmektedir. 14 Haziran 2007 tarihli Resmi Gazete'de yay›mlanarak yürürlü¤e giren 5684 Say›l› Sigortac›l›k Kanunu ile getirilen di¤er bir yenilik de "Sigortac›l›k E¤itim Merkezi"nin kurulmas›d›r. Kanun’un 31inci maddesinde yer alan düzenleme ile sigortac›l›kla ilgili özellik tafl›yan konular için gerekli s›navlar›n tarafs›z bir flekilde yap›lmas›, yurt içi veya yurt d›fl› ya da uluslararas› anlaflmalar çerçevesindeki e¤itim taleplerinin karfl›lanmas› ve benzeri amaçlarla sigortac›l›k e¤itim merkezi kurma yetkisi Hazine Müsteflarl›¤›’n›n ba¤l› 02 oldu¤u Bakan’a verilmifltir. Kanun’un verdi¤i yetkiye dayan›larak Sigortac›l›k E¤itim Merkezi kurulmas› ile ilgili çal›flmalar bafllam›fl ve Sigortac›l›k E¤itim Merkezi Yönetmeli¤i 1 Haziran 2008 tarihli ve 26893 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. Yönetim Komitesi’nin oluflturulmas› için de ilgili kurumlar aras›nda çal›flmalar bafllam›fl bulunmaktad›r. Birlik nezdinde faaliyet gösteren Hayat Sigortalar› ‹nceleme Araflt›rma Komitesi taraf›ndan ülkemizdeki hayat sigortac›l›¤›n›n gelifltirilmesi amac›yla neler yap›lmas› gerekti¤ine iliflkin bir çal›flma yap›lm›fl ve bu çal›flma 17 Haziran 2008 tarihinde hayat sigorta flirketlerinin temsilcilerinin de kat›ld›¤› bir toplant› ile Hazine Müsteflarl›¤› yetkilileri ile paylafl›lm›flt›r. Geçti¤imiz üç ayl›k dönem içinde Birlik kamu kurum ve kurulufllar› ile çal›flmalar›n› sürdürmüfl olup bu çerçevede; 3 Nisan 2008 tarihinde D›fliflleri Bakanl›¤› taraf›ndan düzenlenen Uluslararas› Sivil Havac›l›k Örgütü’nün 1952 tarihli Roma Sözleflmesinin modernizasyonu çal›flmalar› sonucunda ortaya koydu¤u düzenleme taslaklar›na iliflkin toplant›ya kat›lm›flt›r. Active Academy taraf›ndan 9 Nisan Çarflamba günü ‹stanbul Swissotel’de düzenlenen I. Sigorta Zirvesi’ne kat›l›m sa¤lanm›fl ve sigorta sektöründeki üst düzey yöneticilerin konuflmac› olarak kat›ld›¤› Zirve’de Türk Sigorta Sektörünün Mevcut Durumu ve Gelece¤inin de¤erlendirildi¤i oturumda sunum yap›lm›flt›r. 15 Nisan 2008 tarihinde ‹stanbul’da Milli Re konferans salonunda düzenlenen “Sigorta Sektöründe Risk Yönetimi” konulu seminere, 17- 18 Nisan 2008 tarihlerinde Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’nda düzenlenen 12. Tüketici Konseyi toplant›s›na kat›l›m sa¤lanm›flt›r. Tüketici Konseyi’nde tüketici mevzuat›n›n sigorta ile iliflkisi ve kampanyal› konut sat›fllar›nda sigorta uygulamalar›n›n getirece¤i f›rsatlar ve risklere iliflkin bir sunum gerçeklefltirilmifltir. 6 May›s 2008 tarihinde Ankara’da Mali Suçlar› Araflt›rma Kurulu (MASAK) Baflkanl›¤›’nda “Yükümlülerin Uyum Program› Oluflturmalar› ve Uyum Görevlisi Atamalar› Hakk›nda Yönetmelik Tasla¤›” ile ilgili olarak gerçeklefltirilen toplant›ya, 20 May›s 2008 tarihinde ‹ktisadi Kalk›nma Vakf› (‹KV) ile Euractive ve Yeditepe Üniversitesi iflbirli¤inde düzenlenen “Avrupa’n›n Türkiye’nin AB Üyeli¤ine Bak›fl› Kat›l›m Dinamikleri ve Stratejileri” konulu konferansa kat›l›m sa¤lanm›flt›r. Tüketicinin Korunmas› hakk›nda kanunda yap›lacak de¤iflikliklerle ilgili olarak, 27 May›s 2008 tarihinde Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤› Tüketicinin ve Rekabetin Korunmas› Genel Müdürlü¤ü bünyesinde yap›lan toplant›ya kat›l›m sa¤lanm›fl ve tasar›n›n sigortac›l›k sektörünü ilgilendiren hükümlerine iliflkin sektör görüflleri dile getirilmifltir. 14 May›s 2008 tarihinde Ankara’da Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) yetkilileriyle bir toplant› gerçeklefltirmifltir. Toplant›da, konut finansman› sistemi kapsam›nda verilen kredilerde sigorta uygulamalar›, lisansl› de¤erleme flirketleri mesleki sorumluluk sigortalar› ve halka aç›k flirketlerin aktiflerinin sigortalanmas›na iliflkin aç›klamalara mali tablo dipnotlar›nda yer verilmesi konular› ele al›nm›flt›r. Bu dönemde yurtd›fl›ndaki kurum ve kurulufllarla iflbirli¤i çal›flmalar› da sürdürülmüfltür. Bu kapsamda Birlik, 31 Mart 2008 tarihinde, Avrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu’nun (CEA) Ekonomi ve Finans Komitesi (ECOFIN) toplant›s›na, 12–14 Haziran 2008 tarihleri aras›nda Almanya’n›n baflkenti Berlin’de düzenlenen CEA 2008 Genel Kurul Toplant›s›na kat›lm›flt›r. 26–27 Haziran 2008 tarihlerinde OECD’nin Paris’teki merkezinde düzenlenen OECD Sigorta ve Bireysel Emeklilik Komitesi’nin 81.Oturumu’na kat›l›m sa¤lanm›fl ve Türkiye’nin karfl› karfl›ya bulundu¤u deprem riski, DASK’›n iflleyifli ve Türk sigorta sektörünün deprem riskine karfl› gerçeklefltirdi¤i bilinç artt›r›c› çal›flmalar hakk›nda kat›l›mc›lara bilgi verilmifltir. Türk sigorta sektörünün Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecinde Avrupa Tek Sigorta Piyasas› içerisinde yer alan ülkelerin deneyimlerinden faydalan›lmas›; Birli¤in uluslararas› tan›n›rl›¤›n›n artt›r›lmas›; uluslararas› iliflkilerinin gelifltirilmesi; iyi uygulama örneklerinden yararlan›lmas› ve ortakl›k kurma faaliyetlerinde bulunulmas› amac›yla Avrupa ülkeleri sigorta birliklerine gerçeklefltirilen çal›flma ziyaretleri bu dönemde de sürdürülmüfltür. Bu kapsamda 12 May›s 2007 tarihinde Çek Cumhuriyeti Sigorta Birli¤i’nin Prag’daki merkezinde bir çal›flma toplant›s›, 13 May›s 2008 tarihinde Polonya Sigorta Birli¤i (PIU) yetkilileri ile Varflova’daki PIU Ofisinde bir toplant› gerçeklefltirilmifltir. Önümüzdeki günlerin yap›lan düzenlemelerin etkilerinin görülece¤i dönemin bafllang›c› oldu¤u düflünülmektedir. Sayg›lar›mla. Erhan Tunçay Genel Sekreter 03 B‹RL‹K’TEN HABERLER Birlik Yönetimi CEA Toplant›s›nda. 2008 CEA Genel Kurul Toplant›s› Yap›ld› irlik, 12–14 Haziran 2008 tarihleri aras›nda Almanya’n›n baflkenti Berlin’de düzenlenen CEA 2008 Genel Kurul Toplant›s›na kat›ld›. B Genel Kurul Toplant›s›n›n ilk gününde Baflkanl›k Konseyi/Genel Müdürler Konferans› bileflik oturumu gerçeklefltirildi. 13 Haziran 2008 tarihinde gerçeklefltirilen toplant›n›n sabahki oturumu ise CEA’n›n 2008 Y›l› Ola¤an Genel Kurul Toplant›s›’na ayr›ld›. Toplant›da CEA bütçesi ile yeni CEA Tüzü¤ü onayland›. Yeni Tüzük çerçevesinde CEA üyeli¤i, üyelik aidat›, denetim, Genel Kurul yap›lanmas› gibi alanlarda yeni düzenlemelere gidilirken, CEA ‹cra Kurulu ve CEA Stratejik Kurulu isimleriyle yeni yap›lanmalar oluflturuldu. Genel Kurul’da Haziran 2008-Haziran 2011 dönemi için CEA Baflkanl›¤›na ‹sveç Sigorta Birli¤i Baflkan› Tommy Persson’un getirilmesi oybirli¤iyle kabul edildi. Bu görevi daha önce yürütmek- 04 te olan Gérard de La Martinière ise CEA Baflkan Yard›mc›l›¤›na getirildi. Toplant›da ayr›ca CEA’n›n Solvency II, iklim de¤iflikli¤i, motorlu tafl›t sigortalar›, UFRS IV ve tek pazar (rekabet, da¤›t›m kanallar›, perakende sigorta ürünleri vb.) gibi alanlarda gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar kapsaml› olarak ele al›nd›. Toplant›n›n ö¤leden sonraki bölümü ise “Sigorta Diyalo¤u” konulu konferansa ayr›ld›. Alman Finans Bakan› Dr. Axel Nawrath’in aç›l›fl konuflmas›n› yapt›¤› konferansta finansal piyasalar›n düzenlenmesi konusunda Avrupa Birli¤i genelinde gerçeklefltirilen faaliyetler ve denetim kurumlar› aras›ndaki iflbirli¤i ele al›nd›. Toplant›y› takiben Alman Sigorta Birli¤i (GDV), CEA konuklar› onuruna, Charlottenburg Saray›’nda bir gala yeme¤i düzenledi. 5-6 Haziran’da TSRSB ve Munich Re iflbirli¤iyle “Do¤al Afetler Sonucunda Meydana Gelen Hasarlar›n Etkili Yönetimi: Sigorta Sektöründe Acil Durum Planlamas›” konulu seminer düzenlendi irlik ve Munich Re iflbirli¤i ile haz›rlanan Do¤al Afetler Sonucunda Meydana Gelen Hasarlar›n Etkili Yönetimi: Sigorta Sektöründeki “Acil Durum Planlamas›” konulu seminer 5 ve 6 Haziran 2008 tarihlerinde Milli Reasürans T.A.fi. konferans salonunda gerçeklefltirildi. B Aç›l›fl konuflmas›n› Birlik Baflkan› Hulusi Taflk›ran’›n yapt›¤› seminerde uluslararas› reasürans flirketi Munich Re do¤al afetler sonucunda meydana gelen büyük ölçekli hasarlar ile bafla ç›kmak konusunda edindi¤i deneyimleri Türk sigorta flirketi temsilcileri ile paylaflt›. Konu ile ilgili olarak Türkiye ve yurtd›fl›ndan örneklerin tart›fl›ld›¤› seminerde üniversite, yerel yönetimler ve sigorta flirketlerinden Türk ve yabanc› konuflmac›lar yer ald›. ‹ki gün süren seminere sigorta flirketlerinden 150 kadar üst düzey yönetici ve teknik personel kat›ld›. Çek Cumhuriyeti Sigorta Birli¤i (CAP) ve Polonya Sigorta Birli¤i’ne (PIU) çal›flma ziyareti ürk sigorta sektörünün Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecinde Avrupa Tek Sigorta Piyasas› içerisinde yer alan ülkelerin deneyimlerinden faydalan›lmas›, Birli¤in uluslararas› tan›n›rl›¤›n›n artt›r›lmas› uluslararas› iliflkilerinin gelifltirilmesi, iyi uygulama örneklerinden yararlan›lmas› ve ortakl›k kurma faaliyetlerinde bulunulmas› amac›yla Avrupa ülkeleri sigorta birliklerine gerçeklefltirilen çal›flma ziyaretleri sürdürülüyor. T Bu çerçevede 12 May›s 2007 tarihinde Çek Cumhuriyeti Sigorta Birli¤i merkezinde ve 13 May›s 2007 tarihinde Polonya Sigorta Birli¤i merkezinde çal›flma toplant›lar› gerçeklefltirildi. Toplant›larda Çek ve Polonyal› yetkililerden Çek ve Polonya sigorta piyasalar›n›n yap›s›, temel ekonomik göstergeleri, sigorta birliklerinin yap›s›, iflleyifli, üyelik sistemi ve temel görevleri, Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecinde gerçeklefltirilen çal›flmalar ve müzakerelerde izlenen metodoloji konular›nda kapsaml› bilgiler al›nd›. Birlik taraf›ndan gerçeklefltirilen sunumda ise Birli¤in yap›s›, çal›flmalar›, yay›nlar›, uluslararas› iliflkileri, AB sürecinde gerçeklefltirdi¤i faaliyetler, Türk sigorta sektörü, sektörün temel göstergeleri, AB sürecinde gerçeklefltirilen yasal düzenlemeler ve 2007 ‹lerleme Raporu’nda Türk sigorta sektörünün de¤erlendirilmesine iliflkin bilgiler sunuldu. Birlik, önümüzdeki günlerde Çek ve Polonya sigorta piyasalar›na iliflkin edindi¤i bilgileri bir rapor halinde sektörle paylaflmak üzere çal›flmalar›n› sürdürüyor. 05 B‹RL‹K’TEN HABERLER Active Academy I. Sigorta Zirvesi Birlik, Active ACADEMY taraf›ndan 9 Nisan Çarflamba günü ‹stanbul Swissotel’de düzenlenen I. Sigorta Zirvesi’ne kat›ld›. Aç›l›fl konuflmalar›n› Devlet Bakan› Mehmet fiimflek, Hazine Müsteflar› ‹brahim H. Çanakç›, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i Genel Sekreteri Erhan Tunçay ve Türk E¤itim Derne¤i Genel Baflkan› S. Selçuk Pehlivano¤lu’nun yapt›¤› Zirve’de sigorta sektöründeki geliflmeler kapsaml› biçimde ele al›nd›. B Zirve’de “Türk Sigorta Sektörünün Mevcut Durumu ve Gelece¤i”, “Beflinci Y›l›nda Bireysel Emeklilik Sistemi ve Beklentiler”, “Stratejik ‹fl Ortakl›klar› ve Beklentiler”, “Sigorta Sektöründe Reform” konulu dört ana oturum düzenlendi. Sigorta sektöründeki üst düzey yöneticilerin konuflmac› olarak kat›ld›¤› Zirve’de Birlik Genel Sekreteri Erhan Tunçay, Türk Sigorta Sektörünün Mevcut Durumu ve Gelece¤inin de¤erlendirildi¤i oturumda bir sunum yapt›. “Reasürans ve Sigorta Gruplar›na ‹liflkin Avrupa Birli¤i Mevzuat›” konulu seminer kitab› yay›mland› irli¤in, 1 Ekim 2007 tarihinde, Avrupa Komisyonu Geniflleme Genel Müdürlü¤ü’ne (European Commission Enlargement Directorate General) ba¤l› TAIEX’e (Technical Assistance Information Exchange Unit) yapm›fl oldu¤u baflvurusu sonucu kabul edilen proje kapsam›nda; B 06 Birlik ve Avrupa Komisyonu Teknik Yard›m ve Bilgi De¤iflim Ofisi (TAIEX) iflbirli¤i ile 8 fiubat 2008 tarihinde ‹stanbul’da düzenlenen, “Reasürans ve Sigorta Gruplar›na ‹liflkin Avrupa Birli¤i Mevzuat›” konulu seminerin kitab› Birlik taraf›ndan ‹ngilizce ve Türkçe olarak tek bir cilt halinde yay›mland›. TSRSB Ola¤an Genel Kurul Toplant›s› yap›ld› irlik Ola¤an Genel Kurul toplant›s› 22 Nisan 2008 tarihinde düzenlendi. Birlik Baflkan› Hulusi Taflk›ran’›n baflkanl›¤›n› yapt›¤› Kurula üye sigorta flirketlerinin yöneticileri kat›ld›. Genel Kurul gündeminde yer alan 2007 Genel Kurul faaliyet raporunun görüflülüp onaylanmas›n›n ard›ndan denetçiler raporu okundu. 2007 y›l› bilânçosu ile gelir-gider hesaplar›n›n incelenmesini takiben Birlik Genel Sekreteri Erhan Tunçay taraf›ndan Birlik faaliyetlerine iliflkin bir sunum yap›ld›. B Türk Loydu Vakf› 49. Genel Kurul Toplant›s› irlik 17 Nisan 2008 tarihinde Türk Loydu Vakf›’n›n Tuzla’daki yerlerinde düzenlenen Türk Loydu Vakf› 49. Genel Kurul toplant›s›na kat›ld›. Birlik Genel Sekreteri Erhan Tunçay ve Birlik çal›flanlar›n›n temsilci olarak kat›ld›¤› toplant›da 2007 raporu sunularak, bilânço, gelir-gider ve denetçi raporlar› görüflüldü. Toplant› sonunda 2008 bütçesinin takdim edilip onaylanmas›n›n ard›ndan temsilciler dilek ve görüfllerini belirttiler. B Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› ile Sektörün Vergi Sorunlar› Görüflüldü irlik, 15 Mart 2008 tarihinde Gelir ‹daresi Baflkan› Mehmet Akif Ulusoy ve Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›’ndan ilgili tüm üst düzey yetkililerin kat›l›m›yla bir toplant› düzenledi. Toplant›da, Birlik taraf›ndan haz›rlanan “2008 Y›l›nda Sigorta Sektörünün Vergilendirilmesi ile ‹lgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri” bafll›kl› rapor görüflüldü. B 2005 y›l›ndan bu yana her y›l düzenlenen y›ll›k toplant›lar›n devam› niteli¤indeki toplant›da, öncelikle 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu sonras›nda ise sigorta teknik karfl›l›klar›n›n Kurumlar Vergisinden indirimi görüflüldü. Toplant› s›ras›nda ayr›ca Kazan›lmam›fl Primler Karfl›l›¤›, Muallâk Tazminat Karfl›l›¤› ve Dengeleme Karfl›l›¤›n›n Kurumlar Vergisinden indirimine devam edilmesine iliflkin bir Tebli¤ yay›nlanaca¤› belirtildi. Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›nca, Birli¤in aksi görüfllerine karfl›n, hayat poliçeleri ile BES’ten yap›lacak geri ödemelerde elde edilen irad›n vergilendirilmesinde anaparan›n da gelir vergisine tabi tutulmas› uygulamas›na devam edilmesi gerekti¤i vurguland›. Ayr›ca, hayat branfl›nda da faaliyeti bulunan emeklilik flirketlerinin 492 say›l› Harçlar Kanunu uyar›nca, hem sigorta flirketleri hem de emeklilik flirketleri için öngörülen harc› ödemeye devam etmesi gerekti¤i ifade edildi. Toplant›da flirketlerin ve acentelerin Banka ve Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) ile ilgili sorunlar› da ele al›narak, konut finansman› kapsam›nda yap›lan sigortalarda BSMV istisnas› uygulamas›na iliflkin bir aç›klama yap›laca¤› belirtildi. Ayr›ca, 6802 say›l› Gider Vergileri Kanunu’nda de¤ifliklik yap›larak, BSMV mükellefiyetinin tamamen sigorta flirketlerine kayd›r›lmas› ve sigorta flirketlerinin komisyon dahil brüt primler üzerinden BSMV ödemesi benimsendi. Toplant›da son olarak, özellikle uçak ve gemi sigortalar› gibi sigorta flirketlerimizce yurt d›fl›nda yap›lan poliçeler üzerinden al›nan primlerin BSMV’ den istisna olmas› yönündeki Birlik talebinin de¤erlendirilece¤i belirtildi. Sigorta Sektörünün 2007 Y›l› Performans› irlik, her y›l geleneksel olarak düzenledi¤i bas›nla sohbet toplant›s›n› bu y›l 8 Nisan 2008 tarihinde The Marmara Oteli’nde gerçeklefltirdi. Birlik Baflkan› Hulusi Taflk›ran, Yönetim Kurulu üyeleri ve Genel Sekreter Erhan Tunçay’›n kat›ld›¤› toplant›da sektörün 2007 y›l› performans›, sektördeki yeni düzenlemeler ve 2008 y›l› beklentileri ele al›nd›. Toplant›da, 2006-2007 y›l› Türk, AB ve dünya sigorta sektöründeki geliflmeler ve 2007 y›l›na damgas›n› vuran 5684 Say›l› Türk Sigorta B Kanunu, Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas›, Sigorta Sektörüne ‹liflkin Grup Muafiyet Tebli¤i, Türk Sigorta Sektöründe Yabanc› Sermaye ile Güvence Hesab›, TRAMER, TARS‹M, DASK ve Türkiye Motorlu Tafl›tlar Bürosu Çal›flmalar› ile ilgili dokümanlar, Birlik taraf›ndan haz›rlanan bas›n dosyas› içerisinde bas›n mensuplar›na iletildi. Bir süredir gündemde olan konular nedeni ile toplant›ya çok say›da gazete ve dergi muhabirleri ilee TV kanallar› ilgi gösterdi. 07 ‹NCELEME - ARAfiTIRMA Sosyal Güvenlikte Kurum Birli¤i’nin Son Halkas› Ülkemizde Personel Sand›klar› Sistemi Gökhan KARASU Hazine Müst. Sig. Gen. Md.lü¤ü Zorunlu Sigortalar ve Kara Tafl›tlar› Sigortalar› Dairesi fiube Müdürü osyal Güvenlik Reformunun norm ve standart birli¤i hedefinin önemli bir bileflkesini sosyal güvenlik sisteminde hizmet sunan kurumlar›n tek çat› alt›nda toplanmas› oluflturmaktad›r. Bu ba¤lamda 5502 say›l› Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile ba¤›ml› ifl iliflkisine, statü hukukuna tabi çal›flanlar ve ba¤›ms›z olarak çal›flanlar›n sosyal güvenlik kurumlar›, Sosyal Güvenlik Kurumu çat›s› alt›nda toplanm›flt›r. S Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanun Tasar›s›nda ayn› amaç do¤rultusunda 506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanununun Geçici 20. maddesi kapsam›ndaki vak›flar için de bir hüküm öngörülmüfltü. Bu hüküm 5411 say›l› Bankac›l›k Kanunun Geçici 23. maddesiyle kanunlaflm›fl ancak Anayasa Mahkemesinin 22.03.2007 tarihli ve E.: 2005/139, K.: 2007/33 say›l› Karar›yla Geçici 23. maddenin 1. f›kras› iptal edilmifl ve an›lan hükmün uygulanmas› olana¤› kalmam›flt›r. Son durum karfl›s›nda personel sand›klar› hakk›nda yeni bir kanuni düzenleme yap›lmas› kaç›n›lmaz olmufltur. Nitekim 5754 say›l› Kanun ile getirilen Geçici 20. Madde ile sand›k devirleri yeniden esasa ba¤lanm›flt›r. Bu yaz›m›zda k›saca sand›klar›n kurulma sebeplerini ve ülkemizdeki geliflimin inceleyecek ve sand›k uygulamas›na devlet 08 “Sosyal güvenlik rejimimizde art›k sand›k uygulamas›n›n oluflturulmas›ndaki hukuki ve fiili sebepler bulunmasa da, sand›klar; ilgililerine ek teminatlar sunabilirler.” müdahalesinin ne yönde olmas› gerekti¤i hakk›nda görüfllerimizi aç›klayaca¤›z. Personel Sand›klar›: Sosyal güvenli¤e devlet taraf›ndan müdahale edilmedi¤i dönemlerde belli ortak özellikleri olan kiflilerin kendi aralar›nda gönüllülük esas›na göre teflkil ettikleri yap›lanmalar sand›k uygulamas›n›n temelini oluflturmaktad›r. Sosyal güvenli¤in devlete bir ödev olarak yüklenmesi ve bu kapsamda görevin kamu kurumlar› eliyle yürütülmesiyle sand›klar giderek önemini yitirmifllerdir. Ancak özellikle mali kesim çal›flanlar›n›n sosyal güvenlikleri 506 say›l› Kanun ile kurulan Sosyal Sigortalar Kurumu ile irtibatland›r›lmam›flt›r. Kurulma Sebepleri: ‹ncelememizin konusunu oluflturan personel sand›klar› kamu sosyal güvenlik sisteminin yerine geçen kurumlar olup dayanaklar›n› 506 say›l› Kanunun Geçici 20. maddesinde bulmaktad›rlar. Söz konusu sand›klar›n kurulma sebebi hizmet sektöründe faaliyette bulunan kiflilerin 3008 say›l› ‹fl Kanunu uyar›nca iflçi say›lmamalar›d›r. Nitekim söz konusu kanun döneminde üretim faaliyetinde bulunmad›klar› aksine servet da¤›t›m› ifliyle meflgul olduklar› yolunda istihsal edilen Dan›fltay kararlar› uyar›nca özellikle mali sektörde faaliyette bulunan flirket çal›flanlar› iflçi say›lmam›fllard›r. Devletin Sand›klara Yaklafl›m›: 506 say›l› Kanun ve halen çal›flmalar› devam eden sosyal güvenlik reformu çal›flmalar› kapsam›nda de¤erlendirilmifltir. Buna göre; 506 say›l› Kanun: Esas itibariyle hizmet akdine tabi çal›flan kiflilerin sosyal güvenliklerini düzenlemifltir. Bu kapsamda hizmet akdine tabi çal›flan sand›k mensuplar›n›n da sigortal› say›lmalar› ve kanun ile kurulu bulunmad›klar›ndan sand›klar›n da asl›nda ek sosyal güvenlik sa¤layan birer kurum olarak de¤erlendirilmesi gerekmesine ra¤men devlet bu kurumlar›n faaliyetlerine belli flartlarda devam etmelerine izin vermifltir. Nitekim 506 say›l› Kanunun Geçici 20’nci maddesi Sosyal Sigortalar Kurumu bünyesi d›fl›nda bankalar, sigorta ve reasürans flirketleri, ticaret odalar›, sanayi odalar›, borsa ve bunlar›n teflkil ettikleri birlikler personelinin sosyal sigortalar›n› sa¤lamak üzere Kanunun yay›m› tarihine kadar tesis veya dernek olarak kurulmufl bulunan sand›klar›n sosyal güvenlik sa¤layan kurumlar olarak de¤erlendirmifltir. Nitekim söz konusu maddeye göre sand›klar kanunun yay›m› tarihinden itibaren en geç alt› ay içinde: a) ‹lgili bulunduklar› banka, sigorta flirketi, reasürans flirketi, ticaret odas›, sanayi odas›, borsa veya bunlar›n birliklerinin bütün personelini kaps›yacak, b) Bu personelin, ifl kazalariyle meslek hastal›klar›, hastal›k, anal›k, malûllük, yafll›l›k ve ölüm, efllerinin anal›k, efl ve çocuklar›n›n hastal›k hallerinde, en az bu kanunda belirtilen yard›mlar› sa¤l›yacak, c) Sand›klar›n statülerine tabi personelin bu madde flümulüne giren banka, sigorta flirketi, 09 ‹NCELEME - ARAfiTIRMA reasürans flirketi, ticaret odas›, sanayi odas›, borsa veya bunlar›n birliklerinden birinden di¤erine geçmesi halinde bu gibi personelin kendi sand›klar›ndaki müktesep haklar›n›n da di¤er ilgili sand›¤a veya aralar›nda kuracaklar› müflterek bir sand›¤a intikalini temin edecek, birer vak›f haline getirilmeleri flart›yla sand›¤a tabi çal›flan kifliler 506 say›l› kanun kapsam›nda sigortal› say›lmayacaklard›r. Bu hükümle söz konusu personel için kurulan sand›klar birer sosyal güvenlik kurumu olarak nitelendirilmifl ve ifltirakçileri kamu sosyal güvenlik sistemi d›fl›nda b›rak›lm›fllard›r. Devletin bu kurumlar bak›m›ndan pozisyonu denetleme ifllevinden ibarettir. Vak›f statülerinin onaylanmas› aflamas›nda vak›f kurumlar olan banka, sigorta flirketi, reasürans flirketi, ticaret odas›, sanayi odas›, borsa veya bunlar›n birliklerinden sand›k aç›klar›n›n karfl›lanaca¤›na iliflkin kesin taahhüt al›nm›fl ve bu suretle kamu sosyal güvenlik rejimi d›fl›nda kal›nmas›n›n sand›k ifltirakçilerinin haklar›nda bir kayba neden olunmamas› amaçlanm›flt›r. 11.05.1976 tarihli ve 1992 say›l› Kanun: 506 say›l› kanun uyar›nca sand›klar birer vak›f haline dönüfltürülmüfller ancak aradan geçen zamanda sand›klar için kanunda öngörülen denetim yap›lamam›flt›r. 1992 say›l› Kanunla 506 say›l› Kanuna eklenen Ek Madde 1 ile kanunun yay›m›n› takip eden aybafl›ndan itibaren yeni ifle al›narak hizmet akdi ile çal›flt›r›lacak kimselerin 506 say›l› Kanuna tabi olacaklar›, halen sand›¤a tabi olarak çal›flanlar, sand›klardan ayl›k ve gelir alanlar ile sand›klar›n tüm malvarl›klar›yla beraber SSK’ya devri ile tespit edilecek teknik aç›k sand›¤a tabi personeli istihdam eden kurumlarca 5 y›l içinde ödenmesi hükme ba¤lanm›flt›r. Söz konusu hüküm Anayasa Mahkemesinin Esas: 1976/36, Karar: 1977/2 say›l› karar›yla iptal edilmifltir. 10 Yüksek Mahkeme iptal karar›nda devletin, bankalar, sigorta ve reasürans flirketleri, ticaret odalar›, sanayi odalar›, borsa ve bunlar›n teflkil ettikleri birliklere SSK’dan ayr› olarak vak›f sosyal sigorta örgütü kurdurdu¤u, bu durumun söz konusu kesimin sosyal güvenli¤ine devletin seyirci kalmas› anlam›na gelmeyece¤i, sand›klar›n denetiminin bir zorunluluk oldu¤u, ancak bu vak›flara denetimi aflan bir müdahale için vak›flar›n sosyal güvenli¤i sa¤layamayacak duruma düfltü¤ü, önlemlerle aç›klar›n giderilemeyecek bir nitelik göstermesi, devletin bu alana da el atacak malî güce sahip olmas› gibi hakl› nedenlerin varl›¤›n›n bulunmas› gerekti¤i, devletin bu nitelikte hakl› bir neden ortaya koymaks›z›n, kendi kurdu¤u örgütten farks›z ve hatta ondan daha üstün sosyal güvenlik hakk› sa¤layan vak›f kurulufllar› SSK’ya devretmesi, teknik aç›ktan personeli istihdam eden kurumlar›n sorumlu tutulmas›na ra¤men oluflabilecek teknik fazlal›¤›n an›lan kurumlara iade edilmemesi Anayasaya ayk›r› bulunmufltur. 01.06.1994 tarihli ve 2995 say›l› Kanun: Anayasa Mahkemesinin iptal karar›ndan sonra sand›klarda hukuki durum eski hale dönmüfl ve sand›klar Geçici 20. madde kapsam›nda faaliyetlerine devam edegelmifllerdir. Ancak baz› sand›klar, özellikle mensuplar›n› istihdam eden kurumlar›n içine düfltü¤ü mali s›k›nt›ya paralel olarak, mensuplar›na karfl› olan yükümlülüklerini yerine getirememifllerdir. Bu kapsamda 83/7242 ve 92/3067 say›l› Bakanlar Kurulu Kararlar› sand›klara kamu müdahalesinin bafll›ca sebebi olmufltur. Söz konusu mevzuattan 27.10.1983 tarihli ve 83/7242 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›yla mali bünyelerinin güçlendirilmesine imkân bulunamayan ‹stanbul Bankas› T.A.fi., Hisarbank A.fi. ve Ortado¤u ‹ktisat Bankas› A.fi., bütün aktif ve pasifleri ile T.C. Ziraat Bankas›’na devredilmifltir. Ayn› flekilde 21.05.1992 tarihli ve 92/3067 say›l› Bakanlar ve sand›klar›n belli flartlarla SSK’ya devredilmesi konusunda karar Bakanlar Kuruluna b›rak›lm›flt›r. Kurulu Karar› ile Türkiye Ö¤retmenler Bankas› T.A.fi. bütün aktif ve pasifleri ile T. Halk Bankas› A.fi.'ye devrolunmufltur. Her iki Bakanlar Kurulu Karar›n›n banka personeli hakk›nda yaklafl›m› personelden T.C. Ziraat Bankas› ve T. Halk Bankas› A.fi. de kadrolu olarak çal›flmak istemeyen veya çal›flmas› uygun görülmeyenlerin hizmet sözleflmelerinin sonland›r›lmas› yönündedir. Sand›k mensuplar›n›n kamu bankalar›na transfer edilmelerine ba¤l› olarak Emekli Sand›¤› ile irtibatland›r›lmas› sand›k mali bünyesini olumsuz etkilemifl ve vak›f kurumlar›n tüzel kifliliklerini sona ermesi ile de yeni ifltirakçinin kat›lmas› olana¤› da kalmam›flt›r. Her iki Banka sand›¤›n›n mensuplar›na karfl› yükümlülüklerini karfl›layamamas› ve bu durumun di¤er sand›klar bak›m›ndan da geçerli olabilece¤inden hareketle 01 Haziran 1994 tarihinde 2995 say›l› Kanunla 506 say›l› Kanuna 36 numaral› bir ek madde eklenmifl 2995 say›l› Kanun konu hakk›nda yukar›da içeri¤i k›saca aç›klanan Anayasa Mahkemesinin Esas: 1976/36, Karar: 1977/2 say›l› iptal karar›ndaki gerekçeler dikkate al›narak haz›rlanm›flt›r. Nitekim sand›klar›n devri, bankac›l›k faaliyeti sona eren veya baflka bir bankaya devredilenler hariç sosyal güvenlik teminat› sunmaya elveriflli olmad›klar› sebebine dayal› olup devir konusunda sand›k yetkili kurullar›n›n devir için alacaklar› karara ba¤l›d›r. Görülece¤i üzere kanun, Yüksek Mahkemenin arad›¤› hakl› sebebi banka sand›klar› bak›m›ndan bankac›l›k faaliyetinin sona ermesi veya bankan›n baflka bir bankaya devri olarak tan›mlam›fl di¤er sand›klar bak›m›ndan ise hakl› sebep kanunda sosya l güvenlik yard›mlar› sürdürememe olarak yer alm›flt›r. Ancak bu sebepler dahi yeterli olmayacak sand›klar›n nihayetinde özel hukuk tüzel kiflileri oldu¤u dikkate al›nd›¤›nda devir için talepte bulunmalar› gerekecektir. 2995 say›l› Kanun, sosyal güvenli¤e devletin kay›ts›z kalamayaca¤›n›n çok aç›k bir örne¤idir. Nitekim iki banka sand›¤› ile bafllayan süreç T. Tütüncüler Bankas› A.fi. Memur ve Hizmetlileri Emekli Sand›¤› Vakf›, Türk Ticaret Bankas› Emeklilik Sand›¤› Vakf›, T. Kredi Bankas› A.fi. Memur ve Müstahdemleri Sosyal Sigorta ve Yard›m Sand›¤› Vakf›, Ankara Anonim Türk Sigorta fiirketi Memur ve Hizmetlileri Sa¤l›k ve Emekli Sand›¤› Vakf›’n›n SSK’ya devri ile devam etmifltir. 5510 say›l› Kanun -Sosyal Güvenlik Reformu-: Personel sand›klar› için hukuki durum bu merkezde iken sosyal güvenlikte yeniden yap›land›rma çal›flmalar› kapsam›nda düzenlenen Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu tasar›s›nda sand›klar› da düzenleme kapsam›na alm›flt›r. Bu durum sosyal güvenlik reformunun temel amac› olan norm ve standart birli¤inde kurumsal birli¤in 11 ‹NCELEME - ARAfiTIRMA sa¤lanmas›n›n bir gere¤i oldu¤u kadar Bankac›l›k Kanunu tasar›s›n›n da zorunlu bir sonucu idi. Nitekim sosyal güvenlik kanun tasar›lar›n›n haz›rlanmas› esnas›nda Türkiye Büyük Millet Meclisi gündeminde yer alan Bankac›l›k Kanununun “Sand›k ve vak›flara iliflkin ifllemler” bafll›kl› 58. maddesi “Bankalarca münhas›ran çal›flanlar›na ait olmak üzere sa¤l›k ve sosyal yard›m, emeklilik, ihtiyat ve tasarruf sa¤lama amaçlar›yla kurulan sand›k ve vak›flara aç›klar›n›n kapat›lmas› için kaynak aktar›lamaz.” hususunu amir olup yine ayn› Kanunun geçici 7. maddesi uyar›nca bankalar durumlar›n› 31 Aral›k 2007 tarihine kadar 58. madde hükmüne uygun hale getirmekle yükümlü tutulmufllard›. An›lan hüküm banka sand›klar› bak›m›ndan sand›k aç›klar›n›n kapat›lmas›nda nihai finansör olan bankalar›n etkinli¤ini ortadan kald›rd›¤›ndan söz konusu sand›klar bak›m›ndan 506 say›l› Kanunun Ek 36. maddesi kapsam›nda müdahale olas›l›¤› ihmal edilemeyecek derecedeydi. Bankalar bak›m›ndan kullan›lan hukuki tercih de dikkate al›narak Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanun Tasar›s›n›n Geçici 3. maddesinde sand›k mensuplar› herhangi bir iflleme gerek kalmaks›z›n kamu sosyal güvenlik rejimi bak›m›ndan da sigortal› say›lm›fl ve sand›klar›n, tüzel kiflilikleri ortadan kald›r›lmadan, kamu sosyal güvenlik rejimi kapsam›ndaki yükümlülüklerinin peflin de¤erinin sand›klardan ve sand›k mensuplar›n› istihdam eden kurumlardan müteselsilen tahsil edilmesi, sand›klar›n 506 say›l› Kanunun öngördü¤ü sosyal haklar›n›n ve ödemelerinin üzerinde sa¤lad›klar› sosyal sigorta haklar›na ve ödemelerine devam edebilmek üzere hüküm sevk edilmifl ancak ilgili hüküm Bankac›l›k Kanunun Geçici 23. maddesi olarak kanunlaflm›flt›r. Son Anayasa Mahkemesi Karar›: Cumhurbaflkan› ve 117 milletvekili taraf›ndan ikâme edilen iptal davas› üzerine Yüksek Mahkeme 22.03.2007 tarihli ve E.: 2005/139, K.: 2007/33 say›l› Karar› ile sand›k 12 mensuplar›n›n 506 say›l› Kanun kapsam›na al›nmalar›n› di¤er bir ifadeyle intibaklar›n›n an›lan kanun hükümlerine göre yap›lmas› nedeniyle söz konusu kiflilerin gelir ve ayl›klar›nda azalma olabilece¤i, sand›klar›n 506 say›l› Kanun üzerinde sa¤lad›klar› menfaatler bak›m›ndan sorumluluklar› devam etse de sand›klar›n kanun uyar›nca ödemekle yükümlü olduklar› peflin de¤er nedeniyle mensuplar›na an›lan fark ödemelerini yapmakta güçlü¤e düflebilece¤i bu nedenle sand›k mensuplar›n›n an›lan haklar›n›n korunmas›na yönelik düzenlemelerin yap›lmas›n› hukuk devletinin gere¤i olarak görmüfl ve Bankac›l›k Kanunun Geçici 23. maddesinin 1. f›kras›n› iptal etmifltir. ‹ptal karar› üzerine hükmün di¤er f›kralar›n›n uygulanmas› imkân› kalmam›flt›r. 5754 say›l› Kanun ile getirilen Geçici 20. Madde: Bankac›l›k Kanununun Geçici 23. maddesi hakk›ndaki iptal gerekçeleri dikkate al›narak haz›rlanan son kanun ile iptal edilen hüküm ile temelde ayn› esaslar› benimsemifltir. Ancak iptal karar› uyar›nca, devir ifllemi tamamland›ktan sonra sand›klarca ödenen ayl›k ve gelirler ile sosyal güvenlik mevzuat› uyar›nca hesaplanacak ayl›k ve gelirler aras›nda müspet fark olmas› halinde bu fark›n Kurum taraf›ndan ödenmesini ancak sand›klardan ve bu sand›k ifltirakçilerini istihdam eden kurulufllardan tahsili öngörülmüfltür. Mevcut durumda biri kamu kurumu niteli¤inde meslek teflekkülü, dördü sigorta ve reasürans flirketi, on ikisi banka olmak üzere 17 adet sand›k, mensuplar›na sosyal güvenlik hizmeti sunmaktad›r. Yukar›da da aç›kland›¤› üzere, ülkemizde sand›k uygulamas› en baflta çal›flma hayat›n› düzenleyen mevzuat›n ve daha do¤rusu içtihad›n belli kesimleri iflçi ve iflçiler için öngörülen kamu sosyal güvenlik rejimine tabi saymamas›ndan kaynaklanm›flt›r. ‹lgili dönemdeki mevcut yaklafl›m›n sonucu olan sand›klar ilerleyen dönemde iflçi ve sigortal› tan›m›nda tesis edilen genifllemeye ra¤men kamu rejimi d›fl›nda de¤erlendirilmifltir. Bu durum özellikle ‘61 Anayasas›n›n sosyal güvenli¤i düzenleyen 48’inci maddesinin sosyal güvenlik teflkilat›n›n muhakkak surette devlet taraf›ndan kurulamayabilece¤ine iliflkin hükümlerinin de bir sonucudur. Nitekim ‘61 Anayasas›n›n ilgili hükmü Anayasa Mahkemesinin yukar›da ayr›nt›lar›n› verdi¤imiz karar›nda da kendisini göstermifl devletin söz konusu sand›klara müdahalesinde hakl› sebebin varl›¤› aranm›flt›r. Ancak mevcut Anayasam›z 60. maddesiyle sosyal güvenlik konusunda ’61 Anayasas›ndan farkl› olarak devletin rolünü daha aktif olarak düzenlemifl ve sosyal güvenli¤i sa¤layacak teflkilat› kurmakla devleti görevlendirmifltir. Mevcut Anayasa hükmünde yer alan irade Anayasa Mahkemesi karar›nda da isabetli biçimde tespit edilmifl ve dava dilekçelerinde devlet müdahalesinin hakl› sebebi bulunmad›¤› yolunda iddia ileri sürülmüflse de Yüksek Mahkeme sand›k mensuplar›n›n kamu sosyal güvenlik rejimi anlam›nda sigortal› say›lmalar›n› Anayasaya ayk›r› görmemifltir. Mahkemeyi kanunu iptale sevk eden temel saik, sand›k mensuplar›n›n 506 say›l› Kanun hükümlerine göre sisteme intibak ettirilmeleri ve bu durumun an›lan kesimin gelir ve ayl›klar›nda azalmaya neden olabilece¤i ihtimalidir. Yüksek Mahkeme bu tehlikenin önlenmesi için gerekli düzenlemelerin yap›lmas›n› hukuk devletinin gere¤i olarak görmektedir. Belirtmek gerekir ki sosyal güvenlik kifliler için ilgili mevzuat kapsam›nda teminat sunan bir rejim olup bu rejimin üstünde haklar›n tan›nmas› sosyal güvenlik çerçevesini aflan bir husustur. Sosyal güvenli¤e ek olarak sunulan teminatlar sosyal güvenlik rejimini ikâme eden nitelikte de¤ildir. Nitekim sand›klar›n dayana¤›n› oluflturan 506 say›l› Kanunun Geçici 20. maddesi sand›klar›n varl›klar›n› sürdürmeleri için asgari 506 say›l› Kanundaki teminatlar› sunmalar›n› flart koflmufltur. Sand›klar›n belli flartlarla SSK’ya devrini öngören Ek Madde 36 sand›k mensuplar›n›n 506 say›l› Kanuna göre emsallerine uygun olarak intibaklar›n›n yap›lmas›n› amir olup, bu husus sosyal güvenlik rejiminin ve an›lan sisteme sunulan ek teminatlar›n yukar›da aç›klama¤a çal›flt›¤›m›z niteliklerinin do¤al sonucudur. Bankac›l›k Kanununun Geçici 23’üncü maddesi sand›k mensuplar›n›n intibaklar›n›n 506 say›l› Kanun uyar›nca yap›lmas›n› öngörmüfl olmakla beraber bu husus kanunkoyucunun takdiri ile belirlenen bir sonuç de¤il sosyal güvenli¤in do¤as› gere¤i has›l olan bir neticedir. Aksine bir yaklafl›m ayn› statüde sigortal› say›lan kifliler aras›nda eflitli¤e ayk›r› olacakt›r. Bu itibarla ilgilileri için birer sosyal güvenlik kurumu niteli¤inde olan personel sand›klar›n›n bu s›fatlar›n›n art›k kalmad›¤› di¤er bir ifadeyle munzam sand›k haline dönüflen sand›klar›n art›k kamu sosyal güvenlik sistemi anlam›nda da sigortal› say›lan kiflilere kendi statüleri gere¤i sunduklar› ek menfaatler sand›klar ile mensuplar› aras›ndaki iliflkinin bir unsuru olup bu teminatlar›n muhatab› devlet de¤ildir. Zira bu menfaatler art›k sosyal güvenlik sistemine munzam menfaatlerdir. Nitekim Anayasa Mahkemesi karar› ilgili hükmü intibak sebebiyle iptal ederken sand›klarca sa¤lanan sosyal güvenlik rejiminin üstündeki teminatlar› sosyal güvenlikle iliflkilendirmemifl sadece kiflilerin muhtemel hak kayb›ndan hareketle bu haklar›n garanti alt›na alacak bir düzenlemenin yap›lmas›n› istemifltir. Kanaatimizce sosyal güvenlik devletçe yürütülmesi gereken bir görev olup özel sektörün bu konudaki faaliyeti sosyal güvenlik rejiminin alternatifi de¤il tamamlay›c›s› niteli¤inde olabilir. Zaman›nda iflçi statüsünün dar yorumlanmas›na ba¤l› olarak sosyal güvenlik teminat›ndan mahrumiyet tehlikesine karfl› tesis edilen personel sand›klar›n›n sosyal güvenlik kurumu olarak de¤erlendirilmesinin art›k anlam› kalmam›flt›r. Zira sosyal güvenlikte hak sahipli¤i sand›klar›n do¤mas›na neden 13 ‹NCELEME - ARAfiTIRMA olan dönemden farkl› olarak her türlü ba¤›ml› çal›flma iliflkisini zorunlu olarak kapsamaktad›r. Belirtmek gerekir ki, sosyal güvenlik sistemimizin sosyal sigortac›l›k ilkelerinden uzak kurgusu an›lan sisteme denk teminatlar sunmas› flart koflulan sand›klar›n kurgusunu da etkilemifl, sand›klar›n vak›f fleklide örgütlenmesi uzmanl›¤› gerektiren aktüeryal denetimin yap›lamamas›na neden olmufl, sand›¤a hakim olan vak›f kurumun ayn› zamanda sistemin temel borçlusu olmas› prim tahsilatlar›nda güçlüklere yol açm›flt›r. Di¤er taraftan gerek yaflanan ekonomik kriz nedeniyle bankac›l›k sektöründe görülen iflten ç›kartmalar ile Bankac›l›k mevzuat› uyar›nca gerçeklefltirilen hakl› kamu müdahalesi sebebiyle yeni prim tahsilat› imkân›n kalmamas› ve gerekse yeni Bankac›l›k Kanunu uyar›nca sand›k aç›klar›n›n bankalardan tahsilinin mümkün bulunmamas› karfl›s›nda prim gelirleri, aktif - pasif mensup ve ba¤›ml› say›s›nda sand›m sisteminde önemli a¤›rl›¤› bulunan banka sand›klar›n›n faaliyetleri daha da zorlaflm›flt›r. Bu itibarla sand›k uygulamas›nda 506 say›l› Kanunun Ek 36’nc› maddesi flartlar›n›n oluflmas›n› beklenmeden sand›k mensuplar›n›n kamu sosyal güvenlik rejimine intibaklar› bak›m›ndan Anayasa Mahkemesince de uygun bulunan kurgunun devam› devletin sosyal güvenlik ba¤lam›nda üstlendi¤i görevlerinin zorunlu sonucudur. Ancak konunun Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu ile beraber de¤erlendirilmesi konunun bütüncül aç›dan ele al›nmas› aç›s›ndan uygun olmakla beraber an›lan kanunun, kamu görevlileri hakk›ndaki iptal gerekçeleri karfl›lanmad›¤›ndan, iptali olas›l›¤› karfl›s›nda düzenlemenin baflka bir kanunda yer almas› daha uygun olacakt›. Burada yaz›m›za sosyal güvenlik reformu ba¤lam›nda bir parantez aç›yoruz ve söz konusu reformun özellikle kamu personeli bak›m›ndan hükümlerinin gelece¤i konusundaki görüfllerimizi aktar›yoruz. Zira sand›k hükümlerinin an›lan 14 kanuna eklenmesi, kanunun iptali karfl›s›nda flimdiye kadar yap›lan uygulamada oldu¤u gibi, tüm reform hükümlerinin ask›ya al›nmas›, bu ba¤lamda sand›k hükümlerinin de muâllakta kalmas›na neden olacakt›r. 5510 say›l› Kanun hakk›nda istihsal edilen Anayasa Mahkemesinin 15.12.2006 tarih ve E.2006/111 K.2006/112 say›l› Karar›n›n incelenmesinden Yüksek Mahkemenin; ❖ Memur ve kamu görevlilerinin yürüttükleri faaliyet di¤er sigortal›lardan farkl› mahiyette olup, sosyal güvenlik an›lan kesimin özlük haklar› kapsam›ndad›r. Memur ve kamu görevlilerinin sosyal güvenlikleri yürüttükleri faaliyetin fark› ve sahip olduklar› kanuni güvence uyar›nca önceki statüleri ile uyumlu olarak düzenlenmelidir. ❖ Memur statüsü ile emeklilik statüsü aras›nda organik bir ba¤ bulunmaktad›r. ❖ ‹flçilerin ba¤›ml› çal›flmalar› ve ile ba¤›ms›z çal›flanlar›n çal›flma iliflkileri özel hukuka tabi ve iradi niteliktedir. Bu kesimlerin sosyal güvenlikleri söz konusu faaliyetlerinin sonucu olarak özel sigortaya benzer nitelikte prime dayal› sosyal sigorta yoluyla sa¤lanmaktad›r. ❖ Statü hukukuna tabi çal›flan memurlar›n çal›flma iliflkileri di¤er çal›flanlardan farkl› olup bu kesime sa¤lanan emekli maafl› memurlara yürüttükleri kamu hizmeti faaliyetleri sebebiyle primle alakaland›r›lmadan söz konusu organik ba¤ korunmak suretiyle ödenmelidir. Karar›n daha iyi anlafl›labilmesi için Yüksek Mahkemenin 4447 say›l› Kanunun 24. maddesi hakk›nda verdi¤i E: 1999/42, K: 2001/41 say›l› iptal karar›n›n incelenmesi önem tafl›maktad›r. Söz konusu karar ile iptal edilen düzenleme, memurlar hakk›nda halen uygulanmakta olan emekli, âdi mâlûllük ve vazife mâlûllü¤ü ayl›klar›n›n hesaplanmas›nda 657 say›l› Devlet Memurlar› Kanununun 43. maddesinde yer alan gösterge tablosu ve personel kanunlar›ndaki ek göstergelerin esas al›nmas› ilkesini kald›rarak ayl›klar›n Kanunun yürürlü¤e girdi¤i tarihten veya ba¤land›¤› tarihten sonraki ilk memur maafl art›fl tarihinden itibaren her ay bir önceki aya iliflkin Devlet ‹statistik Enstitüsü taraf›ndan aç›klanan en son temel y›ll› kentsel yerler tüketici fiyatlar› indeksi de¤iflim oran›na göre belirlenmesini öngörmüfltü. Söz konusu kararda, mevcut hükümlerin çal›flan ile emekli memurun ayl›klar›n› ayn› esasa dayand›rd›¤› böylece, her iki kesimin maafl art›fllar› bak›m›ndan eflitli¤in sa¤land›¤›, ayr›ca emekli ayl›klar›ndaki art›fl›n gösterge ve ek göstergelerdeki art›fla göre hesaplanmas› esas›ndan vazgeçilmesi nedeniyle çal›flan memurlar›n maafl art›fl› ile emekli memurlar›n maafl art›fl› aras›nda oldu¤u gibi daha önce ayn› görevlerde bulunan eski ve yeni emeklilerin maafllar› aras›nda da büyük farklar›n ortaya ç›kmas›na neden olacak bir sistem getirildi¤i bu durumun ise memur teminat› ve eflitlik ilkesini zedeledi¤i sonucuna var›lm›flt›r. Mahkeme özetini verdi¤imiz bir önceki karar›nda çal›flan ve emekli memurlar›n Anayasan›n 128. maddesi çerçevesinde sahip oldu¤u kanuni güvenceyi yorumlarken her iki kesimin ayn› esaslara göre maafl almas›n› an›lan teminat›n zorunlu unsuru kabul etmifl ve bu ayniyeti bozan kanun hükümlerini oybirli¤i ile gerek söz konusu hükme gerekse eflitlik ve sosyal hukuk devleti ilkelerine ayk›r› bulmufl idi. Görülece¤i üzere, Anayasa Mahkemesi emeklilik rejiminin tasarlanmas›nda çal›flma iliflkisinin kendisine has özelliklerinin dikkate al›nmas›n› flart koflmakta ve bu ba¤lamda statü hukukuna tabi olarak çal›flan kesimin sosyal güvenliklerinin di¤er kesimlerden farkl› olarak belirlenmesini eflitlik ilkesinin gere¤i olarak görmektedir. Yüksek Mahkemeye göre ba¤›ms›z veya hizmet akdine tabi çal›flma özel hukukun konusuna girmekte ve bu kesimlerin sosyal güvenlikleri öteden beri özel sigortaya benzer nitelikte olan prime dayal› sistem ile sa¤lanmakta, memurlar›n emekli maafllar› ise özlük haklar›ndan olup bu niteli¤iyle emekli maafl› memurlar›n di¤er özlük haklar› ile organik ba¤a sahiptir ve ayn› kanuni güvence içerisindedir. Kanuni teminat› yorumlarken ise Yüksek Mahkeme aktif memurlara tan›nan mali haklar ile emekli memurlara tan›nan mali haklar›n ayn› esasa tabi olmas› sonucuna varmaktad›r. Bu ba¤lamda nas›l aktif memurlara gösterge esas›na göre maafl ba¤lan›yorsa emekli memurlar›n da ayn› ilkeye göre emekli ayl›¤› almalar›n› çal›flan ve emekli memur aras›nda Anayasa uyar›nca tesis edildi¤ini belirtti¤i fonksiyonel ba¤›n bir gere¤i olarak görmektedir. Belirtmek gerekir ki memurlara tan›nan kanuni teminat sonuçta memurlar›n flah›slar›na de¤il iflgal ettikleri konuma tan›nan imtiyazlardan olup, amaç kamu hizmetinin gere¤i gibi yürütülmesi bu ba¤lamda memur hukukunun özellikle yürütme müdahalesine karfl› korunmas›d›r. Söz konusu teminat›n amac› dikkate al›nd›¤›nda emeklilik rejiminde de aktif döneme paralel zorunlu bir kurgunun an›lan teminat›n sonucu oldu¤u yorumu kanaâtimizce Anayasa hükmünün kapsam›n› aflmaktad›r. Hele hele memur emeklilik rejiminin mevcuttaki gibi prim ile iliflkilendirilmeksizin devam› yönünde karar al›n›rken kanunkoyucunun an›lan rejimi aktüeryal olarak düzenlemekte serbest oldu¤una hükmedilmesi karar›n isabetinin tespiti bak›m›ndan gayet manidard›r. Di¤er taraftan sosyal güvenlik hukuku esasen kamu hukukunun bir parças›d›r ve ba¤›ms›z bir hukuk dal› olarak kiflilerin çal›flma hayat›nda tabi oldu¤u rejimden ayr› olarak kifliler bak›m›ndan hak ve borç kayna¤› olur. Di¤er bir ifadeyle kiflinin çal›flma rejimi özel hukuka tabi olsa bile sosyal güvenlik bir kamu hukuku iliflkisi tesis eder ve bu iliflki taraflar›n özgür iradeleriyle kurulmaz. Nas›l bir memur atanma ile göreve bafllar ve memurlar için tesis edilen emeklilik rejimi bak›m›ndan da ifltirakçi olur ve maafl›ndan kendi iste¤i olsun olmas›n emeklilik kesene¤i kesilmeye bafllan›rsa hizmet akdine tabi çal›flan veya ba¤›ms›z çal›flan bir kifli de s›rf bu s›fat›yla sigortal› say›l›r. Sosyal güvenlik rejimine tabi olma aç›s›ndan her iki kesim aras›nda bir fark bulunmamaktad›r. Bu 15 ‹NCELEME - ARAfiTIRMA sebeple Anayasa Mahkemesi karar›nda hizmet akdi ile çal›flma ve ba¤›ms›z çal›flanlar›n sosyal güvenliklerinin farkl› olmas› gerekçesi olarak her iki kesimin çal›flma iliflkilerinin farkl› oldu¤unun belirtilmesi isabetli de¤ildir. Zira ba¤›ms›z bir hukuk olarak sosyal güvenlik hukukunda sa¤lanan haklar›n tespitinde çal›flma iliflkisinin do¤rudan bir etkisi bulunmamakta çal›flma iliflkisinde tan›nan haklar›n emeklilik rejimindeki haklarla ayn› esasa dayand›r›lmas› veya farkl› bir esas›n benimsenmesi kanunun bir tercihi olup her iki kategori aras›nda ayn› esasa tabi olma bak›m›ndan zorunlu bir iliflki bulunmamaktad›r. Keyfiyet tamamen kanunkoyucunun hukuk politikas› kapsam›nda takdirine giren bir husustur. Kamu görevlileri için mevcut rejim an›lan kesimi di¤er çal›flanlardan farkl› de¤erlendirmifl ve özellikle emekli memurlar ile çal›flan memurlara sa¤lanan ayl›klar›n tespitinde gösterge esas›n› benimsemifltir. Bu tercihin sonraki düzenlemelerde de¤iflmez bir referans olmas› pozitif hukuk aç›s›ndan kabul edilebilir de¤ildir. Nitekim kanunkoyucu, sosyal güvenlik rejiminin kurgulanmas›nda sosyal ve ekonomik alanlardaki görevlerin mali kaynaklar›n yeterli¤i ölçüsünde yerine getirilmesini öngören Anayasan›n 65. maddesi çerçevesinde, sistemi primli veya prim ile iliflkilendirmeden flekillendirmekte serbestiyete sahip olup bu yetkinin kullan›m›nda çal›flma iliflkisi sosyal güvenlik rejiminin mahiyetine uygunlu¤u ölçüsünde dikkate al›nabilecek bir husustur. Yoksa çal›flma iliflkisi do¤rudan sosyal güvenlik bak›m›ndan zorunlu bir rejim tercihini zorlayamayacakt›r. Anayasa Mahkemesinin gördükleri iflin fark› sebebiyle kamu görevlilerine ayr› bir emeklilik rejimi tesis edilmesi fleklinde özetlenebilecek içtihad›n›n isabetli olmad›¤› özellikle özellefltirme kapsam›na al›nan veya yeniden yap›land›rma sürecine tabi tutulan kamu iktisadi teflebbüslerinde çal›flan personelin emeklilik rejiminde kendisini göstermektedir. fiöyle ki, Emekli Sand›¤›na tabi kiflilerin tamam› kamu hizmeti görmemektedir. Bunlardan 16 baz›lar› bizzat Anayasa Mahkemesince de kabul edildi¤i üzere (bkz. Anayasa Mahkemesinin E: 2002/31; K: 2002/58 say›l› karar›) kamu hizmeti görmemekte ve idare ve ceza hukuku bak›m›ndan memur say›lmamaktad›r. Nitekim 4603 say›l› T.C Ziraat Bankas›, T. Halk Bankas› A.fi. ve T. Emlak Bankas› A.fi. hakk›nda kanun uyar›nca yeniden yap›land›r›lan kamu sermayeli bankalarda an›lan kanunun yürürlü¤ü itibariyle kamu personeli statüsünde çal›flan banka personelinden özel hukuk hükümlerine tabi çal›flmay› tercih ederek bankalarda kalanlar›n Emekli Sand›¤› ile ba¤lant›s› devam ettirilmifltir. Bu personel kamu hizmeti görmemelerine, özel hukuk hükümlerine tabi olarak ifl sözleflmesi uyar›nca çal›flmalar›na, iflverenleri olan bankalar ile aralar›nda ç›kan ihtilaflarda ifl mahkemeleri görevli olmalar›na ra¤men, iflçi s›fatlar› nedeniyle Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi sigortal› olarak de¤il sosyal güvenlik bak›m›ndan Emekli Sand›¤› ifltirakçisi say›lm›fllard›r. Bu itibarla banka personelinden baz›lar› memurlar gibi muamele görecek kendileriyle ayn› ifli yapan di¤er personel ise iflçi s›fat›yla emekli olacakt›r. Kamu bankalar›ndaki personelin sosyal güvenlik rejimi, sosyal güvenlik kurgusunda kanunkoyucunun takdir hakk›n› yürütülmekte olan faaliyetten ba¤›ms›z olarak kulland›¤›n› göstermektedir. ‹ptal Karar›n›n Reforma Etkisi: Görüldü¤ü üzere karar karfl›s›nda emeklilik rejiminin mevcutta oldu¤u gibi çal›flan ve emekli memurlar›n ayl›klar›n›n ayn› esaslara göre belirlenmesini temin edecek flekilde kurgulanmas› gerekecektir. Bu yap›l›rken mevcut memurlar›n eski hükümlere yeni memurlar›n ise yeni hükümlere tabi olacak flekilde düzenlenmesi sorunu çözmeye yetmeyecektir. Zira Mahkeme memuriyet statüsünden hareketle bu sonuca ulaflm›fl olup bu statünün de¤iflmedi¤i durumda, Mahkeme karar› de¤iflmedi¤i sürece, yeni memurlar›n emekliliklerinin de di¤er sigortal›lar ile ayn› esaslara dayand›r›lmas› mümkün bulunmamaktad›r. Bu itibarla memur statüsü yeniden tan›mlanmad›kça veya sosyal güvenlikte norm ve standart birli¤i anayasada düzenlenmedikçe reformun kamu görevlileri aya¤›nda amaca ulafl›lamayacakt›r. Zira mevcut reform hükümleri memurlar›n emeklilik rejimi bak›m›ndan ikili bir kurgu öngörmüfltür. An›lan düzenleme ile kanunun yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortal› olarak çal›flmaya bafllayan memurlar›n yeni emeklilik rejimine, yürürlük tarihinden önce Emekli Sand›¤›na tabi çal›flanlar›n ise mülga Emekli Sand›¤› kurallar›na ba¤l› olmas› esas› benimsenmifltir. Söz konusu düzenleme kanunun yürürlü¤ünden sonra atanan memurlar›n tabi olduklar› çal›flma rejimi de¤ifltirilmedi¤i takdirde Anayasa Mahkemesince tesis edilen “çal›flan ve emekli memurlar›n ayn› esaslara göre ayl›k almalar›” ilkesine ayk›r› mahiyette olacak, Yüksek Mahkeme inceledi¤imiz karar›nda benimsedi¤i görüflünü de¤ifltirmezse, Anayasan›n 153’üncü maddesi uyar›nca iptal edilebilecektir. Kald› ki yeni kurgu kamuda ayn› görevi yapan kifliler aras›nda kanun önünde eflitli¤e ayk›r› bir ayr›ma neden olacakt›r. Sosyal güvenlik rejimimizde art›k sand›k uygu- lamas›n›n oluflturulmas›ndaki hukuki ve fiili sebepler mevcut de¤ildir ve ifltirakçilerine sosyal güvenlik hizmeti sunmalar›n›n bir anlam› kalmam›flt›r. Ancak sand›klar›n ilgililerine ek teminat sunmalar›n›n önünde hiç bir engel bulunmamaktad›r. Sosyal güvenlik sisteminde,tüm çal›flma iliflkilerini kapsayacak biçimde, baflta emeklilik rejimi olmak üzere sistemin sosyal dahi olsa sigortac›l›k ilkelerine göre yeniden kurgulanmas› sosyal güvenlik a盤›n›n sürdürülebilirli¤ini sa¤layacak ve bu ba¤lamda a盤›n Hazine borçlanmas› gereksinimi üzerindeki a¤›rl›¤›na olumlu etkide bulunmak suretiyle kamu ve özel sektör kaynaklar›n›n istihdam ortam›n›n geliflmesinde kullan›m›na imkân tan›yarak sosyal güvenli¤in nihai amac› olan insan onuruna yaraflan bir hayat hedefini daha kolay ulafl›labilir k›lacakt›r. Di¤er taraftan sosyal güvenli¤in, kifliler bak›m›ndan asgari bir hayat standard› temin edecek ve fakat bu seviyenin üstünde teminat talep edenler bak›m›ndan ise, devlet düzenleme ve denetlenmesine tabi olmak kayd›yla, özel sigorta ve/veya emeklilik ürünlerinin sunumuna olanak tan›yacak flekilde düzenlenmesi sigorta sektörüne de olumlu katk› yapacakt›r. ■ 17 KAPAK KONUSU Trafik Sigortalar›nda yeni dönem Erdinç YURTSEVEN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› igorta sektörü, Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortas›nda ( trafik) 2006 y›l›n› 118 Milyon YTL, 2007 y›l›n› ise 244 Milyon YTL zararla kapatm›fl olup bu zarar miktar› 2008 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde 149 Milyon YTL’ye olarak gerçekleflmifltir. Oysa, 2007 y›l›n›n ilk üç ayl›k döneminde bu zarar tutar› 25 Milyon YTL idi. Görülece¤i üzere, trafik branfl›nda son 3 y›ll›k dönemde artarak devam eden bir zarar trendi yaflanmaktad›r. Trafik sigortas› prim üretimi sektörün hayat d›fl› prim üretiminde yaklafl›k %15’lik bir paya sahip olmas› nedeniyle önemli bir branflt›r. Bu branflta yaflanan olumlu veya olumsuz neticeler sektörün hayat d›fl› sonuçlar›n› do¤rudan ve önemli ölçüde etkilemektedir. S Birlik, 2006 y›l›n›n bafllar›nda Hazine Müsteflarl›¤› ile temasa geçerek trafik sigortalar›nda yaflanan bu olumsuzlu¤un giderilmesi için tarife primlerinde önemli art›fllara gidilmesini talep etmifltir. Bu süreçte Müsteflarl›k, teminat limitlerinde prim art›fl›na nazaran çok daha yüksek art›fllara gitmifl ancak primleri sadece enflasyon oran›nda artt›rmay› tercih etmifltir. Bu dönemde hasar maliyetlerinde yaflanan afl›r› art›fl prim art›fl›n›n çok üzerinde seyretti¤inden branfl›n zarar etmesi kaç›n›lmaz hale gelmifltir. Birli¤in trafik sigortas› primlerinin artt›r›lmas› yönündeki ›srarl› talepleri sonucunda Hazine 18 “Bu uygulama Avrupa Birli¤i ülkelerindeki sisteme daha yak›n bir uygulama olup, Kamu otoritesi teminat tutarlar›n› sigorta, flirketler ise primleri belirlemektedir.” Müsteflarl›¤›, “Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda Tarife Uygulama Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik” i haz›rlam›fl ve bu yönetmelik 14.07.2007 tarih ve 26582 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r. Buna göre, temel primler Birli¤in teklifi ve Müsteflarl›¤›n onay› ile tespit edilecek ancak sigorta flirketleri Müsteflarl›kça belirlenen fiyatlar›n %5 alt›nda ve %10 üzerinde prim belirleyebilecektir. Birlik, yönetmelikle kendisine verilen görevi yerine getirmek amac›yla ilki 01 A¤ustos 2007, ikincisi 01 Ocak 2008 tarihinden geçerli olmak üzere iki ayr› tarife çal›flmas› yaparak Müsteflarl›¤›n onay›na sunmufltur. Bu çal›flmalar sonucunda haz›rlanan tarifeler sigorta flirketlerine herhangi bir kar b›rakmayacak olan bafla bafl noktas›na ulafl›lacak flekilde belirlenmesine ra¤men Müsteflarl›k her iki tarife çal›flmas›nda da Birli¤in önerdi¤i tarife primlerini onaylamayarak bu primlerin çok alt›nda primler içeren kendisinin belirledi¤i tarifeyi uygulamaya koymufltur. tespit edebilmeleridir. Bu yönetmelik, bir bak›ma trafik sigortalar›nda serbest tarifeye geçiflin ikinci aflamas› olarak da de¤erlendirilebilir. Ancak, daha sonra Müsteflarl›k, yukar›da belirtilen yönetmelikte de¤ifliklik yapmak amac›yla “Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda Tarife Uygulama Esaslar› Hakk›nda Yönetmelikte De¤ifliklik Yap›lmas›na Dair Yönetmelik” i haz›rlam›fl ve bu yönetmelik 06.02.2008 tarih ve 26779 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r. Yönetmelik ile getirilen en önemli yenilik flirketlerin 01 Temmuz 2008 tarihinden itibaren araç türüne göre il baz›nda temel sigorta primini serbestçe Bu aflamada, Hazine Müsteflarl›¤› teminat tutarlar›n› belirlemeye devam edecek, ancak prim tutarlar› flirketler taraf›ndan ilk aflamaya nazaran daha serbest bir rekabet ortam›nda belirlenecektir. Bu uygulaman›n, halen AB ülkelerindeki sisteme daha yak›n bir uygulama oldu¤unu belirtmek faydal› olacakt›r. AB ülkelerinde ve dünyan›n birçok ülkesinde teminat tutarlar› kamu otoritesi taraf›ndan belirlenmekte, primler ise flirketler taraf›ndan serbest rekabet ortam›nda tespit edilmektedir. 19 KAPAK KONUSU Yeni yönetmelik ile de¤iflen 15’inci maddenin 4 üncü f›kras›na göre; Birlik, Müsteflarl›¤›n belirledi¤i esaslar çerçevesinde ba¤lay›c› olmamak kayd›yla Trafik Sigortas› Rehber Tarifesi haz›rlayabilecektir. Birlik, üyelerine rehber olmak üzere mevzuattan ald›¤› yetki ile 81 il baz›nda bir tarife haz›rlam›fl ve bu tarife Birlik internet sitesinde yay›mlanm›flt›r. Rehber Tarife ‹le ‹lgili Aç›klamalar Birlik nezdinde faaliyet gösteren Kaza Sigortalar› ‹nceleme ve Araflt›rma Komitesi taraf›ndan haz›rlanan rehber tarife, Tramer nezdinde 2003 y›l›ndan 2007 y›l›n›n sonuna kadar geçen sürede depolanan verilerden yola ç›k›larak haz›rlanm›flt›r. Trafik sigortalar›n›n uzun kuyruklu yap›s› nedeniyle risk primlerinin hesaplanmas›nda zincir merdiven metodu kullan›lm›fl ve gelecek 5 y›ll›k sürede karfl›lafl›lacak hasar maliyetleri tahmin edilerek nihai hasar yüküne ulafl›lmaya çal›fl›lm›flt›r. Risk primlerinin üzerine komisyon ve genel giderlerin eklenmesinden sonra flirketlere kar b›rakmayacak flekilde baflabafl tarife primlerine ulafl›lm›flt›r. Araç grubu, plaka ve poliçe sahiplerinin özel-tüzel kullan›c› olmalar›na göre primler de¤iflmektedir. Yönetmeli¤e göre ana parametreler bunlar olmakla beraber flirketler belirledikleri tarife primlerinin %10 alt›nda ve %20 üzerinde yer alan bant aral›¤›nda kalmak kofluluyla di¤er baflka parametreler de kullanabilecekler ve prim farkl›laflmas›na gidebileceklerdir. Rehber tarifenin en önemli özelli¤i araç gruplar›na göre il baz›nda haz›rlanm›fl olmas›d›r. Bunun yan›nda, özel amaçla kullan›lan araçlar ile tüzel kullan›m amaçl› araçlar›n trafik sigorta primleri aras›nda da yine il baz›nda farkl›laflma yap›lm›flt›r. Ancak; Traktör, ‹fl Makinesi ve Römork araç gruplar›nda il baz›nda bir farkl›laflt›rmaya 20 gidilmemifltir. Kamyon, Tanker ve Çekici gruplar›nda ‹stanbul tek bafl›na fiyatland›r›l›rken di¤er iller için ülke istatistikleri kullan›lm›flt›r. Otobüs grubunda, ‹stanbul, Ankara ve ‹zmir için kendi istatistikleri kullan›l›rken di¤er iller için ülke istatistikleri kullan›lm›flt›r. Bu araç gruplar›n›n Türkiye çap›nda iflletiliyor olmas›, bir ço¤unun büyük illerin plakas›na sahip olmas› gibi faktörler bu tarz bir fiyatlaman›n makul oldu¤unun gerekçesi olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Bilindi¤i üzere, 01 Temmuz 2008 tarihine kadar uygulanan tarifelerde il baz›nda bir prim tespiti yap›lmad›¤›ndan do¤ru ve adil bir fiyatland›rma yapmak da mümkün olmam›flt›r. Bunun sonucunda, hasar maliyetleri yüksek olan illerin hasar maliyetleri daha düflük olan iller taraf›ndan finanse edilmesi gibi bir durum ortaya ç›km›flt›r. Özellikle, toplam araç say›s›n›n yaklafl›k yar›s›n›n bulundu¤u ‹stanbul, ‹zmir ve Ankara gibi iller bu yanl›fl fiyatlamadan bir bak›ma en önemli avantajlar› sa¤layan iller olmufltur. Yap›lan çal›flmalarda, il baz›nda primler belirlenirken istatistiki verilerin yeterlili¤i gözetilmifltir. ‹stanbul, Ankara ve ‹zmir gibi büyük flehirler ile veri yeterlili¤i sa¤lanmas› konusunda problem yaflanmayan iller kendi sonuçlar› ile de¤erlendirilmifltir. Ancak, baz› iller için yeterli veriye sahip olunmamas› nedeniyle bu illerin kendi sonuçlar›na göre fiyatland›r›lmas› aktüeryal aç›dan mümkün olamam›flt›r. Bu tip iller için hesaplanan primlerin genel giderleri dahi karfl›layamayacak seviyede oluflmas› ve meydana gelecek birkaç büyük tutarl› hasar›n il sonuçlar›n› önemli ölçüde de¤ifltirebilece¤i gerçe¤inden hareketle yeterli veriye sahip olmayan iller benzer özellikleri gösteren di¤er baz› iller ile gruplanmak zorunda kal›nm›flt›r. Benzer özellikler olarak; sigortal› araç adedi ve hasar frekans› gibi özellikler dikkate al›nm›flt›r. Artan OTOMOB‹L M‹N‹BÜS (SÜRÜCÜ DAH‹L 9-15 KOLTUK) KAMYONET MOTOS‹KLET VE YÜK MOTOS‹KLET‹ Özel Azalan De¤iflmeyen Artan Tüzel Azalan De¤iflmeyen 35 46 0 66 0 15 81 11 0 66 0 4 74 81 7 0 0 0 81 0 0 81 0 0 Artan Azalan 21 60 79 3 81 0 0 0 81 81 81 2 78 0 81 81 81 0 0 0 Rehber Tarife Sonuçlar› Yukar›da yer alan tabloda, araç gruplar› baz›nda fiyat› eski tarifeye göre artan, azalan ve de¤iflmeyen illerin say›lar› verilmifltir. Otomobil, Minibüs, Kamyonet ile Motosiklet ve Yük Motosikleti araç gruplar›nda özel-tüzel kifli ayr›m› mevcut oldu¤undan iki ayr› tablo kullan›lm›flt›r. Tüm araç gruplar›n›n yaklafl›k %60’›n› oluflturan otomobil grubunda hane halk›n›n kulland›¤› ve tarifede “özel” olarak adland›r›lan araç grubunda 46 adet ilde tarife primi mevcut tarifeye göre azalmakta 35 ilde ise artmaktad›r. Buna karfl›l›k, “Tüzel” olarak adland›r›lan ve flirketlerin kulland›¤› otomobil grubundaki araçlar›n primleri ise 66 il’de prim art›fl› gözlenirken 15 ilde primler mevcut tarifeye göre de¤ifliklik göstermemifltir. Bu araç grubunda, yüksek oranda prim art›fl› görebilece¤imiz illerin bafl›nda ‹stanbul gelmektedir. Rehber tarifeye göre, ‹stanbul’da özel kullan›mda olan otomobillerin trafik primlerinde %38 art›fl öngörülmekte iken tüzel kiflilerin sahip oldu¤u otomobillerde ise % 50’lik bir prim art›fl› öngörülmüfltür. Bu art›fllarla beraber ilgili gruplarda primlerin s›ras›yla 221 ve 300 YTL’ye ç›kmas› beklenmektedir. Yap›lan tarife, Ankara ve ‹zmir’de de yüksek prim art›fl› öngörmektedir. Buna karfl›l›k, örnek vermek gerekirse mevcut tarifede Burdur’da il indirimi düflüldükten sonra al›nmas› gereken prim 128 YTL’den 100 YTL’ye; Konya’da 144 YTL’den 121 YTL’ye; Edirne’de 128 YTL’den 100 YTL’ye düflmektedir. TAKS‹ OTOBÜS (SÜRÜCÜ DAH‹L 16-25 KOLTUK) OTOBÜS KAMYON ‹fi MAK‹NES‹ TRAKTÖR RÖMORK TANKER ÇEK‹C‹ ÖZEL AMAÇLI TAfiIT Motosiklet ve Yük Motosikleti grubunda özel kullan›m için tüm illerde prim art›fl› öngörülürken, Minibüs grubunda özel’de tüm illerde tüzel’de ise 74 ilde prim art›fl› öngörülmektedir. Taksi araç grubunda, 1 Temmuz tarihinden itibaren 60 il’de mevcut tarifeye göre daha az prim önerilirken 21 ilde de prim art›fl› öngörülmektedir. Taksi’de ‹stanbul için önerilen prim 1.421 YTL olup tutar tarifede %147’lik bir art›fla karfl›l›k gelmektedir. ‹zmir ve Ankara illerinde önerilen art›fllar s›ras›yla %93 ve %69’dur. Yukar›daki aç›klamalardan da anlafl›laca¤› üzere, eski tarife sisteminde adil bir fiyatland›rma yap›lamamaktad›r. Özellikle ‹stanbul gibi büyük metropollerdeki araçlar için al›nmas› gereken primden daha az bir prim al›nd›¤›, baz› ilerdeki araçlar için ise olmas› gerekenden daha fazla prim tahakkuk ettirildi¤i anlafl›lmaktad›r. Di¤er bir deyiflle, sigorta sektörüne ödenen hasar 21 KAPAK KONUSU bak›m›ndan daha az bir yük oluflturan iller hasar sonuçlar› çok kötü olan illeri finanse eder durumdad›r. Yeni sistemde bu adil olmayan durum giderilmekte ve her il kendi hasar sonuçlar› üzerinden fiyatlanmaktad›r. Hazine Müsteflarl›¤›’n›n 2008/26 say›l› Sektör Duyurusu Müsteflarl›k taraf›ndan yay›mlanan sektör duyurusunda; trafik sigortalar›n›n kamu hayat› için son derece önemli oldu¤undan bahsedilmifl ve flirketler taraf›ndan haz›rlanan tarifelerde Birlik taraf›ndan haz›rlanan rehber tarife ve flirketlerin an›lan branflta sahip olduklar› hasar-prim durumunun dikkate al›nmas›n›n büyük öneme sahip oldu¤u 22 ifade edilmifltir. Duyuruda, bu çerçevede Müsteflarl›¤a iletilecek tarifelerin de¤erlendirilmesinde afla¤›daki hususlara dikkat edilece¤inin alt› çizilmifltir. ❖ ‹lgili flirketin trafik sigortas› hasar-prim oran›n›n seyri, ❖ Di¤er branfllardan münferiden de¤erlendirilmek üzere teknik karl›l›¤›, ❖ ‹lgili flirketin mali yeterlili¤i, Duyuruda ayr›ca, di¤er branfllarda karl›l›¤› bulunan ya da mali yap›s› güçlü olan flirketler bak›m›ndan da münferiden piyasay› olumsuz etkileyecek biçimde rehber tarifeden sapma durumunda Müsteflarl›kça müdahale edilerek flirket tarifesinin de¤ifltirilmesinin talep edilece¤i belirtilmektedir. ■ MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI Mesleki Sorumluluk Sigortalar› Hekimlerin Mesleki Sorumlulu¤u ve De¤erlendirme Zihni METEZADE TSRfiB Yönetim Kurulu Müflaviri on zamanlarda çeflitli medya organlar›nda yay›mlanan ve ulusal alanda oldu¤u kadar uluslar aras› alanda ticari, mesleki veya yap›m faaliyetinden do¤an sorumsuz ve dikkatsiz ifllemlerin neden oldu¤u zararlar, sözleflmenin veya yasalar›n uygulamas›ndan do¤an olumsuz ifllemler, ülkemizde de gitgide çok ciddi ve olumsuz bir gidiflat göstermeye bafllam›fl ve bu faaliyet, eylem, ifllem zararlar›, gerek fert, gerek toplum için a¤›r sonuçlar vermeye bafllam›flt›r. S Çal›flma flartlar›na riayet edilmemesi ve önlemler al›nmamas› sonucu tersanelerde peflpefle vukubulan ölümler ve bedeni kazalar, röntgen filmine ters bakmas› sonucu yanl›fl teflhis ile hasta böbrek yerine, sa¤lam böbre¤i ameliyatla alan doktorun, neden oldu¤u maluliyet; yapt›¤› mali analiz ve kontrolde tespit etti¤i hususlar› resmi mercilere bildirmekle yükümlü mali denetim kuruluflunun bu bulgular› saklayarak, güveni sars›c› yanl›fl bilgi vererek adaleti sapt›rmas› ve milyonlarca dolarl›k zararlara neden olmas›, yasal önlemleri almayan ve kaidelere dikkat etmeyen gemi kaptan›n›n sorumsuz yönetimi sonucu do¤an ölüm, yaralanma ve maddi hasarlar; hatal› imal edilen bir ürünün özelikle sa¤l›kla ilgili bir alandaki mamulün “Sorumluluk Sigortalar› geliflmifl ülkelerde daha belirgin bir flekilde kabul ve uygulama alan› bulmufl, hatta birçok ülkede zorunlu sigortalara dönmüfltürülmüfltür.” senelerce sonra do¤urabilece¤i zararlar nas›l karfl›lanacakt›r? Sorumlulu¤u do¤uran olayda fail belli olsa bile zararlar›n karfl›lanmas›, çok kere yeterli ve vicdanlar› tatmin eder olmamakta, ma¤durlar› b›kt›racak flekilde geciken tazminat ödemeleri beklentilerin çok uza¤›nda kalmaktad›r. Sorumlulu¤un sigorta ile karfl›lanmas› önceleri sosyal sigortalar sahas›nda oluflmaya bafllam›fl, 1880’lerde yasal hastal›k sigortas›, kaza sigortas› ve maluliyet sigortalar› ile bafllayan sorumluluk sigortalar›, tekni¤in geliflmesi ve bunun getirdi¤i tehlikeler nedeniyle, bilhassa oto sigortalar›nda yayg›nlaflm›flt›r. Sorumluluk sigortalar›, bu nedenle geliflmifl ülkelerde daha belirgin bir 23 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI flekilde kabul ve uygulama alan› bulmufltur. Hatta bu sigortalar, bir çok ülkede zorunlu sigortaya dönüflmüfltür. Fransa gibi baz› ülkelerde bunlar›n say›lar› seksenin üzerindedir. Güvenlik ihtiyac›, gerek ferdi, gerek toplumsal alanda fliddetle hissedilmifl; kamu otoritesinin müdahalesi ile ve bu sorumluluktan do¤acak tazminatlar›n karfl›lanmas›n› sa¤lamak üzere zorunlu sigortalar›n say›s› art›r›lm›flt›r. Olaylar karfl›s›nda acz içinde kalan ve hakk›n› aramada yasal yollara baflvurma olana¤› bulamayan veya usul hükümlerinin geç ifllemesi nedeni ile haklar›n› zaman›nda alamayan bireylere bu suretle korunma sa¤lanm›fl, sosyal fayda ve emniyet tesis edilmifltir. Sorumluluk sigortalar›na karfl› olan görüfllerdeki, bu sigortalar›n bireyleri çal›flmalar›nda daha az dikkatli davranmaya yöneltti¤i hususunda, hakikat pay› olmakla beraber, sorumsuz davran›fllar karfl›s›nda gerekli himayenin sa¤lanmas› ihtiyac› ve gere¤i, bu sigortalar›n oluflumunda a¤›r basm›flt›r. Ancak, belirtilen mahzuru gidermek için bu sigortalarda zarar verenin kast› halinde, sigorta korumas› olmamas› ana prensip olarak kabul edilmifltir. Cezai sorumluluklardaki parasal müeyyidelerin sigortaya girmemesi, sigorta teminat›nda kabul edilmeyen bir di¤er husus olmufltur. Sorumluluk sigortalar› mal ve can sigortalar›na nazaran baz› özellikleri içermektedir. Bafll›klar itibariyle k›saca belirtilecek olursa, mal ve can sigortalar›nda belli bir bedel oldu¤u halde, sorumluluk sigortalar›nda sigorta bedeli olarak sigortac›n›n azami sorumlulu¤u saptanmakta ve bu saptama tahmine dayanmaktad›r. Bu nedenle, sorumlulu¤un limitsiz karfl›land›¤› sigortalar›n say›s› azd›r. Can ve mal sigortalar›nda, rizikolar bir teminat kapsam› içinde çok kere say›larak belirlenmifltir. Sorumluluk sigortalar›nda, zarara neden olan eylem veya ifllemleri önceden belirlemek mümkün olmad›¤› için, sorumlulu¤u do¤uran hal ve hareketlerin teminat 24 kapsam›nda oldu¤u kabul edilmekte ve teminat d›fl› haller belirlenmek suretiyle teminata bir s›n›r çizilmeye çal›fl›lmaktad›r. Sorumluluk sigortalar›, sigortal›n›n kasten sebebiyet verdi¤i zararlar› teminat d›fl› b›rak›rken, a¤›r kusurlu hallerde ve bazen kusursuz hallerde dahi teminat vermektedir. Sorumluluk sigortalar›nda, zarar görenlerin maruz kald›¤› zarar›n hesaplanmas›nda, tazminat sigortalar›nda yer alan eksik veya aflk›n sigorta uygulamas›na yer verilmemekte; hakiki zarar›n eksiksiz ödenmesi ana prensip olmaktad›r. Tazminat sigortalar›nda, sigortac›l›¤›n ödedi¤i tazminat miktar› kadar, verilen teminatta noksanl›k olmakta; sorumluluk sigortalar›nda ise, sigortac›n›n sorumluluk limiti, sigorta süresi içindeki birden ziyade olaylar için ayr› ayr› geçerli kalabilmektedir. Ülkemizde sorumluluk sigortas› yasal olarak ayr› hükümlerle düzenlenmemifl ç›kar›lan sigorta genel flartlar› ile bu konudaki boflluklar›n giderilmesine çal›fl›lm›flt›r. Sigorta hukukunu düzenleyen ana kanun olarak Türk Ticaret Kanununun 1309’uncu maddesine göre yang›ndan do¤an sorumluluk sigorta ettirilebilir, T.T.K 1320’nci maddesine göre h›rs›zl›k dolay›s›yla hukuki sorumlulu¤a maruz kalan kimselere teminat sa¤layan sigorta yap›labilir. Yine ayn› kanunun 1335’inci maddesine göre de bir kimsenin ödemeye mecbur olaca¤› kaza tazminat›n› telafi etmek maksad›yla kaza sigortas› düzenlenebilir. Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›nda ise, sorumluluk sigortalar› ayr› bir bölüm halinde, zorunlu sorumluluk sigortalar› ile birlikte 13 maddede ayr›nt›l› bir flekilde düzenlenmifltir. Ticaret Kanununda sorumluluk sigortalar› ile ilgili bir de¤iflik hüküm, sigortal›n›n rizikonun vukuu halinde sigortac›ya ihbar etme süresiyle ilgilidir. Di¤er sigortalarda, bu ihbar süresinin bafllang›c› rizikonun gerçekleflti¤inin haber al›nd›¤› tarihten itibaren belirlendi¤i halde, sorumluluk sigortalar›nda bu müddet, üçüncü flahs›n sigortal›ya karfl› dava açmas› halinde sigortac›ya sigortal›n›n müdafas›na yard›m etmeye mecbur tutan mesuliyet sigortalar›nda, sigortal›n›n tebligat üzerine davay› ö¤rendi¤i; sigortal›n›n üçüncü kifliye verece¤i tazminat›n sigortac› taraf›ndan ödenmesine ait mesuliyet sigortalar›nda ise hakk›ndaki mahkeme karar›n›n kesinleflti¤ini sigortal›n›n ö¤rendi¤i ve dava olmaks›z›n yahut dava neticesi beklenmeksizin üçüncü flahsa sigortal›n›n para ödemifl olmas› halinde paray› ödemifl oldu¤u tarihten bafllar. Ticaret Kanununun 1292’nci maddesinin bu hükmü ile Genel fiartlarda yer alan hükümlerin birbiri ile uyufltu¤u söylenilemez. Sorumlulu¤a iliflkin Genel fiartlarda sorumlulu¤u do¤uran olaya ›tt›la tarihinden itibaren befl gün gibi bir sürede ihbar sorumlulu¤u getirilmifltir. Ticaret Kanununda davan›n veya mahkeme karar›n›n kesinleflti¤inin ö¤renildi¤i veya zarar gören üçüncü kifliye ödeme yap›lm›fl olmas› halinde ödeme tarihi rizikonun gerçekleflme tarihi olarak kabul edilmifltir. Bu nedenle zaman afl›m› süresinin bafllang›ç tarihi riziko tarihi dikkate al›narak saptanacakt›r. Sorumluluk sigortalar›nda zarar görenlerin do¤rudan do¤ruya sigortac›ya baflvurup vuramayacaklar›, ayr› bir tart›flma konusu olmakla beraber uygulama ve içtihatlarda hakim olan görüfl baz› yasalarda da oldu¤u gibi sigortac›ya baflvurulabilece¤i do¤rultusundad›r. Ülkemiz uygulamas›nda, Genel fiartlar dikkate al›narak bir k›sm› zorunlu olan sorumluluk sigorta türleri flu flekilde belirlenmektedir. ❖ Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› ❖ Motorlu Kara Tafl›t Araçlar› ‹htiyari Mali Sorumluluk Sigortas› ❖ ‹flveren Sorumluluk Sigortas› ❖ Üçüncü fiah›slara Karfl› Mali Mesuliyet Sigortas› ❖ Asansör Kazalar›nda Üçüncü Kiflilere Karfl› Sorumluluk Sigortas› ❖ Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortas› ❖ Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortas› ❖ Özel Güvenlik Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› ❖ Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› ❖ Mesleki Sorumluluk Sigortas› ❖ Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Sigortas› ❖ Zorunlu Deprem Sigortas› ❖ Karayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› ❖ K›y› Tesisleri Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› Ticaret Kanununda sözü edilen yang›n sigortas› dolay›s›yla sorumluluk sigortas›, Yang›n Sigortas› Genel fiartlar›na dayan›larak Yang›n ve ‹nfilak Mali Sorumlulu¤u ad› alt›nda Kirac›n›n Malike Karfl› Sorumlulu¤u Malik veya Kirac›n›n Komfluluk Sorumlulu¤u, Malikin, Kirac›ya Karfl› Sorumlulu¤u klozlar› ile teminat alt›na al›nmaktad›r. H›rs›zl›k dolay›s›yla hukuki sorumlulukla ilgili olarak H›rs›zl›k Sigortas› Genel fiartlar›nda aç›k bir hüküm bulunmamaktad›r. 5684 say›l› Sigortac›l›k Kanununun 13’üncü maddesine göre Bakanlar Kurulu, gerekli gördü¤ü hallerde, sorumluluk sigortalar›n› da içerecek flekilde zorunlu sigorta ihdas edebilmektedir. Bu konuda, yukar›da da belirtildi¤i gibi bir k›sm› zorunlu olmak üzere genel flart› düzenlenmifl 14 sorumluluk sigortas› türü mevcuttur. Ülkemizdeki uygulama oldukça k›s›tl›d›r. Sorumluluk sigortalar›ndan Üçüncü fiah›slara Karfl› Mali Mesuliyet Sigortas› flimdiye kadar adeta torba bir genel flart olmufltur. Bu sigorta ile sigortal›, sigorta süresi içinde, vukua gelecek bir hadise neticesinde üçüncü flah›slar›n ölmesi, yaralanmas› veya s›hhatinin muhtel olmas›, üçüncü flah›slara ait mallarda ziya ve hasar husule gelmesi sebebiyle poliçede gösterilen s›fat, faaliyet ve hukuki münasebetlerden dolay›, kendisine karfl› 25 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI üçüncü flah›slar taraf›ndan ileri sürülecek zarar ve ziyan taleplerinin neticelerine karfl› Türkiye Cumhuriyetinin hukuki sorumlulu¤a müteallik mevzuat› hükümleri dairesinde ve poliçede tespit olunan mebla¤lara kadar teminat alt›na al›nm›flt›r. Afla¤›da de¤inece¤imiz Mesleki Sorumluluk Sigortas› ile bu konudaki bofllu¤un giderilmesi amaçlanm›flt›r. c) Sigortal› veya çal›flt›rd›¤› kiflilerin, poliçede belirtilen mesleki faaliyeti ifa ederken alkol, uyuflturucu ya da narkotik maddelerin tesiri alt›nda bulunmas› sonucunda meydana gelen olaylar. Aksine sözleflme yoksa, teminat d›fl›nda kalan hallerle, tazminat talepleri ve ödemeler farkl› bafll›klar alt›nda belirtilmifltir. I. MESLEK‹ SORUMLULUK S‹GORTASI Söz konusu genel flartlarda; Üçüncü fiah›slara Karfl› Mali Mesuliyet Sigortas› genel flartlar›n›n mesle¤in veya ticari faaliyetin özelli¤ine göre oluflacak z›ya ve hasarlara uygulanacak nitelikte olmamas› nedeniyle, Hazine Müsteflarl›¤›nca Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar› düzenlenmifl ve 16.3.2006 tarihli Resmi Gazete ile ilan edilmifltir. Bu sigorta sözleflmesi ile sigortal›n›n poliçede belirtilen ve ilgili taraflarca konusu tarif edilerek s›n›rlar› çizilen mesleki faaliyeti ifa ederken; a) Sözleflme süresi içinde meydana gelen olay sonucu do¤an ve sorumluluk hükümleri uyar›nca tazmini sözleflme süresi içinde ya da sonras›nda talep edilen zararlara karfl› veya, b) Sözleflme yap›lmadan önce veya sözleflme yürürlükteyken meydana gelen bir olay nedeniyle, sadece sözleflme süresi içinde sigortal›ya karfl› do¤abilecek taleplere karfl›. Sözleflmede belirtilen miktara kadar teminat verilmektedir. Taraflar, (a) ve (b) bentlerinden birini içerecek flekilde sözleflme yapabilecekleri gibi, her ikisini içerecek flekilde de sözleflme yapabilir. Bu sigortada afla¤›daki haller teminat d›fl› tutulmufltur. a) Sigortal›n›n poliçede belirtilen mesleki faaliyetlerinin kapsam›n› aflan her türlü faaliyeti; b) Mesleki faaliyetin ifas› s›ras›nda sigortal› taraf›ndan kasten sebep olunan her tür olay ile davran›fllar›; 26 a) Herhangi bir bilgisayar esasl› veya elektronik ortamda saklanabilir, yaz›l›, bas›lm›fl veya herhangi bir yöntem ile (veya benzer bir flekilde) tekrar ço¤alt›lm›fl olsun veya olmas›n her tür belge kayb› veya sigortal›n›n bak›m, gözetim ve kontrolüne verilmifl bilgi ve malzemelerin kayb›, suistimali veya imha edilmesi; b) Türkiye Cumhuriyeti mahkemeleri haricinde bir mahkemede aç›lan tazminat davalar› ve tahkim; c) Her türlü haks›z rekabet, halleri ayr› sözleflme yap›lmad›¤› takdirde sözleflme d›fl› telakki edilmifltir. Afla¤›da s›ralanan tazminat talepleri de aksine sözleflme yoksa teminat d›fl›d›r, a) Her tür patent, telif hakk› ile ticaret unvan›, marka ve benzeri fikri mülkiyet hak ihlallerinden kaynaklanan tazminat talepleri; b) Sigortal›n›n mesleki faaliyetini ifas› s›ras›nda anne, baba, kardefl, efl ve çocuklar›na karfl› sorumlulu¤undan do¤an tazminat talepleri; c) Her türlü çevre kirlili¤inden do¤rudan veya dolayl› olarak do¤an sorumluluklar nedeniyle yap›lan tazminat talepleri; d) Niteli¤i ne olursa olsun afla¤›daki hallerden do¤rudan veya dolayl› olarak kaynaklanacak tazminat talepleri: da) Herhangi bir nükleer yak›ttan veya nükleer yak›t›n yanmas› sonucu meydana gelen nükleer at›klardan kaynaklanan iyonize ›fl›n›mlar veya kirlilik, db) Radyoaktif, zehirli, patlay›c› veya düzenlenecek sigorta klozlar› ile ihtiyaca uygun sigorta teminat› verilebilecektir. Bu ba¤lamda ilk akla gelen klozlar; t›p doktorlar› ve difl hekimleri klozu; hukukçular, mali müflavirler ve muhasebeciler klozu; t›bbi kurumlar› klozu gibi toplumun ihtiyaç duydu¤u baz› mesleklere karfl› teminat sa¤layacak klozlard›r. Nitekim, bu nedenle, Hazine Müsteflarl›¤› ilk olarak Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortalar› Klozunun haz›rlanmas› çal›flmalar›na bafllam›fl ve bu konudaki kloz 21.9.2006 tarihli, 26296 say›l› Resmi Gazetede yay›mlanm›flt›r. A1. HEK‹MLER‹N MESLEK‹ SORUMLULU⁄U herhangi bir patlay›c› nükleer bileflim veya bunun nükleer bir parças›n›n tehlikeli özellikleri, dc) Diethylstilbesterol (DES), dioxin, urea formaldehyde, asbest, asbestli ürünler veya asbest içeren ürünlerin varl›¤›ndan, üretiminden, elleçlenmesinden, ifllenmesinden, sat›fl, da¤›t›m, depolama, b›rak›lma veya kullan›m›ndan kaynaklanan her tür hastal›k (kanser dahil) veya asbestten kaynaklanan bütün tazminat talepleri. e) Bir sözleflmenin ifas›na veya özel bir anlaflmaya dayan›p, sigortal›n›n yasal sorumluluk ölçüsünü aflan her tür talepleri; f) Manevi tazminat talepleri, Baz› ödemeler ise, Mesleki Sorumluluk sigortas› kapsam› d›fl›ndad›r. Bu ödemelerin kapsama al›nabilmesi için ayr›ca sözleflmeye hüküm konulmas› gerekir. Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar› bütün meslekler için çerçeve bir genel flart olup, mesleklerin özelliklerine göre Genel olarak sorumluluk ve yükümlülükler: Hekim (doktor) hatalar›na hemen hemen her ülkede rastlan›lmakta, ülkemizde de oldu¤u gibi bu hatalar vahim sonuçlar do¤urmaktad›r. Doktorlar›n bu hatalar›; hatal› tan› ile bafllayabilmekte, hatal› tedavi veya önlenmesi veya tedavisi mümkün olumsuz durumlar›n görülememesi, teflhis edilememesi veya önlem al›nmamas› gibi ifllemlerle devam etmektedir. Hastal›¤›n bafllang›c›nda yanl›fl teflhis veya yanl›fl ilaç verilmesi veya tedavi uygulanmas› veya tedavide gecikilmesi; hayati tehlikesi bulunan bir hastan›n, bu durumunun iyi teflhis edilememesi, önemsenmemesi, yap›lacak tedavinin basit bir flekilde geçifltirilmesi veya vakit kayb›na neden olacak flekilde baflka tedavi yerlerine sevk edilmesi, s›k s›k duyulan olaylard›r. Doktor ile hastas› aras›ndaki iliflkinin dolay›s›yla sorumlulu¤un hangi hukuki tasarrufa dayand›¤› tart›flmalar› da yavafl yavafl bir esasa ba¤lanmaya bafllam›flt›r. Doktorun hukuki sorumlulu¤unun dayana¤›n›n, hastas› ile aras›ndaki r›zai iliflki oldu¤u ve bu iliflkinin de sözleflme niteli¤i tafl›d›¤›nda flüphe yoktur. Bu sözleflmenin nas›l bir sözleflme oldu¤u tart›flmal›d›r. Akla 3 tür sözleflme gelmektedir. Bunlardan biri hizmet sözleflmesi, di¤eri istisna sözleflmesi, üçüncüsü vekâlet sözleflmesidir. Ancak, iflçinin muayyen 27 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI veya gayri muayyen bir zamanda hizmet görmeyi taahhüt etti¤i, ifl sahibinin de ona bir ücret vermeyi yüklendi¤i hizmet sözleflmesinde, doktorun, çal›flmalar›n›n bir süreye de¤il, tedaviye ba¤lanm›fl olmas›; hizmet sözleflmesindeki ücret kavram› bu iliflkiyi hizmet sözleflmesi olmaktan ç›karmaktad›r. Borçlar Kanununa göre bir taraf›n (müteahhit), di¤er taraf›n (ifl sahibi) vermeyi taahhüt eyledi¤i semen mukabilinde bir fley imal etmesi olarak tan›mlanan istisna sözleflmesinde eser kavram›n›n, maddi varl›klar yan›nda maddi olmayanlar› kapsay›p kapsamayaca¤› tart›flmal›d›r. Bir nodülun insan bedeninden al›nmas› gibi, doktorun yapaca¤› operasyonun istisna akdinin konusu ile uyuflaca¤›n› söylemek de do¤ru gözükmemektedir. Ancak, estetik ameliyatlarda, Yarg›tay’›n, sözleflmenin istisna akdi oldu¤u yolunda görüflü de bilinmektedir. Doktor ile hastas› aras›ndaki iliflkinin vekâlet akdi oldu¤u, genelde kabul görmektedir. Borçlar Kanununun 386’nc› maddesinde tamamlanan vekalet akdinin tarifine göre, vekil sözleflme dairesinde kendisine yüklenilen iflini idaresini veya karfl›l›¤› hizmetin ifas›n› üstlenmektedir. Bu sözleflme ile vekil, müvekkiline karfl› bir ifl yapmay› yüklenmektedir. ‹fl karfl›l›¤›, bir ücret almas› sözleflmeye göre kararlaflt›r›lacak bir husustur, ancak zorunlu de¤ildir ve vekil müvekkiline karfl› ba¤›ms›z olup, sözleflmeyi istedi¤i zaman sona erdirme hakk›na sahiptir. Ancak vekilin, vekâleti iyi bir surette ifas›, dolay›s›yla ifline özen göstermesi gerekir. Bu özende, kendisinden beklenen dikkat, ilgi, ihtimam yan›nda, gerekli beceriye ve flartlara sahip olmas› gere¤i de aç›kt›r. Yarg›tay’›n doktorun sorumlulu¤una iliflkin kararlar›nda da doktorun mutad ihtimam› ve özeni göstermemesi, mesle¤in gerektirdi¤i flartlara gere¤i gibi uymamas› halleri sorumlulu¤unu gerektirir bulunmufltur. Örne¤in, Yarg›tay’›n bir karar›nda yap›lan ameliyat beklenen iyi sonucu vermemifl olsa dahi, “t›p ilminin kabul edilen kurallar›na 28 uygun müdahale yap›lm›fl ise, hekime kusur izafe edilemeyece¤inden, meydana gelen sonuçtan dolay› sorumlulu¤una gidilemez” denmifltir. (Y 4.H.D 1967/2876 E.1967/5612s. 29.6.1967T karar›) Yarg›tay›n bir baflka karar›na göre; Taraflar aras›ndaki iliflki bir vekalet iliflkisidir. Dava doktorunun mesleki kusuruna özen hususuna ayk›r›l›k iddias› ile aç›lm›flt›r. Vekil (Doktor) iflini yaparken bir iflçi gibi özen göstermek zorundad›r. Bu nedenle en hafif kusurundan dahi sorumludur. Doktor hastal›¤a t›bbi aç›dan zaman›nda ve gecikmeksizin do¤ru teflhis koymal›, önlemleri eksiksiz biçimde ve gecikmeksizin almal›, olay›n gerektirdi¤i uygun tedaviyi gecikmeden belirleyip uygulamal›d›r. T›bb›n gerek ve kurallar›na uygun davran›lmakla birlikte sonuç de¤iflmemiflse doktor sorumlu tutulamaz. (Y.13HD, 2000/711/E; 2003/4255 say›l› 9.4.2003 tarihli karar›) Doktorun t›bbi müdahalelerinin hukuka uygun olup olmad›¤›n› ay›rt edebilmek için yükümlülüklerinin neler oldu¤unun bilinmesi laz›md›r. Bu yükümlülükleri flu flekilde s›ralamak mümkündür. ❖ T›bbi gereklere uygun teflhis koyma tedavi ve bak›m Hasta modern t›bbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak hastal›¤› için teflhis konulmas›n›, tedavinin yap›lmas›n› ve bak›m›n› istemek hakk›na sahip oldu¤undan, buna uygun teflhis ve tedavi yap›lmal›d›r. ❖ T›bbi müdahalede hastan›n r›zas›n› alma yükümlülü¤ü T›bbi müdahalelerde hastan›n r›zas› gerekir. Hasta, küçük veya mahcur ise velisinden veya vasisinden izin al›n›r. Hastan›n velisinin veya vasisinin olmad›¤› veya haz›r bulunmad›¤› ve hastan›n ifade gücünün olmad›¤› hallerde bu flart aranmaz. Ayr›ca kanuni temsilciden veya muvafakat vermedi¤i hallerde mahkemeden izin al›nmas› zaman gerektirecek ve hastaya derhal müdahale edilmedi¤i takdirde hayat› veya hayati organlar›ndan birisi tehdit alt›na girecek ise izin flart› aranmaz. ❖ Hastay› ayd›nlatma ve bilgi verme yükümlülü¤ü Hasta sa¤l›k durumu, kendisine uygulanacak t›bbi ifllemler, bunlar›n faydalar› ve varsa sak›ncalar›, hastal›¤›n seyri ve neticeleri hususunda bilgi istemek hakk›na sahiptir. Ancak hastan›n manevi yap›s› üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastal›¤›n artmas› ihtimalinin bulundu¤u veya hastal›¤›n seyrinin ve sonucunun vahim görüldü¤ü hallerde doktor teflhisini saklayabilir. Bu hallerde bilgi verilmesi doktorun takdirindedir. ❖ T›bbi özen gösterme yükümlülü¤ü Doktor hastan›n durumunun gerektirdi¤i t›bbi özeni göstermelidir. Hastan›n hayat›n› kurtarmak veya sa¤l›¤›n› korumak, ›st›rab›n› azaltmaya veya dindirmeye çal›flmakla yükümlüdür. ❖ S›r saklama yükümlülü¤ü Hastan›n mahremiyetine sayg› gösterilmesi esast›r. Bu nedenle, sa¤l›k hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller d›fl›nda hiçbir flekilde aç›klanamaz. Araflt›rma ve e¤itim amac› ile yap›lan faaliyetlerde de hastan›n kimlik bilgileri r›zas› olmaks›z›n aç›klanamaz. A.2. Doktorun Haks›z Fiilden Do¤an Hukuki Sorumlulu¤u ve Cezai Sorumluluk Doktorun yapm›fl oldu¤u yanl›fl teflhis, tedavi ve uygulama sonucunda do¤an sorumlulu¤u hastas› ile aras›ndaki sözleflme ayk›r›l›¤›na dayanmakta; ancak bu ifllem ve uygulamalar›n haks›z bir fiil sebebi ile olabilece¤inin de dikkate al›nmas› gerekmektedir. Bu nedenle, zarara u¤rayanlar›n sözleflmeye ayk›r›l›k veya Borçlar Kanununun 41’inci maddesine müsteniden tazminat isteme hakk› bulunmaktad›r. Söz konusu maddeye göre kusurlu fiili ile bir baflkas›na zarar verenin bu zarar› tazmin zorunlulu¤u do¤makta, ancak zarar ile haks›z fiil aras›nda illiyet ba¤›n›n da bulunmas› laz›m gelmektedir. Doktorun yanl›fl ifllemleri nedeniyle do¤an zarar, maddi olabilece¤i gibi manevi de olabilecektir. Doktorun yanl›fl uygulamas› ile zarar aras›ndaki illiyet ba¤›n›n, özellikle ölüm halinde, bulundu¤unu kabul etmek ve bunu ispatlamak çok defa zordur. Doktorun zarar do¤uran olay›n oluflmas›nda ne derece rol oynad›¤›n›n araflt›r›lmas› sonucuna göre illiyet ba¤›n›n bulunup bulunmad›¤› saptanmal›d›r. Haks›z fiil halinde, kusurun ispat› zarar görene aittir. Sorumlulu¤un, sözleflmeden do¤du¤unun ileri sürülmesi halinde, doktorun kusuru olmad›¤›n› ispat etmesi gerekecektir. Bu takdirde doktorun, kendisinden beklenen özen ve dikkati gösterdi¤ini kan›tlamas› yeterli olacakt›r. Yeni Türk Ceza Kanununda Doktorun haks›z fiilden do¤an cezai sorumlulu¤una iliflkin yeni hükümler yer alm›flt›r. “Vücut dokunulmazl›¤›na karfl› suçlar” alt›nda düzenlenen bu hükümlerde (madde 86-93), kasten baflkas›n›n vücuduna ac› veren veya sa¤l›¤›n›n ya da alg›lama yetene¤inin bozulmas›na neden olan kifliye bir y›ldan üç y›la kadar, neticesi sebebiyle a¤›rlaflm›fl yaralamada onalt› y›la kadar hapis cezas› verilebilmektedir. Bu fiilin taksirle ifllenmesi halinde, kovuflturma flikayete ba¤l› olmakta, ceza üç aydan bir y›la kadar veya adli para cezas› fleklinde de¤iflmektedir. Kanunun 90’›nc› maddesinde, insan üzerinde deney yapma sonucu vücut dokunulmazl›¤›na zarar verilmesi de cezaland›r›lm›flt›r. Hasta olan insan üzerinde, r›za olmaks›z›n tedavi amaçl› denemede bulunan kifli bir y›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›lmaktad›r. Ancak, bilinen t›bbi müdahale yöntemlerinin 29 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI uygulanmas›n›n sonuç vermeyece¤inin anlafl›lmas› üzerine kifli üzerinde r›zaya dayal› bilimsel yöntemlere uygun tedavi amaçl› deneme, cezai sorumlulu¤u gerektirmemektedir. Aç›klanan r›zan›n, deneminin mahiyet ve sonuçlar› hakk›nda yeterli bilgilendirmeye dayal› olarak yaz›l› olmas› ve tedavinin uzman hekim taraf›ndan bir hastane ortam›nda yap›lmas› laz›md›r. Türk Ceza Kanunu organ ve doku ticaretini de yasaklam›flt›r. Buna göre hukuken geçerli r›zaya dayal› olmaks›z›n kifliden organ alan kimse befl y›ldan dokuz y›la kadar, doku al›nmas› halinde iki y›ldan befl y›la kadar hapis cezas› ile cezaland›r›lmaktad›r. A.3. Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortas› Klozu Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar›n› düzenleyen ve uygulamaya koyan Hazine Müsteflarl›¤›; bu genel flartlar›n klozlar ve özel flartlarla ihtiyaçlar› daha iyi karfl›layaca¤›n› düflünerek, önce Hekim Mesleki Sorumluluk Sigorta Klozunu haz›rlam›fl ve 21 Eylül 2006 tarihi itibar› ile uygulamaya koymufltur. Bu Kloz, Mesleki Sorumluluk Sigortas› Genel fiartlar›na ba¤l› olarak verilecek; kloz ile sigortac› sözleflmedeki flartlara tabi olmak kayd›yla sigortal›n›n poliçede konusu belirlenmifl, mesleki faaliyeti ifa ederken neden oldu¤u zarar dolay›s›yla ödemek zorunda kald›¤› veya kalaca¤› tazminat› poliçede yaz›l› limitler dahilinde temin edecektir. Kloza göre, sigortac›n›n poliçe süresi içinde karfl›laflt›¤› tüm tazminat talepleri ile ilgili sorumlulu¤u poliçede saptanm›fl olan tazminat limitini aflamayacakt›r: Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortas› ile maddi tazminat talepleri yan›nda manevi tazminat talepleri de karfl›lanabilmektedir. Ancak, manevi tazminatlarda bir limit getirilmifl ve bu teminat›n, poliçede belirtilen genel teminat limiti içinde ve teminat›n %50’si ile s›n›rl› olmak kayd›yla sigorta kapsam›nda olmas› öngörülmüfltür. Kloz’da afla¤›da say›lan tazminat talepleri ve 30 ödemelerin ek sözleflme ile teminat alt›na al›nabilece¤i belirtilmifltir. 1) Genetik mühendisli¤i uygulamalar›ndan kaynaklanan tazminat talepleri, 2) Her türlü deney veya araflt›rmalardan do¤an tazminat talepleri, 3) Her türlü kan bankas› faaliyeti neticesinde do¤rudan veya dolayl› olarak meydana gelen tazminat talepleri, 4) Tan› veya tedavi amac› olmaks›z›n yap›lan bütün t›bbi müdahaleler ile plastik cerrahlar›n güzellefltirme amaçl› yapt›klar› her tür estetik ameliyattan kaynaklanan tazminat talepleri, 5) Üremeye yard›mc› (k›s›rl›k tedavisi) ya da üremeyi önleyici (k›s›rlaflt›r›c› tedavi) her tür sa¤l›k hizmetinden kaynaklanan tazminat talepleri, 6) Sigortal›n›n fiillerinden sorumlu oldu¤u kiflilerin kas›tl› hareketlerinden kaynaklanabilecek tazminat talepleri, 7) AIDS veya onun patojenleri ya da hepatit A, B veya C’ye ba¤l› olabilecek yahut onlardan kaynaklanan veya onlar›n katk›lar› ile oluflan her türlü zarar ile bunlar sonucu ortaya ç›kan ruhsal rahats›zl›klara ba¤l› tazminat talepleri, 8) ‹nsan ve hayvan organlar›, kanlar›, hücreleri, her türlü ifrazat›, türevleri, genleri, biosentez ve ilgili mamüllerin denenmesi, de¤ifltirilmesi, elde edilmesi, kazan›lmas›, haz›rlanmas›, ifllenmesi elden geçirilmesi da¤›t›m› depolanmas› ikame edilmesi, kullan›lmas›ndan kaynaklanan tazminat talepleri, 9) Sigortal›ya bir sa¤l›k kurumundan yönetici veya iflletici olmas› s›fat›yla yöneltilen tazminat talepleri, 10) ‹dari ve adli para cezalar› dahil her tür cezalar ve cezai flartlar. II. UYGULAMADA SORUMLULUK S‹GORTALARI VE GEL‹fiMEME NEDENLER‹ Karayollar› Motorlu Araçlar› Mali Sorumluluk Sigortas› dikkate al›nmad›¤› takdirde sorumluluk sigortalar›n›n hayat d›fl› sigortalar içindeki pay› %3,5 civar›ndad›r ve oldukça düflüktür. Nitekim yukar›da söz konusu etti¤imiz Hekim Mesleki Sorumluluk Sigortas› ile ilgili genel istatistiki rakamlar bu nedenle oluflmam›flt›r. Bu konuda bir fikir vermek üzere son üç y›l içindeki sorumluluk sigortalar›n›n verileri afla¤›daki tabloda sunulmaktad›r. Ülkemizde sorumluluk sigortalar›n›n, kanaatimizce geliflmemesinin nedenlerini ana hatlar› ile afla¤›daki flekilde s›ralamak mümkündür. 1) Sorumlulu¤un ilgili faaliyet ve mesleklere göre yasalarla aç›k bir flekilde tan›mlanmas› yap›l›rken bu sorumluluklar› karfl›layacak zorunlu sigortan›n da getirilmifl olmas› laz›md›r. fiimdiye kadar, doktorlar›n, sa¤l›kla ilgili mamul yap›mc›lar›n›n, ürün imalatç›lar›n›n, avukat noter, broker, mali müflavir gibi serbest meslek erbab›n›n sorumluluklar›n›n genel hükümlere b›rak›lmas›, yarg›da bilirkifli müessesesinin etkili olmas›, bazen a¤›rlaflm›fl bir sorumlulu¤un oluflmas›n› önlemifl; sigorta yapt›r›lmas› ihtiyac› ve gere¤ini engellemifltir. Prim Üretimleri Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› Motorlu Kara Tafl›t Araçlar› ‹htiyari Mali Sorumluluk Sigortas› Zorunlu Karayolu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas› Asansör Kazalar›nda Üçüncü Kiflilere Karfl› Sorumluluk Sigortas› ‹flveren Sorumluluk Sigortas› 3.fiah›slara Karfl› Mali Mesuliyet Sigortas› Tehlikeli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortas› Tüpgaz Zorunlu Sorumluluk Sigortas› Özel Güvenlik Mali Sorumluluk Sigortas› Zorunlu Sertifika Mali Sorumluluk Sigortas› Mesleki Sorumluluk Sigortas› Hayat D›fl› Toplam Prim 2004 Toplam ‹çindeki Pay› (%) 974.015.000 Bununla beraber son y›llarda yarg›n›n konuya verdi¤i önem ve a¤›r hasarlara neden olan sorumsuz tutum ve davran›fllardan do¤an zararlar› telafi etmeye yönelik kararlar› göz ard› edilemez. Bu durumun ve yeni T.Ceza Kanunu hükümlerinin sigortaya olan ihtiyac› art›raca¤› flüphesizdir. 2) Sorumluluk sigortas›nda rizikonun ne derece a¤›r sonuçlar verece¤ini önceden tahmin etmek oldukça güçtür. Bazen çok a¤›r sonuçlar›n do¤abilece¤ini göz önüne alan sigortac›n›n risk seçimi de oldukça zor olmaktad›r. 3) Baz› mesleki faaliyetlerle ilgili zorunlu sigortalar getirilmifltir. Trafik sigortalar›, Tüpgaz ve Tehlikeli Maddeleri üretenler, nakledenler, kullananlar, satanlarla ilgili mesleki zorunlu sigortalar gibi. Ancak bu sigortalar›n zorunlu olsalar dahi, yeterince takip edilmedi¤i aç›kt›r. Trafik Sigortalar›n› yapt›rmayanlar›n oran› %20’lere ulaflmaktad›r. Di¤er sigortalarda mesle¤in icras› için ilk izin 2005 Toplam ‹çindeki Pay› (%) 2006 Toplam ‹çindeki Pay› (%) 2007 17,51 1.179.323.999 17,94 1.359.644.758 16,42 1.583.328.434 106.081.000 1,91 143.068.160 2,18 170.531.901 2,06 197.380.277 3.816.000 0,07 4.254.990 0,06 5.279.570 0,06 8.078.143 137.000 16.005.000 0,00 0,29 183.414 24.495.125 0,00 0,37 217.273 34.717.202 0,00 0,42 227.022 41.602.938 47.022.000 0,85 79.873.530 1,21 107.159.407 1,29 120.505.469 4.099.000 0,07 6.333.363 0,10 7.957.658 0,10 9.479.078 7.720.000 0,14 1.331.567 0,01 1.703.193 0,02 1.787.283 0 0,00 266.773 0,00 1.400.205 0,02 1.698.044 0 0 5.561.847.000 0,00 0,00 0 59.490 0 6.574.422.000 0,00 0,00 0 1.191 0 8.281.739.454 0,00 0,00 0 405 7.751.125 9.600.048.047 31 MEVZUAT - SORUNLAR - YARGI KARARLARI s›ras›nda yapt›r›lan zorunlu sigortan›n, mesleki faaliyetin devam› s›ras›nda yap›lmas›n›n takibine gere¤i gibi dikkate edilmemektedir. 4) Sorumluluk sigortas›n›n yeterince geliflmemesinde, e¤itim ve sorumluluk duygusunun eksikli¤i aç›kt›r. 5) Tüketicilerin de yeterince bilinçlenmemifl olmas› ve zarara u¤rayanlar›n haklar›n› takipte karfl›laflt›klar› hukuki ve mali güçlükler ve haklar›n al›nmas›ndaki gecikmeler sorumsuz hareket edenleri, bir anlamda daha serbest b›rakmakta, sorumluluklar›n› hissetmemelerine ve sigorta zaruretini duymamalar›na neden olmaktad›r. 6) ‹htiyaç olan sorumluluk sigortalar›n›n bugüne kadar düzenlenmemifl olmas› da üzerinde durulacak bir husustur. Örne¤in; sa¤l›k hizmeti sunanlara iliflkin olarak, hastanelere, t›bbi merkezlere, laboratuarlara, ilaç üretenlere, kimyasal ürünlere iliflkin sorumluluk sigortalar›; halka aç›k yerlerin iflletilmesine yönelik olarak sinema, tiyatro, stadyum, e¤lence merkezlerine iliflkin sigortalar; turizm sektörüne yönelik olarak otel, motel, pansiyon iflleticileri ile ilgili sigortalar, avukatlar, hukuk bürolar›, eczac›lar ve eczanelere iliflkin mesleki sorumluluk sigortalar› bugün ihtiyac› hissedilen sigortalardand›r. Bu sigortalar›n bir ço¤unun zorunlu hale getirilmesi ile bu hizmetlerden istifade edenlerin can, mal güvenli¤inin sa¤lanmas›, hizmet verenlerin de sorumluluklar›n›n teminat alt›na al›nmas› mümkün olacakt›r. Bugün birçok ülkede sorumluluk sigortalar›n›n zorunlu sigortalara dönüfltü¤ü görülmektedir. Ancak, zorunlu sigorta uygulamas›na geçilmesi için afla¤›da s›ralayaca¤›m›z kriterlere göre de¤erlendirme yap›lmal›d›r. 1) Zorunlu sigortalar ciddi risklerin ve önemli sosyal bir problemin çözümünü içermelidir. Bu konuda ifl kazalar› sigortalar› ile oto mali sorumluluk sigortalar› iyi bir örnektir. 2) Baz› hallerde bu sigortalar genelde yayg›n 32 olmayan ancak kendi alan›nda yo¤un a¤›rl›kl› riskleri teminat alt›na almal›d›r. Oto yar›fllar›na iliflkin zorunlu sigortalar gibi. 3) Kanun koyucunun a¤›r sorumluluk yükledi¤i hallerde, bu sorumluluk zorunlu sigorta ile karfl›lanmal›d›r. Aksi takdirde mevzuat›n etkisi olmayacakt›r. Bugün ülkemizde baz› faaliyetler veya olay veya eylemler sonucunda do¤an a¤›r zararlar sorumluluk sigortalar›n›n eksikli¤ini hissettirmektedir. Tuzla’daki tersanelerde çal›flanlar›n maruz kald›klar› ölümler ve bedeni zararlar toplumun infialine neden olmaktad›r. Sosyal sigortalar mevzuat› ile sa¤lanan ifl kazalar› sonucunda, iflverene düflecek hukuki sorumlulu¤a iliflkin iflveren sorumluluk sigortas›n›n yap›lmas› iste¤e ba¤l› oldu¤undan ifl kazalar›ndan do¤an tazminat talepleri sosyal sigortalar mevzuat›na göre karfl›lanacakt›r. Ölümün verdi¤i ac› ve kayb›n para ile giderilmesi mümkün olmamakla beraber bir nebze de olsa bu kay›plar karfl›s›nda, kay›ptan do¤an s›k›nt›lar› giderebilecektir. 1992 y›l›ndan beri devam eden ve toplum gündeminde yeralan tersanelerdeki kazalara karfl› zorunlu sigortan›n düflünülmesi kan›m›zca bir ihtiyac› karfl›layacakt›r. Zorunlu sigorta ihdas› için yukar›da de¤indi¤imiz 2 ve 3 no’lu kriterler tersaneler için de söz konusudur. Di¤er yandan, ‹stanbul Bo¤az›nda s›k s›k olan deniz kazalar› can ve mal güvenli¤ini ortadan kald›racak boyutlara ulaflmaya bafllam›flt›r. 17 A¤ustos 1999 tarihinde ülkemizin yaflam›fl oldu¤u Marmara Depremi felaketinden sonra Yap› Denetimi Hakk›nda 595 say›l› Kanun Hükmünde Kararname ç›kar›lm›fl; yap› denetiminin sa¤lanmas› ve bundan do¤an sorumluluklar›n zorunlu sigorta ile teminat alt›na al›nmas› istenilmifltir. Ancak Kararnamenin Anayasa Mahkemesi karar› ile iptal edilmesinden sonra ç›kar›lan 4708 say›l› Yap› Denetimi Hakk›nda Kanunda bu konuda zorunlu bir sorumluluk sigortas› öngörülmemifltir. Halen haz›rlanan Tasar› da yasallaflamam›flt›r. ■ AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Avrupa Birli¤i Konut Finansman› (Mortgage) Piyasalar›n›n Bütünleflmesi Berna ÖZfiAR KUMCU TSRfiB, AB ve Uluslararas› ‹liflkiler onut finansman› kredisi kullan›m›, pek çok Avrupa Birli¤i vatandafl› için yaflam boyu yap›lan en büyük ve önemli finansal yat›r›md›r. Konut finansman› (mortgage) piyasalar› Avrupa ekonomisinde önemli bir paya sahip olup, konut kredisi bakiyeleri AB gayri safi yurtiçi hâs›las›n›n hemen hemen % 47’sini oluflturmaktad›r. Buna karfl›n, Avrupa Birli¤i içerisinde s›n›r-ötesi faaliyetleri gerek arz gerekse talep aç›lar›ndan k›s›tlayan ve piyasada rekabeti olumsuz yönde etkileyen baz› engel ve k›s›tlamalar bulunmaktad›r. K Bilindi¤i gibi, Avrupa Birli¤i Antlaflmalar›, Birlik içerisinde mallar›n, hizmetlerin, kiflilerin ve sermayenin serbest dolafl›m› önündeki engellerin kald›r›lmas›n› ve tek bir pazar oluflturulmas›n› öngörmektedir. Ne var ki, konut finansman› piyasas› aç›s›ndan bak›ld›¤›nda “bütünleflmifl bir tek pazardan” söz etmek çok mümkün gözükmemektedir. Dil, mesafe, tüketici tercihleri veya kredi veren kurulufllar›n ifl stratejileri gibi etkenler kadar, uygun politika yaklafl›mlar›yla üstesinden gelinebilecek etkenler de (baflka bir AB üyesi ülkede konut finansman› kredisi sunumunun daha maliyetli olmas› gibi) k›s›tlamalar yaratmaktad›r. Yap›lan tahminler, bu k›s›tlamalar›n ortadan kald›r›lmas›n›n, 100,000 Euro’luk bir konut finansman› kredisi için öde- “AB Konut Finansman› piyasalar›n›n etkin ve rekabetçi hale gelebilmesi için; konut finansman› kredi fonlamas›n›n kolaylaflt›r›lmas›, ürün çeflitlili¤inin art›r›lmas›, tüketici güveninin sa¤lanmas›, tüketicilerin hareket kabiliyetinin art›r›lmas› gerekmektedir.” nen faizin y›lda 470 Euro oran›nda azalmas› anlam›na gelece¤ini ortaya koymaktad›r. Bu nedenlerden ötürü, AB konut finansman› kredisi piyasalar›n›n bütünleflmesi, AB finansal sisteminin hem toptan hem de perakende düzeyde daha etkin biçimde iflleyifli için gereklidir. Konut finansman› kredisi piyasalar›n›n tafl›d›¤› önem nedeniyle Avrupa Komisyonu bu piyasalar›n bütünleflme düzeyi ve iflleyifline iliflkin kapsaml› bir çal›flma bafllatm›flt›r. Çal›flma kapsam›nda tüm ilgili taraflarla kapsaml› istiflarelerde bulunulmufl ve etki analizleri1 yap›lm›flt›r. Bunu takiben Aral›k 2007 tarihinde, yap›lan çal›flmalar›n sonuçlar›n› özetleyen ve AB konut finansman› kredisi piyasalar›n›n etkinli¤ini ve rekabetçili¤ini artt›racak önlemleri içeren bir Beyaz Kitap2 yay›nlanm›flt›r. 1 Etki analizleri, yeni bir kanun ve/veya mevzuat de¤iflikli¤i gibi düzenlemelerin, olumlu ve olumsuz muhtemel etkilerinin ve bu etkilerin toplum kesimleri aras›ndaki da¤›l›m›n›n de¤erlendirilmesi ve politika seçenekleri belirlenebilmesi amac›yla kullan›lan bir yöntemdir. 2 Avrupa Komisyonu taraf›ndan yay›nlanan Beyaz Kitaplar, belli bir alanda Avrupa Birli¤i faaliyet önerilerini içeren ve di¤er hukuki araçlar için ilkesel temel oluflturan belgelerdir. AB Bakanlar Konseyi taraf›ndan onaylanan Beyaz Kitaplar ilgili alanda bir “Birlik Eylem Program›”na dönüflebilmektedir. 33 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Avrupa Komisyonu, “AB Konut Finansman› Piyasalar›n›n Bütünleflmesine iliflkin Beyaz Kitap”ta AB konut finansman› piyasas›n›n daha etkin ve rekabetçi hale gelebilmesi ve bütünleflebilmesi için yap›lmas› gerekenleri flu bafll›klar alt›nda özetlemektedir: 1. S›n›r ötesi arz ve konut finansman› kredisi fonlamas›n›n kolaylaflt›r›lmas› Finansal hizmet sa¤lay›c›lar›n konut finansman› piyasas› ürünlerini s›n›r-ötesinde çeflitli flekillerde sunabilmeleri mümkündür. Ürünlerin bu piyasalarda flubeler ve yan kurulufllar kurmak suretiyle veya birleflme ve devralmalar sonucunda pazarlanmalar› mümkün oldu¤u gibi, telefon veya internet gibi do¤rudan da¤›t›m kanallar› yoluyla veya brokerler gibi yerel arac›lar yoluyla da pazarlanmalar› mümkündür. Hizmet sa¤lay›c›lar›n baflka bir üye devlette yerleflik bulunan hizmet sa¤lay›c›lar›n konut finansman› portföylerini sat›n almak suretiyle s›n›r-ötesi faaliyette bulunmalar› da söz konusu olabilmektedir. Avrupa Komisyonu, orant›s›z engellemelerin ortadan kald›r›lmas›, AB içerisinde konut finansman› kredisi ürünlerinin fiyatlar› aras›ndaki farkl›l›klar›n azalt›lmas› ve konut finansman› kredisi fonlama araçlar›n›n gelifltirilmesi için tedbirler almaktad›r. 34 2. Ürün çeflitlili¤inin artt›r›lmas› Avrupa Birli¤i konut finansman› piyasas›nda pek çok farkl› ürün yer almaktad›r. Ne var ki, bu ürünlerin tümünün birden tüketicinin tercihine sunuldu¤u tek bir üye ülke piyasas›ndan söz etmek mümkün de¤ildir. Bu durum, belli bir ölçüde tüketici tercihlerinden ve konut finansman› sa¤lay›c›lar› taraf›ndan izlenen farkl› ifl stratejilerinden kaynaklanmaktad›r. Ne var ki, konut finansman› kredisi sa¤lay›c›lar›n› belli piyasalarda belli ürünleri sunmaktan al›koyan ekonomik ve yasal baz› engeller bulunmaktad›r. Avrupa Komisyonu, ürünlerin da¤›t›m›nda ve sat›fl›nda tüketicilerin ihtiyaçlar›na cevap verecek ürün çeflitlili¤inin artt›r›lmas›n› ve yeni konut finansman› ürünlerinin piyasaya sürülmesini teflvik etmektedir. 3. Tüketici güveninin artt›r›lmas› Konut finansman› kredisi kullan›m› tüketiciler aç›s›ndan önemli bir karard›r. Avrupa Komisyonu, ihtiyaçlar›na en uygun ürünü arayan tüketicilerin do¤ru tercihte bulunabilmesi için farkl› konut finansman› ürünleri hakk›nda do¤ru, tam ve karfl›laflt›r›labilir bilgiye sahip olmalar› gerekti¤inin alt›n› çizmektedir. Komisyon, ayn› zamanda, konut finansman› kredisi sa¤lay›c›lar›n›n kredi kulland›racaklar› kiflilerin ödemeleri düzenli olarak yap›p yapamayacaklar› hakk›nda da kapsaml› bir araflt›rma yapmalar› gerekti¤ini belirtmektedir. Yeterli araflt›rma yap›lmadan veya ilkesiz kredi arac›lar› taraf›ndan verilen krediler ekonomi üzerinde olumsuz etki yaratabilmektedir. Avrupa Komisyonu’nun tüketici güveninin artmas›nda üzerinde durdu¤u bir di¤er önemli konu da konut finansman› ürünleri hakk›nda sunulacak yüksek kalitede hukuki dan›flmanl›k hizmetidir. 4. Tüketicilerin hareket kabiliyetinin artt›r›lmas› Avrupa Komisyonu, tüketicilerin Avrupa Birli¤i içerisinde konut finansman› sa¤lay›c›lar›n› serbestçe seçebilme ve gerekti¤inde de¤ifltirebilmelerini sa¤lamak amac›yla yasal ve ekonomik engellerin kald›r›lmas›na ve tüketicilerin hareket kabiliyetlerinin artt›r›lmas›na çal›flmaktad›r. Bu çerçevede fiyatlarda fleffafl›¤›n sa¤lanmas›, tüketicilerin farkl› fiyat ve ürün çeflitleri hakk›nda bilgilendirilmesi ve tüketiciyi “ba¤layan” baz› uygulamalar›n sona erdirilmesi gerekmektedir. Söz gelimi, konut finansman› kredisi alan tüketicilerin bir cari hesap açmak veya konut finansman› kredisi sa¤layan flirketten sigorta poliçesi almak mecburiyetinde b›rak›lmas› tüketicinin hareket kabiliyetini k›s›tlamakta ve rekabeti zay›flatmaktad›r. Avrupa Komisyonu, bu amaçlara ulaflmak ve Avrupa içerisinde konut finansman› piyasalar›n›n bütünleflmesini sa¤lamak amac›yla 2008 y›l› için bir dizi eylem plan› oluflturmufltur. Bu çerçevede yasal düzenlemelerin yeniden gözden geçirilerek uyumlaflt›r›lmas›; tüketicilere sunulan bilginin kalitesinin artt›r›lmas›; kredi kulland›rma koflullar›n›n yeniden düzenlenmesi; de¤erleme, tapu sicili ve icra yoluyla sat›fla iliflkin usullerin de¤erlendirilmesi; kredi anlaflmas›n›n ihlâli durumunda izlenecek politikalar›n belirlenmesi; “Konut Finansman› Kredisi Fonlama Eksperler Grubu” çal›flmalar› ile bu konuda yap›lan araflt›rmalar›n sürdürülmesinin teflviki öngörülmüfltür. Avrupa Komisyonu 2008 y›l› sonuna kadar kredilerin erken ödenmesi, sözleflme öncesi bilgilendirme, kredi verilebilirli¤in de¤erlendirilmesi, tüketicilere sunulacak tavsiyelere iliflkin koflullar, kredi sicillerine eriflim gibi temel konularda kapsaml› bir etki analizi haz›rlamay› öngörmektedir. Etki analizinin yan› s›ra AB çap›nda bir “Kredi Geçmiflleri Uzmanlar Grubu” oluflturulmas›; AB konut finansman› piyasalar›nda faaliyet gösteren kredi kurumu d›fl›ndaki kurumlar›n rolü ve düzenlenmesine iliflkin bir çal›flma haz›rlanmas›; de¤erleme, tapu sicili ve icra yoluyla sat›fla iliflkin usullere dair bir tavsiye karar› oluflturulmas› ve üye devlet düzenlemelerinin etkinli¤inin artt›r›lmas› için tapu sicili ve icra yoluyla sat›fl›n süresi ve maliyetine iliflkin skorbordlar haz›rlanmas› konular› AB gündemini oluflturmaktad›r. ■ (Avrupa Komisyonu’nun “AB Konut Finansman› Piyasalar›n›n Bütünleflmesine iliflkin Beyaz Kitab›” için bkz. http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/ LexUriServ.do?uri=COM:2007:0807:FIN:EN:PDF) 35 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA 2007 Y›l›nda Avrupa Sigorta Sektörü Yerinde Sayd› Onur ACAR TSRfiB, Mali ve Finansal Düzenlemeler vrupa Sigorta ve Reasürans Federasyonu (CEA) taraf›ndan aç›klanan ilk verilere göre, Dünya piyasalar›n› etkileyen mortgage krizinin yafland›¤› 2007 y›l›nda, Avrupa sigorta sektörünün prim büyüklü¤ü 2006 y›l›ndaki 1.086 Milyar Euro seviyesinden 1.110 Milyar Euroya ç›karak, 2001 y›l›ndan bu yana en düflük büyüme oran›n› göstermifl ve nominal bazda %2.2, reel bazda ise %0.1 art›fl kaydetmifltir. A Avrupa sigorta flirketlerinin Euro cinsinden olan yükümlülüklerini yine Euro cinsinden yat›r›mlarla karfl›lamas› flirketlerin ABD piyasalar›nda yat›r›mlar›n› s›n›rland›rm›flt›r. Ayr›ca, özellikle 2001 y›l›ndan sonra sigorta flirketlerinin yat›r›m stratejilerini gözden geçirmesi ve risk yönetimlerini gelifltirmifl olduklar› da dikkate al›nd›¤›nda, Avrupa sigorta sektörünün yaflanan finansal krizden oldukça az etkilendi¤i söylenebilir. Avrupa sigorta sektöründe primlerin 2007 y›l›nda neredeyse yerinde saymas› özellikle artan rekabet ile aç›klanmaktad›r. Avrupa Sigorta Sektörünün Prim Büyüklü¤ü (Milyar Euro) 36 “2007 y›l›nda Avrupa sigorta sektörünün prim büyüklü¤ü, flirketler aras›nda yaflanan yo¤un rekabet nedeniyle bir önceki y›la göre nominal bazda %2.2, reel bazda ise yaln›zca %0.1 artarak 1.11 trilyon euro olarak gerçekleflmifltir.” Hayat sigortas› primleri Hayat sigortas› primleri reel bazda %0.1 artarak 674 Milyar Euro’dan 688 Milyar Euro’ya yükselmifltir. Eski AB üyesi olan Bat› Avrupa ülkelerinde hayat primleri %0.4 gerilerken, yeni 12 üyede %20 art›fl gösterdi¤i görülmektedir. Avrupa hayat sigortas› piyasas›n›n sadece %2.5’ini oluflturan 12 Orta ve Do¤u Avrupa ülkesinde görülen bu art›fl›n nedenleri aras›nda ekonomik büyüme, yat›r›mlardaki h›zl› art›fl ve mesleki emeklilik planlar›n›n geliflmesi say›labilir. Bat› Avrupa ülkelerindeki düflüfl ise, hayat sigortas› piyasas›nda kifli bafl› primlerin 1998 y›l›ndaki 680 Euro seviyesinden 2007 y›l›nda 1.200 Euro’ya ç›karak doygunlu¤a ulaflmas›na ve yat›r›mlardaki art›fl h›z›n›n birçok ülkede yavafllamas›na ba¤lanabilir. Hayat d›fl› sigorta primleri Hayat d›fl› sigorta primleri ise 2007 y›l›nda reel bazda %0.2 artarak 412 Milyar Euro’dan 422 Milyar Euro’ya yükselmifltir. Düflüflün en büyük nedeni olarak flirketler aras›nda artan rekabet gösterilmektedir. Hayat primlerinde oldu¤u gibi, hayat d›fl› primler de Bat› Avrupa ülkelerinde önemli düflüfller göstermesine karfl›n, yeni AB üyesi olan Orta ve Do¤u Avrupa ülkelerinde %7 dolay›nda art›fl göstermifltir. Avrupa Sigorta Sektöründe Branfl Baz›nda Prim Büyüklü¤ü ve Art›fl Oranlar› Branfllar 2006 2007 Nominal Reel Hayat Hayat d›fl› Motorlu tafl›t Sa¤l›k ve ferdi kaza Mal Sorumluluk Nakliyat Hukuksal koruma Di¤er Toplam 673.9 412.1 127.7 121.8 79.8 33.3 16.3 6.5 26.6 1.086 688.3 421.8 129.1 126.0 81.4 33.5 16.6 6.9 28.4 1.110 2.1 2.4 1.1 3.4 2.0 0.6 1.8 6.2 6.8 2.2 0.1 0.2 -1.1 1.4 -0.2 -1.4 -0.6 3.3 4.3 0.1 Rekabetin en yo¤un yafland›¤› ve hayat d›fl› primlerin üçte birini oluflturan motorlu tafl›t sigortalar›nda primler reel bazda %1.1 gerileyerek 129 Milyar Euro olarak gerçekleflmifltir. Motorlu tafl›t sigortalar›nda prim büyüklü¤ünün uzun y›llard›r reel bazda gerilemesinin veya çok az artmas›n›n nedenleri aras›nda düflen hasar ödemelerinin prim düflüfllerini beraberinde getirmesi say›lmaktad›r. Ancak özellikle 2006 y›l›ndan itibaren hasar ödemelerinin tekrar artmaya bafllamas›yla birlikte, flirketler primleri düflük tutabilmek için tüketicilere “kulland›¤›n kadar öde” gibi yenilikçi ürünler sunmaya ve arabas›n› çok az kullananlar veya iyi sürücüler için özel oranlar uygulamaya bafllam›flt›r. Sa¤l›k ve ferdi kaza sigorta branfl›, 2007 y›l›nda, Kuzey Avrupa ülkelerindeki önemli düflüfllere karfl›n reel bazda %1.4 büyüyerek,126 Milyar Euro prim büyüklü¤ü ile hayat d›fl› sigorta primleri içinde ikinci s›rada gelmektedir. Primlerin % 57’si 2006 y›l›nda sa¤l›k sigortas›n› tamamen özellefltiren Hollanda ile k›smen özellefltiren Almanya’dan kaynaklanmaktad›r. sigortalar› branfl›nda oldu¤u gibi, sorumluluk sigortalar› prim büyüklü¤ü de yo¤un rekabet nedeniyle reel bazda %1.4 düflerek 33.5 Milyar Euro olmufltur. Sigorta flirketlerinin yat›r›mlar› Özellikle hayat sigortalar›nda görülen düflük prim art›fl oranlar›na ve 2007 y›l›nda Dünya’da yaflanan finansal krize paralel olarak, sigorta flirketlerinin yat›r›mlar› 2007 y›l›nda bir önceki seneye göre reel bazda sadece %2.2 artarak 7.283 Milyar Euro’ya yükselmifltir. Toplam yat›r›mlar›n %80’ini oluflturan hayat flirketlerinin yat›r›mlar› %2.4 artarken, hayat d›fl› flirketlerin yat›r›mlar› ise %1.4 art›fl göstermifltir. ■ Avrupa Sigorta Sektörünün Yat›r›m Büyüklü¤ü (Milyar Euro) Mal sigortalar› prim büyüklü¤ü ise son 7 y›ld›r ilk kez reel bazda küçülerek 81.4 Milyar Euro olarak gerçekleflmifltir. Mal 37 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Avrupa Birli¤i Sigortac›l›k Komiteleri Hüseyin ARSLAN TSRfiB, Hukuk ve Mevzuat Avrupa Kömür Çelik Toplulu¤unun bugünün Avrupa Birli¤ine evrilme sürecinde, temel hedeflerden biri üye ülkeler aras›nda bir Ortak Pazar yarat›lmas› olmufltur. Bu pazar›n do¤ru ve etkin bir flekilde ifllemesini sa¤lamak amac›yla, Topluluklar düzeyinde birçok çal›flma, düzenleme ve yasama ifllemi gerçeklefltirilmifltir. Bu çabalar toplu ve kapsay›c› çözümlerin yan› s›ra sektörlere dönük özgül çal›flmalar da içermekte olup, finansal hizmetlerin Ortak Pazar›n iflleyifli içinde sahip oldu¤u öneme koflut olarak finansal hizmetler konusunda çal›flmalar yap›lm›flt›r. “AB sigortac›l›k düzenlemelerinin oluflum sürecini do¤ru anlayabilmek için, sigortac›l›k komitelerini tan›mak gerekir” oluflumlar›, örgütsel yap›lar›, görevleri ve çal›flma usulleri flu flekilde aç›klanabilir: EIOPC Avrupa sigortac›l›k sektörü finansal hizmetler kapsam›nda, AB Hukuku çerçevesinde birçok düzenlemeye tabii k›l›nm›flt›r. AB müktesebat› içinde sigortac›l›k düzenlemelerinin oluflum sürecini daha do¤ru anlayabilmek için, Avrupa Birli¤i karar alma ve yasama mekanizmalar› içinde etkin rol alan sigortac›l›k komitelerini tan›mak ve bu Komitelerin sürece nas›l dâhil edildiklerini anlamak gerekmektedir. Bu Komitelerden ilki, bir istiflare komitesi niteli¤inde bulunan Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Komitesi (European Insurance and Occupational Pension Comitee – EIOPC); di¤eri ise Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Denetçileri Komitesi’dir (Comitee of European Insurance and Occupational Pension Supervisors – CEIOPS). Ad› geçen Komitelerin EIOPC, Avrupa Komisyonu’nun 2004/9/EC say›l› karar›yla kurulmufl ve Sigorta Komitesinin yerini alm›flt›r1. Kendi alan›nda, Komisyon’un denetim ve yasama politikalar› organ› olan ve yeni direktiflerin tasla¤›n›n haz›rlanmas›na katk›da bulunan EIOPC’nin üyeleri, Üye Devletlerin üst düzey temsilcileridir. Bu üyeler d›fl›nda Komisyon temsilcisinin de bulundu¤u Komitenin baflkanl›¤›n› Komisyon temsilcisi yürütmektedir. Ayr›ca CEIOPS baflkan› da gözlemci üye olarak EIOPC toplant›lar›na kat›labilmektedir. Sekretarya iflleri Komisyon taraf›ndan yürütülen Komite, düzenli olmak kayd›yla toplant› zamanlar›n› ve usul kurallar›n› kendisi belirlemektedir. 1 EIOPC, her ne kadar, Avrupa Komisyonunun 5 Kas›m 2003 tarihli ve 2004/9/EC say›l› karar›yla kurulmufl olmakla birlikte, bu karar›n yürürlü¤e girifl tarihi Sigorta Komitesinin tamamen istiflari nitelikli görevlerini de¤ifltiren direktifin yürürlü¤e girifl tarihine ertelenmifltir. Bu yeni direktif ise 13 Nisan 2005 tarihli AB Resmi Gazetesinde yay›nlanm›fl ve ayn› ay›n 20sinde yürürlü¤e girmifltir. 38 Ticari ve mesleki birlikler dâhil ilgili taraflar› ve Avrupal› düzenleyicileri bilgi vermek üzere ça¤›rma yetkisi bulunan EIOPC, yasama sürecinde ortaya ç›kan metinler üzerinde haz›rlad›¤› görüfllerle süreci etkileyebilmektedir. Finansal Hizmetler Komitelerini yeni bir yap›ya kavuflturmay› hedefleyen ve bu yönde birçok direktifte de¤ifliklik yapan 2005/1/EC say›l› direktif EIOPC’ün faaliyet alan›n› belirlerken, bu komitenin özellikle çal›flma rejimleri, sosyal sigortalar ve toplu ifl görüflmeleri gibi ifl ve sosyal güvenlik hukuku alan›na giren konularda çal›flmayaca¤›n›n alt›n› çizmektedir. Komitenin temel çal›flma alan› sigorta, reasürans ve mesleki emeklilik ile bu konulardaki Komisyon önerilerine iliflkin olarak Avrupa Komisyonu’na tavsiyelerde bulunmakla s›n›rl›d›r. CEIOPS Üye Devletlerdeki Sigorta ve Mesleki Emeklilik Denetçileri Birliklerinin üst düzey temsilcilerinden oluflan CEIOPS, Komisyon’dan ba¤›ms›z bir kurulufl olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ba¤›ms›z bir kurulufl olmas›n›n do¤al sonucu olarak, CEIOPS’nin kendisine ait bir sekretaryas› bulunmaktad›r. Komisyon temsilcisi ile Avrupa Ekonomik Alan›na üye olan ‹zlanda, ‹sviçre ve Norveç’in temsilcileri gözlemci olarak bu Komitenin çal›flmalar›na kat›labilmektedir. CEIOPS, Lamfalussy sürecinin üçüncü aflamas›nda, sigorta ve mesleki emeklilik sektörleri yönünden görev üslenmektedir. Bu görev sigorta ve mesleki emeklilik alanlar›nda haz›rlanan direktif ve tüzüklerin uygulanmas›na iliflkin önlemler hakk›nda Komisyona görüfl bildirilmesini (seviye 2’ye dahil olan ifllemler) ve düzenlemelerin do¤ru ve etkin flekilde uygulanmas›n› sa¤lamak ve ulusal denetim makamlar› aras›ndaki iflbirli¤ini kolaylaflt›rmak üzere denetim standartlar›, tavsiye kararlar ve yol gösterici ilkeler oluflturulmas›n› (seviye 3’e dahil olan ifllemler) kapsamaktad›r. Ayr›ca, CEIOPS baflta Ekonomik ve Finansal Komite (Economic and Financial Committee) ile Finansal Hizmetler Komitesi (Financial Services Committee) olmak üzere sigortac›l›k ve mesleki emeklilik konular›nda görevler üstlenen di¤er Avrupa Kurumlar›n›n çal›flmalar›na da kat›lmaktad›r. CEIOPS’un temel organ›, tüm üyelerin ve 39 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA gözlemcilerin kat›l›m›yla oluflan Üyeler Kurulu’dur (Members Meeting). Bu Kurul, Komite’nin hem bütçenin onaylanmas› gibi iç iflleyifline dönük kararlar›n›n al›nmas›ndan, hem de Komisyon’a sunulacak görüfller gibi kurumsal görevlerine iliflkin kararlar›n al›nmas›ndan sorumludur. Yönetim Kurulu ise Üyeler Kurulu taraf›ndan al›nan kararlar›n hayata geçirilmesinden ve Komite’nin idari görevlerinin yürütülmesinden sorumlu organ›d›r. CEIOPS’nin seçimle oluflan organlar›n›n aksine süreklilik arz eden organ› olan Sekretarya ise Yönetim Kurulu ve Üyeler Kurulu’nun görevlerini yerine getirmelerine yard›mc› olmaktad›r. Ayr›ca, sektörden kat›l›mc›larla kurulan diyalogun koordinatörü olarak görev yapmakta ve Avrupa Komisyonu ve di¤er üçüncü kiflilerle kurulan iliflkileri sürdürmektedir. S›n›rl› say›da üst düzey Avrupa Birli¤i uzman›ndan oluflan ‹stiflare Heyeti ise CEIOPS’nin çal›flma program›n› ve sonuçlar›n› izlemektedir. CEIOPS, beyan ve dokümanlar›n› haz›rlamak ve teknik çal›flmalar yürütmek üzere ulusal denetleme makamlar›ndan uzmanlar›n kat›l›m›yla oluflan Çal›flma Gruplar› kurabilir. Bu Çal›flma Gruplar›n›n organizasyon yap›lar› ve say›lar› Komite’nin Çal›flma Program›na ba¤l› olarak de¤iflmektedir. Lamfalussy Süreci: 1999 y›l›nda haz›rlanan Finansal Hizmetler Eylem Plan›2 çerçevesinde toplanan Akil Adamlar Komitesi (Comittee Of Wise Men) 2001 y›l›nda Avrupa Menkul De¤erler Piyasalar› hakk›nda bir rapor haz›rlad›3. Bu raporda, Birli¤in konuya iliflkin düzenlemeleri haz›rlarken izlemesi gereken bir süreç önerilmekteydi. Komiteye baflkanl›k eden Alexandre Lamfalussy’nin ad›yla an›lan yasama süreci modellemesinin amac› de¤iflken ekonomik koflullar karfl›s›nda gerekli yasama ifllemlerinin h›zl› ve etkin bir flekilde gerçeklefltirilmesini ve ortaya ç›kan düzenlemelerin ilgili oldu¤u sektörün kendine özgü koflullar›na uyumlu olmas›n› sa¤lamak olmufltur. Daha sonra ç›kar›lan ve Avrupa finans sektörüne iliflkin düzenlemelere önemli de¤ifliklikler getiren 2005/1/EC say›l› direktif4, ile, bu yasama süreci modellemesinin sigortac›l›k sektörünü ilgilendiren düzenlemeler için de uygulanmas› kabul edilmifltir. 4 aflamadan oluflan Lamfalussy Süreci flu flekilde ifllemektedir: Aflama 1: Ola¤an ortaklafla karar alma yönetimi (co-decision) ile temel prensipler kabul edilmektedir. Aflama 2: Komisyon ilk olarak EIOPC’nin görüflünü alarak, CEIOPS’nin Aflama 1’de kabul edilen metnin teknik detaylar›n dolduran uygulama önlemleri için görüfl oluflturmas›n› ister. CEIOPS sektörden temsilciler, nihai kullan›c›lar ve tüketicilerin de kat›l›m›yla oluflturdu¤u görüflü Komisyona sunar. Komisyon incelemesinin ard›ndan bu görüfl EIOPC’de oylan›r ve Komisyon önlemleri kabul eder. Tüm bu süreç içinde Avrupa Parlamentosuna düzenli olarak bilgi verilir. Aflama 3: CEIOPS, Avrupa Müktesebat› içinde düzenlenmeyen konularda denetim standartlar›, tavsiye kararlar ve yol gösterici ilkeler oluflturur, emsal tarama ve ulusal denetim makamlar›n›n uygulamalar› üzerinde çal›fl›r. Aflama 4: Komisyon gerçeklefltirilen düzenlemelerin üye devletlerce zaman›nda ve do¤ru flekilde iç hukuklar›na geçirilmesini denetler ve bu konuda gerekli giriflimlerde bulunur. ■ 2 Commission Communication of 11 May 1999 entitled "Implementing the framework for financial markets: action plan" [COM(1999) 232 final - Not published in the Official Journal]. 3 “Final Report Of The Committee Of Wise Men On The Regulation Of European Securities Markets” 4 24.3.2005 tarihli ve L 79/9 say›l› Avrupa Birli¤i Resmi Gazetesi 40 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Avrupa Birli¤i’nde ‹klim De¤iflikli¤i ile Mücadele Müge SOYSAL TSRfiB AB ve Uluslararas› ‹liflkiler üresel ›s›nmadan kaynaklanan do¤al afetlerin art›fl› 2007 y›l›nda sigorta sektörünü etkileyen en önemli etkenler aras›ndaki yerini ald›. Dünya çap›nda konu ile ilgili birçok uzman, sigorta flirketi ve hatta politikac› ise iklim de¤iflikli¤i ile bafla ç›kmak üzere ortak ve eflgüdümlü eylem planlar›n›n erkenden faaliyete sokulmas› gerekti¤i görüflünü paylafl›yor. K Bugüne kadar birçok üniversite ve araflt›rma merkezinin de küresel ›s›nmadan kaynaklanan iklim de¤iflikli¤inin nedenleri ve etkileri üzerinde çal›flmalar gerçeklefltirerek hem küresel hem de bölgesel çapta devlet, kurum ve toplumlar›n konu ile ilgili olarak nas›l bilinçlendirilmesi ve hangi yasal düzenlemelerin yap›lmas› gerekti¤i konusunda çeflitli de¤erlendirmelerde bulunduklar› görülüyor. Avrupa Sigorta ve Reasürans Birli¤i de (CEA) Avrupa Birli¤i ve AB sigorta piyasas›n›n bu süreçte nas›l bir rol üstlenmesi gerekti¤ine iliflkin olarak 2007- 2008 Faaliyet Raporu’nda baz› de¤erlendirmelerde bulundu. Bu say›m›zda iklim de¤iflikli¤i konusunda Avrupa Birli¤i’nin rolünü mercek alt›na alaca¤›z. Bali Eylem Plan›’nda kapasite oluflturma, risk yönetimi ve risk azalt›c› stratejileri öngören “gelifltirilmifl eylem”i hem bu konudaki güvenilirli¤ini ispatlamak hem de kendi gelece¤ini garantilemek amac›yla bafll›ca destekleyenler aras›nda yer al›yor. Yasal Düzenlemeler ‹klim de¤iflikli¤i ile mücadele kapsam›nda Avrupa Birli¤i’nin bölgesel çapta haz›rl›k içerisinde olup, konuya iliflkin birçok yasal düzenleme yapmay› planlad›¤› görülüyor. Buna ba¤l› olarak, Avrupa genelinde sera etkisi yaratan gazlar›n azalt›lmas› ve yenilenebilir enerji oran›n›n fazlalaflt›r›lmas›na yönelik teklifleri kapsayan “Avrupa Birli¤i Yenilenebilir Enerji ve ‹klim De¤iflikli¤i Paketi”nin 2008 y›l› sonunda kabul edilmesi bekleniyor. Ayr›ca, AB’nin, 2007 y›l›nda sigorta piyasas›n›n bu süreçteki rolü üzerine haz›rlad›¤› yeflil kitab› takiben, Kas›m 2008’de de bu konudaki politikaya iliflkin tavsiyelerini içeren beyaz kitab› yay›nlamas› planlan›yor. Konu ile ilgili olarak Avrupa Birli¤i’nin ayr›ca ortak tar›m politikas›, hayvan sa¤l›¤› stratejisi ile su kaynaklar›n›n k›tl›¤› ve kurakl›¤a iliflkin bildirgeyi yeniden inceleme alt›na alarak iklim de¤iflikli¤i kapsam›nda uygun hale getirmek üzere çal›flmalarda bulundu¤u da dikkat çekiyor. Avrupa Birli¤i’nin ‹klim De¤iflikli¤i Perspektifi Sigorta Sektörünün Katk›s› Son dönemde iklim de¤iflikli¤i ile mücadele sürecine bak›ld›¤›nda, Avrupal› yetkililerin 2009 y›l›nda Kopenhag’da imzalanmas› beklenen “Uluslararas› ‹klim Antlaflmas›” müzakereleri aflamas›nda aktif bir rol ald›klar› dikkat çekiyor. Avrupa, bu sürecin ilk baflar› halkas›n› oluflturan CEA raporu, Avrupa Birli¤i düzeyinde yap›lan yasal düzenlemelerin hiç kuflkusuz önemli oldu¤unu vurgulayarak Avrupa sigorta sektörünün de bu süreçte önemli bir rol üstlendi¤ini belirtiyor. 41 AVRUPA B‹RL‹⁄‹ VE S‹GORTA Konu ile ilgili olarak Munich Re, do¤al afetler sonucunda meydana gelen hasarlar›n sigorta sektörü taraf›ndan tazmin edilme oran›n›n 2006 y›l›nda %28’e yükseldi¤i (1980 y›l›nda bu oran %17 kaydedilmifltir) bilgisini veriyor. Buna ra¤men, do¤al afetlerin s›kl›¤› ve ölçüsünde görülen art›fl›n, giderek fazlalaflan risk kapsam›ndaki mal, insan ve ekonomik faaliyetlerin sigortalanabilirli¤ini olumsuz flekilde etkiledi¤i görülüyor. Bu nedenle, sigorta sektörünün iklim de¤iflikli¤inin etkilerini araflt›rmak ve sonuçlar› ile mücadele etmekte önemli bir aktör haline geldi¤i dikkat çekiyor. Zira, sigorta sektörünün risk de¤erlendirmesi alan›nda sahip oldu¤u güçlü deneyim, iklim de¤iflikli¤inin etkilerinin saptanmas› ve mücadele sürecinde do¤ru kararlar›n al›nmas› aç›s›ndan önem tafl›yor. Avrupa’daki meteorolojik afet say›s› ile meydana gelen sigortal› ve maddi kay›plar Buna ba¤l› olarak, Avrupa sigorta sektörü genelinde de konu ile ilgili çal›flmalar›n sürdü¤ü görülüyor. Sektörün, Hükümetleraras› ‹klim De¤iflikli¤i Paneli’nin çal›flmalar›na verdi¤i katk›, bu çal›flmalar›n bafl›nda geliyor. Baz› üye Avrupa Birli¤i ülkelerinde sigorta sektörlerinin ise sel riski tafl›yan bölgelerin haritalar›n›n ç›kart›lmas› ve imar planlar›n›n oluflturulmas› gibi çal›flmalar üstlendikleri de dikkat çekiyor. Buna ek olarak, sigorta sektörünün riskler konusunda fark›ndal›k yaratma, kifli ve kurumlar› bu süreçte do¤ru iletiflim kampanyalar› ve sigorta poliçeleri için teflvik etme konular›nda geliflmifl bir deneyime sahip olmas› da önem tafl›yor. Sigorta sektörü taraf›ndan iklim de¤iflikli¤ini hafifletici eylemleri destekleyen yeni sigorta ürünlerinin lanse edilmesi ve alternatif risk transfer mekanizmalar›n›n gelifltirilmesi bu kapsamda gerçeklefltirilen faaliyetlere örnek olarak gösterilebilir. Afet say›s› Maddi kay›p (2006 de¤erleri) Sonuç olarak, Avrupa Birli¤i ve Avrupa sigorta sektörü genelinde yürütülen yasal düzenleme ve eylem planlar›n›n hem Avrupa’n›n iklim de¤iflikli¤i konusundaki duyarl›l›¤›n› hem de bölgesel anlamda üstlendi¤i liderlik rolünü ispatlar nitelikte oldu¤u dikkat çekiyor. ■ Sigortal› kay›p (2006 de¤erleri) Afet say›s› Say›larla ‹klim De¤iflikli¤i Felaket tipi Maddi Hasar (Milyar Euro) Ölü say›s› F›rt›na (Kyrill) Amerika 10 - Sel ‹ngiltere 3,8 - 1 600 km2 550 1,2 67 S›cakl›k dalgas› Yang›n 42 Ülke (2007) Macaristan,Romanya, Yunanistan,Avusturya Yunanistan S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 2007 ve 2008 Y›llar›n›n ‹lk Üç Ayl›k Mali Tablolar›n›n Karfl›laflt›r›lmas› Erdinç YURTSEVEN TSRfiB Genel Sekreter Yard›mc›s› ergimizin bu say›s›n›n istatistikler bölümünün konusunu, flirketlerimizin 2007 y›l›n›n ilk üç ayl›k bölümü ile 2008 y›l›n›n ayn› dönemine ait mali tablolar›n›n karfl›laflt›r›lmas› oluflturacakt›r. Bilindi¤i üzere, Hazine Müsteflarl›¤› taraf›ndan yay›mlanan “Sigorta Branfllar›na ‹liflkin Tebli¤ (2007/1) ile sigorta branfllar›nda yeni bir düzenlemeye gidilmifl, Müsteflarl›¤›n 2007/9 D say›l› Genelgesi ile de flirketlerin 01 Ocak 2008 tarihinden itibaren faaliyetlerinin muhasebelefltirilmesinin yeni branfl düzenlemesine uygun olarak yap›laca¤› hüküm alt›na al›nm›flt›r. Yaz›m›zda, y›l sonuçlar› üzerinden karfl›laflt›rma yap›labilmesini teminen, yeni branfl düzenlemesi yerine eski branfl düzenlemesi dikkate al›nm›flt›r. ‹lk önce bilanço, daha sonra ise gelir tablosu kalemleri irdelenecektir. I- B‹LANÇO (HAYAT DIfiI fi‹RKETLER) 1- Aktif Cari Varl›klar Nakit Ve Nakit Benzeri Varl›klar Finansal Varl›klar ‹le Riski Sigortal›lara Ait Finansal Yat›r›mlar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Gelecek Aylara Ait Giderler Di¤er Cari Varl›klar Cari Olmayan Varl›klar Esas Faaliyetlerden Alacaklar ‹liflkili Taraflardan Alacaklar Di¤er Alacaklar Finansal Varl›klar Maddi Varl›klar Maddi Olmayan Varl›klar Gelecek Y›llara Ait Giderler Di¤er Cari Olmayan Varl›klar AKTIF TOPLAMI 2008-1 Aktifteki Pay›(%) 2007-1 Aktifteki Pay›(%) Fark (%) 8.912.038.095 2.664.288.950 77 23 6.570.123.048 1.978.378.197 69 21 36 35 2.381.682.950 3.165.128.550 142.070.736 39.787.239 397.064.839 122.014.831 2.733.801.803 14.781.337 1.500 341.965 2.232.517.565 437.710.285 34.530.586 2.871.342 11.047.223 11.645.839.898 20 27 1 0 3 1 23 0 0 0 19 4 0 0 0 100 1.580.225.526 2.830.106.164 5.533.266 36.458.220 80.348.793 59.072.882 2.988.815.814 7.869.404 1.500 254.824 2.539.981.076 418.642.749 20.360.537 122.388 1.583.336 9.558.938.862 17 30 0 0 1 1 31 0 0 0 27 4 0 0 0 100 51 12 2.468 9 394 107 -9 88 0 34 -12 5 70 2.246 598 22 43 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ Hayat D›fl› branfllarda faaliyet gösteren sigorta flirketlerinin aktif toplam› geçen y›l›n ayn› dönemine göre yaklafl›k % 22 oran›nda bir art›fl göstererek 11.645 Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Cari varl›klar % 36 oran›nda artarken cari olmayan varl›klardaki art›fl % 9 olarak gerçekleflmifltir. Bu art›flla beraber cari varl›klar›n aktif içerisindeki pay› % 69’dan % 77’ye yükselmifl, cari olmayan varl›klar›n pay› %2 3’e gerilemifltir. Milyar YTL’den % 32 art›flla 2.4 Milyar YTL’ye yükselmifl olmas›d›r. Finansal varl›klarda yaflanan % 51’lik büyümenin kayna¤› sat›lmaya haz›r finansal varl›k kaleminin 973 Milyon YTL’den % 64 art›flla 1.6 Milyar YTL’ye yükselmifl olmas›d›r. Cari varl›klardaki art›fl›n temel belirleyicileri, nakit ve nakit benzeri varl›klar kalemi ile finansal varl›klar kalemlerindeki art›fllar olmufltur. Nakit ve nakit benzeri varl›klarda % 35’lik bir art›fl yaflanm›fl olup bu art›fl›n nedeni, bankalar kaleminin 1.8 Gelecek aylara ait giderler ve gelir tahakkuklar›nda yaflanan %394’lük art›fl›n nedeni 2008 y›l› bafl›ndan itibaren komisyon giderlerinin bu hesap alt›nda muhasebelefltirilmeye bafllanmas›d›r. 2- Pasif K›sa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Esas Faaliyetlerden Borçlar ‹liflkili Taraflardan Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Ödenecek Vergi Vb. Yüküm. Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Gelecek Aylara Ait Gelirler Di¤er K›sa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar ‹liflkili Taraflara Borçlar Di¤er Borçlar Sigortac›l›k Teknik Karfl›l›klar› Di¤er Risklere ‹liflkin Karfl›l›klar Di¤er Uzun Vadeli Yükümlülükler Özsermaye Ödenmifl Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmifl Y›llar Karlar› Geçmifl Y›llar Zararlar›(-) Dönem Net Kar› PASIF TOPLAMI 44 Esas faaliyetlerden alacaklar hesab›n›n alt hesab› olan sigortac›l›k faaliyetlerinden alacaklar kaleminde prim üretiminde yaflanan % 14’luk art›fla ra¤men %8’lik bir yükselifl kaydedilmifltir. 2008-1 Pasifteki Pay›(%) 2007-1 Pasifteki Pay›(%) Fark(%) 6.450.006.208 3.314.757 810.957.773 230.432.003 107.476.860 4.964.172.156 163.361.482 21.481.314 140.037.383 8.772.479 154.446.947 346.140 7.806.505 834.955 43.970.681 49.180.686 52.307.981 5.041.386.743 2.728.149.497 108.723.993 2.192.140.579 280.160.178 414.267.366 146.479.861 11.645.839.898 55 0 7 2 1 43 1 0 1 0 1 0 0 0 0 0 0 43 23 1 19 2 -4 1 100 4.795.452.509 3.276.198 720.252.649 118.337.437 69.718.775 3.705.129.593 107.849.503 22.138.499 45.305.378 3.444.476 541.454.211 252.136 5 158.516 466.492.611 67.870.771 6.680.173 4.222.032.143 2.446.261.206 14.698.290 2.026.911.356 136.081.202 488.718.892 86.798.982 9.558.938.862 50 0 8 1 1 39 1 0 0 0 6 0 0 0 5 1 0 44 26 0 21 1 -5 1 100 35 1 13 95 54 34 51 -3 209 155 -71 37 0 427 -91 -28 683 19 12 640 8 106 -15 69 22 II- HAYAT DIfiI BRANfiLAR KÂR/ZARAR HESABI 1-Teknik Sonuçlar 2008-1 Yang›n DASK Nakliyat Kaza Mühendislik Tar›m Sa¤l›k Seyahat Sa¤l›k Hukuksal Koruma Ferdi Kaza Kredi KMA Mali Soruml. Hayat D›fl› Toplam Trafik Kasko 444.245.281 72.686.797 105.467.508 848.552.450 119.739.873 94.627.295 460.109.259 4.005.293 7.477.499 105.619.862 13.742.397 501.680.765 2.777.954.278 452.382.863 726.954.413 YAZILAN PR‹MLER 2007-1 Fark% 434.293.633 59.588.457 91.213.844 813.118.536 118.302.353 38.292.128 405.292.266 3.359.104 7.693.033 86.365.120 6.009.139 379.488.507 2.443.016.121 369.561.851 676.398.951 Bilançonun pasif taraf›na bak›ld›¤›nda özsermayenin % 19 oran›nda artt›¤› görülmektedir. Ancak, bu art›fla ra¤men bu kalemin pasif toplam› içerisindeki pay›nda bir puanl›k bir azal›fl meydana gelmifltir. K›sa vadeli yükümlülüklerin pasif içerisindeki pay› 5 puanl›k art›flla % 55’e ulaflm›flt›r. Bunun en önemli nedeni, sigortac›l›k teknik karfl›l›klar›nda yaflanan % 34’lük art›flt›r. 5684 say›l› Kanun ile getirilen yeni karfl›l›klar ve mevcut karfl›l›klar›n hesaplamas› fleklinin de¤ifltirilmesi ile beraber sigortac›l›k teknik karfl›l›klar›n pasifteki pay› 4 puan artarak % 43’e ulaflm›flt›r. Sigortac›l›k teknik karfl›l›klar› içerisindeki en fazla art›fl›n yafland›¤› alt kalemler % 31 ile muallak hasar ve tazminat karfl›l›klar› ve % 36 ile kazan›lmam›fl prim karfl›l›klar› olmufltur. 2008 y›l›n›n ilk yar›s›nda sektör 146 Milyon YTL’lik net kar elde etmifl olup, bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine k›yasla % 69’luk bir 2 22 16 4 1 147 14 19 -3 22 129 32 14 22 7 TEKN‹K KÂR / ZARAR 2008-1 2007-1 Fark(%) 33.000.175 479.512 13.627.062 52.218.566 6.522.020 284.389 978.796 309.696 5.509.935 37.196.809 -4.067.484 -127.207.667 18.851.810 -149.738.005 49.438.420 41.659.151 1.004.607 25.681.595 -468.632 10.893.396 -790.449 -21.360.946 1.696.762 5.198.310 29.295.776 656.141 -16.977.644 76.488.065 -24.709.346 -6.408.800 -21 -52 -47 11.243 -40 136 105 -82 6 27 -720 649 -75 506 871 art›fl› ifade etmektedir. Elemanter branfllarda, yaz›lan primlerde bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre % 14’lük bir art›fl kaydedilmifl ve prim üretim tutar› 2.777 Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Sektörün elemanter branfllardaki teknik kâr› geçen y›l›n ayn› döneminde 76 Milyon YTL iken bu dönemde teknik kâr % 75’lik azal›flla 19 Milyon YTL’ye gerilemifltir. Sektörün teknik kâr›n›n olumsuz yönde geliflim göstermesinin en önemli nedenlerinden bir tanesi yasal düzenlemelerde yaflanan de¤iflikliklerdir. 5684 say›l› Kanun ve bu Kanun’a dayan›larak ç›kar›lan teknik karfl›l›klar yönetmeli¤inde, hem yeni teknik karfl›l›klar düzenlenmifl hem de eski karfl›l›k kalemlerinde yeni hesaplama yöntemleri getirilmifltir. Bunlardan teknik sonuçlar› etkileyen en önemlileri, devam eden riskler karfl›l›¤›n›n ihdas› ile muallâk tazminat karfl›l›klar›n›n aktüeryal zincir merdiven metodu ile 45 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ hesaplan›yor olmas›d›r. 2008’in ilk üç ayl›k döneminde ayr›lan devam eden riskler karfl›l›¤› 47 Milyon YTL olup, bunun 36 Milyon YTL’si trafik branfl›na aittir. Bilindi¤i üzere, aktüeryal zincirleme merdiven metodu ile yap›lan hesaplamalarda uzun kuyruklu (long tail) branfllar daha fazla etkilenmektedir. Bu branfllardan olan trafik branfl›nda, muallâk tazminat karfl›l›klar›nda geçen y›l›n ayn› dönemine göre 53’lük bir art›fl meydana gelmifl branfl›n hasar-prim oran› % 81’den % 123’e yükselmifltir. Kaza branfl› prim üretimi toplam üretimin % 33’ünü olufltururken bu tutar 2008’in ilk döneminde % 31’e gerilemifltir. Bu branfltaki prim art›fl›, % 4 ile genel prim art›fl›ndan daha düflük gerçekleflmifltir. Kaza branfl›nda, geçen y›l›n ayn› döneminde zarar mevcut iken 2008’in ilk üç ayl›k döneminde 52 Milyon YTL’lik teknik kâr elde edilmifltir. Kaza branfl› prim üretiminin % 86’s› kasko alt branfl›ndan elde edilmektedir. Geçen y›l›n ayn› döneminde bu oran % 83 idi. Kasko’daki prim üretiminde % 7’lik bir art›fl gerçekleflmifltir. Bu branflta yaflanan en sevindirici geliflme teknik kâr boyutunda gerçekleflmifltir. Sektör, kasko’da 2007 y›l›n›n ilk döneminde 6 Milyon YTL zarar ederken, 2008 y›l›n›n ayn› döneminde 49 Milyon YTL’lik bir kâr elde edilmifltir. Sektörün teknik sonuçlar›na en fazla etkisi olan branfllardan birisi olan kasko branfl›nda son y›llarda oldukça olumsuz geliflmeler yaflanm›fl ve teknik zararla karfl›lafl›lm›flt›r. Sektör, bu olumsuz geliflmeler karfl›s›nda özellikle maliyetlerin azalt›lmas› noktas›nda yo¤un çaba sarfetmifltir. Bu dönem sonuçlar›na bak›ld›¤›nda söz konusu önlemlerin sonuç verdi¤i anlafl›lmaktad›r. Sektör prim üretimine kaza branfl›ndan sonra 46 en fazla katk›y› sa¤layan branfl KMA mali sorumluluk branfl›d›r. Bu branfltaki üretimin % 90’›n› trafik branfl› oluflturmaktad›r. Trafik prim üretiminde en çok art›fl›n yafland›¤› branfllardan birisi olarak dikkati çekmektedir. Geçen y›l›n ayn› döneminde trafikte 25 Milyon YTL’lik bir teknik zarar oluflmufl iken, bu zarar miktar› % 506’lik art›flla 150 Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Bu branfl›n teknik sonuçlar›n› etkileyen en önemli unsur, yukar›da da belirtildi¤i gibi teknik karfl›l›klar olmufltur. 2008’in ilk çeyre¤inde Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› prim üretimi bir önceki y›l›n ayn› dönemine göre % 22 oran›nda artarak 452.294.428.- YTL’ye ulaflm›flt›r. Bu art›fl 2006 ve 2007 y›l›n›n ilk çeyreklerinin karfl›laflt›r›lmas› sonucu elde edilen % 6’l›k büyümeden çok daha fazlad›r. Bu art›fl›n ana sebeplerinden biri 01 A¤ustos 2007 tarihinden itibaren Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda k›smi serbestli¤e geçilmesi üzerine araç bafl›na prim üretiminde meydana gelen art›fllar olarak de¤erlendirilmektedir. Trafik tarifesinde 2008 y›l› bafl›nda bir art›fl daha gerçekleflmifltir. Bir di¤er önemli sebep ise yeni araç sat›fllar›nda meydana gelen canl›l›kt›r. 2008 y›l› Ocak-Mart döneminde toplam araç sat›fl› geçen y›l›n ayn› dönemine göre % 26 oran›nda artarak 129.000 adet olmufltur. Araç sat›fllar›ndaki bu art›flta zorunlu bir sigorta olan Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas› prim üretimindeki % 22’lik büyümede önemli bir etken olmufltur. Kasko branfl›ndaki teknik sonuçlar›n daha da iyileflmesi ve trafik branfl›nda yaflanacak olumlu geliflmeler genel olarak sektörün teknik sonuçlar›n›n iyileflmesi anlam›na da gelecektir. 2- Mali Sonuçlar 2008-1 2007-1 Fark (%) Yat›r›m Gelirleri 341.885.373 146.103.097 134 Finansal Yat›r›mlardan Elde Edilen Gelirler 103.669.498 94.893.816 9 Finansal Yat›r›mlar›n Nakde Çevr. Elde Edilen Kârlar 22.966.126 9.013.092 155 Finansal Yat›r›mlar›n De¤erlemesi Kambiyo Kârlar› ‹fltiraklerden Gelirler Ba¤l› Ortak. Ve Müflterek Yönetime Tabi Tefleb. Gel. Arazi, Arsa ‹le Binalardan Elde Edilen Gelirler 19.388.057 17.248.171 12 143.337.596 4.921.742 2.812 50.206.826 17.219.133 192 5.784 7.449 -22 2.040.069 3.604.834 -43 Türev Ürünlerden Elde Edilen Gelirler 169.772 142.307 19 Di¤er Yat›r›mlar 101.646 -973.977 110 Hayat Teknik Bölümünden Aktar›lan Yat›r›m Gel. 0 26.530 -191.980.643 -69.112.503 178 Yat›r›m Yönetim Giderleri (-) -2.592.911 -1.160.665 123 Yat›r›mlar De¤er Azal›fllar› (-) -7.765.001 -1.176.977 560 -585.838 -495.826 18 -124.494.087 -45.345.448 175 0 -6.417 -47.591.440 -11.251.847 323 -8.655.970 -9.369.648 -8 -295.396 -305.675 -3 Yat›r›m Giderleri Yat›r›mlar›n Nakte Çevr. Oluflan Zararlar (-) Hayat D›fl› Teknik Böl. Aktar›lan Yat›r›m Gelirleri (-) Türev Ürünler Sonucunda Oluflan Zararlar (-) Kambiyo Zararlar› (-) Amortisman Giderleri (-) Di¤er Yat›r›m Giderleri (-) Di¤er Faaliyetlerden Gelir&Giderler(+/-) 2.608.021 -46.543.916 106 Karfl›l›klar Hesab› (+/-) -15.227.741 -47.236.414 -68 Reeskont Hesab› (+/-) -427.598 -1.189.452 -64 1.978.359 1.431.888 38 13.171.498 0 Zorunlu Deprem Sigortas› Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Varl›¤› Hesab› (+/-) Ertelenmifl Vergi Yükümlülü¤ü Gideri (-) 97.329 -46.063 311 Di¤er Gelir Ve Kârlar 5.023.275 4.315.845 16 Di¤er Gider Ve Zararlar (-) -2.220.197 -3.856.420 -42 Önceki Y›l Gelir Ve Kârlar› 248.579 52.940 370 Önceki Y›l Gider Ve Zararlar›(-) Net Dönem Kâr› Veya Zarar› -35.483 -16.240 118 152.512.752 30.446.678 401 47 S‹GORTA ‹STAT‹ST‹KLER‹ 342 Milyon YTL’lik yat›r›m gelirlerine karfl›l›k 192 milyon YTL’lik yat›r›m giderleri ve 3 Milyon YTL’lik di¤er faaliyetlerden kaynaklanan gelirler 2008 y›l›n›n ilk yar›s›nda 152 Milyon YTL mali kâr elde edilmesine neden olmufltur. Bu tutar geçen y›l›n ayn› dönemine göre % 401’lik bir art›fl› ifade etmektedir. Yat›r›m gelirlerinde % 134’lük bir art›fl söz konusudur. Kambiyo karlar›nda yaflanan 143 Milyon YTL’lik kâr rakam› yat›r›m gelirlerindeki art›fl›n temel belirleyicisi olmufltur. Her ne kadar yat›r›m giderlerinde % 178’lik bir art›fl görülüyorsa da bu art›fl›n nedeni hayat d›fl› teknik bölüme aktar›lan yat›r›m gelirleridir. III- HAYAT fi‹RKETLER‹ KÂR/ZARAR HESABI 1.Teknik ve Mali Sonuçlar Yaz›lan Primler Hayat Teknik Kâr Emeklilik Teknik Kâr Hayat/Emeklilik Mali Kâr Kâr Hayat D›fl› Faaliyet Kâr› Toplam Kâr (Vergi öncesi) Vergi Net Kâr 2008-1 2007-1 Fark% 457.977.796 2.129.299 5.326.078 60.561.113 68.016.490 -12.472.205 55.544.285 -11.939.272 43.605.013 380.639.448 50.577.574 -33.468.887 45.343.644 62.452.331 -4.600.281 57.852.050 -10.908.101 46.943.949 20 -96 -116 34 9 171 -4 9 -7 Hayat branfl› prim üretiminde 2007 y›l›n›n ilk çeyre¤i ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda % 20’lik bir art›fl görülmektedir. 2008 y›l› ilk üç ayl›k döneminde bu branflta 458 Milyon YTL’lik prim üretilmifltir. Teknik kar 2 Milyon YTL olarak gerçekleflmifltir. 48 Emeklilik branfl› da teknik kâr vermifltir. Mali kârla beraber hayat ve emeklilik faaliyet kar› %9’lük art›flla 68 Milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Ancak, hayat flirketlerinin elemanter branfllardaki zararlar› teknik kâr› afla¤›ya çekmifltir. HAZ‹NE MÜSTEfiARLI⁄I S‹GORTACILIK GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü fiimdi Elleri Tafl›n Alt›na Koyma Zaman› 684 say›l› Sigortac›l›k Kanunu 2007 y›l› Haziran ay›nda Resmi Gazete’de yay›mland›. Kanun ile verilen bir y›ll›k sürede haz›rlanmas› gereken yönetmelikler ç›kar›ld›. Bunlar›n üzerine de çok say›da aç›klay›c› tebli¤, genelge ve sektör duyurusu yay›nland›. Böylece, sektörü düzenleyen mevzuat bütünü birkaç istisna d›fl›nda tamamlanm›fl oldu. Yeni mevzuat bütünü ile birlikte, sistem sessiz sedas›z de¤iflti. Bu de¤iflim sürecinde, geçmiflin birçok al›flkanl›klar›n›n ortadan kald›r›lmas›, sektörün ihtiyac›na yönelik ve sektöre yak›fl›r modern bir düzenleyici altyap› ile sektörün daha ileri götürülmesi hedeflendi. Bu hedefin elde edilmesi için geriye bir tek husus kal›yor, o da getirilen yeni sistemin kurallar›na uyum sa¤lamak. 5 Kuflkusuz, yeni mevzuat bütünü ile getirilen yeni sistem; sektörün oyuncular› için yeni yükümlülükler, kurallar, ilave harcamalar getirdi¤i gibi, geçmiflte yanl›fl davrananlar›n sektörden ay›klanmas› ve sektörün ça¤dafl çal›flma alan›na kavuflturulmas› gibi bir ifllev de görecektir. Bu durum elbette sektörün daha sa¤l›kl› bir biçimde faaliyet göstermeye bafllamas›n› ve sektöre olan güven art›fl›n› sa¤layacakt›r. 5684 say›l› kanunla yepyeni bir döneme girmekteyiz. O halde, sektör oyuncular›n›n ister sigorta flirketi, ister arac› veya yard›mc› hizmetler alan›nda faaliyet gösteriyor olsun, yeni sistemin yeni kurallar›na uyma konusunda titizlik göstermeleri, yeni sistemi sahiplenerek daha ileri ad›mlar için öncülük etmeleri ülkemiz sigortac›l›k sektörünü gelmesi gereken yere çok daha k›sa zamanda getirecektir. Gün, hedeflerin heyecan›n› duyma, aflkla ve flevkle bu hedeflere ulaflmak için gece gündüz çal›flma günüdür. Bugün 100 binden fazla kifliyi istihdam eden sektörün, yar›n bir milyon kifliyi istihdam edebilmesi; bugün 11 Milyar YTL prim üreten sektörün yar›n 50 Milyar seviyesine ulaflmas›, ülkemiz milli servetinin ciddi bir k›sm›n›n sigorta teminat› alt›na al›nmas›, insanlar›m›z›n tamam›n›n hayat ve ferdi kaza teminatlar›na kavuflturulmas› gibi hedeflere ulaflabilece¤imizi hayal etmeli ve buna inanmal›y›z. Çünkü ülkemiz çok daha büyük ve çok daha güzel bir sigortac›l›k sektörünü hakediyor. ‹deal bir sigortac›l›k sektörü ve her kesimin kazançl› ç›kaca¤› güvenilir bir sistem için oluflturulan bu yeni kurallar bütününe uyum sa¤lamada tüm kesimlerin elini tafl›n alt›na koymas› ve uzun vadeli düflünmesi büyük önem arz etmektedir. Unutulmamal›d›r ki bugün katlan›lacak baz› zorluklar gelecekte bu zorluklara katlananlara büyük getirilerle geri dönecektir. ■ 49 TSEV TSEV Türk Sanat Müzi¤i Korosu Kurdu Doç. Dr. Suna ÖZYÜKSEL OKSAY TSEV Müdürü ektörel geliflimi destekleyen çal›flmalar›n yan› s›ra düzenleyece¤i kültür-sanat ve di¤er sosyal faaliyetlerle de sektör çal›flanlar›n› biraraya getirmeyi amaçlayan Türk Sigorta Enstitüsü Vakf›, Türk Sanat Müzi¤i Korosu kurdu. TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay, koronun kurulma amac›n› flöyle aç›klad›: “Vakf›m›z›n, kurulmas›nda öncü oldu¤u koro çal›flmalar›, sektör çal›flanlar›n›n ifl ortam›n›n d›fl›nda da birlikte olmalar›n› sa¤layacak. Böylelikle farkl› flirketlerden gelen çal›flanlar aras›ndaki iletiflim ba¤lar› da güçlenmifl olacak. TSEV olarak düzenleyece¤imiz kültür-sanat ve di¤er sosyal faaliyetlerde birlikte geçirece¤imiz keyifli saatler sektörü birbirine daha da yak›nlaflt›racakt›r. Müzi¤in uyumu ve ahengi, S sektör çal›flanlar›n›n ifl yaflam›na da yans›yacakt›r.” Teflvikiye’deki Vak›f Merkezi’nde çal›flmalar›n› gerçeklefltiren TSEV Türk Sanat Müzi¤i Korosunu, halen ‹stanbul Üniversitesi Devlet Konservatuar›’nda Türk Müzi¤i Koro Ö¤retim Görevlisi olarak çal›flan de¤erli sanatç› Ayflenur Özpekel yönetiyor. TSEV’den Özel ‹stihdam Bürosu TSEV, Türk sigorta sektörünün rekabet gücünün artt›r›lmas› ve gelifliminin desteklenmesi amac›yla gerçeklefltirdi¤i e¤itim, araflt›rma, proje, yay›n ve dan›flmanl›k hizmetlerine bir yenisini daha ekleyerek, “Özel ‹stihdam Bürosu” kurdu. TSEV, flirketlerin befleri sermaye olarak nitelendirdi¤i insan kayna¤›n›n yetifltirilmesi ve gelifltirilmesi konusunda, sektörün bu konudaki büyük a盤›n› kapat›yor. TSEV, flimdi de flirketlere eleman seçme ve yerlefltirme konusunda Özel ‹stihdam Bürosu hizmetiyle, sektörün, ihtiyaç duydu¤u nitelikli elemanlara 50 en k›sa sürede ve en do¤ru flekilde ulaflabilmesini sa¤lamay› hedefliyor. TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun temel amaçlar› flunlar: ❖ Araflt›rma ve anket çal›flmalar› yaparak sigorta sektörünün ihtiyaç duydu¤u ifl alanlar›n› ve bu alanlarda çal›flacak kiflilerin niteliklerini belirlemek. ❖ Sigorta sektöründe çal›flmak isteyen kiflileri sektörün ihtiyaç duydu¤u alanlara yönlendirmek. TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay yapt›¤› aç›klamada “‹nsan kaynaklar›na yap›lan yat›r›m, flirketlerin geleceklerine yapt›klar› en önemli yat›r›md›r. Biz bunun fark›nda olarak, sektörün, insan kayna¤›n›n yetifltirilmesi ve gelifltirilmesi konusundaki a盤›n› büyük ölçüde kapat›yoruz. fiimdi de sektöre eleman seçme ve yerlefltirme konusunda hizmetleri-mizi Özel ‹stihdam Bürosu arac›l›¤› ile vermek istiyoruz. Türk finans sektörüne nitelikli iflgücü deste¤i sa¤lamak amac›yla, TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun çok yak›n bir zamanda faaliyete geçece¤i müjdesini veriyoruz. Yapt›¤›m›z tüm çal›flmalar›m›zla sektöre deste¤imizi daha da artt›raca¤›z.” dedi. TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun özgeçmifl havuzu, TSEV’e gönderilen (TSEV sayfas› Kariyer linki alt›nda yer alan CV örneklerine uygun olarak, doldurulan ve kariyer@tsev.org.tr adresine gönderilen) özgeçmifllerin yan›s›ra, Vakf›n Türkiye genelinde “Sigortac›l›k” e¤itimi veren üniversitelere yapt›¤› ücretsiz seminerlerde toplad›¤› özgeçmifllerden oluflacak. TSEV II. Sigorta E¤itim Platformu ‹K ve E¤itim Yöneticilerini Buluflturdu TSEV, Türk sigorta sektörünün iflgücünün niteli¤inin artt›r›lmas› amac›yla gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar› paylaflmak ve sektörün e¤itim ve istihdam sorunlar›n›, ihtiyaçlar›n› belirlemek ve çözüm önerileri üretmek amac›yla “II. Sigorta E¤itim Platformu”nu düzenledi. ‹lki geçti¤imiz y›l düzenlenen platform, Vilayetler Evi’nde nefleli bir sohbet ortam›nda sabah kahvalt›s› ile bafllad›. Toplant› TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay’›n aç›fl konuflmas›yla bafllad›. Özyüksel konuflmas›nda “Sektörde çal›flan insan kaynaklar›/e¤itim yöneticilerinin çal›flmalar›m›zla ilgili düflünce ve elefltirilerini önemsiyoruz. Düflünce ve elefltirileriniz sektör insan kayna¤›n›n niteli¤inin artt›r›lmas›na yönelik yapaca¤›m›z çal›flmalar› gelifltirmede yol gösterici olacakt›r.” dedi. TSEV’in sadece e¤itim enstitüsü olmad›¤›n›, sektörün araflt›rma merkezi olarak çal›flmalar›n› gelifltirdi¤ini belirten Özyüksel, konuflmas›nda ayr›ca, Vakf›n yeniden yap›lanma sonras› de¤iflen vizyonu ve misyonu do¤rultusunda, geçti¤imiz y›l düzenlenen birinci platformdan bugüne kadar gerçeklefltirdi¤i ulusal ve uluslararas› çal›flmalardan da ayr›nt›lar›yla bahsetti. Özel ‹stihdam Bürosu çal›flmalar›, içerikleriyle çeflitlenen ve güncellenen e¤itim programlar›, araflt›rma-yay›n ve projeleri, ayr›ca yeni hizmetleri aras›nda bulunan dan›flmanl›k ve organizasyon hizmetleri insan kaynaklar› ve e¤itim yöneticileri taraf›ndan ilgiyle karfl›land›. 51 TSEV TSEV ‹nsan Kaynaklar› Fuar›na Kat›ld› Türk Sigorta Enstitüsü Vakf›, Lütfi K›rdar Uluslararas› Kongre ve Sergi Saray›’nda düzenlenen ‹nsan Kaynaklar› Fuar›’na kat›ld›. TSEV e¤itim programlar›, yay›nlar›, projeleri, araflt›rmalar› ve Özel ‹stihdam Bürosu ile ilgili çal›flmalar›n›, insan kaynaklar› yöneticileriyle paylaflt›. TSEV Müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay ‹nsan Kaynaklar› Fuar›’na kat›lmalar›n›n amac›n› flöyle aç›klad›: “‹nsan Kayna¤›, flirketlerin rekabet ortam›nda hedeflerine ulaflmalar›n› sa¤layan en önemli unsurlardan biridir. Gelece¤i yöneten flirketler, nitelikli iflgücüne sahip olan flirketlerdir. Bu anlay›flla, Türk finans sektörüne nitelikli iflgücü deste¤i sa¤lamak amac›yla, TSEV Özel ‹stihdam Bürosunun çok yak›n bir zamanda faaliyete geçece¤i fuarda kat›l›mc›larla paylaflt›k. Yaflamboyu e¤itim ve geliflim felsefesiyle yapt›¤›m›z ulusal ve uluslararas› çal›flmalarla, özgün, nitelikli ve kaliteli sektörel e¤itim programlar›, araflt›rmalar, yay›nlar ve projeler ile rekabet ortam›nda sektörün geliflimine ve karl›l›¤›n› artt›rmas›na destek oluyoruz. Özel istihdam büromuzla da sektöre deste¤imizi daha da artt›raca¤›m›za inan›yoruz.” ‹sveç Sigorta Enstitüsü TSEV’i Ziyaret Etti H›zla geliflmekte ve büyümekte olan Türk sigorta sektörü, yabanc› yat›r›mc›lar›n oldu¤u kadar farkl› yabanc› kurum ve kurulufllar›n da ilgisini çekmektedir. Bu kurulufllardan biri olan ‹sveç Sigorta Enstitüsü, Türk sigorta sektörünü ve bu sektörde faaliyet gösteren TSEV’i daha yak›ndan tan›mak amac›yla ülkemizi ve TSEV’i ziyaret etti. Ziyaret kapsam›nda Türk sigorta sektörünün yap›s›, kurumlar› ve sahip oldu¤u f›rsatlar konusunda detayl› bilgiler ald›lar. ‹sveç Sigorta Enstitüsü çal›flanlar›, TSEV merkezinde düzenlenen toplant› sonras›, vak›f yetkililerinden edindikleri bilgilerden dolay› memnuniyetlerini belirttiler. Ayr›ca, TSEV Uluslararas› ‹liflkiler Birimi Uzman› Özge Zihnio¤lu ile birlikte Fortis Hayat ve Emeklilik, Milli Re ve Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i gibi kurumlarla da görüflmeler gerçeklefltirdiler. Ticaret Meslek Lisesi Ö¤rencilerine TSEV’den Destek TSEV, sigortac›l›k e¤itimi veren üniversitelerde düzenledi¤i e¤itim seminerleri halkas›na, ticaret liselerini de ekledi. Sultanbeyli Turhan Fevzio¤lu Ticaret Meslek Lisesi, Sigortac›l›k Bölümü ö¤rencileri TSEV’in organizasyonu ile uzmanlarla bir araya geldi. Lise ö¤rencilerine, Sigorta Denetleme Kurulu Uzman› Dr. Metin Sar›aslan taraf›ndan “Temel Sigorta Kavramlar› ve Sigorta Muhasebesi” ve Avukat Nuray Dinçment taraf›ndan “Sigorta Hukuku” konular›nda seminerler verildi. 52 TSEV Bahçeflehir Üniversitesi Seminerlerine Konuk Oldu Bahçeflehir Üniversitesi taraf›ndan düzenlenen ve ö¤rencilerin yan› s›ra d›flar›ya da aç›k olan “Bahçeflehir Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Program› Seminerleri-2008”e kat›lan TSEV müdürü Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay, kat›l›mc›lara sigorta sektörünün yap›s› ve sektörde yer alan kamu kurumlar›, özel flirketler ve Sivil Toplum Kurulufllar› hakk›nda bilgi verdi. TSEV Özel ‹stihdam Bürosu’nun da tan›t›ld›¤› seminer sonras›nda Doç. Dr. Suna Özyüksel Oksay’a Bahçeflehir Üniversitesi’nce plaket takdim edildi. Kültür Üniversitesi Ö¤rencileri TSEV’de ‹stanbul Kültür Üniversitesi ‹flletmecilik Meslek Yüksek Okulu Bankac›l›k ve Sigortac›l›k Bölümü ö¤retim eleman› Dr. Cahit Evcil ve ö¤rencileri Türk Sigorta Enstitüsü Vakf›’n› ziyaret etti. TSEV yetkilileri taraf›ndan karfl›lan›lan ö¤rencilere, E¤itim Birim Yöneticisi Sema Bilgin taraf›ndan Vakf›n çal›flmalar› ile ilgili bilgiler verildi. Araflt›rma, Yay›n ve Proje Birimi Uzman Yard›mc›s› Bilgehan Aksoy taraf›ndan ise Özel ‹stihdam Bürosu faaliyetleri anlat›ld›. Ö¤renciler, ziyaretleri ile TSEV’in hizmetlerini ve sektör içindeki önemini daha yak›ndan tan›d›lar. TSEV’den Yeni Bir Yay›n Daha… Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi’nin dördüncü say›s› yay›mland›. TSEV’in Türk sigorta sektörünün geliflmesi ve geliflmifl ülkelerdeki sigorta sektörleri ile rekabet edebilir seviyeye gelebilmesinin desteklenmesi amac›yla haz›rlad›¤› Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi’nin dördüncü say›s› yay›mland›. Sigorta Araflt›rmalar› Dergisi’nin dördüncü say›s›nda Frans›zca ve ‹ngilizce makalelerin yan› s›ra yedi adet Bilim Kurulu Onayl› ve üç adet Bilim Kurulu Onay›na Sunulmayan makale bulunuyor. Bilim Kurulu Onayl› makalelerin konular› flu flekilde s›ralan›yor: Garanti Edilmifl Anüite Opsiyonlar›n›n De¤erlemesi, Türk Sigorta Endüstrisinde Derinlik Sorunu, Devam Eden Riskler Karfl›l›¤›’n›n TFRS 4’teki Düzenlemelerle Karfl›laflt›r›lmas›, La Lutte Contre Le Blanchiment D’argent Dans L’union Européenne, Does Insurance Promote Economic Growth? CMR Konvansiyonu ve CMR Sigortalar›, ‹klim De¤iflikli¤i ve Sigorta Sektörüne Etkileri. 53 TSEV TTK Tasar›s›n›n Sigorta Sektörü Üzerine Etkileri E¤itimi TSEV’de Gerçekleflti Yeni Türk Ticaret Kanunu Tasla¤›’n›n yürürlü¤e girmesi durumunda ifl çevreleri önemli de¤ifliklikler ile karfl› karfl›ya kalacak. TSEV, 6. Kitab› sigortac›l›k ile ilgili olan Kanun Tasla¤›’n›n yürürlü¤e girmesinin sigorta sektörünün üzerindeki de¤ifliklikleri incelemek üzere bir e¤itim program› düzenledi. ‹ki bölümden oluflan program›n ilk bölümünde Acenteler, Sigorta Kitab› /Genel Hükümleri ikinci bölümünde ise Sigorta Kitab› ile Sigorta Türlerine Göre Hükümler ele al›nd›. Haziran ay›nda, Mevzuat Uyum E¤itim Programlar› kapsam›nda “Sigorta Sözleflmelerinde Bilgilendirme Yükümlülü¤ünün Kapsam› Bu Yükümlülük Çerçevesinde Olas› Sorunlar ve Çözümleri”, “Sigorta Acenteleri Yönetmeli¤i ‹le Getirilen Yeni Düzenlemeler ve Sonuçlar›” ve “Hayat/Hayat D›fl› Sigorta fiirketlerine Yönelik Teknik Karfl›l›klar” konulu e¤itim programlar› yo¤un kat›l›mlarla devam etti. TSEV’den “TTK Tasar›s›n›n Getirece¤i Yenilikler” Semineri Yürürlü¤e girecek Türk Ticaret Kanunu Tasar›s› kapsam›ndaki yenilikleri içeren “Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun fiirketler Hukuku, Denetim ve Finansal Raporlama Kapsam›nda Getirece¤i Yenilikler ve Bu Çerçevede fiirket Yönetici ve Ortaklar›n›n Sorumluluklar›” konulu seminer, TSEV ve PwC iflbirli¤i ile Milli Reasürans Konferans Salonu’nda gerçeklefltirildi. Aç›fl konuflmas›, TSEV E¤itim Birim Yöneticisi Sema Bilgin taraf›ndan yap›ld›. Seminerin birinci bölümünde PwC denetim hizmetleri orta¤› Gökhan Yüksel, Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun genel çerçevesini çizdikten sonra, kurumsal yönetimin gerekliliklerini aç›klad› ve kurumsal yönetimin Türk flirketlerince kavranmas› gerekti¤ini ve bu noktada flirketlerin mali tablolar›n› aç›klamas› gerekti¤ini belirtti. Seminerin ikinci bölümünde Tasar› ve flirketlerdeki ortak kurumlara iliflkin yenilikleri anlatan PwC Hukuk Hizmetleri K›demli Müdürü Nilgün Serdar, her sermaye flirketinin bir internet sitesi açmaya, böyle bir 54 site mevcutsa bir bölümünü bilgi toplumu hizmetlerine özgülemeye mecbur tutuldu¤unu ve internet sitesine konulmas› gereken bilgilerin de kanunla belirlendi¤ini ve yeni kanunun eski kanundan farkl› olarak cezai yapt›r›mlar› da beraberinde getirdi¤ini belirtti. Seminer kat›l›mc›lar›n sorular›n›n cevaplanmas›yla son buldu. GÜVENCE HESABI Güvence Hesab›’ndan Karayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› Kapsam›nda Yap›lacak Ödemeler A. Kadir KÜÇÜK Güvence Hesab› Müdürü arayolu Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk K Ferdi Kaza Sigortas›’n›n uygulamas› ilk olarak Bakanlar Kurulu’nun 22.01.2004 tarih, 2004/6789 say›l› karar› ile 25384 no, 25.02.2004 tarihli Resmi Gazete’de yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. Bu karar ile, 4925 Say›l› Karayolu Tafl›ma Kanunu hükümleri çerçevesinde yurtiçi ve uluslararas› yolcu tafl›mac›l›¤› yaparken bu tafl›ma esnas›nda yolcular›n tamam› ile görevli sürücüler ve bunlar›n yard›mc›lar› için Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› yapt›rma zorunlulu¤u getirilmifltir. sa¤lad›¤› menfaatlerden dolay› zarar görenlere karfl› bizzat sorumlu olurlar. Bu sigortan›n bir di¤er özelli¤i de, kazan›n meydana geliflinde kusur durumlar›na bak›lmaks›z›n zarar gören yolcularla birlikte sürücü ve yard›mc›lar› da kapsamas›d›r. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›, Bakanlar Kurulu karar›nda belirlendi¤i gibi Tafl›ma Kanunu çerçevesinde faaliyet gösteren tafl›mac›lar taraf›ndan yapt›r›lmas› zorunlu tutulmufltur Tafl›ma Kanunu’na göre tafl›mac›l›k yapanlar, Kanunun 5’inci maddesi gere¤i Yetki Belgesi almak zorundad›rlar. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›, yurtiçi ve uluslararas› yolcu tafl›mac›l›¤› kapsam›nda seyahat eden yolcular›, sürücüleri ve yard›mc›lar›n› tafl›mac›l›k hizmetlerinin bafllad›¤› andan bitim an›na kadar seyahat süresi içinde (duraklamalar dahil) karfl›lafl›lacak her türlü kazalar› teminat alt›na almaktad›r. Yetki Belgesini alm›fl, tafl›mac›l›k faaliyetini yapma ehliyetine sahip olmufl olan tafl›mac›lar›n, Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortas› d›fl›nda, Tafl›ma Kanunu’nun 17’inci maddesinde belirtilen sorumluluklar› için 18’inci maddesindeki Zorunlu Tafl›mac›l›k Mali Sorumluluk Sigortas›n› ve de 6789 Say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ile Yolcu Tafl›mac›l›¤› Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›n› yapt›rmalar› zorunludur. Ferdi Kaza Sigortalar› bilindi¤i gibi kendi özelli¤i olarak bir sorumluluk sigortas› de¤il, bir can sigortas›d›r. Kiflilerin bu sigortay› yapt›rmalar›, baz› kredi olaylar›nda bankalar›n zorunlu tutmas› d›fl›nda ihtiyaridir. Bu sigortalar›n tamam›n›n veya herhangi birisinin yapt›r›lmam›fl olmas› halinde, meydana gelecek kazalarda zarar görenlerin bu sigortalar kapsam›nda bulunan bedeni tazminat talepleri Güvence Hesab› taraf›ndan karfl›lan›r. Ancak, 2004/6789 say›l› Bakanlar Kurulu Karar› ile Tafl›ma Kanunu kapsam›nda tafl›ma ifllemleri yapanlar için bu sigortan›n yapt›r›lmas› zorunlu tutulmufl ve yapt›rmayanlar tafl›mac›lar için bu sigortan›n sa¤lad›¤› menfaatler aç›s›ndan sorumluluk getirilmifltir. Di¤er bir ifade ile bu sigortay› yapt›rmakla mükellef olup da yapt›rmayan tafl›mac›lar, bu sigortan›n Tabidir ki, bu ödemeler yap›ld›ktan sonra Güvence Hesab›, sigortas›n› yapt›rmam›fl olan tafl›y›c›ya ve di¤er sorumlulara rücu eder. Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas›nda zararlar kusur durumlar› göz önüne al›narak yap›l›r. Oysa Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortalar›nda kusura bak›lmaks›z›n zarar görenlere tazminat ödemesi 55 GÜVENCE HESABI yap›l›r. Tafl›ma faaliyetinde bulunan tafl›y›c›, flayet bu iki sigortay› da yapt›rmam›fl, ancak Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortas›n› yapt›rm›fl ise, iflletenin sorumlulu¤unu do¤uracak zararlar tabidir ki öncelikle bu sigortadan karfl›lanacakt›r. Bu sigortan›n sürücü ve/veya iflletenin sorumluluklar› aç›s›ndan yok say›lmas› mümkün de¤ildir. Zorunlu üç sigortan›n da yap›lm›fl oldu¤u bir araçta zararlar›n karfl›lanmas› önceli¤i nas›l olacakt›r? Öncelikle flunu belirtmek gerekir ki, her sigortan›n kendi kapsamlar› aç›s›ndan olaya bakmak do¤ru olacakt›r. Örne¤in Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› bir sorumluluk sigortas›d›r. Dolay›s›yla bu sigortadan zararlar›n karfl›lanmas›nda öncelik tafl›y›c›n›n sorumlulu¤una ba¤l›d›r. Tafl›y›c›n›n sorumlu oldu¤u hallerde Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas›n›n öncelikle devreye girece¤i Genel fiartlar›n B.8’inci maddesinde belirlenmifltir. Bu sigortan›n yetersiz kalmas› durumunda ise di¤er sorumluluk sigortalar› olan Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortas› ve ‹htiyari Mali Sorumluluk Sigortalar›n›n devreye girece¤i aç›klanm›flt›r. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› ise, esas› itibariyle bir can sigortas› oldu¤undan, kiflinin kendisine gelen zararlar›n karfl›lanmas›nda öncelikle devreye girmesi gereken bir sigorta türüdür. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›, tafl›y›c›n›n bu sigortay› yapt›rma sorumlulu¤u d›fl›nda, di¤er maddi ve manevi sorumluluklar›n› ortadan kald›rmaz. Bu sigortadan karfl›lanacak zararlar, tafl›y›c›n›n sorumlu olarak ödeyece¤i di¤er tazminatlardan mahsup edilemez. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› kapsam›nda ödenecek ölüm tazminat›, olay›n gerçekleflmesi halinde poliçede yaz›l› olan teminat tutar› ile s›n›rl› olarak, tamam› kazada ölen kiflinin mirasç›lar›na, miras hukuku çerçevesinde ödenir. Oysa Zorunlu Tafl›mac›l›k Sigortas› kapsam›nda ödenecek ölüm tazminat› ise, ölen kiflinin bakiye yaflam süresi, aile ve çal›flma koflullar›na göre hesaplan›r ve hesaplanan tutar, ölenin deste¤inden yoksun kalanlara Destekten Yoksun Kalma Tazminat› fleklinde ödenir. Meydana gelen kaza, sigortal› aç›s›ndan kaza tarihinden itibaren iki y›l içinde kal›c› bir sakatl›¤a yol açm›fl ise, bu kifliye Genel fiartlar›n A.3.2. maddesinde belirlenen oranlarda sakatl›k tazminat› ödenir. 56 Bir kazada bir sigortal›ya sakatl›k tazminat› ödenmifl ise, ayn› sigortal› için ödenen tazminat miktar›na ulafl›l›ncaya kadar ölüm tazminat› ödenemez. Sakatl›k tazminat› alm›fl olan sigortal› kaza tarihinden itibaren iki y›l içersinde kaza neticesi olarak vefat etti¤i takdirde haksahiplerine ödenecek ölüm tazminat›, daha önce sigortal›ya ödenmifl olan sakatl›k tazminat› düflülmek suretiyle hesaplan›r. Tedavi giderlerinin karfl›lanmas›nda öncelik s›ras› Genel fiartlar›n A.3.3 maddesiyle Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›na tan›m›fl ve tedavi giderlerinin baflka sigorta sözleflmeleriyle teminat alt›na al›nsa dahi, söz konusu giderlerin öncelikle bu sigortadan karfl›lanaca¤› ifade edilmifltir. Genel olarak Ferdi Kaza Sigortalar›nda ödenen tazminatlar için sigorta flirketlerinin rücusu söz konusu de¤ildir. Ancak tedavi giderlerinin karfl›lanmas›ndaki getirilen bu öncelik, sözkonusu tedavi giderlerinin ödenmesi aç›s›ndan sorumlu olanlara karfl› rücu edilmesini gündeme getirebilir. Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas›nda, di¤er zorunlu sorumluluk sigortalar›ndan farkl› olarak sürücü (sigortal› olabilir) ve di¤er hizmetliler (sigortal›n›n eylemlerinden sorumlu oldu¤u di¤er kifliler) kapsama dahil edilmifltir. Her nevi manevi tazminat talepleri, çal›nma veya gaspedilme olaylar›nda tafl›t›n çal›nd›¤›n› veya gaspedildi¤ini bilerek tafl›ta binen kiflilerin u¤rayacaklar› zararlar nedeniyle ileri sürecekleri talepler kapsam d›fl›nda b›rak›lm›flt›r. Savafl hali, nükleer, biyolojik, kimyasal rizikolar›n meydana getirdi¤i zararlar, grev, lokavt hallerinde meydana gelecek zararlar, terör, cinayet ve cürüm gibi olaylar sonucu meydana gelecek zararlar, tehlikede bulunan flah›s ve mallar› kurtarmak için bile bile tehlikeye maruz kal›nmas› sonucu meydana gelecek zararlar ile kaza d›fl›nda meydana gelen suda bo¤ulmalar kapsam d›fl›nda tutulmufltur. Sonuç olarak, yukar›da kapsam› aç›klanan tafl›mac›l›k faaliyetlerinde bulunan araçlar için tafl›mac›lar›n Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortas› yapt›rma zorunlulu¤u bulunmaktad›r. Bu kapsama girdi¤i halde sigortas› yapt›r›lmam›fl araçlar ile seyahat esnas›nda meydana gelen bedeni zararlara iliflkin talepler, yeni Sigortac›l›k Kanunu ile birlikte bu kanunun yürürlü¤e girdi¤i tarihinden itibaren Güvence Hesab›’ ndan karfl›lan›r. ■ TRAMER Kaza Tespit Tutana¤› ‹nternette! Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanaklar› ‹nternet Ortam›ndan Gerçek Zamanl› (Online) olarak giriliyor ve sorgulanabiliyor. Mehmet ÜST TRAMER Trafik Sigortas› Bilgi Merkezi Müdürü Nisan 2008 tarihi itibariyle bafllayan ‘Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤›’ uygulamas› için TRAMER Bilgi Merkezi gerekli altyap› yat›r›mlar›n› yaparak, web uygulamalar›n› gelifltirerek 24 saat kesintisiz hizmet 1 veriyor. Böylece kaza tespit tutanaklar› ve kaza resimleri TRAMER’in veritaban›nda depolanarak Türkiye’de meydana gelen maddi hasarl› kazalarla ilgili çok yönlü ve önemli bir veri taban› oluflturmaya bafllanm›fl bulunuluyor. Afla¤›daki tablolarda Kaza Tespit Tutanaklar› ile ilgili olarak elde edilen verilere göre; Tablo 1: ‹llere Göre Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanak Adetleri (‹lk on il s›ralamas›, 24.06.2008 itibar› ile) ‹L ADI N‹SAN MAYIS HAZ‹RAN TOPLAM YÜZDE (%) MART 2008 ARAÇ ADED‹ ‹STANBUL ANKARA ‹ZM‹R ANTALYA BURSA KONYA ADANA MAN‹SA ‹ÇEL BALIKES‹R TÜRK‹YE GENEL‹ 18.373 4.982 3.830 1.339 106 425 669 380 547 320 42.887 18.991 5.208 3.773 1.413 102 471 623 332 588 345 44.792 9.402 2.505 1.537 743 48 279 286 166 267 182 21.964 46.766 12.695 9.140 3.495 256 1.175 1.578 878 1.402 847 109.643 42,65 11,58 8,34 3,19 0,23 1,0 1,44 0,80 1,28 0,77 % 100 2.612.379 1.159.660 879.957 612.069 480.896 416.365 388.269 358.306 340.355 280.672 13.237.971 Not: Veriler kaza tarihi baz›ndad›r. Tablo 2: ‹l Baz›nda Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetleri Da¤›l›m› (24.06.2008 itibar› ile) 57 TRAMER Tablo 3: Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutana¤› Adetlerinin Durumlar›na Göre Da¤›l›m› (24.06.2008 itibar› ile) DURUM AÇIKLAMASI TAMAMLANMADI DE⁄ERLEND‹RMEDE DE⁄ERLEND‹RMEDE (MUTABAKATSIZ) DE⁄ERLEND‹RMEDE (KOM‹SYON’ DA) ONAYLANDI – (TEK/B‹RKAÇ fi‹RKETL‹ SÜRE SONU TRAMER ONAYI) ONAYLANDI – (‹HBARI ALAN fi‹RKET ONAYI) ONAYLANDI – (fi‹RKETLER ARASI MUTABAKAT ‹LE) ONAYLANDI – (‹HBARI ALAN fi‹RKET‹N %100 KUSUR KABULU ‹LE) KOM‹SYON BAfiKANI ONAYI KOM‹SYON ÇO⁄UNLUK ONAYI - ‹K‹ ÜYE KOM‹SYON OYB‹RL‹⁄‹ ONAYI TOPLAM KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç): TOPLAM RES‹ML‹ KTT SAYISI (‹PTALLER HAR‹Ç): KOM‹SYONDAN ‹ADE TEK TARAFLI IPTAL MUTABAKATLI ‹PTAL EKS‹K TUTANAK ‹PTAL MÜKERRER iPTAL‹ TOPLAM ‹PTAL ED‹LM‹fi KTT SAYISI: TOPLAM KTT SAYISI: KTT SAYISI 174 1.275 294 57 14.504 1.227 79.695 6.798 29 282 5.308 109.643 34.106 715 1.333 296 2.404 41 4.789 114.432 Tablo 4: Maddi Hasarl› Kaza Tespit Tutanaklar›n›n fiirketlere Göre Da¤›l›m› (24.06.2008 itibar› ile) S‹GORTA fi‹RKET‹ 002-EUREKO S‹GORTA 004 - AKS‹GORTA 005 - AIG S‹GORTA 007 - ANADOLU S‹GORTA 009 - ANKARA S‹GORTA 011 - BAfiAK GROUPAMA S‹GORTA 015 - B‹RL‹K S‹GORTA 017 - AVIVA S‹GORTA 018 - TEB S‹GORTA 025 - GENERAL‹ S‹GORTA 026 - GÜNEfi S‹GORTA 028 - GÜVEN S‹GORTA 029 - YAPI KRED‹ S‹GORTA 031 - HÜR S‹GORTA 035 - ERGO‹SV‹ÇRE S‹GORTA 040 - AXA OYAK S‹GORTA 042 - RAY S‹GORTA 045 - KOÇ ALLIANZ S‹GORTA 047 - LIBERTY S‹GORTA 049 - T‹CARET S‹GORTA 050 - GENEL S‹GORTA 054 - HDI S‹GORTA 056 – TOPRAK S‹GORTA 057 - IfiIK S‹GORTA 061 - F‹BA S‹GORTA GENEL TOPLAM 58 KTT Say›s› (‹ptallerr Hariç) 1.554 10.492 190 12.323 3.957 5.80 1.312 1.987 1.108 1.010 6.381 3.569 3.603 1.068 11.319 18.579 2.935 7.529 3.015 392 3.169 3.127 109 1.682 3.428 109.643 Resimli 55 8.483 5 488 2.081 1.478 29 79 9 59 227 173 579 18 6.081 10.570 25 1.795 1.311 8 182 213 3 47 25 34.106 % 4 81 3 4 53 25 2 4 8 6 4 5 16 2 54 57 1 24 43 2 6 7 3 3 1 31 Resimsiz 1.499 2.009 185 11.835 1.876 4.327 1.283 1.908 1.016 951 6.154 3.396 3.024 1.050 5.238 8.009 2.910 5.734 1.704 384 2.987 2.914 106 1.635 3.403 75.537 % 96 19 97 96 47 75 98 96 92 94 96 95 84 98 46 43 99 76 57 98 94 93 97 97 99 69 Komisyon ‹ade 14 100 2 60 41 54 12 8 11 5 31 26 35 9 52 79 20 55 19 0 17 12 0 14 39 736 % 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 0 1 1 1 0 1 0 18 1 1 1 ‹ptaller 26 236 8 247 317 417 48 14 50 35 116 85 28 17 510 887 130 504 159 19 72 30 9 50 60 4.074 % 2 2 4 2 8 7 4 1 5 3 2 2 1 2 5 5 4 7 5 5 2 1 8 3 2 4 TRAF‹K S‹GORTASI ve SERBEST TAR‹FE 2008 Rehber Tarfie Çal›flmas› Kaza Sigortalar› ‹nceleme ve Araflt›rma Komitesi ile birlikte TRAMER taraf›ndan Serbest Tarife sistemine geçifl do¤rultusunda ortaklafla yürütülen rehber tarife çal›flmalar› tamamland›. 14.07.2007 tarih ve 26582 say›l› Resmi Gazetede yay›nlanarak yürürlü¤e giren Karayollar› Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortas›nda Tarife Uygulama Esaslar› Hakk›nda Yönetmeli¤in 15 , 16 ve geçici 2. maddesi kapsam›nda; Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketleri Birli¤i’ nin “Kaza Sigortalar› ‹nceleme ve Araflt›rma Komitesi” ile beraber TRAMER ekibinin yo¤un deste¤i ile Trafik Sigortas›; il, araç türleri ve sigortal› türü baz›nda incelenerek “Trafik Sigortas› Rehber Tarife Çal›flmas› Analiz Raporu ” haz›rland›. Trafik Sigortas› Üretim Verileri TRAMER taraf›ndan haz›rlanan istatistiksel tablolar incelendi¤inde Ocak-May›s aylar› Tablo 5. ‹stanbul ‹li ‹çin Belirlenen Rehber Tarife ARAÇ GRUBU OTOMOB‹L TAKS‹ M‹N‹BÜS (SÜRÜCÜ DAH‹L 9-15 KOLTUK) OTOBÜS (SÜRÜCÜ DAH‹L 16-25 KOLTUK) OTOBÜS (SÜRÜCÜ DAH‹L 26 ve ÜSTÜ) KAMYONET KAMYON ‹fi MAK‹NES‹ TRAKTÖR RÖMORK MOTOS‹KLET VE YÜK MOTOS‹KLET‹ TANKER ÇEK‹C‹ ÖZEL AMAÇLI TAfiIT D‹⁄ER ARAÇLAR ÖZEL 221 1.421 TÜZEL 300 1.421 78 389 608 608 1.600 368 870 105 33 66 1.600 575 870 105 33 66 44 870 870 752 446 99 870 870 752 446 itibariyle, trafik sigortalar› poliçe prim üretimini 2007 y›l›nda yaklafl›k 590 Milyon YTL ile kapatan sigorta sektörü, 2008 y›l›nda 722 Milyon YTL üretim gerçeklefltirerek önceki y›la göre yaklafl›k %22.5’lik büyüme sa¤lam›flt›r. Poliçe adetleri ise, bir önceki y›la göre %6,5’lik büyüme ile yaklafl›k 280 bine ulaflm›flt›r (Bkz. Tablo 6). Tablo 6. 2007- 2008 Y›l› Tarife Basama¤› Baz›nda Trafik Sigortas› Poliçe Adetleri ve Prim Üretimi Fark› (Ocak-May›s Kümülâtif) –Bin YTL Basamak 1. Basamak 2. Basamak 3. Basamak 4. Basamak 5. Basamak 6. Basamak 7. Basamak Genel Toplam 2007 Poliçe Adedi 2008 Poliçe Primi Fark Poliçe Adedi Poliçe Primi Adet Fark 254.015 170.391 269.522 1.282.360 685.396 661.741 976.026 4.299.451 39.728 26.522 41.623 179.118 94.300 85.995 122.473 589.760 272.008 170.584 252.460 1.460.733 715.023 515.276 1.187.980 4.574.064 47.473 30,924 46.658 236.702 115.382 79.525 164.536 721.199 17.993 193 -17.062 178.373 29.627 -146.465 211.954 2774.613 Adet Yüzde Prim Fark Prim Yüzde 7,08% 7.745 0,11% 4.402 -6,33% 5.035 13,91% 57.583 4,32% 21.082 -22,13% -6.470 21,72% 42.062 6,39% 131.439 19,49% 16,60% 12,10% 32,15% 22,36% -7,52% 34,34% 22,29% Not: Poliçe adedi ve Prim üretimi poliçe bafllang›ç tarihine göre ilgili cari y›la ait bilgilerdir. 59 TRAMER TRAMER’ DE K‹ GEL‹fiMELER 1. Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas› Internet Üzerinden On - line Takip Ediliyor 1 Nisan 2008 tarihinden itibaren maddi hasarl› trafik kazalar›nda, taraflar›n anlaflarak doldurduklar› kaza tespit tutanaklar› Internet ortam›ndan girifli yap›larak takip edilmektedir. Uygulama tüm sigorta flirketleri taraf›ndan kullan›lmaktad›r. Ayn› flekilde, vatandafllar da kendi ihbarlar›n›n durumlar›n› www.tramer.org.tr web sitesinden de takip edebilmektedir. ‹statistikî veriler ise web sayfas› üzerinden yay›nlanmaya bafllam›flt›r. 2. Kaza Tespit Tutana¤› Konusunda Sigorta sektörüne Yönelik Sunumlar Gerçeklefltirildi Kaza Tespit Tutana¤› uygulamas›nda TRAMER taraf›ndan yap›lan altyap› çal›flmalar› ve tasarlanan uygulama ve gerçek uygulama ile ilgili yo¤un sektör toplant›lar› düzenlenmifltir. Çeflitli yaz›l› ve görsel medya kurulufllar› ile röportajlar yap›larak vatandafllar bilgilendirilmifl, 26 Mart’ ta Antalya, 27 Mart’ta ‹zmir, 28 Mart’ta Ankara Ticaret Odalar›nda, 29 May›s’ ta Manisa’da Bilgilendirme Toplant›lar› gerçeklefltirilmifltir. Ayr›ca; Dünya Bankas›’ n›n talebi üzerine 10 Haziran tarihinde Milli Reasürans toplant› salonunda K›rg›zistan Devlet yetkililerine TRAMER ve faaliyetleri konusunda sunum yap›lm›flt›r. 3. Kaza Tespit Tutana¤› ile Poliçe ve Hasar Dosyalar› Sorgulamalar› ‹çin SMS ile Bilgilendirme Projesi Tasarland› TRAMER Bilgi Merkezi veri taban›nda bulunan tüm poliçe türleri ile ilgili olarak poliçelerin durumlar›, araçlar›n hasar durumlar› ve Maddi Hasarl› Kaza Tutanaklar›n›n durumlar› hakk›nda vatandafllar›n bilgilendirilmesi amac›yla SMS projesi tasarlanm›flt›r. Bu projeyle vatandafllar cep telefonu mesaj› ile Poliçe No, fiasi No, Motor No, Plaka No ve T.C. Kimlik No (Son dört hanesi), Plaka No ve 60 Vergi Kimlik No (Son dört hanesi), Plaka No ve fiasi No (Son dört hanesi), TRAMER Belge No, Hasar Dosya Numaras›, Tutanak numaras› ve fiirket Kodu gibi çeflitli kriterler kullanarak gerek poliçe bilgileri, gerek kaza tespit tutana¤› bilgileri gerekse hasar dosya bilgilerine ulaflabileceklerdir. 4. Kaza Tespit Tutana¤› Uygulamas› Bilgilendirme Reklam Filmi Haz›rland› Kaza tespit tutana¤› uygulamas›n›n bilinirli¤ini artt›rmak ve nas›l düzenlendi¤ini halka anlatmak üzere e¤itici ve tan›t›c› animasyonlu k›sa reklam filmi haz›rlanm›flt›r. Haz›rlanan film için gerekli onaylar al›nd›ktan sonra gösterime sunulacakt›r. ■ DASK DASK Yeni Yaz›l›m Projesi eliflen ihtiyaçlar›n karfl›lanmas› ve genel olarak yaz›l›m mimarisinin iyilefltirilmesi amac›yla yaz›l›m›n gelifltirilmesi karar› al›nm›fl ve bu kapsamda 2006 Eylül ay›nda Yeni Yaz›l›m Projesi hakk›nda ilgili flirketler ile toplant›lar yap›lm›fl ve proje içeri¤ini paylaflm›flt›r. G 01 Mart 2008’den itibaren yeni sistemi test etmeye bafllayan Sigorta fiirketlerinin May›s 2008 sonu itibariyle yeni yap›ya geçiflleri tamamlanm›flt›r. Yeni sistem iptal ifllemlerinde ve yenileme ifllemlerinde kullan›c›lara kolayl›klar sa¤lamaktad›r. Bu kolayl›klar d›fl›nda; ❖ Poliçe numaras› de¤iflmeden farkl› sigorta flirketi veya acenteden yenileme yap›labilmesi, ❖ fiirketlerin iptal ifllemlerini yetkileri dahilinde web üzerinden iptal edip, yetkilerini aflan iptallerin “Dask Onay Havuzu”na Kurum yetkisine sunmas› ve web üzerinden bu ifllemlerin tamamlanabilmesi, ❖ “Daini Mürtehin” li (kredi rehinli konutlar) meskenlere ait poliçelerin “Otomatik Yenilensin” seçene¤i ile kredi süresince belirtilen y›l kadar poliçelerinin yenilenebilmesi, özellikleri de yeni sistemin kolayl›klar› aras›ndad›r. Üretim aç›s›ndan sa¤lanan bu kontrollerin yan›nda hasar taraf›nda da Dask kullan›c›lar›na büyük avantajlar getirilmifltir. Muhasebe ve üretim ile entegre bir hasar yap›s› oluflturulmufltur. Ödemelerin manuel yaklafl›mdan ç›k›p sistem üzerinden yap›lmas› sa¤lanm›flt›r. ÜLKEM‹Z‹N R‹SK BÖLGELER‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹ Ülkemizin bulundu¤u deprem kufla¤›n›n son “2007 y›lsonundan itibaren test çal›flmalar›na bafllan›lan yeni yaz›l›m sistemi uygulamaya geçti.” derece aktif ve genç faylardan olufltu¤u gerçe¤ini üzerinden 9 y›l geçmesine ra¤men unutamad›¤› 17 A¤ustos Depremi ile maalesef görmüfl bulunuyoruz. Son 58 y›l içerisinde depremlerden, 58.202 vatandafl›m›z hayat›n› kaybetmifl, 122.096 kifli yaralanm›fl ve yaklafl›k olarak 411.465 bina y›k›lm›fl veya a¤›r hasar görmüfltür. Sonuç olarak denilebilir ki, depremlerden her y›l ortalama 1.003 vatandafl›m›z ölmekte ve 7.094 bina y›k›lmaktad›r. Üzerinde bulundu¤umuz topraklar belirli periyotlar ile bu gerçe¤i hat›rlamaktad›r. Jeolojik ve jeofizik mühendisli¤ince yap›lan çal›flmalar bu periyotlar› önümüzdeki y›llara göre ancak olas›l›k yüzdeleri ile verebilmektedir. Örne¤in 1998 y›l›nda yürürlü¤e giren ve flu anda geçerli olan resmi ve ulusal deprem tehlike haritas› ülke ve çevresindeki deprem geçmiflini baz alarak 475 y›ll›k dönüfl periyodu için 50 y›lda % 10 afl›lma olas›l›¤›na göre üretilmifltir. Bu harita ›fl›¤›nda görüldü¤ü üzere ülkemizde en etkin fay hareketlerinin Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi ve Do¤u Anadolu Bölgesi boyunca uzanan hatlarda meydana gelmektedir ve yer hareketlerin buralarda meydana gelmesi beklenmektedir. 61 DASK 1990 y›l›ndan bu yana meydana gelen ve önemli ölçüde can ve mal kayb›na yol açan depremler Deprem Erzincan Dinar Çorum-Amasya Ceyhan-Adana ‹zmit Körfezi Düzce Afyon-Sultanda¤› Bingöl TOPLAM Tarih Can Kayb› Yaral› Evsiz Etkilenen Nüfus Kay›p Milyon $ 13.03.1992 01.10.1995 14.08.1996 27.06.1998 17.08.1999 12.11.1999 03.02.2002 01.05.2003 653 94 0 145 17.480 763 42 177 19.354 3.850 240 6 1.600 43.953 4.948 327 520 55.444 95.000 40.000 9.000 88.000 675.000 35.000 30.000 520 972.520 250.000 120.000 17.000 1.500.000 15.000.000 600.000 222.000 245.000 17.954.000 750 100 30 500 13.000 750 96 135 15.361 Çeflitli Unsurlar›n Deprem Bölgelerine Da¤›l›m› (%) Deprem Bölgesi I II I + II III I +II +III IV I + II + III + IV V Do¤al Afetlerden Y›k›lm›fl Konut Say›s› Alan Nüfus Endüstri Barajlar 42 24 66 18 84 12 96 4 45 26 71 14 85 13 9 2 51 25 76 11 87 11 98 2 46 23 69 14 83 11 94 6 Kaynak: Afet ‹flleri Genel Müdürlü¤ü Hakkari’de Meydana Gelen Depremler Do¤u Anadolu’ da bu depremlerden bafll›ca etkilenen illerimizden birisi Hakkari, Bingöl, Erzincan ve çevreleridir. 2007 y›l›nda büyüklü¤ü 3.6 ve 4.4 aras›nda de¤iflen 6 tane deprem olmufltur. Bu depremlerde toplam 509 hasar dosyas› aç›lm›fl, toplamda 351.957 YTL hasar tazminat› ödemesi yap›lm›flt›r. 2008 y›l› May›s ay› itibariyle de 3.6 ile 4.1 aras›nda de¤iflen 5 tane deprem meydana gelmifltir. Güney Do¤u Anadolu’da bulunan konut say›lar› ve sigortal›l›k oranlar› yan taraftaki tablodaki gibidir. ‹L TANITIM TOPLANTILARINDA HATAY VE ‹ZM‹R Ülkemizdeki deprem gerçe¤inin sadece deprem zamanlar›nda gündeme gelmemesi gerekti¤inden hareket eden Do¤al Afet Sigortalar› Zorunlu deprem sigortas›na bir 62 Do¤al Afet Türü Deprem Heyelan Su Bask›n› Kaya Düflmesi Ç›¤ TOPLAM Y›k›lm›fl Konut 495.000 63.000 61.000 26.500 5.154 650.654 Bölgeler ve ‹ller Toplam Konut Güneydo¤u Anadolu Bölgesi Gaziantep Diyarbak›r fianl›urfa Ad›yaman Kilis Mardin Siirt Hakkari Batman 742.865 223.694 160.281 126.916 60.552 16.318 70.134 24.195 16.314 44.462 % 76 10 9 4 1 100 Sigortal› Sigortal›l›k Konut Oranlar› 69.842 25.412 14.921 12.318 5.989 1.026 3.554 1.486 1.000 4.136 9,40 11,36 9,31 9,71 9,89 6,29 5,07 6,14 6,13 9,30 sigorta teminat› olarak bakman›n ötesinde ayn› zamanda sosyal bir görev olarak bak›lmas›n›n yerinde olaca¤›na ve toplumun karfl› karfl›ya bulundu¤u riskleri ak›lc› yöntemlerle yöneterek daha yüksek bir refah düzeyine ulaflmas›na ve sosyal sorumluluk bilinci ile hareket edilmesi gerekti¤ine vurgulamak için tüm Türkiye’ de il bilgilendirme toplant›lar›na ara vermeden devam ediyor. Bu sebeple il tan›t›m toplant›lar›nda 26 Mart DASK 2008 Hatay ve 16 Nisan 2008 de ‹zmir’ de gerçekleflen toplant›lar ile sivil toplum örgütleri, acenteler, sigortal›lar, e¤itimciler ve il yerer yöneticileri kat›lm›flt›r. 26 Mart 2008 tarihinde düzenlenen bilgilendirme toplant›s›nda Do¤al Afet Sigortalar› Kurumu Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris Serdar, Zorunlu Deprem Sigortas›’n›n ülke genelinde yayg›nlaflmas› yönünde yap›lan tüm çal›flmalar›n bir sosyal sorumluluk boyutu tafl›d›¤› ve bu nedenle konuyla ilgili tüm taraflar›n elini tafl›n alt›na sokmas› gerekti¤i mesaj›n› verdi. Antakya Ticaret ve Sanayi Odas› Genel Sekreteri H. Cengiz SARAL ve DASK Yönetim Kurulu Baflkan› ‹dris Serdar’›n kat›l›m›yla, toplant› öncesinde gerçeklefltirilen bas›n toplant›s›nda DASK’›n mevcut performans› ile gelecek dönem çal›flmalar› anlat›ld›. fiehrin tamam›n›n 1.derece deprem bölgesinde oldu¤u Hatay’da 218.635 konuttan sadece 19.640’›n›n ZDS poliçesine sahip oldu¤u yani sigortal›l›k oran›n›n % 9 oldu¤u belirtilen toplant›da Serdar, “Her konutun Zorunlu Deprem Sigorta poliçesine sahip olmas› için acenteler, sigorta flirketleri, bankalar, e¤itim kurumlar›, kamu kurumlar›, yerel yönetimler ve medya mensuplar›n›n iflbirli¤i içerisinde olmas› büyük önem tafl›yor” dedi. 16 Nisan da ‹zmir Ticaret Odas›nda gerçekleflen toplant›m›za Kandilli Rasathanesi Deprem Araflt›rma Enstitüsü Yönetim Kurulu Baflkan› Prof. Dr. Gülay ALTAY, DASK Yönetim Kurulu Baflkan› Sn. ‹dris SERDAR, DASK Yönetim Kurulu Üyesi Sn. Okan UTKUER‹ bilgilendirici sunumlar› ile konuflmac› olarak kat›lm›flt›r. Toplant›da ‹zmir’in bulunmufl oldu¤u Deprem Kufla¤›na ve ildeki sigortal›l›k oran›na dikkat çekilerek, ‹zmir’de toplam 912.585 konutun sadece 190.711’inin yani yaklafl›k %21’inin Zorunlu Deprem Sigortas›’na sahip oldu¤unu belirtildi ve Ege Bölgesi genelinde de sigortal› konut oran›n›n %20’ler civar›nda oldu¤u bilgisine dikkat çekildi. ‹dris Serdar 2008 sonunda ‹zmir’deki sigortal› konut oran›n› %30’lara yükseltmeyi hedeflediklerini söyledi. Bölgeler ve ‹ller Akdeniz Bölge Antalya Mersin Adana Burdur Isparta Hatay Osmaniye K. Marafl Toplam Konut 1.663.126 365.097 352.147 375.351 52.018 97.938 218.635 68.586 133.354 Sigortal› Konut 227.361 81.919 48.524 42.937 7.169 12.707 19.738 5.949 8.418 Sigortal›l›k Oranlar› 13,67 22,44 13,78 11,44 13,78 12,97 9,03 8,67 6,31 Bölgeler ve ‹ller Ege Bölgesi Mu¤la ‹zmir Bal›kesir Denizli Ayd›n Uflak Manisa Afyon Karahisar Kütahya Toplam Konut 2.318.262 155.696 912.585 272.600 187.334 219.408 66.125 243.854 137.210 123.450 Sigortal› Konut 464.233 61.361 191.593 58.833 35.393 47.649 8.053 29.660 18.424 13.267 Sigortal›l›k Oranlar› 20,03 39,41 20,99 21,58 18,89 21,72 12,18 12,16 13,43 10,75 63 DASK 2007 y›l›nda depremlerin yafland›¤› bölgelerde Zorunlu Deprem Sigortas› yapt›rma oranlar›nda art›fl yaflansa da, depremlerin üzerinden zaman geçtikçe bu konudaki duyarl›l›¤›n da azald›¤›na dikkat çeken Serdar, depreme duyarl›l›k ve Zorunlu Deprem Sigortas› bilincini art›rmaya yönelik 64 olarak bu y›l gerçeklefltirilemeye bafllanacak yeni projeler hakk›nda bilgi verdi. Serdar, hedeflerinin ‹stanbul’un yan› s›ra tüm Anadolu’da acenteler, sigorta flirketleri, e¤itim kurumlar› ve kamu kurumlar›yla farkl› bilinçlendirme çal›flmalar›n› hayata geçirmek oldu¤unu kaydetti. ■ TARS‹M Tarsim’den Bir ‹lk Daha! “TARG‹S” Projesi Çok Ses Getirecek A. Bülent BORA TARS‹M Genel Müdürü eliflen teknolojik olanaklara ba¤l› olarak Co¤rafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) kullan›m› pek çok alanda oldu¤u gibi tar›m sigortalar› alan›nda da kaç›n›lmaz hale gelmifltir. G Sürdürülebilir tar›m sigortalar› programlar›n› gerçeklefltirebilmek için öncelikle kal›c› ve sa¤l›kl› bilgi sistemlerinin oluflturulmas› gerekmektedir. Tar›m Sigortalar›n› do¤rudan ilgilendiren ve parsel baz›nda de¤iflkenlikler gösteren co¤rafya, topografya, toprak, tar›m ve meteoroloji verilerinin, sigorta verileri ile entegrasyonu ve bu entegrasyonun etkileflimli haritalar üzerinde görüntülenmesi, incelemesi, görsel olarak sorgulamas›, analizi ve raporlanmas› amac›yla TARS‹M taraf›ndan TARGIS projesinin uygulanmas› planlanmaktad›r. Bu proje ile; “Tar›m Sigortas› verilerinin, co¤rafi, Topografik, Meteorolojik ve Kadastral verilerle entegrassyonunu gerçeklefltirecek olan “TARG‹S” Projesi pilot uyugulamas›n›n sonuçlar› al›nd›.” bir flekilde gerçeklefltirilebilmesi, ❖ Bütün risk faktörlerinin en kritik veri grubu olan mülkiyet ile iliflkilendirilmesi ve karar üretilebilen bir entegre sistemin oluflturulmas› hedeflenmektedir. Tar›m Sigortalar› uygulamalar›nda gerekli olabilecek ve TARG‹S projesinin temel veri alanlar› afla¤›da görülmektedir. ❖ Dolu, Don, Ya¤mur, Sel-Su bask›n› ve Kurakl›k gibi meteorolojik karakterli risklerin her birinin en küçük co¤rafi birimler baz›nda hasar s›kl›klar›n›n ve bitkisel ürünlerde meydana getirdi¤i hasar düzeylerinin tahmin edilmesi, ❖ Risk haritalar›n›n haz›rlanmas›, ❖ En uygun teminat koflullar›n›n belirlenmesi, ❖ Tüm meteorolojik karakterli riskler için prim tarifelerinin daha sa¤l›kl› belirlenebilmesi, ❖ Hasar tespitlerinin planlanmas›, yürütülmesi ve sonuçland›r›lmas› süreçlerinin daha etkin 65 TARS‹M BURSA-GÜRSU “TARG‹S” P‹LOT UYGULAMA PROJES‹ Bu pilot proje ile ülke genelinde uygulanmas› planlanan CBS’nin yararlar›, hangi bileflenlerden oluflaca¤›n›n belirlenmesi, temel verilerin temin edilme imkânlar›n›n ö¤renilmesi, bilgi entegrasyonu uygulama sonuçlar›n›n görülebilmesi, karfl›lafl›lacak sorunlar›n belirlenmesi, yaz›l›m-donan›m, personel ve altyap› yat›r›m ihtiyaçlar› konusunda fizibilite ç›kar›lmas› amaçlanm›flt›r. Bu Projede Temin Edilen Veriler ve Yap›lan Çal›flmalar 1. Grafik Veriler: Gürsu ilçesinde yaklafl›k 110 Km2 bir alana sahip olan pilot proje alan› için temin edilen grafik veriler afla¤›da k›saca özetlenmifltir. 1.1 Uydu Görüntüleri: Pilot projede, Gürsu ilçesi için kullan›lan IKONOS ve SPOT uydu görüntüleri kullan›lm›flt›r. Projede farkl› çözümlemeye sahip uydu görüntülerinin kullan›lma sebebi; ürün tipine ba¤l› olarak tüm Türkiye için yap›lacak olan entegre bilgi sistemi projesinde hangi bölgelerde hangi tip uydu görüntüsü kullanaca¤›n›n tespiti içindir. Projede kullan›lan tüm uydu görüntüleri ortorektifiye edilerek hassas koordinatlara oturtulmufltur. 1.2 Say›sal Yükseklik Modeli: Özellikle don, 66 heyelan, taflk›n gibi zararlar topografya ile çok yak›ndan iliflkili olmas› nedeniyle Tar›m ve Köy ‹flleri Bakanl›¤›’ndaki verilerden e¤im ve bak› (e¤im yönü) haritalar› oluflturulmufl ve üç boyutlu topografik analizler gerçeklefltirilmifltir. Say›sal yükseklik modelinden bölgenin bak› haritas› ile bölgenin yükseklik katmanlar› haritas› afla¤›da görülmektedir. 1.3 Kadastro Haritalar›: TARS‹M sisteminde bulunan sigorta beyan bilgileri ile uydu görüntülerinden elde edilecek güncel arazi deseni aras›nda iliflki kurulabilmesi için kadastro haritalar›n›n say›sallaflt›r›lmas› ve parsel numaralar›n›n veri taban›na aktar›lmas› amac›yla Bursa Tapu Kadastro Müdürlü¤ü’nden proje alan›na ait kadastro haritalar› taranm›fl halde temin edilmifltir. Bu haritalar, koordinatland›r›lm›fl ve parsel orta noktalar› say›sallaflt›r›larak parsel numaralar› veri taban›na girilmifltir. 1.4 Toprak Haritas›: Risk haritalar› ve modellemelerin gerçeklefltirilebilmesi amac›yla toprak yap›s›n›n CBS ortam›na entegrasyonu amac›yla proje alan›na giren toprak haritalar› say›sal halde Tar›m ve Köy ‹flleri Bakanl›¤›’ndan elde edilmifltir. 1.5. Arazi Deseni: IKONOS ve SPOT UYDU görüntüleri üzerinden Gürsu ilçesi tamam› için tüm tar›m alanlar› say›sallaflt›r›lm›flt›r. 1.6 Meteoroloji Haritalar›: Devlet Meteoroloji ‹flleri Genel Müdürlü¤ü’nden ilgili bölgeye ait meteoroloji verileri temin edilmifl ve harita haline getirilerek CBS’ne entegre edilmifltir. Ancak, Bitkisel Ürün Sigortalar›’nda çeflitli meteorolojik karakterli risklerin tahmin edilmesinde yararlan›lan en temel unsurun yeterli s›kl›kta orta ve uzun vadede meteorolojik verilerinin olmas› nedeniyle ülke genelinde farkl› meteorolojik özellikleri temsil edecek mikro alanlarda tar›msal meteorolojik ölçüm a¤›n›n oluflturulmas› gereklili¤i daha çarp›c› biçimde ortaya ç›km›fl bulunmaktad›r. 2. Sözel Veriler 2.1. Arazi Örtüsü: Uydu görüntüleri üzerinden üretilen arazi örtüsü katman›na, arazi kullan›m s›n›flar›, tar›m tipleri, ürün tipleri gibi sözel veriler entegre edilmifltir. 2.2. Mülkiyet Bilgileri: Kadastro haritalar›ndan say›sallaflt›r›lan parsel orta noktalar›na ba¤l› parsel numaralar› veri taban›na girilmifltir. 2.3. ÇKS Kay›tlar›: Kimlik bilgileri, arazi ada-parsel bilgileri ve tar›msal faaliyet bilgilerini içermektedir. Böylece hangi parselin kime ait oldu¤u ve üzerindeki ürün bilgisi gibi tüm veriler belirlenmifltir. ÇKS kay›tlar› ile kadastro parsel numaralar› sistem veritaban›nda efllefltirilerek parsel verileri ile entegre edilmifl ve bu sayede oluflturulmufl harita afla¤›da gösterilmifltir. 67 TARS‹M 2.4 Sigorta Verileri: Sigorta bedeli, prim, hasar tarihleri- miktarlar›, poliçe say›s›, sigortal› alan bilgilerini kapsar. Bölgedeki sigortal› ve sigortas›z parseller ve ihbar- hasar bilgileri entegre edilmifltir. 2.5 Toprak Verileri: Say›sal olarak elde edilen toprak haritalar›nda, büyük toprak gruplar›, erozyon derecesi, toprak derinli¤i, arazi kullan›m kabiliyet s›n›flar› gibi sözel verileri içerir. 3. Analiz ve Risk Haritalar›: Parselin yüksekli¤i, e¤imi, yamaç yönü, üzerinde dikili bulunan ürün tipi ve dayan›kl›l›¤› gibi faktörler, don olay›n› tan›mlayacak olan a¤›rl›klar› ile birlikte SONUÇ TARG‹S Projesinin ülke genelinde uygulamaya konulmas› ile Tar›m Sigortalar›n› ilgilendiren grafik ve sözel her türlü verilerin birbirleriyle ve co¤rafi olarak iliflkilendirilerek etkileflimli haritalar üzerinde; görüntülenmesi, incelemesi, görsel olarak sorgulamas›, analizi ve raporlanmas› sa¤lanabilecektir. Bu sayede; ❖ Sigortalanacak olan parsellerin co¤rafi, topografik, toprak ve mülkiyet özelliklerinin entegrasyonu, 68 analiz edilerek bölgede don risk haritas› yap›lm›flt›r. Bölgede topo¤rafik verilerin birbirine çok yak›n olmas› nedeni ile çok hassas yükseklik verileri kullan›lm›flt›r. 4. Fenolojik Evre Tespiti: Özellikle meyvelerde don teminat›n›n bafllay›p bafllamad›¤›n›n tespiti için hasar tarihindeki a¤ac›n fenolojik evresi uzaktan alg›lama metodu ile belirlenebilmektedir. Bu aflamada Microlight teknolojisi ile orto-foto üretimine imkân verecek flekilde hem dik, hem de yat›k görüntüler çekilerek ortorektifikasyon ile koordinatland›rma ve mozaikleme ifllemleri yap›lm›flt›r. ❖ Meteorolojik karakterli risklerin parsel baz›nda risk analizlerinin yap›labilmesi, ❖ Eksperlerin beyan yap›lan do¤ru parsele gitmelerinin sa¤lanmas›, ❖ Sigortal› parsellerin co¤rafi da¤›l›m›, ürün türü, alan›, a¤aç say›s›, hasar oranlar› vb. gibi çok detayl› verilere ulafl›labilmesi, ❖ Meteorolojik risklerin co¤rafi birim ve ürün baz›ndaki primlerin sa¤l›kl› bir flekilde belirlenebilmesi, ❖ Hasar organizasyonunda ifl süreçlerinin daha etkin bir flekilde yürütülmesi mümkün olabilecektir. DIfi BASIN AB Konseyi, Türkiye’ye iliflkin gözden geçirilmifl Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesini kabul etti vrupa Birli¤i Genel ‹fller ve D›fl ‹liflkiler Konseyi, Türkiye’ye iliflkin gözden geçirilmifl Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’ni 18 fiubat tarihinde onaylad›. Müzakere sürecinde her aday ülkenin üstlenmesi gereken k›sa ve orta vadeli yükümlülükleri içeren belge, Türkiye’nin müzakere sürecinin bir takvim do¤rultusunda ilerlemesini sa¤layacak. Türkiye üzerinde hukuki ba¤lay›c›l›¤a sahip Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi, ayr›ca AB’nin Türkiye’nin üyeli¤i konusundaki iradesini yineler nitelik tafl›yor. A Avrupa Birli¤i, onaylad›¤› Kat›l›m Ortakl›¤› Belgesi’nin ard›ndan, Türkiye’nin en k›sa sürede KOB’da belirlenen öncelikleri esas alarak önlem ve takvim plan›n› içeren Ulusal Program› haz›rlamas›n› bekliyor. Türkiye, 2001, 2003 ve 2006 y›llar›nda haz›rlanan Kat›l›m Ortakl›k Belgelerine karfl›l›k olarak 2001 ve 2003 y›llar›nda Ulusal Program haz›rlam›fl ancak 2006 y›l›ndaki belgeye karfl›l›k bir haz›rl›k yapmam›flt›. (Kaynak: Kriter, Mart 2008, Say› 21) AB Raporuna göre, ‹klim De¤iflikli¤i rekabete neden olacak vrupa Birli¤i Raporu, ‹klim De¤iflikli¤i’nin rekabete neden olaca¤›n› aç›klad› A ‹ngiliz The Guardian Gazetesi, Avrupa Birli¤i'nin d›fl politika sorumlusu Javier Solana ve Avrupa Komisyonu'nun d›fl iliflkilerden sorumlu üyesi Benita Ferrero-Waldner’in, Brüksel'de 13- 14 Mart’ta toplanan üye ülkelerin liderlerine sunulmak üzere iklim de¤iflikli¤i üzerine haz›rlad›¤› raporu yay›mlad›. The Guardian, “‹klim de¤iflikli¤i, Rusya ile çat›flmay› tetikleyebilir” manfletiyle verdi¤i haberde enerji kaynaklar› aç›s›ndan potansiyel bir çat›flma riski oldu¤unu bildirdi. Gazete, 7 sayfal›k raporda Avrupa hükümetlerinin, enerji kaynaklar› konusunda çat›flmalar›n ç›kabilece¤i konusunda uyar›ld›¤›n› ve iklim de¤iflikli¤inin özellikle kaynaklar›n paylafl›m› konusunda Rusya ve Bat› aras›nda rekabeti tetikleyece¤ini bildirildi¤ini duyurdu. Gazeteye göre raporda iklim de¤iflikli¤inin, Avrupa’da kitlesel göç, siyasi radikalizm, zengin-yoksul ayr›m›na yol açaca¤›na da dikkat çekiliyor. (Kaynak: ABHaber.com, 9 Mart 2008) 69 DIfi BASIN Avrupa Birli¤inde serbest dolafl›ma denetim geliyor stonya, Macaristan, Letonya, Malta, Slovakya, Slovenya, Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Litvanya’n›n Aral›k 2007 tarihinde Schengen bölgesine dahil olmas› ile serbest dolafl›m alan›nda genifl s›n›rlara ulaflan Avrupa Birli¤i’nin s›n›r denetimi için bir önlem paketi haz›rl›¤› içerisinde oldu¤u belirtiliyor. E K›sa ve uzun süreli vize baflvurular›nda yeni düzenlemeler, insan kaçakç›l›¤›na karfl› önlemler ile devriye kontrollerinin artt›r›lmas› ve göç veren ülkeler aras›nda iflbirli¤ini öngören önlemler paketinin 2012 ile 2015 y›llar› aras›nda yürürlü¤e girmesi bekleniyor. Önlem paketi ile uydu görüntüleri sa¤layacak Avrupa S›n›r Denetim Sistemi’nin kurulmas› hedeflenerek, AB ülkelerine girifl-ç›k›fl kay›tlar›n›n daha s›k› takip edilmesi ve kanunsuz girifllerin önüne geçilmesi planlan›yor. (Kaynak: Kriter, Mart 2008, Say› 21) Standard & Poor’s Solvency II’nin etkilerini inceleyen bir rapor haz›rlad› tandard & Poor’s derecelendirme kuruluflu taraf›ndan haz›rlanan, Solvency II’nin etkilerini inceleyen rapor, Solvency II ile birlikte Avrupa’daki her dört sigortac›dan birinin stratejik kararlar vermek durumunda kalaca¤› sonucunu ortaya koydu. Buna ra¤men rapor, genel olarak Solvency II’nin Avrupa sigorta sektörü üzerinde olumlu etki yarataca¤›n› da belirtiyor. S&P’den kredi analisti Rob Jones, Solvency II ile birlikte gelecek yeni düzenlemelerden en çok büyük sigorta gruplar›n›n ç›kar sa¤layaca¤›n› belirterek, küçük bir müflteri grubuna hizmet veren flirketlerin ise yeni düzenlemede yer alan çeflitlilik vurgusundan dolay› geride kalacaklar›n› belirtiyor. Rob Jones, Solvency II uygulanmas›ndan S 70 kaynaklanan en önemli sonucun, melez sermayenin yönetimi, küresel denetim ve kredi derecelendirmeleri üzerindeki etkiler alanlar›nda rastlanaca¤›na dikkat çekiyor. Rapor, Solvency II’nin sadece AB’deki uygulamalar› uyumlaflt›rmad›¤›n› ayn› zamanda küresel aktörlerin de bu denetim mekanizmas›na uyum göstermek için yeni uygulamalar bafllatacaklar›n› belirtiyor. Rapor ayr›ca Solvency II’nin grup denetimi, asgari sermaye yeterlili¤i, ölçülülük gibi tart›flmal› konulara da de¤inirken, yeni düzenleme ile S&P’ nin de kredi derecelendirme sürecinin nas›l etkilenece¤i üzerine bilgiler içeriyor. (Kaynak: Insurance Journal, 13 Mart 2008) Fitch, Solvency II’nin etkilerini inceleyen bir rapor haz›rlad› nlü kredi derecelendirme kuruluflu Fitch, Avrupa Birli¤i’nde 2012’de uygulamaya girecek Solvency II ile birlikte gelecek riskli sermaye rejiminin, kredi notlar› üzerindeki etkisini inceleyen bir rapor haz›rlad›. Kredi derecelendirme kuruluflu raporunda yeni rejimin Avrupal› sigortac›lar›n kredi notlar› üzerinde önemli bir etki yaratmayaca¤›n› zira Fitch taraf›ndan derecelendirilen ço¤u Avrupal› sigortac›n›n sermayelerinin, düzenleyici asgari düzeyin üzerinde oldu¤unu belirtiyor. Fitch’in raporu, yeni rejimin Avrupa Birli¤i sigorta piyasas› genelinde sermaye gereklili¤inin artmas›n› öngörmezken, baz› Ü flirketlerin sermaye fazlas›na sahip olup, di¤erlerinin ise ek sermayeye ihtiyaç duyaca¤›na dikkat çekiyor. Böylece sermayenin flirketler aras›nda yeniden da¤›t›m›n›n söz konusu olabilece¤i belirtiliyor. Rapor, riskli sermaye de¤erlendirmesinin yap›lmad›¤› AB ülkelerinde, flirketlerin ek sermaye ihtiyac›n›n artaca¤›n› bu durumun da flirket birleflme ve devralmalar› için uygun bir ortam oluflturaca¤›n› vurguluyor. Rapora Fitch’ in internet sitesinden ulaflmak mümkün: www.fitchratings.com (Kaynak: Insurance Journal, 10Mart 2008) Swiss Re, 2007 y›l›nda en çok sigortal› kay›plara Avrupa’n›n u¤rad›¤›n› aç›klad› wiss Re’nin haz›rlad›¤› son Sigma raporu, 2007 y›l›nda görülen 142 do¤al afet ve 193 insan kaynakl› afetin, dünya genelinde 20,000 kiflinin ölümüne, 70 Milyar Dolardan fazla ekonomik zarara ve 28 Milyar Dolar bedelinde sigortal› kayba neden oldu¤u sonucunu ortaya koydu. S cunda görülen kay›plar geçmifl y›llara göre azalma gösterdi. Buna ra¤men 2007’nin Ocak ay›nda Avrupa’y› vuran Kyrill f›rt›nas›, Almanya, ‹ngiltere, Belçika ve Hollanda genelinde 6,1 Milyar Dolar kayba yol açt›. Buna ek olarak yaz aylar›nda ‹ngiltere’de görülen seller ise 4,8 Milyar Dolar kayba neden oldu. Raporun editörü Rudolf Enz, 2007 y›l›nda felaketlerin en fazla Bangladefl, Hindistan, Çin ve Pakistan’da ölümlere neden oldu¤unu belirterek en fazla mal kayb›n›n ise Avrupa’da rastland›¤›na dikkat çekti. Swiss Re raporu, felaketler nedeniyle kay›p ve masraflar›n yükselme gösterdi¤i ve özellikle insan kaynakl› afetlerin 4 Milyar Dolara ulaflt›¤›na da dikkat çekiyor. Rapora göre Amerika’da do¤al afetler sonu- (Kaynak: CEA Press Review, 12 Mart 2008) 71 DIfi BASIN Ernst & Young Raporu, sigorta sektörünü bekleyen 10 tehlikeyi aç›klad› rnst &Young ve Oxford Analytica’n›n 70 sektör analisti ile yapt›¤› görüflmeler sonucunda haz›rlad›¤› “Stratejik Sektör Riskleri 2008 Raporu” befl sene içerisinde küresel sigorta sektörünün performans›n› etkileyecek riskleri inceliyor. Rapor, mal ve hasar sigorta sektörünü etkileyecek bafll›ca tehdidin iklim de¤iflikli¤i oldu¤unu belirtirken hayat sigortas›n›n ise en çok nüfus de¤iflikliklerinden etkilenece¤i sonucunu ortaya koyuyor. E Dünya Bankas›, do¤al afet kredisi verecek ünya Bankas›, 4 Mart tarihinde orta gelirli ülkelerin kas›rga ve deprem gibi do¤al afetler karfl›s›nda yararlanmalar› için yeni bir do¤al afet kredisi sunma karar› ald›. Yeni karar, do¤al afet durumlar›nda ola¤anüstü hal ilan eden ülkelerin, 500 Milyon Dolara kadar kredi kullanmalar›n› öngörüyor. Dünya Bankas› taraf›ndan oluflturulan bu yard›m imkân› sadece Dünya Bankas› taraf›ndan denetlenen risk yönetimi programlar›n› yürüten ülkeler taraf›ndan kullan›labilecek. Dünya Bankas› Baflkan› Robert Zoellick, yeni uygulaman›n Dünya Bankas›’n›n ortak ülkeler için kaynak yaratma çabas› aç›s›ndan örnek oluflturdu¤unu belirterek orta gelirli ülkelerle artan iflbirlikleri sonucunda Dünya Bankas›’n›n bilgi paylafl›m›, yeni pazarlar oluflturma ve sermaye temin etmek yoluyla yenilikçi çözümler üretti¤ini söyledi. D (Kaynak: Insurance Journal, 5 Mart 2008) 72 Ernst&Young raporu, sigorta sektörünü makro, sektörel ve iflletme temelinde inceleyerek, iklim ve nüfus de¤iflikli¤i gibi tehditlerin yan›nda do¤al felaketler, geliflmekte olan pazarlar, hukuki riskler, teknoloji, da¤›t›m kanallar›, jeopolitik ve makro-ekonomik floklar› sektör için di¤er tehditler olarak s›ral›yor. (Kaynak: Insurance Journal, 12 Mart 2008) Avrupa Birli¤i, “‹klim Paketi” yasas›n› kabul etmeye haz›rlan›yor on AB liderler zirvesinde 27 üye ülkenin lideri, sera etkisi yaratan karbondiyoksit gazlar›n›n azalt›lmas›na yönelik s›n›rlamalar getirilmesine ve iklim de¤iflikli¤ine karfl› yeflil enerjinin üretilmesine karar verdi. S ‹klim de¤iflikli¤i ile mücadele sürecinde bu y›l›n Temmuz ay›nda enerji pazarlar›n›n serbestlefltirilece¤i, Aral›k ay›nda ise enerji ve iklim de¤iflikli¤i üzerindeki önlemler paketinin kabul edilerek Mart 2009’da Avrupa Parlamentosu’nda yasa haline gelece¤i bildirildi. (Kaynak: Insurance Journal, 14 Mart 2008) Reaction Dergisi Amerika’n›n en iyi flirketlerini aç›klad› merikan Reaction Dergisi’nin okurlar› aras›nda düzenlenen anket, 2007 y›l›nda sigorta ve reasürans flirketleri ile broker ve hizmet sa¤lay›c›lar› kategorilerinde Amerika’n›n en iyi flirketlerini belirledi. A Anket, kredi piyasalar›n› olumsuz etkileyen mortgage krizine ra¤men sigorta ve reasürans flirketlerinin, 2007 y›l›nda bir önceki y›la oranla daha fazla kâr yapt›klar›n› ortaya koydu. Buna ek olarak ankette 2007 y›l›nda Amerika’da mal ve hasar sigortalar›nda toplanan net gelirin y›l›n ilk dokuz ay›nda 49, 4 Milyar Dolara ulaflt›¤› belirtiliyor. Sigorta flirketlerinin befl farkl› kategoride de¤erlendirildi¤i ankette, ‹sviçreli Zurich flirketi y›l›n birinci sigorta flirketi olarak belirlendi. Amerika’da faaliyetlerini Zurich North America üzerinden gerçeklefltiren flirket, geçen y›l›n bu alandaki birincisi Amerikan International Group’u (AIG) geride b›rakt›. Anket, mal ve hasar reasürans›nda birinci gelen flirketin ise General Re oldu¤unu aç›klad›. Amerika’da yaflanan kas›rgalar sonucunda General Re’nin kay›plara karfl› kapasitesini art›rmas› ile flirketin popülaritesinin yükseldi¤i bildiriliyor. Anketin y›l›n brokerlar› kategorisinde ise s›k› bir rekabetin oldu¤u belirtilerek Benfield’in Aon Re ve Guy Carpenter gibi flirketleri geride b›rakarak bu kategorinin birincisi oldu¤una yer veriliyor. Anketin hizmet sa¤layac›lar› kategorisinde derecelendirme kurulufllar› s›n›f›nda AM Best, yat›r›m bankas› s›n›f›nda Golden Sachs, dan›flmanl›k flirketi s›n›f›nda ise KPMG flirketlerinin birinci oldu¤u kaydedildi. (Kaynak: Reaction Magazine, Nisan 2008) Avrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Denetçileri Komitesi, sigorta tüketicilerinin haklar›n› korumak üzeri bir komite kurdu vrupa Sigorta ve Mesleki Emeklilik Denetçileri Komitesi (CEIOPS), Avrupa Birli¤i’nde sigorta tüketicilerinin haklar›n›n korunmas›n› sa¤layacak yeni bir komite kurdu. CEIOPS yetkilileri, Komite’nin finansal hizmetlerde giderek önem kazanan tüketicinin korunmas› ihtiyac›na cevap vermek üzere kuruldu¤unu belirtiyor. A Tüketiciye bilgi sa¤lanmas›, pazar›n daha iyi yönetilmesi, denetimde birli¤in sa¤lanmas› ile tüketici flikâyetlerinin iflbirli¤i çerçevesinde ele al›nmas› gibi konularda ortak bir yaklafl›m izlenmesi, Komite’nin bafll›ca görev tan›m›n› oluflturuyor. (Kaynak: CEA Daily Press Review, 4 Nisan 2008) 73 DIfi BASIN Lloyd’s, 2007 Y›l› Raporu’nu yay›nlad› loyd’s’un 2007 y›l› raporu, Lloyd’s’un 2007 vergi öncesi kâr›n› 7,6 Milyar Dolar, brüt prim toplam›n› ise 2006 y›l›na (32,454 Milyar Dolar) göre düflüfl göstererek 32,346 Milyar Dolar olarak aç›klad›. iyimser koflullar›n devam etmeyece¤inin bilincinde olduklar›n› belirtti. Bu nedenle artan rekabet ortam›nda pazar disiplininin ve gücünün devam›n›n sa¤lanmas› ad›na yeni bir strateji oluflturulmas› gerekti¤ini ifade etti. Lloyd’s’un Yönetim Kurulu Baflkan› Lord Levene, 2007 y›l›n›n Lloyd’s için kârl› bir y›l oldu¤unu ve Lloyd’s’ un uluslararas› emsallerinden daha iyi performans göstermeye devam etti¤ini bildirdi. Buna ra¤men Levene, sigorta disiplininin uygulanmas› ile sigorta sektörünün pazar pay›ndan ziyade kârl›l›¤›n›n sürdürülmesinin gerekli oldu¤unu sözlerine ekledi. Lloyd’s’un 2007 y›l› raporu, Lloyd’s faaliyetlerinin s›ras›yla Amerika ve Kanada (% 44), ‹ngiltere (% 24), Avrupa (% 14), Asya/Pasifik ve Güney Amerika’da (% 7) yer ald›¤›n› aç›kl›yor. L Lloyd’s Genel Müdürü Richard Ward ise 2007 y›l›ndaki pazar koflullar›n›n Lloyd’s için kötü sonuçlar do¤urmad›¤›n› ancak söz konusu Rapor, Lloyd’s’un sigorta gelirinin % 44’ünün mal ve hasar sigortalar›ndan, %33’ünün reasüranstan, % 8’inin nakliyat sigortalar›ndan ve % 6’s›n›n ise motorlu tafl›t sigortalar›ndan geldi¤ini belirtiyor. (Kaynak: Insurance Journal, 3 Nisan 2008) Türkiye Raporu Avrupa Parlamentosu taraf›ndan kabul edildi vrupa Parlamentosu D›fliflleri Komisyonu, Hollandal› parlamenter Ria Oomen- Ruijten taraf›ndan haz›rlanan Türkiye raporunu kabul etti. On üç de¤ifliklik önergesi içeren raporun ba¤lay›c› özelli¤i bulunmuyor. Raportör, Türkiye'nin ça¤dafllaflmas› ve hukuk devleti ilkesinin tesisi için Türkiye'nin reformlar› sürdürmesi gerekti¤ini belirterek, raporda adil ve dengeli olmaya çal›flt›klar›n› ifade etti. A Raporda yeni anayasa haz›rl›¤›nda genifl kat›l›m›n sa¤lanmas›, ifade özgürlü¤ü kapsam›nda 301. Maddenin de¤ifltirilmesi, Heybeliada Ruhban Okulu’nun aç›lmas› gibi tavsiyeler yer al›yor. 74 Rapor, Karadeniz havzas›nda, Orta Asya ve Ortado¤u'da AB d›fl politika hedeflerinin gerçeklefltirilmesinde Türkiye'nin önemli bir ortak oldu¤unu vurgulayarak Türkiye ile iflbirli¤i potansiyelinden daha fazla yararlan›lmas› gere¤ini belirtiyor. Raporda ayr›ca Türkiye’nin Avrupa'n›n enerji güvenli¤ine katk› sa¤layaca¤› düflünülerek enerji fasl›n›n müzakerelere aç›lmas› ve vize uygulamalar›na iliflkin olarak Türkiye ile Avrupa Komisyonu aras›nda istiflarelerde bulunulmas› konular› ele al›n›yor. (Kaynak: ABHaber.com, 22 Nisan 2008) Standard & Poor’s 2006 y›l›n›n en iyi 150 reasürans flirketini aç›klad› tandard Poor’s derecelendirme kuruluflu taraf›ndan haz›rlanan rapor, 2005 y›l›nda yaflanan büyük kas›rgalardan sonra fiyatland›rmada görülen geliflmeler nedeniyle 2006 y›l›n›n reasüransta, iyi bir y›l oldu¤unu belirtiyor. S Munich Re birinci gelirken Swiss Re ikinci Lloyd’s ise üçüncü s›radaki flirketler olarak dikkat çekiyor. 2005 ve 2006 sonuçlar›na bak›ld›¤›nda en iyi flirketler s›ralamas›nda ilk yirmi befl flirketin de¤iflmedi¤i görülüyor. Rapor, 150 reasürans flirketi aras›nda a¤›rl›kl› ortalama bileflik oran›n 2006 y›l›nda %85 oldu¤unu 2005 y›l›nda %2 olarak kaydedilen gelir dönüflünün 2006 y›l›nda %15 oldu¤unu gösteriyor. S&P analistlerinden Peter Grant, 2007 y›l›n›n de¤erlendirmesi söz konusu oldu¤unda reasürans koflullar›n›n sabit kalaca¤›n› belirterek ve en iyi yirmi befl reasürans flirketinde de¤ifliklik beklemediklerini ifade ediyor. En iyi reasürans flirketleri de¤erlendirmesinde (Kaynak: Reaction Magazine, Nisan 2008) Avrupa Sigorta Forumu, sigorta sektörünü de¤erlendirdi Lloyd’s, Brezilya’n›n ilk reasürörü oldu ublin Sigorta ve Yönetimi Birli¤i taraf›ndan Dublin’de 10.’su düzenlenen Avrupa Sigorta Forumu, ‹rlanda sigorta sektörünün durumunun yan› s›ra dünya sigorta sektörünü ilgilendiren konular› da mercek alt›na ald›. D loyd’s Brezilya Özel Sigorta Yönetimi’nden (SUSEP) Brezilya’da faaliyette bulunma izni ald›. Geçen fiubat ay›nda lisans baflvurusunda bulunan Lloyd’s ilk ofisini Rio de Janeiro kentinde açt›. Reasürans faaliyetlerinin geliflmesi ile birlikte Lloyd’s ülkenin baflka flehirlerinde de mevcudiyetini art›rmay› planl›yor. L Foruma Avrupa sigorta sektörünü yak›nda etkisi alt›na almas› beklenen Solvency II en çok üzerinde durulan konu olarak damgas›n› vurdu. Kat›l›mc›lar, Solvency II alt›ndaki genifl kapsaml› tekliflerin, Avrupa Birli¤i’ndeki sigortac›lar›n faaliyetlerini yürütme fleklini fazla etkilemeyece¤ini ancak Amerika’da önemli etkiler yarataca¤› üzerinde durdu. Lloyd’s Yönetim Kurulu Baflkan› Lord Levene, Brezilya’ya kabul edilen ilk reasürör olmaktan dolay› duyduklar› memnuniyeti dile getirerek bölgesel sigorta pazar›nda etkinliklerini art›rmak ve Rio de Janeiro’ nun bir reasürans merkezi haline gelmesi için destek vermek amac›n› tafl›d›klar›n› ifade etti. (Kaynak: Insurance Journal, 9 Nisan) (Kaynak: Insurance Journal, 18 Nisan 2008) 75 RÖPORTAJ Tarım ve Köyiflleri Bakanı Sayın M. Mehdi EKER, Türkiye Sigorta ve Reasürans fiirketler Birli¤i 'Birlik'ten Dergisi'nin sorularını yanıtladı: "2012 yılında her 5 çiftçiden biri sigorta kapsamına alınacak!" Gamze DO⁄AN TSRfiB Bas›n Reklam ve Halka ‹liflkiler Yönetmeni Devlet destekli tar›m sigortas›n›n bugün geldi¤i noktay› nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Sizce amac›na ulaflt› m›? Tar›m sektörü, insanlar›n temel ihtiyaç maddelerini karfl›lamas› nedeniyle özellikle ülkemizde sosyal ve ekonomik aç›dan stratejik ve hayati bir öneme sahiptir. Küresel ›s›nman›n da etkisiyle dolu, don, yang›n, f›rt›na, hortum, kurakl›k ve sel gibi riskler ve belirsizliklerin artmas› tar›msal üretimi giderek daha fazla tehdit etmektedir. Tar›msal üretimin unsurlar› olan bitki ve hayvanlar›n yaflamlar›n› etkileyen risk ve belirsizlikler, önemli ölçüde hasarlara sebebiyet verebilmekte, bu hasarlar bazen büyük boyutlara ulaflabilmektedir. Bu durum, üretimin sürdürülebilirlili¤ini engellemektedir. Tüm dünyada oldu¤u gibi, ülkemizde de tar›msal üretimin devaml›l›¤›n› sa¤lamak amac›yla yasal, teknik ve ekonomik birçok ted- 76 bir al›nm›fl ve al›nmaktad›r. Tar›msal teknolojide meydana gelen geliflmeler, do¤al risklerin etkilerini azaltamad›¤› gibi, mevcut yasalarla yap›lan yard›mlardan faydalanan üretici say›s› dikkate al›nd›¤›nda, yard›mlar›n da yetersiz kald›¤›n› görmekteyiz. Sonuçta, ertelenen çiftçi borçlar› her y›l devlete büyük ölçüde bütçe yükü getirmifltir. Riskler transfer edilemedi¤i için, devlet ve çiftçiler büyük ekonomik kay›plara u¤ramaktad›rlar. Geliflmifl ülkeler, tar›msal üretimdeki risklere karfl›l›k, modern risk yönetimi olarak tar›m sigortalar›n› kabul etmifllerdir. Türkiye’de tar›m sektörünü tehdit eden risklerin bugüne kadar sigortalanamayan önemli bir k›sm›n› teminat alt›na alabilmek, tar›mda sürdürülebilirli¤i sa¤lamak ve devlet deste¤i ile tar›m sigortas›n› yayg›nlaflt›rmak ve gelifltirmek amac›yla Cumhuriyet tarihimizde devrim olarak nitelendirebilece¤imiz, 5363 Say›l› Tar›m Sigortalar› Kanunu, TBMM’de kabul edilerek, 21 Haziran 2005 tarihinde Resmi Gazetede yay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir. Kanun ile “Tar›mda Risk Yönetimi” yeni bir boyut ve ivme kazanm›fl olup, üreticilerin, kanunda belirtilen riskler nedeniyle u¤rayaca¤› zararlar›n tazmin edilmesini temin etmek, prim deste¤i sa¤lamak üzere, tar›m sigortalar› uygulamas›na yönelik esaslar belirlenmifltir. Devlet destekli tar›m sigortalar› uygulamalar› kapsam›nda; Bakanlar Kurulu Karar› ile sigorta kapsam›na al›nan uygulama y›l›ndaki riskler için devlet destekli tar›m sigortas› yapt›ran üreticilerimizin hasarlar› ilgili mevzuat do¤rultusunda tazmin edilmektedir. Y›llar ‹tibar›yla Kesilen Poliçe Baz›nda Devlet Destekli Tar›m Sigortalar› Uygulamalar› Sigorta Konusu Bitkisel Ürünler Sera Hayvan Hayat Kümes Su Ürünleri Toplam Poliçe Say›s› 2006 10.456 1.118 746 10 0 12.330 2007 207.328 1.456 10.113 35 6 218.938 2008* 238.859 365 4.513 85 4 243.826 TOPLAM 456.643 2.939 15.372 130 10 475.094 * 10 Temmuz ‹tibariyle gerçekleflen rakamlar› içermektedir. Uygulamaya yönelik alt yap› çal›flmalar› tamamlanarak 01 Haziran 2006 tarihinde ilk poliçe kesilmifltir. Y››llar ‹tibar›yla Hasar Baz›nda Devlet Destekli Tar›m Sigortalar› Ödemeleri Ödenen Hasar (YTL) 2006 2007 2008 * TOPLAM 867.975 42.000.000 10.121.744 52.989.719 SAL VARLIK S‹GORTALANMIfiTIR. ❖ 1.500 SERA, 10.000 BÜYÜKBAfi HAYVAN, 35 TAVUK ve 6 BALIK Ç‹FTL‹⁄‹ S‹GORTA TEM‹NATINA ALTINA ALINMIfiTIR. ❖ 56.000 SÜT ‹NE⁄‹ ARTIK HAYAT S‹GORTALI OLMUfiTUR. ❖ 44.000 HASAR ‹HBARI ALINMIfiTIR. ❖ 55.000 HASAR TESP‹T‹ YAPILMIfiTIR. ❖ 45.000.000 YTL TAZM‹NAT TUTARI HESAPLANMIfiTIR. ❖ 42.000.000 YTL TAZM‹NAT ÖDEMES‹ YAPILMIfiTIR. Verileri inceledi¤imizde çiftçimizin konuyu benimsedi¤i ve destekledi¤i görülmektedir. Ancak tar›m sigortalar› sistemi uzun vadeli bir proje olup, ileriye dönük sürdürülebilir kal›c› bir sistemin temellerinin at›ld›¤›n› söyleyebiliriz. Benzer sistemleri uygulayan ülkelerle k›yaslan›nca bugün gelinen noktay› olumlu olarak de¤erlendirebiliriz. K›sa vadeli amaca ulafl›ld›¤›n›, ama bu sistemin üreticiyi mümkün olan her türlü do¤al riske karfl› korumak amac› ile oluflturuldu¤u için bunun da uzun vadeli bir süreç oldu¤unu unutmamal›y›z. Dünyada tar›m sigortalar› konusunda baflar›l› kabul edilen ve öncülük yapan ‹SPANYA * 10 Temmuz ‹tibariyle gerçekleflen rakamlar› içermektedir. Hasar oluflmas› durumunda; tespit ifllemleri tamamlanarak TARS‹M A.fi. taraf›ndan onayland›ktan sonra kesinleflmifl olan tazminat miktar› en geç 30 gün içerisinde sigortal›ya ödenmektedir. Sistemin tam y›l olarak uyguland›¤› ilk y›l olan 2007 y›l›n› de¤erlendirdi¤imizde; ❖ 218.938 POL‹ÇE DÜZENLENM‹fiT‹R. ❖ 80 ‹L, 668 ‹LÇE, 9.055 KÖY, DEVLET DESTEKL‹ TARIM S‹GORTASI ‹LE TANIfiMA ‹MKANI BULMUfiTUR. ❖ 3.500.000 DEKAR ALANDA 1,478 M‹LYAR YTL TARIM- 77 RÖPORTAJ MODEL‹ (AGROSEGURO) devlet destekli olmas› nedeniyle Kanun haz›rlan›rken örnek al›nm›flt›r. Bu sistemi Ülkemizdeki sistemle karfl›laflt›rd›¤›m›zda; ❖ 30 y›ll›k tecrübeye sahip ‹spanya uygulamas›nda, uygulama bafllad›ktan ancak, 8 y›l sonra don teminat› verilebilmifl, bizde ise uygulaman›n 8 inci ay›nda don riski sigorta kapsam›na al›nm›flt›r. ❖ Her iki sistemde de sigorta yapt›rmayan üreticilere, teminat kapsam›ndaki risklerden dolay› yard›m yap›lmamaktad›r. ❖ Prim ödemeleri; bizde taksitli veya hasat sonu ödenirken, ‹spanya da peflin ödeme yap›lmaktad›r. ❖ Hasar Tazminat› ödemeleri bizde en geç 30 gün içerisinde, ‹spanya da 60 günde ödenmektedir. ❖ Hasar tespit ifllemleri her iki sistemde de ayn›d›r. ❖ Uzun y›llard›r uygulanmas›yla üreticilerin sisteme kat›l›m› onlarda % 47 seviyesinde iken bizde bu oran binde oranlar›ndan son iki y›ld›r baflar›l› uygulamalarla % 2,5 seviyelerine ç›kar›lm›flt›r. Uluslararas› uygulamalar da gösteriyor ki henüz 2 y›ll›k geçmifli olan ve Türk tar›m›nda devrim say›lan Tar›m Sigortalar› Sistemimiz oldukça h›zl› mesafeler almakta ve baflar›l› bir uygulama fleklinde yürütülmektedir. Çiftçilerimizin teveccühü de sisteme olan güvenlerini belirtmektedir. Size göre sistemin bugün için aksayan yönleri var m›? Varsa bunun için ne gibi projeleriniz var? Her yeni bir uygulamada oldu¤u gibi, uygulaman›n ilk y›llar›nda aksayan yönlerin olmas› kadar do¤al bir fley yoktur. fiunu rahatl›kla söyleyebiliriz ki büyük olumsuzluklara yol açacak herhangi bir geliflme olmam›flt›r. Sistemin yeni olmas› nedeniyle, bilgi eksikli¤ine dayal› olumsuzluklar yaflanm›fl, bu olumsuzluklar› aflmak için yo¤un bilgilendirme ve e¤itim faaliyetleri yap›lmaktad›r. Tar›m sigortalar› sistemimiz, Devlet, çiftçi ve özel sektör temsilcilerinden oluflan bir kompozisyondan oluflmaktad›r. Uygulaman›n bafllad›¤› 1 78 Haziran 2006 tarihinden bugüne kadar al›nan Tar›m Sigortalar› Havuzu Yönetim Kurulu kararlar›n›n hepsinin oybirli¤iyle al›nm›fl olmas› sistemdeki çiftçi ve özel sigorta sektörü temsilcilerinin memnuniyetini göstermektedir. Ayr›ca devlet-özel sektör-çiftçi iflbirli¤i ile Türkiye de baflar› ile yürütülen ilk ve tek olan bir proje niteli¤indedir. 2008 – 2012 Tar›m Vizyonu içinde devlet destekli tar›m sigortas›n› nereye oturtuyorsunuz? Bu çerçevede neler yapmay› planl›yorsunuz? Tar›m Sigortalar› Kanununa göre; Havuzun kurulma nedeni olarak; daha önce sigorta edilemeyen sel ve kurakl›k gibi genifl alanlarda ve büyük hasarlara neden olan ve do¤al felaket (katastrofik risk) özelli¤i tafl›yan risklerin sigortalanmas›n› sa¤layarak, hem riskleri yönetilebilir k›lmak hem de devletin bu risklerin neden oldu¤u zararlar› karfl›lamadaki yükünü azaltmakt›r. Tar›msal üretimde birçok risk ve belirsizlikler bulunmaktad›r. Normal koflullarda tar›msal üretimde meydana gelebilecek kay›plar ve düflüfller olarak ifade edilen riskler, üreticinin her y›lki elde etti¤i gelirinde istikrars›zl›¤a sebep olmaktad›r. Üretimin sürdürebilirli¤ini sekteye u¤ratmaktad›r. Sürdürülebilir üretim için modern risk yönetimi olan, tar›m sigortalar› uygulamalar› önem arz etmektedir. Tar›m Sigortalar› sistemin kal›c› ve sa¤l›kl› bir sistem olabilmesi için yani sürdürülebilir tar›m sigorta sistemi için; hazmederek ve dikkatli bir flekilde geliflmesi son derece önemli, o nedenle tedbirli, temkinli, hesap edilebilir ve sab›rl› davranmak laz›md›r. Dünyada uygulanan bütün tar›m sigortalar› sistemlerinde de, örne¤in Amerika’da 1938 ve ‹spanya da 1978 y›l›nda bafllayan benzer uygulamalarda devlet prim ve hasar fazlas› deste¤i kesintisiz devam etmektedir. 2008-2012 Tar›m Vizyonumuz “2012 y›l›nda her 5 çiftçiden biri sigorta kapsam›na al›nacak!” t›r. Çal›flmalar›m›z› bu vizyona uygun olarak yürütmekteyiz. Yasalara uygun olarak arazi üzerinde üretim yapan tüm üreticilerimiz kira sözleflmesi ve di¤er istenen belgelerle y›l›n 12 ay› her zaman çiftçi kay›t sistemine dahil olabilmektedirler. Önümüzdeki dönemde devlet destekli tar›m sigortas› ile ilgili yeni projeleriniz olacak m›? Devlet destekli tar›m sigortas› uygulamas› çiftçi kay›t sistemi ile s›n›rland›r›ld›. Bunu yapmaktaki amac›n›z neydi? Bu sigortaya kat›l›m› azaltan bir uygulama de¤il mi? Özellikle küresel ›s›nman›n yafland›¤› ça¤›m›zda insanlar›n g›da ihtiyac›n› karfl›layan tar›m sektörü çok stratejik hale gelmifltir. Tar›mda gelece¤e yönelik planlamalar yapmak zorunday›z. Bunlar› yapabilmemiz için kay›tl›l›¤a önem vermekteyiz. Tar›m›n kay›t alt›na al›nmas› için uygulanan Çiftçi Kay›t Sistemi Bakanl›¤›m›z›n en önemli projelerinden biridir. Ülkemizin sahip oldu¤u tüm tar›msal varl›klar›n kay›t alt›na al›narak, kay›tl› bir sistemin oluflturulmas› hedeflenmifltir. Böylece çiftçilerimizin tar›msal verileri bir sistem içerisinde toplanmaktad›r. Bu sayede mevcut ve gelece¤e yönelik tar›msal politikalar›m›z› ve planlamalar›m›z› yapabilmekteyiz. Tüm üreticilerimizin kay›t yapt›rmalar›n› teflvik etmekteyiz, ayn› zamanda yasal mevzuatla da desteklemelerden faydalanacak çiftçilerimize kay›t yapt›rmalar› zorunlulu¤u getirilmifltir. Devlet destekli tar›m sigortas›nda da devlet deste¤i ödendi¤i için çiftçi kay›t sistemi ile s›n›rland›r›larak, kay›tl›l›¤a önem verilmifltir. Ayr›ca, tüm devlet desteklerinin çiftçilerimize ödenebilmesi için çiftçi kay›t sistemine kay›t olan ve bilgilerini güncelleme zorunlulu¤u getirilmifltir. Çiftçi Kay›t Sistemi verilerine göre ülkemizde; yaklafl›k 2.7 milyon çiftçimiz ve 17 milyon hektar tar›msal arazi kayd› bulunmaktad›r. Dünyada tar›m sigortalar› konusunda baflar›l› kabul edilen ve öncülük yapan ülkelerin deneyimlerini inceliyoruz. Ülkemizde üreticilerin ihtiyaçlar› da dikkate al›narak, sigorta sistemi geliflmifl ülkelerdeki modeller do¤rultusunda çal›flmalar yap›yoruz. Dünyadaki uygulamalarda da devlet destekli tar›m sigortalar› konusunda sürdürülebilirlik esas›na dayal› sistem çal›flmalar› yürütülmektedir. Bizim sistemimizin de sürdürülebilirlik temelinde popülist yaklafl›mlar› benimsemeden kontrollü ve hesaplanabilir projeleri yürürlü¤e koyarak sistemi gelifltirme ve yayg›nlaflt›rma hedefimiz bulunmaktad›r. Bugün kurakl›k ve sel gibi önemli riskler sigorta kapsam› içine girmiyor. Oysa üreticinin en çok sorun yaflad›¤› da bu riskler. Bu riskler neden kapsam içine al›nm›yor? Sigorta ne zaman bu riskleri de kapsayacak? Tar›msal üretimdeki risklerin en önemlilerinden biri de kurakl›kt›r. Kurakl›k; özellikle dünyam›z›n maruz kald›¤› küresel ›s›nma sebebiyle tar›msal üretimde büyük hasarlara (KATASTROF‹K hasarlara) sebebiyet vermektedir. Kanunun yürürlü¤e girmesiyle oluflturulan Tar›m Sigortalar› Havuzu; henüz çok yeni ve güçlü olmad›¤› için böyle çok büyük bir riski, sürdürülebilir sigorta tekni¤i aç›s›ndan kapsama alabilecek düzeyde de¤ildir. Ayr›ca; bu riskin, dünyadaki küresel ›s›nma kayg›lar› nedeniyle reasürans›n› bulmak da flu anda imkân dâhilinde de¤ildir. Sistemimizin kurulmas›nda örnek alm›fl oldu¤umuz ‹spanya modeli ve daha birçok geliflmifl Avrupa ülkelerinde uzun y›llard›r uygulanmakta olan tar›m sigortalar›nda bütün 79 RÖPORTAJ ürünler ve alanlar baz›nda kurakl›k kapsama al›nm›fl de¤ildir. Ancak, Tar›m Sigortalar› Havuzunun sigortac›l›k tekni¤i çerçevesinde güçlenmesi ve sürdürebilir bir sistem düzeyine gelmesiyle uzun y›llar sonra kapsam›, alan› ve ürün çeflitleri belirlenmek suretiyle, k›smi olarak sigorta yap›labilir duruma gelebilecektir. Sistemin ilk y›llar› olmas› sebebiyle, orta vadede sel ve uzun vadede de kurakl›k gibi rizikolar›n kapsama al›nmas› mümkün olabilecektir. Bunun gerçekleflmesi için genifl kapsaml› bir veri toplama ve de¤erlendirme çal›flmas›ndan sonra aktüeryal ve sigorta tekni¤inin gerektirdi¤i analizlerin yap›lmas› gereklidir. Sistemin kal›c› ve sa¤l›kl› bir sistem olabilmesi için hazmederek ve dikkatli bir flekilde geliflmesi son derece önemli o nedenle tedbirli, temkinli, hesap edilebilir ve sab›rl› davranmak laz›md›r. Di¤er ülkelerdeki baz› baflar›s›z uygulamalar›n nedenleri aras›nda, yeterli hesap kitap yap›lmadan kapsamlar›n geniflletilmesi olmufltur. Bizde; uygulamadan elde edece¤imiz deneyimlerimiz sonucunda, belirli aktüerya ve sigorta bilgisine ulaflt›ktan sonra teminat verilen riskleri ve alanlar› geniflleterek, Çiftçilerimizin tüm ihtiyaçlar›n› karfl›layabilecek sürdürülebilir ve kal›c› bir sistemin altyap›s›n› tesis etmeye çal›fl›yoruz. Öte yandan kurakl›k sigorta kapsam›nda olmad›¤› için de kurakl›k yaflayan çiftçilerimize kurakl›k yard›m› yapmaktay›z. Tar›m Bakan› olarak, çiftçi ve üretici ile yak›n diyalog içindesiniz. Bu kesimlerden uygulamaya koydu¤unuz devlet destekli tar›m sigortas› ile ilgili ne gibi yorum ve görüfller al›yorsunuz? Tar›msal üretimdeki üreticilerin gelirlerinde istikrar›n sa¤lanmas›, ülkelerin en temel tar›m 80 politikas›d›r. Do¤al risklere maruz kalarak, üreticilerimizin gelirlerinde meydana gelebilecek özellikle ani düflüfller, üretime devam etmelerini zorlaflt›rmaktad›r. Üreticilerimizin üretimi sürdürebilmeleri aç›s›ndan tar›m sigortalar› sistemi çok önemli rol oynamaktad›r. Çiftçilerimizin üretime devam etmeleri ve gelir kay›plar›n› karfl›lamam›z olumlu tepkiler almam›za neden olmufltur. Sigorta sistemin sürdürebilirlili¤i konusunda duyarl›l›klar›n› belirtmektedirler. Örnek verecek olursak, 2007 y›l›nda Malatyal› çiftçilerimiz 6.702 adet poliçe karfl›l›¤›nda 6.163.876 YTL toplam prim üretimi gerçekleflmifl olup, primin %50’si oran›nda yani 3.081.938 YTL devlet deste¤inden faydalanm›fllard›r. 2007 y›l›nda meydana gelen don riski zarar›ndan dolay› ise 15.730.093 YTL hasar tazminat› alm›fllard›r. 2008 y›l›nda 11 Temmuz itibariyle ise, 17.529 adet poliçe karfl›l›¤›nda 25.697.695 YTL toplam prim üretimi gerçekleflmifl, primin %50’si oran›nda yani 12.848.847 YTL devlet deste¤inden faydalanm›fllard›r. Bu da çiftçilerimizin tar›m sigorta sisteminin çal›flmas›ndan memnun oldu¤unu göstermektedir. Çiftçilerimiz sistemin faydalar›n› gördükçe ilgileri daha da artacakt›r. Bizim de tar›m politikam›zdaki ana hedeflerimizden bir tanesi çiftçi gelirlerinin art›r›lmas› ve gelirde süreklili¤in sa¤lanarak sürdürülebilir tar›m koflullar›n›n oluflturulmas›d›r. Bu hedefe ulaflmada sigortan›n sa¤layaca¤› katk›lar göz ard› edilmemelidir. Çiftçinin bugün için sigortaya olan ilgisini nas›l de¤erlendiriyorsunuz? Bu ilgiyi art›rmak için Tar›m Bakanl›¤› olarak ne gibi politika izlemeyi düflünüyorsunuz? Uygulaman›n ülke genelinde duyurulmas› amac›yla bafllat›lan tan›t›m kampanyalar› baflta Bakanl›¤›m›z ‹l/‹lçe teflkilatlar› olmak üzere tar›m ve sigorta sektörüne iliflkin ilgili taraflar›n kat›l›m› ile yap›lmaktad›r. Tan›t›m kampanyalar› 21 Temmuz 2006 tarihinde bafllat›lm›fl ve devam etmektedir. 2006 y›l› boyunca pek çok ilde,