Kurumsal Arşivler, E-kitaplar ve Uzun Süreli Koruma Çalıştayı
Transkript
Kurumsal Arşivler, E-kitaplar ve Uzun Süreli Koruma Çalıştayı
KURUMSAL ARŞİVLER, E-KİTAPLAR VE UZUN SÜRELİ KORUMA ÇALIŞTAYI 26-27 Ekim 2006 Sabancı Üniversitesi İstanbul -RAPORMine TARLAN Giriş: Sabancı Üniversitesi Bilgi Merkezi’nin ev sahipliğini yaptığı, Ankos Başkanlığı’nda düzenlenen bu ilk çalıştay 26-27 Ekim 2006 tarihlerinde gerçekleşmiştir. 4 yabancı konuşmacı sunum yapmıştır. Çalıştaya 15 farklı kurumdan toplam 35 kişi katılmıştır. Çalıştay’da gerçekleşen sunumlar http://www.ankos.gen.tr/index.php bağlantı adresinde, belgelerin altında bulunan sunumlar linkinde bulunabilir. Mine Tarlan Koç Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Kütüphanecisi Ankos, Tanıtım ve Organizasyon Grubu Üyesi Ankos, ALPSP Veri Tabanı Sorumlusu E-Posta: mtarlan@ku.edu.tr Telefon: 0 212-311 26 23 Program: Çalıştay I: “Developing the market place: The role of consortia in bringing about new business models and services”/ David Ball (Acting Head of Academic Services and University Librarian, Library and Learning Centre Bournemouth University) Çalıştay II: "Long-term preservation of digital resources: Problems, strategies, approaches of the Bavarian State Library" / Gregor Horstkemper (Bayerische Staatsbibliothek Medien,Muenchen) Ref. Zeitschriften / Elektronische Çalıştay III: "Your institutional repository: What it can do for your institution and what your institution can do for the repository" / Alma Swan (Director of Key Perspectives Ltd) Çalıştay IV: “Institutional repositories: Current development, future promise” / David F. Kohl (Dean and University Librarian, Emeritus, University of Cincinnati) Çalıştay I: “Developing the market place: The role of consortia in bringing about new business models and services” David Ball İki bölümden oluşan bu sunumun ilkinde yaratıcılık, yayıncılık, erişim ve kullanımdan doğan enformasyon döngüsünün değerinden bahsedilmiştir. Bu döngünün basılı ve elektronik ortam üzerindeki farklılıklarına ve elektronik kaynaklardan her geçen gün çeşitlilik kazanan alanlarda ve giderek artan bir taleple elektronik kaynakların kullandığına değinilmiştir. İstatistiklerle elektronik kitapların kullanımındaki artış belirtilmiştir. Kütüphanelerde elektronik kaynak kullanımı sonucundan gelişen dengeler ve kütüphanelerin elektronik kaynak kullanımından doğan kâr ve zararları, kullanıcının kütüphane kaynaklarından yararlanma şeklinin ve kütüphanenin kullanıcıya sunduğu hizmette görülen değişiklikler konu edilmiştir. İkinci bölümde ise konsorsiyum ve elektronik kitapların sağlanması konuları ele alınmıştır. Konsorsiyumun avantajları (indirimler, değişik konularda yeni hizmetler vb.), hizmet kalitesinin arttırılması gibi konularda İngiltere’deki durum çeşitli örneklerle aktarılmıştır. İngiltere’deki konsorsiyumlar ve yüksek öğretim kurumları hakkında bilgi verilmiştir. Bu konulardaki Türkiye’deki durum ile ilgili katılımcılara söz hakkı verilmiştir. Ayrıca elektronik kitapların dünya çapında artan kullanımından bahsedilmiş, Türkiye’de elektronik kitapların az kullanılmasının sebepleri katılımcılar arasında tartışılmıştır. Referanslar: D. Ball. Managing Suppliers and Partners for the Academic Library, London, Facet Publishing, (2005). R. Everett. MLEs and VLEs explained, London, JISC, (2002). Available at: http://www.jisc.ac.uk/index.cfm?name=mle_briefings_1. N.K. Herther. “The E-book Industry Today: a bumpy road becomes an evolutionary path to market maturity”, The Electronic Library, 23(1), pp. 45-53, (2005). D. Nicholas and P. Huntington, ‘Big deals: results and analysis from a pilot analysis of web log data: report for the Ingenta Institute’, in The consortium site licence: is it a sustainable model? Edited proceedings of a meeting held on 24th September 2002 at the Royal Society, London, Oxford: Ingenta, 2002 (Ingenta Institute, 2002), pp121-159, pp149, 151. C. Tenopir. Use and Users of Electronic Library Resources: an overview and analysis of recent research studies, Washington, Council on Library and Information Resources, (2003). Available at: http://www.clir.org/pubs/reports/pub120/pub120.pdf. Çalşıtay II: "Long-term preservation of digital resources: Problems, strategies, approaches of the Bavarian State Library" Gregor Horstkemper Dijitalleştirilen ve dijital üretilmiş belgelerin uzun dönemli korunmasına ilişkin gittikçe artan sorunlara bulunan çözüm önerilerine değilmiştir. Bu konuda çalışmalarda bulunan Nestor projesinin stratejileri ve BABS’ın uzun dönemli depolama ve erişim sisteminden söz edilmiştir. Dijital olarak üretilen belgelerin ve dijitalleştirilen belgelerin sayısındaki hızlı artış, uzun dönemli depolama konusunda bir takım çözüm önerilerinin üretilmesini zorunlu kıldığı ifade edilmiştir. Bavarian Eyaleti’nin Dijital Kütüphanesi’nin kuruluşu, branşları ve kapsamı hakkında bilgi verilmiştir. Bu kapsamda dijitalleştirilmiş belgeler ve bu belgelere erişim ile ilgili örnekler verilmiştir. Dijitalleştirme çalışmaları kapsamında; hazırlık aşamasında dosya adlarının nasıl verildiği, veri tabanına nasıl işlendiği, dijitalleşme işlemi (bu işlem esnasındaki örnek fotoğraflarla birlikte), belgenin yapısının incelenmesi, erişimin sağlanması ve belgenin arşivlenmesi aşamaları detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Almanya’daki uzun dönemli depolama çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. Nestor projesinden ve bu projede yer alan diğer kurumlardan bahsedilmiştir. Bavarian Eyalet Kütüphanesi’nde kullanılan Digitool sisteminden bahsedilmiştir. Elektronik dergi içeriklerinin arşivlenmesi ve bu arşivlerin depolandığı alanların kapasiteleri hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Çalşıtay III: "Your institutional repository: What it can do for your institution and what your institution can do for the repository" Alma Swan Açık erişimin neden önemli bir konu olduğu, araştırma enstitülerinde kullanılabilecek en iyi politikaların neler olduğu konuları üzerinde durulmuştur. Arşivlerin sadece o ülkenin değil, küresel ağın bir parçası olarak dünyanın bilimsel iletişiminin altyapısı olduğu belirtilmiştir. Araştırmacıların yayınlarında neden açık erişimi kullandığı ve sonrasında kendi yayınlarını neden açık erişim ile yayınladığını açık erişimle yayınlanmayan yayınların ise özellikle atıf sayılarının azlığına dikkat çekilmiştir. Kurumların açık erişimi desteklemek için neleri yapabileceği, açık erişimden kimlerin faydalanacağı ve açık erişimin ulusal ekonomiye katkıda bulunduğu ortaya konmuştur. Son olarak İngiltere’deki kurumsal arşiv alanındaki gelişmeler ele alınmıştır. Detaylı Bilgi ve Kaynaklar JISC FAIR Programı, kurumsal arşivlere paylaşımlı erişim için farklı mekanizmaları değerlendiriyor ve araştırıyor: www.jisc.ac.uk/programme_fair.html DAEDALUS ve TARDis projeleri etkin bir kurumsal arşiv için farklı modelleri araştırıyor: www.lib.gla.ac.uk/daedalus ve http://tardis.eprints.org The ePrints UK Projesi e-printlere açık erişim arşivlerden ulaşım için ulusal, disiplin temelli hizmetler geliştiriyor: www.rdn.ac.uk/projects/eprints-uk Açık Erişim Arşivleri ve Kişisel Arşivleme sitesi: www.eprints.org En bilinen Açık Arşiv tarama motorları: www.oaister.org ve http://citebase.eprints.org/cgi-bin/search SHERPA Projesi, çok sayıda lider üniversitede Açık Erişim arşivleri kuruyor: www.sherpa.ac.uk İzin politikaları yayıncıya göre: www.sherpa.ac.uk/romeo.php ve dergiye göre: http://romeo.eprints.org Açık Erişim arşivlerin yetkin bir listesini sağlamak için gelişen bir pilot proje: www.opendoar.org Açık Erişim Dergiler En geniş Açık Erişim dergi yayıncısı, BioMed Central: www.biomedcentral.com Yayın yapmak için istenen ücret için destek sağlayan kurumların listesi için bakınız: www.biomedcentral.com/info/about/apcfaq#grants The Public Library of Science için: www.plos.org Açık Erişim güncel dergi listesi için: www.doaj.org Açık Erişim Atıf ve Etki Faktörü Çalışmaları En eski çalışma Steve Lawrance tarafından yapıldı: www.nature.com/nature/debates/eaccess/Articles/lawrence.html Bunu Michael Kurtz tarafından yapılan çalışma izledi: http://cfa-www.harvard.edu/~kurtz/jasist1-abstract.html ve http://cfa-www.harvard.edu/~kurtz/jasist2-abstract.html Bu konudaki en yeni çalışma Harnad ve Brondy tarafından yapıldı: www.dlib.org/dlib/june04/harnad/06harnad.html Diğer Açık Erişim Kaynakları: http://www.arl.org/sparc/ www.arl.org/sparc/soa/#forum Amerikan Bilim Adamları Tartışma Forumu (büyük ölçüde araştırmacılar için): http://amsci-forum.amsci.org/archives/American-Scientist-Open-Access-Forum.html Çalşıtay IV: “Institutional repositories: Current development, future promise” David F. Kohl Geçmişi devralmak mı yoksa geleceği yaratmak mı? sorusuna cevapla başlayan sunum kütüphanenin geleceğini şekillendiren iki unsur olan konsorsiyum ve gelişen elektronik ortamların açıklanması ile devam etmiştir. Kütüphanecilik alanında temelde yapılan işlerin değiştiği, yerlerine elektronik kaynakların kullanımıyla birlikte yeni hizmetlerin geldiği ortaya konmuştur. Amerika’dan değişim ile ilgili sayılara dayanan örnekler verilmiştir. Kütüphane kavramından dijital arşive geçişin temelleri ve iki kavramın farkları üzerine bilgi verilmiştir. STM alanındaki yayıncıların ve makalelerin sayıları istatistiklerle sunulmuştur. Kütüphaneciler ve öğretim üyelerinin ortaklığı; kütüphanecilerin çeşitli hizmetlerle dijital arşivlerde daha aktif rol alacağı ortaya konmuştur. Hızla genişleyen potansiyel kaynaklar, kütüphane dışında hızla gelişme gösteren koleksiyon çeşitli örneklerle açıklanmıştır. Sunum teorik olasılıkları değil gerçek örnekleri ve bugünkü uygulamaları temel almıştır.