Bekir Celen Online Formlarin Kullanisliligi
Transkript
Bekir Celen Online Formlarin Kullanisliligi
MARMARA ÜNiVERSİTESİ Eğitim Bilimleri Enstitüsü BĠLGĠSAYAR VE ÖĞRETĠM TEKNOLOJĠLERĠ EĞĠTĠMĠ ĠNSAN BĠLGĠSAYAR ETKĠLEġĠMĠ Online Formların KullanılıĢlılığı Bekir ÇELEN 20070172 DANIġMAN Prof. Dr. Servet BAYRAM Ocak 2008 Özet Bu makale, elektronik ortamda (online) doldurulan formların kullanışlılığı hakkında daha önce yapılan çalışmalar ışığında günümüz teknolojileri de göz önüne alınarak inceleme niteliğinde makale olarak hazırlanmıştır. Çalışmada, Formların yerleşimi, Form tasarımında dikkat edilmesi gereken unsurlar, motivasyon, hata mesajları gibi konular üzerinde yapılmış çalışmalar incelenmiş , Türkiye de ve dünyada kullanıcıların en çok girmiş olduğu sitelerin form kullanışlılığı literatürdeki form kullanışlılığı hakkındaki bilgilere göre incelenmiştir. GiriĢ Internet, her geçen gün insanların hayatına daha fazlasıyla girmeye başlıyor. Yapılan araştırmalara göre dünya nüfusunun % 18.9’u, Avrupa’nın % 39,8’i, (Türkiye bu orana % 5,1 ile direk katkı sağlıyor). Türkiye’de ise nüfusun % 21,1’i Internet’i kullanıyor.( Internet Usage World Stats - Internet and Population, 2007) Yine bu araştırmaya göre nüfus yoğunluğunu da göz önüne alırsak; Türkiye, Internet kullanımında 2000-2007 yılları arasında %700 gibi bir artışla her yıl Internet kullanımının %100 arttığı hızla gelişmekte olan bir ülke konumunda gözükmektedir. Kullanıcı sayısındaki bu gelişimin arkasında alt yapının artması, maliyetin azalması, teknolojinin, ihtiyaçların, alışkanlıkların hızlı bir şekilde değişime uğramasının yanı sıra artan genç nüfusun yeniliklere kolay adapte olması önemli bir faktördür. Internet’in yayılmasının bu derece hızlı olması, özelikle pazarlama, bankacılık, eğitim ve reklam-yayıncılık başta olmak üzere birçok sektörde web teknolojilerinin etkin şekilde kullanılmasını hedef olarak amaçlanmıştır. Erişilebilirliği ve kullanışlılığı yüksek olarak tasarlanabilen siteler oluşturulup kullanıcıların beklentilerini karşılayabilecek, motive edebilecek, sürekli güncellenen ve istenilen bilgiye hızlı bir şekilde sunabilen sitelerin sayısı bir hayli artarken bir yandan da uçsuz bucaksız olan bu ortamda bilgi kirliliği de söz konusudur. 2 Dünyada En Çok Türkiye’de En çok Türkçe dile sahip En Ziyaret Edilen Ziyaret Edilen Çok Ziyaret Edilen 10 10 Site 10 Site Site 1 www.yahoo.com www.google.com.tr www.google.com.tr 2 www.google.com www.facebook.com www.milliyet.com.tr 3 www.live.com www.live.com www.hurriyet.com.tr 4 www.youtube.com www.youtube.com www.mynet.com 5 www.msn.com www.google.com www.ekolay.net 6 www.myspace.com www.milliyet.com.tr www.gittigidiyor.com 7 www.facebook.com www.hurriyet.com.tr www.haberturk.com 8 www.wikipedia.org www.mynet.com www.yonja.com 9 www.hi5.com www.msn.com www.internethaber.com 10 www.orkut.com www.yahoo.com www.sourtimes.org SIRA Kaynak : (Alexa, 2008) Verilerin dijital ortamda saklanmaya başlanması ile birlikte, yeryüzündeki bilgi miktarının sürekli arttığı günümüzde veri tabanlarında saklanan veri miktarı da benzer oranda artmaktadır. Son zamanlarda Web üzerinden veri toplamı kavramı günümüzde Web madenciliği olarak anılmaya başlandı. Tanım olarak bu kavram; WWW üzerinden kullanışlı bilgiyi keşfetme ve analiz etme işlemi, şeklinde olarak tanımlanabilinir. Bu geniş tanım bir yandan, milyonlarca siteden ve çevrimiçi (online) veritabanlarından veri ve kaynakların otomatik olarak aranması ve elde edilmesi işlemi olan Web içerik Madenciliği’ni tarif ederken, diğer yandan, bir yada daha çok Web sunucusu veya çevrimiçi servisten kullanıcı erişim desenlerinin keşfi ve analizi işlemi olan Web Kullanım Madenciliği’ni tarif eder ( Cooley, Mobasher, Srivastava, 1997) Internet hayatımızdaki birçok kağıt gerektiren işi elektronik hale getirdi. Mektup, e-postaya dönüştü; ansiklopediler, web sitesine. Fakat değişmeyen bir şey var ki o da form doldurmak. Elektronik bile olsa. Sıkıcı, uzun, zaman zaman sinir bozucu ve çoğu kez zamanımızı çalan bu işlemi hepimiz bir şekilde, bir yerde gerçekleştiriyoruz. 3 Her kim olursanız olun, nerede yaşarsanız yaşayın, ne iş yaparsanız yapın, hepimizin mutlaka yapmak zorunda olduğu bir şey var: form doldurmak. Askerlik formu, kredi kartı başvuru formu, üyelik formu ve daha bir sürü gerekli/gereksiz form. Öte yandan formlar bir web site için en önemli araçlardan biri. Formlar, kullanıcıların, sitenize geliş amacını gerçekleştirmelerine yardımcı olan bir gereksinim. Buna rağmen hiçbir web ziyaretçisi, bir siteye sırf form doldurmak için gelmiyor. Onlar, kredi kartı almak için geliyor, sitedeki yazıları okumak ya da sitedeki yazılara katkıda bulunmak isteğiyle geliyor, bilgi almak, bilgi vermek, işe girmek için geliyor. Ya da o çok istedikleri bir ürünü, kitabı, hizmeti almak için geliyor. Nedeni ne olursa olsun, bu isteklerini gerçekleştirmek, hedeflerine ulaşmak için o sitede onlara sunulan formu doldurmaları gerekiyor. Formlar, site sahipleri içinde vazgeçilmez öğeler. Bu formlar sayesinde, ziyaretçilerimizden istediğimiz bilgileri alıyor ve hem onların hem de bizlerin ulaşmak istediği hedeflere ulaşıyoruz. Fakat bütün bunlara rağmen, form tasarımı, belki de bir web site içinde en göz ardı edilen, kullanılabilirliğine ve kullanıcı deneyimine en az zaman ve caba harcanan kısımlar. Çoğu kez, formlar, göz korkutucu, sinir bozucu, karmaşık ve kullanıcıdan, onların istediğinden daha fazla çaba sarf etmelerine neden olacak şekilde tasarlanıyor. Herkes, istediği her şeyin çabucak gerçekleşmesini istiyor. Herkes, her şeye çabucak sahip olmak istiyor. Bu özellikle web için çok daha geçerli. Eğer bir şeyleri gerçekleştirmek zamanımızı ve çabamızı sarf ediyorsa, anlam içermiyorsa, o zaman istediğimizi bulmak için, bir başka yere, başka bir siteye bakınmaya başlıyoruz. Bu nedenle, kullanıcılarımıza sunduğumuz formların kullanılabilirliğine zaman harcamak ve kullanıcının hedeflerini gerçekleştirmesine yardım edecek şekilde tasarlamak gerekiyor. Web içindeki formlar, bilgi ve değer alışverişinin başladığı yerler. Eğer kullanıcınız, sitenizin içindeki formu doldurmak için zaman harcıyorsa, bunun karşılığında siz de ona bir şeyler vermeli, onları bu çabasına karşılık değer katmalısınız. Peki site sahibi olarak neler yapabiliriz? 4 Web Uygulamalarında Form Tasarımı Kullanıcılar form doldururken etkin ve hızlı bir şekilde formu doldurmak isterler. Bu yüzden form kullanışlılığı ile ilgili çeşitli çalışmalar yapılmış ve etkin olan form elemanlarının yerleşimi belirlenmiştir. Form Planı (YerleĢimi) Formu doldurma zamanını minimuma indirme ihtiyacı duyulduğunda ve bilgiyi kullanıcıların en alışık olduğu şekilde toplamak istediğimizde, en iyi çalışma şekli dikey yerleştirilmiş elemanlar ve etiketler gibi duruyor. Her etiket ve form elemanı ilişkiselliklerine göre dikey şekilde gruplanır ve etiket - eleman hizalarının uyumu göz hareketini azaltır. Kullanıcılar sadece bir yöne hareket ederler: Aşağı. (Shneiderman&Plaisant, 2004; Fried & Linderman , 2007). 5 Bu planda, giriş elemanlarının etiketleri için kalın font kullanmak daha akıllıca. Böylece etiketlerin formun önalanında bulunmasını ve görsel ağırlıklarını arttırmış oluruz. Kalın font kullanmadığımız zaman, form elemanlarıyla aynı ağırlıkta oldukları için karışacak ve kullanıcının dikkatini vermekte zorlanmasına sebep olacaktır (Chisholm, Vanderheiden & Jacobs,1999). Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi Bilgiler, alışık olunmayan ya da kolay işlem grupları halinde sunulmayan (bir adresin farklı bölümleri gibi) bir form ile toplanırken, etiketleri sola hizalamak formda istenen bilginin taranmasını kolaylaştırır. (Johnson, 2007;). Alternatif bir plan, etiketleri sağa yaslamaktır. Böylece etiket eleman arasındaki ilişki açıkça belirtilmiş olur. Bununla birlikte etiketlerin sol bölümü, etiketlerin taranmasını zorlaştıracaktır. 6 Batı dünyasında, soldan sağa doğru okuruz. Bu yüzden gözümüz yazıların sol tarafındaki boşluklara alışık değildir. M. Penzo tarafından Formların yerleşimiyle ilgili Göz hareketlerinin incelenmesi için yapılan çalışmaya göre;( Penzo, 2006) Sola Hizalanmış Yatay Etiketlerde Göz Sağa Hizalanmış Yatay Etiketlerdeki Göz Hareketleri Hareketleri Kaynak :( Penzo, 2006) 7 Aşağı doğru Hizalanmış Yatay Etiketlerdeki Aşağı doğru Hizalanmış ve Kalın yazılmış Göz Hareketleri Yatay Etiketlerdeki Göz Hareketleri Kaynak :( Penzo, 2006) Görsel Elemanların Kullanımı Sola hizalı etiketlerin avantajlarına bağlı kalarak (Kısa dikey boşluk, etiketlerin kolay okunması), hatasını düzeltmeye çalışmak daha makul gelebilir: etiketlerin ve ilgili elemanların boşlukları 8 Bunun gibi bir yaklaşım (ekstra arka plan rengi ve çizgiler): farklı arka plan rengi, bir dizi dikey etiket ve bir dizi dikey eleman oluşturur. Yatay çizgiler ise etiketler ve elemanlar arasındaki ilişkiyi belirler. Bu yaklaşım çekici görünse de birkaç problem doğurur.Doğal görsel algılama kurallarına göre, plana 15 ekstra görsel eleman eklendi: ortadaki çizgi, her elemanın arka plan rengi ve her kutunun yatay çizgisi(Nielsen, 1993;2005; Reichley, 2001). Bu elemanlar gözünüzü meşgul edecek ve plandaki en önemli noktalara odaklanmanızı zorlaştıracaktır: Etiketler ve giriş elemanları, Tufte,(2006)’ın belirttiği gibi “Bilgi, farklılık yaratan farklardan ibarettir.” Başka bir değişle, planınıza yardımcı olmayan elemanlar onu zorlaştırır. Bu etiketleri okumaya çalıştığınızda görülebilir. Gözünüz arka plan rengi ve çizgi kombinasyonuyla oluşturulmuş her kutucuğu dikkate almak için sürekli duraklar. Tabiî ki bu, formlarda asla bu planı kullanmamalıyız anlamına gelmez. Daha önce belirttiğim gruplaşmayı kullanıcıya gösterecek şekilde yerleştirilmiş ince bir yatay çizgi ya da hafif bir arka plan rengi görsel bütünlüğü sağlayabilir. 9 Birincil ve Ġkincil ĠĢlemler Bir formdaki birincil işlem (genellikle “kaydet”) diğer elemanlardan daha ağır bir görsellik ihtiyacı duyar (örneğin: parlak renk, kalın font, arka plan rengi) ve giriş elemanlarıyla aynı hizada olmalıdır. Bu kullanıcılara formu tamamlamak için bir yol gösterir.Bir form “Kaydet” ve “Geri Dön” gibi birden fazla işlem içerdiği zamanlarda, ikincil işlemin görsel ağırlığını düşürmek etkili olacaktır. Bu bariz hataları minimuma indirir (Starling, 2001). 10 Form Tasarımında Kullanıcı Motivasyonu Sağlamak 1-Kullanıcılar, onlara sunulan formu doldurmanın ne kadar zaman alacağını bilmeli Geleneksel kağıt formlar içinde, bir formu doldurmak için geçebilecek zamanı tahmin edebiliyoruz ya da formun kaç bölümden oluştuğunu kolayca görebiliyoruz. Fakat birçok web formu, çeşitli bölümlere ayrıldığından, aynı lükse, web sitelerinde sahip değiliz. Bu nedenle, özelikle bilgi girişinin çok olduğu formları doldururken kullanıcılara, çeşitli ipuçları ve görsel öğeler ile doldurmakta oldukları formun büyüklüğü, uzunluğu hakkında bilgi vermek gerekiyor. Bunun güzel bir örneğini Sigortam.net sitesinde görebiliyoruz: "En uygun fiyata ulaşmak için sadece 2 adım kaldı!" Diğer bir örnekte Kariyer.net sitesindeki özgeçmiş bilgilerini güncelleme ekranında. Sağ tarafta bulunan formun bölümleri arasında geçişin kolayca sağlaması kullanıcı belirsizlikten kurtarır (Brinck, Gergle, & Wood,2002). Kaynak: (Sigortam.net , 2007) 11 Kaynak: (kariyer.net, 2007) 2-Kullanıcıda belirli bir beklenti oluĢturmalı ya da beklentileri karĢılanmalı Eğer kullanıcıdan, onların ve sizin hedeflerinize ulaşmak için, belirli bir bilgiyi almak istiyorsanız, onlara bu bilgiyi nasıl kullanacağınızı ve bu bilgi sayesinde ne gibi bir fayda elde edileceğini, onlara anlatmanız gerekiyor. Bilgilere kim sahip olacak ve nerede kullanılacak? bu bilgiler sayesinde ne gibi çıkar elde edilecek? gibi soruları, bu bilgileri istemeden önce ya da isterken cevaplamak, kullanıcıların formu doldurup, bitirmelerine yardımcı olacaktır. Ayrıca bu bilgiler verildikten sonraki oluşacak işlemi kullanıcıya anlatmakta fayda var. Örneğin "Bu formu doldurduktan 24 saat içinde, şirketimizden bir uzman, sizinle temasa geçecek" gibi. Bilgi detayları ile ilgili güzel bir örneği Volvo Türkiye sitesinde bulabilirsiniz. Beklentiler, formun bulunduğu ortama göre değişebiliyor. Örneğin e-ticaret sitelerinde, kullanıcıların birçok beklentisi var. Bunlardan biri ise, ödeme bilgileri. Birçok web kullanıcısı, bir ürün satın aldığında, bu ürüne ödeyecekleri toplam fiyatı bilmek istiyor. Bundan birkaç sene üzerinde gerçekleşmiş bir olayda bir e-Ticaret sitesinde bu konuda hata yapılıyormuş. Site istatistiklerine bakılınca sorun belli olmuş. Birçok müşteri, fiyatı pahalı olan mobilyayı alışveriş sepetine koyuyor, adres bilgilerini giriyor fakat kredi kartı bilgilerine gelince, işlemi yarıda bırakıyormuş. Kullanıcılara nedenini sorulduğunda ise, mobilya gibi ağır bir ürününün 12 kargo fiyatını, kredi kart bilgilerini vermeden önce görmek istediklerini söylemesiymiş. Böylesine bir beklentiyi karşılamayan şirket sahibi ise birçok müşteriyi ellerinden kaçırmış (Doğan, 2005; Scrivens, 2003). Aşağıdaki örnekte hepsiburada.com firmasının Ödeme işlemi öncesi kargo gönderimi ile bilgi ekranını gözüküyor. Ayrıca dikkat edilecek olursa Bedava kargo kampanyasından yararlanmak için kullanıcıya bir geri bildirimde var. Belki limiti aşmak için alışveriş yapılır! Kaynak: (Hepsiburada.com, 2007) 3-Gereksiz, anlamsız ya da herkese uymayan sorulardan kaçınılmalı Internet'in en güzel taraflarından birisi, belirli bir ülkeye ya da bölgeye sahip olmaması. Siteye, dünyanın dört bir köşesinden ziyaretçiler gelebilir. Peki onlara sunduğunuz formlar buna hazır mı? Birçok form tasarımı, lokal mantık ile hazırlandığından, bu gerçeği unutabiliyor. Örneğin yurtdışında yaşayan bir kişiden yaşadığı il ve cep telefonu bilgileri istemek gibi. Ya da birçok e-devlet sitesinde gördüğümüz "bilgi alma" formundan bilgi almak isteyen yabancı uyruklu bir kişiye T.C. Kimlik numarası sormak ve bunu zorunlu kılmak gibi. Formu hazırlarken su soruları kendinize sorun.Bu soruyu neden soruyorum? 1. Sorduğum bu soru, kullanıcı ile kurmak istediğim ilişkinin bulunduğu aşamaya uygun mu? 2. Sorduğum sorunun cevabını daha sonra edinebilir miyim? 3. Sorduğum sorunun cevabını kullanıcı geneli cevaplayabilir mi? 13 4-Form içinde Anlamlı ön-eleme, ön-test ve hata ve bilgi mesajları verilmeli Bunu birkaç örnek olayla açıklarsak: Örnek - 1 Flickr sitesinin kurucularından biri olan Caterina Fake, Facebook sitesine kayıt olmak için sitede bulunan formu gerçek bilgileriyle dolduruyor. Caterina'nın soyadı Fake. Fake'in anlamı ise "sahte". Facebook, Caterina formu doldurup "gönder" düğmesine basınca, hata mesajı ona soyadının yanlış (ya da sahte) olduğunu ve bunu düzelterek "gerçek" soy isim yazmasını söyleyen "akıllı" bir mesaj veriyor. Kaynak: (Fake, 2007) Ön-eleme yaparken, herkesin kötü niyetli olduğunu düşünmek yerine, herkesin iyi niyetli olduğunu düşünmek gerekir. Bende Facebook ile ilgili nedenini anlayamadığım bir uygulamadan ötürü bir sıkıntı yaşıyorum. 1981 doğumluyum ama üye olurken yanlışlıkla 1982 olarak kayıt edilmiş. Üye olduktan sonra farkına vardım ama maalesef Facebook’ta doğum yılınızı değiştiremiyorsunuz! Bende arkadaşlarıma 1982 doğumlu olmadığı teker teker anlatmak yerine mecburen sadece profilim de gözükmesi için Gün ve Ay’ı göstermesi için ayarlamak zorunda kaldım. 14 Kaynak: (Facebook, 2007) Örnek - 2 Form doldururken parolamızı unuttuğumuz zaman gerekli olan güvenlik sorularını biliriz, Cevabını iyi bildiğiniz bir güvenlik sorusu seçip ya da bazen yazıp, kendi cevabınızı vermenizden oluşan bir çalışma. Listede Annenizin kızlık soyadı, Beğendiniz Renk, Yakın Arkadaşınızı Doğum Tarihi gibi sorular vardır. Geçen gün Microsoft Live hesabı oluştururken bu sorulardan "Annenizin doğum yeri" sorusunu seçtim, cevabımı sorunun aşağısında bulunan kutuya yazdım: İzmir. Gönder tuşuna basmadan önce metin kutusunun aşağısındaki bilgiyi okudum "En az beş karakterli; büyük küçük harf duyarlı". Nasıl yani? Madem belli bir alt sınır var Niye girişi bana bırakıyor? Peki “Van”, “Muş”, “Köln” doğumlu olsaydı, Annemin doğum yerini mi değiştireceğim? böyle "akıllı" bir sistem için? Kaynak: (Microsoft Live , 2008) 15 Örnek - 3 Bir arkadaşlık sitesinin bayan üyeleri siteye çekmek için ücretsiz mesaj hakkı verdiği bir uygulamanın neticesi aşağıda gözükmektedir. Sanırım erkek üyeler, bayan üye olarak kayıt olup belli bir zaman mesajlaştıktan sonra özüne dönmemek için yapılan bir uygulama! 5- Yapabileceğiniz iĢlemi, kullanıcınızdan yapmasını istenmemeli! Ya da onlara açık ve detaylı bir Ģekilde anlatılmalı. Belirli bir format içinde bir forma sahip olmanız, siz, site sahibinin amacı fakat kullanıcının umurunda bile değil. Bunu en çok, belirli bir bilgiyi, belirli bir kısma girerken görüyoruz. Örneğin telefon numaraları, kredi kartı numaraları, posta kodu gibi bilgiler girerken kullanıcıdan istenen format belli olmadığı zaman kullanıcılar acaba boşluk bırakacak mıyım araya (-) işareti koyacak mıyım gibi şüpheler duyabilirler. Amacımız kullanılabilirliği arttırmak, kullanıcıların işini kolaylaştırmak! 16 Kaynak: (Hepsiburada.com, 2007) Hepsiburada.com’ un ödeme seçenekleri kısmındaki 1-Kredi Kartı ile Ödeme seçeneğinde Kart numarasının girileceği metin kutusu kullanıcıya kredi kartı numarasının hangi formatta girileceği konusunda bilgi verilmiyor. Birkaç küçük programcılık hilesi ile kullanıcının girdiği çeşitli formatlar, istenilen (örneğin boşluk, (-) karakterlerinin işlevselliği olmadığı) şekle dönüştürülebilir ve böylece kullanıcı, kredi kartı numarasını nasıl girerse girsin, hata mesajı vermemesi sağlanılabilir. Ya da kredi kartı numara girişini birbiri ardı geçişi sağlayan 4 ayrı metin kutusu olarak tasarlamakta başka bir çözüm olabilir. Altında bulunan 2. Garanti CepBank Alışveriş ile Ödeme kısmında ise örnek format verilmiş. Kullanıcı hangi formatta veri girişi yapacağını biliyor. 17 6-Hata mesajları! Form içinde bulunan sorular, kullanıcıya yardım eden küçük ipuçları ve hata mesajlarında kullanılan dil, o formu doldurmak isteyen kullanıcıya yardımcı olurken, sizin, kullanıcıdan almak istediğiniz bilgilere de kolayca ulaşmanızı sağlayacaktır. Örneğin kullanıcıyı, doldurulan formdan uzak bir başka sayfa hata mesajı görüntülemek için göndermek hem diğer girilen verilerin kaybolmasına hem de zaman kaybına neden olur. Bunun yerine, istenilen bilgiyi ve ipucunu işaretleyen bir mesajla hatanın yeri gösterilebilirdi. Örneğin TEB Ataşehir Lisesi 10. Sınıf Öğrencileri için hazırlamış olduğum Bilgisayar Tutum Anketindeki hata mesajlarında hangi kısımları bos bıraktığımı açıklıyor ve hatanın olduğu form elamanı seçilerek kullanıcıyı yönlendiriyor. Hemen alttaki hata mesajı ise net değil! 18 Kaynak: (www.atasehirlisesi.k12.tr/tutum/ , 2008) Hatayı önlemenin en önemli yolu, bu hataya sebep olacak unsurları ortadan kaldırmaktır. Yani "olasılık tasarımı". Bunun yapmak ise kullanıcıya form doldurma işlemi sırasında yardımcı olmak ile baslar. Microsoft’un Live.com sitesindeki üyelik formunu doldururken her bir form elemanı seçtiğinizde o kısımla ilgili gerekli açıklamada geliyor. 19 Kaynak: (Microsoft Live , 2008) 7-Web form için oluĢan standartları dikkat edilmeli Web formları içinde oluşmuş belirli bir standart vardır. Örneğin bizler * (asteriks) işaretini gördüğümüzde, bunun doldurulması zorunlu kısım olduğunu biliriz başka bir örnekse Hatalı/olumsuz mesajları kırmızı renkle, Olumlu mesajları yeşil/mavi gibi renklerle alırız ya da böyle bir model, önceki deneyimlerden dolayı oluşmuş bir kavramdır. Eğer, bizler bu standartları bozarsak, kullanıcının hata yapmasına neden oluruz. Kaynak: (gayet.net, 2008) Kötü Bir Örnek, Hata mesajı ve Olumlu mesaj aynı renkte olması benim 4-5 farklı kullanıcı adı girmeden sonra bu işte bir terslik var deyip hata mesajının yanlış bir standartta verilmesinden olduğunun farkına varmam sayesinde daha fazla kullanıcı adı denemedim. Kaynak: (gayet.net, 2008) 20 İyi bir Örnek Kaynak: (Microsoft Live , 2008) Sonuç Formlar, site sahipleri içinde vazgeçilmez öğeler. Bu formlar sayesinde, ziyaretçilerimizden istediğimiz bilgileri alıyor ve hem onların hem de bizlerin ulaşmak istediği hedeflere ulaşıyor. Fakat bütün bunlara rağmen, form tasarımı, belki de bir web site içinde en göz ardı edilen, kullanılabilirliğine ve kullanıcı deneyimine en az zaman ve caba harcanan kısımlar. Çoğu kez, formlar, göz korkutucu, sinir bozucu, karmaşık ve kullanıcıdan, onların istediğinden daha fazla çaba sarf etmelerine neden olacak şekilde tasarlanıyor. Kullanıcıların erişebilirliğini ve motivasyonunu arttırmak hataları en aza indirgemek için Form tasarlarken yukarıdaki kriter ve standartlar çok iyi analiz edilmelidir. Kullanıcı odaklı bir yapı için bu unsurlar önemlidir. 21 Öğrencilerin Bilgisayar Tutumunu Ölçmek için tasarlanan Online Form Kaynak: (www.atasehirlisesi.k12.tr/tutum/ , 2008) 22 KAYNAKÇA Accessify, (2002), Better Accessible Forms, Erişim: 08.12.2007, http://accessify.com/features/tutorials/accessible-forms/ Alexa, (2008), The Web Information Company, Erişim: 01.01.2008, http://www.alexa.com Brajnik, G. (2000). Automatic web usability evaluation: What needs to be done? Proceedings of the 6th Conference on Human Factors and the Web. Erişim: 14.12.2007 http://www.tri.sbc.com/hfweb/brajnik/hfweb-brajnik.html. Brinck, T., Gergle, D., & Wood, S.D., (2002). Designing Web sites that work: Usability for the Web. San Francisco: Morgan Kaufmann. Buckingham Shum, S.& McKnight, C., (1997) World Wide Web usability: introduction to this special issue, International Journal of Human-Computer Studies v47(1) 1-222 Chisholm, W., Vanderheiden, G., & Jacobs, I., Eds. (1999). Web Content Accessibility Guidelines 1.0. Web. Erişim: 02.01.2008, http://www.w3.org/TR/WCAG10/ Cooley, R., Mobasher, B., Srivastava, J., (1997), Web Mining: Information and Pattern Discovery on the Proceedings of the 9th IEEE International Conference on Tools with Artificial World Wide Web. Intelligence (ICTAI'97), Kasım 1997 Crescimanno, B.,(2005). Sensible Forms: A Form Usability Checklist Erişim: 13.12.2007, http://alistapart.com/articles/sensibleforms Doğan, M., (2005). John'un T.C. Kimlik Numarası, Altı Üstü Tasarım, Erişim: 13.12.2007 http://www.altiustutasarim.com/arsiv/2005/02/amerikali_johnu.php Fake,C. (2007). Flickr, Erişim: 21.12.2007, http://www.flickr.com/photos/caterina/255452513/ Fried, J., Linderman M., (2007).Creating Bulletproof and Easy to Complete Web Forms, Erişim: 14.12.2007, http://www.peachpit.com/articles/printerfriendly.aspx?p=170288&rl=1 Internet Usage World Stats, (2008), Internet and Population Statistics, Erişim: 01.01.2008, http://www.internetworldstats.com Isaac, T.,(2001), Usable Forms, Erişim: 12.12.2007, http://www.evolt.org/article/Usable_Forms_for_an_international_audience/4090/15118/ Johnson, J.,(2007).GUI Bloopers 2.0 Common User Interface Design Don’ts and Dos, USA, Burlington: Morgan Kaufmann Publishers. 23 Nielsen. J.,(1993). Usability engineering. USA, Burlington: Morgan Kaufmann Publishers. Nielsen. J., (2005). Forms vs. Applications, Useit, Erişim: 10.12.2007 http://www.useit.com/alertbox/forms.html Scrivens, P., (2003). More Form usability, Erişim: 13.12.2007, http://kalsey.com/2003/07/more_form_usability Shneiderman, B., Plaisant, C,. (2004). Designing the User Interface: Strategies for Effective Human-Computer Interaction, 4th ed., Addison-Wesley, p 295-303 Penzo, M.,(2006). Label Placement in Forms, Ux Matters Erişim: 18.12.2007, http://www.uxmatters.com/MT/archives/000107.php Reichley, K., (2001). 7 Steps to Useable Forms , Erişim: 10.12.2007, http://www.sitepoint.com/article/steps-useable-forms Spool J.M., (2007), Five Usability Challenges of Web-Based Applications, User Interface Engineering,Erişim: 18.12.2007, http://www.uie.com/articles/usability_challenges_of_web_apps/ Starling, A., (2001). Usability and HTML Forms, Erişim: 15.12.2007, http://www.wdvl.com/Authoring/Design/Basics/form1.html The MIT Information Services and Technology department’s Usability Guidelines, Erişim: 12.12.2007, http://web.mit.edu/ist/usability/usability-guidelines.html Tufte, Edward R., (2006), Beautiful Evidence. Graphics Publishers 24