Journal of Arthroplasty Arthroscopic Surgery
Transkript
Journal of Arthroplasty Arthroscopic Surgery
KLÝNÝK ARAÞTIRMA / CLINICAL RESEARCH Vol. 1 4 , No. 4 , (219- 221 ), 200 3 221), ÝLÝAK BOYNUZ Uður YENSEL*, Mahmut MUTLU* H. Mustafa ÖZDEMÝR**, Iþýk TUNCER*** ÖZET Ýliak boynuzlar oldukça nadir görülen kemik varyasyonlarýdýr. Klinik olarak bu tip varyasyonlar kemiðin benign ve malign pekçok hastalýklarý ile karýþabilmektedir. Ýliak bonuzlar en sýk olarak herediter bir hastalýk olan Týrnak–patella sendromunda görülmektedir. Bu çalýþmada; anatomik kemik pasajlarýnda yapýlan incelemelerde saptanan 3 iliak boynuzun anatomomorfolojik özellikleri ve eþlik ettiði patolojiler ortopedik yönden deðerlendirildi. Anahtar Kelimeler: Ýliak Boynuz, Morfoloji. SUMMARY ILIAC HORN Iliac horns are very rare bone variations. This variation confused with benign and malign disease of the bone in both clinical and radiological point of view. The majority of the iliac horns are associated with hereditery Nail-patella syndrome. Three iliac horn were found in anatomic bone survey. And we evaluated anatomomorphologic characteristics of the iliac horns and its orthopaedic associations. Key Words: Iliac Horn, Morphology. GÝRÝÞ Kemikte boynuz olarak isimlendirilen benign çýkýntýlar oldukça nadir görülmektedir. Ýliak boynuzlar veya çýkýntýlar, 1800’lü yýllarýn baþlarýnda ilk kez tarif edilmiþtir1,3,7. Bu dönemde bunlarýn bir kemik displazisi olduðu ve birtakým sendromlara eþlik ettiði söylenmiþtir. Daha sonraki yýllarda benzer oluþumlar özellikle eþlik ettiði klinik sendromlarla birlikte yayýnlanmýþtýr3-5,8,11. Kemik boynuzlarý, klinik ve radyolojik olarak pek çok kemiðe ait benign ve malign hastalýklarla karýþabilmektedir Özelikle soliter osteokondromlar ve bu arada büyük avülsiyon kýrýklarý radyolojik olarak boynuzlarla karýþabilir. Boynuzlarýn tümöral durumlar ile ayýrýcý tanýsý gereksiz ve hatalý tedavileri elimine etmesi noktasýndan oldukça önemlidir. Varyasyonel olan boynuzlarýn oldukça nadir gözlendiði düþünüldüðünde, klinik ayrýcý tanýda ve tedavi planlamasýnda mutlak akýlda bulundurulmasý gerektiði ortaya çýkmaktadýr. Bu yazýda anatomik kemik pasajlarýnda saptanan 3 iliak boynuzun morfolojik özellikleri ve beraber bulunduðu tablolar deðerlendirilmiþtir. MATERYEL Ege Ünivesitesi Týp Fakültesi ve Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Anatomi Anabilim Dallarýndaki toplam 67 os koksa pasajlarýnýn incelenmesi esnasýnda 3 ayrý os koksada iliak boynuz saptanmýþtýr. Boynuz saptanan bu 3 os koksa; bütünlüðü bozulmamýþ tüm pelvisin bir parçasý veya bütünlüðü bozulmamýþ kadavralardan izole edilmiþ olmayýp tamamen birbirlerinden baðýmsýz tek os koksa pasajlarýydý. Boynuzlar, anteriosuperior iliak proçes (SÝAS) ile hemen asetabulum superioru arasýndaki mesafeden köken almaktadýrlar. Bu bölge bilindiði gibi sekonder kemikleþme ve uyluk fleksör kaslarýnýn origosunu oluþturmaktadýr. Boynuzlar SÝAS’dan sýrasý ile 10, 12 ve 14 mm sonra baþlamakta ve sýrasý ile de asetabulum superior kenarýndan 3, 4 ve 7 mm sonra sonlanmaktaydý. Boynuzlarýn uzunluklarý sýrasý ile 40, 46 ve 54 mm’idi. Bazislerinin geniþlikleri ise sýra ile 27, 30 ve 32 mm olup distal uç geniþlikleri sýrasý ile 15, 22 ve 26 mm idi. Boynuzlar proksimalde iliak kanat ile devamlýlýk göstermekteydi. Bu nedenle üç boyutlu uzanýmlarý; anterior, lateral ve inferior þeklindeydi. Uzanýmlarý; asetabuluma göre axial planda sýrasý ile 48, 48 ve 52 derece olarak saptandý. Diðer planlardaki uzaným deðerleri, gerçek pelvis elde olmadýðý için yapýlamadý. Boynuzlarýn distal uçlarý bifid þekilde olup ortalama * Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý, Konya. ** Yrd. Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalý, Konya. *** Yrd. Doç. Dr., Selçuk Üniversitesi Meram Týp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalý, Konya. 220 ARTROPLASTÝ ARTROSK OPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY ARTROSKOPÝK 6 (4-7) mm lik bir yarýkla bu þekli almaktadýr. Bifid çýkýntýlarýn üzerinde ise anatomik lokalizasyona uygun olarak nutrisyonel arter dallarýnýn giriþlerine ait foramenler bulunmaktaydý. Boynuzlarýn yapýlan horizantal kesitlerinde normal trabeküler yapý saptandý (Resim 1, 2, 3). TARTIÞMA Ýliak boynuzlar oldukça nadir görülen anatomik varyasyonlardýr. Otopsilerde ve anatomik kadavra çalýþmalarýnda oldukça ender saptanmaktadýr1. Kemik boynuzlarý ve boynuz benzeri oluþumlar pek çok kemikte görülebilmektedir. Bu oluþumlar pelviste hem anterior ve hem de posterior yerleþimli olabilmektedir. Ancak yerleþim yerleri sýklýkla SÝAS’ta yani anteriorda olup, genellikle bilateral olduðu bildirilmektedir 7. Daha nadir olarak ise boynuzlar os koksanýn posteriorunda lokalize olmaktadýrlar6,10,11. Ýliak boynuzlar, herediter oniko-osteodisplazide veya oniko-osteodistrofi olarakta bilinen “týrnakpatella” sendromunda sýklýkla görülmektedir. Bu vakalarýn yaklaþýk %80’inden fazlasýnda bilateral ve anterior olarak pelvik boynuzlara rastlanmaktadýr 5,7. Týrnak-patella sendromu 1800’lü Resim 2. Pasaj 2’nin iliak oblik görüntüsü. Resim 3. Pasaj 3’e ait obturator oblik görüntüsü. Resim 1. Pasaj 1’in lateralden görüntüsü. yýllarýn baþýnda tarif edilmiþ ise de 1957’de Love ve Beiler tarafýndan “herediter osteoonikodisplazi” adý verilmiþ ve böylece klasikleþmiþtir 3,5. Bu sendrom otozomal dominant geçiþ göstermektedir. Sendromun tam insidansý bilinmemekle beraber ARTROPLASTÝ ARTROSKOPÝK CERRAHÝ / JOURNAL OF ARTHROPLASTY & ARTHROSCOPIC SURGERY popülasyonda milyonda bir görüldüðü bildirilmektedir4,5,7. Klasik týrnak-patella tetradý; týrnak displazisi, hipoplastik ve agenetik patella, radius baþý çýkýðý ve iliak boynuz þeklindedir2,5,7. Bu tetradtan baska sendroma; konjenital nefropati, ser vikal kaburga, göz anomalileride ilave olabilmektedir8,9,11. Bu sendromda, iliak boynuzlar tanýda oldukça önem taþýmaktadýr. Posterior yerlesimli iliak boynuzlar sadece bu sendromda görülmekteyken, anterior yerleþimli boynuzlar insidental olarak ve herhangi bir sendromla iliþkili olmaksýzýn saptanabilmektedir 8,9. Wasserman herhangi bir sendroma eþlik etmeyen unilateral pelvik tek bir vaka bildirmiþtir 6. Boynuzlarýn radyolojik özellikleri Karabulut ve arkadaþlarý tarafýndan detaylý olarak incelenmiþtir10. Týrnak-patella sendromunun klasik bir tedavisi olmayýp, semptomatik displazilere cerrahi tedavi uygulanabilmektedir. Guidera ve arkadaþlarý 44 týrnak-patella sendromlu hastanýn 20’sinin diz cerrahisi, 24’unun ayak ve ayak bileði deformiteleri için cerrahi korreksiyon geçirdiðini rapor etmiþlerdir8. Bu sendromda ileri yaþlarda böbrek yetmezliði geliþebilmektedir3,7,8,11. Anterior yerleþimli boynuzlar, yerleþim yeri düþünüldüðünde özellikle postravmatik ossifikasyon ve rektus femoris kasý traksiyonuna sekonder avulsiyon kýrýklarý, soliter osteokondrom gibi benign durumlarla karýþabilmektedir. Pediatrik çaðda saptanan boynuzlar, bu çaða ait pelvik tutulum gösteren Ewing sarkomu veya osteosarkom gibi primer malign kemik tümörleri ayýrýcý tanýsýnda akla gelmelidir. Ancak malign tutulumlarda; lokal agresyon, ekspansiyon, geniþ destrüksif ve/veya litik ile yumuþak tümöral komponent varlýðý söz konusu olduðundan, benign tümör görüntüsü veren boynuzlarla karýþmasý oldukça zordur. Oldukça nadir saptanan boynuzlarýn sýklýkla “Týrnak-patella” sendromu ile birlikte olmasý, 221 ancak bu sendromun hem oldukça az görülmesi ve hem de klinik bulgularýnýn silik olmasý gibi sebebler düþünüldüðünde, boynuzlarýn radyolojik olarak benign veya malign kemik lezyonlarý ile karýþma ihtimali bulunabilmektedir. Anatomik nadir bir varyasyon ve sendroma ait bir komponent olmasý nedeniyle bu yazýda 3 iliak boynuz sunulmuþtur. KAYNAKLAR 1. Darlington D, Hawkins CF. Nail-patella syndrome with iliac horns and hereditary nephropathy. Necropsy report and anatomic dissection. J Bone Joint Surg 1963; 49-B: 242. 2. Duthie RB, Hecht F. The inheritance and development of the nail-patella syndrome. J Bone Joint Surg 1963; 45B: 259. 3. Love WH, Beiler DD. Osteo-onychodysplasia. J Bone Joint Surg 1957; 39-A: 645. 4. Wynne-Davies R, Hall C, Apley AG. Atlas of Skeletal Dysplasias, Edinburg, Churchill-Livingstone, 1985, p. 61417. 5. Garces MA, Murascas JK, Abdel-Hameed M. Hereditary onycho-osteo-dysplasia (Hood syndrome): Report of two cases. Skeletal Radiol 1982; 8: 55-58. 6. Wasserman D. Unilateral iliac horn(central posterior iliac process): case report. Radiology 1976; 120(3): 562. 7. Tachdjian MO. Hereditary onycho-osteodysplasia (nailpatella syndrome). In: Tachdjian MO(ed). Pediatric Orthopedics. Philadelphia: W.B.Saunders Company, 1990: 844-47. 8. Guidera KJ, Satterwhite Y, Ogden JA, Pugh L, Goney T. Nail patella syndrome: a review of 44 orthopaedic patients. J Pediatr Orthop 1991; 11(6): 737-42. 9. Azouz EM, Kozkowski K. Small patella syndrome: a bone dysplasia to recognize and diffentiate from the nail-patella syndrome. Pediatr Radiol 1997; 27(5): 432-5. 10. Karabulut N, Ariyurek M, Erol C, Tacal T, Balkanci F. Imaging of “iliac horns” in nail-patella syndrome. J Computed Assist Tomogr 1996; 20(4); 530-1. 11. Goshen E, Schwartz A, Zilka LR, Zwas ST. Bilateral accessory iliac horns: pathognomic findings in nail-patella syndrome. Scintigraphic evidence on one scan. Clin Nucl Med 2000; 24(6): 476-7.