Nerval`le son karnaval - Association des Revues Plurielles
Transkript
Nerval`le son karnaval - Association des Revues Plurielles
nouvelles ÖYKÜ Nerval’le son karnaval Emirali YAÐAN lllllllll C arême perhizi baþlamadan önce çýlgýnca bir þenlik gelenektendi. Saraylý seçkinler, geçkin aristokratlar, ergen burjuvalar baldýrý çýplaklarla yan yana, kol kola; kibirden soyunmuþ olmanýn hayabilmez sarhoþluðu içinde gönüllerince eðlenirlerdi. Körün tuttuðunu becerdiði Karnavalýn Son Günü bakireler, rahibeler, sabiler, fahiþeler, muhabbet tellallarý, oðlanlar, oðlancýlar, azgýnlar, haydutlar sarmaþ dolaþ; kim kime, dum duma bir þamata içinde yürürlerdi; yeri göðü inleterek. Düm tek de düm tek!... Fonda “Hayvanlar Karnavalý”1 senfonisi çalsýn; cinler-periler zilleri takýp oynaya dursun... Her yýl olduðu gibi o yýlda geleneðine uygun olarak þehir halký en arkaik kostümleri, grotesk maskeleriyle sokaða inmiþti. Ýsteri muhteþemdi! Arka mahallelerden devþirilmiþ rüküþ kavalyeleriyle fosforlu kadýnlarýn yaylý eteklerine gizlenen kediler, köpekler ayakaltýna gide dursun, iblisin, nobranýn melek kostümlerine büründüðü; çýlgýnca dans edip tepindiði taþkýn kalabalýðýn arasýnda, anadan üryan bir adam herkesten çok eðleniyordu. O gün þarap mahzenlerinin kapýsý herkese Karnavaldan týmarhaneye uzanan yolu ilk açýk tutulurdu. Kaðnýlarca þarap fýçýsý keþfeden ve psikiyatrinin gelmiþ geçmiþ sokaklara sebil diye boca edilir. Týksýrýncaya en muammalý deneði sayýlan Gérard de kadar yiyip Nerval’dir bu içenlerin kusmumuamma adam. ðuna bulanmýþ Evsiz, mülksüz, “Deliliðimden bana baki kalacak olan karnaval yerinde, gezgin, kendimi, sahiden þair sanýyor olmam” aylak, herkes mezhebine yazar, þair ve sair uygun taþkýnlýklar, diyorlardý ona. sapkýnlýklar gösGérard de Nerval Neyse ne. termekte özgürdü. Herkesin olanca Her türlü cürüm kimliklerinden devlet güvencesi altýna altýndaydý. Zaptiye soyundurulup deli gömlekleri giydirildiði güçleri, gardiyanlar, giyotincileriyle kanun týmarhanede, kimin kim olduðunun ne hükmü erkinin lav edildiði Karnavalýn Son Günü, yoktu! herkes içindeki kurdun, iblisin tasmasýný koyuverip bir günlüðüne cürüm iþlemekte Boynunda tasmasýyla topal bir ýstakozu özgürdü. Ki, ardý sýra kýrk gün kýrk gece kalabalýklarýn ayak altýnda köpekçesine sürecek perhizle iþlemiþ günahlarýn diyeti ... devamý 25. sayfada ödenmiþ sayýlýrdý. 1“Carnaval des Animaux” Fransýz besteci Camille Saint-Saens’ýn, Franz Fritzs’ýn katkýlarýyla, Katolik bayramý Mardi Gras þenliði için düzenlediði müzikal parça. N° 87 OLUSUM/GENESE , 23 Le dernier carnaval avec Nerval Emirali YAÐAN TRADUIT DU TURC PAR MEHMET BAÐIÞ lllllllll L a tradition voulait que, la veille du carême une fête folle eût lieu. Alors les nobles, les aristocrates, les bourgeois s’encanaillaient avec les sans culottes dans l’ivresse cynique d’avoir abandonné pour un moment leur arrogance et orgueil. Le dernier jour de ce carnaval où tout le monde forniquait, les curés, les bonnes sœurs, les vierges, les pédérastes, les innocents, les enfants, les bandits dansaient, tapaient du pied dans un raffut sans frontière. où le Satan se déguise en ange, un homme dénudé s’amusait plus que tout le monde ; cet homme considéré le sujet le plus énigmatique de la psychiatrie, qui avait trouvé le raccourci entre le carnaval et l’asile répondait au nom de Gérard de Nerval. Il était sans toit ni loi, voyageur, errant, poète… mais quel vain effort que d’essayer de trouver une étiquette dans un asile de fou où la seule identité possible est celle de la camisole. Cette année-là encore, comme veut la coutume, les Parisien(ne)s étaient dans la rue dans leurs costumes archaïques avec leurs risibles masques. L’hystérie était majestueuse. Parmi la foule en délire, dans cette foule « La nuit serait noir et blanche ». La dernière phrase de Nerval : une énigme : nul ne l’a comprise. Il erra comme un fou au vu de qui on se met à chercher un bâton. Un beau jour il s’arrêta dans une rue déserte Aussi les Parisien(ne)s n’ont-ils toujours Ce jour là les portes des caves étaient pas compris pourquoi Nerval a enterré une ouvertes à tous, langouste boiteuse alors que les tenue en laisse “La dernière folie qui me restera tonneaux de vin dans les Jardins de Probablement, ce sera de me croire poète” dans les rues serTuileries en tenue vaient de fontaine de deuil dans un Gérard de Nerval tout le monde se recueillement sans livrait, noyé dans apprêt après avoir le vomis, en toute impunité, à des perversi- traversé la foule en délire. tés, commettait des délits rendant ainsi l’ordre public caduc pour la durée de carnaval. Une nuit, un bout de bois au nœud Chacun lâchait les brides de ses propres d’acier s’abattit sur son cerveau tourmenté démons et était libre des actes répréhensi- pour lui notifier un silence ferme, dès lors, bles si bien que les quarante jours suivants un fou rêvant d’être pendu à une lanterne étaient consacrés à l’expiation des péchés vint s’ajouter au nombre de ceux qui, s’y par carême. promenaient déjà. 24 OLUSUM/GENESE N° 87 , s’ouvrant au Moyen Age, dont on a effacé toute trace des plans de ville, en face d’une vieille église en ruine. Quand il se pendit à une lanterne en suie, éclairant à peine sa faible silhouette, la ville dormait profondément. Les fous, les clochards, les sans abris, chiens et chats errants s’attroupèrent autour de la lanterne. Les misérables de la ville se mirent à tourner regardant le cadavre ballant. Ils soufflaient dans leurs sifflets, poussaient des cris bestiaux ; la ville continuait à dormir, ne donnait pas d’écho. Il en était fini avec Nerval qui laisserait désormais la ville tranquille. Mais pendant que j’y pense : il est grand temps que quelqu’un le descende de sa lansürükleyen, ve kadavrasý çýkmýþ ýstakozu Tuileries Sarayý’nýn arka bahçesine þatafatsýz bir törenle gömen Gérard de Nerval’i hâlâ anlamýþ deðil Parisliler: Kibar beyler, nazenin hanýmlar þýmarýk köpekleriyle 1. Louis– Philippe zamanýndan kalma bir eski alýþkanlýkla yürüyorlar þehrin kaldýrýmlarda seke seke. Köpekleri cici olmasýna cici de, mais oui, kaldýrýmlardaki boksa hiç yakýþmýyor Paris’e, vesselam! Bir gece karanlýðýnda, kafatasýna inen çelik budaklý bir odunla, Nerval’e “sus” dediler. O günden sonra, Tuileries Hanedanlýðý’nýn arka sokaklarýný yan çizerek yampiri yampiri dolanan bir deli daha çoðaldý Paris’te, sokak fenerlerine asýlmayý düþleyen! 25 Aralýk 1955’te “siyah - beyaz olacaktý gece” Gérard de Nerval öngördüðü gibi. Ýþte o muamma gecede, görüldüðü yerde deðneðe uzanýlan bir lanetli gibi kaça kovalana gelip durdu Ortaçaða eðimli ýssýz bir sokakta Nerval. Eski Fener Sokaðý denilen metruk bir yerde, gotik sütunlarýnda iblis baþlý meleklerin mekan tuttuðu yýkýk bir kilisenin kýyýsýnda, feneri sönmüþ bir direði kestirdi gözüne. Önce þehrin baþýboþ köpekleri ve kedileri sezdi olup biteni. Ve çok geçmeden yeraltý izbeliklerinden süzülüp gelen kanun kaçaklarý, alkolikler, dilenciler, deliler toplanýr boþlukta salýnan sýkka bir bedenin etrafýnda mahþeri bir kalabalýkla. Bozkýrda tilkilerin bakýr sýçtýðý kar beyaz bir ayazdýr. Soðuk, ýssýz ve ölü terne. Il reste pendu comme ça, tête tombée sur ses épaules, tel un point d’interrogation. Subitement je suis pris d’une inquiétude, je compose le 18 et un officier de pompier me répond ; je ne saurais vous dire si c’est mon accent d’étranger ou quelque chose d’autre il s’énerve : « vous n’êtes pas fou Monsieur ! Aucune lanterne n’accepterait de porter un cadavre pendant 150 ans » et il me raccroche au nez. Ce n’est pas pour autant que mon angoisse s’est apaisée. Alors je me précipite à l’emplacement de la lanterne Nerval n’y est plus juste un vieux clochard qui pisse avec son litron à la main… n 16 Juin 2002, Paris uykusundadýr kainat. Þehrin zebun, sefil mahlukatý teneke çalarak, kapýlarý tek tek tokmaklayarak geçiyor, Nerval’in ölüsüne yakýþýr bir tören bu olmalý. Ki artýk, Les Halles kasaplarýnýn kapýlarýný çalmayacaktýr kimse gece yarýlarý. Aç kedisine yiyecek aramaya çýkmýþ Nerval, bölmeyecektir þehrin uykusunu. Ama neden hâlâ indirmiyor kimse Nerval’i asýlý durduðu direkten? Kýrmýþ boynunu duruyor öylece; o gün bugündür yanýtsýz kalmýþ bir soru iþareti gibi eðreti... Bir telaþtýr tutuyor beni. 18’e telefon edip yardým istiyorum. Ýlkyardým santral görevlisi, yabancý aksanýmý sevmemiþ olmalý ki, ihbarýmý ciddiye almýyor: “Sizde mi delirdiniz bayým, hiçbir direk kendine asýlý duran bir bedeni yüz elli yýl taþýmaz.” Diye tersleyerek telefonu kapatýyor suratýma. Þaþkýn, afallamýþ dönüp bakýyorum; Nerval yerinde yok! Elinde köpek öldüren þarabýyla direðin dibine iþeyen sefil bir clochard giriyor görüntüye tüy dikmek için! Nerval’in öldüðü yýl doðdu Arthur Rimbaud. Bu bir alamet miydi acaba?!. n 16 Haziran 2002, Paris N° 87 OLUSUM/GENESE , 25