Yenilenebilir Enerji Sektörünün Durumu ve MİLRES, Doç.Dr. Sedat
Transkript
Yenilenebilir Enerji Sektörünün Durumu ve MİLRES, Doç.Dr. Sedat
YENİLENEBİLİR ENERJİ SEKTÖRÜNÜN DURUMU VE MİLRES DOÇ.DR. SEDAT ÇELİKDOĞAN Balıkesir,GMKA MİLRES 500 KW’LIK TASARIM VE ÜRETİMİN TAMAMI YERLİ RÜZGAR TÜRBİNİ PROJESİ MİLRES Temel Ozellikler Guc: 500 kW Kanat Çapı: 47 m Kanat Devri: 30 d/d Kule Yüksekliği: 65 m Toplam Nacelle Ağırlığı (Kantalar dahil): 30 ton Devreye Giriş rüzgar hızı: 3-5 m/s Devreden çıkış rüzgar hızı: 22-25 m/s Türkiye’de kişi başına elektrik enerjisi tüketimi 2009’da 2.699 kWh (brüt) seviyesinde olmuştur. 2010 Gerçekleşme Tahmini ise 2.871 kWh’dir. Bu değerler 8.900 kWh’lik gelişmiş ülkeler ortalamasının üçte birinin altındadır. Ülkeler Dünya Ortalaması Gelişmiş Ülkeler Ort. ABD Türkiye Kişi Başına Tüketim (kWh) 2.600 8.900 12.322 2.871 Yurt İçi Enerji Arzı ve Enerji Talebinin Gelişimi 1990-2011 GÜNEŞ ENERJİSİ VE GELİŞMELER GÜNEŞ ENERJİSİ Fotovoltaik Uygulamalar Termal Uygulamalar GÜNEŞ ENERJİSİ Kurulduğu Yer Gücü ( KwP) Sistem Tipi Kurulum Tipi Kurulum Tarihi UNIDO-ICHET ÇANAKKALE 3 Fotovoltaik Şebeke bağlantılı 2008 Boch Sanayi ve Ticaret A.Ş 10 Fotovoltaik Şebeke bağlantılı 2010 Tesco-Kipa /Kuşadası 30 Fotovoltaik Şebeke bağlantılı 2007 Tesco-Kipa / Marmaris 30 Fotovoltaik Şebeke bağlantılı 2007 Pamulkkale Üniversitesi Temiz Enerji Evi 8,2 Melez Şebekeden bağımsız 2010 Ege Üniversiteesi Güneş Enerjisi Enstitüsü/ İzmir 17,2 Melez Şebekeden bağımsız 2006 Fotovoltaik Şebeke bağlantılı 2011 Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı / İstanbul 60 Kurulu Fotovoltaik Sistemlerden bazıları Kaynak: www.uftp.org.tr Türkiye Fotovoltaik Haritası Fotovoltaik Uygulamada Yeni Gelişme Mevcut Durum Özellik Kristalli Hücre Tür Cam tipi modül endüstriyel Verimlilik % 6-15 Dayanıklılık Kırılma tehlikesi var Kurulum Metodu Demir çerçeve/ yüksek işgücü/uzun kurulum süresi Ağırlık 20~25 kg/m² (sadece modül ağırlığı) Çatıya verilen zarar Montajda kullanılan çekiç ve matkap etkisi CIGS: Copper Indium Gallium Di-Selenide Yeni Teknoloji Esnek CIGS İnce Film Hücre % 16-19 Esnek Kolay ve kısa kurulum süresi 1 kg/m² den az (sadece modül ağırlığı) Çatı üstünde hiç birşey gerektirmez Özellik Kristalli Hücre Esnek CIGS Sızdırmazlık,ısı yalıtımı,ses yalıtımı Yok ancak başka sistemler gerektiriyor Otomatik olarak çalışıyor Kurulum Şekli Demir yapı Yapışkan yapı Yüksek sıcaklıklarda ~ %30 daha az üretim ~ %4 azalım Kurulum açısı Güneş ışınlarına göre yönlendirilir Etkilenmez ancak kısmen gerekebilir Garanti Yalnızca modül Modül 25 yılsızdırmazlık 15 yıl Fiyat %30 daha ucuz RÜZGAR ENERJİSİ VE GELİŞMELER Yıllara Göre Türkiye’deki Rüzgar Kurulu Gücünün Gelişimi (1999-2010) Yıl Kurulu Güç (MW) Yıllık Eklenen Yeni Kapasite (MW) Yıllık Kurulu Güç Artış Oranı (%) 1999 8,7 0,0 0,0% 2000 18,9 10,2 117,2% 2001 18,9 0,0 0,0% 2002 18,9 0,0 0,0% 2003 20,1 1,2 6,3% 2004 20,1 0,0 0,0% 2005 20,1 0,0 0,0% 2006 65,0 44,9 223,4% 2007 207,0 142,0 218,5% 2008 333,0 126,0 60,9% 2009 801,0 468,0 140,5% 2010 1.329,0 528,0 65,9% 2011’in ilk altı ayında Türkiye’de 271 MW’lık yeni RES yatırımı devreye alınmış ve Türkiye’nin rüzgar kurulu gücü 1.600 MW’ta ulaşmıştır Kaynak: DEKMTK RÜZGAR ENERJİ TÜRBİNLERİNDE YENİ GELİŞMELER •RES’lerin en önemli problemi AĞIRLIKTIR. Bunun sebebi, DİŞLİ KUTUSU ve GENERATÖRLERİN AĞIR olması ve buna bağlı olarak ŞASİ, KULE ve TEMELLERİN’de AĞIR olmasıdır. Yeni gelişmeler daha çok AĞIRLIKLARIN AZALTILMASI istikametinde olacaktır. Bu hususlar, YENİ TASARIMLAR ve HAFİF MALZEMELER kullanımı ile gerçekleştirilecektir. •DİŞLİKUTULARI (Direct Drive) HAFİFLETİLECEK veya SİSTEMDEN KALDIRILACAKTIR. •ALTERNATÖRLER HAFİFLETİLECEKTİR. Dr. Norbert GÖTSCHMAN (Almanya) tarafından geliştirilen, patentli, HAFİF YÜKSEK MOMENTLİ GENERATÖR, yeni bir tasarım olup hafif malzeme olarak ALİMİNYUM kullanılmıştır. TASARIM: Aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere PM (Parmanent Magnet) ler generatörde eksenel olarak dizilmişler ve böylece daha çok magnet kullanılmış ve montajı kolaylaşmıştır. MALZEME: Stator ve magnetleri taşıyan plakalar olarak ALİMİNYUM kullanılmıştır. NETİCE: GENERATÖRLERİN HAFİFLETİLMESİ VE BOYUTLARIN KÜÇÜLMESİ SONUCUNDA, dişli kutusu da kullanılmamış ve RES TOPLAM AĞIRLIĞI YARIDAN AŞAĞIYA İNMİŞTİR. Herzstück des Generators: Im Stator dominieren optisch zwei Ringwicklungen (grau), in denen der Generatorstrom erzeugt wird. Scheibenläufer: Je Magnetspur sind 140 Sammlerkerne und 140 Magnete eingeklebt. Keine Kühlluft nötig: Aktivbleche im Aluminiumgehäuse mit Kühlwasserkanälen führen Wärme ab. Flusskonzentration:Der Sammlerkern lenkt die Magnetfeldlinien der Magnete rechtwinklig auf die kleine Fläche am Luftspalt ab und verstärkt so das Magnetfeld entsprechend dem Fächenverhältnis Magnetfläche zu Luftspaltfläche am Sammlerkern. JEOTERMAL ENERJİ VE GELİŞMELER JEOTERMAL ENERJİ Dünyada jeotermal enerji kurulu gücü 9.700 MW olup, yıllık üretim 80 milyar KWh’dir. Dünyada jeotermal enerjiden elektrik üretiminde ilk 5 ülke sıralaması: ABD, Filipinler, Meksika, Endonezya ve İtalya şeklindedir. Elektrik dışı kullanım ise 33.000 MW’tır. Dünya'da jeotermal ısı ve kaplıca uygulamalarındaki ilk 5 ülke sıralaması ise Çin, Japonya, ABD, İzlanda ve TÜRKİYE şeklindedir. Türkiye Dünya’nın 7. büyük jeotermal enerji potansiyeline sahiptir. 50 yıl önce MTA tarafından başlatılan çalışmalarla şimdiye kadar 198 jeotermal alan tespit edilmiş ve yaklaşık 550 sondaj kuyusu açılmıştır. Kaplıcalar, bölgesel konut ısıtılması, sera ısıtılması, tarımsal kurutma, ısı pompası ve endüstriyel uygulamalar jeotermal enerjinin doğrudan kullanımı kapsamındadır. Türkiye’de 2010 yılı itibariyle mevcut 6 jeotermal elektrik santralının toplam kurulu gücü 100 MWe, toplam enerji üretimi ise 670 GWh’dır. Kurulu Jeotermal Gücümüz Yer İşletici Firma Denizli- Kızıldere-Sarayköy Aydın-Salavatlı (Dora-1) Aydın-Salavatlı (Dora-2) Aydın-Germencik Denizli-Kızıldere Çanakkale-Tuzla Zorlu Enerji Menderes Jeotermal Menderes Jeotermal Gürmat Bereket Enda (TJEAS) Yer Denizli-Kızıldere Aydın-Germencik Manisa-Alaşehir-Kavaklıdere Aydın- Kuyucak-Pamukören Manisa-Salihli-Göbekli Kütahya- Saphane Çanakkale-Tuzla Aydın-Salavatlı Kütahya-Simav Rezervuar Sıcaklığı (°C) 242 232 213 188 182 180 174 171 162 Kurulu Gücü (MWe) 20.4 8.50 9.50 47.4 6.85 7.5 İşletmeye Alınış Yılı 1984 2006 2010 2009 2008 2010 Yer Aydın-Umurlu İzmir-Seferihisar Manisa-Salihli-Caferbey Aydın-Sultanhisar Aydın-Hıdırbeyli Aydın-Yılmazköy İzmir-Balçova İzmir-Dikili Aydın-Atça Elektrik üretimine uygun jeotermal sahalar Rezervuar Sıcaklığı (°C) 155 153 150 146 143 142 137 130 124 BİYOKÜTLE ENERJİSİ BİYOGAZ organik atıklar ve enerji bitkilerinden üretilir. Doğal gazın kullanıldığı her alanda (elektrik ve ısı üretimi, ulaştırma yakıtı) kullanılır. • Sadece Almanya’da 5.000’in üzerinde tesis bulunmaktadır. • Almanya’nın 2020 yılı biyogazdan elektrik üretim hedefi 85 milyar kWh’tir • İsveç 2020 yılında doğal gaz ihtiyacının tümünü biyogazdan karşılayacaktır. BİYOENERJİ VE GELİŞMELER TÜBİTAK – MAM tarafından 2009 yılında yapılan bir çalışmaya göre ; Türkiye’nin hayvansal atıklara dayalı Biyogaz potansiyeli 1,8 milyon TEP (21 milyar kWh =2400 MW’tır) Belediye Atıkları, Enerji bitkileri, Organik Sanayi Atıkları vb hammaddelerle Türkiye’nin Biyogaz potansiyeli en az 35 milyar kWh=4000 MW Kaynak: MMO ÜLKEMİZDE BİYOYAKIT SEKTÖRÜ Kurulu Kapasite BİYOETANOL 149,5 milyon lt (TAPDK) Tesis Sayısı 3+1 Konya Şeker 30 milyon Tarkim lt’den az Tezkim Eskişehir Şeker Fb. 36 (Lisanslı) BİYODİZEL BİYOGAZ 1 milyar lt (EPDK) 145,7 MW (EPDK) 2010 Üretimi 9,5 milyon lt (Üretim yapan sadece 1 tesis) 27 (Çoğu çöp ve atık su tesisi) 88,4 MW (21 Aralık 2011) Mevzuat Benzinle harmanlanan %2’lik dilim ÖTV’den muaf 2013’de %2 kullanım zorunluluğu 2014’de %3 kullanım zorunluluğu Benzinle harmanlanan %2’lik dilim ÖTV’den muaf 2013’de %1 kullanım zorunluluğu 2014’de %2 kullanım zorunluluğu 2015’de % 3 kullanım zorunluluğu Yerli ekipman katkı payı 13,3 $cent/kWh (10 yıl) Toplam Kurulu Gücün Enerji Kaynağı Türlerine Göre Dağılımı (İşletmede, inşa Halindeki Kamu ve Lisans Almış Öngörülen Tarihlerde Devreye Girmesi Beklenen inşa Halindeki Özel Sektör Santralleriyle birlikte) Kaynak: TEİAŞ, Türkiye elektrik enerjisi 10 yıllık üretim kapasitesi projeksiyonu raporu YERLİ KATKI VE OFFSET Türkiye’nin cari işlemler hesabının 2010’a göre yüzde 65.3 artışla 77.1 milyar dolara ulaştığı 2011’de, enerji ithalatı faturası 54.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiği belirlenmiştir. Cari açığın ise yüzde 70.2’sini “Enerji İthalatı” oluşturmuştur. Türkiye’nin 106 milyar dolara ulaşan dış ticaret açığının ise yüzde 51’i enerji ithalatından kaynaklanmıştır OFFSET; yurtdışından yapılan kamu alım ve yatırımlarında; •Yerli Sanayiye İş Payı •Ürün veya Hizmet İhracatı •Teknoloji Kazanımı ve Yatırım uygulamalarıyla, yapılan harcamaların ulusal ekonomiye belli oranda geri dönüşünün sağlanmasıdır. Birincil Enerji Tüketiminin Yerli Üretimle Karşılanan Oranı (%)1990-2011 Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı Kaynak: Uluslararası Enerji Ajansı 45.000 40.000 35.000 Milyon Dolar 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Maden Kömürü, Linyit ve Turb 2009 1.457 2010 456 2011 517 Hampetrol ve Doğalgaz Kok, Petrol Ürünleri Toplam 7.827 10.666 16.025 13.522 17.591 24.789 22.806 28.713 41.331 Enerji İthalatı: 2009-2011 (İlk 6 Ay) DÜNYADA KAMU HARCAMALARINDA OFFSET Sivil Kamu Alımlarında Offset Zorunluluğu Bulunan Ülkelere Örnekler ÜLKE EŞİK DEĞER ORAN ABD Bütün Alımlarda % 60-100 İSRAİL 5 Milyon ABD Doları % 35 -50 MACARİSTAN 3,5 Milyon Avro % 100 MALEZYA 10 Milyon Avro % 50-100 BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ Projenin Özelliğine göre belirlenir. % 60 KUVEYT 35 Milyon ABD Doları % 35 BULGARİSTAN 2,5 Milyon Avro % 110 GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ 10 Milyon ABD Doları % 30 BREZİLYA Projenin Özelliğine göre belirlenir. TÜRKİYE’DE YÜKSEK TEKNOLOJİLİ ALANLARDA KAMU HARCAMALARI 2011 – 2021 Yılları Arası Tahmini Harcamalar Haberleşme Bilgi Teknolojileri Ulaştırma Sağlık Enerji TOPLAM : 210 Milyar Dolar : 70 Milyar Dolar : 90 Milyar Dolar : 135 Milyar Dolar : 95 Milyar Dolar : 600 Milyar Dolar Kaynak: İlgili Bakanlıkların Stratejik Planları 38 OFFSET YOLUYLA YARATILABİLECEK POTANSİYEL EKONOMİK KATKI Yurtdışı kamu harcamalarında % 50 oranında offset uygulanması durumunda, 10 yıl boyunca sanayi katılımı, ihracat ve teknolojik işbirliği yoluyla ülke ekonomisine sağlanabilecek katkı Yılda 30 Milyar Dolar 39 Dünyadaki uygulamalara paralel olarak, Türk sanayisinin geliştirilmesi amacıyla, bütün sektörlerdeki kamu alımlarında offset uygulanmasının zorunlu hale getirilmesi gerekmektedir. 40 OFFSET OLMASA, BUNLAR OLMAZDI !.. 41 Kaynak : Savunma Sanayi Müsteşarlığı DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER… DOÇ.DR. SEDAT ÇELİKDOĞAN sedat.celikdogan@ostim.com.tr